farkli saklama Şartlarinda muhafaza edİlen …acikarsiv.ankara.edu.tr/browse/27849/tez.pdf ·...
TRANSCRIPT
TÜRKİYE CUMHURİYETİ
ANKARA ÜNİVERSİTESİ
SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
FARKLI SAKLAMA ŞARTLARINDA MUHAFAZA EDİLEN
OKSİTETRASİKLİN, ENROFLOKSASİN, SÜLFONAMİD–
TRİMETOPRİM VE LEVAMİZOL İÇEREN VETERİNER
MÜSTAHZARLARININ ORJİNAL VE AÇILMIŞ ŞEKİLLERİNDEKİ
ETKİN MADDE DÜZEYİ
Shahram SAGHAEI
FARMAKOLOJİ ve TOKSİKOLOJİ ANABİLİM DALI
DOKTORA TEZİ
DANIŞMAN
Prof. Dr. Ender YARSAN
2014-ANKARA
TÜRKİYE CUMHURİYETİ
ANKARA ÜNİVERSİTESİ
SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
FARKLI SAKLAMA ŞARTLARINDA MUHAFAZA EDİLEN
OKSİTETRASİKLİN, ENROFLOKSASİN, SÜLFONAMİD–
TRİMETOPRİM VE LEVAMİZOL İÇEREN VETERİNER
MÜSTAHZARLARININ ORJİNAL VE AÇILMIŞ ŞEKİLLERİNDEKİ
ETKİN MADDE DÜZEYİ
Shahram SAGHAEI
FARMAKOLOJİ ve TOKSİKOLOJİ ANABİLİM DALI
DOKTORA TEZİ
DANIŞMAN
Prof. Dr. Ender YARSAN
2014-ANKARA
iii
ÖNSÖZ
Beşeri ilaçlarda olduğu gibi, veteriner ilaçları ve yetiştiricilik ürünleri de bilimsel çalışmalar ve
teknolojik işlemler sonucunda ortaya çıkan ürünlerdir. Dolayısıyla, böyle ürünlerin
üretiminden dağıtımına ve tüketimine kadar geçen tüm aşamalarda önemli boyutlarda
ekonomik kaynakların kullanımı, devamlı olarak kamu gözetimi, ileri düzeyde bilgi-beceri
birikimi, hekimlik sanatı uygulamaları ve çağdaş yetiştiricilik ilkeleri ile yakından ilişkisi söz
konusudur.
Araştırma kapsamında antibakteriyel ve antelmintik amaçla yaygın şekilde kullanılan ilaçlar
için bu yönde bir değerlendirme yapıldı. Ayrıca çalışma kapsamında ambalajı açılmış ve
açılmamış ürünler karşılıklı olarak incelendi. Çalışma kapsamında, veteriner hekimlikte
yaygın şekilde kullanılan antibakteriyel ilaçlardan oksitetrasiklin, enrofloksasin ve
sülfametoksazol-trimetoprim ile antelmintik ilaçlardan levamizol'ün farklı saklama
şartlarındaki etkin madde düzeylerinin araştırılması amaçlandı. Bu kapsamda olacak şekilde
açılmamış haldeki orjinal ambalajlarında ve kapağı açılmış şekildeki ilaçlar oda ısısında,
karanlıkta ve buzdolabı ortamında farklı sürelerde bekletilerek etkin madde analizleri
gerçekleştirildi.
Bu çalışma konusunu belirlenmesinde, çalışmaların yürütülmesinde ve Doktora eğitimimin
süresinde, yardım ve desteklerini esirgemeyen değerli danışman hocam Ankara Üniversitesi
Veteriner Fakültesi Farmakoloji ve Toksikoloji Anabilim Dalı öğretim üyesi sayın Prof.Dr.
Ender YARSAN ki hem bilimsel olarak ve hem de kişisel olarak çok şeyler bana öğrettiler
başta olmak üzere, tez izleme komitesindeki hocalarım Ankara Üniversitesi Veteriner
Fakültesi Farmakoloji ve Toksikoloji Anabilim Dalı öğretim üyesi sayın Prof.Dr. Emine
BAYDAN ve Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı Başkanı
sayın Prof.Dr. Mehmet ŞAHAL, çalışmalarım boyunca katkılarını esirgemeyen Ankara
Üniversitesi Veteriner Fakültesi Farmakoloji ve Toksikoloji Anabilim Dalı Başkanı Prof.Dr.
Sezai KAYA, ve Anabilim Dalı Öğretim Üyelerine; Doç. Dr. Levent ALTINTAŞ’a, Araştırma
Görevlerinden Dr. Begüm YURDAKÖK, Farah Gönül AYDIN, Hidayet TUTUN, Sedat SEVİN
ve Kırıkkale Üniversitesi Veteriner Fakültesi Farmakoloji ve Toksikoloji Anabilim Dalında
Öğretim görevlilerinden Yrd. Doç. Dr. Hüsamettin EKİCİ, doktora ve yüksek lisans yapan
arkadaşlarıma, Kimyager Sayın Süreyya KARAASLAN, doktora sırasında sonsuz özveri ile
desteğini esirgemeyen çok sevgili eşim ve canım oğluma, sonsuz özveri ve destekleri ile
yanımda olan çok sevgili anne ve babam, ve eşimin sevgili ailesine teşekkürlerimi sunarım.
iv
İÇİNDEKİLER
Kabul ve Onay . ii
Önsöz iii
İçindekiler iv
Şekiller Dizini viii
Çizelgeler Dizini . xiv
1. GİRİŞ . 1
1.1. İlaçlarda Kalite ve Güvenilirlik 5
1.1.1. Stabilite (Dayanıklılık) . 7
1.1.1.1. Kimyasal Stabilite 9
1.1.1.2. Fiziksel Stabilite .. 9
1.1.1.3. Mikrobiyolojik Stabilite 9
1.1.1.4. Terapötik Stabilite 9
1.1.1.5. Toksikolojik Stabilite 10
1.1.1.6. Hızlandırılmış Stabilite Testleri 10
1.1.2. Belirgin Değişiklikler 10
1.2. Çalışma Kapsamında Değerlendirilen İlaçlar 11
1.2.1. Tetrasiklin Grubu 11
1.2.1.1. Dayanıklıkları . 12
1.2.2. Oksitetrasiklin 12
1.2.2.1. Özellikleri 13
1.2.2.2. Farmakokinetik Özellikleri 14
1.2.2.3. Etki Şekli 16
1.2.2.4. Etkili Plazma Yoğunlukları 16
1.2.2.5. Etkisi ve Etki Spektrumu 16
1.2.2.6. Dirençlilik 17
1.2.2.7. Kullanılması 17
1.2.2.8. Muhafaza Şartları ve Raf Ömrü 17
1.2.3. Kinolonlar 18
1.2.3.1. Florokinolonların Sınıflandırılması 18
1.2.3.2. Kinolonların Etki Mekanizması 19
1.2.3.3. Kinolonların Etki Spektrumu 20
1.2.3.4. Kinolonların Üstünlükleri 20
1.2.3.5. Zayıf Yönleri 21
1.2.3.5.1. Yan Etkiler 21
1.2.3.6. Kullanılma 22
v
1.2.4. Enrofloksasin 22
1.2.4.1. Özellikleri . 24
1.2.4.2. Farmakokinetik 25
1.2.4.3. Etki Şekli 26
1.2.4.4. Etki Spektrumu 27
1.2.4.5. İlaç Etkileşimleri 27
1.2.4.6. Yan Etkileri / Uyarılar 28
1.2.4.7. Toksisitesi 28
1.2.4.8. Kullanılması 29
1.2.4.9. Bakteriyel Direnç 29
1.2.5. Sülfonamidler 30
1.2.5.1. Sülfonamidlerin Genel Yapısı 31
1.2.5.2. Sulfonamidlerin Sınıflandırılması 33
1.2.5.3. Farmakokinetik 33
1.2.5.4. Sülfonamidlerin Etki Şekilleri 36
1.2.5.5. Sülfonamid Sinerjistleri 37
1.2.5.6. Sülfonamid Antagonistleri 37
1.2.5.7. Etki Spektrumu 38
1.2.5.8. Sülfonamidlerin Bakteriyel Direnci 38
1.2.5.9. Sülfonamidlerin Kullanılmaları 39
1.2.5.10. Sülfonamidlerin İstenmeyen Etkileri 39
1.2.6. Sülfametoksazol 41
1.2.7. Trimetoprim 41
1.2.7.1. Etki Şekli 41
1.2.7.2. Etki Spekturumu 42
1.2.7.3. Farmakokinetik Özellikleri 42
1.2.7.4. Trimetoprim – Sülfametoksazol Kombinasyonu 43
1.2.8. İmidazotiyazol Türevleri 43
1.2.9. Levamizol 43
1.2.9.1. Farmakokinetik 44
1.2.9.2. Etki Şekli 45
1.2.9.3. Etkisi 46
1.2.9.4. Yan Etkileri 47
1.2.9.5. Doz Aşımı / Zehirliliği 47
1.2.9.6. Kullanılmaması Gereken Durumlar 47
1.2.9.7. Kullanılması 48
1.2.10. Araştırmanın Amacı 48
2. GEREÇ ve YÖNTEM 50
vi
2.1. Gereç 50
2.1.1. Araç ve Cihazlar 50
2.1.2. Kimyasal Maddeler ve Çözeltiler 50
2.1.3. Laboratuvar Malzemeleri 50
2.1.4. İlaç Müstahzarları 51
2.2. Yöntem 51
2.2.1. Enrofloksasin Analizi 52
2.2.2. Oksitetrasilin Analizi 52
2.2.3. Uzun Etkili Oksitetrasilin Analizi 53
2.2.4. Levamizol Analizi 54
2.2.5. Sülfametoksazol-Trimetoprim Analizi 55
2.3. İstatistiki Hesaplamalar 56
3. BULGULAR 57
3.1. Enrofloksasin 57
3.2. Geleneksel Etkili Oksitetrasiklin 68
3.3. Uzun Etkili Oksitetrasiklin 79
3.4. Levamizol 84
3.5. Sülfametoksazol 94
3.6. Trimetoprim 104
4. TARTIŞMA 113
5. SONUÇ ve ÖNERİLER 124
ÖZET 125
SUMMARY 127
KAYNAKLAR 130
ÖZGEÇMİŞ 140
vii
ŞEKİLLER
Şekil 1.1. Oksitetrasiklinin kimyasal yapısı 14
Sekil1.2. Enrofloksasin kimyasal yapısı 23
Şekil 1.3. Sülfonamidlerin genel yapısı 32
Şekil 1.4. Levamizolun genel yapısı 44
Şekil 3.1. Başlangıç zamanı için Enrofloksasin Standart çalışması 0.5 ppm 58
Şekil 3.2. Başlangıç zamanı için Enrofloksasin Standart çalışması 1 ppm 59
Şekil 3.3. Başlangıç zamanı için Enrofloksasin Standart çalışması 2 ppm 59
Şekil 3.4. Başlangıç zamanı için Enrofloksasin Standart çalışması 4 ppm 59
Şekil 3.5. Başlangıç zamanı için Enrofloksasin Standart çalışması 8 ppm 60
Şekil 3.6. Başlangıç zamanı için Enrofloksasin Standart çalışması 10 ppm 60
Şekil 3.7. Çalışmanın 1.ayında Enrofloksasin Standart çalışması 2 ppm 60
Şekil 3.8. Çalışmanın 3. ayında Enrofloksasin Standart çalışması 2 ppm 61
Şekil 3.9. Çalışmanın 6. ayında Enrofloksasin Standart çalışması 2 ppm 61
Şekil 3.10. Çalışmanın 9. ayında Enrofloksasin Standart çalışması 2 ppm 61
Şekil3.11. Başlangıç zamanı için Enrofloksasin Standart çalışması 62
Şekil 3.12. Çalışmanın 1. ayı için Enrofloksasin Standart çalışması 62
Şekil 3.13. Çalışmanın 3. ayı için Enrofloksasin Standart çalışması 62
Şekil 3.14. Çalışmanın 6. ayı için Enrofloksasin Standart çalışması 63
Şekil 3.15. Çalışmanın 9. ayı için Enrofloksasin Standart çalışması 63
Şekil 3.16. Farklı saklama şartlarında muhafaza edilen Enrofloksasin’in zamana
bağlı etkin madde düzeyleri ------------------------------------------------------------- 65
Şekil 3.17. Enrofloksasin etken maddesi içeren A ve Yeni İlacın zamana ve farklı
saklama şartlarına bağlı etkin madde düzeyleri--------------------------------------- 66
viii Şekil 3.18. Enrofloksasin etken maddesi içeren A ve B spesiyalitelerinin zamana bağlı
etkin madde düzeyleri-------------------------------------------------------------- ------ 66
Şekil 3.19. Enrofloksasin içeren preparat için Kromatogram (Başlangıç Dönemi
- Ağzı Kapalı)----------------------------------- ------------------------ 67
Şekil 3.20. Enrofloksasin içeren preparat için Kromatogram (1.ay) ------------------------- 67
Şekil 3.21. Enrofloksasin içeren preparat için Kromatogram (3. Ay) -------------------------- 67
Şekil 3.22. Enrofloksasin içeren preparat için Kromatogram (6. Ay) 68
Şekil 3.23. Enrofloksasin içeren preparat için Kromatogram (9. Ay) 68
Şekil 3.24. Başlangıç zamanı için Oksitetrasiklin Standart çalışması 0.5 ppm 69
Şekil 3.25. Başlangıç zamanı için Oksitetrasiklin Standart çalışması 1 ppm 70
Şekil 3.26. Başlangıç zamanı için Oksitetrasiklin Standart çalışması 2 ppm 70
Şekil 3.27. Başlangıç zamanı için Oksitetrasiklin Standart çalışması 4 ppm 70
Şekil 3.28. Başlangıç zamanı için Oksitetrasiklin Standart çalışması 8 ppm 71
Şekil 3.29. Başlangıç zamanı için Oksitetrasiklin Standart çalışması 10 ppm 71
Şekil 3.30. Çalışmanın 1. ayında Oksitetrasiklin Standart çalışması 2 ppm 71
Şekil 3.31. Çalışmanın 3. ayında Oksitetrasiklin Standart çalışması 2 ppm 72
Şekil 3.32. Çalışmanın 6. ayında Oksitetrasiklin Standart çalışması 2 ppm 72
Şekil 3.33. Çalışmanın 9. ayında Oksitetrasiklin Standart çalışması 2 ppm 72
Şekil 3.34. Başlangıç zamanı için Oksitetrasiklin Standart çalışması 73
Şekil 3.35. Çalışmanın 1. ayında Oksitetrasiklin Standart çalışması 73
Şekil 3.36. Çalışmanın 3. ayında Oksitetrasiklin Standart çalışması 73
Şekil 3.37. Çalışmanın 6. ayında Oksitetrasiklin Standart çalışması 74
Şekil 3.38. Çalışmanın 9. ayında Oksitetrasiklin Standart çalışması 74
Şekil 3.39. Farklı saklama şartlarında muhafaza edilen Geleneksel Etkili
Oksitetrasiklin’in zamana bağlı etkin madde düzeyleri-------------------------- 76
ix Şekil 3.40. Oksitetrasiklin etken maddesi içeren A ve Yeni İlaçların zamana ve farklı
saklama şartlarına bağlı etkin madde düzeyleri--------------------------------------- 77
Şekil 3.41. Oksitetrasiklin etken maddesi içeren A ve B spesiyalitelerinin zamana bağlı
etkin madde düzeyleri --------------------------------------------------------------------- 77
Şekil 3.42. Oksitetrasiklin içeren preparat için Kromatogram (Başlangıç Dönemi
- Ağzı Kapalı)---------------------------------------------------------------------------------- 78
Şekil 3.43. Oksitetrasiklin içeren preparat için Kromotogram (1.Ay) 78
Şekil 3.44. Oksitetrasiklin içeren preparat için Kromatogram (3. Ay) 78
Şekil 3.45. Oksitetrasiklin içeren preparat için Kromatogram (6. Ay) 79
Şekil 3.46. Oksitetrasiklin içeren preparat için Kromatogram (9. Ay) 79
Şekil 3.47. Farklı saklama şartlarında muhafaza edilen Uzun Etkili Oksitetrasiklin’in
zamana bağlı etkin madde düzeyleri ---------------------------------------------------- 81
Şekil 3.48. Oksitetrasiklin etken maddesi içeren A ve Yeni İlaçların zamana ve farklı
saklama şartlarına bağlı etkin madde düzeyleri--------------------------------------- 82
Şekil 3.49. Oksitetrasiklin etken maddesi içeren A ve B spesiyalitelerinin zamana bağlı
etkin madde düzeyleri ----------------------------------------------------------------------- 82
Şekil 3.50. Oksitetrasiklin LA içeren preparat için Kromatogram (Başlangıç
Ağzı kapalı) --------------------------------------------------------------------------- ------ 83
Şekil 3.51. Oksitetrasiklin LA içeren preparat için Kromatogram (1. Ay) -- ------------- 83
Şekil 3.52. Oksitetrasiklin LA içeren preparat için Kromatogram (3. Ay) 83
Şekil 3.53. Oksitetrasiklin LA içeren preparat için Kromatogram (6. Ay) 84
Şekil 3.54. Oksitetrasiklin LA içeren preparat için Kromatogram (9. Ay) 84
Şekil 3.55. Başlangıç zamanı için Levamizol Standart çalışması 0.5 ppm 85
Şekil 3.56. Başlangıç zamanı için Levamizol Standart çalışması 1 ppm 85
Şekil 3.57. Başlangıç zamanı için Levamizol Standart çalışması 2 ppm 86
x Şekil 3.58. Başlangıç zamanı için Levamizol Standart çalışması 4 ppm 86
Şekil 3.59. Başlangıç zamanı için Levamizol Standart çalışması 8 ppm 86
Şekil 3.60. Başlangıç zamanı için Levamizol Standart çalışması 10 ppm 87
Şekil 3.61. Çalışmanın 1.ayında Levamizol Standart çalışması 2 ppm 87
Şekil 3.62. Çalışmanın 3. ayında Levamizol Standart çalışması 2 ppm 87
Şekil 3.63. Çalışmanın 6. ayında Levamizol Standart çalışması 2 ppm 88
Şekil 3.64. Çalışmanın 9. ayında Levamizol Standart çalışması 2 ppm 88
Şekil 3.65. Başlangıç zamanı için Levamizol Standart çalışması 89
Şekil 3.66. Çalışmanın 1. ayında Levamizol Standart çalışması 89
Şekil 3.67. Çalışmanın 3. ayında Levamizol Standart çalışması 89
Şekil 3.68. Çalışmanın 6. ayında zamanı için Levamizol Standart çalışması 90
Şekil 3.69. Çalışmanın 9. ayında Levamizol Standart çalışması 90
Şekil 3.70. Farklı saklama şartlarında muhafaza edilen Levamizol’ün zamana bağlı
etkin madde düzeyleri -------------------------------------------------------------- ------ 92
Şekil 3.71. Levamizol etken maddesi içeren A ve Yeni İlaçların zamana ve farklı
saklama şartlarına bağlı etkin madde düzeyleri------------------------------------- 92
Şekil 3.72. Levamizol içeren preparat için Kromatogram (Ağzı kapalı, başlangıç). 93
Şekil 3.73. Levamizol içeren preparat için Kromatogram (1. Ay) 93
Şekil 3.74. Levamizol içeren preparat için Kromatogram (3. Ay) 93
Şekil 3.75. Levamizol içeren preparat için Kromatogram (6. Ay) 94
Şekil 3.76. Levamizol içeren preparat için Kromatogram (9. Ay) 94
Şekil 3.77. Başlangıç zamanı için Sülfametoksazol Standart çalışması 0.5 pp 95
Şekil 3.78. Başlangıç zamanı için Sülfametoksazol Standart çalışması 1 ppm 95
Şekil 3.79. Başlangıç zamanı için Sülfametoksazol Standart çalışması 2 ppm 96
Şekil 3.80. Başlangıç zamanı için Sülfametoksazol Standart çalışması 4 ppm 96
xi Şekil 3.81. Başlangıç zamanı için Sülfametoksazol Standart çalışması 8 ppm 96
Şekil 3.82. Başlangıç zamanı için Sülfametoksazol Standart çalışması 10 ppm 97
Şekil 3.83. Çalışmanın 1. ayında Sülfametoksazol Standart çalışması 2 ppm 97
Şekil 3.84. Çalışmanın 3. ayında Sülfametoksazol Standart çalışması 2 ppm 97
Şekil 3.85. Çalışmanın 6. ayında Sülfametoksazol Standart çalışması 2 ppm 98
Şekil 3.86. Çalışmanın 9. ayında Sülfametoksazol Standart çalışması 2 ppm 98
Şekil 3.87. Başlangıç zamanı için Sülfametoksazol Standart çalışması 99
Şekil 3.88. Çalışmanın 1. ayında Sülfametoksazol Standart çalışması 99
Şekil 3.89. Çalışmanın 3. ayında Sülfametoksazol Standart çalışması 99
Şekil 3.90. Çalışmanın 6. ayında Sülfametoksazol Standart çalışması 100
Şekil 3.91. Çalışmanın 9. ayında Sülfametoksazol Standart çalışması 100
Şekil 3.92. Farklı saklama şartlarında muhafaza edilen Sülfametoksazol’un zamana
bağlı etkin madde düzeyleri--------------------------------------------------------------- 102
Şekil 3.93. Sülfametoksazol etken maddesi içeren A ve Yeni İlaçların zamana ve
farklı saklama şartlarına bağlı etkin madde düzeyleri ----------------------------- 102
Şekil 3.94. Sülfametoksazol – trimetoprim içeren preparat için Kromatogram
(Başlangıç, ağzı kapalı) -------------------------------------------------------------------- 103
Şekil 3.95. Sülfametoksazol – trimetoprim içeren preparat için Kromatogram (1.ay) 103
Şekil 3.96. Sülfametoksazol – trimetoprim içeren preparat için Kromatogram (3.ay) 103
Şekil 3.97. Sülfametoksazol – trimetoprim içeren preparat için Kromatogram (6.ay) 104
Şekil 3.98. Sülfametoksazol – trimetoprim içeren preparat için Kromatogram (9.ay) 104
Şekil 3.99. Başlangıç zamanı için Trimetoprim Standart çalışması 0.5 ppm 105
Şekil 3.100. Başlangıç zamanı için Trimetoprim Standart çalışması 1 ppm 106
Şekil 3.101. Başlangıç zamanı için Trimetoprim Standart çalışması 2 ppm 106
Şekil 3.102. Başlangıç zamanı için Trimetoprim Standart çalışması 4 ppm 106
xii Şekil 3.103. Başlangıç zamanı için Trimetoprim Standart çalışması 8 ppm 107
Şekil 3.104. Başlangıç zamanı için Trimetoprim Standart çalışması 10 ppm 107
Şekil 3.105. Çalışmanın 1. ayında Trimetoprim Standart çalışması 2 ppm 107
Şekil 3.106. Çalışmanın 3. ayında Trimetoprim Standart çalışması 2 ppm 108
Şekil 3.107. Çalışmanın 6. ayında Trimetoprim Standart çalışması 2 ppm 108
Şekil 3.108. Çalışmanın 9. ayında Trimetoprim Standart çalışması 2 ppm 108
Şekil 3.109. Başlangıç zamanı için Trimetoprim Standart çalışması 109
Şekil 3.110. Çalışmanın 1. ayında Trimetoprim Standart çalışması 109
Şekil 3.111. Çalışmanın 3. ayında Trimetoprim Standart çalışması 110
Şekil 3.112. Çalışmanın 6. ayında Trimetoprim Standart çalışması 110
Şekil 3.113. Çalışmanın 9. ayında Trimetoprim Standart çalışması 110
Şekil 3.114. Farklı saklama şartlarında muhafaza edilen Trimetoprim’in zamana bağlı
etkin madde düzeyleri ------------------------------------------------------------------- - 112
Şekil 3.115. Trimetoprim etken maddesi içeren A ve Yeni İlaçların zamana ve farklı
saklama şartlarına bağlı etkin madde düzeyleri------------------------------------ 112
xiii
ÇİZELGELER
Çizelge 3.1. Enrofloksasin standart çalışması; çalışma zamanlarında ve farklı dozlarda 58
Çizelge 3.2. Farklı saklama şartlarında muhafaza edilen Enrofloksasin’in zamana bağlı
etkin madde düzeyleri 64
Çizelge 3.3. Enrofloksasin etken maddesi içeren A ve Yeni İlacın zamana ve farklı
saklama şartlarına bağlı etkin madde düzeyleri 64
Çizelge 3.4. Enrofloksasin etken maddesi içeren A ve B spesiyalitelerinin zamana bağlı
etkin madde düzeyleri 65
Çizelge 3.5. Oksitetrasiklin standart çalışması; farklı zaman dozlarda 69
Çizelge 3.6. Farklı saklama şartlarında muhafaza edilen Geleneksel Etkili
Oksitetrasiklin’in zamana bağlı etkin madde düzeyleri 75
Çizelge 3.7. Oksitetrasiklin etken maddesi içeren A ve Yeni İlaçların zamana ve
farklı saklama şartlarına bağlı etkin madde düzeyleri 75
Çizelge 3.8. Oksitetrasiklin etken maddesi içeren A ve B spesiyalitelerinin zamana
bağlı etkin madde düzeyleri 76
Çizelge 3.9. Farklı saklama şartlarında muhafaza edilen Uzun Etkili Oksitetrasiklin’in
zamana bağlı etkin madde düzeyleri 80
Çizelge 3.10. Uzun etkili oksitetrasiklin etken maddesi içeren A ve Yeni İlaçların
zamana ve farklı saklama şartlarına bağlı etkin madde düzeyleri 80
Çizelge 3.11. Uzun etkili oksitetrasiklin etken maddesi içeren A ve B
spesiyalitelerinin zamana bağlı etkin madde düzeyleri 81
Çizelge 3.12. Levamizol’un standart çalışması; farklı zamanlar ve dozlarda 85
Çizelge 3.13. Farklı saklama şartlarında muhafaza edilen Levamizol’ün zamana bağlı
etkin madde düzeyleri 91
xiv Çizelge 3.14. Levamizol etken maddesi içeren A ve Yeni İlaçların zamana ve farklı
saklama şartlarına bağlı etkin madde düzeyleri 91
Çizelge 3.15. Sülfametoksazol’un standart çalışması; farklı zamanlarında ve dozlarda 95
Çizelge 3.16. Farklı saklama şartlarında muhafaza edilen Sülfametoksazol’un zamana
bağlı etkin madde düzeyleri 101
Çizelge 3.17. Sülfametoksazol etken maddesi içeren A ve Yeni İlaçların zamana ve
farklı saklama şartlarına bağlı etkin madde düzeyleri 101
Çizelge 3.18. Trimetoprimin standart çalışması; farklı zamanlarında ve dozlarda 105
Çizelge 3.19. Farklı saklama şartlarında muhafaza edilen Trimetoprim’in zamana bağlı
etkin madde düzeyleri 111
Çizelge 3.20. Trimetoprim etken maddesi içeren A ve Yeni İlaçların zamana ve
farklı saklama şartlarına bağlı etkin madde düzeyleri 111
1
1. GİRİŞ
GeniĢ anlamda ilaç, hastalıkları sağaltmak, hafifletmek veya önlemek ya da tanı amacıyla
veya fiziki ve cerrahi müdahaleleri kolaylaĢtırmak ya da fizyolojik olayları değiĢtirmek için
vücuda uygulanan maddeler olarak tanımlanabilir. Bu tanımdan hareketle, ilaçların
kaynakları, fiziksel ve kimyasal özellikleri, hazırlanma ve terkip edilmesi, ambalajı ve
saklama Ģartları farmakognozi ve farmasötik yönden önemli unsurlardır (Dana ve ark.,1993;
Kaya ve ark., 2007). Kemoterapi konakçıya zarar vermeksizin ya da çok az zarar vererek,
vücutta bulunan bakteri, virus, protozoa, iç ve diĢ parazitlerin geliĢmelerini durduran veya
onları öldüren kimyasal maddelerle yapılan sağaltım Ģeklidir. Bu terim, 19. yüzyılın
baĢlarında ilk kez Paul Ehrlich tarafından kullanılmaya baĢlanmıĢtır (Adams, 2001).
Kemoterapide ilk kullanılan maddeler metal tuzlar, iyot ve fenol olmuĢtur. Ancak bu
maddeler, bakterilerin yanında canlı hücresi için de zararlı olduğundan sadece yüzeysel
hastalıkların sağaltımında kullanılmıĢtır (Kayaalp, 1991). 1871 yılında Pasteur, çeĢitli
mikroorganizmaların sentezleyip kültür ortamına salıverdikleri maddelerle, diğer hastalık
yapıcı mikroorganizmaların geliĢmelerini durdurmaları veya onları öldürmelerini ifade eden
antibiyoz terimine değinmiĢtir (ġanlı,1988; Kayaalp, 2000).
Kemoterapinin tarihsel geliĢimi, gerçekte hekimlik mesleğinin geliĢmesine koĢut bir durum
izler. M.Ö. 2500 yıllarında Çinlilerin çıban, fronkül ve apse gibi yerel enfeksiyöz hastalıkları
bazı bitki ve mantarlardan elde ettikleri küflerle tedavi etmeklerine iliĢkin tarihsel belgeler
vardır (Booth ve Mcdonald,1988). Hippocrates (M.Ö. 460-370), Dioscorides (M.S.50) ve
Galenus (M.S.130), çeĢitli hastalıkların sağaltımında kemoterapi kapsamına giren bitkisel ve
madensel çıkaklı binlerce ilacın tarifini yapmıĢlardır. 15. yüzyılda Paracelsus (1493-1541),
metalik civayı “gri merhem’’ adı altında sifilisin rasyonel sağaltımında kullanmıĢtır (Reiner,
1982; ġanlı, 1988).
Kemoterapinin tarihsel geliĢiminde önemli bir aĢama da, 1640 yılında kınakına kabuklarının
sıtma hastalığının sağaltımında kullanılmasıdır. Uzun süre çeĢitli galenik preparasyonlar
2
halinde uygulanan bu kabukların etken maddeleri olan kinin ve kinkonin 1820 yılında
Pelletier ve Caventou tarafından izole edilmiĢtir (Rad, 2006; Ang, 2010).
Kemoterapötik ilaçlar alanındaki ilerlemeler, enfeksiyöz hastalıkların etkenleri hakkındaki
bilgilerin geliĢmesine koĢut olarak 19. yüzyılın ikinci yarısında baĢlamıĢtır. 1877’de Pasteur
ve Joubert’in çalıĢmalarıyla küflerle bakteriler arasında bir antagonizma’nın varlığı ortaya
konmuĢtur. Yine, fenoller birer antibakteriyel madde olarak sağaltıma girmiĢtir (Adams,
2001). Bu uygulamalar, kemoterapinin geliĢiminde çok önemli bir aĢamayı oluĢturur. Çünkü
bu maddelerin kullanımı sırasında yeni kemoterapötik ilaçların denemesine olanak veren pek
çok yeni veriler sağlanmıĢtır (Faghihi, 2004).
Kemoterapötik ilaçların sistemik olarak uygulanmasıyla ilk baĢarılı sonuçlar Ehrlich
tarafından alınmıĢtır. Histoloji ve mikrobiyoloji’de kullanılan boyaların ancak belirli hücre
tiplerini boyamaları veya hastadaki patojen mikroorganizmaları boyayıp, memeli hücrelerini
boyamamaları Ģeklindeki gözlemler bu araĢtırıcıyı hastalık etkeni mikroorganizmalara zarar
veren fakat konakçı insan veya hayvan hücrelerine pek zararlı olmayan kimyasal maddelerin
sentezlenebileceği fikrini vermiĢtir. Ehrlich, bu düĢünceden hareketle bir dizi çalıĢmaya
gerçekleĢtirmiĢ ve sonuçta tripanmavisi, atoksil, triparsamid ve savlarsan gibi sistemik
kemoterapötik ilaçları geliĢmiĢtir. Ehrlich’in bu buluĢlarıyla kemoterapide ampirik uygulamalar
dönemi sona ererek, yapı-etki iliĢkisine ve terapötik indeks esasına dayanan rasyonel bir
sağaltım dönemi baĢlamıĢtır (Kayaalp, 1991; ġanlı ve Kaya, 1993).
Bakteriyel enfeksiyonların sistemik kemoterapötiklerle sağaltımı ilk kez 1932’de Almanya’da
Domagk tarafından bir azo boyası olan prontosil’in sıçanların deneysel streptokok
enfeksiyonlarındaki etkenliğinin anlaĢamasıyla baĢlamıĢtır. Öte yandan 1937’de Trefouel ve
çalıĢma arkadaĢları Fransa’da sentezlenen ve prontosil ile aynı yapıya sahip olan rubiazol’un
vücutta biyotransformasyona uğrayarak sülfanilamide dönüĢtükten sonra etkinlik kazandığını
göstermiĢlerdir (Zooghi ve ark., 2004).
Bu kapsamda yapılan çalıĢmalar sonraki yıllarda daha etkin ve daha az toksisiteli yeni
sülfonamidlerin sentezlenmesine olanak sağlamıĢtır. Böylece birçok sistemik bakteriyel
3
enfeksiyonlar devrim niteliğindeki bu ilaçlarla denetim altına alınmıĢtır (Kafalı, 2008).
Sülfonamidler konusundaki temel çalıĢmalar bakteri metabolizması hakkında önemli
buluĢlara yol açmıĢ ve farmakoloji’de yeni alanların ortaya çıkmasını sağlamıĢtır. Aynı
Ģekilde, biyolojik antagonizmanın incelenmesi, karbonik anhidraz inhibitörlerinin bulunuĢu,
antitiroid ilaçların geliĢtirilmesi gibi konularda sülfonamidlerle ilgili temel araĢtırmalardan
etkilenmiĢtir (Reiner, 1982; Adams, 2001).
Sülfonamidlerle sağlanan devrimsel baĢarılar, küf mantarları ve bazı mikroorganizmalar
tarafından hazırlanan ve diğer mikroorganizmaların büyümesini durduran veya onları
tümüyle öldüren maddeler hakkındaki ilgiyi tekrar canlandırmıĢtır (Kayaalp,1991). 1887
yılında Pasteur ve Joubert’in antibiyotikler hakkındaki gözlemlerinden sonra 1889’da Charrin
ve Guienard’ın ve 1897’de Duchesne’nin enfeksiyöz hastalıkların sağaltımında
antibiyotiklerden yararlanılabileceğini ifade etmesine rağmen, bu konudaki en ilgili çekici
gözlem 1929’da Fleming tarafından yapılmıĢtır. Bu araĢtırıcı, Penicillium familyasından bir
küf mantarının ve kültür filtratlarının kültür ortamındaki stafilokokların bölünmesini önlediğini
göstermiĢtir (ġanlı,1999).1939’da Florey’in baĢkanlık ettiği bir grup araĢtırıcı, Penicillinum
notatum adlı yeĢil küf mantarından penicilin adını verdikleri maddeyi izole etmiĢler ve bunun
deney hayvanları ile insanlardaki enfekeksiyöz hastalıklarda etkinliğini göstermiĢlerdir
(Reiner, 1982). Penisilin’in bulunuĢu, antibakteriyel kemoterapide en önemli aĢamayı
oluĢturan antibiyotik çağının açılmasına olanak sağlamıĢtır. ÇeĢitli bakterileri, aktinomisetleri
ve mantarları içine alan binlerce mikroorganizma türü üzerinde yapılan daha sonraki
çalıĢmalarla yüzlerce yeni antibiyotik keĢfedilmiĢ ve sentezlenmiĢtir. Bunlardan büyük bir
kısmı aĢırı derecede toksik olmaları nedeniyle sağaltıma girmemelerine karĢın, streptomisin
(1944), basitrasin ve P.A.S (1945), kloramfenikol ve polimiksinler (1947), aureomisin (1948),
neomisin ve viomisin (1949), tetramisin ve nistatin (1950), eritromisin (1952), tetrasiklin
(1953), sikloserin, novobiosin ve oleandomisin (1955), kanamisin (1957) gibi birbirini
izleyerek sağaltıma giren birçok antibiyotik, antibakteriyel kemoterapinin etkinlik alanını son
derece geniĢletmiĢlerdir (ġanlı,1988; Kayaalp,1991; Adams, 2001).
4
Bugün için mantarlar, gram-negatif basiller ve virusların sebep olduğu bazı hastalıklar hariç,
çok sayıdaki sistemik enfeksiyonlar var olan antibiyotiklerle oldukça etkili bir Ģekilde
sağaltılabilir. Ancak çok sayıda ve çeĢitte antibiyotiğin kemoterapiye girmesi, yeni sorunların
da ortaya çıkmasına neden olmuĢtur. Böylece, bazı stafilokoklar ve gram negatif bakteriler
anti bakteriyel maddelerin birçoğuna karĢı direnç kazanmıĢlardır (Zooghi ve ark., 2004).
Keza, yaygın antibiyotik kullanımı süper enfeksiyonlar gibi yeni hastalık tiplerinin doğmasına
ve yaygın besinsel kirlenmelere neden olmuĢtur. Bununla beraber, bir bütün olarak
düĢünülürse bakteriyel enfeksiyonların kemoterapisi farmakolojinin en parlak uygulama
alanlarından birini oluĢturur (Reed ve Bayly, 2009).
Antibiyotikler mikroorganizmaları öldürme veya büyümelerini inhibe etme kapasitesine sahip
olan doğal veya sentetik ilaçlardır. Antibiyotikler insanların, hayvanların ve bitkilerin
enfeksiyöz hastalıklarının tedavisinde kullanılan kimyasal ajanlarda olduğu gibi konakçı için
yeterli derecede non-toksiktir (Adams, 2001; Ramsey, 2008). Bu gibi kimyasallar çevrede
uzun süredir varlık göstermekte ve insanlar ve hayvanlar ile mikroplar arasındaki savaĢta rol
oynamaktadır. Antibiyotikler, veteriner hekimlik alanında da en sık kullanılan ilaç grubunu
oluĢtururlar.
Bütün bakterilerde yavaĢ geliĢme, hızlı geliĢme ve dinlenme dönemlerinden oluĢan üç
çoğalma devresi vardır. Antibiyotikler bakterilerin hızlı ve yavaĢ geliĢme dönemlerinde etki
gösterir. Bu etkileĢim ya bakterilerin öldürülmesi (bakterisid etki) veya bakterilerin geliĢimi ve
üremesinin durdurulması (bakteriyostatik etki) Ģeklinde olur. Örneğin penisilinler,
aminoglikozidler, sefalosporinler, vankomisin, florokinolonlar ve basitrasin bakterisid etkiye,
tetrasiklinler, makrolidler ve sülfonamidler bakteriyostatik etkiye sahiptirler (ġener,1990;
Kayaalp, 1991; BaĢoğlu, 2000).
Antibiyotikler, etki spektrumlarına göre ise dar ve geniĢ spektrumlu antibiyotikler olarak da
sınıflandırılırlar. Bu sınıflandırmaya göre doğal penisilinler, izoniazid, nistatin ve polimiksin
dar spektruma, sentetik ve yarısentetik penisilinler, tetrasiklinler ve sülfonamidler ise geniĢ
spektruma sahip antibiyotiklerdir. Bunlardan geniĢ spektrumlu antibiyotikler saha Ģartlarında
çalıĢan veteriner hekimler tarafından daha çok tercih edilmesine rağmen bu grup
5
antibiyotiklerin süper enfeksiyonlar gibi istenmeyen etkilere neden olabileceği de
unutulmamalıdır (Evans, 1991; Dökmeci ve ark.,1992). Günümüzde hayvansal üretimde
artıĢların gözlenebilmesi, kitlesel hayvancılık modelinin sürdürülebilmesi, hayvan sağlığının
etkili bir Ģekilde korunabilmesi ve verimliğin en üst düzeye çıkarılabilmesinde veteriner
ilaçları ve yetiĢtiricilik ürünleri vazgeçilmez maddeler konumuna gelmiĢtir (Reed ve Bayly,
2009). Bugün için veteriner hekimlik ve hayvan yetiĢtiriciliğinin en önemli araçlarından biri
konumunda olan veteriner ilaçları, hayvan sağlığının ve verimli hayvancılığın baĢlıca
güvencesi olarak kabul edilmektedir. Bu yüzden hayvan yetiĢtiriciliğinde hastalıkların
sağaltımı ve önlenmesi, geliĢimin hızlandırılması ve yemden yararlanmanın iyileĢtirilmesi,
parazitler hastalıkların kontrolü ve beslenmenin desteklenmesi amacıyla antibiyotik, hormon,
kimyasal bileĢikler, vitamin ve mineral maddeler kullanılmaktadır (Faghihi, 2004). Özellikle
antibiyotiklerin kullanılması geçmiĢte hayvanlarda önemli telefat ve ekonomik kayba yol
açmıĢ olan birçok hastalık bugün daha ortaya çıkmadan engellenebilmektedir. Ama 1950’li
yıllardan itibaren, özellikle geliĢmenin hızlandırılması amacıyla yem katkı maddelerinin
kullanılmaya baĢlanmasıyla, yukarıda sayılan yararlı etkilerin yanında, protozoa, iç ve dıĢ
parazit türleri arasında dirençli suĢların ortaya çıkmasıyla kendini gösteren birçok sorunla
karĢılaĢılmıĢtır (Karen, 1999).
1.1. İlaçlarda Kalite ve Güvenilirlik
Tüketime sunulan ürünlerin kalite ve güvenilirliğinin değerlendirilmesi halk sağlığı ve gıda
güvenliği yönüyle son derece önemlidir. Rekabetin hızla arttığı günümüz ticari hayatında
üretici firmalar pazar paylarını büyütmek ve rekabet edilebilecek kalitede ürün elde etmek
için araĢtırma-geliĢtirme çalıĢmalarını artırmıĢlardır. Uluslararası ticaretin hızla artması ve
ürünlerde kalite ve güvenliğin öne çıkması resmi kurumların bu alandaki kontrol ve
denetleme çalıĢmalarının artmasını da teĢvik etmiĢtir. Sağlık gibi çok önemli bir alanda
yoğun Ģekilde kullanılan ilaçlar için güvenlik ve kalite, diğer ürün gruplarına göre çok daha
büyük önem arz eder (Ekici, 2011).
6
Ġlaçlar etiketinde belirtildiği Ģekilde saklanmalıdır; bazı ilaçların nem, bazıların ıĢık,
bazılarının da ısıdan etkilendikleri ve etiketlerinde buna göre talimat bulunduğu
unutulmamalıdır. Bu sebeple, ilaçlar karanlık ve kuru bir yerde, buzdolabı ortamında da
donmaktan korunarak saklanmalıdır (Kaya ve ark., 2007).
Hiç yan etkisi olmayan, diğer bir deyiĢle yüzde yüz güvenli olan bir ilaç yoktur. Sırf bu
nedenle bile ilaç, yakından izlenmeyi ve olası olumsuz etkilerine karĢı aktif olmayı gerektirir.
YaĢamın herhangi bir döneminde ilaçla muhatap olan herkesin, ilaç üreticisinden ilacı öneren
hekime, ilacı uygulayan sağlık elemanlarından ilacı sağlayan eczacı ve ilaç tüketicisine kadar
herkesin ilaç kullanımı muhafazası ve olası zararlı etkileri konusunda dikkatli olmaları gerekir
(Pekmezci, 2008).
Ġnsan ve hayvan hastalıklarının sağaltımı amacıyla ilaç seçimi ve bilinçli bir Ģekilde kullanımı
ancak yeterli bir ilaç bilgisiyle sağlanabilir. Ġnsan hekimliğinden farklı olarak, veteriner
hekimliğinde genellikle sağaltım konusu olan hasta hayvan ekonomik bir değer olması
niteliğidir (Faghihi, 2004). Dolaysıyla ilaç çeĢitleri seçilirken, sağlık yararı ve risk durumu
bakımından olduğu kadar, ekonomik değer ve karlılık yönlerine de özen gösterilmesi gerekir.
Keza, hayvan türleri ve fizyolojik durumları arasında aynı ilaç etkin maddesine karĢı önemli
duyarlılık ayrımları söz konusudur. Ayrıca, veteriner sağaltımında kullanılan ilaçlardan
çoğunluğunun insanlar için muhtemel birer zehir olabilecekleri ve besin değeri olan
hayvanlara geçen artıklarının tüketici durumundaki insanlarda akut ve kronik zehirlenme riski
yaratabileceği gerçeğinin iyi bilinmesi de zorunludur (ġanlı, 2002). Örneğin sülfonamidler
gıda olarak tüketilen hayvanların üretiminde yaygın bir Ģekilde subterapötik ve terapötik
konsantrasyonlarda kullanılmaktadır, fakat karsinojenik ve mutajenik potansiyelleri ve tiroit
toksisitesi ile ilgili endiĢelerin artması kullanımını azaltmakta, daha uzun süren atılım ve sıkı
kalıntı izleme çalıĢmalarına neden olmaktadır. Gıda olarak tüketilen hayvanlarda uygulanan
bu sülfonamidler; sülfametazin, sülfadimetoksin, sülfakuinokzalin, sülfaklorpridazin,
sülfatiyazol, sülfasetamid ve sülfanilamid’dir. Sülfametazin’in karsinojenik özellikleri
hakkındaki bazı çalıĢmalar son zamanlarda yürütülmektedir. Bu ilaç kemirgenlerdeki tiroid
tümörlerinin hormonal karıĢıklığına neden olmasının kuvvetle muhtemel olduğu ve insanların
7
sülfamethazinin sınır değerinin altındaki düzeylerde bu maddeye maruz kalmalarının
karsinojenik bir risk taĢımayacağı sonucuna varılan FAO/WHO MüĢterek Gıda Katkıları
Uzman Komitesi’nce değerlendirilmiĢtir (Bewil, 1982).
Veteriner hekim bir taraftan hayvan hastalıkların koruyucu ve iyileĢtirici sağaltımını yaparken,
diğer taraftan da toplum sağlığını da göz önünde bulundurmak zorundadır. Bu nedenle
veteriner hekim; sağaltım için gerekli olandan fazla ilaç temin etmemeli, vermemeli veya
yazmamalıdır; bu durum özgün ambalajı açılıp veya kullanılması sırasında hazırlanıp
artakalan ilacın bozulmasına veya hatalı kullanılmasına sebep olabilmektedir. Kullanım
süresi dolmuĢ ilaçları kullanmaktan veya kullanılmasına fırsat vermekten kaçınmalıdır (Kaya
ve ark, 2007).
1.1.1. Stabilite (Dayanıklılık)
Stabilitede esas olan, etkin maddenin hazırlanan spesiyalite içerisinde durağan kalmasıdır.
Zaman içinde, çeĢitli iç ve dıĢ etkenler sonucu, etkin madde değiĢikliğe uğrayarak bozulma
ürünleri oluĢmaya baĢlar. Bu bozulma ürünlerinin farmakolojik etkisi, etkin madde ile aynı
olabileceği gibi farklı ya da toksik de olabilir. Ayrıca stabilite, sadece etkin madde için geçerli
değildir. Aynı zamanda formülasyona konulan yardımcı maddelerin stabilitesi de önemlidir.
Diğer yandan stabilitede etkin maddenin kimyasal olarak gösterdiği etkinlik yanında, biyolojik
olarak gösterdiği etkinlik de önemlidir. Spesiyalitenin stabilitesine etkiyen dıĢ etkenlerin
baĢlıcaları ısı, ıĢık, nem, O2 gibi faktörlerdir. Ġç etkenler ise, maddenin kendi reaksiyon
yeteneği veya yardımcı maddelerin veya çözücülerin etkileridir. Bütün bunlar maddenin raf
ömrünü etkiler. Raf ömrünün belirlenmesi de spesiyalitenin son kullanma tarihinin
saptanması açısından önemlidir. Raf ömrü, spesiyalitenin üretildiği tarihten baĢlayarak
özelliklerini koruyacağı zaman süreci olarak tanımlanır (Değim, 1990; Atasoy, 1998).
Ġlaçta stabilitenin sağlanmasının öncelikli amacı; spesiyalite içindeki etkin madde ile ilaç
Ģeklinin kendisinin, belirtilen süreler içerisinde ve hasta tarafından kullanılana kadar herhangi
bir nedenle etkisini veya özelliklerini belli sınırların altında olacak Ģekilde kaybetmesini
önlemektedir. Bir formülasyonun stabilitesi değerlendirilirken göz önünde bulundurulması
gereken birçok ölçüt vardır. Bunlardan bazıları; yüzey görünümü, sertliği, ufalanma-aĢınma
8
miktarı, dağılma zamanı, çözünme hızı ve viskozitesi gibi fiziksel faktörlerdir (Atasoy, 1998).
Önemli olan noktalardan birisi de, ilacın içerisindeki etkin maddenin doz Ģekli içerisinde
kimyasal olarak parçalanıp, parçalanmadığının bilinmesidir. Bir ilacın geliĢtirilmesi sırasında
bozulma ürünlerinin tanımlanması yanında, bozulma mekanizması ve kinetiğinin de
anlaĢılması gerekmektedir. Bozulma ürünlerinin kantitatif yönden incelenmesi, bu ürünler
toksik ise daha da önem kazanır. Gerçekte stabiliteyi belirleyici ölçüt, o ürünün raf ömrü
boyunca etkin maddesinin resmi ya da kabul edilmiĢ standartlara uygun olarak kaldığının
gösterilebilmesidir. Diğer yandan ilaçların bozulmalarının hangi Ģartlarda ve ne Ģekilde
olduğunun bilinmesi, ilaçların kullanılabilirlikleri açısından önemlidir (Bozkur, 1989). Ġlaçların
stabilitesi genellikle 3 yönde incelenir. Sıcaklık, nem, ıĢık, pH, ambalaj, iyon kuvveti,
yardımcı veya diğer etkin maddelerle reaksiyon gibi çeĢitli fiziksel ve kimyasal faktörler,
ilaçların kimyasal stabilitesi üzerine etkilidir. Hidroliz, oksidasyon, redüksiyon,
dekarboksilasyon, rasemizasyon gibi kimyasal reaksiyonlar etkin maddenin bozulmasına yol
açabilir (Bulut,1990). Yine ilaçların fiziksel stabilitesini ortaya koyan baĢlıca özellikler
arasında genel olarak faz ayrıĢımları, parçacık büyüklüğü değiĢimi, viskozite değiĢiklikleri,
polimorfizm, etkin maddelerin kristal yapısındaki değiĢimler, izomerizasyon, nem oranı
değiĢimi, buharlaĢma ile kayıp, ıĢık, ıĢın, sıcaklık ve nemin etkisi de sayılabilir. Mikrobiyolojik
stabilitede baĢlıca faktörleri etkin ve yardımcı maddelerin iĢlenmeden önceki mikrobiyolojik
saflıkları, imalat tekniklerinin kontaminasyona etkisi, imalat hijyeni, ilaç Ģekillerinde
mikrobiyolojik saflığının sağlanması ile koruyucu maddelerin etkileridir (Bozkur, 1989).
