(finansal Ynetim semih bker,rza akolu,gven sevil,sf

PAGE

14

FNANSAL YNETM DERS NOTU GR VE TEMEL KAVRAMLAR

YZYILLAR BOYU FNANS

.. yakl. 1000 Opsiyonlar. Kaytl en eski opsiyon Aristo tarafndan anlatlmtr. Filozof Thales yldzlara bakarak zeytin rekoltesinin ok iyi olacan bildi; bylece, parasnn azlna ramen zeytin ezme aletlerinin kullanm opsiyonunu satn ald. Hasat mevsimi geldiinde Thales bu aletleri byk bir krla kiralamaya balad. Bugn finans yneticileri eitli varlklar satn almak ve satmak iin opsiyonlar deerleyebilme gereini duymaktadrlar.

15. Yzyl Uluslararas Bankaclk. Modern uluslararas bankacln kkleri byk Floransa bankalarna kadar uzanmaktadr. Fakat Medici mparatorluu'nun tm Avrupa banka sistemi 8 ubede 57 kii istihdam etmekteydi. Bugn Citibank'n 93 lkede 3500 ubesi vardr ve toplam 81,000 kii almaktadr.

1650 Vadeli ilemler (Futures). Vadeli ilem piyasalar, emtia fiyatlarndaki dalgalanmalara kar iletmelere kendilerini koruma olana salar. Japonya'da Tokugawa dneminde feodal derebeyleri kiralarn pirin olarak toplarlard; fakat genellikle, gelecekte elde edecekleri pirin zerinde ticaret yapmak isterlerdi. Vadeli pirin ilemleri bu nedenle daha sonra Dojima Pirin Piyasas diye bilinen piyasada ilem grmeye balad. Vadeli pirin ilemleri hl uygulanmaktadr, fakat imdi irketler domuzdan hisse senedi fiyat endekslerine kadar eitli kalemler zerinde de vadeli ilemler yapabilmektedir.

17. Yzyl Anonim irketler. Her ne kadar yatrmclar bir teebbsn orta olarak bir araya gelmeye ok nceden balamlarsa da, ok sayda hissedar olan modern irket, ngiltere'de East India Company (kuruluu 1599) gibi byk ticaret firmalarnn kuruluuyla balar. Bir dier ticaret irketi Hudson's Bay (kuruluu 1670) halen faaliyette olup Kanada' nn en byk irketlerinden biridir.

17. Yzyl Para. Amerika, yeni tr paralarn gelimesinde nc olmutur. lkeye ilk yerleenler, wampum diye bilinen kabuklar para olarak kullanyorlard. rnein, Peter Stuyvesant wampum olarak bor ald ve Massachusett'de wampum yasal parayd. Ne yazk ki giriimci ncler, nispeten daha ok bulunan beyaz wampum'un, az bir boyayla ve krl bir biimde, daha deerli olan siyah wampuma evrilebileceini kefettiler, bu, Gresham'n "kt para iyi paray kovar" yasasnn geerli olduunu gstermiti. Amerika'da (ve hemen hemen dnyada) ilk kt para ihrac 1690'da Massachusetts Bay Colony tarafndan gerekletirildi, ok gemeden dier koloniler de kendi kt paralarn basmak iin bask makinelerini kurdular. 1862'de Kongre, geerli yasal para olacak bir kt para karmay kararlatrd. Yeil mrekkeple baslan bu banknotlar, hemen greenback (N: ABD'ye zg, arkas yeil banknot) diye tannmaya balad.

1720 Yeni hra Speklasyonu. Yatrmclar zaman zaman speklatif yeni ihralardan etkilenmilerdir. ngiltere'de South Sea Bubble (18. yzylda ngiltere'de yaanan byk finansal maniplasyon) dneminde bir irket intifa kavramn gelitirmeye balad. Bir dier giriimci kii, "byk avantaj olacak, fakat hi kimsenin bu avantaj bilmedii" bir irketi kamuya aklad. lk 5 saatte 2000 sterlin toplamt; 6. saatte lkeyi terketti.

1792 New York Borsasnn Kurulmas. New York Borsas (NYSE), 1792'de, bir grup borsa aracsnn bir nar aacnn altnda bir araya gelip, belirlenmi komisyonlar zerinden birbirleriyle hisse senedi alm satm yapmalaryla kuruldu. Bugn NYSE, gnlk ortalama 200 milyon hisselik ilem hacmiyle dnyann en byk borsasdr,

1920 Finansal Dolandrclk. Kt finansal ilemleri saptamak deneyimsiz biri iin genellikle zordur ve bu durum dolandrclara yaramaktadr. 1920'de Charles Ponzi, 90 gn iinde paralarn iki katna karma vaadiyle 40,000 yatrmcdan yaklak 15 milyon dolar toplad. Ne yazk ki Ponzi, bir finansal zincir mektup oyunu oynamaktayd; yeni yatrmclarn paras eski yatrmclara bor demek iin kullanlmt. Fakat yeni yatrmn hz kesildiinde Ponzi'nin sistemi kt ve sulu bulunarak hapse gnderildi.

1929 Borsa'nn k. Hisse senetleri riskli yatrmlardr. 1929 Eyllnde Birleik Devletler'de hisse senedi fiyatlar tm zamanlarn en yksek seviyesine eriti ve ktisat Inving Fisher fiyatlarn "devaml olarak yksek bir platoda olduunu" tahmin etti. yl kadar sonra hisse senedi fiyatlar yaklak yzde 90 daha dkt ve 1929 Eyll fiyatlarna yeniden ulalmas iin bir eyrek yzyln gemesi gerekti. Yaygn izlenimin tersine, hibir Wall Street borsa aracs kendini pencereden atmad.

1960'lar Eurodollar Pazar. 1950'lerde Sovyetler Birlii, elindeki dolarlar Birleik Devletler'den alp Paris'te kurulu bir Rus bankasna transfer etti. Bu banka EUROBANK olan teleks adresiyle ok iyi tannmaktayd ve sonuta Birleik Devletler dnda tutulan dolarlar eurodollar adyla bilinmeye balad. 1960'larda ABD vergileri ve kurallar dolaysyla, Avrupa'da bor alp vermek Birleik Devletler'e gre ok daha ucuz oldu ve dev bir eurodollar piyasas geliti.

