ყდა ევროპის საბჭო · 6 “კონსტიტუციის 42-ე...

ევროპის საბჭო,ევროპული კონვენცია

დამისი დანერგვასაქართველოში

ორგანიზაცია“კონსტიტუციის 42-ე მუხლი”

ევროპის საბჭო,

ევროპული კონვენცია

და

მისი დანერგვა

საქართველოში

თბილისი2010

Counsel of Europe, European Convention of Human Rights and its Implementation in Georgia (in Georgian, 2010)

© ორ გა ნი ზა ცია კონ სტი ტუ ცი ის 42-ე მუხ ლი, 2010Copyright © NGO Article 42 of the Constitution, 2010

ყვე ლა უფ ლე ბა და ცუ ლიადამ ზა დე ბუ ლია სა ქარ თვე ლო შიAll Rights reservedManufactured in Georgia

გა მო ცე მა მო ამ ზა და თა მარ გა ბი სო ნი ამრედაქტორები: მანანა კობახიძე, ვლადიმერ მკერვალიშვილიBrochure is prepared by Tamar GabisoniaEditors: Manana Kobakhidze, Vladimer Mkervalishvili

გა მო ცე მა მომ ზა დე ბუ ლია ორ გა ნი ზა ცია “კონ სტი ტუ ცი ის 42-ე მუხ ლის” მი ერ, პრო ექ ტის “სტრა ტე გი უ ლი სა მარ თალ წარ მო ე ბა კავ კა სი ა ში” ფარ გლებ ში. პრო ექ-ტის სა ერ თა შო რი სო პარ ტნი ო რე ბი არი ან “ნი დერ ლან დე ბის ჰელ სინ კის კო მი ტე ტი” და “ინ ტე რა ით სი” (დი დი ბრი ტა ნე თი); რე გი ო ნა ლუ რი პარ ტნი ო რე ბი — “სომ ხუ რი ინ სტი ტუ ტი გან ვი თა რე ბი სათ ვის” (სომ ხე თი) და “სა მარ თლებ რი ვი გა ნათ ლე ბის სა-ზო გა დო ე ბა” (ა ზერ ბა ი ჯა ნი). პრო ექ ტი და ფი ნან სე ბუ ლია ნი დერ ლან დე ბის სა გა რეო საქ მე თა სა მი ნის ტრო სა და ბრი ტა ნე თის სა ელ ჩოს GOF RE ფონ დის მი ერ.

გა მო ცე მა ში გა მოთ ქმუ ლი მო საზ რე ბები ეკუთ ვნის მის შემ დგე ნელს და არ გა მო-ხატ ვას დო ნო რე ბის ოფი ცი ა ლურ პო ზი ცი ას.

Published within the framework of the project “Strategic litigation in the Caucasus”, implemented by the organization “Article 42 of the Constitution”. The international partners of the project are: “Netherlands Helsinki Committee” and INTERIGHTS; regional partners are: “Armenian Institute for Development” (Armenia) and “Society of Legal Education” (Azerbaijan). The project is funded by the Netherlands Ministry of Foreign Affairs and the British Embassy GOF RE Fund.

The views expressed in this publication do not necessarily reflect the official view of the Donors.

სარჩევი

1. ევროპის საბჭო . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .71.1. ევროპის საბჭო – ზოგადი მიმოხილვა . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7

1.2. ევროპის საბჭოს არსებობის მიზანი . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8

1.3. ევროპის საბჭოს ძირითადი ვალდებულებები . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9

1.4. პრივილეგიები და იმუნიტეტი . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9

2. ევროპის საბჭოს სტრუქტურა . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112.1. საპარლამენტო ასამბლეა . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .11

2.2. გენერალური მდივანი . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12

2.3. მინისტრთა კომიტეტი . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .13

2.4. ევროპის საბჭოს ადამიანის უფლებათა დაცვის კომისარი . . . . . . . . . . . . .15

3. ევროკონვენცია — ევროსაბჭოს წევრი სახელმწიფოებისათვის სავალდებულო საერთაშორისო ხელშეკრულება, ადამიანის უფლებათა და თავისუფლებათა დაცვის ძირითადი მექანიზმი და მისი მოქმედების ფარგლები . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .17

4. სახელმწიფოს ნეგატიური და პოზიტიური ვალდებულებები .21

5. ევროპული კონვენციის სტრუქტურა . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .235.1. ევროკონვენციით გათვალისწინებული ადამიანის ძირითადი

უფლებები და თავისუფლებები. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .23

5.2. ევროპული კონვენციით აღიარებული უფლებებისა და თავისუფლებების დაცვა და ზოგიერთი შეზღუდვები . . . . . . . . . . . . . . . . .24

5.3. ძირითადი დებულებები, რაც უზრუნველყოფენ წევრი სახელმწიფოების მიერ ნაკისრი ვალდებულების შესრულებას . . . . . . . . . .29

5.4. დასკვნა . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30

6. ევროპული კონვენციის ადგილი და როლი საქართველოს კანონმდებლობაში . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .31

6.1. ევროპული კონვენცია — საქართველოს კანონმდებლობის ნაწილი . . . . .31

6.2. ევროპული კონვენციის გამოყენების წინაპირობები საქართველოში . . . .33

6.3. ადამიანის უფლებათა და თავისუფლებათა დაცვის ევროპული კონვენციის იერარქიული ადგილი საქართველოს კანონმდებლობაში . . . .36

7. ადამიანის უფლებათა და თავისუფლებათა ევროპული კონვენციის გამოყენება სასამართლოების მიერ . . . . . . . . . . . . . .37

7.1. შესავალი . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .37

7.2. რა შემთხვევაშია საჭირო ევროპული კონვენციის გამოყენება ეროვნულ სასამართლო სისტემაში. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .39

7.3. ვინ შეიძლება დააყენოს ქვეყანაში ევროპული კონვენციის გამოყენების ინიციატივა? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .40

7.4. სასამართლო გადაწყვეტილებათა დასაბუთება ევროპული კონვენციით .43

7.5. ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციის ტექსტი, რითაც უნდა იხელმძღვანელოს საქართველოს სასამართლომ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .45

8. ევროპული კონვენციისა და ევროპული სასამართლოს პრეცედენტული სამართლის გავლენა საკანონმდებლო და აღმასრულებელი ხელისუფლების საქმიანობაზე . . . . . . . . . . . . . .46

8.1. ევროკონვენციისა და ევროსასამართლოს გავლენა საკანონმდებლო ხელისუფლების საქმიანობაზე . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .46

8.2. ევროკონვენციისა და ევროსასამართლოს გავლენა აღმასრულებელი ხელისუფლების საქმიანობაზე . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .48

9. ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციის დარღვევა და სახელმწიფოს საერთაშორისო სამართლებრივი პასუხისმგებლობა . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .50

5ევროსაბჭო, ევროკონვენცია და მისი დანერგვა საქართველოში

შე სა ვა ლი

ევ რო პის საბ ჭო ერ თ-ერ თი უძ ვე ლე სი და ყვე ლა ზე დი დი სამ თავ რო ბა თა-შო რი სო ორ გა ნი ზა ციაა ევ რო პა ში, რო მე ლიც 8 მი ლი ონ ზე მეტ ევ რო პელს აერ თი ა ნებს. მი სი უმ თავ რე სი საქ მი ა ნო ბა ადა მი ა ნის უფ ლე ბა თა პრინ ცი-პე ბის დამ კვიდ რე ბა ა. რო გორც სამ თავ რო ბა თა შო რი სო თა ნამ შრომ ლო ბი-სათ ვის გა მიზ ნუ ლი ორ გა ნი ზა ცი ა, ევ რო პის საბ ჭო დიდ როლს თა მა შობს ეროვ ნუ ლი კა ნონ მდებ ლო ბის ჰარ მო ნი ზა ცი ის საქ მე ში, რა საც ცხად ყოფს მი სი მდი და რი კა ნონ შე მოქ მე დე ბი თი მოღ ვა წე ო ბა, დღეს დღე ო ბით მის მი-ერ შე მუ შა ვე ბუ ლია ორა სამ დე კონ ვენ ცი ა. სა ხელ შეკ რუ ლე ბო სა მარ თლის შე სა ხებ ვე ნის კონ ვენ ცი ის გა გე ბით, ყვე ლა მათ გა ნი წარ მო ად გენს სა ერ თა-შო რი სო ხელ შეკ რუ ლე ბას.

1999 წლის 27 აპ რილს სტრას ბურ გში, სა ქარ თვე ლო ოფი ცი ა ლუ რად ცნეს ევ რო პის საბ ჭოს 41-ე წევ რად. ხე ლი მო ე წე რა სა ქარ თვე ლოს ევ რო პის საბ ჭო ში გა წევ რი ა ნე ბის პრო ტო კოლს, ადა მი ა ნის უფ ლე ბა თა და თა ვი სუფ-ლე ბა თა დაც ვის ევ რო პულ კონ ვენ ცი ა სა და ევ რო პის კონ ვენ ცი ას სა მარ-თლებ რივ სა კითხ ებ ში ურ თი ერ თდახ მა რე ბის შე სა ხებ.1 ევ რო პის საბ ჭო ში გა წევ რი ა ნე ბით, სა ქარ თვე ლომ იკის რა ვალ დე ბუ ლე ბა გა ა ტა როს მთე ლი რი გი კონ კრე ტუ ლი ღო ნის ძი ე ბე ბი, რა თა ქვე ყა ნა ში დამ ყარ დეს დე მოკ რა-ტი ა, ჩა ტარ დეს სა ხელ მწი ფო ხე ლი სუფ ლე ბის ორ გა ნო თა რე ფორ მა, უზ-რუნ ველ ყო ფილ იქ ნას ადა მი ა ნის ძი რი თად უფ ლე ბა თა და თა ვი სუფ ლე ბა თა დაც ვა, მოხ დეს კა ნონ მდებ ლო ბის ევ რო პულ სტან დარ ტებ თან შე სა ბა მი სო-ბა ში მოყ ვა ნა და ა.შ.

ერ თი -ერ თი უმ ნიშ ვნე ლო ვა ნე სი, რაც სა ქარ თვე ლომ ევ რო პის საბ ჭო ში გა წევ რი ა ნე ბის ფარ გლებ ში გა ნა ხორ ცი ე ლა, არის ადა მი ა ნის უფ ლე ბა თა და თა ვი სუფ ლე ბა თა ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცი ის რა ტი ფი კა ცი ა, რი თაც იკის რა ვალ დე ბუ ლე ბა, უზ რუნ ველ ყოს, მი სი იუ რის დიქ ცი ის ფარ გლებ ში, კონ ვენ-ცი ით გა რან ტი რე ბუ ლი უფ ლე ბე ბის დაც ვა. ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცია ადა მი-ა ნის უფ ლე ბა თა დაც ვის პირ ვე ლი და ევ რო პის საბ ჭოს უძ ვე ლე სი სა მარ-თლებ რი ვი ინ სტრუ მენ ტი ა, რო მე ლიც მიზ ნად ისა ხავს სა მო ქა ლა ქო და პო-ლი ტი კუ რი უფ ლე ბე ბის დაც ვას.

ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცია სა ქარ თვე ლოს სა ერ თა შო რი სო ხელ შეკ რუ ლე ბას წარ მო ად გენს და მას ში და სა ხელ მწი ფო ებ რივ დო ნე ზე სა ვალ დე ბუ ლო იუ-

1 “ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლო და თქვენი ფუნდამენტური უფლებები”, კონსტიტუციის 42-ე მუხლი, თბილისი, 2005წ.

6 “კონსტიტუციის 42-ე მუხლი”

რი დი უ ლი ძა ლა აქვს. ამ კონ ვენ ცი ამ, პირ ვე ლად, კა ცობ რი ო ბის ის ტო რი ა ში შექ მნა სა ზე დამ ხედ ვე ლო ორ გა ნო — ადა მი ა ნის უფ ლე ბა თა სა სა მარ თლო, რი თაც ნე ბის მი ერ პირს შე უქ მნა გა რან ტია გა ნაცხ ა დით მი მარ თოს სა ერ თა-შო რი სო სა სა მარ თლოს.2

წინამდებარე ნაშ რო მის სტრუქ ტუ რა შემ დეგ ნა ი რად არის ჩა მო ყა ლი ბე-ბუ ლი: პირ ველ თავ ში მო ცე მუ ლია ევ რო პის საბ ჭოს, რო გორც სამ თავ რო ბა-თა შო რი სო ორ გა ნი ზა ცი ის მი მო ხილ ვა. სა უ ბა რია ევ რო პის საბ ჭოს წეს დე-ბა ზე, გან მარ ტე ბუ ლია საბ ჭოს მი სი ა, მიზ ნე ბი, ამო ცა ნე ბი და ვალ დე ბუ ლე-ბე ბი. გან ხი ლუ ლია ევ რო პის საბ ჭოს სტრუქ ტუ რა, სა დაც ყუ რადღ ე ბა არის გა მახ ვი ლე ბუ ლი მი ნის ტრთა კო მი ტეტ ზე, სა პარ ლა მენ ტო ასამ ბლე ა სა და ევ რო პის საბ ჭოს გე ნე რა ლურ მდი ვან ზე, მათ ფუნ ქცი ებ ზე, საქ მი ა ნო ბის ძი-რი თად მი მარ თუ ლე ბებ სა და უფ ლე ბა- მო ვა ლე ო ბებ ზე.

მე ო რე თა ვი შე ე ხე ბა ადა მი ა ნის უფ ლე ბა თა და თა ვი სუფ ლე ბა თა დაც ვის ევ რო პულ კონ ვენ ცი ას, რო გორც ევ რო საბ ჭოს წევ რი სა ხელ მწი ფო ე ბი სათ-ვის სა ვალ დე ბუ ლო სა ერ თა შო რი სო ხელ შეკ რუ ლე ბას, ადა მი ა ნის უფ ლე ბა-თა და თა ვი სუფ ლე ბა თა დაც ვის ძი რი თად მე ქა ნიზმს. ამა ვე თავ ში სა უ ბა-რია ევ რო კონ ვენ ცი ის მოქ მე დე ბის ფარ გლებ ზე, გან ხი ლუ ლია სა ხელ მწი-ფოს ნე გა ტი უ რი და პო ზი ტი უ რი ვალ დე ბუ ლე ბა ევ რო კონ ვენ ცი ით ნა კის რი ვალ დე ბუ ლე ბე ბის ფარ გლებ ში. მი მო ხი ლუ ლია ასე ვე ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცი-ის სტრუქ ტუ რა.

მე სა მე თა ვი უშუ ა ლოდ ეხე ბა ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცი ის ად გილ სა და როლს სა ქარ თვე ლოს კა ნონ მდებ ლო ბა ში. ამ თა ვის ფარ გლებ ში გან ხი ლუ ლია ევ-რო კონ ვენ ცი ით გათ ვა ლის წი ნე ბუ ლი დე ბუ ლე ბე ბის გა მო ყე ნე ბა ეროვ ნუ ლი სა სა მარ თლო ე ბის მი ერ, ევ რო კონ ვენ ცი ის რო ლი და ზე მოქ მე დე ბა სა ქარ-თვე ლოს სა კა ნონ მდებ ლო და აღ მას რუ ლე ბე ლი ხე ლი სუფ ლე ბის საქ მი ა ნო-ბა ზე, ასე ვე სა უ ბა რია სა ხელ მწი ფოს პა სუ ხის მგებ ლო ბა ზე ევ რო პუ ლი კონ-ვენ ცი ით გათ ვა ლის წი ნე ბუ ლი დე ბუ ლე ბე ბის დარ ღვე ვი სათ ვის და ზე მოქ-მე დე ბის ბერ კე ტებ ზე ამ დარ ღვე ვე ბის გა მო.

2 www.coe.ge


I. თავი

1. ევროპის საბჭო

1.1. ევროპის საბჭო – ზოგადი მიმოხილვა

ევ რო პის საბ ჭო არის სამ თავ რო ბა თა შო რი სო ორ გა ნი ზა ცი ა. ლონ დო ნის ხელ შეკ რუ ლე ბის პრე ამ ბუ ლით დამ ტკი ცე ბუ ლია ევ რო პის საბ ჭოს წეს დე ბა, გან მარ ტე ბუ ლია საბ ჭოს მი სია და მიზ ნე ბი.

ევ რო პის საბ ჭოს დამ ფუძ ნე ბე ლი მთავ რო ბე ბი დარ წმუ ნე ბულ ნი არი ან, რომ: “მის წრა ფე ბა მშვი დო ბი სა კენ, რო მე ლიც ეფუძ ნე ბა სა მარ თლი ა ნო ბა სა და სა ერ თა შო რი სო თა ნამ შრომ ლო ბას, არის სა სი ცოცხ ლო მნიშვ ნე ლო ბის კა ცობ რი ო ბი სა და ცი ვი ლი ზა ცი ის გა დარ ჩე ნი სათ ვის;

ადას ტუ რე ბენ თა ვი ანთ ერ თგუ ლე ბას იმ სუ ლი ე რი და მო რა ლუ რი პრინცი პე ბი სად მი, რო მე ლიც მა თი ხალ ხის სა ერ თო მემ კვიდ რე ო ბა ა, ჭეშ მა რი ტი დე მოკ რა ტი ის სა ფუძ ვე ლია და პი რა დი თა ვი სუფ ლე ბის, პო ლი ტი კუ რი თავი სუფ ლე ბი სა და კა ნო ნის უზე ნა ე სო ბის ნამ დვილ წყა როს წარ მო ად გენს;

სჯე რათ, რომ ამ იდე ა ლე ბის შე ნარ ჩუ ნე ბი სა და გან ხორ ცი ე ლე ბი სათ ვის სა ჭი როა ერ თნა ი რი მრწამ სის მქო ნე ყვე ლა ევ რო პულ სა ხელ მწი ფოს შო რის უფ რო მტკი ცე კავ ში რის არ სე ბო ბა;

მი იჩ ნე ვენ, რომ ამ სა ჭი რო ე ბა ზე და ამ მი მარ თუ ლე ბით მა თი ხალ ხის მი ერ გა მო ხა ტულ მის წრა ფე ბა ზე რე ა გი რე ბი სათ ვის, აუ ცი ლე ბე ლი წინ გადად გმუ ლი ნა ბი ჯი იქ ნე ბა ისე თი ორ გა ნი ზა ცი ის შექ მნა, რო მე ლიც უფ რო და ა ახ ლო ებს ევ რო პის ქვეყ ნებს;

შე სა ბა მი სად, გა დაწყ ვი ტეს, და ა ფუძ ნონ ევ რო პის საბ ჭო, შემ დგა რი მთავ რო ბა თა წარ მო მად გენ ლე ბის კო მი ტე ტი სა და სა კონ სულ ტა ციო ასამბლე ი სა გან და ამ მიზ ნის მი საღ წე ვად მი ი ღეს აღ ნიშ ნუ ლი წეს დე ბა.”

ევ რო პის საბ ჭო ში გა წევ რი ა ნე ბა შე უძ ლია ნე ბის მი ერ სა ხელ მწი ფოს, რო მე ლიც აღი ა რებს კა ნო ნის უზე ნა ე სო ბის პრინ ციპს და უზ რუნ ველ ყოფს მი სი იუ რის დიქ ცი ის ქვეშ მყო ფი ადა მი ა ნე ბის უფ ლე ბებ სა და ძი რი თად თა-ვი სუფ ლე ბებს.3

ევ რო პის საბ ჭო გა ნი ხი ლავს ევ რო პუ ლი სა ზო გა დო ე ბის წი ნა შე მდგომ ყვე ლა მნიშ ვნე ლო ვან სა კითხს, თავ დაც ვის სფე როს გარ და. მი სი სა მუ შაო სფე რო ე ბი ა: ადა მი ა ნის უფ ლე ბე ბი, მე დი ა, სა მარ თლებ რი ვი თა ნამ შრომ ლო-ბა, სო ცი ა ლუ რი ინ ტეგ რა ცი ა, ჯან მრთე ლო ბის დაც ვა, გა ნათ ლე ბა, კულ ტუ-

3 ფლორანს ბენუა რომერი, ჰაინრიხ კლებესი ევროპის საბჭოს სამართალი, 2005 წ


რა, მემ კვიდ რე ო ბა, სპორ ტი, ახალ გაზ რდო ბა, ად გი ლობ რი ვი დე მოკ რა ტია და მო საზღ ვრე ქვეყ ნებს შო რის თა ნამ შრომ ლო ბა, გა რე მოს დაც ვა და რე-გი ო ნა ლუ რი და გეგ მა რე ბა.4

ევ რო პის საბ ჭოს შტაბ -ბი ნაა სტრას ბურ გში, საფ რან გეთ ში მდე ბა რე “ევ რო-პის სა სახ ლე”. საბ ჭოს სა მუ შაო ოფი ცი ა ლუ რი ენე ბია ინ გლი სუ რი და ფრან გუ-ლი, თუმ ცა იყე ნე ბენ ასე ვე გერ მა ნულ, იტა ლი ურ და რუ სულ ენებ საც.

1.2. ევროპის საბჭოს არსებობის მიზანი

ევ რო პის საბ ჭოს არ სე ბო ბის მი ზა ნი ჩა მო ყა ლი ბე ბუ ლია მი სი წეს დე ბის 1-ლი მუხ ლის “ა” პუნ ქტში, რომ ლის მი ხედ ვი თაც:

“ევ რო პის საბ ჭოს მი ზა ნი ა, მი აღ წი ონ უფ რო დიდ ერ თო ბას მის წევ რებს შო რის იმ იდე ა ლე ბი სა და მიზ ნე ბის დაც ვი სა და გან ხორ ცი ე ლე ბის მიზ ნით, რო მე ლიც წარ მო ად გენს მათ სა ერ თო მემ კვიდ რე ო ბას და ხელს უწყ ობს მათ ეკო ნო მი კურ და სო ცი ა ლურ პროგ რესს”.

ამ რი გად, შე საძ ლე ბე ლია და ვას კვნათ, რომ ევ რო პის საბ ჭოს ამოძ რა-ვებს შემ დე გი ძი რი თა დი მი ზა ნი: დე მოკ რა ტი უ ლი იდე ა ლე ბი სა და პრინ ცი-პე ბის დაც ვის მიზ ნით უფ რო მჭიდ როდ შე ა კავ ში როს მი სი წევ რე ბი და ხე ლი შე უწყ ოს მათ ეკო ნო მი კურ და სო ცი ა ლურ გან ვი თა რე ბას.5

ევ რო პის საბ ჭოს არ სე ბო ბის ძი რი თა დი მიზ ნე ბი შე საძ ლე ბე ლია მარ ტი-ვად შემ დეგ ნა ი რად გა ნი საზღ ვროს:• ადა მი ა ნის უფ ლე ბე ბის, პლუ რა ლის ტუ რი დე მოკ რა ტი ი სა და კა ნო ნის უზე

ნა ე სო ბის დაც ვა;• ევ რო პის ეროვ ნუ ლი თვით მყო ფა დო ბი სა და მრა ვალ ფე როვ ნე ბის გან ვი თა

რე ბი სა და ამ სფე რო ში ცოდ ნის გავ რცე ლე ბის ხელ შეწყ ო ბა;• ევ რო პუ ლი სა ზო გა დო ე ბის წი ნა შე მდგო მი პრობ ლე მე ბის მოგ ვა რე ბა: უმ ცი

რე სო ბა თა დის კრი მი ნა ცი ა, ქსე ნო ფო ბი ა, შე უწყ ნა რებ ლო ბა, ბი ო ე თი კა და ადა მი ა ნის კლო ნი რე ბა, ტე რო რიზ მი, ადა მი ა ნე ბით უკა ნო ნო ვაჭ რო ბა, ორ განი ზე ბუ ლი და ნა შა უ ლი და კო რუფ ცი ა, ძა ლა დო ბა ბავ შვთა წი ნა აღ მდეგ და ა.შ.

• ევ რო პა ში დე მოკ რა ტი უ ლი სტა ბი ლუ რო ბის გან მტკი ცე ბა პო ლი ტი კურ, საკა ნონ მდებ ლო და კონ სტი ტუ ცი ურ რე ფორ მა თა მხარ და ჭე რის გზით.

მე ო რე მსოფ ლიო ომის შე დე გად გან ვი თა რე ბულ მა მოვ ლე ნებ მა მრა ვა-ლი ადა მი ა ნი და არ წმუ ნა, რომ სა ერ თა შო რი სო თა ნამ შრომ ლო ბა სა სი ცოცხ-ლოდ სა ჭი რო იყო ახა ლი კონ ფლიქ ტე ბის თა ვი დან ასა ცი ლებ ლად და იმ გვა-4 ევროპის საბჭო – 800 მილიონი ევროპელი, ევროპის საბჭოს წარმომადგენლობა

საქართველოში, თბილისი, 2006 წ.5 ფლორანს ბენუა რომერი, ჰაინრიხ კლებესი, ევროპის საბჭოს სამართალი, 2005 წ


რი პრინ ცი პე ბის ჩა მო სა ყა ლი ბებ ლად, სა დაც სა ხელ მწი ფო ე ბი ნა ყო ფი ე რად და კონ სო ლი დი რე ბუ ლად იმოქ მე დებ დნენ. ევ რო პის საბ ჭოს უპირ ვე ლე სი მი ზა ნი კი გუ ლის ხმობ და იმ ევ რო პულ სა ხელ მწი ფო თა თავ მოყ რას, რომ-ლე ბიც იზი ა რებ დნენ დე მოკ რა ტი ულ ღი რე ბუ ლე ბებს, და ეყ რდნო ბოდ ნენ ადა მი ა ნის პი როვ ნულ და პო ლი ტი კურ თა ვი სუფ ლე ბა სა და კა ნო ნის უზე ნა-ე სო ბის პრინ ცი პებს.6

1.3. ევროპის საბჭოს ძირითადი ვალდებულებები

წეს დე ბის მი ხედ ვით, ევ რო პის საბ ჭოს ფორ მა ტი იმ დე ნად ფარ თო ა, რომ იგი თა ვი სუფ ლად შე საძ ლოა აღ მო ჩე ნი ლი ყო თით ქმის სრუ ლად პა სუ ხის-მგე ბე ლი ყვე ლა სა ხის თა ნამ შრომ ლო ბა ზე მის წევრ ქვეყ ნებს შო რის. წეს-დე ბის პირ ვე ლი ვე მუხ ლის მი ხედ ვით, მან უნ და მის დი ოს და სა ხულ მი ზანს: “სა ერ თო ინ ტე რე სის სა კითხ ებ ზე დე ბა ტე ბი თა და ეკო ნო მი კურ, სო ცი ალურ, კულ ტუ რულ, სა მეც ნი ე რო, სა მარ თლებ რივ და ად მი ნის ტრა ცი ულ საკითხ ებ ში ერ თობ ლი ვი მოქ მე დე ბი თა და შე თანხ მე ბე ბით, ადა მი ა ნის უფ ლებე ბი სა და ფუნ და მენ ტურ თა ვი სუფ ლე ბა თა შე ნარ ჩუ ნე ბი თა და შემ დგო მი გან ხორ ცი ე ლე ბით”.

თუმ ცა, არ სე ბობ და გარ კვე უ ლი სფე რო ე ბი, სა დაც ევ რო პის საბ ჭოს თა-ნამ შრომ ლო ბის შე საძ ლებ ლო ბე ბი შეზღ უ დუ ლი იყო. მა გა ლი თად, ეკო ნო-მი კა უკ ვე მოქ ცე უ ლი იყო ევ რო პის საბ ჭოს შექ მნამ დე ერ თი წლით ად რე (1948 წ.) და არ სე ბუ ლი ეკო ნო მი კუ რი თა ნამ შრომ ლო ბის ევ რო პუ ლი ორ გა-ნი ზა ცი ის მე ურ ვე ო ბის ქვეშ, რო მე ლიც ცო ტა მოგ ვი ა ნე ბით (1961 წ.) იქ ცა ეკო ნო მი კუ რი თა ნამ შრომ ლო ბი სა და გან ვი თა რე ბის ორ გა ნი ზა ცი ად. უფ-რო მოგ ვი ა ნე ბით, ეკო ნო მი კუ რი თა ნა მე გობ რო ბის და არ სე ბამ კი დევ უფ რო მე ტად შეზღ უ და ეს სივ რცე.

მე ო რე მხრივ, ადა მი ა ნის უფ ლე ბე ბი, სა მარ თლებ რი ვი, კულ ტუ რუ ლი თუ სა მეც ნი ე რო თა ნამ შრომ ლო ბა, ისე ვე რო გორც სო ცი ა ლუ რი სექ ტო რი, იქ ცა ევ რო პის საბ ჭოს საქ მი ა ნო ბის ძი რი თად მი მარ თუ ლე ბე ბად.

1.4. პრივილეგიები და იმუნიტეტი

ევ რო პის საბ ჭო, წევ რი ქვეყ ნე ბის წარ მო მად გენ ლე ბი და ორ გა ნი ზა ცი ის პერ სო ნა ლი სარ გებ ლო ბენ ჩვე უ ლებ რი ვი პრი ვი ლე გი ე ბი თა და იმუ ნი ტე ტით, რო მე ლიც რე გუ ლი რე ბუ ლია ევ რო პუ ლი საბ ჭოს წეს დე ბით, ხო ლო გე ნე რა-ლუ რი შე თან ხმე ბა ევ რო პის საბ ჭოს პრი ვი ლე გი ე ბი სა და იმუ ნი ტე ტის შე სა-

6 ფლორანს ბენუა რომერი, ჰაინრიხ კლებესი, ევროპის საბჭოს სამართალი, 2005 წ.


ხებ და მი სი ოქ მი იძ ლე ვა მათ დე ტა ლურ ჩა მო ნათ ვალს. პრი ვი ლე გი ე ბი და იმუ ნი ტე ტი გა მიზ ნუ ლი ა, რა თა ორ გა ნი ზა ცი ას, მი სი წევ რი ქვეყ ნე ბის წარ-მო მად გენ ლებ სა და საბ ჭოს პერ სო ნალს მი ე ცეთ სა შუ ა ლე ბა, მათ ზე და კის-რე ბუ ლი მო ვა ლე ო ბე ბი შე ას რუ ლონ სრუ ლი და მო უ კი დებ ლო ბის პი რო ბებ ში.7

გე ნე რა ლუ რი შე თან ხმე ბა ად გენს, რომ ევ რო პის საბ ჭო, წარ მო ად გენს იუ რი დი ულ პირს და შე სა ბა მი სად, უფ ლე ბა მო სი ლია და დოს ხელ შეკ რუ ლე-ბე ბი, შე ი ძი ნოს და გან კარ გოს უძ რავ -მოძ რა ვი ქო ნე ბა და ჩა ე ბას სა მარ-თალ წარ მო ე ბა ში. ევ რო პის საბ ჭოს ად გილ სამ ყო ფე ლი და შე ნო ბე ბი ხელ-შე უ ხე ბე ლი ა, მი სი აქ ტი ვე ბი, შე მო სა ვა ლი და სხვა ქო ნე ბა გა თა ვი სუფ ლე-ბუ ლია ყვე ლა სა ხის პირ და პი რი ბე გა რი სა გან და სა ბა ჟო გა და სა ხა დი სა გან, აკ რძალ ვი სა თუ სა იმ პორ ტო შეზღ უდ ვი სა გან.

