საქართველოს რეგიონებში კლიმატის...
TRANSCRIPT
საქართველოს რეგიონებში კლიმატის ცვლილებისადმიადაპტაციისა და ზეგავლენის შერბილების ზომების
ინსტიტუციონალიზაცია
1
ენერგოეფექტურობისენერგოეფექტურობის პოლიტიკაპოლიტიკა ენერგეტიკულიენერგეტიკული
რესურსებირესურსები && გარემოსგარემოსდაცვადაცვა
ენერგოეფექტურობისენერგოეფექტურობის პოლიტიკაპოლიტიკა
ინსტიტუციონალურიინსტიტუციონალურიჩარჩოჩარჩო
ენერგოეფექტურობისენერგოეფექტურობისპროგრამაპროგრამა
კანონმდებლობა ენერგოეფექტურობისსტრატეგია ფინანსური მექანიზმი ცნობიერების
ამაღლება
განახლებადირესურსები
არაგანახლებადი რესურსები
კლიმატისცვლილება
ენერგეტიკულიენერგეტიკულირესურსებირესურსები && გარემოსგარემოსდაცვადაცვა
ენერგოეფექტურობისენერგოეფექტურობის პოლიტიკაპოლიტიკა
ინსტიტუციონალურიინსტიტუციონალურიჩარჩოჩარჩო
ენერგოეფექტურობისენერგოეფექტურობისპროგრამაპროგრამა
არასამთავრობო დასაერთაშორისოორგანიზაციები
სამთავრობოორგანიზაციები ფინანსური
ინსტიტუტები
დემოპროექტები
ფინანსურისქემები
2
ენერგორესურსებიენერგორესურსები დადა მათიმათი გამოყენებაგამოყენება
წიაღისეულიწიაღისეული რესურსებისრესურსების წარმოშობაწარმოშობა
3
ნავთობის, გაზის და ქვანახშირის მსოფლიო მარაგები
ნავთობინავთობი -- შუა აღმოსავლეთი,რუსეთი, სამხრეთ ამერიკა, აშშ,აფრიკა ;
გაზიგაზი -- შუა აღმოსავლეთი,სამხრეთ ამეერკა, რუსეთი,ჩრდილოეთ ამერიკა;
ქვანახშირიქვანახშირი -- ჩრდილოეთამერიკა, რუსეთი, ჩინეთი,ინდოეთი , აზიისა და წყნარიოკეანის ქვეყნები;
ნავთობინავთობი -- შუა აღმოსავლეთი,რუსეთი, სამხრეთ ამერიკა, აშშ,აფრიკა ;
გაზიგაზი -- შუა აღმოსავლეთი,სამხრეთ ამეერკა, რუსეთი,ჩრდილოეთ ამერიკა;
ქვანახშირიქვანახშირი -- ჩრდილოეთამერიკა, რუსეთი, ჩინეთი,ინდოეთი , აზიისა და წყნარიოკეანის ქვეყნები;
4
ატომური ენერგია
მსოფლიოში მოქმედი 437 ატომურისადგურია ჯამური სიმძლავრით 372,210მგვტ
მსოფლიოში ურანის მარაგების ოდენობა 3.3 მლნ ტონას შეადგენს. ურანის რაოდენობამსოფლიოში არსებული 437 ატომური ელექტგროსადგურის რამოდენიმე ათწლეულისმანძილზე მუშაობას უზრუნველყოფს. ამჟამად, შენდება 68 ატომური სადგური ჯამურისიმძლავრით 65.4 მგვტ.5
მსოფლიოშიმსოფლიოში ტრადიციულიტრადიციულიენერგორესურსებისენერგორესურსების მოხმარებამოხმარებასექტორებისსექტორების მიხედვითმიხედვით
მიწოდებულიმიწოდებული ენერგორესურსებისენერგორესურსებისმოხმარებამოხმარება მსოფლიოშიმსოფლიოში
6
1.1. მსოფლიოშიმსოფლიოში საწვავისაწვავი წიაღისეულისწიაღისეულის მარაგისმარაგის შეზღუდულიშეზღუდული რაოდენობარაოდენობა 20142014 წლისწლის 2222იანვრისიანვრის მონაცემებითმონაცემებით
1 223 107 515 451 (ბარელი) ნავთობის რეზერვები14561
დღე მარაგის ამოწურვამდე (40 წწ)1,139,748,614,608 (ბარელი ნავთობისექვივ. boe) ბუნებრივი გაზის რეზერვები
რარა გახდაგახდა ცვლილებისცვლილების მიზეზიმიზეზი
1,139,748,614,608 (ბარელი ნავთობისექვივ. boe) ბუნებრივი გაზის რეზერვები
59989დღე მარაგის ამოწურვამდე (60 წწ)
4,383,543,338,674 (ბარელი ნავთობისექვივ. boe) ქვანახშირის რეზერვები
151 157დღე მარაგის ამოწურვამდე (112 წწ)
წყარო: მსოფლიო ენერგეტიკული სტატისტიკაhttp://www.worldometers.info/7
რარა გახდაგახდა ცვლილებისცვლილების მიზეზიმიზეზი2.2. მსოფლიომსოფლიო ბაზარზებაზარზე ენერგორესურსებზეენერგორესურსებზე ფასებისფასების ზრდაზრდა დადა იმპორტზეიმპორტზე დამოკიდებულებადამოკიდებულება
8
რარა გახდაგახდა ცვლილებისცვლილების მიზეზიმიზეზი
3.3. ენერგიისენერგიის მომხმარებელთამომხმარებელთა რაოდენობისრაოდენობის ზრდაზრდა
2012 წლის მონაცემებით მსოფილიოს მოსახლეობისრაოდენობამ 7 მილიარდს გადააჭარბა
4.4. გარემოსდაცვითიგარემოსდაცვითი პრობლემებიპრობლემები:: კლიმატისკლიმატის ცვლილებაცვლილება // სათბურისათბური აირებისაირების გამოყოფაგამოყოფა
9
ენერგეტიკაენერგეტიკა დადა კლიმატისკლიმატის ცვლილებაცვლილება
რადგან, მიჩნეულია რომ კლიმატის აცვლილება გამოწვეულია ანთროპოგენულიფაქტორებით, კერძოდ, ადამიანის ინტენსიური ინდუსტრიული საქმიანობით,ხოლო ენერგეტიკა საფუძვლად უდევს ყოველგვარ საწარმოო პროცესს, გასაკვირიარაა, რომ იგი ლიდერობს ეკონომიკის ყველა სექტორებს შორის სათბურისგაზების გაფრქვევაში.
