Door onze redacteur Bas Tooms

Voordat Ingrid Hendriksen ’s och-tends haar mail checkt, schuift zehaar trainfiets onder het bureau.En als ze gebeld wordt, staat ze open wandelt ze over de werkvloer.Ze heeft als onderzoeker bij TNO

een zittend beroep, maar stilzitten doet Hen-driksen zo min mogelijk.

Dat de onderzoeker zo actief bezig is enzomin mogelijk stil wil zitten, is niet opmerkelijk.Ze doet voor TNO onderzoek naar sedentair ge-drag. Simpeler gezegd: zitgedrag. En andere ac-tiviteiten die bijna geen energie kosten en daar-door ongezond zijn.

Onderzoek naar de effecten van zitten wordtsteeds populairder. „Tien jaar geleden was erbijna geen onderzoek naar, nu wordt er bijna ie-dere dag wel een nieuw artikel gepubliceerd”,zegt Hendriksen. Deze maand nog publiceerdenEngelse onderzoekers een eerste poging tot een‘zitr ichtlijn’. Daarin staat dat je tijdens een acht-urige werkdag twee uur niet mag zitten. Ensinds kort proberen bedrijven het zitten vanhun werknemers te beperken. Ze passen dewerkvloer aan en zetten werknemers soms opde bureaufiets.

Een goede ontwikkeling, vindt Hendriksen.Want zitten: dat doen Nederlanders veel. Wezijn kampioen zitten en brengen liefst tussen de6,8 en 7,4 uur per dag zittend door. Dat is royaalboven het Europees gemiddelde; de Europeaanzit 5,2 uur per dag. Dat bleek uit de RapportageSport 2014 van het Sociaal en Cultureel Planbu-reau (SCP).

De we in Nederland zitkampioen zijn, is zor-gelijk. „Te veel zitten brengt gezondheidsrisico’smet zich mee.” Uit onderzoek is gebleken datonvoldoende bewegen en langdurig zitten dekans op ziekte en sterfte verhogen. Mensen dieweinig zitten, leven langer, hebben minder kans

op ziektes als type 2 diabetes, hart- en vaatziek-ten en bepaalde vormen van kanker, somt Hen-driksen op terwijl ze een ommetje maakt ophaar eigen werkvloer.

Extreem veel zitten kan je zelfs jaren van je le-ven kosten. Uit onderzoek blijkt dat meer dantien uur per dag zitten de kans op voortijdigoverlijden verhoogt met 40 tot 60 procent, ver-geleken met mensen die minder dan vier uurper dag zitten.

Maak liever een lunchwandeling

Geen goede berichten dus, voor zitfanaten. Veelbedrijven worden zich bewust van de risico’s diehun werknemers lopen, en proberen bewegente stimuleren.

Accountantskantoor EY (voorheen Ernst &Young) is al jaren bezig om hun werknemers opde been te krijgen. Sinds 2010 hebben ze vit ali-teitpro gramma’s en sportprogramma’s voorwerknemers. In de vitaliteitprogramma’s lerenwerknemers hoe ze hun energie het beste in ba-lans kunnen houden en te zorgen dat werkdrukniet omslaat in stress.

Sinds 2010 hebben 1500 werknemers en part-ners binnen het bedrijf het vitaliteitprogrammadoorlopen. „C olle ga’s worden bewust gemaaktvan hun gedrag en wat voor effect het heeft ophet lichaam”, zegt Iris Brouwer, ProjectmanagerVitaliteit bij EY.

Momenteel worden de panden van EY ver-b ouwd . Er komen minder zitplaatsen in het be-drijfsrestaurant. „Als je een broodje hebt ge-haald, word je aangespoord om te staan, of omeen lunchwandeling te gaan maken”, aldusB rouwe r.

En werknemers kunnen sporten. „Z o’n 700colle ga’s van 3500 kunnen sporten via EY”, zegtJosine Kosman, Projectmanager Sponsoring. Erzijn bijvoorbeeld hardloop- en fietswedstrijdenen er is bedrijfshockey.

Brouwer en Kosman sporten ook regelmatig,

Fietsend je mailbeant woordenKa n t o o rs p o r tVeel zitten is levensgevaarlijk. Dat blijk uit een groeiendaantal onderzoeken. Bedrijven passen de kantoortuinerop aan. Minder stoelen in de kantine, bijvoorbeeld.

TIPS

Bewegen op de werkvloer

■ Laat je flesje water thuismaar drink uit een glas. Zoloop je vaker heen en weernaar de kraan.■Parkeer je auto verder wegvan kantoor.■Zet een melding in Out-look, die je eraan herinnert

om af en toe iets anders tedoen.■Mail en bel niet met colle-g a’s, loop gewoon naar zetoe.■Neem de trap in plaats vande lift.■Bel je veel? Maak zo vaak

mogelijk een ommetje tij-dens het bellen.■Verander af en toe van zit-positie. Onderuitgezakt zit-ten is bijvoorbeeld erg slecht.■Zet de prullenbakken, hetkopieer- en het koffieappa-raat verder weg.

