fandaharana o!o : sady milalao isika no mianatra!

Sady milalao isikano mianatra !

Fandaharana O!O

4

Sasin-teny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6Fomba fampiasana ny boky Fandaharana O!O . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

Fandaharana 1Ny tontolon’ny vakiteny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8Iza moa aho ? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

Fandaharana 2Ny fehezanteny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10Ny ankohonako . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

Fandaharana 3Ny teny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12Ny havako . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

Fandaharana 4Ny litera O I A . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14Fitandreman-tena amin’ny loza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

Fandaharana 5Ny litera N T M . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16Ny andraikitro ! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

Fandaharana 6Ny litera V Y E . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18Ny fanorenam-pahalalana miainga amin’ny traikefa ananana. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

Fandaharana 7Ny litera R L S . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

Fandaharana 8Ny litera H G D . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23

Fandaharana 9Ny litera J B K . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24Ny zo hianatra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

Fandaharana 10Ny litera P Z F. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

Fandaharana 11Ny teny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28Ny fampitomboana ny fahaizamanao . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

Fandaharana 12Mamaky teny sy manoratra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31

Fandaharana 13Ny famondronana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32Ny lalao sy fanatanjahan-tena . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33

Fandaharana 14Ny fandaharana an’erana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34Ny sakafo ara-pahasalamana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35

Fandaharana 15Ny faminavinana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37

Fandaharana 16Isa, roa, telo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39

Fandaharana 17Efatra, dimy, enina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40Ny tontolo iainana an-tsekoly . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41

5

Fandaharana 18Fito, valo, sivy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42Ady atao amin’ny doro tanety . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43

Fandaharana 19Folo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45

Fandaharana 20Folo ka hatramin’ny roa polo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47

Fandaharana 21Ny isa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48Ny fanehoan-kevitra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

Fandaharana 22Ireo isa manana ny lanjany manokana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50Ny zo haneho hevitra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

Fandaharana 23Manisa, mikajy, manao lalao manodidina ny isa (1) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52Ny fahaiza-mihaino ny hafa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53

Fandaharana 24Manisa, mikajy, manao lalao manodidina ny isa (2). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55

Fandaharana 25Manisa, mikajy, manao lalao manodidina ny isa (3) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57

Fandaharana 26Manao lalao manodidina ny teny (1) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58

. . . . . . . . . . . . . . . . . . 59

Fandaharana 27Manao lalao manodidina ny teny (2) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61

Fandaharana 28Mamaky teny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63

Fandaharana 29Manisa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64Manana ny maha izy azy ny kolontsaina malagasy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65

Fandaharana 30 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Mizaha izao tontolo izao . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67

Fandaharana 31 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69

Fandaharana 32Ny fetin’ny sekoly . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70Ny fetin’ny sekoly . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71

Fandaharana 33Ny fetim-pirenena . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72Ny fetim-pirenena . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73

Fandaharana 34 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75

Fandaharana 35 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77

6

« Sady milalao no mianatra » : fomba iray izany ahazoana misarika ny sain’ny zaza ho liana amin’ny asa rehetra ataony ao an-dakilasy. Tia milalao ny zaza, ka mety raha miendrika lalao avokoa no ianarany ireo taranja andrantoany fahalalana, sady fametrahana sahady ny fototry ny ho fahaiza-manaony.

« Sady milalao no mianatra » izay no tanjon’ity fandaharana O!O ity. Ho hita ato

manoratra, ny fanisana sy ny fahaiza-miaina, eo koa ireo tantara kely an-tsehatra, ary eny antsefatsefany eny ny fampihomehezana mitondra tsiky. Natao amin’ny endrika lalao avokoa izany, mba hialan’ny zaza amin’ny

« Sady milalao no mianatra » :

an-tsekoly.

Koa alao hery Rankizy, mahaiza milalao sady mianatra !

Sasin-teny

7

Fomba fampiasana ny boky Fandaharana O!OTOROLALANA ANKAPOBENY

Iarahantsika mahafantatra fa efa misy ny Fandaharana O!O azo henoina (radio sy kapila mangirana). Ankehitriny, natao an-tsoratra izany fandaharana izany

Kanefa ho antsika tia mianatra sy mazoto, dia mitoetra ao an-tsaina hatrany na ny teny na ny soratra.

– ho an’ny ankizy mianatra an-dakilasy – ho an’ny ankizy tsy an-dakilasy

– ho an’ny mpampianatra – ho an’ny mpanabe izay mitaiza sy mikolokolo ny ankizy tsy an-dakilasy

– ho tahirin-kevitra ampiasain’ny mpampianatra ao an-dakilasy, azony ampivadiana amin’ny sahanasa efa mahazatra ny mpianany izany

–dakilasy kirakiraina miaraka amin’ireo mpanabe azy

Azo ampiarahina amin’ny Fandaharana natao henoina ihany koa ity boky ity.

Resaka ifamaliana ny endrika isehoan’ny lahatsoratra ao. Misy mpandray anjara isan-karazany ihany koa.

– eo amin’ny takila havia no ahitana lahatsoratra azo atao vakiteny, miresaka ny fomba fanoratana,

– eo amin’ny takila havanana no ahitana

Eny ampovoamboana eny, misy tantara kely an-tsehatra azon’ny ankizy lalaovina tsara.

Eto am-pamaranana dia ankinina amin’ny fahaiza-manaon’ny mpampianatra sy ny mpanabe ny fampiasana araka izay mahamety azy ny boky, sy ny fampandraisana anjara feno ny ankizy.

ooo

Fomb

IIss

KaKaneneffaa hnan ny sooo

– hh– hoho aan’n’nyny

Laitotozy : Babakoto a, Babakoto ! Avia aty ialahy tantaraiko zavatra ! Avia koa i Sifaka raha hihaino e.

Fa misy inona leitsy ry Laitotozy a ? Fa avy taiza indray ialahy io ?

Laitotozy : Avy tany am-pianaran-dry Naivo sy Mira aho e.

Dia inona no hitan’ ialahy tany ?Laitotozy : Tany an-dakilasin-dry Naivo sy i Mira aho, dia misy tsipitsipika, ny sasany mahitsy, ny sasany bilabila, ny sasany boribory dia misy rambony. Be dia be izany a ! Dia tondroin’ ilay ramatoa lehibe, ny ankizy kosa miteny.Ankizy : Hay mamaky ny “o”, ary manoratra koa.Laitotozy : Ny an’ ny ankizy rehetra, manao hoe “o”, ny an’ i Naivo ihany no hafa

Inona daholo izany ? Henoy tsara fa hohazavaiko a. Ilay

ramatoa lehibe dia mpampianatra, ilay tsipitsipika tondroina nolazain’ ialahy teo no soratra, ary ireny soratra tsirairay ireny, dia samy manana ny vakiny avokoa fa tsy hoe mitovy daholo akory.Ilay boribory mety samy misy rambony, saingy ny iray rambony ambony, dia ny iray rambony ambany. Tsy mitovy ny vakin’ ireo.

Ny rambon’ i Laitotozy izany ambony sa ambany ?

Laitotozy angaha soratra ka hoe

rambony ambony na ambany ry Babakoto a Fa taiza no nahaizan’ i Sifaka

an’ izany ? Ialahy angaha efa nianatra ? Taiza leitsy no misy sekoly ho an’ ny

gidro a ! Fa izao, jereo fa any an-dàlana rehetra

hafa, fanondroana tanàna, hafatra ho an’ ny mponina, be dia be hoy aho.

Sambatra leitsy ialahy koh ! Mbà ampianaro leitsy ‘zahay mbamin-dry Laitotozy fa mahamenatra tsy mahay na inona na inona !

Na aiza na aiza anie dia ahaizana mamaky teny avokoa e. Ary tsy tokony hiandry boky fotsiny ialahy isany.

Babakoto a, Babakoto a, tsy sarotra anie ny mianatra mamaky teny e ! Henoy ange ity hira ity e !

vo va vi ve Mi- vo vo vo va va vo ve ve

Oay, maha-

Mbà ampianaro aho e. Tena tsara.

Maika ery aho mbà hianatra an’ izany. I Naivo iny leitsy kamokamo hianatra ! Marina raha tsy hitovy amiko Babakoto iny raha tsy miezaka tsara !

Laitotozy : Bababbbakakaka otototooo a,a,a,a, BBBBabbbabbakakakototoo !! AvA ia aatty iaialalahyhy tanantatararr ikikikooo zazaaavvavav trtrtrt aaaa ! AvAvAviaia kkoaoa ii SSififakakaa

rarar mmbmbononyy ammama bobb nyyyy nna a aaFFaa taiiza

Fandaharana 01 Fandaharana O!O « Sady milalao isika no mianatra ! »

Ny tontolon’ny vakiteny

8

Neny : Lemaro a ! Lemaro a. Avia ianao e ! Lemaro : Fa iza ko àry izany antsoin’ i Neny izany ?Neny : Lemaro a, avia ange ianao.Lemaro : Izaho mihitsy angamba izany antsoin’ i Neny izany kah !Neny : Lemaro a ! Botalahy a ! Ianao ve tsy antsoina e ?Lemaro : Hay ve izaho izany Lemaro izany e.Neny : ie, fa iza indray ?Lemaro : Angaha tsy i Botalahy no anarako fa izany Lemaro izany indray ?Neny :anao ato an-trano.Lemaro : Ie, Botalahy no anarako.Neny : Tsy tena anaranao “Botalahy” fa anaram-bosotraLemaro : Fa inona koa izany anaram-bosotra izany ry Neny ?Neny : Anarana nomena anao fony mbola zazakely ianao.Lemaro : Fa maninona ry Neny ?Neny : Taloha mantsy ianao, dongadonga kely, botabota dia...Lemaro : Dia izay izany no nanaovana ahy hoe Botalahy ?Neny : An an, dia izao ianao lehibe, efa hianatra, feno enina taona dia aleo antsoina amin’ ny anaranao amin’ izay.Lemaro : Fa iza moa ry Neny no tena anarako ? Lemaro ve ?Neny : Lemaro no fanampin’ anaranao.

Lemaro : Tsy anarako izany ny hoe Botalahy ?Neny : Anaram-bosotra hoy aho

Lemaro no fanampin’ anaranao. Ireo no voasoratra ao anaty kopia.

Lemaro : Inona koa izany kopia izany ?Neny : Taratasy misy ny momba anao rehetra izany.Lemaro : Misy ny mombamomba ahy ahoana ?Neny : Misy ny anarana sy fanampin’ anarana, ny daty, ny taona sy toerana naterahana, ny anaran’ i Dada sy Neny koa.Lemaro : Atao inona io kopia io ?Neny : Ampidirana anao hianatra, sady ilaina amin’ ny zavatra be dia be.Lemaro : I Neny koa izany manana kopia ?Neny : Ie, manana aho, i Dada koa manana, i Vero manana, ny olona tsirairay manana kopia daholo raha vao terakaLemaro : Raha tsy manana izy izany dia ahoana ?Neny : Dia tsy maintsy maka any amin’ ny biraom-panjakana.Lemaro : Hay ve e. Mazava izany ry Neny.

bola

nga

y hoe

a

Iza moa aho ?

9

01

Rafody : (Misiotsioka) Rafody marina ! Misaotra an’ ialahy

mamangy maraindraina. Fa misy vaovao angaha ? Rafody (Misiotsioka)

indray izany any am-pianaranan-dry Naivo sy Mira ! Aleo ary antsoiko i Sifaka dia hiaraka ho any izahay. Ô lehity ry sifaka ! Ô ry Sifaka ! Haingana ! Haingana hoy aho ! Haingana be da be ialahy ! hoy aho

Fa ahoana lehity ? Inona koa ary no dikan’ izany “haingana be da be “ izany ? Haingana fotsiny dia ampy lehity, na hoe malaky.

“Haingana fotsiny dia ampy” ary ialahy e. Andao fa tonga teo Rafody hilaza vaovao.

Dia sioka sy hirahira tsy misy dikany indray izao izany.

Ialahy no tsy mahalala, koa tsy misy dikany, tsy misy dikany. Misy zavatra

dry Naivo sy i Mira, ka andao ho any dia ho

hitan’ ialahy raha mandainga Rafody. Andao ary e. Dia hianika ilay hazo ao

Dia hohitantsika eo izany.

“Nody i Mora”

Fa ahoana lehity ry sifaka no averina

(Mihomehy) Hitan’ ialahy amin’ izany ! “mody i Mora” fa tsy “mora i moda” an’ ialahy izany ! Averimberina lehity dia amin’ izay hay tsara a, sady tsy mora hadino fa tadidy foana. Azon’ ialahy ? FEHEZANTENY izany.

mianatra ô ! Mody i Mora … Henoy aloha e. Henoy fa mbola mitohy

izany. Eny tokoa !

“Mandraoka ny ombiny mody i Mora”

Andao, andao isika sy ialahy hody ry Sifaka fa sao roahin’ i Mora mody eo koa ny gidro a.

Tsy lainga fa tena Babakoto marina ialahy ity kah !

Fandaharana O!O « Sady milalao isika no mianatra ! »Fandaharana 02

Ny fehezanteny

10

Mpitantara : Rehefa asabotsy Rankizy, dia mankany an-tsena i Lemaro sy i Vero ary ny Dada sy Neniny. Mivarotra ny vokatra sady miantsena izy ireo amin’ io fotoana io.I Vero moa no kely indrindra, tsy mahazaka afa-tsy entan-kely izay izy, anefa dia faly ery izy Rankizy, miaraka amin’ i Dada sy Neny ary ny anadahiny. Any koa moa no ifankahitany amin’ i Nenibe sy Dadabe, ka vao mainka mitombo ny hafaliany. Indray asabotsy izay anefa dia nisy zavatra nitranga. Henoy ange ny tantara e.

Neny : Mbà haingakaingana ry Vero a. Indry toa any aoriana any foana.Vero : Eny Neny a, mandeha moramora aho kah… Hay, hay, hay ! Marary mama a, hay ! Lemaro : Oay, nianjera i Vero ! Tapaka izay ny tongony ! Neny : Fa maninona ? Naninona indry ?Vero : Mama a, marary be ny tongotro ! Folaka angamba.Dada : Andray ! naninona re ity zanako e ? Naninona ianao e ?Neny :bozaka etsy izy aloha e.

Dada : Avia raisin’ i Dada ! Vero : Marary be ny tongotro ! Folaka, mety tapaka mihitsy angamba.Lemaro : Aza mitomany Vero a. Eto anie izahay mbamin-dry Dada sy Neny miaraka amin-dry !Vero : Marary be aho. Marary be ts’ inona kah !Neny : Sao dia misy tapaka re rainy ao ?Vero : Ento any amin’ny dokotera aho Dada sy Neny a. Tena marary ange e.Dada : Andao ary e. Sady mifanakaiky ihany anie ny dispansera sy ny tsena e. Eo babeko ny zanako. Ô ry Lemaro a, ampio kely i Neny hitondra ny entana.Lemaro : Eny ry Dada. Aleo ary hoentiko ireny entana ireny amin’ izay dia mbà maivamaivana i Neny. Aza manahy Vero ; kely sisa, efa akaiky atsy ny dokotera e.

Vero : Faly mihitsy aho manana an’ i zoky. Eo koa i Dada sy Neny. Tia ahy ange izy ireo Rankizy e. Izaho koa tia an-dry zareo ary tsy foiko mihitsy izy ireo.Tianareo ho haino ny tohiny ?Amin’ ny herinandro toy izao àry, henoy ny tohin’ ny tantarako.

Ny ankohonako

11

02

Hiara-milalao amin’ ny ankizy isika roa lahy anio ry Sifaka.

Andao ary e !

Mora, Vaviroa, Mira,Naivo– E, e, Rankizy a, andao isika hanao ankamantatra toy ny tamin’ ilay farany iny

– Ie, ie, andao e ! –Naivo, dia izaho no farany– Ary i Babakoto sy i Sifaka angaha tsy ampanaovana ?– Tsy mahay leitsy ireo fa aza mananihany a ! –minaonaona” ?– Izaho mahay ! Dadabe Razefa anefa izany.(Hehy) – Diso izany ! Afa-po ?– Manisa 3 aho ! Isa, roa…– Aoka aloha ! Fantatro ! Voatavo”– Voatavo angaha minaonaona ! Afa-po ? Isa, roa, telo ! Anefa, “Amponga” !– An’ i Naivo indray izao...–

tsy mahay manoratra “o”.– I Mira tsy mahazo miteny !– Inona fa tsy alika ! “o, o” foana anefa tsy mahay manoratra “o” akory.(Hehy)–“Samy mitady anaran’ olona misy hoe “o”– Izaho mahay ! “Noro” ! – Mahay i Mira. Ary i Mora ?– Mahita aho iza re e ? … “Rakoto” ! – Mahay koa. Ary i Naivo mahita ?– Ahoana aho no tsy hahita ! “Bemaso” ! – Mety ihany fa tsy anaran’ olona izany.– Bemaso ilay ity no niantsoan’ i Neninay ahy fony izaho mbola kely !(Hehy)

ny ankizy izany. Andao koa ary isika sy ialahy mbà hanao

izy anefa tsy mahazo miditra an-tsekoly.” Iza indray fa tsy izaho Babakoto

indray izany. Ialahy koa aza mbà toa izany koa !


Ny teny

12

Mpitantara : Tadidinareo ve ny nanjo an’ i Vero tamin’ ny fandaharantsika teo aloha Rankizy ? Soa ihany fa voatsabo haingana izy. Ary eo amin’ ny Dadabeny sy Nenibeny izy izao. Tsy dia lavitra loatra ny toeram-pitsaboana manko izy ireo. Mbola nasain’ ny dokotera niverimberina any aminy foana i Vero mandra-pahasitrany tanteraka.Henoy tsara ary ange Rankizy ity miseho ity eo amin’ny anakavian-dry Vero.

Vero : Neny a, tsara fanahy ilay dokotera ô ? Tambatambazany foana aho ange, dia tsy mitomany mihitsy.Neny :nahita an’indry tsy nikonainaina e. Soa ihany fa tsy nisy taolana tapaka. Tsy nilaina akory hono ny nanao radioNenibe : Soa ihany retany e ! Any amin’ ny hopitaly lehibe anie vao misy radio e ! Lemaro : Fa angaha tsy mety raha io radioben’ i Dadabe sy i Nenibe io no atao ka ?Dadabe : Radio

lehiroa. Any amin’ ny hopitaly no ahitana azy lehitsy a. Hita daholo izay ao anatintsika

radio izany Lemaro a : ny taolana, ny tratra… hita ao daholo izany lehitsy a ! Ialahy ity koh lehitsy ! Lemaro : Hay ve, radio tsy mbà misy tantara sy hirahira ny radio-ndry Dadabe.

(Do, do, do…)Dadabe : E ! Misy mandondona izany, fa isika

varian-dresaka. Mbà jereo kely izany Lemaro azafady.Lemaro : Oay ! i Dadatoa sy i Nenitoa ry Neny a ! Manao ahoana Dadatoa sy Nenitoa ?Dadatoa sy Nenitoa : Manao ahoana Lemaro.Lemaro : Mandroso ianareo e. Dadatoa sy Nenitoa : Aiza i Vero ?Vero : Ato aho ry Dadatoa sy Nenitoa.Nenitoa : Manao ahoana indry izany ry Vero ? Indry koa tena manaitra koh. Vao nandre hoe naratra indry dia lasa nankety izahay.Vero : Fa angaha moa izaho naratra ry Dadatoa sy Nenitoa. Folaka ange ny tongotro e. Nobaben’ i Dada aho nandeha tany amin’ ny dokotera tsara fanahy be izay. Izaho ko ange tsy nitomany akory e !

Dadatoa : Ireto ny voankazo ry Vero a. Ilay akondro mavokely tiandry ireto.

Lemaro : Dia izaho ve izany tsy mbà mahazo ? Ny ahy koa

anie ny tongotro saika folaka tamin’ ilay nanao baolina iny e ! (Hehy)Vero : Omeko daholo ianareo e ! Ataoko anankiroa mihitsy ny an’ i Lemaro.

Lemaro : Misaotra ry Vero.Neny, Neny, ireny tamy ireny

koa i Neniraivo sy Dadanaivo ! Dia iny koa i Dadafara ! Oay, toa

samy mivimbina harona daholo izy izany !

Dadabe : Ampandrosoy ry zareo e. Hitsidika

raha ny fahitako azy izany.Vero : Tena faly aho izany ! Efa mahazo mitsangana aho ve ?Dadabe : ‘ ndray, ‘ ndray… Aoka aloha koh !

Ny havako

13

03

Vaviroa : Tsy naka rano indray ilay Mora iny fa tonga dia nandeha nilalao an! Andana izy antsoy malaky ry Mira a.Mira : Mora a, Mora a, ô ry Mora be marenina a. Jereo fa manao tarehy ratsy fotsiny izy.Vaviroa : Mandehana atero any amin’i Mora iny siny iny a, dia asaivo maka rano izy.Mira : Eny ary e!Mora be lalao ô! Inty ny sininao ô!

Andao lehity ry Sifaka hiaraka amin’ i Mora isika. Mampalahelo izy fa mbola te hilalao kanefa nanateran’ i Mira siny.

Ka anjarany anie izany ny mantsaka anefa tsy nataony. Maditra izy izany.

Andao leitsy ampiantsika izy fa tsy maninona.

Ka ialahy angaha mahazaka siny ? Miaraka aminy fotsiny isika ;

amin’ izay izy mazoto fa misy namana. Tandremo ary sao kamo fa mety

hiverina im-betsaka. Mety indroa, mety intelo, mety tsy fantatro

Na roa, na telo, na tsy fantatro, tsy maninona fa andao.


Ny litera O I A

14

Lisy : Tatanta a ! Tena tsara tarehy akia izy izany ry Vero ! Vero : Ny inona e ?Lisy : Ka ireny kapa be vaovao an-dry ireny ! Vero : Hay ve. Vao novidin’ i Dadanay akia ireto ry Lisy a ! Lisy : Fa maninona akia ry Vero ?Vero : Miaro ny tongotro akia ! Mbà tsy ho voa toa an’ i Lemaro.Lisy : Fa naninona i Lemaro ?Vero : Oay, naratra be anie akia ny tongony. Voan’ ny vakin-tavoahangy.Lisy : Hay, hitako izy no mbola mikotringa foana. Dia ahoana akia ry Vero ?Vero : Nentina tany amin’ ny dokotera mihitsy izy !Lisy : Dia notsindronina ve ?Vero : Ie. Dia izay no nividianan’ i Dadanay ity kapa ity ho ahy.Lisy : Hay ve !Vero : Tsy maintsy harovana akia ny tongotra a.Mpitantara : Tamin’ izay indrindra dia iny i Badoda tamy nihazakazaka.Vero : Fa maninona koa i ty Badoda no mihazakazaka be ohatra io ?Badoda :miandry ery. Ianareo aty be resaka fotsiny.Vero : Fa haninona anefa ?Badoda : Efa hoe haka paiso any an-tsirin-kazo koa inona indray !Vero : Fa angaha hadinon’ i Badoda ny nahazo an’ i Jaona kely ?Badoda : Tadidiko i Jaona kely. Ilay tamin’ ny herintaona ve ?Lisy : Ie, toa nampidirina hopitaly mihitsy izy tamin’ iny ! Badoda : Ny an’ i Lisy koh ! Vero : Ka izany indrindra anie ry Badoda e ! Lisy : Eny hoy aho ry Vero; raha mianjera eny ambonin’ ny hazo eny anie ry Badoda ka tapaka ny tongotra e !

Vero : Izany indrindra ! Tsy tokony hianikanika raha izany sao dia maratra eo ! Sa Badoda te hiditra hopitaly ?Badoda : An, an ! izany aloha dia tsy hisy e.Vero : Ka izay no hitandremana.Badoda : Ka raha izany dia tsy haka paiso sy manga intsony aho.(Kotroka)Vero : Oay, kotroka be izany andro izany fa andao hody haingana.Lisy : Efa mitady hilatsaka mihitsy izany orana izany ! Badoda : Ka tsy hilalao amin’ ny orana izany ?Vero : Mankarary ry Badoda a, mety hampikohaka sady mahavoan’ ny sery.Lisy : Raha avy ny orana dia tokony hialoka tsara aloha ange. Rehefa mijanona ny orana vao mahazo mody. Sa tsy izany ?Vero : Fa tsy eny am-body hazo kosa.Badoda : Fa maninona ry ireto ?Vero : Sao dia latsahan’ ny varatra kah !Lisy : Andao ary andeha hody sao dia kotsa

Vero : Eny ary e. Sady izaho tsy te hialoka eo ambanin’ ny hazo izany.

Fitandreman-tena amin’ny loza

15

04

Ela ela leitsy ialahy ry Laitotozy tsy hita. Fa taiza ialahy io ?Laitotozy : Narary leitsy ny tongotro. Tadidin’ ialahy isany ilay izaho nitsikilo tany am-pianaran-dry Naivo sy Mira iny ?

Dia ahoana lehity ?Laitotozy :aho, dia natosik’ilay ankizy tampoka ilay dabilio, dia tery tao leitsy aho a !

Saika maty ialahy izany ? Dia mbola sahy mankany ialahy sa tsy ho any intsony ?Laitotozy : Mbola ho any aho fa mitandrina tsara sao maty tanora eo !

Mety ny an’ ialahy. Mandehana ary mankany anio, dia tantarao anay indray izay zava-misy rehetra any.

Marina tokoa leitsy izany ry Laitotozy

Mpampianatra : Anjaranareo izao Rankizy. Mitady teny hafa misy ireo litera efa nianarantsika, dia miampy ireo vaovao. Avereno

aloha hoe ny fehezanteny niaingantsika teo.

“Mitango anana i Mira”Mpampianatra : Mitadiava teny na fehezanteny hafa ary ianareo. An’ i Mira ! Mira : “Mitoto vary i Neny”Mpampianatra : Tsara. An’ i NaivoNaivo : “Tonga ny tirain”(Hehy)Mpampianatra : Aza iomehezanareo izy Rankizy fa marina ny azy.

Fa izao, teny frantsay izany “train” izany.

Mira : Izaho Ramose mahay ny dikany ! Mpampianatra : Lazao hoe ry Mira ! Mira : Fiarandalamby ! Mpampianatra : Ahoana tsara izany ry Naivo ny fehezantenin’ ise teo ?Naivo :Mpampianatra : Tsara ! Mazava aminareo ?Mpianatra : Eny Tompoko !

Izany ve ry lehity no hitan’ ialahy tany ry Laitotozy ?Laitotozy : Nihomehezan’ ny ankizy hoy aho i Naivo niteny hoe “tirain”

Sady tsy gasy anie no tsy vazaha izany hoe “tirain” izany e ! “Train” no izy raha teny frantsay.

Izaho leitsy efa nandeha “torain” ! Tamin’ izaho mbola kely.

Efa hoe “train” hoy aho, ka hoe “torain a, torain” !

TRAIN ! TRAIN !


Ny litera N T M

16

Badoda : (sioka) Lemaro a ! Lemaro : Ahoana leitsy ? Ary ho aiza izato izy sa nirahin’ ny olon-dehibe ?Badoda : An, an, tsy nisy naniraka ahy ! Fa inona no nataon’ i Lemaro izao ? Henoko hatraty ialahy manao ilay hirahirantsika tany am-pianarana.Lemaro :Efa natoron’ i Neny tsara ny fanaovana azy aho. Ny an’ ialahy angaha efa vita ?Badoda : An, an !Lemaro : O, oay ! Dia ahoana ilay nolazain’ i Madama ?Badoda : Efa nianarako tsianjery tsara leitsy ireny ry Lemaro a. Efa haiko tsara raha manadina ahy izy !Lemaro : O, oay ! Dia ialahy izany anie ilay boloky nolazain’ i Madama ! Badoda : Fa inona izao no mampihomehy an’ i Lemaro eo izao ka ?Lemaro : Izao anie no nolazain’ i Madama leitsy e : “Tokony hanana andraikitra isika rehefa tsy mianatra”, dia tsy atao tsianjery fotsiny ny

lesona ry Badoda a ! Badoda : Ka Raivo anabaviko ihany anie leitsy no manao raharaha e ! Lemaro : Hitako ialahy ry Badoda no toa sorosorena foana ! Badoda : Ka ialahy isany tsinona ela vao tonga milalao ! Lemaro : Dia hilalao irery eo izany ialahy ry Badoda. Ny ankizy namana rehetra anie leitsy izao ry Badoda mbola samy manao ny raharaha ny avy any an-trano daholo e ! Badoda : Ka misy hanampiako an’ ialahy ary ve ?Lemaro : Izao angamba no tsara : sao dia misy tokony ataon’ ialahy aloha any an-tranonareo any ? Sakafon’ilay reniakoho ao aminay ao, dia ilay alika kely koa, sady mazoto homana be izy io.Lemaro : Hitan’ ialahy izany ! Haingana ary, ny ahy ity efa ho vita.

Badoda : O, oay, andeha aho aloha izany hanome azy ireo.mianatra ,, dia tsyyy atao tsianjjjery yy fotsiny yy nyyy hanome azyyy ireo.

Ny andraikitro !

17

05

Rafody : (sioka) Babakoto, Babakoto, avy indray ny

akaman’ ialahy. Jereo ange izy fa tamy iny ! O ! Tsy mbà naman’ ialahy angaha

lehity ry Sifaka ity Rafody kely ity ? Rafody

adala. -Adala angaha Rafody ?- Namako ihany izy, fa tsy mahay miteny

dia tsy voako loatra. O ! Manao ahoana Rafody ! Salama

tsara ve ?Rafody : (Sioka)

A ! Vaovao tena tsara ! Misy vorona mahay ny tenin’ ny olombelona hono ho avy aty amintsika ? Sady ho lasa namantsika ? O Oay ! O…Rafody : (Sioka)

Ento aty ary izy Rafody. Ento aty. Vorona mahay ny tenin’ ny olona ahoana

izany ry Babakoto ? Aza mampiesona eo ialahy ! Ny vavan’ ialahy moa rahoviana no

tsy hiteny. Jereon’ ialahy fa indreto rizareo fa tonga sahady. Jereo !

Oadray ! Toa tena marina ! Hay moa ny boloky mahay ny tenin’ ny olona tokoa !

Rafody : (Sioka)

Manao ahoana ianareo roa lahy ry Babakoto sy Sifaka ? Boloky no anarako; efa henoko tamin-dRafody daholo ny zavatra fanaonareo. Te ho namanareo koa aho, ka asa raha tianareo.

Tianay ianao kah ! Ooo… Namanay ianao manomboka… manomboka… rahoviana moa ry Sifaka ?

An, an, a… Ilay ity koa lehitsy tena mampihomehy ! Namanay lehity ialahy ry Boloky manomboka izao !

Tena faly be aho fa lasa… a… a… valo isika no mpinamana aty antsaha ! An, anaa… valo !

Henoy tsara ary ! Henoy hoy aho ! Izaho, dia ialahy ry Sifaka, dia i Laitotozy, dia Rafody, dia i Boloky… valo ! Dia izaho ! Oe ! Valo be izao !

Valo a valo ! Izay tonga eo amin’ ny vava dia lazaina avokoa ! Mandehana maka vato dia isao mihitsy !

Iray, roa, telo… tsy fantatro… valo ! Hitan’ ialahy fa fantatro ! Valo !

(Hehy) Henoy tsara ! Iray, roa, telo, efatra, dimy ! Dimy isika ! Veloma vetivety aloha fa hitady voankazo ho hanina aho !


Ny litera V Y E

18

Lemaro : O ry Vero a, andao karakaraina ilay akoho nomen’ i Neny antsika ireo ! Vero :Lemaro : indry’ ty koa mbà mora manadino zavatra ! Efa hita fa vantotr’ akoho dimy no

Vero : Dia karakaraina ahoana anefa ?Lemaro : Anaovantsika tranony fa mihenjy fotsinyVero : Marina mihitsy aloha izany e ! Sady ny ao atsimo tezitra mihitsy fa mihinana ny anan-drizareo.Lemaro : Andao ary e ! Sady efa misy volotsangana nentin’ i Dada ao an-tokotany ao.Vero : Ka izao : izaho mitaona ny volotsangana, i Lemaro manao ny valan’ akohoLemaro : Eny e, mety izany. Ity angady kely

anaovantsika ny tranony.Vero : Ary ataovy lalindalina tsara ny lavaka idiran’ ny volotsangana ! Tandremo ny tongotra ry Lemaro ! Lemaro : Aza taitaitra indry fa efa haiko tsara ity angady ity e ! Vero : O ry Lemaro a, sao dia mba kely loatra ary izany tranony izany ! Lemaro : Antonona io retsy a ! Vero : Dia aiza izao ny varavarana ka ?Lemaro : Ity sarom-barika ity no atampona eto, dia tohanana fotsiny, dia izay ! Vero : Dia inona no asiana ny sakafony ry Lemaro ?Lemaro : Marina tokoa izany retsy ! Aleo ity vilia efa ratsy ity no asiana ny rano sy fotsim-bary.Vero : Ka tsy hianjera fotsiny io ! Lemaro : Tsy maninona io e ! Vero : Eny ary koh ! Mpitantara : Vita soa aman-tsara ilay tranon’ akoho namboarin’ izy mianadahy

Vero : Ary andao alaina amin’ izay ny akoho ! (mikoraka ny akoho)Lemaro : Izay ! Ao daholo izy dimy.Vero : Tena tsara be ilay vala o ?

koa izao rizareo ao atsimo.Vero : Ary andao amin’ izay ary hilalao e ! Mpitantara : Teo ampilalaovana anefa izy dahy dia…Vero : Ô ry Lemaro a, fa tsy ireo akoho-ntsika

Lemaro : Eny tokoa. Izy mihitsy ireny ! Iny izao Ikalamara. Marina raha tsy lasa daholo izy izany ! Vero : Andao hoe jerena ilay vala nataontsika ! Lemaro : Oadray ! Tena tsy nahatana azy ilay volotsangana teo ry Vero ! Vero : Eny hoy aho. Vao maimaina kely ilay izy dia nianjera.Lemaro : Ka tokony ho nasiana hazo izany teto dia nafatotra tamin’ ny tariby ny volotsangana.Vero : Sady jeren’ i Lemaro anie e; hay ilay izy iva loatra.Lemaro : Tena marina ny an’ i Vero ! Hay tena tery tokoa ilay tranony ! Vero : Jeren’ i Lemaro koa ange ilay fasiana rano e ! Very daholo ny rano ! Lemaro : Eny e. Aleo hitady zavatra lehibe fa vao hitsahiny dia very.Vero : Andao ary amboarina daholo izany e.Lemaro : Andao ary e. Andao aloha hitady tariby isika dahy.

Ny fanorenam-pahalalana miainga amin’ny traikefa ananana

19

06

Vaviroa : Ô ry Mira a, andao hilalao isika roa ! Mira : Andao hanao tantara fa izaho manana vato be dia be ireto.Vaviroa : Alefa ary e !

Avia haingana ialahy isany ry Sifaka sy Laitotozy. Avia hijery ny ankizy milalao, avia anie e !

Laitotozy, miafena ialahy fa matahotra an’ ialahy anie i Mira e ! Voatoraka eo ialahy, dia efa miteny aho izay.Laitotozy : Izaho lehitsy tsy ho any mihitsy sao dia tery any indray aho. Ny tongotro ary izao mbola marary.

Mandehana ary ialahy mijery an’ i Mora mitoto vary.

Vaviroa : Efa hoe alefa hoy aho, fa toa variana amin’ ireo gidro indry ! Mira : Tsy mahay aho ry Vaviroa a ! Vaviroa : Izao ary e, aleo fa ampiako indry. Ilay…ilay anona tantaraina… Ilay… ilay ianareo sy Mora nangala-pihinana. Mira : Ilay naka saosisy ve ?Vaviroa : Iny indrindra. Tantarao ange.Mira : Dia ity izany i Neny, dia ity i Mora, dia

“- Ô Rankizy a, toa nisy naka ny laoka tato ? Iza

ny naka ny saosisy tato ? - Tsy izaho aloha e ! - Tena tsy izaho koa aloha e ! - Fa iza ary anefa tsy misy saka akory ato an-trano ? Misy matoatoa mangala-pihinana izany ato amintsika ! Lazao haingana fa alazako amin-drainareo ianareo ! - Io Mora io kanjo ry Neny no naka ilay izy ! - Fa angaha indry koa tsy nihinana ? - Ny an’ ny olona iray fotsiny, fa ny an’ i Mora roa ! - Hay ianareo dahy izany no tena manao saka mpangala-pihinana ato ! Ho sazina ianareo dahy. Tsy mahazo laoka intsony ianareo anio hariva. Ao’ zay ! Ary tsy ilaina mamerina intsony. - Ay !- Indry ihany izao no nahatratra antsika teo ! ”Vaviroa : Hitan-dry fa tena mety !

Tantarao ahy, miadana tsara leitsy ry Sifaka. Lava loatra ilay izy teo dia tsy arako. Iza no nihinana an’ ilay… saka ? Iza no nihinana an’ ilay saka sy ilay saosisy ?

(Hehy) Tsy azon’ ialahy mihitsy ilay tantara ! Fa aleo rahampitso tantaraiko an’ ialahy !

Eee…


Ny litera R L S

yy llaoa kaa taalaoaokaa t

20

Neny : Lemaro ! Avia ianao ! Haingana e ! Lemaro : Ahoana ry Neny ?Neny : Izao a : manavy Bebenareo anefa ny Dadanareo tsy ato an-trano.Lemaro : Dia ahoana ?Neny : Mandehana ianao mividy fanafody ho an’ i BebeLemaro : Any amin’ ny farmasia ve ?Neny : Izay indrindra, any amin’ ny “pharmacie”. Efa hainao tsara.Lemaro : Dia inona avy ireto ry Neny ?Neny : Inty ny taratasim-panafody, ireto ny vola, ary tandremo ny fameriny.Lemaro : Eny ry Neny. Lasa ary aho.Vero : Ary izaho ry Neny mba haninona ?Neny : Sasao tsara ilay vilany ao an-dakozia dia fenoy rano.Vero : Dia velomiko amin’ izay ny afo ?Neny : An, an, aleo izaho ihany no mamelona ny afo.Mpitantara : Nony kelikely, tafaverina i Lemaro, sempotra dia sempotraNeny : Hay, tonga sahady ny zanako ! Lemaro : Nihazakazaka be mihitsy aho ry Neny ! Neny : Hendry ity Belohako ity â ! Lemaro : Ireto ny fanafody, dia ity ny famerim-bola.Neny : Aiza hoe… ie, marina ireto. Misaotra izany zanako izany !

Vero : Neny ! Alaiko amin’ izay ve ilay ranomafana ?Neny : Hay, vita sahady ! i Vero kely koa efa tena namana mihitsy ô ! Lemaro : Dia omena fanafody izany i Bebe ?Neny : Ie, aleo vakiana aloha ny taratasin’ ny dokotera.Lemaro : Eny ho’aho, jereo tokoa hoe ry Neny.Neny : Ity in-telo isan’andro alohan’ ny sakafo.Lemaro : In-telo isan’andro ? Roa sisa izany anio ?Neny : An, an. Anio antoandro, dia rahariva.Lemaro : Mino aho fa ho sitrana izao i Bebe.Vero : Aleo izy tohananay mianadahy ry Neny a ! Lemaro : Dia i Neny no mpanome fanafody.Neny : Andao ary e. Tena namana mihitsy ireto zanako ireto.

Ny fahafinaretana noho ny fahatsapana fa ilaina ny tena

21

07

Vaviroa : Hanao mpam-pianatra-mpianatra isika anio.Mira : Izahay telo ihany ve “madama” sa hitady mpianatra hafa ?Naivo : Mbola misy roa teo; i Babakoto sy i Sifaka angaha hadinonareo ?Vaviroa : An, an, ireo ve hahay hianatra ry Naivo ? Avelao fotsiny izy ho eo ! Mora : Andao izay ataon-dry Mira sy Naivo no atao. Vaviroa : “Madama” io ry Mora a ! Mora : Azafady “madama” a ! Vaviroa : Eny ary Rankizy, inona avy moa ry izy dahy no nataonareo tany am-pianarana ?Mira :Naivo :Mira : Dia mbola misy hafa koa fa hadinonay.Naivo : Fa misy hoe “M” fa tsy hainay.Vaviroa : Manisa folo ary aho, dia samy mitady teny misy “G” iray avy, dia mitady iray hafa koa misy hoe “D”. Alefa !

folo ! Mora : Izaho mahita ! “Gisa, miadana”Vaviroa : Mety ny an’ i Mora. Ary i Mira ve mahita ?

Mira :Vaviroa : Ka ny andry ange tonga dia misy azy

ange ! Mira : Gorodona, gorodona. Oe ! Vaviroa : Ary ny an’ i Naivo ?Naivo : Gony, Doda.Vaviroa : Tena mahay koa i Naivo ! Averintsika daholo izy rehetra teo. Alefa ! Alefa miaraka.