გლობალური სათბურის გაზების 65% ენერგეტიკაზე მოდის.
გარდა იმისა, რომ ენერგეტიკა ყველაზე დიდი კონტრიბუტორია სათბურისგაზებში, არსებობს კიდევ ერთი ასპექტი, რომელიც აუცილებელია აღინიშნოსკლიმატის ცვლილებასა და ენერგეტიკას შორის დამოკიდებულებაში:
გლობალური დათბობა განსაკუთრებულ გამოწვევებს უყენებს ენერგეტიკასთავისი მავნე შედეგების შერბილებისა და მათთან ადაპტაციისუზრუნველსაყოფად: მოითხოვება უფრო და უფრო მეტი ენერგეტიკულირესურსები შეცვლილი გარემოებებისადმი შესაგუებლად, რამაც შეიძლებაენერგეტიკული უზრუნველყოფის პრობლემა წარმოშვას.
გარდა იმისა, რომ ენერგეტიკა ყველაზე დიდი კონტრიბუტორია სათბურისგაზებში, არსებობს კიდევ ერთი ასპექტი, რომელიც აუცილებელია აღინიშნოსკლიმატის ცვლილებასა და ენერგეტიკას შორის დამოკიდებულებაში:
გლობალური დათბობა განსაკუთრებულ გამოწვევებს უყენებს ენერგეტიკასთავისი მავნე შედეგების შერბილებისა და მათთან ადაპტაციისუზრუნველსაყოფად: მოითხოვება უფრო და უფრო მეტი ენერგეტიკულირესურსები შეცვლილი გარემოებებისადმი შესაგუებლად, რამაც შეიძლებაენერგეტიკული უზრუნველყოფის პრობლემა წარმოშვას.
10
კლიმატისაკლიმატისა დადა ენერგეტიკისენერგეტიკის ურთიერთმიმართებაურთიერთმიმართებაშეიძლებაშეიძლება განვიხილოთგანვიხილოთ ორიორი ასპექტითასპექტით::
ენერგეტიკის მიერ კლიმატური სისტემისათვისშექმნილი პრობლემები;კლიმატის ცვლილების მიერ ენერგეტიკისათვისშექმნილი გამოწვევები.
ენერგეტიკაენერგეტიკა დადა კლიმატისკლიმატის ცვლილებაცვლილება
ეს ორი პროცესი ერთმანეთთან გადაჯაჭვულია :
ენერგეტიკის განვითარება ზრდის სათბურის გაზების ემისიებს,რაც იწვევს კლიმატის ცვლილებას, ხოლო კლიმატის ცვლილებაზრდის ენერგიის მოხმარებას და ამით გამოწვევებს უყენებსენერგეტიკას, რადგან მოითხოვს უფრო და უფრო მეტენერგეტიკულრესურსებს.
მდგრადიმდგრადი ენერგეტიკაენერგეტიკაარსებული ენერგორესურსების დაზოგვა;ენერგოეფექტური ტექნოლოგიები გამოყენება;განახლებადი ენერგიის ტექნოლოგიებისდანერგვა11
ეს ორი პროცესი ერთმანეთთან გადაჯაჭვულია :
ენერგეტიკის განვითარება ზრდის სათბურის გაზების ემისიებს,რაც იწვევს კლიმატის ცვლილებას, ხოლო კლიმატის ცვლილებაზრდის ენერგიის მოხმარებას და ამით გამოწვევებს უყენებსენერგეტიკას, რადგან მოითხოვს უფრო და უფრო მეტენერგეტიკულრესურსებს.
რარა არისარის ენერგოეფექტურობაენერგოეფექტურობაღონისძიებათა ერთობლიობა, რომელთა განხორციელებაც საშუალებას გვაძლევს
ნაკლები რაოდენობის ენერგიის მოხმარებით და გარემოზე მავნეშემოქმედების შემცირებით შევინარჩუნოთ ან გავაუმჯობესოთ არსებულიპირობები.
მაგალითად,ენერგოეფექტური (ეკო) ნათურა მოიხმარს უფრო ნაკლებენერგიას, ხოლო ნათების სიმძლავრე იგივე აქვს,რაც ვარვარა ნათურას.
ფასების ზრდა ენერგორესურსებზე მსოფლიო ბაზარზე;დამოკიდებულება ენერგო იმპორტზე; გარემოსდაცვითი პრობლემები (კლიმატის ცვლილება/სათბურის ემისიები)
რატომრატომ ენერგოეფექტურობაენერგოეფექტურობა
12
ორჰუსისორჰუსის კონვენციაკონვენცია,, დანიადანია, 1998, 1998 ენერგოეფექტურობის ინიციატივა, რომელიც მომზადდა საერთაშორისო
ენერგეტიკული სააგენტოს (IEA), ენერგეტიკული ქარტიის სეკრეტარიატისადა დანიის ენერგეტიკული სააგენტოს მიერ.
პროტოკოლი ენერგოეფექტურობისა და გარემოდაცვასთან დაკავშირებულიასპექტები (PEEREA).
