FIRSATÇI FIRSATÇI MİKOZLARMİKOZLAR

Prof Dr Zeynep SÜMERProf Dr Zeynep SÜMER

FIRSATÇI MİKOZLARGenel Özellikler

• ETKEN MANTARLAR Doğada saprofit / normal flora üyesi

• KONAK İmmün sistemi baskılanmış / altta yatan başka bir risk faktörü var

FIRSATÇI MİKOZLAR• Kandidiyazis (kandidoz) • Kriptokokkoz(is) • Aspergilloz(is) • Zigomikoz(is) • Diğer: Trikosporonoz(is), fusaryoz(is),

penisilloz(is)……• ***Doğada bulunan mantarların HEPSİ

fırsatçı mikoza neden olabilir***

KANDİDİYAZİS• Dünyanın heryerinde en sık görülen

fırsatçı mikoz • Hücresel immünite kütanöz ve mukozal,

nötrofiller sistemik kandidiyazise karşı korunmada önemli

• Endojen enf. • Etken: Candida spp. En sık:

– 1. C. albicans – 2. C. tropicalis

SIK İZOLE EDİLEN CANDIDA TÜRLERİ

• C. albicans • C. tropicalis • C. parapsilosis • C. kefyr • C. glabrata • C. krusei • C. guillermondii • C. lusitaniae

CandidaMORFOLOJİK ÖZELLİKLER• Mikr. Tomurcuklanan maya hücreleri

Psödohif, gerçek hif • Makr. Krem renginde maya kolonileri

(SDA) • Germ tüp (Çimlenme borusu) (C.

albicans, C. dubliniensis) • Klamidospor (C. albicans, C. dubliniensis) • Tanımlama Germ tüp, fermentasyon

ve asimilasyon reaksiyonları

370C’de germ tube pozitif 370C’de germ tube negatif

3. Mısır unlu tween 80 agara ekim: -Termial klamidyaspor oluşumu, yalancı

hifler ve bu hiflerin boğum noktalarında blastokonidya kümelerinin olması C. albicans

CandidaPATOJENİTE FAKTÖRLERİ

• Hücreye tutunma (adezyon) (Germ tüp, mayadan daha adeziv)

• Plastik yüzeylere (kateter, prostetik kapak..) yapışma

• Proteaz • Fosfolipaz

KANDİDİYAZİSRisk faktörleri

• Fizyolojik: Gebelik, ileri yaş, çocukluk çağı • Travmatik: Yanık, enfeksiyon • Hematolojik: Hücresel immün yetmezlik,

AIDS, kronik granülamatöz hastalık, aplastik anemi, lösemi, lenfoma...

• Endokrinolojik: DM, hipoparatiroidizm, Addison hastalığı

• İyatrojenik: Oral kontraseptif, antibiyotik, steroid, kemoterapi, kateter

KANDİDİYAZİSKlinik tablolar-I

• 1. KÜTANÖZ VE SUBKÜTANÖZ– Oral – Vajinal – Onikomikoz, paronişi – Dermatit – Çocuk bezi dermatiti (“diaper rash”) – Balanit

KANDİDİYAZİSKlinik tablolar-II

SİSTEMİK• Ösefajit Pulmoner enf. • Sistit Pyelonefrit • Endokardit Myokardit• Peritonit Hepatosplenik • Endoftalmit Artrit • Osteomyelit Menenjit • Deri lezyonları

KANDİDİYAZİSKlinik tablolar-III

• 3. KRONİK MUKOKÜTANÖZ– Deri ve mukozalarda Candida enf.u – Verrüköz lezyonlar – Hücresel immünitede bozukluk – Otozomal genetik yatkınlık – Eşlik eden hipoparatiroidizm, demir eksikliği

KANDİDİYAZİSTanı

• Direk inceleme: Maya hücreleri, psödohif, gerçek hif

• Kültür: SDA, bakteriyolojik besiyerleri

• Seroloji: Mannan antijeninin saptanması (ELISA, RIA, IF, lateks, partikül

aglütinasyon)

2. Hızlı otomatize identifikasyon testleri: API, VİTEK…

-Göz yaşı şeklinde sporlar, tek ve grup

halindeki blastokonidyumlar C. tropicalis

Auxacolor stribi ile C. albicans’ın gösterilmesi

4. Karbonhidrat asimilasyon testleri

KANDİDİYAZİSTedavi

• KÜTANÖZ: Topikal antifungal; Ketokonazol, mikonazol, nistatin

• SİSTEMİK: Amfoterisin B Flukonazol, itrakonazol

• KRONİK MUKOKÜTANÖZ: Amfoterisin B Flukonazol, itrakonazol Transfer faktör

KRİPTOKOKKOZİS• Hücresel immün yetmezliği olanlarda

gelişir (AIDS, lenfoma, …)

• Ekzojen enf.

