პროექტის ხელმძღვანელი · პროექტის...
TRANSCRIPT
პროექტის ხელმძღვანელი:
ნათია ვაშაყმაძე, MD - საქართველოს ენდოკრინოლოგიისა და მეტაბოლიზმის ასოციაციის დამფუძნებელი
მთარგმნელები:
დავითაძე მერი - ენდოკრინოლოგი, MD
ვაშაყმაძე ნათია - ენდოკრინოლოგი, MD
თედორაძე ნინო - ენდოკრინოლოგი, MD
კობაიძე ანა - ენდოკრინოლოგი, MD
ნადირაძე ნინო - ენდოკრინოლოგი, MD
ღვინიაშვილი დარინა - ენდოკრინოლოგი, MD
ჩირაძე ნაზიბროლა - ენდოკრინოლოგი, MD
ჭელიძე ნაზი - რეზიდენტი ენდოკრინოლოგი, MD
რედაქტორთა ჯგუფი:
დავითაძე მერი - ენდოკრინოლოგი, MD
ვაშაყმაძე ნათია - ენდოკრინოლოგი, MD
თედორაძე ნინო - ენდოკრინოლოგი, MD
კობაიძე ანა - ენდოკრინოლოგი, MD
ნადირაძე ნინო - ენდოკრინოლოგი, MD
ჩირაძე ნაზიბროლა- ენდოკრინოლოგი, MD
ჩიქობავა მაია - ენდოკრინოლოგი, MD
ჭელიძე ნაზი - რეზიდენტი ენდოკრინოლოგი, MD
გაიდლაინი ითარგმნა ევროპის თირეოიდული ასოციაციისა და გამომცემლობა KARGER-ის ოფიციალური ნებართვით.
© ყველა უფლება დაცულია
გაიდლაინი თარგმნა და გამოსცა
საქართველოს ენდოკრინოლოგიისა
და მეტაბოლიზმის ასოციაციამ
თბილისი, 2019
3გაიდლაინი თარგმნა და გამოსცა
საქართველოს ენდოკრინოლოგიისა
და მეტაბოლიზმის ასოციაციამ
საკვანძო სიტყვები
გრე ივ სის ჰი პერ თი რე ო ზი · მარ თ ვა · ან ტი თი რე ო იდუ ლი მე დი კა მენ ტე ბი · რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით თე რაპია · თი რე ო ი დექ ტო მია · გრე ივ სის ორ ბი ტო პა თია · აბ ს ტ რაქ ტი
აბსტრაქტი
გრე ივ სის და ა ვა დე ბა სის ტე მუ რი აუტო ი მუ ნუ რი და ა ვა დე ბა ა. მას ახა სი ა თებს თი რე ო ი დუ ლი ან ტი გენ ს პე ცი ფი კუ რი T უჯ რე დე ბით იმ ქსო ვი ლე ბის ინ ფილ ტ რა ცი ა, სა დაც ხდე ბა TSHის რე ცეპ ტო რე ბის ექ ს პ რე სი ა. გრე ივ სის და ა ვა დე ბის დროს მას ტი მუ ლი რე ბე ლი აუტო ან ტის ხე უ ლე ბი ააქ ტი უ რებს TSHის რე ცეპ ტო რებს (TSHR), რაც ფა რი სებ რი ჯირ კ ვ ლის ჰი პერ პ ლა ზი ას და თი რე ო ი დუ ლი ჰორ მო ნე ბის უკონ ტ რო ლო პრო დუქ ცი ა სა და სეკ რე ცი ას გა ნა პი რო ბებს. გრე ივ სის და ა ვა დე ბის დი აგ ნოზ ზე ერ თ მ ნიშ ვ ნე ლოვ ნად მი უ თი თებს ბი ო ქი მი უ რად და დას ტუ რე ბუ ლი თი რე ო ტოქ სი კო ზი, TSHR–ის სა წი ნა აღ მ დე გო ან ტის ხე უ ლე ბის (antiTSHR) მო მა ტე ბუ ლი ტიტ რი, ულ ტ რა სო ნოგ რა ფი უ ლად ჰი პერ ვას კუ ლა რუ ლი და ჰი პო ე ქო გე ნუ რი ფა რი სებ რი ჯირ კ ვა ლი და ასო ცი რე ბუ ლი ორ ბი ტო პა თი ა. გრე ივ სის და ა ვა დე ბის დროს antiTSHRის გან საზღ ვ რა რე კო მენ დე ბუ ლია დი აგ ნო ზის და ზუს ტე ბის თ ვის / დი ფე რენ ცი უ ლი დი აგ ნო ზის თ ვის, ან ტი თი რე ო ი დუ ლი მე დი კა მენ ტე ბის შეწყ ვე ტამ დე და ორ სუ ლო ბის დროს. გრე ივ სის ჰი პერ თი რე ო ზის სამ კურ ნა ლოდ გა მო ი ყე ნე ბა: ან ტი თი რე ო ი დუ ლი მე დი კა მენ ტე ბი, თი რე ო ი დუ ლი
ჰორ მო ნე ბის სინ თე ზის დაქ ვე ი თე ბის მიზ ნით, რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით თე რა პი ა, ან ტო ტა ლუ რი თი რე ო ი დექ ტო მი ა, ფა რი სებ რი ჯირ კ ვ ლის ქსო ვი ლის შემ ცი რე ბის მიზ ნით. რო გორც წე სი, ახ ლად დი აგ ნოს ტი რე ბუ ლი გრე ივ სის ჰი პერ თი რე ო ზის დროს, ინიშ ნე ბა მე დი კა მენ ტუ რი თე რა პია მე თი მა ზო ლით, 1218 თვის გან მავ ლო ბა ში. ბავ შ ვებ თან, გრე ივ სის და ა ვა დე ბის დროს, რე კო მენ დე ბუ ლია მე თი მა ზო ლით 2436თვიანი კურ სი. ზრდას რუ ლებ ში, 1218თვიანი მკურ ნა ლო ბის შემ დეგ, antiTSHRის მუდ მი ვად მა ღა ლი ტიტ რის შემ თხ ვე ვა ში, შე საძ ლე ბე ლია მკურ ნა ლო ბა გაგ რ ძელ დეს მე თი მა ზო ლით და antiTSHR გა ნი საზღ ვ როს გან მე ო რე ბით, მომ დევ ნო 12 თვის შემ დეგ, ან აირ ჩეს მკურ ნა ლო ბის მე თო დად რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით თე რა პი ა, ან თი რე ო ი დექ ტო მი ა. მე თი მა ზო ლით თე რა პი ა ზე მყო ფი ქა ლე ბი, ორ სუ ლო ბის და გეგ მ ვი სას და ორ სუ ლო ბის პირ ველ ტრი მეს ტ რ ში გა დაყ ვა ნილ უნ და იყ ვ ნენ პრო პილ თი ო უ რა ცილ ზე. ან ტი თი რე ო ი დუ ლი მე დი კა მენ ტე ბის კურ სის (მეთიმაზოლის/კარბიმაზოლის უწყ ვე ტად მი ღე ბა 1218 თვის მან ძილ ზე, რედ. შე ნიშ ვ ნა) დას რუ ლე ბის შემ დეგ რე ცი დი ვის გან ვი თა რე ბის შემ თხ ვე ვა ში, რე კო მენ დე ბუ ლია რა დი კა ლუ რი მკურ ნა ლო ბა. თუმ ცა, შე საძ ლოა გა ნი ხი ლე ბო დეს მე თი მა ზო ლის და ბა ლი დო ზე ბით ხან გ რ ძ ლი ვი თე რა პი ა. თი რე ო ი დექ ტო მია უნ და ჩა ა ტა როს ფა რი სებ რი ჯირ კ ვ ლის ოპე რა ცი ებ ში და ხე ლოვ ნე ბულ მა და გა მოც დილ მა ქი რურ გ მა. რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით თე რა პია უკუ ნაჩ ვე ნე ბია გრე ივ სის და ა ვა დე ბის მქო ნე პა ცი ენ ტებ თან აქ ტი უ რი/ მ ძი მე ორ ბი ტო პა თი ის შემ თხ ვე ვა ში. გრე ივ სის და ა ვა დე ბის მქო ნე პა ცი ენ ტებს მსუ ბუ ქი /აქ ტი უ რი
2018 წლის ევროპის თირეოიდული
ასოციაციის გაიდლაინი გრეივსის
დაავადების მართვის შესახებ
გაიდლაინები
ევროპის
თირეოიდული
ჟურნალი
George J. Kahalya, Luigi Bartalenab, Lazlo Hegedüsc, Laurence Leenhardtd, Kris Poppee, Simon H. Pearcef
a Department of Medicine I, Johannes Gutenberg University (JGU) Medical Center, Mainz, Germany; b Department of Medicine and Surgery, University of Insubria, Varese, Italy; c Department of Endo-crinology and Metabolism, Odense University Hospital, Odense, Denmark; d Thyroid and Endocrine Tumors Unit, Pitié Salpêtrière Hospital, Sorbonne University, Paris, France; e Endocrine Unit, CHU Saint-Pierre, Université Libre de Bruxelles (ULB), Brussels, Belgium; f Department of Endocrinology, Institute of Genetic Medicine, Newcastle University, Newcastle upon Tyne, UK
EMail [email protected]/etj
© 2018 European Thyroid AssociationPublished by S. Karger AG, Basel
Prof. George J. Kahaly, JGU Medical CenterDE–55101 Mainz (Germany)EMail george.kahaly@unimedizinmainz.de
Received: April 26, 2018Accepted after revision: May 24, 2018Published online: July 25, 2018
Eur Thyroid J 2018;7:167–186DOI: 10.1159/000490384
4
ორ ბი ტო პა თი ით, რომ ლებ საც ენიშ ნე ბათ რა დი ო აქ ტი უ რი იოდი, უნ და ჩა უ ტარ დეთ გლუ კო კორ ტი კო ი დე ბით პრო ფი ლაქ ტი კა.
ეპიდემიოლოგია და პათოგენეზი
ჰი პერ თი რე ო ზი ვი თარ დე ბა ფა რი სებ რი ჯირ კ ვ ლის მი ერ თი რე ო ი დუ ლი ჰორ მო ნე ბის ჭარ ბი სინ თე ზი სა და სეკ რე ცი ის შე დე გად [1]. თი რე ო ი დუ ლი ჰორ მო ნე ბი ზრდის ქსო ვი ლე ბის თერ მო გე ნეზს და ბა ზა ლუ რი მე ტა ბო ლიზ მის სიჩ ქა რეს, ამ ცი რებს შრა ტის ქო ლეს ტე როლის დო ნეს და სის ტე მურ ვას კუ ლა რულ რე ზის ტენ ტო ბას. არა ნამ კურ ნა ლე ბი ჰი პერ თი რე ო ზის გარ თუ ლე ბე ბია სხე უ ლის მა სის კლე ბა, ოს ტე ო პო რო ზი, პა თო ლო გი უ რი მო ტე ხი ლო ბე ბი, წი ნა გულ თა ფიბ რი ლა ცი ა, ემ ბო ლი უ რი მოვ ლე ნე ბი და კარ დი ო ვას კუ ლა რუ ლი დის ფუნ ქ ცია [2–4]. ჰი პერ თი რე ო ზის პრე ვა ლენ ტო ბა შე ად გენს 1.21.6%ს, სა დაც 0.50.6% აშ კა რა ფორ მე ბი ა, ხო ლო 0.71.0% – სუბ კ ლი ნი კუ რი [1, 5]. ყვე ლა ზე ხში რი მი ზე ზე ბია გრე ივ სის და ა ვა დე ბა და კვან ძო ვა ნი ტოქ სი კუ რი ჩიყ ვი. იოდით უზ რუნ ველ ყო ფილ გე ოგ რა ფი ულ რე გი ო ნებ ში ჰი პერ თი რე ო ზის ყვე ლა ზე გავ რ ცე ლე ბუ ლი მი ზე ზია გრე ივ სის და ა ვა დე ბა და შე ად გენს 2030 შემ თხ ვე ვას ყო ველ 100 000 მო სახ ლე ზე წე ლი წად ში [6]. გრე ივ სის და ა ვა დე ბა უფ რო ხში რად ვი თარ დე ბა ქა ლებ ში და მი სი პო პუ ლა ცი უ რი პრე ვა ლენ ტო ბა შე ად გენს 11.5%. და ახ ლო ე ბით ქა ლე ბის 3%ს და მა მა კა ცე ბის 0.5%ს უვი თარ დე ბა გრე ივ სის და ა ვა დე ბა სი ცოცხ ლის მან ძილ ზე [7]. გრე ივ სის და ა ვა დე ბის პი კუ რი ინ ცი დენ ტო ბა ვლინ დე ბა 3060 წლის ასა კის პი რებ ში, უფ რო ხში რად აფ რო ა მე რი კე ლებ ში [8].
გრე ივ სის და ა ვა დე ბა ორ გა ნოს პე ცი ფი კუ რი აუტო ი მუ ნუ რი და ა ვა დე ბა ა, რომ ლის ძი რი თა დი გა მოვ ლი ნე ბე ბიც გა მოწ ვე უ ლია მო ცირ კუ ლი რე აუტო ან ტის ხე უ ლე ბით, რომ ლე ბიც ას ტი მუ ლი რე ბენ TSHRს და იწ ვე ვენ ჰი პერ თი რე ოზ სა და ჩიყვს. TSHRის მას ტი მუ ლი რე ბე ლი ან ტის ხე უ ლე ბი, ძი რი თა დად, IgG1 იზო ტიპს მი ე კუთ ვ ნე ბა და უკავ შირ დე ბა TSHRის უჯ რედ გა რე დო მე ნის წყვე ტილ ეპი ტოპს ლე ი ცი ნით მდი დარ უბ ნებ ში, რო მე ლიც შემოსაზღვრულია და ახ ლო ე ბით 20260 ამი ნომ ჟა ვით [9, 10]. ასე ვე, antiTSHR ურ თი ერ თ ქ მე დებს IGF1ის რე ცეპ ტო რებ თან (IGF1R) თი რე ო ცი ტე ბი სა და ორ ბი ტა ლუ რი ფიბ რობ ლას ტე ბის ზე და პირ ზე. მას ტი მუ ლი რე ბე ლი ან ტის ხე უ ლე ბის ურ თი ერ თ ქ მე დე ბა TSHRთან იწ ვევს რო გორც TSHR–ის, ისე IGF1Rის სა სიგ ნა ლო გზე ბის აქ ტი ვა ცი ას [11]. მო ცირ კუ ლი რე მას ტი მუ ლი რე ბე ლი anti–TSHRის შე კავ ში რე ბა TSHRთან აძ ლი ე რებს უჯ რედ ში და ციკ ლუ რი AMPის (cAMP) პრო დუქ ცი ას, რაც იწ ვევს თი რე ო ი დუ ლი ჰორ მო ნე ბის გა მო თა ვი სუფ ლე ბას და თი რე ო ცი ტე ბის ზრდას. გრე ივ სის და ა ვა დე ბის მქო ნე პა ცი ენ ტე ბის და ახ ლო ე ბით 30%ს ჰყავს ოჯა ხის წევ რი გრე ივ სის და ა ვა დე ბით, ან ჰა ში მო ტოს თი რე ო ი დი ტით. ტყუ პე ბის კვლე ვამ აჩ ვე ნა, რომ გრე ივ სის და ა ვა დე ბის გან ვი თა რე ბა შემ თხ ვე ვა თა 80%ში გან პი რო ბე ბუ ლია გე ნე ტი კუ რი გან წყო ბით [12]. არ სე ბობს კარ გად დად გე ნი ლი ასო ცი ა ცი ე ბი ძი რი თად ჰის ტო შე თავ სე ბა დო ბის კომ პ ლექ სის ალე ლებ სა და გრე ივ სის და ა ვა დე ბას შო რის, მიდ რე კი ლე ბის მა ტა რე ბე ლია HLADR3 და HLADR4 ჰაპ ლო ტი პე ბი [13]. წი ნას წარ გან წყო ბის სხვა ლო კუ სე ბია ცი ტო ტოქ სი კუ რი ლიმ ფო ცი ტე ბის ან ტი გე ნი4, ცი ლა თი რო ზინ ფოს ფა
ტა ზა არა რე ცეპ ტო რი22, ფუ ძე ამი ნომ ჟა ვე ბით მდი და რი ლე ი ცი ნის ზი პე რი ტრან ს კ რიპ ცი ის ფაქ ტო რი2 და CD40 [14]. სა კუთ რივ TSHRის გე ნის შე მად გენ ლო ბა ში არ სე ბუ ლი არა მა კო დი რე ბე ლი უბა ნი, ასე ვე, კავ შირ შია წი ნას წარ გან წყო ბას თან. გა რე მო ფაქ ტო რე ბი, რო გო რი ცაა თამ ბა ქოს მწე ვე ლო ბა, იოდის ჭარ ბი მოხ მა რე ბა, სტრე სი და ორ სუ ლო ბა, ასე ვე, ხელს უწყობს გრე ივ სის და ა ვა დე ბის მი მართ წი ნას წარ გან წყო ბის ჩა მო ყა ლი ბე ბას [15–17]. დამ ც ვე ლო ბი თი ფაქ ტო რე ბია მამ რო ბი თი სქე სი და ორა ლუ რი კონ ტ რა ცეპ ტი ვე ბის მი ღე ბა, რაც სას ქე სო ჰორ მო ნე ბის ძლი ერ ზე გავ ლე ნა ზე მი უ თი თებს [6, 15].
მე თო დო ლო გია
აღ ნიშ ნუ ლი გა იდ ლა ი ნი შე ი მუ შა ვა ევ რო პის თი რეო ი დუ ლი ასო ცი ა ცი ის აღ მას რუ ლე ბელ მა კო მი სი ამ და სა გა მომ ცემ ლო საბ ჭომ, რო მელ თაც შე არ ჩი ეს სა მუ შაო ჯგუ ფის თავ მ ჯ დო მა რე. თი რე ო ი დუ ლი ასო ცი ა ცი ის აღმას რუ ლე ბელ კო მი სი ას თან შე თან ხ მე ბით, თავ მ ჯ დომა რემ ევ რო პე ლი კლი ნი ცის ტე ბი სა გან შეკ რი ბა ჯგუფი, რო მელ მაც შექ მ ნა ეს დო კუ მენ ტი. სა მუ შაო ჯგუფ ში შე ირ ჩ ნენ ევ რო პის თი რე ო ი დუ ლი ასო ცი ა ცი ის წევრე ბი ენ დოკ რი ნო ლო გი ი სა და ბირ თ ვუ ლი მე დი ცი ნის სფე რო დან, რო მელ თაც ჰქონ დათ შე სა ბა მი სი კლი ნიკუ რი ცოდ ნა და სა მეც ნი ე რო გა მოც დი ლე ბა. სა მუ შაო ჯგუფ მა შე ის წავ ლა სა ძი ე ბო სის ტე მა PubMedის გა მოყე ნე ბით მო ძი ე ბუ ლი შე სა ბა მი სი ლი ტე რა ტუ რა და მატე ბით გა მოქ ვეყ ნე ბულ მა სა ლას თან ერ თად. ტექ ს ტი და სპე ცი ფი კუ რი რე კო მენ და ცი ე ბის სე რი ე ბი შე მუ შა ვებუ ლი იყო და ეყ რ დ ნო ბო და მტკი ცე ბუ ლე ბა ზე და ფუძნე ბულ მე დი ცი ნას. რე კო მენ და ცი ე ბის ძა ლა და მა თი მხარ დამ ჭე რი მტკი ცე ბუ ლე ბის ხა რის ხი შე ფა სე ბუ ლი იყო GRADE სის ტე მის მი ერ რე კო მენ დე ბუ ლი მიდ გო მის მი ხედ ვით [18]. ევ რო პის თი რე ო ი დუ ლი ასო ცი ა ცი ის სა მუ შაო ჯგუფ მა ამ გზამ კ ვ ლე ვის თ ვის გა მო ი ყე ნა კოდი რე ბის შემ დე გი სის ტე მა: (ა) ძლი ე რი რე კო მენ და ცია აღ ნიშ ნუ ლია 1ით, ხო ლო (ბ) სუს ტი რე კო მენ და ცი ა, ან შე მო თა ვა ზე ბა აღ ნიშ ნუ ლია 2ით. მტკი ცე ბუ ლე ბის შე ფა სე ბა გა მო სა ხუ ლია შემ დეგ ნა ი რად: ØOOO მტკიცე ბუ ლე ბის ძა ლი ან და ბა ლი ხა რის ხი; ØØOO და ბა ლი ხა რის ხი; ØØØO სა შუ ა ლო ხა რის ხი; ØØØØ მა ღა ლი ხა რის ხი. პრო ექ ტი გა ნი ხი ლა სა მუ შაო ჯგუფ მა და შემდ გომ გა ნა თავ სა ETAს ვებ გ ვერ დ ზე, რა თა 4 კვი რის გან მავ ლო ბა ში ევ რო პის თი რე ო ი დუ ლი ასო ცი ა ცი ის წევ რებს კრი ტი კუ ლად შე ე ფა სე ბი ნათ.
დიაგნოსტიკა
სეროლოგია
შრა ტის TSHის გან საზღ ვ რას აქვს ყვე ლა ზე მა ღალი სენ სი ტი უ რო ბა და სპე ცი ფი კუ რო ბა ჰი პერ თი რე ოზის შე სა ფა სებ ლად გა მო ყე ნე ბულ სის ხ ლის ნე ბის მი ერ სხვა ტეს ტ თან შე და რე ბით და სწო რედ ის უნ და იყოს გა მო ყე ნე ბუ ლი საწყის სკრი ნინ გულ გა მოკ ვ ლე ვად [19, 20]. თუმ ცა, რო დე საც ჰი პერ თი რე ო ზის არ სე ბობა ზე ეჭ ვი მა ღა ლი ა, დი აგ ნოს ტი კუ რი სი ზუს ტე უმ ჯობეს დე ბა შრატ ში TSHისა და თა ვი სუ ფა ლი T4ის (FT4) ერ თ დ რო უ ლი გან საზღ ვ რით. თა ვი სუ ფალ T4სა და TSHს შო რის უერ თი ერ თ კავ ში რი (როდესაც ჰი პო ფიზფა რი სებ რის ღერ ძი ინ ტაქ ტუ რი ა) არის ინ ვერ სი უ ლი წრფივ ლო გა რით მუ ლი. ამ დე ნად, თა ვი სუ ფა ლი T4ის
გაიდლაინი თარგმნა და გამოსცა
საქართველოს ენდოკრინოლოგიისა
და მეტაბოლიზმის ასოციაციამ
Eur Thyroid J 2018;7:167–186DOI: 10.1159/000490384
Kahaly/Bartalena/Hegedüs/Leenhardt/Poppe/Pearce
5
კონ ცენ ტ რა ცი ის მცი რე ცვლი ლე ბა იწ ვევს შრა ტის TSHის კონ ცენ ტ რა ცი ის მკვეთრ ცვლი ლე ბას. შრა ტის TSHის დო ნის გან საზღ ვ რა, ფა რი სებ რი ჯირ კ ვ ლის ჰორ მონე ბის სი ჭარ ბის შე სა ფა სებ ლად, მე ტად მგრძნო ბი ა რე ტეს ტია უშუ ა ლოდ ფა რი სებ რი ჯირ კ ვ ლის ჰორ მო ნე ბის გან საზღ ვ რას თან შე და რე ბით [20, 21]. აშ კა რა ჰი პერთი რე ო ზის დროს შრატ ში მო მა ტე ბუ ლია თა ვი სუ ფა ლი T4ის და T3ის დო ნე, ხო ლო შრა ტის TSH სუპ რე სი რებუ ლი ა. თუმ ცა, შე და რე ბით მსუ ბუ ქი ჰი პერ თი რე ო ზის დროს შრა ტის სა ერ თო T4ისა და თა ვი სუ ფა ლი T4ის დო ნე შე საძ ლოა ნორ მის ფარ გ ლებ ში იყოს და მხოლოდ თა ვი სუ ფა ლი T3 იყოს მო მა ტე ბუ ლი სუპ რე სი რებუ ლი TSHის ფონ ზე (იხ. სუ რა თი 1).
გრე ივ სის და ა ვა დე ბის დი აგ ნოს ტი კის სპე ცი ფი კუ რი ბი ო მარ კე რია antiTSHR [2, 22]. იმუ ნო ლო გი უ რი კვლევე ბის უმე ტე სო ბა იყე ნებს კონ კუ რენ ტულ შე ბოჭ ვით რე ა გენ ტებს და ზო მავს TSHRის შემ ბოჭ ველ მა ინ ჰი ბირე ბელ იმო ნოგ ლო ბუ ლი ნებს (TBII). შემ ბოჭ ვე ლი რე აგენ ტე ბი გვაწ ვ დის ინ ფორ მა ცი ას მხო ლოდ antiTSHR ის არ სე ბო ბა /ა რარ სე ბო ბა ზე და მათ რა ო დე ნო ბა ზე, მაგ რამ არ მიგ ვა ნიშ ნებს ამ ან ტის ხე უ ლე ბის ფუნ ქ ცი ურ აქ ტი ვო ბა ზე [23, 24]. 21 კვლე ვის მე ტა ა ნა ლი ზი გვიჩვე ნებს, რომ antiTSHRის კონ ცენ ტ რა ცი ის გან საზღვ რის სა ბო ლოო სენ სი ტი უ რო ბა და სპე ცი ფი კუ რო ბა მე ო რე და მე სა მე თა ო ბის შემ ბოჭ ვე ლი რე ა გენ ტე ბით 97% და 98%ია, შე სა ბა მი სად [25]. ამის გან გან ს ხ ვავე ბით, მა ღალ მ გ რ ძ ნო ბი ა რე უჯ რედ ზე და ფუძ ნე ბუ ლი ბი ო რე ა გენ ტე ბი [26–33] ექ ს კ ლუ ზი უ რად ას ხ ვა ვე ბენ ერ თ მა ნე თის გან TSHის რე ცეპ ტო რე ბის მას ტი მუ ლირე ბელ ან ტის ხე უ ლებ სა (TSAb) და TSH რე ცეპ ტო რე ბის მაბ ლო კი რე ბელ ან ტის ხე უ ლებს [34, 35]. ასე ვე, TSHის რე ცეპ ტო რე ბის მას ტი მუ ლი რე ბე ლი ან ტის ხე უ ლე ბი წარ მო ად გენს გრე ივ სის და ა ვა დე ბის ექ ს ტ რა თი რე ოი დუ ლი მა ნი ფეს ტა ცი ის [36–42] და ფე ტა ლუ რი და ნეო ნა ტა ლუ რი ჰი პერ თი რე ო ზის სენ სი ტი ურ და პროგ ნოზულ ბი ო მარ კერს. და ბო ლოს, TSH–ის რე ცეპ ტო რე ბის მას ტი მუ ლი რე ბე ლი ან ტის ხე უ ლე ბის ად რე უ ლი ჩარ თვა და გა მო ყე ნე ბა დი აგ ნოს ტი კის ალ გო რით მ ში ამ ცი
რებს გრე ივ სის და ა ვა დე ბის დი აგ ნოს ტი კის თ ვის სა ჭირო დროს 46%ითა და ხარჯს 47%ით [45].
რეკომენდაციები
1 AntiTSHR–ის გან საზღ ვ რა გრე ივ სის ჰი პერ თი რეო ზის სწრა ფი და ზუს ტი დი აგ ნოს ტი კი სა და დი ფერენ ცი უ ლი დი აგ ნოს ტი კის მგრძნო ბი ა რე და სპეცი ფი კუ რი მე თო დი ა. 1, ØØØØ
2 რო დე საც ტექ ნი კუ რად ხელ მი საწ ვ დო მი ა, antiTSHR–ის ფუნ ქ ცი უ რი დი ფე რენ ცი ა ცია (მასტიმულირებელი vs. მა ინ ჰი ბი რე ბე ლი, რედ. შენიშ ვ ნა) გა მო სა დე გია და აქვს პრე დიქ ტო რუ ლი ღი რე ბუ ლე ბა გრე ივ სის და ა ვა დე ბის მქო ნე პა ციენ ტებ ში ორ სუ ლო ბის / მ შო ბი ა რო ბის შემ დ გომ პერი ოდ ში და ექ ს ტ რა თი რე ო ი დუ ლი გა მოვ ლი ნე ბების დროს. 2, ØØØO
გამომსახველობითი კვლევები
ნა ნა ხია მნიშ ვ ნე ლო ვა ნი სხვა ო ბე ბი რე გი ონ თა შორის და რე გი ო ნის შიგ ნით გრე ივ სის და ა ვა დე ბის დიაგ ნოს ტი კის პრაქ ტი კებს შო რის [22]. ფა რი სებ რი ჯირკ ვ ლის ფუნ ქ ცი ი სა და antiTSHRის გან საზღ ვ რას თან ერ თად, კლი ნი ცის ტე ბის უმე ტე სო ბა ირ ჩევს ფა რი სებრი ჯირ კ ვ ლის ულ ტ რაბ გე რის ჩა ტა რე ბას და, უფ რო იშ ვი ა თად, ფა რი სებ რი ჯირ კ ვ ლის რა დი ო ი ზო ტო პურ სკა ნი რე ბას [22]. ერ თ ერთ კვლე ვა ში, რო მელ შიც მონა წი ლე ობ და 263 ენ დოკ რი ნო ლო გი და ჰი პერ თი რეო ზის მქო ნე 992 პა ცი ენ ტი, დი აგ ნოს ტი კის თ ვის ფა რისებ რი ჯირ კ ვ ლის ულ ტ რაბ გე რა გა მო ი ყე ნეს 93,8%–ში, ხო ლო სცინ ტიგ რა ფია – 40,3%–ში [46]. რო გორც წე სი, ფა რი სებ რი ჯირ კ ვ ლის კომ პი უ ტე რუ ლი ტო მოგ რა ფიის, მაგ ნი ტურ რე ზო ნან სუ ლი ტო მოგ რა ფი ის, ან პოზიტ რო ნულ ე მი სი უ რი კომ პი უ ტე რუ ლი ტო მოგ რა ფი ის ჩა ტა რე ბა არ არის ნაჩ ვე ნე ბი. ფა რი სებ რი ჯირ კ ვ ლის ულ ტ რაბ გე რი თი კვლე ვა არის მო სა ხერ ხე ბე ლი, არაინ ვა ზი უ რი, სწრა ფი და ზუს ტი სა შუ ა ლე ბა გრე ივ სის და ა ვა დე ბის პირ ვე ლა დი კვლე ვი სას. იგი გვეხ მა რე ბა
სურათი 1. გრეივსის ჰიპერთირეოზზე ეჭვის შემთხვევაში პაციენტის გამოკვლევის ალგორითმი.