Etkin madde veya farmasötik ürünün raf ömrü boyunca uymak zorunda olduğu fiziksel,
kimyasal, biyolojik ve mikrobiyolojik test kriterleridir. Raf ömrü spesifikasyonları, ürünün
serbest bırakılma spesifikasyonlarından ancak kabul edilebilir ve doğrulanmıĢ sapmalar
gösterebilir. Bu sapmalar stabilitenin değerlendirilmesine ve saklama sırasında gözlenen
değiĢikliklere dayanmalıdır. Bir etkin maddenin veya farmasötik ürünün önerilen kap/kapak
sistemi içinde, uygun koĢullarda saklandığında belirli sayıda seri üzerinde yapılan stabilite
çalıĢmaları ile tespit edilen spesifikasyonlarına uygun olmasının beklendiği zaman sürecidir.
Raf ömrü, en düĢük stabiliteyi gösteren seri dikkate alınarak tespit edilmelidir. Bir ilacın raf
9
ömrü boyunca bu beĢ stabilite özelliğini yerine getirmesi gerekir (Değim,1990; Atasoy, 1998).
Bunlar:
1- Kimyasal stabilite
2- Fiziksel stabilite
3- Mikrobiyolojik stabilite
4- Terapötik stabilite
5- Toksikolojik stabilite
1.1.1.1.Kimyasal Stabilite: Her etkin madde kimyasal bütünlüğünü veya etiketinde belirtilen
potensini, önceden belirlenmiĢ sınırlar içinde korumalıdır. Bir ilacın stabilite profilinin
izlenebilmesi için, bozunma kinetiğinin bilinmesi mutlaka gereklidir. Stabilite bilgileri, iyi
planlanmıĢ ve dikkatle gerçekleĢtirilen kinetik çalıĢmalar sonunda elde edilir (Kafalı, 2008).
Farmasötik ürünlerde meydana gelen bozunma reaksiyonları belirli bir hızla ve kinetikle
gerçekleĢir ilacın kimyasal olarak raf ömrü hesapları yani etkin maddenin % 10'unun
bozunduğu süre (t %10), kinetik hesaplara göre yapılır. Bozunma sonucunda ortaya çıkan
bozunma ürünlerinin de bilinmesi ve ayrılması stabilite açısından önem taĢır (Bulut, 1990).
1.1.1.2. Fiziksel Stabilite: Farklı ilaç Ģekillerine göre fiziksel stabilite özellikleri de
değiĢmektedir. Bunlar, ürünün görünüĢü, renk, koku, tat, homojenlik, pH, berraklık, viskozite,
faz ayrıĢması, dağılma, sertlik, aĢınma ve çözünme hızı gibi özelliklerdir (Değim, 1990).
1.1.1.3. Mikrobiyolojik Stabilite: Özellikle sıvı ve yarı katı ilaç Ģekillerinde (çözelti,
süspansiyon, emülsiyon, krem, merhem) mikrobiyolojik üreme söz konusudur. Mikrobiyolojik
üremeyi engellemek amacıyla ürüne ilave edilen antimikrobiyal maddelerin etkilerini,
önceden belirlenmiĢ sınırlar içinde sürdürmeleri gerekir. Parenteral ürünler ise, raf ömrü
boyunca sterilitelerini korumalıdırlar (Bozkur, 1989).
1.1.1.4. Terapötik Stabilite: Kimyasal, fiziksel ve mikrobiyolojik stabilitedeki aĢırı
değiĢiklikler preparatın terapötik etkinliğini etkiler. Örneğin, katı ilaç Ģekillerinden etkin
10
maddenin çözünme hızının zamana bağlı olarak azalması sonucunda etkin madde daha geç
emilebilir. Polimorfizm gösteren bir etkin maddenin, saklama koĢullarına bağlı olarak kristal
Ģekli ve buna bağlı olarak çözünme özellikleri değiĢebilir. Bir diğer örnek supozituvarlar için
verilebilir. Supozituvarlarda sıvağın erime özelliklerinin değiĢmesi sonucunda vücut
sıcaklığında erimemesi söz konusu olabilir. Bu da ilacın terapötik stabilitesini doğrudan
etkiler (Değim, 1990; Atasoy, 1998).
1.1.1.5. Toksikolojik Stabilite: Toksikolojik instabilite nadiren görülür. Etkin madde
yeterince stabil değilse ve oluĢan bozunma ürünleri etkin maddeden daha toksik ise veya
yardımcı maddelerin bozunma ürünleri toksik ise, toksikolojik stabiliteden söz edilir.
Bozunma sonucunda toksisitede önemli bir artıĢ olmamalıdır (Bozkur, 1989).
1.1.1.6. Hızlandırılmış Stabilite Testleri
Formal stabilite test programının bir parçası olup, abartılmıĢ saklama koĢulları (yüksek
sıcaklık ve yüksek nem gibi) uygulamak suretiyle kimyasal bozunma ve fiziksel değiĢim
hızını artırmaya yönelik çalıĢmalardır (Atasoy, 1998).
Bu çalıĢmalar geçici bir raf ömrü tespitinde yardımcı olabilir, nakliye gibi, ürünün etiketinde
belirtilen saklama koĢullarının dıĢındaki koĢullara kısa süre maruz kalmasının sonuçlarını
değerlendirmek üzere kullanılabilir. Ancak hızlandırılmıĢ stabilite çalıĢmaları daima beklenen
saklama koĢullarında yürütülen gerçek zaman (uzun süreli) stabilite çalıĢmaları ile
tamamlanmalıdır (Bozkur, 1989).
1.1.2. Belirgin Değişiklikler
BaĢlangıçtaki etkin madde içeriğinin % 5 kaybı belirlenmiĢ bir parçalanma ürününün kabul
edilebilir limitlerin dıĢına çıkması, pH değerinin limitin dıĢına çıkması, çözünme hızı
sonuçlarının spesifikasyonlara uygun olmaması ile diğer spesifikasyonlardaki (örneğin
görünüĢ ve diğer fiziksel özellikler) ciddi sapmalar belirgin değiĢiklik olarak kabul edilir
(Değim, 1990; Atasoy, 1998).
11
1.2. Çalışma Kapsamında Değerlendirilen İlaçlar
1.2.1.Tetrasiklin Grubu
Tetrasiklin; Streptomyces rimosus isimli bakteri tarafından üretilen bir antibiyotiktir. Birçok
bakteriyel enfeksiyonda kullanılır. Veteriner sağıtımında en fazla kullanılan ve en önemli
antibiyotiklerin bulunduğu bir grubu oluĢtururlar (ġanlı, 1999; Kaya ve ark., 2007). Doğal
kaynaklı olan dört tetrasiklin türevi, Amerika BirleĢik Devletlerinde çeĢitli araĢtırıcılar
tarafından yürütülen sistemli araĢtırmalar kapsamında 100,000'den fazla toprak numunesinin
mantar çeĢitleri ve hazırladıkları antibiyotik içeriği yönünden taranması sonucunda ortaya
kondu. Bunlardan ilki olan klortetrasiklin (Chlortetracycline, Aureomycin),1948'de Duggar
tarafından Streptomyces aureofacines kültürlerinden ve oksitetrasiklin'de (Oxytetracycline,
Terramaycin) 1950'de Finlay tarafından Streptomyces rimosus kültürlerinden izole edildi
(Adams, 2001; Faghihi, 2004). Oksitetrasiklin 1950’li yıllarda Lioyd Convert tarafından
keĢfedilmiĢtir; formülü C22H24N2O92H2O’dir, bu yapı 1952 yılında Woodward tarafından
keĢfedilmiĢ ve1955 yılında ise patenti alınmıĢtır. Sarı renkli bir sodium tuzudur. Alkol, aseton
ve propilen glikolde çözünür. pH seviyesi 2-5 arasında değiĢir (Riviere ve Spoo, 2001).
185oC sıcaklıkta bozulur, Gram pozitif, Gram negatif bakteriler, Riketsialar, Clamidialar,
mikroplazmalar ve amipler gibi büyük bir mikrobik saha içinde etkilidir. Tetrasiklinler bugün
bir grup antibiyotiğe verilen genel isimdir. Bu grupta çok sayıda Tetrasiklin türevi antibiyotik
(tetrasiklin, oksitetrasiklin, klortetrasiklin, metasiklin, doksisiklin, minosiklin, limesiklin,
rolitetrasiklin, demetilklortetrasiklin gibi) vardır. Tetrasiklinler asetat gruplarının glutamik
asetat gruplarının glutamik asitle birleĢtirilmesiyle Ģekilenen 4 halkalı hidroksinaftasen
çekirdeği ve buna bağlı karboksamid grubu ihtiva ederler (Kater, 2006). Etkilerine karĢı
dirençli bakteri suĢları ortaya çıkmıĢ olmakla beraber, Türkiye de veteriner hekimlikte,
özellikle oksitetrasiklin olmak üzere, halen en çok kullanılan antibiyotikler arasındadırlar;
bunda etki spektrumlarının son derece geniĢ olması en önemli rolü oynar (ġanlı,1988; Kaya
ve ark., 2007).
12
1.2.1.1. Dayanıklıkları
Bu grup ilaçların dayanıklıkları ısı ve pH durumuyla sıkı sıkıya iliĢkilidir. Genellikle kuru toz
halindeki serbest baz ve hidroklorür tuzları normal ısıda 2 yıldan fazla bir süre antibakteriyel
etkinliklerini kaybetmeden saklanabilirler (ġanlı, 1988; Kater, 2006). Serbest baz halindeki
tetrasiklinlerle hazırlanan çözeltileri çok dayanıklıdır. Hidroklorür tuzlarından hazırlanan
çözeltileri de pH'ya bağlı olarak az veya çok hidrolize olarak ve baz presopitatı vererek
bozulur (Booth ve McDonald, 1988). Bu özellikleri nedeniyle, sulu çözeltileri hidroliz hızlarına
bağlı bir Ģekilde etkinliklerini kaybederler. Asit reaksiyonlu (pH 2.5 dolayında) çözeltileri
nisbeten dayanıklıdır; fakat alkali çözeltileri hızla bozulurlar (Adams, 2001).
Tetrasiklinler, pH ve ısı dıĢında, oksitleyici ajanlar ve enzimatik etkilere karĢı da çok
dayanıklıdırlar. Ancak güneĢ ıĢığı, hava ve alkali maddelerin etkisinde kalan sulu çözeltileri
hızla etkilerini kaybederler. Keza uygun koĢullarda korunmayan çözeltileri de yavaĢ yavaĢ
parçalanarak nefrotoksik etkili ve siyah renkli metabolitlere (epianhidro ve anhidro
tetrasiklinler) dönüĢürler (Reiner, 1982; ġanlı, 1988).
Dayanıklık bakımından tetrasiklinler aralarında ayrım gösterirler; en az dayanıklı olan türev,
klortetrasiklindir. Oksitetrasiklin orta derecede ve demetilklortetrasiklin de en dayanıklı
bileĢiklerdir (ġanlı, 1988; Faghihi, 2004).
Süresi dolmuĢ tetrasiklin preparasyonları parçalanarak böbrekler üzerinde toksik etki yapan
metabolitlere dönüĢürler (ġanlı,1988). Bunun sonucu olarak daha çok insanlarda, varlığı
saptanabilen tubuluslarda ve glomeruluslarda patolojik bozukluklara ve azot retensiyonuna
sebep olabilirler. Taze peraprasyonlarının bu tür yan etkileri görülmez (Reiner,1982; Mycek
ve ark., 2001).
1.2.2. Oksitetrasiklin
Oksitetrasiklin, Streptomyces rimosus tarafından üretilen ikinci tür tetrasiklin sınıfıdır. GeniĢ
spektrumlu olduğu için birçok farklı enfeksiyonun tedavisinde kullanılır. Formülü 1953 yılında
Robert Woodward tarafından keĢfedilmiĢtir. Woodward'ın bu keĢfi daha sonraları
13
Oksitetrasiklin'in bir türevi olan ve bugün belki de en yaygın kullanılan tetrasiklin antibiyotiği
olan Doksisiklin'in sentezi için çok önemli bir adımdır (ġanlı,1988; Fatemi, 1998).
Solunum yolu, sinüs, orta kulak, deri, idrar yolları iltihaplarından belsoğukluğuna kadar birçok
enfeksiyonun tedavisinde oksitetrasiklin kullanılabilir. Ayrıca ġarbon, Bruselloz, Tularemi,
Kolera ve Yersinia pestis tedavilerinde kullanılabilir. Ağır akne tedavisinde de sıkça kullanılır.
Ayrıca akvaryum balıklarındaki karın çökmelerinde kullanılır (Booth ve McDonald, 1988;
Nourmohamadzadeh, 1994).
Türkiye’de bugüne kadar, 35 dolayında enjeksiyonluk olmak üzere, 60’dan fazla
oksitetrasiklin içeren veteriner ilaç ruhsatlandırmıĢtır ve enjeksiyonluk ilaçların 25 kadarı da
uzun etkili müstahzarlardır. Oksitetrasiklin çeĢitli taĢıt ve çözücü maddeler kullanılarak
enjeksiyonluk olarak normal ve uzun etkili formülasyonu hazırlanıp kullanılan önemli
ilaçlardan birisidir. Bazı taĢıtlar (2-pirrolidon gibi) ve ağrı kesicilerle (lidokain gibi) normal
formülasyonlara göre daha yoğun çözelti Ģeklinde hazırlanan ve daha yüksek dozda
kullanılan uzun etkili formülasyonlar genellikle ≥3 gün süreyle plazma ve dokularda etkili
miktarlarda bulunur. Bu durum özellikle eti için yetiĢtirilen sığırlarda (kesim öncesi bekletme
süresi öngörülerek), sık ilaç kullanım sıkıntısını (hayvan, hekim, hayvan sahibi yönünden)
ortadan kaldırması sebebiyle, önemli bir avantaj sağlar. Veteriner hekimler tarafından çok
tercih edilmesi ve geniĢ Ģekilde kullanılması sebebiyle, birçok firma, özellikle uzun etkili
olmak üzere, oksitetrasiklin içeren ruhsatlı ilaca sahiptir (GKGM, 2014).
1.2.2.1.Özellikleri
Oksitetrasiklin, tetrasiklin türevi bir antibiyotiktir. Etkilerine karĢı dirençli bakteri suĢları ortaya
çıkmıĢ olmakla beraber, Türkiyede veteriner hekimlikte, halen en çok kullanılan antibiyotikler
arasındadır; bunun en önemli sebebi etki spektrumunun son derece geniĢ olmasıdır (Kater,
2006).
Oksitetrasiklin 1949 yılında Finlav tarafından Strep. rimosus kültürlerinden elde edilmiĢtir.
Asetat gruplarının glutamik asitle birleĢtirilmesiyle Ģekillenen 4 halkalı hidroksinaftasen
çekirdeği ve buna bağlı karboksamid grubu ihtiva eder (ġekil 1.1). Kimyasal olarak [(4S-
14
(4α,4αα,5α,5αα,6β,12αα]-4-(dimetilamino)1-,4,4α,5,5α,6.11.12α-oktahid-ro-3.5.6.10-12,12α-
hekzahidroksi-6-metil1,11-diokso-2-naftasenekarboksamid]’dir (Reiner, 1982).
Oksitetrasiklin amfoter bir maddedir; asit ve bazlarla tuzlar (oksitetrasiklin kalsiyum dihidrat,
hidroklorür gibi) yapar (Akman, 1974; Kaya, 2002; Faghihi, 2004). Sağaltımda asitlerle
yaptığı tuzları Ģeklinde kullanılır. En çok hidroklörür tuzu Ģeklinde bulunur. Oksitetrasiklin
hidroklorür sarı renkte, acı lezzetli, su ve organik çözücülerde serbestçe çözünen, krisralize
tozdur; 10 mg/ml sulu çözeltisi Ģiddetli asit (pH2.5) tepkimelidir. pKa’sı 3.3,7.3 ve 9.1’dir.
Alkali Ģartlarda hidrolize uğrar ve kloro-5-salisilik asit oluĢturur (Akman, 1977; Kaya, 2002).
IĢık ve rutubetin varlığında yavaĢ yavaĢ bozulur (ġanlı, 1988).
Şekil 1.1. Oksitetrasiklinin kimyasal yapısı (Anonim, 2014a).
Oksitetrasiklin baz ve tuz halinde oldukça dayanıklıdır; bu Ģekilde 2 yıl süreyle saklanabilir.
Sulu çözeltilerinin dayanıklığı daha azdır ve hızla parçalanır. Asit tepkimeli çözeltileri
dayanıklıdır, pH 4’de, soğutucuda 2 hafta süreyle saklanabilirken, pH 8’de hızla parçalanır.
Oksitetrasiklinin propilenglikol-su ile hazırlanan çözeltileri oldukça dayanıklıdır. Yükseltgen
maddelere, sıcak ve neme olduğundan daha dayanıklıdır (Kater, 2006).
1.2.2.2. Farmakokinetik Özellikleri
Oksitetrasiklin tüm yollarla (ağız, deri, parenteral, meme-içi, uterus-içi gibi) uygulanabilir. Tek
mideli hayvanlar ile buzağı, dana, kuzu, oğlak ve kanatlılara ağızdan verilebilir. Parenteral
olarak kullanılması durumunda DĠ yol tercih edilir. Derin KĠ enjeksiyon için, oksitetrasiklinin
magnezyum klörür (%2) ve bazı yerel anesteziklerle (prokain, lidokain gibi), ayrıca
propilenglikol ve suyla hazırlanan çözeltileri vardır. Uzun etkili enjeksiyonluk çözeltileri DĠ
yolla verilmemelidir (Nourmohamadzadeh,1994; Koç, 2009).
15
Ağızdan verildikten sonra sindirim kanalından genellikle yeterli olarak emilir; emilme
oranı>%50’dir. Bu yolla verildikten sonra etçillerde 2-4 saat, diğer hayvan türlerinde de 2-8
saat arasında plazmada doruk değere ulaĢır. Genellikle 6 saat süreyle plazmada yüksek
düzeyde kalır; bundan sonra düzeyi giderek azalır, 24 saat sonra etkisiz seviyeye iner. Bu
sebeple, oksitetrasiklinin ağızdan günlük dozu 2-4’e bölünerek verilmelidir (Akman, 1974;
Riviere ve Spoo, 2001; Kater, 2006).
Sindirim kanalında yem, süt ve süt ürünlerinin bulunması, kaolin, pektin, kalsiyum,
magnezyum, alüminyum ve demirli bileĢiklerin kullanılması emilmesini ≥%50 azaltabilir
(Plumb, 1991; Riviere ve Spoo, 2001). Süresi dolmuĢ tüm tetrasiklin müstahzarlarında
böbrekler için zararlı olabilen parçalanma ürünleri bulunabilir; bu sebeple, böyle maddeler
kullanılmamalıdır (Fatemi,1998).
Oksitetrasiklinin normal formülasyonları KĠ yolla verildikten sonra, danalarda uygulama
yerinden hızlı ve yüksek oranda (>%80) emilir (Nouws ve Vree, 1983). Sığırlarda uygulama
yeri ve çözeltinin hacmine göre 30 dakika ile birkaç saatte plazmada doruk düzeye ulaĢır
>50 saat süreyle plazmada ilaç deriĢimi ≥0.5 µg/ml seviyesinde kalır (Alexander, 1985).
Atlarda normal formülasyonu DĠ yolla 10 mg/kg dozda kullanıldığında 30 dk’da plazmada
doruk yoğunluğa (16.85 µg/ml) ulaĢır ve 6 saat süreyle 4.67 µg/ml seviyesinde kalır. Etkili
yoğunlukları 12 saat kadar sürer ve 24 saat sonra iz miktara iner (Riviere ve Spoo, 2001).
Köpeklerde DĠ yolla 5 mg/kg dozda verildiğinde kısa sürede etkili 1.25-5 µg/ml’lik plazma
deriĢimi sağlamakta, yarı ömrü 6 saat, Vd 2 saat ve klirensi de 4.2 ml/dk.kg’dır (Baggot ve
ark.,1977).
Oksitetrasiklinin özellikle uzun etkili müstahzarları (%12-30 çözeltiler) son derece irkilticidir.
Kasaplık hayvanlarda kas hasarı ve kalıntılara yol açması sebebiyle, bir yere sığırlarda 10
ml’den, koyun ve keçilerde 5 ml’den fazla uygulamaktan kaçınılmalıdır (Kaya ve ark., 2007).
Oksitetrasiklinin normal ve uzun etkili formülasyonlarının kullanılması ile hesaplanan bazı
farmakokinetik değiĢkenler arasında (emilme hızı, emilme oranı, plazmada etkili ve doruk
deriĢime ulaĢma süresi, etki süresi gibi) önemli farklar vardır (Faghihi, 2004).
16
1.2.2.3. Etki Şekli
Bakterilerde protein sentezini önler; bakterilerin geliĢmesini-üremesini engelleyerek
(bakteriyostatik etki) etkir. Bakterilerde 50S ribozomal alt bilimlere bağlanır ve aminoasil-
tRNA'nın buraya bağlanmasını engelleyip, protein sentezini bozar. 30S ribozomal alt birimi
de etkiler. Gram-negatif bakterilere, birisi basit geçiĢ diğeri etkin taĢıma olmak üzere, iki
mekanizmayla girer; Gram-pozitif bakterilere giriĢinde etkin taĢıma daha önemlidir (ġanlı,
1988; Faghihi, 2004; Kaya ve ark., 2007).
1.2.2.4. Etkili Plazma Yoğunlukları
Ġlacın plazmadaki etkili yoğunluğu 0.5-1 µg/ml arasındadır. Bu düzeylerdeki ilaç yoğunlukları
normal formülasyonların günlük tek dozda verilmesi ile kolayca sağlanır ve sürdürülebilir;
ama daha önce de değinildiği gibi, ağızdan günlük dozun 2-4'e bölünerek 6-12 saat arayla
verilmesi daha uygundur. Gram-pozitif bakteriler Gram-negatif olanlara göre daha düĢük
yoğunluktaki ilaçtan etkilenir (Plumb, 1991; Adams, 2001).
1.2.2.5. Etkisi ve Etki Spektrumu
Tetrasiklinlerin etkisi ve etki spektrumu genellikle birbirine benzer; bu sebeple,
oksitetrasiklinle ilgili söylenenlerin önemli bir kısmı diğerleri için de geçerlidir (ġanlı ve Kaya,
1993). GeniĢ etki spektrumludur; etki gücü kan, irin ve doku döküntülerinden az-çok etkilenir.
Gram-pozitif ve Gram-negatif bakterilere, Chlamydia (hayvanlarda psittakoz, insanlarda
Lenfogranuloma venerum grubu, inklusion konjunktivit, trahom gibi), Spiroketler (Lyme
hastalı etkeni de dahil), Actinomyset türleri, Mycoplasma türleri ve Rikettsia türlerine etkilidir
(ġanlı, 1988; Radostits ve ark., 2006; Ramsey, 2008).
Gram-pozitif bakteriler, Gram-negatif bakterilerden daha duyarlıdır. Plazmada <2-4 µg/ml ilaç
yoğunluklarından etkilenen bakteriler ilaca duyarlı, >16 µl/ml olanlar ise duyarsız olarak
kabul edilirler (Faghihi, 2004).
17
1.2.2.6. Dirençlilik
KazanılmıĢ direnç sebebiyle, stafilokoklar, enterokoklar, Enterobacter türleri, E.coli, klebsiella
türleri, Proteus türleri, Ps.aeruginosa, Salmonella türleri, Bacteroides türleri, Clostridium
türlerinin duyarlılığı değiĢkendir (Kaya ve ark., 2007).
1.2.2.7. Kullanılması
Tetrasiklinlerin etki spektrumları ve kullanım yerleri genellikle birbirine benzer. Ama
farmakokinetikleri arasında az-çok fark bulunması sebebiyle, bazı hastalıklarda birisi diğerine
tercih edilir; Örğ oksitetrasiklin öncelikle idrar ve dıĢkıyla çıkarıldığı, minosiklin ve
klortetrasiklin de gögüs zarına daha iyi nüfuz ettiği için, ilgili sistemlerin hastalıklarında daha
fazla tercih edilir (Nouws ve Vree, 1983: Plumb, 1991).
Oksitetrasiklin ağızdan dana, tay ve domuzlara günde 1-2 kez 10-20 mg/kg; köpek ve
kedilerde günde 2 kez 20-25 mg/kg; koyun ve keçilere günde 2-4 kez 10-20 mg/kg;
kanatlılarda yeme 100-600 mg/kg miktarlarda katılıp 5 gün, içme suyuna 100-300 mg/L
miktarlarda katılıp 3 gün süreyle verilir. Sürüngenlerde (kurbağa gibi) ağızdan günde bir kez
10 mg/kg dozda kullanılır (Dana ve ark., 1993).
At ve taylara DĠ ve DA yolla günde 2 kez 5-10 mg/kg; tüm parenteral yollarla sığır ve
danalara günde 1 kez 5-10 mg/kg; koyun ve keçilere tüm parenteral yollarla günde 1 kez 5-
10 mg/kg; köpek ve kedilere KĠ ve DĠ yolla 6-11 mg/kg dozlarda verilir (Riviere ve Spoo,
2001; Reed ve Bayly, 2009).
Uzun etkili müstahzarları Ģeklinde KĠ yolla sığır, koyun (genellikle irkiltici) ve keçilerde 20
mg/kg dozda 2-3 gün, 30 mg/kg dozda 5-6 gün arayla uygulanır (Ramsey, 2008; Koç, 2009).
1.2.2.8. Muhafaza Şartları ve Raf Ömrü
Genel anlamda oksitetrasiklin preparatları serin yerde (8-15ºC), ıĢıktan uzakta saklandığında
raf ömrü 3 yıldır. ġiĢe açıldıktan sonra, 15 ºC’nin altındaki sıcaklıkta, dondurulmadan
muhafaza edilmeli ve 28 gün içinde kullanılmalıdır (Anonim, 2014b).
18
1.2.3. Kinolonlar
Kinolonlar yaygın Ģekilde kullanılan antibakteriyel ilaçlardır. Bu ilaçların geliĢtirilmesi 1960’lı
yılların baĢlarında, yapısında flor ihtiva etmeyen ilk üyesi olan nalidiksik asit ile baĢlamıĢtır.
1980’lerde yapılarında 6-flor grubu bulunduran ve antibakteriyel etki spektrumları Gram
negatif bakterileri de kapsayacak Ģekilde geniĢletilmiĢ türevleri (norfloksasin, oflaksasin,
siprofloksasin gibi) ortaya çıkmıĢtır (Booth ve McDonald, 1988). Daha sonraki dönemde
Gram pozitif bakterilere karĢı etkisi artırılan florokinolonlar (moksifloksasin, gatifloksasin)
tedavisel amaçla kullanılmaya baĢlanmıĢtır. Son zamanlarda ise yüksek etkinliğe sahip, 6
numaralı C atomlarında flor grubu taĢımayan ancak yan zincirde flor ihtiva eden türevleri
geliĢtirilmiĢtir. Bu Ģekliyle hazırlanan ilaçlar naldiksik asit gibi klasik ilaçlardan belirgin
farklıklar gösterirler ve genel bir terim olarak da florokinolon yerine yalnızca kinolon olarak da
adlandırırlar (Adams, 2001). Florokinolonlar son yıllarda sağaltıma girmiĢ, bakterisit etkili ve
geniĢ spektrumlu antibiyotiklerdir (Faghihi, 2004).
Kinolonlar, 4-kinolonlar veya bazı önemli türevleri yapılarında flor içerdiği için, florokinolonlar
(6-floro-4-kinolon karboksilik asit) diye bilinirler; çoğu kez de florokinolonlar olarak
isimlendirirler (ġahan, 2006). Yapı yönünden naldiksik asite çok benzerler. Grup olarak vücut
pH'sında yağda iyi çözünmezler; sadece ofloksasin kısmen çözünür. Kinolonların çoğu
zwitteriyondur(çift tuz) ve pH'daki değiĢiklikler çözünürlüklerini etkiler (Booth ve McDonald,
1988).
Kinolon çekirdeği (1'de azot, 3'de karboksil, 4'de keton grubu taĢıyan iki halkalı yapı) taĢıyan
bileĢiklerin bakterilere yönelik etkileri vardır. Bu çekirdekteki azot atomlarının sayısı ve yerine
göre birçok kinolon alt grubu ilaç hazırlanmıĢtır (Booth ve McDonald, 1988; Bugyei ve ark,
1999).
1.2.3.1. Florokinolonların Sınıflandırılması
Florokinolonlar sınıfında ilk sentezlenen nalidiksik asit ve enoksasin birinci nesil kinolonlar
olarak anılmaktadır (TraĢ ve Elmas, 2005). Birinci nesili norfloksasin ve siprofloksasinin de
içinde bulunduğu ikinci nesil kinolonlar izlemiĢtir. Siprofloksasin ile insanlar üzerinde çok
19
baĢarılı sonuçlar alınması ve o dönemde hayvanlar üzerindeki etkilerinin ise aynı düzeyde
baĢarılı olduğunu gösteren bir çalıĢma olmaması sebebiyle yalnızca beĢeri hekimlikte
kullanımına izin verilmiĢtir (Mycek ve ark., 2001 ; Kanıcı, 2010).
Daha sonradan sentezlenen ve içlerinde enrofloksasinin de bulunduğu üçüncü nesil
kinolonlar ise hayvanlarda görülen patojenlerin pek çoğuna karĢı olan üstün antibakteriyel
etkisi ile veteriner hekimlikte haklı bir üne kavuĢmuĢtur (Ġbrahim, 2006). Elde edilen bu ticari
baĢarı, önceleri yalnızca beĢeri hekimlikte kullanımına izin verilen ve klinik bakımdan
enrofloksasinden daha az etkili ancak maliyet olarak daha ucuz olan siprofloksasinin
veteriner hekimlikte kullanımını doğurmuĢtur. Ancak siprofloksasin beĢeri hekimlikte
insanların pek çok bakteriyel hastalığında ilk seçenek olarak kullanım bulması, veteriner
hekimlikte kullanımın getireceği sonuçlar üzerinde düĢündürmektedir (Walker ve ark., 1992).
Buzağı ve domuzlarda siprofloksasinin bioyararlanımının düĢük olduğu, örneğin buzağılarda
%53, domuzlarda %37.3 civarındadır, tavuklarda ise vücutta kalıĢ süresinin enrofloksasine
kıyasla oldukça uzun olduğu araĢtırmalarla gösterilmiĢtir (Sheer, 1987). Bu grupta
norfloksasin, siprofloksasin, ofloksasin, enoksasin, pefloksasin, floroksasin, enrofloksasin ve
danofloksasin bulunur (Fatemi, 1998; Faghihi, 2004). Çok sayıda florokinolon sentezlenip
geliĢtirilmesine rağmen, veteriner hekimliğinde en çok kullanılanlar siprofloksasin,
danofloksasin, difloksasin, enrofloksasin, marbofloksasin, norfloksasin nikotinat ve oflaksasin
olmuĢtur. Bunlar içerisinde de enrofloksasin veteriner hekimliğinde ilk kullanılan florokinolon
türevidir (Brandler ve ark., 1982).
1.2.3.2. Kinolonların Etki Mekanizması
Kinolonlar bakteri hücrelerine pasif difüzyonla hücre dıĢ zarında bulunan protein yapısındaki
su dolu kanallardan (porin) girerler. Hücre içerisinde, bakterinin geliĢme ve çoğalma
safhasında DNA Jiraz (topoizomeraz II) enzimini etkileyerek DNA replikasyonunu önlerler
(Brandler ve ark,1994).
Topoizomerazlar, DNA’nın primer yapısını değiĢtirmeden DNA zincirini belli bölgelerde
kesip, baĢka bir bölgeye taĢıyarak, üç boyutlu Ģeklini değiĢtiren enzimlerdir. Kinolonun hem
20
enzime hem de DNA’ya bağlanması DNA zincirinin yeniden birleĢmesini engelleyerek
parçalanmasına ve hücre ölümüne neden olur (Lathers, 2002). DNA Jirazı etkileyen fazla
antibiyotik grubu olmadığından çapraz dirence sık rastlanmaz. Ancak çok ilaca direnç
gösteren bakterilerde florokinolon direnci de görülebilmektedir (Hooper ve Wolfson, 1993).
1.2.3.3. Kinolonların Etki Spektrumu
Kullanıma sunulan ilk florlanmıĢ kinolon olan norfloksasini hızla diğerleri takip etmiĢtir.
Tamamen sentetik olarak üretilirler ve yapıları bir kinolon olan naldiksik aside benzer. Bu
grubun en tipik ve yaygın kullanılan üyesi beĢeri hekimlikte siprofloksasin ve veteriner
hekimlikte enrofloksasindir (Ovando ve ark., 1999). GeniĢ antibakteriyel spektrumları,
tedaviye uygun farmakokinetik özellikleri ve nispeten az olan yan etkileri nedeniyle daha
fazla sayıda florokinolonun kullanıma gireceği düĢünülmektedir (Bertino ve Fish, 2000). Ne
yazık ki bu grup antibiyotiklerin de gereksiz ve yanlıĢ kullanımı dirençli suĢların geliĢmesine
neden olarak kullanım alanlarını oldukça daraltmaktadır (Faghihi, 2004).
Tüm florokinolonlar bakterisidal etkilidir. Genellikle Enterobacter, Pseudomonas grubu
organizmalar, Haemophilus influenzae, Moraxella catarrhalis, Legionella, Chlamydia ve
M.avium intracellulare dıĢındaki mikrobakteriler gibi Gram negatif organizmalara etkili
olmalarına rağmen, Pneumococcus ve Enterococcus’a bağlı infeksiyonların tedavisinde
kullanılmamalıdırlar. Anaeroblara etkileri zayıftır (Brain ve ark., 1990; Bertino ve Fish, 2000).
1.2.3.4. Kinolonların Üstünlükleri
Bu ilaçların önemli sayılabilecek birçok üstünlüğü vardır; bunların baĢlıcıları Ģunlardır:
Gram – negatif bakterilere son derece etkilidir; Gram – pozitif bakterilerin çoğunu ve
Mycoplasma türlerine etkileri iyidir (Bal, 1989; Evans, 1991).
Bakterilerin geliĢmesi-üremesini engelleyen EKEY’ları ile öldüren EKÖY’ları arasındakıi
fark küçüktür.
Fagositlerdeki bakteriler için etkileri iyidir.
2-4 saat süreli antibiyotik-sonrası etki oluĢtururlar.
21
Plazmidlerle-aracılık edilen direnç geliĢmez; dirençli bakterilerin ortaya çıkıĢ hızı yavaĢ,
sıklığı ve oranı düĢüktür.
Diğer antibiyotiklerle aralarında çapraz direnç oluĢmaz.
Vd değerleri büyüktür; önemli doku ve organlardaki düzeyleri plazmadakinden yüksektir.
Yarı-ömürleri uzundur.
Plazma proteinlerine düĢük oranda bağlanırlar.
Hayvanların tahammülü genellikle iyidir.
Uygulama yerlerinden iyi emilirler (Faghihi, 2004; Kaya ve ark., 2007).
1.2.3.5. Zayıf Yönleri
Anerobik bakterilere etki etmemeleri ve duyarlı bakterilerde kromozomal direncin ortaya
çıkması en önemli olumsuz yönleridir (Adams, 2001; ġahan, 2006).
1.2.3.5.1. Yan Etkiler
Bakteriyel DNA jiraz üzerinde kinolonların etkisi ökaryotik jirazdaki etkisinden 100-1000 kat
daha güçlüdür. Bu nedenle memeli dokularında kinolonların zehirliliği genellikle azdır
(Boothe, 1994; Bugeyi ve ark., 1999). Merkezi sinir sistemi (MSS), mide bağırsak kanalı ve
lokomotor sistem ile ilgili rahatsızlıklar kinolonların en önemli yan etkilerini oluĢturur.
Enrofloksasinin fare ve ratların sisteminde Ģiddetli etki göstermediği bildirilmiĢtir (Filazi,
1995). Bununla birlikte, köpek ve kedi sinir sisteminde etkisi yoktur (Mashady Rafie,1998).
Bulantı, kusma, ishal ve mide-bağırsak kanalı ile ilgili rahatsızlıklar daha az sıklıkta görülür.
Köpekler ile yapılan araĢtırmalar, tedavi dozunun çok üzerinde verilmesi durumunda (>1000
mg/kg c.a.) ishal oluĢtuğunu göstermiĢtir (Altreuther, 1992). Enrofloksasinin anaerobik
koklara yönelik etkisi zayıf olduğundan, mide-bağırsak kanalına yönelik yan etkilerinin
görülme sıklığı diğer kinolonlara göre daha azdır (Hooper ve Wolfson, 1993).
Kinolonların eklem kıkırdak yapıları üzerinde artropati (QAP) oluĢturucu etkilerine yönelik ilk
deneysel çalıĢma 1977 yılında Ingham ve ark. tarafından yayınlanmıĢtır. Bunu izleyen
22
çalıĢmalar, kinolonların yetiĢkin olmayanlarda iskelet kaslarında hasara ve eklemlerinde
dejenerasyona (artropati) sebep olduğunu göstermiĢtir (Nourmohamadzadeh, 1994).
YetiĢkin olmayan hayvanlarda eklem kıkırdağında akut dejenerasyon ve eklem yüzeyinde
erozyonla karakterize durum tespit edilir. Bu morfolojik bulgulara, eklem boĢluğundaki hücre
dökülmesi ve yangısal olmayan bozukluklar da eĢlik eder (Altreuther, 1987).
1.2.3.6. Kullanılma
Kinolonlar üriner sistem, prostat yangısı, deri ve yumuĢak doku enfeksiyonları, mide-
bağırsak yangısı, solunum sistemi, kemik ve eklem enfeksiyonları ile cinsel yolla bulaĢan
hastalıkların tedavisinde çok kullanılırlar (Wolfson ve Hooper, 1989; Bertino ve Fish, 2000).
Ayrıca kinolonlar duyarlı bakterilerden ileri gelen karın ve pelvis içi, göz ve kulak
hastalıklarının sağaltımında geniĢ kullanım alanı bulurlar (Bertino ve Fish, 2000).
1.2.4. Enrofloksasin
Enrofloksasin ilk olarak Grohe ve Peterson tarafından 1980 yılında sentezlenmiĢ ve bu
tarihten itibaren veteriner hekimlikte geniĢ Ģekilde kullanılmıĢtır (Walker ve ark., 1992;
Yılmaz, 2006). Sadece veteriner hekimliği alanında kullanılmak üzere geliĢtirilmiĢ,
florkinolonlar grubunda yer alan, bakterisid etkili antimikrobiyel bir ilaçtır. Enrofloksasin,
aminoglikozidler, β-laktamlar, tetrasiklinler, folik asit antagonistleri ve makrolidler gibi
antimikrobiyel ilaçlara dirençli mikroorganizmalara da etkilidir (Rang ve ark., 1995;
Salehzadeh ve ark.,2007). Enrofloksasin Gram pozitif ve Gram negatif bakteriler ile
Mycoplasma türlerini kapsayan geniĢ bir spektruma sahiptir (Scheer, 1987; Anadon ve ark.,
1995). Ġlaçın EKEY (MĠK = En Küçük Etkin Yoğunluk), düzeyi hakkında farklı değerler
bildirilmektedir, 0.008-0.75 µg/ml (Scheer,1987), 0.01-0.5 µg/ml (Flammer ve ark.,1991),
0.03-0.75 µg/ml (Vancustem ve ark.,1990). Bu değer P.auroginosa için 2.04 µg/ml’ye kadar
çıkabilmektedir (Vancustem ve ark.,1990). Ġlacın, 2,5-5 mg/kg dozunda oral veya parenteral
günde bir defa hayvanlara verilmesi, veteriner hekimliği uygulamasında kabul edilen ve
önerilen dozaj rejimidir (Kaya ve ark., 2007). Amerika’da Gıda ve Ġlaç Dairesi 1996’da
enrofloksasin’in tavuk hastalıklarının tedavisinde kullanılmasını onaylamıĢtır (Fatemi, 1998).
Köpek, sığır, kedi ve tavukların enfeksiyonlarında enrofloksasin, kinolonlar arasında en
23
yaygın kullanılan antibakteriyel ilaçlardır (Walker ve ark.,1992; Ramsey, 2008). Enrofloksasin
Amerikan Gıda ve Ġlaç Dairesi (FDA) ve Avrupa Patent Ofisi (EPO) tarafından hayvanlarda
kullanımına izin verilmiĢ bir antibakteriyeldir (Ramsey, 2008). kanatlılarda FDA tarafından
kullanması yasaklanmıĢtır (FDA, 2002).
Enrofloksasin kanatlı ve geviĢenler baĢta olmak üzere, hemen tüm hayvan türlerinde
kullanılır. Özellikle Gram-negatif basil ve koklardan E.coli, Enterobakter, Campylobakter,
Ps.aeruginosa, Shigella, Klebsiella, Salmonella, Aeromonas Haemophilis, Proteus, Yersinia,
Serratia, Brusella, Vibrio, Chlamydia ileri gelen hastalıkların sağaltımında uygulama alanı
bulur (Radostits ve ark., 2006; Kaya ve ark., 2007).
Türkiye’de çeĢitli formülasyonlar halinde 78 Enrofloksasin müstahzarı vardır; bunların 31’i
enjeksiyon kullanıma uygun çözelti halindedir; 41’i Oral Çözelti tozu Ģeklinde, 2’si
süspansiyon oral Ģeklinde ve 4’ü de tablet Ģeklinde bulunmaktadır (GKGM, 2014).
Enrofloksasin, sentetik bir kinolon türevi antibiyotiktir (Kaya ve ark., 2007). Çekirdek yapısı
nalidiksik asit ile aynıdır. Temel yapısındaki değiĢiklikle, istenmeyen etkileri azalırken,
antimikrobiyal etki gücü ve farmakokinetik özellikleri oldukça geliĢmiĢtir (Altreuther, 1987;
Chu ve Fernandes, 1989). GeniĢ etki spektrumu ve antimikrobiyal etkinlik için, C6 grubuna
bağlanan flor ve C7’de bulunan piperazin halkası esastır (Anadon ve ark., 1995; Bayer,
1999). Enrofloksasin (1-siklopropil-7-(4-etil-1-piperazinil)-6-floro-1,4-dihidro-4-okso-3-kinolon
karboksilik asit), nalidiksik asit çekirdeğinden türetilen sentetik 6-florokinolonlar veya 4-
kinolonlar grubuna aittir (ġekil 1.2) (Intorre ve ark., 1997; Bayer, 1999).
Sekil1.2. Enrofloksasin kimyasal yapısı (Bayer, 1999).
24
Çekirdek yapıdaki 3-ve 4- pozisyonlarında yer alan karbonil grupları (C=O), genel olarak
florokinolonların antimikrobiyal etkinlikleri için gereklidir (Altreuther, 1987; Chu ve Fernandes,
1989). Bu gruplar DNA jiraza bağlanma bölgesini oluĢtururlar. Altı-pozisyonunda yer alan bir
flor atomu, etkisinin Gram negatif mikroorganizmalara geniĢlemesini sağlar. Yedi-
pozisyonundaki piperazin halkası pseudomonasları da içine alacak Ģekilde, antimikrobiyal
etkinliğini arttırır (Anadon ve ark., 1999; Bayer, 1999).
Piperazin halkasına bitiĢik durumda bir C2H5 grubunun varlığı, dokulara geçiĢi arttırır ve
beyinde GABA reseptörlerine bağlanan etkin madde miktarını azaltarak, merkezi sinir sistemi
üzerindeki zehirli etkiyi düĢürür (Intorre ve ark.,1997). Karboksilik asit veya daha fazla sayıda
amonyak fonksiyonel grubunun (bazik) varlığını bağlı molekül, amfoterik veya zwitteriyonik
özellikler kazanır. Bundan dolayı, asidik ve bazik fonksiyonel grupları pKa değerlerine bağlı
olarak, yağda çözünebilir, doku, irin ve organik artıklara nüfuz edebilir (Bayer, 1999; Bugeyi
ve ark., 1999).
1.2.4.1. Özellikleri
Enrofloksasin soluk sarı renkli, yüksek saflıkta kristal bir maddedir. pH 7’de, suda az
çözünür. Ancak, asidik ve bazik gruplar (betain yapısı) ihtiva etmesi nedeniyle, pH değerleri
alkali veya asidik olsa dahi çözelti haline getirilebilir (Altreuther, 1987; Kaya ve ark., 2007).
Küçük hayvanlarda yapılan araĢtırmalar, diğer kinolonlardaki gibi enrofloksasinde de
bakterisidal etkinin yoğunluğa bağlı ortaya çıktığını göstermiĢtir (Wetzstein ve Dejong,1996;
Mitchell, 2006). Enrofloksasinin bakterileri öldürücü etkisi ortamdaki ilaç yoğunluğuna
bağlıdır; etkinlikleri 90 µg/ml’ye kadar artarken, bundan sonra zayıflar (Booth ve McDonald,
1988). Bunun muhtemel sebebi yüksek düzeydeki ilaç yoğunluklarında RNA sentezinin
engellenmesidir; olay DNA sentezinin durmasıyla sonuçlanır (Brander ve ark., 1994).
Plazmada en yüksek yoğunluğa ulaĢmak için, enrofloksasin günlük dozu tek sefer
uygulanmalıdır. Tekrarlayan enfeksiyonlarda veya pseudomonas enfeksiyonlarında ilacın
günlük dozu ve süresinin arttırılması tavsiye edilmiĢtir (Wetzstein ve Dejong, 1996; Boothe,
1997).
25
1.2.4.2. Farmakokinetik
Ġlaç ağızdan ve parenteral yollarla uygulanır. Ağızdan verildikten sonra duodenum ve
jejunum’dan emilir (Boothe,1990). Uygulanmalarını takiben çok kısa zamanda plazmada
doruk yoğunluğa ulaĢır; 1-6 saat sonra etkin kan yoğunluğu sağlanır. Yemlerle birlikte
verilmesi sindirim kanalından emilme oranlarını bir ölçüde azaltır (Kung ve ark.,1993).
Sindirim kanalından danalarda %50 dolayında, koyunlarda %70, köpeklerde %80,
kanatlılarda >%60 oranda emilir; kanatlılarda 10 mg/kg dozda verildiğinde 1.6 saatte 2.44
µg/ml, danalara 2.5 mg/kg dozda uygulandığında 60 dk'da 0.9 µg/ml'lik doruk plazma
yoğunluğuna ulaĢır; genellikle 12 saat süreyle 0.5 µg/ml'nin üzerinde kalır (Faghihi, 2004;
ġahan, 2006).
Köpeklerde ağızdan 2.75, 5 ve 11 mg/kg dozlarda verildiğinde, plazmada 0.68, 1.49 ve 2.78
µg/ml'lik ortalama doruk yoğunluğu sağlar (Ramsey, 2008). Parenteral yolla verildiğinde
emilim tamdır (Faghihi, 2004). Uygulamadan 1 saat sonra serumda en yüksek yoğunluğa
ulaĢır. Etlik piliçlerde 10 mg/kg enrofloksasin ağız yoluyla verildikten sonra plazmada,
dağılma yarı ömrü 2.091+0.705 saat, atılma yarı ömrü 14.82+4.67 saat; EAA 18.395+2.22
g.saat/ml olarak tespit edilmiĢtir (Kaya ve ark., 2007). Enrofloksasin deri altı ve kas içi
uygulamaları takiben 1-4 saat içinde serum doruk konsantrasyonlarına ulaĢmaktadır (Walker
ve ark., 1992; TraĢ ve Elmas, 2005). Sistemik dolaĢımda elde edilen ortalama doruk
yoğunluğu ise yine uygulama yolu, dozu ve hayvan türüne göre değiĢmekle beraber 0.8-3
µg/ml arasındadır (Adams, 2001; Ibrahim, 2006). Plazma proteinlerine düĢük (%20-40)
oranda bağlanır ve hücresel zarlara kolay geçebilir (Scheer, 1987; Broome ve ark., 1991).
Tekrarlanarak verildiğinde, serumda birikme eğilimi gösterir. Tüm vücut kesimlerine (eklem
ve prostat sıvısı da dahil) girer; özellikle safra, karaciğer, akciğer ve böbreklerde yüksek
yoğunluklarda bulunur. Akciğerdeki yoğunluğu plazmadakinin birkaç katına (dana ve
sığırlarda 4-5.5 katı) çıkabilir; kemikler, eklem sıvıları, deri, göz sıvısı, gögüs boĢluğuna etkili
yoğunluklarda geçer (Faghihi, 2004; Kaya ve ark., 2007).
26
Enrofloksasin, %20-55 oranında karaciğerde mikrozomal enzimlerce de-etilasyon tepkimesi
sonucu, kendisi gibi güçlü antibakteriyel etkinliğe sahip ana metaboliti olan siprofloksasine
dönüĢtürülür (Neer, 1988). Enrofloksasinin, siprofloksasinden baĢka metabolitleri de vardır
(Neuman, 1988; Kung ve ark., 1993).
Ġlacın %10-50 kadarı değiĢmemiĢ halde ve baĢlıca idrar ve safrayla vücudu terk eder;
safrayla sindirim kanalına gelen ilaçların bir kısmı buradan geri emilir. Ġlaç böbreklerden
baĢlıca etkin tubüler salgılanma ile atılır (Lathers, 2002). Ġlacın %10-50 kadarı değiĢmemiĢ
halde olmak üzere glomerüllerden süzülerek ve tubüllerden salgılanarak idrarla atılır (Kaya
ve ark., 2007). Atılma yarı ömrü atlarda 4-9 saat, köpek ve kedilerde 2.5-4 saat, danalarda 5-
6 saat, koyunlarda 2.5-3.8 saat, tavuklarda 10 saat, tavĢanlarda 2-7 saat, hindilerde 4-6
saat, kurbağalarda 18 saat, alabalıklarda 24 saat, timsahlarda 55 saat dolayındadır.