ოქმიოქმი ენერგეტიკულიენერგეტიკული ეფექტურობისაეფექტურობისა დადა გარემოსთანგარემოსთანდაკავშირებულიდაკავშირებული ასპექტებისასპექტების ((PEEREAPEEREA))ოქმიოქმი ენერგეტიკულიენერგეტიკული ეფექტურობისაეფექტურობისა დადა გარემოსთანგარემოსთანდაკავშირებულიდაკავშირებული ასპექტებისასპექტების ((PEEREAPEEREA))
პროტოკოლთან მიერთება გულისხმობს მხარეებს შორის გარკვეული ვადლებულებებისაღებას და განხოციელებას,კერძოდ კი
ენერგოეფექტურობის სტრატეგიის და პოლიტიკის შემუშავება და განხოციელება; შესაბამისი საკონონმდებლო, მარეგულირებელი და ინსტიტუციონალური ჩარჩოსშექმნა; ენერგოეფექტური პროგრამების შექმნა და განხოციელება; ენერგოეფექტურობის დაფინანსების ახალი მექნიზმების წახალისება; საერთაშორისო თანამშრომლობა და დახმარება;
13
საქართველოში მოხმარებული ენერგიის 75%–ზე მეტიიმპორტირებულია. 2011 წ. იმპორტირებული ენერგიის48% ბუნებრივ აირზე მოდიოდა, ხოლონავთობპროდუქტებზე – 24%.
იმპორტირებულ ენერგიაზე ასეთი დამოკიდებულებასაქართველოს ამჟამინდელ პოლიტიკურ მიზნებთანერთად ლოგიკურ საფუძველს ქმნისენერგოეფექტურობისა და ენერგიის დაზოგვისთვისძლიერი პოლიტიკის გატარებისთვის.
საქართველოსსაქართველოს ენერგეტიკულიენერგეტიკული დახასიათებადახასიათება
14
.
მოტივაციამოტივაცია
ქვეყნისქვეყნის დონეზედონეზე
დამოკიდებულების შემცირება იმპორტირებულენერგორესურსებზე (ნავთობ პროდუქტები,ბუნებრივი აირი); ენერგიის ექსპორტიორი ქვეყნა ჰირდორესურსების გამოყენებით;დამოუკიდებელი ენერგეტიკული სისტემისშექმნა;
მუნიციპალურმუნიციპალურ დონეზედონეზე
მუნიციპალური სერვისების გაუმჯობესება;დაბალი ენერგოდანახარჯები; ინფრასტრუქტურის გაუმჯობესება; ბიზნესისა და ინოვაციების განვითარება დადამატებითი სამუშაო ადგილების შექმნა;ჯანსაღი გარემო;
დამოკიდებულების შემცირება იმპორტირებულენერგორესურსებზე (ნავთობ პროდუქტები,ბუნებრივი აირი); ენერგიის ექსპორტიორი ქვეყნა ჰირდორესურსების გამოყენებით;დამოუკიდებელი ენერგეტიკული სისტემისშექმნა;
15
ენერგეტიკული ქარტია – საერთაშორისო ხელშეკრულება, რომელიც ითვალისწინებსსაერთაშორისო ურთიერთთანამშრომლობის მრავალმხრივ სტრუქტურასენერგეტიკის სფეროში. ენერგეტიკული ქარტიის ხელშეკრულება მოიცავსკომერციული ენერგეტიკის ყველა ასპექტს მათ შორის ვაჭრობა, ტრანზიტი დაენერგოეფექტუობა.
ოქმოქმიი ენერგეტიკულიენერგეტიკული ეფექტურობისაეფექტურობისა დადა გარემოსთანგარემოსთან დაკავშირებულიდაკავშირებული ასპექტებისასპექტების((PEEREAPEEREA))
შეიმუშავოს და განახორციელოს ენერგოეფექტურობის პოლიტიკა დაშეამციროს გარემოზე მავნე ზემოქმედება;
ითანაშროლოს ხელმომწერ ქვეყნებთან ენერგოეფექტურობის პოლიტიკის,კანონმდებლობის და რეგულაციების განხოციელებაში;
provide peer guidance to governments in developing and implementing energy efficiencypolicies;
საქართველოსაქართველო ენერეგტიკულიენერეგტიკული ქარტიისქარტიის რატიფიცირებარატიფიცირება ჯერჯერ კიდევკიდევ 19951995 წელსწელს მოახდინამოახდინა,,ხოლოხოლო ოქმოქმსს ენერგეტიკულიენერგეტიკული ეფექტურობისაეფექტურობისა დადა გარემოსთანგარემოსთან დაკავშირებულიდაკავშირებულიასპექტებისასპექტების ((PEEREAPEEREA)) შესახებშესახებ მიუერთდამიუერთდა 20042004 წელსწელს
ენერგეტიკული ქარტია – საერთაშორისო ხელშეკრულება, რომელიც ითვალისწინებსსაერთაშორისო ურთიერთთანამშრომლობის მრავალმხრივ სტრუქტურასენერგეტიკის სფეროში. ენერგეტიკული ქარტიის ხელშეკრულება მოიცავსკომერციული ენერგეტიკის ყველა ასპექტს მათ შორის ვაჭრობა, ტრანზიტი დაენერგოეფექტუობა.