Gisa, miadana, gorodona, gony, Doda.

Izaho koa lehity ry Sifaka mahita fa tsy mbô tondroin’ ilay môdama a ! “Kan kan na”

“G” no nasaina tadiavina lehity fa tsy

Hay ilay vorona miboretaka be ireny rehefa mandeha. Mahita aho raha izany. Gavo.

(hehy)

Goavy ! Goavy lehity fa tsy “gavo”-n’ialahy izany !

(hehy)

Vaviroa : HHHHannnaoaao mmmmmpapapamm-mm pipiiannatatrara-m-mpipiaanatatrara Mira :


Ny litera H G D

22

Vero : Badoda sy Lemaro, avia ange ianareo ! Badoda, Lemaro : Ahoana e ?Vero : Tena falifaly aho ry ireto, tena faly be aho nandre ilay vaovao tao amin’ ny radio.Lemaro : Tantarao hoe. Inona izany ry Vero ?Vero : Efa misy vehivavy

Badoda : Sao dia mba tômôbilina izany ? Eto amintsika koa anie efa misy an’ izany e ! Vero : Ka hoe rôpilanina mihitsy hoy aho. Ianareo kosa ange tsy mba mihaino radio dia tsy maheno an’ izany ! Badoda :mitondra olona be dia be ireny ?Vero : Ilay tena ngezabe ireny kah ! Dia manidina ela be eny ambony eny, dia mitondra entana be dia be koa.Badoda : Tena mba sahisahy kosa izany vehivavy izany ! Dia tsy fanina ve hono izy ?Vero : Ianareo koa tsy… ny lehilahy tsy fanina koa ny vehivavy no fanina ?Lemaro : Tena marina leitsy izany lazain’ i Vero izany.Badoda : Ialahy koa angaha naheno an’ izany tamin’ ny radio ?Lemaro : Mihaino aho lehity a. Zavatra betsaka lehity no lazain’ ny radio. Efa vitan’ ny vehivavy daholo anie lehity na mitondra rôpilanina, na mitondra sambo.Badoda : Dia misy vehivavy manao saofera-na kamiô koa izany ?Vero : Ialahy koa mba mampihomehy ! Rôpilanina sy sambo ary hainy, koa izay kamiô-n’ ialahy koa no tsy hainy ?Badoda : Misy vehivavy koa ve

leitsy manao…Vero : Na inona na inona lazain’ i Badoda dia misy ! Misy hoy Dadanay. Vitan’ ny vehivavy daholo ny asan’ ny lehilahy.Badoda : Dia misy vehivavy manao minisitra ve ?Vero : Efa hoe misy ! Misy

minisitra gasy lehity ! Vehivavy ! Badoda : Hay ve ! Fa izao… Ny asa vitan’ ny vehivavy koa ve lehity vitan’ ny lehilahy ?Vero : Inona ohatra ?Badoda : Ohatra hoe : lehilahy mpahandro sakafo, lehilahy mpanjaitra…Vero : Efa ataon’ ny lehilahy daholo leitsy izany a ! Mamanay koa ary rehefa tsy ao, dia ny dadanay no manao ny raharaha rehetra. Izy no mahandro vary, no mampirin-trano, manasa lamba.Badoda : Dia mitovy izany ny lehilahy sy ny vehivavy koh ! Vero : Tena mitovy tsara mihitsy lehity a ! Izaho izao rehefa lehibe dia hanao mpitondra rôpilanina. Tsy matahotra ny ho fanina izany aho.Lemaro : Angaha ! i Vero tsy hanao veterinera indray ?Vero : Tiako daholo izany ! Tsy misy asa ratsy ry ireto a !

Ny fitovian’ny olona rehetra : na lahy na vavy

23

08

Manao ahoana daholo ry zalahy ? Manao ahoana

Razoky, salama ianao ry Babakoto ?

rehetra namana ! Samia aloha mipetraka fa aza mijorojoro eo.

Mino aho fa misy vaovao be dia be avy any amin’i Laitotozy, na avy any aminao ry Boloky. Rafody moa tsy hay tsy hay intsony izay lazainy.Laitotozy : Misy tokoa ny vaovao, fa i Boloky no tena mahalala zavatra betsaka satria izy no miaraka amin-dRaolombelona. Izahay ary raha vao hitany dia enjehiny koh !

(sioka) Marina izany, milalao ny ankizy

Zanabelo, mihinan-tain-delo” Avereno hoe ry Boloky fa tena tiako

izy teo ! “Isa, roa, telo, rain’ i Zanabelo, mihinan-

tain-delo” Isa, roa, telo, rain’ i Zanadelo

mihinana … a… inona moa izy teo ry Boloky ? Jereo kely aloha ity Rafodin’ ialahy ity

ry Babakoto ! Mijijy mihitsy izy rehefa mandihy, sady jejojejo ery; asa koa izay tiany ambaraRafody : (sioka)

Vokatra be hono ny vary, ka hijanona hihinana any izy mianakavy rahariva.

Ary i Laitotozy toa mijaridina ohatry ny jiro fotsiny ?Laitotozy : Variana mijery sy mihaino anareo leitsy aho ry Sifaka. I Babakoto tsy mahay mamerina ny tenin’ i Boloky, Rafody mandihy sy misioka tsy misy mahalala afa-tsy i Babakoto. Tsy hitako intsony izay lazaina e !

Ahoana aho no lazain’ ialahy fa tsy mahay ? Avereno hoe leitsy ry Boloky.

tain-delo.

telo, rain’ i Zanadelo, tena mampalahelo, ao ambanin’ ny elo…”

(Hehy)


Ny litera J B K

aiin i ZaZa

24

Mpitantara : Zaza mitovy taona i Lemaro sy Voahirana; samy valo taona izy ireo. Mpiray tanàna, ary mifanolo-bodirindrina mihitsy. I Lemaro dia zazalahy efa ta ditra an-tsekoly, fa i Voahirana kosa dia zazavavy tsy mbola nandingana ny varavaran-tsekoly hatramin’ izao. Tandremo anefa; tsy ilay zaza mirenireny fotsiny any an-dalambe ireny anefa i Voahirana, fa zazavavy kamboty ray, ka voatery manampy an-dreniny tsy diny, sady maro zandry rahateo moa izy. Indray maraina, andeha hianatra i Lemaro, dia nanara-dia azy i Voahirana. Henoinareo ange ny tantara.Voahirana :Lemaro iny hoentiko dia mba toy ny ankizy mianatra tokoa aho.Lemaro : Iny ary e ! Dia aiza anefa indry no hiverina ?Voahirana :ihany kah !Lemaro : Ka maninona anefa indry ry Voahirana raha asaina ampidirin’ i Nenin-dry mianatra ?Voahirana : Ka izy anie tsy manam-potoana mihitsy ry Lemaro e ! Vao maraina be mihitsy izy dia efa lasa manasa lamba.Lemaro : Sady izao ange ry Voahirana, vao misy sekoly vao vita indray anie eto amintsika.Voahirana : Tsy izany ange ry Lemaro fa izao e : tsy maintsy manampy an’ i Neny mitady vola aho.Lemaro : Fa inona moa anefa izao ny asa ataon-dry ?Voahirana : Mantsaka ho an-dry Zety aho ry Lemaro, dia avy eo manao irakiraka. Lemaro : Fa angaha moa tsy henon-dry tamin’ ny radio hoe tsy azo ampiasaina ny zaza tsy ampy taona ?Voahirana : Efa henoko ihany.Lemaro : Indry ange ry Voahirana tokony hianatra, tokony hahay hamaky teny sy hanoratra ohatry ny ankizy rehetra.Voahirana : Mba tiako mihitsy ange izany e !

Lemaro : Fa maninona anefa raha miteny amin’ ny mamanareo ?Voahirana : Efa niteny taminy aho fa tsy hitako izay valiny. Mbola sahirana be foana hono izy.Lemaro : Oay ! Inty eto Madama ! Aleo fa tonga dia resahiko aminy. Manao ahoana Madama ?Madama : Manao ahoana Lemaro ?Voahirana : Manao ahoana madama ?Madama : Manao ahoana ianao, ary…Lemaro : Entiny kely hono ny kitapoko Madama, fa mba te hianatra hono izyMadama :mianatra ?Lemaro : Mitovy taona izahay, samy valo taona.Madama : An an… Fa ahoana ?Mpitantara : Dia nolazalazain’ i Voahirana tamin’ i Madama teo ny mombamomba azy, ka, hoy i Madama hoe : Madama : Andraso fa hiresaka amin’ ny mamanao aho.Voahirana : Misaotra Tompoko.Lemaro : Hianatra izany i Voahirana rehefa kelikely a ! Dia hiaraka andeha hianatra izany isika ! Voahirana : Ie !

Ny zo hianatra

25

09

Naivo : Mira ô, andao isika sy indry ihany no miara-milalao, fa ireny mananihany antsika fotsinyMira : Andao ary e. Etsy akaikin’ ny zozoro etsy isika dahy no hipetraka.Naivo : Fa iza iretsy mipoitra avy atsy ambadiky ny hazo iretsy ?Mira : Iza fa tsy ry Babakoto sy Sifaka ireny. Aleo ry zareo hiaraka amintsika fa tsy maninona.Naivo : Ankamantatra toa ilay nataontsika farany no atao a ! Mira : Izaho mahita, izaho mahita ! Naivo : Alefaso ary ! Mira : Izay mahita teny betsaka indrindra misy hoe “p” no mandresy. Raikitra ?Naivo : Sady manao izany no mieritreritra teny

Mira, Naivo : Isa, roa, telo, efatra, dimy, enina,

Naivo : Aoka aloha, aoka aloha ry Mira, fa tsy mety a ! Samy mitady fotsiny, dia samy miteny. Mira :Naivo :hitandry ?Mira : Efatra. “poara, papay, mofo dipaina,

polisy”Naivo : Teny misy “Z” indray ary e ! Manisa dimy ihany dia lasa.Iray, roa, telo, efatra, dimyMira : “Zoky, zandry”. An’ i Naivo indrayIsa, roa, telo, efatra, dimy.Naivo : « Vazy, voninkazo ».Mira, Naivo : (tehaka) Oe ! Samy mahay e !

Antsika sy ialahy izao ry Sifaka. Ahoana no anaovana azy ?

Andao fa samy mitady teny misy “p”, ohatry ny nataon’ izy dahy teo ihany !

Isao ary aloha, dia izaho no mitady. Izany ?

An, an. Isa, roa, telo, efatra, dimy. Ba-sy, Basy !

Aiza no misy “p” amin’ izany ? Oay, ialahy koa tsy mahay koh !

Ahoana ny basy no lazain’ ialahy tsy misy “p” ?

“soke voa” haingana ! “Soke voa ! ” (Hehy) “Couchez-vous” indray izao izay.

Naivo : MMiriraa ôô aandnddaoaoa iiisisikkaka sy inni dddry


Ny litera P Z F

26

Mpitantara : I Doda no anaram-bosotra iantsoin’ ny ankizy an’ i Betiana. Raha ny marina, tsy lehibe velively ny vatany, fa zaza faralahy izy ka somary mihantahanta kely sy midongidongy izay, ka raikitra hoe Doda no iantsoina azy. Ho feno enin-taona izy atsy ho atsy, ary efa maniry mafy ny hianatra satria mahita ireo namany mpiara-milalao aminy.

Doda : Neny a ! Atero mianatra amin’ izay aho fa ny namako anie mianatra daholo e ! Neny : Ka mbola vakansa anie izao e ! Afaka roa volana ianao vao halatsaka mianatra.

Doda : Izaho tsy alatsaka izany kah ! Fa angaha lavaka izany andatsahana ahy izany ? Dia tady lava be ve no entina ?Neny : Angaha ianao alatsaka an-davaka fa tsy alatsaka hianatra e ! Ampidirina hianatra any an-tsekoly.Doda : Dia tsy mahazo milalao intsony ve rehefa alatsaka hianatra ry Neny ?Neny : An, an, alefa mianatra tahaka ny ankizy rehetra, dia rehefa maka rivotra dia miara-milalao amin’ ny namanao indray.Doda : Hay… Izay angaha. Alatsaho hianatra aho e. Tena tiako be mihitsy izany ry Neny a ! Neny : Eny amin’ ny EPP andafy atsimo miaraka amin’ ny zokinao ihany ianao no ampianarina.Doda : Dia miaraka amin’ i Liva aho izany o ?Neny : Teo. Miaraka aminy ianao.Doda : Ramose moa no mampianatra anay ?

Neny : An, an, tsy Ramose fa toa ilay madama no mpampianatr y ny ankizy vao miditra.Doda : Ary hono ho’aho ry Neny, toa tsy tahaka ity seza ity ny any e ?

Neny : Ie, seza lavalava no any, ary mpianatra maromaro no miara-mipetraka.Doda : Dia misy latabatra lavalava koa ery aloha e ?Neny : Ka efa fantatrao ihany e ! Eo ambonin’ ny latabatra eo no manoratra.Doda : Marina izany. Efa hitako tokoa tamin’ isika nanatitra an’ i Liva indray mandeha iny.Neny :Doda : Ie, tiako be ilay izy ! Dia ery aloha ery ilay mpampianatra no mipetrakaNeny : Izany mihitsy. Tadidinao tsara ?Doda : Dia mbola misy tabilao, dia misy lakre anoratana koa ve ?Neny : Hay, fantatrao daholo ! Doda : Dia malalaka be ny tokotany any fa efa hitako ry Neny a ! Neny : Izay indrindra. Ao ianao no hianatra.Doda : Neny a ! Neny : Ahoana anaka o ?Doda : Izaho oâ hividiano kitapo.Neny : Hizaràna kitapo anie ianao fa tsy hividianana izany e ! Doda : Dia hividiano satroka vaovao aho ry Neny fa main’ ny andro be anie e ! Neny : Hividianana ianao hoy aho, fa mbola tsy nandray vola isika.Doda : Izany moa ry Neny a. Mafana be ange ny andro e ! Neny : Hividianana re ianao fa aza matahotra ! Io aloha ny satrok’i Liva entina mandrapahazoanao vaovao.Doda : Tsss… Io indray i Neny ! Mba hividiano aho ry Neny fa aleo ny an’ i Liva ho azy ihany ! Neny : Andao ary e. Ividianana satroka amin’ ilay tahirinay sy Dada ao ianao. Izany a ?Doda : Oe ! Misaotra Neny a. Tiako be ange i Neny io e ! Dia tiako koa i Dada.Neny : Handamina kely ny ato an-dakozia ary aho, dia andeha isika mianaka e.t

Ny sekoly mahafinaritra sy mahatamana

27

10

Mira : Avia daholo Rankizy, avia daholo fa nisy

am-pianarana anikeheoNaivo : Marina tokoa, fa avia daholo e

Eny e, andao e…Mira : Henoy tsara ! Ataonay sy i Naivo mifamaly ohatry ny nanaovanay azy tany am-pianarana dia avy eo ataontsika rehetra.Naivo : Alefa ary e. I Mira no manomboka.

Inona leitsy ry Sifaka no ataon’ ny

izany ? Sady mianatra anie lehity izy ry

Babakoto fa angaha milalao fotsiny a ! Hitako no tena mba mahavoa ilay

Naivo ! Ny adala mantsy be lalao

Fianarana ny ABD no nataon-dry zareo teo, fa amin’ ny endrika kilalao

Mba mahay koa aho raha ohatra ireny koh ! Fa atao tsikelikely a ! Alefaso leitsy ry Boloky a !

ABD, omeo anay aty… EFG, ny tady sy kofehy… H…

Efa hoe tsikelikely, fa ilay Boloky ity mitatatata fotsiny tsy misy ijanonana. Aoka aloha !

Andraso aloha ry Boloky ! Tsy mamerina intsony ialahy fa aleo averin’ i Babakoto izay tadidiny.

io i Be mitady kafe (hehy)


Ny teny

28

(Tomanin-jazakely)Badoda : Fa iza ry Vero io zazakely trotroinao io foana ?Vero : Zanaky ny nenitoanay ry Badoda a.Badoda :Vero : Roa taona latsaka hono izy ity.Badoda : Dia mbola trotroina foana ve ? Angaha mbola tsy mandeha izy ?Vero : Izaho tsinona tsy manan-jandry dia trotroiko foana.Badoda : Io izao mbola zazakely tsy mahalala inona inona o ? Ka tsy mitomany foana ve izy ?Vero : Drii, fa angaha koa i Badoda tamin’ ny mbola kely tsy nitomany ? Oadray, Badoda tamin’ ny mbola kely koa anie tsy nahay zavatra be dia be ! Mitovy daholo anie ry Badoda rehefa mbola ankizy kely e.Badoda : Eny e, fa isika efa mianatra dia efa mahay zavatra be dia be. Sambatra isika fa efa afaka mianatra o ?Vero : Ie. Dia inona avy izao no efa hain’ i Badoda ?Badoda : Efa mahay mamaky teny aho, efa mahay manoratra koa, efa mahay manisa tsara aho izao ! Vero : Badoda a, mba tian’ i Badoda ve ny mamaky teny ?Badoda : Ie, tena tiako be mihitsy ny mamaky an’ iny bokintsika iny, ilay “Garabola” sady misy sary be dia be

Vero : Mitovy izany isika sy Badoda. Efa mahay manoratra

Badoda : Haiko daholo ilay nataontsika tany am-pianarana iny.

Vero : Dia resiko izany i Badoda, izaho mahay kely miohatra an’ izany. Rehefa hariva, asain’ i Neny isaina foana ny akohonay.Naivo : Izaho koa anie mahay e ! Mahay manisa ny ombinay koa aho.Vero :Badoda :Vero : Sivy ambin’ny folo. Be dia be o ?Badoda : Tena betsaka tokoa. Fa hono hoy aho, hain-dry manoratra ve izany ?Vero : Ie, haiko izany. Izaho anie efa CP2 e ! Badoda : Vero a, dia raha mitomany io zaza io dia inona no ataondry ?Vero : Rotsirotsiko izy. Fantatro ange hoe lena izy izay, na noanaBadoda : Izaho koa ry Vero te hahay an’ izany.Vero : Tena ilaina ny mahay ny zavatra rehetra ry Badoda. Efa lehibe anie isika izao e ! Badoda : Izaho aloha efa mianatra zavatra be dia be(Tomanin-jaza)Vero : Andraso aloha ry Badoda fa mitomany i Bema kely. Hoentiko any amin’ ny mamany izy. Angamba izy ity noana koa ! Badoda : Rotsirotsio fotsiny izy dia mangina e ! (Tomanin-jaza)

Ny fampitomboana ny fahaizamanao

29

11

O ry Sifaka sy i Laitotozy ary i Boloky a, avia aloha mba hiresadresaka indray isika telo lahy.Laitotozy : Ialahy anie raha miampy anay telo

Mbola tsy mahay manisa foana ve ialahy ry Babakoto ?

Miezaha ialahy fa ataondry zareo Babakoto eny foana !

Izaho anie efa Babakoto ihany koa maninona ! Fa izao leitsy a, sambatra hoy aho ny ankizy fa afaka mianatra any an-tsekoly o ?Laitotozy : Marina izany. Anefa misy ankizy sasany tena kamo hianatra be mihitsy lehity.

Misy mitomany rehefa andeha hianatra, dia misy koa midongidongy.

mihitsy aho. Ary ialahy angaha ry Boloky marary no

tsy miteny mihitsy ? Sa maninona ialahy ? Tsy maninona tsy maninona aho

leitsy fa aleo fotsiny aloha mangina. Aiza ve dia izaho indray no notezeran’ ny adala hoe miteny haingana be hono, mitatatata be hono !

Azafady leitsy raha mahatezitra an’ ialahy ny teniko a. Lazao ary ny hevitry ialahy momba ny ankizy sy ny sekoly, dia mba ataovy miadana hoy aho.

Ny any an-tsekoly ve ? Tokony

mpiara-mianatra, na ny toeram-pampianarana. Amin’ izay mazoto ny ankizy !

Misy tokoa anie lehity mpampianatra masiaka be e !

Ahoana indray izany lehity ry Babakoto a ? Mitrerontrerona sy mikitakita

foana ! Tsy tokony hampianatra ankizy ireny fa tokony hiandry omby be marenina angamba, omby bory tandroka sy bory rambo !

Fa misy koa anie lehity ny ray aman-dreny manosihosy ny zon’ ny ankizy e ! Tsy avelany hianatra fa asainy manampy azy mitady vola.

Teneno leitsy ry Boloky ny olona

no ampanaovana ny ankizy a. Tokony havela hianatra ny ankizy, isika tsy mipataloha itony


Mamaky teny sy manoratra

30

Vero, Lemaro : Haody ry Badoda a ! Badoda : Andre ! Maninona ianareo dahy no tonga vao maraina be ? Vero : Tonga vao maraina be tokoa izahay.Lemaro : Nijery hoe naninona ialahy no tsy hita.Badoda : Mandrosoa aloha ianareo e.Lemaro : Roa andro ve leitsy izay ialahy no tsy hita ! Manavy angaha ialahy ?Badoda : Tena nanavy aho leitsy a ! Sady voan’ ny sery aho leitsy no nikohakaVero : Hitan’ i Lemaro oâ izany ! Marina mihitsy ny teniko.Lemaro : Ka nanao ahoana anefa ialahy izay ?Badoda : Efa sitrana aho leitsy fa misaotra !Lemaro : Dia nihinana fanafody izany ialahy ?Badoda : Ie. Efa tany amin’ ny dispansera izahay sy i Neny.Vero : Ka efa mahazo milalao izany ialahy izao ?Badoda : Efa mahazo milalao aho kah. Efa tsy maninona intsony aho.Lemaro : Efa sitrana izany i Badoda ?Badoda : Efa tena tsara fa misaotra e. Fa izao,

ianareo dahy e ! Aiza ve dia tonga mamangy ahy mihitsy ianareo ! Tena namana ianareo dahy kah ! Vero : Badoda a, ity misy atody akoho mba noentinay ho an’ ialahy.Lemaro : Atody akohonay sy i Vero leitsy ireo a. Mba noentinay ho an’ ialahy fa tsy hitanay ela be ialahy dia nalahelo an’ ialahy zahay.Badoda : Oay ! Dia entinareo ho ahy ve ny atody akohonareo ? Sao dia be loatra kah ! Ianareo ange efa tonga mitsidika e ! Lemaro : Ialahy koa leitsy ! Ialahy ange no tena namanay e. Sady isika koa anie mpiara-mianatra, tsy tokony hifankatia ve ?Vero : Marina izany fa tokony hifankatia ny mpinamana. Tsy ilaina koa anie izany hoe tsy mifankahazo izany.Badoda : Eny e, marina izany. Hitanareo moa tamin’ ianareo nandeha vakansa iny ? Nalahelo aho anie tamin’ iny ! Vero : Rehefa misaraka ny mpinamana dia

malahelo foana e ! Soa ihany fa vetivety.Badoda : Niara-nalahelo ve izany isika ? Lemaro : Dia izao leitsy efa mifankahita dia falifaly amin’ izay.Badoda, Vero : Miaraka mifaly foana isika e ! Lemaro : Tena mpinamana hoy aho isika ! Fa izao e : fantatry ialahy moa ry Badoda fa

manontany an’ ialahy mihitsy aho hoe : afaka ve ialahy ?Badoda : Ohatry ny mahaliana ahy ny miaraka aminareo ry ireto ! Mba handeha ho any aho ! Izay kely vitako eo re e ! Vero : Tandremo ary sao manao vizaka be i Badoda ! Lemaro : Izany tokoa leitsy e. Aza hadinoin’ ialahy ny mitondra angady.Badoda : Aleo leitsy aloha ny ahy kifafa ihany no mba entiko ! Vero : Ny ahy andeha sobika no hoentiko ! Lemaro : Lasa ry ireto ny eritreritro : ahoana

Badoda : Izaho mahatadidy : “Izay mitambatra vato, izay misaraka fasika.”Vero : Izaho koa mahita ry ireto a ! “Hazo tokana tsy mba ala”Lemaro : Izaho koa mahita : “Tondro tokana tsy mba mahazo hao”Rehetra : Ary samy mahita isika telo dahy ! Ary mahita koa ve ianareo ?

Ny fisakaizana sy ny firaisan-kina

31

12

(Hehin’ ankizy maro)Vaviroa : Elabe mihitsy isika tsy nanao ankamantatra fa andao indray hamorona vaovao anio e. Sa ahoana ?

Marina izany, fa andao ary e ! Mora : Izaho mahita, fa tsy fantatro raha mety.Vaviroa : Lazao aloha fa i Mora ko tsii…Mora :

Boloky dia samy voronkely. Azonareo ?Naivo : Mety izany satria fody, boloky, hitsikitsika, papango dia samy vorona daholo izany e ! Mora : Tena hain’ i Naivo mihitsy ilay izy.Vaviroa : Alefa ary fa azonay e ! Dia i Mora izany no mpitarika dia sady manisa.Mora : Manisa folo ary aho. 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10 ! Iza no hanao voalohany ?Vaviroa : Aleo ary izaho e. Paoma, akondro, paiso. Fantatrareo ve ny itovizan’ ireo ?

Samy voankazo ireo ! Oe ! Mira : Ny ahy indray solaitra sy kahie.Naivo : Samy maninona izao izany ? Tsy mety izany fa ny solaitra mainty, ary ny kahie fotsy.Mira :Mora : Marina tokoa izany ry Naivo a. Samy

sisa no mbola tsy heno.

Naivo :Laitotozy sy Rafody.Vaviroa : Dia inona koa no ifandraisan’ izany ? Rafody manana elatra sady manidina, dia i Babakoto sy i Sifaka sy i Laitotozy ahoana ?Naivo :

Maro : Tena mahay i Naivo raha izany a ! Samy mahay daholo e !

Laitotozy : Azon’ ialahy tsara ve ry Sifaka izany kilalaon’ ny ankizy izany ?

Hay ialahy koa ry Laitotozy mba fetsy ihany anefa toa… Tsy tena fetsy. Ataoko fa i Babakoto ihany no tsy mahazo resaka.

Izaho angaha niteny tamin’ ialahy hoe tsy nahazo ? Haiko daholo ilay nataon’ ny ankizy teo.

Mahita ny valiny izany ialahy ?Tena mahita aho lehity a !

Laitotozy : Miaiky an’ ialahy aho raha mahay tokoa ialahy ry Babakoto. Lazao ary hoe !

Ny patalohan’ i Dadabe Razefa sy ny akohokelin’ i Mira.(Hehy)- Inona ko izao no ifandraisan’ izany ?

Samy lanin’ ny alika lehity a !

(( hhhh


Ny famondronana

32

Lisy : Vero a ! Vero o ! Efa afaka milalao amin’ izay ve isika ? Efa vita ny raharahako sy ny entimodiko aky a ! Vero : Ho avy aho aky ry Lisy a. Ny ahy koa ange efa vita e.Lisy : Eny ary aky a. Miandry an-dry aho fa haingana. Ireny koa efa tamy i Badoda sy i Lemaro.Badoda, Lemaro : Manao ahoana i Vero sy i Lisy ?Vero, Lisy : Manao ahoana i Badoda sy i Lemaro ?Rehetra : Akory aby ianareo ankizy namana rehetra ?Vero :kilalaontsika omaly iny o ! Tamin’ ny hariva aho hoy ianareo, tena nazoto be aho nisakafo ! Gaga mihitsy ny neninay.Lemaro : Ny ahy indray, vao avy nisakafo dia te hatory be mihitsy aho. Tsy navelan’ i Neny mihitsy aho raha tsy nisasa ! Niraikitra be ny masoko eo am-pisasana. Ohatr’ireny olona mamon-toaka ireny aho ! (Hehy)Vero : O ry ireto a ! Andao hanao kilalao vaovao fa mbola betsaka anie ny kilalao tsy

nataontsika e ! Lemaro : Izaho mahita kilalao vaovao a ! Andao “Avy mangataka” no hataontsika, amin’ izay koa dia afaka miaraka isika rehetra e ! Vero : Izany mihitsy no tsara ! Miaraka milalao

ary ny ankizy lahy. Sa ahoana hoy ianareo ?Rehetra : Oe ! Tena mety izany e ! “Avy mangataka izahay o Iza re no alainareo ? I Badoda no alainay Iza re no haka azy ? I Lemaro no haka azy

Amin’ ny valo ny fotoana Apetraho re ny dakanareo sy ny didinareo Ny dakanay dia efa mipetraka mandrakizay Izay mahery voanjo manga, Izay osa tanalahy o ! O ry mahia o, o ry matavy o Tsofy rano aho o !” Alefa ! … Oe ! Samy mahery o !

Ny lalao sy fanatanjahan-tena

33

13

Aiza indray ary ilay Babakoto iny ? Efa fotoana anefa hoe hijery ny zava-mitranga any am-pianarandry Naivo sy Mira. Oadray ! Hay iry ambonin’ ny hazo iry ! O lehity ry Babakoto a, midina ! Fa angaha tsy handeha indray isika ?

Andeha kah ! Ny niakarako tety ambony hazo anie hijery ny ankizy andeha hianatra e !

Dia inona no hitan’ ialahy ?

Mandeha tsiroaroa, dia tsitelotelo koa ry zareo. Milahatra sa mifanao aloha sy aoriana ?

Misy mifampitantana ankavia sy ankavanana, dia misy koa mifanao aloha sy aoriana

Ary i Laitotozy angaha mbola tsy tonga sa efa lasa ?

Iny vao tonga iny izy.Laitotozy : Efa saika handeha angaha ialahy isany ? Andao ary hanainga e !

Ary ialahy tonga farany indray no toa mibaikobaiko ?

Efa taraiky kosa fa andao handeha e. Tsy maintsy mihazakazaka be fa raha tsy izany tsy mahatratra ny ankizy milahatra.

Alefa ary e ! Haingana ry Laitotozy a ! Ialahy izao no farany !

Vaviroa : Mora, soa ihany fa tsy tara isika izao fa hay moa anjaran’ i Naivo ny mampilahatraMora : Marina tokoa izany. Jereo tsara anie ity izy e ! (Feon-dakolosy)Naivo : Elano mahitsy ! Mahitsy tsara ! Aoka ! Jery atrika ! Ianareo avy aty ankavanana no mandeha voalohany ! Miditra tsirairay !

Ianarana koa ve ry Sifaka izao milahatra mahitsy izao ?

Tena ianarana tokoa lehity a. Jereo fa mahitsy tsara daholo. Ny ao aloha, ny ao aoriana, ny ao ankavanana, ny ao ankavia.Laitotozy : Jereo fa i Naivo mibaiko eny ambony, ary ny ankizy rehetra kosa milahatra

Andao koa isika telo lahy hilahatra tsiroaroa rehefa miverina.

Dia ahoana koa no mahamety an’ izany ? Roa eo aloha, dia aiza ny roa ao aoriana ?

Izaho sy i Laitotozy ao aloha, dia isika sy ialahy ao aoriana ! (Hehy)

Hevitra Babakoto ny an’ ialahy !


Ny fandaharana an’erana

34

Vero : Lemaro a, avia mody mihinam-baryLemaro : Fa angaha tsy misy laoka no atao hoe mihinam-bary ?Vero : Misy kah ! Anana sy menaka no ataon’ i Neny laoka.Lemaro :

Vero : Misy akondro anie ao ho hanina avy mihinam-bary, hoy i Dada.Lemaro :bary izany fa hoe hisakafo ! Vero : Andao ary e. Andao ary hisakafo e.Lemaro :tsy hoe andao hihinam-bary; sady ny sakafo hoy ny mpampianatray mampitombo dia maha salama.

Vero : Tendrombohitra be koa izany sakafon’ i Lemaro izany a ! Matahotra ny tsy ho voky angaha ?Lemaro : Fa angaha rehefa betsaka ny vary dia tsy maintsy lazaina foana hoe tendrombohitra ! Vero : Fa maninona ?Lemaro : Ny sakafo maro samihafa ho hanina anie no mampitombo e ! Vero : Sakafo maro samihafa ahoana ?Lemaro : Toy ny ovy, ny vary, ny hena, ny atody, ny akondro…Vero : Fa maninona ireny ?Lemaro : Mitondra otrikaina anie ireny e.Vero : Fa inona izany otrikaina ?Lemaro : Izany otrikaina izany no atao hoe “vitamine” ry Vero a.Vero : Fa inona izany “vitamine” izany ?Lemaro : Hery sy tanjaka

ho antsika, mampitombo ny vatana izany “vitamine” izany.Vero : Dia izaho fohy kely ity izany dia mety ho lasa lavabe ?Lemaro : Ie, raha misakafo tsara indry dia mety ho lasa lava be. Izany no nataon’ ny mpampianatra anay.Vero : Hay ve.Lemaro : Sady mitombo no salama tsara indry. Misokatra ny saina.Vero : Dia ahoana izany ireny ankizy zara fa mihinana ireny ?Lemaro : Ireny no atao hoe kere ry Vero a, hoy Ramose.Vero : Kere ? Efa henoko tamin’ ny radio izany.Lemaro : Noana ny dikan’ izany. Sady tsy mitombo no kibotaina, tsy salama.Vero : Mampalahelo anie ny mahita azy ireny e.Lemaro : Mampalahelo mihitsy ry Vero a ! Vero : Andao aloha hihinana sakafo sao mangatsiaka.Lemaro : Isika izany koa anie toa lava resaka be e ! Andao amin’ izay hisakafo ary e.

Ny sakafo ara-pahasalamana

35

14

Mora :fa amin’ ny roa ange ny fotoanantsika amin’ i Naivo e.Mira : Oe ! Tena mahay mamantatra ora kosa i Mora, kanefa tsy mijery famantaranandro akory. Latsaka kely fotsiny ange izao ny amin’ ny roa e. Sambatra i Mora mahay an’ izany.Mora : Mizara mijery famantaranandro dia zatra vetivety indry e.Mira : Injay fa maneno ny amin’ ny roa ry Mora.

(Feom-pamantaranandro)Mira : Miomàna fa lalana antsasak’adiny eo ho eo anie vao tonga any amin’ ny tananan’ i Vaviroa e; sady iny eny koa i Naivo fa tamy, mihazakazaka ery. Matahotra angamba izy sao dia ilaozantsika.Mora, Mira : Manao ahoana i Naivo.Naivo : Manao ahoana ianareo dahy.Mora : Naivo a, inona no hentintsika ho an’ i

vonona ao. Mavesabesatra ihany izy ity.Naivo : Ny ahy ity izao mananasy no entiko

Maro, Mira : Oay ! Ngezabe ilay mananasy

Mira : Marina raha tsy mety havesatra noho ilay akondro teo iny

izao ! Naivo : Tena marina ny vinavinan’ i Mira. Atataovy ange e ! Maro : Oay ! Tena maivana tokoa ilay akondro ry ireto a !

Naivo : Antonony tsara ireto ho fanomezana an’ i Vaviroa.

Tena ilaina ny mahay manao faminavinan-javatra o ?

Maro : Aza atao kilalao ny maminavina

havesatra, habe sy… be dia be e !

O ry Babakoto a, aiza i Babakoto amin’ izany ? Tsy mila mizana akory i Mira dia fantany ny lanjan’ ilay mananasy.

Ka izy tsinona mafy be kah ! i Boloky ve dia mahazaka an’ io mananasy io ? Tsy vao miainga dia ataony be am-bava ireo dia amin’ izay maivana kely sisa tavela.

(Hehy) Izaho kosa aloha tonga alohan’ i Naivo

raha mihazakazaka e. Ny an’ i Sifaka tongotra efatra be

izao no indray mihazakazaka tsinona ! Rafody : (Sioka)

Inona indray ity manjo an-dRafody ? Midoka tena indray ilay io e. Ho

tonga alohan’ ny ankizy rehetra hono izy rehefa ho any amin’ i Vaviroa e ! Tsy ilaina tonga aloha ialahy Rafody, satria tonga, anefa tanam-polo fotsiny a !


Ny faminavinana

36

Mpitantara : Avy nilalao baolina ny ankizy. Horakoraka re izao ! Tsy lahy tsy vavy fa samy velon-kira daholo. Henoy tsara ange e !

- Niady tokoa ry ireto iny baolina iny a. Tena nisaraka ady sahala marina ! - Tsy aleo ve izay e ! Amin’ izay misaraka tsy misy maratra.- Amin’ ny manaraka indray samy miezaka ny handresy.- Fa andao aloha hisasa amin’ izay.- Marina izany ry ireto a, tena maditidity mihitsy izany ny vatana ! - Andao ary e. Iny Lendrema mba antsoy koa ny adala.- Lendrema a, andao leitsy hisasa miaraka aminay ! Lendrema : Izaho leitsy tonga dia hody ! Noana be aho izany.- Andao leitsy aloha hisasa a ! Rehefa avy milalao dia maloto ka tsy maintsy misasa raha te ho salama.Lendrema : Efa haiko tsianjery leitsy izany a ! - Andao ary hisasa fa tsy vitan’ izany tsianjerin’ ialahy izany ! Lendrema : Andao ary leitsy a ! Ialahy isany ko tena tsii..- Izay ahay mba mety ry Lendrema !- Rehefa tonga any an-trano koa aho izao dia hosoloiko ireto akanjo lena ny hatsembohana sy feno vovoka ireto. Haingakaingana ry ireto a ! - Izaho indray dia efa tena lasa aloha mihitsy e ! - Izaho koa ry

- Dia aiza ary izao izay savony ?- Izaho efa nitondra ilay ambin-tsavony nanasan’ i Neny lamba iny.

Mpitantara : Dia velona indray ny hirahiran’ izy ireo tany an-dalana, ary nitohy teny am-pisasana. Henoy kely indray ange !

- Tena maivamaivana ery aho izany ! -- Izay ahay ! Afaka ilay fofona hatsembohana teo.- Soa ihany aloha fa nitondra savony i Vero ! - Ny ankizy vavy kosa leitsy tena malina ! Tokony mba hianarantsika izany ry zalahy a ! - Vitantsika leitsy izany a ! - Marina mihitsy leitsy izany. Izaho koa izao hisasa foana amin’ izay. Amin’ ny maraina sy antoandro ary hariva. Ary aza ataon’ ialahy isany hoe Lendrema voretra intsony aho amin’ ny sisa.- Eny leitsy e, ataonay hoe Lendrema madio amin’ izay. Sa ahoana ry ireto ?- Oe, Lendrema madio o ! Oe !

Ny fikojakojana ny vatana

37

15

Rafody : (Sioka) Dia ahoana lehity Rafody a ? Inona

lehity ny vaovao ? Fa taiza ialahy no tsy hitanay mihitsy ?Rafody : (Sioka)

Mivoaha lehity ianareo ry Sifaka sy i Laitotozy ary i Boloky a ! Misy vaovao nentin-dRafody. Izay tsy mivoaka mandra-panisako telo dia tsy mandeha ! Isa, roa, telo ! Laitotozy

Ary mahazo akondro roa ve izay mivoaka voalohany ?

Ianareo leitsy mananihany fotsiny ! Milalao baolina hono ny ankizy ka andeha ho any isika ! Laitotozy : Marina tokoa izany lehity a !

Inona no lazain’ ialahy hoe marina e ? Ny teniko sa ny tenin’ i Babakoto ?Laitotozy : Samy marina kah ! Sady mihinana akondro no mandeha mijery baolina.

Fetsy koa i Laitotozy ity ! Aiza anefa no misy akondro ?

mahazo roa, ary ianareo telo lahy kosa mahazo akondro iray.

Tendan-kanina, tendan-kanina, tendan-kanina !

Laitotozy : Tsy tendan-kanina leitsy izy ry Boloky, fa isika kely dia tsy mahalany betsaka.

Ireny ny an’ ialahy ry Babakoto, dia ireto ny ahy, dia ity ny azy telo lahy.

Andao ary sady mihinana no mandeha e !

Tia tena, tia tena ! Ahoana izahay no lazain’ ialahy fa

tia tena ?Laitotozy : Ny an’ ialahy isany kosa mety hoe sady mandeha no mihinana ! Ny anay itambarana angaha mety an’ izany !

Hano ny hanina fa aza miady aman-olona leitsy a ! Rehefa avy eo mandeha.

Andao amin’ izay ary e. Eny o !

Naivo : Alefaso ry Mora a ! Resy ange isika izao e ! … Izaho hoy aho efa hoe tsy mahay ! Mora : Ataovy tsara fa tsy mahavoa antsika ireo e ! Izay roa sy telo ve atahorana ! Isika anie mahay e ! Naivo : Isika ary izao resy koh ! Maro : Efa hoe tsy maharesy antsika izany ireo !

Fa ahoana lehity ry Sifaka no resy ry Naivo ? Roa sy telo ve dia resy izy ?

Ny roa anie kely noho ny telo e. Jereo

aminy anefa telo. Resy izy ! Andao lehity ampiana ry Naivo a !

Ampiana ahoana ? Hangalana baolina iray any an-

tanana izy dia maharesy ! Laitotozy : Raha ampiana iray angaha maharesy izy ?