Karaciğer rahatsızlığı olan hastalarda ilacın biyolojik yarı ömrü uzar (Ibrahim, 2006; Kaya ve
ark., 2007).
1.2.4.3. Etki Şekli
Enrofloksasin, doğrudan DNA sentezini baskılar. Topoizomeraz II (DNA jiraz) ve
topoizomeraz IV olarak adlandırılan iki enzimi baskılayarak bakteriyel DNA metabolizmasına
etki eder (Hooper ve Wolfson, 1993). Memeli hücreleri bu enzimlerden yoksun olduğu için bu
ilaçlar sadece bakteri hücrelerini seçici bir Ģekilde etkilerler. Bu enzimlerin inhibisyonu
sonucu, DNA kalıbı çıkmadığı için bölünme oluĢmaz ve bakteriler normal olmayan biçimde
uzayarak ölürler (TraĢ ve Elmas, 2005; Kaya ve ark., 2007). Ayrıca bakteri hücre duvarının
bütünlüğünü de etkileyerek bakteri üzerinde yoğun bir etki meydana getirir. Bu etki çabuk
geliĢen patojenik bakterilerle birlikte vücutta geliĢme fazında olan patojenleri de öldürür
(Booth ve McDonald, 1988; Fatemi, 1998).
27
1.2.4.4. Etki Spektrumu
Enrofloksasinin etki spektrumu geniĢtir. Gram-negatif, Gram-pozitif bakterilere, mikoplazma
ve riketsia ailesindekilere (Riketsia, Ehrichia ve Chlamidia) son derece etkilidir
(Breitschwerdt ve ark., 1991; Kontos ve Athanasiou, 1998). Enrofloksasin kedilerin
mikoplazma infeksiyonlarının sağaltımında da uygulama alanı bulur (Boothe, 1990; Bishop,
1996). Buna göre baĢlıca duyarlı bakteriler; E.coli, Salmonella sp., Enterobakter sp., Serratia
sp., Proteus sp., Klebsiella sp., Shigella sp., Yersinia sp., Moraxella sp., Acinobacter sp.,
Actinobacillus sp., Pasteurella sp., Leptospira sp., Campylobacter sp., Citrobacter sp.,
Haemophilus sp., Ehrlichia sp., Coxiella brunetti, metasilin ve gentamisine dirençli olanlar da
dahil Staphylococcus sp., penisiline dirençli olanlarda dahil N.gonorrhoeae, N.meningiditis,
Corynebacterium sp., Chlamydia sp., V.cholerae, Mycoplasma sp.dir (Bishop, 1996; Adams,
2001; Fagihi, 2004).
Strep.suis, Strep.agalactia, Strep. dysgalactia, Strep.zooepidemicus, R.equi, Mycobacterium
sp. orta derecede duyarlılık gösterir (Fagihi, 2004). Anaerobik kokların çoğu, Clostridium sp.,
Bacteroides sp., ve Ps.maltophila kinolonlara genellikle az duyarlı veya dirençlidir (BaĢoğlu,
2000).
1.2.4.5. İlaç Etkileşimleri
Florokinolonların oral yolla demir, aluminyum, magnezyum, kalsiyum gibi iki veya üç değerli
maddelerle birlikte verilmesi hayvanlarda emilimi azaltabilmektedir. Bu nedenle bu tür
maddelerden 1-1,5 saat önce veya sonra verilmelidir (TraĢ ve Elmas, 2005). Ayrıca
enrofloksasinin karaciğerde metabolize edildiği bilinen diğer ilaçlarla birlikte kullanılması, söz
konusu ilaçların farmakokinetiğini etkileyebilir. Kinolonlar teofilin, kumarin türevleri, metil
ksantinler ve steroid yapıda olmayan ağrı kesicilerin yarı ömürlerini uzatır. Florkinolonlar ile
aminoglikozidler, beta-laktam ilaçlar ve sülfonamidler arasında aynı yönde (sinerjistik);
fenikoller, eritromisin, polimiksin, nitrofurantion ve rifampin arasında aksi yönde (antagonist)
etkileĢmeler vardır (Faghihi, 2004; Parlar, 2005).
28
1.2.4.6. Yan Etkileri / Uyarılar
Genellikle güvenli bir maddedir. Ġki haftalık buzağılar 14 gün süreyle 15 mg/kg, 7 gün süreyle
30 mg/kg dozda verilen ilaca dayanırlar. Etlik piliçler (1-21 günlük) ve hindiler(1-6 haftalık)
suyla verilen 250-300 ppm'e dayanırlar. Beagle ırkı köpek yavrularında (1.5-2.5 haftalık) 30-
60 mg/kg dozlarda 14 günde kıkırdak dokuda hasara sebep olur; 25 mg/kg dozda ise zararı
olmamaktadır (Kaya ve ark., 2007). Bu sebeplerle, gençlerde, gebelerde ve küçük-orta ırk
köpeklerden 8,büyük ırklarda da 18 aydan küçüklerde kullanmaktan kaçınılmalıdı (Evans,
1991; Mashady Rafie, 1998).
1.2.4.7. Toksisitesi
Akut Toksisite: Enrofloksasinin tek doz uygulamasından sonraki toksisitesi oldukça
düĢüktür. Rat, fare ve tavĢanda, yaklaĢık ÖD50 değerleri >5000 ve 500-800 mg/kg c.a’dır
(Altreuther, 1992). Bütün akut etkiler de tedavi için önerilen doz limitlerinin üstünde verilen
durumlarda ortaya çıkar (Altreuther, 1987). Köpeklerde normal tedavi dozunun 200 kat
üstünde enrofloksasin (1000 mg/kg) verildiğinde kusma görülür (Altreuther, 1992; Mashady
Rafie, 1998).
Subkronik Toksisite: Enrofloksasin 13 haftadan fazla bir süreyle yeme ilave edilerek
verilmesi durumunda herhangi bir yan etki ĢekillenmemiĢtir. Rat, fare ve köpeklerde NOEL
sırasıyla 165, 550 ve 52 mg/kg c.a olarak bildirilmiĢtir (Altreuther, 1992; ġanlı, 2002).
Kronik Toksisite: Ratlara 630 mg/kg c.a./gün ve köpeklere 52 mg/kg c.a/gün dozunda ağız
yoluyla 13 hafta süreyle enrofloksasin verildiğinde, hayvanlarda herhangi bir toksik etki
oluĢmadığı bildirilmiĢtir (Faghihi, 2004).
Teratojenik Etki: Ratlara gebeliğin 6 ve 15. günlerinde 50, 210 ve 875 mg/kg dozunda
enrofloksasin verildiğinde herhangi bir anomali durumuna rastlanmadığı, 210 ve 375 mg/kg
c.a. dozunda verildiği gruplar ise fötus ağırlığında hafif düĢme ve kemikleĢmede gecikme
olduğu belirlenmiĢtir (Booth ve McDonald,1988; Nourmohamadzadeh,1994). Köpek ve
kedilerde tavsiye edilen dozun 175 kat daha fazlası verilen enrofloksasin, yavrularda canlı
29
ağırlıkta bir gerilme ve azalmaya yol açtığı bildirilmiĢtir (Altreuther, 1987; Kontos ve
Athanasiou, 1998; Ramsey, 2008).
Mutajenik Etki: Ames testi ve Çin hamsterlerinin ovaryum hücrelerinde yapılan çalıĢmalar
sonucunda enrofloksasinin mutajenik etkisinin olmadığı bildirilmiĢtir (Altreuther, 1987;
Mashady Rafie, 1998).
1.2.4.8. Kullanılması
Enrofloksasin sağladığı geniĢ etki spektrumu, geniĢ dağılım hacmi, uzun yarılanma ömrü,
oluĢan metabolitinin de (siprofloksasin) antibakteriyel etkiye sahip olması, bakteriyel direnç
geliĢiminin en az olması, birçok mikroorganizma için düĢük EKEY (MIC) değerine sahip
olması, DA ve KĠ uygulama sonrası yüksek biyoyararlanım sergilemesi ve plazma
proteinlerine bağlanma oranının düĢük olması gibi üstünlüklerinden dolayı veteriner ilaçlar
arasında öncelikli olarak tercih edilmekte ve geniĢ uygulama alanı bulmaktadır (Bertino ve
Fish, 2000; Faghihi, 2004).
Kanatlı ve geviĢenler baĢta olmak üzere, hemen tüm hayvan türlerinde kullanılır. Özellikle
Gram-negatif basil ve koklardan (E.coli, Enterobacter, Campylobacter, Ps. aeruginosa,
Shigella, Klebsiella Salmonella, Aeromonas, Haemophilus, Proteus, Yersinia, Serratia,
Brusella, Vibrio, Chlamydia, penisilinaz salgılayan ve metisilin dirençli olanlar da dahil
Stafilokokler, Mycoplasma, Mycobacterium türleri) ileri gelen hastalıkların sağaltımında
uygulama alanı bulur (Dana ve ark., 1993; Mitchell, 2006; Ramsey, 2008).
1.2.4.9. Bakteriyel Direnç
Enrofloksasine karĢı, bazı bakterilerde kromozom aracılı ve gayet yavaĢ Ģekilde dirençli
suĢlar ortaya çıkmıĢtır (Neuman, 1988). Bakteriler arasında enrofloksasine direncin artması,
tıp ve veteriner hekimlikte bu ilacın kullanımının yaygınlaĢmasıyla paralellik gösterir. Yapılan
bir araĢtırmada, enrofloksasinin kanatlı endüstrisinde geniĢ bir Ģekilde kullanılması
nedeniyle, bu tür dirençlilik olguları değerlendirilmiĢ ve özellikle dirençli Campylobacter
türlerinin tavuklardan insanlara geçtiği gözlenmiĢtir (Alexander, 1985; Lathers, 2002).
30
Salmonella typhimurium’da enrofloksasine karĢı ribozomal dirençlilik Ģekillendiği ortaya
konmuĢtur (Booth ve McDonald, 1988).
Dirençlilik, enrofloksasinle sinerjistik etki gösteren ilaçların birlikte kullanılmasıyla azaltılabilir;
aminoglikozidler, fosfomisin (stafilokoklara karĢı), β-laktamlar ve diğer DNA jiraz etkinliğini
engelleyen maddeler (koumermisin, novobiosin) bu türden etkileĢmelerin baĢlıca örnekleridir
(Neuman, 1988; Lathers, 2002).
1.2.5. Sülfonamidler
Sülfonamidlerin en basit yapılı üyesi olan sülfanilamid veya para-aminobenzen sülfonamid ilk
kez 1908'de Gelmo tarafından sentezlenmiĢtir. 1913'de Einsenberg, bazı azo bileĢiklerinin in
vitro antibakteriyel etkili olduklarını saptamıĢtır. 1919'da da Heildelbergen ve Jacobs
yapısında P-amino-benzen sülfonamid içeren kimyasal bileĢiklerin hidrokuprein ile birleĢerek
in vitro bakterisid etki yaptıklarını kaydetmiĢlerdir (ġanlı,1988). Sülfonamidler insanlardaki
bakteriyel hastalıkların sistemik olarak sağaltımı ve önlemesinde ilk kullanılan ilaçlardır.
Bulunmaları ve hemen geniĢ Ģekilde kullanılmaya baĢlanmalarını takiben, etkili oldukları
bakterilerin yol açtıkları hastalıklarda önemli azalma olmuĢtur (Booth ve McDonald, 1988).
Penisilinler uygulamaya girene kadar, bulaĢıcı hastalıkların sağaltımında geniĢ ölçüde
kullanılmıĢlardır; penisilinler ve diğer antibiyotiklerin bulunması ve sağaltıma sokulmaları ile
önemleri zaman içinde giderek azalmıĢtır. Özellikle trimetoprim, ormetoprin gibi 2,4-
diaminoprimidin (DAP) türevleriyle birlikte hazırlanan müstahzarları baĢta olmak üzere,
bazıları bugün bile birçok bakteriyel ve protozoal hastalığın kontrolünde halen geniĢ Ģekilde
kullanılmaktadır (Kaya ve ark., 2007; Kafalı, 2008). Antibakteriyel kemoterapötik ilaçların
antimetabolit grubu; sülfonamidler, diaminopirimidinler, sülfonlar ve p-aminosalisilik asitten
oluĢur. Veteriner hekimlikte sadece sülfonamidler ve diaminopirimidinler önemlidir.
Sülfonamidler genel amaçlı (sistemik) ve daha özel amaçlı kullanılanlar olmak üzere 2 gruba
ayrılabilir. Sülfadimidin ve sülfamerazin ilk gruba örnek teĢkil eder. Ġkinci gruba dahil olanlar
arasında, göz enfeksiyonlarında seçkin bir Ģekilde kullanılan sülfasetamid sodyum, bağırsak
enfeksiyonlarında kullanılan ve zayıf emilen sülfonamidlerden süksinil tiyazol, idrar yolu
31
enfeksiyonlarında kullanılan sülfafurazol, uzun etkili sülfonamidlerden sülfametoksipiridazin
ve sınırlandırılmıĢ bir topikal kullanımı olan gümüĢ sülfadiyazin yer alır (HiĢmioğulları, 2004).
Sülfonamidler para-aminobenzensulfonamid (Sülfanilamid) türevleridirler (Karen, 1999).
Günümüze kadar sayıları binleri (5000 dolayında) aĢan sülfonamid türevi sentezlenmiĢ,
bunlardan sadece 25–30 kadarı uygulama alanı bulmuĢtur (Notari, 1987; Kaya ve ark.,
2007). Zaman içinde popülariteleri azalsa da ilaçlardan bazıları üriner sistem enfeksiyonları
ve göze uygulanma gibi özel durumlar için hala yararlıdırlar (HiĢmioğulları, 2004; Kafalı,
2008). Ġnsanlardaki bakteriyel hastalıkların sistemik olarak sağaltınımı ve önlenmesinde ilk
kullanılan ilaçlardır (Karen, 1999). Bulunmalarını ve hemen geniĢ Ģekilde kullanılmaya
baĢlanmalarını takiben, etkili oldukları bakterilerin yol açtıkları hastalıklarda önemli azalma
olmuĢtur (Faghihi, 2004).
1.2.5.1. Sülfonamidlerin Genel Yapısı
Ġlk kez 1908 yılında Gelmo tarafından sentez edilen sülfanilamidin antibakteriyel etkisinin
olduğu 1932 yılında Domagk’ın boya maddesi olan prontosil’in, fareleri Streptococcus
haemolyticus’un öldürücü dozlarına karĢı koruduğunu ortaya koymasıyla anlaĢılmıĢtır
(AltıntaĢ, 2006).
Tüm sülfonamidler aynı yapıya sahiptir (Sweetman, 2002; HiĢmioğulları, 2004).
Sülfonamidler, esas itibariyle sulfanilamid (para-aminobenzen sülfonamid) maddesinin
türevidirler. Tüm sulfonamid türevleri sentetik olarak hazırlanırlar ve benzer yapıya
sahiptirler. Sülfonamidlerin genel yapısı, -SO2NH2 grubu ile amino grubunun para-
pozisyonunda bağlandığı benzol çekirdeğinden oluĢur (AltıntaĢ, 2006; Kafalı, 2008). ġekil
1.3.’de sülfonamidlerin genel yapısı gösterilmiĢtir. Yapıdaki azot atomlarından birinin yerine
çeĢitli gruplar bağlanarak, etki gücü ve süreleri olan çok sayıda sulfonamide bileĢikleri
türetilebilir (AltıntaĢ, 2006). Bakteriler üzerinde etkinlik için sülfonamid grubunun (-SO2NH2)
pek önemi yoktur. Fakat taĢıdığı gruplar yönünden bakıldığında molekülün en önemli kısmını
oluĢturur. Amid azotuna (N1) bağlanan gruplar bileĢiğin farmakokinetiğini ve etki gücünü
değiĢtirir ve bakteriler üzerinde etkinlik için molekülde N4-paraamino grubunun serbest olarak
32
bulunması esastır (Bevill, 1988; Bywater, 1991; Spoo ve Jim, 1995). Buraya heterosiklik
aromatik bir grubun geçmesi en etkili sülfonamid türevlerini oluĢturur. Bu yönden en güçlü
etkinlik sülfatiyazol ve sülfadiyazin ile elde edilir. Benzen halkasına bağlanması genellikle
etki kaybıyla sonuçlanır (Kaya ve ark., 2007).
Şekil 1.3. Sülfonamidlerin genel yapısı (Anonim, 2014c).
Sülfonamidler para-aminobenzoik asidin (PABA) yapısal olarak analogları ve yarıĢmalı
antagonistleri olması sebebi ile PABA’nın kullanımını engelleyerek folik asit sentezlenmesini
önlerler (Booth ve McDonald, 1988; Karen, 1999).
Sülfonamidler grup olarak suda hemen hiç çözünmeyen ve ıĢıkta kararan, beyaz renkte,
kokusuz, lezzetsiz, kristalize toz halinde bulunurlar. IĢığa duyarlı olmaları dıĢında, genellikle
dayanıklıdırlar. Toz ve çözelti halinde ısıtılarak mikropsuzlaĢtırılabilirler (Kafalı, 2008).
Amfotrenik özellik taĢıyan sülfonamidler asit ve bazik maddelerle tuz oluĢtururlar
(Nizamlıoğlu, 1992; Kaya ve ark., 2007).
Ġki veya daha fazla sayıdaki Sülfonamid’in sudaki toplam çözünme oranı ortama katılan
bileĢiklerin ayrı ayrı çözünme oranlarından fazladır. Bu sebeple; ikili veya üçlü karıĢımlar
halinde bulunan müstahzarların böbreklerde kristal Ģekillendirme tehlikesi daha azdır.
Ġlaçların asit tepkimeli idrardaki çözünürlükleri sudakine benzerken, alkali idrardaki
çözünürlükleri daha iyidir (EMEA, 2001; Sweetman, 2002). Primidin türevlerinin
(Sülfadiyazin, Sülfamerazin, Sülfametazin) dıĢındaki N4-asetilli Sulfonamidlerin sudaki
çözünürlükleri ana maddelerden daha azdır. pKa’ları 4,9 ile 8,56 arasında değiĢir. Zayıf
organik asit özelliği taĢırlar (Kaya ve ark., 2007).
33
1.2.5.2. Sulfonamidlerin Sınıflandırılması
Uygulama yerlerinden emilme ve vücuttan atılma durumlarına göre;
Hızla emilen ve atılanlar (Sülfanilamid, Sülfadiyazin, Sülfatiyazol, Sülfamerazin,
Sülfametazin gibi)
Hızla emilen ve yavaĢ atılanlar (Sülfadimetoksin gibi)
Sindirim kanalında etkili olanlar
Özel-yerel etkili olanlar diye 4 grupta incelenirler (Reiner, 1982; Faghihi, 2004).
Ayrıca etki ve eylemine göre sülfonamidler önce sistemik ve yerel etki ve eylemliler diye de
iki gruba ayrılabilirler. Sistemik etkililer kısa, orta ve uzun etkililer diye kendi içinde
bölümlenebilir. Yerel etkililer ise dıĢarıdan kullanılanlar ve ağızdan kullanılanlar diye
ayrılabilir (Myceck ve ark., 2001).
1.2.5.3. Farmakokinetik
Sindirim kanalında etkili olanlar (fitalil sülfatiyazol, süksinil sülfatiyazol gibi) dıĢında, grup
olarak bu ilaçların farmakokinetiği birbirine benzer; ama aralarında yine de emilme hızı ve
oranı, vücutta dağılımı ve etkinlik bakımından farklar vardır (AltıntaĢ ve Yarsan, 2009).
Sülfonamidlerin terapötik etkinliği, büyük ölçüde sudaki çözünürlüklerine bağlıdır.
Dokulardaki yoğunlukları, bağırsaklar ve enjeksiyon yerlerinden emilme oranları ve çeĢitli
vücüt dokularında mevcut yoğunlukları ile iliĢkilidir (Nizamlıoğlu, 1992; AltıntaĢ, 2006).
Sülfonamidler parenteral, ağız ve yerel yollardan kullanırlar (AltıntaĢ ve Yarsan, 2009).
Ayrıca, uterus, pleura, periton ve açık yaralardan da emilirler. Fakat sülfonamidlerin tek
sodyumlu tuzları kuvvetli alkali oldukları için enjeksiyon yerlerinde dokusal irritasyon ve
nekroza sebep olabilirler. Bu nedenle sülfonamidler tek sodyumlu tuzları halinde DĠ ve iki
sodyumlu tuzları Ģeklinde de tüm parenteral yollarla verilirler (Booth ve McDonald, 1988;
ġahindokuyucu, 2003). Kas içi ve periton içi yolla uygulandıklarında, ilk saatte etkili ve 2-4
saatte de plazmada doruk yoğunluğu ulaĢırlar. Damar içi yolla verilmeyi takiben, idrarla
atılan ilaç miktarı çok yüksektir. Bu durum böbrek tubullerinde kristalleĢme tehlikesi doğurur
(ġahindokuyucu, 2003; AltıntaĢ, 2006). Sülfonamidler DĠ olarak verilmelerinden kısa bir süre
34
sonra kanda en yüksek düzeye ulaĢırlar. Sülfonamidlerin kandaki 80-100 µg/ml yoğunluğu,
antikoksidiyal ve antibakteriyel etki için yeterli olmaktadır (Banerjee ve ark., 1974;
Sweetman, 2002).
Sülfonamidler en çok ağız yoluyla uygulanırlar. Sülfonamidler bu yolla verildikleri zaman,
sindirim kanalından çözünürlükleriyle orantılı olarak yaklaĢık %70-90 oranında mide ve daha
çok ince bağırsaktan emilirler ve 30 dakika sonra idrarda değiĢmemiĢ ya da asetillenmiĢ
olarak bulunurlar (EMEA, 2001; AltıntaĢ ve Yarsan, 2009). Genellikle acı lezzetlidirler; suya
katılıp verildiklerinde hayvanlar tarafından isteyerek içilmezler. Bu sebeple ilaç
müstahzarlarına veya hazırlanacakları suya tatlandırıcılar katılmalıdır. Ġlaçlar sindirim
kanalından basit geçiĢle emilirler. Bazılarının emilimine ağızda baĢlanmasına rağmen asıl
emilim yeri ince bağırsaklardır. Kana karıĢan sülfonamidlerin vücutta dağılımları gruplarına
göre farklılık gösterir (AltıntaĢ, 2006). Sulfonamidlerin çoğu, sindirim kanalından hızlı ve
tama yakın oranda emilirse de hayvanlar arasında bu yönden önemli farklar vardır. Emilme
köpek ve kedilerde hızlı ve tam, sığırlarda koyun ve domuzlara, atlarda da sığırlara göre
daha yavaĢdır. Kanatlılarda sindirim kanalından emilme diğer hayvanlardan daha hızlı ve
iyidir (Kaya ve ark., 2007). Emilme hızı ve oranı bakımından bileĢikler arasında da fark
vardır. Farmasotik Ģekli de ilacın emilmesini etkiler. Buzağılara çözelti veya hızlı dağılabilen
tablet halinde verildiklerinde çabuk emilirken, yavaĢ dağılabilen tablet Ģeklinde
uygulandıklarında yavaĢ emilirler. Örneğin Sülfametazin; çözelti, hızlı ve yavaĢ dağılabilen
tablet Ģeklinde verildiğinde emilme oranı sırasıyla %98, %78 ve %43 dolayında olmaktadır
(Kaya ve ark., 2007; Kafalı, 2008). Sülfonamidler ağızdan verildikten sonra, köpek ve
kedilerde bir saatten kısa bir süre ile 8 saatte, atlarda 4-8 saat içinde plazmada doruk değere
çıkarlar; geviĢenlerde bu süre 15 saate kadar uzayabilir. Buna göre, plazmada etkili yoğuluk
sağlandıktan sonra, sülfonamidler basit mideli hayvanlarda 8 saat ve geviĢenlerde 12 saat
arayla verilerek etkili yoğunlukları sürdürülür (HiĢmioğulları, 2004; Kaya ve ark., 2007).
Kan, doku ve irin artıkları sülfonamidlerin etkinliğini azaltır; bu sebeple, yaraların
sağaltımında etkileri genellikle azdır ve yerel olarak uygulandıklarında yaraların iyileĢmesini
geciktirebilirler (Faghihi, 2004; Kaya ve ark., 2007).
35
Sülfonamidler emildikten sonra tüm vücuda yaygın bir Ģekilde dağılırlar. Santral sinir sistemi,
serebrospinal sıvı, plasenta, plevra, periton, sinovya, oküler sıvıya ve fetüse geçer (Reddy
ve ark., 1988; EMEA, 2001). Bazıları kan-beyin engelini geçer ve BOS’da etkili yoğunluklara
(plazmadakinin %10-80’i) ulaĢabilirler (Kaya ve ark., 2007). Süt ve diğer vücut sıvılarına da
geçerler (ġanlı, 1999). Ama süte geçen ilaç miktarı meme hastalıklarının sistemik sağaltımını
sağlayacak ölçüde fazla değildir. Sülfonamidler plasentayı kolay aĢarlar; ağızdan verildikten
yaklaĢık 3 saat sonra anne ve yavru dolaĢımındaki ilaç yoğunluğu dengelenir; yavru
kanındaki ilaç miktarı hem bakterileri etkileyebilecek, hem de istenmeyen etkilere yol
açabilecek ölçüde yüksek olabilir. Yavru dolaĢımında ulaĢılan ilaç yoğunluğu plazmadakinin
%50-90’ı arasındadır (ġanlı, 1999; Kaya ve ark., 2007).
Sülfonamidler baĢlıca albumin ve az miktarda da serum globulini olmak üzere plazma
proteinlerine değiĢen oranda (%15-90) bağlanırlar (Faghihi, 2004; Kaya ve ark., 2007). Buna
göre kısa etkililer %20, uzun etkililer %90 dolayında serum proteinlerine özellikle albumine
bağlanır (Kafalı, 2008). Ġlacın etkin olan kısmı serbest kesimidir ve albumin içeriği düĢük
sıvılarda serbest etkin kesim daha yüksektir (Prescott ve Baggot, 1993; Faghihi, 2004).
BaĢta karaciğer olmak üzere, çeĢitli dokularda sülfonamidler değiĢik derecede ve yollarla
(yükseltgenme, asetillenme, halka açılması, glukuronik asit birleĢme gibi) BT’a maruz kalır
(Kaya ve ark., 2007). Memelilerde genellikle sülfonamidlerin esas metabolik yolu, hidroksi
metabolitin glukronidasyonunu takip eden hidroksilasyon ve asetilasyon tepkimeleridir. Her
iki tepkime yolu birbirilerine bağımsız görünürler (Sweetman, 2002). Bu yol prensip olarak
sülfonamidin moleküler yapısına ve mevcut olan enzime bağlıdır. Bu yolu etkileyen diğer
faktörler ilacın dozu, hayvanın yaĢı, cinsiyeti ve sağlıklı olup olmadığıdır (Green, 1996). Her
sülfonamid bileĢiği değiĢik derecelerde de olsa, asetilasyon tepkimesine uğrar. N4,deki
asetillenme olayı hayvan türüne göre de değiĢir. Sülfonamidler ve metabolitleri genellikle
glukuronik asit ve sülfürik asitle birleĢtirildikten sonra özellikle böbrekler yoluyla vücuttan
atılırlar (AltıntaĢ, 2006; Kafalı, 2008). Sülfonamidler, vücudu idrar, safra, süt, ter, gözyaĢı vb
yollarla terk ederler. Bunlar içinde en önemli atılma yolu böbreklerdir; burada glomerüllerden
süzülme, tubüllerden salgılama ve emilme olayları rol oynar (Adams, 2001; Kafalı, 2008).
36
Plazma proteinlerine bağlı olmayan ilaç moleküllerinin tamamı glomerüllerden süzülür ve
iyonize olmamıĢ moleküller veya metabolitlerin tamamı nefronun ilerleyen kesimlerinden
basit geçiĢle geri emilir. Ġdrarla atılmaları değiĢkendir ve idrarın pH’sına bağımlılık gösterir
(Kaya ve ark., 2007). Sülfonamidlerin vücuttan atılma hızları bakımından aralarında önemli
ayrım vardır. Sülfatiyazol vücuttan hızla atılır ve 24 saat içinde %90’ı idrarla çıkarılır. Bu
maddenin böbreklerden atılma oranı %87 ve asetillenme oranı da %20 dolayındadır. Diğer
yandan, asetilli türevinin pH 5,5’deki idrarda çözünmesi 7 mg/100 mL, pH 7,5’da ise 40
mg/100 mL’dir (Adams, 2001; Sweetman, 2002). Sülfadiyazin plazma proteinlerine yüksek
oranda bağlandığı için vücudu yavaĢ bir Ģekilde terk eder; ilk 24 saatte sadece %50 kadarı
idrarla çıkarılır (Fatemi, 1998). Bunun böbreklerden atılma oranı %30, asetillenme oranı da
%25 dolayındadır. Sülfonamidler bir ölçüde dıĢkıyla da atılır; sindirim kanalında etkili olanlar
dıĢında, birçoğu %10 veya biraz daha yüksek oranda vücudu dıĢkıyla terk eder. Önemli
ölçüde süte de geçerler. Ter, göz yaĢı, tükürük, safra ve bağırsak salgıları aracılığıyla da
atılırlar (Kaya ve ark., 2007).
1.2.5.4. Sülfonamidlerin Etki Şekilleri
Bakterilerin üremesini veya geliĢmesini engelleyerek etkirler; böylece, geliĢmesi duraklamıĢ
bakteriler vücudun savunma sistemleri (hücresel ve humoral) vasıtasıyla yok edilirler.
Bakterilerin özellikle hızlı geliĢme ve üreme dönemlerinde daha etkilidirler. Bu esnada hem
bakteriye dıĢarıdan besin maddesi giriĢi fazladır hem de vücudun savunma sistemleri daha
etkindir. Onun için akut hastalıklarının sağaltımında daha etkilidirler (Karen, 1999; AltıntaĢ,
2006; Kaya ve ark., 2007).
Sülfonamidler, bakteri ve protozoonlarda ara metabolizmayı bozarak, mikroorganizmalar için
son derece önemli olan folik asit sentezini engellerler. Sülfonamidlere duyarlı bakteri ve
protozoonların zarları folik aside geçirgen olmadığı için, bu maddeyi dıĢarıdan almazlar.
Bunlar folik asiti sitoplazmalarında dıĢarıdan aldıkları para-amino benzoik asit (PABA),
dihidropterin ve glutamik asiti birleĢtirerek sentezlerler (Smith ve Keith, 2000; HiĢmioğulları,
2004). Sülfonamidler, bu sentez zincirinde PABA ile dihidropterin arasındaki tepkimeyi
gerçekleĢtiren dihidropteroat sentetaz’ın etkinliğini önlerler. Sülfonamidlerin etkisiyle
37
dihidropteroik asitin sentezi azalınca, dihidrofolik asit ve bundan da dihidrofolat redüktaz
aracılığında tetrahidrofolat (THF) sentezi azalır (Kayaalp, 1998; ġanlı, 1999). Böylece, pürin
bazları, timin ve metiyonin yapımını sağlayan enzimlerin yardımcı faktörü olarak görev yapan
THF türevleri (metil-THF, metilen-THF, formil-THF, folinik-THF, formimino-THF) yapılmaz;
sonuçta bakteri ve koksidilerde DNA, RNA ve protein sentezi bozulur, metiyonin ve glisin
sentezi de azalır (EMEA, 2001; Sweetman, 2002). Sülfonamidler ve DAP türevleri bakteri ve
protozoonlarda folik asit sentezinde birbirini izleyen iki tepkimeyi gerçekleĢtiren enzimlerin
(sırasıyla dihidropteroat sentetaz ve dihidrofolat redüktaz) etkinliğini engelleyerek sinerjistik
etki oluĢtururlar. Sülfonamidler bakterilerde katalazın etkinliğini engelleyerek, kendileri için
zehirli olabilecek düzeylerde hidrojen peroksit birikmesine yol açarlar (HiĢmioğulları, 2004;
AltıntaĢ, 2006).
1.2.5.5. Sülfonamid Sinerjistleri
DAP türevleri (trimetoprin, ormetoprin gibi) folik asitin sentezinde DHF’in THF’e in
dirgenmesini gerçekleĢtiren dihidrofolat redüktazın etkinliğini engeller; böylece,
sülfonamidlerle sinerjistik etkileĢme yaparlar. DAP türevleri veya sülfonamidlere ayrı ayrı
dirençli olan bakteriler bunların karıĢımlarına duyarlıdırlar. Trimetoprim: sülfonamid
karıĢımları 1:1-1:40 oranlarında hazırlanabilir; en ideal karıĢım 1:20 ile elde edilir, ama
uygulamada genellikle 1:5 orandaki karıĢımları kullanılır (Adams, 2001; Sweetman, 2002).
1.2.5.6. Sülfonamid Antagonistleri
Sülfonamidlerin etkisi birçok madde tarafından kısıtlanır veya engellenir. En önemli
antagonisti kendilerinin yapısal analoğu olan para-aminobenzoik asittir. Yalnız,
sülfonamidlere antagonistik etki oluĢturabilmesi için ortamda bulunması gereken PABA
miktarı çok yüksektir (Faghihi, 2004; Kafalı, 2008). Nikotinamid, folik asit, kolin gibi B
vitaminleri ile bunların ön-maddeleri olan glutamik asit, metiyonin gibi amino asitler, pürinler,
timidin ve serin de sülfonamid antagonisti etki oluĢturabilirler.
38
1.2.5.7. Etki Spektrumu
Sülfonamidler, Gram pozitif ve Gram negatif bakterilere, Chlamydialara ve çoğu protozoon
türüne (Eimeri türleri, Toxoplasma türleri) karĢı etkili, geniĢ spektrumlu antibiyotiklerdir.
Sülfonamidler, anaerob bakterilere karĢı etkili olmadıkları için ciddi anaerob enfeksiyonların
sağaltımında kullanılmazlar. Sülfonamidlere duyarlılığı iyi olan bakteri ve protozoa türlerinin
baĢlıcaları; Actinomyces, Bacillus, Brusella, Streptococcus, Staphylococcus, Salmonella,
Escherichia coli, Pasteurella, Pseudomonas, Chlamydia, Cryptosporidium, Coccidia türleri,
E.rhusiopathiae, L. monocytogenes ve Pneumocytis carinii’dir (Bishop, 1996; HiĢmioğulları,
2004; AltıntaĢ, 2006).
1.2.5.8. Sülfonamidlerin Bakteriyel Direnci
GeliĢmeleri için folik asite gerek duymayan veya önceden ĢekillenmiĢ folik asiti kullanan
bakteriler sülfonamidlere doğal olarak dirençlidir. Bakteriler arasında doğal seçimle dirençli
suĢlar ortaya çıkabilir (BaĢoğlu, 2000). Duyarlı bir bakteri topluluğunda enzim uyumu, seçim
ve R-faktörleri aracılığında dirençli suĢlar ortaya çıkabilmektedir. Bir sülfonamid’e dirençli
bakteri diğerine de duyarsızdır (Karen,1999; Kaya ve ark.,2007). Enzim uyumu Ģeklinde
oluĢan direnç özellikle bakteri hücresinin bölünmesi sırasında hızla ortaya çıkabilir. Bu
durumda, bakteriler sülfonamidlerin etkisine karĢı baĢka bir enzim sistemini kullanarak folik
asiti sentezler (Adam, 2001; Faghihi, 2004). Doğal seçimle kazanılmıĢ direnç durumunda ise
ortaya çıkan bakteri suĢları atalarından farklı enzimatik yollara sahiptir. Diğer yandan, uzun
süredir geniĢ ölçekte kullanılmalarından dolayı birçok bakteri ve protozoonda direnç
geliĢmiĢtir (BaĢoğlu, 2004). Kromozomal veya plazmid-aracılı direnç sık görülür. Ġlki yavaĢ
geliĢir ve duyarlı olmayan dihidropteroat enzimi ve PABA üretiminin artması sonucu
mikrobiyal hücreye ilaç geçiĢi bozularak direnç oluĢur. Plazmid-aracılı direnç ise
sülfonamidler arasında en sık rastlanan direnç Ģeklidir ve kendisini ilaç penetrasyon
mekanizmasında bozulma ve sülfonamid dirençli dihidropteroat sentetaz artıĢıyla gösterir.
Bu, çabuk geliĢen bir direnç Ģeklidir. Sülfonamidlerin birine karĢı direnç geliĢtiren organizma,
genellikle diğer sülfonamidlere karĢı da dirençlidir (Bishop, 1996; Kayaalp, 2000).
39
1.2.5.9. Sülfonamidlerin Kullanılmaları
Sülfonamidler çeĢitli Ģekillerde (toz, tablet, bağırsak kaplamalı tablet, çözelti gibi) ağızdan,
enjeksiyonluk çözelti Ģeklinde parenteral, toz ve merhem Ģeklinde haricen uygulanırlar
(AltıntaĢ, 2006).
Ucuz olmaları ve kolay bulunabilmeleri sebepleriyle, birçok bakteri, virus ve koksidlerden ileri
gelen solunum ve sindirim sistemi ile idrar yolları hastalıklarda geniĢ Ģekilde kullanılırlar
(ġanlı,1999); bu ilaçların kullanım alanı buldukları hastalıkların baĢlıcaları Ģunlardır:
Aktinobasilloz (A.lignieresii), Aktinomikoz (A.bovis), Meme hastalıkları (Cory. pyogenes,
Klebsiella türleri, P.multocida, P.haemolytica, Staph.aureus), Kolibasilloz (E.coli), Ağız
nekrobasillozu (F.necrophorus), Gum (Strep.equi), BulaĢıcı poliartrit (H.suis), BulaĢıcı keratit
(Moraxella bovis), Toksoplazmoz (T.gondii), Basiller dizanteri (Shigella), Pnömoni
(P.multocida, P.haemolytica), Salmonelloz (Salmonella türleri), Koksidiyoz (ÇeĢitli koksidi
türleri), Nokadiyoz (Nocardia asteroids), Trahom ve inclusion konjunktivit, Beyin zarı
hastalıkları (N.meningitidis), Köpek erlikozu (Ehrlichia canis) (Nourmohamadzadeh, 1994;
Kaya ve ark; 2007).
1.2.5.10.Sülfonamidlerin İstenmeyen Etkileri
Sülfonamidlerle sağaltım sırasında, bazıları ciddi olabilen, birçok istenmeyen etkiyle
karĢılaĢılabilinir. Bunlardan bilhassa böbreklere yönelik olanlar (ilaç kristallerinin çökmesi
sonucu böbrek tubüllerinde tıkanma, kanama, gibi) en yaygın ve önemli olanlardır. Ama
vücudun tüm organ ve dokularına yönelik az ya da çok istenmeyen etkileri mevcuttur;
sülfonamid uygulanların yaklaĢık %5’inde bu türden etkilerle karĢılaĢılabilinir. Bunların çoğu
ilaç ateĢi, kan, kemik iliği, böbrek, karaciğer, deri ve çevre sinirlerle ilgilidir (Kaya ve ark.,
2007; Kafalı, 2008). Sülfonamidlerde iki haftadan daha kısa bir süre verilen normal sağaltıcı
dozlarda, ciddi toksik reaksiyonlar görülmemesine rağmen, bu ilaçların da çeĢitli istenmeyen
etkileri bulunmaktadır. Bazı sülfonamidler, özellikle kedilerde karbonik anhidrazı inhibe
etmek suretiyle tüm asit-baz dengesini değiĢtirerek methemoglobinemiye neden olabilir.
Sülfonamidlerin asetilenmiĢ türevleri etkin değildir ve böbrek tubullerinde kristalize olarak
40
mekanik hasar ve tıkanmaya yol açar (Prescott ve Baggot, 1993; HiĢmioğulları, 2004). Bu
etkileri bol miktarda sıvı alımı ve idrarı alkali tutmakla önlenebilir. Suda daha fazla çözünen
spesiyalitelerin kullanımıyla bu etkiler azaltılabilir. Sülfonamid karıĢımlarında da (sülfadiazin,
sülfamerazin ve sülfadimidin) etkilerinin additif olması ve kristalize olmaya daha az eğilim
göstermeleri nedeniyle bu olumsuz etkiler aynı Ģekilde azalabilir (Adams, 2001). Sülfonamid
tedavisi uygulanan hayvanlara su ad libitum verilmesi; eğer ürinasyonda güçlük, idrarda
bulanık görünüm ve hematuri görülürse tedaviye son verilmeli veya doz azaltılmalıdır
(EMEA, 2001; Sweetman, 2002). Vücutlarında su kaybı görülen yani dehidrate hayvanlarda
sülfonamidlerin kullanımı sakıncalıdır (ġanlı, 1999). Köpeklerde sülfonamidlere karĢı
hematopoietik sistemde yan etkiler (trombositopeni, lökopeni, aplastik anemi) ve alerjik
nefritisle karakterize olası bir aĢırı duyarlılık reaksiyonu görülebilir. Memelilerde
sülfonamidlerin sürekli kullanımı depresyon, iĢtahsızlık ve ishale sebep olabilir. GeviĢenlerde
bu etkilerin nedeni, tahminen tahriĢ sonucu rumen mikroflorasının baskılanmasıdır.
Dolaysıyla vitamin K üretimi de kesintiye uğrayabilir. Ġlaç bırakıldığında iyileĢme hızlıdır.
Kanatlılarda sülfonamidler, yumurta üretiminde azalmaya ve yumurta kabuğunun
incelmesine sebep olurlar. Ġlaç kullanımının geri çekilmesine neden olmayan hafif ve
değiĢken yan etkileri bulantı ve kusma, baĢ ağrısı ve mental depresyondur.
Methemoglobinemi sonucu siyanoz geliĢebilir fakat göründüğü kadar ciddi bir durum
yaratmaz. Tedavinin bırakılmasını gerektirecek ciddiyette yan etkileri; hepatitis, aĢırı duyarlık
reaksiyonlar (kaĢıntı, ateĢ, anafilaktik reaksiyonlar), kemik iliği depresyonu ve kristalüridir
(Rang ve ark., 1995; Spoo ve ark.,1995).
Türkiye’de çeĢitli formülasyonlar halinde 83 sülfonamid müstahzarı vardır; bunların 23’ü
enjeksiyon tarzında kullanıma uygun çözelti halindedir; 30’ü oral çözelti tozu Ģeklinde, 1’i
merhem Ģeklinde, 6’sı sprey, 16’sı süspansiyon oral formulasiyon Ģeklinde, 3’ü meme içi
enjeksiyon kullanıma uygun halde ve 10’ u da tablet Ģeklindedir (GKGM, 2014).
41
1.2.6. Sülfametoksazol
N1-(5-metilizaksazol-3-il) sülfanilamiddir. Kapalı formülü C10H11N3O3S ve molekül ağırlığı da
253.3 g/mol’dür (Budavari ve ark.,1996). Beyaz veya sarımsı beyaz renkte, kokusuz, kristal
tozdur. pKa’sı 5.6’dır (Kaya ve ark., 2007). Kloroform ve eterde çözünmez. Suda çok az,
etanolde 1:50, asetonda 1:30 oranlarında çözünür. Alkali hidroksit çözeltilerinde ise iyi
çözünür (European Pharmacopoeia, 2002; Sweetmen, 2002).
Sülfametoksazol ağızdan verildikten sonra sindirim kanalından genellikle yavaĢ emilir ve
vücuttan da yavaĢ atılır (AltıntaĢ ve Yarsan, 2009). Ġlaç plazma proteinlerine %60-70
arasında bağlanır; Vd değeri 0.2 L/kg’dır. Yüksek oranda asetillenmeye (%30-70) maruz
kalır. Vücudu asetilli metaboliti, serbest ve glukronid Ģeklinde idrarla terk eder; idrarla
atılması değiĢkendir ve idrarın pH’sına bağımlılık gösterir. Alkali Ģartlarda idrarla atılan
değiĢmemiĢ ilaç oranı yükselir (Booth ve McDonald, 1988; Adams, 2001). Hem sistemik hem
de üriner sistem enfeksiyonlarının sağaltımında kullanılan bir ilaçtır. Genellikle trimetoprim ile
birlikte hazırlanan spesiyaliteler Ģeklinde uygulama alanı bulur. Ağızdan ve parenteral
yollarla 15-30 mg/kg dozlarda verilir (HiĢmioğulları, 2004; Kaya ve ark., 2007).
1.2.7. Trimetoprim
5- (3, 4, 5-trimetoksibenzil) pirimidin-2,4-diamindir. Kapalı formülü C14H18N4O3 ve molekül
ağırlığı da 290.3 g/mol’dür. Beyaz veya sarımsı beyaz renkte, acı, kokusuz, suda son derece
az çozünen, organik bazik (pKa 7.3) kristal veya kristalize tozdur (AltıntaĢ, 2006). Suda
1:2500, etanolda 1:300, kloroformda 1:55 ve metanolde de 1:80 oranlarında çözünürken
eterde hiç çözünmez (HiĢmioğulları, 2004). Laktat tuzu halinde suda 50 mg/ml miktarında
çözünür (Nizamlıoğlu, 1992).
1.2.7.1. Etki Şekli
Trimetoprim dihidrofolik asidin piteridinine, yapısal olarak benzerlik gösterir ve dihidrofolatın
tetrahidrofolata çevirilmesini önleyen dihidrofolat redüktazın güçlü bir inhibitörüdür
(Bishop,1996). Bu durum, pürinleri ve son olarak da DNA, RNA ve proteinlerin sentezini
bloke eder. Dolaysıyla gerçek bir sinerjizm örneği olan sülfonamidlerle trimetoprim
42
kombinasyonu, folik asit sentezinin dizinsel inhibisyonuna neden olur. (Cockerill ve ark.,
1991; Budavari ve ark., 1996).
1.2.7.2. Etki Spekturumu
Trimetoprim, geniĢ bir Gram pozitif ve Gram bir negatif aerobik bakteri spektrumuyla birlikte
bakteriyostatik nitelikte etki gösterir ve genellikle anaeroblara karĢı etkisizdir. Klamidya,
mikoplazma ve Pseudomonas aeruginosa’ya karĢı etkisi önemsizdir (Faghihi, 2004;
HiĢmioğulları, 2004).
1.2.7.3. Farmakokinetik Özellikleri
Trimetoprim düĢük su çözünürlüğünden dolayı zayıf bir bazdır (HiĢmioğulları, 2004).
Trimetoprim bütün evcil hayvan türlerine ağız ya da enjeksiyon yoluyla verilebilir. Ġlacın
vücuttaki yarı ömrü türlere göre farklıklar gösterir. At ve köpeklerde bu süre 4 saatten, tavuk,
sığır ve domuzlarda 2 saatten, koyun ve keçilerde ise 1 saatten daha kısadır (Faghihi, 2004).
Sindirim sistemden kolaylıkla emilir. Diğer yandan iĢlevsel bir rumene sahip hayvanlara
ağızdan verilirse, rumende yıkımlanarak etkisini kaybeder. Ağızdan verilmesini takiben
terapötik plazma yoğunluklarına genellikle 1 saat sonra eriĢir ve yoğunluklarını 2-6 saat
korurlar (Adams, 2001; Sweetman, 2002). Trimetoprim %65 oranında proteinlere
bağlanırken, yağda çözünebilmesinden ötürü hücresel engeli kolayca aĢarak daha geniĢ bir
dağılım alanı bulur. Dokulara bağlandığına dair bir kanıt yoktur. Trimetoprimin en yüksek
yoğunluklarına karaciğer, böbrekler, akciğer ve prostatta rastlanır. Yine, kan-beyin engelini
de kolaylıkla geçerek, BOS’da antibakteriyel yoğunluklara ulaĢır. Trimetoprimin yüksek
yoğunlukları süte de geçebilir (Bishop, 1996; Budavari ve ark.,1996). Trimetoprim,
karaciğerde kısmen oksidasyona ve konjugasyona uğrar ve metabolitleri, değiĢime
uğramamıĢ trimetoprimle birlikte idrarla atılır. Metabolizması türe bağlı olarak çeĢitlik
gösterir. Bu oran insanda dozun %50’si, köpekte %80’i ve sığırda da yaklaĢık %100’üdür.
Yine trimetoprimin yarı ömrü, tür ile iliĢkili olarak değiĢkenlik gösterir (EMEA, 2001;
Sweetmen, 2002).
43
1.2.7.4. Trimetoprim – Sülfametoksazol Kombinasyonu
Bu karıĢım Enterobactericeae grubu Gram negatif aerob basillere karĢı orta veya yüksek
derecede etkinlik gösterir. Bunlardan yüksek derecede duyarlı olanlar E. coli, Proteus
mirabilis, Salmonella’lar (Salmonella typhi dahil) ve Shigella’lardır (Faghihi, 2004; Kafalı,
2008). Indol-pozitif Proteuslar, Klebsiella pneumonia, Enterobacter türleri ve Serratia
marcescens orta derecede duyarlıdır. Ko-trimoksazola duyarlı diğer Gram negatif basiller
arasında Haemophilus influenzae, Actinobacter, Citrobacter türleri, Brucella’lar, Vibrio
cholera, Leptospira pneumophila, Yersinia pestis, Yersinia enterocolitica, Bacillus pertussis,
Haemophilus ducreyi, Gardnerella vaginalis, Pseudomonas pseudomallei ve Pseudomonas
cepacia, ayrıca Flavobacterium’lar sayılabilir. Gram pozitif kokların çoğu, Streptococcus
pneumonia, Streptococcus pyogenes ve beta-laktamaz üreten suĢlarda dahil olmak üzere
Staphylococcus aureus ve Staphylococcus epidermidis, ko-trimoksazola duyarlıdırlar. Yine
Gram negatif koklardan olan Neisseria meningitides ve Neisseria gonorrhoea’nin suĢlarının
çoğu ko-trimoksazol’den etkilenir. Pseudomonas aeruginosa, anaerob bakteriler ve
Treponema pallidum bu ilaca dirençlidir (Barragry, 1994; Einstein ve ark., 1994).
1.2.8. İmidazotiyazol Türevleri
Bu grupta bulunan ilaçların baĢlıcaları levamizol (tetramizol) ve butamizoldur. Tetramizol
1966’da sağaltıma girmiĢ geniĢ etkili spektrumlu bir maddedir; D-ve L-izomerlerinin
karıĢımıdır (Booth ve McDonald, 1988). Ġki izomerin ayrılması baĢarıldığında, antelmintik
etkinliğin L-izomerinden (Levamizol) ileri geldiği anlaĢılmıĢtır. Böylece, ilacın birim sağaltım
dozunun azaltılması ve sağaltım güvenliğinin de artırılması sağlanmıĢtır; zira D-tetramizol L-
tetramizola göre daha zehirlidir. Türkiye de dahil, pek çok ülkede L-izomeri Ģeklinde insan ve
hayvanlarda iç parazitlere karĢı kullanılmaktadır (ġanlı, 1999; Yıldırım, 2005).