1972 Finansal Vadeli lemler (Financial Fu-tures). Finansal vadeli ilemler faiz oranlarndaki, dviz kurlarndaki ve benzerlerindeki dalgalanmalara kar irketlerin kendilerini korumasn salar. Vadeli ilemlerin, sterlinin ar deerlendii eklindeki grnden bir sonu alamayan ekonomist Milton Friedman'n bir yorumundan doduu sylenir. lk finansal vadeli ilemler piyasasn ikago Emtia Borsas kurdu. Bugn Birleik Devletler'deki vadeli ilem borsalarnda, ylda 200 milyon finansal vadeli ilem kontratnn alm satm yaplmaktadr

1986 Yatrm Kararlar. zel irketlerce gerekletirilen en byk yatrm projesi Man Denizinin altndaki tnelin yapmyd. 1986'da balad ve 1994'te 15 milyar dolar toplam maliyetle tamamland.

1988 irket Birlemeleri 1980'lerde, RJR Nabisco'nun 25 milyar dolara satn alnmasyla en st dzeye kan bir irket satmalna dalgas yasand Alt haftalk bir sre iinde, irketin kontroln ele geirmek iin grup yart. Yara katlanlardan biri unlar sylemiti: "eltik tarlalarnn arasndan saldryorduk, hibir ey iin durmadan, esir almadan ezip geiyorduk." Tarihteki en byk irket satnalma ilemiydi ve bankalarla danmanlar iin hemen hemen 1 milyar dolarlk gelir yaratlmt

1993 Enflasyon. Finans yneticileri, enflasyonun gerek faiz oranlar gerekse de firma yatrmlarnn krll zerindeki etkisini bilmek zorundadrlar Birleik Devletler'de enflasyon nispeten dk olmutur, fakat baz lkeler hiperenflasyondan byk zarar grmtr. Macaristan'da II. Dnya Sava'ndan sonra hkmet 1000 trilyon forint deerinde banknot kard. Yugoslavya'da 1993 Ekim'inde fiyatlar hemen hemen yzde 2000 artt ve 1 dolarn karl 105 milyon dinar oldu.

FNANSAL YNETMN YAKIN TARH

1930'lar ncesinde, eitli hisse senetleri ve tahvillerin sermaye piyasalarnda baz dzenlemeler dorultusunda belli firmalar tarafndan karlmasna balanmas,

1940'l yllara gelindiinde, finansal olaylar tanmlama ve bakalarnn gzyle anlamay vurgulayan bir dnemin balangc olmas

1950'li yllara gelindiinde, iletmelerin kaynak ynetimine ok aktif (varlk) yatrmlarna ve ynetimine ynelmesi, (Bu bak as iletmelerin fnans yneticilerinin bak alarnda da nemli deiiklikler meydana getirmitir.).

1960'l yllarn, temel iletme kararlar alnmasndan ok teorik (kuramsal) gelimelerin yaand bir dnem olmas, (Bu dnemde iletmenin sahip veya hissedarlarnn servetlerinin en yksee karlmas, krn en yksee karlmas amacnn nne gemitir. Baka bir deyile, kr maksimizasyonu yerine, sahip ve ortaklarn servetlerinin maksimizasyonu temel ama olarak benimsenmitir).

1970'li yllarn, temel finans teorilerinin tekrar gzden geirilmesi ve bu teorileri destekleyici ierikte uygulamaya dnk nemli almalarn yapld bir dnem olmas, (Yatrm analizleri bu dnemde artan oranlarda finansal ynetim iindeki yerini almtr).

1980'li yllar eitli finansal kararlarn alnmas ve finans alannda birtakm aratrmalar yaplmasnda bilgisayar kullanmnn oka yaygnlat bir dnem olmas, (Bu dnemde yeni finansal ara ve yntemler gelitirilmi ve iletmeler tarafndan byk ilgi grmtr).

1990'lara gelindiinde ise, bilgisayar olanaklarndan yararlanma daha da artm ve bilgiye ulamada a sistemlerinden (rnein, network bilgi iletiim ann her alanda olduu gibi finans alannda da daha youn olarak kullanma almas) byk lde yararlanma gndeme gelmitir. Ayrca, uluslararas alanda faaliyette bulunan ok uluslu iletmeler veya finansal kurumlar tarafndan karlan ve uluslararas finansal piyasalarda byk miktarlarda ilem gren eitli trlerde fnansal varlklarn (trev aralar) ortaya kmas da bu dnemin nemli gelimeleri arasnda saylmaktadr.

FNANSAL YNETMN TANIMI

1950li yllara kadar finans yneticisinin temel fonksiyonunun iletmeye gerekli fonlarn toplanmas, bunlara ait kaytlarn hazrlanmas ve raporlarn hazrlanmas olduu kabul edilmitir.

Geleneksel yaklamdan farkl olarak, finansman fonksiyonunun modern bir biimde gelierek gnmzdeki yapy kazanmas, 1950lerdeki ekonomik gelimelerin sonucu olarak deerlendirilebilir. Bu dneme kadar zerinde youn olarak durulan fonlarn bulunmas ve likidite sorunlarna zm getirilmesi gibi temel konulara , fonlarn etkin bir biimde kullanm ve firma ii kararlarn isabetlilii gibi nemli kavramlar eklenmitir. Teknolojideki uygun gelime ve ekonomideki istikrar ortam yeni yatrm alanlarnn ve iletme kollarnn ortaya kmasyla sermaye maliyetini deerleme kriteri alnarak, modern finansman anlayna somut bir ereve izilmitir.

Finans ve finansal ynetim, iletme iin gerekli olan fonlarn salanmas, korunmas ve etkin olarak kullanlmas anlamna gelir. Finansman ise, finans fonksiyonunun yalnzca, iletmeye gerekli olan fonlarn salanmas blmn ifade eder. Finansal ynetim dier bir deyile, finans fonksiyonu, iletmenin gereksinim duyduu fonlar en uygun koullar ile salamak, bu fonlar korumak ve etkin olarak kullanmn salamak biiminde tanmlanabilir.