Maharesy izy lehity a ! Iray ampiana

ambin’ny folo. Azon’ ialahy ?

roa. Ny olona angaha hanaiky an’ izany ! Ahoana izy no tsy hanaiky ? Iray sy

(Hehy)


AAn

Isa, roa, telo

38

Vero : Efa akaiky ny fahavaratra, indrindra rehefa mitsidika toy izao ny volana desambra. Tsaroako fa tamin’ ny taona lasa teo dia be tokoa ny zavatra simba, vokatry ny rivo-doza. Antenaina anefa fa tsy ho simba intsony

amin’ ity taona ity. Henoy kely ange ny resaka nifanaovan’ i Badoda sy i Lemaro teny an-dalana e.

Lemaro : Badoda a, ho avy aty an-tsekoly ve ny Dadan’ ialahy anio ?Badoda : Ie, ho avy izy. Dia hitondra maritoa

sekoly e !Lemaro : Ny dadanay koa ho avy. Ny azy indray angady no hoentiny lehity a. Amboarina daholo hono ny lakan-drano manodidina ny sekolintsika.Badoda : O ry Lemaro a, tadidin’ ialahy moa ilay nanjo antsika tamin’ ny taona lasa iny ?Lemaro : Tsaroako tsara leitsy ireny. Rano be

foana ao an-dakilasy ao rehefa avy ny orana. Mitete ohatr’ireny siny vaky ireny lehity ao am-pianarana rehefa avy ny orana. Tsaroan’ ialahy koa isika tsy afaka nilalao tamin’ ny fakan-drivotra ?Badoda : Tena tsii… Tena mitovy amin’ ny tanim-bary feno rano ny tokotanin-tsekoly ! Lemaro : Soa ihany leitsy fa tsy hisy intsony izany a ! Badoda : Eny oâ leitsy, tsy atahorana ho lena intsony ny bokintsika ao an-dakilasy ao. Efa voafono tsara daholo lehity ny boky rehetra sady amin’ izay ampirimina ao anaty lalimoara daholo izay zavatra rehetra avy nampiasaina.Badoda : Oay ! Hay leitsy aho niteny irery tamin’ ialahy ry Lemaro ! Hay ialahy nijanona tany aoriana tany ! Lemaro : (Hehy) Aza tezitra leitsy ialahy a ! Henoko daholo anie ny resak’ialahy. Fa izao, inty aloha ny goavy ! Ity anie no nampijanona ahy teo e !

Ny fiarovana ny fananana iombonana ao an-tsekoly

39

16

Mora : Aiza i Vaviroa ry Naivo ?Naivo : Mbola lasa nandeha niaraka amin’ny neniny niantsena izy ry Mora a ! Mora : Avia Mira a ! Andao isika telo dahy hilalao.Mira : Andao ary e.Naivo : Izaho ange tsy mahay ny kilalaonareo indraindray. Dia inona izany anefa no atao ?Mora : Mahay fanorona ve ianareo dahy ?Naivo : Fanorona telo ihany no hainay, fa izahay tsy mahay ankoatra izay.Mora : Sorito ary fa izaho hitady vato.Mira : Oay kosa ! Mora indray ve no hitady vato ? Aleo i Naivo no mitady vato ! Naivo : Ialahy no manoratra fa izaho tsy mahay.Mora : Ny an’ ialahy koa, izany tsy mahay izany foana ! Tsy mba hahay na inona na inona mihitsy anie ialahy raha tsy manao zavatra e ! Mira : Ataovy vato telo, dia voana voamadilo telo ry Naivo a.

Naivo : Ireto ary e. Nitondra maromaro aho fa ireto enina ireto ihany aloha no ilaina. Telo vato, telo voana voamadilo.Mora : Ianareo dahy izany no miaraka, dia izaho irery no mifanandrina aminareo. Izaho mantsy mahay noho ianareo.Mira : Oay kosa ! Alefa ary fa izahay angaha matahotra ! Aleo izahay no mandeha voalohany, dia ialahy ny faharoa, dia izahay faha telo, dia ialahy no fahefatra.Naivo : Dia izahay indray izany no fahadimy ? Ialahy ny fahenina farany ?Mira :Naivo : Dia ny telo in-droa koa izany enina.

enina.Mira :enimpolo.Naivo : Dia telonjato indroa koa izany eninjato ?Maro :dahy, fa alefaso amin’ izay ary ilay kilalaontsika e !

Dia ahoana leitsy ry Sifaka ireo kilalaon’ ny ankizy ireo ?

Manao fanorona lehity izy ry Babakoto a ! Ialahy angaha moa tsy mahay indray ?

ireo ? Misy vato kely telo izao ireo, dia misy

voana voamadilo telo koa.

Sifaka ? Tsy ampy iray izay nolazain’ ialahy izay.

Firy moa ny dimy ampiana iray ? Efatra sa Enina ?

Enina lehity izany a. Dimy analana

Dia enina ve lehity ny dimy ampiana iray ? Fa ny efatra izany mbola kely noho ny dimy sy ny enina ?

Ialahy anie mahay e ! Hitan’ ialahy rehefa manisa dia iray aloha vao roa. Toa izany koa ny

Ny telopolo no kely indrindra ary enimpolo no lehibe indrindra amin’ ireo.

Misaotra leitsy fa haiko amin’ izay a !

Izao ary, ho hita eo raha tena mahay

roapolo sa akondro dimampolo ? Akondro roapolo lehity no tiako a !

Izany a ! Fa ahoana no….. Raha akondro dimampolo lehity,

dia ho lo fotsiny fa tsy laniko a ! (Hehy)


MoMMorara :: AAAAAiiizizizzzaaa iiiii VVVVVVVaVaVVaa iiiviviv roroororooaaaaaa ryryryryry NNNNNNNNNNNN iiiiaiaiaaiaaiaaivovovovovovovov ?????????

Efatra, dimy, enina

40

Mpitantara : Alarobia ny andro. Mikarakara ny zaridainan-tsekoly ny mpianatra. Samy efa vonombonona ny rehetra. I Lendrema kosa amin’ izay …… mm…. Henoy ange e ! Misy resaka nifanaovan’ ireto ankizy namanareo ireto.

Lemaro : Fa inona ity mbola manahirana an’ ialahy ity ry Lendrema ?Lendrema : Fa angaha izaho leitsy sahirana a ! Lemaro : Hita fa io mibontsimbontsina be io koa hoe…Vero : Andao hiasa ry ireto fa aza mandany andro eo ! Badoda : Ireto voninkazo ireto ve no tondrahana ?Vero : Tondrahana dia asiana fefy koa.Lendrema : Tsy efa mety ve izao e ? Tsy mandreraka be ve izany ?Vero : Andao ry ireto a ! Tsy manomboka akory ny asa dia mandreraka sahady, mandreraka, mandreraka ! Lendrema : Dia iza anefa no hanondraka an’ io ? Dia atao isan’ andro koa ve izany ?Mpianatra : Isika mpianatra rehetra no mifandimby, dia rehefa avy ny orana dia tsy manondraka.

Badoda :izany !Vero :tena maniry tsara ireo voninkazo sy zana-boninkazo ireo e ! Lendrema : Dia vetivety dia misy voany ireo paiso ireo o ?Mpianatra : (hehy)Lendrema : Fa iza no ihomehezanareo ?Vero : Mbola elaela ireo vao misy voany. Fa izao, hoy i Madama hoe : “manadio ny rivotra iainantsika koa anie ireny zava-maniry ireny”Mpianatra : Rehefa madio ny rivotra iainana dia salama moa isika ?Vero : Ary tsy mba tianareo koa angaha ny mahita iretsy voninkazo iretsy ?Lendrema : Tena tsara be mihitsy ireo ! Aleo aho mba haka ry ireto a ! Vero : Atao kilalao ve ? Aza simbasimbana ireo voninkazo ireo ry Lendrema ! Mpianatra :mihitsy ny mijery azy ! Vero : Misokatra ery ny saina, mora hay ny lesona avy eo.

Ny tontolo iainana an-tsekoly

41

17

Vaviroa : Andao indray isika hilalao Rankizy ! Raikitra !

Naivo : Tandremo ary sao tsy hainay indray ! Mora : Ialahy koa toa milaza fa tsy mahay foana !Vaviroa : Oay kosa ity Mora ! Mahay moa i Naivo rehefa hain’ i Naivo o ?Naivo : Ie. Izaho izao mahay manisa

Vaviroa : Samia ary mihaino tsara Rankizy. I Naivo izany no hitondra zava-baovao

Mora : Hay ialahy kosa izany mahay koh ! Naivo : Efatra, dimy, enina, ka nimenomenona Fito, valo, sivy, fa tsy hita ny angivy

Oe ! Mahay i Naivo e ! Vaviroa : Fa taiza koa no nahaizan’ i Naivo an’ izany ? Isika angaha nianatra an’ izany ?Naivo : Haiko fotsiny kah ! Noforoninay sy ny namako izany. Vaviroa : Avereno ary mba hianaranay e. Izahay manisa dia ialahy manohy. Alefa Rankizy a !

“1, 2, 3, Naivo : Tezitra Ravelo

4, 5, 6, Naivo : Ka nimenomenona

7, 8, 9,

Naivo : Fa tsy hita ny angivy”Vaviroa : Miaraka daholo ary isika rehetra !

“1, 2, 3, Tezitra Ravelo….

Hafa indray lehity ry Sifaka izany kilalaon’ ny ankizy izany !

Manisa lehity ny ankizy ry Babakoto a. Isika koa anie efa mahay manisa e !

Isa, roa, telo, efatra, dimy, enina,

Mahay ialahy ! Ary raha atao am-polony ve hain’ ialahy ? Izany hoe manisa tsifolofolo ?

Ahoana moa ? Folo, roapolo… dia tohizo.

Folo, roapolo, telopolo, efapolo … dia

valopolo, sivipolo… Aoka aloha fa diso lehity a. “Sivifolo” fa

tsy sivipolo izany ! Sivifolo ? Ary… ary… folopolo !

(Hehy) Diso izany hoy aho ! Aoka ary fa haiko ! Haiko amin’ izay.

Sivifolo, folofolo, folofolo ! (Hehy) Zato no izy, zato, fa tsy folofolo

izany e ! A ! Zato, zato…

roa : AAAndndndnnddaoaoaoaoa iindndndrararay y isisisikikikaaa a hihih lalaalalaaoo RaRRanknkkizizizyy ! ! RRRaiaiaikikikitrtra !!

Naivo : FFa tsy y hihitaa nny y angigivyvy”Vaviroa : MMiaiaraakaka dahahololoo arary isisikikaa rerehh


Fito, valo, sivy

42

(Kiririokan-tsi le) Neny : Fa misy inona ary ?- May, may ny tanety… Midinà daholo re olona o…Neny : O ry rainy a, may hono ny tanety ! Andao haingana hamono ny afo ! Lemaro : Ary izaho koa ve ry Neny mba mandeha ?Neny : An, an, ny olon-dehibe ihany no mankany. Mahery be mihitsy izany lelafo izany ! Angamba nahazo ny ala mihitsy.Vero : Jereonareo ange ! Misy setroka be miakatra iny ! Neny : Ka levona daholo izay tratry ny afo e. Lavenona sisa.Lemaro : Dia inona ry Neny no amonoana an’ io afo be io ? Rano ve ?Neny : An, an, manapaka rantsan-kazo dia iny ny ikapohana ny afo ho faty.Vero : Tena bobaka be izy izany. Lemaro : Rahampitso maraina isika sy i Vero hijery eny a.Vero : Eny e.

Mpitantara : Nony ampitso…

Lemaro : Oay ry Vero ! Maintimainty be daholo izay jerena !

Vero : Henon’ i Lemaro koa ve izany fofona be izany ?Lemaro : (Mikohaka) Mampikohaka izy izany ! Vero :Oay ! Izao sisa ! Lemaro :Vero : Nankaiza daholo re izao ny biby teo ?Lemaro : Marina raha misy papango sy vorona manidina intsony ! Anefa anie ny lanitra manga ery izy izany.Vero : Lasa nandositra daholo angamba izy ry Lemaro !Lemaro : Raha tsy maty. Tsapao anie e. Mbola mafana koa anie izany tany izany.Vero : Izaho manao kapa ka tsy reko.Lemaro : Tsapao ange eto e.Vero : An, an ! Koa tsy simba ve izany io tany io ?Lemaro : Hita koh, tena simba mihitsy.Vero : Mampalahelo be o ! Tena tsy tiako mihitsy ny doro tanety ry Lemaro.Lemaro : Ilay mpandoro no tena ratsy fanahy ry Vero.Vero : Eny hoy aho. Tokony ho sazina mihitsy ireny !Lemaro : Ny ankizy koa anie hono tsy mitandrina e. Mety mahatonga doro tanety indraindray.Vero : Ie. Izaho aloha tsy milalao afo izany e !

Ady atao amin’ny doro tanety

43

18

Laitotozy : Babakoto sy Sifaka a, andao isika mba hilalao e !

Ahoana lehity ry Sifaka izany hevitr’i Laitotozy izany ?

Maninona tokoa moa raha milalao isika e ? Ialahy angaha ry Laitotozy mahita kilalao ?Laitotozy : Miara-mitady Rangahy ity dia mahita !

Ahoana lehity raha manao kilalao ohatran’ ilay nanisa vato ?

Ialahy no manisa vato fa ny ankizy anie manao fanorona e.

Ie, tadidiko tokoa. Ilay nanisa vato sy mankadilo isika.Laitotozy : Inona koa izany mankadilo izany ?

(Hehy) Voana voamadilo leitsy fa tsy mankadilo izany a ! Babakoto mihaino vilana fotsiny eo.Laitotozy : Tsy aleo ve manao ankamantatra e.

Alefaso ary ny fanontanian’ i Laitotozy, dia izahay sy Babakoto mamaly.Laitotozy :izy anefa tsy mandeha.”

Inona koa izany ? Ialahy sao dia manao fanontaniana tsy hisy valiny akory a ! Laitotozy : Ahoana no tsy hisy valiny e ? Ampiako

Aoka aloha izahay hieritreritra tsara ! Hazo lehity izany a.

(Hehy) Efatra angaha ny tongotry ny hazo ? Hazo sampona ?

Ny fanontanian’ i Laitotozin’ ialahy no sampona fa tsy ny valinteniko.

Laitotozy : Afa-po ve ianareo roa lahy e ? Tena tsy nahafetsy ahy iny ry Laitotozy a !

Tena tsy haiko ! Laitotozy : Ary Babakoto nahita valiny ?

Jereo ny ankizy fa ireto tamy ireto. Hilalao aty an-tsaha angaha ry zareo ?Laitotozy : Ka hain’ ialahy sa tsy hain’ ialahy ilay ankamantatra e ? Avilin’ ialahy indray ilay resaka.

Ny fanontanian’ ialahy adaladala koh ! Ny ankizy izao ireto mandeha amin’ ny tongotra roa; ny an’ ialahy tongotra efatra, anefa lazain’ ialahy tsy mandeha.Laitotozy : (Hehy) Seza lehity izany a ! Seza !

Seza ! Oadray lehity e !

Vaviroa : Andao ery akaikin’ izy roa lahy ery no hilalao e.Naivo : Angaha izy roa lahy ihany fa io koa ange i Laitotozy.Mira : Hay, izaho manko toa tsy mahazohazo an’ i Laitotozy io. Toa joko tsoriaka izany no fahitako azy.Vaviroa : Andao eny fa i Laitotozy koa anie miala raha vao mahita antsika e.Maro : Nitondra akondro ho an-dry Babakoto sy Sifaka ihany angaha ialahy ry Naivo ? Izahay telo dahy toa tanam-polo fotsiny.Naivo : Nitondra aho kah !Mira : Inona no dikan’ izany tanam-polo izany ry Mora ?Mora : Tsy nitondra na inona na inona no dikan’ izany.Naivo : Satria ve ny rantsa-tanana folo dia atao hoe tanam-polo ?Vaviroa :anie izany e.Mira : Ary raha ny tanana iray ihany ve ny mitondra zavatra dia tanan-dimy ? Vaviroa : Tsy misy an’ izany ry Mira a ! Sao dia ihomehezan’ ny olona eo ! Naivo : Ary inona izany no nahatonga ny hoe tanalahy ?

(Hehy)


Folo

44

Vero : Hono hoy aho ry ankizy namako, mba

malagasy izany manana omby izany ? Izany tokoa, kanefa… Mba henoy kely anie ity tantara niseho tany aminay ity e.

Lemaro : Dada a ! O ry Dada a ! Dada : Ahoana izay r’ ise ? Efa navoakanareo tao am-pahitra ve ny omby e ?Lemaro : An, an ka, mbola manome vilona azy izahay sy i Neny.

Lemaro : O ry Dada a, mazoto be ilay Manja. Omenay azy daholo ve ny vilona nalain’ i Dada ?Dada : Eny e. Aleo izy ireo voky tsara fa ho hoentiko hitatitra ilay zezika ao izy raha antoandro. Fa hono hoy aho, ao ihany ve i Vero izay, sa mbola misy zavatra ataony ?Vero : Ahoana izay ry Dada ? Andraso kely hanisy rano hosotroin’ ny omby aho dia… vetivety fotsiny ! Mangetaheta anie izy ireo raha vao voky eo ! Neny : Tena marina izany retsy. Fa inona no ila-nao azy rainy a ?Lemaro : Fantatro ny iantsoan’ i Dada azy ry

Dada. Moa ry Dada o ?Dada : (Hehy) Tena iny leitsy no ilaiko a. Andeha hamatratra zezika anaty sarety aho mantsy rehefa avy eo.Vero : Hanampy an’ i Dada aho fa efa nisotro rano i Laimanja sy i Laibaka.Dada : Andeha mba halaovy koa ilay karavasy vaovao ao ry Lemaro ! Efa lany leitsy ilay taloha, tsy mipoaka intsony marina e.Vero : Dada a, Dada kosa angaha manao masiaka be amin’ ny ombintsika ? Tena hendry sady mazoto miasa be anie izy roa lahy ireo e ! Sady ireny biby ireny anie ry

Dada mampalahelo rehefa ampijaliana e ! Sa ahoana hoy i Dada ?Dada : Izaho kosa ve efa hitan’ i Vero efa nikapoka sy nidaroka azy roa lahy e ! An, an, tsy i Dada izany marina e ! Lemaro : Dadantsika kosa aloha tsy mba toy an’i Leva be ! Ny azy na dia tsy maninona

karavasy. Malahelo ery aho mijery ilay omby sada kely. Tsy tokony hampijaliana anie ireny biby ireny ry Vero e, ilaintsika anie izy sady namantsika.Vero : Ny an’ i Leva be amin’ izany, fasika mitafotafo ery no entin’ ny saretiny rehefa mikarama.Neny : Ny ombintsika tsy azo ampijaliana toy izany. Ampiasaina izy, manampy antsika koa ka tsy maintsy lanjalanjaina tsara kosa kah !Lemaro : Dia homena vilona betsaka koa ry Neny o ? Ny akoho koa izao mbola ho karakaraina amin’ ny manaraka. Mba tsy tiako anie ireny zaza mampiady biby ireny e.Vero : Eny oâ ry Badoda. Sady harena anie no namana ireny biby ireny e ! Na biby inona izany, na biby inona. Ny antsika izao alefa manao vakansa fa miasa mafy.

Ny fitiavana biby

45

19

Mira : Vaviroa, Mora, Naivo andao hanao ankamantatra e.

Andao ary e.Naivo : Sady ela be isika tsy nanao ankamantatra mihitsy a.Vaviroa : Marina tokoa izany Rankizy a ! Mora indray no mitarika anio sa ahoana ?Mora : Eny ary e. Atao mitovitovy amin’ ilay nataontsika tamin’ ny farany iny ihany fa i Naivo sy i Mira miaraka.Naivo : Tandremo sao ataon’ ialahy sarotra be fa izaho tsy mahay.Vaviroa : Ny an’ i Naivo koa izany tsy mahay izany foana ! Mora :mitovy ny asany.Mira : Haintsika izany ry Naivo a ! Naivo : Aza miteny mafy eo sao henon’ i Vaviroa eo. Rantsan-tanana sy rantsan-tongotra ! Vaviroa : Izaho angaha tsy heverinareo dahy tsy mahay an’ izany ?Mira : Rantsan-tanana sy rantsan-tongotra izany mitovy isa izany.Mora :Naivo : Rantsan-tanana folo, ary rantsan-tongotra folo.Mira :folo roapolo.Mora : Ary ahoana indray ary ilay asany tsy mitovy ?Vaviroa : Tsotra kosa izany e. Ny rantsan-tanana entintsika mandray sy miasaNaivo : Ny rantsan-tongotra kosa tsy afaka mandray zavatra fa mitondra antsika mandehandeha.

Fa ilay aiza lehity ry Sifaka izany tanana izany ? Ilay ambony sa ilay ambany ?

Ilay ambony lehity ny tanana, ilay ambany kosa ny tongotra.

Dia misy rantsana folo ny tanana iray ?

Tanana roa vao ampy folo, fa raha iray fotsiny dia dimy lehity a.

Ary ahoana moa no anoratana izany folo izany ? 1 dia 0 ?

Ary ialahy ity tena mahay a. Ary inona kosa ary no litera hita ao anatin’ izany folo izany raha hain’ ialahy ?

Misy f, dia misy o, dia misy l, dia misy o.

Tena mahay mihitsy ialahy a. Angamba ialahy ampanaovina pataloha dia mianatra amin’ izay.

Dia mety ve izany leitsy ry Sifaka ? Mety ihany fa angamba mety hahazo

horakoraka. Horakoraka hoe ahoana lehity ?

Babakoto mipataloha ! Babakoto mipataloha !

A o, a oo


Miira : VVVVaava iiirroaoa MMMoMoM rara NNaNaiiivvi oo aananddadadaoo hhhhhahahahanannanaoooo

Folo ka hatramin’ny roa polo

46

Mpitantara : Efa kely ihany sisa dia hifarana

fotoana kely mbola ananany ny ankizy ao an-tanana. Andeha ange hohenointsika e. Niara- nitsangantsangana tamin’ ny toerana kely tsara tarehy izay izy ireo.

Lemaro : Vero sy Badoda a, avia ange eto amin’ ity toerana avoavo ity ianareo.Vero : Oay, tena mahatazatazana ny manodidina mihitsy ety. Hitan’ i Badoda ve irony hazo vaventy irony ?Badoda : Tena avo be izany raha hazo ! Jereo ohatry ny hikasika ny rahona mihitsy. Jereo, jereo ange e.Lemaro : Aiza koa leitsy a. Avo be ange iny rahona iny e. Fiaramanidina ihany lehity ny tonga any amin’ ny rahona any a.Badoda : Ialahy ko tsii… ohatry ny ho’aho.Vero : O ry ireto a, efa nandalo teo akaikiny teo anie izahay sy i Dada nitsimpona kitay e. Dia hoy izy hoe efa zokin’ i Dadabenay hono io hazo io.

Badoda : Koa tsy efa antitra be izany io hazo io, anefa mbola tsy misy fotsy ny raviny.Vero :io e ! mangatsiatsiaka, malokaloka, sady misy voninkazo kely be dia be maniry ao ambaniny.Lemaro : Andeha ange isika hankeny dia hohitanareo.Badoda : Fa aiza ny lalana mankeny ry Lemaro ?Vero : Andao fa izaho no mitari-dalana.Badoda : Aoka aloha ry ireto a, hanapaka kely hazo aho ataoko tehina.Lemaro, Vero : An, an, aza manapatapaka hazo ry Badoda a ! Vero : Oay, tena niara-niteny isika dahy.Lemaro : Ka samy taitra tsinona, mitady hanapaka hazo i Badoda.Badoda : Ianareo dahy koh ! Izay hazo anankiray fotsiny ve, izaho angaha haka be dia be.Vero : Tsy azo atao izany ry Badoda a ! Avelao ny hazo haniry. Izay rehetra mandeha ve dia hanao toy izany daholo ! Hisy hazo hitsangana intsony eo ? Lemaro : Dia aiza koa ireo voronkely be dia

be ireo no hipetraka raha tsy misy hazo intsony ? Dia aiza koa izay alokaloka

hipetrapetrahana ? Tsy mba mampalahelo an’ i Badoda ve ireny

ala ripaky ny doro tanety ireny e ?Badoda : Eny ry ireto a, marina tokoa izany lazainareo izany. Saika hadinoko ilay nolazain’ i Madama tany am-pianarana. Hoy tokoa izy mantsy hoe : “Manadio ny rivotra ny ala” Tena

madio tokoa anie izany rivotra izany e !

Vero : Oe ! Andao haingana fa maika hipetrapetraka ao isika !

Rehetra : Oe !

be iin

Re

Ny zava-boahary sy ny fiarovana azy

47

20

Manao ahoana Rafody a ! Inona ny vaovao ? Elaela a ! Rafody : (Sioka)

Aooo ! Arahabaina ialahy raha izany ! Soa ihany ialahy fa tsy maty fo aman’ aina.

Inona indray lehity izany lazain-dRafody izany a ?

Mampalahelo Rafody. Saika maty hono izy lehity.

Fa saika maty ahoana koa e ? Notorahin’ ny ankizy tamin’ ny vato

hono dia voa teo amin’ ny tendany Hay tena nampalahelo ny adala raha

izany koh ! Aoka aloha fa mbola hilaza zavatra

izy.Rafody : (Sioka)

Ndriiiy ! Nianjera tao anaty lavaka hono dia tsy hitan’ ilay nitoraka. Raha tsy izany, dia …

Dia vita matavy ? Dia matiny tao lehity fa tsy vita

matavy izany a. Io ary izy mahia kely io. Mitovy ihany ange izany lazaintsika

sy ialahy izany e; maty anie izany vita matavy izany e.

Hay ve e ! Ka izao ary e, andao hanao fety isika

dia antsoina daholo ny namana.

Dia hanao sakafo be koa ! Izaho manana akondro be

dia be ! Roapolo mahery ! Hain’ ialahy tsara izany

roapolo izany an ! Haiko kah ! Folo

indroa lehity a. Folo an, dia folo. Be dia be e. Oay ! Fety be ny antsika.

(Hehy) Isika gidro ihany lehity no faly amin’ izany akondro izany a !

Ka inona ary no hatao sakafo e ? Boloky

no asaintsika miteny amin’ i Naivo sy i Mira izay ilaina sy ny

anton’ ny fety. andao ary fa raikitra e !

Ilaina ihany ve ny akondro roapolo ? Ilaina fa asaivo lazain’ i Boloky amin’ i

Naivo sy i Mira.…Naivo : Izao an, mitehaka daholo isika rehefa tonga eo Rafody sy BolokyMora : Indreny izy roalahy fa tonga. Miaraka

Mira : Rafody kely no mahatonga antsika ho vory eto ! Naivo : Soa ihany fa nisy an’ i Boloky nanelanelana.Oee, marina izany e ! Mira : Misy mofo ireo, misy akondro, misy voam-bary. Samia mihinana izay tiany ! Mora : Lazao amin’ ireo namanao ireo ry Boloky fa afaka mihinana izay tiany izy a !

Samia mihinana izay tiany, samia mihinana izay tiany e ! aoo ! Mira : Aoka aloha fa sao dia tsy mety kosa izany ! Aleo omena ny an’ i Laitotozy, fa iza koa no hihinana ny sisan’ ny totozy eo !


Ny isa

48

Lemaro : Aiza izao isika no hitsangatsangana amin’ ity ry ireto a ?Badoda : Hay tokoa moa, tonga izao ny andron’ ny sekoly ! Lemaro : Ie ! Tsara aloha raha any Ambato ihany eBadoda : Aiza kosa leitsy ry Lemaro no any Ambato foana aVero : F’inona oâ ; vao tamin’ ny herintaona izao isika no tany Ambato.Lemaro : Ka aiza indray ary no tianareo e ?Vero : Ny ahy izao any Andranomadio no mba tiako.Lemaro : Lalina be ange hono ny farihy any Andranomadio any e ! Vero : OontsssBadoda : Angaha i Vero hilalao rano ?Vero : An, an, matahotra fotsiny aho kah !Lemaro : Ka aiza indray ary no tian’ i Vero e ?Vero : Any Faratazana ry ireto a ! Badoda : hm, hm, hm, lavitra loatra any. Isika anie handeha an-tongotra ry ireto e ! Lemaro : Hm, hm, sady lany andro isika no vizana be raha ho any.Vero : Dia aiza izany ary e ?

Badoda : Aiza re e ?Vero : Ary mba aiza no tian’ i Voahirana ?Lemaro : Fa aiza tokoa no tian’ i Voahirana e ? mba mitenena retsy a ! Voahirana : Ka sao dia tsy tianareo ts’ inona koh !Lemaro : Lazao aloha ry Voahirana a ! Voahirana : Any … VohitsoaVero : Vohitsoa ? Efa tany angaha ianareo ?Voahirana : hm, hm, efa tany izahay sy i NenyVero : Dia ahoana retsy ry Voahirana ?Voahirana : Misy tany malalaka be azo ilalaovana any ry ireto a ! Lemaro : Ary raha mahamay ny danik’ andro. Voahirana : Misy alakininina azo ialokalofana tsara any ry Lemaro a.Vero : Hay kosa. Ary raha avy ny orana ? Voahirana : Dia mankao amin’ ny EPP isika.Badoda : Aleo tokoa izany mankany Vohitsoa e ! Vero : Hay ve indry manana hevitra tsara fa tsy mety miteny foana isan’ andro e ! Voahirana : Eny e, any Vohitsoa ry ireto tsara a !

Ny fanehoan-kevitra

49

21

Vaviroa : Avia daholo Rankizy a ! Mira : Izaho ihany no eto ry Vaviroa a. i Mora sy i Naivo mbola lasa naka rano.Vaviroa : Ary indry angaha efa nahavita raharaha ?Mira : Ie, ny ahy efa vita daholo ny raharaha. Nirahin’ i Neny niantsena aho dia avy eo nanasa vilia.Vaviroa : Hay tokoa moa i Mira efa mahay miantsena. Dia tsy manary famerim-bola ve indry ?Mira : An, an, tsy manary famerim-bola izany aho. Vola arivo ariary no nentiko teo.Vaviroa : Fa inona avy no novidiandry tany an-tsena ?Mira : Ovy efajato, dia voatabia sy tongolo ariary zato avy. Dia efajato sisa ny fameriny.Vaviroa : Hazavao tsara hoe izany vola nampiasain’ i Mira izany.Mira : Henoin’ i Vaviroa tsara ! Vaviroa : Aoka aloha ! Aoka aloha, fa ireto efa tamy ireto koa izy roalahy.Naivo : Fa misy inona ry Vaviroa ?Vaviroa : Avia ianareo roalahy aty fa mitantara ny zavatra novidiny hoy aho i Mira e ! Mora : Nividy mofo angaha i Mira ?Mira : Henoy tsara fa aza maika e ! Arivo ariary no nentiko, nividy ovy efajato ariary aho.Maro : Dia eninjato izany sisa ny fameriny ?Mira : Andraso aloha e ! Dia nividy voatabia sy

tongolo ariary zato avy koa aho avy eo.Naivo : Roanjato ariary izany ny voatabia

sy tongolo ?Mira : Fantatr’ i Naivo ve ny

tokony ho famerim-bola ?Naivo : Haiko kah ! Efajato sy roanjato, eninjato. Efajato izany sisa no famerim-bola raha arivo no nentiny.

Mahay kosa i Naivo a ! oee !

Maro : Izaho mahita kilalao vaovao.Naivo : Lazao ary, ka tandremo sao

ataon’ ialahy sarotra.Maro : Tsy sarotra kah ! Mandeha tsirairay ambonin’ iry tamboho iry isika.Mira : Oay kosa, mandeha amin’ io tamboho io ve ?Vaviroa : Kilalao mety mandratra izany lazain’ i Mora izany a ! Naivo : Izahay lehity tsy handeha eny a ! Raha mianjera eny, tapaka ny tongotra. Izahay angaha gidro ?

Fa ahoana lehity ry Sifaka izany kilalao lazain’ i Mora izany ?

Asain’ i Mora mihanika tamboho ny ankizy dia tsy mety e !

Fa maninona ny ankizy no tsy mety ? Mora ange izany e.

Ny ankizy lehity raha mandeha eny, mety mianjera. Ary raha mianjera avy eny izy dia mety tapaka ny tongotra.

Hay ve ny ankizy tsy mahavita ny vitantsika e ! Ny mora amintsika sarotra aminy.

Fa ny hainy koa ange tsy haintsika e ! Marina leitsy izany ry Sifaka. Isika

ary tsy mahay mipataloha akory(Hehy)

tototongngnnn ololoNaiv

sysysy

M


iiii kkk hll

Ireo isa manana ny lanjany manokana

viidyd voaoattyy

50

Lendrema : Izay izany e ! Any aminay amin’ ny sabotsy e; tsy maintsy tonga daholo a.Badoda : Ka azo antoka tsara ve ny …Lendrema :hoy aho any. Ialahy ity koa ssssVero : Ka misy tokotany malalaka any a ?Lendrema : Eisy, io fanaovam-baolina be io ary mbola kely.Badoda : Maninona anefa raha atao …Lendrema : Io indray fa hihetsika lehity; izay leitsy no izy dia mangina ialahy a.Vero : Dia inona no hatao ?Lendrema : Mihira sy mandihy kah !Badoda : Ka raha misy tsy ma…Lendrema : Tsisy mahay ve ? Afaka manao savily lehity izy a ! Badoda : Ka izaho hoy aho …Lendrema : Efa vonona daholo lehity fa aza be fanontaniana ialahy a ! Vero : Dia inona avy ny hira atao amin’ io ?Lendrema : Efa fantatro daholo izany. Ary aza be kabary moa ianareo e ! Badoda : Ka aleo kosa aloha aho mba hiteny fa…Lendrema : Mangina ialahy leitsy e ! Efa voavaly ny tenin’ ialahy teo.Lemaro : Eny hoy aho. Aza tonga dia fefen’ ialahy fotsiny ny ankizy ry Lendrema. Badoda : Marina tokoa izany. Tsy i Lendrema irery anie no mahazo miteny e ! Lemaro : Manan-jo hiteny daholo lehity ny ankizy rehetra a !

Lendrema : Ka efa voalamiko anie ny …Badoda : Aleo aho mba hiteny e ! Any aminay koa anie misy tokotany malalaka e ! Sady afovoan-tanàna tokoa. Akaikin’ny ankizy rehetra any.Lendrema : Dia ahoana ary e ? Hazavao ary hoe misy inona any e.Badoda : Angaha moa lehity raha hoe tsy misy inona dia tsy milalao a ! Vero : Izany mihitsy ! Lendrema : Ka ahoana ary e ? Lazao ny hevitrareo ry ireto ary e.Badoda : Izany ahay. Mba manaja ny hafa leitsy e.Vero : Sady mihaino ny hevitry ny hafa e.Lendrema : Avereno ary ry ireto ilay resaka teo a.Badoda : Mitenena tsirairay, henoy tsara izay lazaina. Sa ahoana ry Lendrema ? Izay ve ?Lendrema : Eny e, marina ny anareo. Tena izany mihitsy no tsara e.Badoda : Atombohy amin’ i Vero ary aloha fa izy no zandriny e.Lemaro : Atombohy tokoa ary e. Maika hilalao isika e. Sady mihaino tsara daholo.

Ny zo haneho hevitra

51

22

Ô ry Babakoto sy i Sifaka a ! Ahoana lehity ry Letotozy a ?

Inona ny vaovao leitsy ry zandry kely a ? Misy fomba fanisana vaovao hono

ampianarin’ i Boloky antsika e ! Fa taiza koa no nahaizan’ i Boloky

an’ izany ? Izay foana ilay tsy tiako amin’ ialahy

ity ry Sifaka. Toa ohatran’ny tsisy dikany

amin’ ialahy daholo na Rafody na i Boloky na izaho.

Azafady leitsy raha nahatezitra an’ ialahy isany ny noteneniko teo a.

Tadidio tsara, samy manana ny maha-izy azy ny tsirairay. Samy ilaina daholo, daholo, daholo koa.

Raha tsy i Babakoto izao dia tsy fantatra ny nanjo an-dRafody. Saika maty !

Raha tsy i Boloky koa dia tsy afaka nanao fety niaraka. Izy no afaka niresaka tamin’ ny ankizy.

Rafody kely koa no mampianatra antsika rehetra manao fety e !

Marina tokoa leitsy izany a. Tena samy ilaina daholo. Ahoana amin’ izay ary e ? andao antsoina i Boloky hanao an’ izany fanisàna vaovao izany.

Fa aiza anefa izy ?

Milalao miaraka amin’ ny ankizy ary izy e !

Tsy aleo ve mankany daholo dia mahita ny ankizy milalao koa e ?

Andao ary e !

“Manisa isa iray, Ny ankihibe izayNy iray ampiana iray, Dia ahazoana roaFanaovana ny oooo, Ny roa ampiana irayDia ahazoana telo, Rain’ i ZanabeloNy telo ampiana iray, Dia ahazoana efatraTazony ny ankihikely, Fa tsy mahay mipetrakaNy efatra ampiana iray, Dia ahazoana dimyIny atsangako iny”

Naivo : Aoka aloha fa tsy hain’ i Mora sy i

Mora : Avereno aloha fa hadinonay ilay izy e. Efa ela ange izahay no nanao an’ izany e.

Hitan’ ialahy ry Sifaka fa i Mora sy i Vaviroa indray no tsy mahay.

Izaho anie efa nanaiky fa ilaina daholo ny rehetra e.

I Mora ilay niseho mahay be toa tsy mahay akory. Izaho anefa tonga dia mahay. Isa roa telo, velaro aloha ny elo… hitan’ ialahy ?

Zany ve izy teo ? (hehy)

kokokokototototot sssyy iiiii SSSSiSifffffaafaakkkkkaka aa !!!! MMMMMilililililiil lllllalalalaoao mmmmiiiiarrakkkkkkkakak aa iiiimimmimi ’’n’n’ nyny aa kkkknknkiiiiiizzyyy

Manisa, mikajy, manao lalao manodidina ny isa (1)


52

Mpitantara : Misy, hono, Rankizy, zazakely iray atao hoe Lendrema. Niaina tany ambanivohitra lavitra tany. Zaza tokan-dray aman-dreniny i Lendrema, tsy mba nanan-joky, tsy mba nanan-jandry, tsy nanan-drahalahy, tsy nanana anabavy. Ny zavatra tsy tian’ i Lendrema dia ny mihaino ny namany. Tsy mihaino an-drainy izy, tsy mihaino an-dreniny, ary tsy mihaino ny namany ihany koa. Misy mba adihevitra atao, ny azy ihany no asesiny. Indray mandeha izay, naniraka an’ i Lendrema ny ray sy reniny.Rain’ i Lendrema : Lendrema ! Ô ry Lendrema ! Andeha ho any an-tsena izahay sy i Neny. Mandrapahatonga anay, atero any amin-dry zareo ao atsimo ao ilay angady nindramiko taminy e.Renin’ i Lendrema : Ilay siny avy nanondrahana koa anaka mba avereno any a. Azy io.Mpitantara : Tsy namaly anefa Rankizy i Lendrema. Tsy niteny izy hoe eny, tsy nivolana koa izy hoe tsia. Tsy mihaino mihitsy ny anaolahy e. Nony hariva, tafaverina avy tany an-tsaha ny ray sy reniny ka inona hoy ianareo ? Indreo mbola teo foana ny angady sy ny siny. Matetika ihany koa, rehefa milalao miaraka amin’ ny kilonga namany i Lendrema, dia tsy mety resy tohika mihitsy.Ny ankizy : Ka izao anie ry Lendrema e, maninona moa raha tanisa indray no lalao

ataontsika e ?Lendrema : Tsy misy an’ izany hoy aho. Tsy te hahalala an’ izany aho.

Mpitantara : Satria moa izy Rankizy tsy mihaino ny namany, dia tsy mihaino azy intsony koa ny ankizy e. Ary dia lasa ankizy nilaozan-tsakaiza lalandava i Lendrema. Tonga saina ary izy indray andro ka nanatona an-dray sy reniny ary nanontany azy : Lendrema : Fa hono hoy aho ry Dada, fa maninona ny ankizy no tsy mety miara-milalao amiko intsony ?Rain’ i Lendrema : Ka ialahy anie ts’ inona tsy mba mihaino izay lazain’ ny ankizy e; tsy mba hain’ ialahy mihitsy hoe izao no zavatra tadiavin’ ny ankizy naman’ ialahy na izao fa ny an’ ialahy ihany no asesik’ ialahy.Renin’ i Lendrema : Izy anie mihaino anao anaka e, ianao koa meteza hihaino azy sy hanao izay tiany.

