MANYETİZMAMANYETİZMA

Ahmet ÖZTÜRK

ÜHEAL

FİZİK ÖĞRETMENİ

MIKNATISMIKNATIS

• Demir, nikel, kobalt gibi maddeleri Demir, nikel, kobalt gibi maddeleri çekme özelliği gösteren cisimlere çekme özelliği gösteren cisimlere mıknatıs denir.mıknatıs denir.

• Mıknatısın çekebildiği maddelere Mıknatısın çekebildiği maddelere ferromanyetik maddeler yada manyetik ferromanyetik maddeler yada manyetik maddeler, çekemediği maddelere de maddeler, çekemediği maddelere de manyetik olamayan maddeler denir.manyetik olamayan maddeler denir.

MIKNATISMIKNATIS

Mıknatıslar elde ediliş biçimlerine göre; Mıknatıslar elde ediliş biçimlerine göre;

• Doğal MıknatıslarDoğal Mıknatıslar

• Suni MıknatıslarSuni Mıknatıslar

Mıknatıslık sürelerine göre ise;Mıknatıslık sürelerine göre ise;

• Geçici MıknatısGeçici Mıknatıs

• Daimi Mıknatıs Daimi Mıknatıs

olarak ayrılırlar.olarak ayrılırlar.

MIKNATISMIKNATIS

• Mıknatısın çekme özelliği olan uç Mıknatısın çekme özelliği olan uç kısımlarına mıknatısın kutupları denir. kısımlarına mıknatısın kutupları denir.

• Çubuk mıknatıs tam ortasından bir iple Çubuk mıknatıs tam ortasından bir iple asıldığı takdirde kutuplardan bir kuzeye, asıldığı takdirde kutuplardan bir kuzeye, diğeri güneye yönelir. Kuzeye yönelen uca diğeri güneye yönelir. Kuzeye yönelen uca kuzey kutup(N), güneye yönelen kutba ise kuzey kutup(N), güneye yönelen kutba ise güney kutbu(S) denir. güney kutbu(S) denir.

MIKNATISMIKNATIS

• Mıknatısın manyetik cisimleri her yönde Mıknatısın manyetik cisimleri her yönde çekebildiği alana mıknatısın çekim alanı çekebildiği alana mıknatısın çekim alanı yada mıknatısın manyetik alanı denir.yada mıknatısın manyetik alanı denir.

• Mıknatısın çevresinde oluşturduğu bu Mıknatısın çevresinde oluşturduğu bu manyetik alan manyetik kuvvet çizgileri ile manyetik alan manyetik kuvvet çizgileri ile gösterilir. Manyetik kuvvet çizgileri, gösterilir. Manyetik kuvvet çizgileri, mıknatısın kuzey kutbundan(N) çıkıp mıknatısın kuzey kutbundan(N) çıkıp güney kutbuna(S) dönecek şekildedirgüney kutbuna(S) dönecek şekildedir..

MIKNATISMIKNATIS

• Bir mıknatısın manyetik kuvvet çizgileri, Bir mıknatısın manyetik kuvvet çizgileri, mıknatısın uçlarına yakın bölgelerde daha mıknatısın uçlarına yakın bölgelerde daha sık, uzak bölgelerde ise seyrektir. sık, uzak bölgelerde ise seyrektir. Manyetik alan şiddeti manyetik kuvvet Manyetik alan şiddeti manyetik kuvvet çizgilerinin sik olduğu yerlerde büyük ve çizgilerinin sik olduğu yerlerde büyük ve manyetik kuvvet çizgilerinin seyrek olduğu manyetik kuvvet çizgilerinin seyrek olduğu yerlerde küçüktür. yerlerde küçüktür.

MIKNATISMIKNATIS

MIKNATISMIKNATIS

• Bir mıknatıs bölündüğünde oluşan her Bir mıknatıs bölündüğünde oluşan her parçacığın mıknatıslığı devam eder. Bu parçacığın mıknatıslığı devam eder. Bu nedenle her parçacığın N ve S kutupları nedenle her parçacığın N ve S kutupları vardır. vardır.

• Mıknatısı bölme işlemi defalarca Mıknatısı bölme işlemi defalarca tekrarlandığında elde edilen her parçada N tekrarlandığında elde edilen her parçada N ve S kutuplarının etkisi devam eder.ve S kutuplarının etkisi devam eder.