Finans, iletmenin ilevlerini, rnein retim ve pazarlamay kesintisiz bir ekilde yerine getirmek iin gerekli olan ve ayn zamanda olaan ve beklenmeyen, fnans teknii gerektiren olaylarn, rnein kurulu, sermaye artrm, birleme, hukuki ekil deitirmenin yerine getirilmesi iin gerekli her trl dzenlemelerin yaplabilmesi iin fnansal kaynaklarn hazr bulundurulmasdr. Bylece fnans kuram, sadece iletmeye sermaye aktarmn deil, ayn zamanda sermaye veren kii ya da kurumlarla olan ilikileri de konu edinmektedir.

FNANSAL YNETMN AMACI

Finansal ynetimin sorumluluk alan ve amac, bir yandan dnyadaki iletmecilik uygulamalarna bal olarak, yapsal gelime gsterirken, dier yandan da genel ekonomi politikasndaki deiikliklere paralel olarak yeni boyutlar kazanmtr.

Gnmzde iletmeler finans fonksiyonu kapsamnda;

Yatrm yaplacak varlklarn seimi,

Varlklara yatrlacak toplam fon miktarnn belirlenmesi,

Yatrlacak fonlarn nasl ve hangi kaynaklardan salanacann kararlatrlmasfaaliyetlerini gerekletirirler.

ada bir finans yneticisi ise bu faaliyetleri yerine getirmek iin aadaki kararlar vermek zorundadr.

letmenin bykl ve gelecekteki byme hznn ne olacana karar vermek,

retim miktar, retilen maln maliyeti ve fiyatnn nasl saptanacana karar vermek,

letmenin sermaye yapsna ve kaynaklarn bileimine karar vermek.

Finansal ynetim erevesinde verilen kararlar ve gerekletirilen faaliyetlerin temel amac, iletmenin piyasa deerinin en yksee kartlmasdr. Bu amaca ulaabilmek iin krn en yksee kartlmas ve hisse senedi bana krn en yksee kartlmas amalar da gerekletirilecektir.

Dier yandan ilemenin genel amalarndan parasal (moneter) ve parasal olmayan (qualitative) finansal hedefler tretilmektedir. Bu hedeflerin iletmenin zel yapsna gre ncelii deimektedir. Szkonusu hedefler iletmenin pazar deerinin maksimum klnmas amacna uygun olup krllk, likidite ve gvence abalarna dayanmaktadr. Finansal yneticinin gerekletirmeyi amalad hedefler aada tablo halinde yer almaktadr.

Finansman Komitesi

Genel Mdr Yardmcs

(retim)

Genel Mdr Yardmcs

(Pazarlama)

Banka likileri

Sigorta lemleri

Para ve Sermaye

Piyasas ilikileri

tirakler

Menkul Deerler

Muhafazas ve Ynetimi

Denetim Mdr

Muhasebe

Denetleme

Bteleme

Maliyet Kontrolu

Vergi Ynetimi

Mali ler Mdr

Genel Mdr Yardmcs

(Finansman)

Genel Mdr

Ynetim Kurulu

Finans yneticisinin ama fonksiyonu sembollerle yle gsterilebilir: MaxV= f(I, F, D)

V, firmann deerini, I, F, D sembolleri de finans yneticisinin verecei nemli karar gstermektedir. Finans yneticisinin, firma deerini etkileyen balca kararlar grupta toplanabilir:

(i) Yatrm kararlar (I), hangi iktisadi varlklara (aktif deerlere) ve ne tutarda yatrm yaplacana ilikin kararlar kapsar. Bu balk altnda toplanan kararlar firmann varlk (aktif) bykln ve varlk yapsn belirler.

(ii) Finansal kararlar (F), yatrm kararlarnn gerektirdii fonlarn nasl salanacana ilikin kararlar ierir.

(iii) D sembol ise, firmann kr datmna ilikin kararlarn gstermektedir.

FNANSAL PAZARLAR

Finansal yneticinin fonksiyonlar olduka karmak bir grnme sahptr.nk modern bir ekonomide tasarruf ve yatrm fonksiyonlar farkl ekonomik birimlerce yaplmaktadr. Tasarruflar yatrmlarn aan ekonomik birimlerin tasarruf fazlalar onlarn finansal varlklarn oluturmaktadr. Ayn ekilde yatrmlar tasarruflarn aan ekonomik birimlerin yatrm fazlalar ise onlarn finansal ykmllklerini oluturmaktadr ki, bunlar genellikle bor senetleri, tahviller ve hisse senetleri eklinde ortaya kmaktadr.

Tasarruf fazlas olan ekonomik birimlerden tasarruf a olan ekonomik birimlere fonlarn transferi finansal varlk ve finansal ykmllk dourmaktadr. rnein, bankada bir mevduat hesab atrdmzda bu banka iin bir finansal ykmllk, bizim iin ise bir finansal varlk, baka bir deyile bir finansal aktiftir

letmelerin mal ve hizmet retimi iin gerekli girdilere (maliyetlere) tahsis edecekleri fonlar, bir ekilde salamaya ihtiyalar vardr. Bu fonlarn nemli bir ksm, firmann bizzat kendisinin oluturduu nakit aklarndan meydana gelir. Ancak iletmeler, yetmedii takdirde bu fon kaynaklarnn yine nemli bir ksmn da, iletme dndaki yatrmc birey veya gruplardan (hisse senedi ve tahvil sahiplerinden) salamaktadr. letmeler yatrmclardan eitli tutarlarda fon salayabilmek iin, hisse senetleri, tahvil vb. gibi fnansal varlklar kararak bunlar yatrmclara satarlar.

letmelerin retim aralarna (duran varlklara) fiziki bir yatrm yapabilmesi iin belli bir sermayeye sahip olmalar gerekmektedir. Bu sermayenin nemli bir blm, para ve sermaye piyasalarndan elde edilmektedir. Ayn ekilde, ou iletme, krlarnn belli bir blmn de yatrmclara datmaktadr. Bu ise, iletmelerden yatrmclara doru bir fon akn gstermektedir ki, sermaye piyasas aralar zerinde (zellikle hisse senetleri) nemli etkilere sahiptir.