Mpitantara : Nony maraina ny andro Rankizy, tafaraka nilalao tamin’ ny namany indray izy.Ny ankizy : andao indray lalao katro no ataontsika.Lendrema : Eny ary leitsy a. Ndao ary hanao izany katro tianareo izany e. Andraso kely

aloha haka voan-katsaka. Efa nisy notahiriziko ato mba hilalaovantsika. Mpitantara : Dia nihazakazaka naka izany ilaikely ka naritra aoka izany izy nilalao tamin’ ny namany. Nony kelikely dia niantso azy ny reniny.Renin’ i Lendrema : Lendrema ! Avia aloha mantsaka fa lany ny rano e.Mpitantara : Nitsangana izy ary nanoina an-dreniny. Tsy ela taorian’ izay, nivikiviky nitondra siny ho any an-doharano i Lendrema.

Ny fahaiza-mihaino ny hafa

53

23

Mira : O ry Naivo a, avia ange ialahy aty e ! Naivo : Fa ahoana ry Mira ? Fa misy inona ?Mira : Avia hoy aho aty fa misy zavatra holazaiko an’ ialahy.Naivo : Lazao ary fa mihaino aho e ! Mira : Jereo fa tsy vonona hihaino akory. Toa miherikerika be. Fa misy inona ?Naivo : Tsy izany fa mbola nirahin’ i Neninay hividy zavatra aho.Mira : Mandehana ary aloha ialahy miantsena dia avy any e ! Naivo : Lazao haingana ny vaovaondry e ! Mira : An, an, avelao rehefa tonga avy any ialahy. Fa inona no hovidian’ ialahy ?Naivo : Sira fotsiny ange no hovidiko e. Lasa ary aho aloha e !

Naivo : Izay aho dia tonga. Oadray ! Andraso kely aloha fa hadinoko ny famerim-bola.Mira : Ary i Naivo ity ange varimbariana mihitsy e ! Fa ohatrinona izany famerim-bola hadino izany ?Naivo : Efajato kah ! Mira : Fa ohatrinona ny vidin’ ny sira ? Ary ohatrinona no nentin’ ialahy ?Naivo : Dimanjato no nentiko ary ariary zato ny sira. Fa lazao haingana ny vaovaon’ i Mira. Dia avy eo aho miverina any.Mira : Izay ilay mahavoa an’ ialahy. Taitaitra fotsiny fa tsy mandinika tsara. Izao hadino ny vola.Naivo : Aleo ary hiverenako any aloha e. Lasa indray ary aho.

Mira : Avia amin’ izay ialahy dia henoy tsara.Naivo : Lazao fa efa tena mihaino tsara ange aho e ! Mira : Tena mihaino tsara ?Naivo : Alefaso hoy aho fa mihaino aho.Mira : Izao an, atoroko fomba ahaizana kajy ialahy. Ohatra hoe valo analàna dimy.Naivo : Izany ve tsy ho haiko ? Roa ! Mira : Hitan’ ialahy fa diso ? Valo analàna dimy mira telo.Naivo : Ahoana ary ny fomba hahazoana izany e ?Mira : Ampiasaina lehity ny rantsan-tànana, dia aseho tsikelikely araka izay ilaina, dia izay ! Naivo :indreny ny valo. Dia analàna dimy. Miala izany ireto. Oay, dia telo sisa. Misaotra ry Mira !

Fa inona lehity ry Sifaka no nampivezivezy an’ i Naivo teo ?

Naivo lehity tsy mihaino tsara ! Angaha rehefa tsy mihaino tsara dia

mivezivezy sy mihazakazaka ? Voasazy kah ! Tokony ho vita indray

mandeha dia voatery miverimberina ! Ny mahavoa ny adala koa izy

manadinodino. Angamba very … tavim-poitra i Lenaivo iny e.

(Hehy) tadim-poitra lehity fa tsy tavim-poitran’ ialahy izany a !


Mira : OOOO rryy NaNNaNaNaiivivivi ooo aaa aaaaaa iivivvvvviiaaaaaaa ananangegegegee ii llallal hhhhahhyy tattyy ee !!! MiMiMirara :: AAAAAAAA iiviviviviaaaa amamammamiiinininn’’ iiiizizizizayaayay iiiiiiii llalalalalal hhhahahahhahahhyyyyyy ddidididididididiiaaaaaaa hhhehhehehehenononon yyyy tsttstsststsarara aa


54

Lendrema : … Sady mivoha io ny vavahady.Badoda : Ô lehity ! Andraso aloha ! Lendrema : Andraso aloha ahoana indray leitsy a ?Badoda : Tanànan’ olona ange leitsy io e.Lendrema : Ka maninona lehity raha tanànan’ olona a ? Badoda : Tsy aleo ve leitsy aloha miera ? Ravelo anie no mpiandry tanàna ao e ! Lendrema : Lehity ko leitsy …Lemaro : Marina tokoa leitsy izany fa ialahy isany koh ! Lendrema : Andao ary e.

Lemaro : Manao ahoana ianao Ingahy Ravelo ! Ny ankizy : Manao ahoana ianao Tompoko ô ! Lemaro : Ingahy Ravelo a, mba afaka milalao ao an-tokotany be eo ve izahay ?Ngahy Ravelo : Eny e, tsy maninona. I Njara koa angamba hidina eo hiara-milalao aminareo, Rankizy a.Lemaro : Misaotra indrindra Tompoko ô.Ny ankizy : Misaotra indrindra Ingahy Ravelo a ! Lendrema : Lehibe tokoa leitsy izany tokotany izany an ! Badoda : Hm, hm, tena lehibe mihitsy kah !Lemaro :izany zaridaina izany e ! Rehefa milalao isika ry zalahy, tandremo tsara io zaridaina io an ! Lendrema : Aleo ary leitsy

Vero : Tena marina izany ry ireto a, amin’ izay tsy ho simba mihitsy ireo voninkazo ireo… hm hm, izay.Lendrema : Atombohy amin’ izay ary e.Mpitantara : Afaka ora iray teo ho eo…

Lemaro : Mangetaheta be aho izany e !Badoda : Izaho koa leitsy izany mangetaheta.Lemaro : Andao aloha hisotro rano fa tena may izany ny tenda.Vero : Aleo aloha jerena tsara fa sao dia mankarary.Lemaro : Marina izany an’ i Vero izany. Aleo rano azo antoka ihany no sotroina e ! Badoda : Ity aloha angamba fantsakana madio e !Lemaro : Hm, hm, sady voasarona tsara ilay izy no voafafa ny manodidina.Badoda : Fa izao a, rehefa avy misotro rano dia aleo averina amin’ ny toerany tsara ny zavatra rehetra.Vero : Marina izany ry ireto a.Lemaro : Halaviro ny fantsakana rehefa misotro rano fa sao dia latsaka ao anaty fantsakana ao ialahy.Badoda : Tena mamy be lehity ity rano ity a ! Lemaro : Sady tena mangatsiatsiaka tsara mihitsy.Badoda : Ka afa-po daholo ve e ? Aleo ary averina amin’ izay ny zavatr’ olona e ! Lemaro : Aoka aloha saronako tsara. Ataoko ohatr’ izao… Izay…Vero : Izay ! Izay no izy ry Lendrema a !

Ny fanajana fitsipika eo anivon’ny fiaraha-monina

55

24

Naivo : Ho aiza izato ianareo dahy ry Mira sy Mora ?Mira : Izahay angaha zato no ataon’ ialahy hoe “izato” ? Roa fotsiny izahay.Naivo : Ho aiza hoy aho izato ianareo dahy ? Fa angaha izaho manao anareo hoe “zato”.Mora : Hanatitra sakafon’ ny mpiasa tanimbary leitsy izahay a ! Ianareo dahy koa toa mifanala fotsiny koh.Naivo : Hay ve e ! Koa tsy aleo aho mba hiaraka aminareo ?Mora : Tsy maninona fa mandehana aloha miera any an-tranonareo e ! Naivo : Izaho ange efa nahavita raharaha fa andao. Tsy maninona e.Mira : Na nahavita raharaha aza ange ialahy dia mandehana miera fa fahalalam-pomba izany e. Sady amin’ izay sao misy itadiavana an’ ialahy.Naivo : Andrasonareo aho an ! Aleo ary izaho hiera vetivety.Mora : Haingana ialahy fa noana ny mpiasa e ! …Naivo : Izay aho dia tonga fa misaotra anareo dahy.Mira : Fa inona no isaoran’ ialahy anay e ?Naivo : Sady niandry ahy ianareo no nanoro ahy hoe mandehana miera koa.Mora : Hay ve e. Fa ahoana hoy i Neninareo ?Naivo : Hendry hono aho fa mahalala miera.Mira : Mora sy Naivo a ! Ary iza iretsy tamy manaraka antsika iretsy ?

Mora : Jereon’ ialahy tokoa irery ry Naivo a ! Ireny mandeha tsy miera, mandeha

amin’ izay tiany aleha fotsiny e ! Naivo : Oooay ! Babakoto sy Sifaka ireny izao ! Ireny izany tsy mahalala fomba ?

(Hehy)Mora : Ary inona indray ary

izany entin’ izy roa lahy izany ?Mira : Tena babakoto tokoa ireto fa tsy lainga ! Hazo maloto be ireny entiny ireny (Hehy). Arivo ireny, tsy mila mitondra an’ ireny fa arivo ireny ! Dinnn ! Naivo : Roa fotsiny ireny hazo maloto be ireny Fa angaha arivo ! Mira : Izaho koa angaha miteny hoe arivo ny isan’ ireny ! Asaiko ariany fotsiny.Maro : Ady sahala ny baolina ee ! Samy mahay ianareo dahy. Ny iray zato, ary ny iray arivo.Mira : Ooeeeee ! (Hehy)

Fa maninona hono ry Sifaka ? Inona no nataon’ i Mira antsika teo ?

Maloto be hono ilay hazo noentintsika dia bedin’ i Mira isika sy ialahy !

ireny, arivo ireny” ? Tsy tiany hitondra ilay hazo maloto

isika dia asainy ariana. Andao alaintsika indray ilay hazo

Alaivo eo ange ireny fa roahiny miverina eo ialahy e !

Aooo ! Aoka ihany raha izany kah ! Arivo ireny, arivo ireny (Hehy)

MMoMoMMoMoMoMooMorara : JJerereoeoonnaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa !!! IrIrIrrreneneny y mamama

amammma inini ’’

((((M



56

Vero : Salama Tompoko ô ! Maman’ i Dô : Salama ianareo dahy. Ahoana izay ?Vero : Azafady ry maman’ i Dô a, nivoha tampoka hoy aho ny valan’ akohonay, dia lasa ato aminareo ry zareo.Maman’ i Dô : Ka haka azy izany ianareo ?Vero : Eny Tompoko.Maman’ i Dô : Mandrosoa ary e.Vero : Azafady Tompoko ô.Lemaro : Manao mbay lalana re Tompoko ô.Maman’ i Dô : Andao re fa làlana Rankizy a ! Vero : Fa hono hoy aho ry Lemaro, fa inona izany “manao mbay làlana izany” ?Lemaro : Manao azafady koa ny dikan’ izany ry Vero a ! Vero : Hay ve e ! Lemaro :voadikadika”Vero : Fahalalam-pomba daholo izao izany teny izany ô ?Lemaro : Ie. Aza be resaka eo fa andao aloha hisambotra an’ ilay akoho isika e !

Vero : Iry ilay akoho ry Lemaro a ! Lemaro : Ie, izy io. Ao, tereko avy ato, dia ianao

Vero : Azo ? Batao tsara fa sao dia lasa indray ry Lemaro a ! Lemaro : Tsy votsotra intsony ity ry Vero a ! Aza matahotra indry ! Vero : Andao amin’ izay ary hody e ! Maman’ i Dô : Voasambotra ve ny akohonareo Rankizy a ?Lemaro : Miala tsiny indrindra re Tompoko ô ! Maman’ i Dô : Tsy maninona akory e ! Ary tandremo izy ireo tsy hivoaboaka fa manimba ny volintsika e ! Vero : Ataonay tsara hidy amin’ izay izao ity kah ! Lemaro : Eny ary fa mametraka ny mandra-pihaona ry Maman’ i Dô a.Vero : Veloma Tompoko ô ! Maman’ i Dô : Veloma ary e. Mampamangy amin’ i Dada sy i Neninareo mianadahy any a ! Lemaro : Misaotra indrindra Tompoko.

Ny fahalalam-pomba eo anivon’ny fiaraha-monina

57

25

Vaviroa : O Rankizy a, aiza daholo ianareo e ? Andao isika hilalao !

Ie ! Ho avy e ! Vaviroa : Nahavita raharaha daholo ve ianareo aloha e ? Sao dia mbola tokony hisy hanao raharaha, bedy eo ! Mira : Ny ahy aloha efa vitako daholo e.Naivo : Ny an’ iza koa moa no tsy efa vita e ! Vaviroa : Ary i Mora toa tsy miteny mihitsy ?Mora : Efa vita koa, efa vita. Fa inona indray ny kilalao ataontsika ?Naivo : Alefaso ry Mira fa indry ange milaza hoe mahita.MiraVaviroa sy i Mora.Mora : Lazao ary aloha hohenoina.Mira :ka ovana fotsiny ny toeran’ ny zana-tsoratra, na ny zana-tsoratra mihitsy.Naivo : Manomeza ohatra fa tsy hainay izany.Vaviroa : Eny tokoa ry Mira; milazà ohatra anankiray fotsiny ary e.Mira :Maro : Ahoana ny anarako no ataon-dry ohatra ! Mira : Tsy “mora” anarana anie izany lazaiko izany e ! “Mora ny ovy, mora ny anana”Vaviroa : Ity Mora ity ko tena mampihomehy kah ! Ahoana moa izy teo ry Mira ?Mira :

entana mora”Naivo :ny zana-tsoratra ?Maro : Aleo ho valiako ry Mira fa haiko a.

Mira : Tena mety tokoa izany. Azonareo amin’ izay ?

Ie ! Hainay e ! Mira : Samia ary mieritreritra e !

Vaviroa : Samy milaza izay hitany amin’ izay. Aleo ary izaho no hanao voalohany an ! “Mamaky boky i Bako.” Mety ?Mira : Tena tsara be. Iza indray ary ?Maro : Izaho koa angaha tsy mahita. “Very ny vary.”Mira : Tena mety be koa. Ary ny an’ ialahy ry Naivo ?

Naivo : “Be lelo i Lila” Oe, samy mahay e !

Hain’ ialahy ve ry Babakoto izany kilalaon’ ny ankizy izany ?

Fa ialahy angaha ry Sifaka mahay ? Haiko kah !

Raha mahay ialahy, dia mba mahay koa aho ! Alefaso aloha ny an’ ialahy e.

“Lasa i Solo”. An’ ialahy ary izao. Fa lasa angaha lehity i Solo ? Raha

lasa i Solo dia lasa koa aho koh ! Nalain’ny adala daholo ny akondro tao !

drry y yy anangegege mmmililazazaa

iiinanana.

nyny a-

y y

aaa; ; yy

vvavaarryry..Mira : TTTenena a mmetyty bbe e kokoa.a. AAryry nny y ananna ’ iaialalahyhy rrry y yNaNNaN ivivvooo ??

N B ll ll L l


Manao lalao manodidina ny teny (1)

58

Vero : O ry ireto a, o ry ireto a, andao isika hanao Rabòka fa efa ela tsy nanao an’ izany e ! Lemaro : Inona izany ? Fanenjika ve ? Vero : hm, hm, andao isaina dia ho hita izay ho boka.Lendrema : Rasalegy koa ve dia manao ?Vero : Fa ahoana izy no tsy avelanao hanao e ?Lendrema : Fa izy ketrakila io ve tsy ho boka foana ! Tsy mahay mihazakazaka io ! Lemaro : Aza manao an’ izany ialahy ry Lendrema ! Vero : F’ inona oâ, mahasosotra koa. i Lendrema ! Zily no anarany fa tsy izany Rasalegy izany ! Lendrema : Ka jereo ange ity izy e, ohatra ny olona manao salegy foana.Lemaro : Tsy mety leitsy izany ry Lendrema. Dia tian’ ialahy ve raha sosotra sy malahelo ny naman’ ialahy ? Izahay tsy hilalao miaraka amin’ ialahy raha izany.Vero : Andao rangahy isika ihany no milalaoLemaro : Andao ary e.Lendrema : Azafady leitsy ry Zily a ! Lemaro : Izay ialahy vao tianay.Lendrema : Zily a, tsy hiteniteny foana intsony

aho leitsy a ! Namako foana ialahy. Izany an ? Namako foana ialahy. Aleo ary izaho no tonga dia boka e.Vero :amin’ izany. Izy hono no boka.Lemaro : Misaotra leitsy e ! Atombohy ary e. Azo dia namana moa ?Vero : Ie, azo dia namana.

Mpitantara : Nony kelikely, voadonan’ i Badoda i Vero ka nianjera.

Vero : Ay ! I Badoda koa mahasosotra; tsy mahay milalao mihitsy ! Badoda : Azafady ry Vero a.Vero : Any am-pianarana i Badoda efa sahirana, aty koa i Badoda mbola tsy mahay milalao koa ! Badoda : Aza miteny an’ izany ry Vero a. Tsy mety izany.Vero : Oadray, azafady ry Badoda, azafady a ! Lendrema : Tsy maninona e, tohizo ny kilalaontsika. I Lemaro sisa no tsy azo.Badoda : Io ve dia tsy ho azo. Io…Rehetra : Io… Io…

Ny fifanajana eo anivon’ny fiaraha-monina : amin’ny alalan’ny fihetsika sy ny fiteny

59

26

Babakoto a, Babakoto sy Laitotozy a ! Avia ianareo aty fa iny anie Rafody e !

Aiza izany ? Aiza izany lehity ? Iny tokoa any e !

Rafody : (Sioka)Laitotozy : Inona hono izany lazainy izany ry Babakoto ?

Andao haingana any amin’ ny tany malalaka fa milalao any hono ny ankizy.

Inona hono ny kilalao ataon’ ny ankizy any ?

mihira no mandihy ny ankizy.Laitotozy : Andao ary sao tsy mahatratra e !

(Hiran’ ankizy) Soa ihany isika fa mbola nahatratra

ny ankizy milalao ! Laitotozy : Ary toa tsy mihira sy mandihy akory ireto izy ? Ary sao dia mandainga ary Rafody sy i Babakoto.

Tsy mandainga lehity Rafody fa jereo tsara aloha e.

Oay ! Jereo, jereo fa asain’ ny ankizy

mankeo afovoany i Naivo.Laitotozy : Jereo, jereo fa tratra koa i Mira mankeo afovoany !

Fa maninona lehity izy dahy no alefa eo

afovoany eo ? Injay ny an’ ialahy isany.

Henoy tsara ny hiran’ ny ankizy. Jereo fa mandihy i Naivo sy i

Mira.(“Mandihiza Rahitsikitsika”)

Oay, mahay mandihy be i Mira !

Laitotozy : Ary i Naivo angaha tsy hitan’ ialahy isany ?

Mahavoa koa ny adala kah ! Laitotozy : Ary ialahy angaha ry Babakoto mahay mandihy ?

Ahoana aho no tsy hahay fa alefaso ary ny hiran’ ialahy isany e !

Aleo aloha rehefa mihira sy misioka Rafody dia mandihy ialahy e.

Fa maninona raha ianareo roalahy no mihira ?

Inona koa no hira hain’ i Laitotozy e ? Hikiakiaka fotsiny ?

Aleo ary aho handihy amin’ izao tsy misy hira !

Dia inona koa no dikan’ izany ?(Hehy)

Mira : Tsara kosa ry Naivo ilay kilalao nataontsika teo o ?Naivo : Tsara fa ny olona tratra ataonareo eo afovoany foana.Mira : Ny ankizy anie miherikerika rehefa manao an’ ilay hoe “Izay tsy mikipy tsy asiako”. Ialahy tena miesona be mihitsy.Naivo : Miesona angaha ! (Hehy)

Fandaharana O!O « Sady milalao isika no mianatra ! »Fandaharana 27 y


yy

60

Lemaro : O ry Badoda a, an’ iza ireo lasàka roa mibahan-dàlana ireo ?Lemaro : Ka itsy anie misy olona e ! Io mianjera amin’ ny tany io.Badoda : Marina raha tsy i Dadanaivo io. Fa maninona ary ity izy ? Lemaro : Fa maninona i Dadanaivo ?Dadanaivo : Nianjera aho ry zalahy dia nihodivitra ny tongotro.Lemaro : Oay, andao leitsy aloha bataina izy ! Badoda : Ie, aleo haisakisaka etsy amin’ ny avoavo etsy izy.Lemaro : Avy atsy amin’ ny sandriny ilany atsy ialahy; izaho avy ato.Badoda : Izao izany ?Dadanaivo : Draidraidray…Lemaro : Izay ! Oay Dadanaivo a, ity tongotrao toa mivonto sahady ?Badoda : Izao Dadanaivo a : aleo ampandrenesina ny ao aminareo.Lemaro : Sady tsy zakanay roalahy irery ts’ inona ianao.Badoda :

alamintsika ireto vilona miparitaka ireto e.Lemaro : Ie, sady mibahan-dàlana koa ilay izy.Dadanaivo : Aza misahirana ianareo roalahy e, ho avy eo ihany ny zanako ! Lemaro : Tsy maninona Dadanaivo a. Ianao ary ity mba voa.Badoda : Any aminay misy pômady fanosotra tamin’ ny tongotr’i Dada tamin’ izy folaka. Omeko amin’ izay ianao.Dadanaivo : Misaotra leitsy a ! Lemaro : Ravao kely koa angaha moa tsy mpanotra ?Badoda : Raha tsy izany dia aleo entina any amin’ ny dispansera izy e.Dadanaivo : Mba fetsifetsy kely koa ianareo roa lahy ireto a ! Sady manampy amin’ ny

izany a.Lemaro : Izao leitsy a, andao amboarina ilay vilona, dia ampandrenesina ny any an-trano.Badoda : Mandehana ary e. Izaho hiandry an’ i Dadanaivo eto aloha.

Ny fifanampiana sy firaisankina eo anivon’ny fiaraha-monina

61

27

Mira : Izaho Rangahy tsy hanao intsony fa reraka be aho a.Vaviroa : Aoka izay hono Rankizy fa vizana be hono i Mira.Naivo : Ka inona indray ary no atao e ?Mora : Andao hanao ankamantatra e.Naivo : Ny an’ ialahy koa ankamantatra foana… tsy aleo manao tantara ?Mira : Angaha koa i Naivo tia tantara ?Naivo : Tsy tantara vato anie izany e.Vaviroa : Fa tantara inona izany ry Naivo ?Naivo : Tantara tena tantara kah !Mora : Alefaso ary ny tantara tena tantaran’ ialahy e. Mihaino izahay…Naivo : Hm, hm, hm ! Misy boky kely misy tantara any an-trano dia alaiko dia vakian’ ialahy na vakian’ i Vaviroa.Mira : Mandehana haingana ry Naivo a.

Toa hafahafa lehity ry Sifaka ny kilalao nataon’ ny ankizy teo e ?

Fa hafahafa ahoana lehity ? I Vaviroa ihany no miteny dia ny

ankizy mihaino fotsiny. Dia inona lehity ilay notazonin’ i Vaviroa teo iny ?

Boky angaha ilay notazonin’ i Vaviroa teo. Ary namaky boky angaha izy.

Angaha koa vakiana ny boky ? Ataoko fa ny kitay ihany no vakiana ! Ary toa tsisy famaky akory ?

Manonona soratra hita ao anaty boky anie izany mamaky boky izany e !

Ary inona izany no ataon’ ny ankizy sasany ?

Mihaino tantara ry zareo.

Hitako no

tena variana i Lenaivo ko

(Horakoraka)Mira : Misaotra an’ i Vaviroa, dia misaotra an’ i Naivo fa tsara ny tantara.Naivo : Hay ve isika Malagasy misy karazana antoko be dia be.Mora :

Mira : Hadinonareo koa angaha ilay hoe nosy ohatry ny tongotra ankavia ?Naivo : Sady manan-karena no maha-te ho tia.(Horakoraka)Mira : Fa hono hoy aho ry Mora, ialahy ve mahay mamaky teny ohatran’ i Vaviroa teo ?Mora : Mahay aho aloha fa tsy tena misosa loatra e ! Naivo : Dia inona koa izao izany ?Mira : Ny an’ i Vaviroa ny vakiteny tena misosa

Naivo : Fa ny an’ ialahy izany miraikiraiky ohatry ny sokatra ?Mora : Sokatra angaha no betsaka any ! (Hehy)yy yyyy

ininyyyy ? ? aay y nononn tatatazozoz niniin’n’n’n i i VaVaVaviviirorororoa a aangngggaaahahahahaa a aa a izizizy.y.y.y

vavaaaaavav kikikkiannanna a a a nynnynynynynynyy bbbbbbbbokokkookokkokokyyyyyyyyyy ???????? nno o vaaavaavaakkkkikikikikiiaananannnannnaaaaaa !!!!! ooryryyyyr ??rarattrrrrrt aa aa azzzanannnnnnna yyy y yyy y

zaannnnnynyyyyynnynyny ??????raaraar

(( y)y)


i f iiii i LL

Mamaky teny

62

Saly : Ho aiza ianareo ry Vero sy Lemaro ?Lemaro : Ho any amin’ i Zara izahay.Saly : Anino any amin’ i Zara ?Lemaro : Asainy tonga any izahay fa tsara be hono ny laoka.Saly : Laoka ? Kabaka zeny aminay any.Vero : Kabaka ? Laoka retsy ry Saly a.Saly : Aminay any, laoko zany, trondro.Lemaro : Fa aiza ny any aminareo ?Saly : Any Soalala. I abako Sakalava, niniko Antakarana, avy any avaratra.Lemaro : Ie, Dadanay koa Sihanaka.Vero : Zama no iantsoana azy.Saly : Sihanaka ? Alaotra moa izany ?Lemaro : Ie. Ary hono hoy aho e, aiza moa no misy miteny hoe “mahogo”, na “balahazo” ?Saly : Toa any atsimo izay kah ! Tandroy, Vezo, Masokoro mety miresaka an’ izany.

Lemaro : Fa hono ho’aho ry ireto a, isaky ny

Saly : Ia. Lambahoany ohatra avy any atsinanana.Lemaro : Samy manana ny satroka entiny koa e ! Vero : Izay mihitsy ! Satroka penjy na ahibano ny ao Imerina, satro-bory ny an’ ny Betsileo.Saly : Ny taovolo koa samy manana ny azy e ! Lemaro : Toa hoe manao volo tain’ ondry, na dokodoko moa ny any atsimo ?Saly : Samy manana ny fombany koa e ! Ohatra

sisa e.Lemaro :mifampiresaka daholo ny Malagasy rehetra.Saly : Eka, ny avy any atsimo afaka mitarõna amin’ ny any avaratra.Lemaro : Eny ho’aho. Ny any andrefana mifankahazo amin’ ny any atsinanana sy ny

afovoan-tany. Saly : Fa isika jiaby kosa no atao hoe Malagasy.Lemaro : Ia. Isika rehetra io e ! Vero : Ny any ivelany any kosa tsy Malagasy ny

Lemaro : Ohatra hoe ao Afrika. Tahaka izany koa ny any Amerika. Toa izany koa ny any Azia. Fa ny tera-tany eto Madagasikara kosa Malagasy daholo ee !

Ny fireneko sy ny mponina ao aminy

63

28

Misy goavy masaka be lehity ry Sifaka ary amoron-drano ary a.

Ka ahoana ny hevitra ? Ho any sa ahoana e ?

Andao ho any dia hakàna goavy koa ny ankizy e !

Isika angaha moa hahazaka betsaka ? Raha mahazaka efatra avy dia efa betsaka izay…

Andao leitsy fa tsy

Efa valo be izao ! Ampy izay e !

Naivo : Raikitra ve ry Mira ilay saika hamonjy tsena be ?Mira : Handeha isika kah ! Miandry an’ i Mora sy Vaviroa isika dia lasa.Naivo : Fa aiza ihany ary izy dahy e ?Mira : Mbola manao raharaha izy fa ialahy koa tssssNaivo : Sao tsy mahatratra hira gasy eo raha taraiky koh ! Mira : Ialahy izany koa toa ohatry ny antitra be. Atao inona koa hira gasy e ?Naivo :Misy kabary tsara be, sady ny tononkira

Mira :izany ?Naivo : Misy… misy anatranatra, sady mampiomehimehy ! Mira : Lazao ary hoe izay tadidin’ ialahy.Naivo :tsy an’ asa nanambady, tsisy nohanina ka nifampitady.(Hehy)Mira : Mifampitady ahoana hono ?

Naivo : Raikitra hono ny adin’ ny mpivady. Satria noana ny ankizy fa i Mira ve ahoana e ?Mira : (Hehy) Hay ve ohatra izany ny hira gasy e ! Naivo : Mbola be dia be anie fa tsy tadidiko daholo e. Fa aiza ihany ary izy dahy e ?Maro sy Vaviroa : Izahay ary maheno an’ ialahy miresaka eto koh ! Naivo :haingana hoy aho fa tsy mahatratra hira gasy.Vaviroa : Mbola amin’ ny folo anie vao manomboka ny hira gasy e ! Maro : Andao ary re ry Dadabe Naivo a ! Naivo : Iza koa no lazain’ ialahy fa Dadaben’ ialahy eo ?(Hehy)

Omeo ny ankizy leitsy ry Sifaka ilay goavy dia andao hiaraka amin’ ny ankizy isika.

Fa angaha misy goavy intsony ? Lany ! Aooo ! Izany vao tsy ividianan’ ny

ankizy hira gasy ialahy. Sao dia heverin’ ialahy fa mofo gasy ary

izany hira gasy izany e ? (Hehy)

aaa

mmomomooa aaRaRaRahahaha

didididd aaa effe aa

y y y fafafa tttsysyyyyy

!


Manisa

64

Vero : Saly sy Badoda ! Avia anie ianareo hijery ny sarinay tamin’ ny fety e ! Badoda : Fety inona izany ry Vero a ?Vero : Ny lafy valo misôma e ! Jereo ange e ! Saly : Hm, hm. Tsara be indry teto an ! Vero : Nanao salegy izahay teo retsy e.Badoda : Dihy Malagasy ve izany salegy izany ?Saly : Hm, hm. Dihy Malagasy avy any atsinanana izany ry Badoda.Vero : Dia andraso anie asehoko anareo daholo ny dihy e ! Badoda :ny mpandihy. Dihy hitako foana io eto Antananarivo eto a ! Isaky ny misy fety dia misy an’ io foana.Vero : Tena mba hain’ i Badoda kosa koh.Badoda : Tao amin’ ny fetin’ ny sekoly koa anie nisy an’ io ry Vero e ! Ny ankizy mihitsy no nandihy tamin’ io.Vero : Dia ireto ny sasany. Ity izany batrelaky. Saly : Avy aiza moa ny batrelaky ?Vero : Toa hoe avy any atsimo atsinanana koa hono.Saly : Ary ity moa tsy hôsika ?Vero : E e ! hôsika sakalava avy any aminareo io kah ! Badoda : Ary hono hoy aho, ity olona ity maninona izao ?Vero : Miventy sôva io ry Badoda. Sôva antakarana.Badoda : Ary inona ity zava-maneno tendrena eto ity ?Vero : Io no atao hoe “taralila” na “angorodao”.Badoda : Ary ity ve gitara ry Vero ?

Vero : Hm, hm, hm. Tsy gitara io ry Badoda. Io no atao hoe “kabôsy”.Badoda :Saly : Maeva be koa ny akanjonareo a ! Ilay vakana koa moa dia tena tsara ! Vero : Sary fotsiny aza io no hitanareo koh ! Ny hira mbola tsy renareo.Badoda : Ny hira koa ve tsara be ry Vero ? Vero : Hm, hm. Ny hira sy dihy. Ny rija betsileo, ny tsapiky, ny mangaliba…Badoda : Mangaliba izany ve tsy vazaha be e ?Vero : Dihy Malagasy daholo izany ry Badoda a ! Saly : Ary mba ampianaro anay moa izany e ! Vero : Rehefa vita eo ny raharahako dia ampianariko anareo daholo e ! Saly : Eny ary e ! Miandry izahay.Badoda : Ary haingakaingana i Vero e ! Vero : Eny e ! Kely sisa.

sika ?lava avy any aminareo

oy

Manana ny maha izy azy ny kolontsaina malagasy

65

29

Naivo : Ô ry izy telodahy a ! avia anie ianareo ilazako zavatra e ! Mira : Zavatra inona izany ry Dadanaivo ô ?Naivo : Izaho angaha Dadanaivon’ i Mira ?(Hehy)Vaviroa : Lazao kanjo ry Naivo fa mihaino an’ ialahy izahay a ! Naivo : Fantatrareo ve ilay rangahy mpamaky boky atsy ?Mora : Sao dia Radoda izany ?Naivo : Tsy fantatro izany Radoda izany. Mora : Mipetraka atsy avaratra atsy izy e ! Dia sady mamaky boky eo an-davarangana foana.Naivo : Ie, hay ve Radoda no anaran’ io rangahy io e ! Mira : Fa niresaka taminy angaha i Naivo ?Naivo : Ie, raha te hahay hono dia mazotoa mamaky boky be dia be

Toa lasa mazoto mamaky boky lehity i Naivo a !

Ka mampahay hono ny mamaky boky koh !

Ary isika angaha tsy mba afaka mamaky ?

Fa ahoana koa no ahaizan’ ialahy mamaky boky ?

Isika izany tsy mba mety hahay ? Mety hahay isika kah ! Ny soratra

amin’ ny boky kely dia sarotra, fa ireny soratra lehibe ireny haintsika !

Andao ary hovakiantsika ilay soratra “ngôzabe” any amin’ ny fokontany ary e !

Andao ary. Dia ialahy mamaky azy voalohany an !

Io ary, dia vakio amin’ izay. A… RO… VY… NY… BIBY FA… HA…

RE... NA Mahay ialahy. Fa iza ary izany biby

tokony harovana izany ? Ireny biby ireny kah ! Tanalahy,

bibilava, bibidia, … Ary isika angaha hadinon’ ialahy ? Isika

anie no tena mampiavaka an’ i Madagasikara e ! Fa isika angaha biby amin’ ialahy ?

Fa inona indray ? Ialahy irery izany no biby fa izaho

tsy biby kah ! Fa inona ialahy ?

Izaho anie babakoto fa tsy bibikoto e ! Babakoto ! Azon’ ialahy ?

Naivo : Ô ry Mora, efa mahay mamaky teny aho lehity ! Mora : Vakio ary hoe io soratra lehibe eo amin’ ny lamba io ?Naivo : “IZAY MANDORO TANETY, MANDORO TANINDRAZANA”Mora : Ary inona no tadidin’ ialahy tamin’ ny boky novakian’ ialahy ?Naivo : Be haintany hono leitsy aty Afrika.

fambolen-kazo.Mora : Ary efa mikarokaroka mihitsy ity Naivo Radoda kely ity an ! Naivo : Izaho angaha Radodakelin’ ialahy izany ? Naivo fotsiny dia Naivo e ! (Hehy)Mora : Eny ary Ringahy Ranaivo a !


Mizaha izao tontolo izao

y

66

Lemaro : Izay aho ry ireto vao nahita an’ izany Tsimbazaza. Badoda : Izaho koa kah ! Lemaro : Hay ve ohatra an’ izao izany hoe valan-java-boary e.Dada : Ie ! Saika ato daholo Rankizy ny bibidia sy ny zava-maniry rehetra misy eto Madagasikara.Badoda : Oay e ! Ragidro izao ity ô ? Lemaro : “Si…fa…ka”. Io voasoratra io ny tena anarany.Badoda : Oay ity izy e ! Ohatra ny misy volombava kely ry ireto a ! (hehy). Ohatra ny mampihomehy.Vero :Madagasikara ihany hono ry ireto no misy ny sifaka a ! Dada : Marina izany Rankizy ! Tsy ny sifaka ihany fa mbola misy biby hafa koa ! Eto Madagasikara ihany

Badoda : Oadray ! Tena lava rambo be mihitsy izy izany an ! Lemaro : Hay. Firy metatra aza hoy ianareo io rambony io ?Dada : Io e ! samia mijery ianareo fa … tsy ho iray metatra eo ve io izao ry ireto a ?Badoda :kafa ?Dada : Izay anie ilay nolazaiko anareo teo e ! Sambatra sady manan-karena mihitsy anie isika e ! Ary izany indrindra no tena iarovantsika an’ ireo fa tena harem-pirenena mihitsy ireo Rankizy.Vero : Fa arovana ahoana ry Dada ? Dada : Izany ve dia tsy hoazonareo kosa e ! Raha hanontaniako anie ianareo dia mahay an’ izany e ! Raha ohatra hoe doranareo ny tanety, raha misy mandoro ny ala sanatria, dia inona no mitranga ? Simba daholo daholo ireo. Any anaty ala any anie no misy an’ ireo rehetra ireo Rankizy e ! Ary tadidio tsara izao an : tsy azo atao mihitsy ny manondrana ireo harena ireo any am-pitan-dranomasina any. Asa ! Raha mahazo alàlana amin’ ny Fanjakana angaha.Badoda : Ary hono hoy aho ry Dada, eto Tsimbazaza ihany ve no misy an’ io vala-javaboahary io ?Dada : Hm, hm, hm. Henoinareo tsara anie. Ity izao anankiray ity Tsimbazaza ity. Eto Tsimbazaza, eto Antananarivo izany. Fa any amin’ ny faritany rehetra any, dia misy toa izao koa Rankizy. Ary tena arovan’ ny Fanjakana mihitsy izy ireny. Misy any avaratra, misy any atsimo, misy any atsinanana.

Badoda : Ary hono hoy aho ry Dadan’ i Lemaro, inona ity papango ngezabe ity ?Dada : Izao mihitsy ve ianareo vao nahita toa io Rankizy ? Io no atao hoe ankoay. Karazana voro-mahery izy io. Vero : Itsy koa misy voay “ngôdabe”. Badoda : Io izany no atao hoe mamba ? Oay ! Inona ito voron-tsiloza be ito ?Dada : Vorombola io Rankizy a ! Any amin’ ny faritra atsimon’ ny nosintsika no misy azy.Badoda : Ny voro-manidika koa ary jereo iretsy koa ! Vero : Itsy angamba ny vintsy e ?Lemaro : Andao hoe vakiana ny soratra.Badoda : Oay ! Hay misy zava-maniry koa aty ko.Dada : Ie, ireo hitanareo ireo e ! Misy ravinala : iry izao misy ravinala ! Dia misy koa zava-maniry fanaovana fanafody e. Ahitantsika santionany eto Rankizy. Misy karazam-boninkazo be dia be koa eto.Vero : Ô ry ireto a ! jereo fa misy vazaha be dia be koa iretsy. Dada : Hay, ireny no atao hoe mpizaha tany Rankizy; tonga eto izy ireo hijery ireny zavatra tsy mba fahitany ireny fa eto Madagasikara ihany no ahitany azy. Variana mihitsy anie izy ireo mijery ireny fananantsika ireny e ! Vero : Oay ! Jereo anie e ! maka sary foana izy.Lemaro : Faly be izao izy mijery ireto biby sy zava-maniry ireto e ?Dada : Eny e ! Ahoana izy no tsy ho faly moa mahita an’ izao, koa ireo no andehanany aty an-tany lavitra aty anie e ! Ny hahita an’ ireo. Ary aoka ho fantatrareo Rankizy fa mampidi-bola ireny mpizaha

eto.Vero : Sambatra be isika ô ?

Ny fireneko sy ny voahary ao aminy

67

30

Mora : Fa inona ry Vaviroa no tena ilana ny

Vaviroa : Fa i Mora ity koa ve ahoana e ! Mba hahaizana ny antony ianarana ! Hadinon’ ialahy angaha ilay soratra ngezabe eo amin’ ny sekolintsika ?Mora : tsara indrindra”Vaviroa : Izay indrindra mantsy. Raha tsy mianatra anefa dia tsy mahay.Mira : Izaho koa mahay mamaly ilay fanontanian’ i Mora teo ry ireto a ! Mora : Lazao ary hoe izay hain’ i Mira.Mira : Jeren’ ialahy tsara a ! Ireny mpivarotra ireny raha tsy mahay manao kajy, dia ambakain’ ny olona dia maty ny tsenany.Naivo : Ohatra izany koa ny mpivaro-kena ? Raha tsy mahay mandidy izy dia maty antoka.Vaviroa : Hitan’ i Mora fa izy dahy kely aza mahay ?Mora : Izaho koa anie mahay fa mody manontany anareo fotsiny e ! Tadidinareo ve

“rivodrivotra” ? Tena tiako izy iny an ! Ahoana moa izy iny ?Naivo : Ialahy maka fanahy anay fotsiny koh ! Mora : Tsy maka fanahy izany aho fa mba tiako iny tanisa an-kira iny. Andao ataontsika ry ireto a !