შე თან ხმე ბა ში, ასე ვე დე ტა ლუ რა დაა გა წე რი ლი, მი ნის ტრთა კო მი ტე ტის წევ რთათ ვის გან კუთ ვნი ლი პრი ვი ლე გი ე ბი და იმუ ნი ტე ტი თა ვი ან თი ფუნ-ქცი ე ბის შეს რუ ლე ბი სას, შეხ ვედ რებ ზე და სას წრე ბად მგზავ რო ბი სას. ყო ვე-ლი ვე ამის მი ზა ნი ა, მა თი და მო უ კი დებ ლო ბი სა და აზ რის გა მო ხატ ვის სრუ-ლი თა ვი სუფ ლე ბის დაც ვა.8

ამ რი გად, მი ნის ტრთა კო მი ტე ტის წევ რე ბი არ შე იძ ლე ბა იყ ვნენ და კა ვე-ბულ ნი ან და პა ტიმ რე ბულ ნი, არ შე იძ ლე ბა მათ თვის პი რა დი ნივ თე ბის ჩა-მორ თმე ვა და მათ წი ნა აღ მდეგ სა მარ თლებ რი ვი დევ ნის წარ მო ე ბა იმ ქმე-დე ბის გა მო, რო მე ლიც ჩა დე ნილ იქ ნა მათ მი ერ სამ სა ხუ რე ობ რი ვი მო ვა ლე-ო ბის შეს რუ ლე ბი სას, მა თი ყვე ლა სა ბუ თი და დო კუ მენ ტი ხელ შე უ ხე ბე ლი ა, მათ შე უძ ლი ათ კო დე ბის გა მო ყე ნე ბა, ისე ვე რო გორც დო კუ მენ ტა ცი ი სა და წე რი ლე ბის მი ღე ბა ფოს ტი თა თუ და ლუ ქუ ლი ამა ნა თით.

მსგავ სი გა რან ტი ე ბით სარ გებ ლო ბენ, სა პარ ლა მენ ტო ასამ ბლე ის წევ-რე ბი და ადა მი ა ნის უფ ლე ბა თა და თა ვი სუფ ლე ბა თა დაც ვის ევ რო პუ ლი სა სა მარ თლოს მო სა მარ თლე ე ბის. მა თი მხრი დან უფ ლე ბა მო სი ლე ბის გა-და ჭარ ბე ბამ დე, იკ რძა ლე ბა საბ ჭოს პერ სო ნა ლის მი მართ სა მარ თლებ რი ვი დევ ნის წარ მო ე ბა ოფი ცი ა ლურ რან გში ჩა დე ნი ლი ქმე დე ბის გა მო. პერ სო-ნა ლი გა თა ვი სუფ ლე ბუ ლია ასე ვე ბე გა რის გან ხელ ფა სებ სა და და ნა რიცხ-ებ ზე. თუმ ცა, მის ნე ბის მი ერ წევრს, შე საძ ლოა მო ეხ სნას იმუ ნი ტე ტი გე-ნე რა ლუ რი მდივ ნის მხრი დან, თუ კი იქ მნე ბა სა მარ თალ წარ მო ე ბის ჩაშ ლის საფ რთხე და რო დე საც მსგავ სი ქმე დე ბა არ აყე ნებს ზი ანს საბ ჭოს ინ ტე-რე სებს.

7 ფლორანს ბენუა რომერი, ჰაინრიხ კლებესი, ევროპის საბჭოს სამართალი, 2005 წ8 ევროპის საბჭო – 800 მილიონი ევროპელი, ევროპის საბჭოს წარმომადგენლობა

საქართველოში, თბილისი, 2006 წ.


გე ნე რა ლუ რი მდი ვა ნი და მი სი მო ად გი ლე, მა თი მე უღ ლე ე ბი და არას-რულ წლო ვა ნი შვი ლე ბი სარ გებ ლო ბენ სა ერ თა შო რი სო სა მარ თლებ რი ვი ნორ მე ბით დიპ ლო მა ტი უ რი წარ გზავ ნი ლე ბი სათ ვის მი ნი ჭე ბუ ლი პრი ვი ლე-გი ე ბით, იმუ ნი ტე ტით, თა ვი სუფ ლე ბე ბი თა და შე ღა ვა თე ბით.9

2. ევროპის საბჭოს სტრუქტურა

2.1. საპარლამენტო ასამბლეა

სა პარ ლა მენ ტო ასამ ბლეა ევ რო პის საბ ჭოს წეს დე ბის სა ფუძ ველ ზე ჩა-მო ყა ლი ბე ბუ ლი ორი ძი რი თა დი ორ გა ნო დან ერ თ-ერ თია და მთელს ევ რო-პა ში ყვე ლა დე მოკ რა ტი უ ლი სა ხელ მწი ფოს თა ნამ შრომ ლო ბის ხელ შემ წყობ ძა ლა დაც გვევ ლი ნე ბა.

ასამ ბლეა თა ვად გან საზღ ვრავს სა კუ თარ სა მუ შაო პროგ რა მას და გა-ნი ხი ლავს მიმ დი ნა რე და პო ტენ ცი უ რად მნიშ ვნე ლო ვან სა კითხ ებს. ასამ-ბლე ა ში წარ მარ თუ ლი დე ბა ტე ბი უმ ნიშ ვნე ლო ვა ნეს როლს ას რუ ლებს მი-ნის ტრთა კო მი ტე ტი სა და ევ რო პის საბ ჭოს სამ თავ რო ბა თა შო რი სო სექ-ტო რის საქ მი ა ნო ბის მი მარ თუ ლე ბა თა გან საზღ ვრა ში და გავ ლე ნას ახ დენს მთავ რო ბებ ზე. სა პარ ლა მენ ტო ასამ ბლე ის 315 წევ რი და მა თი შემ ცვლე ლი აირ ჩე ვა ან ინიშ ნე ბა ეროვ ნუ ლი პარ ლა მენ ტე ბის მი ერ მათ წევ რთა რი გე ბი-დან. თი თო ე ულ ქვე ყა ნას მი სი მო სახ ლე ო ბის რა ო დე ნო ბის მი ხედ ვით, ჰყავს ორი დან თვრა მეტ წარ მო მად გენ ლამ დე.

სა პარ ლა მენ ტო ასამ ბლე ა ში შე დის ხუ თი პო ლი ტი კუ რი ჯგუ ფი: სო ცი-ა ლის ტთა ჯგუ ფი, ევ რო პის სა ხალ ხო პარ ტი ის ჯგუ ფი, ლი ბე რა ლუ რი, დე-მოკ რა ტი უ ლი და რე ფორ მე ბის ჯგუ ფი, ევ რო პელ დე მოკ რატ თა ჯგუ ფი და გა ერ თი ა ნე ბულ ევ რო პელ მე მარ ცხე ნე თა ჯგუ ფი. ამას თან, ასამ ბლე ის ზო-გი ერ თი წევ რი არც ერთ პო ლი ტი კურ ჯგუფს არ გა ნე კუთ ვნე ბა.

ა სამ ბლეა იკ რი ბე ბა წე ლი წად ში ოთხ ჯერ კვი რის ხან გრძლი ვო ბით და მარ თავს პლე ნა რულ სე სი ებს სტრას ბურ გში, ევ რო პის სა სახ ლის შე ნო ბა ში. სხდო მე ბი სა ჯა რო ხა სი ა თი სა ა. გარ და ამი სა, რო მე ლი მე წევრ სა ხელ მწი-ფო ში ტარ დე ბა სა ზაფ ხუ ლო შეხ ვედ რე ბი.10

ასამ ბლეა სა კუ თარ წევ რთა შო რის ირ ჩევს თა ვის პრე ზი დენტს, ტრა-დი ცი უ ლად სა მი თან მიმ დევ რუ ლი ერ თწლი ა ნი ვა დით. პრე ზი დენ ტი, ვი-ცე- პრე ზი დენ ტე ბი, ხუ თი პო ლი ტი კუ რი ჯგუ ფი სა და ათი კო მი ტე ტის თავ-

9 www.coe.ge10 ფლორანს ბენუა რომერი, ჰაინრიხ კლებესი, ევროპის საბჭოს სამართალი, 2005 წ.


მჯდო მა რე ე ბი ქმნი ან ასამ ბლე ის ბი უ როს. ის ირ ჩევს, ასე ვე, ევ რო პის საბ-ჭოს გე ნე რა ლურ მდი ვანს და მის მო ად გი ლეს, ასამ ბლე ის გე ნე რა ლურ მდი-ვანს, ადა მი ა ნის უფ ლე ბა თა ევ რო პუ ლი სა სა მარ თლოს მო სა მარ თლე ებს და ევ რო პის საბ ჭოს ადა მი ა ნის უფ ლე ბა თა კო მი სარს.

სა პარ ლა მენ ტო ასამ ბლე ის სა მუ შაო მზად დე ბა სპე ცი ა ლის ტთა კო მი-ტე ტე ბის მი ერ, რო მელ თა საქ მი ა ნო ბა მო ი ცავს შემ დეგ სფე რო ებს: პო ლი-ტი კუ რი სა კითხ ე ბი, სა მარ თლებ რი ვი საქ მე ე ბი ადა მი ა ნის უფ ლე ბე ბი, სო-ცი ა ლუ რი, ჯან მრთე ლო ბის დაც ვი სა და ოჯა ხუ რი საქ მე ე ბი, კულ ტუ რა, მეც ნი ე რე ბა და გა ნათ ლე ბა, გა რე მოს დაც ვა და სოფ ლის მე ურ ნე ო ბა, ად გი-ლობ რი ვი და რე გი ო ნა ლუ რი სა კითხ ე ბი, ეკო ნო მი კუ რი სა კითხ ე ბი და გან-ვი თა რე ბა, მიგ რა ცი ა, ლტოლ ვი ლე ბი და დე მოგ რა ფი ა, გენ დე რუ ლი თა ნას-წო რო ბა, იმუ ნი ტე ტე ბი სა და პრო ცე დუ რუ ლი სა კითხ ე ბი, წევ რი ქვეყ ნე ბის ნა კის რი ვა ლე ბუ ლე ბე ბი სა და მო ვა ლე ო ბე ბის შეს რუ ლე ბა.

ასამ ბლე ას სა გა რეო კავ ში რე ბი გა აჩ ნია წევ რი და არა წევ რი ქვეყ ნე ბის ეროვ ნულ პარ ლა მენ ტებ თან, სა ერ თა შო რი სო სა პარ ლა მენ ტო ასამ ბლე ას-თან და სამ თავ რო ბა თა შო რი სო ორ გა ნი ზა ცი ებ თან. ამ კავ ში რებს გა ნა გებს სა პარ ლა მენ ტო ასამ ბლე ის ბი უ რო.

სა პარ ლა მენ ტო ასამ ბლე ას წამ ყვა ნი რო ლი ენი ჭე ბო და, ასე ვე, კან დი და ტი სა ხელ მწი ფო ე ბის გა წევ რი ა ნე ბი სათ ვის მომ ზა დე ბა ში. ის არის გან ვი თა რე-ბა დი დე მოკ რა ტი უ ლი სის ტე მე ბის მხარ დამ ჭე რი და გა წევ რი ა ნე ბის შემ დეგ მეთ ვალ ყუ რე ობს წევ რთა მი ერ ნა კის რი ვალ დე ბუ ლე ბე ბის შეს რუ ლე ბას.11

2.2. გენერალური მდივანი

2004 წელს სა პარ ლა მენ ტო ასამ ბლე ამ გე ნე რა ლურ მდივ ნად 5 წლის ვა-დით აირ ჩია ტე რი დე ვი სი. გე ნე რა ლუ რი მდი ვა ნი პა სუ ხის მგე ბე ლია საბ ჭოს სა მუ შაო პროგ რა მის სტრა ტე გი ულ მარ თვა სა და ორ გა ნი ზა ცი ის ბი უ ჯეტ-ზე. გარ და ამი სა, იგი თვალ ყურს ადევ ნებს ორ გა ნი ზა ცი ის ყო ველ დღი ურ ფუნ ქცი ო ნი რე ბას.

გე ნე რა ლუ რი მდი ვა ნი გან საზღ ვრავს პრი ო რი ტე ტულ სა კითხ ებს და ყო ველ წლი უ რად ამ ზა დებს სამ თავ რო ბა თა შო რი სო სა მუ შაო პროგ რა მას, რო მელ საც ამ ტკი ცებს მი ნის ტრთა კო მი ტე ტი. გე ნე რა ლუ რი მდი ვა ნი, სამ-დივ ნოს დახ მა რე ბით, პა სუ ხის მგე ბე ლია ამ პროგ რა მის გან ხორ ცი ე ლე ბა ზე. სამ თავ რო ბა თა შო რი სო თა ნამ შრომ ლო ბის პროგ რა მე ბის კო ორ დი ნი რე ბას

11 ევროპის საბჭო – 800 მილიონი ევროპელი, ევროპის საბჭოს წარმომადგენლობა საქართველოში, თბილისი, 2006 წ.


უმ თავ რე სად ევ რო პის საბ ჭოს საქ მი ა ნო ბის ძი რი თად სფე რო ებ ში მოღ ვა წე დი რექ ტო რა ტე ბი ახორ ცი ე ლე ბენ.

2.3. მინისტრთა კომიტეტი

ევ რო პის საბ ჭოს წეს დე ბა ერ თმნიშ ვნე ლოვ ნად ად გენს, რომ საბ ჭოს სა-წეს დე ბო ორ გა ნო ე ბი ა: მი ნის ტრთა კო მი ტე ტი და სა პარ ლა მენ ტო ასამ ბლე ა.

მი ნის ტრთა კო მი ტე ტი, არის გა დაწყ ვე ტი ლე ბის მიმ ღე ბი ორ გა ნო ევ რო-პის საბ ჭო ში, რო მე ლიც შედ გე ბა ევ რო საბ ჭოს წევ რი ქვეყ ნე ბის სა გა რეო საქ მე თა მი ნის ტრე ბი სა გან, ან სტრას ბურ გში მყო ფი მა თი მუდ მი ვი დიპ-ლო მა ტი უ რი წარ მო მად გენ ლე ბი სა გან. სა პარ ლა მენ ტო ასამ ბლე ას თან თა-ნამ შრომ ლო ბით მი ნის ტრთა კო მი ტე ტი იღ წვის ევ რო პის საბ ჭოს ძი რე უ ლი მიზ ნე ბის მი საღ წე ვად და ზე დამ ხედ ვე ლობს წევ რი ქვეყ ნე ბის მი ერ ნა კისრ ვალ დე ბუ ლე ბა თა შეს რუ ლე ბას.

ევ რო პის საბ ჭოს საქ მი ა ნო ბას თან და კავ ში რე ბულ გა დაწყ ვე ტი ლე ბებს მი ნის ტრთა კო მი ტე ტი იღებს. იგი ასე ვე ამ ტკი ცებს ევ რო პის საბ ჭოს სა მუ-შაო პროგ რა მებ სა და ბი უ ჯეტს. მი ნის ტრთა კო მი ტე ტი გა ნი ხი ლავს ყვე ლა სა კითხს თავ დაც ვის სფე როს გარ და. ძი რი თა დი სა კითხ ე ბია – დე მოკ რა ტი-უ ლი ინ სტი ტუ ტე ბი სა და ადა მი ა ნის უფ ლე ბე ბის დაც ვა, ანუ ყვე ლა ის სა-კითხ ი, რაც სა ჭი რო ებს შე თან ხმე ბულ სა ერ თო ევ რო პულ რე ა გი რე ბას.

წევ რი ქვეყ ნე ბის სა გა რეო საქ მე თა მი ნის ტრე ბი იკ რი ბე ბი ან წე ლი წად ში ერ თხელ. შეხ ვედ რის მი ზა ნია მი მო ი ხი ლონ ევ რო პულ თა ნამ შრომ ლო ბა ში არ სე ბუ ლი პო ლი ტი კუ რი მნიშ ვნე ლო ბის სა კითხ ე ბი და მოვ ლე ნე ბი. თი თო ე-უ ლი მი ნის ტრი კო მი ტეტს ექ ვსი თვის გან მავ ლო ბა ში თავ მჯდო მა რე ობს და ტრა დი ცი უ ლად მა ის სა და ნო ემ ბერ ში იც ვლე ბა.

მი ნის ტრთა კო მი ტე ტის გა დაწყ ვე ტი ლე ბე ბი წა რედ გი ნე ბა მთავ რო ბებს რე კო მენ და ცი ე ბის სა ხით, ან ღე ბუ ლობს ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცი ე ბი სა და შე-თან ხმე ბე ბის სა ხეს და იუ რი დი ულ ვალ დე ბუ ლე ბას აკის რებს იმ ქვეყ ნებს, რომ ლე ბიც მათ რა ტი ფი ცი რე ბას მო ახ დე ნენ.

ევ რო პის საბ ჭო ში გა ერ თი ა ნე ბი სას ქვეყ ნე ბი იღე ბენ ვალ დე ბუ ლე ბას, უზ რუნ ველ ყონ კა ნო ნის უზე ნა ე სო ბის პრინ ცი პე ბი და აღი ა რე ბენ, რომ ადა მი ა ნის ძი რი თა დი უფ ლე ბე ბი და თა ვი სუფ ლე ბე ბი მა თი მო სახ ლე ო ბის პრე რო გა ტი ვას უნ და წარ მო ად გენ დეს. ყვე ლა წევ რი ქვე ყა ნა, ვალ დე ბუ-ლი ა, პა ტი ვი სცეს ნა კისრ ვალ დე ბუ ლე ბებს, ხო ლო მი ნის ტრთა კო მი ტე ტი ზე დამ ხედ ვე ლო ბას უწევს მათ შეს რუ ლე ბას.12

12 www.coe.int


წეს დე ბით გათ ვა ლის წი ნე ბუ ლი ვალ დე ბუ ლე ბე ბის დარ ღვე ვი სათ ვის მი-ნის ტრთა კო მი ტეტს უფ ლე ბა აქვს შე ა ჩე როს ქვეყ ნის წევ რო ბა და და ა ყე ნოს მი სი გაწ ვე ვის სა კითხი ან მო ითხ ო ვოს მი სი გა რიცხ ვა ორ გა ნი ზა ცი ი დან.

მი ნის ტრთა კო მი ტე ტის ერ თ-ერთ უმ თავ რეს მო ვა ლე ო ბას წარ მო ად გენს წევრ ქვეყ ნებ ში კონ ვენ ცი ე ბი სა და ქვეყ ნებს შო რის და დე ბუ ლი ხელ შეკ რუ-ლე ბე ბის გან ხორ ცი ე ლე ბის უზ რუნ ველ ყო ფა. ამ გვა რი ზე დამ ხედ ვე ლო ბა, გან სა კუთ რე ბით მნიშ ვნე ლო ვა ნია ადა მი ა ნის უფ ლე ბა თა დაც ვის სა კითხ ებ-თან და კავ ში რე ბუ ლი დო კუ მენ ტე ბის შე სას რუ ლებ ლად.

მი ნის ტრთა კო მი ტე ტის ერ თ-ერ თი უმ ნიშ ვნე ლო ვა ნე სი ფუნ ქციაა ზე-დამ ხედ ვე ლო ბა ადა მი ა ნის უფ ლე ბა თა ევ რო პუ ლი სა სა მარ თლოს გა დაწყ ვე-ტი ლე ბა თა აღ სრუ ლე ბა ზე, რი თაც იგი უმ ნიშ ვნე ლო ვა ნეს როლს ას რუ ლებს მსოფ ლი ო ში ამ უპ რე ცე დენ ტო სის ტე მი სად მი ნდო ბის შე ნარ ჩუ ნე ბა ში. ამას თან და კავ ში რე ბით, მო ად გი ლე ე ბი ყო ველ წლი უ რად მარ თა ვენ “ა და-მი ა ნის უფ ლე ბა თა” ექვს სპე ცი ა ლურ შეხ ვედ რას. მი ნის ტრთა კო მი ტე ტის მო ვა ლე ო ბის ერთ ნა წილს შე ად გენს გა და მოწ მე ბა იმი სა, ნამ დვი ლად აღ-სრულ და თუ არა სა სა მარ თლოს მი ერ მი კუთ ვნე ბუ ლი სა მარ თლი ა ნი დაკ-მა ყო ფი ლე ბის გა დახ და. გარ და ამი სა, ის მეთ ვალ ყუ რე ობს კონ კრე ტულ დარ ღვე ვა თა აღ მკვე თი ზო მე ბის მი ღე ბის პრო ცესს და ახ დენს ამ დარ ღვე-ვა თა შე დე გე ბის შეძ ლე ბის დაგ ვა რად გა მოს წო რე ბას. მი ნის ტრთა კო მი ტე-ტი, ასე ვე, ამოწ მებს, შე მუ შავ და თუ არა ზო გა დი ზო მე ბი იგი ვე რი გის დარ-ღვე ვა თა სა მო მავ ლოდ თა ვი დან ასა ცი ლებ ლად, ან ამ ჟა მად მიმ დი ნა რე თა აღ საკ ვე თად. ყო ველ ცალ კე ულ შემ თხვე ვა ში, მას შემ დეგ, რაც და დას ტურ-დე ბა სა ხელ მწი ფოს მხრი დან გან ჩი ნე ბის აღ სას რუ ლე ბე ლად სა ჭი რო ყვე ლა ზო მის გა ტა რე ბა, კო მი ტე ტი იღებს დას კვნით რე ზო ლუ ცი ას, რო მელ შიც აღ ნიშ ნავს, რომ მან შე ას რუ ლა მის თვის მი ნი ჭე ბუ ლი ფუნ ქცი ე ბი. შე საძ-ლო ა, ასე ვე, მი ი ღოს შუ ა ლე დუ რი რე ზო ლუ ცი ა, რო მელ შიც გად მოს ცემს ინ ფორ მა ცი ას გა დაწყ ვე ტი ლე ბის აღ სრუ ლე ბის პრო ცეს ში და ფიქ სი რე ბუ-ლი წინ სვლი სა და მი ღე ბუ ლი ზო მე ბის შე სა ხებ, ან სა ჭი რო ე ბი სა მებრ, გა მო-ხა ტავს შეშ ფო თე ბას ან გას ცემს მო საზ რე ბებს გა დაწყ ვე ტი ლე ბის აღ სრუ-ლე ბას თან და კავ ში რე ბით.

გა დაწყ ვე ტი ლე ბა თა აღ სრუ ლე ბა, სა ხელ მწი ფო ე ბის მხრი დან, ზოგ ჯერ ნელ ტემ პებ ში მიმ დი ნა რე ობს. გარ თუ ლე ბე ბის და მა ტე ბით წყა როდ მათ-თვის შე საძ ლოა იქ ცეს გა დაწყ ვე ტი ლე ბა ში არა საკ მა რი სი სიცხ ა დით ჩა მო-ყა ლი ბე ბუ ლი პრაქ ტი კუ ლი მხა რე ე ბი. ორი ვე შემ თხვე ვა ლა ხავს სა სა მარ-თლოს ავ ტო რი ტეტს, გან სა კუთ რე ბით იმის გა მო, რომ თვით მი ნის ტრთა


კო მი ტეტ საც არ გა აჩ ნია სრუ ლად ეფექ ტი ა ნი ზო მე ბი გა დაწყ ვე ტი ლე ბის აღ სრუ ლე ბის უზ რუნ ველ სა ყო ფად. მარ თალც, მის ერ თა დერთ ია რაღს წარ-მო ად გენს დამ რღვე ვის სა ხელ მწი ფოს წარ მო მად გენ ლო ბის უფ ლე ბის შე ჩე-რე ბა ევ რო პის საბ ჭო ში, ან მი სი გა რიცხ ვაც კი, ორ გა ნი ზა ცი ის წევ რო ბი დან, რაც ნაკ ლე ბად არის შე დე გის მომ ტა ნი ქმე დე ბა, რად გან მთე ლი ამ პრო ცე-სის მი ზა ნი მი მარ თუ ლია სა ხელ მწი ფოს პა სუ ხის მგებ ლო ბის გაზ რდი სა კენ ნა კის რი ვალ დე ბუ ლე ბე ბის მი მართ. 13

ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცი ის მე-14 და მა ტე ბი თი ოქ მის ძა ლა ში შეს ვლამ უნ და და აჩ ქა როს და მე ტი ეფექ ტი ა ნო ბა შეს ძი ნოს სა სა მარ თლოს გა დაწყ ვე ტი ლე-ბა თა აღ სრუ ლე ბას. ახა ლი პრო ცე დუ რით, თუ კი გა დაწყ ვე ტი ლე ბის ში ნა არ-სთან და კავ ში რე ბუ ლი ორაზ როვ ნე ბა აფერ ხებს აღ სრუ ლე ბას, მი ნის ტრთა კო მი ტე ტი უფ ლე ბა მო სი ლი ა, სთხო ვოს სა სა მარ თლოს მი სი აღ სრუ ლე ბა. ამ ოქ მის ძა ლა ში შეს ვლით მი ნის ტრთა კო მი ტეტს ენი ჭე ბა უფ ლე ბა მო სი ლე ბა, ადა მი ა ნის უფ ლე ბა თა ევ რო პუ ლი სა სა მარ თლოს დიდ პა ლა ტა ში შე ი ტა ნოს სა ჩი ვა რი აღუს რუ ლებ ლო ბის შე სა ხებ, ნე ბის მი ე რი იმ სა ხელ მწი ფოს წი ნა-აღ მდეგ, რო მე ლიც უარს აცხ ა დებს აღ სრუ ლე ბა ზე.

ევ რო პის საბ ჭოს მიზ ნე ბის რე ა ლი ზე ბი სათ ვის, მი ნის ტრთა კო მი ტე ტი წევ რი ქვეყ ნე ბის მთავ რო ბე ბის მი მართ იღებს არა სა ვალ დე ბუ ლო ხა სი ა თის რე კო მენ და ცი ებს. ეს რე კო მენ და ცი ე ბი არ უნ და იყოს გა ი გი ვე ბუ ლი სა პარ-ლა მენ ტო ასამ ბლე ის რე კო მენ და ცი ებ თან, რო მე ლიც სთხოვს მი ნის ტრთა კო მი ტეტს გა ა ტა როს ესა თუ ის ღო ნის ძი ე ბა. მი ნის ტრთა კო მი ტე ტის წევრ მთავ რო ბებს შე საძ ლოა სთხო ვონ მის თვის ინ ფორ მა ცი ის მი წო დე ბა რე კო-მენ და ცი ე ბის ირ გვლივ გა ტა რე ბულ ღო ნის ძი ე ბა თა შე სა ხებ. ამით წევრ სა-ხელ მწი ფო ებს ეძ ლე ვათ შე საძ ლებ ლო ბა, მი ნის ტრთა კო მი ტეტს მი ა წო დონ ინ ფორ მა ცია სპე ცი ფი კურ გა დაწყ ვე ტი ლე ბა თა აღ სრუ ლე ბი სას წარ მოქ-მნილ პრობ ლე მებ ზე, რა თა ამ უკა ნას კნელ მა შეძ ლოს სა ჭი რო დას კვნე ბის გა კე თე ბა. 14

2.4. ევროპის საბჭოს ადამიანის უფლებათა დაცვის კომისარი

ევ რო პის საბ ჭოს ადა მი ა ნის უფ ლე ბა თა დაც ვის კო მის რის ოფი სი არის და მო უ კი დე ბე ლი ინ სტი ტუ ტი, რო მე ლიც ხელს უწყ ობს ადა მი ა ნის უფ ლე ბა-თა სფე რო ში ინ ფორ მი რე ბა სა და მის და მი პა ტი ვის ცე მას ევ რო პის საბ ჭოს წევ რ-სა ხელ მწი ფო ებ ში.

13 ფლორანს ბენუა რომერი, ჰაინრიხ კლებესი, ევროპის საბჭოს სამართალი, 2005 წ.14 www.coe.ge


ამ უწყ ე ბის და არ სე ბის ინი ცი ა ტი ვა და ი ბა და 1997 წელს ევ რო საბ ჭოს წევრ სა ხელ მწი ფო თა და მთავ რო ბის მე თა ურ თა სა მიტ ზე სტრას ბურ გში. ადა მი ა ნის უფ ლე ბა თა კო მი სარს, მი ნის ტრთა კო მი ტე ტის მი ერ წარ დგე-ნილ სამ კან დი დატს შო რის, ხმე ბის უმ რავ ლე სო ბით ირ ჩევს სა პარ ლა მენ ტო ასამ ბლე ა. კო მი სა რი აირ ჩე ვა ექ ვსი წლის ვა დით ამ ვა დის გაგ რძე ლე ბის გა-რე შე. კან დი და ტე ბი უნ და იყ ვნენ ევე რო პის საბ ჭოს წევ რი ქვეყ ნე ბის მო ქა-ლა ქე ე ბი და უნ და ჰქონ დეთ გა მოც დი ლე ბა ადა მი ა ნის უფ ლე ბა თა სფე რო ში.

ევ რო პის საბ ჭოს ადა მი ა ნის უფ ლე ბა თა კო მი სარს აქვს შემ დე გი ფუნ-ქცი ე ბი:• ხელს უწყ ობს ადა მი ა ნის უფ ლე ბა თა სფე რო ზე ინ ფორ მა ცი ის გავ რცე ლე

ბას;• ახორ ცი ე ლებს ადა მი ა ნის უფ ლე ბა თა დაც ვა ზე ეფექ ტი ან მეთ ვალ ყუ რე ო

ბას;• იძ ლე ვა რჩე ვებს ადა მი ა ნის უფ ლე ბა თა დაც ვის სფე რო ში;• გა მო ავ ლენს ხარ ვე ზებს ადა მი ა ნის უფ ლე ბა თა დაც ვის სფე რო ში პრაქ ტი კა

სა და კა ნონ მდებ ლო ბა ზე;• დახ მა რე ბას უწევს ევ რო საბ ჭოს წევრ სა ხელ მწი ფო ებს ადა მი ა ნის უფ ლე ბა

თა სტან დარ ტე ბის გან ხორ ცი ე ლე ბა ში.