ოქმოქმიი ენერგეტიკულიენერგეტიკული ეფექტურობისაეფექტურობისა დადა გარემოსთანგარემოსთან დაკავშირებულიდაკავშირებული ასპექტებისასპექტების((PEEREAPEEREA))
შეიმუშავოს და განახორციელოს ენერგოეფექტურობის პოლიტიკა დაშეამციროს გარემოზე მავნე ზემოქმედება;
ითანაშროლოს ხელმომწერ ქვეყნებთან ენერგოეფექტურობის პოლიტიკის,კანონმდებლობის და რეგულაციების განხოციელებაში;
provide peer guidance to governments in developing and implementing energy efficiencypolicies;
16
საქართველომ მრავალ საერთაშორისო, მრავალმხრივ და ორმხრივ შეთანხმებებს მოაწერახელი, რომლებიც ქვეყნისგან კონკრეტული ქმედებების გატარებას მოითხოვენენერგოეფექტურობის და კონსერვაციის თვალსაზრისით: ენერგოეფექტურობისა და მასთან დაკავშირებული გარემოსდაცვითი ასპექტებისშესახებ ენერგეტიკული ქარტიის ოქმი (PEEREA); კლიმატის ცვლილების შესახებ ჩარჩო კონვენცია და კიოტოს ოქმი; კიოტოს ოქმი, სუფთა განვითარების მექანიზმი (CDM); ევროპის სამეზოპლო პოლიტიკა; ევროკავშირის მწვანე წიგნი;დანიის სამეფოსთან 2004 წ. ხელმოწერილი მემორანდუმი;
საერთაშორისოსაერთაშორისო ხელშეკრულებებიხელშეკრულებები && ვალდებულებებივალდებულებები
საერთაშორისოსაერთაშორისო დონეზედონეზე
საქართველომ მრავალ საერთაშორისო, მრავალმხრივ და ორმხრივ შეთანხმებებს მოაწერახელი, რომლებიც ქვეყნისგან კონკრეტული ქმედებების გატარებას მოითხოვენენერგოეფექტურობის და კონსერვაციის თვალსაზრისით: ენერგოეფექტურობისა და მასთან დაკავშირებული გარემოსდაცვითი ასპექტებისშესახებ ენერგეტიკული ქარტიის ოქმი (PEEREA); კლიმატის ცვლილების შესახებ ჩარჩო კონვენცია და კიოტოს ოქმი; კიოტოს ოქმი, სუფთა განვითარების მექანიზმი (CDM); ევროპის სამეზოპლო პოლიტიკა; ევროკავშირის მწვანე წიგნი;დანიის სამეფოსთან 2004 წ. ხელმოწერილი მემორანდუმი;
ევროკავშირის კანონმდებლობასთან ჰარმონიზაცია ენერგოეფექტურობის შესახებ კანონი ; განახლებადი ენერგიის წყაროების შესახებ კანონი ; სუფთა განვითარების მექანიზმის ამოქმედება; სამშენებლო სტანდარტებისა და კოდექსის ამოქმედება; ენერგოეფექტურობის სტანდარტების ამოქმედება;
ვალდებულებებივალდებულებები
17
ევროატლანტიკურ სივრცეში ინტეგრაციაევროატლანტიკურ სივრცეში ინტეგრაცია
20132013 წლისწლის იანვარშიიანვარში ენერგეტიკისენერგეტიკის სამინისტროსსამინისტროს რეკომენდაციითრეკომენდაციითსაქართველომსაქართველომ განაცხადიგანაცხადი გააკეთაგააკეთა „„ენერგეტიკულენერგეტიკულ გაერთიანებაშიგაერთიანებაში““გაწევრიანებისგაწევრიანების შესახებშესახებ..
„ენერგეტიკული გაერთიანება“ - ეს არის პროცესი, რომლისმიზანიც სამხრეთ აღმოსავლეთ ევროპაში გამჭვირვალე დაკონკურენტუნარიანი რეგიონალური ენერგეტიკული ბაზრისშექმნაა.
ორგანიზაციაში გაწევრიანების შემთხვევაში, იზრდებაექსპორტისა და რეგიონალური ვაჭრობის პოტენციალი, ქვეყნისენერგეტიკული უსაფრთხოება და სექტორის ფინანსური დატექნიკური მდგრადობა.
ევროატლანტიკურ სივრცეში ინტეგრაციაევროატლანტიკურ სივრცეში ინტეგრაცია
20132013 წლისწლის იანვარშიიანვარში ენერგეტიკისენერგეტიკის სამინისტროსსამინისტროს რეკომენდაციითრეკომენდაციითსაქართველომსაქართველომ განაცხადიგანაცხადი გააკეთაგააკეთა „„ენერგეტიკულენერგეტიკულ გაერთიანებაშიგაერთიანებაში““გაწევრიანებისგაწევრიანების შესახებშესახებ..
„ენერგეტიკული გაერთიანება“ - ეს არის პროცესი, რომლისმიზანიც სამხრეთ აღმოსავლეთ ევროპაში გამჭვირვალე დაკონკურენტუნარიანი რეგიონალური ენერგეტიკული ბაზრისშექმნაა.
ორგანიზაციაში გაწევრიანების შემთხვევაში, იზრდებაექსპორტისა და რეგიონალური ვაჭრობის პოტენციალი, ქვეყნისენერგეტიკული უსაფრთხოება და სექტორის ფინანსური დატექნიკური მდგრადობა.
საქართველოსსაქართველოს ენერგოეფექტურობის (ეე)ენერგოეფექტურობის (ეე)პოლიტიკაპოლიტიკა && კანონმდებლობაკანონმდებლობა
პოლიტიკისპოლიტიკის დონეზედონეზესაქართველოს მთავრობის მხრიდან მრავალი წლის მანძილზე არ განხორციელებულარაიმე მნიშვნელოვანი ცვლილებები ეროვნულ პოლიტიკაში ენერგოეფექტურობისკუთხით. ენერგორესურსების ეფექტურად ხარჯვის პოლიტიკა პარლამენტისრეზოლუციაშია (2006) განსაზღვრული “სახელმწიფო პოლიტიკის მთავარიმიმართულებები ენერგეტიკის სექტორში”. დღემდე არ ამოქმედებულა კანონმდებლობადა სახელმწიფოს მიერ დაფინანსებული ენერგოეფექტურობის პროექტები.