1.2.9. Levamizol
Tetramizol’un piyasaya çıkartılmasından sonra geliĢtirilen yeni bir teknikle bu ilacın iki
izomerine ayrıması baĢarıldı. Ġki ayrı izomer üzerinde yapılan testler sonucunda antelmentik
44
etkinliğin tümüyle L-izomerden ileri geldiği anlaĢıldı. Bunun üzerine tetramizol dozunun
yarısında L-izomeri kullanılmak suretiyle aynı antelmentik etkinliği sağlanabildiği saptandı.
Böylece daha yüksek dozda ilaç kullanılmasından doğan toksisite sakıncaları bertaraf
edildiği gibi ilacın güvenlik eĢiğinin de oldukça arttığı ortaya çıkartıldı (ġanlı, 2002; Faghihi,
2004). Çünkü eĢit miktarlarda kullanılan tetramizol ve levamizol aĢağı yukarı aynı derecede
toksik etkinliğe sahiptirler. Belirtilen avantajları nedeniyle levamizol 1970’li yıllardan itibaren
bütün dünyada antelmentik ilaç olarak tetramizol’un yerini almaya baĢladı (ġanlı, 1988; Wall
ve Shearer., 2001). Bugün için birçok hayvan türünde geniĢ bir antelmentik spektrumu sahip
olması aynı zamanda sindirim ve solunum sistemi nematodlar üzerinde etkili olabilmesi ve
oral ve parenteral yollardan verilebilmesi gibi üstünlükleri bu alanda en fazla kullanılan
ilaçlardan biridir (Bilal, 2013a). Levamizol, kimyasal bileĢim bakımından 2,3,5,6-Tetrahydro-
6-phenylimidazo thiazol’dur (ġekil 1.4). 1966 yılında antelmentik sağaltıma giren bir karıĢım
olan D,L-tetramizol’un L-izomeridir (ġanlı, 1988; Ağaoğlu, 1999). Levamizol hidroklörür ve
monobazik fosfat halinde bulunur. Hidroklorür tuzu beyaz-krem renkte, kokusuz, suda çok iyi
(500 mg/ml) çözünen, kristalize tozdur. Monobazik fosfat tuzu daha ziyade parenteral olarak
kullanılır (Ġssi ve ark., 2010).
Şekil 1.4. Levamizolun genel yapısı (Anonim, 2014d).
1.2.9.1. Farmakokinetik
Ağızdan verildikten sonra levamizol sindirim kanalından hızlı emilir ve tüm vücut kesimlerine
dağılır. Enjeksiyonla verildikten 1 saat sonra plazmada doruk yoğunluğa ulaĢır ve dokularda
5 gün süreyle kalır (ġanlı, 1988; Adams, 2001). Damlatma Ģeklinde sırtın orta hattı boyunca
deriye uygulandığında, ağızda ve DA uygulamayla karĢılaĢtırılabilecek ölçüde emilir ve kan
yoğunluğu sağlar; uygulama kolaylığı sebebiyle, bu alıĢılmıĢ yollara tercih edilir (Kaya ve
ark., 2007).
45
Vücutta büyük ölçüde (%95) BT’a uğrar; baĢlıca dıĢkı ve idrarla atılır; plazma yarı ömrü
sığırlarda 4-6 saat, köpeklerde 1,8-4 saat, domuzlarda 3,5-7 saat arasındadır. Ağızdan
verilmesini takiben, %40 kadarı 12 saat içinde idrarla çıkarılır; bundan sonra idrarla atılması
yavaĢlar, sonraki 8 saatte kalanın sadece %8’i çıkarılır. DıĢkıyla atılması 8 günden fazla
sürer; ilacın yaklaĢık %40’ı vücudu bu yolla terk eder; önemli bir kısmı da ilk 12-24 saat
içinde çıkarılır. Verilen ilacın yaklaĢık %1’lik kısmı 12-24 saatte karaciğer ve böbreklerde
bulunur (ġanlı, 1988; Kaya ve ark., 2007). Tek dozda verilen ilacın yaklaĢık %0,2’lik bölümü
de solunum havasıyla atılır. Levamizol, hayvansal dokularda dikkate değer bir kalıntı sorunu
yaratmaz (ġanlı,1988; Faghihi, 2004). Ġlaç verilmesinden 12-24 saat sonra ilk dozunu
takriben %0,9’u baĢta karaciğer ve böbrek olmak üzere çeĢitli dokularda bulunur. Ġlaç
verilmesinden 7 gün sonra, kas dokusu, karaciğer, böbrek, yağ dokusu, kan ve idrarda
bulunan kalıntılar, saptanmayacak düzeylere iner. Bu durum dikkate alınarak levamizolle
tedavi edilen kasaplık hayvanların kesimden önce, 7 gün süreyle beklettirilmesi öngörülür.
Levamizol’un identifiye edilebilen metabolitleri, akraba ilaçtan daha az zehirlidir. Bu nedenle
kalıntıların ortaya çıkartılması bakımından çeĢitli dokularda sadece özgün ilaç varlığı
araĢtırılır (Kaya ve Bilgili, 2001; Wall ve Shearer, 2001).
1.2.9.2. Etki Şekli
Parazitleri felç ederek etkiler; felç olan parazitler canlı halde dıĢarıya atılır. Küçük dozlarda
veya yoğunluklarda, nikotine benzer Ģekilde, parazitlerde otonomik uyarır; felç aslında kas ve
gangliyonların sürekli uyarılması sonucu geliĢen bir tükenme halidir (Yıldırım, 2005; Kaya ve
ark., 2007). Yüksek dozlarda parazitlerde fumarat redüktazın etkinliğini de engeller; böylece
NADH’nin NAD’e yükseltgenmesinde elektron akıĢ zincirini kırar ve karbonhidrat
metabolizmasını bozar; ama ilacın parazitlerdeki etkisi bakımından bu etki Ģeklinin önemi
azdır (Pekmezci, 2008; Reed ve ark., 2009). Levamizolün antelmintik etkisinin yanında
immun sistemi uyarıcı etkisi de mevcuttur (ġanlı, 2002; Pekmezci, 2008).
46
1.2.9.3. Etkisi
Evcil, laboratuvar ve hayvanat bahçesi hayvanlarındaki mide-bağırsak, akciğer ve kalpte
bulunan yuvarlak kurtların çoğunu etkiler (ġanlı, 1999; Faghihi, 2004). Levamizol,
geviĢenlerde abomazumunda yaĢayan Haemonchus, Ostertagia türleri, ince bağırsak
parazitlerinden Cooperia Trichostrongylus, Bunostomum türleri ve kalın bağırsakta yerleĢen
parazitlerden Oesophagostomum’lar ile akciğer kurtlarından Dictyocaulus türlerini tümüyle
yok eden etkinliğe sahiptir (Radostits ve ark., 2006). Ruminantların sindirim sistemi
parazitlerine karĢı olan etkinliği tiyabendazol ile karĢılaĢtırıldığında Strongyloides’ler hariç
diğer türler üzerinde daha güçlü etkinliğe sahip olduğu ve avantajlı yönlerinin bulunduğu bir
gerçektir. Üstelik de tek doz halinde verilen levamizol akciğerde bulunan ergin ve larval
dönemdeki nematodların %98 oranında bertaraf edilmesine olanak verir (ġanlı, 1999;
Faghihi, 2004). Sindirim sistemi nematodları için de aynı durum söz konusudur. Sindirim
sistemi boĢluğunda yaĢayan ergin ve 4. dönem larva aĢamasında olan Ostertagiave
Haemonchus’ların %87’si tek doz uygulamasıyla yok edilebilir. Doğal olarak enfekte olmuĢ
hayvanların abomasum çeperinde yerleĢmiĢ 4. dönem Ostertagia larvalarının bu ilaçla %25-
95 arasında yok edilebileceği belirlenmiĢtir (Ramsey, 2008). Atlarda levamizol askaride bağlı
parazitlerin sağıtım yönünden seçkin ilaç niteliğindedir. Bu hayvanların ağızdan 7.5-15 mg/kg
dozunda levamizol verilmesiyle Parascaris equorum tümüyle vücuttan atılabilir (Reed ve
Bayli, 2009).
Köpek askaridlerinden Toxocara ve Toxascaris türleri ile kancalı kurtlardan Ancylostoma ve
Uncinaria türlerine bağlı parazitler levamizol ile etkili bir Ģekilde koruma sağlayabilir. Belirtilen
parazit türlerinin tümüyle yok edilebilmesi için 2 gün süreyle oral yoldan 10 mg/kg/gün veya
deri altı yolla bir kez 10 mg/kg/gün dozunda ilaç verilmesi yeterlidir (Ramsey, 2008). Ġlacın
Trichuris türleri üzerindeki etkinliği zayıftır. Askarit ve kancalı kurtlara bağlı ağır vücut
yükünün tümüyle temizlenebilmesi için bazen sağıtımın yinelenmesi gerekebilir. Köpeklerin
kalp kasına yerleĢen parazitlerden Dirofilaria immitis enfeksiyonlarına karĢıda levamizol
denemeye değer bir ilaç niteliğindedir (ġanlı, 1988; Rafie, 1998; Bilal, 2013b).
47
1.2.9.4. Yan Etkileri
Sağaltım dozlarına hayvanların tahammülü genellikle iyidir; gebeler için de güvenli bir
maddedir. Sığırlarda salya artıĢı, uyarılar, göz kapağı, dudak ve baĢta sallama gibi belirtiler
görülebilir; belirtiler 2 saat içinde kaybolur. Enjeksiyonla verildiğinde, uygulama yerinde
ĢiĢme oluĢabilir; bu 1-2 hafta içinde kaybolur. Koyunlarda geçici uyarı hali görülebilir.
Keçilerde uyarı, baskı, tükürük salgısında artıĢ gibi belirtiler görülebilir (Kaya ve ark., 2007).
1.2.9.5. Doz Aşımı / Zehirliliği
Benzimidazol bileĢikleriyle karĢılaĢtırıldığında, levamizol ve tetramizol’un çok geniĢ bir
güvenlik eĢiğine sahip olduğu anlaĢılır (ġanlı, 2002). Sağaltım indeksi benzimidazoller ile
karĢılaĢtırılamayacak kadar küçüktür; hayvanlardaki sağaltım indeksi 4-12 (sağaltım dozu
7.5 mg/kg olarak), tetramizolunki 2-6 (sağaltım dozu 15 mg/kg olarak) arasındadır. ÖD50
değeri ağızdan farelerde 210 mg/kg, ratlarda 480 mg/kgʼ dır (Kaya ve ark., 2007). Parenteral
olarak verildiğinde daha tehlikelidir ve daha sık istenmeyen etkilere ve ölüme sebep olur; Örğ
farelerde ÖD50 ağızdan 210 mg/kg iken KĠ veya DA yolla 100 mg/kg dolayındadır. Parenteral
olarak verilmesine sığırlar koyunlardan daha dayanıklıdır (Kaya ve Bilgili, 2001; ġanlı, 2002).
Levamizol 1978ʼ de Amerikaʼ daki Besin ve Ġlaç Dairesi tarafından yayınlanan bir raporda
istenmeyen etkileri en sık olan ilaçlar arasında sayılmıĢtır (Ġssi ve ark., 2010). Levamizol
konakçı vücudunda etkinlik göstererek muskarinik ve nikotinik etkileri meydana getirir.
Belirtilen etkilerin ilacın kolinesteraz enzimini inhibe ederek asetilkolinin fazlaca birikmesine
ve bu mediyatöre iliĢkin muskarinik ve nikotinik etkilerin daha belirgin olarak ortaya
çıkarmasından ileri geldiği anlaĢılmıĢtır (Wall ve Shearer, 2001).
1.2.9.6. Kullanılmaması Gereken Durumlar
Ġlacın kullanımını sınırlarından genellikle özel bir durum yoktur. Ama süt hayvanlarında ve
yumurtacı tavuklarda kullanılmaması; duyarlı olmaları sebebiyle atlarda kullanılmaması veya
çok dikkatli olunması; kesim ağırlığına ulaĢan et hayvanlarında, doku hasarı ve ĢiĢlik
yapması sebebiyle, parenteral yollarla verilmemesi önerilir (Sweetman, 2002).
48
Nikotin benzeri etkileri olan maddeler (morantel, pirantel, dietilkarbamazin gibi), AkEʼ ın
etkinliğini engelleyenler (OF bileĢikler, neostigmin, fizostigmin gibi) levamizolun zehirliliğini
ve istenmeyen etkilerini artırır. Kloramfenikol ile birlikte kullanılması ölüme yol açabilir
(Faghihi, 2004; Kaya ve ark., 2007).
1.2.9.7. Kullanılması
Levamizol ağızdan, parenteral (KĠ ve DA) ve deri yoluyla kullanılabilir. Bu yollarla uygulamak
için tablet, oblet, ıslanabilir toz, enjeksiyonluk veya dökme ve damlatma çözelti Ģeklinde
bulunur. Ağızdan sığır, koyun ve keçilere 7.5 mg/kg, atlara (gerekli ise) 5-10 mg/kg, köpek ve
kedilerde 10-15 mg/kg, domuzlara 7.5 mg/kg, kanatlılara 18-36 mg/kg; tavĢanlarda 12.5-20
mg/kg dozlarda verilir (Kaya ve ark., 2007; Ramsey, 2008). Parenteral yollarla verilen
levamizol, büyük ölçüde uygulanma kolaylığı sağladığından, özellikle sığırlarda baĢlıca
seçenek olarak yeğlenir (Radostits ve ark., 2006; Bilal, 2013a). Levamizol hidroklorür tuzuyla
hazırlanan injeksiyonluk çözeltileri boyun bölgesinden kas içi veya deri altı yollardan verilir.
Hidroklorür tuzu, özellikle KĠ yoldan verildiğinde, injeksiyon yerinde irkiltiye yol açabilir. Oysa
levamizol fosfat böyle bir sakınca yaratmaz. Bu nedenle KĠ uygulamalar için fosfat tuzu
hazırlanır (ġanlı,1988; Seeetman, 2002). Levamizolle sağıtımdan önce hayvanların aç
bırakılması veya özel bir beslenme rejimine alınmasına gerek yoktur. Gebe hayvanlarda da
güvenle kullanılabilir (Faghihi, 2004).
1.2.10. Araştırmanın Amacı
ÇalıĢma kapsamında, veteriner hekimlikte yaygın Ģekilde kullanılan antibakteriyel ilaçlardan
oksitetrasiklin, enrofloksasin ve sülfametoksazol-trimetoprim ile antelmintik ilaçlardan
levamizol'ün farklı saklama Ģartlarındaki etkin madde düzeylerinin araĢtırılması amaçlandı.
Bu kapsamda olacak Ģekilde açılmamıĢ haldeki orjinal ambalajlarında ve kapağı açılmıĢ
Ģekildeki ilaçlar oda ısısında, karanlıkta ve buzdolabı ortamında farklı sürelerde bekletilerek
etkin madde analizleri gerçekleĢtirildi.
BeĢeri ilaçlarda olduğu gibi, veteriner ilaçları ve yetiĢtiricilik ürünleri de bilimsel çalıĢmalar ve
teknolojik iĢlemler sonucunda ortaya çıkan ürünlerdir. Dolayısıyla, böyle ürünlerin
49
üretiminden dağıtımına ve tüketimine kadar geçen tüm aĢamalarda önemli boyutlarda
ekonomik kaynakların kullanımı, devamlı olarak kamu gözetimi, ileri düzeyde bilgi-beceri
birikimi, hekimlik sanatı uygulamaları ve çağdaĢ yetiĢtiricilik ilkeleri ile yakından iliĢkisi söz
konusudur. Yani, üretildikten sonra uygun koĢullarda bekletilmeyen ya da saklanmayan
ilaçların etkin madde içeriklerinde gerçekleĢebilecek olası kayıplar nedeniyle hastalıklar tam
olarak sağaltılamayacağı gibi, hastalık etkenlerine karĢı direnç de geliĢmiĢ olacaktır.
AraĢtırma kapsamında antibakteriyel ve antelmintik amaçla yaygın Ģekilde kullanılan ilaçlar
için bu yönde bir değerlendirme yapıldı. Ayrıca önemli olan bir husus da, veteriner ilaçları
kapakları açıldıktan sonra da uzun süre kullanılabilecek durumdadır. Böyle kullanılan
ilaçlarda saklanma Ģartlarının yanı sıra ambalajlarının açılmıĢ olması da önemli bir unsurdur.
Dolayısıyla çalıĢma kapsamında bu durum da değerlendirelerek ambalajı açılmıĢ ve
açılmamıĢ ürünler karĢılıklı olarak incelendi.
50
2. GEREÇ VE YÖNTEM
2.1. Gereç
2.1.1. Araç ve Cihazlar
Yüksek Basınçlı Sıvı Kromatografisi (HPLC) Ekipmanı (ThermoSepration Product-Spectra
Product P1000, USA), Otomatik örnekleyici (ThermoSepration Product-Spectrasystem
AS3000), Foto diode–aray dedektörü (Thermofiningan-Spectrasystem UV 6000 LP), Intertsil
ODS-4 C18 Kolon (150 mm X 4,6 mm X 5 μm), Hassas terazi (Sartorius marka), Vortex
(Velp marka, 2X3), pH Metre (WTW marka), Deiyonize Su Cihazı (Tip 3 su, Millipore marka),
Ultra Saf Su Cihazı (Tip 1 su, Millipore marka), Ultrasonik banyo (Bandelin sonorex),
Otomatik pipetler (10-100 µl ve 100-1000 µl).
2.1.2. Kimyasal Maddeler ve Çözeltiler
Orto-fosforik asit (%85; Merck 100573), Oksalik asit dihidrat (Merck 100492), Asetonitril
(Merck,100030), Trietilamin (Merck 808352), Metanol (Sigma-Aldrich 34885), Sodyum
dihidrojen fosfat dihidrat (Merck,106345), Oktan sodyum sulfanat, Sodyum asetat (Sigma
87H0105), Asetik asit glasiyal (%100; Merck 100056), Sodyum hidroksit (Merck, 1.06498),
Levamizol HCL standardı (%100; CAS No:T30587 remarks batch: R2235-3), Enrofloksasin
standardı (%99.6; CAS No:93106-60-6), Oksitetrasiklin standardı (901 µg/mg; CAS No:
2058-46-0), Trimetoprim standardı (%99.8; CAS No:5-70-738) Sülfametoksazol standardı
(%100.3; CAS No:04790211), Deiyonize su.
2.1.3. Laboratuvar Malzemeleri
Cam tüp (10 ml), balon joje (250-1000 ml), cam pipet (1-10 ml), beher, mezür, huni, ependorf
tüp (1, 5 ml), 2 ml'lik enjektörü, mavi ve sarı uçlu pipet ucu, filtre kağıdı (Whatman No:42),
rutin laboratuvar araç ve gereçleri ile cam malzemeler.
51
2.1.4. İlaç Müstahzarları
ÇalıĢmada veteriner hekimliği alanında yaygın Ģekilde kullanılan farklı ilaç grupları seçildi.
Buna göre; oksitetrasiklin normal etkili 100 mg/ml, oksitetrasiklin uzun etkili 200 mg/ml,
enrofloksasin 100 mg/ml, levamizol 40 mg/ml, sülfametoksazol + trimetoprim kombinasyonu
240 mg/ml Ģeklinde çalıĢmaya alındı.
Ġlaçlar doğrudan firmalardan temin edildi. Ġlaçların her birinin üretim ve son kullanma tarihi,
seri numarası gibi tanımlayıcı bilgiler kaydedildi. Levamizol ve Sülfametoksazol-Trimetoprim
hariç diğer ilaçlar piyasadan iki ayrı firmadan A ve B ilacı olarak alındı; söz konusu iki ilaç ise
birer tane olacak Ģekilde çalıĢıldı. Ġlaçlar analiz edilmeye baĢlanmadan önce ve firmalardan
temin edildikleri zamandan baĢlayarak; tez önerisinde de belirtildiği üzere üç farklı saklama
koĢulunda (normal oda(aydınlık), karanlık oda ve buzdolabında) muhafaza edildi.
2.2. Yöntem
Tez kapsamındaki bütün analizler ve çalıĢmalar Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi
Farmakoloji ve Toksikoloji Anabilim Dalı laboratuvarlarında gerçekleĢtirildi. Her müstahzar
için aynı seri numarasına sahip 5’er ilaç farklı saklama koĢullarında muhafaza edildi,
baĢlangıçta, 1., 3., 6. ve 9. aylarda etkin madde miktarları yönüyle analizleri yapıldı ve fiziki
yönden de (bulanıklılık, partikül madde, çökme ve renk değiĢimi) kontrol edildi. Aynı seri
numarasına sahip ilaçların kapakları açıldıktan sonra farklı saklama koĢullarında (oda ısısı,
buzdolabı ve karanlıkta) bulundurularak ve preparatlardaki etkin madde miktarlarındaki
değiĢim izlendi. Analizler ilaçlara göre değiĢecek Ģekilde ve kullanım sıklığı da göz önünde
bulundurularak yapıldı. Buna göre Oksitetrasiklin; baĢlangıçta, 24, 48. saatlerde ve 1., 3., 6.,
9. aylarda; uzun etkili oksitetrasiklin baĢlangıçta, 48. saatlerde ve 1., 3., 6., 9. aylarda;
enrofloksasin baĢlangıçta, 24, 48. saatlerde ve 1., 3., 6, 9. aylarda; Sülfametoksazol-
Trimetoprim baĢlangıçta, 24, 48. saatlerde ve 1., 3., 6., 9. aylarda; levamizol baĢlangıçta, 1.
ve 21. günlerde, 1., 3., 6., ve 9. aylarda etken madde yönüyle analiz edildi. Bununla birlikte
analizlere baĢlamadan ve her aĢamadan da önce standart çalıĢmaları yapıldı. Ġlaçların analiz
dönemlerinde 1., 3., 6. ve 9. aylarda A ilacı ile birlikte yeni kapağı açılmıĢ bir ilacın da analizi
yapılarak karĢılıklı olarak etken madde düzeyleri karĢılaĢtırıldı.
52
2.2.1. Enrofloksasin Analizi
Standard ÇalıĢma Çözeltisi: 30 mg Enrofloksasin tartılarak, 30 ml suda çözdürüldü ve stok
olarak hazırlandı; diğer sulandırmalar bu çözeltiden hazırlandı. Buna göre de 0.5 ppm, 1
ppm, 2 ppm, 4 ppm, 8 ppm ve 10 ppm’lik çözeltiler elde edildi.
Ġlaç Müstahzarı ÇalıĢması: Enrofloksasin preparatlarındaki etkin madde analizleri (10 ppm
ilaç etken maddesi için) Salehzadeh ve ark (2007) tarafından bildirilen metoda göre yapıldı.
Bu yönteme göre 1 ml ilaç alındı ve stok olarak (100000 ppm) kullanıldı; diğer seyreltmeler
buna göre yapıldı. Bu Ģekliyle; 100 µl stok üzerine 900 µl deiyonize su konularak 10000 ppm;
10000 ppm'den 100 µl alınıp üzerine 900 µl deiyonize su konularak 1000 ppm; 1000
ppm'den 100 µl alınıp üzerine 900 µl deiyonize su konularak 100 ppm; 100 ppm'den 100 µl
alınıp üzerine 900 µl deiyonize su konularak (10 ppm) çözeltiler hazırlandı.
HPLC Parametreleri:
Dedektör : Foto diode –aray dedektörü
Kolon : Intertsil ODS-4 C18 Kolon (150 mm X 4,6 mm X 5 μm)
Dalga Boyu : 280 nm
Mobil Faz : 0.02 M fosforik asit (H3Po4) + asetonitril (80:20; V/V; pH 3)
AkıĢ Hızı : 1 ml/dakika
2.2.2. Oksitetrasilin Analizi
Standard ÇalıĢma Çözeltisi: 30 mg Oksitatrasiklin tartılarak, 30 ml suda çözdürüldü ve stok
olarak hazırlandı; diğer sulandırmalar bu çözeltiden yapıldı. Buna göre 0.5 ppm,1 ppm, 2
ppm, 4 ppm, 8 ppm ve 10 ppm çalıĢma standartları elde edildi.
Ġlaç Müstahzarı ÇalıĢması: Oksitetrasiklin preparatlarındaki etkin madde analizleri (10 ppm
için) ġenyuva ve ark. (2000) ile Özdemir ve Yıldırım (2006) tarafından bildirilen metoda göre
yapıldı. Bu yönteme göre 1 ml ilaç alındı ve stok olarak (100000 ppm) diğer seyreltmeler ona
53
göre yapıldı. Buna göre 1 ml ilaç alındı ve stok olarak (100000 ppm) kullanıldı; diğer
seyreltmeler buna göre yapıldı. Bu Ģekliyle; 100 µl stok üzerine 900 µl deiyonize su
konularak 10000 ppm; 10000 ppm'den 100 µl alınıp üzerine 900 µl deiyonize su konularak
1000 ppm; 1000 ppm'den 100 µl alınıp üzerine 900 µl deiyonize su konularak 100 ppm; 100
ppm'den 100 µl alınıp üzerine 900 µl deiyonize su konularak (10 ppm) çözeltiler hazırlandı.
HPLC Parametreleri:
Dedektör : Foto diode –aray dedektörü
Kolon : Intertsil ODS-4 C18 Kolon (150 mm X 4,6 mm X 5 μm)
Dalga Boyu : 360 nm
Mobil Faz : 1.26 g oksalik asit + 1.08g sodyum oktan sulfonat + asetonitril + deiyonize
su (2:30:68; V/V/V)
AkıĢ Hızı : 1 ml/dakika
2.2.3. Uzun Etkili Oksitetrasilin Analizi
Standard ÇalıĢma Çözeltisi: 30 mg Oksitatrasiklin tartılarak, 30 ml suda çözdürüldü ve stok
olarak hazırlandı; diğer sulandırmalar bu çözeltiden yapıldı. Buna göre 0.5 ppm,1 ppm, 2
ppm, 4 ppm, 8 ppm ve 10 ppm çalıĢma standartları elde edildi.
Ġlaç Müstahzarı ÇalıĢması: Oksitetrasiklin preparatlarındaki etkin madde analizleri (10 ppm
için) ġenyuva ve ark. (2000) ile Özdemir ve Yıldırım (2006) tarafından bildirilen metoda göre
yapıldı. Bu yönteme göre 1 ml ilaç alındı ve stok olarak (200000 ppm) diğer seyreltmeler ona
göre yapıldı. Bu Ģekliyle; 100 µl stok üzerine 900 µl deiyonize su konularak 20000 ppm;
20000 ppm'den 100 µl alınıp üzerine 900 µl deiyonize su konularak 2000 ppm; 2000
ppm’den 500 µl alınıp üzerine 500 µl deiyonize su konularak 1000 ppm; 1000 ppm'den 100
µl alınıp üzerine 900 µl deiyonize su konularak 100 ppm; 100 ppm'den 100 µl alınıp üzerine
900 µl deiyonize su konularak (10 ppm) çözeltiler hazırlandı.
54
HPLC Parametreleri:
Dedektör : Foto diode –aray dedektörü
Kolon : Intertsil ODS-4 C18 Kolon (150 mm X 4,6 mm X 5 μm)
Dalga Boyu : 357 nm
Mobil Faz : 1.26 g oksalik asit + 1.08g sodyum oktan sulfonat + asetonitril + deiyonize
su (2:30:68; V/V/V)
AkıĢ Hızı : 1 ml/dakika
2.2.4. Levamizol Analizi
Standard ÇalıĢma Çözeltisi: 30 mg levamizol tartılarak, 30 ml suda çözdürüldü ve stok olarak
hazırlandı; diğer sulandırmalar bu çözeltiden yapıldı. Buna göre 0.5 ppm, 1 ppm, 2 ppm, 4
ppm, 8 ppm ve 10 ppm çalıĢma standartları elde edildi.
Ġlaç Müstahzarı ÇalıĢması: Levamizol preparatlarındaki etkin madde analizleri (8 ppm için)
Sari ve ark (2006) tarafından bildirilen metoda göre yapıldı. Buna göre 1 ml ilaç alındı ve stok
olarak (40000 ppm) kullanıldı; diğer seyreltmeler buna göre yapıldı. Bu Ģekliyle; 100 µl stok
üzerine 900 µl deiyonize su konularak 4000 ppm; 4000 ppm'den 100 µl alınıp üzerine 900 µl
deiyonize su konularak 400 ppm; 400 ppm'den 100 µl alınıp üzerine 900 µl deiyonize su
konularak 40 ppm; 40 ppm'den 200 µl alınıp üzerine 800 µl deiyonize su konularak (8 ppm)
çözeltiler hazırlandı.
HPLC Parametreleri:
Dedektör : Foto diode –aray dedektörü
Kolon : Intertsil ODS-4 C18 Kolon (150 mm X 4,6 mm X 5 μm)
Dalga Boyu : 240 nm
Mobil Faz : 0.861 g sodyum asetet +metanol + deiyonize su (65:35; V/V; pH 7.6)
AkıĢ Hızı : 1 ml/dakika
55
2.2.5. Sülfametoksazol-Trimetoprim Analizi
Sülfametoksazol Standard ÇalıĢma Çözeltisi: 30 mg sülfametoksazol tartılarak, 30 ml 0.5 M
sodyum hidroksitte çözdürüldü ve stok olarak hazırlandı; diğer sulandırmalar bu çözeltiden
yapıldı. Buna göre 0.5 ppm,1 ppm, 2 ppm, 4 ppm, 8 ppm ve 10 ppm çalıĢma standartları
elde edildi.
Trimetoprim Standard ÇalıĢma Çözeltisi: 30 mg Trimetoprim tartılarak, 30 ml metanol da
çözdürüldü ve stok olarak hazırlandı; diğer sulandırmalar bu çözeltiden yapıldı. Buna göre
0.5 ppm,1 ppm, 2 ppm, 4 ppm, 8 ppm ve 10 ppm çalıĢma standartları elde edildi.
Ġlaç Müstahzarı ÇalıĢması: Sülfametoksazol-Trimetoprim preparatlarındaki etkin madde
analizleri (10 ppm için) Kao ve ark (2000) ile AltıntaĢ ve Yarsan (2009) tarafından bildirilen
metoda göre yapıldı. Buna göre 1 ml ilaç alındı ve stok olarak (240000 ppm) kullanıldı; diğer
seyreltmeler buna göre yapıldı. Bu Ģekliyle; 100 µl stok üzerine 900 µl deiyonize su
konularak 24000 ppm; 24000 ppm'den 100 µl alınıp üzerine 900 µl deiyonize su konularak
2400 ppm; 2400 ppm'den 100 µl alınıp üzerine 900 µl deiyonize su konularak 240 ppm; 240
ppm'den 100 µl alınıp üzerine 900 µl deiyonize su konularak (24 ppm) çalıĢma standartları
hazırlandı. 24 ppm'den 417 µl alınıp üzerine 583 µl deiyonize su konularak da 10 ppm çözelti
analiz için hazırlandı.
HPLC Parametreleri:
Dedektör : Foto diode –aray dedektörü
Kolon : Intertsil ODS-4 C18 Kolon (150 mm X 4,6 mm X 5 μm)
Dalga Boyu : Sülfametoksazol için 270 nm, Trimetoprim için 220 nm
Mobil Faz : Asetonitril + 0.05M sodyum dihidrojen (15:85; V/V/)
AkıĢ Hızı : 1 ml/dakika
56
2.3. İstatistiki Hesaplamalar
Ġstatistiki hesaplamalar için “SPSS 15.0 for Windows” istatistik paket programından
yararlanıldı. Veriler, aritmetik ortalama±standart sapma, en üst-en alt değerler Ģeklinde ifade
edildi. Zamana ve saklama Ģartlarına bağlı olarak meydana gelen değiĢimler Tek Yönlü
Varyans Analizi (ANOVA) ile karĢılaĢtırıldı ve gruplar arasındaki farklılıkların önemliliği
Duncan testi ile tespit edildi. A ve B ilacı ile A ve Yeni ilaçları arasındaki dönemsel
karĢılaĢtırmalar ise t-testi ile değerlendirildi.
57
3. BULGULAR
ÇalıĢma kapsamında; farklı saklama Ģartlarında bekletilen ve veteriner hekimlikte yaygın
Ģekilde kullanılan ilaçların belirli dönemlerdeki etken madde düzeyleri belirlendi. Bu
değerlendirmede özellikle ilaçların orijinal ambalajları açıldıktan sonraki süreçlerinin
izlenmesi hedeflendi. Bu düĢünceyle; oda, karanlık ve buzdolabı Ģartlarında olacak Ģekilde
oksitetrasiklin (geleneksel ve uzun etkili), enrofloksasin, levamizol ile sülfametoksazol –
trimetoprim içeren preparatlardaki etkin maddeler belirlenen dönemler itibariyle analiz edildi.
Genel itibariyle değerlendirildiğinde zamana bağlı olarak etken madde miktarlarında
azalmalar tespit edildi. Her ilaç için iki farklı preparat (A ve Yeni Ġlaç olarak kodlandı)
değerlendirmeye alında; bunlardaki değiĢiklikler zamana bağlı olarak ve kendi aralarında
olacak Ģekilde karĢılaĢtırıldı. Elde edilen sonuçlar istatistiki olarak değerlendirilerek; Çizelge
ve ġekiller halinde sunuldu.
3.1. Enrofloksasin
ÇalıĢma kapsamında öncelikle standart çalıĢması gerçekleĢtirildi; bu doğrultuda olacak
Ģekilde 0.5 ppm, 1 ppm, 2 ppm, 4 ppm, 8 ppm ve 10 ppm’lik çalıĢma standartları oluĢturuldu.
Standart çalıĢması her dönemin baĢında tekrarlandı (Çizelge 3.1 ve ġekil 3.1 - 3.10).
Standartlardan elde edilen pik alanları yardım ile standart eğri çizildi ve doğrusal olarak elde
edilen eğrinin denklemi hesaplandı (ġekil 3.11 - 3.15). Ġlaçlardan elde edilen pik alanları
standartlardan hesaplanan denklemde yerine konarak ilaçların içerdiği enrofloksasin
miktarları farklı zamanlar ve saklama Ģartlarına göre tespit edildi ve değerler ppm olarak
ifade edildi (Çizelge 3.2. , Çizelge 3.3. ve Çizelge 3.4 ile ġekil 3.16 - 3.23).
58
Çizelge 3.1. Enrofloksasin standart çalıĢması; çalıĢma zamanlarında ve farklı dozlarda.
Minutes
0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0 6,5 7,0 7,5 8,0
mA
U
-6
-4
-2
0
2
4
6
8
10
mA
U
-6
-4
-2
0
2
4
6
8
10
86
61
0
0,5
37
60
83
4
1,1
13
14
09
5
1,4
77
34
50
9
1,6
73
90
38
7
1,8
13
12
07
92
2,2
80
54
87
6
2,5
08
30
68
1
2,6
17
16
69
5
2,7
42
65
11
2,8
17
24
02
1
2,8
55
20
08
7
3,0
82
45
72
3,2
63
92
3
3,9
80
32
9
5,1
33
27
6
5,3
38
12
08
71
5,6
95
23
6
6,2
30
16
0
6,3
17
72
6,4
25
11
7
6,5
15
82
3
6,8
00
20
7
7,0
30
98
7,1
58
14
9
7,2
13
12
5
7,3
07
10
7
7,3
63
17
1
7,4
40
15
9
7,5
95
14
4
7,7
10
21
2
7,7
80
70
7,8
97
17
7,9
53
Detector 1-280nm
STD-Enrofloksasin002
Area
Retention Time
Şekil 3.1. BaĢlangıç zamanı için Enrofloksasin Standart çalıĢması 0.5 ppm (HPLC Kromatogram).
Enrofloksasin Standart Çalışması
Dozlar Başlangıç 1. Ay 3. Ay 6. Ay 9. Ay
0.5 ppm 120871 34628 27457 31856 30065
1 ppm 269924 111962 110143 116813 163438
2 ppm 523727 213437 210820 204106 192067
4 ppm 1448817 546850 610098 593678 580562
8 ppm 3030635 1290985 1237337 1429359 1243451
10 ppm 3291437 1780926 1544772 1716262 1664247
59
Minutes
0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0 6,5 7,0 7,5 8,0
mA
U
-10
-5
0
5
10
15
20
25
mA
U
-10
-5
0
5
10
15
20
25
85 0,
040
1425
1,00
7
9827
1,20
015
225 1,
298
2567
2 1,49
8
2856
3 1,67
386
961 1,
812
1434
23
2,28
8
8876
0 2,76
215
99
2,82
7
146 3,
205
87 3,
273
189 3,
442
165 3,
557
694 4,
032
62 4,
167
644 4,
337
119 4,
498
267 4,
635
2699
24
5,76
0
201 6,
332
273 6,
868
180 7,
015
238 7,
062
217 7,
140
391 7,
280
61 7,
500
69 7,
575
83 7,
952
Detector 1-280nm
STD-Enrofloksasin01.06.2013003
Area
Retention Time
Şekil 3.2. BaĢlangıç zamanı için Enrofloksasin Standart çalıĢması 1 ppm(HPLC Kromatogram).
Minutes
0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0 6,5 7,0 7,5 8,0
mA
U
-10
0
10
20
30
40
50
mA
U
-10
0
10
20
30
40
50
82 0,
248
94 0,
342
82 0,
420
479 0,
762
91 0,
877
1154
7 1,26
8
2140
8 1,50
0
2429
9 1,68
082
177 1,
813
1383
89
2,28
8
6452
8 2,59
8
1422
9 2,76
7
687 3,
617
179 3,
678
1716
4,00
7
126 4,
183
1043
4,36
3
335 4,
612
323 4,
813
266 4,
907
523 5,
078
436 5,
157
5237
27
5,73
2
746 6,
408
264 6,
620
700 6,
947
287 7,
012
112 7,
087
99 7,
163
96 7,
320
76 7,
445
96 7,
860
137 7,
915
Detector 1-280nm
STD-Enrofloksasin01.06.2013004
Area
Retention Time
Şekil 3.3. BaĢlangıç zamanı için Enrofloksasin Standart çalıĢması 2 ppm(HPLC Kromatogram).
Minutes
0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0 6,5 7,0 7,5 8,0
mA
U
-20
0
20
40
60
80
100
120
140
mA
U
-20
0
20
40
60
80
100
120
140
46
4
0,0
77
97
60
0,3
12
82
03
0,4
10
16
21
4
0,5
82
15
58
7
0,6
85
31
95
5
0,9
45
79
21
4
1,2
78
43
30
5
1,5
00
43
05
6
1,6
75
98
06
0
1,8
12
15
17
80
2,2
85
81
06
0
2,5
70
41
09
3
2,7
47
30
01
7
2,9
40
90
50
3,0
05
37
74
3,1
10
21
16
3,1
83
46
8
3,5
95
15
41
4,0
25
23
61
4,3
43
19
9
4,7
15
21
9
4,8
35
14
48
81
7
5,7
02
46
0
6,4
43
39
7
6,5
48
12
33
6,8
55
91
6
6,9
37
97
7,4
47
35
4
7,6
38
19
1
7,7
58
27
2
7,8
52
Detector 1-280nm
STD-Enrofloksasin01.06.2013005
Area
Retention Time
Şekil 3.4. BaĢlangıç zamanı için Enrofloksasin Standart çalıĢması 4 ppm(HPLC Kromatogram).
60
Minutes
0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0 6,5 7,0 7,5 8,0
mA
U
0
50
100
150
200
250
300
mA
U
0
50
100
150
200
250
300
10
03
7
0,7
40
13
35
7
0,8
52
82
53
1,0
18
49
72
3
1,2
27
36
22
8
1,4
98
37
18
8
1,6
77
80
35
2
1,8
15
15
53
01
2,2
85
11
91
31
2,6
63
47
05
6
2,7
48
97
38
9
2,9
35
37
39
2
3,1
68
53
24
4
3,2
67
22
26
6
3,4
10
53
21
4
3,5
72
20
56
2
3,6
65
35
63
0
3,8
15
84
21
5
4,0
08
70
27
1
4,3
28
22
26
0
4,5
55
41
43
2
4,7
88
16
66
9
4,8
55
13
40
8
4,9
68
35
58
1
5,1
87
30
30
63
5
5,6
75 45
4
6,5
90
15
77
6,9
02
11
3
7,1
55
13
2
7,2
67
18
7
7,4
05
67
7,4
92
57
7,5
58
13
1
7,7
48
60
7,8
10
Detector 1-280nm
STD-Enrofloksasin01.06.2013006
Area
Retention Time
Şekil 3.5. BaĢlangıç zamanı için Enrofloksasin Standart çalıĢması 8 ppm(HPLC Kromatogram).
Minutes
0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0 6,5 7,0 7,5 8,0
mA
U
0
50
100
150
200
250
300
mA
U
0
50
100
150
200
250
300
353 0,
333
482 0,
642
1207
7 1,28
2
1809
1 1,49
8
2458
8 1,67
787
538 1,
815
1270
92
2,28
2
1297
86
2,64
3
5392
6 2,93
0
2436
7 3,28
0
1674
3,40
0
115 3,
583
2413
4,00
3
4598
4,31
3
910 4,
727
106 4,
938
314 5,
170
3291
437 5,
657 71
7 6,62
3
5819
6,84
3
275 7,
287
487 7,
407
269 7,
583
218 7,
638
339 7,
752
82 7,
905
38 7,
972
Detector 1-280nm
STD-Enrofloksasin01.06.2013007
Area
Retention Time
Şekil 3.6. BaĢlangıç zamanı için Enrofloksasin Standart çalıĢması 10 ppm(HPLC Kromatogram).
Minutes
0 1 2 3 4 5 6 7 8
mA
U
-5
0
5
10
15
20
25
mA
U
-5
0
5
10
15
20
25
15
0
0,2
55
16
7
0,3
40
22
1
0,4
22
16
6
0,5
77
90
0,6
27
68
47
1,3
15
21
52
5
1,5
30
22
47
0
1,6
98
51
07
8
1,8
53
15
27
39
2,3
70
87
64
6
2,6
37
37
36
7
2,8
33
80
21
8
3,1
03
26
85
1
3,2
12
28
93
5
3,3
68
13
11
4
3,4
42
25
38
8
3,5
32
17
68
7
3,6
92
55
24
8
3,9
90
98
46
4,2
35
63
45
4,4
53
10
36
4,5
45
42
5
5,0
42
20
1
5,1
25
21
34
37
5,4
90
21
9
5,9
28
35
5
6,0
07
16
0
6,1
40
18
5
6,2
12
21
4
6,3
07
16
7
6,4
45
15
0
6,5
03
13
7
6,6
85
12
0
6,8
13
25
7
7,0
73
95
7,9
40
Detector 1-280nm
STD-Enrofloksasin 01.07.2013004
Area
Retention Time
Şekil 3.7. ÇalıĢmanın 1.ayında Enrofloksasin Standart çalıĢması 2 ppm(HPLC Kromatogram).
61
Minutes
0 1 2 3 4 5 6 7 8
mA
U
-5
0
5
10
15
20
25
mA
U
-5
0
5
10
15
20
25
10
60
0,1
58
11
79
7
0,4
02
11
40
4
0,5
72
11
12
4
0,7
63
18
05
2
0,9
37
24
82
6
1,0
07
45
31
3
1,2
42
42
29
8
1,5
28
42
20
0
1,7
10
76
03
2
1,8
53
15
18
64
2,3
63
52
54
8
2,6
45
11
3
3,0
32
90
3,0
90
94
3,2
58
89
3,5
32
10
3
3,6
28
50
3,7
32
95
35
3,9
67
61
5
4,2
08
60
9
4,4
77
27
6
4,5
78
28
1
4,8
57
21
08
20
5,4
43
97
5,8
60
16
3
6,6
62
12
4
6,8
18
80
6,8
80
82
7,6
13
28
3
7,7
22
12
7
7,8
98
Detector 1-280nm
STD-Enrofloksasin 01.09.2013004
Area
Retention Time
Şekil 3.8. ÇalıĢmanın 3. ayında Enrofloksasin Standart çalıĢması 2 ppm(HPLC Kromatogram).
Minutes
0 1 2 3 4 5 6 7 8
mA
U
-5
0
5
10
15
20
25
mA
U
-5
0
5
10
15
20
25
35
89
0,1
05
10
92
2
0,3
93
14
00
4
0,5
15
12
01
9
0,6
98
25
46
2
0,9
13
20
20
6
0,9
80
55
15
3
1,3
25
46
50
3
1,5
30
40
55
6
1,7
00
78
97
1
1,8
53
20
09
1
2,0
63 12
97
73
2,3
62
89
11
1
2,6
43
30
36
6
2,7
77
83
09
9
3,0
53
11
67
7
3,1
45
27
79
1
3,2
53
17
90
2
3,3
27
19
73
5
3,4
37
27
64
1
3,5
43
13
13
2
3,6
30
81
56
6
3,9
65
45
36
4,2
25
51
54
4,2
85
14
76
7
4,4
52
29
07
4,5
52
43
55
4,6
63
15
01
4,7
88
20
41
06
5,4
45
13
3
5,9
53
13
7
6,0
85
89
6,1
40
70
6,4
93
12
7
6,5
80
22
9
6,6
68
78
6,7
82
30
8
6,8
77
20
9
7,0
40
28
5
7,1
73
28
4
7,4
28
Detector 1-280nm
STD-Enrofloksasin 06.01.2014004
Area
Retention Time
Şekil 3.9. ÇalıĢmanın 6. ayında Enrofloksasin Standart çalıĢması 2 ppm(HPLC Kromatogram).
Minutes
0 1 2 3 4 5 6 7 8
mA
U
-5
0
5
10
15
20
mA
U
-5
0
5
10
15
20
10
2
0,0
78
21
6
0,1
93
14
9
0,5
78
10
6
0,6
48
20
3
0,7
07
16
25
1,1
48
96
35
1,3
20
21
32
7
1,5
28
28
70
6
1,6
92
60
81
6
1,8
53
14
14
12
2,3
62
71
18
7
2,6
25
10
33
4
2,7
77
18
91
4
3,0
10
20
2
3,1
48
76
3
3,5
28
25
9
3,6
70
12
15
7
3,9
77
78
4
4,2
18
84
2
4,4
30
32
0
4,5
62
30
2
4,6
78
51
1
4,9
65
18
2
5,1
92
19
20
67
5,4
58
87
6,1
45
21
9
6,3
52
94
6,4
67
10
8
7,0
18
63
7,1
40
19
8
7,2
57
24
7
7,3
28
Detector 1-280nm
STD-Enrofloksasin 03.03.2014004
Area
Retention Time
Şekil 3.10. ÇalıĢmanın 9. ayında Enrofloksasin Standart çalıĢması 2 ppm(HPLC Kromatogram).
62
Şekil 3.11.BaĢlangıç zamanı için Enrofloksasin Standart çalıĢması.
Şekil 3.12. ÇalıĢmanın 1. ayı için Enrofloksasin Standart çalıĢması.
Şekil 3.13. ÇalıĢmanın 3. ayı için Enrofloksasin Standart çalıĢması.
63
Şekil 3.14. ÇalıĢmanın 6. ayı için Enrofloksasin Standart çalıĢması.
Şekil 3.15. ÇalıĢmanın 9. ayı için Enrofloksasin Standart çalıĢması.
64
Çizelge 3.2. Farklı saklama Ģartlarında muhafaza edilen Enrofloksasin’in zamana bağlı etkin madde
düzeyleri (ppm).
Saklama
Zaman
Oda
Karanlık
Buzdolabı
Başlangıç 6.14±1.11
a
(5.11-7.47)
5.68±0.96a
(4.93-7.44)
4.48±0.70a
(3.71-5.32)
24. saat 7.75±1.52
ab
(5.86-9.63)
7.83±1.03ab
(6.59-9.18)
7.08±1.00ab
(5.88-8.30)
48. saat 7.65±1.84
ab
(5.90-9.96)
8.06±1.83ab
(5.89-10.05)
8.07±1.31bc
(6.51-9.38)
1. ay 14.58±4.67
d
(9.96-19.10)
12.84±3.08d
(9.96-15.99)
14.01±1.28e
(12.69-15.97)
3. ay 12.01±3.33
cd
(8.92-15.76)
10.80±2.20cd
(8.51-14.07)
11.82-3.82de
(8.14-16.20)
6. ay 10.65-3.06
bc
(6.56-13.63)
9.23±2.34bc
(6.97-12.21)
9.08±2.76bcd
(6.34-12.47)
9. ay 9.66±3.28
abc
(5.99-12.82)
9.44±2.14bc
(7.19-11.97)
10.83±3.52cd
(5.99-14.70)
a,b,c,d,e. Aynı sütunda farklı harflerle gösterilen gruplar arasındaki fark istatistiki olarak önemlidir
(p<0.05).
Çizelge 3.3. Enrofloksasin etken maddesi içeren A ve Yeni Ġlacın zamana ve farklı saklama Ģartlarına
bağlı etkin madde düzeyleri (ppm).
*. Aynı saklama Ģartları için * ile gösterilen dönemdeki A ve Yeni Ġlaçları arasındaki fark
önemlidir (p<0.05).
Zaman Saklama
1. Ay 3. Ay 6. Ay 9. Ay
Oda A ilaç 10.33±0.63 9.02±0.84 7.96±1.26* 6.72±0.95
Oda Yeni 9.99±0.44 8.83±0.13 15.39±6.12 7.71±0.39
Karanlık A ilaç 10.04±0.11 8.97±0.74 7.15±0.29 7.57±0.35
Karanlık Yeni 10.08±0.62 8.80±0.89 8.40±0.37 6.92±0.77
Buzdolabı A ilaç 12.95±0.30 8.37±0.21 6.60±0.39 8.27±3.16
Buzdolabı Yeni 11.05±0.58 8.07±0.17 7.10±1.71 9.29±3.28
65
Çizelge 3.4. Enrofloksasin etken maddesi içeren A ve B spesiyalitelerinin zamana bağlı etkin madde
düzeyleri (ppm).