ბიოქიმია
ნორმალური
ეუთიროზი
სუბკლინიკური ჰიპერთირეოზი
T3 ტოქსიკოზი
აშკარა ჰიპერთირეოზი
გრეივსის ჰიპერთირეოზი
ჰიპერთირეოზის სხვა მიზეზები: • ტოქსიკური ადენომა• ტოქსიკური მრავალკვანძოვანი ჩიყვი• ქვემწვავე თირეოიდიტი
FT4FT3
FT4FT3
FT4FT3
დადებითი უარყოფითი კვანძები > 2 სმ
კი
იზოტოპითსკანირება
სეროლოგიასაკმარისია
არა
დაბალი/სუპრესირებული
TSH AntiTSHR ულტრაბგერა
სეროლოგიაფარისებრი ჯირკვლის
გამომსახველობითი კვლევა
2018 ETA Guideline for the Managementof Graves’ Hyperthyroidism
Eur Thyroid J 2018;7:167–186DOI: 10.1159/000490384
გაიდლაინი თარგმნა და გამოსცა
საქართველოს ენდოკრინოლოგიისა
და მეტაბოლიზმის ასოციაციამ
6
მა ი ო ნი ზე ბე ლი დას ხი ვე ბის გა რე შე და ის ვას დი აგ ნოზი, ასე ვე, გა ნი საზღ ვ როს თი რე ო ტოქ სი კო ზის ეტი ოლო გია და ფა რი სებრ ჯირ კ ვალ ში მოხ დეს კვან ძე ბის აღ მო ჩე ნა [47–49]. გა მომ სახ ვე ლო ბი თი კვლე ვე ბი მნიშ ვ ნე ლო ვა დაა და მო კი დე ბუ ლი აპა რა ტუ რა სა და მკვლე ვა რის გა მოც დი ლე ბა ზე. ულ ტ რაბ გე რი თი კვლევის დროს უნ და გა მო ი ყე ნე ბო დეს მა ღა ლი სიხ ში რის წრფი ვი გა დამ წო დი. გრე ივ სის და ა ვა დე ბის დროს ხშირად, მაგ რამ არა ყო ველ თ ვის, გვხვდე ბა ფა რი სებ რი ჯირ კ ვ ლის დი ფუ ზუ რი გა დი დე ბა და ჰი პო ე ქო გე ნუ რობა, ორი ვე მათ გა ნის შე ფა სე ბა შე საძ ლე ბე ლია ულ ტ რაბ გე რით [6].
ფე რა დი დოპ ლე როგ რა ფი ით გა მოკ ვ ლე ვი სას ფასდე ბა ფა რი სებ რი ჯირ კ ვ ლის სის ხ ლ მო მა რა გე ბა [50]. არა ნამ კურ ნა ლე ბი გრე ივ სის და ა ვა დე ბის მოგ ვი ანე ბით ეტაპ ზე კი მთელ ჯირ კ ვალ ში გა მო ხა ტუ ლია გაძ ლი ე რე ბუ ლი სის ხ ლ მო მა რა გე ბის კე რე ბი, რა საც ეწო დე ბა „ფარისებრის ხან ძა რი“ [51]. ფა რი სებ რი ჯირ კ ვ ლის არ ტე რი უ ლი ნა კა დის სიჩ ქა რი სა და პი კური სის ტო ლუ რი სიჩ ქა რის (PSV) ზუს ტი გან საზღ ვ რა საჭი რო ებს კედ ლის ფილ ტ რე ბის პულ სის გან მე ო რე ბით სიხ ში რეს თან კო რექ ტი რე ბას და დას ხი ვე ბის კუთხის კონ ტ როლს 0დან 60°მდე. არა ნამ კურ ნა ლე ბი გრეივ სის და ა ვა დე ბის დროს ფა რი სებ რი ჯირ კ ვ ლის არტე რი ის ნა კა დის სიჩ ქა რე და პი კუ რი სის ტო ლუ რი ნაკა დის სიჩ ქა რე მნიშ ვ ნე ლოვ ნად გაზ რ დი ლი ა. პი კუ რი სის ტო ლუ რი ნა კა დის სიჩ ქა რე შე საძ ლოა გა მო ყე ნებულ იქ ნას თი რე ო ტოქ სი კო ზის დი ფე რენ ცი უ ლი დი აგნოს ტი კის თ ვის გრე ივ სის და ა ვა დე ბა სა და ქვემ წ ვა ვე თი რე ო ი დიტს შო რის, ან ამი ო და რონ ინ დუ ცი რე ბუ ლი თი რე ო ტოქ სი კო ზის მე2 ტიპს შო რის, სა დაც ნა კა დის სიჩ ქა რე შემ ცი რე ბუ ლი ა [52]. ტი პუ რი ულ ტ რაბ გე რი თი მა ხა სი ა თე ბე ლი და პო ზი ტი უ რი antiTSHR აბა თი ლებს სცინ ტიგ რა ფი ის სა ჭი რო ე ბას შემ თხ ვე ვა თა უმე ტე სობა ში. თუმ ცა, ფა რი სებ რი ჯირ კ ვ ლის სცინ ტიგ რა ფია შესაძ ლოა გა მოგ ვად გეს რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით თე რაპი ამ დე პა ცი ენ ტის შე ფა სე ბის თ ვის, გან სა კუთ რე ბით, მრა ვალ კ ვან ძო ვა ნი ჩიყ ვის თა ნა არ სე ბო ბის დროს [6].
რეკომენდაციები
3 ულ ტ რაბ გე რი თი კვლე ვა, რო მე ლიც მო ი ცავს ულტ რაბ გე რით რუ ხი სკა ლი სა და ფე რა დი, ან ენერგე ტი კუ ლი დოპ ლე რით გა მოკ ვ ლე ვას, რე კომენ დე ბუ ლია რო გორც ვი ზუ ა ლი ზა ცი ის მე თო დი გრე ივ სის ჰი პერ თი რე ო ზის დი აგ ნო ზის გა სამ ყარებ ლად. 1, ØØØØ
4 ფა რი სებ რი ჯირ კ ვ ლის სცინ ტიგ რა ფია შე მო თავა ზე ბუ ლია ფა რი სებ რი ჯირ კ ვ ლის კვან ძე ბი სა და ჰი პერ თი რე ო ზის თა ნა არ სე ბო ბი სას და, ასე ვე, რადი ო აქ ტი უ რი იოდით თე რა პი ამ დე. 2, ØØØO
ცხრილი 1. ანტითირეოიდული მედიკამენტების მოქმედების მექანიზმი
ინტრათირეოიდულად შემდეგი პროცესების ინჰიბირება:
იოდის დაჟანგვა/ორგანიფიკაცია
იოდთირონინების შეწყვილება
თირეოგლობულინის ბიოსინთეზი
ფოლიკულური უჯრედების ზრდა
ექსტრათირეოიდულად T4/T3 გარდაქმნის ინჰიბირება (PTU)
მკურნალობა
მედიკამენტური თერაპია
გრე ივ სის ჰი პერ თი რე ო ზის მკურ ნა ლო ბა ხდე ბა ფარი სებ რი ჯირ კ ვ ლის ჰორ მო ნე ბის სინ თე ზის, ან ფა რისებ რი ჯირ კ ვ ლის ქსო ვი ლის შემ ცი რე ბის გზით. პირველ შემ თხ ვე ვა ში გა მო ი ყე ნე ბა ან ტი თი რე ო ი დუ ლი პრე პა რა ტე ბი, ხო ლო მე ო რე შემ თხ ვე ვა ში – რა დი ო აქტი უ რი იოდით თე რა პი ა, ან ტო ტა ლუ რი თი რე ო ი დექტო მია [6, 47]. ან ტი თი რე ო ი დუ ლი მე დი კა მენ ტე ბით მკურ ნა ლო ბა ყვე ლა ზე გავ რ ცე ლე ბული თე რა პიაა ევრო პა სა და, ჯერ ჯე რო ბით, აშ შ შიც [53, 54]. მთა ვა რი ან ტი თი რე ო ი დუ ლი მე დი კა მენ ტე ბია თი ო ნა მი დე ბი, რო გო რი ცაა პრო პილ თი ო უ რა ცი ლი (PTU), კარ ბი მა ზოლი (CBZ) და ამ უკა ნას კ ნე ლის აქ ტი უ რი მე ტა ბო ლი ტი – მე თი მა ზო ლი (MMI). კარ ბი მა ზო ლი არ არის აქ ტი ური ნივ თი ე რე ბა, იგი გა ნიც დის დე კარ ბოქ სი ლი რე ბას ღვიძ ლ ში და გარ და იქ მ ნე ბა მე თი მა ზო ლად. თი ო ნა მიდე ბი აინ ჰი ბი რებს იოდ თი რო ნი ნე ბის შეწყ ვი ლე ბას და შე დე გად ფა რი სებ რი ჯირ კ ვ ლის ჰორ მო ნე ბის ბი ო სინთეზს [55]. ყვე ლა მათ გა ნი აინ ჰი ბი რებს ჰიდ რო პე როქსი და ზე ბის ფუნ ქ ცი ას, ამ ცი რებს იოდის და ჟან გ ვა სა და ორ გა ნი ფი კა ცი ას (ცხრილი 1). ან ტი თი რე ო ი დუ ლი მე დი კა მენ ტე ბი ნაჩ ვე ნე ბია, რო გორც პირ ვე ლი რიგის სამ კურ ნა ლო სა შუ ა ლე ბა გრე ივ სის და ა ვა დე ბის დროს, გან სა კუთ რე ბით, ახალ გაზ რ და ინ დი ვი დებ ში და, ასე ვე, რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით თე რა პი ის თ ვის ან თირეოიდექტომიისთვის მო სამ ზა დე ბელ პე რი ოდ ში გრე ივ სის და ა ვა დე ბის ხან მოკ ლე პე რი ო დით მკურნა ლო ბის თ ვის [2, 6, 22]. ან ტი თი რე ო ი დუ ლი მე დი კამენ ტე ბი ამ ცი რე ბენ antiTSHRის დო ნეს და ამ დე ნად, ხელს უწყო ბენ რე მი სი ას, არა ნამ კურ ნა ლებ პი რებთან შე და რე ბით. მა ღა ლი დო ზე ბით პრო პილ თი ო ურა ცი ლი აინ ჰი ბი რებს T4ის T3ად დე ი ო დი ნა ცი ას [56]. თუმ ცა, ამ ეფექტს მძი მე თი რე ო ტოქ სი კო ზის შემ თხვე ვე ბის გარ და, მცი რე სარ გე ბე ლი აქვს. პრო პილ თიო უ რა ცილს, სხვა პრე პა რა ტებ თან შე და რე ბით, ხანმოკ ლე ნა ხე ვარ დაშ ლის პე რი ო დი გა აჩ ნია (ცხრილი 2). მე თი მა ზო ლის საწყი სი დო ზა, ჩვე უ ლებ რივ, არის 1030 მგ/დღე ში, რაც და მო კი დე ბუ ლია ჰი პერ თი რეო ზის სიმ ძი მე ზე (კარბიმაზოლი 1540 მგ/დღე ში). პროპილთიოურაცილი ინიშ ნე ბა დო ზით 100 მგ ყო ველ 8 სა ათ ში და განაწილებულ დღიურ დოზებად, რაც გრძელ დე ბა მთე ლი მკურ ნა ლო ბის მან ძილ ზე. თი რე ოტოქ სი კო ზის გა უმ ჯო ბე სე ბის პა რა ლე ლუ რად ან ტი თირე ო ი დუ ლი პრე პა რა ტე ბის საწყი სი დო ზა შე საძ ლე ბელია დრო თა გან მავ ლო ბა ში შემ ცირ დეს (ტიტრაციის რე ჟი მით). ფა რი სებ რი ჯირ კ ვ ლის ფუნ ქ ცი უ რი ტეს ტების კონ ტ რო ლი ტარ დე ბა მკურ ნა ლო ბის დაწყე ბი დან 34 კვი რის შემ დ გომ. მე დი კა მენ ტე ბის დო ზა უნ და შეირ ჩეს თა ვი სუ ფა ლი T4 და T3 დო ნის მი ხედ ვით. პა ცი ენტ თა დი დი ნა წი ლი ეუთი რე ოზს აღ წევს მკურ ნა ლო ბის დაწყე ბი დან 34 კვი რა ში. TSHის დო ნე ხში რად რჩე ბა სუპ რე სი რე ბუ ლი რამ დე ნი მე თვის მან ძილ ზე და ამ დენად არ წარ მო ად გენს ად რე ულ პე რი ოდ ში მკურ ნა ლობა ზე სა პა სუ ხო რე აქ ცი ის სენ სი ტი ურ მარ კერს. ჩვე ულებ რივ, ან ტი თი რე ო ი დუ ლი მე დი კა მენ ტე ბის დღი უ რი შე მა ნარ ჩუ ნე ბე ლი დო ზე ბი შე ად გენს 2,510 მგ მე თი მაზოლ სა და 50100 მგ პრო პილ თი ო უ რა ცილს. ალ ტერნა ტი უ ლად, შე საძ ლოა და ი ნიშ ნოს მე თი მა ზო ლი 30 მგ ლე ვო თი როქ სი ნით ჩა ნაც ვ ლე ბით თე რა პი ას თან კომ
გაიდლაინი თარგმნა და გამოსცა
საქართველოს ენდოკრინოლოგიისა
და მეტაბოლიზმის ასოციაციამ
Eur Thyroid J 2018;7:167–186DOI: 10.1159/000490384
2018 ETA Guideline for the Managementof Graves’ Hyperthyroidism
7
ბი ნა ცი ა ში („დაბლოკე და ჩა ა ნაც ვ ლე“ რე ჟი მი), რა თა არ გან ვი თარ დეს წამ ლით გან პი რო ბე ბუ ლი ჰი პო თირე ო ზი. საწყი სი მო ნა ცე მე ბი, რომ ლის მი ხედ ვი თაც, „დაბლოკე და ჩა ა ნაც ვ ლე“ რე ჟი მი უპი რა ტე სად მიიჩ ნე ო და [2, 57] არ და დას ტურ და. დო ზის ტიტ რა ცი ით შემ ცი რე ბის რე ჟი მი ხში რად უმ ჯო ბე სი ა, რა თა მი ნი მალუ რი დო ზით გა მო ვი ყე ნოთ ან ტი თი რე ო ი დუ ლი მე დიკა მენ ტე ბი. ან ტი თი რე ო ი დუ ლი მე დი კა მენ ტე ბით მკურნა ლო ბის ოპ ტი მა ლუ რი ხან გ რ ძ ლი ვო ბა 1218 თვეა [57]. ლე ვო თი როქ სი ნით მკურ ნა ლო ბის გაგ რ ძე ლე ბა საწყი სი ანტითირეოიდული მედიკამენტებით მკურ ნალო ბის შემ დეგ არ იძ ლე ვა სარ გე ბელს ჰი პერ თი რე ოზის რე ცი დი ვის თვალ საზ რი სით [5, 57]. რე მი სი ის მაქსი მა ლუ რი სიხ ში რე მი იღ წე ვა (5055%) 1218 თვე ში. AntiTSHRის გან საზღ ვ რა რე კო მენ დე ბუ ლია ან ტი თირე ო ი დუ ლი მე დი კა მენ ტე ბით მკურ ნა ლო ბის შეწყ ვეტამ დე, რაც გან საზღ ვ რავს მკურ ნა ლო ბის შეწყ ვე ტის სა კითხს. ან ტის ხე უ ლე ბის ნორ მა ლუ რი დო ნე მი უ თითებს და ა ვა დე ბის რე მი სი ის მა ღალ ალ ბა თო ბა ზე [5, 22]. ან ტი თი რე ო ი დუ ლი მე დი კა მენ ტე ბით მკურ ნა ლობის პე რი ოდ ში ან ტის ხე უ ლე ბის ტიტ რის მო ნი ტო რინგი დამ ხ მა რე სა შუ ა ლე ბაა და ა ვა დე ბის გა მო სავ ლის წი ნას წარ გან ვ საზღ ვ რის თ ვის [58, 59]. პა ცი ენ ტებ თან, რო მელ თა ან ტის ხე უ ლე ბის ტიტ რი მუდ მი ვად მა ღალია და 1218 თვის შემ დე გაც მა ღა ლი რჩე ბა, შე საძლე ბე ლი ა, გაგ რ ძელ დეს მე თი მა ზო ლით მკურ ნა ლო ბა და ან ტის ხე უ ლე ბი გან მე ო რე ბით გა ნი საზღ ვ როს 12 თვის შემ დეგ, ან პა ცი ენ ტი გა და მი სა მარ თ დეს რა დი ოაქ ტი უ რი იოდით თე რა პი ა ზე, ან თი რე ო ი დექ ტო მი ა ზე (სურათი 2). ამას თა ნა ვე, გა მოქ ვეყ ნე ბუ ლია მტკი ცე ბულე ბე ბი ან ტი თი რე ო ი დუ ლი მე დი კა მენ ტე ბის ფარ თოდ გა მო ყე ნე ბას თან და კავ ში რე ბით ზრდას რუ ლებ სა და ბავ შ ვებ ში [6062]. და ა ვა დე ბის რე ცი დი ვი, უფ რო მა ღალი ალ ბა თო ბით, მო სა ლოდ ნე ლია ან ტი თი რე ო ი დული მე დი კა მენ ტე ბით მკურ ნა ლო ბის შეწყ ვე ტი დან 612 თვის გან მავ ლო ბა ში, თუმ ცა, შე საძ ლე ბე ლია 1 წლის შემ დე გაც. პა ცი ენ ტებს, მძი მე ხა რის ხის ჰი პერ თი რე ოზით, დი დი ზო მის ჩიყ ვით, ან ან ტის ხე უ ლე ბის მუდ მი ვად მა ღა ლი ტიტ რით, აქვთ რე ცი დი ვის გან ვი თა რე ბის უფრო მა ღა ლი ალ ბა თო ბა, მაგ რამ რთუ ლია და ა ვა დე ბის გა მო სავ ლის წი ნას წარ გან საზღ ვ რა. ყვე ლა პა ცი ენ ტი უნ და იმ ყო ფე ბო დეს აქ ტი ური მეთ ვალ ყუ რე ო ბის ქვეშ. მკურ ნა ლო ბის შეწყ ვე ტი დან პირ ვე ლი წლის გან მავლო ბა ში და შემ დეგ, სულ მცი რე, წე ლი წად ში ერ თხელ.
ცხრი ლი 2. ან ტი თი რე ო ი დუ ლი მე დი კა მენ ტე ბის ფარმა კო ლო გია და ფარ მა კო კი ნე ტი კა
MMI PTU
აბსორბცია სწრაფი სწრაფი
ბიოშეღწევადობა ~ 100 % ~ 100 %
შრატში პიკური დონეწ 60 120 წთ 60 წთ
შრატში ნახევარდაშლის
პერიოდი6 8 სთწ 90 წთ
ფარისებრ ჯირკვალში
კონცენტრაცია
5 x 105
მოლი/ლუცნობი
ფარისებრი ჯირკვალიდან
მედიკამენტის
გამოთავისუფლება
ნელი საშუალო
მოქმედების
ხანგრძლივობა> 24 სთ 8 12 სთ
MMI PTU
შრატის პროტეინთან
შეკავშირებაარა > 75 %
პლაცენტარული ბარიერის
გავლა++ +
შემცველობა დედის რძეში ++ +
გავრცელების ფართობი 40 ლ 20 ლ
ექსკრეცია თირკმლით თირკმლით
მეტაბოლიზმი
ავადმყოფობის დროს
თირკმელი არა არა
ღვიძლიგახანგრძლი
ვებულიარა
სიძლიერე 10x 1x
T3/T4 ნორმალიზაცია 6 კვირა 12 კვირა
გვერდითი მოვლენები 15% 20%
აგრანულოციტოზი 0.6% 1 1.5 %
გვერდითი მოვლენების
ჯვარედინი რეაქცია 13.8% 15.2%
დამყოლობა მაღალიდამაკმა
ყოფილებელი
ღირებულება დაბალი საშუალო
MMI მეთიმაზოლი; PTU – პროპილთიოურაცილი
რეკომენდაციები
5 ახ ლად დი აგ ნოს ტი რე ბუ ლი გრე ივ სის ჰი პერთი რე ო ზის მქო ნე პა ცი ენ ტებს უნ და და ე ნიშ ნოთ ან ტი თი რე ო ი დუ ლი მე დი კა მენ ტე ბი. რა დი ო აქტი უ რი იოდით თე რა პი ა, ან თი რე ო ი დექ ტო მია შე საძ ლოა გა ნი ხი ლე ბო დეს იმ შემ თხ ვე ვებ ში, თუ პა ცი ენ ტი უპი რა ტე სო ბას ანი ჭებს ამ მიდ გო მებს. 1, ØØØØ
6 მეთი მა ზო ლი (კარბიმაზოლი) უნ და იყოს გა მოყე ნე ბუ ლი ყვე ლა არა ორ სულ პა ცი ენ ტ ში, ვინც ირ ჩევს ან ტი თი რე ო ი დულ მე დი კა მენ ტურ მკურნა ლო ბას გრე ივ სის ჰი პერ თი რე ო ზის სამ კურ ნალოდ. 1, ØØØØ
7 მეთიმაზოლი ინიშნება 1218 თვით, შემდეგ მისი მიღება წყდება, თუ TSH და antiTSHR ნორმაშია. 1, ØØØØ
8 AntiTSHR–ის გან საზღ ვ რა რე კო მენ დე ბუ ლია ანტი თი რე ო ი დუ ლი მე დი კა მენ ტე ბის შეწყ ვე ტამდე. მა თი რა ო დე ნო ბის გან საზღ ვ რა გვეხ მა რე ბა პროგ ნო ზი რე ბა ში, თუ რო მელ პა ცი ენტს უნ და შეუწყ დეს ან ტი თი რე ო ი დუ ლი მკურ ნა ლო ბა. AntiTSHR–ის ნორ მა ლუ რი დო ნე მიგ ვა ნიშ ნებს რე მისი ის მა ღალ ალ ბა თო ბა ზე.
9 12–18–თვი ა ნი მკურ ნა ლო ბის შემ დეგ, antiTSHR–ის მუდ მი ვად მა ღა ლი ტიტ რის შემ თხ ვე ვა ში, შესაძ ლე ბე ლია თე რა პი ის გაგ რ ძე ლე ბა მე თი მა ზოლით და antiTSHR–ის გან მე ო რე ბით გან საზღ ვ რა და მა ტე ბი თი მკურ ნა ლო ბი დან 12 თვე ში, ან აირჩეს მკურ ნა ლო ბის ალ ტერ ნა ტი უ ლი მე თო დე ბი: რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით თე რა პი ა, ან თი რე ო იდექ ტო მი ა. 1, ØØØO
Kahaly/Bartalena/Hegedüs/Leenhardt/Poppe/Pearce
Eur Thyroid J 2018;7:167–186DOI: 10.1159/000490384
გაიდლაინი თარგმნა და გამოსცა
საქართველოს ენდოკრინოლოგიისა
და მეტაბოლიზმის ასოციაციამ
8
გვერდითი მოვლენები
ან ტი თი რე ო ი დუ ლი მე დი კა მენ ტე ბის ხში რი გვერდი თი მოვ ლე ნე ბია (ცხრილი 3): გა მო ნა ყა რი, ურ ტიკა რი ა, არ თ რალ გია (15%). მცი რედ გა მო ხა ტუ ლი კა ნის რე აქ ცი ის შემ თხ ვე ვა ში გა მო ი ყე ნე ბა ან ტი ჰისტა მი ნუ რი თე რა პი ა, ან ტი თი რე ო ი დუ ლი მე დი კა მენტე ბით მკურ ნა ლო ბის შეწყ ვე ტის გა რე შე. აღ ნიშ ნუ ლი შე საძ ლოა ალაგ დეს სპონ ტა ნუ რად, ან ალ ტერ ნა ტიუ ლი ან ტი თი რე ო ი დუ ლი მე დი კა მენ ტის ჩა ნაც ვ ლე ბით [56]. სე რი ო ზუ ლი ალერ გი უ ლი რე აქ ცი ის შემ თხ ვე ვაში ალ ტერ ნა ტი უ ლი მე დი კა მენ ტის გა მო წე რა არ არის რე კო მენ დე ბუ ლი.
იშ ვი ა თი, მაგ რამ სე რი ო ზუ ლი გვერ დი თი მოვ ლე ნე ბია [63]: ჰე პა ტი ტი, ლუ პუ სის მსგავ სი სინ დ რო მი და აგ რა ნუ ლო ცი ტო ზი (ნეიტროფილების რა ო დე ნო ბა <500/მლ), რო მე ლიც გვხვდე ბა შემ თხ ვე ვა თა 0.11.0%ში [64, 65]. აგ რა ნუ ლო ცი ტო ზი შე საძ ლოა გან ვი თარ დეს უეც რად ან ტი თი რე ო ი დუ ლი მკურ ნა ლო ბის დაწყე ბი დან პირ ვე ლი 3 თვის გან მავ ლო ბა ში [65]. ან ტი თი რე ო ი დუ ლი მე დი კა მენ ტე ბით ინ დუ ცი რე ბუ ლი აგ რა ნუ ლო ცი ტო ზი სა და პან ცი ტო პე ნი ის ჯა მუ რი სიხ ში რე მკურ ნა ლო ბის დაწყე ბი დან 100 და 150 დღე ზე, შე სა ბა მი სად, შე ად გენ და 0.28 და 0.29%ს [66]. ან ტი თი რე ო ი დუ ლი მე დი კა მენ ტით გა მოწ ვე უ ლი აგ რა ნუ ლო ცი ტო ზის [67] გე ნე ტი კურ მა დე ტერ მი ნან ტებ მა აჩ ვე ნა, რომ HLAB* 38:02 და HLADRB1* 08:02 არის და მო უ კი დე ბე ლი მიდ რე კი ლე ბის ლო კუ სე ბი აგ რა ნუ ლო ცი ტო ზის თ ვის, HLAB* 38:02 და HLADRB1* 08:02 მტა რებ ლო ბა ზრდის რის კე ბის თა ნა ფარ დო ბას 48.41მდე (95% Cl 21.66108.22). თეთ რ კა ნი ა ნებ ში, სა ვა რა უ დოდ, ასო ცირ დე ბა გან ს ხ ვა ვე ბულ HLAB ალელ თან (B*27:05; OR 7.3, 95%
Cl 3.81 – 13.96) და იშ ვი ათ NOX3 ვა რი ან ტებ თან [68, 69]. მე თი მა ზოლს (კარბიმაზოლი) და პრო პილ თი ო უ რა ცილს გან ს ხ ვა ვე ბუ ლად გა მო ხა ტუ ლი ჰე პა ტო ტოქ სი კუ რი მოქ მე დე ბა აქვს. პრო პილ თი ო უ რა ცი ლის მი ღე ბას თან ასო ცი რე ბუ ლი ჰე პა ტო ტოქ სი კუ რო ბა აღი ნიშ ნე ბა უპი რა ტე სად ბავ შ ვებ ში, გან ს ხ ვა ვე ბით მე თი მა ზო ლის გან, რო მელ საც, ჩვე უ ლებ რივ, უფ რო მსუ ბუ ქად აქვს გა მო ხა ტუ ლი ქო ლეს ტა ზუ რი მოქ მე დე ბა [70].