Finansal Pazarlar

Finansal

Para Piyasalar

Kaynaklar

Sermaye Piyasalar

letme

Ticari Bankalar

Mal ve Hizmet

Toplam gelirlerin

byme orannn

maksimum klnmas

Mutlak gelir

tutarlarnn maksimum

klnmas

Belirli bir

sat

dzeyine

ulalmas

Finansman giderleri

ve olaanst amortismanlarn

karlmasndan nceki dnem

karnn maksimum klnmas

Gelire

Ynelik

Amalar

Belirli dzeydeki

bir nakit

akmna

ulalmas

Pay bana

nakit akmnn

maksimum

klnmas

skonto edilmi

nakit akmnn

maksimum

klnmas

Gereksinme

duyulmas halinde

sermaye fonlarnn

kullanlabilmesi

Nakit Akmna

Ynelik

Amalar

Srekli

deme

yeteneini

korunmas

demelerin

vadelerine

uygun olarak

yerine getirilmesi

Genel

finansal

dengenin

korunmas

Likiditeye

Ynelik

Amalar

Firmann

deftere deerinin

maksimum

klnmas

zsermayenin

pazar deerinin

maksimum

klnmas

zsermaye

tabannn

geniletilmesi

Tasfiya

deerinin

maksimum

klnmas

Varla

Ynelik

Amalar

zsermaye

karllnn

maksimum

klnmas

Kar marjnn

maksimum

klnmas

Belirli bir

sat

karllna

ulalmas

Toplam varlklarn

karllnn

maksimum

klnmas

Sermaye

maliyetinin

maksimum

klnmas

Karlla

Ynelik

Amalar

Parasal Amalar

Kredi deerliliinin

ya da emisyon

yeteneinin

arttrlmas

Uygun koullarda

borlanmaya

aba

gsterilmesi

Bankalarla

ilikilerin

iyiletirilmesi

letmenin kar

gruplar ile

ilikilerinin

dzenli srdrlmesi

Belirli

finansman

kurallarna

uyulmas

Uygun bir

varlk ve sermaye

yapsnn

oluturulmas

Parasal Olmayan Amalar

Finansal Amalar

Tasarruf ve Kredi Kurumlar

Sat

Finansman irketleri

Sigorta irketleri

Emekli Sandklar

Yatrm Fonlar

Borlar

Yatrm Bankerleri

Tahviller

Komisyoncular

Hisse Senetleri

Hane Halk

v.b.

Dier Firmalar

Devlet

Fon

Akmlar

Kaynak: Weston J. Fred, Copeland Thomas E., Managerial Finance, 9th Edition, The Dryden Press, Forth Word, 1992, sf.93.

FNANSAL YNETM VE DER DSPLNLERLE LKS

Finansal ynetim, iletme ynetiminden tamamen bamsz deildir. Aksine, dier disiplinlerle alma alanlar itibariyle ok yakn bir iliki iindedir. Bunlarn en nemlileri Muhasebe ve Ekonomi'dir. Ekonomi disiplininin makro ve mikro ekonomi olarak iki zel alan bulunmaktadr. Keza, Pazarlama, retim ve Saysal Yntemler disiplinlerinin de finansal ynetim zerinde nemli etkileri bulunmaktadr.

MUHASEBE

Finans Yneticileri, karar vermede kendilerine yardmc olmas gayesiyle muhasebe verilerine youn olarak bavururlar.

Firma muhasebecileri, genel olarak, finansal raporlarn gelitirilmesinden, gemie ait performansn belirlenmesinde yneticilere yardmc olan ltlerin hazrlanmasndan, firmann gelecee doru ynlendirilmesinden ve vergi demeleri gibi baz yasal ykmllklerin firma tarafndan yerine getirilmesinden sorumludurlar.

Firma muhasebecisinin bu rol, bilano ve gelir tablosu ile fon akm tablosu gibi mali tablolarn hazrlanmasn iermektedir.

Bunun tersine finans yneticileri, baz finansman ve yatrm kararlarnn ortaya konularak bunlarn en uygun bir ekilde gerekletirilebilmesi iin asl olarak firmann nakit aklaryla ilgilenmektedirler.

Finans yneticileri, uzun dnemli yatrmlarla ilgili olarak gelecee ait kaynak tahsisi kararlarnn verilmesinde, iletme sermayesi iinde yer alan dnen varlk yatrmlarnn ynetiminde ve ok sayda finansal kararlarn verilmesinde, rnein, en uygun sermaye yapsnn belirlenmesi ile firma yatrm programlarnn desteklenmesi iin, miktar ve zaman asndan en uygun kaynaklarn belirlenmesinde muhasebe verilerine youn olarak bavururlar.

Birok kk ve orta lekli firmada muhasebe fonksiyonu ile finansal ynetim fonksiyonu ayn kii veya grup tarafndan yerine getirilebilir. Bu gibi durumlarda yukarda aklanan muhasebe ve finans fonksiyonlar arasndaki farkllklar daha karmak hale gelebilir. Firmann i hacmi ve finansal kararlardaki younluuna gre bu iki fonksiyon arasndaki bamllk azaltlarak ayr ayr rgtlendirilmeleri yoluna gidilmelidir.

EKONOM

Finans yneticisinin aina olmas gereken makro ve mikro ekonomi gibi iktisadn iki nemli alan vardr. Makro ekonomi, ekonomiye bir btn olarak bakarken, mikro ekonomi bireylerin, hanehalklarnn ve firmalarn ekonomik kararlaryla ilgilenmektedir.

Genellikle firmalar, ekonominin toplam performansndan byk lde etkilenir ve yatrm fonlar salamada para ve sermaye piyasalarna bamldr.

Bu nedenle finans yneticileri, para politikalarn kredi kullanm ile fonlarn maliyetini nasl etkilediini tanmaya alarak anlamaldr.

Finans yneticileri ayn ekilde maliye politikas konular ile bunlarn ekonomi zerinde nasl etkili olduklar hakknda bilgi sahibi (tecrbeli) olmaldrlar.

Gelecekte ekonomide ne olaca beklentileri, dier tahmin trlerinde olduu kadar sat tahminlerinin yaplmasnda da ok nemli bir faktr olmaktadr.