კო მი სა რი თა ვის ფუნ ქცი ებს ახორ ცი ე ლებს და მო უ კი დებ ლად და მი უ-კერ ძო ებ ლად და ამას თან, არ ერე ვა ევ რო საბ ჭოს ეგი დით და არ სე ბუ ლი ორ-გა ნო ე ბის სა ზე დამ ხედ ვე ლო ფუნ ქცი ებ ში.

კო მის რის ოფი სი არ იღებს ინ დი ვი დუ ა ლურ სა ჩივ რებს. შე სა ბა მი სად, კო მი სარს არ აქვს სა ჩივ რით მი მარ თვის უფ ლე ბა ეროვ ნუ ლი ან სა ერ თა-შო რი სო სა სა მარ თლო ე ბის წი ნა შე, ისე ვე, რო გორც არ აქვს გა სა ჩივ რე ბის უფ ლე ბა ეროვ ნუ ლი ად მი ნის ტრა ცი უ ლი ორ გა ნო ე ბის წი ნა შე.

ევ რო კონ ვენ ცი ის მე-14 ოქ მის რა ტი ფი ცი რე ბის შემ დეგ ევ რო პის საბ ჭოს ადა მი ა ნის უფ ლე ბა თა კო მი სარს უნ და მი ე ნი ჭოს ევ რო პუ ლი სა სა მარ თლოს საქ მე თა გან ხილ ვა ში მო ნა წი ლეობი სა და წე რი ლო ბი თი დო კუ მენ ტე ბის შე-მუ შა ვე ბის უფ ლე ბა.15

15 ევროპის საბჭო – 800 მილიონი ევროპელი, ევროპის საბჭოს წარმომადგენლობა საქართველოში, თბილისი, 2006 წ.


II. თავი

3. ევროკონვენცია — ევროსაბჭოს წევრი სახელმწიფოებისათვის სავალდებულო საერთაშორისო

ხელშეკრულება, ადამიანის უფლებათა და თავისუფლებათა დაცვის ძირითადი მექანიზმი და მისი მოქმედების ფარგლები

ევ რო პის საბ ჭო სათ ვის მი ერ თე ბის მსურ ველ სა ხელ მწი ფო ებს დღე ი სათ-ვის მო ეთხ ო ვე ბათ საბ ჭოს ზო გი ერ თი კონ ვენ ცი ის ხელ მო წე რა და გო ნივ-რულ ვა დებ ში მა თი შემ დგო მი რა ტი ფი კა ცი ა. მსგავ სად ევ რო საბ ჭოს წეს-დე ბი სა, ამ ტი პის კონ ვენ ცი ე ბი იუ რი დი უ ლად სა ვალ დე ბუ ლოა ყვე ლა წევ რი სა ხელ მწი ფო სათ ვის. ცხა დი ა, რომ მათ გან ერ თ-ერ თი უმ ნიშ ვნე ლო ვა ნე სი სა ერ თა შო რი სო ხელ შეკ რუ ლე ბა არის ადა მი ა ნის უფ ლე ბა თა და თა ვი სუფ-ლე ბა თა დაც ვის ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცი ა.

ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცია ხელ მო სა წე რად ღიაა მხო ლოდ ევ რო პის საბ ჭოს წევ რი ქვეყ ნე ბი სათ ვის. ევ რო პის საბ ჭო ში გა წევ რი ა ნე ბა და კონ ვენ ცი ას თან მი ერ თე ბა გა ნუ ყო ფე ლი ცნე ბე ბი ა. აღ ნიშ ნულ დე ბუ ლე ბას ცნობს თვით ევ-რო პუ ლი კონ ვენ ცი აც, რომ ლის 58-ე მუხ ლი ად გენს: “ნე ბის მი ე რი ხელ შემ-კვრე ლი მხა რე, რო მე ლიც გა დაწყ ვეტს სა კუ თა რი წევ რო ბის შე ჩე რე ბას ორ-გა ნი ზა ცი ა ში, ასე ვე წყვეტს წი ნამ დე ბა რე კონ ვენ ცი ის წევ რო ბა საც”.16

ადა მი ა ნის უფ ლე ბა თა და თა ვი სუფ ლე ბა თა დაც ვის ევ რო პუ ლი კონ ვენ-ცია მე ო რე მსოფ ლიო ომის შემ დგო მი პე რი ო დის პრო დუქ ტი ა. ეს ის პე რი ო-დი ა, რო დე საც გან სა კუთ რე ბუ ლი ყუ რადღ ე ბა და ეთ მო ადა მი ა ნის უფ ლე ბა-თა დაც ვის სფე როს მთელს მსოფ ლი ო ში. ევ რო კონ ვენ ცი ას ხე ლი მო ე წე რა 1950 წლის 4 ნო ემ ბერს ქ. რომ ში. კონ ვენ ცია მი ღე ბუ ლია ევ რო პის საბ ჭოს ეგი დით, რომ ლის მი ზა ნია ადა მი ა ნის უფ ლე ბა თა დაც ვა, პლუ რა ლის ტუ რი დე მოკ რა ტი ის გან მტკი ცე ბა და სა მარ თლის უზე ნა ე სო ბის ხელ შეწყ ო ბა. ევ-რო პუ ლი კონ ვენ ცი ის ავ ტო რებ მა, მი სი მი ღე ბით გა ნიზ რა ხეს ისე თი სა ერ-თა შო რი სო მე ქა ნიზ მის და არ სე ბა, რო მე ლიც არ და უშ ვებ და და უს ჯე ლო ბას ადა მი ა ნის უფ ლე ბა თა დარ ღვე ვი სათ ვის, ტი რა ნი ა სა და ტო ტა ლი ტა რულ მმარ თვე ლო ბას ევ რო პა ში.17

ევ რო კონ ვენ ცია ძა ლა ში შე ვი და 1953 წლის 3 სექ ტემ ბერს. სა ქარ თვე-ლომ კონ ვენ ცი ას ხე ლი მო ა წე რა 1999 წლის 27 აპ რილს, სა ქარ თვე ლოს პარ-ლა მენ ტის მი ერ კონ ვენ ცი ის რა ტი ფი ცი რე ბის შე დე გად ქვეყ ნი სათ ვის იგი 16 www.coe.int17 კ. კორკელია, ადამიანის უფლებათა ევროპული სტანდარტები და მათი გავლენა

საქართველოს კანონმდებლობასა და პრაქტიკაზე, თბილისი, 2006 წ.


ძა ლა ში შე ვი და 1999 წლის 20 მა ისს, რის შემ დე გაც ქვე ყა ნამ იკის რა პა სუ-ხის მგებ ლო ბა კონ ვენ ცი ით უზ რუნ ველ ყო ფი ლი უფ ლე ბე ბი სა და ვალ დე ბუ-ლე ბე ბის შეს რუ ლე ბი სა. ევ რო პულ კონ ვენ ცი ას ბევ რი მი იჩ ნევს ადა მი ა ნის უფ ლე ბა თა დაც ვის ყვე ლა ზე ეფექ ტი ან სა ერ თა შო რი სო ხელ შეკ რუ ლე ბად. კონ ვენ ცი ის ამ გვა რი შე ფა სე ბა გან პი რო ბე ბუ ლია არა იმ უფ ლე ბა თა და თა ვი სუფ ლე ბა თა უნი კა ლუ რო ბით, რომ ლე ბიც გათ ვა ლის წი ნე ბუ ლია კონ-ვენ ცი ი თა და მი სი და მა ტე ბი თი ოქ მე ბით, არა მედ მა თი უზ რუნ ველ ყო ფის სა ზე დამ ხედ ვე ლო მე ქა ნიზ მით. ევ რო კონ ვენ ცი ა, პირ ვე ლი სა ერ თა შო რი სო ხელ შეკ რუ ლე ბა ა, რო მელ მაც გა ნამ ტკი ცა ადა მი ა ნის ძი რი თა დი უფ ლე ბე ბი და თა ვი სუფ ლე ბე ბი და შექ მნა მათ შეს რუ ლე ბა ზე სა ზე დამ ხედ ვე ლო მე ქა-ნიზ მი, ადა მი ა ნის უფ ლე ბა თა და თა ვი სუფ ლე ბა თა დაც ვის ევ რო პუ ლი სა-სა მარ თლო.

ადა მი ა ნის უფ ლე ბა თა ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცი ის მოქ მე დე ბის ფარ გლებ-თან და კავ ში რე ბით მნიშ ვნე ლო ვა ნია კონ ვენ ცი ის პირ ვე ლი მუხ ლი: “მა ღა-ლი ხელ შემ კვრე ლი მხა რე ე ბი თა ვი ან თი იუ რის დიქ ცი ის ფარ გლებ ში ყვე ლას უზ რუნ ველ ყო ფენ ამ კონ ვენ ცი ის პირ ველ ნა წილ ში გან საზღ ვრუ ლი უფ ლე-ბე ბი თა და თა ვი სუფ ლე ბე ბით”. ამას თან და კავ ში რე ბით, მნიშ ვნე ლო ვა ნია გა ნი საზღ ვროს ვის მი მართ არის შე საძ ლე ბე ლი ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცი ის გა-მო ყე ნე ბა და რა არის მი სი მოქ მე დე ბის ტე რი ტო რი უ ლი ფარ გლე ბი.

ტერ მი ნი “ყვე ლა”, რო მელ საც ით ვა ლის წი ნებს კონ ვენ ცი ის პირ ვე ლი ვე მუხ ლი, მო ი ცავს არა მხო ლოდ მო ქა ლა ქე ებს, არა მედ უცხ ო ე ლებს და მო ქა-ლა ქე ო ბის არ მქო ნე პი რებს, ორ მა გი მო ქა ლა ქე ო ბის მქო ნე პი რებს და ქმე-დუ უ ნა რო პი რებ საც. კონ ვენ ცი ის მო ნა წი ლე ქვეყ ნებ მა თა ვი ან თი იუ რის-დიქ ცი ის ფარ გლებ ში ყვე ლა უნ და უზ რუნ ველ ყონ კონ ვენ ცი ის პირ ვე ლი ვე დე ბუ ლე ბა ში გან მტკი ცე ბუ ლი უფ ლე ბე ბით. ევ რო კონ ვენ ცი ის მო ნა წი ლე სა ხელ მწი ფოს ეკის რე ბა პა სუ ხის მგებ ლო ბა თა ვისი იუ რის დიქ ცი ის ქვეშ მყოფი ნე ბის მი ე რი პი რის უფ ლე ბა თა და თა ვი სუფ ლე ბა თა დარ ღვე ვი სათ-ვის. მი უ ხე და ვად ამი სა, ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცია ად გენს გარ კვე ულ შეზღ უდ-ვებს უცხ ო ელ თა პო ლი ტი კუ რი საქ მი ა ნო ბის შეზღ უდ ვას თან მი მარ თე ბით.18

ამა ვე მუხ ლის ში ნა არ სი დან გა მომ დი ნა რე, კონ ვენ ცი ის მო ნა წი ლე სა-ხელ მწი ფო ებს ეკის რე ბათ ვალ დე ბუ ლე ბა და იც ვან კონ ვენ ცი ი თა და მი სი და მა ტე ბი თი ოქ მე ბით გათ ვა ლის წი ნე ბუ ლი უფ ლე ბე ბი და მო ვა ლე ო ბე ბი თა ვი ან თი იუ რის დიქ ცი ის ფარ გლებ ში.

18 კ. კორკელია, ადამიანის უფლებათა ევროპული სტანდარტები და მათი გავლენა საქართველოს კანონმდებლობასა და პრაქტიკაზე, თბილისი, 2006 წ.


ევ რო პუ ლი სა სა მარ თლოს პრე ცე დენ ტუ ლი სა მარ თლის მი ხედ ვით, სა-ხელ მწი ფოს იუ რის დიქ ცია და ტე რი ტო რია შე იძ ლე ბა არ ემ თხვე ო დეს ერ-თმა ნეთს. საქ მე ზე ლო ი ზი დუ თურ ქე თის წი ნა აღ მდეგ ევ რო სა სა მარ თლომ და ად გი ნა, რომ სა ხელ მწი ფოს იუ რის დიქ ცია უფ რო ფარ თო ცნე ბა ა, ვიდ-რე ტე რი ტო რი ა. ამ გა დაწყ ვე ტი ლე ბის მი ხედ ვით, წევ რი სა ხელ მწი ფო ვალ დე ბუ ლია უზ რუნ ველ ყოს კონ ვენ ცი ი თა და მი სი და მა ტე ბი თი ოქ მე ბით გათ ვა ლის წი ნე ბუ ლი უფ ლე ბე ბის დაც ვა იმ ტე რი ტო რი ა ზეც, რო მელ ზეც იგი ახორ ცი ე ლებს იუ რის დიქ ცი ას, თუმ ცა არ გა ნე კუთ ვნე ბა ამ სა ხელ მწი-ფოს.19

ამას თან და კავ ში რე ბით, მნიშ ვნე ლო ვა ნია გა ირ კვეს სა კითხ ი, რამ დე ნად პა სუ ხის მგე ბე ლია სა ხელ მწი ფო იმ შემ თხვე ვა ში, რო დე საც ვერ აკონ ტრო-ლებს თა ვი სი ტე რი ტო რი ის ნა წილს და ვერ ახორ ცი ე ლებს სა კუ თარ იუ რის-დიქ ცი ას .ამ სა კითხ თან მი მარ თე ბით, მნიშ ვნე ლო ვა ნია ევ რო პუ ლი სა სა მარ-თლოს გა დაწყ ვე ტი ლე ბა ილაშ კუ და სხვე ბი მოლ დო ვე თი სა და რუ სე თის ფე დე რა ცი ის წი ნა აღ მდეგ, სა დაც სა სა მარ თლომ და ად გი ნა: “ი უ რის დიქ ცი-ის ცნე ბა არ შე მო ი ფარ გლე ბა მხო ლოდ მა ღა ლი ხელ შემ კვრე ლი მხა რის ტე-რი ტო რი ით. ხელ შემ კვრელ ქვე ყა ნას პა სუ ხის მგებ ლო ბა ეკის რე ბა მის მო ხე-ლე თა იმ ქმე დე ბე ბის გა მოც, რო მელ თა შე დე გიც დად გა მი სი ტე რი ტო რი ის ფარ გლებს გა რეთ, მი უ ხე და ვად იმი სა, ქმე დე ბა ამ ქვეყ ნის ტე რი ტო რი ა ზე იყო გან ხორ ცი ე ლე ბუ ლი თუ მის გა რეთ. ხელ შემ კვრე ლი მხა რის პა სუ ხის-მგებ ლო ბა შე იძ ლე ბა დად გეს მა ში ნაც, რო ცა უკა ნო ნო თუ კა ნო ნი ე რი სამ-ხედ რო მოქ მე დე ბის შე დე გად – იგი ახორ ცი ე ლებს ეფექ ტურ კონ ტროლს სხვა ქვეყ ნის ტე რი ტო რი ა ზე, მი სი ეროვ ნუ ლი ტე რი ტო რი ის ფარ გლებს გა-რეთ. ამ ტე რი ტო რი ა ზე კონ ვენ ცი ით გა რან ტი რე ბუ ლი უფ ლე ბე ბის და თა-ვი სუფ ლე ბე ბის დაც ვის პა სუ ხის მგებ ლო ბა გა მომ დი ნა რე ობს ამ გვა რი კონ-ტრო ლი დან, მი უ ხე და ვად ამი სა იგი ხორ ცი ელ დე ბა უშუ ა ლოდ, სამ ხედ რო ძა ლე ბი სა თუ დაქ ვემ დე ბა რე ბუ ლი ად გი ლობ რი ვი ად მი ნის ტრა ცი ის მეშ ვე-ო ბით”.20

სა სა მარ თლო დი დი სიფ რთხი ლით ეკი დე ბა “ე ფექ ტუ რი კონ ტრო ლის” დად გე ნას ექ სტრა ტე რი ტო რი უ ლი იუ რის დიქ ცი ის შემ თხვე ვა ში და მი უ თი-თებს, რომ მხო ლოდ გა მო ნაკ ლის შემ თხვე ვებ ში შე იძ ლე ბა დად გეს სა ხელ-მწი ფოს პა სუ ხის მგებ ლო ბა მი სი ქვეყ ნის ფარ გლებს გა რეთ ჩა დე ნი ლი ქმე-

19 Fktrcttdf K. :ebrjd D. Kerfier B., Vt;leyfhjyst Yjhvs j Ghfdf[ Xtkjdtrf, 1996;

20 D J Harris, M O’Boyle, C Warbrick, Law of the European Convention on Human Rights, 1995;


დე ბე ბის გა მო. საქ მე ზე ბან კო ვი ჩი და სხვე ბი ბელ გი ის, ჩე ხე თის, და ნი ის, საფ რან გე თის, გერ მა ნი ის, სა ბერ ძნე თის, უნ გრე თის, ის ლან დი ის, იტა ლი ის, ლუქ სემ ბურ გის, ჰო ლან დი ის, ნორ ვე გი ის, პო ლო ნე თის, პორ ტუ გა ლი ის, ეს-პა ნე თის, თურ ქე თის და გა ერ თი ა ნე ბუ ლი სა მე ფოს წი ნა აღ მდეგ, რო მელ შიც გან მცხა დებ ლე ბი, ყო ფი ლი იუ გოს ლა ვი ის მო ქა ლა ქე ე ბი, ჩი ოდ ნენ სი ცოცხ-ლის უფ ლე ბის დარ ღვე ვა ზე მო პა სუ ხე ქვეყ ნე ბის მი ერ ყო ფი ლი იუ გოს ლა-ვი ის ტე რი ტო რი ა ზე გან ხორ ცი ე ლე ბუ ლი სა ჰა ე რო თავ დას ხმე ბის გა მო, სა-სა მარ თლომ და ად გი ნა, რომ ამ შემ თხვე ვა ში ეს ქვეყ ნე ბი არ ახორ ცი ე ლებ-დნენ ეფექ ტურ კონ ტროლს აღ ნიშ ნულ ტე რი ტო რი ა ზე, გან მცხა დებ ლე ბი არ იყ ვნენ მა თი იუ რის დიქ ცი ის ქვეშ და შე სა ბა მი სად, არ უნ და დამ დგა რი ყო მა თი პა სუ ხის მგებ ლო ბის სა კითხ ი. 21

აღ ნიშ ნუ ლი გა დაწყ ვე ტი ლე ბის და სა ბუ თე ბი სას, ერ თ-ერთ მნიშ ვნე ლო-ვან არ გუ მენ ტად სა სა მარ თლოს მი ერ მი თი თე ბუ ლი იყო ის, რომ: “კონ-ვენ ცია არის მრა ვალ მხრი ვი ხელ შეკ რუ ლე ბა, რო მე ლიც მოქ მე დებს რე გი-ო ნა ლურ კონ ტექ სტში და ხელ შემ კვრე ლი მხა რე ე ბის სა მარ თლებ რივ სივ-რცე ში. ყო ფი ლი იუ გოს ლა ვი ის რეს პუბ ლი კა არ შე დის ამ სა მარ თლებ რივ სივ რცე ში. კონ ვენ ცია არ იყო იმ მიზ ნით შექ მნი ლი, რომ მი სი გა მო ყე ნე ბა მომ ხდა რი ყო მთელს მსოფ ლი ო ში, თუნ დაც ხელ შემ კვრე ლი მხა რე ე ბის მოქ-მე დე ბის გა მო. შე სა ბა მი სად, სა სა მარ თლო ადა მი ა ნის უფ ლე ბა თა დაც ვის სფე რო ში ვა კუ უ მის შექ მნის თა ვი დან აცი ლე ბის სა ფუძ ველს ეყ რდნო ბო და მხო ლოდ იმ შემ თხვე ვებ ში, რო ცა საქ მე ეხე ბო და იმ ტე რი ტო რი ა ზე იუ რის-დიქ ცი ის დად გე ნას, რო მე ლიც ჩვე უ ლებ რივ შე დი ო და კონ ვენ ცი ის დაც ვის სფე რო ში”. 22

ამ რი გად, შე საძ ლე ბე ლია და ვას კვნათ, რომ ადა მი ა ნის უფ ლე ბა თა და თა ვი სუფ ლე ბა თა დაც ვის ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცია არის ევ რო პის რე გი ო-ნი სათ ვის ერ თ-ერ თი უმ ნიშ ვნე ლო ვა ნე სი სა ერ თა შო რი სო ხელ შეკ რუ ლე-ბა, რო მე ლიც რა ტი ფი ცი რე ბუ ლი აქვს ევ რო საბ ჭოს წევრ ყვე ლა ქვე ყა ნას და მნიშ ვნე ლო ვა ნი გა რან ტია იმი სა, რომ ნე ბის მი ე რი სა ხელ მწი ფო, რო-მელ მაც იკის რა ვალ დე ბუ ლე ბა ევ რო კონ ვენ ცი ის ფარ გლებ ში და იც ვას ადა მი ა ნის ფუნ და მენ ტუ რი უფ ლე ბე ბი და თა ვი სუფ ლე ბე ბი, უზ რუნ ველ-ყოფს კი დეც მა თი და ნერ გვა სა და შემ დგომ გან ხორ ცი ე ლე ბას ეროვ ნულ დო ნე ზე.

21 www.echr.coe.int22 კ. კორკელია, ადამიანის უფლებათა ევროპული სტანდარტები და მათი გავლენა



4. სახელმწიფოს ნეგატიური და პოზიტიური ვალდებულებები

ადა მი ა ნის უფ ლე ბა თა ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცი ის პირ ვე ლი მუხ ლი ად-გენს, რომ სა ხელ მწი ფო ებ მა უნ და “უზ რუნ ველ ყონ” კონ ვენ ცი ით გათ ვა-ლის წი ნე ბუ ლი უფ ლე ბე ბი სა და თა ვი სუფ ლე ბე ბის დაც ვა. შე სა ბა მი სად, ამ მუხ ლის ში ნა არ სის გათ ვა ლის წი ნე ბით, სა ხელ მწი ფოს ეკის რე ბა არა მხო-ლოდ ნე გა ტი უ რი, არა მედ პო ზი ტი უ რი ვალ დე ბუ ლე ბაც. სა ხელ მწი ფოს ნე გა ტი უ რი ვალ დე ბუ ლე ბა გუ ლის ხმობს თა ვი შე ი კა ვოს კონ ვენ ცი ი თა და მი სი და მა ტე ბი თი ოქ მე ბით გათ ვა ლის წი ნე ბუ ლი უფ ლე ბე ბის დარ ღვე ვი სა-გან. მა გა ლი თად, სა ხელ მწი ფო ვალ დე ბუ ლია უზ რუნ ველ ყოს, ნე ბის მი ე რი ადა მი ა ნი მი სი იუ რის დიქ ცი ის ფარ გლებ ში არ იყოს ნა წა მე ბი (კონ ვენ ცი ის მე-3 მუხ ლი), ასე ვე სახელმწიფომ არ გა და ა ჭარ ბოს იმ შეზღ უდ ვის ფარ-გლებს, რა საც გა მო ხატ ვის თა ვი სუფ ლე ბა ით ვა ლის წი ნებს (კონ ვენ ცი ის მე-10 მუხ ლი). ვი ნა ი დან, მსგავ სი ვალ დე ბუ ლე ბე ბი ტი პი უ რია და ძი რი თა-დად ეხე ბა ადა მი ა ნის სა მო ქა ლა ქო და პო ლი ტი კურ უფ ლე ბებს, სა ხელ მწი-ფოს ვალ დე ბუ ლე ბაც თა ვის შე ი კა ვოს გარ კვე უ ლი ქმედე ბე ბი სა გან სწო-რედ ამ მი მარ თუ ლე ბით ვრცელ დე ბა.23

სა ხელ მწი ფოს პო ზი ტი უ რი ვალ დე ბუ ლე ბა კი, გუ ლის ხმობს სა ხელ მწი-ფოს მხრი დან აქ ტი უ რი ქმე დე ბას იმი სათ ვის, რა თა და იც ვას ნე ბის მი ე რი პი რის კონ ვენ ცი ით გა რან ტი რე ბუ ლი ფუნ და მენ ტუ რი უფ ლე ბე ბი. ამას თა-ნა ვე, პო ზი ტი უ რი ვალ დე ბუ ლე ბის ფარ გლებ ში სა ხელ მწი ფო ვალ დე ბუ ლია უზ რუნ ველ ყოს ადა მი ა ნის უფ ლე ბე ბის დაც ვა მე სა მე პი რე ბის ჩა რე ვი სა გა-ნაც. თუ ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცი ით და ცუ ლი უფ ლე ბე ბი და ირ ღვა ფი ზი კუ რი, ან იუ რი დი უ ლი პი რის მი ერ, სა ხელ მწი ფო ვალ დე ბუ ლია უზ რუნ ველ ყოს დარ ღვე უ ლი უფ ლე ბის ეფექ ტი ა ნი დაც ვა, წი ნა აღ მდეგ შემ თხვე ვა ში, დგე ბა თავად სა ხელ მწი ფოს პა სუ ხის მგებ ლო ბის სა კითხ ი, რად გან მან ვერ შეძ ლო ნა კის რი ვალ დე ბუ ლე ბის დრო უ ლად შეს რუ ლე ბა. სა ხელ მწი ფოს პო ზი ტი უ-რი ვალ დე ბუ ლე ბის სა ი ლუს ტრა ციო მა გა ლი თე ბად შე იძ ლე ბა მო ვიყ ვა ნოთ კონ ვენ ცი ის მე ო რე მუხ ლით გა რან ტი რე ბუ ლი სი ცოცხ ლის უფ ლე ბის დაც-ვა; კონ ვენ ცი ის მე სა მე მუხ ლით და ცუ ლი სა ხელ მწი ფოს ვალ დე ბუ ლე ბა — პა ტი მარს შე უქ მნას ცი ხე ში ყოფ ნის დროს ნორ მა ლუ რი პი რო ბე ბი, რა თა ის არ და ექ ვემ დე ბა როს არა ა და მი ა ნურ მოპყ რო ბას სას ჯე ლის მოხ დი სას; სა-მარ თლი ა ნი სა სა მარ თლოს პრინ ცი პე ბი დან გა მომ დი ნა რე, უზ რუნ ველ ყოს ნე ბის მი ე რი ადა მი ა ნი სა ჭი რო ე ბი სა მებრ, უფა სო სა მარ თლებ რი ვი დახ მა რე-

23 D J Harris, M O’Boyle, C Warbrick, Law of the European Convention on Human Rights, 1995


ბით, თარ ჯიმ ნის მომ სა ხუ რე ბით საქ მის სა სა მარ თლო ში გან ხილ ვის დროს; აწარ მო ოს თა ვი სუ ფა ლი არ ჩევ ნე ბი, პირ ვე ლი და მა ტე ბი თი ოქ მის მე სა მე მუხ ლის შე სა ბა მი სად.

სა ხელ მწი ფოს პო ზი ტი უ რი ვალ დე ბუ ლე ბის სა ი ლუს ტრა ცი ოდ შე იძ ლე ბა გან ვი ხი ლოთ ევ რო პუ ლი სა სა მარ თლოს გა დაწყ ვე ტი ლე ბა საქ მე ზე – პლატ-ფორ მა “ე ქი მე ბი სი ცოცხ ლი სათ ვის” ავ სტრი ის წი ნა აღ მდეგ, რო მე ლიც ეხე-ბო და შეკ რე ბის თა ვი სუფ ლე ბას. ევ რო სა სა მარ თლო ში გა ნაცხ ა დი შე ი ტა ნა ავ სტრი ელ ექიმ თა ასო ცი ა ცი ამ, რო მე ლიც აბორ ტის სა წი ნა აღ მდე გო კამ-პა ნი ას ეწე ო და. გა ნაცხ ა დი შე ე ხე ბო და ასო ცი ა ცი ის ორ დე მონ სტრა ცი ას, რომ ლის ჩა ტა რე ბა საც ხე ლი შე უ შა ლა ამ კამ პა ნი ის მო წი ნა აღ მდე გე ჯგუფ-მა. პირ ვე ლი დე მონ სტრა ცი ის დროს აბორ ტის მომ ხრე ებ მა დე მონ სტრან-ტე ბი სათ ვის ხე ლის შეშ ლის მიზ ნით გა მო ი ყე ნეს ხმის გა მაძ ლი ე რებ ლე ბი და და უ ში ნეს მათ კვერ ცხე ბი. პო ლი ცი ე ლე ბი, რომ ლე ბიც ამ მოვ ლე ნას შო რი-დან თვალს ადევ ნებ დნენ კონ ფლიქ ტში ჩა ე რივ ნენ მხო ლოდ მა შინ, რო დე-საც მხა რე ებს შო რის ურ თი ერ თო ბა გამ წვავ და და შე იქ მნა მი სი ფი ზი კურ ძა ლა დო ბა ში გა დაზ რდის საფ რთხე. აბორ ტის მო წი ნა აღ მდე გე თა ჯგუფ მაც შე უ შა ლა ხე ლი მე ო რე დე მონ სტრა ცი ას.24

გან მცხა დე ბელ თა მტკი ცე ბით, ავ სტრი ის ხე ლი სუფ ლე ბამ ვერ უზ რუნ-ველ ყო დე მონ სტრან ტე ბი შეკ რე ბის თა ვი სუფ ლე ბის უფ ლე ბით, რო მე ლიც და ცუ ლია ევ რო კონ ვენ ცი ის მე თერ თმე ტე მუხ ლით. ამის სა წი ნა აღ მდე გოდ, ავ სტრი ის ხე ლი სუფ ლე ბა ამ ტკი ცებ და, რომ ევ რო კონ ვენ ცი ის მე-11 მუხ-ლი არ აკის რებს სა ხელ მწი ფოს ვალ დე ბუ ლე ბას, უზ რუნ ველ ყოს დე მონ-სტრან ტთა დაც ვა. საკ მა რი სი ა, მხო ლოდ ის, რომ სა ხელ მწი ფომ ხე ლი არ შე უ შა ლოს დე მონ სტრან ტებს დე მონ სტრა ცი ის ჩა ტა რე ბა ში. ევ რო პულ მა სა სა მარ თლომ ამ საქ მე ზე და ად გი ნა: “მშვი დო ბი ა ნი შეკ რე ბის ჭეშ მა რი ტი, ეფექ ტი ა ნი თა ვი სუფ ლე ბა შე იძ ლე ბა შე იზღ უ დოს სა ხელ მწი ფოს მხრი დან მხო ლოდ ჩა უ რევ ლო ბის მო ვა ლე ო ბით: სა ხელ მწი ფოს რო ლის წმინ და ნე-გა ტი უ რი კონ ცეფ ცია შე უ თავ სე ბე ლი იქ ნე ბა მე-11 მუხ ლის ობი ექ ტსა და მი ზან თან. მე-8 მუხ ლის მსგავ სად, მე-11 მუხ ლი ზო გი ერთ შემ თხვე ვა ში მო-ითხ ოვს პო ზი ტი უ რი ღო ნის ძი ე ბის გა ტა რე ბას, ინ დი ვი დებს შო რის ურ თი-ერ თო ბის სფე რო შიც კი, თუ ამის სა ჭი რო ე ბა არ სე ბობს”. 25

ცხა დი ა, რომ ამ გა დაწყ ვე ტი ლე ბის მი ხედ ვით, სა სა მარ თლო სა ხელ მწი-ფოს აკის რებს, ერ თი მხრივ, ნე გა ტი ურ ვალ დე ბუ ლე ბას – სა ხელ მწი ფომ 24 <ehutynfkm N., “Vt;leyfhjlyst Ghfdf Xtkjdtrf”, 199925 კ. კორკელია, ადამიანის უფლებათა ევროპული სტანდარტები და მათი გავლენა



უშუ ა ლოდ არ აკ რძა ლოს დე მონ სტრა ცი ა, მე ო რე მხრივ, პო ზი ტი ურ ვალ-დე ბუ ლე ბა საც – უზ რუნ ველ ყოს დე მონ სტრა ცი ის მშვი დო ბი ა ნი ჩა ტა რე ბა, მათ შო რის და იც ვას დე მონ სტრან ტე ბი მა თი იდე უ რი მო წი ნა აღ მდე გე ე ბი-სა გან.