კანონმდებლობისკანონმდებლობის დონეზედონეზესაქართველოს ენერგეტიკის სამინისტროს ვალდებულებაში შედის ენერგოეფექტურობისშესახებ პოლიტიკისა და ეე&განახლებადი ენერგიის შესახებ კანონების შემუშავება;ამჟამად საქართველოში არ არსებობს ენერგოეფექტურობის შესახებ კანონი. უფრომეტიც, სამშენებლო სექტორისთვის არ შექმნილა ახალი ეროვნული სამშენებლოსტანდარტიზაციის დოკუმენტები (კოდექსი).თუმცა GIZ –ის მხარდაჭერით ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების სამინისტრომშეიმუშავა “სივრცითი გეგმარების და სამშენებლო საქმიანობის კოდექსი “, რომლისერთ–ერთი თავი ენერგოეფექტურობის რეგულირებას ითვალისწინებს.
პოლიტიკისპოლიტიკის დონეზედონეზესაქართველოს მთავრობის მხრიდან მრავალი წლის მანძილზე არ განხორციელებულარაიმე მნიშვნელოვანი ცვლილებები ეროვნულ პოლიტიკაში ენერგოეფექტურობისკუთხით. ენერგორესურსების ეფექტურად ხარჯვის პოლიტიკა პარლამენტისრეზოლუციაშია (2006) განსაზღვრული “სახელმწიფო პოლიტიკის მთავარიმიმართულებები ენერგეტიკის სექტორში”. დღემდე არ ამოქმედებულა კანონმდებლობადა სახელმწიფოს მიერ დაფინანსებული ენერგოეფექტურობის პროექტები.
კანონმდებლობისკანონმდებლობის დონეზედონეზესაქართველოს ენერგეტიკის სამინისტროს ვალდებულებაში შედის ენერგოეფექტურობისშესახებ პოლიტიკისა და ეე&განახლებადი ენერგიის შესახებ კანონების შემუშავება;ამჟამად საქართველოში არ არსებობს ენერგოეფექტურობის შესახებ კანონი. უფრომეტიც, სამშენებლო სექტორისთვის არ შექმნილა ახალი ეროვნული სამშენებლოსტანდარტიზაციის დოკუმენტები (კოდექსი).თუმცა GIZ –ის მხარდაჭერით ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების სამინისტრომშეიმუშავა “სივრცითი გეგმარების და სამშენებლო საქმიანობის კოდექსი “, რომლისერთ–ერთი თავი ენერგოეფექტურობის რეგულირებას ითვალისწინებს.
19
მერების შეთანხმებამერების შეთანხმებაევროკავშირის მიერ ინიცირებული ინიციატივა, რომელიც
მოიცავს ადგილობრივ და რეგიონალურ ხელისუფლებას,რომლებიც ნებაყოფლობით მუშაობენ ენერგიისეფექტურობის ზრდასა და განახლებადი ენერგიის წყაროებისგამოყენებაზე თავიანთ ტერიტორიებზე. შეთანხმებისხელმომწერების მიზანია CO2-ის ემისიების მინიმუმ 20%-ითშემცირება 2020 წლითვის, რითაც წვლილი შეაქვთ მწვანეეკონომიკურ ზრდასა და ცხოვრების ხარისხისგაუმჯობესებაში.
მერებისმერების შეთანხმებაშეთანხმება && საქართველოსსაქართველოს მუნიციპალიტეტებიმუნიციპალიტეტები
საქართველოს ხელმომწერი ქალაქები & მუნიციპალიტეტები:
ქ.თბილისი – 2010 წ.თვითმმართველი ქალაქი რუსთავი– 2011 წ.თვითმმართველი ქალაქი ბათუმი – 2011 წ.თვითმმართველი ქალაქი ქუთაისი– 2011 წ.გორის მუნიციპალიტეტი– 2012 წ.ზუგდიდის მუნიციპალიტეტი - 2013 წ.თვითმმართველი ქალაქი ფოთი– 2013 წ.
20
მდგრადიმდგრადი ენერგეტიკულიენერგეტიკული სამოქმედოსამოქმედო გეგმაგეგმა ((SEAPSEAP))თბილისითბილისი,, რუსთავირუსთავი,, გორიგორი
მერების შეთანხმების ხელმომწერმა ქალაქებმა (თბილისის და რუსთავის თვითმმართველიქალაქები და გორის მუნიციპალიტეტი) შეიმუშავეს მდგრადი ენერგეტიკის სამოქმედოგეგმები, რომელშიც გათვალისწინებულია კონკრეტული ღონისძიებებიენერგოეფექტურობის მიმართულებით:
ყველაზე კრიტიკული სექტორები იდენტიფიცირება - სამშენებლო სექტორიმუნიციპალური შენობები და არა მუნიციპალური შენობები; მუნიციპალურიინფრასტრუქტურული სექტორი; განათება, მუნიციპალური ნარჩენები და ჩამდინარეწყლების მართვის სისტემა, ელექტროენერგიის და გაზის სადისტრიბუციო ქსელი დამწვანე სექტორი.
შემდეგი სექტორების იდენტიფიცირება: სამშენებლო, სატრანსპორტო დაინფრასტრუქტურის სექტორი, სადაც ყველაზე მაღალია ენერგიის დაზოგვის პოტენციალიმათ შორის განათება და მწვანე სექტორი.
შედეგი სექტორების იდენტიფიცირება, როგორიცაა: სამშნებლო, ტრასპორტი დამწვანე სექტორი, როგორც ყველაზე მაღალი პოტენციალი ენერგიის დაზოგვის კუთხით;
მერების შეთანხმების ხელმომწერმა ქალაქებმა (თბილისის და რუსთავის თვითმმართველიქალაქები და გორის მუნიციპალიტეტი) შეიმუშავეს მდგრადი ენერგეტიკის სამოქმედოგეგმები, რომელშიც გათვალისწინებულია კონკრეტული ღონისძიებებიენერგოეფექტურობის მიმართულებით:
ყველაზე კრიტიკული სექტორები იდენტიფიცირება - სამშენებლო სექტორიმუნიციპალური შენობები და არა მუნიციპალური შენობები; მუნიციპალურიინფრასტრუქტურული სექტორი; განათება, მუნიციპალური ნარჩენები და ჩამდინარეწყლების მართვის სისტემა, ელექტროენერგიის და გაზის სადისტრიბუციო ქსელი დამწვანე სექტორი.