Finans yneticisi, firma iinde en etkili ve en baarl faaliyet ekline ulatracak karar modellerini gelitirmeye alrken mikro iktisad kullanrlar. zellikle finans yneticisi, uzun dnemli yatrm kararlar verilirken marjinal maliyeti marjinal gelire eitleyen ve nakit, alacak ve stoklarn ynetiminde (iletme sermayesi ynetimi) bulunurken mikro ekonomi teorisinden temel bir kavram olarak yararlanabilmektedir.

DER DSPLNLERN FNANSAL YNETM ZERNDEK ETKLER VE LKLER

PAZARLAMA, RETM VE SAYISAL YNTEMLER

Finansal ynetim ve onu destekleyen balca disiplinler arasndaki ilikiler aadaki ekilde (ekil 2) ak olarak grlmektedir. Pazarlama, retim ve saysal yntemler gibi dier disiplinler, finans yneticileri tarafndan verilen nemli gnlk kararlarla dolayl da olsa ilgilidirler.

rnein, finans yneticileri, yatrm harcamas gerektireceinden ve bunun sonucu olarak da firmann tahmini nakit aklar zerinde nemli bir etki yaratacandan, "yem rn gelitirme ve tutundurma planlanann etkilerini de gz nne almak zorundadr.

Benzer ekilde, retimdeki deiiklikler yatrm harcamas gerektireceinden, fnans yneticileri bu deiiklikleri deerlendirmeye almal ve gerekli finansman salayabilmelidir.

Saysal yntemler ile uyum iinde gelitirilen birtakm analiz aralar veya teknikler, karmak fnansal ynetim problemlerinin analizinde olduka yararl olabilmektedir.

Sonu olarak, fnansal ynetimle dier disiplinler arasnda birbirini dolayl olarak etkileyen ve birbirine destek salayan nemli ilikilerin bulunduunu syleyebiliriz.

FNANSMAN YNETCSNN ZELLKLER

Gnmzde finansman fonksiyonu, iletmelerin en nemli fonksiyonlarndan birisidir. Bu nedenle, iletmelerde finansman fonksiyonunu yrtecek yneticilerin zelliklerini iyi saptamak gerekmektedir.

Kk iletmelerde, finansman fonksiyonu, iletme sahibi tarafndan yrtlmektedir. Orta byklkteki iletmelerde, fnansal konular bir ortaa veya bir yneticiye braklabilir. Byk iletmelerde ise, fnansal ynetim iin yeni birimler oluturulmaktadr.

Trkiye gibi gelimekte olan lkelerde, genellikle finansman yneticisiyle, muhasebe yneticisi kartrlmaktadr. Baka bir deyile, yalnz muhasebe bilgisi ve tecrbesi olan yneticilerin, finansman yneticisi olabilecekleri dnlmektedir. Oysa, finansman yneticisi kararlarn alrken, dier yneticiler gibi muhasebe verilerinden yararlanmaktadr. Belki finansman yneticisinin muhasebe verilerini kullanmas, dier yneticilere gre daha fazla olabilir. Ancak bu durum, finansman yneticisinin muhasebeci olmasn gerektirmez. Bunun sonucu olarak, finansman yneticilerinin defter tutma ve dier muhasebe konularnda zel bir eitimden geirilmesi zorunlu deildir. nk, iletmelerde kaytlarn tutulmas, bilano ve gelir tablolarnn hazrlanmas, muhasebecilerin grevidir. Bu nedenle, finansman yneticisi iin, defter tutma teknii veya rakamlarn nereden geldiini aratrmann bir anlam yoktur.

Finansman yneticisi iin, tablolardaki kalemlerin anlamlarnn bilinmesi yeterlidir. nk, ortaklar iin nemli olan, ne, niin, ne zaman, nerede sorularnn cevaplarm tam olarak alabilmektir. Bu nedenle, finansman yneticilerinin bu sorularn cevaplarn verebilmesi, muhasebe bilgisine sahip olmalarna gre ok daha nemlidir.

Yaplan grevler asndan da muhasebe yneticisi ile finansman yneticisi arasndaki iliki zayftr. Bu ve benzeri nedenlerle, finansman yneticilerinin grevlerini stlenen iverenler asndan da finansal ifadeleri okuyabilmek nemli ve yeterlidir.

Yukarda anlatlmaya allan belli bal nedenlerden dolay, finansman yneticilerinin muhasebeci, denetleyici veya kredi yneticisi olmas gerekmeyebilir. Yneticiler, bilano ve gelir tablolarndaki kalemlerin anlamlarn biliyor, mali analiz tekniklerini uygulayabiliyorlarsa, sorun byk lde zmlenmi demektir. yi bir finansman yneticisi, iletmesinin durumunu doru olarak ortaya koyabilen, ayn sektrdeki iletmelerle anlaml karlatrmalar yapabilen kiidir.

zetleyecek olursak, finansman yneticisi, iletmedeki finansal olaylar planlayan ve denetleyen kiidir. Bu nedenle, yneticinin iletme sonularn deerlendirebilmesi en uygun kredi kaynaklarndan iletmeyi yararlandrmas, nakit ynetimi, varlklara yatrm, kr pay datm, sermaye btelemesi vb. konularda kararlar alp, planlar hazirlayabilmesi gerekmektedir.

FNANS YNETCSNN GREVLER

1. Finansal analiz ve denetim

2. Finansal plnlama

3. Varlklarn ynetimi (yatrm kararlar)

a. Dnen varlklar (dner deerler-iletme sermayesi) ynetimi

b. Duran varlklar (sabit deerler) ynetimi

4. Firmann gereksinme duyduu kaynaklarn seimi, salanmas faiz ve kur deikenliinin getirdii risklerin azaltlmas

5. zel sorunlarn-dourduu finansal problemlere zm getirme.