5. ევროპული კონვენციის სტრუქტურა

5.1. ევროკონვენციით გათვალისწინებული ადამიანის ძირითადი უფლებები და თავისუფლებები

ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცი ის პირ ვე ლი მუხ ლის გან ხილ ვის შემ დეგ, რო მელ-ზეც ზე ვით გვქონ და სა უ ბა რი, აუ ცი ლე ბე ლია აღი ნიშ ნოს, რომ კონ ვენ ცია შე ი ცავს ადა მი ა ნის უფ ლე ბე ბი სა და თა ვი სუფ ლე ბე ბის ჩა მო ნათ ვალს, რო-მე ლიც იცავს ადა მი ა ნის ფუნ და მენტურ უფ ლე ბებს და კრძა ლავს ამ უფ ლე-ბე ბის დარ ღვე ვას. ევ რო კონ ვენ ცი ა სა და მის და მა ტე ბით ოქ მებ ში გან მტკი-ცე ბუ ლია ძი რი თა დად სა მო ქა ლა ქო და პო ლი ტი კუ რი უფ ლე ბე ბი, რო გო რი-ცა ა:

მე ო რე მუხ ლი: სი ცოცხ ლის უფ ლე ბა;მე სა მე მუხ ლი: წა მე ბის აკ რძალ ვა;მე ოთხე მუხ ლი: მო ნო ბი სა და იძუ ლე ბი თი შრო მის აკ რძალ ვა;მე ხუ თე მუხ ლი: თა ვი სუფ ლე ბი სა და უსაფ რთხო ე ბის უფ ლე ბა;მე ექ ვსე მუხ ლი: სა მარ თლი ა ნი სა სა მარ თლოს უფ ლე ბა;მეშ ვი დე მუხ ლი: სას ჯე ლის უკუ ძა ლის გა მო ყე ნე ბის აკ რძალ ვა;მერ ვე მუხ ლი: პი რა დი და ოჯა ხუ რი ცხოვ რე ბის პა ტი ვის ცე მის უფ ლე ბა;მეცხ რე მუხ ლი: აზ რის, სინ დი სი სა და რე ლი გი ის თა ვი სუფ ლე ბა;მე ა თე მუხ ლი: გა მო ხატ ვის თა ვი სუფ ლე ბა;მე თერ თმე ტე მუხ ლი: შეკ რე ბე ბი სა და გა ერ თი ა ნე ბის თა ვი სუფ ლე ბა;მე თორ მე ტე მუხ ლი: ქორ წი ნე ბის უფ ლე ბა;მე ცა მე ტე მუხ ლი: ეფექ ტი ა ნი ში და სა ხელ მწი ფო ებ რი ვი დაც ვის ხელ მი-

საწ ვდო მო ბის უფ ლე ბა;მე თოთხ მე ტე მუხ ლი: დის კრი მი ნა ცი ის აკ რძალ ვა.პირ ვე ლი და მა ტე ბი თი ოქ მი:პირ ვე ლი მუხ ლი: სა კუთ რე ბის უფ ლე ბა;მე ო რე მუხ ლი: გა ნათ ლე ბის უფ ლე ბა;მე სა მე მუხ ლი: თა ვი სუ ფალ არ ჩევ ნებ ში მო ნა წი ლე ო ბის უფ ლე ბა.მე ოთხე და მა ტე ბი თი ოქ მი:


პირ ვე ლი მუხ ლი: თა ვი სუფ ლე ბის აღ კვე თის აკ რძალ ვა ვა ლის გა და უხ-დე ლო ბის გა მო;

მე ო რე მუხ ლი: გა და ად გი ლე ბის თა ვი სუფ ლე ბა;მე სა მე მუხ ლი: მო ქა ლა ქე ე ბის გა ძე ვე ბის აკ რძალ ვა;მე ოთხე მუხ ლი: უცხ ო ელ თა კო ლექ ტი უ რი გა ძე ვე ბის აკ რძალ ვა.მე ექ ვსე და მა ტე ბი თი ოქ მი:აღ ნიშ ნუ ლი ოქ მი კრძა ლავს სიკ ვდი ლით დას ჯას მშვი დო ბი ან პე რი ოდ ში.მეშ ვი დე და მა ტე ბი თი ოქ მი:პირ ვე ლი მუხ ლი: უცხ ო ელ თა გა ძე ვე ბას თან და კავ ში რე ბუ ლი პრო ცე დუ-

რუ ლი გა რან ტი ე ბი;მე ო რე მუხ ლი: ზემ დგომ სა სა მარ თლო ში გა ნა ჩე ნის გა სა ჩივ რე ბის უფ-

ლე ბა;მე სა მე მუხ ლი: კომ პენ სა ცია არა მარ თე ბუ ლი მსჯავ რდე ბი სათ ვის;მე ოთხე მუხ ლი: ერ თი და იმა ვე და ნა შა უ ლი სათ ვის ხელ მე ო რედ გა სა-

მარ თლე ბის ან დას ჯის აკ რძალ ვა;მე ხუ თე მუხ ლი: მე უღ ლე თა შო რის თა ნას წო რო ბა.მე თორ მე ტე და მა ტე ბი თი ოქ მი:მე თორ მე ტე ოქ მი კრძა ლავს დის კრი მი ნა ცი ას ყვე ლა იმ უფ ლე ბას თან

და კავ ში რე ბით, რო მე ლიც პირს ენი ჭე ბა ეროვ ნუ ლი კა ნონ მდებ ლო ბით.მე ცა მე ტე და მა ტე ბი თი ოქ მი:აღ ნიშ ნუ ლი ოქ მი კრძა ლავს სიკ ვდი ლით დას ჯას ნე ბის მი ერ დროს, მათ

შო რის, სა ო მა რი მდგო მა რე ო ბის დრო საც.მე თოთხ მე ტე და მა ტე ბი თი ოქ მი:ით ვა ლის წი ნებს დე ბუ ლე ბებს კონ ვენ ცი ის სა ზე დამ ხედ ვე ლო სის ტე მა ში

შეს წო რე ბე ბის შე ტა ნის შე სა ხებ.

5.2. ევროპული კონვენციით აღიარებული უფლებებისა და თავისუფლებების დაცვა და ზოგიერთი შეზღუდვები

ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცი ის მე ცა მე ტე მუხ ლი ან ვი თა რებს დე ბუ ლე ბას, რომ-ლის მი ხედ ვი თაც, ყვე ლას, ვი საც და ერ ღვა ამ კონ ვენ ცი ით გათ ვა ლის წი-ნე ბუ ლი უფ ლე ბე ბი და თა ვი სუფ ლე ბე ბი, უნ და ჰქონ დეს სა მარ თლებ რი ვი დაც ვის ეფექ ტი ა ნი სა შუ ა ლე ბა ეროვ ნუ ლი ხე ლი სუფ ლე ბი სა გან, თუნ დაც ეს დარ ღვე ვა ჩა ი დი ნოს პირ მა, რო მე ლიც სამ სა ხუ რე ობ რივ უფ ლე ბა მო სი-ლე ბას ახორ ცი ე ლებ და. ამა ვე კონ ვენ ცი ის მე თოთხ მე ტე მუხ ლი კი, ავალ-დე ბუ ლებს წევრ სა ხელ მწი ფო ებს და იც ვან ამ კონ ვენ ცი ით გათ ვა ლის წი ნე-


ბუ ლი დე ბუ ლე ბე ბი ყო ველ გვა რი დის კრი მი ნა ცი ის გა რე შე. მეთხ უთ მე ტე მუხ ლი, ნე ბას რთავს წევრ სა ხელ მწი ფო ებს მო ახ დი ნოს გა დახ ვე ვა დად-გე ნი ლი სტან დარ ტე ბი დან სა გან გე ბო და სა ო მა რი მდგო მა რო ბის დროს, ან ისე თი აუ ცი ლებ ლო ბის შემ თხვე ვა ში, რო დე საც საფ რთხე ექ მნე ბა ერის უსაფ რთხო ე ბას. მე თექ ვსმე ტე მუხ ლი, ით ვა ლის წი ნებს უცხ ო ელ თა პო ლი-ტი კუ რი საქ მი ა ნო ბის შეზღ უდ ვას. მეჩ ვიდ მე ტე მუხ ლით აკ რძა ლუ ლია უფ-ლე ბა თა ბო რო ტად გა მო ყე ნე ბის შე საძ ლებ ლო ბა, რომ ლის მი ხედ ვი თაც “ამ კონ ვენ ცი ა ში არა ფე რი შე იძ ლე ბა გა ნი მარ ტოს ისე, რომ გუ ლის ხმობ დეს რო მე ლი მე სა ხელ მწი ფოს, ჯგუ ფის ან პი რის უფ ლე ბას, მო ნა წი ლე ობ დეს რა ი მე საქ მი ა ნო ბა ში ან გა ნა ხორ ცი ე ლოს რა ი მე ქმე დე ბა, რო მე ლიც მიზ ნად ისა ხავს, არა რად აქ ცი ოს კონ ვენ ცი ით გან საზღ ვრუ ლი რო მე ლი მე უფ ლე-ბა თუ თა ვი სუფ ლე ბა, ან შეზღ უ დოს იმა ზე მე ტად, ვიდ რე ეს კონ ვენ ცი ით არის გათ ვა ლის წი ნე ბუ ლი”. სა ბო ლო ოდ, მეთ ვრა მე ტე მუხ ლი ად გენს უფ-ლე ბე ბის შეზღ უდ ვის გა მო ყე ნე ბის ფარ გლებს და გან მარ ტავს, რომ ხსე ნე-ბულ უფ ლე ბა თა და თა ვი სუფ ლე ბა თა კონ ვენ ცი ით დაშ ვე ბუ ლი შეზღ უდ ვე-ბი გა მო ი ყე ნე ბა მხო ლოდ და მხო ლოდ მათ თვის გათ ვა ლის წი ნე ბუ ლი მიზ ნე-ბი სათ ვის.26

ევრო პუ ლი კონ ვენ ცია ით ვა ლის წი ნებს ასე ვე სა ხელ მწი ფოს მხრი დან მას ში ჩა მო ყა ლი ბე ბულ უფ ლე ბა თა და თა ვი სუფ ლე ბა თა მარ თლზო მი ე რი შეზღ უდ ვის შე საძ ლებ ლო ბა საც. ევ რო კონ ვენ ცი ით შე საძ ლე ბე ლია და წეს-დეს ძი რი თა დად სა მი სა ხის შეზღ უდ ვა.

ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცი ის მე-8, მე-9, მე-10 და მე-11 მუხ ლე ბი ით ვა ლის-წი ნებს ამ მუხ ლე ბით გათ ვა ლის წი ნე ბუ ლი უფ ლე ბე ბის შეზღ უდ ვის შე საძ-ლებ ლო ბას. ზე მო აღ ნიშ ნუ ლი მუხ ლე ბი, თა ვი სი სტრუქ ტუ რის მი ხედ ვით, შე იძ ლე ბა დავ ყოთ ორ ნა წი ლად, რო მელ თა გა ნაც პირ ვე ლი ნა წი ლი ანი-ჭებს პი რებს ამა თუ იმ უფ ლე ბებს, ხო ლო მე ო რე ნა წი ლი ით ვა ლის წი ნებს ამ უფ ლე ბა- მო ვა ლე ო ბა თა მარ თლზო მი ე რი შეზღ უდ ვის პი რო ბებს. იმი-სათ ვის, რომ სა ხელ მწი ფოს მი ერ ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცი ის ზე მო აღ ნიშ ნუ-ლი მუხ ლე ბით გათ ვა ლის წი ნე ბუ ლი შეზღ უდ ვა მარ თლზო მი ე რად ჩა ით ვა-ლოს, ხსე ნე ბუ ლი მუხ ლე ბის შეზღ უდ ვამ უნ და და აკ მა ყო ფი ლოს შემ დგო მი სა მი პი რო ბა:

1. შეზღ უდ ვა უნ და იყოს კა ნო ნის შე სა ბა მი სი ან კა ნო ნით გათ ვა ლის წი ნე-ბული;

26 Pieter van DijkFried van Hoof, Arjen van Rijn and Leo Zwaak, Theory and Practice of the European Convention on Human Rights”, 2007


2. უნ და ემ სა ხუ რე ბო დეს კა ნო ნი ერ მი ზანს, რო მელ საც პირ და პირ უნ და ით ვა-ლის წი ნებ დეს კონ კრე ტუ ლი მუხ ლი;

3. იყოს აუ ცი ლე ბე ლი დე მოკ რა ტი ულ სა ზო გა დო ე ბა ში. 27

აღ ნიშ ნუ ლი სა კითხ ის უკეთ გარ კვე ვი სათ ვის აუ ცი ლე ბე ლია თი თო ე უ ლი პი რო ბა იქ ნას და მო უ კი დებ ლად და დე ტა ლუ რად გან ხი ლუ ლი. პირ ვე ლი ვე პი რო ბა, რომ ლის მი ხედ ვი თაც და საშ ვე ბია ადა მი ა ნის უფ ლე ბის შეზღ უდ ვა მდგო მა რე ობს შემ დეგ ში: აღ ნიშ ნუ ლი შეზღ უდ ვა უნ და იყოს “კა ნო ნის შე სა-ბა მი სად” ან “კა ნო ნით გათ ვა ლის წი ნე ბუ ლი”, ანუ ეს შეზღ უდ ვა უნ და იყოს ნორ მა ტი უ ლად გან მტკი ცე ბუ ლი. აღ ნიშ ნულ თან და კავ ში რე ბით საქ მე ზე “სან დი თა იმ სი გა ერ თი ა ნე ბუ ლი სა მე ფოს წი ნა აღ მდეგ” – ადა მი ა ნის უფ ლე-ბა თა ევ რო პულ მა სა სა მარ თლომ გა ნაცხ ა და, რომ ფორ მუ ლი რე ბი დან “გათ-ვა ლის წი ნე ბუ ლია კა ნო ნით” გა მომ დი ნა რე ობს ორი ძი რი თა დი მოთხ ოვ ნა. კერ ძოდ: “პირ ველ რიგ ში, კა ნო ნი უნ და იყოს ად ვი ლად ხელ მი საწ ვდო მი მო-ქა ლა ქე ე ბი სათ ვის, გა რე მო ე ბე ბის მი ხედ ვით უნ და ჰქონ დეს შე საძ ლებ ლო-ბა, გა ერ კვნენ, რო მე ლი სა მარ თლებ რი ვი ნორ მე ბი გა მო ი ყე ნე ბა მო ცე მულ შემ თხვე ვა ში, მე ო რე, ნორ მა არ შე იძ ლე ბა ჩა ით ვა ლის “კა ნო ნად”, თუ იგი არ არის ფორ მუ ლი რე ბუ ლი საკ მა რი სი სიცხ ა დით, რაც მო ქა ლა ქეს მის ცემს შე საძ ლებ ლო ბას, შე უ სა ბა მოს მას თა ვი სი მოქ მე დე ბა: ადა მი ანს უნ და ჰქონ-დეს შე საძ ლებ ლო ბა, სა ჭი რო ე ბი სა მებრ, შე სა ბა მი სი დახ მა რე ბით, შექ მნი-ლი გა რე მო ე ბე ბი სათ ვის გო ნივ რულ ფარ გლებ ში, გან სჭვრი ტოს ის შე დე გე-ბი, რომ ლე ბიც ასეთ მოქ მე დე ბას შე იძ ლე ბა მოჰ ყვეს”. 28

ამ გა დაწყ ვე ტი ლე ბით, სა სა მარ თლომ ხა ზი გა უსვა იმ გა რე მო ე ბას, რომ კა ნო ნი ე რი შეზღ უდ ვის და წე სე ბის შემ თხვე ვა ში, აუ ცი ლე ბე ლი მოთხ ოვ ნაა ნორ მის სიცხ ა დე. ამ გან მარ ტე ბის მი ხედ ვით, კა ნო ნი უნ და იყოს ყვე ლა სათ-ვის ხელ მი საწ ვდო მი და საკ მა რი სი სიცხ ა დით ფორ მუ ლი რე ბუ ლი. კონ კრე-ტუ ლი უფ ლე ბის შეზღ უდ ვა და მი სი ფარ გლე ბი მკა ფი ოდ უნ და გა ნი საზღ-ვროს კა ნონ მდებ ლო ბით. ამ დე ნად, ევ რო პუ ლი სა სა მარ თლოს პრე ცე დენ-ტუ ლი სა მარ თლის მი ხედ ვით, ადა მი ა ნის უფ ლე ბა თა შეზღ უდ ვის პირ ვე ლი მოთხ ოვ ნის დაკ მა ყო ფი ლე ბი სათ ვის აუ ცი ლე ბე ლია კა ნო ნი იყოს რო გორც ხელ მი საწ ვდო მი, ისე საკ მა რი სად ნა თე ლი, რა თა მკა ფი ოდ ჩან დეს რო დის და რო გორ შე იძ ლე ბა სა ხელ მწი ფომ შეზღ უ დოს პი რის უფ ლე ბა.

27 კ. კორკელია, ნ. მჭედლიძე, ალ. ნალბანდოვი, საქართველოს კანონმდებლობის შესაბამისობა ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციისა და მისი დამატებითი ოქმების სტანდარტებთან, თბ., 2003 წ.

28 Pieter van DijkFried van Hoof, Arjen van Rijn and Leo Zwaak, Theory and Practice of the European Convention on Human Rights, 2007


მე ო რე პი რო ბა, რა დრო საც და საშ ვე ბია უფ ლე ბის შეზღ უდ ვა უნ და ემ-სა ხუ რე ბო დეს კა ნო ნი ერ მი ზანს. კა ნო ნი ე რი მიზ ნე ბი, რო მელ თა გა მოც შე-საძ ლე ბე ლია შე იზღ უ დოს ადა მი ა ნის უფ ლე ბე ბი თვი თონ მუხ ლის დის პო-ზი ცი ა ში უნ და იყოს ასა ხუ ლი. ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცი ის მე-8–11 მუხ ლე ბით გათ ვა ლის წი ნე ბუ ლი უფ ლე ბე ბი შე იძ ლე ბა შე იზღ უ დოს შემ დე გი კა ნო ნი ე რი მიზ ნე ბის მი საღ წე ვად:

1. ეროვ ნუ ლი უშიშ რო ე ბის, სა ზო გა დო ებ რი ვი უსაფ რთხო ე ბის, ტე რი ტო რი უ-ლი მთლი ა ნო ბის, ან ქვეყ ნის ეკო ნო მი კუ რი კე თილ დღე ო ბის ინ ტე რე სე ბი;

2. უწეს რი გო ბა და და ნა შა უ ლის აღ კვე თა;3. ჯან მრთე ლო ბი სა და ზნე ო ბის დაც ვა;4. სხვა თა უფ ლე ბა თა და თა ვი სუფ ლე ბა თა დაც ვა, ასე ვე სხვა თა რე პუ ტა ცი ის

დაც ვა;5. კონ ფი დენ ცი ა ლუ რად მი ღე ბუ ლი ინ ფორ მა ცი ის გამ ჟღავ ნე ბის აღ კვე თა;6. სა სა მარ თლო ხე ლი სუფ ლე ბის ავ ტო რი ტე ტი სა და მი უ კერ ძო ებ ლო ბის შე-

ნარ ჩუ ნე ბა.

აღ ნიშ ნუ ლი პი რო ბის სა ი ლუს ტრა ცი ოდ შე საძ ლე ბე ლია ევ რო პუ ლი სა სა-მარ თლოს რამ დე ნი მე გა დაწყ ვე ტი ლე ბის გან ხილ ვა. ეროვ ნუ ლი უშიშ რო ე-ბის ინ ტე რე სებ ზე დაყ რდნო ბით სა ხელ მწი ფოს მი ერ ევ რო კონ ვენ ცი ის მე-8 მუხ ლის შეზღ უდ ვას თან და კავ ში რე ბით სა ინ ტე რე სოა საქ მე – კლა სი გერ-მა ნი ის წი ნა აღ მდეგ, რო მელ შიც გან მცხა დე ბე ლი სა ი დუმ ლო თვალ თვალს მი იჩ ნევ და მის პი რად ცხოვ რე ბა ში ჩა რე ვად. სა სა მარ თლომ და ად გი ნა, რომ ჯა შუ შო ბი სა და ტე რო რიზ მის ფორ მე ბის მა ღა ლი გან ვი თა რე ბის გა მო, რაც საფ რთხეს უქ მნის დე მოკ რა ტი ულ სა ზო გა დო ე ბას, სა ი დუმ ლო თვალ თვა-ლი, რო მე ლიც მი მარ თუ ლია ასე თი საფ რთხის მო სა წეს რი გებ ლად, აკ მა ყო-ფი ლებს კონ ვენ ცი ით გათ ვა ლის წი ნე ბულ მოთხ ოვ ნებს.

საქ მე ში ფუნ კე საფ რან გე თის წი ნა აღ მდეგ ევ რო სა სა მარ თლომ და ად გი-ნა, რომ გან მცხა დებ ლის საცხ ოვ რებ ლის ჩხრე კა ემ სა ხუ რე ბო და კა ნო ნი ერ მი ზანს. კერ ძოდ, ქვეყ ნის ეკო ნო მი კუ რი კე თილ დღე ო ბის ინ ტე რე სებს და შე სა ბა მი სად, სა ხელ მწი ფოს მხრი დან ამ გვა რი ჩა რე ვა გა მარ თლე ბუ ლი იყო.

გა მო ხატ ვის თა ვი სუფ ლე ბას თან და კავ ში რე ბით, სა ყუ რადღ ე ბოა საქ მე ჰენ დი სა ი დი გა ერ თი ა ნე ბუ ლი სა მე ფოს წი ნა აღ მდეგ. ამ საქ მე ში გა ერ თი ა ნე-ბუ ლი სა მე ფოს მთავ რო ბა და ეყ რდნო ზნე ო ბის დაც ვას, რა თა გა ე მარ თლე-ბი ნა ბავ შვთა სექ სუ ა ლუ რი გა ნათ ლე ბის შე სა ხებ გა მო ცე მულ სა ბავ შვო სა-ხელ მძღვა ნე ლო ში გარკვეული აკრძალვები. მი უ ხე და ვად ინ გლი სე ლი გა მომ-ცემ ლის მტკი ცე ბი სა, რომ ლის მი ხედ ვი თაც დარ ღვე უ ლი იყო გა მო ხატ ვის


თა ვი სუფ ლე ბა, ევ რო სა სა მარ თლომ არ გა ი ზი ა რა აღ ნიშ ნუ ლი შე ხე დუ ლე ბა. მო პა სუ ხე სა ხელ მწი ფოს შე ეძ ლო და ე წე სე ბი ნა, ამ შემ თხვე ვა ში, გა მო ხატ ვის თა ვი სუფ ლე ბის მარ თლზო მი ე რი შეზღ უდ ვა ზნე ო ბის დაც ვის მო ტი ვით.

მე სა მე პი რო ბა, რაც ევ რო პულ მა კონ ვენ ცი ამ და ა წე სა უფ ლე ბის შეზღ-უდ ვის მარ თლზო მი ე რე ბი სათ ვის ეს არის “უფ ლე ბის შეზღ უდ ვის აუ ცი ლებ-ლო ბა დე მოკ რა ტი ულ სა ზო გა დო ე ბა ში”.

უფ ლე ბის შეზღ უდ ვა დე მოკ რა ტი ულ სა ზო გა დო ე ბა ში და საშ ვე ბია მხო-ლოდ მა შინ, რო დე საც იგი გა მოწ ვე უ ლია მწვა ვე სა ზო გა დო ებ რი ვი სა ჭი რო-ე ბი სათ ვის. მარ თა ლი ა, წევრ სა ხელ მწი ფო ებს აქვთ მწვა ვე სა ზო გა დო ებ რი-ვი სა ჭი რო ე ბის შე ფა სე ბის გარ კვე უ ლი თა ვი სუფ ლე ბა, თუმ ცა სა ხელ მწი-ფოს ამ გვა რი შე ფა სე ბა ექ ვემ დე ბა რე ბა კონ ტროლს ევ რო პუ ლი სა სა მარ-თლოს მხრი დან. ეს იმას ნიშ ნავს, რომ ევ რო პუ ლი სა სა მარ თლო იხი ლავს, გა მარ თლე ბუ ლია თუ არა სა ხელ მწი ფოს მი ერ დაყ რდნო ბა იმ დე ბუ ლე ბა ზე, რო მე ლიც ით ვა ლის წი ნებს ადა მი ა ნის უფ ლე ბა თა შეზღ უდ ვას. 29

აღ ნიშ ნულ პი რო ბას თან და კავ ში რე ბით, სა ინ ტე რე სოა გა დაწყ ვე ტი ლე-ბა დად ჯე ნი გა ერ თი ა ნე ბუ ლი სა მე ფოს წი ნა აღ მდეგ. ამ საქ მეს თან და კავ-ში რე ბით, ევ რო პულ მა სა სა მარ თლომ გა ნი ხი ლა ჩრდი ლო ეთ ირ ლან დი ის კა ნონ მდებ ლო ბით ჰო მო სექ სუ ა ლუ რი ურ თი ერ თო ბე ბი სათ ვის გათ ვა ლის-წი ნე ბუ ლი სის ხლის სა მარ თლებ რი ვი პა სუ ხის მგებ ლო ბის სა კითხ ი, რაც, გან მცხა დებ ლის აზ რით, არ ღვევ და ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცი ის მე-8 მუხ ლით გათ ვა ლის წი ნე ბულ უფ ლე ბას. გა ერ თი ა ნე ბუ ლი სა მე ფოს მთავ რო ბის მტკი-ცე ბით, ჰო მო სექ სუ ა ლიზ მის აკ რძალ ვა აუ ცი ლე ბე ლი იყო დე მოკ რა ტი ულ სა ზო გა დო ე ბა ში ჯან მრთე ლო ბი სა და ზნე ო ბის და სა ცა ვად და შე სა ბა მი სად, მათ შე ეძ ლოთ და ე წე სე ბი ნათ მარ თლზო მი ე რი შეზღ უდ ვა. ევ რო პულ მა სა-სა მარ თლომ გა ნი ხი ლა რა, წარ მოდ გე ნი ლი არ გუ მენ ტე ბი და ად გი ნა, რომ ჩრდი ლო ეთ ირ ლან დი ის კა ნონ მდებ ლო ბა, რო მე ლიც აწე სებ და სის ხლის სა მარ თლებ რივ პა სუ ხის მგებ ლო ბას ჰო მო სექ სუ ა ლუ რი კავ ში რი სათ ვის არ-ღვევ და ევ რო კონ ვენ ცი ის მე-8 მუხ ლით გათ ვა ლის წი ნე ბულ უფ ლე ბას და არ შე ე სა ბა მე ბო და ადა მი ა ნის უფ ლე ბა თა შეზღ უდ ვი სათ ვის და წე სე ბულ კა ნო ნი ერ მი ზანს, ამ კონ კრე ტულ შემ თხვე ვა ში კი, არ გა მომ დი ნა რე ობ და აუ ცი ლე ბე ლი სა ზო გა დო ებ რი ვი სა ჭი რო ე ბი სა გან.

ამ რი გად, ხაზ გას მით უნ და აღი ნიშ ნოს, რომ შე საძ ლე ბე ლია ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცი ის მე-8–11 მუხ ლე ბით გათ ვა ლის წი ნე ბუ ლი ადა მი ა ნის უფ ლე ბე-



ბის შეზღ უდ ვა მხო ლოდ იმ შემ თხვე ვა ში, თუ კი იგი გათ ვა ლის წი ნე ბუ ლია თვი თონ ევ რო კონ ვენ ცი ის შე სა ბა მი სი მუხ ლის დის პო ზი ციის მე ო რე ნა წი-ლით. სა ხელ მწი ფო ებს ეკ რძა ლე ბათ ამ მუხ ლე ბით და ცუ ლი უფ ლე ბე ბი სა და თა ვი სუფ ლე ბე ბის შეზღ უდ ვა სხვა მიზ ნე ბის მი საღ წე ვად. აღ ნიშ ნუ ლის გა რან ტია ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცი ის მე-18 მუხ ლი, რომ ლის თა ნახ მად, კონ-ვენ ცი ით და წე სე ბუ ლი შეზღ უდ ვე ბი არ უნ და და წეს დეს სხვა მიზ ნით გარ და კონ ვენ ცი ით გათ ვა ლის წი ნე ბუ ლი სა. არც ერ თი სხვა მი ზა ნი, არ შე იძ ლე ბა ჩა ით ვა ლოს კონ ვენ ცი ით გა რან ტი რე ბუ ლი უფ ლე ბე ბის შეზღ უდ ვის სა ფუძ-ვლად.