Zaman
Saklama
Başlangıç 24. Saat 48. Saat 1. Ay 3. Ay 6. Ay 9. Ay
Oda – A 5.19±0.79* 6.42±0.50 6.01±0.16 10.33±0.63 9.02±0.84* 7.96±1.26 6.72±0.95
Oda – B 7.09±0.64 9.07±0.56 9.29±0.62 18.83±0.24 15.01±0.92 13.34±0.31 12.61±0.24
Karanlık – A 4.97±0.61* 6.92±0.42 6.42±0.46 10.04±0.11* 8.97±0.74 7.15±0.29 7.57±0.35
Karanlık – B 6.39±0.91 8.73±0.38 9.70±0.38 15.64±0.56 12.63±1.23 11.31±0.79 11.32±0.89
Buzdolabı – A 5.09±0.22 6.19±0.27 6.89±0.40 12.95±0.30 8.37±0.21* 6.60±0.39 8.27±3.16
Buzdolabı – B 3.86±0.23 7.97±0.28 9.25±0.11 15.08±0.79 15.28±0.79 11.56±0.78 13.39±1.12
*. Aynı saklama Ģartları için * ile gösterilen dönemdeki A ve B Ġlaçları arasındaki fark istatistiki olarak
önemlidir (p<0.05).
Şekil 3.16. Farklı saklama Ģartlarında muhafaza edilen Enrofloksasin’in zamana bağlı etkin madde
düzeyleri (ppm).
66
Şekil 3.17. Enrofloksasin etken maddesi içeren A ve Yeni Ġlacın zamana ve farklı saklama Ģartlarına
bağlı etkin madde düzeyleri(ppm).
Şekil 3.18. Enrofloksasin etken maddesi içeren A ve B spesiyalitelerinin zamana bağlı etkin madde
düzeyleri(ppm).
67
Minutes
0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0 6,5 7,0 7,5 8,0
mA
U
0
50
100
150
200
250
mA
U
0
50
100
150
200
250
56
0,5
65
22
24
9
1,0
47
20
49
2
1,2
37
22
25
0
1,5
02
32
88
9
1,6
78
84
46
0
1,8
18
14
64
67
2,2
88
13
51
40
2,7
37
10
43
89
2,9
85
36
03
1
3,2
47
24
79
5
3,3
95
50
44
6
3,8
15
10
39
7
4,0
63
79
8
4,4
37
71
6
4,8
80
10
8
4,9
83
17
0
5,0
38
10
3
5,4
22
27
54
99
5
5,8
40 6
00
6,7
23
39
61
7,1
30
99
7,4
08
19
6
7,4
77
Detector 1-280nm
Enrofloksasin 01.06.2013003
Area
Retention Time
Şekil 3.19. Enrofloksasin içeren preparat için Kromatogram (BaĢlangıç Dönemi - Ağzı Kapalı) (HPLC
Kromatogram).
Minutes
0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0 6,5 7,0 7,5 8,0
mA
U
-50
0
50
100
150
200
250
300
350
400
mA
U
-50
0
50
100
150
200
250
300
350
400
114 0,
033
193 0,
147
104 0,
198
229 0,
257
2704
0,75
8
2849
1,16
0
1246
3 1,43
710
567 1,
520
3328
8 1,68
2
7139
8 1,87
2
9619
4 2,33
8
5749
0 2,62
370
738 2,
727
2725
2 3,16
0
5718
3,29
3
5102
3,39
0
802 3,
862
1056
4,28
0
1113
4,53
3
771 5,
045
434 5,
272
297 5,
470
3387
890 5,
930
321 6,
862
365 6,
903
5815
7,16
2
267 7,
452
302 7,
543
321 7,
643
183 7,
730
183 7,
932
Detector 1-280nm
Enrofloksasin 2. 01.07.2013003
Area
Retention Time
Şekil 3.20. Enrofloksasin içeren preparat için Kromatogram (1.ay) (HPLC Kromatogram).
Minutes
0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0 6,5 7,0 7,5 8,0
mA
U
0
50
100
150
200
250
300
mA
U
0
50
100
150
200
250
300
473 0,
057
118 0,
312
127 0,
415
235 0,
585
4435
1,28
8
2132
4 1,54
2
2198
7 1,74
354
835 1,
867
1346
72
2,34
3
9933
2 2,70
7
1440
7 2,88
3
1676
2 3,11
2
1541
4,16
0
1215
4,40
2
463 4,
585
906 4,
815
144 5,
088
2679
312 5,
663 31
6 6,31
3
110 6,
437
5175
6,78
3
74 7,
043
334 7,
210
204 7,
277
512 7,
450
138 7,
570
247 7,
728
3 7,
793
Detector 1-280nm
Enrofloksasin 3.A 01.09.2013006
Area
Retention Time
Şekil 3.21. Enrofloksasin içeren preparat için Kromatogram (3. Ay) (HPLC Kromatogram).
68
Minutes
0 1 2 3 4 5 6 7 8
mA
U
0
50
100
150
mA
U
0
50
100
150
28
18
0,5
90
61
71
0,7
03
12
95
6
0,9
65
14
17
4
1,0
25
39
32
6
1,2
88
39
68
6
1,5
28
34
21
4
1,7
20
74
85
7
1,8
47
14
77
75
2,3
67
97
66
0
2,6
28
12
32
14
3,0
23
73
75
4
3,3
03
24
10
0
3,3
90
10
56
01
3,6
52
68
51
4
3,9
92
77
91
6
4,2
23
45
08
8
4,4
93
18
33
8
4,6
40
26
57
5
4,7
38
17
96
27
4
5,4
28
72
67
6,0
57
12
60
3
6,1
70
52
93
6,3
02
36
34
0
6,5
87
23
09
6,8
95
19
95
6,9
77
26
23
7,1
62
64
1
7,2
60
16
2
7,6
78
12
1
7,8
67
87
7,9
07
Detector 1-280nm
Enrofloksasin 4.asama tekrar 06.01.2014003
Area
Retention Time
Şekil 3.22. Enrofloksasin içeren preparat için Kromatogram (6. Ay) (HPLC Kromatogram).
Minutes
0 1 2 3 4 5 6 7 8
mA
U
0
100
200
300
400
mA
U
0
100
200
300
400
12
2
0,6
38
15
9
0,7
45
74
0,8
65
92
65
1,3
13
15
30
0
1,5
28
28
21
2
1,6
90
49
22
2
1,8
63
24
42
9
2,0
60
11
82
37
2,3
48
94
62
4
2,6
25
11
39
15
2,9
73
58
26
9
3,1
92
12
46
90
3,6
07
90
63
5
3,9
17
65
18
6
4,1
40
19
20
9
4,3
43
72
22
1
4,5
33
37
88
71
6
5,3
10
26
03
2
6,3
53
18
47
8
6,5
65
16
38
6,8
22
79
12
6,9
80
10
14
7,1
85
76
7,4
45
16
6
7,5
93
95
7,8
82
Detector 1-280nm
Enrofloksasin 5.asama 06.03.2014018
Area
Retention Time
Şekil 3.23. Enrofloksasin içeren preparat için Kromatogram (9. Ay) (HPLC Kromatogram).
3.2. Geleneksel Etkili Oksitetrasiklin
Oksitetrasiklin geleneksel ve uzun etkili formülasyonları ile kullanılan bir ilaçtır. Tez
kapsamında her iki formu da çalıĢıldı. Geleneksel etkili oksitetrasiklin için iki preparat (A ve B
müstahzarları) değerlendirmeye alındı. BaĢlangıçta standart çalıĢması (0.5 ppm – 10 ppm)
ve bunlardan elde edilen pik ile yöntemin ve cihazın uygunluğu belirlendi; bu iĢlem her
dönemin baĢında tekrarlandı (Çizelge 3.5. ve ġekil 3.24 - 3.33). Standartlardan elde edilen
pik alanları yardımı ile standart eğri çizildi ve doğrusal olarak elde edilen eğrinin denklemi
hesaplandı (ġekil 3.34 - 3.38). Ġlaçlardan elde edilen pik alanları; standartlardan elde edilen
69
denklemde yerine konarak ilaçların içerdiği oksitetrasiklin miktarı farklı zamanlar ve saklama
Ģartlara göre tespit edildi; değerler ppm olarak ifade edildi (Çizelge 3.6., Çizelge 3.7. ve
Çizelge 3.8 ile ġekil 3.39 - 3.46).
Çizelge 3.5. Oksitetrasiklin standart çalıĢması; farklı zaman dozlarda.
Oksitetrasiklin Standart Çalışması
Dozlar Başlangıç 1. ay 3. ay 6. ay 9. ay
0.5 ppm 3365 26723 29417 30018 29249
1 ppm 5427 52513 53471 54868 57643
2 ppm 74826 104954 104150 105303 104849
4 ppm 158935 216226 249710 228166 227877
8 ppm 364050 434738 503663 521329 515206
10 ppm 508788 657906 602458 719572 749046
Minutes
0 1 2 3 4 5 6 7 8
mA
U
-4
-2
0
2
mA
U
-4
-2
0
2
17
9
0,0
47
35
0
0,7
60
40
06
0,9
25
18
40
8
1,0
83
88
43
1,2
43
42
67
9
1,5
47
31
73
7
1,7
18
91
72
1
2,0
03
23
13
3
2,2
78
16
28
2,3
30
48
9
2,7
53
17
4
2,8
57
12
7
3,2
25
20
1
3,3
57
72
3,4
83
24
0
3,6
50
12
8
4,0
33
29
1
4,1
82
99
4,3
30
46
8
4,5
38
12
2
4,6
58
24
2
4,7
85
33
65
5,0
80
38
2
5,5
12
10
3
6,0
57
81
6,1
38
36
5
6,2
80
19
1
6,3
83
13
5
6,4
50
53
2
6,5
75
25
0
6,7
75
98
1
7,0
60
27
7
7,1
87
25
3
7,2
47
56
2
7,3
75
62
4
7,5
85
17
1
7,8
50
11
1
7,9
35
Detector 1-357nm
lklkl004
Area
Retention Time
Şekil 3.24. BaĢlangıç zamanı için Oksitetrasiklin Standart çalıĢması 0.5 ppm (HPLC Kromatogram).
70
Minutes
0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0 6,5 7,0 7,5 8,0
mA
U
-5
-4
-3
-2
-1
0
1
2
3
mA
U
-5
-4
-3
-2
-1
0
1
2
3
56
0,0
43
10
1
0,3
67
81
0,4
47
44
65
1,0
73
57
36
1,2
40
18
31
8
1,4
67
13
94
3
1,5
37
30
40
3
1,7
18
87
48
6
2,0
05
11
06
76
2,5
03
29
85
7
2,7
55
23
12
2
3,0
42
10
00
0
3,1
17
11
89
2
3,2
35
35
64
3,4
00
42
67
3,5
03
11
27
3,6
68
64
4,0
10
17
0
4,1
73
15
7
4,6
57
17
5
4,8
53
52
47
5,0
77
25
0
5,3
87
16
0
5,8
20
89
5,9
65
46
4
6,2
48
23
5
6,3
72
12
0
6,4
57
47
4
7,0
22
65
7,1
42
17
3
7,2
37
17
4
7,3
82
23
9
7,4
32
12
3
7,5
63
11
9
7,7
03
12
2
7,9
63
Detector 1-357nm
lklkl005
Area
Retention Time
Şekil 3.25. BaĢlangıç zamanı için Oksitetrasiklin Standart çalıĢması 1 ppm(HPLC Kromatogram).
Minutes
0 1 2 3 4 5 6 7 8
mA
U
-4
-2
0
2
4
6
8
mA
U
-4
-2
0
2
4
6
8
37
41
0,7
73
20
92
6
1,0
83
75
52
1,2
53
43
30
5
1,4
70
32
72
1
1,7
15
91
30
0
1,9
98
77
15
4
2,4
37
21
87
2,7
67
12
0
3,1
47
22
6
3,2
82
18
6
3,4
25
12
37
4,1
62
18
4
4,4
53
32
7
4,5
85
74
82
6
5,0
78
90
5
5,5
75
51
3
5,7
65
46
6
6,0
88
22
28
6,3
38
12
6
6,5
12
98
6,5
83
25
8
6,6
50
20
5
6,8
65
10
2
6,9
05
26
6
6,9
83
23
3
7,1
80
89
7,2
65
32
6
7,4
05
44
7
7,6
03
16
0
7,7
18
17
5
7,8
03
74
7,9
57
Detector 1-357nm
lklkl006
Area
Retention Time
Şekil 3.26. BaĢlangıç zamanı için Oksitetrasiklin Standart çalıĢması 2 ppm (HPLC Kromatogram).
Minutes
0 1 2 3 4 5 6 7 8
mA
U
-5
0
5
10
15
mA
U
-5
0
5
10
15
29
7
0,2
70
54
8
0,5
00
21
9
0,6
58
25
8
0,7
17
14
5
0,8
72
18
03
1,0
80
10
75
0
1,4
92
67
53
1,5
77
26
13
6
1,7
18
84
58
8
2,0
05
14
74
3
2,2
47
87
7
2,7
63
72
9
2,9
83
23
3
3,0
45
44
0
3,1
80
82
3,7
80
88
3,9
37
26
18
4,1
63
16
1
4,4
37
29
4
4,5
15
26
0
4,6
28
15
89
35
5,0
78
11
1
5,4
00
35
9
5,4
62
24
2
5,6
45
35
2
5,8
98
36
73
6,2
97
22
6
6,5
93
57
4
6,7
87
17
2
6,9
18
32
6
6,9
75
47
7
7,2
05
71
8
7,4
87
15
8
7,5
48
49
2
7,6
30
17
6
7,8
20
Detector 1-357nm
lklkl007
Area
Retention Time
Şekil 3.27. BaĢlangıç zamanı için Oksitetrasiklin Standart çalıĢması 4 ppm (HPLC Kromatogram).
71
Minutes
0 1 2 3 4 5 6 7 8
mA
U
0
10
20
30
mA
U
0
10
20
309
6
0,1
50
14
7
0,2
67
64
2
0,8
42
25
07
3
1,0
77
42
48
7
1,5
13
32
73
1
1,7
18
88
74
6
2,0
02
77
88
1
2,3
53
52
67
1
2,5
20
49
70
1
2,7
70
77
74
2
3,1
78
33
10
7
3,3
77
60
09
2
3,6
75
47
16
3
3,8
67
58
14
8
4,1
70
74
96
4,3
62
45
92
4
4,6
70
99
32
4,7
62
36
40
50
5,0
80
62
66
5,4
55
10
24
7
5,5
95
14
08
3
5,6
78
31
51
7
6,3
32
13
95
6,6
00
89
9
6,6
98
22
8
6,8
45
78
7,4
37
Detector 1-357nm
lklkl008
Area
Retention Time
Şekil 3.28. BaĢlangıç zamanı için Oksitetrasiklin Standart çalıĢması 8 ppm (HPLC Kromatogram).
Minutes
0 1 2 3 4 5 6 7 8
mA
U
-10
0
10
20
30
40
50
mA
U
-10
0
10
20
30
40
50
78
0,7
37
65
47
1,0
77
53
60
1,2
48
33
47
5
1,4
97
30
21
2
1,7
20
88
01
0
2,0
02
70
06
1
2,3
90
65
26
3
2,5
22
28
83
0
2,7
45
37
82
2
2,9
45
19
85
0
3,0
12
29
26
3
3,1
15
12
50
0
3,2
48
65
94
9
3,4
75
20
81
8
3,6
53
44
78
0
3,9
30
61
16
4
4,1
58
55
45
4
4,6
58
50
87
88
5,0
80 81
42
5,4
85
88
30
5,6
05
36
11
5,7
72
28
07
7
6,3
02
39
5
7,0
50
41
3
7,2
57
69
7,4
03
69
7,8
12
92
7,8
87
Detector 1-357nm
lklkl009
Area
Retention Time
Şekil 3.29. BaĢlangıç zamanı için Oksitetrasiklin Standart çalıĢması 10 ppm(HPLC Kromatogram).
Minutes
0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0 6,5 7,0
mA
U
-5
0
5
10
mA
U
-5
0
5
10
20
0
0,1
03
25
8
0,2
93
12
8
0,5
17
12
8
0,5
98
57
13
1,0
58
92
88
1,3
03
39
77
0
1,4
80
36
27
5
1,7
63
87
41
9
2,1
27
60
12
7
2,5
23
31
26
5
2,6
27
10
78
8
2,8
35
82
24
2,9
27
10
23
1
3,0
60
57
80
3,1
82
55
81
3,3
23
52
4,1
15
16
7
4,2
67
17
27
4,6
83
84
4,9
32
19
8
5,1
78
10
49
54
5,6
52
10
3
6,0
30
68
6,0
92
64
6,7
08
Detector 1-360nm
STD-Oksitetrasiklin 09.07.2013004
Area
Retention Time
Şekil 3.30. ÇalıĢmanın 1. ayında Oksitetrasiklin Standart çalıĢması 2 ppm (HPLC Kromatogram).
72
Minutes
0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0 6,5 7,0
mA
U
-5,0
-2,5
0,0
2,5
5,0
7,5
10,0
mA
U
-5,0
-2,5
0,0
2,5
5,0
7,5
10,0
11
5
0,1
77
65
0,2
45
11
74
0,7
45
33
83
0,8
57
16
36
2
1,0
70
14
34
3
1,2
70
46
01
6
1,4
82
33
64
0
1,7
65
91
85
3
2,1
27
54
99
2
2,3
92
37
95
9
2,6
75
22
26
7
2,8
40
94
75
2,9
42
18
12
7
3,0
42
20
35
2
3,3
28
67
67
3,3
88
41
02
3,5
45
32
12
3,7
77
81
4,1
42
15
87
4,7
13
14
6
4,9
02
57
2
5,1
32
20
9
5,4
03
10
41
50
5,6
47
12
6
6,0
63
16
0
6,1
42
89
6,1
78
17
6
6,2
40
10
4
6,4
52
Detector 1-360nm
STD-Oksitetrasiklin 11.09.2013004
Area
Retention Time
Şekil 3.31. ÇalıĢmanın 3. ayında Oksitetrasiklin Standart çalıĢması 2 ppm (HPLC Kromatogram).
Minutes
0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0 6,5 7,0
mA
U
-5
0
5
10
mA
U
-5
0
5
10
44
0
0,6
23
14
22
0,7
08
49
39
0,7
93
22
32
8
1,0
75
10
97
7
1,2
93
46
69
6
1,4
73
34
63
3
1,7
63
87
99
5
2,1
22
27
8
2,7
23
17
4
2,8
33
32
3
2,9
27
25
5
3,0
37
89
3,1
55
11
5
3,2
32
89
3,2
90
19
8
3,8
08
25
3
4,0
50
32
0
4,2
93
14
2
4,3
68
24
1
4,4
95
15
75
4,6
92
20
1
4,8
70
47
7
5,1
32
11
9
5,2
58
10
53
03
5,6
47
83
6,0
57
20
1
6,2
95
Detector 1-360nm
STD-Oksitetrasiklin 07.01.2014004
Area
Retention Time
Şekil 3.32. ÇalıĢmanın 6. ayında Oksitetrasiklin Standart çalıĢması 2 ppm (HPLC Kromatogram).
Minutes
0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0 6,5 7,0
mA
U
-5
0
5
10
mA
U
-5
0
5
10
24
99
0,6
10
26
16
0,6
98
31
51
0
1,0
63
17
62
1
1,2
87
48
24
0
1,4
93
36
37
6
1,7
62
87
09
1
2,1
13
73
42
1
2,7
25
80
30
2,8
37
26
77
2,9
12
55
5
2,9
80
81
3,5
37
28
7
3,7
88
24
2
3,8
67
29
6
4,1
20
13
1
4,2
70
11
7
4,4
10
13
64
4,7
10
59
4,9
30
43
9
5,1
57
32
5
5,2
05
12
8
5,3
63
10
48
49
5,6
47
13
2
6,0
57
34
0
6,2
43
21
3
6,3
45
29
6
6,4
78
11
0
6,6
48
Detector 1-360nm
STD-Oksitetrasiklin 04.03.2014004
Area
Retention Time
Şekil 3.33. ÇalıĢmanın 9. ayında Oksitetrasiklin Standart çalıĢması 2 ppm (HPLC Kromatogram).
73
Şekil 3.34. BaĢlangıç zamanı için Oksitetrasiklin Standart çalıĢması.
Şekil 3.35. ÇalıĢmanın 1. ayında Oksitetrasiklin Standart çalıĢması.
Şekil 3.36. ÇalıĢmanın 3. ayında Oksitetrasiklin Standart çalıĢması.
74
Şekil 3.37. ÇalıĢmanın 6. ayında Oksitetrasiklin Standart çalıĢması.
Şekil 3.38. ÇalıĢmanın 9. ayında Oksitetrasiklin Standart çalıĢması.
75
Çizelge 3.6. Farklı saklama Ģartlarında muhafaza edilen Geleneksel Etkili Oksitetrasiklin’in zamana
bağlı etkin madde düzeyleri (ppm).
Saklama
Zaman
Oda
Karanlık
Buzdolabı
Başlangıç 12.32±0.72
e
(11.04-13.11)
13.00±0.61e
(12.28-13.89)
11.21±0.55c
(10.41-11.84)
24. saat 12.17±0.96
e
(11.44-14.07)
11.99±0.76c
(10.93-13.97)
13.14±0.72d
(12.51-14.20)
48. saat 11.28±0.67
d
(10.45-12.49)
11.67±1.43c
(8.87-12.57)
11.35±0.65c
(10.69-12.47)
1. ay 8.02±0.56
c
(7.24-8.83)
7.87±0.21b
(7.64-8.08)
7.49±0.40b
(7.07-7.94)
3. ay 7.18±0.66
b
(6.14-8.02)
6.94±0.27a
(6.45-7.22)
8.22±0.60b
(7.43-8.81)
6. ay 5.43±0.58
a
4.68-5.96
6.11±0.67a
(5.48-6.99)
6.27±0.71a
(5.55-6.99)
9. ay 6.73±0.11
b
(6.62-6.91)
6.13±0.86a
(4.42-6.78)
6.09±0.78a
(5.14-7.28)
a,b,c,d,e. Aynı sütunda farklı harflerle gösterilen gruplar arasındaki fark istatistiki olarak önemlidir
(p<0.05).
Çizelge 3.7. Oksitetrasiklin etken maddesi içeren A ve Yeni Ġlaçların zamana ve farklı saklama
Ģartlarına bağlı etkin madde düzeyleri (ppm).
*. Aynı saklama Ģartları için * ile gösterilen dönemdeki A ve Yeni Ġlaçları arasındaki fark önemlidir
(p<0.05).
Zaman
Saklama 1. Ay 3. Ay 6. Ay 9. Ay
Oda A ilaç 8.44±0.36 6.66±0.46 5.95±0.00* 6.73±0.89
Oda Yeni 5.73±0.25 7.17±0.27 7.16±0.31 7.30±0.50
Karanlık A ilaç 7.93±0.21 6.88±0.39 5.54±0.64* 6.57±0.21
Karanlık Yeni 4.66±0.21 6.99±0.48 7.04±0.26 6.39±0.98
Buzdolabı A ilaç 7.85±0.14 8.65±0.21 5.62±0.08 6.70±0.55
Buzdolabı Yeni 4.06±0.13 8.55±0.16 6.29±0.31 6.18±0.11
76
Çizelge 3.8. Oksitetrasiklin etken maddesi içeren A ve B spesiyalitelerinin zamana bağlı etkin madde
düzeyleri (ppm).
Zaman
Saklama Başlangıç 24. Saat 48. Saat 1. Ay 3. Ay 6. Ay 9. Ay
Oda A 12.74±0.37 12.38±1.46* 11.52±0.83 8.44±0.36 6.66±0.46 5.95±0.00 6.73±0.15
Oda B 11.90±0.79 11.97±0.29 11.04±0.51 7.59±0.33 7.70±0.21 4.92±0.24 6.72±0.08
Karanlık A 13.31±0.62 12.25±0.88 12.43±0.12* 7.93±0.21 6.88±0.39 5.54±0.06* 6.57±0.21*
Karanlık B 12.83±0.36 11.73±0.69 10.90±1.83 7.81±0.23 6.99±0.14 6.68±0.40 5.69±1.11
Buzdolabı A 11.15±0.71 13.76±0.39* 11.57±0.88 7.85±0.14 8.65±0.21 5.62±0.08 6.70±0.55
Buzdolabı B 11.27±0.51 12.51±0.00 11.13±0.36 7.13±0.56 7.79±0.56 6.93±0.56 5.48±0.30
*. Aynı saklama Ģartları için * ile gösterilen dönemdeki A ve B Ġlaçları arasındaki fark önemlidir
(p<0.05).
Şekil 3.39. Farklı saklama Ģartlarında muhafaza edilen Geleneksel Etkili Oksitetrasiklin’in zamana
bağlı etkin madde düzeyleri (ppm).
77
Şekil 3.40. Oksitetrasiklin etken maddesi içeren A ve Yeni Ġlaçların zamana ve farklı saklama Ģartlarına
bağlı etkin madde düzeyleri(ppm).
Şekil 3.41. Oksitetrasiklin etken maddesi içeren A ve B spesiyalitelerinin zamana bağlı etkin madde
düzeyleri(ppm).
78
Minutes
0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0 6,5 7,0
mA
U
-20
0
20
40
60
80
100
120
140
mA
U
-20
0
20
40
60
80
100
120
140
11
10
6
0,5
17
11
10
5
0,6
18
53
88
5
1,0
83
18
36
7
1,2
28
59
76
2
1,4
40
39
32
9
1,7
17
10
04
33
2,0
17
77
13
0
2,3
82
26
14
3
2,4
88
33
97
7
2,6
03
55
62
0
2,8
02
25
70
1
3,0
52
47
18
4
3,2
82
10
66
0
3,3
47
22
64
2
3,3
93
15
32
2
3,5
22
27
71
3
3,6
13
16
19
5
3,7
40
14
66
58
4,3
78
39
70
9
4,6
57
77
75
4,8
62
12
80
31
0
5,2
52 1
94
59
5,7
07
55
60
5,9
57
43
76
6,0
57
39
04
6,1
67
17
86
0
6,5
70
Detector 1-360nm
Oksitetrasiklin 11.06.2013006
Area
Retention Time
Şekil 3. 42. Oksitetrasiklin içeren preparat için Kromatogram (BaĢlangıç Dönemi - Ağzı Kapalı) (HPLC
Kromatogram).
Minutes
0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0 6,5 7,0
mA
U
0
20
40
60
80
100
mA
U
0
20
40
60
80
100
975 0,
410
4185
0,54
3
3877
0,70
7
5899
0,87
050
64
0,91
2
1767
0 1,07
3
1346
1 1,27
2
3311
3 1,51
3
9109
1,63
2
2978
7 1,77
7
7140
8 2,07
2
4189
0 2,36
7
3079
4 2,49
7
1843
3 2,76
7
6377
2,87
3
1403
0 3,06
3
3062
3,16
0
5047
3,28
3
1414
3,44
8
143 3,
872
219 3,
950
115 4,
077
2296
2 4,40
3
2477
4,81
0
1773
4,90
8
8681
35
5,36
7
1831
5,86
8
76 6,
078
157 6,
157
1050
6,47
8
6314
6,70
2
Detector 1-360nm
Oksitetrasiklin 2.A 11.07.2013003
Area
Retention Time
Şekil 3.43. Oksitetrasiklin içeren preparat için Kromotogram (1.Ay) (HPLC Kromatogram).
Minutes
0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0 6,5 7,0
mA
U
-10
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
mA
U
-10
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
12
1
0,2
12
47
59
0,5
93
88
77
0,8
02
21
20
0
1,0
72
17
25
3
1,2
83
48
33
1
1,6
00
33
62
4
1,7
57
14
18
5
1,8
60
80
62
3
2,0
72
43
11
8
2,3
80
11
81
5
2,6
85
20
8
3,1
97
14
6
3,2
87
33
3
3,4
93
63
3
3,7
93
52
8
3,9
45
19
84
3
4,1
42
44
7
4,5
23
17
6
4,6
02
67
96
27
4,8
92
85
3
5,3
87
26
0
5,7
40
42
38
6,0
78
13
9
6,4
40
17
2
6,5
07
16
1
6,5
85
34
4
6,6
52
93
6,8
08
10
3
6,8
52
Detector 1-360nm
Oksitetrasiklin 3.A11.09.2013003
Area
Retention Time
Şekil 3.44. Oksitetrasiklin içeren preparat için Kromatogram (3. Ay) (HPLC Kromatogram).
79
Minutes
0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0 6,5 7,0
mA
U
0
20
40
60
mA
U
0
20
40
60
13
6
0,1
37
95
0,2
47
91
0,3
22
21
0
0,3
87
54
4
0,9
07
13
38
8
1,0
68
93
07
1,2
77
38
96
2
1,5
97
31
30
6
1,7
57
17
20
8
1,9
07
66
27
2
2,0
90
30
96
1
2,3
37
34
31
5
2,5
87
13
76
0
2,9
65
15
16
8
4,3
25
13
26
4,5
48
43
5
4,7
92
59
04
91
5,2
13
88
5
5,7
17
13
1
5,9
20
54
0
6,0
45
47
20
6,5
67
10
6
6,8
75
53
6,9
82
Detector 1-360nm
Oksitetrasiklin 4.asama 07.01.2014009
Area
Retention Time
Şekil 3.45. Oksitetrasiklin içeren preparat için Kromatogram (6. Ay) (HPLC Kromatogram).
Minutes
0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0 6,5 7,0
mA
U
0
20
40
60
80
mA
U
0
20
40
60
80
15
7
0,0
92
11
4
0,2
33
17
4
0,3
20
69
0,4
65
10
7
0,5
30
35
1
0,6
37
38
04
1,0
75
81
25
1,2
62
39
68
4
1,4
68
30
64
9
1,7
72
75
66
0
2,0
88
38
85
5
2,3
72
16
28
0
2,5
48
28
16
4
2,7
80
28
46
2,8
87
60
70
3,0
63
79
9
3,9
52
28
4
4,0
60
18
67
9
4,4
02
14
6
4,6
33
16
06
4,8
05
12
57
4,9
47
75
74
40
5,4
27
14
57
5,9
67
21
4
6,1
68
21
7
6,2
83
64
19
6,8
10
Detector 1-360nm
Oksitetrasiklin 5.asama 10.03.2014006
Area
Retention Time
Şekil 3.46. Oksitetrasiklin içeren preparat için Kromatogram (9. Ay) (HPLC Kromatogram).
3.3. Uzun Etkili Oksitetrasiklin
Geleneksel etkili oksitetrasiklin için yapılan standart çalıĢması (Çizelge 3.5.) ve elde edilen
değerler; uzun etkili formülasyondaki etken maddenin de aynı olması nedeniyle ölçüt olarak
alındı ve değerlendirmeler buna göre yapıldı. Ġlaçlardan elde edilen pik alanları
standartlardan hesaplanan denklemde yerine konarak ilaçların içerdiği oksitetrasiklin
miktarları farklı zamanlar ve saklama Ģartlara göre tespit edildi ve değerler ppm olarak ifade
edildi (Çizelge 3.9., Çizelge 3.10. ve Çizelge 3.11 ile ġekil 3.47 - 3.54).
80
Çizelge 3.9. Farklı saklama Ģartlarında muhafaza edilen Uzun Etkili Oksitetrasiklin’in zamana bağlı
etkin madde düzeyleri (ppm).
Saklama
Zaman
Oda
Karanlık
Buzdolabı
Başlangıç 13.14±0.53
e
(12.44-13.89)
14.14±1.20c
(13.04-16.16)
13.32±1.12b
(12.16-15.11)
48. saat 14.74±2.59
e
(11.38-17.15)
12.74±0.75b
11.78-13.53
13.53±0.93b
12.50-14.94
1. ay 10.93±0.38
c
(10.36-11.39)
13.04±1.01b
(11.68-14.41)
13.57±0.98b
(12.43-14.78)
3. ay 6.90-1.92
a
(4.40-8.73)
8.05±0.81a
(6.86-9.10)
8.35±0.45a
7.58-8.89
6. ay 8.54±0.55
b
(8.01-9.28)
8.47±0.39a
8.02-9.09
8.55±0.67a
(7.82-9.58)
9. ay 6.78±0.18
a
(6.53-7.00)
7.48±0.40a
(6.92-8.00)
7.61±0.44a
(7.00-8.07)
a,b,c,d,e. Aynı sütunda farklı harflerle gösterilen gruplar arasındaki fark istatistiki olarak önemlidir
(p<0.05).
Çizelge 3.10. Uzun etkili oksitetrasiklin etken maddesi içeren A ve Yeni Ġlaçların zamana ve farklı
saklama Ģartlarına bağlı etkin madde düzeyleri(ppm).
*. Aynı saklama Ģartları için * ile gösterilen dönemdeki A ve Yeni Ġlaçları arasındaki fark önemlidir
(p<0.05).
Zaman
Saklama
1. Ay 3. Ay 6. Ay 9. Ay
Oda A ilaç 10.91±0.29 5.39±1.52 8.06±0.91* 6.78±0.19
Oda Yeni 11.38±0.99 8.31±0.51 7.69±0.43 7.99±0.42
Karanlık A ilaç 12.24±0.62 7.98±1.12 8.20±0.29 7.82±0.15
Karanlık Yeni 10.76±0.58 8.65±0.10 7.81±0.43 6.79±0.95
Buzdolabı A ilaç 13.32±1.27* 8.20±0.57 8.27±0.25 7.92±0.21
Buzdolabı Yeni 18.23±0.31 7.67±0.36 7.88±0.67 7.07±0.53
81
Çizelge 3.11. Uzun etkili oksitetrasiklin etken maddesi içeren A ve B spesiyalitelerinin zamana bağlı
etkin madde düzeyleri (ppm).
Zaman
Saklama Başlangıç 48. Saat 1. Ay 3. Ay 6. Ay 9. Ay
Oda A 12.76±0.28 17.05±0.13* 10.91±0.29 5.89±1.77* 8.06±0.91 6.78±0.19
Oda B 13.53±0.43 12.43±0.91 10.96±0.54 8.42±0.26 9.03±0.21 6.79±0.22
Karanlık A 13.20±0.21* 12.09±0.39 12.24±0.62 7.98±1.12 8.20±0.29 7.82±0.15
Karanlık B 15.09±0.93 13.39±0.12 13.83±0.51 8.12±0.60 8.74±0.29 7.15±0.22
Buzdolabı A 12.42±0.22 14.29±0.57 13.32±1.27 8.20±0.57 8.27±0.25 7.92±0.21
Buzdolabı B 14.23±0.81 12.77±0.30 13.81±0.79 8.50±0.33 8.83±0.91 7.29±0.38
*. Aynı saklama Ģartları için * ile gösterilen dönemdeki A ve B Ġlaçları arasındaki fark önemlidir
(p<0.05).
Şekil 3.47. Farklı saklama Ģartlarında muhafaza edilen Uzun Etkili Oksitetrasiklin’in zamana bağlı etkin
madde düzeyleri (ppm).
82
Şekil 3.48. Oksitetrasiklin etken maddesi içeren A ve Yeni Ġlaçların zamana ve farklı saklama Ģartlarına
bağlı etkin madde düzeyleri (ppm).
Şekil 3.49. Oksitetrasiklin etken maddesi içeren A ve B spesiyalitelerinin zamana bağlı etkin madde
düzeyleri (ppm).
83
Minutes
0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0 6,5 7,0
mA
U
0
20
40
60
80
100
120
mA
U
0
20
40
60
80
100
120
62
84
0,2
98
47
53
0,4
67
30
42
0,5
65
23
50
6
0,8
07
44
69
2
1,0
78
11
57
1
1,2
33
37
97
9
1,4
17
23
39
8
1,5
37
42
23
7
1,7
10
10
60
47
2,0
30
58
62
3
2,3
15
17
92
7
2,5
22
14
74
1
2,6
70
62
60
2,8
13
15
8
3,2
82
99
3,3
75
12
9
3,4
68
88
3,5
75
86
3,7
28
24
2
3,8
27
17
0
3,9
43
28
86
2
4,2
83
20
0
4,6
28
16
11
4,8
63
11
81
20
5
5,2
93
17
24
5,8
25
70
79
6,6
57
Detector 1-357nm
Oksitetrasiklin LA A 06.06.2013002
Area
Retention Time
Şekil 3.50. Oksitetrasiklin LA içeren preparat için Kromatogram (BaĢlangıç, Ağzı kapalı) (HPLC
Kromatogram).
Minutes
0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0 6,5 7,0 7,5 8,0
mA
U
-20
0
20
40
60
80
100
120
140
160
mA
U-20
0
20
40
60
80
100
120
140
160
3991
0,18
8
1789
4 0,61
7
9792
0,71
7
1466
4 0,88
0
2884
0 1,07
7
2350
0 1,31
0
4824
1 1,61
3
3249
4 1,77
7
7562
6 2,05
5
3787
7 2,37
315
005 2,
425
1927
2 2,53
8
7281
2,77
7
1121
2,91
3
656 3,
388
198 3,
485
441 3,
543
332 3,
842
211 3,
918
230 4,
123
90 4,
230
2940
8 4,51
3
1661
4,75
8
1223
272
5,18
2 2325
5,63
7
143 5,
873
99 5,
930
389 6,
120
6746
6,42
3
202 6,
800
133 6,
908
706 7,
413
423 7,
480
325 7,
670
108 7,
838
92 7,
892
Detector 1-357nm
Oksitetrasiklin LA 2.A 08.07.2013003
Area
Retention Time
Şekil 3.51. Oksitetrasiklin LA içeren preparat için Kromatogram (1. Ay) (HPLC Kromatogram).
Minutes
0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0 6,5 7,0 7,5 8,0
mA
U
-10
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
mA
U
-10
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
469 0,
323
3493
0,48
3
2466
0,59
2
6053
0,68
7
7482
0,82
2
1024
1 0,97
221
478 1,
082
2199
4 1,32
0
3895
8 1,51
0
3794
8 1,75
0
6796
7 2,03
7
2808
4 2,28
825
522 2,
382
2941
3 2,52
327
146 2,
658
3443
2 2,78
0
3106
6 2,95
8
1721
8 3,11
317
884 3,
253
1676
1 3,35
532
446 3,
497
1189
50
4,06
8
7115
22
4,61
3
1187
1 5,01
5
5552
5,13
2
4773
5,21
8
3060
5,29
5
1272
7 5,48
3
1904
0 5,69
3
2839
5,97
2
1567
6,07
5
1501
6,16
2
601 6,
348
137 7,
075
338 7,
242
429 7,
340
206 7,
592
355 7,
630
135 7,
847
92 7,
953
Detector 1-357nm
Oksitetrasiklin LA 3.A 08.09.2013003
Area
Retention Time
Şekil 3.52. Oksitetrasiklin LA içeren preparat için Kromatogram (3. Ay) (HPLC Kromatogram).
84
Minutes
0 1 2 3 4 5 6 7 8
mA
U
0
20
40
60
80
100
mA
U
0
20
40
60
80
100
15
6
0,1
27
49
9
0,5
53
84
78
0,8
02
23
28
8
1,0
68
13
52
0
1,2
63
42
97
3
1,4
63
32
50
0
1,7
58
18
75
4
1,9
05
68
73
3
2,1
00
13
59
2
2,3
52
10
0
2,5
12
87
2,6
12
19
6
2,7
58
21
1
2,8
33
78
3,6
10
94
3,8
25
25
3
3,9
87
17
4
4,0
27
23
12
9
4,3
48
19
27
4,8
58
91
71
67
5,2
70
20
44
5,8
37
66
1
6,1
83
72
39
6,4
70
66
73
6,6
37
24
8
7,0
47
38
1
7,1
35
40
7
7,3
15
16
0
7,4
50
14
0
7,6
08
23
6
7,7
42
20
6
7,8
75
Detector 1-357nm
Oksitetrasiklin LA 4.asama 09.01.2014003
Area
Retention Time
Şekil 3.53. Oksitetrasiklin LA içeren preparat için Kromatogram (6. Ay) (HPLC Kromatogram).
Minutes
0 1 2 3 4 5 6 7 8
mA
U
0
20
40
60
80
mA
U
0
20
40
60
80
11
2
0,1
85
19
23
0,8
78
13
27
2
1,0
63
79
77
1,2
25
24
58
2
1,5
27
11
16
2
1,6
10
29
96
4
1,7
70
79
92
7
2,1
13
20
90
9
2,3
18
22
36
1
2,4
37
27
23
5
2,6
02
89
65
2,6
95
16
52
2
2,8
37
24
89
9
3,0
48
15
75
7
3,3
12
64
74
3,4
65
29
86
3,5
40
97
7
3,6
68
28
0
4,0
60
19
40
8
4,5
87
85
4,8
87
17
1
4,9
93
93
1
5,2
30
17
3
5,3
23
25
3
5,3
88
78
98
87
5,7
10
15
05
6,3
43
19
0
6,4
47
16
73
2
7,1
07
27
4
7,6
13
Detector 1-357nm
Oksitetrasiklin LA 5.asama 12.03.2014003
Area
Retention Time
Şekil 3.54. Oksitetrasiklin LA içeren preparat için Kromatogram (9. Ay) (HPLC Kromatogram).
3.4. Levamizol
ÇalıĢma kapsamında öncelikle standart çalıĢması gerçekleĢtirildi; bu doğrultuda olacak
Ģekilde 0.5 ppm, 1 ppm, 2 ppm, 4 ppm, 8 ppm ve 10 ppm’lik çalıĢma standartları oluĢturuldu.
Standart çalıĢması her dönemin baĢında tekrarlandı (Çizelge 3.12. ve ġekil 3.55 - 3.64).
Standartlardan elde edilen pik alanları yardım ile standart eğri çizildi ve doğrusal olarak elde
edilen eğrinin denklemi hesaplandı (ġekil 3.65 - 3.69). Ġlaçlardan elde edilen pik alanları
standartlardan hesaplanan denklemde yerine konarak ilaçların içerdiği levamizol miktarları
farklı zamanlar ve saklama Ģartlara göre tespit edildi ve değerler ppm olarak ifade edildi
(Çizelge 3.13. ve Çizelge 3.14. ile ġekil 3.70. - 3.76.).
85
Çizelge 3.12. Levamizol’un standart çalıĢması; farklı zamanlar ve dozlarda.
Levamizol Standart Çalışması
Dozlar Başlangıç 1. Ay 3. Ay 6. Ay 9. Ay
0.5 ppm 2521393 292019 481291 421481 223830
1 ppm 2983772 511230 516249 487595 500085
2 ppm 3330501 542290 623174 622574 729780
4 ppm 3898192 590043 713818 944434 1056252
8 ppm 5207926 1206173 1239706 1113882 1057650
10 ppm 5290585 1370449 1720486 1214179 1236392
Minutes
0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0
mA
U
-100
-80
-60
-40
-20
0
20
mA
U-100
-80
-60
-40
-20
0
20
10
41
32
0,2
30
50
78
37
0,6
12
25
37
87
2
1,4
03
85
22
20
1,4
70
12
89
58
1,6
48
22
78
17
9
1,9
73
25
21
39
3
2,3
77
63
37
38
2,7
93
36
97
29
2,9
57
12
46
43
0
3,1
28
17
67
63
3,4
00
21
95
07
3,4
42
10
69
55
4
3,7
22
23
94
58
8
4,1
33
16
10
64
5,1
60
81
05
6
5,3
20
11
46
48
5,4
38
10
49
92
5,6
05
46
08
5,9
30
Detector 1-225nm
STD Levamizol 14.06.2013002
Area
Retention Time
Şekil 3.55. BaĢlangıç zamanı için Levamizol Standart çalıĢması 0.5 ppm (HPLC Kromatogram).
Minutes
0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0
mA
U
-100
-80
-60
-40
-20
0
20
40
mA
U
-100
-80
-60
-40
-20
0
20
40
202 0,
065
75 0,
215
2427
288 1,
465
1205
63
1,64
8
2206
632 1,
973
2983
772 2,
375
1261
81
2,90
234
4166
2,94
215
9477
4 3,12
2
9990
4 3,61
235
0773
3,74
5
1354
011 4,
122
6224
8 4,87
5
3833
5,10
5
339 5,
452
163 5,
653
Detector 1-225nm
STD Levamizol 14.06.2013003
Area
Retention Time
Şekil 3.56. BaĢlangıç zamanı için Levamizol Standart çalıĢması 1 ppm (HPLC Kromatogram).
86
Minutes
0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0
mA
U
-100
-80
-60
-40
-20
0
20
40
60
mA
U
-100
-80
-60
-40
-20
0
20
40
606
78
04
0,0
22
87
79
2
0,2
48
52
11
81
0,5
87
12
06
82
0,6
93
31
29
57
6
1,4
63
12
54
70
1,6
48
22
64
97
8
1,9
73
33
30
50
1
2,3
75
38
72
11
2,9
05
11
43
42
0
3,0
85
13
53
29
3,3
37
33
15
25
3,3
90
19
84
00
3,4
93
31
91
84
3,6
12
60
40
15
3,7
27
19
61
43
8
4,1
23
18
54
02
4,8
17
23
45
36
4,9
77
11
19
97
5,1
67
70
86
5
5,2
80
13
75
61
5,4
90
67
17
8
5,5
42
44
67
1
5,6
73
25
11
7
5,9
15
Detector 1-225nm
STD Levamizol 14.06.2013004
Area
Retention Time
Şekil 3.57. BaĢlangıç zamanı için Levamizol Standart çalıĢması 2 ppm (HPLC Kromatogram).
Minutes
0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0
mA
U
-100
-75
-50
-25
0
25
50
75
100
125
150
mA
U
-100
-75
-50
-25
0
25
50
75
100
125
150
1659
182
1,46
0
1129
93
1,64
8
2164
261 1,
973
3898
192
2,37
3
3909
73
2,95
890
5369
3,09
5
2033
65
3,32
736
9701
3,43
3
8175
12
3,70
7
1880
916 4,
123
4929
5 4,92
544
858 5,
002
1566
13
5,23
8
5105
5 5,49
7
Detector 1-225nm
STD Levamizol 14.06.2013005
Area
Retention Time
Şekil 3.58. BaĢlangıç zamanı için Levamizol Standart çalıĢması 4 ppm (HPLC Kromatogram).
Minutes
0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0
mA
U
-100
0
100
200
300
mA
U
-100
0
100
200
300
13
07
7
0,0
90
93
94
3
0,1
87
27
84
35
0,4
93
28
64
21
0,6
88
23
59
91
0,7
32
20
91
80
8
1,3
85
81
48
17
1,4
53
12
39
01
1,6
48
22
42
07
9
1,9
75
52
07
92
6
2,3
72
42
58
50
2,9
58
87
69
04
3,1
05
16
46
99
8
3,7
43
16
67
91
7
4,1
37
44
31
98
4,5
48
77
99
44
5,4
90
11
03
72
5,8
37
58
69
5,9
22
Detector 1-225nm
STD Levamizol 14.06.2013007
Area
Retention Time
Şekil 3.59. BaĢlangıç zamanı için Levamizol Standart çalıĢması 8 ppm (HPLC Kromatogram).
87
Minutes
0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0
mA
U
-100
0
100
200
mA
U
-100
0
100
200
50
64
5
0,1
88
27
71
2
0,2
33
52
80
7
0,3
03
10
55
03
0,4
03
12
11
63
0,4
63
50
21
77
0,6
95
30
61
92
2
1,4
73
12
88
76
1,6
47
22
08
88
2
1,9
73
52
90
58
5
2,3
72
28
21
56
5
3,0
82
23
21
31
7
4,1
28
27
06
15
5,1
20
15
20
76
5,4
50
95
00
0
5,6
13
11
02
0
5,8
82
Detector 1-225nm
STD Levamizol 14.06.2013006
Area
Retention Time
Şekil 3.60. BaĢlangıç zamanı için Levamizol Standart çalıĢması 10 ppm (HPLC Kromatogram).
Minutes
0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0
mA
U
-30
-20
-10
0
10
20
mA
U
-30
-20
-10
0
10
20
96
0,1
07
18
1
0,2
17
46
0,4
97
21
66
50
1,2
17
20
06
37
1,3
78
15
66
51
1,5
82
31
89
85
1,8
58
39
63
13
2,0
73
51
12
30
2,5
32
43
35
5
2,9
87
10
59
9
3,1
60
13
93
0
4,0
60
42
8
4,6
07
Detector 1-240nm
STD-Levamizol 16.07.2013003
Area
Retention Time
Şekil 3.61. ÇalıĢmanın 1.ayında Levamizol Standart çalıĢması 2 ppm (HPLC Kromatogram).
Minutes
0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0
mA
U
-20
-10
0
10
mA
U
-20
-10
0
10
24
1
0,1
67
34
07
83
1,3
92
15
02
95
1,5
83
31
12
80
1,8
55
48
03
56
2,0
72
62
31
74
2,5
37
16
95
00
2,9
87
44
65
9
3,2
12
10
47
14
3,2
67
63
54
3
3,4
67
13
39
52
3,5
77
23
38
04
4,0
22
56
67
4,5
30
93
10
4,5
90
60
06
4,7
27
Detector 1-240nm
STD-Levamizol 17.09.2013004
Area
Retention Time
Şekil 3.62. ÇalıĢmanın 3. ayında Levamizol Standart çalıĢması 2 ppm (HPLC Kromatogram).
88
Minutes
0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0
mA
U
-20
-10
0
10
mA
U
-20
-10
0
10
11
7
0,0
78
28
3
0,2
32
17
4
0,3
57
98
0,4
77
22
88
59
1,2
77
18
55
70
1,3
85
16
00
84
1,5
82
29
82
21
1,8
53
46
29
85
2,0
70
62
25
74
2,5
38
12
19
08
2,9
77
50
34
0
3,1
37
63
29
6
3,2
22
63
41
6
3,3
12
50
64
0
3,4
23
38
31
61
4,0
12
16
93
1
4,5
87
Detector 1-240nm
STD-Levamizol 10.01.2014004
Area
Retention Time
Şekil 3.63. ÇalıĢmanın 6. ayında Levamizol Standart çalıĢması 2 ppm (HPLC Kromatogram).
Minutes
0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0
mA
U
-20
-10
0
10
mA
U
-20
-10
0
10
15
9
0,2
88
18
0
0,6
95
62
00
1
1,5
78
28
82
81
1,8
52
45
55
60
2,0
67
72
97
80
2,5
37
89
49
7
3,1
40
70
15
1
3,2
77
86
03
9
3,4
45
10
35
93
3,6
45
25
56
35
4,0
03
12
02
7
4,5
83
36
88
4,7
12
Detector 1-240nm
STD-Levamizol 07.03.2014004
Area
Retention Time
Şekil 3.64. ÇalıĢmanın 9. ayında Levamizol Standart çalıĢması 2 ppm (HPLC Kromatogram).