MIKNATISLANMAMIKNATISLANMA

• Manyetik maddeler sürtünme, dokunma ve Manyetik maddeler sürtünme, dokunma ve tesir ile mıknatıslanabilirler. tesir ile mıknatıslanabilirler.

• Bir mıknatısın manyetik alanı içine Bir mıknatısın manyetik alanı içine yerleştirilmiş, mıknatıs özelliği olmayan yerleştirilmiş, mıknatıs özelliği olmayan bazı maddeler alan içinde belli bir süre bazı maddeler alan içinde belli bir süre kaldıktan sonra mıknatıslık özelliği kaldıktan sonra mıknatıslık özelliği kazanırlar. Bu tür mıknatıslanmaya tesir ile kazanırlar. Bu tür mıknatıslanmaya tesir ile mıknatıslanma denir.mıknatıslanma denir.

MIKNATISLANMAMIKNATISLANMA

Mıknatıslık özelliği:Mıknatıslık özelliği:

• IsıtmaIsıtma

• ÇarpmaÇarpma

• Manyetik alanın ortadan kaldırılmasıylaManyetik alanın ortadan kaldırılmasıyla

kaybolur.kaybolur.

MIKNATISLANMAMIKNATISLANMA

• Demir mıknatıslandığında mıknatıslığı Demir mıknatıslandığında mıknatıslığı geçici olur buna da geçici mıknatıslanma geçici olur buna da geçici mıknatıslanma denir. denir.

• Çelik ise mıknatıslık özelliğini uzun süre Çelik ise mıknatıslık özelliğini uzun süre korur ve buna daimi mıknatıslanma denirkorur ve buna daimi mıknatıslanma denir

MIKNATISIN ÇEKME VE İTME MIKNATISIN ÇEKME VE İTME

KUVVETLERİKUVVETLERİ

• İki mıknatıs birbirine yeterince İki mıknatıs birbirine yeterince yaklaştırıldığında aralarında çekme ve yaklaştırıldığında aralarında çekme ve itme şeklinde bir kuvvet oluşur. itme şeklinde bir kuvvet oluşur.

MIKNATISIN ÇEKME VE İTME MIKNATISIN ÇEKME VE İTME KUVVETLERİKUVVETLERİ

• Mıknatıslarda aynı tür kutuplar birbirlerini Mıknatıslarda aynı tür kutuplar birbirlerini iter.iter.

MIKNATISIN ÇEKME VE İTME MIKNATISIN ÇEKME VE İTME KUVVETLERİKUVVETLERİ

• Mıknatıslarda zıt kutuplar birbirlerini çeker. Mıknatıslarda zıt kutuplar birbirlerini çeker.

YERİN MANYETİK ALANIYERİN MANYETİK ALANI

• Ortasından bir ip bağlanarak asılan çubuk Ortasından bir ip bağlanarak asılan çubuk mıknatısın belirli bir doğrultuyu alması, mıknatısın belirli bir doğrultuyu alması, mıknatısa bir manyetik alanın etki ettiğini mıknatısa bir manyetik alanın etki ettiğini gösterir. Bu alan yerin manyetik alanıdır.gösterir. Bu alan yerin manyetik alanıdır.

• Manyetik kuzey ve manyetik güney Manyetik kuzey ve manyetik güney kutbunu, coğrafi kuzey ve coğrafi güney kutbunu, coğrafi kuzey ve coğrafi güney kutupları yakınındaki konumlarına göre kutupları yakınındaki konumlarına göre adlandırıldıklarını kabul ederler.adlandırıldıklarını kabul ederler.

YERİN MANYETİK ALANIYERİN MANYETİK ALANI

• Bir pusula iğnesi tam olarak coğrafi Bir pusula iğnesi tam olarak coğrafi kutupları göstermez, manyetik kutupları göstermez, manyetik kutupları gösterir. Yerin manyetik kutupları gösterir. Yerin manyetik kutupları arasındaki eksen ile yerin kutupları arasındaki eksen ile yerin dönme ekseni arasında yaklaşık 15 dönme ekseni arasında yaklaşık 15 derecelik açı vardır. derecelik açı vardır.

YERİN MANYETİK ALANIYERİN MANYETİK ALANI

• Dünyanın manyetik alanın Dünyanın manyetik alanın gösterdiği etki yerin merkezine gösterdiği etki yerin merkezine konmuş büyük bir çubuk mıknatısın konmuş büyük bir çubuk mıknatısın manyetik alanına benzer.manyetik alanına benzer.