კვლე ვა ში, რო მელ შიც ჩარ თუ ლი იყო ან ტი თი რე ოი დულ მკურ ნა ლო ბა ზე მყო ფი 71 379 პა ცი ენ ტი, მე თიმა ზო ლით ინ დუ ცი რე ბულ ჰე პა ტიტ სა და ქო ლეს ტაზს დო ზა ზე და მო კი დე ბუ ლი კავ ში რი ჰქონ და. სე რი ო ზუ ლი გვერ დი თი მოვ ლე ნე ბის შემ თხ ვე ვა ში უნ და შეწყ დეს და არ გა ნახ ლ დეს ან ტი თი რე ო ი დუ ლი მე დი კა მენ ტე ბით მკურ ნა ლო ბა. პა ცი ენტს უნ და მი ე ცეს წერილობითი ინ სტ რუქ ცია შე საძ ლო აგ რა ნუ ლო ცი ტო ზის სიმ პ ტო მებ თან და კავ ში რე ბით (მაგ: ყე ლის ტკი ვი ლი, ცხე ლე ბა, ენა ზე წყლუ ლი), მკურ ნა ლო ბის შეწყ ვე ტის სა ჭი რო ე ბა უნ და გა დაწყ დეს სის ხ ლის სა ერ თო ანა ლი ზის მი ხედ ვით. რუტი ნუ ლად სის ხ ლის სა ერ თო ანა ლი ზისა და ღვიძ ლის ბი ო ქი მი უ რი სინ ჯე ბის გან საზღ ვ რა არ არის მი ზან შეწო ნი ლი, ვი ნა ი დან აგ რა ნუ ლო ცი ტო ზი ვი თარ დე ბა უეცრად [56].
რეკომენდაციები
10 პა ცი ენ ტე ბი ინ ფორ მი რე ბუ ლი უნ და იყ ვ ნენ ანტი თი რე ო ი დუ ლი მე დი კა მენ ტე ბის შე საძ ლო გვერ დი თი ეფექ ტე ბის შე სა ხებ და და უ ყოვ ნებლივ შე ატყო ბი ნონ მკურ ნალ ექიმს, თუ გან ვითარ და: სიყ ვით ლე, ღია ფე რის გა ნა ვა ლი, მუ ქი ფე რის შარ დი, ცხე ლე ბა, ფა რინ გი ტი, ან ცის ტიტი. 1, ØØOO
გაიდლაინი თარგმნა და გამოსცა
საქართველოს ენდოკრინოლოგიისა
და მეტაბოლიზმის ასოციაციამ
Eur Thyroid J 2018;7:167–186DOI: 10.1159/000490384
Kahaly/Bartalena/Hegedüs/Leenhardt/Poppe/Pearce
არანამკურნალებიგრეივსის დაავადება
MMI აუტანლობა
არადამყოლობა
პაციენტისპირადი
გადაწყვეტილება
შემდეგ antiTSHR
განსაზღვრა
უარყოფითი
MMI შეწყვეტა
RAI, ან Tx
ან
ან ან
დადებითი
მცირე ზომის ფარისებრი
GO არააქტიური/GO არარსებობა
კვანძები
ჩიყვი > 50 მლ
აქტიური GO
ახლადგანვითარებული(ზრდასრულები და ბავშვები)
MMI (CBZ) MMI (CBZ) ხანგრძლივად
დაბალი
დოზით MMI
რადიკალური
მკურნალობა
RAI
RAI
Tx
Tx
ზრდასრულები: 18 თვე
ბავშვები: 36 თვემომდევნო 12 თვე
18 (36) თვეზე დადებითი AntiTSHR
MMI მოხსნის შემდეგ
პერსისტიული ჰიპერთირეოზი
რეციდივი
სუ რა თი 2. გრე ივ სის ჰი პერ თი რე ო ზის მარ თ ვის ალ გო რით მი. AntiTSHR თი რე ოტ რო პუ ლი ჰორ მო ნის რე ცეპ ტორის სა წი ნა აღ მ დე გო ან ტის ხე უ ლე ბი, MMI – მე თი მა ზო ლი, CBZ – კარ ბი მა ზო ლი, RAI რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით თე რაპი ა, Tx ტო ტა ლუ რი თი რე ო ი დექ ტო მი ა, GO გრე ივ სის ორ ბი ტო პა თი ა.
9
11 ან ტი თი რე ო ი დულ მე დი კა მენ ტებ ზე მყოფ პა ცი ენ ტებს ცხე ლე ბის და /ან ფა რინ გი ტის დროს უნ და გა ნე საზღ ვ როთ ლე ი კო ცი ტე ბი, ხო ლო თუ გან ვი თარ და სიყ ვით ლე, ღია ფე რის გა ნა ვა ლი, ან მუ ქი ფე რის შარ დი, უნ და შე ფას დეს ღვიძ ლის ფუნ ქ ცი ა. 1, ØØOO
ცხრილი 3. ანტითირეოიდული მედიკამენტების გვერდითი მოვლენები
ხშირი (1.0 – 5.0%)
გამონაყარი კანზე
ურტიკარია
ართრალგია, პოლიართრიტი
ცხელება
ტრანზიტორული მსუბუქი ლეიკოპენია
იშვიათი (0.2 – 1.0%)
გასტროინტესტინური
გემოვნებისა და ყნოსვის დარღვევა
აგრანულოციტოზი
ძალიან იშვიათი (<0.1%)
აპლაზიური ანემია (PTU, CBZ)
თრომბოციტოპენია (PTU, CBZ)
ვასკულიტი, მგლურასმსგავსი სინდრომი, ANCA + (PTU)
ჰეპატიტი (PTU)
ჰიპოგლიკემია (ინსულინის საწინააღმდეგო ანტისხეულები, PTU)
ქოლესტაზური სიყვითლე (CBZ/MMI)
PTU – პროპილთიოურაცილი; MMI – მეთიმაზოლი; CBZ – კარბიმაზოლი; ANCA – ანტინეიტროფილური ციტოპლაზმური ანტისხეული.
ბეტა–ადრენერგული ბლოკადა
პროპ რა ნო ლო ლი (2040 მგ ყო ველ 6 სა ათ ში), ან გა ხან გ რ ძ ლი ვე ბუ ლი მოქ მე დე ბის ბე ტა–ბლო კე რე ბი (მაგ.: ატე ნო ლო ლი/ ბი სოპ რო ლო ლი) სა ჭი როა ად რენერ გუ ლი სიმ პ ტო მე ბის (მაგ.: გუ ლის ცე მის გახ ში რე ბა, ტრე მო რი) კონ ტ რო ლის თ ვის, გან სა კუთ რე ბით, ად რეულ პე რი ოდ ში, სა ნამ ან ტი თი რე ო ი დუ ლი მე დი კა მენტე ბი და იწყებს მოქ მე დე ბას. პროპ რა ნო ლო ლი მა ღალი დო ზე ბით (40 მგ 4–ჯერ დღე ში) თრგუ ნავს T4ის T3–ში პე რი ფე რი ულ კონ ვერ სი ას. კარ დი ო სე ლექ ცი ური ბე ტა–ბლო კე რე ბი, ძლი ე რი კარ დი ოპ რო ტექ ცი უ ლი ეფექ ტე ბი თა და წი ნა გულ თა ფიბ რი ლა ცი ის უპი რა ტესი პრე ვენ ცი ის უნა რით, ალ ტერ ნა ტი უ ლი არ ჩე ვა ნი ა, გან სა კუთ რე ბით, ას თ მით და ა ვა დე ბულ პა ცი ენ ტებ თან. წი ნა გულ თა ფიბ რი ლა ცი ის მქო ნე ყვე ლა პა ცი ენ ტ ში უნ და გა ნი ხი ლე ბო დეს ან ტი კო ა გუ ლა ცი უ რი თე რა პია ვარ ფა რი ნით, ან პირ და პი რი ორა ლუ რი ან ტი კო ა გულან ტე ბით. დი გოქ სი ნის გა მო ყე ნე ბის შემ თხ ვე ვა ში, თი რე ო ტოქ სი კო ზის დროს, ხში რად სა ჭი როა აღ ნიშ ნული პრე პა რა ტის უფ რო მა ღა ლი დო ზე ბი [2, 5, 6, 72].
რეკომენდაცია
12 ბე ტა–ად რე ნერ გუ ლი ბლო კა და რე კო მენ დე ბულია ყვე ლა შე სა ბა მის შემ თხ ვე ვა ში გრე ივ სის ჰი პერ თი რე ო ზის დროს. 1, ØØØØ
ანტითირეოიდული მედიკამენტებით მკურნალობის კურსის შემდგომი რეციდივი
მე ტა ა ნა ლიზ მა [73], მნიშ ვ ნე ლო ვან გვერ დით მოვ
ლე ნებ თან (13%) ერ თად, და ა დას ტუ რა ან ტი თი რე ო იდუ ლი პრე პა რა ტე ბით მკურ ნა ლო ბის შემ დეგ რე ცი დივის მა ღა ლი სიხ ში რე (52,7%), რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით (15%, OR 6,25), ან ქი რურ გი ულ მკურ ნა ლო ბას თან (10%, OR 9,09) შე და რე ბით. მე ო რე მე ტა ა ნა ლიზ მა, სადაც შე ფას და 54 კვლე ვა და 7 595 მო ნა წი ლე, აჩ ვე ნა გრე ივ სის და ა ვა დე ბის პერ სის ტი უ ლო ბის (49%) განმა პი რო ბე ბე ლი რამ დე ნი მე რის კის ფაქ ტო რი [74]. ორ ბი ტო პა თი ა, თამ ბა ქოს მწე ვე ლო ბა, (დიაგნოზის დადგენისას რედ.შენიშვნა) ფა რი სებ რი ჯირ კ ვ ლის მო ცუ ლო ბა, თა ვი სუ ფა ლი T4, სა ერ თო T3 და antiTSHR მნიშ ვ ნე ლოვ ნად ასო ცირ დე ბა რე ცი დივ თან. პროს პექტულ კვლე ვა ში, რო მელ მაც წარ მო ად გი ნა გრე ივ სის და ა ვა დე ბის რა ო დე ნობ რი ვი პროგ ნო ზუ ლი „GREAT“ ქუ ლა [75], გრე ივ სის ჰი პერ თი რე ო ზის პირ ვე ლი ეპიზო დით პა ცი ენ ტე ბის 37%–ს აღე ნიშ ნე ბო და რე ცი დი ვი ან ტი თი რე ო ი დუ ლი პრე პა რა ტე ბის შეწყ ვე ტი დან 2 წელი წად ში. პა ცი ენ ტის შე და რე ბით მცი რე ასა კი, შრა ტის antiTSHR–ის და თა ვი სუ ფა ლი T4–ის მა ღა ლი დო ნე, დი აგ ნო ზის დად გე ნი სას შე და რე ბით დი დი ზო მის ჩიყვი, PTPN22 C/T პო ლი მორ ფიზ მი და DQB1*02, DQA1*05 და DRB1*03 HLAის ქვე ტი პე ბი წარ მო ად გენ და რე ცი დივის და მო უ კი დე ბელ პრე დიქ ტო რებს.
მე ო რე მხრივ, რე ცი დი ვის შემ დეგ ან ტი თი რე ო ი დუ ლი მე დი კა მენ ტე ბით ხან გ რ ძ ლი ვი მკურ ნა ლო ბის სარ გე ბე ლი ნა ნა ხია პა ცი ენ ტებ ში, რო მელ თაც გრე ივ სის და ა ვა დე ბის რე ცი დი ვი გა ნუ ვი თარ დათ ან ტი თი რე ო ი დუ ლი პრე პა რა ტე ბის მი ღე ბის შეწყ ვე ტი დან 12–24 თვე ში [76]. კვლე ვა ში გა მო ი ყე ნე ბო და რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით მკურ ნა ლო ბა და ლე ვო თი როქ სი ნით ჩა ნაც ვ ლე ბი თი თე რა პი ა, ან მე თი მა ზო ლი (2,5 – 7 მგ დღე ში). მნიშ ვ ნე ლო ვა ნი გვერ დი თი ეფექ ტე ბი არ გა მოვ ლინ და. ფა რი სებ რი ჯირ კ ვ ლის დის ფუნ ქ ცია ჭარ ბობ და რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით თე რა პი ის ჯგუფ ში (p <0,001), ხო ლო ეუთი რე ო ზი უფ რო ხში რი იყო მე თი მა ზო ლის ჯგუფ ში (p <0,001). გრე ივ სის ორ ბი ტო პა თი ის გა უ ა რე სე ბის სიხ ში რე უფ რო მა ღა ლი იყო რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით თე რა პი ის შემ დეგ (p <0,0005), დაკ ვირ ვე ბის მთე ლი პე რი ო დის გან მავ ლო ბა ში (OR 21.1, 95% CI 1.5298, p <0,0003). რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით–თე რა პი ის შემ დეგ პა ცი ენ ტე ბი უფ რო მე ტად იმა ტებ დ ნენ წო ნა ში (p <0,005). ამ გ ვა რად, მე თი მა ზო ლის და ბა ლი დო ზე ბი იყო ეფექ ტუ რი, უსაფ რ თხო და აჩ ვე ნა უკე თე სი გა მო სა ვა ლი გრე ივ სის ორ ბი ტო პა თი ის დროს, რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით თე რა პი ას თან შე და რე ბით. გრე ივ სის და ა ვა დე ბის მე თი მა ზო ლით ხან გ რ ძ ლი ვი მკურ ნა ლო ბა, კი დევ ერთ კვლე ვა ში [77], იყო უსაფ რ თხო, ხო ლო გარ თუ ლე ბე ბის სიხ ში რე და ხარ ჯე ფექ ტუ რო ბა არ იყო მა ღა ლი, რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით თე რა პი ას თან შე და რე ბით.
რეკომენდაცია
13 თუ გრე ივ სის და ა ვა დე ბის მქო ნე პა ცი ენტს ან ტითი რე ო ი დუ ლი მე დი კა მენ ტე ბით მკურ ნა ლო ბის პირ ვე ლი კურ სის დას რუ ლე ბის შემ დეგ ხე ლახლა გა ნუ ვი თარ და ჰი პერ თი რე ო ზი, რე კო მენ დებუ ლია რა დი კა ლუ რი მკურ ნა ლო ბა – რა დი ო აქტი უ რი იოდით თე რა პი ა, ან თი რე ო ი დექ ტო მი ა. მე თი მა ზო ლის და ბა ლი დო ზით შემ დ გო მი ხანგ რ ძ ლი ვი თე რა პია შე იძ ლე ბა გა ნი ხი ლე ბო დეს რე მი სი ა ში არ მ ყოფ პა ცი ენ ტებ თან, რომ ლე ბიც ამ მიდ გო მას ანი ჭე ბენ უპი რა ტე სო ბას. 1, ØØØO
2018 ETA Guideline for the Managementof Graves’ Hyperthyroidism
Eur Thyroid J 2018;7:167–186DOI: 10.1159/000490384
გაიდლაინი თარგმნა და გამოსცა
საქართველოს ენდოკრინოლოგიისა
და მეტაბოლიზმის ასოციაციამ
10
სუბკლინიკური გრეივსის ჰიპერთირეოზი
ენ დო გე ნუ რი მსუ ბუ ქი, ან სუბ კ ლი ნი კუ რი ჰი პერ თირე ო ზი ასო ცი რე ბუ ლია კო რო ნა რუ ლი და ა ვა დე ბით გა მოწ ვე უ ლი სიკ ვ დი ლო ბის მო მა ტე ბულ რის კ თან, წინა გულ თა ფიბ რი ლა ცი ის გა მოვ ლე ნის სიხ ში რეს თან, გუ ლის უკ მა რი სო ბას თან, მო ტე ხი ლო ბებ სა და მა ღალ სიკ ვ დი ლო ბას თან პა ცი ენ ტებ ში შრა ტის TSH <0,1 მსე/ლ [7882]. გარ და ამი სა, antiTSHRის არსებობისას, რაც მი უ თი თებს გრე ივ სის და ა ვა დე ბის „სუბკლინიკურ“ ფორ მა ზე, მანიფესტირებული ჰი პერ თი რე ოზ ში პროგრე სი რე ბის სიხ ში რე 30%–მდე ა, შემ დ გო მი 3 წლის განმავ ლო ბა ში [83]. აქე დან გა მომ დი ნა რე, მი უ ხე და ვად რან დო მი ზე ბუ ლი კვლე ვე ბის არარ სე ბო ბი სა, მკურ ნალო ბა ნაჩ ვე ნე ბია >65 წლის ასა კის პა ცი ენ ტებ თან, ვისაც შრა ტის TSH მუდ მი ვად <0,1 მსე/ ლ ი ა, აღ ნიშ ნუ ლი სე რი ო ზუ ლი გვერ დი თი მოვ ლე ნე ბი სა და კლი ნი კუ რად გა მოვ ლე ნილ ჰი პერ თი რე ო ზად პროგ რე სი რე ბის რისკის თა ვი დან ასა ცი ლებ ლად. მკურ ნა ლო ბის სა კითხი შე საძ ლო ა, აგ რეთ ვე, გა ნი ხი ლე ბო დეს >65 წლის ასაკის პა ცი ენ ტებ ში, რო დე საც TSHის დო ნე არის 0,10,39 მსე/ლ, რად გან ამ დროს მა ღა ლია წი ნა გულ თა ფიბ რი ლა ცი ის რის კი. ასევე, შესაძლოა გონივრული იყოს <65 წლის ასაკის სიმპტომური პაციენტების მკურნალობა, რომელთა TSH <0,1 მსე/ლ პროგ რე სირე ბის რის კის გათ ვა ლის წი ნე ბით, გან სა კუთ რე ბით რის კის ფაქ ტო რე ბი სა და თან მ ხ ლე ბი და ა ვა დე ბე ბის არ სე ბო ბის დროს.
რეკომენდაციები
14 სუბ კ ლი ნი კუ რი ჰი პერ თი რე ო ზის მკურ ნა ლო ბა რე კო მენ დე ბუ ლია გრე ივ სის და ა ვა დე ბის მქო ნე >65 წლის ასა კის პა ცი ენ ტებ თან, რო მელ თა TSH მუდ მი ვად <0,1 მსე/ლ. 1, ØØOO
15 გრე ივ სის სუბ კ ლი ნი კუ რი ჰი პერ თი რე ო ზის პირვე ლი რი გის თე რა პია უნ და იყოს ან ტი თი რე ო იდუ ლი მე დი კა მენ ტე ბით მკურ ნა ლო ბა. 1, ØØOO
თირეოიდული კრიზი
თი რე ო ი დუ ლი კრი ზი, რომ ლის დრო საც სიკ ვ დილო ბის სიხ ში რე 10%–ია, სი ცოცხ ლის თ ვის სა ში ში მდგო მა რე ო ბაა და მო ითხოვს სწრაფ დი აგ ნოს ტი კასა და გა და უ დე ბელ მკურ ნა ლო ბას [84, 85]. აღ ნიშ ნულ მდგო მა რე ო ბა ში ვლინ დე ბა მრა ვა ლი ორ გა ნოს დეკომ პენ სა ცი ა, რა საც თან ახ ლავს ცნო ბი ე რე ბის დარღ ვე ვა, მა ღა ლი ტემ პე რა ტუ რა, გუ ლის უკ მა რი სო ბა, დი ა რეა და სიყ ვით ლე. პა ცი ენ ტებ თან მწვა ვე გრე ივსის თი რე ო ტოქ სი კო ზით, თი რე ო ი დუ ლი კრი ზის სა დიაგ ნოს ტი კო კრი ტე რი უ მე ბი ა: ცხე ლე ბა, ტა ქი კარ დი ა, არით მი ა, გუ ლის შე გუ ბე ბი თი უკ მა რი სო ბა, აჟი ტა ცი ა, დე ლი რი უ მი, ფსი ქო ზი, სტუ პო რი, კო მა, გუ ლის რე ვა, ღე ბი ნე ბა, დი ა რე ა, ღვიძ ლის უკ მა რი სო ბა და დადგე ნი ლი მაპ რო ვო ცი რე ბე ლი ფაქ ტო რე ბის არ სე ბო ბა [86]. „ბურჩ–ვარ თოვ ს კის სკა ლის“ სის ტე მა აფა სებს ინ დი ვი დუ ა ლუ რი გა მოვ ლი ნე ბის სიმ ძი მეს: ≥ 45 ქულა შე ე სა ბა მე ბა თი რე ო ი დულ კრიზს, 25 – 44 ქუ ლა კლა სი ფი ცირ დე ბა რო გორც მო სა ლოდ ნე ლი თი რეო ი დუ ლი კრი ზი, ხო ლო < 25 ქუ ლა მი უ თი თებს, რომ თი რე ო ი დუ ლი კრი ზი ნაკ ლებ სა ვა რა უ დო ა. იაპო ნია ში ქვეყ ნის მას შ ტა ბით ჩა ტა რე ბულ მა გა მო კითხ ვებმა გა მო ავ ლი ნა თი რე ო ი დუ ლი კრი ზით გა მოწ ვე უ ლი
ავა დო ბი სა და სიკ ვ დი ლო ბის მა ღა ლი მაჩ ვე ნე ბე ლი და, შე სა ბა მი სად, შე მუ შა ვე ბუ ლი იქ ნა მრა ვალ მ ხ რი ვი მკურ ნა ლო ბის სქე მა, რო მე ლიც მო ი ცავს მე თი მა ზოლის ან პრო პილ თი ო უ რა ცი ლის (40 – 400 მგ ყო ველ 8 სა ათ ში) ინ ტ რა ვე ნურ ინი ექ ცი ას, გლუ კო კორ ტი კო იდებს (მეთილპრედნიზოლონი, 50 მგ ინ ტ რა ვე ნუ რად), ბე ტა–ბლო კე რებ სა (პროპრანოლოლი, 40 მგ ყო ველ 6 სა ათ ში) და ინ ტენ სი უ რი თე რა პი ის გან ყო ფი ლე ბა ში მო ნი ტო რინგს [87]. თი რე ო ი დუ ლი კრი ზით გა მოწ ვე ული სიკ ვ დი ლო ბის ყვე ლა ზე ხში რი მი ზე ზი იყო მრავლო ბი თი ორ გა ნოს უკ მა რი სო ბა, რო მელ საც მოყ ვე ბა გუ ლი სა და სა სუნ თ ქი სის ტე მის უკ მა რი სო ბა, არით მი ა, დი სე მი ნი რე ბუ ლი სის ხ ლ ძარ ღ ვ ში და შე დე დე ბის სინ დრო მი, გას ტ რო ინ ტეს ტი ნუ რი პერ ფო რა ცი ა, ჰი პოქ სი ური ტვი ნის სინ დ რო მი და სეფ სი სი [88].
რეკომენდაცია
16 გრე ივ სის და ა ვა დე ბის მქო ნე პა ცი ენ ტებ თან თირე ო ი დუ ლი კრი ზის დროს უნ და ჩა ტარ დეს მრავალ მ ხ რი ვი მკურ ნა ლო ბა, რაც გუ ლის ხ მობს: ანტი თი რე ო ი დუ ლი მე დი კა მენ ტე ბით თე რა პი ას, გლუ კო კორ ტი კო ი დე ბის გა მო ყე ნე ბას, ბე ტა ადრე ნერ გულ ბლო კა დას, გა მაგ რი ლე ბელ საბ ნებს, სითხის ბა ლან სის აღ დ გე ნას, ნუტ რი ცი ულ მხარდა ჭე რას, ფილ ტ ვე ბის ხე ლოვ ნურ ვენ ტი ლა ცი ა სა და ინ ტენ სი უ რი თე რა პი ის გან ყო ფი ლე ბა ში მო ნიტო რინგს. 1, ØØOO
რადიოაქტიური იოდით თერაპია
რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით თე რა პია გა მო ი ყე ნე ბა 1941 წლი დან; თუმ ცა, მწი რია კარ გი დი ზა ი ნის მქო ნე პროსპექ ტუ ლი კვლე ვე ბი, რაც ტო ვებს მრა ვალ შე კითხ ვას ჩვე ნე ბე ბის, ოპ ტი მა ლუ რი დო ზი რე ბის, ეფექ ტუ რო ბი სა და გვერ დი თი მოვ ლე ნე ბის შე სა ხებ [89]. მა ი ო ნი ზე ბელი რა დი ა ცი ის ზე მოქ მე დე ბა უჯ რე დებ ზე იწ ვევს გე ნეტი კურ და ზი ა ნე ბას, მუ ტა ცი ებს, ან უჯ რე დის სიკ ვ დილს. დნმ–ის და ზი ა ნე ბა რა დი ა ცი ით გან პი რო ბე ბუ ლია პირდა პი რი (მოლეკულური კავ ში რე ბის გაწყ ვე ტა) და არაპირ და პი რი (თავისუფალი რა დი კა ლე ბის წარ მოქ მ ნა) ეფექ ტე ბის კომ ბი ნა ცი ით. შე დე გად, ვი თარ დე ბა ფა რისებ რი ჯირ კ ვ ლის ფუნ ქ ცი ის დაქ ვე ი თე ბა და /ან ფა რისებ რი ჯირ კ ვ ლის ზო მა ში შემ ცი რე ბა. არ არ სე ბობს ინდი ვი დუ ა ლუ რი რა დი ომ გ რ ძ ნო ბე ლო ბის გა მოთ ვ ლის, ან რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით თე რა პი ა ზე კლი ნი კუ რი პასუ ხის წი ნას წარ გან საზღ ვ რის იდე ა ლუ რი მე თო დე ბი.
რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით თე რა პი ის ჩვე ნე ბე ბი და გა მო ყე ნე ბა დი დო ზე ბი
პა ცი ენ ტე ბი, რომ ლებ საც აღე ნიშ ნე ბათ ან ტი თირე ო ი დუ ლი პრე პა რა ტე ბის გვერ დი თი ეფექ ტე ბი, ან მკურ ნა ლო ბის შემ დ გო მი რე ცი დი ვი, არით მი ე ბი და თი რე ო ტოქ სი კუ რი პე რი ო დუ ლი პა რე ზი, არი ან რა დიო აქ ტი უ რი იოდით თე რა პი ის კან დი და ტე ბი. ან ტი თი რეო ი დუ ლი თე რა პი ა, ქი რურ გი უ ლი მკურ ნა ლო ბა და რადი ო აქ ტი უ რი იოდით თე რა პია ერ თ მა ნეთს უშუ ა ლოდ შე და რე ბუ ლია მხო ლოდ ერთ კვლე ვა ში [90]. აღ ნიშნულ რან დო მი ზე ბულ კვლე ვა ში, რე ცი დი ვის რის კი ყველა ზე მა ღა ლი იყო ან ტი თი რე ო ი დუ ლი პრე პა რა ტე ბით მკურ ნა ლო ბის შემ დეგ, თუმ ცა ავა დო ბის დღე ე ბი სა და თე რა პი ით კმა ყო ფი ლე ბის თვალ საზ რი სით მნიშ ვ ნე
გაიდლაინი თარგმნა და გამოსცა
საქართველოს ენდოკრინოლოგიისა
და მეტაბოლიზმის ასოციაციამ
Eur Thyroid J 2018;7:167–186DOI: 10.1159/000490384
Kahaly/Bartalena/Hegedüs/Leenhardt/Poppe/Pearce
11
ლო ვა ნი გან ს ხ ვა ვე ბა არ გა მოვ ლინ და. გრე ივ სის დაა ვა დე ბის მკურ ნა ლო ბის ხარ ჯე ფექ ტუ რო ბის თვალსაზ რი სით არ სე ბობს წი ნა აღ მ დე გობ რი ვი მო ნა ცე მე ბი [9194]. ზო გი ერთ ცენ ტ რ ში რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით თე რა პია გა მო ი ყე ნე ბა პე დი ატ რი ულ პა ცი ენ ტებ თან, რა შემ თხ ვე ვა შიც აბ ლა ცი უ რი დო ზის გა მო ყე ნე ბის მიზა ნი უნ და იყოს სწრა ფი ჰი პო თი რე ო ზის გან ვი თა რე ბა. სხვა გვერ დი თი ეფექ ტე ბი არ გან ს ხ ვავ დე ბა ზრდას რულებ ში გა მოვ ლე ნი ლი გვერ დი თი ეფექ ტე ბის გან [95]. რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით თე რა პია უკუ ნაჩ ვე ნე ბია ორსუ ლო ბი სა და მე ძუ ძუ რო ბის პე რი ოდ ში, და ორ სუ ლე ბა უნ და გა და ი დოს თე რა პი ი დან სულ მცი რე 6 თვით. არ არ სე ბობს მტკი ცე ბუ ლე ბე ბი რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით თე რა პი ის უარ ყო ფი თი ეფექ ტე ბის შე სა ხებ ფერ ტილო ბა ზე გრძელ ვა დი ან პერ ს პექ ტი ვა ში, თვით ნე ბურ აბორ ტებ ზე, მკვდრად შო ბა დო ბა ზე, ან ნა ყო ფის თანდა ყო ლილ ანო მა ლი ებ ზე [96]. იგი ვე 6–თვი ა ნი პე რიო დი ვრცელ დე ბა მამ რო ბი თი სქე სის პა ცი ენ ტებ ზეც. მი ნი მა ლუ რი ეფექ ტუ რი დო ზის გა მო ყე ნე ბა რა დი ო აქტი უ რი იოდით თე რა პი ა ში მნიშ ვ ნე ლო ვა ნი პრინ ცი პი ა, მაგ რამ რთუ ლია ბა ლან სის მიღ წე ვა ჰი პერ თი რე ო ზის სწრაფ შემ სუ ბუ ქე ბა სა და ჰი პო თი რე ო ზის თა ვი დან აცი ლე ბას შო რის. აქე დან გა მომ დი ნა რე, დო ზის დე ტალუ რი გა მოთ ვ ლის ნაც ვ ლად გა მო ი ყე ნე ბა ფიქ სი რებუ ლი დო ზე ბი, მა გა ლი თად, 185, 350, ან 555 MBq, რაც ეფუძ ნე ბა და დას ტუ რე ბულ კლი ნი კურ პა რა მეტ რებს, რო გო რი ცაა ფა რი სებ რი ჯირ კ ვ ლის ზო მა [89].