Mira : Alefa ary e ! isa roa telo ! ...Naivo : Ny ahy izao an, tena hianatra tsara aho dia mahay zavatra be dia be.Mira : Dia ataon’ ialahy inona daholo raha mahay zavatra be dia be ialahy ?Naivo : Entiko miasa rehefa lehibe kah ! Mora : Amin’ izay ialahy vao lasa Ranaivo fa tsy i Naivo kely intsony.(Hehy)

Tena miresaka ery leitsy ny ankizy izany ry Sifaka.

Mba azon’ ialahy tsara ve aloha ny resak’ izy ireo e ?

Tsy tena azoko tsara aloha fa i Naivo hono rehefa lehibe dia lasa hoe Ranaivo ?

Tena tsy azon’ ialahy mihitsy izany ilay resaka raha izany.

Fa ahoana lehity ?

no noresahin’ izy ireo teo a !

Mba hahaizana hono dia entina miasa.Isika izao mahay mihanika hazo dia

inona no asantsika ?(Hehy) Maka voankazo, dia maka

akondro, dia mihinana akondro.Ny an’ ialahy koa dia akondro foana.

Mora : FaF inoonan ryy VaV vivviiror a noo ttennaa ililanana nyny Mira : AlAl fefa ary e ! isaa roa telo !!

Ny ilàna ny fianarana


68

Badoda : Tena mangatsiaka be izy izany ry Vero sy Lisy an ! Vero : Ka ririnina anie izao e ! Lisy : Izaho retsy ry Vero ohatra ny tsy te hifoha eto am-pandriana kah ! Tena mangatsiaka aho izanyVero : Koa tsy hianatra izany indry io ?Lisy : Ie, tsy te hianatra aho fa te hibonoka ato anaty bodofotsy.Vero : Ka tsy ho bedy indry izany hoe tsy mianatra izany ?Lisy : Bedin’i Neninay ihany aho indraindray kah ! Vero : Ka indry kosa izany kamo koh.Lisy : Indraindray aho tsy kamo fa…Vero : Fa ahoana ?Lisy : Tsy hitako retsy izay antony hianarana.Vero : Fa maninona koa ity Lisy no tsy te hianatra ?Lisy : e ?Badoda : Fa angaha i Lisy tsy mba te hahay hanisa ? Dia tsy te hahay mamaky teny koa ?Lisy : Bebe izao tsy mahay manisa sy manoratra dia maninona koa izy ?Badoda : Dia tian’ i Lisy izany ny ho ohatra an’ i Bebenareo ?Vero : Jeren’ i Lisy anie e. Vakio hoe iry soratra iryLisy : “FO…KON…TA…NY”Badoda : Ary itsy mipetraka amin’ ny rindrina itsy koa vakio hoe.

Lisy : “HI…RA…GA…SY…MA…LA…ZA”Vero : Taiza ary no nahaizan’ i Lisy an’ izany ? Tao an-trano ve ? Sa tao anaty bodofotsy mafana ?Lisy : (Hehy) indry koa retsy mampihomehy ! Vero : Ka taiza ary hoy aho e ?Lisy : Taiza indray ary raha tsy tany am-pianarana e ! Vero : Hay, tsara ve ny mianatra amindry sa ratsy ?Lisy : Tsara kah. Inona indray ?Vero : Dia aza kamo mifoha maraina intsony ary indry e ! Badoda : Sady izay mahay anie hono tsy ambakain’ ny hafa e ! Lisy : Tenin’ i Dadanay foana tokoa izany !Vero : Hitandry izany ? Tsara hoy aho ny mianatra.


69

31

Vaviroa : Mira sy Naivo a ! Inona izao no hataonareo mandritra ny andron’ ny sekoly ?Mira : Efa manomboka mianatra hira sy vakodrazana izahay ry Vaviroa. Naivo :Mira : Ary ianareo angaha tsy mba manao na inona na inona ?Vaviroa : Tena manomana mihitsy koa izahay a ! Sady hafa kely ny hataonay amin’ ity hoy Ramatoa Tale.Naivo : Hafa kely ahoana ry Vaviroa ? Angaha

hazo indray ?Vaviroa : An, an, sady milalao no mianatra indray no ataonay amin’ ity.Mira : Dia inona no atao amin’ izany ry Vaviroa ? Eny an-tokotany indray ve izany no mianatra mandritra ny andron’ ny sekoly sa ahoana ?Vaviroa : Andray ! Angaha izany ! Fa hisy

Naivo : Fifaninanana inona koa izany ?Vaviroa : Mamorona teny azo avy amin’ ny alalan’ ny litera maromaro ohatra, na manamboatra isa vitsivitsy, dia izay mahita voalohany no mandresy.Naivo : Dia mahazo inona izay mandresy ?

Vatomamy sa inona ?Vaviroa : Ny an’ i Naivo koa dia vatomamy foana ! Mety hoe kahie anie na boky e ! Dia

zavatra be dia be koa.Naivo : Koa maninona anefa raha

vatomamy ? Ianareo angaha tsy tia an’ izany ?Vaviroa : Eny e, tia vatomamy koa anie izahay fa dia izany foana kosa

ve e ! Mira : Tsara kosa izany koh !

Inona indray lehity ry Sifaka izany kilalao mianatra hataon’ ny

ankizy izany ? Tsy kilalao mianatra

lehity ry Babakoto fa milalao sady mianatra.

Hay ve e. Mba afaka manao an’ izany koa izany isika.

Inona koa moa no mba fantar’ ialahy amin’ izany e ? Raha tsy hoe hifaninana hihinana akondro angaha…

Ny an’ ialahy kosa izany foana. Ialahy no tena tendan-kanina ! Babakoto ange tia akondro e !

Ka inona ary no hain’ ialahy e ? Efa mba

Naivo hitako teto izay e ! Henoin’ ialahy ary ny

ooooo Dia iza no hifaninana amin’ ialahy

amin’ izany ? Ialahy fa iza indray ?

Tsy hahita akory ! Ialahy anie tsy ampy ahy mihitsy e !

Alefaso ary e ! Ireny ary fa tonga ry Boloky sy Rafody !

Eo ialahy sy ny hiran’ ialahy fa lasa aho. Katahotra ! Katahotra !

NN i ! I ii

VaVatotomamymy ssaaa inininVaviroa : NNNy yfofoanna aaa !! MeMeMetytyy hh

zazavavavatrtrtrtrraa bebeb dddiaiaiaiNaivo

vavavatotoanan’’ iiVavananna ii

veveve eeMira :

izizanany y yyyyan

lele

Ny fetin’ny sekoly


zayay manandyy

70

Lisy : Ary mbola ho aiza indray indry ry Vero ?Vero : Andeha hatsaka vetivety aho retsy ry Lisy a ! Lisy : Ka tsy ho tara indry ?Vero : Vetivety foana retsy ry Lisy a ! Tsara tarehy aky izany voninkazo entindry izany …Lisy : Hm, hm, voninkazo vao notazana maraina be teo aky ity ry Vero a.Vero : Andray ireto izy ! Ity izao raozy ô ? Ary ity moa dalia ?Lisy : Ie, ataontsika ao anaty vazy retsy ireto a ! Ho voahaingo tsara izao ny lakilasy.Vero :fetintsika e ! Lisy : Sady toa be vahiny nasaina hono ao.Vero :pokontany hitokana azy.Lisy : Ie. Ny ray aman-drenin’ ny mpianatra rehetra koa ho avy eo.Vero : Ny ankizy avy any amin’ ny sekoly hafa koa hono toa ho avy hijery ny fetintsika.Lisy :Ireto ry Badoda sy Lemaro fa mihazakazaka.

Lemaro : Ary maninona ianareo roa no mbola be resaka eo ?Badoda : Vetivety anie dia ho tonga ny amin’ ny folo e ! Lisy : Fa angaha moa mbola misy tsy vita ilay omaly ?Badoda : Hanampy an-dRamose handamina faramparany izahay kah ! Lemaro : Sady hanao kely famerenana farany koa.Lisy : Tsara tarehy anie izany akanjonareo izany ry Badoda e ! Lemaro : Aza be resaka eo e ! Jereo ireny ny ankizy efa lasa daholoLisy : Ho avy izahay ry Lemaro a ! Badoda : Tandremo sao hadino ilay kahien’ i Badoda ry Vero an ! Vero : Hay ilay haseho amin’ ny fampisehoana ? Ie, efa vonona ao ambony latabatra ao kah ! Lisy : Mandehana indry mantsaka haingana sao dia tara eo ry Vero a ! Vero : Lasa ary aho aloha e ! Rehefa avy eo izany e !


71

32

Fa inona lehity ry Letotozy no mampadihindihy an’ ialahy ohatr’ io ?

Marina tokoa izany lazain’ i Sifaka izany. Fa misy inona lehity ry zandrikely a ?

Faly aho lehity fa be ny sakafo a. Ary ialahy izany toa sain-kanina

fotsiny koa. Ny anay indray aloha dia ny

mihinana ihany e. Izany tokoa no tsy mba hitiavan’ ny

olombelona anreo voalavo sy totozy itony. Fantatray izany kah. Ianareo boloky

aloha dia tena tiany satria mahay miteny e ! Izahay anie afaka mampita hafatra no

itiavany anay e ! Sady izahay koa tsy manimba rindrina, no tsy mandavaka ny tranony !

Fa hono hoy aho lehity ry Boloky. Fa misy inona no toa maresaka be ny tanàna ?

Fa angaha tsy hitan’ ialahy isany ireny sainam-pirenena mikopakopaka isan-tokantrano ireny ? Mankalaza fetim-pirenena lehity ny Gasy a !

Izay izany no mahatonga ny sakafo miparitaka etsy ry eroa ?

Naivo : Ahoana ry Vaviroa no atao hoe fetim-pirenena izao fety ankalazaintsika izao ?Vaviroa : Araka ny henoko tamin’ ny olon-dehibe aloha, dia fahatsiarovana ny nahazoantsika ny fahaleovan-tena hono dia izay no maha-fetim-pirenena azy e ! Mira : Fa angaha isika talohan’ izay tsy nahaleo tena ?Vaviroa : Izany tokoa. Ny vazaha no nanjaka teto amintsika sady vazaha no mibaiko ny zavatra rehetra.Naivo : Tena mety kosa raha anaovana sakafo be sy fety be amin’ izany.

Isika ve lehity ry Sifaka Malagasy sa Vazaha ?

Gasy isika. Fa ahoana ? Ny antsika anefa ny sainam-

pirenena toa loko iray fotsiny ? Aiza izay loko iray amin’ ny sainantsika

eo e ?

fotsiny. Hay ve ireto ravin-kazo ireto no

heverin’ ilehity fa sainam-pirenena e ! (hehy)

Ny fetim-pirenena


72

Vero : Badoda, ary toa misy saina roa mipetraka

Badoda : Hm, hm. Sainantsika Malagasy ny iray. Fotsy, mena, maitso.Vero : Ary io menamena be io ?Badoda : Io izany ny saina sinoa e ! Vero : Saina sinoa ahoana ?Badoda : Sainam-pirenena sinoa io ry Vero a ! Vero : Fa maninona ary no apetrany eo ireo saina ireo e ?Badoda : Angamba fetiny anio.Vero : Fetin’ ilay rangahy sa fetin’ ilay ramatoa ?Badoda :Vero koa.Vero : Hay ve e. Dia misy koa izany ny “Ry tanindrazanay malala” sinoa ?Badoda : Fa angaha “Ry tanindrazanay malala” sinoa izany ry Vero a ! Hiram-pirenena sinoa.Vero : Mba tiako ho heno izany hiram-pirenena sinoa izany.

Badoda : Rahampitso angamba na androany ny fetim-pirenen-dry zareo ireo. Ny antsika aloha fantatro e ! Raha tsy diso aho enina amby roapolo jiona izy izay.Vero : Dia manao harendrina ve ry zareo amin’ izany ?Badoda : Toa mbola tsy nahita an-drizareo nanao harendrina aho. Tamin’ ny herintaona ohatra izao ireo saina ireo efa teo, fa tsy nanao harendrina izany ry zareo.Vero : Dia samy manana ny fomba ataony izany rehefa tonga ny fetim-pirenena ?Badoda : Samy manana kah ! Tsy mitovy ny saina, tsy mitovy ny andro, tsy mitovy koa ny fomba e ! Fa angaha moa ny Sinoa ihany no tsy mitovy amintsika ?Vero : Betsaka kah ! Kômôrianina koa izao ô ?Badoda : Ireny vazaha rehetra ireny tsy mitovy daholo e ! Samy manana ny fetim-pire neny irenyVero : Hay ve !

Ny fetim-pirenena

73

33

Mira : Fa taiza foana ialahy ry Naivo tamin’ iny herinandro iny toa tsy hita mihitsy ?Naivo : Nandeha namangy ny havanay tany ambanivohitra izahay kah.Mira : Toa saika tamàna tany ianareo ?Naivo :hafa ihany ny aty amintsika.Mira : Aty ihany no mahazatra. Sady izay an, tsaroako tampoka ilay tanisa an-kirantsika

Vaviroa : Ahoana koa izany resakareo dahy izany e ? Dia tsy hiala eto mihitsy izany i Naivo mandrakizay, mandrakizay ? Naivo : Izaho angaha niteny hoe mandrakizay ? Fa izao fotsiny aho no miteny an’ izany.Mora : Gaga aho mantsy raha tsy hiala eto mihitsy ialahy, ‘nefa tanintsika daholo anie ny eto Madagasikara e ! Mira : Marina tokoa izany lazain’ i Mora izany ry Naivo a !

Mora : Dia maty antoka ialahy raha tsy mety hiala eto satria tsy mahalala na inona na inona.

Fa rahoviana lehity ry Sifaka izany “mandrakizay” lazain’ ny ankizy izany ?

Tsy misy fetra lehity izany a ! Mbola ho ela be ve izany sa mbola

ho ela kely ? (Hehy) inona koa izany fanontanian’ ialahy

izany ? Vetivety fa angaha “ela kely” izany e ! Ka ela be ary ve sa vetivety izany

mandrakizay izany e ? Mbola ela be mihitsy izany. Tena ela be

leitsy izany a ! Fa hanao inona anefa ialahy e ? Izaho koa mantsy mbola hitety

tanàna be dia be amin’ ny mandrakizay. (Hehy) Hay ! Soava dia ary e !

Ary ahoana aho no ihomehezan’ ialahy e ? ialahy no tsy te handeha koh ! Henoy ange ny hiran’ ny ankizy e !

Ny fitandroana ny tànana iainana


74

Lemaro : Oay ity hoditr’ akondro e ! Badoda : Iza koa ary izany manipy hoditr’ akondro ety afovoan-dàlana izany ?Vero : Tanàna efa madio izao Rangahy dia mbola lotoina foana koh !Lemaro : Sady izay ange rehefa manitsaka itony hoditr’ akondro itony dia mety hianjera e ! Tapaka eo ny tongotra.Vero : Ie. Marina mihitsy izany.Badoda :amin’ ny fanariam-pako ery a ! Vero : Izay mihitsy ! Badoda : Tena miha-madio mihitsy aloha izao ny tanànantsika e ! Vero : Fa oviana moa no nametrahana ity fanariam-pako ity eto ?Lemaro : Toa efa ela ihany izay kah.Badoda : Ary avara-tanàna koa ange izao toa hasiana “gabone” hono e ! Vero : Ie, hitako io kah ! Efa misy olona manamboatra trano ao.Badoda : Amin’ izay kosa aloha tsy maloto intsony ny elankelan-trano e !

Vero : Sady izay maimbo a ! Poa ! Lemaro : Toa hoe hisy paompy koa hono izao eto ?Vero : Marina ve ?Lemaro : Izany aloha no nolazain’ i Dadanay e ! Vero :Badoda : Tsy haka rano eny an-dohasaha intsony izany raha izany. Lemaro : Ie. Mandroso be ny tanàna raha izany kah.Badoda : Jereo ange izao ity arabe ity e ! Lemaro : Tsy misy lavadavaka intsony. Vero : Inona moa ilay soratra mipetraka ery amin’ ny vavahadin’ ny tanàna ery ry Lemaro ?Lemaro : Fa angaha tsy hain’ i Vero ?Vero : Mbola tsy haiko tsara ny mamaky azy fa

Lemaro, Badoda : “Tanàna soa sy madio no iainana ka tadidio”.Ankizy : Andao ary isika samy hanadio ny manodidina ny tranontsika e !

Ny fitandroana ny tanàna iainana

75

34


Avia ialahy ry Babakoto fa iny Rafody a !

Eny tokoa. Hilaza vaovao indray izao izy ity an ! Henoin’ ialahy anie e ! Rafody : (Sioka)

Hitan’ ialahy fa misy vaovao

Inona hono lehity ? Manao kilalao vaovao indray hono

Andao ary hojerena any e ! Ny ankizy koa anie izao vakansy e !

Misaotra leitsy Rafody a !

Naivo : I Mora indray izao no Raosy jamba.Mora : Alefaso fa izaho angaha matahotra e !

Mira : Afatory tsara ry Naivo sao io Mora io mahita eo a !

Naivo : Sao dia mbola mahita ialahy ? Mora : Tsy mahita intsony aho kah.Mira : Alefa amin’ izay ary e ! isa, roa, telo dia lasa !

Raosy jamba ô, Raosy jamba, raha mahita ianao ô ! Savasavao re ny làlana ô,

fantampantaro ny anarany ô ! Isa, roa, telo !

Hay koa ve ialahy isany tonga mijery ny kilalaon’ ny ankizy e ?

Oadray, Rafody lehity no nilaza vaovao taminay a ! Fa ialahy koa angaha ry Letotozy mba nilazan-dRafody ?

Izahay sy Rafody ange lehity no tonga voalohany teto e ! Dia lasa niantso anareo tany izy avy eo e ! Ianareo anie tsy naheno fa andeha hanao vakansy any Antsiranana anie ny sasany amin-dry zareo e !

Soa ihany fa nisy an-dRafody raha izany ! Jereo anie ity Mora fa mitsapatsapa rivotra fotsiny e !

Ka izao mihitsy anie ilay kilalao e ! Mitampina ny mason’ i Mora dia mitady ankizy anankiray izy, dia mamantatra ny anarany.

Tsy vitako leitsy izany kah ! Fa ahoana e ?

Mijery izao ary aho misy tsy hitako koh.

(Hehy) Ka kilalao anie e.


76

Badoda : Ary an’ iza indray izao ity satroka entin’ i Lemaro ity ?Lemaro : An’ i Dadatoanay ity ry Badoda.Vero : Fa angaha ao aminareo izy izao ?Lemaro : Ee, miresaka amin’ i Dada sy i Neny ao izy.Vero : Ka efa mba niera moa izao i Lemaro nitondra an’ iny satroka iny ?Lemaro : Hm, hm, hm, Dadatoanay anie ka tsara fanahy e ! Badoda : Izany ihany ilay mahabedy antsika.Vero : Sady pelika hono isika no manata-bava rehefa vakansy.Badoda : Tokony hiera tokoa anie ialahy ry Lemaro e ! Vero : Sady mety efa handeha izy izao ka mimenomenona ao.Lemaro : Eny e, fa hiverina hody aho rehefa avy eo !Badoda : Izaho aloha tsy tiako intsony ilay voateny hoe “manata-bava” e ! Vero : Eny hoy aho. Izahay sy i Badoda mandamina foana manampy an’ i Neny rehefa maraina. Badoda : Ie, marina mihitsy izany. Izaho miborosy trano sy manakisaka ny fanaka, i Vero mamafa sy mandamina. Vero : Tahaka ilay ataontsika any am-pianarana ireny ry Lemaro a ! Lemaro : Izaho koa anie mananmpy an’ i Dada mamoaka sy mampiditra omby isan’ andro e ! Badoda : Izany ve ? Lemaro : Ary toa efa mianatra mahandro laoka

sy vary koa hono i Vero ? Vero : Hm, hm. Saingy tsy avelan’ i Neny mampiasa antsy fotsiny aho rehefa hitetika anana. Indray mandeha izay i Badoda nilalao antsy dia naratra ny tànany.Badoda : Marina ny azy ry Vero a ! Tsy niera tahaka an’ ialahy izao aho leitsy dia nandray. Avy eo naratra. Vero : Izay ary ilay hoe tsy miera. Ndeha atero amin’ izay iny satroka iny ry Lemaro a ! Badoda : Mimenomenona mihitsy izao i Dadatoan’ ialahy ao. Lemaro : Eny e ! Sady mbola hanampy an’ i Dada hampiditra omby koa anie aho izao e. Vero : Oay ! Efa hariva tokoa marina ny andro ! Lemaro : Avy eo aho mandray boky dia mamaky teny. Badoda : Izahay koa ry Lemaro, rehefa vita ny raharaha dia mianatra kely foana. Lemaro : Izay ary aloha fa lasa aho e ! Badoda : Rahampitso maraina indray izany leitsy a !

Ny fialan-tsasatra

77

35

Christiane RamanantsoaLantonirina Andrianjakamanarivo

Rina Yvan Andrianandrasana

Marie Roland Randrianifahanana Francinet Ratsimaholy

Aya Kibesaki (Education UNICEF)Johary Radimbivololona (Education UNICEF)

Lantonirina Andrianjakamanarivo (ALDR)


Sady milalao isika no mianatra !

Sady milalao isikano mianatra !

Fandaharana O!O

4

Sasin-teny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6Fomba fampiasana ny boky Fandaharana O!O . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

Fandaharana 1Ny tontolon’ny vakiteny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8Iza moa aho ? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

Fandaharana 2Ny fehezanteny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10Ny ankohonako . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

Fandaharana 3Ny teny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12Ny havako . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

Fandaharana 4Ny litera O I A . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14Fitandreman-tena amin’ny loza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

Fandaharana 5Ny litera N T M . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16Ny andraikitro ! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

Fandaharana 6Ny litera V Y E . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18Ny fanorenam-pahalalana miainga amin’ny traikefa ananana. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

Fandaharana 7Ny litera R L S . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

Fandaharana 8Ny litera H G D . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23

Fandaharana 9Ny litera J B K . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24Ny zo hianatra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

Fandaharana 10Ny litera P Z F. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

Fandaharana 11Ny teny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28Ny fampitomboana ny fahaizamanao . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

Fandaharana 12Mamaky teny sy manoratra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31

Fandaharana 13Ny famondronana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32Ny lalao sy fanatanjahan-tena . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33

Fandaharana 14Ny fandaharana an’erana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34Ny sakafo ara-pahasalamana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35

Fandaharana 15Ny faminavinana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37

Fandaharana 16Isa, roa, telo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39

Fandaharana 17Efatra, dimy, enina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40Ny tontolo iainana an-tsekoly . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41

5

Fandaharana 18Fito, valo, sivy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42Ady atao amin’ny doro tanety . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43

Fandaharana 19Folo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45

Fandaharana 20Folo ka hatramin’ny roa polo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47

Fandaharana 21Ny isa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48Ny fanehoan-kevitra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

Fandaharana 22Ireo isa manana ny lanjany manokana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50Ny zo haneho hevitra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

Fandaharana 23Manisa, mikajy, manao lalao manodidina ny isa (1) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52Ny fahaiza-mihaino ny hafa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53

Fandaharana 24Manisa, mikajy, manao lalao manodidina ny isa (2). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55

Fandaharana 25Manisa, mikajy, manao lalao manodidina ny isa (3) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57

Fandaharana 26Manao lalao manodidina ny teny (1) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58

. . . . . . . . . . . . . . . . . . 59

Fandaharana 27Manao lalao manodidina ny teny (2) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61

Fandaharana 28Mamaky teny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63

Fandaharana 29Manisa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64Manana ny maha izy azy ny kolontsaina malagasy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65

Fandaharana 30 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Mizaha izao tontolo izao . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67

Fandaharana 31 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69

Fandaharana 32Ny fetin’ny sekoly . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70Ny fetin’ny sekoly . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71

Fandaharana 33Ny fetim-pirenena . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72Ny fetim-pirenena . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73

Fandaharana 34 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75

Fandaharana 35 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77

6

« Sady milalao no mianatra » : fomba iray izany ahazoana misarika ny sain’ny zaza ho liana amin’ny asa rehetra ataony ao an-dakilasy. Tia milalao ny zaza, ka mety raha miendrika lalao avokoa no ianarany ireo taranja andrantoany fahalalana, sady fametrahana sahady ny fototry ny ho fahaiza-manaony.

« Sady milalao no mianatra » izay no tanjon’ity fandaharana O!O ity. Ho hita ato

manoratra, ny fanisana sy ny fahaiza-miaina, eo koa ireo tantara kely an-tsehatra, ary eny antsefatsefany eny ny fampihomehezana mitondra tsiky. Natao amin’ny endrika lalao avokoa izany, mba hialan’ny zaza amin’ny

« Sady milalao no mianatra » :

an-tsekoly.

Koa alao hery Rankizy, mahaiza milalao sady mianatra !

Sasin-teny

7

Fomba fampiasana ny boky Fandaharana O!OTOROLALANA ANKAPOBENY

Iarahantsika mahafantatra fa efa misy ny Fandaharana O!O azo henoina (radio sy kapila mangirana). Ankehitriny, natao an-tsoratra izany fandaharana izany

Kanefa ho antsika tia mianatra sy mazoto, dia mitoetra ao an-tsaina hatrany na ny teny na ny soratra.

– ho an’ny ankizy mianatra an-dakilasy – ho an’ny ankizy tsy an-dakilasy

– ho an’ny mpampianatra – ho an’ny mpanabe izay mitaiza sy mikolokolo ny ankizy tsy an-dakilasy

– ho tahirin-kevitra ampiasain’ny mpampianatra ao an-dakilasy, azony ampivadiana amin’ny sahanasa efa mahazatra ny mpianany izany

–dakilasy kirakiraina miaraka amin’ireo mpanabe azy

Azo ampiarahina amin’ny Fandaharana natao henoina ihany koa ity boky ity.

Resaka ifamaliana ny endrika isehoan’ny lahatsoratra ao. Misy mpandray anjara isan-karazany ihany koa.

– eo amin’ny takila havia no ahitana lahatsoratra azo atao vakiteny, miresaka ny fomba fanoratana,

– eo amin’ny takila havanana no ahitana

Eny ampovoamboana eny, misy tantara kely an-tsehatra azon’ny ankizy lalaovina tsara.

Eto am-pamaranana dia ankinina amin’ny fahaiza-manaon’ny mpampianatra sy ny mpanabe ny fampiasana araka izay mahamety azy ny boky, sy ny fampandraisana anjara feno ny ankizy.

Laitotozy : Babakoto a, Babakoto ! Avia aty ialahy tantaraiko zavatra ! Avia koa i Sifaka raha hihaino e.

Fa misy inona leitsy ry Laitotozy a ? Fa avy taiza indray ialahy io ?

Laitotozy : Avy tany am-pianaran-dry Naivo sy Mira aho e.

Dia inona no hitan’ ialahy tany ?Laitotozy : Tany an-dakilasin-dry Naivo sy i Mira aho, dia misy tsipitsipika, ny sasany mahitsy, ny sasany bilabila, ny sasany boribory dia misy rambony. Be dia be izany a ! Dia tondroin’ ilay ramatoa lehibe, ny ankizy kosa miteny.Ankizy : Hay mamaky ny “o”, ary manoratra koa.Laitotozy : Ny an’ ny ankizy rehetra, manao hoe “o”, ny an’ i Naivo ihany no hafa

Inona daholo izany ? Henoy tsara fa hohazavaiko a. Ilay

ramatoa lehibe dia mpampianatra, ilay tsipitsipika tondroina nolazain’ ialahy teo no soratra, ary ireny soratra tsirairay ireny, dia samy manana ny vakiny avokoa fa tsy hoe mitovy daholo akory.Ilay boribory mety samy misy rambony, saingy ny iray rambony ambony, dia ny iray rambony ambany. Tsy mitovy ny vakin’ ireo.

Ny rambon’ i Laitotozy izany ambony sa ambany ?

Laitotozy angaha soratra ka hoe

rambony ambony na ambany ry Babakoto a Fa taiza no nahaizan’ i Sifaka

an’ izany ? Ialahy angaha efa nianatra ? Taiza leitsy no misy sekoly ho an’ ny

gidro a ! Fa izao, jereo fa any an-dàlana rehetra

hafa, fanondroana tanàna, hafatra ho an’ ny mponina, be dia be hoy aho.

Sambatra leitsy ialahy koh ! Mbà ampianaro leitsy ‘zahay mbamin-dry Laitotozy fa mahamenatra tsy mahay na inona na inona !

Na aiza na aiza anie dia ahaizana mamaky teny avokoa e. Ary tsy tokony hiandry boky fotsiny ialahy isany.

Babakoto a, Babakoto a, tsy sarotra anie ny mianatra mamaky teny e ! Henoy ange ity hira ity e !

vo va vi ve Mi- vo vo vo va va vo ve ve

Oay, maha-

Mbà ampianaro aho e. Tena tsara.

Maika ery aho mbà hianatra an’ izany. I Naivo iny leitsy kamokamo hianatra ! Marina raha tsy hitovy amiko Babakoto iny raha tsy miezaka tsara !

Fandaharana 01 Fandaharana O!O « Sady milalao isika no mianatra ! »

Ny tontolon’ny vakiteny

8

Neny : Lemaro a ! Lemaro a. Avia ianao e ! Lemaro : Fa iza ko àry izany antsoin’ i Neny izany ?Neny : Lemaro a, avia ange ianao.Lemaro : Izaho mihitsy angamba izany antsoin’ i Neny izany kah !Neny : Lemaro a ! Botalahy a ! Ianao ve tsy antsoina e ?Lemaro : Hay ve izaho izany Lemaro izany e.Neny : ie, fa iza indray ?Lemaro : Angaha tsy i Botalahy no anarako fa izany Lemaro izany indray ?Neny :anao ato an-trano.Lemaro : Ie, Botalahy no anarako.Neny : Tsy tena anaranao “Botalahy” fa anaram-bosotraLemaro : Fa inona koa izany anaram-bosotra izany ry Neny ?Neny : Anarana nomena anao fony mbola zazakely ianao.Lemaro : Fa maninona ry Neny ?Neny : Taloha mantsy ianao, dongadonga kely, botabota dia...Lemaro : Dia izay izany no nanaovana ahy hoe Botalahy ?Neny : An an, dia izao ianao lehibe, efa hianatra, feno enina taona dia aleo antsoina amin’ ny anaranao amin’ izay.Lemaro : Fa iza moa ry Neny no tena anarako ? Lemaro ve ?Neny : Lemaro no fanampin’ anaranao.

Lemaro : Tsy anarako izany ny hoe Botalahy ?Neny : Anaram-bosotra hoy aho

Lemaro no fanampin’ anaranao. Ireo no voasoratra ao anaty kopia.

Lemaro : Inona koa izany kopia izany ?Neny : Taratasy misy ny momba anao rehetra izany.Lemaro : Misy ny mombamomba ahy ahoana ?Neny : Misy ny anarana sy fanampin’ anarana, ny daty, ny taona sy toerana naterahana, ny anaran’ i Dada sy Neny koa.Lemaro : Atao inona io kopia io ?Neny : Ampidirana anao hianatra, sady ilaina amin’ ny zavatra be dia be.Lemaro : I Neny koa izany manana kopia ?Neny : Ie, manana aho, i Dada koa manana, i Vero manana, ny olona tsirairay manana kopia daholo raha vao terakaLemaro : Raha tsy manana izy izany dia ahoana ?Neny : Dia tsy maintsy maka any amin’ ny biraom-panjakana.Lemaro : Hay ve e. Mazava izany ry Neny.

Iza moa aho ?

9

01

Rafody : (Misiotsioka) Rafody marina ! Misaotra an’ ialahy

mamangy maraindraina. Fa misy vaovao angaha ? Rafody (Misiotsioka)

indray izany any am-pianaranan-dry Naivo sy Mira ! Aleo ary antsoiko i Sifaka dia hiaraka ho any izahay. Ô lehity ry sifaka ! Ô ry Sifaka ! Haingana ! Haingana hoy aho ! Haingana be da be ialahy ! hoy aho

Fa ahoana lehity ? Inona koa ary no dikan’ izany “haingana be da be “ izany ? Haingana fotsiny dia ampy lehity, na hoe malaky.

“Haingana fotsiny dia ampy” ary ialahy e. Andao fa tonga teo Rafody hilaza vaovao.

Dia sioka sy hirahira tsy misy dikany indray izao izany.

Ialahy no tsy mahalala, koa tsy misy dikany, tsy misy dikany. Misy zavatra

dry Naivo sy i Mira, ka andao ho any dia ho

hitan’ ialahy raha mandainga Rafody. Andao ary e. Dia hianika ilay hazo ao

Dia hohitantsika eo izany.

“Nody i Mora”

Fa ahoana lehity ry sifaka no averina

(Mihomehy) Hitan’ ialahy amin’ izany ! “mody i Mora” fa tsy “mora i moda” an’ ialahy izany ! Averimberina lehity dia amin’ izay hay tsara a, sady tsy mora hadino fa tadidy foana. Azon’ ialahy ? FEHEZANTENY izany.

mianatra ô ! Mody i Mora … Henoy aloha e. Henoy fa mbola mitohy

izany. Eny tokoa !

“Mandraoka ny ombiny mody i Mora”

Andao, andao isika sy ialahy hody ry Sifaka fa sao roahin’ i Mora mody eo koa ny gidro a.

Tsy lainga fa tena Babakoto marina ialahy ity kah !


Ny fehezanteny

10

Mpitantara : Rehefa asabotsy Rankizy, dia mankany an-tsena i Lemaro sy i Vero ary ny Dada sy Neniny. Mivarotra ny vokatra sady miantsena izy ireo amin’ io fotoana io.I Vero moa no kely indrindra, tsy mahazaka afa-tsy entan-kely izay izy, anefa dia faly ery izy Rankizy, miaraka amin’ i Dada sy Neny ary ny anadahiny. Any koa moa no ifankahitany amin’ i Nenibe sy Dadabe, ka vao mainka mitombo ny hafaliany. Indray asabotsy izay anefa dia nisy zavatra nitranga. Henoy ange ny tantara e.

Neny : Mbà haingakaingana ry Vero a. Indry toa any aoriana any foana.Vero : Eny Neny a, mandeha moramora aho kah… Hay, hay, hay ! Marary mama a, hay ! Lemaro : Oay, nianjera i Vero ! Tapaka izay ny tongony ! Neny : Fa maninona ? Naninona indry ?Vero : Mama a, marary be ny tongotro ! Folaka angamba.Dada : Andray ! naninona re ity zanako e ? Naninona ianao e ?Neny :bozaka etsy izy aloha e.

Dada : Avia raisin’ i Dada ! Vero : Marary be ny tongotro ! Folaka, mety tapaka mihitsy angamba.Lemaro : Aza mitomany Vero a. Eto anie izahay mbamin-dry Dada sy Neny miaraka amin-dry !Vero : Marary be aho. Marary be ts’ inona kah !Neny : Sao dia misy tapaka re rainy ao ?Vero : Ento any amin’ny dokotera aho Dada sy Neny a. Tena marary ange e.Dada : Andao ary e. Sady mifanakaiky ihany anie ny dispansera sy ny tsena e. Eo babeko ny zanako. Ô ry Lemaro a, ampio kely i Neny hitondra ny entana.Lemaro : Eny ry Dada. Aleo ary hoentiko ireny entana ireny amin’ izay dia mbà maivamaivana i Neny. Aza manahy Vero ; kely sisa, efa akaiky atsy ny dokotera e.

Vero : Faly mihitsy aho manana an’ i zoky. Eo koa i Dada sy Neny. Tia ahy ange izy ireo Rankizy e. Izaho koa tia an-dry zareo ary tsy foiko mihitsy izy ireo.Tianareo ho haino ny tohiny ?Amin’ ny herinandro toy izao àry, henoy ny tohin’ ny tantarako.

Ny ankohonako

11

02

Hiara-milalao amin’ ny ankizy isika roa lahy anio ry Sifaka.

Andao ary e !

Mora, Vaviroa, Mira,Naivo– E, e, Rankizy a, andao isika hanao ankamantatra toy ny tamin’ ilay farany iny

– Ie, ie, andao e ! –Naivo, dia izaho no farany– Ary i Babakoto sy i Sifaka angaha tsy ampanaovana ?– Tsy mahay leitsy ireo fa aza mananihany a ! –minaonaona” ?– Izaho mahay ! Dadabe Razefa anefa izany.(Hehy) – Diso izany ! Afa-po ?– Manisa 3 aho ! Isa, roa…– Aoka aloha ! Fantatro ! Voatavo”– Voatavo angaha minaonaona ! Afa-po ? Isa, roa, telo ! Anefa, “Amponga” !– An’ i Naivo indray izao...–

tsy mahay manoratra “o”.– I Mira tsy mahazo miteny !– Inona fa tsy alika ! “o, o” foana anefa tsy mahay manoratra “o” akory.(Hehy)–“Samy mitady anaran’ olona misy hoe “o”– Izaho mahay ! “Noro” ! – Mahay i Mira. Ary i Mora ?– Mahita aho iza re e ? … “Rakoto” ! – Mahay koa. Ary i Naivo mahita ?– Ahoana aho no tsy hahita ! “Bemaso” ! – Mety ihany fa tsy anaran’ olona izany.– Bemaso ilay ity no niantsoan’ i Neninay ahy fony izaho mbola kely !(Hehy)

ny ankizy izany. Andao koa ary isika sy ialahy mbà hanao

izy anefa tsy mahazo miditra an-tsekoly.” Iza indray fa tsy izaho Babakoto

indray izany. Ialahy koa aza mbà toa izany koa !


Ny teny

12

Mpitantara : Tadidinareo ve ny nanjo an’ i Vero tamin’ ny fandaharantsika teo aloha Rankizy ? Soa ihany fa voatsabo haingana izy. Ary eo amin’ ny Dadabeny sy Nenibeny izy izao. Tsy dia lavitra loatra ny toeram-pitsaboana manko izy ireo. Mbola nasain’ ny dokotera niverimberina any aminy foana i Vero mandra-pahasitrany tanteraka.Henoy tsara ary ange Rankizy ity miseho ity eo amin’ny anakavian-dry Vero.

Vero : Neny a, tsara fanahy ilay dokotera ô ? Tambatambazany foana aho ange, dia tsy mitomany mihitsy.Neny :nahita an’indry tsy nikonainaina e. Soa ihany fa tsy nisy taolana tapaka. Tsy nilaina akory hono ny nanao radioNenibe : Soa ihany retany e ! Any amin’ ny hopitaly lehibe anie vao misy radio e ! Lemaro : Fa angaha tsy mety raha io radioben’ i Dadabe sy i Nenibe io no atao ka ?Dadabe : Radio

lehiroa. Any amin’ ny hopitaly no ahitana azy lehitsy a. Hita daholo izay ao anatintsika

radio izany Lemaro a : ny taolana, ny tratra… hita ao daholo izany lehitsy a ! Ialahy ity koh lehitsy ! Lemaro : Hay ve, radio tsy mbà misy tantara sy hirahira ny radio-ndry Dadabe.

(Do, do, do…)Dadabe : E ! Misy mandondona izany, fa isika

varian-dresaka. Mbà jereo kely izany Lemaro azafady.Lemaro : Oay ! i Dadatoa sy i Nenitoa ry Neny a ! Manao ahoana Dadatoa sy Nenitoa ?Dadatoa sy Nenitoa : Manao ahoana Lemaro.Lemaro : Mandroso ianareo e. Dadatoa sy Nenitoa : Aiza i Vero ?Vero : Ato aho ry Dadatoa sy Nenitoa.Nenitoa : Manao ahoana indry izany ry Vero ? Indry koa tena manaitra koh. Vao nandre hoe naratra indry dia lasa nankety izahay.Vero : Fa angaha moa izaho naratra ry Dadatoa sy Nenitoa. Folaka ange ny tongotro e. Nobaben’ i Dada aho nandeha tany amin’ ny dokotera tsara fanahy be izay. Izaho ko ange tsy nitomany akory e !

Dadatoa : Ireto ny voankazo ry Vero a. Ilay akondro mavokely tiandry ireto.

Lemaro : Dia izaho ve izany tsy mbà mahazo ? Ny ahy koa

anie ny tongotro saika folaka tamin’ ilay nanao baolina iny e ! (Hehy)Vero : Omeko daholo ianareo e ! Ataoko anankiroa mihitsy ny an’ i Lemaro.

Lemaro : Misaotra ry Vero.Neny, Neny, ireny tamy ireny

koa i Neniraivo sy Dadanaivo ! Dia iny koa i Dadafara ! Oay, toa

samy mivimbina harona daholo izy izany !

Dadabe : Ampandrosoy ry zareo e. Hitsidika

raha ny fahitako azy izany.Vero : Tena faly aho izany ! Efa mahazo mitsangana aho ve ?Dadabe : ‘ ndray, ‘ ndray… Aoka aloha koh !