ადა მი ა ნის უფ ლე ბა თა შეზღ უდ ვა და საშ ვე ბია სა ო მა რი ან სხვა სა გან გე-ბო მდგო მა რე ო ბის დროს. ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცი ის მე-15 მუხ ლით არ შე იძ-ლე ბა შე იზღ უ დოს კონ ვენ ცი ი თა და მი სი და მა ტე ბი თი ოქ მე ბით გათ ვა ლის-წი ნე ბუ ლი ყვე ლა უფ ლე ბა და თა ვი სუფ ლე ბა. ამ გვარ შეზღ უდ ვას არ შე იძ-ლე ბა და ექ ვემ დე ბა როს სი ცოცხ ლის უფ ლე ბა, წა მე ბის აკ რძალ ვა, მო ნო ბის, იძუ ლე ბი თი ან სა ვალ დე ბუ ლო შრო მის აკ რძალ ვა და სის ხლის სა მარ თლის კა ნონ მდებ ლო ბი სათ ვის უკუძა ლის მი ნი ჭე ბის აკ რძალ ვა.30

ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცი ის 57-ე მუხ ლი ით ვა ლის წი ნებს სა ხელ მწი ფოს მი-ერ დათ ქმის გა კე თე ბის შე საძ ლებ ლო ბას, რომ ლის მი ზა ნია შეც ვა ლოს ან გა მო რიცხ ოს ცალ კე უ ლი დე ბუ ლე ბის იუ რი დი უ ლი მოქ მე დე ბა მო ცე მულ სა ხელ მწი ფოს თან მი მარ თე ბით. სა ქარ თვე ლომ ამ გვა რი დათ ქმე ბი გა ა კე თა ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცი ის 1-ლ, მე-12, მე-13, მე-14 და მა ტე ბით ოქ მებ თან მი-მარ თე ბით და უა რი თქვა ამ მუხ ლით ნა კის რი ვალ დე ბუ ლე ბის შეს რუ ლე-ბა ზე აფ ხა ზე თი სა და ცხინ ვა ლის რე გი ონ ში, ამ ტე რი ტო რი ებ ზე სა ქარ თვე-ლოს იუ რის დიქ ცი ის სრულ აღ დგე ნამ დე.

5.3. ძირითადი დებულებები, რაც უზრუნველყოფენ წევრი სახელმწიფოების მიერ ნაკისრი ვალდებულების შესრულებას

მი უ ხე და ვად წი ნა პა რაგ რაფ ში აღ ნიშ ნუ ლი დე ბუ ლე ბე ბი სა, ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცია შე ი ცავს ნორ მებ საც, რო მე ლიც უზ რუნ ველ ყოფს წევ რი სა ხელ-მწი ფო ე ბის მი ერ ნა კის რი ვალ დე ბუ ლე ბე ბის შეს რუ ლე ბა საც. პა სუ ხის მგებ-ლო ბას, კონ ვენ ცი ით და ცუ ლი ვალ დე ბუ ლე ბე ბის შეს რუ ლე ბი სათ ვის იგი აკის რებს წევ რი სა ხელ მწი ფო ე ბის ად მი ნის ტრა ცი ულ ორ გა ნო ებს, ყვე ლა ზე ხში რად კი, ეროვ ნულ სა სა მარ თლო ებს. გან სა კუთ რე ბით მა შინ, რო დე საც

30 Pieter van DijkFried van Hoof, Arjen van Rijn and Leo Zwaa, Theory and Practice of the European Convention on Human Rights, 2007;


სა ხელ მწი ფოს ევ რო კონ ვენ ცია რა ტი ფი ცი რე ბუ ლი აქვს და უფ ლე ბა აქვს პირ და პირ და ეყ რდნოს მის დე ბუ ლე ბებს. კონ ვენ ცი ის მე ცა მე ტე მუხ ლი ავალ დე ბუ ლებს წევრ სა ხელ მწი ფო ებს უფ ლე ბა შე ლა ხუ ლი პი რის მი მართ გა მო ი ყე ნოს სა მარ თლებ რი ვი დაც ვის ეფექ ტი ა ნი მი სა გებ ლის უფ ლე ბა. კონ ვენ ცია ით ვა ლის წი ნებს, ასე ვე, სა ზე დამ ხედ ვე ლო ორ გა ნოს, ანუ ევ რო-სა სა მარ თლოს უფ ლე ბა მო სი ლე ბას, მო ახ დი ნოს კონ ტრო ლი ეფექ ტი ა ნი მი-სა გებ ლის გა მო ყე ნე ბა ზე. და მა ტე ბით კი, ევ რო საბ ჭოს გე ნე რა ლურ მდი ვანს აქვს უფ ლე ბა მო სი ლე ბა გა ნა ხორ ცი ე ლოს სა ზე დამ ხედ ვე ლო ფუნ ქცია კონ-ვენ ცი ით გათ ვა ლის წი ნე ბუ ლი დე ბუ ლე ბე ბის შეს რუ ლე ბა ზე. 31

5.4. დასკვნა

ევ რო კონ ვენ ცი ის მე სა მე თა ვი, უფ რო კონ კრე ტუ ლად, 52-დან 59-ე მუხ-ლე ბის ჩათ ვლით ით ვა ლის წი ნებს სხვა დას ხვა დე ბუ ლე ბებს. ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცი ის 52-ე მუხ ლით გათ ვა ლის წი ნე ბუ ლია გე ნე რა ლუ რი მდივ ნის უფ ლე ბე ბი, რომ ლის მი ხედ ვი თაც: ევ რო პის საბ ჭოს გე ნე რა ლუ რი მდი ვნის მოთხ ოვ ნით, ყო ვე ლი მა ღა ლი ხელ შემ კვრე ლი მხა რე წარ მო ად გენს გან მარ-ტე ბას, თუ რა გზით უზ რუნ ველ ყოფს მი სი ში და სა ხელ მწი ფო ებ რი ვი სა მარ-თა ლი კონ ვენ ცი ის ნე ბის მი ე რი დე ბუ ლე ბის ეფექ ტი ან გან ხორ ცი ე ლე ბას. გე ნე რა ლუ რი მდივ ნის უფ ლე ბა მო სი ლე ბის სა კითხს შე ე ხე ბა კონ ვენ ცი ის 54-ე მუხ ლი, კონ ვენ ცი ის გა მო ყე ნე ბის ტე რი ტო რი ულ ჩარ ჩო ებ თან მი მარ-თე ბით, ხო ლო ამა ვე კონ ვენ ცი ის 58-ე მუხ ლი ეხე ბა ევ რო კონ ვენ ცი ის დე-ნონ სი რე ბის სა კითხს, რომ ლის მი ხედ ვი თაც, მა ღალ ხელ შემ კვრელ მხა რეს შე უძ ლია ევ რო კონ ვენ ცი ის დე ნონ სი რე ბა მო ახ დი ნოს მის მი მართ კონ ვენ-ცი ის ძა ლა ში შეს ვლის დღი დან ხუ თი წლის გას ვლის შემ დეგ და ევ რო პის საბ ჭოს გე ნე რა ლუ რი მდივ ნი სათ ვის შეტყ ო ბი ნე ბის გაგ ზავ ნი დან ექ ვსი თვის გას ვლის შემ დეგ. ევ რო საბ ჭოს გე ნე რა ლუ რი მდი ვა ნი აც ნო ბებს ამის შე სა ხებ სხვა ხელ შემ კვრელ მხა რე ებს.

ევ რო კონ ვენ ცი ის 53-ე მუხ ლი ახ დენს ადა მი ა ნის აღი ა რე ბულ უფ ლე ბა-თა უზ რუნ ველ ყო ფას. ამ მუხ ლით გათ ვა ლის წი ნე ბუ ლი დე ბუ ლე ბის მი ხედ-ვით, კონ ვენ ცი ის არც ერ თი დე ბუ ლე ბა არ უნ და გა ნი მარ ტოს ისე, რომ მან შეზღ უ დოს ან ხელ ყოს ადა მი ა ნის ნე ბის მი ე რი უფ ლე ბა და ძი რი თა დი თა-ვი სუფ ლე ბა, რო მელ თა უზ რუნ ველ ყო ფა შე იძ ლე ბა მა ღა ლი ხელ შემ კვრე-ლი მხა რის კა ნონ მდებ ლო ბით ან რო მე ლი მე სხვა შე თან ხმე ბით, რომ ლის



მო ნა წი ლეც ის არის. 54-ე მუხ ლით კი, გან მტკი ცე ბუ ლია მი ნის ტრთა კო-მი ტე ტი სათ ვის ევ რო პის საბ ჭოს წეს დე ბით მი ნი ჭე ბუ ლი უფ ლე ბა მო სი ლე-ბა. კონ ვენ ცი ის 55-ე მუხ ლი კი, უკავ შირ დე ბა და ვე ბის მოგ ვა რე ბის სხვა მე ქა ნიზ მე ბის გა მო ყე ნე ბის უარ ყო ფის სა კითხს. კონ ვენ ცი ის 57-ე მუხ ლით, გათ ვა ლის წი ნე ბუ ლია სა ხელ მწი ფოს მი ერ კონ კრე ტუ ლი უფ ლე ბის მი მართ დათ ქმე ბის გა მო ყე ნე ბის შე საძ ლებ ლო ბა, თუმ ცა აქ ვე გათ ვა ლის წი ნე ბუ-ლია წევ რი სა ხელ მწი ფოს ვალ დე ბუ ლე ბა “ნე ბის მი ე რი დათ ქმა უნ და შე ი-ცავ დეს ნე ბის მი ე რი კა ნო ნის მოკ ლედ გად მო ცე მას”.

ბო ლოს, ევ რო კონ ვენ ცი ის 59-ე მუხ ლით გათ ვა ლის წი ნე ბუ ლი დე ბუ ლე-ბე ბი შე ი ცავს კონ ვენ ცი ის ხელ მო წე რი სა და რა ტი ფი კა ცი ის სა კითხს. 32

III. თავი

6. ევროპული კონვენციის ადგილი და როლი საქართველოს კანონმდებლობაში

6.1. ევროპული კონვენცია — საქართველოს კანონმდებლობის ნაწილი

სა ერ თა შო რი სო სა მარ თა ლი სა ხელ მწი ფოს არ აკის რებს სა ერ თა შო რი სო ხელ შეკ რუ ლე ბის ეროვ ნუ ლი კა ნონ მდებ ლო ბის ნა წი ლად აღი ა რე ბის ვალ-დე ბუ ლე ბას. მი უ ხე და ვად ამი სა, ნე ბის მი ერ სა ხელ მწი ფოს აქვს უფ ლე ბა სა ერ თა შო რი სო ხელ შეკ რუ ლე ბა აღი ა როს სა ხელ მწი ფო კა ნონ მდებ ლო ბის ნა წი ლად, ანუ ში და სა ხელ მწი ფო ებ რივ ნორ მა ტი ულ აქ ტად. თუ სა ხელ მწი-ფომ სა ერ თა შო რი სო ხელ შეკ რუ ლე ბა ქვეყ ნის ში და კა ნონ მდებ ლო ბის ნა წი-ლად აღი ა რა, მა შინ ამ სა ხელ მწი ფომ, ერ თი მხრივ, იკის რა ვალ დე ბუ ლე ბა შე ას რუ ლოს სა ერ თა შო რი სო ხელ შეკ რუ ლე ბით ნა კის რი ვალ დე ბუ ლე ბე ბი და მე ო რე მხრივ, წარ მოშ ვა ნე ბის მი ე რი პი რის უფ ლე ბა — მოს თხო ვოს ამ სა ხელ მწი ფოს თა ვი სი ინ ტე რე სე ბის დაც ვა სა ერ თა შო რი სო ხელ შეკ რუ ლე-ბით ნა კის რი ვალ დე ბუ ლე ბის ფარ გლებ ში, ქვეყ ნის ნე ბის მი ერ სა ხელ მწი ფო ორ გა ნო ში, მათ შო რის სა სა მარ თლო შიც.

თა ვის მხრივ, არც ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცია აკის რებს სა ხელ მწი ფოს ვალ-დე ბუ ლე ბას აღი ა როს იგი ქვეყ ნის კა ნონ მდებ ლო ბის ნა წი ლად და გა მო ი ყე-ნოს მი სი დე ბუ ლე ბე ბი ეროვ ნულ დო ნე ზე, მათ შო რის სა სა მარ თლო პრაქ-



ტი კა ში. თუმ ცა, აქ ვე გან მარ ტა, რომ ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცი ის ეროვ ნუ ლი კა ნონ მდებ ლო ბის ნა წი ლად ცნო ბა, კონ ვენ ცი ით აღი ა რე ბულ ვალ დე ბუ ლე-ბა თა შეს რუ ლე ბის გან სა კუთ რე ბით ეფექ ტი ა ნი სა შუ ა ლე ბა ა.

მი უ ხე და ვად ვალ დე ბუ ლე ბის არ არ სე ბო ბი სა, თით ქმის ყვე ლა კონ ვენ ცი ის მო ნა წი ლე სა ხელ მწი ფომ აღი ა რა ევ რო კონ ვენ ცია ეროვ ნუ ლი კა ნონ მდებ ლო-ბის შე მად გე ნელ ნა წი ლად, რაც სხვა დას ხვა სა ხელ მწი ფო ე ბის მი ერ სხვა დას-ხვა ფორ მით მოხ და – ზო გი ერ თი ქვეყ ნის სა მარ თლებ რივ სის ტე მა ში ევ რკონ-ვენ ცი ის ად გი ლი კა ნონ მდებ ლო ბა ში გა ნი საზღ ვრა კა ნონ მდებ ლო ბით, ხო ლო ზო გი ერ თში სა სა მარ თლო პრაქ ტი კით. სა ქარ თვე ლო ში რო გორც სხვა სა ხელ-მწი ფო თა უმ რავ ლე სო ბა ში, ევ რო კონ ვენ ცია აღი ა რე ბუ ლია კა ნონ მდებ ლო ბის ნა წი ლად. სა ქარ თვე ლო ში ნე ბის მი ერ პირს უფ ლე ბა აქვს ად მი ნის ტრა ცი უ ლი თუ სა სა მარ თლო ორ გა ნო ე ბის წი ნა შე ევ რო კონ ვენ ცი ის დე ბუ ლე ბებ ზე დაყ-რდნო ბით და ა ყე ნოს მოთხ ოვ ნა, ხო ლო სა ხელ მწი ფო უფ ლე ბა მო სი ლია იმოქ-მე დოს კონ ვენ ცი ით ნა კის რი ვალ დე ბუ ლე ბის ფარ გლებ ში. 33

ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცი ი სა და ზო გა დად სა ერ თა შო რი სო ხელ შეკ რუ ლე ბე-ბის ად გი ლი სა ქარ თვე ლოს კა ნონ მდებ ლო ბა ში გა ნი საზღ ვრე ბა რამ დე ნი მე ნორ მა ტი უ ლი აქ ტით:

1. სა ქარ თვე ლოს უზე ნა ე სი კა ნო ნის, კონ სტი ტუ ცი ის მე-6 მუხ ლის მე-2 პუნ-ქტი გან მარ ტავს: “სა ქარ თვე ლოს სა ერ თა შო რი სო ხელ შეკ რუ ლე ბას ან შე-თან ხმე ბას, თუ იგი არ ეწი ნა აღ მდე გე ბა სა ქარ თვე ლოს კონ სტი ტუ ცი ას, კონ სტი ტუ ცი ურ შე თან ხმე ბას აქვს უპი რა ტე სი იუ რი დი უ ლი ძა ლა ში და სა-ხელ მწი ფო ებ რი ვი ნორ მა ტი უ ლი აქ ტე ბის მი მართ”.

2. სა ქარ თვე ლოს კა ნო ნი “ნორ მა ტი უ ლი აქ ტე ბის” შე სა ხებ აზუს ტებს კონ სტი-ტუ ცი ით აღი ა რე ბულ დე ბუ ლე ბას და ამ კა ნო ნის მე-4 მუხ ლით სა ქარ თვე-ლოს სა ერ თა შო რი სო ხელ შეკ რუ ლე ბას სა ქარ თვე ლოს ნორ მა ტი ულ აქ ტად აღი ა რებს.

3. იგი ვე დე ბუ ლე ბას ად გენს კა ნო ნი “სა ქარ თვე ლოს სა ერ თა შო რი სო ხელ შეკ-რუ ლე ბე ბის შე სა ხებ”, რომ ლის მე-6 მუხ ლი გან მარ ტავს, რომ: “სა ქარ თვე-ლოს სა ერ თა შო რი სო ხელ შეკ რუ ლე ბა სა ქარ თვე ლოს კა ნონ მდებ ლო ბის გა-ნუ ყო ფე ლი ნა წი ლი ა”.

სა ქარ თვე ლოს კა ნონ მდებ ლო ბის შე მად გე ნელ ნა წი ლად აღი ა რე ბის შე-დე გად სა ერ თა შო რი სო ხელ შეკ რუ ლე ბა არ კარ გავს კავ შირს სა ერ თა შო რი-სო სა მარ თალ თან. სა ერ თა შო რი სო ხელ შეკ რუ ლე ბა რჩე ბა სა ერ თა შო რი სო



სა მარ თლის წყა როდ. იგი კვლა ვინ დე ბუ რად აგ რძე ლებს მოქ მე დე ბას სა ერ-თა შო რი სო დო ნე ზე და სა ხელ მწი ფო სათ ვის წარ მო შობს სა ერ თა შო რი სო ვალ დე ბუ ლე ბებს. ასე თი სა ერ თა შო რი სო ხელ შეკ რუ ლე ბა სა ხელ მწი ფო სათ-ვის წარ მო შობს ვალ დე ბუ ლე ბებს არა მხო ლოდ სა ერ თა შო რი სო დო ნე ზე, არა მედ ეროვ ნულ დო ნე ზეც, რო გორც ეროვ ნუ ლი კა ნონ მდებ ლო ბის შე-მად გე ნე ლი ნა წი ლი.

სა ქარ თვე ლოს ყვე ლა სა ერ თა შო რი სო ხელ შეკ რუ ლე ბა ხდე ბა ქვეყ ნის კა ნონ მდებ ლო ბის არ სე ბი თი შე მად გე ნე ლი ნა წი ლი, მა თი რე გუ ლი რე ბის ობი ექ ტი სა და სა ხის მი უ ხე და ვად. ანუ ზე მო აღ ნიშ ნუ ლი ნორ მა ტი უ ლი აქ-ტე ბი არ გა ნას ხვა ვე ბენ სა ქარ თვე ლოს სა ერ თა შო რი სო ხელ შეკ რუ ლე ბე-ბის სხვა დას ხვა კა ტე გო რი ას მა თი ში და სა ხელ მწი ფო ებ რი ვი სტა ტუ სის მი-ხედ ვით. მი უ ხე და ვად იმი სა, რომ სა ქარ თვე ლო აღი ა რებს სა ერ თა შო რი სო ხელ შეკ რუ ლე ბებს თა ვი სი კა ნონ მდებ ლო ბის გა ნუ ყო ფელ ნა წი ლად, აუ ცი-ლე ბე ლია გა ნი საზღ ვროს კონ კრე ტუ ლად რა მო მე ნტი დან ხდე ბა ესა თუ ის სა ერ თა შო რი სო ხელ შეკ რუ ლე ბა სა ქარ თვე ლოს კა ნონ მდებ ლო ბის ნა-წი ლი. სა ქარ თვე ლოს კა ნო ნის “სა ერ თა შო რი სო ხელ შეკ რუ ლე ბის შე სა ხებ” 30-ე მუხ ლის თა ნახ მად, სა ქარ თვე ლოს სა ერ თა შო რი სო ხელ შეკ რუ ლე ბა ქვეყ ნის კა ნონ მდებ ლო ბის ნა წი ლი ხდე ბა მი სი ტექ სტის ოფი ცი ა ლუ რად გა მოქ ვეყ ნე ბის მო მენ ტი დან. თუ კი ტექ სტი ოფი ცი ა ლუ რად გა მოქ ვეყ ნე-ბუ ლი არ არის, იგი ვერ და ა კის რებს ვალ დე ბუ ლე ბას ფი ზი კურ და იუ რი-დი ულ პი რებს.34

ადა მი ა ნის უფ ლე ბა თა ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცია 1999 წლის 4 ივ ნისს გა-მოქ ვეყ ნდა კა ნონ მდებ ლო ბით გან საზღ ვრულ ოფი ცი ა ლურ ბეჭ დვით ორ-გა ნო ში “სა ქარ თვე ლოს სა კა ნონ მდებ ლო მაც ნე ში”. ამის შემ დეგ ადა მი ა ნის უფ ლე ბა თა და თა ვი სუფ ლე ბა თა დაც ვის ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცია გახ და სა-ქარ თვე ლოს კა ნონ მდებ ლო ბის ნა წი ლი, რომ ლის ტექ სტით გათ ვა ლის წი ნე-ბულ უფ ლე ბებს შე იძ ლე ბა და ეყ რდნონ ფი ზი კუ რი და იუ რი დი უ ლი პი რე ბი თა ვი ან თი უფ ლე ბე ბის და სა ცა ვად, მათ შო რის ეროვ ნულ დო ნე ზეც, სა სა-მარ თლო ებ სა თუ სხვა ოფი ცი ა ლურ ორ გა ნო ებ ში.

6.2. ევროპული კონვენციის გამოყენების წინაპირობები საქართველოში

სხვა სა ხელ მწი ფო ე ბის მსგავ სად, სა ქარ თვე ლოს კა ნონ მდებ ლო ბაც, ად-გენს იმ წი ნა პი რო ბებს, რომ ლე ბიც უნ და და აკ მა ყო ფი ლოს სა ერ თა შო რი სო 34 კონსტანტინე კორკელია, ნანა მჭედლიძე, ალექსანდრე ნალბანდოვი, საქართველოს

კანონმდებლობის შესაბამისობა ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციისა და მისი დამატებითი ოქმების სტანდარტებთან, თბილისი, 2003


ხელ შეკ რუ ლე ბის ნორ მამ იმი სათ ვის, რომ ის გა მო ი ყე ნონ ეროვ ნულ დო ნე-ზე. “სა ერ თა შო რი სო ხელ შეკ რუ ლე ბე ბის შე სა ხებ” სა ქარ თვე ლოს კა ნო ნის მე-6 მუხ ლის მე-3 ნა წი ლის თა ნახ მად: “ო ფი ცი ა ლუ რად გა მოქ ვეყ ნე ბუ ლი სა-ქარ თვე ლოს სა ერ თა შო რი სო ხელ შეკ რუ ლე ბე ბის დე ბუ ლე ბე ბი, რომ ლე ბიც ად გე ნენ კონ კრე ტუ ლი ხა სი ა თის უფ ლე ბებ სა და მო ვა ლე ო ბებს და არ სა-ჭი რო ე ბენ და მა ზუს ტე ბე ლი ში და სა ხელ მწი ფო ებ რი ვი ნორ მა ტი უ ლი აქ ტის მი ღე ბას, სა ქარ თვე ლო ში მოქ მე დე ბენ უშუ ა ლოდ”. ეს იმას ნიშ ნავს, რომ თუ ის დე ბუ ლე ბე ბი, რომ ლე ბიც ად გე ნენ კონ კრე ტუ ლი ხა სი ა თის უფ ლე ბებ სა და მო ვა ლე ო ბებს და არ სა ჭი რო ე ბენ და მა ზუს ტე ბე ლი ში და სა ხელ მწი ფო ებ-რი ვი ნორ მა ტი უ ლი აქ ტის მი ღე ბას, სა ქარ თვე ლო ში მოქ მე დე ბენ უშუ ა ლოდ. როდესაც, სა ერ თა შო რი სო ხელ შეკ რუ ლე ბა თა ის დე ბუ ლე ბე ბი, რომ ლე ბიც სა ჭი რო ე ბენ და მა ზუს ტე ბე ლი ში და სა ხელ მწი ფო ებ რი ვი ნორ მა ტი უ ლი აქ-ტის მი ღე ბას, სა ქარ თვე ლო ში უშუ ა ლოდ არ მოქ მე დე ბენ – ამი სათ ვის აუ-ცი ლე ბე ლია ხელ შემ კვრელ მა სა ხელ მწი ფომ მი ი ღოს ნორ მა ტი უ ლი აქ ტი, რო მე ლიც და ა ზუს ტებს სა ერ თა შო რი სო ხელ შეკ რუ ლე ბის შე სა ბა მის ნორ-მას. მხო ლოდ ასე თი და მა ზუს ტე ბე ლი ნორ მა ტი უ ლი აქ ტის მი ღე ბის შემ დეგ გახ დე ბა შე საძ ლე ბე ლი, სა სა მარ თლო ებ მა ეროვ ნულ დო ნე ზე გა მო ი ყე ნონ სა ერ თა შო რი სო ხელ შეკ რუ ლე ბის ესა თუ ის ნორ მა და მა ზუს ტე ბელ ნორ მა-ტი ულ აქ ტთან ერ თად.35

ამას თა ნა ვე, უნ და აღი ნიშ ნოს, რომ სა ერ თა შო რი სო ხელ შეკ რუ ლე ბა არ არის სა ხელ მწი ფო ში მოქ მე დი ერ თა დერ თი აქ ტი, რო მე ლიც შე იძ ლე ბა აწე-სებ დეს ზო გა დი ხა სი ა თის ნორ მებს. სა ერ თა შო რი სო ხელ შეკ რუ ლე ბე ბის გარ და, ქვე ყა ნა ში მოქ მე დი სხვა ნორ მა ტი უ ლი აქ ტე ბიც შე იძ ლე ბა ვერ გა-მო ი ყე ნონ სა სა მარ თლო ებ მა და სხვა ად მი ნის ტრა ცი ულ მა ორ გა ნო ებ მა მა-თი ზო გა დი ხა სი ა თის გა მო, რად გან ისი ნი შე საძ ლოა სა ჭი რო ებ დნენ და მა-კონ კრე ტე ბე ლი ნორ მა ტი უ ლი აქ ტის მი ღე ბას. ქვეყ ნის უზე ნა ე სი კა ნო ნის, სა ქარ თვე ლოს კონ სტი ტუ ცი ის, ესა თუ ის ნორ მა შე საძ ლე ბე ლია ისე ზო გა-დად იყოს ჩა მო ყა ლი ბე ბუ ლი, რომ შე უძ ლე ბე ლი გახ დეს მის სა ფუძ ველ ზე სა სა მარ თლო ან ად მი ნის ტრა ცი უ ლი საქ მის გა დაწყ ვე ტა. თუმ ცა, რო გორც სა ერ თა შო რი სო ხელ შეკ რუ ლე ბე ბი, ისე ქვეყ ნის კონ სტი ტუ ცია შე იძ ლე-ბა საკ მა ოდ ზო გა დად აწე სებ დეს ადა მი ა ნის უფ ლე ბებ სა და თა ვი სუფ ლე-ბებს.36




თუ სა სა მარ თლო და ად გენს, რომ სა ერ თა შო რი სო ხელ შეკ რუ ლე ბის ნორ-მა ძა ლი ან ზო გა დი ა, იგი მას ვერ გა მო ი ყე ნებს საქ მის გა დაწყ ვე ტის სა მარ-თლებ რივ სა ფუძ ვლად. სა ქარ თვე ლოს კა ნონ მდებ ლო ბა ით ვა ლის წი ნებს მე-ქა ნიზმს, რომ ლის მეშ ვე ო ბი თაც ზუს ტდე ბა სა ერ თა შო რი სო ხელ შეკ რუ ლე-ბის ნორ მე ბი. “სა ერ თა შო რი სო ხელ შეკ რუ ლე ბე ბის შე სა ხებ” სა ქარ თვე ლოს კა ნო ნით გან მტკი ცე ბუ ლი დე ბუ ლე ბის მი ხედ ვით, სა ქარ თვე ლოს პრე ზი-დენ ტი და პარ ლა მენ ტი სა ერ თა შო რი სო ხელ შეკ რუ ლე ბის სა ვალ დე ბუ ლოდ აღი ა რე ბის სა კითხ ის გა დაწყ ვე ტამ დე თა ვი ან თი კომ პე ტენ ცი ის ფარ გლებ-ში იღე ბენ გა დაწყ ვე ტი ლე ბას სა ქარ თვე ლოს შე სა ბა მის ნორ მა ტი ულ აქ ტში ცვლი ლე ბე ბი სა და და მა ტე ბე ბის შე ტა ნის შე სა ხებ. ამ დე ბუ ლე ბის მი ზა ნია სა ქარ თვე ლოს კა ნონ მდებ ლო ბა ში შე ვი დეს ცვლი ლე ბე ბი და და მა ტე ბე ბი, რა თა სა ერ თა შო რი სო ხელ შეკ რუ ლე ბის ნორ მე ბი და ზუს ტდეს და შე სა ბა მი-სად, სა სა მარ თლომ შეძ ლოს სა ერ თა შო რი სო ხელ შეკ რუ ლე ბე ბის ზო გა დი ნორ მე ბის გა მო ყე ნე ბა მის და სა ზუს ტებ ლად მი ღე ბულ ში და სა ხელ მწი ფო-ებ რივ ნორ მა ტი ულ აქ ტთან ერ თად.37

რაც შე ე ხე ბა, ადა მი ა ნის უფ ლე ბა თა და თა ვი სუფ ლე ბა თა დაც ვის ევ რო-პულ კონ ვენ ცი ას, მი სი მო ნა წი ლე სა ხელ მწი ფო ე ბის სა სა მარ თლო პრაქ ტი კა ცხად ყოფს, რომ თით ქმის ყვე ლა სა ხელ მწი ფო აღი ა რებს კონ ვენ ცი ით და ცუ-ლი დე ბუ ლე ბე ბის კონ კრე ტულ ხა სი ათს და სა სა მარ თლო ე ბი იყე ნე ბენ მათ, რო გორც სა სა მარ თლო ში საქ მის გა დაწყ ვე ტის სა მარ თლებ რივ სა ფუძ ველს. კონ ვენ ცი ის ნორ მე ბის უმ რავ ლე სო ბა ად გენს საკ მა რი სად კონ კრე ტულ ნორ-მებს, რა თა წარ მოშ ვან უფ ლე ბე ბი და თა ვი სუფ ლე ბე ბი კონ კრე ტუ ლი პი რე-ბის მი მართ. სა ქარ თვე ლო ში სა მარ თალ წარ მო ე ბის პრაქ ტი კა ცხად ყოფს, რომ სა ქარ თვე ლოს სა ერ თო ინ სტა ცი ის სა სა მარ თლო ე ბი და ყვე ლა ზე ხში-რად უზე ნა ე სი სა სა მარ თლო აპე ლი რებს ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცი ით და ცულ უფ ლე ბებ ზე და იყე ნებს ევ რო პუ ლი სა სა მარ თლოს მი ერ დად გე ნილ პრე ცე-დენ ტებ სა და პრაქ ტი კას. ხშირ შემ თხვე ვა ში, ევ რო პუ ლი სა სა მარ თლოს მი ერ გა მო ტა ნილ გა დაწყ ვე ტი ლე ბებს და ევ რო კონ ვენ ცი ას ეყ რდნო ბა სა ქარ თვე-ლოს სა კონ სტი ტუ ციო სა სა მარ თლოც. შე სა ბა მი სად, შე საძ ლოა და ვას კვნათ, რომ ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცი ით და ცუ ლი ნორ მე ბი არის კონ კრე ტუ ლი ხა სი ა-თის და ისი ნი გა მო ი ყე ნე ბა ეროვ ნუ ლი სა მარ თალ წარ მო ე ბის მი ერ, რო გორც სა სა მარ თლო საქ მის გა დაწყ ვე ტის სა მარ თლებ რი ვი სა ფუძ ვე ლი. 38

37 კ. კორკელია, ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციის გამოყენება საქართველოში, თბილისი, 2004 წ.