ფარისებრი ჯირკვლის ზომასა და ფუნქციაზე გავლენა
რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით თე რა პი ის შემ დ გომ პა ციენ ტე ბის 5090%ში ფა რი სებ რი ჯირ კ ვ ლის ფუნ ქ ცია 312 თვე ში ნორ მა ლიზ დე ბა [89]. პა ცი ენ ტი უნ და იყოს ინ ფორ მი რე ბუ ლი, რომ შე საძ ლოა დას ჭირ დეს რა დიო აქ ტი უ რი იოდით თე რა პი ის განმეორებითი კურ სი. ჰი პო თი რე ო ზის გან ვი თა რე ბის სიხ ში რე მკურ ნა ლობი დან ერ თი წლის შემ დეგ 550%ია და პირ და პირ პრო პორ ცი ულ და მო კი დე ბუ ლე ბა შია გა მო ყე ნე ბუ ლი რა დი ო აქ ტი უ რი იოდის დო ზას თან. მას მოს დევს ყოველ წ ლი უ რი ჰი პო თი რე ო ზის სიხ ში რე 35%, რო მე ლიც მეტ წი ლად არ უკავ შირ დე ბა რა დი ო აქ ტი უ რი იოდის დო ზას [97]. და ბა ლი დო ზით რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით მკურ ნა ლო ბის შემ თხ ვე ვა შიც კი, რაც ზრდის პერ სისტი უ ლი/ მო რე ცი დი ვე და ა ვა დე ბის სიხ ში რეს, ჰი პო თირე ო ზი გარ და უ ვა ლია [98]. ფა რი სებ რი ჯირ კ ვ ლის მოცუ ლო ბა რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით თე რა პი ი დან ერ თი წლის გან მავ ლო ბა ში უბ რუნ დე ბა ნორ მას [97]. რა დიო აქ ტი უ რი იოდით მკურ ნა ლო ბა არ არის უკუ ნაჩ ვე ნე ბი დი დი ზო მის ჩიყ ვის დროს, მათ შო რის, რეტ როს ტერნა ლუ რი, ან ინ ტ რა თო რა კა ლუ რი გავ რ ცე ლე ბი სას. ანტი თი რე ო ე ი დუ ლი პრე პა რა ტე ბის მი ღე ბა დრო ე ბით უნ და შე ჩერ დეს რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით მკურ ნა ლობამ დე ერ თი კვი რით ად რე და მკურ ნა ლო ბი დან ერ თი კვი რის გან მავ ლო ბა ში [99].
რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით მკურ ნა ლო ბის გვერდი თი ეფექ ტე ბი
რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით მკურ ნა ლო ბის შემ დეგ შე საძ ლოა გა მოვ ლინ დეს ფა რი სებ რი ჯირ კ ვ ლის საპ რო ექ ციო არე ში ტკი ვი ლი, შე შუ პე ბა და სი ა ლო ა დე ნი ტი. გრე ივ სის და ა ვა დე ბა ასო ცირ დე ბა ავა დო ბი სა და სიკ ვ დი ლო ბის ზრდას თან [100, 101]. მი სი მკურ ნა
ლო ბა ამ ცი რებს სიკ ვ დი ლო ბას [102], თუმ ცა, რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით მკურ ნა ლო ბა per se არ ზრდის სიკ ვ დი ლო ბას [89]. არ არ სე ბობს მტკი ცე ბუ ლე ბე ბი, რომ რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით თე რა პი ის შემ დეგ ფა რი სებ რი ჯირ კ ვ ლის კი ბოს შემ თხ ვე ვე ბი, ასე ვე, სა ერ თო სიკ ვ დი ლო ბა კი ბოს გა მო იზ რ დე ბა [103]. რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით მკურ ნა ლო ბის შემ დ გო მი თი რე ო ი დუ ლი კრი ზი უიშ ვი ა თე სი ა, ან ტი თი რე ო ი დუ ლი პრე პა რა ტე ბით წი ნას წარ არა ნამ კურ ნა ლებ პა ცი ენ ტებ თან ფა რი სებ რი ჯირ კ ვ ლის ჰორ მო ნე ბი, ჩვე უ ლებ რივ, არ არის მო მა ტე ბუ ლი რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით თე რა პი ის შემ დეგ, მაგ რამ ქვე ით დე ბა მკურ ნა ლო ბი დან რამ დე ნი მე დღე ში [104]. გარ და მა ვა ლი ჰი პერ თი რე ო ზის თა ვი დან აცი ლე ბა შე საძ ლე ბე ლია რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით მკურ ნა ლო ბის წინ ან ტი თი რე ო ი დუ ლი პრე პა რა ტე ბის გა მო ყე ნე ბით, მხო ლოდ იმ შემ თხ ვე ვა ში, თუ ან ტი თი რე ო ი დუ ლი მე დი კა მენ ტე ბის მი ღე ბა გა ნახ ლ დე ბა რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით თე რა პი ის შემ დეგ [105]. მკურ ნა ლო ბის შემ დო მი თი რე ო ტოქ სი კო ზი და კავ ში რე ბუ ლია antiTSHRის მა ღალ დო ნეს თან. რთუ ლია მკურ ნა ლო ბის არა ე ფექ ტუ რო ბი სა და გარ და მა ვა ლი ჰი პერ თი რე ო ზის დი ფე რენ ცი ა ცი ა. თუმ ცა, თუ თი რე ო ტოქ სი კო ზი არ გა უმ ჯო ბეს და 3 თვე ში, სა ფიქ რე ბე ლი ა, რომ მკურ ნა ლო ბა წა რუ მა ტე ბე ლი ა. გარ და მა ვა ლი ჰი პო თი რე ო ზი ვი თარ დე ბა შემ თხ ვე ვა თა 320%ში და არ არის აუცი ლე ბე ლი, რომ გა და ი ზარ დოს პერ მა ნენ ტულ ჰი პო თი რე ოზ ში, მაგ რამ, ზო გა დად, რე კო მენ დე ბუ ლია თი რე ო ი დუ ლი ჰორ მო ნე ბით მკურ ნა ლო ბა გრე ივ სის ორ ბი ტო პა თი ის უეცა რი გან ვი თა რე ბის თა ვი დან ასა ცი ლებ ლად. რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით მკურ ნა ლო ბის შემ დეგ გრე ივ სის ორ ბი ტო პა თი ის de novo გან ვი თა რე ბა, ან გამ წ ვა ვე ბა გვხვდე ბა შეთხ ვე ვა თა 1533%ში [106]. გლუ კო კორ ტი კო ი დე ბის პრო ფი ლაქ ტი კუ რი მი ღე ბა გრე ივ სის ორ ბი ტო პა თი ის გან ვი თა რე ბას უშ ლის ხელს და, ამა ვე დროს, არ ახ დენს გავ ლე ნას ფა რი სებ რი ჯირ კ ვ ლის ფუქ ცი ის სა ბო ლოო გა მო სა ვალ ზე [107].
ცხრი ლი 4. გრე ივ სის ჰი პერ თი რე ო ზის გა მო ჩა ტა რებუ ლი ტო ტა ლუ რი თი რე ო ი დექ ტო მი ის და დე ბი თი და უარ ყო ფი თი მხა რე ე ბი
დადებითი მხარეები უარყოფითი მხარეები
ჰიპერთირეოზის რეციდივის რისკის არარსებობა
პოსტოპერაციული ჰიპოპარათირეოზის რისკი
რადიაციის რისკის არარსებობა შებრუნებული ნერვის პარეზის რისკი
ჰიპერთირეოზის სწრაფი კუპირება პერმანენტული ჰიპოთირეოზი
გრეივსის ორბიტოპათიაზე უარყოფითი გავლენის შესახებ მონაცემების არარსებობა
ანესთეზიასა და ოპერაციასთან დაკავშირებული რისკები
ჰოსპიტალიზაცია
ხარჯი
პერმანენტული ნაწიბური
რეკომენდაციები
17 რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით თე რა პი ის აბ სო ლუ ტუ რი ჩვე ნე ბა არ არ სე ბობს, თუმ ცა, ის ხში რად რე კომენ დე ბუ ლია პა ცი ენ ტებ თან, რომ ლებ საც აღენიშ ნე ბათ ან ტი თი რე ო ი დუ ლი მე დი კა მენ ტე ბის ფონ ზე გვერ დი თი ეფექ ტე ბი, ან მკურ ნა ლო ბის შემ დ გო მი რე ცი დი ვი. 1, ØØOO
2018 ETA Guideline for the Managementof Graves’ Hyperthyroidism
Eur Thyroid J 2018;7:167–186DOI: 10.1159/000490384
გაიდლაინი თარგმნა და გამოსცა
საქართველოს ენდოკრინოლოგიისა
და მეტაბოლიზმის ასოციაციამ
12
18 რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით თე რა პი ის ეფექ ტუ რობი სა და შე საძ ლო გვერ დი თი ეფექ ტე ბის ყვე ლა ას პექ ტის შე სა ხებ პა ცი ენტს უნ და მი ვა წო დოთ რო გორც ვერ ბა ლუ რი, ისე წე რი ლო ბი თი ინფორ მა ცი ა. 1, ØØOO
19 თუ გა მო ყე ნე ბუ ლია ან ტი თი რე ო ი დუ ლი მე დი კამენ ტე ბი, მა თი მი ღე ბა დრო ე ბით უნ და შე ჩერ დეს, რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით თე რა პი ამ დე და ახ ლო ებით 1 კვი რით ად რე და რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით თე რა პი ი დან 1 კვი რის გან მავ ლო ბა ში, რა თა არ შემ ცირ დეს რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით თე რა პი ის ეფექ ტუ რო ბა. 1, ØØØØ
20 დო ზის გა მოთ ვ ლა არ იძ ლე ვა ხან გ რ ძ ლი ვი ეუთი რე ო ზის გა რან ტი ას და სრუ ლი ად მი სა ღებია რა დი ო აქ ტი უ რი იოდის ფიქ სი რე ბუ ლი დოზის შე თა ვა ზე ბა. 1, ØØØO
21 ორ სუ ლო ბა და ლაქ ტა ცია არის რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით თე რა პი ის აბ სო ლუ ტუ რი უკუჩ ვე ნე ბა. 1, ØØØO
22 რო გორც ქა ლებ ში, ისე მა მა კა ცებ ში, ჩა სახ ვა უნდა გა და ვად დეს რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით თე რაპი ის ჩა ტა რე ბი დან სულ მცი რე 6 თვით. 1, ØØØO
23 თუ ბავ შ ვებ ში გა მო ი ყე ნე ბა რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით თე რა პი ა, აბ ლა ცი უ რი დო ზე ბი უნ და შეირ ჩეს ჰი პო თი რე ო ზის სწრა ფად მიღ წე ვის მიზნით. 1, ØØØO
ქირურგია
თი რე ო ი დექ ტო მია ყვე ლა ზე ნაკ ლე ბად არ ჩე ვა დი მე თო დია ახ ლად გან ვი თა რე ბუ ლი გრე ივ სის ჰი პერთი რე ო ზის სამ კურ ნა ლოდ. ამე რი კა სა და ევ რო პა ში ჩა ტა რე ბუ ლი უახ ლე სი ან კე ტუ რი გა მო კითხ ვის თა ნახმად, ქი რურ გი ა, რო გორც პირ ვე ლი რი გის მკუ რა ლობა, წარ მოდ გე ნი ლი იყო შემ თხ ვე ვა თა 0.9%სა [108] და 2.1%ში [22], შე სა ბა მი სად. მი უ ხე და ვად ამი სა, თირე ო ი დექ ტო მია მკურ ნა ლო ბის ეფექ ტუ რი მე თო დი ა, რო დე საც ჩიყ ვი დი დი ზო მი სა ა, თან ახ ლავს პირ ველა დი ჰი პერ პა რა თი რე ო ზი, ან სა ეჭ ვოა ავ თ ვი სე ბი ანი კვან ძე ბის არ სე ბო ბა, აგ რეთ ვე, რო დე საც პა ცი ენ ტი უარს აცხა დებს ან ტი თი რე ო ი დუ ლი პრე პა რა ტე ბის მიღე ბა ზე, რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით მკურ ნა ლო ბა ზე [109], ან არ არის რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით თე რა პი ის ჩა ტარე ბის თ ვის შე სა ბა მი სი პი რო ბე ბი [2]. თი რე ო ი დექ ტომი ის უპი რა ტე სო ბე ბია დას ხი ვე ბის რის კის არარ სე ბობა, ჰი პერ თი რე ო ზის სწრა ფი კუ პი რე ბა და გრე ივ სის ორ ბი ტო პა თი ა ზე უარ ყო ფი თი გავ ლე ნის არარ სე ბო ბა (ცხრილი 4). თუმ ცა, თი რე ო ი დექ ტო მია მა ღა ლი და ნახარ ჯის მქო ნე პრო ცე დუ რა ა, რო მე ლიც ჰოს პი ტა ლიზა ცი ას სა ჭი რო ებს, მას ახ ლავს ანეს თე ზი ი სა და ქირურ გი უ ლი ჩა რე ვის რის კე ბი, რჩე ბა პერ მა ნენ ტუ ლი ნა წი ბუ რი და შე საძ ლო ა, გან ვი თარ დეს გარ თუ ლე ბე ბი. რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით მკურ ნა ლო ბის მსგავ სად, ლევო თი როქ სი ნით ხან გ რ ძ ლი ვი ჩა ნაც ვ ლე ბი თი თე რა პია სა ჭი როა ეუთი რე ო ი დუ ლი მდგო მა რე ო ბის შე სა ნარ ჩუნებ ლად.
ქი რურ გი უ ლი ჩა რე ვის შემ თხ ვე ვა ში, არ ჩე ვის მეთო დია ტო ტა ლუ რი თი რე ო ი დექ ტო მი ა, რად გან მას გარ თუ ლე ბე ბის იგი ვე რის კი აქვს, რაც სუბ ტო ტა ლურ ბი ლა ტე რა ლურ თი რე ო ი დექ ტო მი ას და, ამა ვე დროს,
ჰი პერ თი რე ო ზის რე ცი დი ვის სიხ ში რე უფ რო და ბა ლია [110, 111]. ორი სის ტე მუ რი მი მო ხილ ვით მი ღე ბუ ლი ურ თი ერ თ სა პი რის პი რო შე დე გე ბის გა მო, დღემ დე საკა მა თო სა კითხად რჩე ბა, არის თუ არა თი რე ო ი დექ ტომია რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით თე რა პი ას თან შე და რე ბით უფ რო ეფექ ტუ რი, რა დი კა ლუ რი მე თო დი ჰი პერ თი რეო ზის რე ცი დი ვის თა ვი დან ასა ცი ლებ ლად. აღ ნიშ ნუ ლი სის ტე მუ რი მი მო ხილ ვე ბი დან ერ თი თი რე ო ი დექ ტო მიის უპი რა ტე სო ბას ასა ხე ლებს [110], ხო ლო მე ო რე ზემო აღ ნიშ ნულ ორ მე თოდს შო რის [73] მნიშ ვ ნე ლო ვან გან ს ხ ვა ვე ბას ვერ ადას ტუ რებს.
გარ თუ ლე ბე ბის რის კის შე სამ ცი რებ ლად (ჰიპოპარათირეოზი, შებრუნებული ნერ ვის პა რე ზი, ჭრი ლო ბის ინ ფექ ცი ა, სის ხ ლ დე ნა), ქი რურ გი უ ლი ჩა რე ვა უნ და გა ნა ხორ ცი ე ლოს გა მოც დილ მა და და ხე ლოვ ნე ბულ მა ქი რურ გ მა [112]. ინ ტ რა, ან პოს ტო პე რა ცი უ ლი თი რე ო ტოქ სი კო ზის გამ წ ვა ვე ბის თა ვი დან ასა ცი ლებ ლად, ჰი პერ თი რე ო ზი ოპე რა ცი ამ დე ადეკ ვა ტუ რად უნ და გა კონ ტ როლ დეს ან ტი თი რე ო ი დუ ლი პრე პა რა ტე ბით [109]. კა ლი უ მის იოდი დის ნა ჯე რი ხსნა რის გა მო ყე ნე ბა (SSKI) უშუ ა ლოდ წი ნა სა ო პე რა ციო პე რი ოდ ში (10 დღე), დამ ხ მა რე სა შუ ა ლე ბაა ფა რი სებ რი ჯირ კ ვ ლის სის ხ ლ მო მა რა გე ბი სა და ოპე რა ცი ის მსვლე ლო ბი სას სის ხ ლის და ნა კარ გის შე სამ ცი რებ ლად [113]. მი უ ხე და ვად ამი სა, აღ ნიშ ნულ ხსნარს თი რე ო ი დო ლო გე ბის 40%ზე ნაკ ლე ბი იყე ნებს [22]. თუ თი რე ო ი დექ ტო მია აუცი ლე ბე ლია ჩა ტარ დეს ჰი პერ თი რე ო ზის ადეკ ვა ტუ რი კონ ტ რო ლის მიღ წე ვამ დე, ან ტი თი რე ო ი დულ მე დი კა მენ ტებ თან ერ თად, შე საძ ლე ბე ლია ბე ტა ბ ლო კე რე ბის, გლუ კო კორ ტი კო ი დე ბის და, სა ბო ლო ოდ, SSKIის გა მო ყე ნე ბა. D ვი ტა მი ნის დე ფი ცი ტი უნ და კორეგირდეს იქ ნას ოპე რა ცი ამ დე, პოს ტო პე რა ცი უ ლი ჰი პო კალ ცე მი ის რის კის შე სამ ცი რებ ლად [114].
რეკომენდაციები
24 თუ გა დაწყ ვე ტი ლია ქი რურ გი უ ლი ჩა რე ვა, არჩე ვის მე თო დია ტო ტა ლუ რი თი რე ო ი დექ ტო მი ა, რაც უნ და ჩა ა ტა როს და ხე ლოვ ნე ბულ მა ქი რურ გმა, რო მე ლიც ყო ველ წ ლი უ რად დი დი რა ო დე ნობით თი რე ო ი დექ ტო მი ას ატა რებს. 1, ØØØØ
25 პე რი, ან პოს ტო პე რა ცი უ ლი თი რე ო ტოქ სი კო ზის გამ წ ვა ვე ბის თა ვი დან ასა ცი ლებ ლად, ოპე რა ციამ დე უნ და მოხ დეს ეუთი რე ო ზის აღ დ გე ნა ან ტითი რე ო ი დუ ლი მე დი კა მენ ტე ბით. 1, ØØØØ
26 პოს ტო პე რა ცი უ ლი ჰი პო კალ ცე მი ის რის კის შესამ ცი რებ ლად, D ვი ტა მი ნის დე ფი ცი ტის კო რექცია უნ და მოხ დეს ოპე რა ცი ამ დე. 1, ØØØØ
27 კა ლი უ მის იოდი დის შემ ც ვე ლი ხსნა რი შე იძ ლე ბა და ი ნიშ ნოს ქი რურ გი ულ ჩა რე ვამ დე 10 დღის განმავ ლო ბა ში. 2, ØØØO
გრე ივ სის ჰი პერ თი რე ო ზის მკურ ნა ლო ბა ორ ბი ტო პა თი ის მქო ნე პა ცი ენ ტებ თან
თი რე ო ი დულ დის ფუნ ქ ცი ას, რო გორც ჰი პერ, ასე ვე, ჰი პო თი რე ოზს, შე იძ ლე ბა გავ ლე ნა ჰქონ დეს გრე ივ სის ორ ბი ტო პა თი ის მიმ დი ნა რე ო ბა ზე. ETA/EUGOGO გა იდლა ი ნე ბი სა [115] და იტა ლი უ რი ერ თობ ლი ვი შე თან ხმე ბის (Italian consensus statement) [116] შე სა ბა მი სად, პა ცი ენ ტებ თან გრე ივ სის ორ ბი ტო პა თი ით რე კო მენ
გაიდლაინი თარგმნა და გამოსცა
საქართველოს ენდოკრინოლოგიისა
და მეტაბოლიზმის ასოციაციამ
Eur Thyroid J 2018;7:167–186DOI: 10.1159/000490384
Kahaly/Bartalena/Hegedüs/Leenhardt/Poppe/Pearce
13
დე ბუ ლია ეუთი რე ო ზის და უ ყოვ ნე ბე ლი აღ დ გე ნა და სტა ბი ლუ რად შე ნარ ჩუ ნე ბა. თუმ ცა, ჰი პერ თი რე ო ზის მარ თ ვა მნიშ ვ ნე ლო ვა ნი დი ლე მაა გრე ივ სის ორ ბიტო პა თი ის არ სე ბო ბი სას [117]. ან ტი თი რე ო ი დუ ლი მედი კა მენ ტე ბი უშუ ა ლო გავ ლე ნას არ ახ დენს გრე ივ სის ორ ბი ტო პა თი ის ბუ ნებ რივ მიმ დი ნა რე ო ბა ზე, მაგ რამ ეუთი რე ო ზის აღ დ გე ნით მი ღე ბუ ლი შე დე გე ბი, შე იძლე ბა, არა პირ და პირ, სა სარ გებ ლო იყოს გრე ივ სის ორ ბი ტო პა თი ის თ ვის [118, 119]. ჰი პო თი რე ოზ მა, ასევე, შე იძ ლე ბა გა მო იწ ვი ოს გრე ივ სის ორ ბი ტო პა თი ის პროგ რე სი რე ბა [120]. რა დი ო აქ ტი უ რი იოდი იწ ვევს გრე ივ სის ორ ბი ტო პა თი ის გან ვი თა რე ბას, ან პროგ რესი რე ბას [119, 121, 122], გან სა კუთ რე ბით, მწე ვე ლებ ში [123], პი რებ ში, უკ ვე არ სე ბუ ლი [119] და ახ ლად გან ვითა რე ბუ ლი გრე ივ სის ორ ბი ტო პა თი ით [124], რა დი ო აქტი უ რი იოდის შემ დ გომ ჰი პო თი რე ო ზის გვი ა ნი კო რექცი ი სა [125, 126] და antiTSHRის მა ღა ლი დო ნის დროს [127]. რო გორც ორ მა რან დო მი ზე ბულ მა კონ ტ რო ლირე ბულ მა კვლე ვამ [119, 121] და ორ მა მე ტა ა ნა ლიზ მა [129, 130] აჩ ვე ნა, პა ცი ენ ტებ ში, რომ ლებ თა ნაც რა დიო აქ ტი ურ იოდ თან და კავ ში რე ბუ ლი გრე ივ სის ორ ბიტო პა თი ის გან ვი თა რე ბის ან პროგ რე სი რე ბის რის კი მა ღა ლი ა, ეფექ ტუ რია ორა ლუ რად გლუ კო კორ ტი კოი დე ბის და ბა ლი დო ზით პრო ფი ლაქ ტი კა [115, 128]. სტე რო ი დე ბით პრო ფი ლაქ ტი კა შე იძ ლე ბა ავი ცი ლოთ პა ცი ენ ტებ ში, რომ ლებ საც არ აქვთ გრე ივ სის ორ ბი ტოპა თი ა, ან აქვთ მი სი არა აქ ტი უ რი ფორ მა, თუ არ არის რა დი ო აქ ტი ურ იოდ თან ასო ცი რე ბუ ლი გრე ივ სის ორბი ტო პა თი ის პროგ რე სი რე ბის სხვა რის კის ფაქ ტო რები [115, 130]. თი რე ო ი დექ ტო მია არ ახ დენს გავ ლე ნას გრე ივ სის ორ ბი ტო პა თი ის ბუ ნებ რივ მიმ დი ნა რე ო ბა ზე [122, 131] (ცხრილი 5).
ცხრი ლი 5. გრე ივ სის და ა ვა დე ბის შე და გად გან ვი თარე ბუ ლი ჰი პერ თი რე ო ზის მკურ ნა ლო ბა გრე ივ სის ორბი ტო პა თი ის არ სე ბო ბი სას
გრეივსის ორბიტოპათიის სიმძიმისა და აქტივობის ხარისხი
ATD RAI Tx
მსუბუქი და არააქტიური დიახ დიახ1 დიახ
მსუბუქი და აქტიური დიახ2 დიახ3 დიახ
საშუალო–მძიმე და არააქტიური დიახ დიახ1 დიახ
საშუალო–მძიმე და აქტიური დიახ არა არა
მხედველობისთვის სახიფათო დიახ არა არა
ATD ანტითირეოიდული მედიკამენტები; RAI რადიოაქტიური იოდით
თერაპია; Tx ტოტალური თირეოიდექტომია;
1 სტეროიდებით პროფილაქტიკა გარკვეულ შემთხვევებში
2 სელენის დამატება 6 თვის განამვლობაში
3 სტეროიდებით პროფილაქტიკა მოწოდებულია [იხ. ტექსტი)
არა აქ ტი უ რი და მსუ ბუ ქი ფორ მის გრე ივ სის ორ ბი ტო პა თია
ნაკ ლე ბად სა ვა რა უ დო ა, რომ ჰი პერ თი რე ო ზის მკურ ნა ლო ბა იწ ვევ დეს თვა ლის მხრივ ცვლი ლე ბებს და, შე სა ბა მი სად, მი სი ტაქ ტი კის შერ ჩე ვა ხდე ბა გრეივ სის ორ ბი ტო პა თი ის გან და მო უ კი დებ ლად [116, 117]. რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით მკურ ნა ლო ბის არ ჩე ვი სას სტერო ი დე ბით პრო ფი ლაქ ტი კა არ არის ნაჩ ვე ნე ბი, თუ
გრე ივ სის ორ ბი ტო პა თი ის პროგ რე სი რე ბის თ ვის სხვა რის კის ფაქ ტო რე ბი არ არის სა ხე ზე [115]. რე ა ბი ლიტა ცი უ რი ქი რურ გია შე იძ ლე ბა აუცი ლე ბე ლი იყოს კოსმე ტი კუ რი, ან ფუნ ქ ცი უ რი მი ზე ზით.
აქ ტი უ რი და მსუ ბუ ქი ფორ მის გრე ივ სის ორ ბიტო პა თია
ჰი პერ თი რე ო ზის მკურ ნა ლო ბა მეტ წი ლად არ არის და მო კი დე ბუ ლი გრე ივ სის ორ ბი ტო პა თი ა ზე და ეფუძნე ბა დად გე ნილ კრი ტე რი უ მებს [2]. არ არის რან დომი ზე ბუ ლი კონ ტ რო ლი რე ბუ ლი კვლე ვის მო ნა ცე მე ბი, რომ ამ ხა რის ხის გრე ივ სის ორ ბი ტო პა თი ის გრძელვა დი ა ნი გა მო სა ვა ლი უკე თე სია ან ტი თი რე ო ი დუ ლი მე დი კა მენ ტე ბის გა მო ყე ნე ბი სას, ვიდ რე რა დი კა ლური მკურ ნა ლო ბი სას. სტე რო ი დე ბით პრო ფი ლაქ ტი კა ნაჩ ვე ნე ბია რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით მკურ ნა ლო ბი სას [130]. თუ არ ჩე უ ლია ან ტი თი რე ო ი დუ ლი მე დი კა მენტე ბი, 6 თვით სე ლე ნის და მა ტე ბა აუმ ჯო ბე სებს მსუ ბუქ და აქ ტი ურ გრე ივ სის ორ ბი ტო პა თი ას და ახდენს მის უფ რო მძი მე ფორ მად პროგ რე სი რე ბის პრევენციას. [132].
არა აქ ტი უ რი და სა შუ ა ლო–მძი მე ფორ მის გრეივ სის ორ ბი ტო პა თია
გრე ივ სის ჰი პერ თი რე ო ზის მკურ ნა ლო ბის ტაქ ტი კის არ ჩე ვა ნი, ძი რი თა დად, არ არის და მო კი დე ბუ ლი აღ ნიშ ნუ ლი ფორ მის გრე ივ სის ორ ბი ტო პა თი ა ზე. თუ არ ჩე უ ლია რა დი ო აქ ტი უ რი იოდი, სტე რო ი დე ბით პრო ფი ლაქ ტი კა შე იძ ლე ბა თა ვი დან იყოს აცი ლე ბუ ლი, თუ სა ხე ზე არ არის გრე ივ სის ორ ბი ტო პა თი ის ხე ლა ხა ლი აქ ტი ვა ცი ის სხვა რის კის ფაქ ტო რე ბი [117].