Ny havako

13

03

Vaviroa : Tsy naka rano indray ilay Mora iny fa tonga dia nandeha nilalao an! Andana izy antsoy malaky ry Mira a.Mira : Mora a, Mora a, ô ry Mora be marenina a. Jereo fa manao tarehy ratsy fotsiny izy.Vaviroa : Mandehana atero any amin’i Mora iny siny iny a, dia asaivo maka rano izy.Mira : Eny ary e!Mora be lalao ô! Inty ny sininao ô!

Andao lehity ry Sifaka hiaraka amin’ i Mora isika. Mampalahelo izy fa mbola te hilalao kanefa nanateran’ i Mira siny.

Ka anjarany anie izany ny mantsaka anefa tsy nataony. Maditra izy izany.

Andao leitsy ampiantsika izy fa tsy maninona.

Ka ialahy angaha mahazaka siny ? Miaraka aminy fotsiny isika ;

amin’ izay izy mazoto fa misy namana. Tandremo ary sao kamo fa mety

hiverina im-betsaka. Mety indroa, mety intelo, mety tsy fantatro

Na roa, na telo, na tsy fantatro, tsy maninona fa andao.


Ny litera O I A

14

Lisy : Tatanta a ! Tena tsara tarehy akia izy izany ry Vero ! Vero : Ny inona e ?Lisy : Ka ireny kapa be vaovao an-dry ireny ! Vero : Hay ve. Vao novidin’ i Dadanay akia ireto ry Lisy a ! Lisy : Fa maninona akia ry Vero ?Vero : Miaro ny tongotro akia ! Mbà tsy ho voa toa an’ i Lemaro.Lisy : Fa naninona i Lemaro ?Vero : Oay, naratra be anie akia ny tongony. Voan’ ny vakin-tavoahangy.Lisy : Hay, hitako izy no mbola mikotringa foana. Dia ahoana akia ry Vero ?Vero : Nentina tany amin’ ny dokotera mihitsy izy !Lisy : Dia notsindronina ve ?Vero : Ie. Dia izay no nividianan’ i Dadanay ity kapa ity ho ahy.Lisy : Hay ve !Vero : Tsy maintsy harovana akia ny tongotra a.Mpitantara : Tamin’ izay indrindra dia iny i Badoda tamy nihazakazaka.Vero : Fa maninona koa i ty Badoda no mihazakazaka be ohatra io ?Badoda :miandry ery. Ianareo aty be resaka fotsiny.Vero : Fa haninona anefa ?Badoda : Efa hoe haka paiso any an-tsirin-kazo koa inona indray !Vero : Fa angaha hadinon’ i Badoda ny nahazo an’ i Jaona kely ?Badoda : Tadidiko i Jaona kely. Ilay tamin’ ny herintaona ve ?Lisy : Ie, toa nampidirina hopitaly mihitsy izy tamin’ iny ! Badoda : Ny an’ i Lisy koh ! Vero : Ka izany indrindra anie ry Badoda e ! Lisy : Eny hoy aho ry Vero; raha mianjera eny ambonin’ ny hazo eny anie ry Badoda ka tapaka ny tongotra e !

Vero : Izany indrindra ! Tsy tokony hianikanika raha izany sao dia maratra eo ! Sa Badoda te hiditra hopitaly ?Badoda : An, an ! izany aloha dia tsy hisy e.Vero : Ka izay no hitandremana.Badoda : Ka raha izany dia tsy haka paiso sy manga intsony aho.(Kotroka)Vero : Oay, kotroka be izany andro izany fa andao hody haingana.Lisy : Efa mitady hilatsaka mihitsy izany orana izany ! Badoda : Ka tsy hilalao amin’ ny orana izany ?Vero : Mankarary ry Badoda a, mety hampikohaka sady mahavoan’ ny sery.Lisy : Raha avy ny orana dia tokony hialoka tsara aloha ange. Rehefa mijanona ny orana vao mahazo mody. Sa tsy izany ?Vero : Fa tsy eny am-body hazo kosa.Badoda : Fa maninona ry ireto ?Vero : Sao dia latsahan’ ny varatra kah !Lisy : Andao ary andeha hody sao dia kotsa

Vero : Eny ary e. Sady izaho tsy te hialoka eo ambanin’ ny hazo izany.

Fitandreman-tena amin’ny loza

15

04

Ela ela leitsy ialahy ry Laitotozy tsy hita. Fa taiza ialahy io ?Laitotozy : Narary leitsy ny tongotro. Tadidin’ ialahy isany ilay izaho nitsikilo tany am-pianaran-dry Naivo sy Mira iny ?

Dia ahoana lehity ?Laitotozy :aho, dia natosik’ilay ankizy tampoka ilay dabilio, dia tery tao leitsy aho a !

Saika maty ialahy izany ? Dia mbola sahy mankany ialahy sa tsy ho any intsony ?Laitotozy : Mbola ho any aho fa mitandrina tsara sao maty tanora eo !

Mety ny an’ ialahy. Mandehana ary mankany anio, dia tantarao anay indray izay zava-misy rehetra any.

Marina tokoa leitsy izany ry Laitotozy

Mpampianatra : Anjaranareo izao Rankizy. Mitady teny hafa misy ireo litera efa nianarantsika, dia miampy ireo vaovao. Avereno

aloha hoe ny fehezanteny niaingantsika teo.

“Mitango anana i Mira”Mpampianatra : Mitadiava teny na fehezanteny hafa ary ianareo. An’ i Mira ! Mira : “Mitoto vary i Neny”Mpampianatra : Tsara. An’ i NaivoNaivo : “Tonga ny tirain”(Hehy)Mpampianatra : Aza iomehezanareo izy Rankizy fa marina ny azy.

Fa izao, teny frantsay izany “train” izany.

Mira : Izaho Ramose mahay ny dikany ! Mpampianatra : Lazao hoe ry Mira ! Mira : Fiarandalamby ! Mpampianatra : Ahoana tsara izany ry Naivo ny fehezantenin’ ise teo ?Naivo :Mpampianatra : Tsara ! Mazava aminareo ?Mpianatra : Eny Tompoko !

Izany ve ry lehity no hitan’ ialahy tany ry Laitotozy ?Laitotozy : Nihomehezan’ ny ankizy hoy aho i Naivo niteny hoe “tirain”

Sady tsy gasy anie no tsy vazaha izany hoe “tirain” izany e ! “Train” no izy raha teny frantsay.

Izaho leitsy efa nandeha “torain” ! Tamin’ izaho mbola kely.

Efa hoe “train” hoy aho, ka hoe “torain a, torain” !

TRAIN ! TRAIN !


Ny litera N T M

16

Badoda : (sioka) Lemaro a ! Lemaro : Ahoana leitsy ? Ary ho aiza izato izy sa nirahin’ ny olon-dehibe ?Badoda : An, an, tsy nisy naniraka ahy ! Fa inona no nataon’ i Lemaro izao ? Henoko hatraty ialahy manao ilay hirahirantsika tany am-pianarana.Lemaro :Efa natoron’ i Neny tsara ny fanaovana azy aho. Ny an’ ialahy angaha efa vita ?Badoda : An, an !Lemaro : O, oay ! Dia ahoana ilay nolazain’ i Madama ?Badoda : Efa nianarako tsianjery tsara leitsy ireny ry Lemaro a. Efa haiko tsara raha manadina ahy izy !Lemaro : O, oay ! Dia ialahy izany anie ilay boloky nolazain’ i Madama ! Badoda : Fa inona izao no mampihomehy an’ i Lemaro eo izao ka ?Lemaro : Izao anie no nolazain’ i Madama leitsy e : “Tokony hanana andraikitra isika rehefa tsy mianatra”, dia tsy atao tsianjery fotsiny ny

lesona ry Badoda a ! Badoda : Ka Raivo anabaviko ihany anie leitsy no manao raharaha e ! Lemaro : Hitako ialahy ry Badoda no toa sorosorena foana ! Badoda : Ka ialahy isany tsinona ela vao tonga milalao ! Lemaro : Dia hilalao irery eo izany ialahy ry Badoda. Ny ankizy namana rehetra anie leitsy izao ry Badoda mbola samy manao ny raharaha ny avy any an-trano daholo e ! Badoda : Ka misy hanampiako an’ ialahy ary ve ?Lemaro : Izao angamba no tsara : sao dia misy tokony ataon’ ialahy aloha any an-tranonareo any ? Sakafon’ilay reniakoho ao aminay ao, dia ilay alika kely koa, sady mazoto homana be izy io.Lemaro : Hitan’ ialahy izany ! Haingana ary, ny ahy ity efa ho vita.

Badoda : O, oay, andeha aho aloha izany hanome azy ireo.

Ny andraikitro !

17

05

Rafody : (sioka) Babakoto, Babakoto, avy indray ny

akaman’ ialahy. Jereo ange izy fa tamy iny ! O ! Tsy mbà naman’ ialahy angaha

lehity ry Sifaka ity Rafody kely ity ? Rafody

adala. -Adala angaha Rafody ?- Namako ihany izy, fa tsy mahay miteny

dia tsy voako loatra. O ! Manao ahoana Rafody ! Salama

tsara ve ?Rafody : (Sioka)

A ! Vaovao tena tsara ! Misy vorona mahay ny tenin’ ny olombelona hono ho avy aty amintsika ? Sady ho lasa namantsika ? O Oay ! O…Rafody : (Sioka)

Ento aty ary izy Rafody. Ento aty. Vorona mahay ny tenin’ ny olona ahoana

izany ry Babakoto ? Aza mampiesona eo ialahy ! Ny vavan’ ialahy moa rahoviana no

tsy hiteny. Jereon’ ialahy fa indreto rizareo fa tonga sahady. Jereo !

Oadray ! Toa tena marina ! Hay moa ny boloky mahay ny tenin’ ny olona tokoa !

Rafody : (Sioka)

Manao ahoana ianareo roa lahy ry Babakoto sy Sifaka ? Boloky no anarako; efa henoko tamin-dRafody daholo ny zavatra fanaonareo. Te ho namanareo koa aho, ka asa raha tianareo.

Tianay ianao kah ! Ooo… Namanay ianao manomboka… manomboka… rahoviana moa ry Sifaka ?

An, an, a… Ilay ity koa lehitsy tena mampihomehy ! Namanay lehity ialahy ry Boloky manomboka izao !

Tena faly be aho fa lasa… a… a… valo isika no mpinamana aty antsaha ! An, anaa… valo !

Henoy tsara ary ! Henoy hoy aho ! Izaho, dia ialahy ry Sifaka, dia i Laitotozy, dia Rafody, dia i Boloky… valo ! Dia izaho ! Oe ! Valo be izao !

Valo a valo ! Izay tonga eo amin’ ny vava dia lazaina avokoa ! Mandehana maka vato dia isao mihitsy !

Iray, roa, telo… tsy fantatro… valo ! Hitan’ ialahy fa fantatro ! Valo !

(Hehy) Henoy tsara ! Iray, roa, telo, efatra, dimy ! Dimy isika ! Veloma vetivety aloha fa hitady voankazo ho hanina aho !


Ny litera V Y E

18

Lemaro : O ry Vero a, andao karakaraina ilay akoho nomen’ i Neny antsika ireo ! Vero :Lemaro : indry’ ty koa mbà mora manadino zavatra ! Efa hita fa vantotr’ akoho dimy no

Vero : Dia karakaraina ahoana anefa ?Lemaro : Anaovantsika tranony fa mihenjy fotsinyVero : Marina mihitsy aloha izany e ! Sady ny ao atsimo tezitra mihitsy fa mihinana ny anan-drizareo.Lemaro : Andao ary e ! Sady efa misy volotsangana nentin’ i Dada ao an-tokotany ao.Vero : Ka izao : izaho mitaona ny volotsangana, i Lemaro manao ny valan’ akohoLemaro : Eny e, mety izany. Ity angady kely

anaovantsika ny tranony.Vero : Ary ataovy lalindalina tsara ny lavaka idiran’ ny volotsangana ! Tandremo ny tongotra ry Lemaro ! Lemaro : Aza taitaitra indry fa efa haiko tsara ity angady ity e ! Vero : O ry Lemaro a, sao dia mba kely loatra ary izany tranony izany ! Lemaro : Antonona io retsy a ! Vero : Dia aiza izao ny varavarana ka ?Lemaro : Ity sarom-barika ity no atampona eto, dia tohanana fotsiny, dia izay ! Vero : Dia inona no asiana ny sakafony ry Lemaro ?Lemaro : Marina tokoa izany retsy ! Aleo ity vilia efa ratsy ity no asiana ny rano sy fotsim-bary.Vero : Ka tsy hianjera fotsiny io ! Lemaro : Tsy maninona io e ! Vero : Eny ary koh ! Mpitantara : Vita soa aman-tsara ilay tranon’ akoho namboarin’ izy mianadahy

Vero : Ary andao alaina amin’ izay ny akoho ! (mikoraka ny akoho)Lemaro : Izay ! Ao daholo izy dimy.Vero : Tena tsara be ilay vala o ?

koa izao rizareo ao atsimo.Vero : Ary andao amin’ izay ary hilalao e ! Mpitantara : Teo ampilalaovana anefa izy dahy dia…Vero : Ô ry Lemaro a, fa tsy ireo akoho-ntsika

Lemaro : Eny tokoa. Izy mihitsy ireny ! Iny izao Ikalamara. Marina raha tsy lasa daholo izy izany ! Vero : Andao hoe jerena ilay vala nataontsika ! Lemaro : Oadray ! Tena tsy nahatana azy ilay volotsangana teo ry Vero ! Vero : Eny hoy aho. Vao maimaina kely ilay izy dia nianjera.Lemaro : Ka tokony ho nasiana hazo izany teto dia nafatotra tamin’ ny tariby ny volotsangana.Vero : Sady jeren’ i Lemaro anie e; hay ilay izy iva loatra.Lemaro : Tena marina ny an’ i Vero ! Hay tena tery tokoa ilay tranony ! Vero : Jeren’ i Lemaro koa ange ilay fasiana rano e ! Very daholo ny rano ! Lemaro : Eny e. Aleo hitady zavatra lehibe fa vao hitsahiny dia very.Vero : Andao ary amboarina daholo izany e.Lemaro : Andao ary e. Andao aloha hitady tariby isika dahy.

Ny fanorenam-pahalalana miainga amin’ny traikefa ananana

19

06

Vaviroa : Ô ry Mira a, andao hilalao isika roa ! Mira : Andao hanao tantara fa izaho manana vato be dia be ireto.Vaviroa : Alefa ary e !

Avia haingana ialahy isany ry Sifaka sy Laitotozy. Avia hijery ny ankizy milalao, avia anie e !

Laitotozy, miafena ialahy fa matahotra an’ ialahy anie i Mira e ! Voatoraka eo ialahy, dia efa miteny aho izay.Laitotozy : Izaho lehitsy tsy ho any mihitsy sao dia tery any indray aho. Ny tongotro ary izao mbola marary.

Mandehana ary ialahy mijery an’ i Mora mitoto vary.

Vaviroa : Efa hoe alefa hoy aho, fa toa variana amin’ ireo gidro indry ! Mira : Tsy mahay aho ry Vaviroa a ! Vaviroa : Izao ary e, aleo fa ampiako indry. Ilay…ilay anona tantaraina… Ilay… ilay ianareo sy Mora nangala-pihinana. Mira : Ilay naka saosisy ve ?Vaviroa : Iny indrindra. Tantarao ange.Mira : Dia ity izany i Neny, dia ity i Mora, dia

“- Ô Rankizy a, toa nisy naka ny laoka tato ? Iza

ny naka ny saosisy tato ? - Tsy izaho aloha e ! - Tena tsy izaho koa aloha e ! - Fa iza ary anefa tsy misy saka akory ato an-trano ? Misy matoatoa mangala-pihinana izany ato amintsika ! Lazao haingana fa alazako amin-drainareo ianareo ! - Io Mora io kanjo ry Neny no naka ilay izy ! - Fa angaha indry koa tsy nihinana ? - Ny an’ ny olona iray fotsiny, fa ny an’ i Mora roa ! - Hay ianareo dahy izany no tena manao saka mpangala-pihinana ato ! Ho sazina ianareo dahy. Tsy mahazo laoka intsony ianareo anio hariva. Ao’ zay ! Ary tsy ilaina mamerina intsony. - Ay !- Indry ihany izao no nahatratra antsika teo ! ”Vaviroa : Hitan-dry fa tena mety !

Tantarao ahy, miadana tsara leitsy ry Sifaka. Lava loatra ilay izy teo dia tsy arako. Iza no nihinana an’ ilay… saka ? Iza no nihinana an’ ilay saka sy ilay saosisy ?

(Hehy) Tsy azon’ ialahy mihitsy ilay tantara ! Fa aleo rahampitso tantaraiko an’ ialahy !

Eee…


Ny litera R L S

20

Neny : Lemaro ! Avia ianao ! Haingana e ! Lemaro : Ahoana ry Neny ?Neny : Izao a : manavy Bebenareo anefa ny Dadanareo tsy ato an-trano.Lemaro : Dia ahoana ?Neny : Mandehana ianao mividy fanafody ho an’ i BebeLemaro : Any amin’ ny farmasia ve ?Neny : Izay indrindra, any amin’ ny “pharmacie”. Efa hainao tsara.Lemaro : Dia inona avy ireto ry Neny ?Neny : Inty ny taratasim-panafody, ireto ny vola, ary tandremo ny fameriny.Lemaro : Eny ry Neny. Lasa ary aho.Vero : Ary izaho ry Neny mba haninona ?Neny : Sasao tsara ilay vilany ao an-dakozia dia fenoy rano.Vero : Dia velomiko amin’ izay ny afo ?Neny : An, an, aleo izaho ihany no mamelona ny afo.Mpitantara : Nony kelikely, tafaverina i Lemaro, sempotra dia sempotraNeny : Hay, tonga sahady ny zanako ! Lemaro : Nihazakazaka be mihitsy aho ry Neny ! Neny : Hendry ity Belohako ity â ! Lemaro : Ireto ny fanafody, dia ity ny famerim-bola.Neny : Aiza hoe… ie, marina ireto. Misaotra izany zanako izany !

Vero : Neny ! Alaiko amin’ izay ve ilay ranomafana ?Neny : Hay, vita sahady ! i Vero kely koa efa tena namana mihitsy ô ! Lemaro : Dia omena fanafody izany i Bebe ?Neny : Ie, aleo vakiana aloha ny taratasin’ ny dokotera.Lemaro : Eny ho’aho, jereo tokoa hoe ry Neny.Neny : Ity in-telo isan’andro alohan’ ny sakafo.Lemaro : In-telo isan’andro ? Roa sisa izany anio ?Neny : An, an. Anio antoandro, dia rahariva.Lemaro : Mino aho fa ho sitrana izao i Bebe.Vero : Aleo izy tohananay mianadahy ry Neny a ! Lemaro : Dia i Neny no mpanome fanafody.Neny : Andao ary e. Tena namana mihitsy ireto zanako ireto.

Ny fahafinaretana noho ny fahatsapana fa ilaina ny tena

21

07

Vaviroa : Hanao mpam-pianatra-mpianatra isika anio.Mira : Izahay telo ihany ve “madama” sa hitady mpianatra hafa ?Naivo : Mbola misy roa teo; i Babakoto sy i Sifaka angaha hadinonareo ?Vaviroa : An, an, ireo ve hahay hianatra ry Naivo ? Avelao fotsiny izy ho eo ! Mora : Andao izay ataon-dry Mira sy Naivo no atao. Vaviroa : “Madama” io ry Mora a ! Mora : Azafady “madama” a ! Vaviroa : Eny ary Rankizy, inona avy moa ry izy dahy no nataonareo tany am-pianarana ?Mira :Naivo :Mira : Dia mbola misy hafa koa fa hadinonay.Naivo : Fa misy hoe “M” fa tsy hainay.Vaviroa : Manisa folo ary aho, dia samy mitady teny misy “G” iray avy, dia mitady iray hafa koa misy hoe “D”. Alefa !

folo ! Mora : Izaho mahita ! “Gisa, miadana”Vaviroa : Mety ny an’ i Mora. Ary i Mira ve mahita ?

Mira :Vaviroa : Ka ny andry ange tonga dia misy azy

ange ! Mira : Gorodona, gorodona. Oe ! Vaviroa : Ary ny an’ i Naivo ?Naivo : Gony, Doda.Vaviroa : Tena mahay koa i Naivo ! Averintsika daholo izy rehetra teo. Alefa ! Alefa miaraka.

Gisa, miadana, gorodona, gony, Doda.

Izaho koa lehity ry Sifaka mahita fa tsy mbô tondroin’ ilay môdama a ! “Kan kan na”

“G” no nasaina tadiavina lehity fa tsy

Hay ilay vorona miboretaka be ireny rehefa mandeha. Mahita aho raha izany. Gavo.

(hehy)

Goavy ! Goavy lehity fa tsy “gavo”-n’ialahy izany !

(hehy)


Ny litera H G D

22

Vero : Badoda sy Lemaro, avia ange ianareo ! Badoda, Lemaro : Ahoana e ?Vero : Tena falifaly aho ry ireto, tena faly be aho nandre ilay vaovao tao amin’ ny radio.Lemaro : Tantarao hoe. Inona izany ry Vero ?Vero : Efa misy vehivavy

Badoda : Sao dia mba tômôbilina izany ? Eto amintsika koa anie efa misy an’ izany e ! Vero : Ka hoe rôpilanina mihitsy hoy aho. Ianareo kosa ange tsy mba mihaino radio dia tsy maheno an’ izany ! Badoda :mitondra olona be dia be ireny ?Vero : Ilay tena ngezabe ireny kah ! Dia manidina ela be eny ambony eny, dia mitondra entana be dia be koa.Badoda : Tena mba sahisahy kosa izany vehivavy izany ! Dia tsy fanina ve hono izy ?Vero : Ianareo koa tsy… ny lehilahy tsy fanina koa ny vehivavy no fanina ?Lemaro : Tena marina leitsy izany lazain’ i Vero izany.Badoda : Ialahy koa angaha naheno an’ izany tamin’ ny radio ?Lemaro : Mihaino aho lehity a. Zavatra betsaka lehity no lazain’ ny radio. Efa vitan’ ny vehivavy daholo anie lehity na mitondra rôpilanina, na mitondra sambo.Badoda : Dia misy vehivavy manao saofera-na kamiô koa izany ?Vero : Ialahy koa mba mampihomehy ! Rôpilanina sy sambo ary hainy, koa izay kamiô-n’ ialahy koa no tsy hainy ?Badoda : Misy vehivavy koa ve

leitsy manao…Vero : Na inona na inona lazain’ i Badoda dia misy ! Misy hoy Dadanay. Vitan’ ny vehivavy daholo ny asan’ ny lehilahy.Badoda : Dia misy vehivavy manao minisitra ve ?Vero : Efa hoe misy ! Misy

minisitra gasy lehity ! Vehivavy ! Badoda : Hay ve ! Fa izao… Ny asa vitan’ ny vehivavy koa ve lehity vitan’ ny lehilahy ?Vero : Inona ohatra ?Badoda : Ohatra hoe : lehilahy mpahandro sakafo, lehilahy mpanjaitra…Vero : Efa ataon’ ny lehilahy daholo leitsy izany a ! Mamanay koa ary rehefa tsy ao, dia ny dadanay no manao ny raharaha rehetra. Izy no mahandro vary, no mampirin-trano, manasa lamba.Badoda : Dia mitovy izany ny lehilahy sy ny vehivavy koh ! Vero : Tena mitovy tsara mihitsy lehity a ! Izaho izao rehefa lehibe dia hanao mpitondra rôpilanina. Tsy matahotra ny ho fanina izany aho.Lemaro : Angaha ! i Vero tsy hanao veterinera indray ?Vero : Tiako daholo izany ! Tsy misy asa ratsy ry ireto a !

Ny fitovian’ny olona rehetra : na lahy na vavy

23

08

Manao ahoana daholo ry zalahy ? Manao ahoana

Razoky, salama ianao ry Babakoto ?

rehetra namana ! Samia aloha mipetraka fa aza mijorojoro eo.

Mino aho fa misy vaovao be dia be avy any amin’i Laitotozy, na avy any aminao ry Boloky. Rafody moa tsy hay tsy hay intsony izay lazainy.Laitotozy : Misy tokoa ny vaovao, fa i Boloky no tena mahalala zavatra betsaka satria izy no miaraka amin-dRaolombelona. Izahay ary raha vao hitany dia enjehiny koh !

(sioka) Marina izany, milalao ny ankizy

Zanabelo, mihinan-tain-delo” Avereno hoe ry Boloky fa tena tiako

izy teo ! “Isa, roa, telo, rain’ i Zanabelo, mihinan-

tain-delo” Isa, roa, telo, rain’ i Zanadelo

mihinana … a… inona moa izy teo ry Boloky ? Jereo kely aloha ity Rafodin’ ialahy ity

ry Babakoto ! Mijijy mihitsy izy rehefa mandihy, sady jejojejo ery; asa koa izay tiany ambaraRafody : (sioka)

Vokatra be hono ny vary, ka hijanona hihinana any izy mianakavy rahariva.

Ary i Laitotozy toa mijaridina ohatry ny jiro fotsiny ?Laitotozy : Variana mijery sy mihaino anareo leitsy aho ry Sifaka. I Babakoto tsy mahay mamerina ny tenin’ i Boloky, Rafody mandihy sy misioka tsy misy mahalala afa-tsy i Babakoto. Tsy hitako intsony izay lazaina e !

Ahoana aho no lazain’ ialahy fa tsy mahay ? Avereno hoe leitsy ry Boloky.

tain-delo.

telo, rain’ i Zanadelo, tena mampalahelo, ao ambanin’ ny elo…”

(Hehy)


Ny litera J B K

24

Mpitantara : Zaza mitovy taona i Lemaro sy Voahirana; samy valo taona izy ireo. Mpiray tanàna, ary mifanolo-bodirindrina mihitsy. I Lemaro dia zazalahy efa ta ditra an-tsekoly, fa i Voahirana kosa dia zazavavy tsy mbola nandingana ny varavaran-tsekoly hatramin’ izao. Tandremo anefa; tsy ilay zaza mirenireny fotsiny any an-dalambe ireny anefa i Voahirana, fa zazavavy kamboty ray, ka voatery manampy an-dreniny tsy diny, sady maro zandry rahateo moa izy. Indray maraina, andeha hianatra i Lemaro, dia nanara-dia azy i Voahirana. Henoinareo ange ny tantara.Voahirana :Lemaro iny hoentiko dia mba toy ny ankizy mianatra tokoa aho.Lemaro : Iny ary e ! Dia aiza anefa indry no hiverina ?Voahirana :ihany kah !Lemaro : Ka maninona anefa indry ry Voahirana raha asaina ampidirin’ i Nenin-dry mianatra ?Voahirana : Ka izy anie tsy manam-potoana mihitsy ry Lemaro e ! Vao maraina be mihitsy izy dia efa lasa manasa lamba.Lemaro : Sady izao ange ry Voahirana, vao misy sekoly vao vita indray anie eto amintsika.Voahirana : Tsy izany ange ry Lemaro fa izao e : tsy maintsy manampy an’ i Neny mitady vola aho.Lemaro : Fa inona moa anefa izao ny asa ataon-dry ?Voahirana : Mantsaka ho an-dry Zety aho ry Lemaro, dia avy eo manao irakiraka. Lemaro : Fa angaha moa tsy henon-dry tamin’ ny radio hoe tsy azo ampiasaina ny zaza tsy ampy taona ?Voahirana : Efa henoko ihany.Lemaro : Indry ange ry Voahirana tokony hianatra, tokony hahay hamaky teny sy hanoratra ohatry ny ankizy rehetra.Voahirana : Mba tiako mihitsy ange izany e !

Lemaro : Fa maninona anefa raha miteny amin’ ny mamanareo ?Voahirana : Efa niteny taminy aho fa tsy hitako izay valiny. Mbola sahirana be foana hono izy.Lemaro : Oay ! Inty eto Madama ! Aleo fa tonga dia resahiko aminy. Manao ahoana Madama ?Madama : Manao ahoana Lemaro ?Voahirana : Manao ahoana madama ?Madama : Manao ahoana ianao, ary…Lemaro : Entiny kely hono ny kitapoko Madama, fa mba te hianatra hono izyMadama :mianatra ?Lemaro : Mitovy taona izahay, samy valo taona.Madama : An an… Fa ahoana ?Mpitantara : Dia nolazalazain’ i Voahirana tamin’ i Madama teo ny mombamomba azy, ka, hoy i Madama hoe : Madama : Andraso fa hiresaka amin’ ny mamanao aho.Voahirana : Misaotra Tompoko.Lemaro : Hianatra izany i Voahirana rehefa kelikely a ! Dia hiaraka andeha hianatra izany isika ! Voahirana : Ie !

Ny zo hianatra

25

09

Naivo : Mira ô, andao isika sy indry ihany no miara-milalao, fa ireny mananihany antsika fotsinyMira : Andao ary e. Etsy akaikin’ ny zozoro etsy isika dahy no hipetraka.Naivo : Fa iza iretsy mipoitra avy atsy ambadiky ny hazo iretsy ?Mira : Iza fa tsy ry Babakoto sy Sifaka ireny. Aleo ry zareo hiaraka amintsika fa tsy maninona.Naivo : Ankamantatra toa ilay nataontsika farany no atao a ! Mira : Izaho mahita, izaho mahita ! Naivo : Alefaso ary ! Mira : Izay mahita teny betsaka indrindra misy hoe “p” no mandresy. Raikitra ?Naivo : Sady manao izany no mieritreritra teny

Mira, Naivo : Isa, roa, telo, efatra, dimy, enina,

Naivo : Aoka aloha, aoka aloha ry Mira, fa tsy mety a ! Samy mitady fotsiny, dia samy miteny. Mira :Naivo :hitandry ?Mira : Efatra. “poara, papay, mofo dipaina,

polisy”Naivo : Teny misy “Z” indray ary e ! Manisa dimy ihany dia lasa.Iray, roa, telo, efatra, dimyMira : “Zoky, zandry”. An’ i Naivo indrayIsa, roa, telo, efatra, dimy.Naivo : « Vazy, voninkazo ».Mira, Naivo : (tehaka) Oe ! Samy mahay e !

Antsika sy ialahy izao ry Sifaka. Ahoana no anaovana azy ?

Andao fa samy mitady teny misy “p”, ohatry ny nataon’ izy dahy teo ihany !

Isao ary aloha, dia izaho no mitady. Izany ?

An, an. Isa, roa, telo, efatra, dimy. Ba-sy, Basy !

Aiza no misy “p” amin’ izany ? Oay, ialahy koa tsy mahay koh !

Ahoana ny basy no lazain’ ialahy tsy misy “p” ?

“soke voa” haingana ! “Soke voa ! ” (Hehy) “Couchez-vous” indray izao izay.


Ny litera P Z F

26

Mpitantara : I Doda no anaram-bosotra iantsoin’ ny ankizy an’ i Betiana. Raha ny marina, tsy lehibe velively ny vatany, fa zaza faralahy izy ka somary mihantahanta kely sy midongidongy izay, ka raikitra hoe Doda no iantsoina azy. Ho feno enin-taona izy atsy ho atsy, ary efa maniry mafy ny hianatra satria mahita ireo namany mpiara-milalao aminy.

Doda : Neny a ! Atero mianatra amin’ izay aho fa ny namako anie mianatra daholo e ! Neny : Ka mbola vakansa anie izao e ! Afaka roa volana ianao vao halatsaka mianatra.

Doda : Izaho tsy alatsaka izany kah ! Fa angaha lavaka izany andatsahana ahy izany ? Dia tady lava be ve no entina ?Neny : Angaha ianao alatsaka an-davaka fa tsy alatsaka hianatra e ! Ampidirina hianatra any an-tsekoly.Doda : Dia tsy mahazo milalao intsony ve rehefa alatsaka hianatra ry Neny ?Neny : An, an, alefa mianatra tahaka ny ankizy rehetra, dia rehefa maka rivotra dia miara-milalao amin’ ny namanao indray.Doda : Hay… Izay angaha. Alatsaho hianatra aho e. Tena tiako be mihitsy izany ry Neny a ! Neny : Eny amin’ ny EPP andafy atsimo miaraka amin’ ny zokinao ihany ianao no ampianarina.Doda : Dia miaraka amin’ i Liva aho izany o ?Neny : Teo. Miaraka aminy ianao.Doda : Ramose moa no mampianatra anay ?

Neny : An, an, tsy Ramose fa toa ilay madama no mpampianatr y ny ankizy vao miditra.Doda : Ary hono ho’aho ry Neny, toa tsy tahaka ity seza ity ny any e ?

Neny : Ie, seza lavalava no any, ary mpianatra maromaro no miara-mipetraka.Doda : Dia misy latabatra lavalava koa ery aloha e ?Neny : Ka efa fantatrao ihany e ! Eo ambonin’ ny latabatra eo no manoratra.Doda : Marina izany. Efa hitako tokoa tamin’ isika nanatitra an’ i Liva indray mandeha iny.Neny :Doda : Ie, tiako be ilay izy ! Dia ery aloha ery ilay mpampianatra no mipetrakaNeny : Izany mihitsy. Tadidinao tsara ?Doda : Dia mbola misy tabilao, dia misy lakre anoratana koa ve ?Neny : Hay, fantatrao daholo ! Doda : Dia malalaka be ny tokotany any fa efa hitako ry Neny a ! Neny : Izay indrindra. Ao ianao no hianatra.Doda : Neny a ! Neny : Ahoana anaka o ?Doda : Izaho oâ hividiano kitapo.Neny : Hizaràna kitapo anie ianao fa tsy hividianana izany e ! Doda : Dia hividiano satroka vaovao aho ry Neny fa main’ ny andro be anie e ! Neny : Hividianana ianao hoy aho, fa mbola tsy nandray vola isika.Doda : Izany moa ry Neny a. Mafana be ange ny andro e ! Neny : Hividianana re ianao fa aza matahotra ! Io aloha ny satrok’i Liva entina mandrapahazoanao vaovao.Doda : Tsss… Io indray i Neny ! Mba hividiano aho ry Neny fa aleo ny an’ i Liva ho azy ihany ! Neny : Andao ary e. Ividianana satroka amin’ ilay tahirinay sy Dada ao ianao. Izany a ?Doda : Oe ! Misaotra Neny a. Tiako be ange i Neny io e ! Dia tiako koa i Dada.Neny : Handamina kely ny ato an-dakozia ary aho, dia andeha isika mianaka e.

Ny sekoly mahafinaritra sy mahatamana

27

10

Mira : Avia daholo Rankizy, avia daholo fa nisy

am-pianarana anikeheoNaivo : Marina tokoa, fa avia daholo e

Eny e, andao e…Mira : Henoy tsara ! Ataonay sy i Naivo mifamaly ohatry ny nanaovanay azy tany am-pianarana dia avy eo ataontsika rehetra.Naivo : Alefa ary e. I Mira no manomboka.

Inona leitsy ry Sifaka no ataon’ ny

izany ? Sady mianatra anie lehity izy ry

Babakoto fa angaha milalao fotsiny a ! Hitako no tena mba mahavoa ilay

Naivo ! Ny adala mantsy be lalao

Fianarana ny ABD no nataon-dry zareo teo, fa amin’ ny endrika kilalao

Mba mahay koa aho raha ohatra ireny koh ! Fa atao tsikelikely a ! Alefaso leitsy ry Boloky a !

ABD, omeo anay aty… EFG, ny tady sy kofehy… H…

Efa hoe tsikelikely, fa ilay Boloky ity mitatatata fotsiny tsy misy ijanonana. Aoka aloha !

Andraso aloha ry Boloky ! Tsy mamerina intsony ialahy fa aleo averin’ i Babakoto izay tadidiny.

io i Be mitady kafe (hehy)


Ny teny

28

(Tomanin-jazakely)Badoda : Fa iza ry Vero io zazakely trotroinao io foana ?Vero : Zanaky ny nenitoanay ry Badoda a.Badoda :Vero : Roa taona latsaka hono izy ity.Badoda : Dia mbola trotroina foana ve ? Angaha mbola tsy mandeha izy ?Vero : Izaho tsinona tsy manan-jandry dia trotroiko foana.Badoda : Io izao mbola zazakely tsy mahalala inona inona o ? Ka tsy mitomany foana ve izy ?Vero : Drii, fa angaha koa i Badoda tamin’ ny mbola kely tsy nitomany ? Oadray, Badoda tamin’ ny mbola kely koa anie tsy nahay zavatra be dia be ! Mitovy daholo anie ry Badoda rehefa mbola ankizy kely e.Badoda : Eny e, fa isika efa mianatra dia efa mahay zavatra be dia be. Sambatra isika fa efa afaka mianatra o ?Vero : Ie. Dia inona avy izao no efa hain’ i Badoda ?Badoda : Efa mahay mamaky teny aho, efa mahay manoratra koa, efa mahay manisa tsara aho izao ! Vero : Badoda a, mba tian’ i Badoda ve ny mamaky teny ?Badoda : Ie, tena tiako be mihitsy ny mamaky an’ iny bokintsika iny, ilay “Garabola” sady misy sary be dia be

Vero : Mitovy izany isika sy Badoda. Efa mahay manoratra

Badoda : Haiko daholo ilay nataontsika tany am-pianarana iny.

Vero : Dia resiko izany i Badoda, izaho mahay kely miohatra an’ izany. Rehefa hariva, asain’ i Neny isaina foana ny akohonay.Naivo : Izaho koa anie mahay e ! Mahay manisa ny ombinay koa aho.Vero :Badoda :Vero : Sivy ambin’ny folo. Be dia be o ?Badoda : Tena betsaka tokoa. Fa hono hoy aho, hain-dry manoratra ve izany ?Vero : Ie, haiko izany. Izaho anie efa CP2 e ! Badoda : Vero a, dia raha mitomany io zaza io dia inona no ataondry ?Vero : Rotsirotsiko izy. Fantatro ange hoe lena izy izay, na noanaBadoda : Izaho koa ry Vero te hahay an’ izany.Vero : Tena ilaina ny mahay ny zavatra rehetra ry Badoda. Efa lehibe anie isika izao e ! Badoda : Izaho aloha efa mianatra zavatra be dia be(Tomanin-jaza)Vero : Andraso aloha ry Badoda fa mitomany i Bema kely. Hoentiko any amin’ ny mamany izy. Angamba izy ity noana koa ! Badoda : Rotsirotsio fotsiny izy dia mangina e ! (Tomanin-jaza)

Ny fampitomboana ny fahaizamanao

29

11

O ry Sifaka sy i Laitotozy ary i Boloky a, avia aloha mba hiresadresaka indray isika telo lahy.Laitotozy : Ialahy anie raha miampy anay telo

Mbola tsy mahay manisa foana ve ialahy ry Babakoto ?

Miezaha ialahy fa ataondry zareo Babakoto eny foana !

Izaho anie efa Babakoto ihany koa maninona ! Fa izao leitsy a, sambatra hoy aho ny ankizy fa afaka mianatra any an-tsekoly o ?Laitotozy : Marina izany. Anefa misy ankizy sasany tena kamo hianatra be mihitsy lehity.

Misy mitomany rehefa andeha hianatra, dia misy koa midongidongy.

mihitsy aho. Ary ialahy angaha ry Boloky marary no

tsy miteny mihitsy ? Sa maninona ialahy ? Tsy maninona tsy maninona aho

leitsy fa aleo fotsiny aloha mangina. Aiza ve dia izaho indray no notezeran’ ny adala hoe miteny haingana be hono, mitatatata be hono !

Azafady leitsy raha mahatezitra an’ ialahy ny teniko a. Lazao ary ny hevitry ialahy momba ny ankizy sy ny sekoly, dia mba ataovy miadana hoy aho.

Ny any an-tsekoly ve ? Tokony

mpiara-mianatra, na ny toeram-pampianarana. Amin’ izay mazoto ny ankizy !

Misy tokoa anie lehity mpampianatra masiaka be e !

Ahoana indray izany lehity ry Babakoto a ? Mitrerontrerona sy mikitakita

foana ! Tsy tokony hampianatra ankizy ireny fa tokony hiandry omby be marenina angamba, omby bory tandroka sy bory rambo !

Fa misy koa anie lehity ny ray aman-dreny manosihosy ny zon’ ny ankizy e ! Tsy avelany hianatra fa asainy manampy azy mitady vola.