Ingrid Hendriksen (TNO) leest haar mailop de bureaufiets.

maar proberen ook hun dagelijkse routines aante passen. Tijdens het bellen staan ze, nemen detrap in plaats van de lift. „Ik ga toch zeker vier totvijf keer op en neer op een dag.” Brouwer zet nietlanger een flesje water op haar bureau, maarloopt elke keer naar de kraan om een glaasje wa-ter te halen. „Toch weer een paar extra meters.”

Je hoeft je dus niet in het zweet te werken omde negatieve effecten van veel zitten tegen tegaan. Uit onderzoek van beweegonderzoekerHans Savelberg bleek zelfs het tegenovergestel-de. Savelberg is verbonden aan de UniversiteitMaastricht en deed onderzoek naar de effectenvan ‘sl e n te re n’. „Af en toe licht intensief bewe-gen, zoals slenteren, bleek zelfs meer positieveeffecten te hebben op de gezondheid in vergelij-king met intensief sporten.”

En hoewel sporten wel bij een gezonde leefstijlhoort, heeft niet iedereen daar altijd baat bij,want wie dagelijks een half uur sport, houdt nog23,5 uur over om te zitten, zegt Savelberg.

Savelberg probeert gemiddeld elk half uurtwee minuten iets anders te doen dan te zitten.„Dat heeft volgens de laatste onderzoeken demeest positieve effecten.” Ook maakt de bewe-gingsonderzoeker af en toe een wandelingetje.

Ook is gebleken dat vooral het onderbrekenvan langdurig zitten belangrijk is. Je lichaamdommelt dan in slaap als je te lang stilzit, legt Sa-velberg uit. „Het denkt dan dat het niks hoeft tedoen.”

Dat komt volgens de onderzoeker omdat weevolutionair zo in elkaar steken: we gaan hetliefst zo zuinig mogelijk met energie om. En datkan ook. „Vooral in Nederland, waar we relatiefhoogopgeleid zijn, doen we zittend werk.” Z i t te nis de standaard geworden. Dat was vroeger welanders. „Werken betekende dat je dingen moestdoen. Er waren weinig zittende beroepen.”

Ze zetten de prullenbak verder weg

Veel zitten – op werk, maar ook thuis op de bank,

in de trein of in de auto – is onderdeel gewordenvan ons leven. Savelberg en Hendriksen willeneen gedragsverandering teweeg brengen bij dezitfanaten. Makkelijker gezegd dan gedaan, besef-fen ze. Maar je kunt bijvoorbeeld de werkomge-ving veranderen. „Het aanpassen van de omge-ving geeft mensen een extra stimulans om min-der te zitten”, aldus Hendriksen. De methode omiemands gedrag te veranderen moet geen erger-nis opwekken, benadrukt ze. „Er was bijvoor-beeld pauzesoftware die je dwong om iedere paarminuten iets anders te gaan doen: mensen raak-ten geïrriteerd.”

Bedrijven kunnen andere, simpele maatrege-len treffen. „Werkgevers kunnen zit- en stabu-reaus aanschaffen voor hun werknemers.” Ma a rze ze moeten niet ineens uren gaan staan, zegtHendriksen. „Dat is juist weer slecht voor de ge-zondheid, denk aan spataderen en rugklachten.Afwisseling is goed”.

Bij Hendriksen op de werkvloer is er veel aange-past om werknemers actiever te krijgen. Het kopi-eerapparaat, de prullenbak en de koffiemachinezijn verder van de werkplekken gezet, er zijn ermeer trappen aangelegd en er is de mogelijkheidom een bureaufiets te gebruiken. Werknemerskunnen op een bal zitten in plaats van een stoel.

Als het kantoor zich nog niet heeft aangepast,kun je dat ook op eigen houtje doen. „Ik probeermeerdere malen per dag even een kwartiertjebuiten te wandelen”, zegt Savelberg. Of hij neemteen ‘toeristische route’ naar zijn kantoor. „Danpak ik een paar trappen extra, via een andere eta-ge kom ik dan bij mijn kantoor.”

Beide onderzoekers benadrukken dat het on-derzoek naar sedentair gedrag nog in de kinder-schoenen staat. „Vooral lange termijn effectenmoeten beter onderzocht worden”, zegt Savel-berg. Hoewel er nog veel onduidelijk is over degevolgen van sedentair gedrag, hebben alle on-derzoeken één ding gemeen: veel zitten is onge-zond.

FOTO

’S M

IEKE M

EESEN