შემდეგი სექტორების იდენტიფიცირება: სამშენებლო, სატრანსპორტო დაინფრასტრუქტურის სექტორი, სადაც ყველაზე მაღალია ენერგიის დაზოგვის პოტენციალიმათ შორის განათება და მწვანე სექტორი.
შედეგი სექტორების იდენტიფიცირება, როგორიცაა: სამშნებლო, ტრასპორტი დამწვანე სექტორი, როგორც ყველაზე მაღალი პოტენციალი ენერგიის დაზოგვის კუთხით;
21
SEAP–ის განხორციელებასაგზაო ინფრასტრუქტურის გაუმჯობესება–გზების ინტენსიფიცირება, გვირაბების დაახალი გზების მშენებლობა.საგზაო შუქნიშნების მართვის სისტემასაზოგადოებრივი ტრანსპორტი – მინიავტობუსები; საგზაო მარშრუტებისოპტიმიზაცია 125 დან 92. GPS სისტყემები,systems, ბილეთების სისტემა, ელექტრონულისაინფორმაციო დაფები; SMS მომსახურებამგზავრებისთვის; პარკირების მენეჯმენტი.სამშენებლო სექტორი-გათბობა გაზზესაბავშვო ბაღებში. შენობის დათბუნება,
საგზაო ინფრასტრუქტურის გაუმჯობესება–გზების ინტენსიფიცირება, გვირაბების დაახალი გზების მშენებლობა.საგზაო შუქნიშნების მართვის სისტემასაზოგადოებრივი ტრანსპორტი – მინიავტობუსები; საგზაო მარშრუტებისოპტიმიზაცია 125 დან 92. GPS სისტყემები,systems, ბილეთების სისტემა, ელექტრონულისაინფორმაციო დაფები; SMS მომსახურებამგზავრებისთვის; პარკირების მენეჯმენტი.სამშენებლო სექტორი-გათბობა გაზზესაბავშვო ბაღებში. შენობის დათბუნება,
SEAP–ის განხორციელება
საცხოვრებელი სექტორი-სად. პროექტი ერთ–ერთკორპუსში: შენობის შემზღუდავი კონსტრუქციისდათბუნება, გათბობის სისტემა გაზზე, მზისცხელწყალგამაცხელებელი სისტემა. მწვანე ქალაქილისი-ცენტრალური გათბობა საცხოვრებელისახლებში ,2011დაიწყო დასრულდა 1 ეტაპი
თბილისი- გარე “გონივრული”განათება–ელექტროენერგიის დანახარჯი შემცირდა 40-60%.დამონტაჟდა 800 დიდტანციურად მართულისისტემა.LED განათების სისტემები ზოგიერთ ქუჩებზე, მაგრამმოითხოვს დიდ ინვესტიციებს და საექსპლუატაციოხარჯებს.იგეგმება გარე განათების სენსორული მენეჯმენტისდანარგვა, ქუჩის განატება მოძრაობისინტენსიურობის მიხედვით.
საცხოვრებელი სექტორი-სად. პროექტი ერთ–ერთკორპუსში: შენობის შემზღუდავი კონსტრუქციისდათბუნება, გათბობის სისტემა გაზზე, მზისცხელწყალგამაცხელებელი სისტემა. მწვანე ქალაქილისი-ცენტრალური გათბობა საცხოვრებელისახლებში ,2011დაიწყო დასრულდა 1 ეტაპი
თბილისი- გარე “გონივრული”განათება–ელექტროენერგიის დანახარჯი შემცირდა 40-60%.დამონტაჟდა 800 დიდტანციურად მართულისისტემა.LED განათების სისტემები ზოგიერთ ქუჩებზე, მაგრამმოითხოვს დიდ ინვესტიციებს და საექსპლუატაციოხარჯებს.იგეგმება გარე განათების სენსორული მენეჯმენტისდანარგვა, ქუჩის განატება მოძრაობისინტენსიურობის მიხედვით.
SEAP–ის განხორციელება
4 ნაგავსაყრელის გასერთიანება 1 დიდ ნორიოსნაგავსაყრელში, მეთანის ჩაჭერა და წვა. 10000მეტალის ნაგვის ურნები; ახალი დიდიმოცულობის ნაგვის გატანის მანქანები, ნაგვისშეგროვების მარშრუტების ოპტიმიზაცია– 20 %საწვავის დაზოგვა; ნაგვის გატანის ტარიფები დაგადაასხადების ამოღება.
2011 დაიწყო კამპანია “დარგე ხე, გაამწვანეთბილისი”. დაირგო 150 000 და პროცესიგრძელდება. თბილისში ჩაუტარდასარეაბილიტაციო სამუშაოები 100–მდე პარკსა დასკვერს.2013 დაიწყო ვაკე პარკისა და ბუკიას ბაღისრეაბილიტაცია.
4 ნაგავსაყრელის გასერთიანება 1 დიდ ნორიოსნაგავსაყრელში, მეთანის ჩაჭერა და წვა. 10000მეტალის ნაგვის ურნები; ახალი დიდიმოცულობის ნაგვის გატანის მანქანები, ნაგვისშეგროვების მარშრუტების ოპტიმიზაცია– 20 %საწვავის დაზოგვა; ნაგვის გატანის ტარიფები დაგადაასხადების ამოღება.
2011 დაიწყო კამპანია “დარგე ხე, გაამწვანეთბილისი”. დაირგო 150 000 და პროცესიგრძელდება. თბილისში ჩაუტარდასარეაბილიტაციო სამუშაოები 100–მდე პარკსა დასკვერს.2013 დაიწყო ვაკე პარკისა და ბუკიას ბაღისრეაბილიტაცია.