Teneno leitsy ry Boloky ny olona

no ampanaovana ny ankizy a. Tokony havela hianatra ny ankizy, isika tsy mipataloha itony


Mamaky teny sy manoratra

30

Vero, Lemaro : Haody ry Badoda a ! Badoda : Andre ! Maninona ianareo dahy no tonga vao maraina be ? Vero : Tonga vao maraina be tokoa izahay.Lemaro : Nijery hoe naninona ialahy no tsy hita.Badoda : Mandrosoa aloha ianareo e.Lemaro : Roa andro ve leitsy izay ialahy no tsy hita ! Manavy angaha ialahy ?Badoda : Tena nanavy aho leitsy a ! Sady voan’ ny sery aho leitsy no nikohakaVero : Hitan’ i Lemaro oâ izany ! Marina mihitsy ny teniko.Lemaro : Ka nanao ahoana anefa ialahy izay ?Badoda : Efa sitrana aho leitsy fa misaotra !Lemaro : Dia nihinana fanafody izany ialahy ?Badoda : Ie. Efa tany amin’ ny dispansera izahay sy i Neny.Vero : Ka efa mahazo milalao izany ialahy izao ?Badoda : Efa mahazo milalao aho kah. Efa tsy maninona intsony aho.Lemaro : Efa sitrana izany i Badoda ?Badoda : Efa tena tsara fa misaotra e. Fa izao,

ianareo dahy e ! Aiza ve dia tonga mamangy ahy mihitsy ianareo ! Tena namana ianareo dahy kah ! Vero : Badoda a, ity misy atody akoho mba noentinay ho an’ ialahy.Lemaro : Atody akohonay sy i Vero leitsy ireo a. Mba noentinay ho an’ ialahy fa tsy hitanay ela be ialahy dia nalahelo an’ ialahy zahay.Badoda : Oay ! Dia entinareo ho ahy ve ny atody akohonareo ? Sao dia be loatra kah ! Ianareo ange efa tonga mitsidika e ! Lemaro : Ialahy koa leitsy ! Ialahy ange no tena namanay e. Sady isika koa anie mpiara-mianatra, tsy tokony hifankatia ve ?Vero : Marina izany fa tokony hifankatia ny mpinamana. Tsy ilaina koa anie izany hoe tsy mifankahazo izany.Badoda : Eny e, marina izany. Hitanareo moa tamin’ ianareo nandeha vakansa iny ? Nalahelo aho anie tamin’ iny ! Vero : Rehefa misaraka ny mpinamana dia

malahelo foana e ! Soa ihany fa vetivety.Badoda : Niara-nalahelo ve izany isika ? Lemaro : Dia izao leitsy efa mifankahita dia falifaly amin’ izay.Badoda, Vero : Miaraka mifaly foana isika e ! Lemaro : Tena mpinamana hoy aho isika ! Fa izao e : fantatry ialahy moa ry Badoda fa

manontany an’ ialahy mihitsy aho hoe : afaka ve ialahy ?Badoda : Ohatry ny mahaliana ahy ny miaraka aminareo ry ireto ! Mba handeha ho any aho ! Izay kely vitako eo re e ! Vero : Tandremo ary sao manao vizaka be i Badoda ! Lemaro : Izany tokoa leitsy e. Aza hadinoin’ ialahy ny mitondra angady.Badoda : Aleo leitsy aloha ny ahy kifafa ihany no mba entiko ! Vero : Ny ahy andeha sobika no hoentiko ! Lemaro : Lasa ry ireto ny eritreritro : ahoana

Badoda : Izaho mahatadidy : “Izay mitambatra vato, izay misaraka fasika.”Vero : Izaho koa mahita ry ireto a ! “Hazo tokana tsy mba ala”Lemaro : Izaho koa mahita : “Tondro tokana tsy mba mahazo hao”Rehetra : Ary samy mahita isika telo dahy ! Ary mahita koa ve ianareo ?

Ny fisakaizana sy ny firaisan-kina

31

12

(Hehin’ ankizy maro)Vaviroa : Elabe mihitsy isika tsy nanao ankamantatra fa andao indray hamorona vaovao anio e. Sa ahoana ?

Marina izany, fa andao ary e ! Mora : Izaho mahita, fa tsy fantatro raha mety.Vaviroa : Lazao aloha fa i Mora ko tsii…Mora :

Boloky dia samy voronkely. Azonareo ?Naivo : Mety izany satria fody, boloky, hitsikitsika, papango dia samy vorona daholo izany e ! Mora : Tena hain’ i Naivo mihitsy ilay izy.Vaviroa : Alefa ary fa azonay e ! Dia i Mora izany no mpitarika dia sady manisa.Mora : Manisa folo ary aho. 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10 ! Iza no hanao voalohany ?Vaviroa : Aleo ary izaho e. Paoma, akondro, paiso. Fantatrareo ve ny itovizan’ ireo ?

Samy voankazo ireo ! Oe ! Mira : Ny ahy indray solaitra sy kahie.Naivo : Samy maninona izao izany ? Tsy mety izany fa ny solaitra mainty, ary ny kahie fotsy.Mira :Mora : Marina tokoa izany ry Naivo a. Samy

sisa no mbola tsy heno.

Naivo :Laitotozy sy Rafody.Vaviroa : Dia inona koa no ifandraisan’ izany ? Rafody manana elatra sady manidina, dia i Babakoto sy i Sifaka sy i Laitotozy ahoana ?Naivo :

Maro : Tena mahay i Naivo raha izany a ! Samy mahay daholo e !

Laitotozy : Azon’ ialahy tsara ve ry Sifaka izany kilalaon’ ny ankizy izany ?

Hay ialahy koa ry Laitotozy mba fetsy ihany anefa toa… Tsy tena fetsy. Ataoko fa i Babakoto ihany no tsy mahazo resaka.

Izaho angaha niteny tamin’ ialahy hoe tsy nahazo ? Haiko daholo ilay nataon’ ny ankizy teo.

Mahita ny valiny izany ialahy ?Tena mahita aho lehity a !

Laitotozy : Miaiky an’ ialahy aho raha mahay tokoa ialahy ry Babakoto. Lazao ary hoe !

Ny patalohan’ i Dadabe Razefa sy ny akohokelin’ i Mira.(Hehy)- Inona ko izao no ifandraisan’ izany ?

Samy lanin’ ny alika lehity a !


Ny famondronana

32

Lisy : Vero a ! Vero o ! Efa afaka milalao amin’ izay ve isika ? Efa vita ny raharahako sy ny entimodiko aky a ! Vero : Ho avy aho aky ry Lisy a. Ny ahy koa ange efa vita e.Lisy : Eny ary aky a. Miandry an-dry aho fa haingana. Ireny koa efa tamy i Badoda sy i Lemaro.Badoda, Lemaro : Manao ahoana i Vero sy i Lisy ?Vero, Lisy : Manao ahoana i Badoda sy i Lemaro ?Rehetra : Akory aby ianareo ankizy namana rehetra ?Vero :kilalaontsika omaly iny o ! Tamin’ ny hariva aho hoy ianareo, tena nazoto be aho nisakafo ! Gaga mihitsy ny neninay.Lemaro : Ny ahy indray, vao avy nisakafo dia te hatory be mihitsy aho. Tsy navelan’ i Neny mihitsy aho raha tsy nisasa ! Niraikitra be ny masoko eo am-pisasana. Ohatr’ireny olona mamon-toaka ireny aho ! (Hehy)Vero : O ry ireto a ! Andao hanao kilalao vaovao fa mbola betsaka anie ny kilalao tsy

nataontsika e ! Lemaro : Izaho mahita kilalao vaovao a ! Andao “Avy mangataka” no hataontsika, amin’ izay koa dia afaka miaraka isika rehetra e ! Vero : Izany mihitsy no tsara ! Miaraka milalao

ary ny ankizy lahy. Sa ahoana hoy ianareo ?Rehetra : Oe ! Tena mety izany e ! “Avy mangataka izahay o Iza re no alainareo ? I Badoda no alainay Iza re no haka azy ? I Lemaro no haka azy

Amin’ ny valo ny fotoana Apetraho re ny dakanareo sy ny didinareo Ny dakanay dia efa mipetraka mandrakizay Izay mahery voanjo manga, Izay osa tanalahy o ! O ry mahia o, o ry matavy o Tsofy rano aho o !” Alefa ! … Oe ! Samy mahery o !

Ny lalao sy fanatanjahan-tena

33

13

Aiza indray ary ilay Babakoto iny ? Efa fotoana anefa hoe hijery ny zava-mitranga any am-pianarandry Naivo sy Mira. Oadray ! Hay iry ambonin’ ny hazo iry ! O lehity ry Babakoto a, midina ! Fa angaha tsy handeha indray isika ?

Andeha kah ! Ny niakarako tety ambony hazo anie hijery ny ankizy andeha hianatra e !

Dia inona no hitan’ ialahy ?

Mandeha tsiroaroa, dia tsitelotelo koa ry zareo. Milahatra sa mifanao aloha sy aoriana ?

Misy mifampitantana ankavia sy ankavanana, dia misy koa mifanao aloha sy aoriana

Ary i Laitotozy angaha mbola tsy tonga sa efa lasa ?

Iny vao tonga iny izy.Laitotozy : Efa saika handeha angaha ialahy isany ? Andao ary hanainga e !

Ary ialahy tonga farany indray no toa mibaikobaiko ?

Efa taraiky kosa fa andao handeha e. Tsy maintsy mihazakazaka be fa raha tsy izany tsy mahatratra ny ankizy milahatra.

Alefa ary e ! Haingana ry Laitotozy a ! Ialahy izao no farany !

Vaviroa : Mora, soa ihany fa tsy tara isika izao fa hay moa anjaran’ i Naivo ny mampilahatraMora : Marina tokoa izany. Jereo tsara anie ity izy e ! (Feon-dakolosy)Naivo : Elano mahitsy ! Mahitsy tsara ! Aoka ! Jery atrika ! Ianareo avy aty ankavanana no mandeha voalohany ! Miditra tsirairay !

Ianarana koa ve ry Sifaka izao milahatra mahitsy izao ?

Tena ianarana tokoa lehity a. Jereo fa mahitsy tsara daholo. Ny ao aloha, ny ao aoriana, ny ao ankavanana, ny ao ankavia.Laitotozy : Jereo fa i Naivo mibaiko eny ambony, ary ny ankizy rehetra kosa milahatra

Andao koa isika telo lahy hilahatra tsiroaroa rehefa miverina.

Dia ahoana koa no mahamety an’ izany ? Roa eo aloha, dia aiza ny roa ao aoriana ?

Izaho sy i Laitotozy ao aloha, dia isika sy ialahy ao aoriana ! (Hehy)

Hevitra Babakoto ny an’ ialahy !


Ny fandaharana an’erana

34

Vero : Lemaro a, avia mody mihinam-baryLemaro : Fa angaha tsy misy laoka no atao hoe mihinam-bary ?Vero : Misy kah ! Anana sy menaka no ataon’ i Neny laoka.Lemaro :

Vero : Misy akondro anie ao ho hanina avy mihinam-bary, hoy i Dada.Lemaro :bary izany fa hoe hisakafo ! Vero : Andao ary e. Andao ary hisakafo e.Lemaro :tsy hoe andao hihinam-bary; sady ny sakafo hoy ny mpampianatray mampitombo dia maha salama.

Vero : Tendrombohitra be koa izany sakafon’ i Lemaro izany a ! Matahotra ny tsy ho voky angaha ?Lemaro : Fa angaha rehefa betsaka ny vary dia tsy maintsy lazaina foana hoe tendrombohitra ! Vero : Fa maninona ?Lemaro : Ny sakafo maro samihafa ho hanina anie no mampitombo e ! Vero : Sakafo maro samihafa ahoana ?Lemaro : Toy ny ovy, ny vary, ny hena, ny atody, ny akondro…Vero : Fa maninona ireny ?Lemaro : Mitondra otrikaina anie ireny e.Vero : Fa inona izany otrikaina ?Lemaro : Izany otrikaina izany no atao hoe “vitamine” ry Vero a.Vero : Fa inona izany “vitamine” izany ?Lemaro : Hery sy tanjaka

ho antsika, mampitombo ny vatana izany “vitamine” izany.Vero : Dia izaho fohy kely ity izany dia mety ho lasa lavabe ?Lemaro : Ie, raha misakafo tsara indry dia mety ho lasa lava be. Izany no nataon’ ny mpampianatra anay.Vero : Hay ve.Lemaro : Sady mitombo no salama tsara indry. Misokatra ny saina.Vero : Dia ahoana izany ireny ankizy zara fa mihinana ireny ?Lemaro : Ireny no atao hoe kere ry Vero a, hoy Ramose.Vero : Kere ? Efa henoko tamin’ ny radio izany.Lemaro : Noana ny dikan’ izany. Sady tsy mitombo no kibotaina, tsy salama.Vero : Mampalahelo anie ny mahita azy ireny e.Lemaro : Mampalahelo mihitsy ry Vero a ! Vero : Andao aloha hihinana sakafo sao mangatsiaka.Lemaro : Isika izany koa anie toa lava resaka be e ! Andao amin’ izay hisakafo ary e.

Ny sakafo ara-pahasalamana

35

14

Mora :fa amin’ ny roa ange ny fotoanantsika amin’ i Naivo e.Mira : Oe ! Tena mahay mamantatra ora kosa i Mora, kanefa tsy mijery famantaranandro akory. Latsaka kely fotsiny ange izao ny amin’ ny roa e. Sambatra i Mora mahay an’ izany.Mora : Mizara mijery famantaranandro dia zatra vetivety indry e.Mira : Injay fa maneno ny amin’ ny roa ry Mora.

(Feom-pamantaranandro)Mira : Miomàna fa lalana antsasak’adiny eo ho eo anie vao tonga any amin’ ny tananan’ i Vaviroa e; sady iny eny koa i Naivo fa tamy, mihazakazaka ery. Matahotra angamba izy sao dia ilaozantsika.Mora, Mira : Manao ahoana i Naivo.Naivo : Manao ahoana ianareo dahy.Mora : Naivo a, inona no hentintsika ho an’ i

vonona ao. Mavesabesatra ihany izy ity.Naivo : Ny ahy ity izao mananasy no entiko

Maro, Mira : Oay ! Ngezabe ilay mananasy

Mira : Marina raha tsy mety havesatra noho ilay akondro teo iny

izao ! Naivo : Tena marina ny vinavinan’ i Mira. Atataovy ange e ! Maro : Oay ! Tena maivana tokoa ilay akondro ry ireto a !

Naivo : Antonony tsara ireto ho fanomezana an’ i Vaviroa.

Tena ilaina ny mahay manao faminavinan-javatra o ?

Maro : Aza atao kilalao ny maminavina

havesatra, habe sy… be dia be e !

O ry Babakoto a, aiza i Babakoto amin’ izany ? Tsy mila mizana akory i Mira dia fantany ny lanjan’ ilay mananasy.

Ka izy tsinona mafy be kah ! i Boloky ve dia mahazaka an’ io mananasy io ? Tsy vao miainga dia ataony be am-bava ireo dia amin’ izay maivana kely sisa tavela.

(Hehy) Izaho kosa aloha tonga alohan’ i Naivo

raha mihazakazaka e. Ny an’ i Sifaka tongotra efatra be

izao no indray mihazakazaka tsinona ! Rafody : (Sioka)

Inona indray ity manjo an-dRafody ? Midoka tena indray ilay io e. Ho

tonga alohan’ ny ankizy rehetra hono izy rehefa ho any amin’ i Vaviroa e ! Tsy ilaina tonga aloha ialahy Rafody, satria tonga, anefa tanam-polo fotsiny a !


Ny faminavinana

36

Mpitantara : Avy nilalao baolina ny ankizy. Horakoraka re izao ! Tsy lahy tsy vavy fa samy velon-kira daholo. Henoy tsara ange e !

- Niady tokoa ry ireto iny baolina iny a. Tena nisaraka ady sahala marina ! - Tsy aleo ve izay e ! Amin’ izay misaraka tsy misy maratra.- Amin’ ny manaraka indray samy miezaka ny handresy.- Fa andao aloha hisasa amin’ izay.- Marina izany ry ireto a, tena maditidity mihitsy izany ny vatana ! - Andao ary e. Iny Lendrema mba antsoy koa ny adala.- Lendrema a, andao leitsy hisasa miaraka aminay ! Lendrema : Izaho leitsy tonga dia hody ! Noana be aho izany.- Andao leitsy aloha hisasa a ! Rehefa avy milalao dia maloto ka tsy maintsy misasa raha te ho salama.Lendrema : Efa haiko tsianjery leitsy izany a ! - Andao ary hisasa fa tsy vitan’ izany tsianjerin’ ialahy izany ! Lendrema : Andao ary leitsy a ! Ialahy isany ko tena tsii..- Izay ahay mba mety ry Lendrema !- Rehefa tonga any an-trano koa aho izao dia hosoloiko ireto akanjo lena ny hatsembohana sy feno vovoka ireto. Haingakaingana ry ireto a ! - Izaho indray dia efa tena lasa aloha mihitsy e ! - Izaho koa ry

- Dia aiza ary izao izay savony ?- Izaho efa nitondra ilay ambin-tsavony nanasan’ i Neny lamba iny.

Mpitantara : Dia velona indray ny hirahiran’ izy ireo tany an-dalana, ary nitohy teny am-pisasana. Henoy kely indray ange !

- Tena maivamaivana ery aho izany ! -- Izay ahay ! Afaka ilay fofona hatsembohana teo.- Soa ihany aloha fa nitondra savony i Vero ! - Ny ankizy vavy kosa leitsy tena malina ! Tokony mba hianarantsika izany ry zalahy a ! - Vitantsika leitsy izany a ! - Marina mihitsy leitsy izany. Izaho koa izao hisasa foana amin’ izay. Amin’ ny maraina sy antoandro ary hariva. Ary aza ataon’ ialahy isany hoe Lendrema voretra intsony aho amin’ ny sisa.- Eny leitsy e, ataonay hoe Lendrema madio amin’ izay. Sa ahoana ry ireto ?- Oe, Lendrema madio o ! Oe !

Ny fikojakojana ny vatana

37

15

Rafody : (Sioka) Dia ahoana lehity Rafody a ? Inona

lehity ny vaovao ? Fa taiza ialahy no tsy hitanay mihitsy ?Rafody : (Sioka)

Mivoaha lehity ianareo ry Sifaka sy i Laitotozy ary i Boloky a ! Misy vaovao nentin-dRafody. Izay tsy mivoaka mandra-panisako telo dia tsy mandeha ! Isa, roa, telo ! Laitotozy

Ary mahazo akondro roa ve izay mivoaka voalohany ?

Ianareo leitsy mananihany fotsiny ! Milalao baolina hono ny ankizy ka andeha ho any isika ! Laitotozy : Marina tokoa izany lehity a !

Inona no lazain’ ialahy hoe marina e ? Ny teniko sa ny tenin’ i Babakoto ?Laitotozy : Samy marina kah ! Sady mihinana akondro no mandeha mijery baolina.

Fetsy koa i Laitotozy ity ! Aiza anefa no misy akondro ?

mahazo roa, ary ianareo telo lahy kosa mahazo akondro iray.

Tendan-kanina, tendan-kanina, tendan-kanina !

Laitotozy : Tsy tendan-kanina leitsy izy ry Boloky, fa isika kely dia tsy mahalany betsaka.

Ireny ny an’ ialahy ry Babakoto, dia ireto ny ahy, dia ity ny azy telo lahy.

Andao ary sady mihinana no mandeha e !

Tia tena, tia tena ! Ahoana izahay no lazain’ ialahy fa

tia tena ?Laitotozy : Ny an’ ialahy isany kosa mety hoe sady mandeha no mihinana ! Ny anay itambarana angaha mety an’ izany !

Hano ny hanina fa aza miady aman-olona leitsy a ! Rehefa avy eo mandeha.

Andao amin’ izay ary e. Eny o !

Naivo : Alefaso ry Mora a ! Resy ange isika izao e ! … Izaho hoy aho efa hoe tsy mahay ! Mora : Ataovy tsara fa tsy mahavoa antsika ireo e ! Izay roa sy telo ve atahorana ! Isika anie mahay e ! Naivo : Isika ary izao resy koh ! Maro : Efa hoe tsy maharesy antsika izany ireo !

Fa ahoana lehity ry Sifaka no resy ry Naivo ? Roa sy telo ve dia resy izy ?

Ny roa anie kely noho ny telo e. Jereo

aminy anefa telo. Resy izy ! Andao lehity ampiana ry Naivo a !

Ampiana ahoana ? Hangalana baolina iray any an-

tanana izy dia maharesy ! Laitotozy : Raha ampiana iray angaha maharesy izy ?

Maharesy izy lehity a ! Iray ampiana

ambin’ny folo. Azon’ ialahy ?

roa. Ny olona angaha hanaiky an’ izany ! Ahoana izy no tsy hanaiky ? Iray sy

(Hehy)


Isa, roa, telo

38

Vero : Efa akaiky ny fahavaratra, indrindra rehefa mitsidika toy izao ny volana desambra. Tsaroako fa tamin’ ny taona lasa teo dia be tokoa ny zavatra simba, vokatry ny rivo-doza. Antenaina anefa fa tsy ho simba intsony

amin’ ity taona ity. Henoy kely ange ny resaka nifanaovan’ i Badoda sy i Lemaro teny an-dalana e.

Lemaro : Badoda a, ho avy aty an-tsekoly ve ny Dadan’ ialahy anio ?Badoda : Ie, ho avy izy. Dia hitondra maritoa

sekoly e !Lemaro : Ny dadanay koa ho avy. Ny azy indray angady no hoentiny lehity a. Amboarina daholo hono ny lakan-drano manodidina ny sekolintsika.Badoda : O ry Lemaro a, tadidin’ ialahy moa ilay nanjo antsika tamin’ ny taona lasa iny ?Lemaro : Tsaroako tsara leitsy ireny. Rano be

foana ao an-dakilasy ao rehefa avy ny orana. Mitete ohatr’ireny siny vaky ireny lehity ao am-pianarana rehefa avy ny orana. Tsaroan’ ialahy koa isika tsy afaka nilalao tamin’ ny fakan-drivotra ?Badoda : Tena tsii… Tena mitovy amin’ ny tanim-bary feno rano ny tokotanin-tsekoly ! Lemaro : Soa ihany leitsy fa tsy hisy intsony izany a ! Badoda : Eny oâ leitsy, tsy atahorana ho lena intsony ny bokintsika ao an-dakilasy ao. Efa voafono tsara daholo lehity ny boky rehetra sady amin’ izay ampirimina ao anaty lalimoara daholo izay zavatra rehetra avy nampiasaina.Badoda : Oay ! Hay leitsy aho niteny irery tamin’ ialahy ry Lemaro ! Hay ialahy nijanona tany aoriana tany ! Lemaro : (Hehy) Aza tezitra leitsy ialahy a ! Henoko daholo anie ny resak’ialahy. Fa izao, inty aloha ny goavy ! Ity anie no nampijanona ahy teo e !

Ny fiarovana ny fananana iombonana ao an-tsekoly

39

16

Mora : Aiza i Vaviroa ry Naivo ?Naivo : Mbola lasa nandeha niaraka amin’ny neniny niantsena izy ry Mora a ! Mora : Avia Mira a ! Andao isika telo dahy hilalao.Mira : Andao ary e.Naivo : Izaho ange tsy mahay ny kilalaonareo indraindray. Dia inona izany anefa no atao ?Mora : Mahay fanorona ve ianareo dahy ?Naivo : Fanorona telo ihany no hainay, fa izahay tsy mahay ankoatra izay.Mora : Sorito ary fa izaho hitady vato.Mira : Oay kosa ! Mora indray ve no hitady vato ? Aleo i Naivo no mitady vato ! Naivo : Ialahy no manoratra fa izaho tsy mahay.Mora : Ny an’ ialahy koa, izany tsy mahay izany foana ! Tsy mba hahay na inona na inona mihitsy anie ialahy raha tsy manao zavatra e ! Mira : Ataovy vato telo, dia voana voamadilo telo ry Naivo a.

Naivo : Ireto ary e. Nitondra maromaro aho fa ireto enina ireto ihany aloha no ilaina. Telo vato, telo voana voamadilo.Mora : Ianareo dahy izany no miaraka, dia izaho irery no mifanandrina aminareo. Izaho mantsy mahay noho ianareo.Mira : Oay kosa ! Alefa ary fa izahay angaha matahotra ! Aleo izahay no mandeha voalohany, dia ialahy ny faharoa, dia izahay faha telo, dia ialahy no fahefatra.Naivo : Dia izahay indray izany no fahadimy ? Ialahy ny fahenina farany ?Mira :Naivo : Dia ny telo in-droa koa izany enina.

enina.Mira :enimpolo.Naivo : Dia telonjato indroa koa izany eninjato ?Maro :dahy, fa alefaso amin’ izay ary ilay kilalaontsika e !

Dia ahoana leitsy ry Sifaka ireo kilalaon’ ny ankizy ireo ?

Manao fanorona lehity izy ry Babakoto a ! Ialahy angaha moa tsy mahay indray ?

ireo ? Misy vato kely telo izao ireo, dia misy

voana voamadilo telo koa.

Sifaka ? Tsy ampy iray izay nolazain’ ialahy izay.

Firy moa ny dimy ampiana iray ? Efatra sa Enina ?

Enina lehity izany a. Dimy analana

Dia enina ve lehity ny dimy ampiana iray ? Fa ny efatra izany mbola kely noho ny dimy sy ny enina ?

Ialahy anie mahay e ! Hitan’ ialahy rehefa manisa dia iray aloha vao roa. Toa izany koa ny

Ny telopolo no kely indrindra ary enimpolo no lehibe indrindra amin’ ireo.

Misaotra leitsy fa haiko amin’ izay a !

Izao ary, ho hita eo raha tena mahay

roapolo sa akondro dimampolo ? Akondro roapolo lehity no tiako a !

Izany a ! Fa ahoana no….. Raha akondro dimampolo lehity,

dia ho lo fotsiny fa tsy laniko a ! (Hehy)


Efatra, dimy, enina

40

Mpitantara : Alarobia ny andro. Mikarakara ny zaridainan-tsekoly ny mpianatra. Samy efa vonombonona ny rehetra. I Lendrema kosa amin’ izay …… mm…. Henoy ange e ! Misy resaka nifanaovan’ ireto ankizy namanareo ireto.

Lemaro : Fa inona ity mbola manahirana an’ ialahy ity ry Lendrema ?Lendrema : Fa angaha izaho leitsy sahirana a ! Lemaro : Hita fa io mibontsimbontsina be io koa hoe…Vero : Andao hiasa ry ireto fa aza mandany andro eo ! Badoda : Ireto voninkazo ireto ve no tondrahana ?Vero : Tondrahana dia asiana fefy koa.Lendrema : Tsy efa mety ve izao e ? Tsy mandreraka be ve izany ?Vero : Andao ry ireto a ! Tsy manomboka akory ny asa dia mandreraka sahady, mandreraka, mandreraka ! Lendrema : Dia iza anefa no hanondraka an’ io ? Dia atao isan’ andro koa ve izany ?Mpianatra : Isika mpianatra rehetra no mifandimby, dia rehefa avy ny orana dia tsy manondraka.

Badoda :izany !Vero :tena maniry tsara ireo voninkazo sy zana-boninkazo ireo e ! Lendrema : Dia vetivety dia misy voany ireo paiso ireo o ?Mpianatra : (hehy)Lendrema : Fa iza no ihomehezanareo ?Vero : Mbola elaela ireo vao misy voany. Fa izao, hoy i Madama hoe : “manadio ny rivotra iainantsika koa anie ireny zava-maniry ireny”Mpianatra : Rehefa madio ny rivotra iainana dia salama moa isika ?Vero : Ary tsy mba tianareo koa angaha ny mahita iretsy voninkazo iretsy ?Lendrema : Tena tsara be mihitsy ireo ! Aleo aho mba haka ry ireto a ! Vero : Atao kilalao ve ? Aza simbasimbana ireo voninkazo ireo ry Lendrema ! Mpianatra :mihitsy ny mijery azy ! Vero : Misokatra ery ny saina, mora hay ny lesona avy eo.

Ny tontolo iainana an-tsekoly

41

17

Vaviroa : Andao indray isika hilalao Rankizy ! Raikitra !

Naivo : Tandremo ary sao tsy hainay indray ! Mora : Ialahy koa toa milaza fa tsy mahay foana !Vaviroa : Oay kosa ity Mora ! Mahay moa i Naivo rehefa hain’ i Naivo o ?Naivo : Ie. Izaho izao mahay manisa

Vaviroa : Samia ary mihaino tsara Rankizy. I Naivo izany no hitondra zava-baovao

Mora : Hay ialahy kosa izany mahay koh ! Naivo : Efatra, dimy, enina, ka nimenomenona Fito, valo, sivy, fa tsy hita ny angivy

Oe ! Mahay i Naivo e ! Vaviroa : Fa taiza koa no nahaizan’ i Naivo an’ izany ? Isika angaha nianatra an’ izany ?Naivo : Haiko fotsiny kah ! Noforoninay sy ny namako izany. Vaviroa : Avereno ary mba hianaranay e. Izahay manisa dia ialahy manohy. Alefa Rankizy a !

“1, 2, 3, Naivo : Tezitra Ravelo

4, 5, 6, Naivo : Ka nimenomenona

7, 8, 9,

Naivo : Fa tsy hita ny angivy”Vaviroa : Miaraka daholo ary isika rehetra !

“1, 2, 3, Tezitra Ravelo….

Hafa indray lehity ry Sifaka izany kilalaon’ ny ankizy izany !

Manisa lehity ny ankizy ry Babakoto a. Isika koa anie efa mahay manisa e !

Isa, roa, telo, efatra, dimy, enina,

Mahay ialahy ! Ary raha atao am-polony ve hain’ ialahy ? Izany hoe manisa tsifolofolo ?

Ahoana moa ? Folo, roapolo… dia tohizo.

Folo, roapolo, telopolo, efapolo … dia

valopolo, sivipolo… Aoka aloha fa diso lehity a. “Sivifolo” fa

tsy sivipolo izany ! Sivifolo ? Ary… ary… folopolo !

(Hehy) Diso izany hoy aho ! Aoka ary fa haiko ! Haiko amin’ izay.

Sivifolo, folofolo, folofolo ! (Hehy) Zato no izy, zato, fa tsy folofolo

izany e ! A ! Zato, zato…


Fito, valo, sivy

42

(Kiririokan-tsi le) Neny : Fa misy inona ary ?- May, may ny tanety… Midinà daholo re olona o…Neny : O ry rainy a, may hono ny tanety ! Andao haingana hamono ny afo ! Lemaro : Ary izaho koa ve ry Neny mba mandeha ?Neny : An, an, ny olon-dehibe ihany no mankany. Mahery be mihitsy izany lelafo izany ! Angamba nahazo ny ala mihitsy.Vero : Jereonareo ange ! Misy setroka be miakatra iny ! Neny : Ka levona daholo izay tratry ny afo e. Lavenona sisa.Lemaro : Dia inona ry Neny no amonoana an’ io afo be io ? Rano ve ?Neny : An, an, manapaka rantsan-kazo dia iny ny ikapohana ny afo ho faty.Vero : Tena bobaka be izy izany. Lemaro : Rahampitso maraina isika sy i Vero hijery eny a.Vero : Eny e.

Mpitantara : Nony ampitso…

Lemaro : Oay ry Vero ! Maintimainty be daholo izay jerena !

Vero : Henon’ i Lemaro koa ve izany fofona be izany ?Lemaro : (Mikohaka) Mampikohaka izy izany ! Vero :Oay ! Izao sisa ! Lemaro :Vero : Nankaiza daholo re izao ny biby teo ?Lemaro : Marina raha misy papango sy vorona manidina intsony ! Anefa anie ny lanitra manga ery izy izany.Vero : Lasa nandositra daholo angamba izy ry Lemaro !Lemaro : Raha tsy maty. Tsapao anie e. Mbola mafana koa anie izany tany izany.Vero : Izaho manao kapa ka tsy reko.Lemaro : Tsapao ange eto e.Vero : An, an ! Koa tsy simba ve izany io tany io ?Lemaro : Hita koh, tena simba mihitsy.Vero : Mampalahelo be o ! Tena tsy tiako mihitsy ny doro tanety ry Lemaro.Lemaro : Ilay mpandoro no tena ratsy fanahy ry Vero.Vero : Eny hoy aho. Tokony ho sazina mihitsy ireny !Lemaro : Ny ankizy koa anie hono tsy mitandrina e. Mety mahatonga doro tanety indraindray.Vero : Ie. Izaho aloha tsy milalao afo izany e !

Ady atao amin’ny doro tanety

43

18

Laitotozy : Babakoto sy Sifaka a, andao isika mba hilalao e !

Ahoana lehity ry Sifaka izany hevitr’i Laitotozy izany ?

Maninona tokoa moa raha milalao isika e ? Ialahy angaha ry Laitotozy mahita kilalao ?Laitotozy : Miara-mitady Rangahy ity dia mahita !

Ahoana lehity raha manao kilalao ohatran’ ilay nanisa vato ?

Ialahy no manisa vato fa ny ankizy anie manao fanorona e.

Ie, tadidiko tokoa. Ilay nanisa vato sy mankadilo isika.Laitotozy : Inona koa izany mankadilo izany ?

(Hehy) Voana voamadilo leitsy fa tsy mankadilo izany a ! Babakoto mihaino vilana fotsiny eo.Laitotozy : Tsy aleo ve manao ankamantatra e.

Alefaso ary ny fanontanian’ i Laitotozy, dia izahay sy Babakoto mamaly.Laitotozy :izy anefa tsy mandeha.”

Inona koa izany ? Ialahy sao dia manao fanontaniana tsy hisy valiny akory a ! Laitotozy : Ahoana no tsy hisy valiny e ? Ampiako

Aoka aloha izahay hieritreritra tsara ! Hazo lehity izany a.

(Hehy) Efatra angaha ny tongotry ny hazo ? Hazo sampona ?

Ny fanontanian’ i Laitotozin’ ialahy no sampona fa tsy ny valinteniko.

Laitotozy : Afa-po ve ianareo roa lahy e ? Tena tsy nahafetsy ahy iny ry Laitotozy a !

Tena tsy haiko ! Laitotozy : Ary Babakoto nahita valiny ?

Jereo ny ankizy fa ireto tamy ireto. Hilalao aty an-tsaha angaha ry zareo ?Laitotozy : Ka hain’ ialahy sa tsy hain’ ialahy ilay ankamantatra e ? Avilin’ ialahy indray ilay resaka.

Ny fanontanian’ ialahy adaladala koh ! Ny ankizy izao ireto mandeha amin’ ny tongotra roa; ny an’ ialahy tongotra efatra, anefa lazain’ ialahy tsy mandeha.Laitotozy : (Hehy) Seza lehity izany a ! Seza !

Seza ! Oadray lehity e !

Vaviroa : Andao ery akaikin’ izy roa lahy ery no hilalao e.Naivo : Angaha izy roa lahy ihany fa io koa ange i Laitotozy.Mira : Hay, izaho manko toa tsy mahazohazo an’ i Laitotozy io. Toa joko tsoriaka izany no fahitako azy.Vaviroa : Andao eny fa i Laitotozy koa anie miala raha vao mahita antsika e.Maro : Nitondra akondro ho an-dry Babakoto sy Sifaka ihany angaha ialahy ry Naivo ? Izahay telo dahy toa tanam-polo fotsiny.Naivo : Nitondra aho kah !Mira : Inona no dikan’ izany tanam-polo izany ry Mora ?Mora : Tsy nitondra na inona na inona no dikan’ izany.Naivo : Satria ve ny rantsa-tanana folo dia atao hoe tanam-polo ?Vaviroa :anie izany e.Mira : Ary raha ny tanana iray ihany ve ny mitondra zavatra dia tanan-dimy ? Vaviroa : Tsy misy an’ izany ry Mira a ! Sao dia ihomehezan’ ny olona eo ! Naivo : Ary inona izany no nahatonga ny hoe tanalahy ?

(Hehy)


Folo

44

Vero : Hono hoy aho ry ankizy namako, mba

malagasy izany manana omby izany ? Izany tokoa, kanefa… Mba henoy kely anie ity tantara niseho tany aminay ity e.

Lemaro : Dada a ! O ry Dada a ! Dada : Ahoana izay r’ ise ? Efa navoakanareo tao am-pahitra ve ny omby e ?Lemaro : An, an ka, mbola manome vilona azy izahay sy i Neny.

Lemaro : O ry Dada a, mazoto be ilay Manja. Omenay azy daholo ve ny vilona nalain’ i Dada ?Dada : Eny e. Aleo izy ireo voky tsara fa ho hoentiko hitatitra ilay zezika ao izy raha antoandro. Fa hono hoy aho, ao ihany ve i Vero izay, sa mbola misy zavatra ataony ?Vero : Ahoana izay ry Dada ? Andraso kely hanisy rano hosotroin’ ny omby aho dia… vetivety fotsiny ! Mangetaheta anie izy ireo raha vao voky eo ! Neny : Tena marina izany retsy. Fa inona no ila-nao azy rainy a ?Lemaro : Fantatro ny iantsoan’ i Dada azy ry

Dada. Moa ry Dada o ?Dada : (Hehy) Tena iny leitsy no ilaiko a. Andeha hamatratra zezika anaty sarety aho mantsy rehefa avy eo.Vero : Hanampy an’ i Dada aho fa efa nisotro rano i Laimanja sy i Laibaka.Dada : Andeha mba halaovy koa ilay karavasy vaovao ao ry Lemaro ! Efa lany leitsy ilay taloha, tsy mipoaka intsony marina e.Vero : Dada a, Dada kosa angaha manao masiaka be amin’ ny ombintsika ? Tena hendry sady mazoto miasa be anie izy roa lahy ireo e ! Sady ireny biby ireny anie ry

Dada mampalahelo rehefa ampijaliana e ! Sa ahoana hoy i Dada ?Dada : Izaho kosa ve efa hitan’ i Vero efa nikapoka sy nidaroka azy roa lahy e ! An, an, tsy i Dada izany marina e ! Lemaro : Dadantsika kosa aloha tsy mba toy an’i Leva be ! Ny azy na dia tsy maninona

karavasy. Malahelo ery aho mijery ilay omby sada kely. Tsy tokony hampijaliana anie ireny biby ireny ry Vero e, ilaintsika anie izy sady namantsika.Vero : Ny an’ i Leva be amin’ izany, fasika mitafotafo ery no entin’ ny saretiny rehefa mikarama.Neny : Ny ombintsika tsy azo ampijaliana toy izany. Ampiasaina izy, manampy antsika koa ka tsy maintsy lanjalanjaina tsara kosa kah !Lemaro : Dia homena vilona betsaka koa ry Neny o ? Ny akoho koa izao mbola ho karakaraina amin’ ny manaraka. Mba tsy tiako anie ireny zaza mampiady biby ireny e.Vero : Eny oâ ry Badoda. Sady harena anie no namana ireny biby ireny e ! Na biby inona izany, na biby inona. Ny antsika izao alefa manao vakansa fa miasa mafy.

Ny fitiavana biby

45

19

Mira : Vaviroa, Mora, Naivo andao hanao ankamantatra e.

Andao ary e.Naivo : Sady ela be isika tsy nanao ankamantatra mihitsy a.Vaviroa : Marina tokoa izany Rankizy a ! Mora indray no mitarika anio sa ahoana ?Mora : Eny ary e. Atao mitovitovy amin’ ilay nataontsika tamin’ ny farany iny ihany fa i Naivo sy i Mira miaraka.Naivo : Tandremo sao ataon’ ialahy sarotra be fa izaho tsy mahay.Vaviroa : Ny an’ i Naivo koa izany tsy mahay izany foana ! Mora :mitovy ny asany.Mira : Haintsika izany ry Naivo a ! Naivo : Aza miteny mafy eo sao henon’ i Vaviroa eo. Rantsan-tanana sy rantsan-tongotra ! Vaviroa : Izaho angaha tsy heverinareo dahy tsy mahay an’ izany ?Mira : Rantsan-tanana sy rantsan-tongotra izany mitovy isa izany.Mora :Naivo : Rantsan-tanana folo, ary rantsan-tongotra folo.Mira :folo roapolo.Mora : Ary ahoana indray ary ilay asany tsy mitovy ?Vaviroa : Tsotra kosa izany e. Ny rantsan-tanana entintsika mandray sy miasaNaivo : Ny rantsan-tongotra kosa tsy afaka mandray zavatra fa mitondra antsika mandehandeha.

Fa ilay aiza lehity ry Sifaka izany tanana izany ? Ilay ambony sa ilay ambany ?

Ilay ambony lehity ny tanana, ilay ambany kosa ny tongotra.

Dia misy rantsana folo ny tanana iray ?

Tanana roa vao ampy folo, fa raha iray fotsiny dia dimy lehity a.

Ary ahoana moa no anoratana izany folo izany ? 1 dia 0 ?

Ary ialahy ity tena mahay a. Ary inona kosa ary no litera hita ao anatin’ izany folo izany raha hain’ ialahy ?

Misy f, dia misy o, dia misy l, dia misy o.

Tena mahay mihitsy ialahy a. Angamba ialahy ampanaovina pataloha dia mianatra amin’ izay.

Dia mety ve izany leitsy ry Sifaka ? Mety ihany fa angamba mety hahazo

horakoraka. Horakoraka hoe ahoana lehity ?