აქ ტი უ რი და სა შუ ა ლო–მძი მე ფორ მის გრე ივ სის ორ ბი ტო პა თია
ჰი პერ თი რე ო ზის სწრა ფი კო რექ ცია ან ტი თი რე ო იდუ ლი მე დი კა მენ ტე ბით და ეუთი რე ო ზის სტა ბი ლუ რად შე ნარ ჩუ ნე ბა თა ვის თა ვად სა სარ გებ ლოა გრე ი ვი სის ორ ბი ტო პა თი ის თ ვის და ამი ტომ, მკაც რად რე კო მენდე ბუ ლია [60, 61, 115]. თი რე ო ი დულ აბ ლა ცი ას, როგორც მკურ ნა ლო ბის ალ ტერ ნა ტი ულ მე თოდს, ბევ რი მომ ხ რე ჰყავს [133]. მო წო დე ბუ ლია გრე ივ სის ორ ბიტო პა თი ის და უ ყოვ ნე ბე ლი თე რა პი ა.
მხედ ვე ლო ბის თ ვის სა ხი ფა თო გრე ივ სის ორ ბიტო პა თია
მხედ ვე ლო ბის თ ვის სა ხი ფა თო გრე ივ სის ორ ბი ტოპა თია გა და უ დე ბე ლი ენ დოკ რი ნუ ლი მდგო მა რე ო ბა ა, ოპტიკური დის თი რე ო ი დუ ლი ნე ი რო პა თი ის და /ან რქო ვა ნას და ზი ა ნე ბის შე დე გად მხედ ვე ლო ბის და კარგ ვის რის კის გა მო. ჰი პერ თი რე ო ზის სამ კურ ნა ლოდ მო წო დე ბუ ლია ან ტი თი რე ო ი დუ ლი მე დი კა მენ ტე ბი და და უ ყოვ ნე ბე ლი ჩვე ნე ბით ინ ტ რა ვე ნუ რად სტე რო ი დების მა ღა ლი დო ზე ბი, ხო ლო 24 კვი რის გან მავ ლო ბაში სტე რო ი დებ ზე ადეკ ვა ტუ რი პა სუ ხის არარ სე ბო ბის შემ თხ ვე ვა ში, შემ დ გო მი ორ ბი ტა ლუ რი დე კომ პ რე სია [115].
რეკომენდაციები
28 გრე ივ სის ორ ბი ტო პა თი ის დროს, და უ ყოვ ნებლივ უნ და მოხ დეს ჰი პერ თი რე ო ზის კუ პი რე ბა ანტი თი რე ო ი დუ ლი მე დი კა მენ ტე ბით და ეუთი რე ოზის სტა ბი ლუ რად შენარჩუნება. 1, ØØØØ
2018 ETA Guideline for the Managementof Graves’ Hyperthyroidism
Eur Thyroid J 2018;7:167–186DOI: 10.1159/000490384
გაიდლაინი თარგმნა და გამოსცა
საქართველოს ენდოკრინოლოგიისა
და მეტაბოლიზმის ასოციაციამ
14
29 რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით თე რა პი ამ დე, აქ ტი უ რი და მსუ ბუ ქი ფორ მის გრე ივ სის ორ ბი ტო პა თი ის დროს, ან რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით მკურ ნა ლობას თან ასო ცი რე ბუ ლი ორ ბი ტო პა თი ის გან ვი თარე ბის, ან პროგ რე სი რე ბის რის კის არ სე ბო ბი სას, პა ცი ენ ტებს უნ და ჩა უ ტარ დეთ გლუ კო კორ ტი კოი დე ბით პრო ფი ლაქ ტი კა. 1, ØØØØ
30 აქ ტი უ რი და სა შუ ა ლო–მძი მე ფორ მის გრე ივ სის ორ ბი ტო პა თი ის მქო ნე პა ცი ენ ტებ თან პრი ო რიტე ტი ენი ჭე ბა გრე ივ სის ორ ბი ტო პა თი ის მკურნა ლო ბას. ეუთი რე ო ზი და უ ყოვ ნებ ლივ უნ და აღ დ გეს და სტა ბი ლუ რად შე ნარ ჩუნ დეს ან ტი თირე ო ი დუ ლი მე დი კა მენ ტე ბით. 1, ØØØØ
31 მხე დვე ლო ბის თ ვის სა ხი ფა თო გრე ივ სის ორ ბიტო პა თი ის მქო ნე პა ცი ენ ტებ თან მკურ ნა ლო ბა უნ და ჩა ტარ დეს ან ტი თი რე ო ი დუ ლი მე დი კა მენტე ბით. 1, ØØOO
32 არა აქ ტი უ რი გრე ივ სის ორ ბი ტო პა თი ის მქო ნე პაცი ენ ტებ თან ჰი პერ თი რე ო ზის მკურ ნა ლო ბა შე იძლე ბა შე ირ ჩეს გრე ივ სის ორ ბი ტო პა თი ის გან დამო უ კი დებ ლად. 1, ØØOO
ორსულობა და მშობიარობის შემდგომი პერიოდი
ქალები, რომლებიც გეგმავენ ორსულობას
მკურ ნა ლო ბის ტაქ ტი კა და მო კი დე ბუ ლია პა ცი ენ ტის არ ჩე ვან ზე, ავად მ ყო ფო ბის ის ტო რი ა ზე, antiTSHR–ის მა ღალ ტიტ რ სა და ორ სუ ლო ბის თ ვის მო სამ ზა დე ბელ პე რი ოდ ზე [134–138]. არა საკ მა რი სად კონ ტ რო ლი რებუ ლი ჰი პერ თი რე ო ზის დროს ორ სუ ლო ბა უნ და გადა ი დოს ეუთი რე ო ზის მი იღ წე ვამ დე, რო მე ლიც უნ და და დას ტურ დეს 2 თან მიმ დევ რუ ლი კვლე ვით 2 თვის გან მავ ლო ბა ში სტა ბი ლუ რი მკურ ნა ლო ბის ფონ ზე. პაცი ენ ტი უნ და იყოს ინ ფორ მი რე ბუ ლი შემ დეგ სა კითხებზე: [1] ან ტი თი რე ო ი დუ ლი მე დი კა მენ ტე ბით მკურ ნა ლობას თან ასო ცი რე ბუ ლი თან და ყო ლი ლი დე ფექ ტე ბის რის კი; [2] გეს ტა ცი ის 610 კვი რის ვა და ზე ან ტი თი რე ოი დუ ლი მე დი კა მენ ტე ბის შე საძ ლო შეწყ ვე ტა; [3] ორ სულო ბის პირ ველ ტრი მეს ტ რამ დე, ან პირ ვე ლი ტრი მეს ტრის გან მავ ლო ბა ში ან ტი თი რე ო ი დუ ლი მე დი კა მენ ტით მკურ ნა ლო ბის საჭ რო ე ბი სას პრო პილ თი უ რა ცი ლით მკურ ნა ლო ბის უპი რა ტე სო ბა; [4] ორ სუ ლო ბის 16 კვი რის ვა დის შემ დეგ პრო პილ თი უ რა ცი ლის ნაც ვ ლად მე თი მაზო ლით მკურ ნა ლო ბის გაგ რ ძე ლე ბა; [5] „დაბლოკე და ჩა ა ნაც ვ ლე“ რე ჟი მის არ გა მო ყე ნე ბა. ორ სუ ლო ბა უნ და და ი გეგ მოს რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით მკურ ნა ლო ბი დან 6 თვის შემ დეგ, ამ პე რი ო დის გან მავ ლო ბა ში რე კო მენდე ბუ ლია კონ ტ რა ცეფ ცი ა. თი რე ო ი დექ ტო მია ნაჩ ვე ნებია ან ტით რო ი დუ ლი მე დი კა მენ ტე ბით, ან რა დი აქ ტი ული იოდით მკურ ნა ლო ბის უკუჩ ვე ნე ბის, ან პა ცი ენ ტის უარის შემ თხ ვე ვა ში. პოს ტო პე რა ცი უ ლად, ეუთი რე ო ზი უნ და და დას ტურ დეს ჩა სახ ვამ დე.
რეკომენდაციები
33 გრეივსის დაავადების მქონე რეპროდუქციული ასაკის ქალებს უნდა შეეთავაზოთ ჩასახვამდე კონსულტაცია და ორსულობის დაგეგმვამდე, ისინი უნდა იყვნენ სტაბილურ ეუთირეოიდულ მდგომარეობაში. 1, ØØOO
34 გრე ივ სის და ა ვა დე ბის მქო ნე ქა ლე ბი ინ ფორმი რე ბუ ლი უნ და იყ ვ ნენ, რომ, ორ სუ ლო ბის დადას ტუ რე ბის თა ნა ვე, და უ ყოვ ნებ ლივ მი მარ თონ ექიმს. 1, ØØØØ
35 ორ სუ ლო ბის და გეგ მ ვი სას და /ან ორ სუ ლო ბის პირ ველ ტრი მეს ტ რ ში მე თი მა ზო ლით მკურ ნალო ბა ზე მყო ფი ქა ლე ბი გა დაყ ვა ნი ლი უნ და იყვ ნენ პრო პილ თი ო უ რა ცილ ზე. 1, ØØØØ
ორსულები და გრეივსის დაავადება
ან ტი თი რე ო ი დუ ლი მე დი კა მენ ტის საწყი სი დღი უ რი დო ზა და მო კი დე ბუ ლია ჰი პერ თი რე ო ზის სიმ ძი მე ზე: მე თი მა ზო ლი 5–15 მგ, კარ ბი მა ზო ლი 10–30 მგ, პრო პილ თი ო უ რა ცი ლი 50–200 მგ [139, 140]. მე თი მა ზო ლით (კარბიმაზოლით) მკურ ნა ლო ბას თან ასო ცი რე ბუ ლი ემ ბ რი ო პა თი ე ბი, რო გო რი ცაა დის მორ ფუ ლი სა ხე, კა ნის აპ ლა ზი ა, ქო ა ნას, ან საყ ლა პა ვის ატ რე ზი ა, მუც ლის კედ ლის დე ფექ ტი, ჭი პის თი ა ქა რი, პარ კუჭ თა შუა ძგი დის დე ფექ ტი, გა მოვ ლინ დე ბა უპი რა ტე სად გეს ტა ცი ის 610 კვი რის ვა და ზე მე თი მა ზო ლის ზე გავ ლე ნით ბავ შ ვე ბის 24%ში [137, 141]. პრო პილ თი უ რა ცი ლით მკურ ნა ლო ბი სას თან და ყო ლი ლი დე ფექ ტე ბის სიხ ში რე იგი ვე ა, რაც მე თი მა ზო ლით მკურ ნა ლო ბის დროს, თუმ ცა, ნაკ ლე ბად მძი მე სპექ ტ რით გა მოვ ლინ დე ბა, ძი რი თა დად, წარ მოდ გე ნი ლია სა ხი სა და კის რის ცის ტე ბით, მამ რო ბი თი სქე სის ახალ შო ბი ლებ ში სა შარ დე გზე ბის პა თო ლო გი ე ბით [142]. პროპ რა ნო ლო ლი 1040 მგ, 34ჯერ დღე ში შე იძ ლე ბა და ი ნიშ ნოს; თუმ ცა, ხან გ რ ძ ლი ვი მკურ ნა ლო ბა არ არის რე კო მენ დე ბუ ლი, რად გან ბე ტა–ბლო კე რე ბი ასო ცი რე ბუ ლია ნა ყო ფის საშ ვი ლოს ნოს ში და ზრდის შე ფერ ხე ბას თან, ნა ყო ფის ბრა დი კარ დი ა სა და ნე ო ნა ტა ლურ ჰი პოგ ლი კე მი ას თან [143]. ან ტი თი რე ო ი დულ მე დი კა მენ ტებ ზე ალერ გი ის /უ კუჩ ვე ნე ბის შემ თხ ვე ვა ში, ნაჩ ვე ნე ბია თი რე ო ი დექ ტო მი ის ჩა ტა რე ბა ორ სუ ლო ბის მე ო რე ტრი მეს ტ რ ში [136, 144].
უარ ყო ფი თი antiTSHR–ის შემ თხ ვე ვა ში, პა ცი ენ ტების მხო ლოდ 5%ში ვი თარ დე ბა რე ცი დი ვი ან ტი თირე ო ი დუ ლი მე დი კა მენ ტე ბის შეწყ ვე ტი დან 8 კვი რის გან მავ ლო ბა ში [145]. ამ გ ვა რად, რო ცა ორ სუ ლო ბა დას ტურ დე ბა და მო სა ლოდ ნე ლია რე მი სი ის არ სე ბო ბა, ან ტი თი რე ო ი დუ ლი მე დი კა მენ ტით მკურ ნა ლო ბა შე იძლე ბა შეწყ დეს და ფა რი სებ რი ჯირ კ ვ ლის ფუნ ქ ცია უნდა გა კონ ტ როლ დეს 2 კვი რა ში ერ თხელ, ორ სუ ლო ბის პირ ვე ლი ტრი მეს ტ რის გან მავ ლო ბა ში. თუ ეუთი რე ო ზი ნარ ჩუნ დე ბა, ფა რი სებ რი ჯირ კ ვ ლის ფუნ ქ ცი ის მო ნი ტორინ გი ხდე ბა ყო ველ 4 კვი რა ში ერ თხელ, ორ სუ ლო ბის მე ო რე და მე სა მე ტრი მეს ტ რე ბის გან მავ ლო ბა ში. ან ტითი რე ო ი დუ ლი მე დი კა მენ ტე ბით მკურ ნა ლო ბის შეწყ ვეტის შემ დეგ რე ცი დი ვის გან ვი თა რე ბის რის კი მა ღა ლია შემ დეგ შემ თხ ვე ვებ ში: მკურ ნა ლო ბის ხან გ რ ძ ლი ვო ბა ნაკ ლე ბი 6 თვე ზე, ან ტი თი რე ო ი დუ ლი მე დი კა მენ ტე ბის მა ღა ლი დღი უ რი დო ზა, მა ღა ლი antiTSHR–ის ტიტ რი, მე დი კა მენ ტუ რი თე რა პი ის ფონ ზე და ბა ლი/ სუპ რე სიუ ლი TSH, გრე ივ სის ორ ბი ტო პა თი ის არ სე ბო ბა [146, 147]. ორ სულ თა თა ვი სუ ფა ლი T4–ის (ან სა ერ თო T4) მაჩ ვე ნე ბე ლი უნ და შე ნარ ჩუნ დეს ორ სულ თა სპე ცი ფიკუ რი ნორ მის ზე და ზღვარ თან [148]. მე სა მე ტრი მეს ტრ ში ან ტი თი რე ო ი დუ ლი მკურ ნა ლო ბის შეწყ ვე ტა შესაძ ლე ბე ლია ორ სუ ლებ თან, ვის თა ნაც antiTSHR აღარ ფიქ სირ დე ბა [135, 136]. სა პი რის პი როდ ამი სა, ორ სუ
გაიდლაინი თარგმნა და გამოსცა
საქართველოს ენდოკრინოლოგიისა
და მეტაბოლიზმის ასოციაციამ
Eur Thyroid J 2018;7:167–186DOI: 10.1159/000490384
Kahaly/Bartalena/Hegedüs/Leenhardt/Poppe/Pearce
15
ლო ბის ბო ლო პე რი ოდ ში დე დი სე უ ლი antiTSHR–ის მაღა ლი ტიტ რი [ზედა ზღვარ ზე 3ჯერ და უფ რო მე ტად) ნე ო ნა ტა ლუ რი დის თი რე ო ზის მო ნი ტო რინ გის ჩვე ნე ბაა [149–151]. ამას თან და კავ ში რე ბით, რო გორც ძლი ე რი რე კო მენ და ცი ა, ფა რი სებ რი ჯირ კ ვ ლის აუტო ი მუ ნური და ა ვა დე ბის მქო ნე ყვე ლა პა ცი ენტს, ორ სუ ლო ბის დად გო მის თა ნა ვე უნ და გა ნე საზღ ვ როს antiTSHR სენსი ტი უ რად შემ ბოჭ ვე ლი, ან უჯ რედ ზე და ფუძ ნე ბუ ლი ფუნ ქ ცი უ რი ბი ო რე ა გენ ტე ბით, თუ ან ტის ხე უ ლე ბის ტიტრი მო მა ტე ბუ ლი ა, კვლე ვა უნ და გა მე ორ დეს გეს ტაცი ის 1822 კვი რის ვა და ზე [5, 21–23, 43, 44, 149, 150]. და ბო ლოს, ფე ტა ლუ რი/ ნე ო ნა ტა ლუ რი ჰი პერ თი რე ო ზი სა ჭი რო ებს და უ ყოვ ნე ბელ მარ თ ვას მე თი მა ზო ლის, ბეტა–ბლო კე რი სა და კარ დი ო ვას კუ ლა რუ ლი შე მა ნარ ჩუნე ბე ლი თე რა პი ის გა მო ყე ნე ბით [43].
რეკომენდაციები
36 ფა რი სებ რი ჯირ კ ვ ლის აუტო ი მუ ნუ რი და ა ვა დების მქო ნე ყვე ლა პა ცი ენტს, ორ სუ ლო ბის დადგო მის თა ნა ვე უნ და გა ნე საზღ ვ როს antiTSHR სენ სი ტი უ რად შემ ბოჭ ვე ლი, ან უჯ რედ ზე და ფუძნე ბუ ლი ფუნ ქ ცი უ რი ბი ო რე ა გენ ტე ბით, თუ ანტის ხე უ ლე ბის ტიტ რი მო მა ტე ბუ ლი ა, კვლე ვა უნდა გა მე ორ დეს გეს ტა ცი ის 1822 კვი რის ვა და ზე. 1, ØØØØ
37 თუ დე დის anti–TSHRის ტიტ რი რჩე ბა მა ღა ლი (>3ჯერ ზღვრულ მაჩ ვე ნე ბელ ზე) რე კო მენ დე ბულია ნა ყო ფის თი რე ო ი დუ ლი დის ფუნ ქ ცი ის მონი ტო რინ გი, მთე ლი ორ სუ ლო ბის გან მავ ლო ბაში. 1, ØØØØ
38 ორ სუ ლო ბის დროს უნ და შე ირ ჩეს ან ტი თი რე ო იდუ ლი მე დი კა მენ ტე ბის მი ნი მა ლუ რი ეფექ ტუ რი დო ზა და არ გა მო ი ყე ნე ბა „დაბლოკე და ჩა ა ნაცვ ლე“ რე ჟი მი. 1, ØØØØ
39 დე დის თა ვი სუ ფა ლი T4 (საერთო T4) და TSH უნდა გა ნი საზღ ვ როს მკურ ნა ლო ბის დაწყე ბი დან ყო ველ 2 კვი რა ში და სა მიზ ნე მაჩ ვე ნებ ლის მიღწე ვის შემ დეგ, ყო ველ 4 კვი რა ში. 1, ØØOO
40 თუ გეს ტა ცი ის 16 კვი რის შემ დეგ სა ჭი როა ან ტითი რე ო ი დუ ლი მე დი კა მენ ტე ბით მკურ ნა ლო ბა, უნ და გა ნი ხი ლე ბო დეს პრო პილ თი ო უ რა ცი ლის შეც ვ ლა მე თი მა ზო ლით. 1, ØOOO
41 მე თი მა ზო ლის (<510 მგ დღე ში), ან პრო პილთი ო უ რა ცი ლის (<50100 მგ დღე ში) და ბა ლი დო ზე ბით მკურ ნა ლო ბი სას, ან ტი თი რე ო ი დუ ლი მე დი კა მენ ტე ბის მი ღე ბა შე საძ ლოა შეწყ დეს გეს ტა ცი ის 610 კვი რის ვა დამ დე. 2, ØOOO
მშობიარობის შემდომი პერიოდი
და ნი ა სა და იაპო ნი ა ში ჩა ტა რე ბუ ლი კვლე ვე ბის მიხედ ვით გრე ივ სის და ა ვა დე ბის რე ცი დი ვის ყვე ლა ზე მა ღა ლი რის კი გა მოვ ლინ და მშო ბი ა რო ბის შემ დ გომ 79 თვე ში (RR 3.8) [135, 152]. ან ტი თი რე ო ი დუ ლი მე დიკა მენ ტის მხო ლოდ მცი რე რა ო დე ნო ბა აღ წევს დე დის რძე ში, დე დი სა და ბავ შ ვის თ ვის უსაფ რ თხოდ ით ვ ლება პრო პილ თი უ რა ცი ლი სა (<250 მგ) და მე თი მა ზო ლის (<20 მგ) და ბა ლი დო ზით მკურ ნა ლო ბა. დე დამ ან ტითი რე ო ი დუ ლი მე დი კა მენ ტი უნ და მი ი ღოს უშუ ა ლოდ ბავ შ ვის ძუ ძუ თი გა მოკ ვე ბის შემ დეგ, გა ნა წი ლე ბუ ლი რამ დე ნი მე მი ღე ბად [153, 154].
რეკომენდაციები
42 გრე ივ სის და ა ვა დე ბის მქო ნე მე ძუ ძურ დე დებს სამ კურ ნა ლოდ უნ და შე ე თა ვა ზოთ იგი ვე მკურ ნალო ბა, რაც არა მე ძუ ძურ ქა ლებს. 1, ØØOO
43 ლაქ ტა ცი ის პე რი ოდ ში რე კო მენ დე ბუ ლია მე თიმა ზო ლით მკურ ნა ლო ბა, პრო პილ თი ო უ რა ცილით გა მოწ ვე უ ლი ჰე პა ტო ტოქ სი კუ რო ბის საფ რთხის გათ ვა ლის წი ნე ბით. 1, ØØOO
ხანდაზმულები, ბავშვები და ზრდასრულები და იმუნური რეკონსტიტუცია
ხანდაზმულები
ასა კის მა ტე ბას თან ერ თად, გრე ივ სის და ა ვა დე ბის სიხ ში რის კლე ბის მი უ ხე და ვად, ცალ კე უ ლი შემ თხ ვევე ბი შე იძ ლე ბა და ფიქ სირ დეს 70 ან 80 წელს გა და ცილე ბულ პა ცი ენ ტებ თან. მათ შე საძ ლე ბე ლია გა მო უვლინ დეთ ტი პუ რი სიმ პ ტო მე ბი, რო გო რი ცა ა, სხე უ ლის მა სის კლე ბა, ტრე მო რი, აჟი ტა ცია და სიცხის აუტანლო ბა; თუმ ცა, ასა კო ვან პი რებ ში და ა ვა დე ბა ხში რად ვლინ დე ბა ზო გა დი სიმ პ ტო მე ბის სა ხით, რო გო რი ცა ა, დაღ ლი ლო ბა, ხა სი ა თის ცვლი ლე ბე ბი, ჰა ე რის უკ მარი სო ბა („აპათიური თი რე ო ტოქ სი კო ზი’’). ასე ვე, ხანდაზ მუ ლი ასა კის პა ცი ენ ტებ თან უფ რო ხში რია მძი მე გა მოვ ლი ნე ბე ბი, წი ნა გუ ლე ბის ფიბ რი ლა ცი ა, გუ ლის შე გუ ბე ბი თი უკ მა რი სო ბა, ან მწვა ვე იშე მი უ რი კო რონა რუ ლი სინ დ რო მი. მძი მე თი რე ო ტოქ სი კო ზის მქო ნე ასა კო ვა ნი პი რე ბის მკურ ნა ლო ბა უნ და წა რი მარ თოს ახალ გაზ რ და პა ცი ენ ტე ბის მკურ ნა ლო ბის მსგავ სად, რაც გუ ლის ხ მობს ან ტი თი რე ო ი დუ ლი მე დი კა მენ ტე ბით მკურ ნა ლო ო ბის დაწყე ბას ეუთი რე ო ზის მი საღ წე ვად და, სა ჭი რო ე ბი სა მებრ, ბე ტა ბ ლო კე რე ბის გა მო ყე ნებას. წი ნა გუ ლე ბის ფიბ რი ლა ცი ის, ან სხვა ტა ქი ა რითმი ის, თუ გუ ლის სხვა და ა ვა დე ბე ბის არ სე ბო ბი სას, დანერ გი ლი პრაქ ტი კაა ად რე ულ ეტაპ ზე რა დი კა ლუ რი თე რა პი ა, ჩვე უ ლებ რივ, რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით თერა პი ა, რე კუ რენ ტუ ლი ჰი პერ თი რე ო ზის მი ერ გა მოწვე უ ლი შემ დ გო მი კარ დი ა ლუ რი გარ თუ ლე ბე ბის თავი დან ასა ცი ლებ ლად. ხან დაზ მულ, ან და უძ ლუ რე ბულ პა ცი ენ ტებ ში შე და რე ბით მსუ ბუ ქი ჰი პერ თი რე ო ზი თა და კარ დი ა ლუ რი გარ თუ ლე ბე ბის გა რე შე, მე თი მა ზოლის (კარბიმაზოლი) და ბა ლი დო ზის (2,55 მგ დღე ში) ხან გ რ ძ ლი ვი მი ღე ბა, ეფექ ტუ რი და კარ გად ასა ტა ნი თე რა პი ა ა, გან სა კუთ რე ბით მა შინ, რო დე საც რა დი ოაქ ტი უ რი იოდით თე რა პია არაა ხელ მი საწ ვ დო მი და /ან არ სე ბობს უკუჩ ვე ნე ბე ბი თი რე ო ი დექ ტო მი ის მიმართ. ასა კო ვან პა ცი ენ ტებ ში უფ რო ხში რია ან ტი თირე ო ი დუ ლი მე დი კა მენ ტე ბით გა მოწ ვე უ ლი აგ რა ნულო ცი ტო ზი [155] და მნიშ ვ ნე ლო ვა ნია ამის შე სა ხებ პაციენტის გაფ რ თხი ლე ბა, ხო ლო კოგ ნი ტუ რი დარ ღვე ვე ბის შემ თ ვე ვა ში, პა ცი ენ ტის ოჯა ხის წევ რებ სა და მომ ვ ლე ლებს უნ და მი ე წო დოთ წე რი ლო ბი თი ინ ფორმა ცი ა. ამავ დ რო უ ლად, ხან დაზ მულ პა ცი ენ ტებ ში გაცი ლე ბით უფ რო მა ღა ლია გრე ივ სის ორ ბი ტო პა თი ის გან ვი თა რე ბის ალ ბა თო ბა, ამი ტომ, გა ნს აკუთ რე ბუ ლი ყუ რადღე ბით უნ და შე ფას დეს: შე სა ბა მის შემ თხ ვე ვა ში, თამ ბა ქოს მწე ვე ლო ბის შეწყ ვე ტის რჩე ვა და მკურ ნალო ბას თან და კავ ში რე ბუ ლი ჰი პო თი რე ო ზის მაქ სი მალუ რად თა ვი დან აცი ლე ბა.