სპოტული ღონისძიბებისახელოვნებო გამოფენებისაგანმანათლებლო ღონისძიებები(სემინარები, ტრენინგები, შეხვედრები) სხვადასხვა სამიზნე ჯგუფებისთვისკონცერტები, თეატრალური წარმოდგენები ,ფილმების ჩვენება და სხ.
ენერგოეფექუტობაენერგოეფექუტობა დადა ცნობიერებისცნობიერების ამაღლებაამაღლება
სპოტული ღონისძიბებისახელოვნებო გამოფენებისაგანმანათლებლო ღონისძიებები(სემინარები, ტრენინგები, შეხვედრები) სხვადასხვა სამიზნე ჯგუფებისთვისკონცერტები, თეატრალური წარმოდგენები ,ფილმების ჩვენება და სხ.
25
ენერგოეფექტურობის ცენტრი საქათველო (ეეცს) მსოფლიო გამოცდილება საქართველოსთვის (WEG); კავკასიის გარემოსდაცვითი არასამთავრობო ორგანიზაციების ქსელი (CENN); ახალგაზრდა ენერგეტიკოსთა ასოციაცია;
BP საქართველოში (5 გამოციდლება ენერგოეფექტურობის დარგში; USAID/WINROCK International; INOGTE პროგრამა – ევროკავშირი; ევროპის სამეზობლო პოლიტიკა (ENP) – ევრო კავშირი და სხ;
საქართველოშისაქართველოში მოქმედიმოქმედი ადგილობრივიადგილობრივი დადა საერთაშორისოსაერთაშორისოარაარა--სამთავრობოსამთავრობო ორგანიზაციებიორგანიზაციები
ენერგოეფექტურობის ცენტრი საქათველო (ეეცს) მსოფლიო გამოცდილება საქართველოსთვის (WEG); კავკასიის გარემოსდაცვითი არასამთავრობო ორგანიზაციების ქსელი (CENN); ახალგაზრდა ენერგეტიკოსთა ასოციაცია;
BP საქართველოში (5 გამოციდლება ენერგოეფექტურობის დარგში; USAID/WINROCK International; INOGTE პროგრამა – ევროკავშირი; ევროპის სამეზობლო პოლიტიკა (ENP) – ევრო კავშირი და სხ;
26
ენერგოეფექტურობისენერგოეფექტურობის პროგრამებისპროგრამების დაფინანსებადაფინანსება
EBRD-ის მიერ საკრედიტო ხაზის გამყოფა (ენერგოკრედიტი)ადგილობრივი პატრნიორი ბანკების მეშვეობით, განახლებადი ენერგიის,სამრეწველო ენერგო ეფექტურობის და შინამეურნეობების ენერგოეფექტურობის პროექტებში ინვესტიციების გაზრდის მიზნით, რაც ხელსშეუწყობს ბანკების მიერ კრედიტების გაცემას ქართულ კომპანიებზე,რომლებსაც აქვთ ენერგიის დაზოგვის დიდი პოტენციალი.
საერთაშორისო ფინანსური კორპორაცია (IFC), რომელიცფოკუსირებულია განახლებადი ენერგიის, ინსფრატურქტურის აგრობიზნესის ინვესტირება.
პროკრედიტის ბანკი, რომელიც გასცემს საკრედიტო ხაზსმომხმარებლებზე ენერგოეფექტური ღონისძიებების განხორციელებისმიზნით ეკო-სესხი.
EBRD-ის მიერ საკრედიტო ხაზის გამყოფა (ენერგოკრედიტი)ადგილობრივი პატრნიორი ბანკების მეშვეობით, განახლებადი ენერგიის,სამრეწველო ენერგო ეფექტურობის და შინამეურნეობების ენერგოეფექტურობის პროექტებში ინვესტიციების გაზრდის მიზნით, რაც ხელსშეუწყობს ბანკების მიერ კრედიტების გაცემას ქართულ კომპანიებზე,რომლებსაც აქვთ ენერგიის დაზოგვის დიდი პოტენციალი.
საერთაშორისო ფინანსური კორპორაცია (IFC), რომელიცფოკუსირებულია განახლებადი ენერგიის, ინსფრატურქტურის აგრობიზნესის ინვესტირება.
პროკრედიტის ბანკი, რომელიც გასცემს საკრედიტო ხაზსმომხმარებლებზე ენერგოეფექტური ღონისძიებების განხორციელებისმიზნით ეკო-სესხი.
27
დასკვნები და რეკომენდაციები
მნიშვნელოვანია მთავრობამ შეიმუშავოს ყოვლის მომცვლელი ენერგეტიკულიპოლიტიკა და სტრატეგია.
საქართველოს მთავრობამ უნდა:
•შეიმუშავოს და გაატაროს შესაბამისი პოლიტიკა, კანონმდებლობა, კონკრეტულიღონისძიებები ენერგოეფექტურობის ხელშესაწყობად;• გაიზიაროს სხვა ქვეყნების გამოცდილება, გამოიყენოს ტექნიკური დაფინანსური დახმარება შიდა და საერთაშორისო ინსტიტუტების.•მოარგოს და უზრუნველყოს განხორციელება ახალი სამშენებლო კოდექსების.•შეიმუშავოს პროგრმები ენერგოეფექტურობის გაუმჯობესების მიზნითეკონომიკის სხვადასხვა სექტორში;•მოახდინოს არსებული შენობების მოდერნიზაცია (ენერგოეფექტურმაღონისძიებებმა უნდა უზრუნველყოს უკეთესი კომფორტი და უსაფრთხოება)•გააძილიეროს საკანონმდებლო მექანიზი ტრანსპორტის სექტორში დამოახდინოს ინიცირება საავტომობილო პარკის ტექნიკურიდათვალიერების/ინსპექტირების ემისიების შემცირების მიზნით.
მნიშვნელოვანია მთავრობამ შეიმუშავოს ყოვლის მომცვლელი ენერგეტიკულიპოლიტიკა და სტრატეგია.