6.3. ადამიანის უფლებათა და თავისუფლებათა დაცვის ევროპული კონვენციის იერარქიული ადგილი საქართველოს კანონმდებლობაში

ადა მი ა ნის უფ ლე ბა თა ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცი ის მო ნა წი ლე თით ქმის ყვე-ლა სა ხელ მწი ფომ აღი ა რა ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცია ქვეყ ნის კა ნონ მდებ ლო ბის შე მად გე ნელ ნა წი ლად და აქე დან გა მომ დი ნა რე, ამ სა ხელ მწი ფო თა სა სა მარ-თლო ე ბი და ად მი ნის ტრა ცი უ ლი ორ გა ნო ე ბი იყე ნე ბენ მას, რო გორც საქ მის გა დაწყ ვე ტის სა მარ თლებ რივ სა ფუძ ველს. ევ რო კონ ვენ ცი ის სა ხელ მწი ფოს კა ნონ მდებ ლო ბის ნა წი ლად აღი ა რე ბა თა ვის თა ვად არ გან საზღ ვრავს სა ერ-თა შო რი სო ხელ შეკ რუ ლე ბის იე რარ ქი ულ ად გილს ქვე ყა ნა ში მოქ მედ სხვა ნო რმა ტი ულ აქ ტებს შო რის.

სა ერ თა შო რი სო ხელ შეკ რუ ლე ბის იე რარ ქი უ ლი ად გი ლი ქვე ყა ნა ში მოქ-მედ სხვა ნორ მა ტი ულ აქ ტებს შო რის გა ნი საზღ ვრე ბა ქვეყ ნის ში და სა ხელ-მწი ფო ებ რი ვი სა მარ თლით. სა ერ თა შო რი სო სა მარ თა ლი არ მო ითხ ოვს სა-ერ თა შო რი სო ხელ შეკ რუ ლე ბის არც კა ნონ მდებ ლო ბის ნა წი ლად აღი ა რე ბას და არც მის თვის რა ი მე იე რარ ქი უ ლი ად გი ლის მი ნი ჭე ბას ქვეყ ნის შიგ ნით მოქ მედ ნორ მა ტი ულ აქ ტებს შო რის.39 სა ერ თა შო რი სო სა მარ თლით და ნერ-გი ლი სტან დარ ტი ითხ ოვს, სა ხელ მწი ფო ე ბი სა გან ნა კის რი სა ერ თა შო რი-სო ვალ დე ბუ ლე ბე ბის კე თილ სინ დი სი ე რად შეს რუ ლე ბას. სა ერ თა შო რი სო სტან დარ ტით, სა ხელ მწი ფოს მი ერ უნ და შეს რულ დეს სა ერ თა შო რი სო ხელ-შეკ რუ ლე ბით ნა კის რი ვალ დე ბუ ლე ბე ბი, მი უ ხე და ვად იმი სა, თუ რა იე რარ-ქი უ ლი ად გი ლი უჭი რავს ხელ შეკ რუ ლე ბებს ში და სა ხელ მწი ფო ებ რივ დო ნე-ზე. აქე დან გა მომ დი ნა რე, სა ხელ მწი ფო ვერ და ეყ რდნო ბა ში და სა ხელ მწი-ფო ებ რივ კა ნონ მდებ ლო ბას, მათ შო რის იმ ნორ მა ტი ულ აქტს, რო მელ საც ში და სა ხელ მწი ფო ებ რივ დო ნე ზე შე იძ ლე ბა მი ე ნი ჭოს ხელ შეკ რუ ლე ბა ზე უფ რო მა ღა ლი იე რარ ქი უ ლი ად გი ლი, რა თა თა ვი აა რი დოს სა ერ თა შო რი-სო ხელ შეკ რუ ლე ბით ნა კის რი ვალ დე ბუ ლე ბე ბის შეს რუ ლე ბას. ეს წე სი მყა-რად არის დამ კვიდ რე ბუ ლი სა ერ თა შო რი სო სა მარ თალ ში. შე სა ბა მი სად, იგი ვრცელ დე ბა ადა მი ა ნის უფ ლე ბა თა და თა ვი სუფ ლე ბა თა დაც ვის ევ რო პულ კონ ვენ ცი ა ზეც – სა ხელ მწი ფო ვერ და ეყ რდნო ბა თა ვის ში და სა ხელ მწი ფო-ებ რივ კა ნონ მდებ ლო ბას, მათ შო რის კონ სტი ტუ ცი ა საც, რა თა თა ვი აა რი-დოს კონ ვენ ცი ით ნა კის რი ვალ დე ბუ ლე ბე ბის შეს რუ ლე ბას. 40

39 კონსტანტინე კორკელია, ნანა მჭედლიძე, ალექსანდრე ნალბანდოვი, საქართველოს კანონმდებლობის შესაბამისობა ადამიანის უფლეაბთა ევროპული კონვენციისა და მისი დამატებითი ოქმების სტანდარტებთან, თბილისი, 2003

40 კ. კორკელია ადამიანის უფლებათა ევროპული სტანდარტები და მათი გავლენა საქართველოს კანონმდებლობასა და პრაქტიკაზე, თბილისი, 2006 წ.


სა ხელ მწი ფო თა უმ რავ ლე სო ბა ში ევ რო პულ კონ ვენ ცი ას უფ რო მა ღა ლი ად გი ლი ენი ჭე ბა, ვიდ რე ში და სა ხელ მწი ფო ებ რივ ნორ მა ტი ულ აქ ტებს, მაგ-რამ უფ რო და ბა ლი ვიდ რე კონ სტი ტუ ცი ას. სა ქარ თვე ლოს კონ სტი ტუ ცი ის მე-6 მუხ ლი და სა ქარ თვე ლოს კა ნო ნი “ნორ მა ტი უ ლი აქ ტე ბის შე სა ხებ” მე-19 მუხ ლი ად გენს ნორ მა ტი უ ლი აქ ტე ბის შემ დეგ იე რარ ქი ას:

1. სა ქარ თვე ლოს კონ სტი ტუ ცი ა, კონ სტი ტუ ცი უ რი კა ნო ნი;2. სა ქარ თვე ლოს კონ სტი ტუ ცი უ რი შე თან ხმე ბა;3. სა ქარ თვე ლოს სა ერ თა შო რი სო ხელ შეკ რუ ლე ბა და შე თან ხმე ბა;4. სა ქარ თვე ლოს ორ გა ნუ ლი კა ნო ნი;5. სა ქარ თვე ლოს კა ნო ნი, სა ქარ თვე ლოს პარ ლა მენ ტის რეგ ლა მენ ტი, სა ქარ-

თვე ლოს პრე ზი დენ ტის დეკ რე ტი;6. სა ქარ თვე ლოს სხვა ნორ მა ტი უ ლი აქ ტე ბი...

სა ქარ თვე ლო ში მოქ მე დი ნორ მა ტი უ ლი აქ ტე ბის იე რარ ქი ის დად გე ნის მი ზა ნია ასე თი აქ ტე ბის იუ რი დი უ ლი ძა ლის გან საზღ ვრა. რო გორც ვხე-დავთ, სა ქარ თვე ლოს კა ნონ მდებ ლო ბით მკა ფი ოდ არის გან საზღ ვრუ ლი სა-ერ თა შო რი სო აქ ტე ბი სა და მათ შო რის ადა მი ა ნის უფ ლე ბა თა ევ რო პუ ლი კონ ვე ნცი ის ად გი ლი და რო ლი სა ქარ თვე ლოს კა ნონ მდებ ლო ბა ში.

7. ადამიანის უფლებათა და თავისუფლებათა ევროპული კონვენციის გამოყენება სასამართლოების მიერ

7.1. შესავალი

რო გორც უკ ვე აღი ნიშ ნა, ევ რო კონ ვენ ცია გახ და სა ქარ თვე ლოს კა ნონ-მდებ ლო ბის ნა წი ლი, ნორ მა ტი უ ლი აქ ტი, რომ ლის სა ფუძ ველ ზეც შე იძ ლე-ბა გა დაწყ დეს სა სა მარ თლო საქ მე. სა ერ თა შო რი სო ხელ შეკ რუ ლე ბის რო ლი სა ქარ თვე ლოს კა ნონ მდებ ლო ბა ში გა ნი საზღ ვრა, რო გორც სა ქარ თვე ლოს კონ სტი ტუ ცი ით, ასე ვე სხვა ში და სა ხელ მწი ფო ებ რი ვი ნორ მა ტი უ ლი აქ ტე-ბით, მათ შო რის კა ნო ნე ბით: “ნორ მა ტი უ ლი აქ ტე ბის შე სა ხებ” და “სა ერ თა-შო რი სო ხელ შეკ რუ ლე ბე ბის შე სა ხებ”.

გარ და ზე მო აღ ნიშ ნუ ლი ნორ მა ტი უ ლი აქ ტე ბი სა, რომ ლებ მაც ზო გა დად გან საზღ ვრა სა ერ თა შო რი სო ხელ შეკ რუ ლე ბა თა რო ლი სა ქარ თვე ლოს კა-ნონ მდებ ლო ბა ში, მი ღე ბუ ლია რამ დე ნი მე აქ ტი, რო მე ლიც უშუ ა ლოდ და-კავ ში რე ბუ ლია სა ერ თა შო რი სო ხელ შეკ რუ ლე ბა თა გა მო ყე ნე ბას თან სა-ქარ თვე ლოს სა სა მარ თლო ე ბის მი ერ. “სა ერ თო სა სა მარ თლო ე ბის შე სა ხებ” სა ქარ თვე ლოს ორ გა ნუ ლი კა ნო ნის მე-7 მუხ ლი ით ვა ლის წი ნებს, რომ “მო-


სა მარ თლე თა ვის საქ მი ა ნო ბა ში ემორ ჩი ლე ბა მხო ლოდ სა ქარ თვე ლოს კონ-სტი ტუ ცი ას, სა ერ თა შო რი სო ხელ შეკ რუ ლე ბას, შე თან ხმე ბას და კა ნონს”. კა ნო ნის ამ დე ბუ ლე ბი დან გა მომ დი ნა რე ობს, რომ მო სა მარ თლე, სა ქარ თვე-ლო ში მოქ მედ სხვა ნორ მა ტი ულ აქ ტებ თან ერ თად, უნ და და ე მორ ჩი ლოს სა ქარ თვე ლოს სა ერ თა შო რი სო ხელ შეკ რუ ლე ბას, რო გორც სა ქარ თვე ლო ში მოქ მედ ნორ მა ტი ულ აქტს და სა სა მარ თლო საქ მის გა დაწყ ვე ტი სას იხელ-მძღვა ნე ლოს სა ერ თა შო რი სო ხელ შეკ რუ ლე ბით გათ ვა ლის წი ნე ბუ ლი ნორ-მე ბით.

აქ ვე უნ და აღი ნიშ ნოს, რომ ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცი ის სა ქარ თვე ლოს ნორ-მა ტი ულ აქ ტად აღი ა რე ბის ფაქ ტი თა ვის თა ვად არ არის საკ მა რი სი იმი სათ-ვის, რომ დამ კვიდ რდეს კონ ვენ ცი ის გა მო ყე ნე ბის პრაქ ტი კა ქვეყ ნის შიგ-ნით სა სა მარ თლო ებ სა თუ სხვა ად მი ნის ტრა ცი უ ლი ორ გა ნო ე ბის საქ მი ა-ნო ბა ში. სა კა ნონ მდებ ლო რე გუ ლა ცი ე ბი, მარ თა ლი ა, ქმნის სა მარ თლებ რივ სა ფუძ ველს სა ერ თა შო რი სო ხელ შეკ რუ ლე ბა თა ეროვ ნულ დო ნე ზე გა მო სა-ყე ნებ ლად, მაგ რამ ისი ნი ვერ ჩა ით ვლე ბი ან ამ ორ გა ნო თა მი ერ სა ერ თა შო-რი სო ხელ შეკ რუ ლე ბა თა, მათ შო რის ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცი ის, გა მო ყე ნე ბის გა რან ტად. სა კა ნონ მდებ ლო დო ნე ზე გა ტა რე ბუ ლი ღო ნის ძი ე ბე ბის გარ და, აუ ცი ლე ბე ლია გა და იდ გას პრაქ ტი კუ ლი ნა ბი ჯე ბი სა სა მარ თლო საქ მე ე ბის გან ხილ ვის დროს სა ერ თა შო რი სო ხელ შეკ რუ ლე ბა თა გა მო ყე ნე ბის პრაქ ტი-კის და სამ კვიდ რებ ლად.

უდა ვო ა, რომ სა სა მარ თლო ხე ლი სუფ ლე ბას ენი ჭე ბა მთა ვა რი რო ლი იმ ნორ მა ტი უ ლი აქ ტე ბის ცხოვ რე ბა ში გა სა ტა რებ ლად, რომ ლე ბიც ქმნი ან სა-ერ თა შო რი სო ხელ შეკ რუ ლე ბა თა ეროვ ნულ დო ნე ზე გა მო ყე ნე ბის სა მარ-თლებ რივ სა ფუძ ველს. სწო რედ, სა სა მარ თლო ხე ლი სუფ ლე ბის როლ ზეა და მო კი დე ბუ ლი, გან ხორ ცი ელ დე ბა თუ არა პრაქ ტი კა ში კონ სტი ტუ ცი ი სა და სხვა ში და სა ხელ მწი ფო ებ რი ვი ნორ მა ტი უ ლი აქ ტე ბის დე ბუ ლე ბე ბი სა-ერ თა შო რი სო ხელ შეკ რუ ლე ბა თა ქვეყ ნის ნორ მა ტი ულ აქ ტად აღი ა რე ბის შე სა ხებ და შე ი ტანს თუ არა ადა მი ა ნის უფ ლე ბა თა სა ერ თა შო რი სო ხელ-შეკ რუ ლე ბე ბი, მათ შო რის ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცი ა, და დე ბით წვლილს ქვე-ყა ნა ში ადა მი ა ნის უფ ლე ბა თა დაც ვის სა ერ თა შო რი სო სტან დარ ტე ბის და-ნერ გვა ში. ამ სა კითხ თან და კავ ში რე ბით, მი ზან შე წო ნი ლი იქ ნე ბა პა სუ ხი გა-ე ცეს შე კითხ ვებს რამ დე ნად სა ჭი როა ევ რო კონ ვენ ცი ის გა მო ყე ნე ბა ყვე ლა სა სა მარ თლო საქ მე ში, ვინ შე იძ ლე ბა იყოს ევ რო კონ ვენ ცი ით გათ ვა ლის წი-ნე ბუ ლი ნორ მე ბის წარ დგე ნის ინი ცი ა ტო რი, სა ჭი როა თუ არა სა სა მარ თლო გა დაწყ ვე ტი ლე ბა თა და სა ბუ თე ბა ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცი ით და კონ ვენ ცი ის


რა ტექ სტით უნ და იხელ მძღვა ნე ლოს ქარ თულ მა სა სა მარ თლო ებ მა საქ მის სა სა მარ თლო ში გან ხილ ვის დროს. 41

7.2. რა შემთხვევაშია საჭირო ევროპული კონვენციის გამოყენება ეროვნულ სასამართლო სისტემაში

სა სა მარ თლო საქ მე ე ბის გან ხილ ვი სას სა ერ თა შო რი სო ხელ შეკ რუ ლე-ბე ბი სა და მათ შო რის ადა მი ა ნის უფ ლე ბა თა და თა ვი სუფ ლე ბა თა დაც ვის ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცი ის გა მო ყე ნე ბის მი ზა ნია პირ თა ძი რი თა დი უფ ლე ბე-ბი სა და თა ვი სუფ ლე ბე ბის დაც ვის “მი ნი მა ლუ რი სტან დარ ტე ბის” დად გე ნა. ევ რო კონ ვენ ცი ის 53-ე მუხ ლის თა ნახ მად, პირ თა უფ ლე ბე ბი არ უნ და იყოს და ცუ ლი უფ რო და ბა ლი სტან დარ ტით, ვიდ რე ეს ევ რო კონ ვენ ცი ით არის გათ ვა ლის წი ნე ბუ ლი. 42

ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცი ით ადა მი ა ნის უფ ლე ბა თა მი ნი მა ლუ რი სტან დარ ტის და ნერ გვა არ ზღუ დავს სა ხელ მწი ფო ებს იმა ში, რომ ეროვ ნუ ლი კა ნონ მდებ-ლო ბით უფ რო მა ღა ლი სტან დარ ტი და ად გი ნონ. ასეთ შემ თხვევაში, ის მის შე კითხ ვა, თუ სა ხელ მწი ფო თა ვი სი ნორ მა ტი უ ლი აქ ტე ბით ად გენს უფ რო მა ღალ სტან დარტს, ვიდ რე ეს ევ რო კონ ვენ ცი ით არის გა რან ტი რე ბუ ლი, რამ დე ნად სა ჭი როა ევ რო კონ ვენ ცი ის გა მო ყე ნე ბა? მი უ ხე და ვად იმი სა, რომ ეროვ ნულ სა სა მარ თლოს არც ერთ შემ თხვე ვა ში არ ეკ რძა ლე ბა ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცი ის გა მო ყე ნე ბა, პრაქ ტი კუ ლი თვალ საზ რი სით, მი სი გა მო ყე ნე ბა აუ-ცი ლე ბე ლი არ არის, თუ კი ქვეყ ნის ეროვ ნუ ლი კა ნონ მდებ ლო ბა უფ რო მა-ღალ სტან დარტს ად გენს. ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცი ის გა მო ყე ნე ბას არ სე ბი თი მნიშ ნე ლო ბა აქვს მხო ლოდ მა შინ, რო დე საც იგი უფ რო მა ღალ სტან დარტს ად გენს, ვიდ რე ეს ეროვ ნუ ლი კა ნონ მდებ ლო ბით არის დად გე ნი ლი. 43

ამას თა ნა ვე, გა სათ ვა ლის წი ნე ბე ლია ის გა რე მო ე ბაც, რომ ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცი ით და ცუ ლია მხო ლოდ შეზღ უ დუ ლი რა ო დე ნო ბის უფ ლე ბე ბი, ხო-ლო ეროვ ნულ დო ნე ზე და ვა შე იძ ლე ბა წარ მო იშ ვას ნე ბის მი ერ სა კითხ თან მი მარ თე ბით. კონ ვენ ცი ა, შე საძ ლოა ვერ იქ ნას გა მო ყე ნე ბუ ლი ეროვ ნულ დო ნე ზე საქ მის გან ხილ ვი სას იმის გა მო, რომ სა და ვო სა კითხი არ იყოს გათ-ვა ლის წი ნე ბუ ლი ევ რო კონ ვენ ცი ით.





თუ ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცია აწეს რი გებს სა და ვო სა კითხს, სა ქარ თვე ლოს სა სა მარ თლოს უფ ლე ბა აქვს ნე ბის მი ე რი სა კითხ ის გან ხილ ვი სას გა მო ი ყე-ნოს ევ რო კონ ვენ ცია და ამას თა ნა ვე, თა ვი სი გა დაწყ ვე ტი ლე ბა და ა ფუძ ნოს ეროვ ნულ ნორ მა ტი ულ აქ ტებს.

თუ სა ქარ თვე ლოს სა სა მარ თლო თა ვის გა დაწყ ვე ტი ლე ბას იღებს კა ნო-ნი თა და კონ ვენ ცი ით გათ ვა ლის წი ნე ბუ ლი ანა ლო გი უ რი ში ნა არ სის მქო ნე ნორ მე ბის სა ფუძ ველ ზე, ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცი ის გა მო ყე ნე ბას აქვს უმ ნიშ-ვნე ლო რო ლი. თუ კი კა ნო ნი თა და კონ ვენ ცი ით დად გე ნი ლი ქცე ვის წე სე ბი ანა ლო გი უ რი ში ნა არ სი სა ა, სა ქარ თვე ლოს სა სა მარ თლომ რომც არ გა მო ი-ყე ნოს კონ ვენ ცია და თა ვი სი გა დაწყ ვე ტი ლე ბა და ა ფუძ ნოს მხო ლოდ კა ნონ-ზე, მი სი გა დაწყ ვე ტი ლე ბა არ იქ ნე ბა გან სხვა ვე ბუ ლი იმ გა დაწყ ვე ტი ლე ბი-სა გან, რო მელ საც სა სა მარ თლო მი ი ღებ და კა ნონ თან ერ თად ევ რო კონ ვენ-ცი ის გა მო ყე ნე ბის შემ თხვე ვა ში. ასეთ შემ თხვე ვა შიც ევ რო კონ ვენ ცი ის გა-მო ყე ნე ბას უმ ნიშ ვნე ლო რო ლი აქვს.

ამ დე ნად, ადა მი ა ნის უფ ლე ბა თა და თა ვი სუფ ლე ბა თა ევ რო პუ ლი კონ-ვენ ცი ის გა მო ყე ნე ბა ეროვ ნუ ლი სა სა მარ თლოს მი ერ მნიშ ვნელო ვა ნია მხო-ლოდ მა შინ, თუ ასე თი გა მო ყე ნე ბის შე დე გად სა სა მარ თლო მი ი ღებს გა-დაწყ ვე ტი ლე ბას, რო მელ საც იგი ვერ მი ი ღებ და მის გა მო უ ყე ნებ ლად.

კონ ვენ ცი ის გა მო ყე ნე ბა მნიშ ვნე ლო ვა ნია სა ქარ თვე ლოს ში და სა ხელ-მწი ფო ებ რივ ნორ მა ტი ულ აქ ტსა და კონ ვენ ცი ას შო რის კო ლი ზი ის შემ-თხვე ვა შიც. თუ სა სა მარ თლომ, ამ გვა რი კო ლი ზი ის შემ თხვე ვა ში გა მო ი ყე ნა ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცი ის დე ბუ ლე ბე ბი, მა შინ კონ ვენ ცი ის გა მო ყე ნე ბას ექ ნე-ბა მნიშ ვნე ლო ვა ნი სა მარ თლებ რი ვი შე დე გი. პი რის უფ ლე ბა და ცუ ლი იქ ნე-ბა უფ რო მა ღა ლი სტან დარ ტით, ვიდ რე ეს ქვეყ ნის კა ნონ მდებ ლო ბით არის გათ ვა ლის წი ნე ბუ ლი.

კონ ვენ ცი ის გა მო ყე ნე ბას ასე ვე დი დი მნიშ ვნე ლო ბა აქვს ში და სა ხელ მწი-ფო ებ რი ვი ნორ მა ტი უ ლი აქ ტის სწო რი გან მარ ტე ბი სათ ვის.44

7.3. ვინ შეიძლება დააყენოს ქვეყანაში ევროპული კონვენციის გამოყენების ინიციატივა?

მი ე ნი ჭე ბა თუ არა ევ რო კონ ვენ ცი ას რა ი მე რო ლი ეროვ ნულ დო ნე ზე საქ მის გან ხილ ვი სას და მო კი დე ბუ ლია იმა ზე, გა მო ი ყე ნებს თუ არა მას სა-ქარ თვე ლოს სა სა მარ თლო ე ბი. გა მომ დი ნა რე იქი დან, რომ ევ რო პუ ლი კონ-



ვენ ცია არის სა ქარ თვე ლოს ნორ მა ტი უ ლი აქ ტი, მხა რე ე ბი უფ ლე ბა მო სილ ნი არი ან და ეყ რდნონ მას სა სა მარ თლო ში საქ მის გან ხილ ვის დროს. ამ დე ნად, ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცი ის გა მო ყე ნე ბის ინი ცი ა ტო რი შე იძ ლე ბა იყოს პრო ცე-სის მო ნა წი ლე ნე ბის მი ე რი მხა რე.

ამას თა ნა ვე, მნიშ ვნე ლო ვა ნია გა ირ კვეს სა კითხ ი, რამ დე ნად ვალ დე ბუ-ლია სა სა მარ თლო გა მო ი ყე ნოს ევ რო კონ ვენ ცია საქ მის გან ხილ ვი სას, თუ მხა რე ე ბი მას არ იშ ვე ლი ე ბენ. სა სა მარ თლოს, რო გორც არ ბიტრს, უფ ლე-ბა აქვს და ეყ რდნოს ნორ მა ტი ულ აქტს, რო მელ საც მხა რე ე ბი არ იშ ვე ლი-ე ბენ. შე სა ბა მი სად, სა სა მარ თლო სრუ ლი ად და მო უ კი დე ბე ლია მხა რე თა არ გუ მენ ტებ ზე. თუმ ცა აქ ვე უნ და აღი ნიშ ნოს, რომ სა სა მარ თლო ში საქ მის გან ხილ ვა და მო კი დე ბუ ლია იმა ზე, თუ რა კა ტე გო რი ის საქ მე იხი ლე ბა: სის-ხლის, სა მო ქა ლა ქო თუ ად მი ნის ტრა ცი უ ლი. სის ხლის სა მარ თლოს საქ მის გან ხილ ვი სას, აღ სა ნიშ ნა ვი ა, რომ, მი უ ხე და ვად იმი სა, ეყ რდნო ბა თუ არა გან სას ჯე ლი ადა მი ა ნის უფ ლე ბა თა ევ რო პულ კონ ვენ ცი ას თა ვი სი პო ზი-ცი ის მარ თე ბუ ლო ბის და სა სა ბუ თებ ლად, სა სა მარ თლოს აქვს არა მხო ლოდ უფ ლე ბა, არა მედ ვალ დე ბუ ლე ბაც და ეყ რდნოს ევ რო კონ ვენ ცი ას საქ მის გა-დაწყ ვე ტის დროს, თუ მი იჩ ნევს, რომ კონ ვენ ცი ის გა მო ყე ნე ბა ხელს შე უწყ-ობს საქ მე ზე ჭეშ მა რი ტე ბის დად გე ნას.

ამას თან და კავ ში რე ბით, შე იძ ლე ბა უცხ ო ე ლის ექ სტრა დი ცი ის მა გა ლი თის მოშ ვე ლი ე ბა. თუ სა ქარ თვე ლოს სა სა მარ თლოს აქვს სა ფუძ ვლი ა ნი ეჭ ვი იმი-სა, რომ პი რის ექ სტრა დი რე ბის შემ თხვე ვა ში ის შე იძ ლე ბა და ექ ვემ დე ბა როს სიკ ვდი ლით დას ჯას, წა მე ბას ან არა ა და მი ა ნურ მოპყ რო ბას, რაც ნიშ ნავს ევ რო კონ ვენ ცი ის მე-2 ან მე-3 მუხ ლის დარ ღვე ვას, მი უ ხე და ვად იმი სა, და-ეყ რდნო თუ არა ეს პი რი ევ რო კონ ვენ ცი ას, სა სა მარ თლომ უნ და აკ რძა ლოს მი სი ექ სტრა დი რე ბა სხვა სა ხელ მწი ფო ში. აღ ნიშ ნუ ლი გა მო ყე ნე ბუ ლი იქ ნა სა ქარ თვე ლო სა და რუ სე თის წი ნა აღ მდეგ გა მო ტა ნილ გა დაწყ ვე ტი ლე ბა ში “შა მა ე ვი და 12 სხვა სა ქარ თვე ლო სა და რუ სე თის ფე დე რა ცი ის წი ნა აღ მდეგ”. სა ქარ თვე ლოს მხა რემ მო ახ დი ნა სა მი ჩე ჩე ნი ეროვ ნე ბის პი რის ექ სტრა დი-რე ბა რუ სე თის ფე დე რა ცი ა ში, ად ვო კა ტე ბის აქ ტი უ რი ჩა რე ვის შე დე გად სხვა და ნარ ჩე ნი გან მცხა დებ ლე ბის ექ სტრა დი რე ბა შე ჩერ და, რად გან რუ სე თის კა ნონ მდებ ლო ბით სიკ ვდი ლით დას ჯა ზე, რო გორც სას ჯე ლის ზო მა ზე, რუ-სეთ ში მო რა ტო რი უ მი იყო გა მოცხ ა დე ბუ ლი და არ სე ბობ და ალ ბა თო ბა იმი სა, რომ ეს გან მცხა დებ ლე ბი და ექ ვემ დე ბა რე ბოდ ნენ სიკ ვდი ლით დას ჯას. 45



რაც შე ე ხე ბა, სა მო ქა ლა ქო და ად მი ნის ტრა ცი უ ლი საქ მისწარ მო ე ბას, სა-სა მარ თლოს რო ლი ნა წი ლობ რივ გან სხვავ დე ბა სის ხლის სა მარ თალ წარ მო-ე ბი სა გან. სა სა მარ თლო შე და რე ბით პა სი ურ როლს ას რუ ლებს სა მო ქა ლა-ქო და ად მი ნის ტრა ცი უ ლი სა მარ თალ წარ მო ე ბის პრო ცეს ში, რად გა ნაც იგი მნიშ ვნე ლოვ ნად არის და მო კი დე ბუ ლი მხა რე თა არ გუ მენ ტებ ზე, რად გან სა-სა მარ თლო ვერ გას ცდე ბა მათ მოთხ ოვ ნას და ვერ და არ ღვევს შე ჯიბ რე ბი-თო ბის პრინ ციპს, რომ ლის თა ნახ მა დაც “მხა რე ე ბი სარ გებ ლო ბენ თა ნა ბა რი უფ ლე ბე ბი თა და შე საძ ლებ ლო ბე ბით და ა სა ბუ თონ თა ვი ან თი მოთხ ოვ ნე ბი, უარ ყონ ან გა ა ქარ წყლონ მე ო რე მხა რის მი ერ წა მო ყე ნე ბუ ლი მოთხ ოვ ნე-ბი, მო საზ რე ბე ბი და მტკი ცე ბუ ლე ბე ბი, მხა რე ებ მა თვი თონ უნ და გან საზღ-ვრონ, თუ რო მე ლი ფაქ ტე ბი უნ და და ე დოს სა ფუძ ვლად მათ მოთხ ოვ ნებს, ან რო მე ლიც მტკი ცე ბუ ლე ბით უნ და იქ ნას და დას ტუ რე ბუ ლი ეს ფაქ ტე ბი”. თუმ ცა ეს არ უნ და იქ ნას გა გე ბუ ლი იმ გვა რად, რომ სა სა მარ თლო სრუ ლად არის და მო კი დე ბუ ლი მხა რე თა არ გუ მენ ტებ ზე. სა მარ თლი ა ნი სა სა მარ-თლოს პრინ ცი პე ბი დან გა მომ დი ნა რე ობს, რომ, მი უ ხე და ვად სა სა მარ თლო საქ მი სა, თუ კონ კრე ტულ საქ მეს თან და კავ ში რე ბით ევ რო პულ მა კონ ვენ ცი-ამ და ევ რო პუ ლი სა სა მარ თლოს პრე ცე დენ ტულ მა სა მარ თალ მა შე იძ ლე ბა და დე ბი თი წვლი ლი შე ი ტა ნოს კონ კრე ტულ საქ მე ზე ობი ექ ტუ რი გა დაწყ ვე-ტი ლე ბის მი ღე ბა ში, სა სა მარ თლომ მა ინც უნ და გა მო ი ყე ნოს ევ რო კონ ვენ-ცია და ევ რო პუ ლი სა სა მარ თლოს პრე ცე დენ ტუ ლი სა მარ თა ლი.46

გან სა კუთ რე ბით მნიშ ვნე ლო ვა ნი ა, ად ვო კატ თა რო ლი ევ რო კონ ვენ ცი-ი სა და ევ რო პუ ლი სა სა მარ თლოს პრე ცე დენ ტუ ლი სა მარ თლის და ნერ გვის სა კითხ ში ქვეყ ნის შიგ ნით. თუ კი ად ვო კა ტი სა სა მარ თლო ში საქ მის გან ხილ-ვი სას და ეყ რდნო ბა ევ რო კონ ვენ ცი ა სა და ევ რო პუ ლი სა სა მარ თლოს პრე-ცე დენ ტებს გა ცი ლე ბით მა ღა ლია ალ ბა თო ბა იმი სა, რომ ეროვ ნუ ლი სა სა-მარ თლო ე ბი გა დაწყ ვე ტი ლე ბის გა მო ტა ნი სას და ეყ რდნო ბი ან და გა ით ვა-ლის წი ნე ბენ ევ რო პულ სტან დარ ტებს. ად ვო კა ტის გან სა კუთ რე ბუ ლი რო ლი ევ რო პუ ლი სტან დარ ტე ბის და ნერ გვა ში ქვეყ ნის შიგ ნით გან პი რო ბე ბუ ლია იმი თაც, რომ დღეს დღე ო ბით მოქ მე დი მო სა მარ თლე ე ბი ნაკ ლე ბად იც ნო ბენ ევ რო პულ კონ ვენ ცი ა სა და ევ რო სა სა მარ თლოს პრე ცე დენ ტებს. ად ვო კა ტის მი ერ ევ რო კონ ვენ ცი ის მორ გე ბულ მუხ ლზე დაყ რდნო ბა და სა ჩივ რი სა თუ შუ ამ დგომ ლო ბის არ გუ მენ ტი რე ბი სას ევ რო სა სა მარ თლოს კონ კრე ტულ პრე-ცე დენ ტებ ზე მი თი თე ბა მნიშ ვნე ლო ვა ნი გა რან ტია იმი სა, რომ მო სა მარ თლე-



ე ბი გა ეც ნო ბი ან ად ვო კა ტის მი ერ მი თი თე ბულ პრე ცე დენ ტებს, რაც თა ვი დან აა ცი ლებს მო სა მარ თლე ებს ისე თი გა დაწყ ვე ტი ლე ბის მი ღე ბას, რო მე ლიც ეწი ნა აღ მდე გე ბა ადა მი ა ნის უფ ლე ბა თა დაც ვის ევ რო პულ სტან დარ ტებს.