2018 ETA Guideline for the Managementof Graves’ Hyperthyroidism
Eur Thyroid J 2018;7:167–186DOI: 10.1159/000490384
გაიდლაინი თარგმნა და გამოსცა
საქართველოს ენდოკრინოლოგიისა
და მეტაბოლიზმის ასოციაციამ
16
რეკომენდაციები
44 ხან დაზ მულ პა ცინ ტებს, რო მელ თაც აქვთ ჰი პერთი რე ო ზით გა მოწ ვე უ ლი წი ნა გულ თა ფიბ რი ლაცი ა, გუ ლის უკ მა რი სო ბა, ან გუ ლის იშე მი უ რი და ა ვა დე ბის სიმ პ ტო მე ბი, უნ და ჩა უ ტარ დეთ რადი კა ლუ რი თე რა პი ა, რო გორც წე სი, რა დი ო აქტი უ რი იოდით. 1, ØØØO
45 მე თი მა ზო ლის (კარბიმაზოლი) ხან გ რ ძ ლი ვად მი ღე ბა უნ და გა ნი ხი ლე ბო დეს და მაკ მა ყო ფი ლე ბელ თე რა პი ად გრე ივ სის და ა ვა დე ბის მსუ ბუ ქი ფორ მის მქო ნე ხან დაზ მულ პა ცი ენ ტებ ში. 2, ØOOO
ბავშვები და მოზარდები
ბავ შ ვებ სა და მო ზარ დებ ში გრე ივ სის და ა ვა დე ბა გვიან იჩენს ხოლ მე თავს, ხო ლო ისე თი სიმ პ ტო მე ბი, რო გო რი ცაა დას წავ ლის უნა რის დაქ ვე ი თე ბა, ქცე ვის ცვლი ლე ბე ბი, შფოთ ვა, ძი ლის დარ ღ ვე ვა, შე საძ ლოა წლე ბის გან მავ ლო ბა ში არ სე ბობ დეს, სა ნამ მა თი გამომ წ ვე ვი მი ზე ზის იდენ ტი ფი ცი რე ბა მოხ დე ბა. უნ და აღი ნი შოს, რომ მო ზარდ გო გო ნებ ში, რო მელ თაც აღენიშ ნე ბათ სხე უ ლის მა სის კლე ბა, ხში რად არას წო რად ხდე ბა კვე ბი თი დარ ღ ვე ვე ბის დი აგ ნოს ტი რე ბა. ზრდასრუ ლებ თან შე და რე ბით, მო ზარ დე ბის ან ტი თი რე ო იდუ ლი მე დი კა მენ ტე ბით მკურ ნა ლო ბის გა მო სა ვა ლი არა კე თილ სა ი მე დო ა. ან ტი თი რე ო ი დუ ლი მე დი კა მენტე ბით მკურ ნა ლო ბის შემ დ გო მი ორი, ან მე ტი წლის გან მავ ლო ბა ში, რე მი სი ის სიხ ში რე არ აღე მა ტე ბა 25%ს, რაც აუცი ლე ბელს ხდის ბავ შ ვე ბის უმე ტე სო ბა ში ან ტითი რე ო ი დუ ლი მე დი კა მენ ტე ბის ხან გ რ ძ ლი ვად გა მოყე ნე ბას. მე ტიც, ან ტი თი რე ო ი დუ ლი მე დი კა მენ ტე ბით გა მოწ ვე უ ლი გვერ დი თი მოვ ლე ნე ბის სიხ ში რე უფ რო მა ღა ლია ბავ შ ვებ ში, რაც ნიშ ნავს, რომ პრო პილ თი ო ურა ცი ლი აღა რაა რე კო მენ დე ბუ ლი ბავ შ ვე ბი სთ ვის, მის მი ერ გა მოწ ვე უ ლი ღვიძ ლის უკ მა რი სო ბის გა მო, ყო ველი 2000დან 1 ბავ შ ვ ში. თუ მო ზარდს გა ნუ ვი თარ დე ბა გვერ დი თი მოვ ლე ნე ბი ან ტი თი რე ო ი დუ ლი მე დი კა მენტე ბის მი ღე ბის პე რი ოდ ში, რე კო მენ დე ბუ ლია ად რე ული ოპე რა ცია ტო ტა ლუ რი თი რე ო ი დექ ტო მი ის სა ხით. უკა ნაკ ნელ წლებ ში, რა დი ო აქ ტი უ რი იოდის უსაფ რთხო ე ბის შე სა ხებ პო ზი ცი ე ბი უფ რო გამ ყარ და, გან საკუთ რე ბით პოს ტ პუ ბერ ტუ ლი ასა კის ახალ გაზ რ დებ ში. შე სა ბა მი სად, მე თი მა ზო ლის (კარბიმაზოლი) და ბა ლი დო ზე ბით ხან გ რ ძ ლი ვი მკურ ნა ლო ბა და შემ დ გომ, საჭი რო ე ბის შემ თ ვე ვა ში, 16 წლის ასაკ ში ოპე რა ცი ა, ან რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით თე რა პი ის ჩარ თ ვა მკურ ნალო ბა ში, ყვე ლა ზე ხში რად გა მო ყე ნე ბა დი სამ კურ ნალო სქე მაა ამ ასა კობ რივ ჯგუფ ში. ჰი პერ, თუ ჰი პო თირე ო ზის ნე ბის მი ერ ეპი ზოდს, რო გორც მკურ ნა ლო ბის შე დეგს, მა ღა ლი ალ ბა თო ბით გავ ლე ნა ექ ნე ბა აკა დემი ურ მოს წ რე ბა ზე და ეს ფაქ ტო რი გა სათ ვა ლის წი ნე ბილია ნე ბის მი ე რი გა დაწყ ვე ტი ლე ბის მი ღე ბი სას.
რეკომენდაციები
46 ბავ შ ვებ თან და მო ზარ დებ თან თა ვი დან უნ და იყოს აცი ლე ბუ ლი პრო პილ თი ო უ რა ცი ლის გა მოყე ნე ბა. 1, ØØØØ
47 გრე ივ სის და ა ვა დე ბის მქო ნე ბავ შ ვებ თან მე თი მაზო ლის (კარბიმაზოლი) ხაგ რ ძ ლი ვი გა მო ყე ნე ბა უნ და დარ ჩეს მკურ ნა ლო ბის მთა ვარ მე თო დად. 1, ØØØO
48 ბავ შ ვებ თან რა დი კა ლუ რი თე რა პი ის ძი რი თა დი მე თო დი არის თი რე ო ი დექ ტო მი ა, თუმ ცა პოს ტპუ ბერ ტა ტულ ასაკ ში შე საძ ლოა გა ნი ხი ლე ბო დეს რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით მკურ ნა ლო ბაც. 2, ØØOO
იმუნური რეკონსტიტუცია
იმუ ნუ რი რე კონ ს ტი ტუ ცი უ ლი გრე ივ სის და ა ვა დება პირ ვე ლად და ფიქ სირ და გა ფან ტუ ლი სკლე რო ზით და ა ვა დე ბულ პა ცი ენ ტებ ში, რომ ლე ბიც მკურ ნა ლო ბის მიზ ნით იღებ დ ნენ ლიმ ფო ცი ტე ბის და მაქ ვე ი თე ბელ ან ტის ხე უ ლებს ალემ ტუ ზუ მა ბის სა ხით (CampathH1). ეს მკურ ნა ლო ბა იწ ვევს თავ და პირ ველ ლიმ ფო პე ნი ას, მაგ რამ 1224 თვის შემ დეგ, ლიმ ფო ცი ტე ბის პო პუ ლაცი ის აღ დ გე ნას თან ერ თად, პა ცი ენ ტე ბის 2030%ს უვითარ დე ბა antiTSHR და დე ბი თი გრე ივ სის და ა ვა დე ბა. გრე ივ სის და ა ვა დე ბის ასე თი ვე ხა სი ა თი შე ი ნიშ ნე ბა აივ–ინ ფი ცი რე ბულ პა ცი ენ ტებ თან, რომ ლე ბიც იმ ყოფე ბი ან აქ ტი ურ ან ტი რეტ რო ვი რუ სულ მკურ ნა ლო ბა ზე. ამ დროს CD4 ლიმ ფო ცი ტე ბის რიცხ ვის ზრდას თან ერთად ვი თარ დე ბა ჰი პერ თი რე ო ზი. იმუ ნუ რი რე კონ ს ტიტუ ცი უ ლი გრე ივ სის და ა ვა დე ბა, ასე ვეა პა ცი ენ ტებ თან, რომ ლებ საც ჩა უ ტარ დათ ძვლის ტვი ნის ტრან ს პ ლანტა ცი ა. შემ თხ ვე ვა თა უმე ტე სო ბა ში, ჰი პერ თი რე ო ზი მარ თ ვა დი ა, და მო კი დე ბუ ლია ზო გად მდგო მა რე ო ბაზე და არ წარ მო ად გენს არ სე ბუ ლი იმუ ნო მო დუ ლა ციუ რი თე რა პი ის შეწყ ვე ტის ჩვე ნე ბას. მი უ ხე და ვად იმი სა, რომ თავ და პირ ველ ან გა რი შებ ში ასეთ პა ცი ენ ტებ თან მო წო დე ბუ ლი იყო რა დი კა ლუ რი თე რა პი ა, დღე ი სათვის დაგ რო ვე ბუ ლი გა მოც დი ლე ბა გვთა ვა ზობს, რომ მა თი მარ თ ვა შე საძ ლე ბე ლია „სპონტანური’’ გრე ივსის და ა ვა დე ბის მქო ნე პა ცი ენ ტე ბის მსგავ სად. ვი ნაი დან ასეთ შემ თხ ვე ვებ ში იმუ ნო ლო გი უ რი შე ტე ვა შეიძ ლე ბა გარ და მა ვა ლი იყოს, გო ნივ რუ ლი მიდ გო მაა ან ტი თი რე ო ი დუ ლი მე დი კა მენ ტე ბე ბით მკურ ნა ლო ბა, სა ნამ მო ცირ კუ ლი რე antiTSHR არა გან საზღ ვ რა დი არ გახ დე ბა.
რეკომენდაციები
49 იმუ ნო მო დუ ლა ცი უ რი თე რა პი ით გა მოწ ვე უ ლი გრე ივ სის ჰი პერ თი რე ო ზი არ არის არც აღ ნიშ ნული იმუ ნო მო დუ ლა ცი უ რი თე რა პი ის შეწყ ვე ტის, არც ჰი პერ თი რე ო ზის რა დი კა ლუ რი მკურ ნა ლობის აუცი ლე ბე ლი ჩვე ნე ბა. 1, ØOOO
50 იმუ ნუ რი რე კონ ს ტი ტუ ცი უ რი გრე ივ სის და ა ვადე ბის მქო ნე პა ცი ენ ტებ ში შრა ტის anti–TSH–Rის შემ დ გო მი მო ნი ტო რინ გი შე იძ ლე ბა გა მო ი ყენე ბო დეს ან ტი თი რე ო ი დუ ლი მე დი კა მენ ტე ბით მკურ ნა ლო ბის ხან გ რ ძ ლი ვო ბის გან საზღ ვ რის თვის. 2, ØOOO
პერსპექტივები და დასკვნები
მიმ დი ნა რე პრეკ ლი ნი კუ რი და კლი ნი კუ რი კვლე ვები აფა სებს იმ ახა ლი მე დი კა მენ ტე ბის და /ან ნივ თი ერე ბე ბის ეფექ ტუ რო ბას, რომ ლებ საც პო ტენ ცი უ რად შე უძ ლი ათ გრე ივ სის და ა ვა დე ბის ბუ ნებ რი ვი მიმ დინა რე ო ბის შეც ვ ლა პა თო გე ნეზ ზე ზე მოქ მე დე ბით. აღნიშ ნუ ლი თე რა პი უ ლი აგენ ტე ბი მო ი ცავს TSHR–ის მო ნოკ ლო ნურ ან ტის ხე უ ლებს, იმუ ნო მო დუ ლა ცი ურ TSHR–ის პეპ ტი დებს და მცი რე მო ლე კუ ლურ TSHR–ის ლი გან დებს, რომ ლებ საც შუძ ლი ათ antiTSHRის თი
გაიდლაინი თარგმნა და გამოსცა
საქართველოს ენდოკრინოლოგიისა
და მეტაბოლიზმის ასოციაციამ
Eur Thyroid J 2018;7:167–186DOI: 10.1159/000490384
Kahaly/Bartalena/Hegedüs/Leenhardt/Poppe/Pearce
17
რე ო იდ მას ტი მუ ლი რე ბე ლი ეფექ ტის დაბ ლოკ ვა, შე საბა მი სად, მოქ მე დე ბენ რო გორც მი სი ან ტა გო ნის ტე ბი. თუმ ცა, მო ნა ცე მე ბი ჯერ კი დევ წი ნას წა რი და არა საკმა რი სი ა, იმის გან საზღ ვ რის თ ვის, და ი ნერ გე ბა თუ არა ამ მე დი კა მენ ტე ბის გა მო ყე ნე ბა გრე ივ სის და ა ვა დე ბის სა მარ თა ვად ყო ველ დღი ურ პრაქ ტი კა ში. ასე ვე, ბი ოლო გი უ რი შე ნა ერ თე ბის, რო გო რი ცაა რი ტუქ სი მა ბი, გა მო ყე ნე ბის სარ წ მუ ნო ო ბა არაა გამ ყა რე ბუ ლი საკმა რი სი მო ნა ცე მე ბით, მი უ ხე და ვად მი სი რა ცი ო ნა ლურო ბი სა. უკან ასაკ ნე ლი მიდ გო მით, მარ თ ვის ოპ ტიმა ლუ რი ტაქ ტი კა ემ ყა რე ბა პა ცი ენ ტის ინ ტე რე სე ბის გა ტა რე ბა სა და მი სი სპე ცი ფი კუ რი კლი ნი კუ რი მა ხასი ა თებ ლე ბის გათ ვა ლის წი ნე ბას, რო გო რი ცაა ასა კი, არით მი ის, ან გუ ლის იშე მი უ რი და ა ვა დე ბის არ სე ბო ბა ანამ ნეზ ში, ჩიყ ვის ზო მა და თი რე ო ტოქ სი კო ზის სიმ ძიმე. ვი ნა ი დან მკურ ნა ლო ბის თი თო ე ულ მე თოდს აქვს თა ვი სი შეზღუდ ვე ბი და გვერ დი თი მოვ ლე ნე ბი, ექიმე ბი კარ გად უნ და იც ნობ დ ნენ თი თო ე უ ლი მათ გა ნის უპი რა ტე სო ბებ სა და ნაკ ლო ვა ნე ბებს, რა თა შეძ ლონ პა ცი ენ ტის თ ვის მაქ სი მა ლუ რად სა სარ გებ ლო თე რა პიის სწო რად შერ ჩე ვა.
ამ გა იდ ლა ი ნის სა მიზ ნე აუდი ტო რია ექი მე ბი ა, რომლე ბიც მუ შა ო ბენ გრე ივ სის და ა ვა დე ბის მქო ნე პა ცი ენტებ თან. ამ დო კუ მენ ტ ში ხაზ გას მუ ლია რა ცი ო ნა ლუ რი სა მე დი ცი ნო პრაქ ტი კა. ეს გა იდ ლა ი ნი არ ანაც ვ ლებს კლი ნი კურ მსჯე ლო ბას, გა დაწყ ვე ტი ლე ბის ინ დი ვი დუა ლურ მი ღე ბას, ან პა ცი ენ ტი სა და მი სი ოჯა ხის სურვი ლებს. არა მედ, თი თო ე უ ლი რე კო მენ და ცია უნ და შე ფას დეს ამ კრი ტე რი უ მებთნ ერ თად, რა თა სა ბო ლოოდ მი ვი ღოთ პა ცი ენ ტის თ ვის ყვე ლა ზე ოპ ტი მა ლუ რი გა დაწყ ვე ტი ლე ბა. რო დე საც პა ცი ენ ტის თ ვის სა ჭი რო პი რო ბე ბის უზ რუნ ველ ყო ფა შე უძ ლია მსგავ სი, სპე ციფი კუ რი გა მოც დი ლე ბის მქო ნე სა მე დი ცი ნო და წე სე ბულე ბას, პა ცი ენ ტი აუცი ლებ ლად უნ და გა და მი სა მარ თდეს ასეთ და წე სე ბუ ლე ბა ში.
რადიკალური მკურნალობა – იგულისხმება
რადიოაქტიური იოდით თერაპია და ქირურგია
ANCA – ანტინეიტროფილური ციტოპლაზმური
ანტისხეული
AntiTSHR თირეოტროპული ჰორმონის
რეცეპტორის საწინააღმდეგო ანტისხეული
CBZ – კარბიმაზოლი
IGF1R – ინსულინის–მსგავსი ზრდის ფაქტორი 1–
ის რეცეპტორი
MMI – მეთიმაზოლი
PTU – პროპილთიოურაცილი
SSKI – კალიუმის იოდიდის ნაჯერი ხსნარი
T3 – ტრიიოდთირონინი
T4 – თიროქსინი
TSH თირეოტროპული ჰორმონი
TSHR თირეოტროპული ჰორმონის რეცეპტორი
2018 ETA Guideline for the Managementof Graves’ Hyperthyroidism
Eur Thyroid J 2018;7:167–186DOI: 10.1159/000490384
გაიდლაინი თარგმნა და გამოსცა
საქართველოს ენდოკრინოლოგიისა
და მეტაბოლიზმის ასოციაციამ
18
ცხრილი 6. 50 რეკომენდაცია, რომელიც მოწოდებულია ამ გაიდლაინში
# რეკომენდაციებიმტკიცებულების ძალა და დონე
1 AntiTSHR–ის გან საზღ ვ რა გრე ივ სის ჰი პერ თი რე ო ზის სწრა ფი და ზუს ტი დი აგ ნოს ტი კი სა და დი ფე რენ ცი უ ლი დი აგ ნოს ტი კის მგრძნო ბი ა რე და სპე ცი ფი კუ რი მე თო დი ა.
1, ØØØØ
2 რო დე საც ტექ ნი კუ რად ხელ მი საწ ვ დო მი ა, antiTSHR–ის ფუნ ქ ცი უ რი დი ფე რენ ცი ა ცია (მასტიმულირებელი vs. მა ინ ჰი ბი რე ბე ლი, რედ. შე ნიშ ვ ნა) გა მო სა დე გია და აქვს პრედიქ ტო რუ ლი ღი რე ბუ ლე ბა გრე ივ სის და ა ვა დე ბის მქო ნე პა ცი ენ ტებ ში ორ სუ ლო ბის / მ შო ბი ა რო ბის შემ დ გომ პე რი ოდ ში და ექ ს ტ რა თი რე ო ი დუ ლი გა მოვ ლი ნე ბე ბის დროს.
2, ØØØO
3 ულ ტ რაბ გე რი თი კვლე ვა, რო მე ლიც მო ი ცავს ულ ტ რაბ გე რით რუ ხი სკა ლი სა და ფე რადი, ან ენერ გე ტი კუ ლი დოპ ლე რით გა მოკ ვ ლე ვას, რე კო მენ დე ბუ ლია რო გორც ვი ზუ ალი ზა ცი ის მე თო დი გრე ივ სის ჰი პერ თი რე ო ზის დი აგ ნო ზის გა სამ ყა რებ ლად.
1, ØØØØ
4 ფა რი სებ რი ჯირ კ ვ ლის სცინ ტიგ რა ფია შე მო თა ვა ზე ბუ ლია ფა რი სებ რი ჯირ კ ვ ლის კვანძე ბი სა და ჰი პერ თი რე ო ზის თა ნა არ სე ბო ბი სას და, ასე ვე, რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით თე რაპი ამ დე.
2, ØØØO
5 ახ ლად დი აგ ნოს ტი რე ბუ ლი გრე ივ სის ჰი პერ თი რე ო ზის მქო ნე პა ცი ენ ტებს უნ და და ე ნიშნოთ ან ტი თი რე ო ი დუ ლი მე დი კა მენ ტე ბი. რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით თე რა პი ა, ან თი რე ოი დექ ტო მია შე საძ ლოა გა ნი ხი ლე ბო დეს იმ შემ თხ ვე ვებ ში, თუ პა ცი ენ ტი უპი რა ტე სო ბას ანი ჭებს ამ მიდ გო მებს.
1, ØØØØ
6 მე თი მა ზო ლი (კარბიმაზოლი) უნ და იყოს გა მო ყე ნე ბუ ლი ყვე ლა არა ორ სულ პა ცი ენ ტ ში, ვინც ირ ჩევს ან ტი თი რე ო ი დულ მე დი კა მენ ტურ მკურ ნა ლო ბას გრე ივ სის ჰი პერ თი რე ოზის სამ კურ ნა ლოდ.
1, ØØØØ
7 მე თი მა ზო ლი ინიშ ნე ბა 1218 თვით, შემ დეგ მი სი მი ღე ბა წყდე ბა, თუ TSH და antiTSHR ნორ მა ში ა.
1, ØØØØ
8 AntiTSHR–ის გან საზღ ვ რა რე კო მენ დე ბუ ლია ან ტი თი რე ო ი დუ ლი მე დი კა მენ ტე ბის შეწყვე ტამ დე. მა თი რა ო დე ნო ბის გან საზღ ვ რა გვეხ მა რე ბა პროგ ნო ზი რე ბა ში, თუ რო მელ პა ცი ენტს უნ და შე უწყ დეს ან ტი თი რე ო ი დუ ლი მკურ ნა ლო ბა. AntiTSHR–ის ნორ მა ლუ რი დო ნე მიგ ვა ნიშ ნებს რე მი სი ის მა ღალ ალ ბა თო ბა ზე.
1, ØØØØ
912–18–თვი ა ნი მკურ ნა ლო ბის შემ დეგ, antiTSHR–ის მუდ მი ვად მა ღა ლი ტიტ რის შემ თხ ვევა ში, შე საძ ლე ბე ლია თე რა პი ის გაგ რ ძე ლე ბა მე თი მა ზო ლით და antiTSHR–ის გან მე ორე ბით გან საზღ ვ რა და მა ტე ბი თი მკურ ნა ლო ბი დან 12 თვე ში, ან აირ ჩეს მკურ ნა ლო ბის ალ ტერ ნა ტი უ ლი მე თო დე ბი: რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით თე რა პი ა, ან თი რე ო ი დექ ტო მი ა.
1, ØØØO
10 პა ცი ენ ტე ბი ინ ფორ მი რე ბუ ლი უნ და იყ ვ ნენ ან ტი თი რე ო ი დუ ლი მე დი კა მენ ტე ბის შე საძლო გვერ დი თი ეფექ ტე ბის შე სა ხებ და და უ ყოვ ნებ ლივ შე ატყო ბი ნონ მკურ ნალ ექიმს, თუ გან ვი თარ და: სიყ ვით ლე, ღია ფე რის გა ნა ვა ლი, მუ ქი ფე რის შარ დი, ცხე ლე ბა, ფარინ გი ტი, ან ცის ტი ტი.
1, ØØOO
11 ან ტი თი რე ო ი დულ მე დი კა მენ ტებ ზე მყოფ პა ცი ენ ტებს ცხე ლე ბის და /ან ფა რინ გი ტის დროს უნ და გა ნე საზღ ვ როთ ლე ი კო ცი ტე ბი, ხო ლო თუ გან ვი თარ და სიყ ვით ლე, ღია ფერის გა ნა ვა ლი, ან მუ ქი ფე რის შარ დი, უნ და შე ფას დეს ღვიძ ლის ფუნ ქ ცი ა.
1, ØØOO
12 ბე ტა–ად რე ნერ გუ ლი ბლო კა და რე კო მენ დე ბუ ლია ყვე ლა შე სა ბა მის შემ თხ ვე ვა ში გრეივ სის ჰი პერ თი რე ო ზის დროს.
1, ØØØØ
13 თუ გრე ივ სის და ა ვა დე ბის მქო ნე პა ცი ენტს ან ტი თი რე ო ი დუ ლი მე დი კა მენ ტე ბით მკურნა ლო ბის პირ ვე ლი კურ სის დას რუ ლე ბის შემ დეგ ხე ლახ ლა გა ნუ ვი თარ და ჰი პერ თი რეო ზი, რე კო მენ დე ბუ ლია რა დი კა ლუ რი მკურ ნა ლო ბა – რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით თე რა პი ა, ან თი რე ო ი დექ ტო მი ა. მე თი მა ზო ლის და ბა ლი დო ზით შემ დ გო მი ხან გ რ ძ ლი ვი თე რა პია შე იძ ლე ბა გა ნი ხი ლე ბო დეს რე მი სი ა ში არ მ ყოფ პა ცი ენ ტებ თან, რომ ლე ბიც ამ მიდ გო მას ანი ჭე ბენ უპი რა ტე სო ბას.
1, ØØØO
14 სუბ კ ლი ნი კუ რი ჰი პერ თი რე ო ზის მკურ ნა ლო ბა რე კო მენ დე ბუ ლია გრე ივ სის და ა ვა დების მქო ნე >65 წლის ასა კის პა ცი ენ ტებ თან, რო მელ თა TSH მუდ მი ვად <0,1 მსე/ლ.
1, ØØOO
15 გრე ივ სის სუბ კ ლი ნი კუ რი ჰი პერ თი რე ო ზის პირ ვე ლი რი გის თე რა პია უნ და იყოს ან ტითი რე ო ი დუ ლი მე დი კა მენ ტე ბით მკურ ნა ლო ბა.
1, ØØOO
გაიდლაინი თარგმნა და გამოსცა
საქართველოს ენდოკრინოლოგიისა
და მეტაბოლიზმის ასოციაციამ
Eur Thyroid J 2018;7:167–186DOI: 10.1159/000490384
Kahaly/Bartalena/Hegedüs/Leenhardt/Poppe/Pearce
19
16 გრე ივ სის და ა ვა დე ბის მქო ნე პა ცი ენ ტებ თან თი რე ო ი დუ ლი კრი ზის დროს უნ და ჩა ტარდეს მრა ვალ მ ხ რი ვი მკურ ნა ლო ბა, რაც გუ ლის ხ მობს: ან ტი თი რე ო ი დუ ლი მე დი კა მენტე ბით თე რა პი ას, გლუ კო კორ ტი კო ი დე ბის გა მო ყე ნე ბას, ბე ტა ად რე ნერ გულ ბლო კადას, გა მაგ რი ლე ბელ საბ ნებს, სითხის ბა ლან სის აღ დ გე ნას, ნუტ რი ცი ულ მხარ და ჭე რას, ფილ ტ ვე ბის ხე ლოვ ნურ ვენ ტი ლა ცი ა სა და ინ ტენ სი უ რი თე რა პი ის გან ყო ფი ლე ბა ში მონი ტო რინგს.
1, ØØOO
17 რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით თე რა პი ის აბ სო ლუ ტუ რი ჩვე ნე ბა არ არ სე ბობს, თუმ ცა, ის ხშირად რე კო მენ დე ბუ ლია პა ცი ენ ტებ თან, რომ ლებ საც აღე ნიშ ნე ბათ ან ტი თი რე ო ი დუ ლი მე დი კა მენ ტე ბის ფონ ზე გვერ დი თი ეფექ ტე ბი, ან მკურ ნა ლო ბის შემ დ გო მი რე ცი დი ვი.
1, ØØOO
18 რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით თე რა პი ის ეფექ ტუ რო ბი სა და შე საძ ლო გვერ დი თი ეფექ ტე ბის ყვე ლა ას პექ ტის შე სა ხებ პა ცი ენტს უნ და მი ვა წო დოთ რო გორც ვერ ბა ლუ რი, ისე წე რილო ბი თი ინ ფორ მა ცი ა.
1, ØØOO
19 თუ გა მო ყე ნე ბუ ლია ან ტი თი რე ო ი დუ ლი მე დი კა მენ ტე ბი, მა თი მი ღე ბა დრო ე ბით უნ და შე ჩერ დეს, რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით თე რა პი ამ დე და ახ ლო ე ბით 1 კვი რით ად რე და რადი ო აქ ტი უ რი იოდით თე რა პი ი დან 1 კვი რის გან მავ ლო ბა ში, რა თა არ შემ ცირ დეს რა დიო აქ ტი უ რი იოდით თე რა პი ის ეფექ ტუ რო ბა.
1, ØØØØ
20 დო ზის გა მოთ ვ ლა არ იძ ლე ვა ხან გ რ ძ ლი ვი ეუთი რე ო ზის გა რან ტი ას და სრუ ლი ად მი საღე ბია რა დი ო აქ ტი უ რი იოდის ფიქ სი რე ბუ ლი დო ზის შე თა ვა ზე ბა.
1, ØØØO
21 ორ სუ ლო ბა და ლაქ ტა ცია არის რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით თე რა პი ის აბ სო ლუ ტუ რი უკუჩვე ნე ბა.
1, ØØØO
22 რო გორც ქა ლებ ში, ისე მა მა კა ცებ ში, ჩა სახ ვა უნ და გა და ვად დეს რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით თე რა პი ის ჩა ტა რე ბი დან სულ მცი რე 6 თვით.
1, ØØØO
23 თუ ბავ შ ვებ ში გა მო ი ყე ნე ბა რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით თე რა პი ა, აბ ლა ცი უ რი დო ზე ბი უნ და შე ირ ჩეს ჰი პო თი რე ო ზის სწრა ფად მიღ წე ვის მიზ ნით.
1, ØØØO
24 თუ გა დაწყ ვე ტი ლია ქი რურ გი უ ლი ჩა რე ვა, არ ჩე ვის მე თო დია ტო ტა ლუ რი თი რე ო ი დექტო მი ა, რაც უნ და ჩა ა ტა როს და ხე ლოვ ნე ბულ მა ქი რურ გ მა, რო მე ლიც ყო ველ წ ლი უ რად დი დი რა ო დე ნო ბით თი რე ო ი დექ ტო მი ას ატა რებს.
1, ØØØØ
25 პე რი, ან პოს ტო პე რა ცი უ ლი თი რე ო ტოქ სი კო ზის გამ წ ვა ვე ბის თა ვი დან ასა ცი ლებ ლად, ოპე რა ცი ამ დე უნ და მოხ დეს ეუთი რე ო ზის აღ დ გე ნა ან ტი თი რე ო ი დუ ლი მე დი კა მენ ტებით.
1, ØØØØ
26 პოს ტო პე რა ცი უ ლი ჰი პო კალ ცე მი ის რის კის შე სამ ცი რებ ლად, D ვი ტა მი ნის დე ფი ცი ტის კო რექ ცია უნ და მოხ დეს ოპე რა ცი ამ დე.
1, ØØØØ
27 კა ლი უ მის იოდი დის შემ ც ვე ლი ხსნა რი შე იძ ლე ბა და ი ნიშ ნოს ქი რურ გი ულ ჩა რე ვამ დე 10 დღის გან მავ ლო ბა ში.
2, ØØØO
28 გრეივსის ორბიტოპათიის დროს, და უ ყოვ ნებ ლივ უნ და მოხ დეს ჰი პერ თი რე ო ზის კუ პირე ბა ან ტი თი რე ო ი დუ ლი მე დი კა მენ ტე ბით და ეუთი რე ო ზის სტა ბი ლუ რად შე ნარ ჩუნ ება.