89
Şekil 3.65. BaĢlangıç zamanı için Levamizol Standart çalıĢması.
Şekil 3.66. ÇalıĢmanın 1. ayında Levamizol Standart çalıĢması.
Şekil 3.67. ÇalıĢmanın 3. ayında Levamizol Standart çalıĢması.
90
Şekil 3.68. ÇalıĢmanın 6. ayında zamanı için Levamizol Standart çalıĢması.
Şekil 3.69. ÇalıĢmanın 9. ayında Levamizol Standart çalıĢması.
91
Çizelge 3.13. Farklı saklama Ģartlarında muhafaza edilen Levamizol’ün zamana bağlı etkin madde
düzeyleri (ppm).
Saklama
Zaman
Oda
Karanlık
Buzdolabı
Başlangıç 6.79±0.33
d
(6.37-7.10)
6.92±0.27e
(6.65-7.21)
7.64±0.06e
(7.60-7.72)
21. gün 3.75±0.18
c
(3.54-3.87)
3.76±0.20c
(3.53-3.89)
3.74±.0.21c
(3.50-3.89)
1. ay 0.73±0.32
a
(0.49-1.11)
1.12±0.45a
(0.60-1.39)
1.03±0.48a
(0.49-1.38)
3. ay 0.85±0.47
a
(0.30-1.14)
1.18±0.24a
(0.94-1.44)
0.93±0.54a
(0.30-1.28)
6. ay 2.94±0.14
b
(2.85-3.12)
5.01-0.26d
(4.72-5.24)
5.08±0.28d
(4.76-5.31)
9. ay 3.12±0.30
b
(2.93-3.48)
2.93±0.08b
(2.84-3.01)
2.13±1.18b
(0.77-2.91)
a,b,c,d,e. Aynı sütunda farklı harflerle gösterilen gruplar arasındaki fark istatistiki olarak önemlidir
(p<0.05).
Çizelge 3.14. Levamizol etken maddesi içeren A ve Yeni Ġlaçların zamana ve farklı saklama Ģartlarına
bağlı etkin madde düzeyleri (ppm).
*. Aynı saklama Ģartları için * ile gösterilen dönemdeki A ve Yeni Ġlaçları arasındaki fark önemlidir
(p<0.05).
Zaman
Saklama 1. Ay 3. Ay 6. Ay 9. Ay
Oda - A ilaç 0.73-0.32 0.85-0.47 2.94-0.14 3.12-0.30*
Oda - Yeni 1.69-0.59 1.36-0.36 4.70-0.44 2.17-1.11
Karanlık - A ilaç 1.12-0.45 1.18-0.24 5.01-0.26 2.93-0.08
Karanlık - Yeni 0.98-0.39 1.46-0.03 3.54-1.02 2.49-0.29
Buzdolabı - A ilaç 1.03-0.48 0.93-0.54* 5.08-0.28 2.13-1.18*
Buzdolabı - Yeni 1.05-0.44 1.49-0.07 4.37-0.50 2.68-0.07
92
Şekil 3.70. Farklı saklama Ģartlarında muhafaza edilen Levamizol’ün zamana bağlı etkin madde
düzeyleri (ppm).
Şekil 3.71. Levamizol etken maddesi içeren A ve Yeni Ġlaçların zamana ve farklı saklama Ģartlarına
bağlı etkin madde düzeyleri (ppm).
93
Minutes
0,00 0,25 0,50 0,75 1,00 1,25 1,50 1,75 2,00 2,25 2,50 2,75 3,00 3,25 3,50 3,75 4,00
mA
U
-100
-80
-60
-40
-20
0
20
40
mA
U
-100
-80
-60
-40
-20
0
20
40
2286
15
0,46
0
1566
62
0,69
2
2829
899 1,
388
1238
14
1,64
7
2090
721 1,
975
2168
162 2,
375
2045
40
2,84
7
4586
06
3,10
3
2183
25
3,32
7
1096
1 3,55
2
Detector 1-225nm
Levamizol T 14.06.2013003
Area
Retention Time
Şekil 3.72. Levamizol içeren preparat için Kromatogram (Ağzı kapalı, baĢlangıç) (HPLC
Kromatogram).
Minutes
0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0
mA
U
-20
-15
-10
-5
0
5
10
15
mA
U
-20
-15
-10
-5
0
5
10
15
5772
0,53
7
3360
56
1,28
028
9667
1,39
5
3876
40
1,82
8
1482
06
2,14
3
1781
12
2,31
2
2359
29
2,51
0
4555
3 2,78
2
1047
58
2,93
2
1136
91
3,09
7
2609
91
3,26
0
2993
57
3,72
2
5198
2 4,06
3
1069
19
4,23
0
9730
4,69
8
3874
4,84
5
Detector 1-240nm
Levamizol 2.A 16.07.2013006
Area
Retention Time
Şekil 3.73. Levamizol içeren preparat için Kromatogram (1. Ay) (HPLC Kromatogram).
Minutes
0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0
mA
U
-20
-15
-10
-5
0
5
10
mA
U
-20
-15
-10
-5
0
5
10
1116
93
1,28
326
7664
1,39
2
2457
89
1,83
7
1160
20
2,01
7
3814
67
2,25
3
1384
19
2,54
3
7853
2 2,68
3
6759
8 2,78
5
3353
65
3,03
2
1895
22
3,40
5
2684
84
4,20
3
9154
4,66
5
0 4,
865
Detector 1-240nm
Levamizol 3.A 17.09.2013006
Area
Retention Time
Şekil 3.74. Levamizol içeren preparat için Kromatogram (3. Ay) (HPLC Kromatogram).
94
Minutes
0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0
mA
U
-20
-10
0
10
mA
U
-20
-10
0
10
42
0
0,0
85
15
7
0,3
00
67
0,3
98
19
2
0,4
68
20
68
37
1,2
90
37
71
58
1,3
93
33
18
65
1,8
52
46
91
51
2,0
78
72
71
26
2,5
93
67
43
4
2,9
82
36
55
45
3,1
97
70
26
7
3,4
92
99
36
7
3,6
45
29
02
62
4,0
32
29
63
7
4,4
18
16
53
3
4,5
27
10
63
5
4,6
28
17
00
9
4,6
77
48
34
4,8
43
Detector 1-240nm
Levamizol 4.asama 10.01.2014003
Area
Retention Time
Şekil 3.75. Levamizol içeren preparat için Kromatogram (6. Ay) (HPLC Kromatogram).
Minutes
0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0
mA
U
-20
-15
-10
-5
0
5
10
mA
U
-20
-15
-10
-5
0
5
10
31
03
0,0
17
64
03
0,1
22
22
70
6
0,1
88
41
92
5
0,3
30
61
42
0
0,4
85
35
62
1
0,6
63
45
89
26
1,2
88
35
15
09
1,3
95
26
92
43
1,8
42
46
49
15
2,1
32
19
12
58
2,5
18
50
43
86
2,8
15
24
98
83
3,3
30
11
05
93
3,6
27
24
89
54
4,0
98
65
63
4,7
53
23
75
4,8
63
Detector 1-240nm
Levamizol 5.asama 14.03.2014006
Area
Retention Time
Şekil 3.76. Levamizol içeren preparat için Kromatogram (9. Ay) (HPLC Kromatogram).
3.5. Sülfametoksazol
ÇalıĢma kapsamında Sülfametoksazol ve Trimetoprim ölçümleri ayrı ayrı değerlendirildi.
Ancak her iki eken maddenin aynı ilaçta bulunması nedeniyle bazı kromatogramlar ortak
olarak da değerlendirildi. Sülfamtoksazol analizlerinde öncelikle standart çalıĢması (0.5ppm
– 10ppm) yapıldı; bu iĢlem her dönemin baĢında tekrarlandı (Çizelge 3.15. ve ġekil 3.77 -
3.86). Standartlardan elde edilen pik alanları yardımı ile standart eğri çizildi ve doğrusal
olarak elde edilen eğrinin denklemi hesaplandı (ġekil 3.87 - 3.91). Ġlaçlardan elde edilen pik
alanları standartlardan hesaplanan denklemde yerine konarak ilaçların içerdiği
sülfametoksazol miktarları farklı zamanlar ve saklama Ģartlarına göre tespit edildi ve değerler
ppm olarak ifade edildi (Çizelge 3.16. ve Çizelge 3.17. ile ġekil 3.92 - 3.98).
95
Çizelge 3.15. Sülfametoksazol’un standart çalıĢması; farklı zamanlarında ve dozlarda.
Sülfametoksazol Standart Çalışması
Dozlar Başlangıç 1. Ay 3. Ay 6. Ay 9. Ay
0.5 ppm 101964 545417 545922 103784 542874
1 ppm 250675 1627257 1618607 250675 1633263
2 ppm 605318 2875124 2886536 613597 2905559
4 ppm 1380564 5166820 5212174 1403289 5234925
8 ppm 2917280 6601532 6623321 2921164 6325887
10 ppm 3565048 7207248 7305080 3573286 6452831
Minutes
0 2 4 6 8 10 12 14
mA
U
-4
-2
0
2
4
6
8
mA
U
-4
-2
0
2
4
6
8
22
7
0,3
10
69
6
0,8
67
85
1
0,9
45
10
56
3
1,1
43
12
44
3
1,3
47 3
91
50
1,5
00
16
46
7
1,8
03
29
61
1
1,9
32
14
68
98
2,4
45
13
36
41
2,6
37
17
39
9
3,2
25
11
30
4
3,4
45
17
81
3,6
65
77
4,1
58
32
2
4,2
32
26
3
4,3
75
35
4
4,5
40
17
9
4,7
85
68
4,8
25
21
0
4,9
40
99
5,0
77
85
2
5,5
02
65
6
6,2
00
14
3
6,4
05
19
00
6,6
80
26
4
6,8
62
18
9
7,0
80
12
0
7,1
78
24
4
7,2
73
21
3
7,4
32
19
0
7,6
42
40
98
8,1
47
32
3
8,3
77
41
6
8,5
43
13
1
8,6
12
54
3
8,8
33
12
3
9,0
08
87
1
9,1
73
20
3
9,3
88
89
9,5
28
22
5
9,7
50
10
4
9,8
22
34
7
10
,08
5
13
4
10
,15
8
16
9
10
,22
3
69
10
,83
0
59
11
,40
5
96
11
,52
8
92
11
,58
7
10
19
64
12
,57
7
23
6
13
,48
3
77
13
,96
7
89
14
,33
2
16
0
14
,41
3
22
7
14
,57
2
50
14
,71
0
Detector 1-270nm
STD-Sülfametoksazol 04.07.2013007
Area
Retention Time
Şekil 3.77. BaĢlangıç zamanı için Sülfametoksazol Standart çalıĢması 0.5 ppm (HPLC Kromatogram).
Minutes
0 2 4 6 8 10 12 14
mA
U
-5,0
-2,5
0,0
2,5
5,0
7,5
mA
U
-5,0
-2,5
0,0
2,5
5,0
7,5
78
0,7
77
61
0,8
68
78
8
1,2
13
45
30
1,2
92
89
27
1,4
73
26
80
9
1,7
95
41
05
0
1,9
30
11
14
14
2,4
47
29
03
48
2,7
57
12
06
8
3,7
87
98
70
3,9
35
33
21
4,0
57
29
77
4,1
23
57
89
4,2
98
16
56
4,4
25
22
7
4,6
07
16
4
5,0
23
23
9
5,2
25
81
2
5,5
28
25
8
5,6
53
10
2
6,0
13
15
0
6,4
13
48
8
6,6
27
17
0
6,7
05
45
7
6,8
28
14
0
6,9
78
66
8
7,3
38
18
6
7,4
25
15
1
7,4
83
35
3
7,5
50
11
8
7,9
82
62
44
8,2
37
20
9
8,5
47
97
8,6
55
30
2
8,9
25
11
7
9,0
25
32
1
9,1
60
22
7
9,4
00
70
9,5
17
18
4
9,6
12
16
0
9,7
12
91
9,7
85
15
4
9,8
93
20
0
10
,01
3
68
5
10
,41
3
50
81
11
,07
2
10
5
11
,33
2
25
06
75
12
,85
8
27
8
13
,97
8
33
0
14
,09
8
15
2
14
,20
3
13
5
14
,26
7
14
6
14
,37
0
30
3
14
,45
5
13
3
14
,63
0
26
3
14
,74
2
88
14
,93
7
Detector 1-270nm
STD-Sülfametoksazol 13.01.2014006
Area
Retention Time
Şekil 3.78. BaĢlangıç zamanı için Sülfametoksazol Standart çalıĢması 1 ppm(HPLC Kromatogram).
96
Minutes
0 2 4 6 8 10 12 14
mA
U
0
5
10
15
mA
U
0
5
10
15
19
1
0,1
58
35
9
0,2
42
26
12
0,3
88
57
39
0,6
68
55
34
0,7
72
27
06
6
1,2
22
14
31
3
1,4
77
18
34
4
1,8
02
17
67
2
1,9
42
27
65
33
2,4
08
22
60
80
2,5
87
82
33
3,4
92
41
16
3,6
50
41
09
3,7
48
49
19
3,8
73
17
76
4,0
52
15
34
4,1
60
32
68
4,2
67
60
9
4,3
88
12
55
4,4
93
81
9
4,6
17
11
4
5,2
77
51
3
5,5
17
22
2
5,7
90
15
8
5,9
35
67
6,0
12
93
5
6,5
47
62
7,0
27
11
9
7,3
73
29
09
3
8,1
27
10
3
9,4
30
20
3
10
,20
0
18
3
10
,47
8
31
03
10
,84
5
22
1
11
,13
2
16
8
11
,21
2
19
2
11
,29
0
20
5
11
,43
5
60
53
18
12
,62
3
45
13
,86
3
Detector 1-270nm
STD-Sülfametoksazol 04.07.2013005
Area
Retention Time
Şekil 3.79. BaĢlangıç zamanı için Sülfametoksazol Standart çalıĢması 2 ppm (HPLC Kromatogram).
Minutes
0 2 4 6 8 10 12 14
mA
U
0
10
20
30
mA
U
0
10
20
30
18
8
0,2
83
83
45
1,3
20
15
79
0
1,4
75
77
61
1,6
47
86
10
1,8
03
30
76
59
2,4
07
20
16
88
2,5
85
25
64
3,5
90
16
92
3,7
15
15
71
3,8
10
85
6
3,9
13
71
1
4,0
57
17
3
4,3
80
61
4,5
03
62
5,0
57
26
4
5,4
62
54
5,5
90
24
1
5,8
25
61
5,9
00
12
2
6,2
50
12
95
6,6
37
26
0
6,8
63
11
4
7,0
12
92
7,1
38
26
53
1
8,1
30
10
6
8,6
08
90
9,1
77
77
10
,09
7
91
10
,52
7
10
46
7
10
,88
8
16
5
11
,40
7
13
80
56
4
12
,62
7
45
14
,07
8
18
1
14
,53
8
Detector 1-270nm
STD-Sülfametoksazol 04.07.2013004
Area
Retention Time
Şekil 3.80. BaĢlangıç zamanı için Sülfametoksazol Standart çalıĢması 4 ppm (HPLC Kromatogram).
Minutes
0 2 4 6 8 10 12 14
mA
U
0
20
40
60
mA
U
0
20
40
60
34
0
0,7
75
93
24
1,1
78
88
83
1,3
17
15
62
8
1,4
77
18
47
2
1,8
00
18
65
5
1,9
37
16
05
40
2,4
37
14
42
79
2,5
98
23
88
3,4
42
63
98
3,4
87
34
71
3,6
90
32
73
3,7
57
44
26
3,8
92
12
28
4,1
07
20
37
4,2
10
48
9
4,3
68
82
5,0
20
11
9
5,1
47
15
0
5,2
82
35
9
5,4
15
46
6
5,5
13
22
5
5,6
77
23
8
5,8
42
29
14
6,5
83
14
4
6,9
13
21
1
7,6
25
48
96
3
8,1
25
97
8,8
25
91
9,1
53
25
3
9,2
00
13
2
9,4
38
55
3
10
,04
2
21
5
10
,27
3
25
9
10
,44
2
12
22
2
10
,90
8
28
9
11
,35
3
31
9
11
,56
3
29
17
28
0
12
,71
2
22
7
14
,13
7
12
1
14
,27
0
Detector 1-270nm
STD-Sülfametoksazol 04.07.2013003
Area
Retention Time
Şekil 3.81. BaĢlangıç zamanı için Sülfametoksazol Standart çalıĢması 8 ppm (HPLC Kromatogram).
97
Minutes
0 2 4 6 8 10 12 14
mA
U
0
20
40
60
80
mA
U
0
20
40
60
80
21
0
0,1
38
14
6
0,3
18
27
8
0,4
10
22
3
0,5
68
11
3
0,7
37
15
69
6
1,3
32
23
77
7
1,5
05
14
76
7
1,6
27
19
37
7
1,8
00
61
00
7
1,9
28
12
83
63
2,4
48
59
75
1
2,6
87
15
01
2
2,7
80
24
34
9
2,8
60
44
97
0
3,0
13
12
33
2
3,1
07
86
18
5
3,5
08
89
81
3,6
00
43
53
1
3,6
75
17
85
1
4,1
63
73
90
4,2
88
21
86
4,4
98
64
4,7
65
17
8
4,8
62
19
5
5,0
48
18
0
5,2
30
22
7
5,4
70
20
7
5,8
63
49
6,2
45
13
43
6,7
02
72
6,9
60
50
7,0
03
10
2
7,5
00
13
7
7,6
28
15
0
7,7
37
38
3
7,9
37
15
36
8,1
07
17
66
9,0
78
72
5
9,2
03
66
7
9,3
15
38
3
9,3
90
53
0
9,5
97
70
9,7
32
31
59
10
,93
2
35
65
04
8
12
,70
0
24
0
14
,50
2
91
14
,68
7
73
14
,78
0
86
14
,87
3
Detector 1-270nm
STD-Sülfametoksazol 04.07.2013002
Area
Retention Time
Şekil 3.82. BaĢlangıç zamanı için Sülfametoksazol Standart çalıĢması 10 ppm (HPLC Kromatogram).
Minutes
0 2 4 6 8 10 12 14
mA
U
0
20
40
60
mA
U
0
20
40
60
20
6
0,1
27
73
0,5
95
51
10
1,4
78
12
94
1
1,6
87
11
83
7
1,8
10
58
56
0
1,9
33
10
95
54
2,4
48
10
00
31
2,8
47
12
79
2
2,9
47
36
16
9
3,0
03
23
97
2
3,2
10
14
71
2
3,4
88
24
94
3,6
33
12
4
4,1
17
44
1
4,2
97
15
3
4,3
70
12
2
4,5
08
66
6
4,7
03
17
3
5,1
23
63
7
5,2
30
23
1
5,4
00
34
3
5,5
65
22
5
5,6
22
38
0
5,8
27
75
2
6,0
52
16
8
6,1
58
42
2
6,2
60
25
3
6,3
83
35
49
6,7
12
10
8
7,0
13
22
4
7,0
90
49
9
7,3
70
25
2
7,4
35
90
7,5
77
13
1
7,8
33
59
7,9
40
14
2
8,4
40
10
06
9,1
57
13
8
9,4
15
18
3
10
,28
7
28
75
12
4
12
,30
5
24
47
13
,51
2
47
4
13
,75
5
37
2
13
,86
2
29
5
13
,92
0
23
5
14
,03
5
13
9
14
,10
5
12
1
14
,18
0
31
3
14
,60
8
63
14
,80
8
0
14
,83
8
Detector 1-270nm
STD-Sülfametoksazol 03.08.2013004
Area
Retention Time
Şekil 3.83. ÇalıĢmanın 1. ayında Sülfametoksazol Standart çalıĢması 2 ppm (HPLC Kromatogram).
Minutes
0 2 4 6 8 10 12 14
mA
U
0
20
40
60
80
mA
U
0
20
40
60
80
67
0,2
47
74
52
2
0,8
52
22
94
8
1,4
75
36
48
0
1,6
63
18
78
1
1,8
05
76
31
4
1,9
33
11
01
50
2,4
37
23
8
3,0
57
45
5
3,2
18
71
0
3,3
80
10
7
3,5
17
53
4,6
38
50
9
4,9
75
12
5
5,1
17
47
6
5,2
58
33
9
5,4
13
91
5,5
95
24
7
6,2
12
26
06
6,4
08
85
6,6
52
12
2
6,7
08
16
4
6,8
07
16
6
7,0
00
35
1
7,1
68
17
31
7,6
28
68
7,9
37
14
22
8,5
22
13
6
8,7
60
28
86
53
6
10
,07
3
25
2
11
,54
0
99
11
,69
3
57
11
,81
5
53
11
,88
3
26
1
12
,08
0
28
4
12
,67
0
27
7
12
,89
3
11
68
13
,32
0
15
3
13
,46
7
45
0
13
,96
0
24
7
14
,09
7
20
3
14
,23
3
24
4
14
,28
7
36
2
14
,55
8
32
4
14
,63
5
10
2
14
,79
2
36
14
,92
2
Detector 1-270nm
STD-Sülfametoksazol 11.10.2013004
Area
Retention Time
Şekil 3.84. ÇalıĢmanın 3. ayında Sülfametoksazol Standart çalıĢması 2 ppm (HPLC Kromatogram).
98
Minutes
0 2 4 6 8 10 12 14
mA
U
0
5
10
15
20
mA
U
0
5
10
15
20
33
7
0,0
88
10
13
0,2
27
83
4
0,2
82
14
92
0,4
08
73
36
0,6
70
87
84
0,8
88
14
52
3
1,2
08
82
26
1,3
07
16
16
5
1,4
77
84
28
1,6
65
89
42
1,7
92
19
93
9
1,9
32
13
74
60
2,4
37
54
89
27
2,7
10
61
61
3,9
27
48
16
4,1
17
57
14
4,2
80
40
56
4,4
50
19
65
4,6
57
12
13
4,7
13
24
10
4,8
10
22
48
5,1
67
58
6
5,3
42
65
5,9
48
45
3
6,1
30
41
0
6,3
15
22
06
6,6
42
27
9
6,8
65
83
5
7,2
38
37
1
7,3
75
12
1
7,5
13
32
71
0
8,2
03
78
8,6
17
84
9,6
42
20
9
10
,09
3
68
10
,15
7
21
2
10
,26
5
24
7
10
,34
5
42
48
11
,00
7
68
7
11
,19
8
30
9
11
,30
0
14
3
11
,43
8
83
3
11
,72
7
61
35
97
12
,80
3
16
9
13
,97
0
20
4
14
,10
5
16
8
14
,15
3
11
5
14
,27
7
Detector 1-270nm
STD-Sülfametoksazol 13.01.2014005
Area
Retention Time
Şekil 3.85. ÇalıĢmanın 6. ayında Sülfametoksazol Standart çalıĢması 2 ppm (HPLC Kromatogram).
Minutes
0 2 4 6 8 10 12 14
mA
U
0
20
40
60
80
mA
U
0
20
40
60
80
10
18
0,0
87
13
43
0,2
25
15
20
0,2
78
39
41
4
0,8
10
41
96
6
0,9
07
95
41
1,2
23
24
37
2
1,2
82
24
10
3
1,4
75
38
88
1
1,6
62
20
92
3
1,7
90
77
74
3
1,9
33
11
32
67
2,4
38
25
8
3,0
20
27
4
3,1
82
40
8
3,4
10
19
3
3,8
25
41
9
4,3
22
37
9
4,4
00
61
5
4,6
80
27
9
4,7
97
74
7
4,9
43
11
8
5,1
92
24
8
5,9
68
24
92
6,4
02
12
5
6,6
37
30
3
6,7
90
90
7,0
33
18
89
7,6
32
52
0
7,8
35
33
0
7,9
75
19
6
8,0
87
25
5
8,1
62
19
15
8,5
28
26
7
8,7
83
22
3
9,1
27
29
05
55
9
10
,22
0
12
7
11
,69
0
95
11
,74
2
20
4
12
,05
3
10
0
12
,14
2
33
2
12
,24
3
15
6
12
,70
5
15
1
12
,92
3
15
8
13
,93
2
15
3
14
,44
2
67
14
,59
2
65
14
,63
3
13
7
14
,77
3
79
14
,92
8
Detector 1-270nm
STD-Sülfometoksazol 31.03.2014004
Area
Retention Time
Şekil 3.86. ÇalıĢmanın 9. ayında Sülfametoksazol Standart çalıĢması 2 ppm (HPLC Kromatogram).
99
Şekil 3.87. BaĢlangıç zamanı için Sülfametoksazol Standart çalıĢması.
Şekil 3.88. ÇalıĢmanın 1. ayında Sülfametoksazol Standart çalıĢması.
Şekil 3.89. ÇalıĢmanın 3. ayında Sülfametoksazol Standart çalıĢması.
100
Şekil 3.90. ÇalıĢmanın 6. ayında Sülfametoksazol Standart çalıĢması.
Şekil 3.91. ÇalıĢmanın 9. ayında Sülfametoksazol Standart çalıĢması.
101
Çizelge 3.16. Farklı saklama Ģartlarında muhafaza edilen Sülfametoksazol’un zamana bağlı etkin
madde düzeyleri (ppm).
Saklama
Zaman
Oda
Karanlık
Buzdolabı
Başlangıç 5.47±0.12
d
(5.34-5.56)
3.67±1.03b
(3.07-4.87)
3.25±0.02c
(3.22-3.27)
24. saat 3.17±0.49
b
(2.60-3.51)
2.50±0.99a
(1.91-3.65)
2.82±0.79bc
(1.92-3.33)
48. saat 2.52±0.51
a
(2.47-2.57)
2.47±0.05a
(2.43-2.53)
2.52±0.01ab
(2.52-2.54)
1. ay 3.08±0.36
b
(2.86-3.50)
2.91±0.07ab
(2.84-3.00)
3.24±0.29c
(2.92-3.50)
3. ay 2.33±0.56
a
(2.30-2.40)
2.34±0.00a
(2.34-2.36)
2.61±0.24abc
(2.46-2.89)
6. ay 4.13±0.48
c
(3.84-4.70)
3.92±0.09b
(3.83-4.02)
4.36±0.39d
(3.93-4.70)
9. ay 2.07±0.05
a
2.02-2.12
2.19±0.14a
(2.11-2.36)
2.03±0.06a
(1.98-2.11)
a,b,c,d,e. Aynı sütunda farklı harflerle gösterilen gruplar arasındaki fark istatistiki olarak önemlidir
(p<0.05).
Çizelge 3.17. Sülfametoksazol etken maddesi içeren A ve Yeni Ġlaçların zamana ve farklı saklama
Ģartlarına bağlı etkin madde düzeyleri (ppm).
*. Aynı saklama Ģartları için * ile gösterilen dönemdeki A ve Yeni Ġlaçları arasındaki fark önemlidir
(p<0.05).
Zaman
Saklama 1. Ay 3. Ay 6. Ay 9. Ay
Oda A ilaç 3.08±0.36* 2.33±0.05 4.13±0.48 2.07±0.05
Oda Yeni 2.22±0.10 2.33±0.08 4.30±0.22 2.15±0.11
Karanlık A ilaç 2.91±0.07 2.34±0.00* 3.92±0.09 2.19±0.14*
Karanlık Yeni 2.34±0.01 2.55±0.20 4.31±0.10 2.19±0.01
Buzdolabı A ilaç 3.24±0.29 2.61±0.24 4.36±0.39 2.03±0.06
Buzdolabı Yeni 2.26±0.08 2.52±0.21 4.41±0.08 2.13±0.07
102
Şekil 3.92. Farklı saklama Ģartlarında muhafaza edilen Sülfametoksazol’un zamana bağlı etkin madde
düzeyleri (ppm).
Şekil 3.93. Sülfametoksazol etken maddesi içeren A ve Yeni Ġlaçların zamana ve farklı saklama
Ģartlarına bağlı etkin madde düzeyleri (ppm).
103
0
Minutes
0 2 4 6 8 10 12 14
mA
U
0
20
40
60
80
mA
U
0
20
40
60
80
243310
0,8
70
0,0
00
44362
1,4
72
0,0
00
69586
1,6
58
0,0
00
86455
1,9
27
0,0
00
33441
2,1
55
0,0
00
114200
2,4
35
0,0
00
75722
2,7
03
0,0
00
30139
2,7
93
0,0
00
26336
2,9
97
0,0
00
16160
3,2
28
0,0
00
121
3,7
90
0,0
00
116
3,8
42
0,0
00
641
4,0
60
0,0
00
1036
4,3
75
0,0
00
118
5,0
67
0,0
00
162
5,1
75
0,0
00
154
5,3
08
0,0
00
439
5,9
52
0,0
00
1196
6,3
95
0,0
00
69
6,7
77
0,0
00
1195
7,0
93
0,0
00
406
7,2
63
0,0
00
962656
7,7
37
0,0
00
2976977
10
,19
3
0,0
00
411
11
,47
0
0,0
00
143
11
,87
8
0,0
00
84
11
,99
8
0,0
00
44
12
,06
8
0,0
00
113
12
,16
0
0,0
00
232
12
,37
7
0,0
00
154
12
,45
7
0,0
00
294
12
,62
7
0,0
00
85
12
,80
2
0,0
00
77
13
,60
5
0,0
00
256
13
,85
0
0,0
00
80
14
,46
8
0,0
00
332
14
,90
7
0,0
00
Detector 1-225nm
Sülfa-Tri T 03.07.2013003
Cal_Sülfa-Tri T 03.07.2013Sülfa-Tri T 03.07.2013003-Rep1.dat
Area
Retention Time
ESTD concentration
Şekil 3.94. Sülfametoksazol – trimetoprim içeren preparat için Kromatogram (BaĢlangıç, ağzı
kapalı) (HPLC Kromatogram).
0
Minutes
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
mAU
-10
-5
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
mAU
-10
-5
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
93 0,
188 0,
000
521 0,
292 0,
000
132 0,
492 0,
000
170 0,
583 0,
000
41 0,
690 0,
000
166 0,
893 0,
000
3253
1,25
8 0,00
0
9263
1,46
5 0,00
018
480 1,
665 0,
000
1235
4 1,77
7 0,00
066
003 1,
912 0,
000
1176
13
2,46
0 0,00
0
7316
3 2,79
7 0,00
014
730 2,
988 0,
000
1389
8 3,17
0 0,00
0
652 3,
523 0,
000
194 3,
702 0,
000
98 3,
852 0,
000
494 4,
000 0,
000
59 4,
505 0,
000
564 4,
760 0,
000
443 4,
822 0,
000
449 5,
102 0,
000
257 5,
175 0,
000
221 5,
305 0,
000
121 5,
775 0,
000
1071
6,50
5 0,00
0
141 6,
752 0,
000
8387
2 7,42
3 0,00
0
98 8,
757 0,
000
83 10
,225
0,00
0
199 10
,347
0,00
0
975 10
,813
0,00
0
327 11
,010
0,00
0
124 11
,112
0,00
0
104 11
,437
0,00
0
52 11
,538
0,00
0
129 11
,725
0,00
0
1841
702 12
,850
0,00
0
686 14
,250
0,00
0
711 14
,348
0,00
0
356 14
,498
0,00
0
269 14
,610
0,00
0
296 14
,750
0,00
0
184 14
,857
0,00
0
Detector 1-270nm
Sülfametoksazol + Trimetoprim 2.asama 03.08.2013004
Cal_Sülfametoksazol + Trimetoprim 2.asama 03.08.2013Sülfametoksazol + Trimetoprim 2.asama 03.08.2013004-Rep1.dat
Area
Retention Time
ESTD concentration
Şekil 3.95. Sülfametoksazol – trimetoprim içeren preparat için Kromatogram (1.ay) (HPLC
Kromatogram).
0
Minutes
0 2 4 6 8 10 12 14
mA
U
-10
0
10
20
30
mA
U
-10
0
10
20
30
6805
3
0,24
5
0,00
0
2343
2
0,90
8
0,00
061
389
1,15
0
0,00
029
640
1,47
3
0,00
098
185
1,64
8
0,00
013
9798
1,92
2
0,00
0
1212
87
2,46
2
0,00
0
1357
35
2,95
5
0,00
035
124
3,05
7
0,00
013
329
3,33
0
0,00
0
240
4,51
2
0,00
0
98
5,58
3
0,00
0
30
5,67
7
0,00
0
794
6,89
5
0,00
0
552
7,06
5
0,00
0
272
7,23
8
0,00
0
2899
05
8,30
7
0,00
0
240
9,20
0
0,00
0
263
9,27
0
0,00
0
159
9,42
2
0,00
0
103
9,59
2
0,00
0
318
9,81
5
0,00
0
67
10,1
23
0,00
0
1481
198
11,5
82
0,00
0
248
12,9
08
0,00
0
495
12,9
88
0,00
0
80
13,5
72
0,00
0
31
13,6
83
0,00
0
Detector 1-220nm
Sülfametoksazol + Trimetoprim 3.A 11.10.2013.met009
Cal_Sülfametoksazol + Trimetoprim 3.A 11.10.2013.metSülfametoksazol + Trimetoprim 3.A 11.10.2013.met009-Rep1.dat
Area
Retention Time
ESTD concentration
Şekil 3.96. Sülfametoksazol – trimetoprim içeren preparat için Kromatogram (3.ay) (HPLC
Kromatogram).
104
0
Minutes
0 2 4 6 8 10 12 14
mA
U
-10
0
10
20
30
40
50
mA
U
-10
0
10
20
30
40
50
124
0,2
55
0,0
00
1970
1,0
80
0,0
00
3696
1,1
25
0,0
00
3597
1,2
43
0,0
00
8023
1,2
92
0,0
00
10870
1,4
62
0,0
00
37661
1,6
97
0,0
00
54964
1,9
15
0,0
00
14893
2,1
30
0,0
00
114751
2,4
50
0,0
00
64706
2,9
43
0,0
00
558
3,4
90
0,0
00
205
3,6
52
0,0
00
596
3,8
87
0,0
00
86
4,0
55
0,0
00
183
4,1
22
0,0
00
275
4,2
17
0,0
00
81
4,8
27
0,0
00
135
4,9
07
0,0
00
106
5,2
62
0,0
00
92
5,3
42
0,0
00
108
5,4
35
0,0
00
70
5,7
33
0,0
00
128
5,7
97
0,0
00
178
5,9
27
0,0
00
1756
6,2
55
0,0
00
190
6,5
23
0,0
00
296
6,7
45
0,0
00
48899
7,0
98
0,0
00
299
7,5
23
0,0
00
196
7,7
67
0,0
00
94
7,9
68
0,0
00
108
8,0
87
0,0
00
109
8,3
83
0,0
00
142
8,4
82
0,0
00
206
8,5
70
0,0
00
120
8,7
12
0,0
00
851
9,2
20
0,0
00
936
9,3
35
0,0
00
596
9,4
37
0,0
00
704
9,5
82
0,0
00
376
9,7
90
0,0
00
1931680
10,8
50
0,0
00
361
12,1
33
0,0
00
473
12,1
80
0,0
00
1033
12,2
58
0,0
00
735
12,5
23
0,0
00
681
12,6
28
0,0
00
271
12,7
83
0,0
00
221
12,8
65
0,0
00
241
12,9
62
0,0
00
93
13,4
05
0,0
00
54
13,5
03
0,0
00
205
13,5
82
0,0
00
96
13,7
12
0,0
00
91
13,7
98
0,0
00
110
13,8
60
0,0
00
52
13,9
75
0,0
00
50
14,3
43
0,0
00
165
14,5
17
0,0
00
54
14,9
40
0,0
00
Detector 1-270nm
Sülfometoksazol + Trimetoprim 4.asama 13.01.2014006
Cal_Sülfometoksazol + trimetoprim 4.asama 13.01.2014Sülfometoksazol + Trimetoprim 4.asama 13.01.2014006-Rep1.dat
Area
Retention Time
ESTD concentration
Şekil 3.97. Sülfametoksazol – trimetoprim içeren preparat için Kromatogram (6.ay) (HPLC
Kromatogram).
0
Minutes
0 2 4 6 8 10 12 14
mA
U
-10
0
10
20
30
mA
U
-10
0
10
20
30
147
0,0
55
0,0
00
803
1,1
32
0,0
00
8135
1,2
07
0,0
00
12443
1,4
77
0,0
00
46629
1,6
65
0,0
00
56903
1,9
27
0,0
00
132590
2,4
45
0,0
00
155818
2,6
52
0,0
00
43903
3,2
95
0,0
00
8243
3,4
97
0,0
00
8411
3,6
30
0,0
00
505
4,1
97
0,0
00
122
4,2
93
0,0
00
258
5,2
40
0,0
00
141
5,3
17
0,0
00
87
5,7
57
0,0
00
1207
6,6
83
0,0
00
273
6,8
03
0,0
00
160
6,9
82
0,0
00
141
7,3
12
0,0
00
65
7,4
17
0,0
00
174
7,5
47
0,0
00
312468
8,1
15
0,0
00
166
10
,05
3
0,0
00
215
10
,44
7
0,0
00
208
10
,64
3
0,0
00
63
10
,83
5
0,0
00
164
11
,08
2
0,0
00
1364801
12
,36
0
0,0
00
149
13
,69
8
0,0
00
518
14
,88
7
0,0
00
Detector 1-220nm
Sülfametoksazol+Trimetoprim son asama,02.04.2014005
Cal_Sülfametoksazol+Trimetoprim son asama,02.04.2014Sülfametoksazol+Trimetoprim son asama,02.04.2014005-Rep1.dat
Area
Retention Time
ESTD concentration
Şekil 3.98. Sülfametoksazol – trimetoprim içeren preparat için Kromatogram (9.ay) (HPLC
Kromatogram).
3.6. Trimetoprim
Trimetoprim analizleri için öncelikle standart çalıĢması gerçekleĢtirildi (0.5 ppm – 10 ppm) ;
bu iĢlem her dönemin baĢında tekrarlandı (Çizelge 3.18. ve ġekil 3.99 - 3.108).
Standartlardan elde edilen pik alanları yardımı ile standart eğri çizildi ve doğrusal olarak elde
edilen eğrinin denklemi hesaplandı (ġekil 3.109 - 3.113). Ġlaçlardan elde edilen pik alanları
standartlardan hesaplanan denklemde yerine konarak ilaçların içerdiği trimetoprim miktarları
105
farklı zamanlar ve saklama Ģartlara göre tespit edildi ve değerler ppm olarak ifade edildi
(Çizelge 3.19. ve Çizelge 3.20. ile ġekil 3.114 - 3.115 ve ġekil 3.94 – 3.98).
Çizelge 3.18. Trimetoprimin standart çalıĢması; farklı zamanlarında ve dozlarda.
Trimetoprim Standart Çalışması
Dozlar Başlangıç 1. ay 3. ay 6. ay 9. ay
0.5ppm 542677 22505 24189 27402 28365
1ppm 740655 37435 43619 45482 55749
2ppm 1175175 98097 113677 113574 112172
4ppm 2981015 233355 283900 300576 212910
8ppm 5784020 540061 607192 609536 375454
10ppm 5809313 747408 825356 864152 421337
Minutes
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
mA
U
-20
0
20
40
60
80
100
120
140
mA
U
-20
0
20
40
60
80
100
120
140
44
25
0,4
90
17
05
8
0,8
10
76
49
0,9
18
80
57
1,0
20
79
51
1,0
70
26
14
6
1,1
98
33
07
29
1,6
57
73
19
68
1,7
28
29
35
6
1,9
98
50
96
7
2,0
78
28
02
19
2,5
57
39
60
7
2,7
17
23
15
0
2,8
33
49
30
5
3,1
70
14
30
3,7
50
24
0
4,1
25
25
16
4,4
87
64
4,7
72
82
39
5,0
52
28
63
6
5,7
88
12
9
6,2
63
14
7
6,4
27
34
1
6,5
58
19
0
6,7
20
54
26
77
7,4
32
43
75
7,9
93
51
0
8,3
00
71
5
8,3
73
37
4
8,4
43
44
9
8,5
30
49
5
8,5
80
27
19
8,9
78
61
7
9,1
13
38
4
9,2
85
15
6
9,4
62
44
36
9,7
55
Detector 1-225nm
STD-Trimetoprim 02.07.2013003
Area
Retention Time
Şekil 3.99. BaĢlangıç zamanı için Trimetoprim Standart çalıĢması 0.5 ppm (HPLC Kromatogram).
106
Minutes
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
mA
U
-20
-10
0
10
20
30
40
50
60
70
80
mA
U
-20
-10
0
10
20
30
40
50
60
70
80
65
45
0,1
30
76
06
0,2
40
36
08
0
0,4
58
20
68
0
0,5
22
42
40
8
0,6
48
44
97
6
0,8
43
36
07
5
0,9
52
51
56
5
1,0
77
12
38
89
1,1
32
88
63
8
1,4
68
13
85
67
1,6
58
58
53
45
1,7
53
70
90
1
2,0
03
13
75
49
2,0
82
49
83
69
2,5
57
26
00
62
2,8
33
46
29
91
3,2
00
98
90
2
3,3
82
58
43
00
4,1
17
54
51
7
4,1
75
99
17
5
4,2
82
31
01
57
4,5
00
31
72
4
4,7
48
68
55
9
4,8
47
11
38
78
4,9
63
44
73
9
5,0
73
29
51
2
5,1
22
77
93
2
5,1
75
43
52
0
5,2
75
86
02
4
5,3
45
35
11
27
5,8
13
15
05
00
6,2
37
15
93
39
6,6
12
74
06
55
7,4
35
41
58
7
8,0
92
27
14
4
8,2
10
30
77
0
8,3
53
18
71
1
8,4
85
33
81
7
8,6
60
26
81
3
8,7
12
11
14
0
8,8
72
14
78
3
8,9
72
46
82
9,0
50
15
96
0
9,1
78
14
76
8
9,2
47
18
23
1
9,6
10
85
83
9,7
87
Detector 1-225nm
STD-Trimetoprim 02.07.2013002
Area
Retention Time
Şekil 3.100. BaĢlangıç zamanı için Trimetoprim Standart çalıĢması 1 ppm (HPLC Kromatogram).
Minutes
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
mA
U
-20
-10
0
10
20
30
40
50
60
70
80
mA
U
-20
-10
0
10
20
30
40
50
60
70
80
11
25
0,1
03
45
81
0,1
82
75
96
0,2
37
79
72
0,3
42
13
60
4
0,4
27
47
20
3
0,6
32
27
33
2
0,7
23
24
74
4
0,7
87
48
64
2
0,8
53
39
53
0
0,9
80
51
52
7
1,0
98
12
34
77
1,2
00
69
66
7
1,4
67
13
72
44
1,6
63
55
99
44
1,7
55
22
36
35
2,0
80
52
26
80
2,5
55
50
48
00
3,2
30
31
52
3
3,5
17
19
11
3,5
93
19
3
4,1
08
19
0
4,1
60
33
2
4,2
77
19
24
4,5
20
19
7
4,6
20
11
2
4,6
85
28
0
4,8
12
36
4
4,9
15
13
7
4,9
95
33
3
5,0
80
49
2
5,2
47
14
1
5,2
95
45
8
5,4
25
95
08
5,7
87
27
6
6,0
57
65
6
6,1
33
15
5
6,2
53
21
5
6,3
83
48
2
6,5
02
11
75
17
5
7,4
33
25
62
8,0
32
13
82
8,1
87
13
62
8,3
03
74
1
8,4
57
62
4
8,5
78
44
5
8,7
92
10
3
8,8
92
20
1
8,9
55
19
0
9,0
07
65
6
9,1
60
51
0
9,4
30
14
04
9,7
37
51
0
9,8
02
55
9
9,8
70
Detector 1-225nm
STD-Trimetoprim 02.07.2013004
Area
Retention Time
Şekil 3.101. BaĢlangıç zamanı için Trimetoprim Standart çalıĢması 2 ppm (HPLC Kromatogram).
Minutes
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
mA
U
-20
0
20
40
60
80
100
120
mA
U
-20
0
20
40
60
80
100
120
2588
0,40
2
4736
8 0,75
310
691 0,
817
2308
9 0,91
017
392 0,
972
3094
7 1,06
860
032 1,
147
4945
5 1,26
5
8952
3
1,46
712
7274
1,66
354
5141
1,75
5
2115
76
2,07
7 5204
03
2,55
515
2642
2,72
011
3113
2,81
0
5370
94
3,22
3
5414
7
3,41
025
4959
3,54
713
0589
3,81
791
567 3,
892
2345
09
4,18
254
861 4,
250
4710
9 4,28
832
3375
4,52
2
4724
9 4,74
564
732 4,
812
1275
94
4,87
5
8705
8 5,08
057
617 5,
183
5769
6
5,28
752
087 5,
350
6589
0 5,42
047
932
5,51
7
2659
44
5,93
559
023 6,
007
3625
7 6,10
862
374 6,
190
9194
5 6,38
312
7109
6,61
5
2981
015
7,42
5
1862
5 8,15
257
386 8,
197
1570
0 8,42
344
307 8,
522
3792
3 8,65
7
2743
6 8,87
013
220 9,
027
8748
9,10
213
202 9,
170
1568
9 9,27
7
8794
9,43
5
2239
8 9,72
0
456 9,
947
Detector 1-225nm
STD-Trimetoprim 02.07.2013005
Area
Retention Time
Şekil 3.102. BaĢlangıç zamanı için Trimetoprim Standart çalıĢması 4 ppm (HPLC Kromatogram).
107
Minutes
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
mA
U
-50
0
50
100
150
200
250
300
mA
U
-50
0
50
100
150
200
250
300
30
16
0,0
93
10
32
2
0,2
00
13
00
7
0,2
77
26
21
8
0,4
07
41
90
9
0,6
30
20
18
84
1,0
77
11
51
06
1,2
02
82
07
7
1,4
67
13
97
54
1,6
60
56
39
39
1,7
55
22
57
02
2,0
77
52
32
78
2,5
55
23
89
47
2,7
75
60
99
25
3,2
30
12
91
24
3,5
37
70
52
6
3,5
95
11
56
05
3,7
37
96
51
5
3,8
38
27
34
95
4,0
72
91
47
1
4,2
12
28
17
24
4,5
03
47
71
5
4,6
72
78
71
0
4,7
53
35
02
4
4,8
45
16
16
10
4,9
72
15
18
31
5,3
03
10
19
96
5,4
28
32
31
52
5,8
20
62
89
9
6,0
72
66
95
7
6,2
53
67
69
2
6,3
77
61
22
3
6,5
47
57
84
02
0
7,4
18
33
22
9
8,1
80
17
69
0
8,3
57
19
29
8
8,4
87
68
62
8,6
37
12
51
1
8,7
20
37
05
8,8
65
60
84
8,9
13
11
21
9,1
03
32
4
9,4
88
27
4
9,5
82
58
4
9,6
90
45
2
9,7
83
Detector 1-225nm
STD-Trimetoprim 02.07.2013007
Area
Retention Time
Şekil 3.103. BaĢlangıç zamanı için Trimetoprim Standart çalıĢması 8 ppm (HPLC Kromatogram).
Minutes
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
mA
U
-50
0
50
100
150
200
250
mA
U
-50
0
50
100
150
200
250
1614
0,10
310
290 0,
217
5767
0,30
827
884 0,
473
2613
3 0,51
8
1109
31
0,88
041
958 0,
985
2899
8 1,06
340
974 1,
132
1069
22
1,20
2
7949
9 1,46
813
8689
1,66
355
6625
1,75
7
2294
29
2,07
8
5333
96
2,55
7
4557
17
2,98
033
5831
3,24
012
1114
3,41
811
9010
3,55
882
975 3,
617
1041
02
3,72
312
4189
3,87
017
7956
4,05
510
4586
4,13
371
954 4,
268
3231
83
4,50
5
1074
74
4,79
757
896 4,
865
5314
7 4,91
310
2818
5,05
086
467 5,
143
6394
8 5,23
8
6155
47
5,78
3
5533
2 6,20
557
585 6,
278
5809
313 7,
422
6738
7 8,19
3
4449
4 8,45
2
1292
4 8,65
225
570 8,
712
2235
6 8,84
017
257 9,
008
6200
9,10
315
783 9,
245
1955
9 9,47
3
1396
5 9,69
7
3442
9,79
2
Detector 1-225nm
STD-Trimetoprim 02.07.2013006
Area
Retention Time
Şekil 3.104. BaĢlangıç zamanı için Trimetoprim Standart çalıĢması 10 ppm (HPLC Kromatogram).
Minutes
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
mA
U
-7,5
-5,0
-2,5
0,0
2,5
5,0
7,5
mA
U
-7,5
-5,0
-2,5
0,0
2,5
5,0
7,5
77
0,0
47
17
1
0,1
15
11
58
7
1,1
58
13
52
8
1,4
80
37
32
7
1,6
88
80
73
6
1,9
22
13
16
47
2,4
52
10
52
3,2
45
11
1
3,3
83
11
6
3,4
50
12
2
3,5
60
15
0
3,7
35
13
8
3,7
90
99
3,9
10
11
6
4,0
68
10
7
4,1
92
75
4,6
07
93
4,6
83
15
2
4,8
87
28
9
5,1
35
24
7
5,4
03
45
29
6,1
42
10
11
6,4
07
30
23
6,8
57
56
3
6,9
72
94
4
7,0
43
41
9
7,1
38
55
9
7,2
10
56
6
7,2
93
11
64
7,3
97
98
09
7
7,9
50
72
3
8,5
57
45
7
8,8
72
42
1
8,9
25
28
7
9,1
02
13
0
9,2
17
25
5
9,2
68
16
2
9,4
60
35
8
9,6
80
86
9,8
08
12
9,8
80
Detector 1-220nm
STD-Trimetoprim 03.08.2013004
Area
Retention Time
Şekil 3.105. ÇalıĢmanın 1. ayında Trimetoprim Standart çalıĢması 2 ppm (HPLC Kromatogram).