Toplam gelirlerin

byme orannn

maksimum klnmas

Mutlak gelir

tutarlarnn maksimum

klnmas

Belirli bir

sat

dzeyine

ulalmas

Finansman giderleri

ve olaanst amortismanlarn

karlmasndan nceki dnem

karnn maksimum klnmas

Gelire

Ynelik

Amalar

Belirli dzeydeki

bir nakit

akmna

ulalmas

Pay bana

nakit akmnn

maksimum

klnmas

skonto edilmi

nakit akmnn

maksimum

klnmas

Gereksinme

duyulmas halinde

sermaye fonlarnn

kullanlabilmesi

Nakit Akmna

Ynelik

Amalar

Srekli

deme

yeteneini

korunmas

demelerin

vadelerine

uygun olarak

yerine getirilmesi

Genel

finansal

dengenin

korunmas

Likiditeye

Ynelik

Amalar

Firmann

deftere deerinin

maksimum

klnmas

zsermayenin

pazar deerinin

maksimum

klnmas

zsermaye

tabannn

geniletilmesi

Tasfiya

deerinin

maksimum

klnmas

Varla

Ynelik

Amalar

zsermaye

karllnn

maksimum

klnmas

Kar marjnn

maksimum

klnmas

Belirli bir

sat

karllna

ulalmas

Toplam varlklarn

karllnn

maksimum

klnmas

Sermaye

maliyetinin

maksimum

klnmas

Karlla

Ynelik

Amalar

Parasal Amalar

Kredi deerliliinin

ya da emisyon

yeteneinin

arttrlmas

Uygun koullarda

borlanmaya

aba

gsterilmesi

Bankalarla

ilikilerin

iyiletirilmesi

letmenin kar

gruplar ile

ilikilerinin

dzenli srdrlmesi

Belirli

finansman

kurallarna

uyulmas

Uygun bir

varlk ve sermaye

yapsnn

oluturulmas

Parasal Olmayan Amalar

Finansal Amalar

FNANS YNETCSNN ROL

Modern irketlerde fnansal yneticilerin rol devaml olarak deimektedir. Bu yneticilerin sorumluluklar, irketin genel gelimesi ynnde giderek artmakta ve daha hayati bir nem tamaktadr. Bir zamanlar, bu sorumluluklar zellikle finansal kaytlarn hatasz tutulmas, raporlarn hazrlanmas, firmann kasa durumunun ynetimi ve faturalarn denmesi iin gerekli vastalarn salanmas ilerini kapsamaktayd. Firma gelecekteki ihtiyalar iin yeterli likiditeye sahip deilse, finansal ynetici ek fonlarn salanmas ynnden sorumlu oluyordu. Bununla beraber, fonlarn salanmas, sadece, bu fonlarn dtan ksa, orta ve uzun vadeli olarak, mekanik biimde salan yollarn kapsamaktayd.

Son yllarda, finansal yneticinin etkisi bu snrl fonksiyonlarn ok tesine gitmitir. Zamanmzda, onun ilgilendii konular: (1) irkette ihtiya duyulan fonlarn toplam miktarn saptamak, (2) bu fonlarn eitli varlklara etkin biimde tahsisini yapmak ve (3) firmann genel deerlemesiyle ilgili en iyi finanslama karmn saptamaktr.

KRIN EN YKSEE IKARTILMASI

Gemi yllarda finansal ynetimin birincil amac en az nakit varlk ile krn en yksee karlmas biiminde tanmlanmtr. Ancak bu ama birok ynden eletirilebilir.

Krn en yksee karlmas amacna yneltilen eletirilerin bir ksm ekonomik adan bir ksm ise sosyal ve ahlaki adan yaplmtr.

Krn en yksee karlmas amacna ynelen ekonomik eletirilerde iletmelerin yksek fiyatlar belirleyerek mallarn satmalarnn krllklarn arttraca kabul edilmekte ancak, yksek fiyat deyen tketicilerin satn alma glerinin azalaca bylece daha az mal talep eder duruma decei ileri srlmektedir.

Ekonomik adan bir baka eletiri de, yksek kr marj ile mal satan sektrlere yeni iletmelerin katlmasdr. Kr marj yksek sektrlere yeni iletmelerin yatrm yapaca aktr. Bylece bu sektrlerde rekabet balayacak ve ar rekabetten baz iletmeler zarar grecek, hatta faaliyetlerine son vermek zorunda kalabileceklerdir. Bu durum lke ekonomisinde kaynak israfna yol aacaktr.

Sosyal adan yaplan eletirilerin temelinde ise, lkede gelir dalm dengesinin bozulaca varsaym vardr.

Krn en yksee kartlmas amacna ynelik eletirilerden bir bakas, kr kavramnn belirsizliinden kaynaklanmaktadr. Kr tanmlamak olduka gtr.

Ekonomistler ve muhasebeciler bu terimi deiik anlamda kullanrlar. letmecilik asndan kr, bir iletmenin belirli sredeki gelirinin ayn sredeki toplam giderinden fazla olan ksmdr eklinde tanmlanr.

Szkonusu kr, toplam kr ise anlam ak deildir. letme hisse senedi kararak oluturduu sermayesini, devlet tahvillerine yatrabilir. Sadece devlet tahvili satn almak iin ayr bir iletmenin kurulmasna gerek yoktur. Bu bakmdan hisse senedi bana den kr iletmeler iin birincil ama olmamaldr. nk krn miktar ve zaman iletmeler asndan nem tamaktadr.

HSSE SENED BAINA KRIN EN YKSEE IKARTILMASI

Finansal ynetimin amac hisse senedi bana krn en yksee kartlmas olarak da kabul edilebilir. Ancak bu ama her zaman genel kabul grmeyebilir. nk bu ama, beklenen krn riskini ya da belirsizliini dikkate almaz. Baz yatrmlar az riskli, baz yatrmlar ise ok riskli olabilir. Risklerin artmas hisse senedi bana decek beklenen gelirin belirsizliini arttrr. ki iletmenin gelecekte hisse senedi bana decek kr ayn olabilir. Ancak bunlardan biri iin beklenen nakit aklar, dierinin beklenen gelir akna oranla daha belirsiz ise, o iletmenin hisse senedinin piyasa fiyat dierine gre daha dk olacaktr.

Finansal ynetimin amac sadece hisse senedi bana kr en yksee karmak olsayd, bu durumda birok iletme kr pay dememe yolunu seerdi. letme de bir baka yatrm frsat bulamazsa krlarn datmayarak menkul kymetlere (hisse senedi, tahvil, kr ortakl belgesi) yatrmakla hisse bana krlarn arttrma yoluna bavurabilirdi. Bu nedenle hisse senedi bana krn en yksee kartlmas, tek bana doyurucu bir ama deildir. Hisse senedi sahiplerine kr pay denmesi de gerekmektedir.