ამ გვა რად, შე იძ ლე ბა და ვას კვნათ, რომ სა ქარ თვე ლოს სა სა მარ თლო ებს აქვთ არა მარ ტო უფ ლე ბა, არა მედ ეკის რე ბათ ვალ დე ბუ ლე ბაც, გა მო ი ყე-ნონ ევ რო კონ ვენ ცია სის ხლის სა მარ თლის საქ მე ე ბის გან ხილ ვი სას, სა მო ქა-ლა ქო სა მარ თლის საქ მე თა წარ მო ე ბი სას კი, სა სა მარ თლო ე ბის რო ლი მნიშ-ვნე ლოვ ნად შეზღ უ დუ ლი ა. სა სა მარ თლო უფ ლე ბა მო სი ლი ა, თუმ ცა არ არის ვალ დე ბუ ლი გა მო ი ყე ნოს ევ რო კონ ვენ ცია და ევ რო პუ ლი სა სა მარ თლოს პრე ცე დენ ტუ ლი სა მარ თა ლი.

7.4. სასამართლო გადაწყვეტილებათა დასაბუთება ევროპული კონვენციით

ეროვ ნუ ლი სა სა მარ თლო ე ბის მი ერ ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცი ის გა მო ყე ნე ბა მჭიდ როდ უკავ შირ დე ბა სა სა მარ თლო გა დაწყ ვე ტი ლე ბა თა და სა ბუ თე ბის სა კითხს.

ევ რო პულ სა ხელ მწი ფო თა კა ნონ მდებ ლო ბა და სა ერ თა შო რი სო პრაქ ტი-კა ად გენს, რომ სა სა მარ თლო გა დაწყ ვე ტი ლე ბამ და სა ბუ თე ბის მი ნი მა ლუ-რი მოთხ ოვ ნა მა ინც უნ და და აკ მა ყო ფი ლოს. ე როვ ნულ მა სა სა მარ თლო ებ მა უნ და გა ნი ხი ლონ ის არ გუ მენ ტე ბი, მათ შო რის ევ რო კონ ვენ ცი ი სა და ევ რო-პუ ლი სა სა მარ თლოს პრე ცე დენ ტულ სა მარ თალ ზე დამ ყა რე ბუ ლი დე ბუ ლე-ბე ბი, რა ზეც მხა რე ე ბი აპე ლი რე ბენ და გა მო ხა ტონ თა ვი სი შე ხე დუ ლე ბე ბი ამ არ გუ მენ ტე ბის მი მართ.47

თუ მხა რე სა სა მარ თლო პრო ცეს ზე იშ ვე ლი ებს ევ რო პულ კონ ვენ ცი ა სა და ევ რო პუ ლი სა სა მარ თლოს პრე ცე დენ ტულ სა მარ თალს, ეროვ ნულ მა სა-სა მარ თლო ებ მა უნ და გა ა ნა ლი ზონ სა სა მარ თლო საქ მე ამ არ გუ მენ ტე ბის მი ხედ ვით და არ უნ და უგულ ვე ბელ ყოს ეს არ გუ მენ ტე ბი. სა სა მარ თლომ მის მი ერ მი ღე ბულ გა დაწყ ვე ტი ლე ბა ში უნ და გა მო ხა ტოს თა ვი სი პო ზი ცი ა, შე იძ ლე ბა თუ არა კონ კრე ტულ და ვა ში ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცი ი სა და ევ რო-პუ ლი სა სა მარ თლოს პრე ცე დენ ტუ ლი სა მარ თლის გა მო ყე ნე ბა, ამას თა ნა ვე, უნ და და ა სა ბუ თოს, თუ რა ტომ იყე ნებს კონ კრე ტულ დე ბუ ლე ბებს საქ მის გა და საწყ ვე ტად. სა სა მარ თლოს მი მართ წა ყე ნე ბუ ლი ეს მოთხ ოვ ნა არ უნ-და იქ ნას ისე გა გე ბუ ლი, რომ სა სა მარ თლო ვალ დე ბუ ლია უპა სუ ხოს მხა რის



მი ერ წა მო ყე ნე ბულ ყვე ლა არ გუ მენტს დე ტა ლუ რად. სა სა მარ თლოს თვის ასე თი მოთხ ოვ ნის და წე სე ბა არა გო ნივ რუ ლი იქ ნე ბო და. 48

ამას თან და კავ ში რე ბით, უნ და აღი ნიშ ნოს, რომ თუ ად ვო კა ტი სა სა მარ-თლო ში საქ მის გან ხილ ვი სას ეყ რდნო ბა ევ რო კონ ვენ ცი ა სა და ევ რო პუ-ლი სა სა მარ თლოს პრე ცე დენ ტულ სა მარ თალს, ეროვ ნუ ლი სა სა მარ თლოს ვალ დე ბუ ლე ბაა გა მო ხა ტოს თა ვი სი პო ზი ცია ად ვო კა ტის მი ერ და ყე ნე ბულ მოთხ ოვ ნას თან და კავ ში რე ბით, ეთან ხმე ბა თუ არა სა სა მარ თლო ად ვო კა-ტის არ გუ მენ ტებს და რა ტომ.

სა სა მარ თლო გა დაწყ ვე ტი ლე ბის და სა ბუ თე ბის ხა რის ხი ცალ კე უ ლი მო-სა მარ თლის მიდ გო მა ზეა და მო კი დე ბუ ლი. შე უძ ლე ბე ლია რა ი მე მკაც რი ფორ მა ლუ რი მოთხ ოვ ნე ბის და წე სე ბა სა სა მარ თლო გა დაწყ ვე ტი ლე ბა თა და სა ბუ თე ბის დე ტა ლუ რო ბას თან და კავ ში რე ბით. მნიშ ვნე ლო ვა ნი ა, რომ სა სა მარ თლო გა დაწყ ვე ტი ლე ბამ და სა ბუ თე ბუ ლო ბის მი ნი მა ლუ რი მოთხ-ოვ ნა და აკ მა ყო ფი ლოს, წი ნა აღ მდეგ შემ თხვე ვა ში სა სა მარ თლო გა დაწყ ვე-ტი ლე ბა არ იქ ნე ბა სა მარ თლი ა ნი. სა სა მარ თლო გა დაწყ ვე ტი ლე ბა თა და-სა ბუ თე ბუ ლო ბის მოთხ ოვ ნა პირ და პირ არის დად გე ნი ლი სა ქარ თვე ლოს ში და სა ხელ მწი ფო ებ რი ვი ნორ მა ტი უ ლი აქ ტე ბი თაც და გა მომ დი ნა რე ობს სა მარ თლი ა ნი სა სა მარ თლოს ზო გა დი პრინ ცი პე ბი დან. აღ ნიშ ნუ ლი დე-ბუ ლე ბა გა ნა ვი თა რა ადა მი ა ნის უფ ლე ბა თა დაც ვის ევ რო პულ მა სა სა მარ-თლომ საქ მე ში “დო ნა ძე სა ქარ თვე ლოს წი ნა აღ მდეგ”, სა დაც აღ ნიშ ნა, რომ მარ თა ლია სა სა მარ თლოს არ ეკის რე ბა ვალ დე ბუ ლე ბა უპა სუ ხოს მხა რის მი ერ და ყე ნე ბულ ყვე ლა არ გუ მენტს, თუმ ცა სა სა მარ თლო ვალ დე ბუ ლია მო ტი ვი რე ბუ ლი შე ფა სე ბა მის ცეს იმ ძი რი თად არ გუ მენ ტებს, რომ ლებ ზეც მხა რე ე ბი აპე ლი რე ბენ და რომ ლებ მაც შე საძ ლე ბე ლია ზე მოქ მე დე ბა იქო ნი-ონ შე დე გებ ზე საქ მის სა სა მარ თლო ში გან ხილ ვის დროს.

იმი სათ ვის, რომ სა სა მარ თლო გა დაწყ ვე ტი ლე ბა ში ევ რო პუ ლი კონ ვენ-ცი ი სა და ევ რო პუ ლი სა სა მარ თლოს პრე ცე დენ ტუ ლი სა მარ თა ლი აი სა ხოს, გან სა კუთ რე ბუ ლი რო ლი ენი ჭე ბა ად ვო კა ტის მო ტი ვა ცი ას. სწო რედ ად ვო-კა ტია უფ ლე ბა მო სი ლი წარ მო ად გი ნოს ევ რო კონ ვენ ცი ა სა და პრე ცე დენ-ტულ სა მარ თალ ზე აგე ბუ ლი არ გუ მენ ტა ცია და და ა სა ბუ თოს მა თი შე სა ბა-მი სო ბა ეროვ ნუ ლი სა სა მარ თლოს წი ნა შე გან სა ხილ ვე ლი საქ მის მი მართ.

რაც შე ე ხე ბა, სა ქარ თვე ლო ში ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცი ის ნორ მე ბის გა მო-ყე ნე ბას ეროვ ნუ ლი სა სა მარ თლო ე ბის მი ერ, გან სა კუთ რე ბით აღ სა ნიშ ნა ვია



სა კონ სტი ტუ ციო სა სა მარ თლოს პრაქ ტი კა ამ მი მარ თუ ლე ბით. სა ქარ თვე-ლოს სა კონ სტი ტუ ციო სა სა მარ თლოა სწო რედ ის ორ გა ნო, რო მე ლიც ყვე ლა-ზე ხში რად თა ვის გა დაწყ ვე ტი ლე ბა ში უთი თებს ევ რო კონ ვე ცი ის ნორ მებ სა და ევ რო პუ ლი სა სა მარ თლოს პრე ცე დენ ტებს. საქ მე ზე “ვ. მა სუ რაშ ვი ლი და ონი სე მე ბო ნია სა ქარ თვე ლოს პარ ლა მენ ტის წი ნა აღ მდეგ” სა ქარ თვე ლოს სა კონ სტი ტუ ციო სა სა მარ თლო მსჯე ლობს სა სა მარ თლო სად მი მი მარ თვის უფ ლე ბის შეზღ უდ ვა სა და სა მარ თლი ა ნი სა სა მარ თლოს უფ ლე ბა ზე და იყე-ნებს ევ რო პუ ლი სა სა მარ თლოს სხვა დას ხვა პრე ცე დენ ტებს. აღ სა ნიშ ნა ვია ისიც, რომ სა კონ სტი ტუ ციო სა სა მარ თლო ჯერ კი დევ 2004 წელს მი ღე ბულ გა დაწყ ვე ტი ლე ბას შპს. “უ ნი სერ ვი სი” სა ქარ თვე ლოს პარ ლა მენ ტის წი ნა აღ-მდეგ” აფუძ ნებს ევ რო კონ ვენ ცი ა სა და ევ რო სა სა მარ თლოს პრე ცე დენ ტებ-ზე, გან მარ ტავს რა სა სა მარ თლო სად მი ხელ მი საწ ვდო მო ბის უფ ლე ბას სა-ერ თა შო რი სოდ აღი ა რე ბუ ლი სტან დარ ტე ბით. 2007 წლის გა დაწყ ვე ტი ლე-ბით საქ მე ზე “ზა ურ ელაშ ვი ლი, სუ ლი კო მა ში ა, რუ სუ დან გო გია და სხვე ბი სა ქარ თვე ლოს პარ ლა მენ ტის წი ნა აღ მდეგ” სა კონ სტი ტუ ციო სა სა მარ თლო მსჯე ლობს სა კუთ რე ბის უფ ლე ბა ზე ევ რო კონ ვენ ცი ის I და მა ტე ბი თი ოქ მის პირ ვე ლი მუხ ლის კონ ტექ სტში და გა დაწყ ვე ტი ლე ბა ში უთი თებს ევ რო პუ-ლი სა სა მარ თლოს გა დაწყ ვე ტი ლე ბებ ზე. ამ გვა რად, რო გორც ჩანს, ხში რია სა კონ სტი ტუ ციო სა სა მარ თლო ე ბის მი ერ ევ რო სა სა მარ თლოს პრე ცე დენ-ტე ბი სა და ევ რო კონ ვენ ცი ის გა მო ყე ნე ბის პრაქ ტი კა, რა საც ვერ ვიტყ ვით სა ერ თო ინ სტან ცი ე ბის სა სა მარ თლო ებ ზე. თუმ ცა, უკა ნას კნელ პე რი ოდ ში, ამ მი მარ თუ ლე ბი თაც იკ ვე თე ბა გარ კვე უ ლი ძვრე ბი და, ზო გი ერთ შემ თხვე-ვა ში, სა სა მარ თლო ე ბი ცდი ლო ბენ და ნერ გონ ევ რო პუ ლი სა სა მარ თლოს პრაქ ტი კა ეროვ ნულ დო ნე ზე. სამწუხაროდ ამ გვა რი შემ თხვე ვე ბი ძა ლი ან მცი რეა და სა ქარ თვე ლო ში მო სა მარ თლე ე ბი, მი უ ხე და ვად ევ რო პუ ლი კონ-ვენ ცი ის იე რარ ქი უ ლი დო ნი სა, გა დაწყ ვე ტი ლე ბას აფუძ ნე ბენ ეროვ ნულ კა-ნონ დე ბებ ლო ბას. 49

7.5. ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციის ტექსტი, რითაც უნდა იხელმძღვანელოს საქართველოს სასამართლომ

სა ქარ თვე ლოს კა ნო ნის “ნორ მა ტი უ ლი აქ ტე ბის შე სა ხებ” მე-40 მუხ ლის თა ნახ მად, “სა ქარ თვე ლოს ნორ მა ტი უ ლი აქ ტი მი ი ღე ბა და ქვეყ ნდე ბა სა-ქარ თვე ლოს სა ხელ მწი ფო ენა ზე”. ნორ მა ტი უ ლი აქ ტი ასე ვე შე იძ ლე ბა გა-

49 საქართველოს სა კონ ს ტი ტუ ციო სა სა მარ თ ლოს საქ მი ა ნო ბა და კონ ს ტი ტუ ცი უ რი კონ ტ რო-ლი სა ქარ თ ვე ლო ში, “კონსტიტუციის 42-ე მუხ ლი”, თბი ლი სი, 2009, www.article42.ge


მოქ ვეყ ნდეს არა სა ხელ მწი ფო ენა ზე, თუმ ცა ამ ტექსტს არ ექ ნე ბა ოფი ცი ა-ლუ რი ძა ლა. ამას თა ნა ვე, “სა ერ თო სა სა მარ თლო ე ბის” შე სა ხებ კა ნო ნის მე-10 მუხ ლის მი ხედ ვით, სა ქარ თვე ლო ში “სა მარ თალ წარ მო ე ბა ხორ ცი ელ დე ბა ქარ თულ ენა ზე”.

ზე მო აღ ნიშ ნუ ლი ნორ მე ბი დან გა მომ დი ნა რე ობს, რომ სა ქარ თვე ლო ში საქ მის გან ხილ ვის დროს ქარ თულ მა სა სა მარ თლო ებ მა უნ და იხელ მძღვა-ნე ლონ ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცი ი სა და სხვა ხელ შეკ რუ ლე ბე ბის ოფი ცი ა ლუ რი თარ გმა ნით, რო მე ლიც გა მოქ ვეყ ნე ბუ ლია სა ქარ თვე ლოს ოფი ცი ა ლურ ბეჭ-დვით ორ გა ნო ში “სა ქარ თვე ლოს სა კა ნონ მდებ ლო მაც ნე ში”. მი უ ხე და ვად ამი სა, მრა ვა ლი ევ რო პუ ლი ქვეყ ნე ბის პრაქ ტი კის მი ხედ ვით, ხდე ბა ევ რო-პუ ლი კონ ვენ ცი ის აუ თენ ტუ რი ტექ სტის გა მო ყე ნე ბაც. შე სა ბა მი სად, ვფიქ-რობთ, რომ სა ქარ თვე ლო შიც არ უნ და იყოს აკ რძა ლუ ლი კონ ვენ ცი ის ინ-გლი სუ რე ნო ვა ნი, ან ფრან გუ ლე ნო ვა ნი ტექ სტე ბის გა მო ყე ნე ბის შე საძ ლე-ბე ლო ბა იმ შემ თხვე ვა ში, თუ კი არ სე ბობს აზ რთა სხვა დას ხვა ო ბა კონ ვენ ცი-ის ქარ თუ ლე ნო ვა ნი ტექ სტის ამა თუ იმ ტერ მი ნის მნიშ ვნე ლო ბის შე სა ხებ.

IV. თავი

8. ევროპული კონვენციისა და ევროპული სასამართლოს პრეცედენტული სამართლის გავლენა საკანონმდებლო და

აღმასრულებელი ხელისუფლების საქმიანობაზე

8.1. ევროკონვენციისა და ევროსასამართლოს გავლენა საკანონმდებლო ხელისუფლების საქმიანობაზე

ადა მი ა ნის უფ ლე ბა თა ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცი ი სა და ევ რო სა სა მარ თლოს პრე ცე დენ ტუ ლი სა მარ თლის გავ ლე ნა სა კა ნონ მდებ ლო ხე ლი სუფ ლე ბის საქ მი ა ნო ბა ზე ძა ლი ან დი დი ა, რად გან ხე ლი სუფ ლე ბის სწო რედ ეს შტო არის პა სუ ხის მგე ბე ლი ისე თი ში და სა ხელ მწი ფო ებ რი ვი ნორ მა ტი უ ლი აქ ტების მი-ღე ბა ზე, რომ ლე ბიც აწეს რი გე ბენ ადა მი ა ნის უფ ლე ბა თა დაც ვას. გან სა კუთ-რე ბით დი დია გავ ლე ნა სა მარ თლის ისეთ დარ გებ ზე, რო გო რი ცაა კონ სტი-ტუ ცი უ რი, სის ხლის, სა მო ქა ლა ქო და ად მი ნის ტრა ცი უ ლი სა მარ თა ლი.

ევ რო კონ ვენ ცი ის მო ნა წი ლე სა ხელ მწი ფო ე ბი ვალ დე ბულ ნი არი ან, თა-ვი ან თი ეროვ ნუ ლი კა ნონ მდებ ლო ბა შე უ სა ბა მონ ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცი ით გა რან ტი რე ბულ ადა მი ა ნის უფ ლე ბა თა დაც ვის სტან დარ ტებს. სწო რედ ამ


იდე ას ავი თა რებს ევ რო პუ ლი სა სა მარ თლო მის ერ თ-ერთ გა დაწყ ვე ტი ლე-ბა ში “ი ან გი, ჯე იმ სი და ვებ სტე რი გა ერ თი ა ნე ბუ ლი სა მე ფოს წი ნა აღ მდეგ”, სა დაც აღ ნიშ ნა, რომ: “თუ ერ თ-ერ თი უფ ლე ბი სა და თა ვი სუფ ლე ბის დარ-ღვე ვა ში და სა ხელ მწი ფო ებ რი ვი კა ნონ მდებ ლო ბის მი ღე ბის ვალ დე ბუ ლე ბის შე უს რუ ლებ ლო ბის შე დე გი ა, დგე ბა ამ სა ხელ მწი ფოს პა სუ ხის მგებ ლო ბა ასე თი დარ ღვე ვი სათ ვის”. ამ დე ნად, თუ ადა მი ა ნის უფ ლე ბა თა ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცი ის დარ ღვე ვა გა მოწ ვე უ ლია ისე თი ში და სა ხელ მწი ფო ებ რი ვი ნორ-მა ტი უ ლი აქ ტის გა მო ყე ნე ბით, რო მე ლიც ეწი ნა აღ მდე გე ბა კონ ვენ ცი ას, კა-ნონ მდებ ლო ბა ში ცვლი ლე ბე ბის შე ტა ნით შე იძ ლე ბა თა ვი დან იქ ნას აცი ლე-ბუ ლი კონ ვენ ცი ით გათ ვა ლის წი ნე ბუ ლი უფ ლე ბის დარ ღვე ვა მო მა ვალ ში.

უფ რო მე ტიც, სა კა ნონ მდებ ლო ხე ლი სუფ ლე ბამ უნ და უზ რუნ ველ ყოს, რო-გორც უკ ვე მოქ მე დი ნორ მა ტი უ ლი აქ ტის, ისე ნორ მა ტი უ ლი აქ ტე ბის პრო ექ-ტე ბის შე სა ბა მი სო ბა ევ რო კონ ვენ ცი ა სა და ევ რო სა სა მარ თლოს პრე ცე დენ-ტულ სა მარ თალ თან. ამ გზით, სა კა ნონ მდებ ლო ხე ლი სუფ ლე ბა, ერ თი მხრივ, აღ მოფ ხვრის შე საძ ლო კო ლი ზი ას უკ ვე მოქ მედ ნორ მა სა და კონ ვენ ცი ის სტან დარ ტებს შო რის, მე ო რე მხრივ, თა ვი დან აი ცი ლებს ისე თი ნორ მა ტი უ ლი აქ ტის მი ღე ბას, რო მე ლიც ეწი ნა აღ მდე გე ბა ევ რო კონ ვენ ცი ის სტან დარ ტებს.

არა ნაკ ლებ მნიშ ვნე ლო ვა ნია და გან სა კუთ რე ბუ ლი რო ლი ენი ჭე ბა, ში და ნორ მა ტი უ ლი აქ ტე ბის ევ რო პუ ლი სა სა მარ თლოს პრე ცე დენ ტულ სა მარ-თალ თან შე სა ბა მი სო ბის სა კითხს. თუ ევ რო სა სა მარ თლომ მის მი ერ უკ ვე გან ხი ლულ საქ მეს თან და კავ ში რე ბით და ას კვნა, რომ ნორ მა, რო მე ლიც გა-მო ყე ნე ბულ იქ ნა კონ კრე ტულ გა რე მო ე ბა ში, ადა მი ა ნის უფ ლე ბა თა დარ ღვე-ვის მი ზე ზი ა, სა ვა რა უ დოდ, ანა ლო გი ურ გა რე მო ე ბა ში ის იგი ვეს და ას კვნის.50

მი უ ხე და ვად ამი სა, სა კა ნონ მდებ ლო ხე ლი სუფ ლე ბის მი ერ მოქ მე დი ნორ მა ტი უ ლი აქ ტე ბის ან ამ ნორ მა ტი უ ლი აქ ტე ბის პრო ექ ტთა შე სა ბა მი-სო ბის უზ რუნ ველ ყო ფა ადა მი ა ნის უფ ლება თა ევ რო პულ კონ ვენ ცი ა სა და ევ რო პუ ლი სა სა მარ თლოს პრე ცე დენ ტულ სა მარ თალ თან არ შე იძ ლე ბა ჩა-ით ვა ლოს იმის გა რან ტი ად, რომ მო მა ვალ ში არ იარ სე ბებს წი ნა აღ მდე გო-ბა ში და სა ხელ მწი ფო ებ რივ ნორ მა ტი ულ აქ ტებ სა და ევ რო კონ ვენ ცი ით და-ცულ სტან დარ ტებს შო რის. ვი ნა ი დან ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცია აღი ა რე ბუ ლია “ცოცხ ალ” დო კუ მენ ტად, რაც იმას ნიშ ნავს, რომ კონ ვენ ცი ის მოთხ ოვ ნე ბი იც ვლე ბა და ვი თარ დე ბა დრო თა გან მავ ლო ბა ში. შე სა ბა მი სად, აუ ცი ლე ბე-ლია სა კა ნონ მდებ ლო ხე ლი სუფ ლე ბამ უზ რუნ ველ ყოს მის კომ პე ტენ ცი ა ში

50 კ. კორკელია, ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციის გამოყენება საქართველოში, თბილისი 2004 წ.


შე მა ვა ლი ში და სა ხელ მწი ფო ებ რი ვი ნორ მა ტი უ ლი აქ ტე ბის რე გუ ლა რუ ლი შე მოწ მე ბა, რა თა ისი ნი შე ე სა ბა მე ბოდ ნენ კონ ვენ ცი ით გათ ვა ლის წი ნე ბუ-ლი უფ ლე ბე ბის ახ ლე ბურ გან მარ ტე ბას.

ამ დე ნად, ადა მი ა ნის უფ ლე ბა თა ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცი ის სტან დარ ტებ-თან სა ქარ თვე ლოს კა ნონ მდებ ლო ბის შე სა ბა მი სო ბა ში მოყ ვა ნის პრო ცე სი არ უნ და შე მო ი ფარ გლოს ერ თჯე რა დი ღო ნის ძი ე ბით, რომ ლის მი ზა ნი იქ ნე-ბა ში და სა ხელ მწი ფო ებ რივ ნორ მა ტი ულ აქ ტებ სა და ევ რო კონ ვენ ცი ას შო-რის შე სა ბა მი სო ბის დად გე ნა. ში და სა ხელ მწი ფო ებ რი ვი ნორ მა ტი უ ლი აქ ტე-ბის შე მოწ მე ბამ ევ რო კონ ვენ ცი ის სტან დარ ტებ თან შე სა ბა მი სო ბის თვალ-საზ რი სით რე გუ ლა რუ ლი ხა სი ა თი უნ და მი ი ღოს.

არა ნაკ ლე ბი ყუ რადღ ე ბა უნ და მი ექ ცეს იმ სა კითხს, რომ პრე ცე დენ ტუ-ლი სა მარ თლის გა მო ყე ნე ბით სა კა ნონ მდებ ლო ხე ლი სუფ ლე ბამ შე ავ სოს ის სა კა ნონ მდებ ლო ხარ ვე ზი, რო მე ლიც არ სე ბობს ქვეყ ნის კა ნონ მდებ ლო ბა-ში, მი ი ღოს ახა ლი ნორ მა ტი უ ლი აქ ტი, ან შე ი ტა ნოს და მა ტე ბა მოქ მედ ნორ-მა ტი ულ აქ ტში.

კონ ვენ ცი ით გათ ვა ლის წი ნე ბუ ლი უფ ლე ბე ბის დარ ღვე ვის მი ზე ზი შე იძ-ლე ბა იყოს, რო გორც სა კა ნონ მდებ ლო ხარ ვე ზე ბი, ასე ვე კონ ვენ ცი ის სტან-დარ ტებ თან შე სა ბა მი სო ბა ში მყო ფი ში და სა ხელ მწი ფო ებ რი ვი ნორ მა ტი უ-ლი აქ ტე ბის არას წო რი გა მო ყე ნე ბა. სა ხელ მწი ფოს ეკის რე ბა ვალ დე ბუ ლე ბა უზ რუნ ველ ყოს კონ ვენ ცი ით გათ ვალ ის წი ნე ბუ ლი უფ ლე ბე ბის დაც ვა, რო-გორც სა კა ნონ მდებ ლო დო ნე ზე, ისე მი სი იმ პლე მენ ტა ცი ის დრო საც.