108
Minutes
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
mA
U
-5
0
5
10
mA
U
-5
0
5
10
79
5
0,2
83
25
07
0,3
52
68
40
0,5
58
37
02
0,6
30
10
25
6
0,6
80
18
90
8
0,8
70
11
86
1
1,0
47
56
61
2
1,2
35
28
68
7
1,4
80
58
64
6
1,6
87
10
74
84
1,9
23
12
31
91
2,4
47
58
21
6
2,7
03
42
09
1
2,8
08
16
02
3
2,9
28
23
20
3
3,0
18
39
16
1
3,2
42
63
30
3,4
50
50
6
4,1
63
41
0
4,7
75
25
77
5,1
27
10
27
5,3
37
75
3
5,5
00
37
8
5,6
53
24
9
5,8
30
81
5,9
47
48
6,0
20
15
7
6,1
73
42
3
6,5
02
49
90
7,0
72
15
73
7,1
77
61
9
7,2
90
14
84
7,3
82
10
38
7,4
80
11
36
77
7,8
65
44
7
8,3
47
37
1
8,4
05
10
32
8,5
23
98
3
8,6
17
10
21
8,7
73
78
1
8,8
47
48
6
8,9
77
52
4
9,0
90
10
10
9,5
67
31
5
9,6
63
2
9,7
67
Detector 1-220nm
STD-Trimetoprim 11.10.2013004
Area
Retention Time
Şekil 3.106. ÇalıĢmanın 3. ayında Trimetoprim Standart çalıĢması 2 ppm (HPLC Kromatogram).
Minutes
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
mA
U
-5
0
5
10
mA
U
-5
0
5
10
11
65
0,6
72
84
45
0,9
10
39
45
0,9
78
48
56
1
1,2
07
23
94
9
1,4
78
52
63
4
1,6
93
11
43
43
1,9
20
11
30
64
2,4
45
91
84
9
2,7
07
23
07
6
2,9
53
21
62
8
3,0
57
18
60
8
3,2
15
41
8
4,3
57
88
1
5,0
08
69
6
5,0
85
68
5,6
10
10
1
5,6
92
24
5
5,8
13
84
6,0
02
21
5
6,4
68
96
6,6
30
54
4
6,9
33
11
35
74
7,8
62
57
8,3
88
13
0
8,5
70
75
9,3
37
26
0
9,5
57
13
6
9,6
27
84
9,7
72
Detector 1-220nm
STD-Trimetoprim 13.01.2014004
Area
Retention Time
Şekil 3.107. ÇalıĢmanın 6. ayında Trimetoprim Standart çalıĢması 2 ppm (HPLC Kromatogram).
Minutes
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
mA
U
0
100
200
300
400
500
mA
U
0
100
200
300
400
500
75
89
0,0
72
35
00
5
0,4
72
27
29
2
0,5
37
83
10
4
0,7
85
58
95
1
0,9
80
16
49
92
1,1
88
60
65
2
1,4
70
39
04
4
1,5
42
10
85
76
1,6
70
75
99
75
1,7
48
89
05
5
2,0
37
95
64
3
2,1
22
33
03
94
2,4
18
13
66
53
2,5
55
20
32
00
2,7
70
12
09
64
2,8
43
79
82
9
2,9
52
31
41
47
3,1
98
68
40
5
3,3
75
49
98
2
3,4
47
13
98
74
3,5
03
82
91
8
3,6
72
10
82
98
3,7
83
51
58
72
4,4
23
32
61
97
4,7
48
11
75
29
4,9
98
29
74
1
5,1
83
10
95
15
5,2
48
57
22
2
5,4
18
98
75
0
5,4
93
33
02
64
6,0
98
32
23
9
6,2
45
20
04
4
6,3
12
57
95
7
6,4
17
11
21
72
41
7,5
53
43
10
7
9,4
28
20
87
9,8
55
28
3
9,9
57
Detector 1-220nm
STD-Trimetoprim 01.04.2014004
Area
Retention Time
Şekil 3.108. ÇalıĢmanın 9. ayında Trimetoprim Standart çalıĢması 2 ppm (HPLC Kromatogram).
109
Şekil 3.109. BaĢlangıç zamanı için Trimetoprim Standart çalıĢması.
Şekil 3.110. ÇalıĢmanın 1. ayında Trimetoprim Standart çalıĢması.
110
Şekil 3.111. ÇalıĢmanın 3. ayında Trimetoprim Standart çalıĢması.
Şekil 3.112. ÇalıĢmanın 6. ayında Trimetoprim Standart çalıĢması.
Şekil 3.113. ÇalıĢmanın 9. ayında Trimetoprim Standart çalıĢması.
111
Çizelge 3.19. Farklı saklama Ģartlarında muhafaza edilen Trimetoprim’in zamana bağlı etkin madde
düzeyleri (ppm).
Saklama
Zaman
Oda
Karanlık
Buzdolabı
Başlangıç 2.26±0.26
b
(1.96-2.42)
1.39±0.25a
(1.38-1.43)
1.48±0.07a
(1.44-1.57)
24. saat 1.39±0.26
a
(1.08-1.58)
1.23±0.21a
(1.11-1.48)
1.39±0.24a
(1.12-1.58)
48. saat 1.25±0.11
a
(1.12-1.34)
1.29±0.00a
(1.28-1.30)
1.34±0.05a
(1.31-1.41)
1. ay 1.97±0.14
ab
(1.82-2.08)
2.08-0.10b
(2.01-2.20)
2.22±0.07b
(2.15-2.30)
3. ay 3.04±0.48
c
(2.49-3.40)
3.53±0.42c
(3.18-4.00)
3.51±0.15c
(3.34-3.62)
6. ay 1.84±0.09
ab
(1.74-1.91)
1.91±0.04b
(1.88-1.96)
2.04±0.41b
(2.01-2.09)
9. ay 3.34±0.95
c
(2.26-4.08)
4.28±0.44d
(4.02-4.79)
3.82±0.36c
(3.52-4.23)
a,b,c,d. Aynı sütunda farklı harflerle gösterilen gruplar arasındaki fark istatistiki olarak önemlidir
(p<0.05).
Çizelge 3.20. Trimetoprim etken maddesi içeren A ve Yeni Ġlaçların zamana ve farklı saklama
Ģartlarına bağlı etkin madde düzeyleri (ppm).
*. Aynı saklama Ģartları için * ile gösterilen dönemdeki A ve Yeni Ġlaçları arasındaki fark önemlidir
(p<0.05).
Zaman
Saklama 1. Ay 3. Ay 6. Ay 9. Ay
Oda A ilaç 1.97±0.14* 3.04±0.48 1.84±0.09 3.34±0.95
Oda Yeni 2.77±0.51 3.17±0.64 2.00±0.05 3.94±1.21
Karanlık A ilaç 2.08±0.10 3.53±0.42* 1.91±0.04 4.28±0.44
Karanlık Yeni 3.16±0.05 4.14±0.02 2.08±0.09 4.55±0.38
Buzdolabı A ilaç 2.22±0.07 3.51±0.15 2.04±0.04 3.82±0.36
Buzdolabı Yeni 2.94±0.14 3.67±0.17 2.07±0.05 4.35±0.06
112
Şekil 3.114. Farklı saklama Ģartlarında muhafaza edilen Trimetoprim’in zamana bağlı etkin madde
düzeyleri (ppm).
Şekil 3.115. Trimetoprim etken maddesi içeren A ve Yeni Ġlaçların zamana ve farklı saklama Ģartlarına
bağlı etkin madde düzeyleri (ppm).
113
4. TARTIŞMA
Türkiye’de beĢeri alanda olduğu kadar veteriner hekimliği alanında da kullanılmak üzere pek
çok spesiyalite üretilmektedir. Bu spesiyalitelerin büyük bir bölümünü de antibiyotikler ve
antihelmentikler oluĢturmaktadır (Kanıcı, 2010). Antibiyotikler, üretimden tüketime
sunuluncaya kadar pek çok aĢamadan geçmekte ve pek çok araĢtırma ve incelemeye tabi
tutulmaktadır. Antibiyotiklerin hayvanlarda karĢılaĢabilen çeĢitli hastalıklarda etkili
olabilmeleri için belirtilen doz ve sürede uygulanmaları gerekmektedir. Uygulanacak doz için
önemli olan ölçüt, spesiyalitenin üzerinde yazan ml ya da gramdaki etken madde miktarıdır
(Lathers, 2002; Ekici, 2011). Dozlama, bu bilgilerin ıĢığı altında yapılmaktadır. Eğer üzerinde
yazan miktar, spesiyalite içerisinde mevcut değilse, bu spesiyalitelerin kullanılması
durumunda yeterli farmakolojik etki oluĢmayacak; dolayısıyla da sağaltımdan yeterli cevap
alınamayacaktır. Bu durum, hem maddi olarak üreticiyi etkileyecek; hem de yeterli terapötik
cevabın oluĢmaması nedeniyle tedavi süresinin uzaması sonucu, ilaca karĢı dirençlilik ve
kalıntı problemleri Ģeklinde pek çok olumsuz etkinin geliĢmesine sebep olacaktır.
Spesiyalitelere üretim sırasında pek çok kalite kontrol iĢlemi uygulanmaktadır. Bunların
içerisinde uzun ve kısa süreli stabilite testleri ön sıralarda yer alır. Bu testler, spesiyalitenin
son kullanma tarihlerini belirlemek için yapılmaktadır. Fakat spesiyalite piyasaya çıktıktan
sonra etkin madde tayinine yönelik yapılan çalıĢmalar oldukça sınırlıdır. Üretim sırasında ilaç
fabrikaları tarafından yapılan stabilite testleri ve kalite kontrol iĢlemleri, her ne kadar
spesiyalitenin içerisinde bulunan etkin madde miktarının doğruluğunu ve ne kadar süre
içinde spesiyalitenin kullanılacağını ortaya koysa da, üretimden sonra tüketilene kadar geçen
süre içindeki saklama koĢullarının uygun olmaması, spesiyalitenin içerisindeki etkin madde
miktarının giderek azalmasıyla sonuçlanabilir. Böylece son kullanma tarihlerinden önce
spesiyalitelerin bozulmaları söz konusu olabilir (HiĢmioğulları, 2004; Videau, 2002).
Bu çalıĢmada üç farklı koĢulda (aydınlık oda, karanlık, buzdolabı) uzun süreli olarak
bekletilen spesiyalitelerdeki etkin madde miktarları değerlendirilmiĢ ve elde edilen sonuçlar
baĢlangıçtaki miktarlar ile karĢılaĢtırılarak bir sonuca ulaĢılmaya çalıĢmıĢtır. Bunun için beĢ
114
farklı etkin maddeyi içeren spesiyalite tez kapsamında incelenmiĢ; çeĢitli dönemlerde yapılan
analizler sonucunda etkin madde miktarlarındaki değiĢimler ppm olarak verilmiĢtir. ÇalıĢma
kapsamında öncelikle hedeflenen husus; pratikte karĢılaĢılan ilaç uygulamalarına destek
olunmasıdır. ġöyle ki; veteriner hekim pratik uygulamada kullanacağı ilacın ambalaj Ģeklini
açtıktan sonrada belli bir süre bu ilacı kullanmaya devam eder. ĠĢte bu noktada farklı
saklama Ģartlarında bekletilen böyle bir üründeki etkin madde düzeylerinin belirlenmesi bu
çalıĢmanın öncelikli ana fikri olarak düĢünülmüĢtür.
Oksitetrasiklin etkin maddesi için geleneksel ve enjektabl flakon Ģekilleriyle çalıĢma
kapsamında değerlendirildi. Her biri için iki ayrı spesiyalite alındı ve bu ilaçlar A ve B
Ģeklinde kodlandı. Geleneksel etkili oksitetrasiklin için çalıĢmanın baĢlangıç döneminde etkin
madde miktarları A ve B ilaçları için normal oda Ģartlarında muhafaza edilen ilaçlarda
ortalama 12.32±0.72 ppm olarak tespit edildi. A ve B ilaçları bir arada değerlendirildiğinde;
24.saat, 48.saat, 1., 3., 6., ve 9. Aylardaki analizlerde etkin madde miktarı sırasıyla
12.17±0.96, 11.28±0.67, 8.02±0.56, 7.18±0.66, 5.43±0.58 ve 6.73±0.11 ppm olarak ölçüldü.
BaĢlangıç döneminde karanlıkta muhafaza edilecek ilaçlar için etkin madde miktarı ortalama
13.00±0.61 ppm belirlendi. Karanlıkta bekletilen ilaçlarda 24.saat, 48.saat, 1., 3., 6., ve 9.
aylarda yapılan analizlerde etkin madde miktarları sırasıyla 11.99±0.76, 11.67±1.43,
7.87±0.21, 6.94±0.27, 6.11±0.67 ve 6.13±0.86 ppm olarak tespit edildi. Diğer taraftan yine
baĢlangıç dönemi için buzdolabı Ģartlarına yönelik etkin madde miktarı ortalama 11.21±0.55
ppm olarak belirlendi. Buzdolabı koĢularında 24.saat, 48.saat, 1., 3., 6., ve 9. aylarda
gerçekleĢtirilen analizlerde etkin madde miktarları sırasıyla 13.14±0.72, 11.35±0.65,
7.49±0.40, 8.22±0.60, 6.27±0.71 ve 6.09±0.78 ppm olarak tespit edildi.
ÇalıĢma kapsamında 1. aydan baĢlayarak, 3, 6 ve 9. aylarda her bir saklama Ģartı için Yeni
bir ilaç açıldı ve bu değerler A ilacı ile karĢılaĢtırıldı. Bu karĢılaĢtırma baĢlangıçta açılan ve
farklı Ģartlarda muhafaza edilen bir ilacın ilk kez açılan bir ilaç ile etken maddelerinin
karĢılaĢtırılması yönüyle önemliydi. Buna göre normal oda Ģartlarında muhafaza edilen A ve
Yeni kapağı açılmıĢ ilaç için 1., 3., 6. ve 9. ayda elde edilen sonuçlar sırayla (8.44±0.36,
5.73±0.25), (6.66±0.46, 7.17±0.27), (5.95±0.00, 7.16±0.31) ve (6.73±0.89, 7.30±0.50) ppm
olarak elde edildi. Karanlıkta muhafaza edilen A ve yeni kapağı açılmıĢ ilaç için 1., 3., 6. ve
115
9. ayda elde edilen sonuçlar sırayla (7.93±0.21, 4.66±0.21), (6.88±0.39, 6.99±0.48),
(5.54±0.64, 7.04±0.26) ve (6.57±0.21, 6.39±0.98) ppm olarak; buzdolabı Ģartlarında
muhafaza edilen A ve yeni kapağı açılmıĢ ilaç için 1., 3., 6. ve 9. ayda elde edilen sonuçlar
sırayla (7.85±0.14, 4.06±0.13), (8.65±0.21, 8.55±0.16), (5.62±0.08, 6.29±0.31) ve
(6.70±0.55, 6.18±0.11) ppm olarak belirlendi.
Diğer taraftan çalıĢma kapsamında; oksitetrasiklin ihtiva eden A ve B spesiyaliteleri de analiz
dönemlerinde olacak Ģekilde birbiriyle karĢılaĢtırıldı. Bu değerlendirmeler zaman ve farklı
saklama Ģartlarına yönelik yapıldı. Buna göre normal oda Ģartlarında muhafaza edilen A ve B
ilaçları için baĢlangıçta, 24.saat, 48.saat, 1., 3., 6., ve 9. aylarda gerçekleĢtirilen analizlerde
etken madde düzeyleri sırasıyla (12.74±0.37, 11.09±0.79), (12.38±1.46, 11.97±0.29),
(11.52±0.83, 11.04±0.51), (8.44±0.36, 7.59±0.33), (6.66±0.46, 7.70±0.21), (5.95±0.00,
4.92±0.24) ve (6.73±0.15, 6.72±0.08) ppm olarak tespit edildi. Karanlık Ģartlarında muhafaza
edilenler için; sırasıyla (13.31±0.62, 12.83±0.36), (12.25±0.88, 11.73±0.69), (12.43±0.12,
10.90±1.83), (7.93±0.21, 7.81±0.23), (6.88±0.39, 6.99±0.14), (5.54±0.06, 6.68±0.40) ve
(6.57±0.21, 5.69±1.11) ppm olarak; buzdolabı Ģartlarında muhafaza edilenler için de
(11.15±0.71, 11.27±0.51), (13.76±0.39, 12.51±0.00), (11.57±0.88, 11.13±0.36), (7.85±0.14,
7.13±0.56), (8.65±0.21, 7.79±0.56), (5.62±0.08, 6.93±0.56) ve (6.70±0.55, 5.48±0.30) ppm
olarak belirlendi.
Uzun etkili oksitetrasiklin maddesi içeren ve enjektable flakon Ģekilleriyle çalıĢma
kapsamında değerlendirildi. Her biri için iki ayrı spesiyalite alındı ve bu ilaçlar A ve B
Ģeklinde kodlandı. Uzun etkili oksitetrasiklin için çalıĢmanın baĢlangıç döneminde etkin
madde miktarları A ve B ilaçları için normal oda Ģartlarında muhafaza edilen ilaçlarda
ortalama 13.14±0.53 ppm olarak tespit edildi. A ve B ilaçları bir arada değerlendirildiğinde;
48.saat, 1., 3., 6., ve 9. Aylardaki analizlerde etkin madde miktarı sırasıyla 14.74±2.59,
10.93±0.38, 6.90±1.92, 8.54±0.55 ve 6.78±0.18 ppm olarak ölçüldü.. BaĢlangıç döneminde
karanlıkta muhafaza edilecek ilaçlar için etkin madde miktarı ortalama 14.14±1.20 ppm
belirlendi. Karanlıkta bekletilen ilaçlarda 48.saat, 1., 3., 6., ve 9. aylarda yapılan analizlerde
etkin madde miktarları sırasıyla 12.74±0.75, 13.04±1.01, 8.05±0.81, 8.47±0.39 ve 7.48±0.40
ppm olarak tespit edildi. Diğer taraftan yine baĢlangıç dönemi için buzdolabı Ģartlarına
116
yönelik etkin madde miktarı ortalama 13.32±1.12 ppm olarak belirlendi. Buzdolabı
koĢularında 48.saat, 1., 3., 6., ve 9. aylarda gerçekleĢtirilen analizlerde etkin madde
miktarları sırasıyla 13.53±0.93, 13.57±0.98, 8.35±0.45, 8.55±0.67 ve 7.61±0.44 ppm olarak
tespit edildi.
ÇalıĢma kapsamında 1. aydan baĢlayarak, 3, 6 ve 9. aylarda her bir saklama Ģartı için Yeni
bir ilaç açıldı ve bu değerler A ilacı ile karĢılaĢtırıldı. Bu karĢılaĢtırma baĢlangıçta açılan ve
farklı Ģartlarda muhafaza edilen bir ilacın ilk kez açılan bir ilaç ile etken maddelerinin
karĢılaĢtırılması yönüyle önemliydi. Buna göre normal oda Ģartlarında muhafaza edilen A ve
Yeni kapağı açılmıĢ ilaç için 1., 3., 6. ve 9. ayda elde edilen sonuçlar sırayla (10.91±0.29,
11.38±0.99), (5.39±1.52, 8.31±0.51), (8.06±0.91, 7.69±0.43) ve (6.78±0.19, 7.99±0.42) ppm
olarak elde edildi. Karanlıkta muhafaza edilen A ve yeni kapağı açılmıĢ ilaç için 1., 3., 6. ve
9. ayda elde edilen sonuçlar sırayla (12.24±0.62, 10.76±0.58), (7.98±1.12, 8.65±0.10),
(8.20±0.29, 7.81±0.43) ve (7.82±0.15, 6.79±0.95) ppm olarak; buzdolabı Ģartlarında
muhafaza edilen A ve yeni kapağı açılmıĢ ilaç için 1., 3., 6. ve 9. ayda elde edilen sonuçlar
sırayla (13.32±1.27, 18.23±0.31), (8.20±0.57, 7.67±0.36), (8.27±0.25, 7.88±0.67) ve
(7.92±0.21, 7.07±0.53) ppm olarak belirlendi.
Diğer taraftan çalıĢma kapsamında; oksitetrasiklin ihtiva eden A ve B spesiyaliteleri de analiz
dönemlerinde olacak Ģekilde birbiriyle karĢılaĢtırıldı. Bu değerlendirmeler zaman ve farklı
saklama Ģartlarına yönelik yapıldı. Buna göre normal oda Ģartlarında muhafaza edilen A ve B
ilaçları için baĢlangıçta, 48.saat, 1., 3., 6., ve 9. aylarda gerçekleĢtirilen analizlerde etken
madde düzeyleri sırasıyla (12.76±0.28, 13.53±0.43), (17.05±0.13, 12.43±0.91), (10.91±0.29,
10.96±0.54), (5.89±1.77, 8.42±0.26), (8.06±0.91, 9.03±0.21) ve (6.78±0.19, 6.79±0.22) ppm
olarak tespit edildi.Karanlık Ģartlarında muhafaza edilenler için; sırasıyla (13.20±0.21,
15.09±0.93), (12.09±0.39, 13.39±0.12), (12.24±0.62, 13.83±0.51), (7.98±1.12, 8.12±0.60),
(8.20±0.29, 8.74±0.29) ve (7.82±0.15, 7.15±0.22) ppm olarak; buzdolabı Ģartlarında
muhafaza edilenler için de (12.42±0.22, 14.23±0.81), (14.29±0.57, 12.77±0.30), (13.32±1.27,
13.81±0.79), (8.20±0.57, 8.50±0.33), (8.27±0.25, 8.83±0.91) ve (7.92±0.21, 7.29±0.38) ppm
olarak belirlendi.
117
Enrofloksasin etkin maddesi için ve enjektabl flakon Ģekilleriyle çalıĢma kapsamında
değerlendirildi. Her biri için iki ayrı spesiyalite alındı ve bu ilaçlar A ve B Ģeklinde kodlandı.
Enrofloksasin için çalıĢmanın baĢlangıç döneminde etkin madde miktarları A ve B ilaçları için
normal oda Ģartlarında muhafaza edilen ilaçlarda ortalama 6.14±1.11 ppm olarak tespit
edildi. A ve B ilaçları bir arada değerlendirildiğinde; 24.saat, 48.saat, 1., 3., 6., ve 9.
Aylardaki analizlerde etkin madde miktarı sırasıyla 7.75±1.52, 7.65±1.84, 14.58±4.67,
12.01±3.33, 10.65±3.06 ve 9.66±3.28 ppm olarak ölçüldü. BaĢlangıç döneminde karanlıkta
muhafaza edilecek ilaçlar için etkin madde miktarı ortalama 5.68±0.96 ppm belirlendi.
Karanlıkta bekletilen ilaçlarda 24.saat, 48.saat, 1., 3., 6., ve 9. aylarda yapılan analizlerde
etkin madde miktarları sırasıyla 7.83±1.03, 8.06±1.83, 12.84±3.08, 10.80±2.20, 9.23±2.34 ve
9.44±2.14 ppm olarak tespit edildi. Diğer taraftan yine baĢlangıç dönemi için buzdolabı
Ģartlarına yönelik etkin madde miktarı ortalama 4.48±0.70 ppm olarak belirlendi. Buzdolabı
koĢularında 24.saat, 48.saat, 1., 3., 6., ve 9. aylarda gerçekleĢtirilen analizlerde etkin madde
miktarları sırasıyla 7.08±1.00, 8.07±1.31, 14.01±1.28, 11.82±3.82, 9.08±2.76 ve 10.83±3.52
ppm olarak tespit edildi.
ÇalıĢma kapsamında 1. aydan baĢlayarak, 3, 6 ve 9. aylarda her bir saklama Ģartı için Yeni
bir ilaç açıldı ve bu değerler A ilacı ile karĢılaĢtırıldı. Bu karĢılaĢtırma baĢlangıçta açılan ve
farklı Ģartlarda muhafaza edilen bir ilacın ilk kez açılan bir ilaç ile etken maddelerinin
karĢılaĢtırılması yönüyle önemliydi. Buna göre normal oda Ģartlarında muhafaza edilen A ve
Yeni kapağı açılmıĢ ilaç için 1., 3., 6. ve 9. ayda elde edilen sonuçlar sırayla (10.33±0.63,
9.99±0.44), (9.02±0.84, 8.83±0.13), (7.96±1.26, 15.39±6.12) ve (6.72±0.95, 7.71±0.39) ppm
olarak elde edildi. Karanlıkta muhafaza edilen A ve yeni kapağı açılmıĢ ilaç için 1., 3., 6. ve
9. ayda elde edilen sonuçlar sırayla (10.04±0.11, 10.08±0.62), (8.97±0.74, 8.80±0.89),
(7.15±0.29, 8.40±0.37) ve (7.57±0.35, 6.92±0.77) ppm olarak; buzdolabı Ģartlarında
muhafaza edilen A ve yeni kapağı açılmıĢ ilaç için 1., 3., 6. ve 9. ayda elde edilen sonuçlar
sırayla (12.95±0.30, 11.05±0.58), (8.37±0.21, 8.07±0.17), (6.60±0.39, 7.10±1.71) ve
(8.27±3.16, 9.29±3.28) ppm olarak belirlendi.
Diğer taraftan çalıĢma kapsamında; enrofloksasin ihtiva eden A ve B spesiyaliteleri de analiz
dönemlerinde olacak Ģekilde birbiriyle karĢılaĢtırıldı. Bu değerlendirmeler zaman ve farklı
118
saklama Ģartlarına yönelik yapıldı. Buna göre normal oda Ģartlarında muhafaza edilen A ve B
ilaçları için baĢlangıçta, 24.saat, 48.saat, 1., 3., 6., ve 9. aylarda gerçekleĢtirilen analizlerde
etken madde düzeyleri sırasıyla (5.19±0.79, 7.09±0.64), (6.42±0.50, 9.07±0.56), (6.01±0.16,
9.29±0.62), (10.33±0.63,18.83±0.24), (9.02±0.84, 15.01±0.92), (7.96±1.26, 13.34±0.31) ve
(6.72±0.95, 12.67±0.24) ppm olarak tespit edildi.Karanlık Ģartlarında muhafaza edilenler için;
sırasıyla (4.97±0.61, 6.39±0.91), (6.92±0.42, 8.73±0.38), (6.42±0.46, 9.70±0.38),
(10.04±0.11, 15.64±0.56), (8.97±0.74, 12.63±1.23), (7.15±0.29, 11.31±0.79) ve (7.57±0.35,
11.32±0.89) ppm olarak; buzdolabı Ģartlarında muhafaza edilenler için de (5.09±0.22,
3.86±0.23), (6.19±0.27, 7.97±0.28), (6.89±0.40, 9.25±0.11), (12.95±0.30, 15.08±0.79),
(8.37±0.21, 15.28±0.79), (6.60±0.39, 11.56±0.78) ve (8.27±3.16, 13.39±1.12)ppm olarak
belirlendi.
Levamizol etkin maddesi için ve sıvı flakon Ģekilleriyle çalıĢma kapsamında değerlendirildi.
Bu ilaç için bir spesiyalite alındı ve A Ģeklinde kodlandı. Levamizol için çalıĢmanın baĢlangıç
döneminde etkin madde miktarları A ilaç için normal oda Ģartlarında muhafaza edilen
ilaçlarda ortalama 6.79±0.33 ppm olarak tespit edildi. A ilaç bir arada değerlendirildiğinde;
21. gün, 1., 3., 6., ve 9. Aylardaki analizlerde etkin madde miktarı sırasıyla 3.75±0.18,
0.73±0.32, 0.85±0.47, 2.94±0.14 ve 3.12±0.30 ppm olarak ölçüldü . BaĢlangıç döneminde
karanlıkta muhafaza edilecek ilaçlar için etkin madde miktarı ortalama 6.92±0.27 ppm
belirlendi. Karanlıkta bekletilen ilaçlarda 21. gün, 1., 3., 6., ve 9. aylarda yapılan analizlerde
etkin madde miktarları sırasıyla 3.76±0.20, 1.12±0.45, 1.18±0.24, 5.01±0.26 ve 2.93±0.08
ppm olarak tespit edildi. Diğer taraftan yine baĢlangıç dönemi için buzdolabı Ģartlarına
yönelik etkin madde miktarı ortalama 7.64±0.06 ppm olarak belirlendi. Buzdolabı koĢularında
21. gün, 1., 3., 6., ve 9. aylarda gerçekleĢtirilen analizlerde etkin madde miktarları sırasıyla
3.74±0.21, 1.03±0.48, 0.93±0.54, 5.08±0.28ve 2.13±1.18 ppm olarak tespit edildi.
ÇalıĢma kapsamında 1. aydan baĢlayarak, 3, 6 ve 9. aylarda her bir saklama Ģartı için Yeni
bir ilaç açıldı ve bu değerler A ilacı ile karĢılaĢtırıldı. Bu karĢılaĢtırma baĢlangıçta açılan ve
farklı Ģartlarda muhafaza edilen bir ilacın ilk kez açılan bir ilaç ile etken maddelerinin
karĢılaĢtırılması yönüyle önemliydi. Buna göre normal oda Ģartlarında muhafaza edilen A ve
Yeni kapağı açılmıĢ ilaç için 1., 3., 6. ve 9. ayda elde edilen sonuçlar sırayla (0.73±0.32,
119
1.69±0.59), (0.85±0.47, 1.36±0.36), (2.94±0.14, 4.70±0.44) ve (3.12±0.30, 2.17±1.11) ppm
olarak elde edildi. Karanlıkta muhafaza edilen A ve yeni kapağı açılmıĢ ilaç için 1., 3., 6. ve
9. ayda elde edilen sonuçlar sırayla (1.12±0.45, 0.98±0.39), (1.18±0.24, 1.46±0.03),
(5.01±0.26, 3.54±1.02) ve (2.93±0.08, 2.49±0.29) ppm olarak; buzdolabı Ģartlarında
muhafaza edilen A ve yeni kapağı açılmıĢ ilaç için 1., 3., 6. ve 9. ayda elde edilen sonuçlar
sırayla (1.03±0.48, 1.05±0.44), (0.93±0.54, 1.49±0.07), (5.08±0.28, 4.37±0.50) ve
(2.13±1.18, 2.68±0.07) ppm olarak belirlendi.
Sülfametoksazol etkin maddesi için ve sıvı flakon Ģekilleriyle çalıĢma kapsamında
değerlendirildi. Bu ilaç için bir spesiyalite alındı ve A Ģeklinde kodlandı. Sülfametoksazol için
çalıĢmanın baĢlangıç döneminde etkin madde miktarları A ilaç için normal oda Ģartlarında
muhafaza edilen ilaçlarda ortalama 5.47±0.12 ppm olarak tespit edildi. A ilaç bir arada
değerlendirildiğinde; 24.saat, 48.saat, 1., 3., 6., ve 9. Aylardaki analizlerde etkin madde
miktarı sırasıyla 3.17±0.49, 2.52±0.51, 3.08±0.36, 2.33±0.56, 4.13±0.48 ve 2.07±0.05 ppm
olarak ölçüldü . BaĢlangıç döneminde karanlıkta muhafaza edilecek ilaçlar için etkin madde
miktarı ortalama 3.67±1.03 ppm belirlendi. Karanlıkta bekletilen ilaçlarda 24.saat, 48.saat, 1.,
3., 6., ve 9. aylarda yapılan analizlerde etkin madde miktarları sırasıyla 2.50±0.99,
2.47±0.05, 2.91±0.07, 2.34±0.00, 3.92±0.09 ve 2.19±0.14 ppm olarak tespit edildi. Diğer
taraftan yine baĢlangıç dönemi için buzdolabı Ģartlarına yönelik etkin madde miktarı ortalama
3.25±0.02 ppm olarak belirlendi. Buzdolabı koĢularında 24.saat, 48.saat, 1., 3., 6., ve 9.
aylarda gerçekleĢtirilen analizlerde etkin madde miktarları sırasıyla 2.82±0.79, 2.52±0.01,
3.24±0.29, 2.61±0.34, 4.36±0.39 ve 2.03±0.06 ppm olarak tespit edildi.
ÇalıĢma kapsamında 1. aydan baĢlayarak, 3, 6 ve 9. aylarda her bir saklama Ģartı için Yeni
bir ilaç açıldı ve bu değerler A ilacı ile karĢılaĢtırıldı. Bu karĢılaĢtırma baĢlangıçta açılan ve
farklı Ģartlarda muhafaza edilen bir ilacın ilk kez açılan bir ilaç ile etken maddelerinin
karĢılaĢtırılması yönüyle önemliydi. Buna göre normal oda Ģartlarında muhafaza edilen A ve
Yeni kapağı açılmıĢ ilaç için 1., 3., 6. ve 9. ayda elde edilen sonuçlar sırayla (3.08±0.36,
2.22±0.10), (2.33±0.05, 2.33±0.08), (4.13±0.48, 4.30±0.22) ve (2.07±0.05, 2.15±0.11) ppm
olarak elde edildi. Karanlıkta muhafaza edilen A ve yeni kapağı açılmıĢ ilaç için 1., 3., 6. ve
9. ayda elde edilen sonuçlar sırayla (2.91±0.07, 2.34±0.01), (2.34±0.00, 2.55±0.20),
120
(3.92±0.09, 4.31±0.10) ve (2.19±0.14, 2.19±0.01) ppm olarak; buzdolabı Ģartlarında
muhafaza edilen A ve yeni kapağı açılmıĢ ilaç için 1., 3., 6. ve 9. ayda elde edilen sonuçlar
sırayla (3.24±0.29, 2.26±0.08), (2.61±0.24, 2.52±0.21), (4.36±0.39, 4.41±0.08) ve
(2.03±0.06, 2.13±0.07) ppm olarak belirlendi.
Trimetoprim etkin maddesi için ve sıvı flakon Ģekilleriyle çalıĢma kapsamında değerlendirildi.
Bu ilaç için bir spesiyalite alındı ve A Ģeklinde kodlandı. Trimetoprim için çalıĢmanın
baĢlangıç döneminde etkin madde miktarları A ilaç için normal oda Ģartlarında muhafaza
edilen ilaçlarda ortalama 2.26±0.26 ppm olarak tespit edildi. A ilaç bir arada
değerlendirildiğinde; 24.saat, 48.saat, 1., 3., 6., ve 9. Aylardaki analizlerde etkin madde
miktarı sırasıyla 1.39±0.26, 1.25±0.11, 1.97±0.14, 3.04±0.48, 1.84±0.09 ve 3.34±0.95 ppm
olarak ölçüldü . BaĢlangıç döneminde karanlıkta muhafaza edilecek ilaçlar için etkin madde
miktarı ortalama 1.39±0.25 ppm belirlendi. Karanlıkta bekletilen ilaçlarda 24.saat, 48.saat, 1.,
3., 6., ve 9. aylarda yapılan analizlerde etkin madde miktarları sırasıyla 1.23±0.21,
1.29±0.00, 2.08±0.10, 3.53±0.42, 1.91±0.02 ve 4.28±0.44 ppm olarak tespit edildi. Diğer
taraftan yine baĢlangıç dönemi için buzdolabı Ģartlarına yönelik etkin madde miktarı ortalama
1.48±0.07 ppm olarak belirlendi. Buzdolabı koĢularında 24.saat, 48.saat, 1., 3., 6., ve 9.
aylarda gerçekleĢtirilen analizlerde etkin madde miktarları sırasıyla 1.39±0.24, 1.34±0.05,
2.22±0.07, 3.51±0.15, 2.04±0.41 ve 3.82±0.36 ppm olarak tespit edildi.
ÇalıĢma kapsamında 1. aydan baĢlayarak, 3, 6 ve 9. aylarda her bir saklama Ģartı için Yeni
bir ilaç açıldı ve bu değerler A ilacı ile karĢılaĢtırıldı. Bu karĢılaĢtırma baĢlangıçta açılan ve
farklı Ģartlarda muhafaza edilen bir ilacın ilk kez açılan bir ilaç ile etken maddelerinin
karĢılaĢtırılması yönüyle önemliydi. Buna göre normal oda Ģartlarında muhafaza edilen A ve
Yeni kapağı açılmıĢ ilaç için 1., 3., 6. ve 9. ayda elde edilen sonuçlar sırayla (1.97±0.14,
2.77±0.51), (3.04±0.48, 3.17±0.64), (1.84±0.09, 2.00±0.05) ve (3.34±0.95, 3.94±1.21) ppm
olarak elde edildi. Karanlıkta muhafaza edilen A ve yeni kapağı açılmıĢ ilaç için 1., 3., 6. ve 9.
ayda elde edilen sonuçlar sırayla (2.08±0.10, 3.16±0.05), (3.53±0.42, 4.14±0.02), (1.91±0.04,
2.08±0.09) ve (4.28±0.44, 4.55±0.38) ppm olarak; buzdolabı Ģartlarında muhafaza edilen A
ve yeni kapağı açılmıĢ ilaç için 1., 3., 6. ve 9. ayda elde edilen sonuçlar sırayla (2.22±0.07,
121
2.94±0.14), (3.51±0.15, 3.67±0.17), (2.04±0.04, 2.07±0.05) ve (3.82±0.36, 4.35±0.06) ppm
olarak belirlendi.
Veteriner ilaçları ruhsat aldıktan ve piyasaya çıktıktan sonra, saha Ģartlarında özellikle etkin
madde miktar tayinlerinin belirli periyodlar dahilinde yapılması son derece önemlidir.
Spesiyaliteden beklenen yararlı etkinin, sağlıklı bir Ģekilde alınabilmesi için ilgili kurumlar
tarafından, bu yöndeki analizler sürekli Ģekilde gerçekleĢtirilmelidir. Buraya kadar verilen
bilgiler, çalıĢmanın sonuçlarını da yansıtacak niteliktedir. Bununla birlikte bu konuda yapılan
çalıĢmalar, bilimsel anlamda değerlendirildiğinde sınırlı sayıda araĢtırmanın olduğu
görülmüĢtür.
Baydan (1989) tarafından yapılan çalıĢmada Türkiyede üretilen bazı antelmentik ilaçların
etken madde (Heksaklorofen, oksiklozanid, niklozamid, tetramizol, tiyabendazol, triklorfon)
düzeyleri araĢtırılmıĢtır. Analiz edilen 154 adet numunenin %59.04’ünün farmakope
limitlerinin dıĢında etken madde ihtiva ettiği tespit edilmiĢtir. Ġlaçlarda aktif madde
miktarındaki azalmaların ilaç etkisinin değiĢmesine ve böylece ekonomik kayıplara aynı
zamanda helmintlerde dirençliliğin geliĢmesine de neden olacağı ifade edilmiĢtir.
Ceyhan (1991)’ın katı ilaç formülasyonlarını stabilite yönünden incelediği çalıĢmasında,
asetil salisilik asidin (ASA) toz, kaplanmıĢ ve kristal formlarının ayrı ayrı formülasyonlarını
hazırlanarak kalitatif ve kantitatif özellikleri değerlendirilmiĢ ve uygunluk oranları
saptanmıĢtır. Daha sonra bu formülasyonlar, altı farklı nem ve sıcaklık ortamında üç ay
süreyle bekletilmiĢ ve ASA’nın bozulmasında nemden daha çok yüksek sıcaklığın sorumlu
olduğu sonucuna varılmıĢtır.
Ballereau ve ark. (1997), doğal tropikal koĢullarda depolanan esansiyel ilaçların stabilitesini
değerlendirmek üzere, iki yıl süren bir çalıĢma yapmıĢlardır. Günlük olarak ısı ve nem
derecelerinin ölçüldüğü biri kırsal, diğeri de Ģehirde bulunan iki ayrı yerde 27 ilacı, orijinal
ambalajlarıyla depolamıĢlardır. Her 3 ayda bir, ilaçlardan alınan örnekler Fransa’nın Nantes
Ģehrinde bulunan Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) Ġlaç Stabilite Laboratuvarları’nda
değerlendirilmiĢtir. Kantitatif analizler sonucunda ampisilin, eritromisin, sülfaguanidin,
122
enjektabl furosemid, penisilin G, trimetoprim ve klorokin etkin maddelerinde % 10’dan fazla
miktar kaybı görülmüĢtür.
York (1977), tropikal koĢullarda depolanmıĢ bazı antibiyotik spesiyalitelerinin raf ömrünü
incelemiĢtir. Ġki ayrı firmaya ait sülfatiyazol tabletleri, tetrasiklin hidroklorür kapsülleri ve
kloramfenikol kapsülleri üç aylık bir sürede hızlandırılmıĢ stabilite testlerine tabii tutulmuĢtur.
Elde edilen sonuçlar, tropikal iklimlerdeki antibiyotik spesiyalitelerinin uygun stabilite ve
çözünürlük özelliklerinden emin olmak için depolama koĢullarının sıkı bir Ģekilde kontrol
edilmesi gerekliliğini ortaya koymuĢtur.
Arıcı ve ark (1999), güçlendirilmiĢ oftalmik antibiyotiklerin in vitro etkinlik ve stabiliteleri
üzerinde çalıĢmıĢlardır. Sefazolin, vankomisin, gentamisin ve tobramisinin güçlendirilmiĢ
oftalmik preparasyonlarının in vitro güç ve stabilitelerini dört haftalık depolama süresi
sonunda değerlendirmiĢlerdir. Antimikrobiyal güç ve stabilite üzerine farklı solvent ve
depolama sıcaklıklarının etkisini de denemiĢlerdir. Sefazolin, vankomisin ve tobramisinin
antimikrobiyal güçleri, dört haftalık sürede farklılık göstermezken, gentamisinin gücü, her iki
ısıda da, 21 günden sonra azalmıĢtır. Dolayısıyla farklı solvent veya depolama sıcaklıklarının
gücü etkilemediği sonucuna varılmıĢtır. Dört hafta süresince, gentamisin ve tobramisinin
absorbsiyon spektrumunda herhangi bir değiĢiklik görülmezken, 24 0C depolanan sefazolin
ve vankomisinin, her iki solventin de kullanıldığı preparasyonlarının absorbsiyon
spektrumları yükselmiĢtir (p 0.05).
Tian ve ark (2002), gentamisin içeren (% 20 oranında) polianhidrit bir implantın in vitro
özellikleri üzerine depolama sıcaklıklarının etkisini araĢtırmıĢlardır. Bu implant üzerine
depolama sıcaklıklarının etkisi, (-15 oC ve 25
oC) gentamisin gücü, kopolimer moleküler
ağırlık ve in vitro ilaç salınımı yönlerinden değerlendirilmiĢtir. Ġlaç salınım profilleri yönünden,
çalıĢma süresince –15 oC’de depolanan örneklerde herhangi bir değiĢim görülmezken, 25
oC’de depolananlarda ilaç salınımı yavaĢlamıĢ ve süre olarak 1 aylık bir süreyi geçmiĢtir.
Yine fiziksel görünümlerini değerlendirmede in vitro dağılım testlerinde, -15 oC’deki örnekler
kırılganken, 25 oC’dekiler bir değiĢim gözlenmemiĢtir.
123
HiĢmioğulları (2004) tarafından yapılan çalıĢmada; piyasada satıĢa sunulan farklı etkin
madde ve formülasyondaki bazı spesiyalitelerin etkin madde düzeylerinin ve bu etkin madde
düzeyleri üzerine çeĢitli saklama koĢullarının etkisi değerlendirilmiĢtir. Bu amaçla gentamisin,
neomisin, kanamisin, streptomisin, dihidrostreptomisin, sülfadimidin, sülfadiazin,
sülfametoksazol ve trimetoprim etkin maddelerini içeren enjektabl, oral toz, oral süspansiyon,
oral çözelti ve bolus tarzındaki 11 ayrı veteriner ilacı çalıĢma kapsamında incelenmiĢtir.
Spesiyaliteler, üç farklı koĢulda (oda, etüv, buzdolabı) 12 ay süreyle bekletilmiĢtir.
Spesiyalitelerde, çalıĢmaya baĢlamadan önce ve 3., 6., 9. ile 12. aylarda antibiyotik miktar
tayinleri gerçekleĢtirilmiĢtir. Miktar analizlerinde, mikrobiyolojik agar difüzyon yöntemi ile
spektrofotometrik yöntemler kullanılmıĢtır. Analizler sonucu elde edilen veriler, hem rakamsal
olarak (% ve grafikte etkin madde miktarı) hem de bozulma kinetiği (0. ve 1. derece)
yönünden değerlendirilmiĢtir. Bozulma kinetiğinin değerlendirilmesinde r2, k ve t90 esas
alınmıĢtır. Etkin madde düzeyi üzerinde en önemli faktörün ortamın ısısı olduğu, etüv
koĢullarında bekletilen ilaçlardaki bozulmanın oda ve buzdolabı koĢullarında bekletilenlerden
daha hızlı olmasıyla ortaya çıkmıĢtır. Buzdolabı ve oda koĢullarında bekletilen ilaçlardaki
etkin madde kaybı ise, bütün ilaçlar için hemen hemen birbirine yakın bulunmuĢtur. Kinetik
değerlendirmelerden elde edilen sonuçlar da, bu verileri destekler niteliktedir. Zira ilacın raf
ömürlerinde, oda ve buzdolabı koĢullarında çok önemli bir değiĢim görülmezken, etüvde
bekletilenlerde ise dikkate değer bir kısalma gerçekleĢmiĢtir.
Sözkonusu literatür veriler değerlendirildiğinde, ortak olarak spesiyalitelerdeki etkin madde
miktarlarında zamana ve özellikle ısıya bağlı olarak azalmaların olduğu görülmektedir. Bu
yönüyle değerlendirildiğinde çalıĢma sonunda elde edilen bulgular benzer çalıĢma verileri ile
uyumluluk gösterecek niteliktedir.
124
5. SONUÇ ve ÖNERİLER
Bugün için Veteriner Hekimliği alanında da kullanılmak üzere pek çok spesiyalite piyasada
bulunmaktadır. Bu ilaçların da büyük bir bölümünü kemoterapötik maddeler oluĢturmaktadır.
Veteriner ilaçları, üretimden tüketime sunuluncaya kadar pek çok aĢamadan geçmekte ve
pek çok araĢtırma ve incelemeye tabi tutulmaktadır. Bu ilaçların etkili bir Ģekilede
kullanılmaları ve kendilerinden beklenen cevabı oluĢturabilmeleri için etkin madde düzeyleri
son derece önemlidir. Bu etkin madde düzeyleri üzerine de bir çok faktör etkin Ģekilde tesir
etmektedir. Ayrıca bu ilaçların orijinal ambalajlarının açılmasıyla birlikte etkin madde de
kayıplar oluĢabilmektedir.
Bu çalıĢmada üç farklı koĢulda (oda, karanlık, buzdolabı) uzun süreli olarak bekletilen
spesiyalitelerdeki etkin madde miktarları değerlendirildi ve elde edilen sonuçlar baĢlangıçtaki
miktarlar ile karĢılaĢtırılarak bir sonuca ulaĢılmaya çalıĢıldı. Bunun için beĢ farklı etkin
maddeyi içeren spesiyalite tez kapsamında incelendi; çeĢitli dönemlerde yapılan analizler
sonucunda etkin madde miktarlarındaki değiĢimler ppm olarak kaydedildi.
Yapılan çok yönlü değerlendirmelerin ıĢığı altında, çeĢitli etkin maddeleri içeren farklı
formülasyondaki spesiyalitelerin belirtilen koĢullardan değiĢik oranlarda etkilendiği ve bu
etkilenmenin süreçle ilgili olarak arttığı tespit edildi. Etkilenmede birincil faktörün ortamın ısısı
olabileceği, deneme sırasında ve deneme sonucunda elde edilen ilaç yoğunluklarındaki
düĢüĢ ile anlaĢılmaktadır. Etkin madde düzeyindeki değiĢimler orijinal kapağın açılmasına
bağlı olarak zaman içinde de ortaya çıkabilmektedir. Bu genel değerlendirme ile birlikte,
ilaçlardan maksimum etkinin beklemesi için optimum koĢullarda saklanmasının gerekliği ve
zorunluluğu açıkça anlaĢılmaktadır.
125
ÖZET
Farklı Saklama Şartlarında Muhafaza Edilen Oksitetrasiklin, Enrofloksasin,
Sülfonamid–Trimetoprim ve Levamizol İçeren Veteriner Müstahzarların Orjinal ve
Açılmış Şekillerindeki Etkin Madde Düzeyleri.
ÇalıĢmanın amacı, veteriner hekimlikte yaygın Ģekilde kullanılan antibakteriyel ilaçlardan oksitetrasiklin, enrofloksasin ve sülfametoksazol-trimetoprim ile antelmintik ilaçlardan levamizol'ün farklı saklama koĢullarında etken madde düzeylerinin değerlendirilmesidir. Bu kapsamda olacak Ģekilde açılmamıĢ haldeki orjinal ambalajlarında ve kapağı açılmıĢ Ģekildeki ilaçlar oda ısısında, karanlıkta ve buzdolabı ortamında farklı sürelerde bekletilerek etkin madde analizleri gerçekleĢtirildi.
Bu amaçla oksitetrasiklin içeren 2 müstahzar (50 mg/ml ve 200 mg/ml etkin madde), enrofloksasin içeren 1 müstahzar (100 mg/ml etkin madde), sülfametoksazol-trimetoprim içeren 1 müstahzar (200 mg/ml +40 mg/ml etkin madde) ve levamizol içeren 1 müstahzar (40 mg/ml etkin madde) incelendi. Her müstahzar için aynı seri numarasına sahip 5’er ilaç farklı saklama koĢullarında muhafaza edildi, baĢlangıçta, 1, 3, 6 ve 9. aylarda etkin madde miktarları analizleri yapıldı. Miktar analizleri HPLC ile gerçekleĢtirildi. Ayrıca ilaçların kullanılma süreleri dikkate alınarak; kapağı açılan ilaçlardan 24 ve 48. saatlerde de analizler yapıldı. Analizler sonucu elde edilen veriler rakamsal olarak (ppm ve grafikte etkin madde miktarıyla) değerlendirildi.