LETMENN PYASA DEERNN EN YKSEE IKARTILMASI

letmenin piyasa deerinin en yksee kartlmasyla anonim irketlerde, hisse senedinin piyasa deeri en yksee karlm olmakta, baka deyile, ortaklarn varlklarnn deeri en yksee karlm olmaktadr. letmenin piyasa deerini veya ortaklarn varlklarnn deerini en yksee karma; iletme ynetiminin baarsn ve kaynaklarn eitli varlklara dalmn gz nnde tutmas asndan daha rasyonel bir ama olarak kabul edilebilir.

ENFLASYONUN FNANSAL YNETM ZERNDEK ETKLER

Enflasyonun son yllarda devaml bir sre halini almas, iletmeler zerinde nemli etkiler yapm, iletmelerin kararlar, finansman politikalar ve uygulamalarnda kkl saylabilecek deiikliklere yol amtr. Enflasyonun finansal ynetim zerindeki etkilerinin balcalar yle zetlenebilir.

Planlamann zorlamas

Enflasyon belirsizlii artrmakta, tahmin tekniklerini gelitirme abalarna karn, gelecee dnk salkl tahminler yapmay gletirmektedir Bu durum finansal planlamann ekonomide artan belirsizlii yanstacak biimde daha esnek olmas gereini dourmaktadr.

letme (alma) sermayesi gereksiniminin artmas

Enflasyon dnemlerinde srekli fiyat ykselii, frnlarn iletme sermayelerini adrmakta, erozyona uratmakta ou kez planlanann stnde iletme sermayesi gereksinimi dourmaktadr.

Enflasyon iletme sermayesi gereksinimini genelde artrmakla beraber, enflasyonun tr bu gereksinimin iddetini etkilemektedir. Talep enflasyonu dnemlerinde artan iletme sermayesi gereksinimi daha lml ller iinde tutulabilmektedir. Gerekten talep enflasyonu dnemlerinde iletmeler, stok devir hzn, stoklarn sata dnme abukluunu artrarak, alacaklarn ortalama tahsil sresini ksaltarak, iletme sermayesi gereksinimdeki art snrl ller iinde tutabilmektedirler. Buna kar maliyet enflasyonu, zellikle ekonomik durgunlukla birlikte fiyat artlarnn srd (stagflasyon) dnemlerde, iletme, sermayesi gereksinimini ar derecede artrmaktadr. Sat glklerinin dourduu stok birikimlerinin yansra alacak devir hznn yavalamas, alacaklarn ortalama tahsil srelerinin uzamas, ekonomik durgunluun mterilerin deme gleri zerinde yapt olumsuz etkiler sonucu pheli alacak orannn ykselmesi de iletme sermayesi gereksinimini artrmaktadr.

Yatrm kararlarnda sakngan (ll, ihtiyatl) davranlmas

Enflasyonun yaratt belirsizlik, faiz oranlarndaki ykseli, uzun sreli kaynak bulmada zorluklar, ekonomide uzun sreli fon sunumunun (arznn) azalmas, iletmeleri yeni yatrmlarn planlamasnda daha sakngan davranmaya zorlad gibi, yatrm tercihlerini de etkilemektedir.

Salkl yatrm kararlar alnmas, (i) yatrm harcamalarnn tutar, (ii) yatrmn salayaca yararlar ve bu yararlarn yllara dalm, (iii) yatrmn ekonomik mr, (iv) yatrmn ekonomik mr sonundaki kalnt (hurda) deeri gibi eitli bilgi, veri ve tahminleri gerektirir. nl ekonomist, T.A. Schumpeter, srekli olarak her an deien ekonomik koullar ve teknoljik gelimeler karsnda uzun sreli yatnm kararlar almay uzaktan ok hareketli bir hedefe art yapmaya benzetmektedir. Fiyat kararllnn (istikrarnn) olduu ortamda dahi uzun sreli yatrmlarn planlanmasnda sorunlar varken; enflasyon salkl uzun sreli yatrm kararlar alnmasn daha da zorlatrmaktadr. Enflasyonun yatrm kararlar alnmasn katt ek glk, zellikle ksa dnemde greceli (nispi) fiyatlarn deimesi; baka bir deyile sektrler ve retim faktrleri itibariyle fiyat artlarnn farkl olmas-nn dourduu tahmin ve hesaplama zorluklardr.

Tesis ve geri deme sresi ksa yatrmlara ynelme

Enflasyonun yatrm kararlar zerine etkisi, byk lde fiyat deiikliklerine ilikin bekleyie bal olmakla beraber; enflasyon, teknoloji seimini, yatrmn ekonomik mr ve tesis sresini ve yatrmn finansman ekli ve kaynaklarn da etkilemektedir.

(i) Teknoloji seimi

Enflasyon dneminde teknoloji seimini, igc ve sermaye birim fiyatlarnn art hzlarnn farkl oluu etkilemektedir. Reel faiz haddi-nin negatif ve ii cret artlarnn snrland durumlarda iletmeler sermaye youn teknoloji kullanmay yelemektedir. Yatrm mallar dalm yolu ile salanyorsa, ulusal pararn yksek deerlendirilmesi dviz kurunun ancak belli bir zaman aral ile enflasyon hzna gre ayarlanmas durumunda da iletmeler yatrm mallarnn salanmasnda dalma ynelmektedir. Buna kar enflasyon dnemlerinde sermaye mallarnn fiyatlarnn ykselmesi, reel cretlerin sabit kalmas hatta dmesi koullarnda iletmelerin Sermaye / gc oran dk, baka bir deyile emek youn retim teknolojilerine ynelmeleri olasdr.