რო გორც ვხე დავთ სა კა ნონ მდებ ლო ხე ლი სუფ ლე ბას ენი ჭე ბა მნიშ ვნე-ლო ვა ნი რო ლი ევ რო პულ კონ ვენ ცი ას თან და კავ ში რე ბით. მან უნ და გა ა-ტა როს შე სა ბა მი სი ღო ნის ძი ე ბე ბი, რა თა უზ რუნ ველ ყოს ში და სა ხელ მწი-ფო ებ რი ვი ნორ მა ტი უ ლი აქ ტე ბი სა და მა თი პრო ექ ტე ბის შე სა ბა მი სო ბა ევ რო პულ კონ ვენ ცი ა სა და ევ რო პუ ლი სა სა მარ თლოს პრე ცე დენ ტულ სა-მარ თალ თან.51

8.2. ევროკონვენციისა და ევროსასამართლოს გავლენა აღმასრულებელი ხელისუფლების საქმიანობაზე

ადა მი ა ნის უფ ლე ბა თა და თა ვი სუფ ლე ბა თა დაც ვის ევ რო პუ ლი კონ ვენ-ცია გავ ლე ნას ახ დენს ასე ვე აღ მას რუ ლე ბე ლი ხე ლი სუფ ლე ბის საქ მი ა ნო-ბა ზე. კერ ძოდ, აღ მას რუ ლე ბე ლი ხე ლი სუფ ლე ბის მი ერ გა მო ცე მულ ნორ-

51 კ. კორკელია, ადამიანის უფლებათა ევროპული სტანდარტები და მათი გავლენა საქართველოს კანონმდებლობასა და პრაქტიკაზე”, თბილისი, 2006 წ.


მა ტი ულ აქ ტებ ზე, მის მი ერ შე მუ შა ვე ბულ კა ნონ პრო ექ ტებ სა და ად მი ნის-ტრა ცი ულ პრაქ ტი კა ზე,

ზე მო აღ ნიშ ნუ ლი გავ ლე ნა გა მო ი ხა ტე ბა აღ მას რუ ლე ბე ლი ორ გა ნოს ვალ დე ბუ ლე ბა ში, კა ნონ პრო ექ ტე ბის შე მუ შა ვე ბი სას გა მო ი ყე ნოს ევ რო კონ-ვენ ცია და ევ რო პუ ლი სა სა მარ თლოს პრე ცე დენ ტე ბი. ეს იმას ნიშ ნავს, რომ ნორ მა ტი უ ლი აქ ტე ბის პრო ექ ტებ მა სა მარ თლებ რი ვი ექ სპერ ტი ზა უნ და გა ი ა როს ევ რო კონ ვენ ცი ი სა და ევ რო პუ ლი სა სა მარ თლოს პრე ცე დენ ტულ სა მარ თალ თან შე სა ბა მი სო ბის თვალ საზ რი სით. ამ გვა რი ექ სპერ ტი ზა უნ და გან ხორ ცი ელ დეს, პირ ველ რიგ ში, იმ სა ხელ მწი ფო უწყ ე ბა ში, რომ ლის კომ-პე ტენ ცი ა ში შე დის ნორ მა ტი უ ლი აქ ტით მო წეს რი გე ბუ ლი სა კითხ ე ბი. ნორ-მა ტი უ ლი აქ ტე ბის პრო ექ ტებ მა ასე ვე უნ და გა ი ა როს შე სა ბა მი სი ექ სპერ ტი-ზა სა ქარ თვე ლოს იუს ტი ცი ის სა მი ნის ტრო ში. ეს წე სი უნ და გავ რცელ დეს იმ კა ნონ პრო ექ ტებ ზეც, რომ ლე ბიც შე მუ შავ დე ბა აღ მას რუ ლე ბე ლი ხე ლი-სუფ ლე ბის მი ერ.

შე ხე დუ ლე ბა, რომ ლის თა ნახ მად, ნორ მა ტი უ ლი აქ ტე ბის პრო ექ ტე ბის შე მუ შა ვე ბი სას უნ და მოხ დეს მა თი სა მარ თლებ რი ვი ექ სპერ ტი ზა ევ რო პულ კონ ვენ ცი ა სა და ევ რო პუ ლი სა სა მარ თლოს პრე ცე დენ ტულ სა მარ თალ თან ნორ მა ტი უ ლი აქ ტე ბის პრო ექ ტე ბის შე სა ბა მი სო ბის უზ რუნ ველ სა ყო ფად, შე იძ ლე ბა არ იყოს გა ზი ა რე ბუ ლი იმ მო ტი ვით, რომ სა ქარ თვე ლო ში დად გე-ნი ლი ნორ მა ტი უ ლი აქ ტე ბის იე რარ ქი ით, ევ რო პულ კონ ვენ ცი ას მი ე ნი ჭე ბა უპი რა ტე სო ბა აღ მას რუ ლე ბე ლი ხელ შეკ რუ ლე ბის ნორ მა ტი ულ აქ ტებ თან წი ნა აღ მდე გო ბის აღ მო ჩე ნის შემ თხვე ვა ში.52

მი უ ხე და ვად იმი სა, რომ ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცია სა ქარ თვე ლოს კა ნონ-მდებ ლო ბის ნა წი ლი ა, სა ვა რა უ დოდ სა ხელ მწი ფო მო ხე ლემ თუ თა ნამ დე ბო-ბის პირ მა, შე საძ ლოა, არ გა მო ი ყე ნოს იგი იმ უბ რა ლო მი ზე ზის გა მო, რომ სა ხელ მწი ფო მო ხე ლი სათ ვის უბ რა ლოდ უც ნო ბი იყოს, თუ რა წე სე ბია დად-გე ნი ლი ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცი ით და მით უმე ტეს, მან შე იძ ლე ბა არ იცო დეს, თუ რო გორ გან მარ ტა ევ რო პულ მა სა სა მარ თლომ თა ვის პრე ცე დენ ტულ სა მარ თალ ში ესა თუ ის უფ ლე ბა და რა ვალ დე ბუ ლე ბა ეკის რე ბა სა ხელ-მწი ფოს ამ უფ ლე ბა თა უზ რუნ ველ სა ყო ფად. ა მი ტომ, აუ ცი ლე ბე ლი ა, რომ პრაქ ტი კუ ლი თვალ საზ რი სით, აღ მას რუ ლე ბე ლი ხე ლი სუფ ლე ბის ნორ მა ტი-უ ლი აქ ტე ბი შე სა ბა მი სო ბა ში იქ ნეს მოყ ვა ნი ლი ევ რო პულ კონ ვენ ცი ა სა და ევ რო პუ ლი სა სა მარ თლოს პრე ცე დენ ტულ სა მარ თალ თან.



ადა მი ა ნის უფ ლე ბა თა და თა ვი სუფ ლე ბა თა დაც ვის ევ რო პუ ლი კონ ვენ-ცია და ევ რო სა სა მარ თლოს პრე ცე დენ ტუ ლი სა მარ თა ლი გავ ლე ნას ახ დენს არა მხო ლოდ აღ მას რუ ლე ბე ლი ხე ლი სუფ ლე ბის ნორ მა ტი ულ აქ ტებ ზე, არა მედ ასე ვე ად მი ნის ტრა ცი უ ლი ორ გა ნო ე ბის პრაქ ტი კა ზეც. რო გორც არა ერ თხელ აღი ნიშ ნა, ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცია სა ქარ თვე ლოს კა ნონ მდებ-ლო ბის ნა წი ლი ა, ად მი ნის ტრა ცი ულ მა ორ გა ნო ებ მა კი, უნ და იხელ მძღვა-ნე ლონ ევ რო კონ ვენ ცი ით გა რან ტი რე ბუ ლი ადა მი ა ნის უფ ლე ბა თა დაც ვის სტან დარ ტე ბით. ეს ორ გა ნო ე ბი ვალ დე ბულ ნი არი ან არ მი ი ღონ გა დაწყ ვე-ტი ლე ბა, რო მე ლიც ეწი ნა აღ მდე გე ბა ევ რო კონ ვენ ცი ა სა და ევ რო პუ ლი სა-სა მარ თლოს პრე ცე დენ ტულ სა მარ თალს.

ქვეყ ნის აღ მას რუ ლე ბე ლი ორ გა ნოს, კერ ძოდ, სა ქარ თვე ლოს იუს ტი ცი ის სა მი ნის ტროს კომ პე ტენ ცი ას და უფ რო მე ტიც, მის ვალ დე ბუ ლე ბას გა ნე-კუთ ვნე ბა ევ რო პუ ლი სა სა მარ თლოს მი ერ სა ქარ თვე ლოს წი ნა აღ მდეგ მი ღე-ბუ ლი გა დაწყ ვე ტი ლე ბის აღ სრუ ლე ბაც. ევ რო პის საბ ჭოს აღ მას რუ ლე ბე ლი ორ გა ნო, მი ნის ტრთა კო მი ტე ტი, ზე დამ ხედ ვე ლობს ევ რო სა სა მარ თლოს მი-ერ მი ღე ბუ ლი გა დაწყ ვე ტი ლე ბის აღ სრუ ლე ბას და აკის რებს სა ხელ მწი ფოს შე სა ბა მის სან ქცი ებს მი სი შე უს რუ ლებ ლო ბი სათ ვის. უკი დუ რეს ზო მად, შე-საძ ლე ბე ლია, ქვეყ ნის ევ რო პის საბ ჭო დან გა ძე ვე ბის სა კითხ იც კი დად გეს.

რო გორც ვხე დავთ, დი დია ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცი ი სა და ევ რო სა სა მარ-თლოს პრე ცე დენ ტუ ლი სა მარ თლის გავ ლე ნა აღ მას რუ ლე ბე ლი ხე ლი სუფ-ლე ბის საქ მი ა ნო ბა ზეც, ხო ლო ევ რო პუ ლი სტან დარ ტე ბის გა უთ ვა ლის წი-ნებ ლო ბამ შე საძ ლოა სა ხელ მწი ფოს მკაც რი პა სუ ხის მგებ ლო ბა გა მო იწ ვი-ოს, რაც მნიშ ვნე ლოვ ნად შე არ ყევს მის ავ ტო რი ტეტს სა ერ თა შო რი სო დო-ნე ზე.53

9. ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციის დარღვევა და სახელმწიფოს საერთაშორისო სამართლებრივი

პასუხისმგებლობაა და მი ა ნის უფ ლე ბა თა და თა ვი სუფ ლე ბა თა დაც ვის ევ რო პუ ლი კონ ვენ-

ცი ა, გარ და იმი სა, რომ გახ და სა ქარ თვე ლოს ნორ მა ტი უ ლი აქ ტი, იგი მა ინც რჩე ბა სა ქარ თვე ლოს სა ერ თა შო რი სო ხელ შეკ რუ ლე ბად, რო მე ლიც სა ერ-თა შო რი სო დო ნე ზე აკის რებს სა ხელ მწი ფოს კონ ვენ ცი ით გა რან ტი რე ბუ ლი ვალ დე ბუ ლე ბე ბის შეს რუ ლე ბის ვალ დე ბუ ლე ბას.



უფ რო მე ტიც, სა ერ თა შო რი სო სა მარ თა ლი აკის რებს სა ხელ მწი ფოს სა-ერ თა შო რი სო ხელ შეკ რუ ლე ბა თა კე თილ სინ დი სი ე რად შეს რუ ლე ბის ვალ-დე ბუ ლე ბას. შე სა ბა მი სად, ქვე ყა ნამ არ უნ და გა ნა ხორ ცი ე ლოს ისე თი ქმე-დე ბე ბი, რომ ლე ბიც ეწი ნა აღ მდე გე ბა მის სა ერ თა შო რი სო ვალ დე ბუ ლე ბებს. სა ქარ თვე ლომ კი, რო გორც ევ რო საბ ჭოს წევ რმა ქვე ყა ნამ და სა ხელ მწი-ფომ, რო მელ მაც მო ახ დი ნა ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცი ის რა ტი ფი კა ცია ქვე ყა ნა-ში თა ვი უნ და შე ი კა ვოს ისე თი ქმე დე ბე ბი სა გან, რო მე ლიც და არ ღვევს ადა-მი ა ნის უფ ლე ბა თა ევ რო პულ კონ ვენ ცი ას.

სა ხელ მწი ფოს მი ერ ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცი ის დარ ღვე ვა შე იძ ლე ბა მოხ დეს ორი მი ზე ზით. ეს ორი მი ზე ზი შე იძ ლე ბა იყოს “ნორ მა ტი უ ლი” ან “პრაქ ტი-კუ ლი” ხა სი ა თის. ევ რო კონ ვენ ცი ის “ნორ მა ტი უ ლი” ხა სი ა თის დარ ღვე ვად შე იძ ლე ბა ჩა ით ვა ლოს კონ ვენ ცი ით გა რან ტი რე ბუ ლი მოთხ ოვ ნე ბის ისე თი შე უს რუ ლებ ლო ბა, რო მე ლიც გა მოწ ვე უ ლია ში და სა ხელ მწი ფო ებ რი ვი ნორ-მა ტი უ ლი აქ ტის ევ რო კონ ვენ ცი ას თან შე უ სა ბა მო ბით. ამას თა ნა ვე, პრაქ ტი-კამ და ად გი ნა, რომ ნორ მა ტი უ ლი აქ ტის სა ერ თოდ არარ სე ბო ბაც შე იძ ლე ბა გახ დეს ევ რო კონ ვენ ცი ის დარ ღვე ვის მი ზე ზი.

ევ რო კონ ვენ ცი ის “პრაქ ტი კულ” დარ ღვე ვად უნ და ჩა ით ვა ლოს ეროვ ნუ-ლი სა სა მარ თლოს, ან ად მი ნის ტრა ცი უ ლი ორ გა ნოს მი ერ ევ რო პუ ლი კონ-ვენ ცი ის ისე თი გა მო ყე ნე ბა, რო მე ლიც ფი ზი კურ და იუ რი დი ულ პი რებს არ ანი ჭებს, ან ნა წი ლობ რივ უზღ უ დავს კონ ვენ ცი ის დე ბუ ლე ბე ბით გათ-ვა ლის წი ნე ბულ ფუნ და მენ ტურ უფ ლე ბებს. ძა ლი ან ხში რია შემ თხვე ვე ბი, რო დე საც ევ რო კონ ვენ ცი ის დე ბუ ლე ბე ბი ირ ღვე ვა, ისე თი ში და სა ხელ მწი-ფო ებ რი ვი ნორ მა ტი უ ლი აქ ტე ბის არას წო რი გა მო ყე ნე ბით, რომ ლე ბიც შე ე-სა ბა მე ბა ევ რო კონ ვენ ცი ის მოთხ ოვ ნებს. ევ რო კონ ვენ ცი ის “პრაქ ტი კუ ლი” დარ ღვე ვის შემ თხვე ვა ში, რო გორც წე სი, ეროვ ნუ ლი სა სა მარ თლო ე ბი სა და ად მი ნის ტრა ცი უ ლი ორ გა ნო ე ბის გა დაწყ ვე ტი ლე ბა არ ღვევს ქვეყ ნის ში და-სა ხელ მწი ფო ებ რივ ნორ მა ტი ულ აქ ტებ საც. 54

ადა მი ა ნის უფ ლე ბა თა ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცი ის დარ ღვე ვა შე იძ ლე ბა გა-მო იწ ვი ოს, რო გორც სა ხელ მწი ფოს ნე ბის მი ე რი ორ გა ნოს, ისე ფი ზი კუ რი თუ იუ რი დი უ ლი პი რე ბის ქმე დე ბა მაც. სა ერ თა შო რი სო სა მარ თლით გამ-ყა რე ბუ ლი დე ბუ ლე ბე ბის მი ხედ ვით, მნიშ ვნე ლო ვა ნია არა ის ფაქ ტი უშუ-ა ლოდ ვის მი ერ მოხ და დარ ღვე ვა, არა მედ ქვე ყა ნა ში თვით დარ ღვე ვის არ სე ბო ბის ფაქ ტი. მი უ ხე და ვად იმი სა, თუ რო მე ლი ორ გა ნოს მი ერ მოხ და



დარ ღვე ვა, პა სუ ხის მგებ ლო ბის ტვირ თი მა ინც სა ხელ მწი ფო ზე ა, ვი ნა ი დან სწო რედ სა ხელ მწი ფოა კონ ვენ ცი ის მო ნა წი ლე, რო მელ საც ეკის რე ბა ვალ-დე ბუ ლე ბა და იც ვას ქვე ყა ნა ში კონ ვენ ცი ით და ცუ ლი დე ბუ ლე ბე ბი. სწო რედ ეს არის მი ზე ზი იმი სა, რომ ევ რო სა სა მარ თლო ში ყო ველ თვის მო პა სუ ხე მხა-რე არის უშუ ა ლოდ სა ხელ მწი ფო და არა ის ორ გა ნო, რომ ლის მოქ მე დე ბამ ან უმოქ მე დო ბამ გა მო იწ ვია ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცი ით და ცუ ლი უფ ლე ბე ბის დარ ღვე ვა.

ევ რო კონ ვენ ცი ის დარ ღვე ვა ქვე ყა ნა ში შე იძ ლე ბა გა მო იწ ვი ოს სა ხელ-მწი ფო ხე ლი სუფ ლე ბის სა მი ვე შტომ: სა კა ნონ მდებ ლო, აღ მას რუ ლე ბელ მა და სა სა მარ თლო ხე ლი სუფ ლე ბამ. სა კა ნონ მდებ ლო ხე ლი სუფ ლე ბის მი ერ ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცი ის დარ ღვე ვა ვლინ დე ბა მის მი ერ ისე თი ნორ მა ტი-უ ლი აქ ტის მი ღე ბა ში, რო მე ლიც ეწი ნა აღ მდე გე ბა ევ რო კონ ვენ ცი ით გათ-ვა ლის წი ნე ბულ დე ბუ ლე ბებს და რომ ლის გა მო ყე ნე ბი თაც ფი ზი კურ ან იუ რი დი ულ პი რებს და ერ ღვათ ფუნ და მენ ტუ რი უფ ლე ბე ბი. აღ მას რუ ლე-ბე ლი ხე ლი სუფ ლე ბის მი ერ ევ რო კონ ვენ ცი ის დარ ღვე ვა ვლინ დე ბა ასე-ვე მათ მი ერ ისე თი ნორ მა ტი უ ლი აქ ტის მი ღე ბა ში, რომ ლი თაც და ირ ღვა ევ რო პუ ლი სტან დარ ტე ბი და ქვეყ ნის ად მი ნის ტრა ცი უ ლი ორ გა ნოს მი ერ ისე თი გა დაწყ ვე ტი ლე ბის მი ღე ბა ში, რო მელ მაც და არ ღვია ადა მი ა ნის ევ რო-კონ ვენ ცი ით გა რან ტი რე ბუ ლი უფ ლე ბე ბი. სა სა მარ თლოს მი ერ ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცი ის დარ ღვე ვა ვლინ დე ბა მის მი ერ ისე თი გა დაწყ ვე ტი ლე ბის მი ღე-ბა ში, რო მე ლიც ეწი ნა აღ მდე გე ბა ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცი ი სა და ევ რო პუ ლი სა სა მარ თლოს პრე ცე დენ ტულ სა მარ თალს.

რაც შე ე ხე ბა ფი ზი კუ რი ან იუ რი დი უ ლი პი რე ბის მი ერ ევ რო პუ ლი კონ-ვენ ცი ის დარ ღვე ვას, აღ სა ნიშ ნა ვი ა, რომ კონ ვენ ცი ის პირ ვე ლი მუხ ლის მი-ხედ ვით, სა ხელ მწი ფოს ეკის რე ბა ვალ დე ბუ ლე ბა არა მხო ლოდ თა ვი შე ი კა-ვოს ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცი ით და ცუ ლი უფ ლე ბე ბის დარ ღვე ვი სა გან, არა მედ ასე ვე ევა ლე ბა ყვე ლა ღო ნის ძი ე ბის გა ტა რე ბა რა თა უზ რუნ ველ ყოს ქვე-ყა ნა ში ამ უფ ლე ბა თა დარ ღვე ვის აღ კვე თა მე სა მე მხა რის, ფი ზი კუ რი და იუ რი დი უ ლი პი რე ბის მი ერ. თუ სა ხელ მწი ფო ვერ უზ რუნ ველ ყოფს პი რის დაც ვას თა ვის უფ ლე ბებ ში, მას და ე კის რე ბა პა სუ ხის მგებ ლო ბა ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცი ის დარ ღვე ვი სათ ვის.

მი უ ხე და ვად იმი სა, რომ ყვე ლა სა ხელ მწი ფო ორ გა ნოს ეკის რე ბა კონ-ვენ ცი ით გათ ვა ლის წი ნე ბუ ლი უფ ლე ბე ბის დაც ვა, ამ სა კითხ ში, გან სა კუთ-რე ბუ ლი რო ლი მა ინც სა სა მარ თლო ხე ლი სუფ ლე ბას მი უძღ ვის, რად გა ნაც ევ რო პუ ლი სა მარ თალ წარ მო ე ბა და ფუძ ნე ბუ ლია სუბ სი დი უ რო ბის პრინ-


ციპ ზე, რაც ნიშ ნავს, რომ ქვეყ ნის შიგ ნით ამო წუ რუ ლი უნ და იქ ნას სა-მარ თლებ რი ვი დაც ვის ყვე ლა სა შუ ა ლე ბა. იმ შემ თხვე ვა შიც კი, რო დე საც დარ ღვე ვას ად გი ლი ჰქონ და სა კა ნონ მდებ ლო თუ აღ მას რუ ლე ბე ლი ხე ლი-სუფ ლე ბის მხრი დან, სა სა მარ თლო უფ ლე ბა მო სი ლია გა მო ას წო როს სხვა სა ხელ მწი ფო ორ გა ნო ე ბის მი ერ დაშ ვე ბუ ლი შეც დო მე ბი, უფ რო მე ტიც, მა-ღა ლი ინ სტან ცი ის სა სა მარ თლო უფ ლე ბა მო სი ლია გა მო ას წო როს ქვე და ინ-სტან ცი ის სა სა მარ თლო ე ბის მი ერ გა მო ტა ნი ლი კონ ვენ ცი ას თან შე უ სა ბა მო გა დაწყ ვე ტი ლე ბა. 55

ამ გვა რად, სწო რედ სა სა მარ თლოა ის უფ ლე ბა მო სი ლი ორ გა ნო, რო მელ-საც შე საძ ლებ ლო ბა აქვს გა მო ას წო როს ხე ლი სუფ ლე ბის სხვა ორ გა ნო ე ბის მი ერ დაშ ვე ბუ ლი შეც დო მე ბი. თუ კი ქვეყ ნის შიგ ნით ხე ლი სუფ ლე ბის არც ერ თი ორ გა ნო არ გა მო ას წო რებს კონ ვენ ცი ით გა რან ტი რე ბუ ლი უფ ლე ბე-ბის დარ ღვე ვას, პა სუ ხის მგებ ლო ბა ამ გვა რი დარ ღვე ვი სათ ვის და ე კის რე ბა ამ კონ ვენ ცი ის მო ნა წი ლე სა ხელ მწი ფოს.

დას კვნა

სა ქარ თვე ლოს კა ნონ მდებ ლო ბა საკ მა ოდ დე ტა ლუ რად აწეს რი გებს სა-ერ თა შო რი სო ხელ შეკ რუ ლე ბა თა როლს სა ქარ თვე ლოს ნორ მა ტი უ ლი აქ ტე-ბის სის ტე მა ში. ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცია კი, რო გორც სა ერ თა შო რი სო ხელ-შეკ რუ ლე ბა, აღი ა რე ბუ ლია ქვეყ ნის კა ნონ მდებ ლო ბის ნა წი ლად, რო მელ-საც შე უძ ლია წარ მოშ ვას უფ ლე ბე ბი და მო ვა ლე ო ბე ბი ეროვ ნულ დო ნე ზე. სა კითხ ე ბის აქ ტუ ა ლო ბი დან გა მომ დი ნა რე და იმის გათ ვა ლის წი ნე ბით, რომ სა ქარ თვე ლო აქ ტი უ რად მი ის წრა ფის ევ რო პის საბ ჭო ში ინ ტეგ რა ცი ი სა კენ მი ზან შე წო ნი ლად მი ვიჩ ნი ეთ აღ ნიშ ნუ ლი ბრო შუ რა დათ მო ბო და სწო რედ ზე მო აღ ნიშ ნულ სა კითხ ებს.

ბრო შუ რა ასა ხავს ევ რო პის საბ ჭოს როლს სა ქარ თვე ლო ში, ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცი ის მნიშ ვნე ლო ბი სა და ევ რო პუ ლი სტან დარ ტე ბის და ნერ გვის სა-კითხს ჩვენს ქვე ყა ნა ში. სა უ ბა რია ასე ვე კონ ვენ ცი ით ნა კის რი ვალ დე ბუ ლე-ბის დარ ღვე ვის შე დე გად სა ხელ მწი ფოს მო სა ლოდ ნელ პა სუ ხის მგებ ლო ბა-ზე და ევ რო კონ ვენ ცი ის როლ ზე სა ქარ თვე ლოს ხე ლი სუფ ლე ბის სხვა დას-ხვა შტოს საქ მი ა ნო ბა ში.



ამ რი გად, ვფიქ რობთ, რომ წი ნამ დე ბა რე გა მო ცე მა სა ინ ტე რე სო და სა სარ გებ ლო იქ ნე ბა ყვე ლა იმ ადა მი ა ნი სათ ვის, რო მელ ნიც და ინ ტე რე-სე ბულ ნი არი ან ბრო შუ რა ში აღ წე რი ლი სა კითხ ე ბით. ვი მე დოვ ნებთ, რომ ამ სა ხით წარ მოდ გე ნი ლი გა მო ცე მა გარ კვე ულ სა ბა ზი სო წარ მოდ გე ნას შე უქ მნის მკითხ ველს ევ რო საბ ჭოს საქ მი ა ნო ბა ზე და და ეხ მა რე ბა სა ზო-გა დო ე ბას სა კუ თა რი უფ ლე ბე ბი სა და თა ვი სუფ ლე ბე ბის და სა ცა ვად, რო-გორც ქვეყ ნის შიგ ნით, ასე ვე ადა მი ა ნის უფ ლე ბა თა ევ რო პუ ლი სა სა მარ-თლოს წი ნა შე.

გა მო ყე ნე ბუ ლი ლი ტე რა ტუ რა:1. Pieter van DijkFried van Hoof, Arjen van Rijn and Leo Zwaak, Theory and Practice

of the European Convention on Human Rights, 20072. D J Harris, M O’Boyle, C Warbrick, Law of the European Convention on Human

Rights, 19953. Fktrcttdf K., :ebrjd D., Kerfier B., Vt;leyfhjyst Yjhvs j Ghfdf[

Xtkjdtrf, 19964. <ehutynfkm N., Vt;leyfhjlyst Ghfdf Xtkjdtrf, 19995. ფლო რანს ბე ნუა რო მე რი, ჰა ინ რიხ კლე ბე სი, ევ რო პის საბ ჭოს სა მარ თა ლი, 2005 წ.6. ევროპის საბჭო – 800 მილიონი ევროპელი, ევროპის საბჭოს წარმომადგენლობა

საქართველოში, თბილისი, 2006 წ.7. კონ სტან ტი ნე კორ კე ლი ა, ნა ნა მჭედ ლი ძე, ალექ სან დრე ნალ ბან დო ვი, სა ქარ-

თვე ლოს კა ნონ მდებ ლო ბის შე სა ბა მი სო ბა ადა მი ა ნის უფ ლე ბა თა ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცი ი სა და მი სი და მა ტე ბი თი ოქ მე ბის სტან დარ ტებ თან, თბი ლი სი, 2003 წ.

8. კონ სტან ტი ნე კორ კე ლი ა, ადა მი ა ნის უფ ლე ბა თა ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცი ის გა მო-ყე ნე ბა სა ქარ თვე ლო ში, თბი ლი სი, 2003 წ.

9. ადა მი ა ნის უფ ლე ბა თა ევ რო პუ ლი სა სა მარ თლო და თქვე ნი ფუნ და მენ ტუ რი უფ-ლე ბე ბი, “კონ სტი ტუ ცი ის 42-ე მუხ ლი”, თბი ლი სი, 2005 წ.

10. სა ქარ თვე ლოს სა კონ სტი ტუ ციო სა სა მარ თლოს საქ მი ა ნო ბა და კონ სტი ტუ ცი უ-რი კონ ტრო ლი სა ქარ თვე ლო ში, თბი ლი სი, 2009 წ.

გა მო ყე ნე ბუ ლი კა ნონ მდებ ლო ბა:1. ადა მი ა ნის უფ ლე ბა თა ევ რო პუ ლი კონ ვენ ცი ა;2. ევ რო პუ ლი სა სა მარ თლოს რეგ ლა მენ ტი;3. ევ რო პის საბ ჭოს წეს დე ბა;4. სა ქარ თვე ლოს კონ სტი ტუ ცი ა;5. კა ნო ნი “სა ერ თა შო რი სო ხელ შეკ რუ ლე ბე ბის შე სა ხებ”;6. კა ნო ნი “ნორ მა ტი უ ლი აქ ტე ბის შე სა ხებ”;7. კა ნო ნი “სა ერ თო სა სა მარ თლო ე ბის შე სა ხებ”.

გა მო ყე ნე ბუ ლი ინ ტერ ნეტ რე სურ სე ბი:1. www.coe.int;2. www.echr.coe.int;3. www.coe.ge4. www.article42.ge.

გა მო ყე ნე ბუ ლი გა დაწყ ვე ტი ლე ბე ბი:1. შა მა ე ვი და 12 სხვა სა ქარ თვე ლო სა და რუ სე თის წი ნა აღ მდეგ; 2005 წ.2. დო ნა ძე სა ქარ თვე ლოს წი ნა აღ მდეგ, 2006 წ.3. დად ჯე ნი გა ერ თი ა ნე ბუ ლი სა მე ფოს წი ნა აღ მდეგ, 1981 წ.4. პლატ ფორ მა “ე ქი მე ბის სი ცოცხ ლი სათ ვის” ავ სტრი ის წი ნა აღ მდეგ, 1988 წ.5. ბან კო ი ვი ჩი და სხვე ბი ნა ტოს წევ რი სა ხელ მწი ფო ე ბის წი ნა აღ მდეგ, 2001 წ.

მის: თბილისი, 0108, შევჩენკოს ქ. №12, მე-5 სართული

ტელ: 998856 ტელ/ფაქსი: 932859;

ელ-ფოსტა: [email protected];

[email protected]

“კონსტიტუციის 42-ე მუხლი” არის ადამიანის უფლებათა დამცველი

არასამთავრობო, აპოლიტიკური ორგანიზაცია, რომელიც დაფუძნდა 1997

წელს. ორგანიზაციის მისიაა ხელი შუწყოს საქართველოს სამართლებრივ

სახელმწიფოდ ჩამოყალიბებას ადამიანის ფუნდამენტურ უფლებათა და

თავისუფლებათა დაცვის საერთაშორისო სტანდარტების დანერგვითა და

საზოგადოებრივი მართლშეგნების ამაღლების გზით.

ჩვენ დავიცავთ თქვენს უფლებებს როგორცქვეყნის შიგნით, ასევე ადამიანის უფლებათა

ევროპულ სასამართლოში!

თბილისი2010

ყდა ევროპის საბჭო · 6 “კონსტიტუციის 42-ე...

Documents