1, ØØØØ
29 რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით თე რა პი ამ დე, აქ ტი უ რი და მსუ ბუ ქი ფორ მის გრე ივ სის ორ ბი ტოპა თი ის დროს, ან რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით მკურ ნა ლო ბას თან ასო ცი რე ბუ ლი ორ ბი ტო პათი ის გან ვი თა რე ბის, ან პროგ რე სი რე ბის რის კის არ სე ბო ბი სას, პა ცი ენ ტებს უნ და ჩა უტარ დეთ გლუ კო კორ ტი კო ი დე ბით პრო ფი ლაქ ტი კა.
1, ØØØØ
30 აქ ტი უ რი და სა შუ ა ლო–მძი მე ფორ მის გრე ივ სის ორ ბი ტო პა თი ის მქო ნე პა ცი ენ ტებ თან პრი ო რი ტე ტი ენი ჭე ბა გრე ივ სის ორ ბი ტო პა თი ის მკურ ნა ლო ბას. ან ტი თი რე ო ი დუ ლი მედი კა მენ ტე ბით და უ ყოვ ნებ ლივ უნ და აღ დ გეს და სტა ბი ლუ რად შე ნარ ჩუნ დეს ეუთი რე ოზი.
1, ØØØØ
31 მხე დვე ლო ბის თ ვის სა ხი ფა თო გრე ივ სის ორ ბი ტო პა თი ის მქო ნე პა ცი ენ ტებ თან მკურ ნალო ბა უნ და ჩა ტარ დეს ან ტი თი რე ო ი დუ ლი მე დი კა მენ ტე ბით.
1, ØØOO
32 არააქტიური გრეივსის ორბიტოპათიის მქონე პაციენტებთან ჰიპერთირეოზის მკურნალობა შეიძლება შეირჩეს გრეივსის ორბიტოპათიისგან დამოუკიდებლად.
1, ØØOO
33 გრე ივ სის და ა ვა დე ბის მქო ნე რეპ რო დუქ ცი უ ლი ასა კის ქა ლებს უნ და შე ე თა ვა ზოთ ჩასახ ვამ დე კონ სულ ტა ცია და ორ სუ ლო ბის და გეგ მ ვამ დე, ისი ნი უნ და იყ ვ ნენ სტა ბი ლურ ეუთი რე ო ი დულ მდგო მა რე ო ბა ში.
1, ØØOO
2018 ETA Guideline for the Managementof Graves’ Hyperthyroidism
Eur Thyroid J 2018;7:167–186DOI: 10.1159/000490384
გაიდლაინი თარგმნა და გამოსცა
საქართველოს ენდოკრინოლოგიისა
და მეტაბოლიზმის ასოციაციამ
20
ცხრილი 6. 50 რეკომენდაცია, რომელიც მოწოდებულია ამ გაიდლაინში (გაგრძელება)
# რეკომენდაციებიმტკიცებულების ძალა და დონე
34 გრე ივ სის და ა ვა დე ბის მქო ნე ქა ლე ბი ინ ფორ მი რე ბუ ლი უნ და იყ ვ ნენ, რომ, ორ სუ ლო ბის და დას ტუ რე ბის თა ნა ვე, და უ ყოვ ნებ ლივ მი მარ თონ ექიმს.
1, ØØØØ
35 ორ სუ ლო ბის და გეგ მ ვი სას და /ან ორ სუ ლო ბის პირ ველ ტრი მეს ტ რ ში მე თი მა ზო ლით მკურ ნა ლო ბა ზე მყო ფი ქა ლე ბი გა დაყ ვა ნი ლი უნ და იყ ვ ნენ პრო პილ თი ო უ რა ცილ ზე.
1, ØØØØ
36 ფა რი სებ რი ჯირ კ ვ ლის აუტო ი მუ ნუ რი და ა ვა დე ბის მქო ნე ყვე ლა პა ცი ენტს, ორ სუ ლობის დად გო მის თა ნა ვე უნ და გა ნე საზღ ვ როს antiTSHR სენ სი ტი უ რად შემ ბოჭ ვე ლი, ან უჯრედ ზე და ფუძ ნე ბუ ლი ფუნ ქ ცი უ რი ბი ო რე ა გენ ტე ბით, თუ ან ტის ხე უ ლე ბის ტიტ რი მო მატე ბუ ლი ა, კვლე ვა უნ და გა ნმე ორ დეს გეს ტა ცი ის 1822 კვი რის ვა და ზე.
1, ØØØØ
37 თუ დე დის anti–TSHRის ტიტ რი რჩე ბა მა ღა ლი (>3ჯერ ზღვრულ მაჩ ვე ნე ბელ ზე) რე კომენ დე ბუ ლია ნა ყო ფის თი რე ო ი დუ ლი დის ფუნ ქ ცი ის მო ნი ტო რინ გი, მთე ლი ორ სუ ლო ბის გან მავ ლო ბა ში.
1, ØØØØ
38 ორ სუ ლო ბის დროს უნ და შე ირ ჩეს ან ტი თი რე ო ი დუ ლი მე დი კა მენ ტე ბის მი ნი მა ლუ რი ეფექ ტუ რი დო ზა და არ გა მო ი ყე ნე ბა „დაბლოკე და ჩა ა ნაც ვ ლე“ რე ჟი მი.
1, ØØØØ
39 დე დის თა ვი სუ ფა ლი T4 (საერთო T4) და TSH უნ და გა ნი საზღ ვ როს მკურ ნა ლო ბის დაწყები დან ყო ველ 2 კვი რა ში და სა მიზ ნე მაჩ ვე ნებ ლის მიღ წე ვის შემ დეგ, ყო ველ 4 კვი რა ში.
1, ØØOO
40 თუ გეს ტა ცი ის 16 კვი რის შემ დეგ სა ჭი როა ან ტი თი რე ო ი დუ ლი მე დი კა მენ ტე ბით მკურ ნალო ბა, უნ და გა ნი ხი ლე ბო დეს პრო პილ თი ო უ რა ცი ლის შეც ვ ლა მე თი მა ზო ლით.
1, ØOOO
41 მე თი მა ზო ლის (<510 მგ დღე ში), ან პრო პილ თი ო უ რა ცი ლის (<50100 მგ დღე ში) და ბალი დო ზე ბით მკურ ნა ლო ბი სას, ან ტი თი რე ო ი დუ ლი მე დი კა მენ ტე ბის მი ღე ბა შე საძ ლოა შეწყ დეს გეს ტა ცი ის 610 კვი რის ვა დამ დე.
2, ØOOO
42 გრე ივ სის და ა ვა დე ბის მქო ნე მე ძუ ძურ დე დებ თან სამ კურ ნა ლოდ შე თა ვა ზე ბუ ლი უნ და იქ ნას იგი ვე მკურ ნა ლო ბა, რაც არა მე ძუ ძურ ქა ლებ თან.
1, ØØOO
43 ლაქ ტა ცი ის პე რი ოდ ში რე კო მენ დე ბუ ლია მე თი მა ზო ლით მკურ ნა ლო ბა, პრო პილ თი ო ურა ცი ლით გა მოწ ვე უ ლი ჰე პა ტო ტოქ სი კუ რო ბის საფ რ თხის გათ ვა ლის წი ნე ბით.
1, ØØOO
44 ხან დაზ მულ პა ცინ ტებს, რო მელ თაც აქვთ ჰი პერ თი რე ო ზით გა მოწ ვე უ ლი წი ნა გულ თა ფიბ რი ლა ცი ა, გუ ლის უკ მა რი სო ბა, ან გუ ლის იშე მი უ რი და ა ვა დე ბის სიმ პ ტო მე ბი, უნ და ჩა უ ტარ დეთ რა დი კა ლუ რი თე რა პი ა, რო გორც წე სი, რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით.
1, ØØØO
45 მე თი მა ზო ლის (კარბიმაზოლი) ხან გ რ ძ ლი ვად მი ღე ბა უნ და გა ნი ხი ლე ბო დეს და მაკ მაყო ფი ლე ბელ თე რა პი ად გრე ივ სის და ა ვა დე ბის მსუ ბუ ქი ფორ მის მქო ნე ხან დაზ მულ პაცი ენ ტებ ში.
2, ØOOO
46 ბავ შ ვებ თან და მო ზარ დებ თან თა ვი დან უნ და იყოს აცი ლე ბუ ლი პრო პილ თი ო უ რა ცი ლის გა მო ყე ნე ბა.
1, ØØØØ
47 გრე ივ სის და ა ვა დე ბის მქო ნე ბავ შ ვებ თან მე თი მა ზო ლის (კარბიმაზოლი) ხაგ რ ძ ლი ვი გა მო ყე ნე ბა უნ და დარ ჩეს მკურ ნა ლო ბის მთა ვარ მე თო დად.
1, ØØØO
48 ბავ შ ვებ თან რა დი კა ლუ რი თე რა პი ის ძი რი თა დი მე თო დი არის თი რე ო ი დექ ტო მი ა, თუმცა პოს ტ პუ ბერ ტა ტულ ასაკ ში შე საძ ლოა გა ნი ხი ლე ბო დეს რა დი ო აქ ტი უ რი იოდით მკურნა ლო ბაც.
2, ØØOO
49 იმუ ნო მო დუ ლა ცი უ რი თე რა პი ით გა მოწ ვე უ ლი გრე ივ სის ჰი პერ თი რე ო ზი არ არის არც აღ ნიშ ნუ ლი იმუ ნო მო დუ ლა ცი უ რი თე რა პი ის შეწყ ვე ტის, არც ჰი პერ თი რე ო ზის რა დი კალუ რი მკურ ნა ლო ბის აუცი ლე ბე ლი ჩვე ნე ბა.
1, ØOOO
50 იმუ ნუ რი რე კონ ს ტი ტუ ცი უ რი გრე ივ სის და ა ვა დე ბის მქო ნე პა ცი ენ ტებ ში შრა ტის anti–TSH–Rის შემ დ გო მი მო ნი ტო რინ გი შე იძ ლე ბა გა მო ი ყე ნე ბო დეს ან ტი თი რე ო ი დუ ლი მედი კა მენ ტე ბით მკურ ნა ლო ბის ხან გ რ ძ ლი ვო ბის გან საზღ ვ რის თ ვის.
2, ØOOO
გაიდლაინი თარგმნა და გამოსცა
საქართველოს ენდოკრინოლოგიისა
და მეტაბოლიზმის ასოციაციამ
Eur Thyroid J 2018;7:167–186DOI: 10.1159/000490384
Kahaly/Bartalena/Hegedüs/Leenhardt/Poppe/Pearce
21
გამოყენებული ლიტერატურა:
1. Bahn RS, Burch HB, Cooper DS, Garber JR, Greenlee MC, Klein I,
Laurberg P, McDougall IR, Montori VM, Rivkees SA, Ross DS, Sosa JA,
Stan MN; American Thyroid Association; American Association of Clin
ical Endocrinologists: Hyperthyroidism and other causes of thyrotox
icosis: management guidelines of the American Thyroid Association
and American Association of Clinical Endocrinologists. Endocr Pract
2011; 17: 456–520.
2. Bartalena L: Diagnosis and management of Graves disease: a glob
al overview. Nat Rev Endocrinol 2013; 9: 724–734.
3. Kahaly GJ, Dillmann WH: Thyroid hormone action in the heart. En
docr Rev 2005; 26: 704–728.
4. Biondi B, Kahaly GJ: Cardiovascular involvement in patients with
different causes of hyperthyroidism. Nat Rev Endocrinol 2010; 6:
431–443.
5. Ross DS, Burch HB, Cooper DS, Greenlee MC, Laurberg P, Maia AL,
Rivkees SA, Samuels M, Sosa JA, Stan MN, Walter MA: 2016 American
Thyroid Association guidelines for diagnosis and management of hy
perthyroidism and other causes of thyrotoxicosis. Thyroid 2016; 26:
1343–1421.
6. Smith TJ, Hegedus L: Graves’ disease. N Engl J Med 2016; 375:
1552–1565.
7. Nystrom HF, Jansson S, Berg G: Incidence rate and clinical features
of hyperthyroidism in a longterm iodine sufficient area of Sweden
(Gothenburg) 2003–2005. Clin Endocrinol 2013; 78: 768–776.
8. McLeod DS, Caturegli P, Cooper DS, Matos PG, Hutfless S: Variation
in rates of autoimmune thyroid disease by race/ethnicity in US military
personnel. JAMA 2014; 311: 1563–1565.
9. Rapoport B, Chazenbalk GD, Jaume JC, McLachlan SM: The thyro
tropin (TSH) receptor: interaction with TSH and autoantibodies. Endo
cr Rev 1998; 19: 673–716.
10. Rapoport B, McLachlan SM: TSH receptor cleavage into subunits
and shedding of the Asubunit; a molecular and clinical perspective.
Endocr Rev 2016; 37: 114–134.
11. Smith TJ, Hegedus L, Douglas RS: Role of insulinlike growth factor1
(IGF1) pathway in the pathogenesis of Graves’ orbitopathy. Best Pract
Res Clin Endocrinol Metab 2012; 26: 291–302.
12. Brix TH, Kyvik KO, Christensen K, Hegedus L: Evidence for a major
role of heredity in Graves’ disease: a populationbased study of two
Danish twin cohorts. J Clin Endocrinol Metab 2001; 86: 930–934.
13. Inaba H, De Groot LJ, Akamizu T: Thyrotropin receptor epitope and
human leukocyte antigen in Graves’ disease. Front Endocrinol 2016;
7: 120.
14. Lee HJ, Li CW, Hammerstad SS, Stefan M, Tomer Y: Immunogenet
ics of autoimmune thyroid diseases: a comprehensive review. J Auto
immun 2015; 64: 82–90.
15. Strieder TG, Prummel MF, Tijssen JG, Endert E, Wiersinga WM: Risk
factors for and prevalence of thyroid disorders in a crosssectional
study among healthy female relatives of patients with autoimmune
thyroid disease. Clin Endocrinol 2003; 59: 396–401.
16. Laurberg P, Pedersen KM, Vestergaard H, Sigurdsson G: High inci
dence of multinodular toxic goitre in the elderly population in a low
iodine intake area vs. high incidence of Graves’ disease in the young
in a high iodine intake area: comparative surveys of thyrotoxicosis
epidemiology in EastJutland Denmark and Iceland. J Intern Med 1991;
229: 415–420.
17. Brix TH, Hansen PS, Kyvik KO, Hegedus L: Cigarette smoking and
risk of clinically overt thyroid disease: a populationbased twin casecon
trol study. Arch Intern Med 2000; 160: 661–666.
18 Swiglo BA, Murad MH, Schunemann HJ, Kunz R, Vigersky RA, Guyatt
GH, Montori VM: A case for clarity, consistency, and helpfulness: state
oftheart clinical practice guidelines in endocrinology using the grad
ing of recommendations, assessment, development, and evaluation
system. J Clin Endocrinol Metab 2008; 93: 666–673.
19. de los Santos ET, Starich GH, Mazzaferri EL: Sensitivity, specificity,
and costeffectiveness of the sensitive thyrotropin assay in the diag
nosis of thyroid disease in ambulatory patients. Arch Intern Med 1989;
149: 526–532.
20. Spencer CA, LoPresti JS, Patel A, Guttler RB, Eigen A, Shen D, Gray
D, Nicoloff JT: Applications of a new chemiluminometric thyrotropin
assay to subnormal measurement. J Clin Endocrinol Metab 1990; 70:
453–460.
21. Grebe SK, Kahaly GJ: Laboratory testing in hyperthyroidism. Am J
Med 2012; 125:S2.
22. Bartalena L, Burch HB, Burman KD, Kahaly GJ: A 2013 European
survey of clinical practice patterns in the management of Graves’
disease. Clin Endocrinol 2016; 84: 115–120.
23. Kahaly GJ, Olivo PD: Graves’ disease. N Engl J Med 2017; 376: 184.
24. Kahaly GJ, Diana T: TSH receptor antibody functionality and no
menclature. Front Endocrinol 2017; 8: 28.
25. Tozzoli R, Bagnasco M, Giavarina D, Bizzaro N: TSH receptor au
toantibody immunoassay in patients with Graves’ disease: improvement
of diagnostic accuracy over different generations of methods: system
atic review and metaanalysis. Autoimmun Rev 2012; 12: 107–113.
26. Kahaly GJ: Bioassays for TSH receptor antibodies: quo vadis? Eur
Thyroid J 2015; 4: 3–5.
27. Araki N, Iida M, Amino N, Morita S, Ide A, Nishihara E, Ito M, Saito
J, Nishikawa T, Katsuragi K, Miyauchi A: Rapid bioassay for detection
of thyroidstimulating antibodies using cyclic adenosine monophos
phategated calcium channel and aequorin. Eur Thyroid J 2015; 4:
14–19.
28. Lytton SD, Kahaly GJ: Bioassays for TSHreceptor autoantibodies:
an update. Autoimmun Rev 2010; 10: 116–122.
29. Lytton SD, Li Y, Olivo PD, Kohn LD, Kahaly GJ: Novel chimeric thy
roidstimulating hormonereceptor bioassay for thyroidstimulating
immunoglobulins. Clin Exp Immunol 2010; 162: 438–446.
30. Li Y, Kim J, Diana T, Klasen R, Olivo PD, Kahaly GJ: A novel bioassay
for antithyrotrophin receptor autoantibodies detect both thyroidblock
ing and stimulating activity. Clin Exp Immunol 2013; 173: 390–397.
31. Diana T, Kanitz M, Lehmann M, Li Y, Olivo PD, Kahaly GJ: Standard
ization of a bioassay for thyrotropin receptor stimulating autoantibod
ies. Thyroid 2015; 25: 169–175.
32. Diana T, Li Y, Olivo PD, Lackner KJ, Kim H, Kanitz M, Kahaly GJ:
Analytical performance and validation of a bioassay for thyroidblock
2018 ETA Guideline for the Managementof Graves’ Hyperthyroidism
Eur Thyroid J 2018;7:167–186DOI: 10.1159/000490384
გაიდლაინი თარგმნა და გამოსცა
საქართველოს ენდოკრინოლოგიისა
და მეტაბოლიზმის ასოციაციამ
22
ing antibodies. Thyroid 2016; 26: 734–740.
33. Diana T, Krause J, Olivo PD, Konig J, Kanitz M, Decallonne B, Kaha
ly GJ: Prevalence and clinical relevance of thyroid stimulating hormone
receptorblocking antibodies in autoimmune thyroid disease. Clin Exp
Immunol 2017; 189: 304–309.
34. Diana T, Wuster C, Kanitz M, Kahaly GJ: Highly variable sensitivity
of five binding and two bioassays for TSHreceptor antibodies. J En
docrinol Invest 2016; 39: 1159–1165.
35. Diana T, Wüster C, Olivo PD, Unterrainer A, König J, Kanitz M,
Bossowski A, Decallonne B, Kahaly GJ: Performance and specificity of
six immunoassays for TSH receptor antibodies: a multicenter study.
Eur Thyroid J 2017; 6: 2.
36. Lytton SD, Ponto KA, Kanitz M, Matheis N, Kohn LD, Kahaly GJ: A
novel thyroid stimulating immunoglobulin bioassay is a functional in
dicator of activity and severity of Graves’ orbitopathy. J Clin Endocrinol
Metab 2010; 95: 2123–2131.
37. Ponto KA, Kanitz M, Olivo PD, Pitz S, Pfeiffer N, Kahaly GJ: Clinical
relevance of thyroidstimulating immunoglobulins in graves’ ophthal
mopathy. Ophthalmology 2011; 118: 2279–2285.
38. Ponto KA, Diana T, Binder H, Matheis N, Pitz S, Pfeiffer N, Kahaly
GJ: Thyroidstimulating immunoglobulins indicate the onset of dysthy
roid optic neuropathy. J Endocrinol Invest 2015; 38: 769–777.
39. Kahaly GJ, Diana T, Glang J, Kanitz M, Pitz S, Konig J: Thyroid stim
ulating antibodies are highly prevalent in Hashimoto’s thyroiditis and
associated orbitopathy. J Clin Endocrinol Metab 2016; 101: 1998–2004.
40. Diana T, Brown RS, Bossowski A, Segni M, Niedziela M, Konig J,
Bossowska A, Ziora K, Hale A, Smith J, Pitz S, Kanitz M, Kahaly GJ:
Clinical relevance of thyroidstimulating autoantibodies in pediatric
graves’ disease – a multicenter study. J Clin Endocrinol Metab 2014;
99: 1648–1655.
41. Kampmann E, Diana T, Kanitz M, Hoppe D, Kahaly GJ: Thyroid
stimulating but not blocking autoantibodies are highly prevalent in
severe and active thyroidassociated orbitopathy: a prospective study.
Int J Endocrinol 2015; 2015: 678194.
42. Stozek K, Bossowski A, Ziora K, Bossowska A, Mrugacz M, Noczyns
ka A, Walczak M, Petriczko E, Pyrzak B, Kucharska A, Szalecki M, Diana
T, Kahaly GJ: Functional TSH receptor antibodies in children with au
toimmune thyroid diseases. Autoimmunity 2018; 51: 62–68.
43. Kiefer FW, KlebermassSchrehof K, Steiner M, Worda C, Kasprian
G, Diana T, Kahaly GJ, Gessl A: Fetal/neonatal thyrotoxicosis in a new
born from a hypothyroid woman with Hashimoto thyroiditis. J Clin
Endocrinol Metab 2017; 102: 6–9.
44. Mestman JH: Fetal hyperthyroidism resulted from TSI in a mother
with Hashimoto’s hypothyroidism. Clin Thyroidol 2017; 29: 32–34.
45. McKee A, Peyerl F: TSI assay utilization: impact on costs of Graves’
hyperthyroidism diagnosis. Am J Manag Care 2012; 18:e1–14.
46. Goichot B, Bouee S, CastelloBridoux C, Caron P: Survey of clinical
practice patterns in the management of 992 hyperthyroid patients in
France. Eur Thyroid J 2017; 6: 152–159.
47. Kahaly GJ, Bartalena L, Hegedus L: The American Thyroid Associ
ation/American Association of Clinical Endocrinologists guidelines for
hyperthyroidism and other causes of thyrotoxicosis: a European per
spective. Thyroid 2011; 21: 585–591.
48. Hegedus L: Thyroid ultrasound. Endocrinol Metab Clin North Am
2001; 30: 339–360.
49. Vitti P, Rago T, Mancusi F, Pallini S, Tonacchera M, Santini F, Chio
vato L, Marcocci C, Pinchera A: Thyroid hypoechogenic pattern at ul
trasonography as a tool for predicting recurrence of hyperthyroidism
after medical treatment in patients with Graves’ disease. Acta Endo
crinol 1992; 126: 128–131.
50. Erdogan MF, Anil C, Cesur M, Baskal N, Erdogan G: Color flow
Doppler sonography for the etiologic diagnosis of hyperthyroidism.
Thyroid 2007; 17: 223–228.
51. Ralls PW, Mayekawa DS, Lee KP, Colletti PM, Radin DR, Boswell
WD, Halls JM: Colorflow Doppler sonography in Graves disease: “thy
roid inferno.” AJR Am J Roentgenol 1988; 150: 781–784.
52. Kim TK, Lee EJ: The value of the mean peak systolic velocity of the
superior thyroidal artery in the differential diagnosis of thyrotoxicosis.
Ultrasonography 2015; 34: 292–296.
53. Emiliano AB, Governale L, Parks M, Cooper DS: Shifts in propylth
iouracil and methimazole prescribing practices: antithyroid drug use
in the United States from 1991 to 2008. J Clin Endocrinol Metab 2010;
95: 2227–2233.
54. Brito JP, Schilz S, Singh Ospina N, RodriguezGutierrez R, Maraka
S, Sangaralingham LR, Montori VM: Antithyroid drugs – the most com
mon treatment for Graves’ disease in the United States: a nationwide
populationbased study. Thyroid 2016; 26: 1144–1145.
55. Cooper DS: Antithyroid drugs in the management of patients with
Graves’ disease: an evidencebased approach to therapeutic contro
versies. J Clin Endocrinol Metab 2003; 88: 3474–3481.
56. Cooper DS: Antithyroid drugs. N Engl J Med 2005; 352: 905–917.
57. Abraham P, Avenell A, McGeoch SC, Clark LF, Bevan JS: Antithyroid
drug regimen for treating Graves’ hyperthyroidism. Cochrane Database
Syst Rev 2010:CD003420.
58. Leschik JJ, Diana T, Olivo PD, Konig J, Krahn U, Li Y, Kanitz M, Ka
haly GJ: Analytical performance and clinical utility of a bioassay for
thyroidstimulating immunoglobulins. Am J Clin Pathol 2013; 139:
192–200.
59. Giuliani C, Cerrone D, Harii N, Thornton M, Kohn LD, Dagia NM,
Bucci I, Carpentieri M, Di Nenno B, Di Blasio A, Vitti P, Monaco F, Na
politano G: A TSHRLH/CGR chimera that measures functional thy
roidstimulating autoantibodies (TSAb) can predict remission or recur
rence in Graves’ patients undergoing antithyroid drug (ATD) treatment.
J Clin Endocrinol Metab 2012; 97: E1080–E1087.
60. Laurberg P, Berman DC, Andersen S, Bulow Pedersen I: Sustained
control of Graves’ hyperthyroidism during longterm lowdose antithy
roid drug therapy of patients with severe Graves’ orbitopathy. Thyroid
2011; 21: 951–956.
61. Elbers L, Mourits M, Wiersinga W: Outcome of very longterm treat
ment with antithyroid drugs in Graves’ hyperthyroidism associated
with Graves’ orbitopathy. Thyroid 2011; 21:279–283.
62. Leger J, Carel JC: Management of endocrine disease: arguments
for the prolonged use of antithyroid drugs in children with Graves’
disease. Eur J Endocrinol 2017; 177:R59R67.
63. Pearce SH: Spontaneous reporting of adverse reactions to carbi
გაიდლაინი თარგმნა და გამოსცა
საქართველოს ენდოკრინოლოგიისა
და მეტაბოლიზმის ასოციაციამ
Eur Thyroid J 2018;7:167–186DOI: 10.1159/000490384
Kahaly/Bartalena/Hegedüs/Leenhardt/Poppe/Pearce
23
mazole and propylthiouracil in the UK. Clin Endocrinol 2004; 61: 589–
594.
64. Yang J, Zhu YJ, Zhong JJ, Zhang J, Weng WW, Liu ZF, Xu Q, Dong
MJ: Characteristics of antithyroid druginduced agranulocytosis in pa
tients with hyperthyroidism: a retrospective analysis of 114 cases in
a single institution in China involving 9690 patients referred for radio
iodine treatment over 15 years. Thyroid 2016; 26: 627–633.
65. Nakamura H, Miyauchi A, Miyawaki N, Imagawa J: Analysis of 754
cases of antithyroid druginduced agranulocytosis over 30 years in
Japan. J Clin Endocrinol Metab 2013; 98: 4776–4783.
66. Watanabe N, Narimatsu H, Noh JY, Yamaguchi T, Kobayashi K, Kami
M, Kunii Y, Mukasa K, Ito K, Ito K: Antithyroid druginduced hemato
poietic damage: a retrospective cohort study of agranulocytosis and
pancytopenia involving 50,385 patients with Graves’ disease. J Clin
Endocrinol Metab 2012; 97:E49–E53.
67. Chen PL, Shih SR, Wang PW, Lin YC, Chu CC, Lin JH, Chen SC, Chang
CC, Huang TS, Tsai KS, Tseng FY, Wang CY, Lu JY, Chiu WY, Chang CC,
Chen YH, Chen YT, Fann CS, Yang WS, Chang TC: Genetic determinants
of antithyroid druginduced agranulocytosis by human leukocyte an
tigen genotyping and genomewide association study. Nat Commun
2015; 6: 7633.
68. Hallberg P, Eriksson N, Ibanez L, BondonGuitton E, Kreutz R, Car
vajal A, Lucena MI, Ponce ES, Molokhia M, Martin J, Axelsson T, Yue
QY, Magnusson PK, Wadelius M; EuDACc: Genetic variants associated
with antithyroid druginduced agranulocytosis: a genomewide asso
ciation study in a European population. Lancet Diabetes Endocrinol
2016; 4: 507–516.
69. Plantinga TS, Arts P, Knarren GH, Mulder AH, Wakelkamp IM, Her
mus AR, Joosten LA, Netea MG, Bisschop PH, de Herder WW, Beijers
HJ, de Bruin IJ, Gilissen C, Veltman JA, Hoischen A, Smit JW, NeteaMai
er RT: Rare NOX3 variants confer susceptibility to agranulocytosis
during thyrostatic treatment of Graves’ disease. Clin Pharmacol Ther
2017; 102: 1017–1024.
70. Rivkees SA, Mattison DR: Ending propylthiouracilinduced liver
failure in children. N Engl J Med 2009; 360: 1574–1575.
71. Wang MT, Lee WJ, Huang TY, Chu CL, Hsieh CH: Antithyroid drugre
lated hepatotoxicity in hyperthyroidism patients: a populationbased
cohort study. Br J Clin Pharmacol 2014; 78: 619–629.