Oksitetrasiklin içeren (geleneksel) ve normal oda Ģartlarında muhafaza edilen A ve Yeni kapağı açılmıĢ ilaç için 1., 3., 6. ve 9. ayda elde edilen sonuçlar sırayla (8.44±0.36, 5.73±0.25), (6.66±0.46, 7.17±0.27), (5.95±0.00, 7.16±0.31) ve (6.73±0.89, 7.30±0.50) ppm olarak elde edildi. Karanlıkta muhafaza edilen A ve yeni kapağı açılmıĢ ilaç için 1., 3., 6. ve 9. ayda elde edilen sonuçlar sırayla (7.93±0.21, 4.66±0.21), (6.88±0.39, 6.99±0.48), (5.54±0.64, 7.04±0.26) ve (6.57±0.21, 6.39±0.98) ppm olarak; buzdolabı Ģartlarında muhafaza edilen A ve yeni kapağı açılmıĢ ilaç için 1., 3., 6. ve 9. ayda elde edilen sonuçlar sırayla (7.85±0.14, 4.06±0.13), (8.65±0.21, 8.55±0.16), (5.62±0.08, 6.29±0.31) ve (6.70±0.55, 6.18±0.11) ppm olarak belirlendi. A ve B spesiyaliteleri analiz dönemlerinde olacak Ģekilde birbiriyle de karĢılaĢtırıldı. Buna göre normal oda Ģartlarında muhafaza edilen A ve B ilaçları için baĢlangıçta, 24.saat, 48.saat, 1., 3., 6., ve 9. aylarda gerçekleĢtirilen analizlerde etken madde düzeyleri sırasıyla (12.74±0.37, 11.09±0.79), (12.38±1.46, 11.97±0.29), (11.52±0.83, 11.04±0.51), (8.44±0.36, 7.59±0.33), (6.66±0.46, 7.70±0.21), (5.95±0.00, 4.92±0.24) ve (6.73±0.15, 6.72±0.08) ppm olarak tespit edildi. Karanlık Ģartlarında muhafaza edilenler için; sırasıyla (13.31±0.62, 12.83±0.36), (12.25±0.88, 11.73±0.69), (12.43±0.12, 10.90±1.83), (7.93±0.21, 7.81±0.23), (6.88±0.39, 6.99±0.14), (5.54±0.06, 6.68±0.40) ve (6.57±0.21, 5.69±1.11) ppm olarak; buzdolabı Ģartlarında muhafaza edilenler için de (11.15±0.71, 11.27±0.51), (13.76±0.39, 12.51±0.00), (11.57±0.88, 11.13±0.36), (7.85±0.14, 7.13±0.56), (8.65±0.21, 7.79±0.56), (5.62±0.08, 6.93±0.56) ve (6.70±0.55, 5.48±0.30) ppm olarak belirlendi.
Oksitetrasiklin uzun etkili içeren ve normal oda Ģartlarında muhafaza edilen A ve Yeni kapağı açılmıĢ ilaç için 1., 3., 6. ve 9. ayda elde edilen sonuçlar sırayla (10.91±0.29, 11.38±0.99), (5.39±1.52, 8.31±0.51), (8.06±0.91, 7.69±0.43) ve (6.78±0.19, 7.99±0.42) ppm olarak elde edildi. Karanlıkta muhafaza edilen A ve yeni kapağı açılmıĢ ilaç için 1., 3., 6. ve 9. ayda elde edilen sonuçlar sırayla (12.24±0.62, 10.76±0.58), (7.98±1.12, 8.65±0.10), (8.20±0.29, 7.81±0.43) ve (7.82±0.15, 6.79±0.95) ppm olarak; buzdolabı Ģartlarında muhafaza edilen A ve yeni kapağı açılmıĢ ilaç için 1., 3., 6. ve 9. ayda elde edilen sonuçlar sırayla (13.32±1.27, 18.23±0.31), (8.20±0.57, 7.67±0.36), (8.27±0.25, 7.88±0.67) ve (7.92±0.21, 7.07±0.53) ppm olarak belirlendi. A ve B spesiyaliteleri analiz dönemlerinde olacak Ģekilde birbiriyle de karĢılaĢtırıldı. Buna göre normal oda Ģartlarında muhafaza edilen A ve B ilaçları için baĢlangıçta, 24.saat, 48.saat, 1., 3., 6., ve 9. aylarda gerçekleĢtirilen analizlerde etken madde düzeyleri sırasıyla (12.76±0.28, 13.53±0.43), (17.05±0.13, 12.43±0.91), (10.91±0.29,
126
10.96±0.54), (5.89±1.77, 8.42±0.26), (8.06±0.91, 9.03±0.21) ve (6.78±0.19, 6.79±0.22) ppm olarak tespit edildi.Karanlık Ģartlarında muhafaza edilenler için; sırasıyla (13.20±0.21, 15.09±0.93), (12.09±0.39, 13.39±0.12), (12.24±0.62, 13.83±0.51), (7.98±1.12, 8.12±0.60), (8.20±0.29, 8.74±0.29) ve (7.82±0.15, 7.15±0.22) ppm olarak; buzdolabı Ģartlarında muhafaza edilenler için de (12.42±0.22, 14.23±0.81), (14.29±0.57, 12.77±0.30), (13.32±1.27, 13.81±0.79), (8.20±0.57, 8.50±0.33), (8.27±0.25, 8.83±0.91) ve (7.92±0.21, 7.29±0.38) ppm olarak belirlendi.
Enrofloksasin içeren ve normal oda Ģartlarında muhafaza edilen A ve Yeni kapağı açılmıĢ ilaç için 1., 3., 6. ve 9. ayda elde edilen sonuçlar sırayla (10.33±0.63, 9.99±0.44), (9.02±0.84, 8.83±0.13), (7.96±1.26, 15.39±6.12) ve (6.72±0.95, 7.71±0.39) ppm olarak elde edildi. Karanlıkta muhafaza edilen A ve yeni kapağı açılmıĢ ilaç için 1., 3., 6. ve 9. ayda elde edilen sonuçlar sırayla (10.04±0.11, 10.08±0.62), (8.97±0.74, 8.80±0.89), (7.15±0.29, 8.40±0.37) ve (7.57±0.35, 6.92±0.77) ppm olarak; buzdolabı Ģartlarında muhafaza edilenler için de (12.95±0.30, 11.05±0.58), (8.37±0.21, 8.07±0.17), (6.60±0.39, 7.10±1.71) ve (8.27±3.16, 9.29±3.28) ppm olarak belirlendi. A ve B spesiyaliteleri analiz dönemlerinde olacak Ģekilde birbiriyle de karĢılaĢtırıldı. Buna göre normal oda Ģartlarında muhafaza edilen A ve B ilaçları için baĢlangıçta, 24.saat, 48.saat, 1., 3., 6., ve 9. aylarda gerçekleĢtirilen analizlerde etken madde düzeyleri sırasıyla (5.19±0.79, 7.09±0.64), (6.42±0.50, 9.07±0.56), (6.01±0.16, 9.29±0.62), (10.33±0.63,18.83±0.24), (9.02±0.84, 15.01±0.92), (7.96±1.26, 13.34±0.31) ve (6.72±0.95, 12.67±0.24) ppm olarak tespit edildi. Karanlık Ģartlarında muhafaza edilenler için; sırasıyla (4.97±0.61, 6.39±0.91), (6.92±0.42, 8.73±0.38), (6.42±0.46, 9.70±0.38), (10.04±0.11, 15.64±0.56), (8.97±0.74, 12.63±1.23), (7.15±0.29, 11.31±0.79) ve (7.57±0.35, 11.32±0.89) ppm olarak; buzdolabı Ģartlarında muhafaza edilenler için de de (5.09±0.22, 3.86±0.23), (6.19±0.27, 7.97±0.28), (6.89±0.40, 9.25±0.11), (12.95±0.30, 15.08±0.79), (8.37±0.21, 15.28±0.79), (6.60±0.39, 11.56±0.78) ve (8.27±3.16, 13.39±1.12) ppm olarak belirlendi.
Levamizol içeren ve normal oda Ģartlarında muhafaza edilen A ve Yeni kapağı açılmıĢ ilaç için 1., 3., 6. ve 9. ayda elde edilen sonuçlar sırayla (0.73±0.32, 1.69±0.59), (0.85±0.47, 1.36±0.36), (2.94±0.14, 4.70±0.44) ve (3.12±0.30, 2.17±1.11) ppm olarak elde edildi. Karanlıkta muhafaza edilen A ve yeni kapağı açılmıĢ ilaç için 1., 3., 6. ve 9. ayda elde edilen sonuçlar sırayla (1.12±0.45, 0.98±0.39), (1.18±0.24, 1.46±0.03), (5.01±0.26, 3.54±1.02) ve (2.93±0.08, 2.49±0.29) ppm olarak; buzdolabı Ģartlarında muhafaza edilenler için de (1.03±0.48, 1.05±0.44), (0.93±0.54, 1.49±0.07), (5.08±0.28, 4.37±0.50) ve (2.13±1.18, 2.68±0.07) ppm olarak belirlendi.
Sülfametoksazol içeren ve normal oda Ģartlarında muhafaza edilen A ve Yeni kapağı açılmıĢ ilaç için 1., 3., 6. ve 9. ayda elde edilen sonuçlar sırayla (3.08±0.36, 2.22±0.10), (2.33±0.05, 2.33±0.08), (4.13±0.48, 4.30±0.22) ve (2.07±0.05, 2.15±0.11) ppm olarak tespit edildi. Karanlık Ģartlarında muhafaza edilenler için; sırasıyla (2.91±0.07, 2.34±0.01), (2.34±0.00, 2.55±0.20), (3.92±0.09, 4.31±0.10) ve (2.19±0.14, 2.19±0.01) ppm olarak; buzdolabı Ģartlarında muhafaza edilenler için de (3.24±0.29, 2.26±0.08), (2.61±0.24, 2.52±0.21), (4.36±0.39, 4.41±0.08) ve (2.03±0.06, 2.13±0.07) ppm olarak belirlendi.
Trimetoprim içeren ve normal oda Ģartlarında muhafaza edilen A ve Yeni kapağı açılmıĢ ilaç için 1., 3., 6. ve 9. ayda elde edilen sonuçlar sırayla (1.97±0.14, 2.77±0.51), (3.04±0.48, 3.17±0.64), (1.84±0.09, 2.00±0.05) ve (3.34±0.95, 3.94±1.21) ppm olarak tespit edildi. Karanlık Ģartlarında muhafaza edilenler için; sırasıyla (2.08±0.10, 3.16±0.05), (3.53±0.42, 4.14±0.02), (1.91±0.04, 2.08±0.09) ve (4.28±0.44, 4.55±0.38) ppm olarak; buzdolabı Ģartlarında muhafaza edilenler için de (2.22±0.07, 2.94±0.14), (3.51±0.15, 3.67±0.17), (2.04±0.04, 2.07±0.05) ve (3.82±0.36, 4.35±0.06) ppm olarak belirlendi.
ÇalıĢma sonuçları değerlendirildiğinde, ortak olarak spesiyalitelerdeki etkin madde miktarlarında zamana ve özellikle ısıya bağlı olarak azalmaların olduğu görülmüĢtür.
Anahtar Sözcükler: 1. Enrofloksasin 2. Etken madde 3. Levamizol 4. Oksitetrasiklin 5.
Saklama Ģartları 6.. Sülfonamid–Trimetoprim
127
SUMMARY
Active Matter Levels in the original and open forms of the veterinary preparations kept
under different storage conditions and containing oxytetracycline, enrofloxacin
sulfonamid-trimetroprim and Levamisole.
The purpose of the study is to evaluate the active matter level of oxytetracycline, enrofloxacin and sulfamethoxazole-trimetroprim which are antibacterial drugs and levasimole which is an anthelmintic drug, which are used widely in veterinary medicine. Within this scope, the preparations in their original packages and in opened packages have been kept under room temperature, in the dark and in the refrigerator for different periods and they have been analyzed for active matters. For this purpose, 2 preparations containing oxytetracyline (50 mg/ml and 200 mg/ml of active matter), 1 preparation containing enrofloxacin (100 mg/ml of active matter), 1 preparation containing sulfamethoxazole-trimetroprim (200 mg/mL+40 mg/ml of active matter) and 1 preparation containing levamisole (40 mg/ml of active matter) have been examined. 5 each drugs with the same serial number for each preparation have been kept under different storage conditions. Initially, active matter quantities have been analyzed in the 1
st, 3
rd, 6
th and 9
th months. Quantities have been
analyzed by means of HPLC. Besides, considering the life cycles of the drugs, those with open packages have been analyzed in the 24
th and 48
th hours as well. The data, obtained as
a result of analysis have been evaluated quantitatively (ppm and active matter quantity in graphics). The results obtained from a drug A containing oxytetracycline (traditional) and kept under normal room conditions and from a newly unwrapped drug in the 1
st, 3
rd, 6
th and 9
th months
are given below respectively: (8.44 ± 0.36, 5.73 ± 0.25), (6.66 ± 0.46, 7.17 ± 0.27), (5.95 ±0.00, 7.16 ± 0.31) and (6.73 ± 0.89, 7.30 ± 0.50) ppm. The results oblained from a drug A, kept under the dark and from a newly unwrapped drug, in the 1
st, 3
rd, 6
th and the 9
th months
are given below respetively: (7.93 ± 0.21, 4.66 ± 0.21), (6.88 ± 0.39, 6.99 ± 0.48), (5.54 ± 0.64, 7.04 ± 0.26) and (6.57 ± 0.21,6.39 ± 0.98) ppm. The results obtained from a drug A, kept in the refrigerator and from a newly unwrapped durg, in the 1
st, 3
rd, 6
th and 9
th months
are given below respectively: (7.85 ± 0.14, 4.06 ± 0.13), (8.65 ± 0.21, 8.55 ± 0.16), (5.62 ± 0.08, 6.29 ± 0.31) and (6.70 ± 0.55, 6.18 ± 0.11) ppm The specialities of A and B have been compared during analysis periods. Thus, active matter levels obtained from the drugs A and B initially under normal room conditions in 24 hours, 48 hours, 1
st, 3
rd, 6
th and 9
th months are
determined respectively as follows: (12.74 ± 0.37, 11.09 ± 0.79), (12.38 ± 1.46, 11.97 ± 0.29), (11.52 ± 0.83, 11.04 ± 0.51), (8.44 ± 0.36, 7.59 ± 0.33), (6.66 ± 0.46, 7.70 ± 0.21), (5.95 ± 0.00, 4.92 ± 0.24) and (6.73 ± 0.15, 6.72 ± 0.08) ppm. The results from the durgs kept under the dark are as follows respectively: (13.31 ± 0.62, 12.83 ± 0.36), (12.25 ± 0.88, 11.73 ± 0.69), (12.43 ± 0.12, 10.90 ± 1.83), (7.93 ± 0.21, 7.81 ± 0.23), (6.88 ± 0.39, 6.99 ± 0.14), (5.54 ± 0.06, 6.68 ± 0.40) and (6.57 ± 0.21, 5.69 ± 1.11) ppm. The results from the drugs kept in the refrigerator are as follows respectively: (11.15 ± 0.71, 11.27 ± 0.51), (13.76 ± 0.39, 1.51 ± 0.00), (11.51 ± 0.88, 11.13 ± 0.36), (7.85 ± 0.14, 7.13 ± 0.56), (8.65 ± 0.21, 7.79 ± 0.56), (5.62 ± 0.08, 6.93 ± 0.56) and (6.70 ± 0.55, 5.48 ± 0.30) ppm. The results obtained from a drug A containing long acting oxytetracycline and kept under normal room conditions and from a newly unwrapped drug in the 1
st, 3
rd, 6
th and 9
th months
are given below respectively: (10.91±0.29, 11.38±0.99), (5.39±1.52, 8.31±0.51), (8.06±0.91, 7.69±0.43) and (6.78±0.19, 7.99±0.42) ppm. The results oblained from a drug A, kept under the dark and from a newly unwrapped drug, in the 1
st, 3
rd, 6
th and the 9
th months are given
below respetively: (12.24±0.62, 10.76±0.58), (7.98±1.12, 8.65±0.10), (8.20±0.29, 7.81±0.43) and (7.82±0.15, 6.79±0.95) ppm. The results obtained from a drug A, kept in the refrigerator and from a newly unwrapped durg, in the 1
st, 3
rd, 6
th and 9
th months are given below
respectively: (13.32±1.27, 18.23±0.31), (8.20±0.57, 7.67±0.36), (8.27±0.25, 7.88±0.67) and (7.92±0.21, 7.07±0.53) ppm The specialities of A and B have been compared during analysis periods. Thus, active matter levels obtained from the drugs A and B initially under normal
128
room conditions in 24 hours, 48 hours, 1st, 3
rd, 6
th and 9
th months are determined
respectively as follows: (12.74±0.37, 11.09±0.79), (12.38±1.46, 11.97±0.29), (11.52±0.83, 11.04±0.51), (8.44±0.36, 7.59±0.33), (6.66±0.46, 7.70±0.21), (5.95±0.00, 4.92±0.24) and (6.73±0.15, 6.72±0.08) ppm. The results from the durgs kept under the dark are as follows respectively: (13.31±0.62, 12.83±0.36), (12.25±0.88, 11.73±0.69), (12.43±0.12, 10.90±1.83), (7.93±0.21, 7.81±0.23), (6.88±0.39, 6.99±0.14), (5.54±0.06, 6.68±0.40) and (6.57±0.21, 5.69±1.11) ppm. The results from the drugs kept in the refrigerator are as follows respectively: (11.15±0.71, 11.27±0.51), (13.76±0.39, 12.51±0.00), (11.57±0.88, 11.13±0.36), (7.85±0.14, 7.13±0.56), (8.65±0.21, 7.79±0.56), (5.62±0.08, 6.93±0.56) and (6.70±0.55, 5.48±0.30) ppm. The results obtained from a drug A containing enrofloxacin and kept under normal room conditions and from a newly unwrapped drug in the 1
st, 3
rd, 6
th and 9
th months are given
below respectively: (10.33±0.63, 9.99±0.44), (9.02±0.84, 8.83±0.13), (7.96±1.26, 15.39±6.12) and (6.72±0.95, 7.71±0.39) ppm. The results oblained from a drug A, kept under the dark and from a newly unwrapped drug, in the 1
st, 3
rd, 6
th and the 9
th months are given
below respetively: (10.04±0.11, 10.08±0.62), (8.97±0.74, 8.80±0.89), (7.15±0.29, 8.40±0.37) and (7.57±0.35, 6.92±0.77) ppm. The results obtained from a drug A, kept in the refrigerator and from a newly unwrapped durg, in the 1
st, 3
rd, 6
th and 9
th months are given below
respectively: (12.95±0.30, 11.05±0.58), (8.37±0.21, 8.07±0.17), (6.60±0.39, 7.10±1.71) and (8.27±3.16, 9.29±3.28) ppm The specialities of A and B have been compared during analysis periods. Thus, active matter levels obtained from the drugs A and B initially under normal room conditions in 24 hours, 48 hours, 1
st, 3
rd, 6
th and 9
th months are determined
respectively as follows: (5.19±0.79, 7.09±0.64), (6.42±0.50, 9.07±0.56), (6.01±0.16, 9.29±0.62), (10.33±0.63,18.83±0.24), (9.02±0.84, 15.01±0.92), (7.96±1.26, 13.34±0.31) and (6.72±0.95, 12.67±0.24) ppm. The results from the durgs kept under the dark are as follows respectively: (4.97±0.61, 6.39±0.91), (6.92±0.42, 8.73±0.38), (6.42±0.46, 9.70±0.38), (10.04±0.11, 15.64±0.56), (8.97±0.74, 12.63±1.23), (7.15±0.29, 11.31±0.79) and (7.57±0.35, 11.32±0.89) ppm. The results from the drugs kept in the refrigerator are as follows respectively: (5.09±0.22, 3.86±0.23), (6.19±0.27, 7.97±0.28), (6.89±0.40, 9.25±0.11), (12.95±0.30, 15.08±0.79), (8.37±0.21, 15.28±0.79), (6.60±0.39, 11.56±0.78) and (8.27±3.16, 13.39±1.12) ppm. The results obtained from a drug A containing levamisole and kept under normal room conditions and from a newly unwrapped drug in the 1
st, 3
rd, 6
th and 9
th months are given
below respectively: (0.73±0.32, 1.69±0.59), (0.85±0.47, 1.36±0.36), (2.94±0.14, 4.70±0.44) and (3.12±0.30, 2.17±1.11) ppm. The results oblained from a drug A, kept under the dark and from a newly unwrapped drug, in the 1
st, 3
rd, 6
th and the 9
th months are given below
respetively: (1.12±0.45, 0.98±0.39), (1.18±0.24, 1.46±0.03), (5.01±0.26, 3.54±1.02) and (2.93±0.08, 2.49±0.29) ppm. The results obtained from a drug A, kept in the refrigerator and from a newly unwrapped durg, in the 1
st, 3
rd, 6
th and 9
th months are given below respectively:
(1.03±0.48, 1.05±0.44), (0.93±0.54, 1.49±0.07), (5.08±0.28, 4.37±0.50) and (2.13±1.18, 2.68±0.07) ppm. The results obtained from a drug A containing sulfamethoxazole and kept under normal room conditions and from a newly unwrapped drug in the 1
st, 3
rd, 6
th and 9
th months are
given below respectively: (3.08±0.36, 2.22±0.10), (2.33±0.05, 2.33±0.08), (4.13±0.48, 4.30±0.22) and (2.07±0.05, 2.15±0.11) ppm. The results oblained from a drug A, kept under the dark and from a newly unwrapped drug, in the 1
st, 3
rd, 6
th and the 9
th months are given
below respetively: (2.91±0.07, 2.34±0.01), (2.34±0.00, 2.55±0.20), (3.92±0.09, 4.31±0.10) and (2.19±0.14, 2.19±0.01) ppm. The results obtained from a drug A, kept in the refrigerator and from a newly unwrapped durg, in the 1
st, 3
rd, 6
th and 9
th months are given below
respectively: (3.24±0.29, 2.26±0.08), (2.61±0.24, 2.52±0.21), (4.36±0.39, 4.41±0.08) and (2.03±0.06, 2.13±0.07) ppm. The results obtained from a drug A containing trimetroprim and kept under normal room conditions and from a newly unwrapped drug in the 1
st, 3
rd, 6
th and 9
th months are given
below respectively: (1.97±0.14, 2.77±0.51), (3.04±0.48, 3.17±0.64), (1.84±0.09, 2.00±0.05) and (3.34±0.95, 3.94±1.21) ppm. The results oblained from a drug A, kept under the dark and from a newly unwrapped drug, in the 1
st, 3
rd, 6
th and the 9
th months are given below
respetively: (2.08±0.10, 3.16±0.05), (3.53±0.42, 4.14±0.02), (1.91±0.04, 2.08±0.09) and
129
(4.28±0.44, 4.55±0.38) ppm. The results obtained from a drug A, kept in the refrigerator and from a newly unwrapped durg, in the 1
st, 3
rd, 6
th and 9
th months are given below respectively:
(2.22±0.07, 2.94±0.14), (3.51±0.15, 3.67±0.17), (2.04±0.04, 2.07±0.05) and (3.82±0.36, 4.35±0.06) ppm. When the results from the study, it is seen that the quantities of active matters in the specialities commonly become less depending on time and especially ambient temperatures.
Key Words: 1. Active Matter Levels 2. Enrofloxacin 3. Levamisole 4. Oxytetracycline 5.
Storage Conditions 6. Sulfonamid-trimetroprim.
130
KAYNAKLAR
ADAMS. H. R. (2001). Veterınary Pharmacology And Therapeutıcs.8th.Edition.Iowa State
University Press Ames.
AĞAOĞLU, A. (1999). Türkiye’de veteriner ilaçlarının üretim ve tüketim boyutları. Veteriner
Ġlaçları Üretim, Pazarlaması ve Güvenli Kullanımı Sempozyumu.17.06.1999,
Ankara.1-6
AKMAN, M. (1977). Bakteri genetiği. Cumhuriyet Üniversitesi Yayın, No:1, Ayyıldız
Matbaası, Ankara.
ALEXANDER, F. (1985). An Introduction to Veterinary Pharmacology. 4th
Edition. Longman
Group Limited, London.
ALTINTAġ, L. (2006). Ağızdan Kullanılan Bazı Sülfonamid Preparatlarının Broilerlerde
BiyoeĢdeğerliliği. Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü,Doktora Tezi.
ALTINTAS, L., YARSAN, E. (2009). Ağızdan Kullanılan Bazı Sülfonamid Preparatlarının
Broilerlerde BiyoeĢdeğerliği. Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi.
15 (2): 217-223.
ALTREUTHER, P. (1987). Data on chemistry and toxicology of baytril. Vet. Med. Rev.,
2: 87-89.
ALTREUTHER, P. (1992). Safety and tolerance of enrofloxacin in dogs and cats.
Proceedings 1st int. Symposium on Baytril: p.15-19.
ANADON,A., MARTĠNEZ-LARMANGA, M.R., DIAZ,M.J., BRINGAS, P., MARTĠNEZ, M.A.,
FERNANDEZ-CRUZ,M.L., FERNANDEZ,M.C, FERNANDEZ,R. (1995).
Pharmakokinetik and reidues of enrofloxacin in chikens. Am.J.Vet.Res., 54(6):
937-943.
ANG, Ö. (2010). Zoonozlar. Nobel tıp kitabevleri, Ġstanbul, s:123-125.
ANONĠM. (2014a). EriĢim: http: //www.tr.wikipedia.org/wiki/Oksitetrasiklin. EriĢim Tarihi:
05.03.2014.
ANONĠM. (2014b). EriĢim: http: //www.egevet.com.tr/urunler.aspx/relid=168. EriĢim Tarihi:
05.03.2014.
131
ANONĠM. (2014c). EriĢim: http: //www.en.wikipedia.org/wiki/Sulfonamide. EriĢim Tarihi:
10.04.2014.
ANONĠM. (2014d). EriĢim: http:// www.en.wikipedia.org/wiki/Levamisole. EriĢim Tarihi:
27.02.2014.
ARICI, MK., SÜMER, Z., GÜLER, C., ELĠBOL, O., SAYGI, G., ÇETĠNKAYA, S. (1999). In
vitro potency and stability of fortified ophthalmic antibiotics. Australian and New
Zealand. J. Ophthal. 27: 426-430.
ATASOY, F. (1998).Veteriner ilaçlarında son kullanma tarihi geçen bazı kemoterapötiklerin
etken madde düzeylerinin araĢtırılması. Uludağ Üniversitesi,Sağlık Bilimler
Enstitüsü,Yüksek lisans Tezi,Bursa.
BAGGOT, J.D., POWERS, T.E., POWERS, J.D. (1978). Res Vet Sci, 24: 77-80.
BALL, P. (1989). Adverse reactions and interactions of fluoroquinolones. Clinic.Investig Med.
12: 28-34.
BALLEREAU, F., PRAZUCK, T., SCHRIVE, I., LAFLEURIEL, M.T., ROZEC, D., FISCH, A.,
LAFAIX, C. (1997). Stability of essential drugs in the field: Result of a study
conducted over a two-year period in Burkina Faso. Am J Trop Med Hyg. 57: 31-
36.
BANERJEE,N.C., YADAVA,K.P.,JHA,H.N. (1974). Distribution of sulphaquinoxaline in
tissues of poultry.In JPhysiol Pharmac. 18: 361-363.
BAġOĞLU, A. (2000): Veteriner Ġç Hastalıklarında Genel Tedavi. Selçuk Üniv. Basımevi,
Konya. 109-160.
BAYDAN, E. (1989). Türkiyede üretilen bazı antelmentik ilaçların etken madde
(Heksaklorofen, Oksiklozanid, Niklozamid, Tetramizol, Tiyabendazol, Triklorfon)
düzwyleri üzerinde araĢtırmalar. Ankara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü,
Doktora tezi, Ankara.
BAYER, A.G. (1999). Baytril. EriĢim: http://www.baytril.com/index.php/fuseaction
/download/irn/. EritiĢim Tarihi: 19.12.2013.
BYWATER, R.J. (1991).Sulphanamides and diaminopyrimidines.In:Veterinary Applied
Pharmacology and Therapeutics. Eds: G.C. Brander, D.M.Pugh, R.J. Bywater,
W.L. Jenkins. 5th
Edition. Baillere Tindal, London. 489-494.
132
BERTINO, J.J, FISH, D. (2000). The safety profile of the fluoroquinolones. Clin. Ther., 22:
798-817.
BEWĠL, R.F. (1982):Sulfonamides.In: Booth,N.H., Donald, L.E.,Eds. Veterinary
pharmacology and Therapeutics. 5th.Edition. Ames, Iowa State univ. Pres. 717-
727.
BĠLAL, T. (2013a). Sığır Hastalıkları. Nobel tıp kitabevleri, Ġstanbul, s: 305-309.
BĠLAL, T. (2013b). Kedi – Köpek Ġç Hastalıkları. Nobel tıp kitabevleri, Ġstanbul, s:120-124,
346-360.
BĠSHOP, Y. (1996). The Veterinary Formulary.Handbook of Veterinary medicines used in
veterinary practice.3thed., The British Veterinary Association and the Royal
Pharmaceutical Society,London.
BOOTH, N., MCDONALD, L. (1988). Veterinary Pharmacology and Therapeutics. 6thEdition.
Iowa State University Press, Ames.
BOOTHE, D.M. (1990): Drug therapy in cats. A therapeutic category approach. JAVMA. 196:
1659-1669.
BOOTHE, D.M. (1997). Principles of drug selection for respitatory infections in cats. Suppl.
Compend Contn. Educ. Pract. Vet., 19: 5-15.
BOZKIR, A. (1989). Türkiye’de üretilen katı formdaki ilaç Ģekillerinin memleketimiz coğrafi ve
iklim özelliklerine bağlı olarak stabilitelerinin araĢtırılması. Ankara Üniversitesi,
Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doktora tezi, Ankara.
BRAIN, E., SCULLY, M.B. CH. (1990). Pharmacology of the Quinolones. Supplement to
Urolology. 35: 8-10.
BRANDLER, G.C., PUGH, D.M., BYWATE, R.J. (1994): Veterinary Applied Pharmacology
and Therapeutics. Bailliere Tindall, London, 35-36, 356-422.
BREITSCHWERDT, E.B., DAVIDSON, M.G., AUCOIN, D.P., LEVY, M.G., SZABADOS,
N.S., HEGARTY, B.C., KUEHNE, A,L., JAMES, R.L. (1991). Efficacy of
chloramphenicol, enrofloxacin and tetracycline for treatment of experimental
Rocky Mountain Spotted Fever in dogs. Antimicrob. Agents Chemother. 11:
2375-2381.
133
BROOME, R.L., BROOKS, D.L., BABISH, J.G., COPELAND, D.D., CONZELMAN, G.M.
(1991). Pharmacokinetic properties of enrofloxacin in rabbites. Am. J. Vet. Res.,
52: 1835-1841.
BUDAVARI, S. (1996). The Merck Index:An encylopedia of chemicals,drugs,and biologicals,
12thed. Whitehouse Station, N.J.: Merck&Co, Inc.
BUGYEI, K., BLACK,W.B., SCOTT, M. (1999). Pharmacokinetics of Enrofloxacin Given by
the Oral, Intravenous and Intramuscular Routes in Broiler Chickens. Can J Vet
Res. 63(3): 193-200.
BULUT, P. (1990).Türkiye piyasasında bulunan efervesan aspirinin tabletlerinin faktöriyel
tasarım ile stabilitelerinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri
Enstitüsü, Doktora tezi, Ankara.
CEYHAN, T. (1991). Katı ilaç formülasyonlarının stabilite yönünden incelenmesi. Doktora
tezi, GATA, Ecz. Bilimleri, F- 297CEY.
CHU, D.T.W., FERNANDES, P.B. (1989). Structure-activity relationship of the
fluoroquinolones. Antimicrob. Agents Chemother. 33: 131-135.
COCKERILL,F.R., EDSON,R.S. (1991). Trimetoprim-sulphametoxazole.Mayo Clin
Proc.66:1260-1269.
DANA.G.A., JOHNK.P., DALE,S. (1993). Hand book of Veterinary Drug.J.B.Lippincott
company. One Edition,USA, 338-341.
DEĞĠM, Z. (1994). Nonizometral stabilite test ile bazı ilaçların dayanıklıklarının incelenmesi.
Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doktora tezi, Ankara.
DÖKMECĠ, Ġ., AKÇASU, A., BANOĞLU, N., BERKARDA, ġ., ve ark. (1992): Farmakoloji. Ġlaç
Uygulamalarında Temel Kavramlar. Editör: Ġsmet Dökmeci. Nobel Tıp
Kitabevleri. s. 705-785.
EKĠCĠ, H. (2011). Florfenikol Ġhtiva Eden Preparatların Broylerlerde BiyoeĢdeğerliği, Farklı
Saklama ġartlarının Etkileri ile Farmakovijilans Taramaları. Ankara Üniversitesi
Sağlık Bilimleri Enstitüsü,Doktora Tezi.
EINSTEIN R, JONES RS, KNIFTON A, STARMER, G.A. (1994): Principles of Veterinary
Therapeutics.Longman Singapore Publishers Ltd. Wikipedia.org, Veterinery
Dermotology, Sulphonamides: Updates on VeterinaryMedicine, 10: 205-215.
134
EMEA. (2001). Guidelines for the conduct of bioequivalance studies for veterinary medical
products. Committee for Veterinary Medicinal Products, The European Agency
fort he Evaluation of Medicinal Products Veterinary Medicines and Information
Technology. EMEA/CVMP/016/00-corr-FINAL.
ESPINASSE, J. (1999). Responsible use of antimicrobials in veterinary
medicine:Perspectives in France.Vet.Microbiol. 35: 298-301.
EUROPEAN PHARMACOPOEIA. (2002). Published in accordance with the Convenion on
the Elaboration of a European Pharmacopoeıa (European Treaty Series No.50).
3thed., Council of Europe, Strasbourg.
EVANS, R.J. (1991). Clinical Pharmacology: The Rational Basis of Drug Therapy. In:
Canine Medicine and Therapeutics. Eds. Chandler, E.A., Thompson, D.J., Sutton,
J.B., Price, C.J. 3th ed. Blackwell Science, London, 829-856.
FAGHIHI, M. (2004). Fundamentals of Veterinary Pharmacology.Vol: 2, One Edition, Tehran,
230-258.
FATEMĠ, S.A. (1998). Principles of Veterinary Therapeutics. One Edition, Tehran, 350-400.
FDA. (2002). Guidance for industry. Bioavailability and bioequivalence studies for orally
administered drug products-general considerations. Center for Drug Evaluation
and Research (CDER), October. EriĢim:
Http://www.fda.gov/cder/guidance/index.htm. EriĢim Tarihi: 07.11.2013.
FĠLAZĠ, A. (1995). Kanatlılarda bazı iki değerli iz minerallerin, florokinolon grubu
antibakteriyel ilaçların ağızdan biyoyararlanımı üzerinde etkileri. Ankara
Üniversitesi. Vet. Fak. Derg., 42: 337-347.
FLAMMER ,K., AUCOIN, D.P., WHITT ,D.A. (1991). Intramascular and oral disposition of
enrofloxacin in african grey parrorts following single and multiple doses. J.vet
Pharmacol.Therap.,14: 359-366.
GKGM (2014). Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü.EriĢim: http://www.kkgm.gov.tr/genel/
birimfaal. EriĢim Tarihi: 24/02/2014.
GREEN, M., (1996). A Practical Guide to Analytical Method Validation, Analytical Chemistry,
(68): 305- 309.
135
HĠġMĠOĞULLARI, ġ.E. (2004).Türkiye’de Ruhsatlı Bazı Veteriner Antibakteriyel Ġlaç
Spesiyalitelerinin (Aminoglikozidler ve Sülfonamidler) Etken Madde Ġçerikleri ve
Bazı Saklama ġartlarının bu Düzeylere Etkisi Üzerine ÇalıĢmalar. Ankara
Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü,Doktora Tezi.
HOOPER,D.C., WOLFSON,J.S.,(1993). Adverse effects. In Hooper DC,Wolfson JS
(eds):Quinolone Antimicrobial Agents,(2nd Ed).Washington DC,American Society
for Microbiology,p.489-512.
ĠBRAHĠM, I. G. (2006). Enrofloksasinin etlik civciv ve piliçlerde eklemlere yönelik etkilerinin
Histopatolojik ve biyokimyasal parametreler ile değerlendirilmesi / Doktora tezi,
Ankara Üniversitesi, Sağlık bilimleri Enstitüsü.
INTORRE, L., MENGOZZI, G., BERTINI, S., BAGLICCA, M., LUCHETTI, E, SOLDANI, G.
(1997). The plasma kinetics and tissue distribution of enrofloxacin and its
metabolite ciprofloxacin in the Muscovy duck. Vet. Res. Commun., 21: 127-136.
ĠSSĠ,M., GÜL,Y., BAġBUĞ,O. (2010). Bir Atta Akut Levamizol Zehirlenmesi.Fırat Üniversitesi
Sağlık Bilimleri Veteriner Derg. 24(1):47-50.
KAFALI, H. (2008).Yüksek Performanslı Sıvı Kromatografisi (HPLC) Kolon Sonrası
Türevlendirme Ġle 7 Adet Sulfonamid Tespitinin Metot Validasyonu. Süleyman
Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
KANICI, A. (2010). Ağızdan kullanılan bazı enrofloksasin müstahzarlarının etçi piliçlerde
biyoeĢdeğerliğinin incelemesi. Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri
Enstitüsü,Doktora Tezi.
KAREN, L.C., (1999). Wikipedia.org, Veterinery Dermotology, Sulphonamides:Updates on
VeterinaryMedicine, 10, 205-215.
KATER. A. (2006). Türkiye'de Ruhsatlı Normal ve Uzun etkili Oksitetrasiklin Müstahzar
Prospektüslerinin Farmakokinetik ve Farmakodinamik Bilgiler Yönünden
Ġncelemesi. Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, tezsiz yüksek lisans
dönem projesi.
KAYA, S; ġANLI, Y. (1994). Veteriner Farmakoloji ve ilaçla Sağılım Seçenekleri. Ankara:
Medisan Yayınları.
KAYA, S., BĠLGĠLĠ, A. (2001). Veteriner Hekimliğinde Ġlaç Rehberi Medisan Yayın
Serisi:43.Ankara
136
KAYA, S. (2007). Kemoterapötikler (Antibiyotikler) AlınmıĢtır: Ed: KAYA,S., PĠRĠNÇCĠ, Ġ.,
BĠLGĠLĠ, A. Veteriner Farmakoloji, Cilt: 2 Baskı: 4. Medisan Yayınevi. Ankara:
329-488.
KAYAALP, O. S.(1991). Rasyonel Tedavi Yönünden Tıbbı Farmakoloji.1.eIH.6.Baskı,
Ankara: Feryal matbaacılk.
KAYAALP, O. S. (2000). Rasyonel Tedavi Yönünden Tıbbi Farmakoloji. 1. Cilt. 9. Baskı.
Hacettepe Taş Kitapçılık Ltd Şti. Ankara.
KOÇ , F. (2009). Koyunlara Damar Ġçi ve Kas Ġçi Tek Doz Uygulanan Uzun Etkili
Oksitetrasiklinin Biyoyararlanımı ve Farmakokinetiği Üzerine Prednizolonun
Etkisi. Atatürk Üniversitesi Veteriner Dergisi. 4(1): 1-8.
KONTOS,V.I., ATHANASIOU, L.V. (1998). Use of enrofloxacin in the treatment of acute
canine ehrlichiosis. Canine Practice, 23: 10-14.
KUNG, K., RIOND, J.L., WANNER, M. (1993). Pharmacokinetics of enrofloxacin and its
metabolite ciprofloxacin after intravenous and oral administration of enrofloxacin
in dogs. J. Vet. Pharmacol. Therap., 16: 462-468.
LATHERS, C.M. (2002). Clinical pharmacology of antimicrobial use in humans and animals,
J.Clin. Pharmacol. 42(6): 587-600.
MASHADY RAFĠE, S.(1998). Drug Therapy in Small Animal. Part: 2, One Edition,Tabriz, 51-
57,113-115.
MYCEK,M.J.,HARVEY,R.,CHAMPE,P.(2001). Lippincott’s Illustrated Reviews:
Pharmacology: Millennium, Edition-Updated Second Edition.Çeviri Editörü:
ZERGEROĞLU,S., ZERGEROĞLU,A.M. Güneş Kitabevi.Ankara.
MITCHELL, M.A. (2006). Enrofloxacine. Journal of Exotic Pet Medicine, 15(1): 66-69.
NEER, M. (1988). Clinical pharmacologic features of fluoroquinolone antimicrobial drugs.
JAVMA, 193: 577-580.
NEUMAN, M. (1988). Clinical pharmacokinetics of the newer antibacterial: 4- quinolones.
Clin Pharmacokinetic, 14: 96-121.
NĠZAMLIOĞLU, F. (1992). Sülfonamid-trimetoprim kombinasyonu uygulanan broyler
piliçlerin plazma, kırmızı kas ve karaciğer ilaç düzeyleri ve atılma sürelerinin
araĢtırılması. Selçuk Ü. Sağ. Bil. Ens. Derg. Doktora tezi. Konya.
137
NOTARI, RE. (1987). Biopharmaceutic and Clinical Pharmacokinetics: An Introduction.4th
ed.New York, Marcel Dekker. 106-129.
NOURMOHAMADZADEH, F. (1994). Guide Therapeutics in Veterinary. 2thEdition. Tehran.
NOUWS, J.F.M. ,and VREE,T.B. (1983). The Verterinery Quarterly. 5: 165.
OVANDO, H.G., GORLA,N., LUDERS,C., POLONI, G., ERRECALDE, C., PRIETO, G.,
PUELLES, I. (1999). Comprative pharmacokinetics of enrofloxacin and
ciprofloxacin in chickens. J. Vet. Pharmacol. Therap., 22: 209-212.
PARLAR, A., KAYA, S.(2005). Etlik piliçlerde enrofloksasin içeren müstahzarların
farmakokinetiği. Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 55(2): 99-103.
PEKMEZCI, D. (2008). Yeni Doğan Jersey Irkı buzağlarda,E vitamini ve levamizol’ün
BağıĢıklık üzerindeki immunmodülatör Etkilerinin AraĢtırılması.Samsun Ondokuz
Mayıs Üniversitesi Sağlık Bilimler Enstitüsü İç Hastalıkar Anabilim Dalı, Doktora
Tezi.
PLUMB, D.C. (1991). Verterinery Drug Handbook.pharma.vet. publishing,USA. 345-389.
PRESCOTT,J.F., BAGGOT,J.D. (1993). Antimicrobial Therapy in Veterinary Medicine 2th Ed.
Lowa State Univ.Press.Ames: 247-256.
RAD, M.A. (2006) .Zoonoses. 4thEdition, Tehran, 53-55.
RADOSTITS, M.O., GAY,C.C., HINCHCLIFF,K.W., CONSTABLE,P.D. (2006). Veterinary
Medicine, Textbook of The Diseases of Cattle, Horses, Sheep, Pigs and Goats.
Tenth Edition: 905-932.
RAMSEY, I. .(2008). Small Animal Formulary,6Th
Edition. Small Animal Hospital, University
of Glasgow.
RANG, H.P., DALE, M.M., RITTER, J.M. (1995). Pharmacology. 3thed., Churchill
Livingstone, Edinbourgh, London, Madrid, Melbourne, New York and Tokyo.
REED,S.M., BAYLY, W.M. (2009). Equine Internal Medicine. 3th Ed. Philadelphia: WB
Saunders Company: 700-708.
REDDY, K.S., JAIN, S.K., UPPAL, R.P. (1988). Pharmacokinetic studies of sulphonamides
in poultry.Indian Journal of Animals Science. 58(4): 437-439.
REINER. R. (1982). Antibiotics an Introduction.Georg Thime Varlog,USA.
138
RIIVIERE JE., Spoo JW. (2001). Tetracycline Antibiotics. in: Veterinary Pharmacology and
Therapeutics. Adams, HR., (Ed)., 8th Edit, Chapter 42. Iowa State University
Press, Ames, IA., pp. 828-840.
SALEHZADEH,F., SALEHZADEH,A., ROKNI,N., MADANI,R., GOLCHĠNEFAR,F. (2007).
Enrofloxacine Residue in Chicken Tissues from Tehran Slaughterhouses in Iran.
Pkistan Journal of Nutrition 6(4): 409-413.
SHEER, M. (1987). Studies on the Antimicrobial Activity of Baytril,TM. Vet Med Rev 1987b;
2: 90-99.
SMITH,C.L.,KEITH,R.P. (2000). Review of the sulphonamides and trimethoprim.Pediatrics in
review. 21(11): 368-371.
SPOO, J.W., JIM,J.E. (1995). Chemotherapy of microbial disease.In:Veterinary
Pharmacology and Therapeutics.Ed:H.R.Adams.Iowa State University.
pres.Ames. 753-773.
SWEETMAN, S.C. (2002). Martindale the Complete Drug Reference.33thed., Pharmacetical
Press, London.
ġAHAN, S., KAYA, S. (2006). Hidrate Sodyum Kalsiyum Aluminosilikat Içeren Yemle
Beslenen Etlik Piliçlerde Enrofloksasinin Farmakokinetiği. Ankara Üniversitesi
Veteriner Fakültesi Dergisi. 53: 111-115.
ġAHĠNDOKUYUCU, F.(2003). Sağlıklı ve koksidiyozlu etlik piliçlerde sülfakinoksalinin
farmakokinetiği. Türkiye Cumhuriyeti Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimler Enstitüsü
Doktora Tezi.
ġANLI, Y. (1988). Veteriner Farmakoloji Kemoterapi Ġlaçlar 1.baskı Veteriner Fakültesi
Yayınları No:412 Ders Kitabı.
ġANLI, Y. (1999). Veteriner Klinik Farmakoloji ve Ġlaçlar Sağaltım Ġlkleri, 3.Baskı, Topkim
Yayınevi. Ankara: 815-830.
ġANLI, Y. (2002).Veteriner Klinik toksikoloji. GeniĢletilmiĢ 2.Baskı, Ankara, Medipres,
Güngör Matbaacılık.
ġANLI Y, KAYA S. (1993). Veteriner ilaç Rehberi ve Uygulamalı Bilgiler El Kitabı. Ankara:
Medisan Yayınları.
ġENER, S. (1990): Veteriner Klinik Farmakoloji ve Formüller. Pethask Veteriner Hekimliği
Yayınları. S. 83-91.
139
TIAN, Y., LI, L., GAO, X., DENG, J., STEPHENS, D., ROBINSON, D., CHANG, H. (2002).
The effect of storage temperatures on the in vitro properties of a polyanhydride
implant containing gentamicin. Drug Dev Ind Pharm. 28: 897-903.
TRAġ, B., YAZAR, E., ELMAS, M. (2005). Veteriner Hekimliğinde Ġlaç Kullanımına Pratik ve
Akılcı YaklaĢım.Selçuk Üniversitesi Basımevi.Konya.
VANCUSTEM, P.M., BABISH, J.G., SCHWARK, W.S. (1990). The Fluoroquinolone
antimicrobials: Structure, antimicrobiyal activity, pharmacokinetics, clinical use in
domestic animals and toxicity. Cornel vet., 80: 173-186.
WALL, R,. SHEARER, D. (2001). Veterinary Ectoparasites. Second edition. 306-317.
WALKER, R.D., SREIN, G.E., BUDSEBERG, S.C., ROSSER,E.J., MACDONALD, K.H.
(1992). Pharmacokinetic evaluation of enrofloxacin administered orally to healthy
dogs. Am J Vet Res, 53: 2315-2319.
WETZSTEIN, H.G., DEJONG, A. (1996). In vitro bactericidal activity and post antibiotic effect
of fluoroquinolones used in veterinary medicine. Suppl. Compend. Contin. Educ.
Pract. Vet., 18: 22-29.
WOLFSON,J.S., HOOPER,D.C. (1989). Fluoroquinolones antimicrobial agent. Clin.
Microbio. Rev., 378-424.
YILDIRIM, E. (2005). TavĢan trakeası üzerine levamizolun etkisinin tek baĢına ve triklorfonla
birlikte araĢtırılması. Ankara Üniv Vet Fak Derg, 52: 23-28.
YILMAZ.Ġ. (2006). Enrofloksasin içeren iki farklı müstahzarın sığırlarda kas içi yolla uygulama
sonrası biyoeĢdeğerliğinin değerlendirilmesi. Selçuk Üniversitesi, Doktota tezi.
ZOOGHĠ,E.,VANDYUSEFI,J.,HAJIKHANI,R.(2004). Pathogenesis of Bacterial Infections in
Animals.Karaj, 205-216.
140
ÖZGEÇMİŞ
I.Bireysel Bilgiler
Adı Shahram
Soyadı SAGHAEI
Doğum yeri ve tarihi İran, 1970
Medeni durum Evli
İletişim adresi ve tlf Ballıbaba sok. 8/1, Çankaya-Ankara. Tel: 0545 210 49 34
II. Eğitim
Yüksek Lisans Orumieh Azad Üniversitesi Veteriner Fakültesi- İran (1989-1995)
Orta öğretim İmam Khomeyni Lisesi (1985-1988)
Şehit Kimiyayi Ortaokulu (1982-1984)
İlkokul Bozorgmehr İlkokulu (1977)
22 Bahman İlkokulu (1978-1981)
Yabancı dil İngilizce
III. Ünvanlar
Öğretim üyesi 1998-
Özel Sektör -
IV. Bilimsel İlgi Alanları
Yayınları 1. SAGHAEI, Sh., YARSAN, Ender (2010): Gen Tedavisi. Türk Veteriner
Hekimleri Birliği Dergisi. 10(3-4): 102-109
2. SAGHAEI, Sh., EKİCİ, H., DEMİRBAŞ,M., YARSAN, E., TUMER, İ
(2012): Determination of the Metal Contents of Honey Samples from
Orumieh in Iran. Kafkas Univ. Vet Fak. Derg.18(2): 281-284.
141
3. SAGHAEI, Sh., YARSAN, Ender (2013): Atlarda Zehirli Bitkiler.
Türk Veteriner Hekimleri Birliği Dergisi. 13(1-2): 107-115.
V. Bilimsel Etkinlikler
Katılım Kongreler 1. Üçüncü Ulusal Veteriner Farmakoloji ve Toksikoloji Kongresi, sunum
Olarak. (2010- Aydın).
2. Balık Hastalıkları ve İlaç Kullanımı konulu Çalıştaya Katılım Belgesi.
(2010-Aydın).
3. Kromatografik Teknikler ve Analiz Öncesi Örnek Hazırlama
Yöntemler konulu Çalıştaya Katılım Belgesi. (2010-Aydın).
4. Veteriner Farmakokinetik konulu Çalıştaya Katılım Belgesi.
(2011-Ankara).
5. Bilinçli Antibiyotik Kullanımı ve Antimikrobiyal Direnç Sempozyumu
(Uluslararası Katılımlı). (2012-Ankara).
6. IV. Türkiye Zoonotik Hastalıklar Sempozyumu. (2012-Ankara).
7. Veteriner İlaç Kalıntıları sempozyumu. (2013- Samsun).
Seminerler
1. Gen Tedavisi.
2. Atlarda Zehirli Etkili Bitkiler