საქართველოს მთავრობამ უნდა:
•შეიმუშავოს და გაატაროს შესაბამისი პოლიტიკა, კანონმდებლობა, კონკრეტულიღონისძიებები ენერგოეფექტურობის ხელშესაწყობად;• გაიზიაროს სხვა ქვეყნების გამოცდილება, გამოიყენოს ტექნიკური დაფინანსური დახმარება შიდა და საერთაშორისო ინსტიტუტების.•მოარგოს და უზრუნველყოს განხორციელება ახალი სამშენებლო კოდექსების.•შეიმუშავოს პროგრმები ენერგოეფექტურობის გაუმჯობესების მიზნითეკონომიკის სხვადასხვა სექტორში;•მოახდინოს არსებული შენობების მოდერნიზაცია (ენერგოეფექტურმაღონისძიებებმა უნდა უზრუნველყოს უკეთესი კომფორტი და უსაფრთხოება)•გააძილიეროს საკანონმდებლო მექანიზი ტრანსპორტის სექტორში დამოახდინოს ინიცირება საავტომობილო პარკის ტექნიკურიდათვალიერების/ინსპექტირების ემისიების შემცირების მიზნით.
დასკვნები და რეკომენდაციები
საქართველოს მუნიციპალიტეტებმა უნდა შეიმუშავონსტრატეგიული დოკუმენტები, სადაც განსაზღვრავენ გრძელ,საშუალო და მოკლე ვადიან ამოცანებს, რომელიც ფოკუსირებულიიქნება ენერგოეფექტური და გარემოსდაცვით ასპექტებზეტრანსპორტის, სამშენებლო და ინფრასტრუქტურის სექტორებში:
• მთავრობამ უნდა შემუშავოს და მიიღოს კანონი, რომელიცმოსთხოვს მუნიციპალიტეტებს შეიმუშავონ და განახორციელონნარჩნების მართვის გეგმა;
•უზრუნველყოს საგანმანათლებლო კამპანიები და ქმედებები,როგორც ნაციონალურ ასევე ადგილობრივ დონეზე;
საქართველოს მუნიციპალიტეტებმა უნდა შეიმუშავონსტრატეგიული დოკუმენტები, სადაც განსაზღვრავენ გრძელ,საშუალო და მოკლე ვადიან ამოცანებს, რომელიც ფოკუსირებულიიქნება ენერგოეფექტური და გარემოსდაცვით ასპექტებზეტრანსპორტის, სამშენებლო და ინფრასტრუქტურის სექტორებში:
• მთავრობამ უნდა შემუშავოს და მიიღოს კანონი, რომელიცმოსთხოვს მუნიციპალიტეტებს შეიმუშავონ და განახორციელონნარჩნების მართვის გეგმა;
•უზრუნველყოს საგანმანათლებლო კამპანიები და ქმედებები,როგორც ნაციონალურ ასევე ადგილობრივ დონეზე;
დასკვნები და რეკომენდაციები
ინსიტუციონალური ჩარჩო
მთავრობამ უნდა:• გააძლიეროს ენერგეტიკის სამინისტროს შესაძლებლობები ენერგოეფექტურობისა დაგანახლებადი ენერგიის სტრატეგიების და პროგრამების შემუშავებაში;•გააძლიეროს შესაბამისი სამინისტროები და სხვა ინსტიტუტები, რომლებიცპასუხისმგებელნი არიან შეიმუშავონ შესაბამისი საკანონმდებლო ჩარჩო ტრანსპორტის,ინფრასტრუქტურის, სამშენებლო, და ნარჩენების მართვის სექტორებში;•უზრუნველყოს, რომ ყველა სახელმწიფო ინსტიტუტს აქვს შესაბამისი რესურსები დამანდატი ენერგოეფექტრობის პოლიტიკისადა პროგრამების განხოციელებაზე.•მუნციპალიტეტბმა უნდა განავითარონ და განახოცილონ ინტეგრირეტულიენერგეტიკული მენეჯმენტის სისტემა;•ყველა სახელმწიფო ინტიტუტმა როგორც ნაციონალურ ასევე ადგილობრივ დონეზეუნდა უზრუნველყოს უკეთესი კოორდინაცია ადგილობრივ არასამთავრბოორგნიზაციებსთან რომლებიც მუშაობენ ეე დარგში;
ინსიტუციონალური ჩარჩო
მთავრობამ უნდა:• გააძლიეროს ენერგეტიკის სამინისტროს შესაძლებლობები ენერგოეფექტურობისა დაგანახლებადი ენერგიის სტრატეგიების და პროგრამების შემუშავებაში;•გააძლიეროს შესაბამისი სამინისტროები და სხვა ინსტიტუტები, რომლებიცპასუხისმგებელნი არიან შეიმუშავონ შესაბამისი საკანონმდებლო ჩარჩო ტრანსპორტის,ინფრასტრუქტურის, სამშენებლო, და ნარჩენების მართვის სექტორებში;•უზრუნველყოს, რომ ყველა სახელმწიფო ინსტიტუტს აქვს შესაბამისი რესურსები დამანდატი ენერგოეფექტრობის პოლიტიკისადა პროგრამების განხოციელებაზე.•მუნციპალიტეტბმა უნდა განავითარონ და განახოცილონ ინტეგრირეტულიენერგეტიკული მენეჯმენტის სისტემა;•ყველა სახელმწიფო ინტიტუტმა როგორც ნაციონალურ ასევე ადგილობრივ დონეზეუნდა უზრუნველყოს უკეთესი კოორდინაცია ადგილობრივ არასამთავრბოორგნიზაციებსთან რომლებიც მუშაობენ ეე დარგში;
გმადლობთ ყურადღებისთვის
ენერგოეფექტურობის ცენტრი საქართველო
19, დ.გამრეკელის ქ.VI სართ, ოთახი. 611,თბილისი 0160,ტელ.: + 995 32 247 42 47ფაქსი: + 995 32 224 25 42WWW.EECGEO.ORGE_MAIL : [email protected]
31