72. Castro MR, Espiritu RP, Bahn RS, Henry MR, Gharib H, Caraballo
PJ, Morris JC: Predictors of malignancy in patients with cytologically
suspicious thyroid nodules. Thyroid 2011; 21: 1191–1198.
73. Sundaresh V, Brito JP, Wang Z, Prokop LJ, Stan MN, Murad MH,
Bahn RS: Comparative effectiveness of therapies for Graves’ hyper
thyroidism: a systematic review and network metaanalysis. J Clin
Endocrinol Metab 2013; 98: 3671–3677.
74. Struja T, Fehlberg H, Kutz A, Guebelin L, Degen C, Mueller B, Schuetz
P: Can we predict relapse in Graves’ disease? Results from a system
atic review and metaanalysis. Eur J Endocrinol 2017; 176: 87–97.
75. Vos XG, Endert E, Zwinderman AH, Tijssen JG, Wiersinga WM:
Predicting the risk of recurrence before the start of antithyroid drug
therapy in patients with Graves’ hyperthyroidism. J Clin Endocrinol
Metab 2016; 101: 1381–1389.
76. Villagelin D, Romaldini JH, Santos RB, Milkos AB, Ward LS: Outcomes
in relapsed Graves’ disease patients following radioiodine or prolonged
low dose of methimazole treatment. Thyroid 2015; 25: 1282–1290.
77. Azizi F, Ataie L, Hedayati M, Mehrabi Y, Sheikholeslami F: Effect of
longterm continuous methimazole treatment of hyperthyroidism:
comparison with radioiodine. Eur J Endocrinol 2005; 152: 695–701.
78. Biondi B, Bartalena L, Cooper DS, Hegedus L, Laurberg P, Kahaly
GJ: The 2015 European Thyroid Association guidelines on diagnosis
and treatment of endogenous subclinical hyperthyroidism. Eur Thyroid
J 2015; 4: 149–163.
79. Collet TH, Gussekloo J, Bauer DC, den Elzen WP, Cappola AR, Balm
er P, Iervasi G, Asvold BO, Sgarbi JA, Volzke H, Gencer B, Maciel RM,
Molinaro S, Bremner A, Luben RN, Maisonneuve P, Cornuz J, Newman
AB, Khaw KT, Westendorp RG, Franklyn JA, Vittinghoff E, Walsh JP,
Rodondi N; Thyroid Studies Collaboration: Subclinical hyperthyroidism
and the risk of coronary heart disease and mortality. Arch Intern Med
2012; 172: 799–809.
80. Gencer B, Collet TH, Virgini V, Bauer DC, Gussekloo J, Cappola AR,
Nanchen D, den Elzen WP, Balmer P, Luben RN, Iacoviello M, Triggiani
V, Cornuz J, Newman AB, Khaw KT, Jukema JW, Westendorp RG, Vit
tinghoff E, Aujesky D, Rodondi N; Thyroid Studies Collaboration: Sub
clinical thyroid dysfunction and the risk of heart failure events: an
individual participant data analysis from 6 prospective cohorts. Circu
lation 2012; 126: 1040–1049.
81. Wirth CD, Blum MR, da Costa BR, Baumgartner C, Collet TH, Medi
ci M, Peeters RP, Aujesky D, Bauer DC, Rodondi N: Subclinical thyroid
dysfunction and the risk for fractures: a systematic review and me
taanalysis. Ann Intern Med 2014; 161: 189–199.
82. Blum MR, Bauer DC, Collet TH, Fink HA, Cappola AR, da Costa BR,
Wirth CD, Peeters RP, Asvold BO, den Elzen WP, Luben RN, Imaizumi
M, Bremner AP, Gogakos A, Eastell R, Kearney PM, Strotmeyer ES,
Wallace ER, Hoff M, Ceresini G, Rivadeneira F, Uitterlinden AG, Stott
DJ, Westendorp RG, Khaw KT, Langhammer A, Ferrucci L, Gussekloo
J, Williams GR, Walsh JP, Juni P, Aujesky D, Rodondi N; Thyroid Studies
Collaboration: Subclinical thyroid dysfunction and fracture risk: a me
taanalysis. JAMA 2015; 313: 2055– 2065.
83. Zhyzhneuskaya S, Addison C, Tsatlidis V, Weaver JU, Razvi S: The
natural history of subclinical hyperthyroidism in Graves’ disease: the
rule of thirds. Thyroid 2016; 26: 765–769.
84. Satoh T, Isozaki O, Suzuki A, Wakino S, Iburi T, Tsuboi K, Kanamo
to N, Otani H, Furukawa Y, Teramukai S, Akamizu T: 2016 guidelines
for the management of thyroid storm from the Japan Thyroid Associ
ation and Japan Endocrine Society (first edition). Endocr J 2016; 63:
1025–1064.
85. Akamizu T: Thyroid storm: a Japanese perspective. Thyroid 2018;
28: 32–40.
86. Burch HB, Wartofsky L: Lifethreatening thyrotoxicosis: thyroid
storm. Endocrinol Metab Clin North Am 1993; 22: 263–277.
87. Akamizu T, Satoh T, Isozaki O, Suzuki A, Wakino S, Iburi T, Tsuboi
K, Monden T, Kouki T, Otani H, Teramukai S, Uehara R, Nakamura Y,
Nagai M, Mori M; Japan Thyroid Association: Diagnostic criteria, clinical
features, and incidence of thyroid storm based on nationwide surveys.
Thyroid 2012; 22: 661–679.
88. Isozaki O, Satoh T, Wakino S, Suzuki A, Iburi T, Tsuboi K, Kanamo
to N, Otani H, Furukawa Y, Teramukai S, Akamizu T: Treatment and
management of thyroid storm: analysis of the nationwide surveys: the
taskforce committee of the Japan Thyroid Association and Japan En
2018 ETA Guideline for the Managementof Graves’ Hyperthyroidism
Eur Thyroid J 2018;7:167–186DOI: 10.1159/000490384
გაიდლაინი თარგმნა და გამოსცა
საქართველოს ენდოკრინოლოგიისა
და მეტაბოლიზმის ასოციაციამ
24
docrine Society for the establishment of diagnostic criteria and nation
wide surveys for thyroid storm. Clin Endocrinol 2016; 84: 912–918.
89. Bonnema SJ, Hegedus L: Radioiodine therapy in benign thyroid
diseases: effects, side effects, and factors affecting therapeutic out
come. Endocr Rev 2012; 33: 920–980.
90. Torring O, Tallstedt L, Wallin G, Lundell G, Ljunggren JG, Taube A,
Saaf M, Hamberger B: Graves’ hyperthyroidism: treatment with anti
thyroid drugs, surgery, or radioiodine – a prospective, randomized
study. Thyroid Study Group. J Clin Endocrinol Metab 1996; 81: 2986–
2993.
91. In H, Pearce EN, Wong AK, Burgess JF, McAneny DB, Rosen JE:
Treatment options for Graves disease: a costeffectiveness analysis.
J Am Coll Surg 2009; 209: 170–179.e2.
92. Zanocco K, Heller M, Elaraj D, Sturgeon C: Is subtotal thyroidecto
my a costeffective treatment for Graves disease? A costeffectiveness
analysis of the medical and surgical treatment options. Surgery 2012;
152: 164–172.
93. Patel NN, Abraham P, Buscombe J, Vanderpump MP: The cost ef
fectiveness of treatment modalities for thyrotoxicosis in a UK center.
Thyroid 2006; 16: 593–598.
94. Donovan PJ, McLeod DS, Little R, Gordon L: Costutility analysis
comparing radioactive iodine, antithyroid drugs and total thyroidec
tomy for primary treatment of Graves’ disease. Eur J Endocrinol 2016;
175: 595–603.
95. Cohen RZ, Felner EI, Heiss KF, Wyly JB, Muir AB: Outcomes analy
sis of radioactive iodine and total thyroidectomy for pediatric Graves’
disease. J Pediatr Endocrinol Metab 2016; 29: 319–325.
96. Sawka AM, Lakra DC, Lea J, Alshehri B, Tsang RW, Brierley JD,
Straus S, Thabane L, Gafni A, Ezzat S, George SR, Goldstein DP: A
systematic review examining the effects of therapeutic radioactive
iodine on ovarian function and future pregnancy in female thyroid
cancer survivors. Clin Endocrinol 2008; 69: 479–490.
97. Nygaard B, Hegedus L, Gervil M, Hjalgrim H, Hansen BM, SoeJen
sen P, Hansen JM: Influence of compensated radioiodine therapy on
thyroid volume and incidence of hypothyroidism in Graves’ disease. J
Intern Med 1995; 238: 491–497.
98. Sridama V, McCormick M, Kaplan EL, Fauchet R, DeGroot LJ: Long
term followup study of compensated lowdose 131I therapy for Graves’
disease. N Engl J Med 1984; 311: 426–432.
99. Walter MA, Briel M, ChristCrain M, Bonnema SJ, Connell J, Cooper
DS, Bucher HC, MullerBrand J, Muller B: Effects of antithyroid drugs
on radioiodine treatment: systematic review and metaanalysis of
randomised controlled trials. BMJ 2007; 334: 514.
100. Brandt F, Thvilum M, Almind D, Christensen K, Green A, Hegedus
L, Brix TH: Graves’ disease and toxic nodular goiter are both associ
ated with increased mortality but differ with respect to the cause of
death: a Danish populationbased register study. Thyroid 2013; 23:
408–413.
101. Schwensen CF, Brandt F, Hegedus L, Brix TH: Mortality in Graves’
orbitopathy is increased and influenced by gender, age and preexist
ing morbidity: a nationwide Danish register study. Eur J Endocrinol
2017; 176: 669–676.
102. LillevangJohansen M, Abrahamsen B, Jorgensen HL, Brix TH,
Hegedus L: Excess mortality in treated and untreated hyperthyroidism
is related to cumulative periods of low serum TSH. J Clin Endocrinol
Metab 2017; 102: 2301–2309.
103. Ron E, Doody MM, Becker DV, Brill AB, Curtis RE, Goldman MB,
Harris BS 3rd, Hoffman DA, McConahey WM, Maxon HR, PrestonMar
tin S, Warshauer ME, Wong FL, Boice JD Jr: Cancer mortality following
treatment for adult hyperthyroidism. Cooperative Thyrotoxicosis Ther
apy Followup Study Group. JAMA 1998; 280: 347–355.
104. Bonnema SJ, Bennedbaek FN, Veje A, Marving J, Hegedus L: Pro
pylthiouracil before 131I therapy of hyperthyroid diseases: effect on
cure rate evaluated by a randomized clinical trial. J Clin Endocrinol
Metab 2004; 89:4439–4444.
105. Bonnema SJ, Bennedbaek FN, Gram J, Veje A, Marving J, Hegedus
L: Resumption of methimazole after 131I therapy of hyperthyroid dis
eases: effect on thyroid function and volume evaluated by a random
ized clinical trial. Eur J Endocrinol 2003; 149: 485–492.
106. Bartalena L, Marcocci C, Bogazzi F, Panicucci M, Lepri A, Pinchera
A: Use of corticosteroids to prevent progression of Graves’ ophthal
mopathy after radioiodine therapy for hyperthyroidism. N Engl J Med
1989; 321:1349–1352.
107. Jensen BE, Bonnema SJ, Hegedus L: Glucocorticoids do not influ
ence the effect of radioiodine therapy in Graves’ disease. Eur J Endo
crinol 2005; 153: 15–21.
108. Burch HB, Burman KD, Cooper DS: A 2011 survey of clinical
practice patterns in the management of Graves’ disease. J Clin Endo
crinol Metab 2012; 97: 4549–4558.
109. Bartalena L, Chiovato L, Vitti P: Management of hyperthyroidism
due to Graves’ disease: frequently asked questions and answers (if
any). J Endocrinol Invest 2016; 39:1105–1114.
110. Genovese BM, Noureldine SI, Gleeson EM, Tufano RP, Kandil E:
What is the best definitive treatment for Graves’ disease? A system
atic review of the existing literature. Ann Surg Oncol 2013; 20: 660–667.
111. Guo Z, Yu P, Liu Z, Si Y, Jin M: Total thyroidectomy vs bilateral
subtotal thyroidectomy in patients with Graves’ diseases: a metaanal
ysis of randomized clinical trials. Clin Endocrinol 2013; 79: 739–746.
112. Sosa JA, Bowman HM, Tielsch JM, Powe NR, Gordon TA, Udelsman
R: The importance of surgeon experience for clinical and economic
outcomes from thyroidectomy. Ann Surg 2008; 228: 320–330.
113. Erbil Y, Ozluk Y, Giris M, Salmaslioglu A, Issever H, Barbaros U,
Kapran Y, Ozarmagan S, Tezelman S: Effect of lugol solution on thyroid
gland blood flow and microvessel density in the patients with Graves’
disease. J Clin Endocrinol Metab 2007; 92: 2182–2189.
114. Edafe O, Antakia R, Laskar N, Uttley L, Balasubramanian SP:
Systematic review and metaanalysis of predictors of postthyroidec
tomy hypocalcaemia. Br J Surg 2014; 101:307–320.
115. Bartalena L, Baldeschi L, Boboridis K, Eckstein A, Kahaly GJ, Mar
cocci C, Perros P, Salvi M, Wiersinga WM; European Group on Graves
Orbitopathy: The 2016 European Thyroid Association/European Group
on Graves’ Orbitopathy guidelines for the management of Graves’
orbitopathy. Eur Thyroid J 2016; 5: 9–26.
116. Bartalena L, Macchia PE, Marcocci C, Salvi M, Vermiglio F: Effects
of treatment modalities for Graves’ hyperthyroidism on Graves’ orbi
topathy: a 2015 Italian Society of Endocrinology Consensus Statement.
გაიდლაინი თარგმნა და გამოსცა
საქართველოს ენდოკრინოლოგიისა
და მეტაბოლიზმის ასოციაციამ
Eur Thyroid J 2018;7:167–186DOI: 10.1159/000490384
Kahaly/Bartalena/Hegedüs/Leenhardt/Poppe/Pearce
25
J Endocrinol Invest 2015; 38: 481–487.
117. Bartalena L: The dilemma of how to manage Graves’ hyperthy
roidism in patients with associated orbitopathy. J Clin Endocrinol Metab
2011; 96: 592–599.
118. Laurberg P, Wallin G, Tallstedt L, AbrahamNordling M, Lundell
G, Torring O: TSHreceptor autoimmunity in Graves’ disease after ther
apy with antithyroid drugs, surgery, or radioiodine: a 5year prospec
tive randomized study. Eur J Endocrinol 2008; 158:69–75.
119. Bartalena L, Marcocci C, Bogazzi F, Manetti L, Tanda ML, Dell’Un
to E, BrunoBossio G, Nardi M, Bartolomei MP, Lepri A, Rossi G, Marti
no E, Pinchera A: Relation between therapy for hyperthyroidism and
the course of Graves’ ophthalmopathy. N Engl J Med 1998; 338: 73–78.
120. Karlsson F, Dahlberg P, Jansson R, Westermark K, Enoksson P:
Importance of TSH receptor activation in the development of severe
endocrine ophthalmopathy. Acta Endocrinol 1989; 121(suppl 2): 132–
141.
121. Bartalena L, Marcocci C, Bogazzi F, Panicucci M, Lepri A, Pinchera
A: Use of corticosteroids to prevent progression of Graves’ ophthal
mopathy after radioiodine therapy for hyperthyroidism. N Engl J Med
1989; 321:1349–1352.
122. Tallstedt L, Lundell G, Torring O, Wallin G, Ljunggren JG, Blomgren
H, Taube A: Occurrence of ophthalmopathy after treatment for Graves’
hyperthyroidism. The Thyroid Study Group. N Engl J Med 1992; 326:
1733–1738.
123. Traisk F, Tallstedt L, AbrahamNordling M, Andersson T, Berg G,
Calissendorff J, Hallengren B, Hedner P, Lantz M, Nystrom E, Ponjavic
V, Taube A, Torring O, Wallin G, Asman P, Lundell G; Thyroid Study
Group of TT 96: Thyroidassociated ophthalmopathy after treatment
for Graves’ hyperthyroidism with antithyroid drugs or iodine131. J Clin
Endocrinol Metab 2009; 94:3700–3707.
124. Vannucchi G, Campi I, Covelli D, Dazzi D, Curro N, Simonetta S,
Ratiglia R, BeckPeccoz P, Salvi M: Graves’ orbitopathy activation after
radioactive iodine therapy with and without steroid prophylaxis. J Clin
Endocrinol Metab 2009; 94: 3381–3386.
125. Tallstedt L, Lundell G, Blomgren H, Bring J: Does early adminis
tration of thyroxine reduce the development of Graves’ ophthalmop
athy after radioiodine treatment? Eur J Endocrinol 1994; 130: 494–497.
126. Perros P, KendallTaylor P, Neoh C, Frewin S, Dickinson J: A pro
spective study of the effects of radioiodine therapy for hyperthyroidism
in patients with minimally active Graves’ ophthalmopathy. J Clin En
docrinol Metab 2005; 90: 5321–5323.
127. Kung AW, Yau CC, Cheng A: The incidence of ophthalmopathy
after radioiodine therapy for Graves’ disease: prognostic factors and
the role of methimazole. J Clin Endocrinol Metab 1994; 79: 542–546.
128. Lai A, Sassi L, Compri E, Marino F, Sivelli P, Piantanida E, Tanda
ML, Bartalena L: Lower dose prednisone prevents radioiodineassoci
ated exacerbation of initially mild or absent Graves’ orbitopathy: a
retrospective cohort study. J Clin Endocrinol Metab 2010; 95: 1333–1337.
129. Acharya SH, Avenell A, Philip S, Burr J, Bevan JS, Abraham P:
Radioiodine therapy (RAI) for Graves’ disease (GD) and the effect on
ophthalmopathy: a systematic review. Clin Endocrinol 2008; 69: 943–
950.
130. Shiber S, StiebelKalish H, Shimon I, Grossman A, Robenshtok E:
Glucocorticoid regimens for prevention of Graves’ ophthalmopathy
progression following radioiodine treatment: systematic review and
metaanalysis. Thyroid 2014; 24: 1515–1523.
131. Marcocci C, BrunoBossio G, Manetti L, Tanda ML, Miccoli P, Iac
coni P, Bartolomei MP, Nardi M, Pinchera A, Bartalena L: The course
of Graves’ ophthalmopathy is not influenced by near total thyroidec
tomy: a casecontrol study. Clin Endocrinol 1999; 51: 503–508.
132. Marcocci C, Kahaly GJ, Krassas GE, Bartalena L, Prummel M, Stahl
M, Altea MA, Nardi M, Pitz S, Boboridis K, Sivelli P, von Arx G, Mourits
MP, Baldeschi L, Bencivelli W, Wiersinga W; European Group on Graves
Orbitopathy: Selenium and the course of mild Graves’ orbitopathy. N
Engl J Med 2011; 364:1920–1931.
133. Bartalena L, Tanda ML: Clinical practice: Graves’ ophthalmopathy.
N Engl J Med 2009; 360: 994–1001.
134. Krassas GE, Poppe K, Glinoer D: Thyroid function and human
reproductive health. Endocr Rev 2010; 31: 702–755.
135. Andersen SL, Olsen J, Carle A, Laurberg P: Hyperthyroidism inci
dence fluctuates widely in and around pregnancy and is at variance
with some other autoimmune diseases: a Danish populationbased
study. J Clin Endocrinol Metab 2015; 100: 1164–1171.
136. Laurberg P, Bournaud C, Karmisholt J, Orgiazzi J: Management of
Graves’ hyperthyroidism in pregnancy: focus on both maternal and
foetal thyroid function, and caution against surgical thyroidectomy in
pregnancy. Eur J Endocrinol 2009;160:1–8.
137. Andersen SL, Olsen J, Laurberg P: Antithyroid drug side effects in
the population and in pregnancy. J Clin Endocrinol Metab 2016; 101:
1606–1614.
138. Alexander EK, Larsen PR: High dose of 131I therapy for the treat
ment of hyperthyroidism caused by Graves’ disease. J Clin Endocrinol
Metab 2002; 87: 1073–1077.
139. Nicholas WC, Fischer RG, Stevenson RA, Bass JD: Single daily dose
of methimazole compared to every 8 hours propylthiouracil in the
treatment of hyperthyroidism. South Med J 1995; 88: 973–976.
140. Nakamura H, Noh JY, Itoh K, Fukata S, Miyauchi A, Hamada N:
Comparison of methimazole and propylthiouracil in patients with hy
perthyroidism caused by Graves’ disease. J Clin Endocrinol Metab 2007;
92:2157–2162.
141. Korelitz JJ, McNally DL, Masters MN, Li SX, Xu Y, Rivkees SA:
Prevalence of thyrotoxicosis, antithyroid medication use, and compli
cations among pregnant women in the United States. Thyroid 2013;
23: 758–765.
142. Andersen SL, Olsen J, Wu CS, Laurberg P: Birth defects after
early pregnancy use of antithyroid drugs: a Danish nationwide study.
J Clin Endocrinol Metab 2013; 98: 4373–4381.
143. Rubin PC: Current concepts: betablockers in pregnancy. N Engl
J Med 1981; 305: 1323–1326.
144. Momotani N, Hisaoka T, Noh J, Ishikawa N, Ito K: Effects of iodine
on thyroid status of fetus versus mother in treatment of Graves’ disease
complicated by pregnancy. J Clin Endocrinol Metab 1992; 75: 738–744.
145. Nedrebo BG, Holm PI, Uhlving S, Sorheim JI, Skeie S, Eide GE,
Husebye ES, Lien EA, Aanderud S: Predictors of outcome and compar
ison of different drug regimens for the prevention of relapse in patients
with Graves’ disease. Eur J Endocrinol 2002; 147:583–589.
2018 ETA Guideline for the Managementof Graves’ Hyperthyroidism
Eur Thyroid J 2018;7:167–186DOI: 10.1159/000490384
გაიდლაინი თარგმნა და გამოსცა
საქართველოს ენდოკრინოლოგიისა
და მეტაბოლიზმის ასოციაციამ
26
146. Laurberg P, Andersen SL: Therapy of endocrine disease: antithy
roid drug use in early pregnancy and birth defects: time windows of
relative safety and high risk? Eur J Endocrinol 2014; 171:R13–R20.
147. Laurberg P: Remission of Graves’ disease during antithyroid drug
therapy: time to reconsider the mechanism? Eur J Endocrinol 2006;
155: 783–786.
148. Bliddal S, Rasmussen AK, Sundberg K, Brocks V, FeldtRasmussen
U: Antithyroid druginduced fetal goitrous hypothyroidism. Nat Rev
Endocrinol 2011; 7: 396–406.
149. McKenzie JM, Zakarija M: Fetal and neonatal hyperthyroidism and
hypothyroidism due to maternal TSH receptor antibodies. Thyroid 1992;
2: 155–159.
150. Abeillondu Payrat J, Chikh K, Bossard N, Bretones P, Gaucherand
P, Claris O, Charrie A, Raverot V, Orgiazzi J, BorsonChazot F, Bournaud
C: Predictive value of maternal secondgeneration thyroidbinding in
hibitory immunoglobulin assay for neonatal autoimmune hyperthy
roidism. Eur J Endocrinol 2014; 171: 451–460.
151. Cove DH, Johnston P: Fetal hyperthyroidism: experience of treat
ment in four siblings. Lancet 1985; 1: 430–432.
152. Amino N, Tanizawa O, Mori H, Iwatani Y, Yamada T, Kurachi K,
Kumahara Y, Miyai K: Aggravation of thyrotoxicosis in early pregnan
cy and after delivery in Graves’ disease. J Clin Endocrinol Metab 1982;
55: 108–112.
153. Alexander EK, Pearce EN, Brent GA, Brown RS, Chen H, Dosiou
C, Grobman WA, Laurberg P, Lazarus JH, Mandel SJ, Peeters RP, Sulli
van S: 2017 guidelines of the American Thyroid Association for the
Diagnosis and Management of Thyroid Disease During Pregnancy and
the Postpartum. Thyroid 2017; 27: 315–389.
154. Mandel SJ, Cooper DS: The use of antithyroid drugs in pregnancy
and lactation. J Clin Endocrinol Metab 2001; 86: 2354–2359.
155. Pearce SH: Spontaneous reporting of adverse reactions to carbi
mazole and propylthiouracil in the UK. Clin Endocrinol 2004; 61: 589–
594.
156. Perros P, Crombie AL, Matthews JN, Kendall aylor P: Age and
gender influence the severity of thyroidassociated ophthalmopathy:
a study of 101 patients attending a combined thyroideye clinic. Clin
Endocrinol 1993; 38: 367–372.
157. Leger J, Gelwane G, Kaguelidou F, Benmerad M, Alberti C; French
Childhood Graves’ Disease Study Group: Positive impact of longterm
antithyroid drug treatment on the outcome of children with Graves’
disease: national longterm cohort study. J Clin Endocrinol Metab 2012;
97:110–119.
158. Ohye H, Minagawa A, Noh JY, Mukasa K, Kunii Y, Watanabe N,
Matsumoto M, Suzuki M, Yoshihara A, Ito K, Ito K: Antithyroid drug
treatment for graves’ disease in children: a longterm retrospective
study at a single institution. Thyroid 2014; 24: 200–207.
159. Rivkees SA, Szarfman A: Dissimilar hepatotoxicity profiles of pro
pylthiouracil and methimazole in children. J Clin Endocrinol Metab 2010;
95: 3260–3267.
160. Ma C, Kuang A, Xie J, Liu G: Radioiodine treatment for pediatric
Graves’ disease. Cochrane Database Syst Rev 2008; 3:CD006294.
161. Coles AJ, Wing M, Smith S, Coraddu F, Greer S, Taylor C, Weetman
A, Hale G, Chatterjee VK, Waldmann H, Compston A: Pulsed monoclo
nal antibody treatment and autoimmune thyroid disease in multiple
sclerosis. Lancet 1999; 354: 1691–1695.
162. Chen F, Day SL, Metcalfe RA, Sethi G, Kapembwa MS, Brook MG,
Churchill D, de Ruiter A, Robinson S, Lacey CJ, Weetman AP: Charac
teristics of autoimmune thyroid disease occurring as a late complica
tion of immune reconstitution in patients with advanced human im
munodeficiency virus (HIV) disease. Medicine 2005; 84: 98–106.
163. Weetman AP: Graves’ disease following immune reconstitution
or immunomodulatory treatment: should we manage it any different
ly? Clin Endocrinol 2014; 80: 629–632.
164. Furmaniak J, Sanders J, Nunez Miguel R, Rees Smith B: Mechanisms
of action of TSHR autoantibodies. Horm Metab Res 2015; 47: 735–752.
165. Gershengorn MC, Neumann S: Update in TSH receptor agonists
and antagonists. J Clin Endocrinol Metab 2012; 97: 4287–4292.
166. El Fassi D, Nielsen CH, Hasselbalch HC, Hegedus L: The rationale
for B lymphocyte depletion in Graves’ disease: monoclonal antiCD20
antibody therapy as a novel treatment option. Eur J Endocrinol 2006;
154: 623–632.
გაიდლაინი თარგმნა და გამოსცა
საქართველოს ენდოკრინოლოგიისა
და მეტაბოლიზმის ასოციაციამ
Eur Thyroid J 2018;7:167–186DOI: 10.1159/000490384
Kahaly/Bartalena/Hegedüs/Leenhardt/Poppe/Pearce
27
28
ამ გა იდ ლა ი ნის სა მიზ ნე აუდი ტო რიაა ექი მე ბი, რომ ლე ბიც მუ შა ო ბენ გრე ივ სის და ა ვა დე ბის მქო ნე პა ცი ენ ტებ თან. ამ დო კუ მენ ტ ში ხაზ გას მუ ლია რა ცი ო ნა ლუ რი სა მე დი ცი ნო პრაქ ტი კა. ეს გა იდ ლა ი ნი არ ანაც ვ ლებს კლი ნი კურ მსჯე ლო ბას, გა დაწყ ვე ტი ლე ბის ინ დი ვი დუ ა ლურ მი ღე ბას, ან პა ცი ენ ტი სა და მი სი ოჯა ხის სურ ვი ლებს. არა მედ, თი თო ე უ ლი რე კო მენ და ცია უნ და შე ფას დეს ამ კრი ტე რი უ მებთან ერ თად, რა თა სა ბო ლო ოდ მი ვი ღოთ პა ცი ენ ტის თ ვის ყვე ლა ზე ოპ ტი მა ლუ რი გა დაწყ ვე ტი ლე ბა. რო დე საც პა ცი ენ ტის თ ვის სა ჭი რო პი რო ბე ბის უზ რუნ ველ ყო ფა შე უძ ლია მსგავ სი, სპე ცი ფი კუ რი გა მოც დი ლე ბის მქო ნე სა მე დი ცი ნო და წე სე ბუ ლე ბას, პა ცი ენ ტი აუცი ლებ ლად უნ და გა და მი სა მარ თ დეს ასეთ და წე სე ბუ ლე ბა ში.
ერთად ენდოკრინოლოგიის განვითარებისთვის
პაციენტთა განათლება ჯანმრთელი მომავლისთვის
უწყვეტი სამედიცინო განათლება პროფესიული ზრდისთვის