(ii) Yatrmn ekonomik mr ve tesis sresi

Enflasyon dnemlerinde iletmeler, tesis sresi ksa, kendini hzla geri deyen yatrmlar yelemekte, bu tr bir strateji ile gelecein belirsizliinin yaratt riski azaltmaya almaktadrlar. Enflasyon, ayrlan amortismanlarn gider yazlmas nedeniyle salad vergi tasarruflarnn bugne indirgenmi deerini yatrmn mr uzadka azalmakta, amortisman sresi ksaldka da greceli olarak artrmaktadr. Bu nedenle de enflasyon tesis sresi ve ekonomik mr ksa, amortisman oran yksek yatrmlarn yelenmesi sonucunu dourmakta, makina ve donanm daha sk aralklarla yenilemeyi zendirmektedir.

(iii) Yatrmlarn finansman kaynaklarnn deimesi

Enflasyonun bor ykn hafifletmesinin yan sra, talep artnn iletmelerde yaratt iyimserlik, yatrmlarn finansmannda borlanma yoluyla salanan kaynaklarn greli olarak daha fazla kullanlmasna yol amaktadr. Enflasyon finansal pazarlarda uzun sreli fon sunumunu daralttndan, finansman kurumlar daha ok ksa sreli kredi vermeyi yelemekte, bu durumda iletmeler yatrmlarnn en az bir blmn ksa sreli yabanc kaynaklarla fonlama zorunda kalmaktadr. Enflasyon dneminde firmalarn greceli olarak daha fazla kaynak kullanma gere-ini duymalar ya da zorunda kalmalar, finansman yaplarn deitirmekte, kaynaklar iinde ksa sreli yabanc kaynaklarn pay artarken, uzun sreli yabanc kaynaklarn pay azalmaktadr. Bu tr bir finansman yapsnn iletme iin likidite sorunu yaratmasn nlemek gerei de, iletmeleri tesis ve geri deme sreleri ksa yatrm projelerine ynelten baka bir etmen olmaktadr.

Esnek koullu kaynaklara yneli

Enflasyon beraberinde faiz riski getirdiinden, iletmeler esnek koullu, deiken faizli kaynaklara ynelmekte, deiken faizli krediler kullanmakta, deiken faizli tahvil ve benzeri menkul deerler kararak enflasyonunun yaratt deiken koullara uyum salamaya almaktadrlar.

Enflasyon dnemlerinde genellikle iletmelerin varlk yaplar deimekte, dnen varlklarn toplam varlklar iindeki pay ykselmektedir. Bu deiim, duran varlk (sabit sermaye) yatrmlarnn, dnen varlk (iletme sermayesi) artna kyasla snrl kalmasndan kaynaklanabilecei gibi, grnte de olabilir. Dnen varlklarn fiyat artlarn daha yakndan izleyebilmesine kar duran varlklarn bilanoda gsterilen deerleri, fiyat artlarn, yeniden deerleme yaplsa dahi, tam yanstamadndan, enflasyon iletmenin varlk yapsnda deime olduu izlenimi de verebilmektedir.

Likidite oranlarnda d

Enflasyon dnemlerinde iletmelerin uzun sreli kaynak bulmada karlatklar zorluklar, artan finansman gereksinimlerini ksa sreli fonlarla karlamalar sonucu, ksa sreli yabanc kaynaklarn dnen varlklardan daha hzl artmas genellikle cari ve likidite oranlarnda de neden olmaktadr.

Kr datm politikas zerine etkiler

Klasik muhasebe ilkelerine gre enflasyon dneminde stoklarn maliyet bedeliyle deerlendirilmesi, amortismanlarn maddi duran varlklarn tarihi maliyetler zerinden ayrlmas, gerek olmayan (fiktif) ar kr hesaplanmasna yol amaktadr. Gerek olmayan ar kr zerinden vergi denmesi, kr pay datlmas iletmelerin oto-finansman olanaklarn daraltmakta hatta reel olarak zkaynaklarn azaltmaktadr. Ayrca pazar fiyatna gre dk maliyetle deerlendirilmi stoklarn sat, yksek kr hesaplanmasna neden olduu halde yaratt nakit ak stoklarn yenilenmesine olanak vermemektedir. Ayrlan amortismanlar da ekonomik mrn doldurmu maddi duran varlklarn yerlerine yenilerinin konumasnda yetersiz kalmakta, iletmeler sermayelerinin reel deerini koruyamamaktadr. Bunlara enflasyon dnemlerinde uzun sreli fon bulmadaki glkler de eklendiinde, iletmeler kar datm politikalarn deitirmek "Datlan Kr Pay / Dnem Net Kr", baka bir deyile kr datm oranlarn drmek, yedek akelerini artrmak gereini duymaktadrlar.

Bununla beraber enflasyonun iletmeler zerindeki etkileri, aadaki etmenlere bal olarak farkllk gsterebilmektedir. Bu etki;

Enflasyon hzna ve enflasyonun trne, talep veya maliyet enflasyonu oluuna,

letmenin varlk yapsna, varlklarn dnen varlk (iletme sermayesi), duran varlk (sabit sermaye) olarak dalmna,

retilen mal ve hizmetlere olan fiyat ve gelir talep esnekliine,

Varlklarn devir hzna,

Nisbi (greli) fiyat deimelerine,

Sektrdeki teknolojik gelimelere ve bu gelimelerin uygulama hzna,

letmelerin kaynak yapsna, Yabanc Kaynak / zkaynak oranna, finansal kaldra derecesine,

letmelerin faiz yklerine,

gre deiik olabilmektedir

FNANSAL ANALZ...

Hammadde

ilik

D kaynaklarla fonlarn arttrlmas

Fonlarn proje ve aktiflere yatrlmas

Firma iinde nakit akmnn ynetimi

Finansal kaynaklara fonlarn geri dn

FYNakit

iAlacaklar

nn Stoklar

aeFabrika

nt Techizat

siv.b.

ac

li

2

1

4

3

Finansal Karar

Sahas

Yatrm Analizleri

letme Sermayesi Ynetimi

Fon Kaynaklar ve Maliyeti

Sermaye Yapsnn Belirlenmesi

Kr Datm Politikas

6.Risk ve Verim Analizi

Ortaklarn Servetinin Maksimizasyonu

Yakn Disiplinler

Muhasebe

Mikro Ekonomi

3.Makro Ekonomi

Dier lgili Disiplinler

Pazarlama

retim

3.Saysal Yntemler

Destek

Destek

Sonu

EMBED OrgPlusWOPX.4

_1137711869.bin

_1140216064.bin