• Etken Cryptococcus neoformans

• Patogenez Mayanın inhalasyonu

Cryptococcus neoformansÖZELLİKLER

• Doğal rezervuar Toprak, kuş dışkısı, okaliptus ağacı

• Mikr. Kapsüllü maya (çini mürekkebi)

• Makr. Krem renkli, mukoid koloni (SDA)

• Serotipler A, B, C, D

• Patojenite faktörleri a. Kapsül b. Difenol oksidaz (+) (Kuş yemli besiyeri / kafeik asit besiyeri) c.

37°C’de üreyebilme

Cryptococcus neoformansserotipler

• C. neoformans var. grubii serotip A

• C. neoformans var. gattii serotip B

veya C • C. neoformans var. neoformans

serotip D

KRİPTOKOKKOZİSKlinik tablolar

• 1. PULMONERBelirtisiz/grip benzeri/hilar lap/kavitasyon

• 2. YAYGIN **Menenjit (akut/kronik) Kriptokokkoma Deri lezyonları Diğer

KRİPTOKOKKOZİSTanı

• Örnekler BOS, balgam, deri lezyonundan aspirat

• Direk inceleme Çini mürekkebi

• Kültür SDA

• Seroloji*** Lateks aglütinasyon testi ile BOS ve serumda kapsül antijeninin tayini

KRİPTOKOKKOZİSTedavi

• Amfoterisin B (+ flusitozin)

• AIDS’li olgularda tedavi sonrası flukonazol ile ömür boyu proflaksi

ASPERGİLLOZİS• Etken: Aspergillus spp. (en sık: A. fumigatus)

Risk faktörleri ve patogenez

• 1. İmmünsupresyon,DM..ekzojen enfeksiyon (sporların inhalasyonu)

• 2. Atopik konak tarafından sporların inhalasyonu Aşırı duyarlılık reaksiyonları (allerji)

• 3. Aspergillus toksinleri ile kontamine ürünlerin tüketilmesi Mikotoksikoz / karaciğer ve kolon kanseri

Aspergillus ÖZELLİKLER

• Doğal rezervuar: hava, toprak • Patojenite faktörleri: hif, fosfolipaz • Enfekte dokuda: damar invazyonu,

trombus, infarkt, kanama • Makr: pudramsı küf kolonisi (spor

rengi her türde farklı) • Mikr: dikotom dallanan septalı hifler,

vezikül, fiyalidler, mikrokonidya

ASPERGİLLOZİSKlinik tablolar-I

• I. ALLERJİK ASPERGİLLOZİS – 1. Astım (Tip I) – 2. Allerjik bronkopulmoner aspergillozis (Tip

I, III)

• II. NONİNVAZİV LOKAL KOLONİZASYON– 1. Aspergilloma (Fungus topu) (akciğerler,

paranazal sinüsler)– 2. Otomikoz (eksternal otit) – 3. Onikomikoz– 4. Göz enf.u (konjunktival, korneal,

intraoküler)

ASPERGİLLOZİSKlinik tablolar-II

• III. İNVAZİV ASPERGİLLOZİS– Pulmoner – Yaygın: GIS, beyin, karaciğer,

böbrek, kalp, deri, göz

• V. MİKOTOKSİKOZİS

ASPERGİLLOZİSTanı

• Örnekler Balgam, BAL, doku...

• Direk inceleme Balgamda septalı hif ve konidya. Dokuda damar içinde hifler

• Kültür Siklohekzimidsiz SDA (en az 2 kültürde üremeli !)

• Seroloji Allerji (serumda spesifik IgE--RAST)

• İnvaziv enf. (serumda galaktomannan antijeni--ELISA)

ASPERGİLLOZİSTedavi

• ALLERJİK Steroid • ASPERGİLLOMA Semptomatik ise

cerrahi, amfoterisin B • LOKAL, YÜZEYEL ENF. Nistatin • İNVAZİV ENF. Cerrahi debridman

Amfoterisin B, itrakonazol ***Mortalite yüksek

ZİGOMİKOZİS• Etkenler: Rhizopus, Rhizomucor, Mucor...

• Doğal rezervuar: Hava, su, toprak• Risk faktörleri: Diabetik ketoasidoz,

immünsupresyon • Patogenez: Sporanjiyosporların

inhalasyonu • Enfekte dokuda: Damar invazyonu,

trombus, infarkt, kanama

ZİGOMİKOZİSKlinik bulgular

• I. RİNOSEREBRAL– Burun, sinüs, göz, beyin ve meninks tutulumu – Orbital sellülit

• II. TORASİK

– Akciğer lezyonları, parenkimde nekroz

• III. LOKAL – Travma sonrası böbrek enfeksiyonu – Yanık veya operasyon sonrası deri enf.u

ZİGOMİKOZİSTanı

• Örnekler Balgam, BAL, sinüs biyopsisi..

• Direk inceleme Septasız, kurdeleye benzeyen ve dik açılar yaparak dallanan hifler, sporanjiyum

• Kültür SDA (pamuk helva görünümü)

Direkt bakı;

ZİGOMİKOZİSTedavi

• Cerrahi debridman

• Amfoterisin B ***Mortalite yüksek