Babakoto mipataloha ! Babakoto mipataloha !

A o, a oo


Folo ka hatramin’ny roa polo

46

Mpitantara : Efa kely ihany sisa dia hifarana

fotoana kely mbola ananany ny ankizy ao an-tanana. Andeha ange hohenointsika e. Niara- nitsangantsangana tamin’ ny toerana kely tsara tarehy izay izy ireo.

Lemaro : Vero sy Badoda a, avia ange eto amin’ ity toerana avoavo ity ianareo.Vero : Oay, tena mahatazatazana ny manodidina mihitsy ety. Hitan’ i Badoda ve irony hazo vaventy irony ?Badoda : Tena avo be izany raha hazo ! Jereo ohatry ny hikasika ny rahona mihitsy. Jereo, jereo ange e.Lemaro : Aiza koa leitsy a. Avo be ange iny rahona iny e. Fiaramanidina ihany lehity ny tonga any amin’ ny rahona any a.Badoda : Ialahy ko tsii… ohatry ny ho’aho.Vero : O ry ireto a, efa nandalo teo akaikiny teo anie izahay sy i Dada nitsimpona kitay e. Dia hoy izy hoe efa zokin’ i Dadabenay hono io hazo io.

Badoda : Koa tsy efa antitra be izany io hazo io, anefa mbola tsy misy fotsy ny raviny.Vero :io e ! mangatsiatsiaka, malokaloka, sady misy voninkazo kely be dia be maniry ao ambaniny.Lemaro : Andeha ange isika hankeny dia hohitanareo.Badoda : Fa aiza ny lalana mankeny ry Lemaro ?Vero : Andao fa izaho no mitari-dalana.Badoda : Aoka aloha ry ireto a, hanapaka kely hazo aho ataoko tehina.Lemaro, Vero : An, an, aza manapatapaka hazo ry Badoda a ! Vero : Oay, tena niara-niteny isika dahy.Lemaro : Ka samy taitra tsinona, mitady hanapaka hazo i Badoda.Badoda : Ianareo dahy koh ! Izay hazo anankiray fotsiny ve, izaho angaha haka be dia be.Vero : Tsy azo atao izany ry Badoda a ! Avelao ny hazo haniry. Izay rehetra mandeha ve dia hanao toy izany daholo ! Hisy hazo hitsangana intsony eo ? Lemaro : Dia aiza koa ireo voronkely be dia

be ireo no hipetraka raha tsy misy hazo intsony ? Dia aiza koa izay alokaloka

hipetrapetrahana ? Tsy mba mampalahelo an’ i Badoda ve ireny

ala ripaky ny doro tanety ireny e ?Badoda : Eny ry ireto a, marina tokoa izany lazainareo izany. Saika hadinoko ilay nolazain’ i Madama tany am-pianarana. Hoy tokoa izy mantsy hoe : “Manadio ny rivotra ny ala” Tena

madio tokoa anie izany rivotra izany e !

Vero : Oe ! Andao haingana fa maika hipetrapetraka ao isika !

Rehetra : Oe !

Ny zava-boahary sy ny fiarovana azy

47

20

Manao ahoana Rafody a ! Inona ny vaovao ? Elaela a ! Rafody : (Sioka)

Aooo ! Arahabaina ialahy raha izany ! Soa ihany ialahy fa tsy maty fo aman’ aina.

Inona indray lehity izany lazain-dRafody izany a ?

Mampalahelo Rafody. Saika maty hono izy lehity.

Fa saika maty ahoana koa e ? Notorahin’ ny ankizy tamin’ ny vato

hono dia voa teo amin’ ny tendany Hay tena nampalahelo ny adala raha

izany koh ! Aoka aloha fa mbola hilaza zavatra

izy.Rafody : (Sioka)

Ndriiiy ! Nianjera tao anaty lavaka hono dia tsy hitan’ ilay nitoraka. Raha tsy izany, dia …

Dia vita matavy ? Dia matiny tao lehity fa tsy vita

matavy izany a. Io ary izy mahia kely io. Mitovy ihany ange izany lazaintsika

sy ialahy izany e; maty anie izany vita matavy izany e.

Hay ve e ! Ka izao ary e, andao hanao fety isika

dia antsoina daholo ny namana.

Dia hanao sakafo be koa ! Izaho manana akondro be

dia be ! Roapolo mahery ! Hain’ ialahy tsara izany

roapolo izany an ! Haiko kah ! Folo

indroa lehity a. Folo an, dia folo. Be dia be e. Oay ! Fety be ny antsika.

(Hehy) Isika gidro ihany lehity no faly amin’ izany akondro izany a !

Ka inona ary no hatao sakafo e ? Boloky

no asaintsika miteny amin’ i Naivo sy i Mira izay ilaina sy ny

anton’ ny fety. andao ary fa raikitra e !

Ilaina ihany ve ny akondro roapolo ? Ilaina fa asaivo lazain’ i Boloky amin’ i

Naivo sy i Mira.…Naivo : Izao an, mitehaka daholo isika rehefa tonga eo Rafody sy BolokyMora : Indreny izy roalahy fa tonga. Miaraka

Mira : Rafody kely no mahatonga antsika ho vory eto ! Naivo : Soa ihany fa nisy an’ i Boloky nanelanelana.Oee, marina izany e ! Mira : Misy mofo ireo, misy akondro, misy voam-bary. Samia mihinana izay tiany ! Mora : Lazao amin’ ireo namanao ireo ry Boloky fa afaka mihinana izay tiany izy a !

Samia mihinana izay tiany, samia mihinana izay tiany e ! aoo ! Mira : Aoka aloha fa sao dia tsy mety kosa izany ! Aleo omena ny an’ i Laitotozy, fa iza koa no hihinana ny sisan’ ny totozy eo !


Ny isa

48

Lemaro : Aiza izao isika no hitsangatsangana amin’ ity ry ireto a ?Badoda : Hay tokoa moa, tonga izao ny andron’ ny sekoly ! Lemaro : Ie ! Tsara aloha raha any Ambato ihany eBadoda : Aiza kosa leitsy ry Lemaro no any Ambato foana aVero : F’inona oâ ; vao tamin’ ny herintaona izao isika no tany Ambato.Lemaro : Ka aiza indray ary no tianareo e ?Vero : Ny ahy izao any Andranomadio no mba tiako.Lemaro : Lalina be ange hono ny farihy any Andranomadio any e ! Vero : OontsssBadoda : Angaha i Vero hilalao rano ?Vero : An, an, matahotra fotsiny aho kah !Lemaro : Ka aiza indray ary no tian’ i Vero e ?Vero : Any Faratazana ry ireto a ! Badoda : hm, hm, hm, lavitra loatra any. Isika anie handeha an-tongotra ry ireto e ! Lemaro : Hm, hm, sady lany andro isika no vizana be raha ho any.Vero : Dia aiza izany ary e ?

Badoda : Aiza re e ?Vero : Ary mba aiza no tian’ i Voahirana ?Lemaro : Fa aiza tokoa no tian’ i Voahirana e ? mba mitenena retsy a ! Voahirana : Ka sao dia tsy tianareo ts’ inona koh !Lemaro : Lazao aloha ry Voahirana a ! Voahirana : Any … VohitsoaVero : Vohitsoa ? Efa tany angaha ianareo ?Voahirana : hm, hm, efa tany izahay sy i NenyVero : Dia ahoana retsy ry Voahirana ?Voahirana : Misy tany malalaka be azo ilalaovana any ry ireto a ! Lemaro : Ary raha mahamay ny danik’ andro. Voahirana : Misy alakininina azo ialokalofana tsara any ry Lemaro a.Vero : Hay kosa. Ary raha avy ny orana ? Voahirana : Dia mankao amin’ ny EPP isika.Badoda : Aleo tokoa izany mankany Vohitsoa e ! Vero : Hay ve indry manana hevitra tsara fa tsy mety miteny foana isan’ andro e ! Voahirana : Eny e, any Vohitsoa ry ireto tsara a !

Ny fanehoan-kevitra

49

21

Vaviroa : Avia daholo Rankizy a ! Mira : Izaho ihany no eto ry Vaviroa a. i Mora sy i Naivo mbola lasa naka rano.Vaviroa : Ary indry angaha efa nahavita raharaha ?Mira : Ie, ny ahy efa vita daholo ny raharaha. Nirahin’ i Neny niantsena aho dia avy eo nanasa vilia.Vaviroa : Hay tokoa moa i Mira efa mahay miantsena. Dia tsy manary famerim-bola ve indry ?Mira : An, an, tsy manary famerim-bola izany aho. Vola arivo ariary no nentiko teo.Vaviroa : Fa inona avy no novidiandry tany an-tsena ?Mira : Ovy efajato, dia voatabia sy tongolo ariary zato avy. Dia efajato sisa ny fameriny.Vaviroa : Hazavao tsara hoe izany vola nampiasain’ i Mira izany.Mira : Henoin’ i Vaviroa tsara ! Vaviroa : Aoka aloha ! Aoka aloha, fa ireto efa tamy ireto koa izy roalahy.Naivo : Fa misy inona ry Vaviroa ?Vaviroa : Avia ianareo roalahy aty fa mitantara ny zavatra novidiny hoy aho i Mira e ! Mora : Nividy mofo angaha i Mira ?Mira : Henoy tsara fa aza maika e ! Arivo ariary no nentiko, nividy ovy efajato ariary aho.Maro : Dia eninjato izany sisa ny fameriny ?Mira : Andraso aloha e ! Dia nividy voatabia sy

tongolo ariary zato avy koa aho avy eo.Naivo : Roanjato ariary izany ny voatabia

sy tongolo ?Mira : Fantatr’ i Naivo ve ny

tokony ho famerim-bola ?Naivo : Haiko kah ! Efajato sy roanjato, eninjato. Efajato izany sisa no famerim-bola raha arivo no nentiny.

Mahay kosa i Naivo a ! oee !

Maro : Izaho mahita kilalao vaovao.Naivo : Lazao ary, ka tandremo sao

ataon’ ialahy sarotra.Maro : Tsy sarotra kah ! Mandeha tsirairay ambonin’ iry tamboho iry isika.Mira : Oay kosa, mandeha amin’ io tamboho io ve ?Vaviroa : Kilalao mety mandratra izany lazain’ i Mora izany a ! Naivo : Izahay lehity tsy handeha eny a ! Raha mianjera eny, tapaka ny tongotra. Izahay angaha gidro ?

Fa ahoana lehity ry Sifaka izany kilalao lazain’ i Mora izany ?

Asain’ i Mora mihanika tamboho ny ankizy dia tsy mety e !

Fa maninona ny ankizy no tsy mety ? Mora ange izany e.

Ny ankizy lehity raha mandeha eny, mety mianjera. Ary raha mianjera avy eny izy dia mety tapaka ny tongotra.

Hay ve ny ankizy tsy mahavita ny vitantsika e ! Ny mora amintsika sarotra aminy.

Fa ny hainy koa ange tsy haintsika e ! Marina leitsy izany ry Sifaka. Isika

ary tsy mahay mipataloha akory(Hehy)


Ireo isa manana ny lanjany manokana

50

Lendrema : Izay izany e ! Any aminay amin’ ny sabotsy e; tsy maintsy tonga daholo a.Badoda : Ka azo antoka tsara ve ny …Lendrema :hoy aho any. Ialahy ity koa ssssVero : Ka misy tokotany malalaka any a ?Lendrema : Eisy, io fanaovam-baolina be io ary mbola kely.Badoda : Maninona anefa raha atao …Lendrema : Io indray fa hihetsika lehity; izay leitsy no izy dia mangina ialahy a.Vero : Dia inona no hatao ?Lendrema : Mihira sy mandihy kah !Badoda : Ka raha misy tsy ma…Lendrema : Tsisy mahay ve ? Afaka manao savily lehity izy a ! Badoda : Ka izaho hoy aho …Lendrema : Efa vonona daholo lehity fa aza be fanontaniana ialahy a ! Vero : Dia inona avy ny hira atao amin’ io ?Lendrema : Efa fantatro daholo izany. Ary aza be kabary moa ianareo e ! Badoda : Ka aleo kosa aloha aho mba hiteny fa…Lendrema : Mangina ialahy leitsy e ! Efa voavaly ny tenin’ ialahy teo.Lemaro : Eny hoy aho. Aza tonga dia fefen’ ialahy fotsiny ny ankizy ry Lendrema. Badoda : Marina tokoa izany. Tsy i Lendrema irery anie no mahazo miteny e ! Lemaro : Manan-jo hiteny daholo lehity ny ankizy rehetra a !

Lendrema : Ka efa voalamiko anie ny …Badoda : Aleo aho mba hiteny e ! Any aminay koa anie misy tokotany malalaka e ! Sady afovoan-tanàna tokoa. Akaikin’ny ankizy rehetra any.Lendrema : Dia ahoana ary e ? Hazavao ary hoe misy inona any e.Badoda : Angaha moa lehity raha hoe tsy misy inona dia tsy milalao a ! Vero : Izany mihitsy ! Lendrema : Ka ahoana ary e ? Lazao ny hevitrareo ry ireto ary e.Badoda : Izany ahay. Mba manaja ny hafa leitsy e.Vero : Sady mihaino ny hevitry ny hafa e.Lendrema : Avereno ary ry ireto ilay resaka teo a.Badoda : Mitenena tsirairay, henoy tsara izay lazaina. Sa ahoana ry Lendrema ? Izay ve ?Lendrema : Eny e, marina ny anareo. Tena izany mihitsy no tsara e.Badoda : Atombohy amin’ i Vero ary aloha fa izy no zandriny e.Lemaro : Atombohy tokoa ary e. Maika hilalao isika e. Sady mihaino tsara daholo.

Ny zo haneho hevitra

51

22

Ô ry Babakoto sy i Sifaka a ! Ahoana lehity ry Letotozy a ?

Inona ny vaovao leitsy ry zandry kely a ? Misy fomba fanisana vaovao hono

ampianarin’ i Boloky antsika e ! Fa taiza koa no nahaizan’ i Boloky

an’ izany ? Izay foana ilay tsy tiako amin’ ialahy

ity ry Sifaka. Toa ohatran’ny tsisy dikany

amin’ ialahy daholo na Rafody na i Boloky na izaho.

Azafady leitsy raha nahatezitra an’ ialahy isany ny noteneniko teo a.

Tadidio tsara, samy manana ny maha-izy azy ny tsirairay. Samy ilaina daholo, daholo, daholo koa.

Raha tsy i Babakoto izao dia tsy fantatra ny nanjo an-dRafody. Saika maty !

Raha tsy i Boloky koa dia tsy afaka nanao fety niaraka. Izy no afaka niresaka tamin’ ny ankizy.

Rafody kely koa no mampianatra antsika rehetra manao fety e !

Marina tokoa leitsy izany a. Tena samy ilaina daholo. Ahoana amin’ izay ary e ? andao antsoina i Boloky hanao an’ izany fanisàna vaovao izany.

Fa aiza anefa izy ?

Milalao miaraka amin’ ny ankizy ary izy e !

Tsy aleo ve mankany daholo dia mahita ny ankizy milalao koa e ?

Andao ary e !

“Manisa isa iray, Ny ankihibe izayNy iray ampiana iray, Dia ahazoana roaFanaovana ny oooo, Ny roa ampiana irayDia ahazoana telo, Rain’ i ZanabeloNy telo ampiana iray, Dia ahazoana efatraTazony ny ankihikely, Fa tsy mahay mipetrakaNy efatra ampiana iray, Dia ahazoana dimyIny atsangako iny”

Naivo : Aoka aloha fa tsy hain’ i Mora sy i

Mora : Avereno aloha fa hadinonay ilay izy e. Efa ela ange izahay no nanao an’ izany e.

Hitan’ ialahy ry Sifaka fa i Mora sy i Vaviroa indray no tsy mahay.

Izaho anie efa nanaiky fa ilaina daholo ny rehetra e.

I Mora ilay niseho mahay be toa tsy mahay akory. Izaho anefa tonga dia mahay. Isa roa telo, velaro aloha ny elo… hitan’ ialahy ?

Zany ve izy teo ? (hehy)



52

Mpitantara : Misy, hono, Rankizy, zazakely iray atao hoe Lendrema. Niaina tany ambanivohitra lavitra tany. Zaza tokan-dray aman-dreniny i Lendrema, tsy mba nanan-joky, tsy mba nanan-jandry, tsy nanan-drahalahy, tsy nanana anabavy. Ny zavatra tsy tian’ i Lendrema dia ny mihaino ny namany. Tsy mihaino an-drainy izy, tsy mihaino an-dreniny, ary tsy mihaino ny namany ihany koa. Misy mba adihevitra atao, ny azy ihany no asesiny. Indray mandeha izay, naniraka an’ i Lendrema ny ray sy reniny.Rain’ i Lendrema : Lendrema ! Ô ry Lendrema ! Andeha ho any an-tsena izahay sy i Neny. Mandrapahatonga anay, atero any amin-dry zareo ao atsimo ao ilay angady nindramiko taminy e.Renin’ i Lendrema : Ilay siny avy nanondrahana koa anaka mba avereno any a. Azy io.Mpitantara : Tsy namaly anefa Rankizy i Lendrema. Tsy niteny izy hoe eny, tsy nivolana koa izy hoe tsia. Tsy mihaino mihitsy ny anaolahy e. Nony hariva, tafaverina avy tany an-tsaha ny ray sy reniny ka inona hoy ianareo ? Indreo mbola teo foana ny angady sy ny siny. Matetika ihany koa, rehefa milalao miaraka amin’ ny kilonga namany i Lendrema, dia tsy mety resy tohika mihitsy.Ny ankizy : Ka izao anie ry Lendrema e, maninona moa raha tanisa indray no lalao

ataontsika e ?Lendrema : Tsy misy an’ izany hoy aho. Tsy te hahalala an’ izany aho.

Mpitantara : Satria moa izy Rankizy tsy mihaino ny namany, dia tsy mihaino azy intsony koa ny ankizy e. Ary dia lasa ankizy nilaozan-tsakaiza lalandava i Lendrema. Tonga saina ary izy indray andro ka nanatona an-dray sy reniny ary nanontany azy : Lendrema : Fa hono hoy aho ry Dada, fa maninona ny ankizy no tsy mety miara-milalao amiko intsony ?Rain’ i Lendrema : Ka ialahy anie ts’ inona tsy mba mihaino izay lazain’ ny ankizy e; tsy mba hain’ ialahy mihitsy hoe izao no zavatra tadiavin’ ny ankizy naman’ ialahy na izao fa ny an’ ialahy ihany no asesik’ ialahy.Renin’ i Lendrema : Izy anie mihaino anao anaka e, ianao koa meteza hihaino azy sy hanao izay tiany.

Mpitantara : Nony maraina ny andro Rankizy, tafaraka nilalao tamin’ ny namany indray izy.Ny ankizy : andao indray lalao katro no ataontsika.Lendrema : Eny ary leitsy a. Ndao ary hanao izany katro tianareo izany e. Andraso kely

aloha haka voan-katsaka. Efa nisy notahiriziko ato mba hilalaovantsika. Mpitantara : Dia nihazakazaka naka izany ilaikely ka naritra aoka izany izy nilalao tamin’ ny namany. Nony kelikely dia niantso azy ny reniny.Renin’ i Lendrema : Lendrema ! Avia aloha mantsaka fa lany ny rano e.Mpitantara : Nitsangana izy ary nanoina an-dreniny. Tsy ela taorian’ izay, nivikiviky nitondra siny ho any an-doharano i Lendrema.

Ny fahaiza-mihaino ny hafa

53

23

Mira : O ry Naivo a, avia ange ialahy aty e ! Naivo : Fa ahoana ry Mira ? Fa misy inona ?Mira : Avia hoy aho aty fa misy zavatra holazaiko an’ ialahy.Naivo : Lazao ary fa mihaino aho e ! Mira : Jereo fa tsy vonona hihaino akory. Toa miherikerika be. Fa misy inona ?Naivo : Tsy izany fa mbola nirahin’ i Neninay hividy zavatra aho.Mira : Mandehana ary aloha ialahy miantsena dia avy any e ! Naivo : Lazao haingana ny vaovaondry e ! Mira : An, an, avelao rehefa tonga avy any ialahy. Fa inona no hovidian’ ialahy ?Naivo : Sira fotsiny ange no hovidiko e. Lasa ary aho aloha e !

Naivo : Izay aho dia tonga. Oadray ! Andraso kely aloha fa hadinoko ny famerim-bola.Mira : Ary i Naivo ity ange varimbariana mihitsy e ! Fa ohatrinona izany famerim-bola hadino izany ?Naivo : Efajato kah ! Mira : Fa ohatrinona ny vidin’ ny sira ? Ary ohatrinona no nentin’ ialahy ?Naivo : Dimanjato no nentiko ary ariary zato ny sira. Fa lazao haingana ny vaovaon’ i Mira. Dia avy eo aho miverina any.Mira : Izay ilay mahavoa an’ ialahy. Taitaitra fotsiny fa tsy mandinika tsara. Izao hadino ny vola.Naivo : Aleo ary hiverenako any aloha e. Lasa indray ary aho.

Mira : Avia amin’ izay ialahy dia henoy tsara.Naivo : Lazao fa efa tena mihaino tsara ange aho e ! Mira : Tena mihaino tsara ?Naivo : Alefaso hoy aho fa mihaino aho.Mira : Izao an, atoroko fomba ahaizana kajy ialahy. Ohatra hoe valo analàna dimy.Naivo : Izany ve tsy ho haiko ? Roa ! Mira : Hitan’ ialahy fa diso ? Valo analàna dimy mira telo.Naivo : Ahoana ary ny fomba hahazoana izany e ?Mira : Ampiasaina lehity ny rantsan-tànana, dia aseho tsikelikely araka izay ilaina, dia izay ! Naivo :indreny ny valo. Dia analàna dimy. Miala izany ireto. Oay, dia telo sisa. Misaotra ry Mira !

Fa inona lehity ry Sifaka no nampivezivezy an’ i Naivo teo ?

Naivo lehity tsy mihaino tsara ! Angaha rehefa tsy mihaino tsara dia

mivezivezy sy mihazakazaka ? Voasazy kah ! Tokony ho vita indray

mandeha dia voatery miverimberina ! Ny mahavoa ny adala koa izy

manadinodino. Angamba very … tavim-poitra i Lenaivo iny e.

(Hehy) tadim-poitra lehity fa tsy tavim-poitran’ ialahy izany a !



54

Lendrema : … Sady mivoha io ny vavahady.Badoda : Ô lehity ! Andraso aloha ! Lendrema : Andraso aloha ahoana indray leitsy a ?Badoda : Tanànan’ olona ange leitsy io e.Lendrema : Ka maninona lehity raha tanànan’ olona a ? Badoda : Tsy aleo ve leitsy aloha miera ? Ravelo anie no mpiandry tanàna ao e ! Lendrema : Lehity ko leitsy …Lemaro : Marina tokoa leitsy izany fa ialahy isany koh ! Lendrema : Andao ary e.

Lemaro : Manao ahoana ianao Ingahy Ravelo ! Ny ankizy : Manao ahoana ianao Tompoko ô ! Lemaro : Ingahy Ravelo a, mba afaka milalao ao an-tokotany be eo ve izahay ?Ngahy Ravelo : Eny e, tsy maninona. I Njara koa angamba hidina eo hiara-milalao aminareo, Rankizy a.Lemaro : Misaotra indrindra Tompoko ô.Ny ankizy : Misaotra indrindra Ingahy Ravelo a ! Lendrema : Lehibe tokoa leitsy izany tokotany izany an ! Badoda : Hm, hm, tena lehibe mihitsy kah !Lemaro :izany zaridaina izany e ! Rehefa milalao isika ry zalahy, tandremo tsara io zaridaina io an ! Lendrema : Aleo ary leitsy

Vero : Tena marina izany ry ireto a, amin’ izay tsy ho simba mihitsy ireo voninkazo ireo… hm hm, izay.Lendrema : Atombohy amin’ izay ary e.Mpitantara : Afaka ora iray teo ho eo…

Lemaro : Mangetaheta be aho izany e !Badoda : Izaho koa leitsy izany mangetaheta.Lemaro : Andao aloha hisotro rano fa tena may izany ny tenda.Vero : Aleo aloha jerena tsara fa sao dia mankarary.Lemaro : Marina izany an’ i Vero izany. Aleo rano azo antoka ihany no sotroina e ! Badoda : Ity aloha angamba fantsakana madio e !Lemaro : Hm, hm, sady voasarona tsara ilay izy no voafafa ny manodidina.Badoda : Fa izao a, rehefa avy misotro rano dia aleo averina amin’ ny toerany tsara ny zavatra rehetra.Vero : Marina izany ry ireto a.Lemaro : Halaviro ny fantsakana rehefa misotro rano fa sao dia latsaka ao anaty fantsakana ao ialahy.Badoda : Tena mamy be lehity ity rano ity a ! Lemaro : Sady tena mangatsiatsiaka tsara mihitsy.Badoda : Ka afa-po daholo ve e ? Aleo ary averina amin’ izay ny zavatr’ olona e ! Lemaro : Aoka aloha saronako tsara. Ataoko ohatr’ izao… Izay…Vero : Izay ! Izay no izy ry Lendrema a !

Ny fanajana fitsipika eo anivon’ny fiaraha-monina

55

24

Naivo : Ho aiza izato ianareo dahy ry Mira sy Mora ?Mira : Izahay angaha zato no ataon’ ialahy hoe “izato” ? Roa fotsiny izahay.Naivo : Ho aiza hoy aho izato ianareo dahy ? Fa angaha izaho manao anareo hoe “zato”.Mora : Hanatitra sakafon’ ny mpiasa tanimbary leitsy izahay a ! Ianareo dahy koa toa mifanala fotsiny koh.Naivo : Hay ve e ! Koa tsy aleo aho mba hiaraka aminareo ?Mora : Tsy maninona fa mandehana aloha miera any an-tranonareo e ! Naivo : Izaho ange efa nahavita raharaha fa andao. Tsy maninona e.Mira : Na nahavita raharaha aza ange ialahy dia mandehana miera fa fahalalam-pomba izany e. Sady amin’ izay sao misy itadiavana an’ ialahy.Naivo : Andrasonareo aho an ! Aleo ary izaho hiera vetivety.Mora : Haingana ialahy fa noana ny mpiasa e ! …Naivo : Izay aho dia tonga fa misaotra anareo dahy.Mira : Fa inona no isaoran’ ialahy anay e ?Naivo : Sady niandry ahy ianareo no nanoro ahy hoe mandehana miera koa.Mora : Hay ve e. Fa ahoana hoy i Neninareo ?Naivo : Hendry hono aho fa mahalala miera.Mira : Mora sy Naivo a ! Ary iza iretsy tamy manaraka antsika iretsy ?

Mora : Jereon’ ialahy tokoa irery ry Naivo a ! Ireny mandeha tsy miera, mandeha

amin’ izay tiany aleha fotsiny e ! Naivo : Oooay ! Babakoto sy Sifaka ireny izao ! Ireny izany tsy mahalala fomba ?

(Hehy)Mora : Ary inona indray ary

izany entin’ izy roa lahy izany ?Mira : Tena babakoto tokoa ireto fa tsy lainga ! Hazo maloto be ireny entiny ireny (Hehy). Arivo ireny, tsy mila mitondra an’ ireny fa arivo ireny ! Dinnn ! Naivo : Roa fotsiny ireny hazo maloto be ireny Fa angaha arivo ! Mira : Izaho koa angaha miteny hoe arivo ny isan’ ireny ! Asaiko ariany fotsiny.Maro : Ady sahala ny baolina ee ! Samy mahay ianareo dahy. Ny iray zato, ary ny iray arivo.Mira : Ooeeeee ! (Hehy)

Fa maninona hono ry Sifaka ? Inona no nataon’ i Mira antsika teo ?

Maloto be hono ilay hazo noentintsika dia bedin’ i Mira isika sy ialahy !

ireny, arivo ireny” ? Tsy tiany hitondra ilay hazo maloto

isika dia asainy ariana. Andao alaintsika indray ilay hazo

Alaivo eo ange ireny fa roahiny miverina eo ialahy e !

Aooo ! Aoka ihany raha izany kah ! Arivo ireny, arivo ireny (Hehy)



56

Vero : Salama Tompoko ô ! Maman’ i Dô : Salama ianareo dahy. Ahoana izay ?Vero : Azafady ry maman’ i Dô a, nivoha tampoka hoy aho ny valan’ akohonay, dia lasa ato aminareo ry zareo.Maman’ i Dô : Ka haka azy izany ianareo ?Vero : Eny Tompoko.Maman’ i Dô : Mandrosoa ary e.Vero : Azafady Tompoko ô.Lemaro : Manao mbay lalana re Tompoko ô.Maman’ i Dô : Andao re fa làlana Rankizy a ! Vero : Fa hono hoy aho ry Lemaro, fa inona izany “manao mbay làlana izany” ?Lemaro : Manao azafady koa ny dikan’ izany ry Vero a ! Vero : Hay ve e ! Lemaro :voadikadika”Vero : Fahalalam-pomba daholo izao izany teny izany ô ?Lemaro : Ie. Aza be resaka eo fa andao aloha hisambotra an’ ilay akoho isika e !

Vero : Iry ilay akoho ry Lemaro a ! Lemaro : Ie, izy io. Ao, tereko avy ato, dia ianao

Vero : Azo ? Batao tsara fa sao dia lasa indray ry Lemaro a ! Lemaro : Tsy votsotra intsony ity ry Vero a ! Aza matahotra indry ! Vero : Andao amin’ izay ary hody e ! Maman’ i Dô : Voasambotra ve ny akohonareo Rankizy a ?Lemaro : Miala tsiny indrindra re Tompoko ô ! Maman’ i Dô : Tsy maninona akory e ! Ary tandremo izy ireo tsy hivoaboaka fa manimba ny volintsika e ! Vero : Ataonay tsara hidy amin’ izay izao ity kah ! Lemaro : Eny ary fa mametraka ny mandra-pihaona ry Maman’ i Dô a.Vero : Veloma Tompoko ô ! Maman’ i Dô : Veloma ary e. Mampamangy amin’ i Dada sy i Neninareo mianadahy any a ! Lemaro : Misaotra indrindra Tompoko.

Ny fahalalam-pomba eo anivon’ny fiaraha-monina

57

25

Vaviroa : O Rankizy a, aiza daholo ianareo e ? Andao isika hilalao !

Ie ! Ho avy e ! Vaviroa : Nahavita raharaha daholo ve ianareo aloha e ? Sao dia mbola tokony hisy hanao raharaha, bedy eo ! Mira : Ny ahy aloha efa vitako daholo e.Naivo : Ny an’ iza koa moa no tsy efa vita e ! Vaviroa : Ary i Mora toa tsy miteny mihitsy ?Mora : Efa vita koa, efa vita. Fa inona indray ny kilalao ataontsika ?Naivo : Alefaso ry Mira fa indry ange milaza hoe mahita.MiraVaviroa sy i Mora.Mora : Lazao ary aloha hohenoina.Mira :ka ovana fotsiny ny toeran’ ny zana-tsoratra, na ny zana-tsoratra mihitsy.Naivo : Manomeza ohatra fa tsy hainay izany.Vaviroa : Eny tokoa ry Mira; milazà ohatra anankiray fotsiny ary e.Mira :Maro : Ahoana ny anarako no ataon-dry ohatra ! Mira : Tsy “mora” anarana anie izany lazaiko izany e ! “Mora ny ovy, mora ny anana”Vaviroa : Ity Mora ity ko tena mampihomehy kah ! Ahoana moa izy teo ry Mira ?Mira :

entana mora”Naivo :ny zana-tsoratra ?Maro : Aleo ho valiako ry Mira fa haiko a.

Mira : Tena mety tokoa izany. Azonareo amin’ izay ?

Ie ! Hainay e ! Mira : Samia ary mieritreritra e !

Vaviroa : Samy milaza izay hitany amin’ izay. Aleo ary izaho no hanao voalohany an ! “Mamaky boky i Bako.” Mety ?Mira : Tena tsara be. Iza indray ary ?Maro : Izaho koa angaha tsy mahita. “Very ny vary.”Mira : Tena mety be koa. Ary ny an’ ialahy ry Naivo ?

Naivo : “Be lelo i Lila” Oe, samy mahay e !

Hain’ ialahy ve ry Babakoto izany kilalaon’ ny ankizy izany ?

Fa ialahy angaha ry Sifaka mahay ? Haiko kah !

Raha mahay ialahy, dia mba mahay koa aho ! Alefaso aloha ny an’ ialahy e.

“Lasa i Solo”. An’ ialahy ary izao. Fa lasa angaha lehity i Solo ? Raha

lasa i Solo dia lasa koa aho koh ! Nalain’ny adala daholo ny akondro tao !



58

Vero : O ry ireto a, o ry ireto a, andao isika hanao Rabòka fa efa ela tsy nanao an’ izany e ! Lemaro : Inona izany ? Fanenjika ve ? Vero : hm, hm, andao isaina dia ho hita izay ho boka.Lendrema : Rasalegy koa ve dia manao ?Vero : Fa ahoana izy no tsy avelanao hanao e ?Lendrema : Fa izy ketrakila io ve tsy ho boka foana ! Tsy mahay mihazakazaka io ! Lemaro : Aza manao an’ izany ialahy ry Lendrema ! Vero : F’ inona oâ, mahasosotra koa. i Lendrema ! Zily no anarany fa tsy izany Rasalegy izany ! Lendrema : Ka jereo ange ity izy e, ohatra ny olona manao salegy foana.Lemaro : Tsy mety leitsy izany ry Lendrema. Dia tian’ ialahy ve raha sosotra sy malahelo ny naman’ ialahy ? Izahay tsy hilalao miaraka amin’ ialahy raha izany.Vero : Andao rangahy isika ihany no milalaoLemaro : Andao ary e.Lendrema : Azafady leitsy ry Zily a ! Lemaro : Izay ialahy vao tianay.Lendrema : Zily a, tsy hiteniteny foana intsony

aho leitsy a ! Namako foana ialahy. Izany an ? Namako foana ialahy. Aleo ary izaho no tonga dia boka e.Vero :amin’ izany. Izy hono no boka.Lemaro : Misaotra leitsy e ! Atombohy ary e. Azo dia namana moa ?Vero : Ie, azo dia namana.

Mpitantara : Nony kelikely, voadonan’ i Badoda i Vero ka nianjera.

Vero : Ay ! I Badoda koa mahasosotra; tsy mahay milalao mihitsy ! Badoda : Azafady ry Vero a.Vero : Any am-pianarana i Badoda efa sahirana, aty koa i Badoda mbola tsy mahay milalao koa ! Badoda : Aza miteny an’ izany ry Vero a. Tsy mety izany.Vero : Oadray, azafady ry Badoda, azafady a ! Lendrema : Tsy maninona e, tohizo ny kilalaontsika. I Lemaro sisa no tsy azo.Badoda : Io ve dia tsy ho azo. Io…Rehetra : Io… Io…

Ny fifanajana eo anivon’ny fiaraha-monina : amin’ny alalan’ny fihetsika sy ny fiteny

59

26

Babakoto a, Babakoto sy Laitotozy a ! Avia ianareo aty fa iny anie Rafody e !

Aiza izany ? Aiza izany lehity ? Iny tokoa any e !

Rafody : (Sioka)Laitotozy : Inona hono izany lazainy izany ry Babakoto ?

Andao haingana any amin’ ny tany malalaka fa milalao any hono ny ankizy.

Inona hono ny kilalao ataon’ ny ankizy any ?

mihira no mandihy ny ankizy.Laitotozy : Andao ary sao tsy mahatratra e !

(Hiran’ ankizy) Soa ihany isika fa mbola nahatratra

ny ankizy milalao ! Laitotozy : Ary toa tsy mihira sy mandihy akory ireto izy ? Ary sao dia mandainga ary Rafody sy i Babakoto.

Tsy mandainga lehity Rafody fa jereo tsara aloha e.

Oay ! Jereo, jereo fa asain’ ny ankizy

mankeo afovoany i Naivo.Laitotozy : Jereo, jereo fa tratra koa i Mira mankeo afovoany !

Fa maninona lehity izy dahy no alefa eo

afovoany eo ? Injay ny an’ ialahy isany.

Henoy tsara ny hiran’ ny ankizy. Jereo fa mandihy i Naivo sy i

Mira.(“Mandihiza Rahitsikitsika”)

Oay, mahay mandihy be i Mira !

Laitotozy : Ary i Naivo angaha tsy hitan’ ialahy isany ?

Mahavoa koa ny adala kah ! Laitotozy : Ary ialahy angaha ry Babakoto mahay mandihy ?

Ahoana aho no tsy hahay fa alefaso ary ny hiran’ ialahy isany e !

Aleo aloha rehefa mihira sy misioka Rafody dia mandihy ialahy e.

Fa maninona raha ianareo roalahy no mihira ?

Inona koa no hira hain’ i Laitotozy e ? Hikiakiaka fotsiny ?

Aleo ary aho handihy amin’ izao tsy misy hira !

Dia inona koa no dikan’ izany ?(Hehy)

Mira : Tsara kosa ry Naivo ilay kilalao nataontsika teo o ?Naivo : Tsara fa ny olona tratra ataonareo eo afovoany foana.Mira : Ny ankizy anie miherikerika rehefa manao an’ ilay hoe “Izay tsy mikipy tsy asiako”. Ialahy tena miesona be mihitsy.Naivo : Miesona angaha ! (Hehy)



60

Lemaro : O ry Badoda a, an’ iza ireo lasàka roa mibahan-dàlana ireo ?Lemaro : Ka itsy anie misy olona e ! Io mianjera amin’ ny tany io.Badoda : Marina raha tsy i Dadanaivo io. Fa maninona ary ity izy ? Lemaro : Fa maninona i Dadanaivo ?Dadanaivo : Nianjera aho ry zalahy dia nihodivitra ny tongotro.Lemaro : Oay, andao leitsy aloha bataina izy ! Badoda : Ie, aleo haisakisaka etsy amin’ ny avoavo etsy izy.Lemaro : Avy atsy amin’ ny sandriny ilany atsy ialahy; izaho avy ato.Badoda : Izao izany ?Dadanaivo : Draidraidray…Lemaro : Izay ! Oay Dadanaivo a, ity tongotrao toa mivonto sahady ?Badoda : Izao Dadanaivo a : aleo ampandrenesina ny ao aminareo.Lemaro : Sady tsy zakanay roalahy irery ts’ inona ianao.Badoda :

alamintsika ireto vilona miparitaka ireto e.Lemaro : Ie, sady mibahan-dàlana koa ilay izy.Dadanaivo : Aza misahirana ianareo roalahy e, ho avy eo ihany ny zanako ! Lemaro : Tsy maninona Dadanaivo a. Ianao ary ity mba voa.Badoda : Any aminay misy pômady fanosotra tamin’ ny tongotr’i Dada tamin’ izy folaka. Omeko amin’ izay ianao.Dadanaivo : Misaotra leitsy a ! Lemaro : Ravao kely koa angaha moa tsy mpanotra ?Badoda : Raha tsy izany dia aleo entina any amin’ ny dispansera izy e.Dadanaivo : Mba fetsifetsy kely koa ianareo roa lahy ireto a ! Sady manampy amin’ ny

izany a.Lemaro : Izao leitsy a, andao amboarina ilay vilona, dia ampandrenesina ny any an-trano.Badoda : Mandehana ary e. Izaho hiandry an’ i Dadanaivo eto aloha.

Ny fifanampiana sy firaisankina eo anivon’ny fiaraha-monina

61

27

Mira : Izaho Rangahy tsy hanao intsony fa reraka be aho a.Vaviroa : Aoka izay hono Rankizy fa vizana be hono i Mira.Naivo : Ka inona indray ary no atao e ?Mora : Andao hanao ankamantatra e.Naivo : Ny an’ ialahy koa ankamantatra foana… tsy aleo manao tantara ?Mira : Angaha koa i Naivo tia tantara ?Naivo : Tsy tantara vato anie izany e.Vaviroa : Fa tantara inona izany ry Naivo ?Naivo : Tantara tena tantara kah !Mora : Alefaso ary ny tantara tena tantaran’ ialahy e. Mihaino izahay…Naivo : Hm, hm, hm ! Misy boky kely misy tantara any an-trano dia alaiko dia vakian’ ialahy na vakian’ i Vaviroa.Mira : Mandehana haingana ry Naivo a.

Toa hafahafa lehity ry Sifaka ny kilalao nataon’ ny ankizy teo e ?

Fa hafahafa ahoana lehity ? I Vaviroa ihany no miteny dia ny

ankizy mihaino fotsiny. Dia inona lehity ilay notazonin’ i Vaviroa teo iny ?

Boky angaha ilay notazonin’ i Vaviroa teo. Ary namaky boky angaha izy.

Angaha koa vakiana ny boky ? Ataoko fa ny kitay ihany no vakiana ! Ary toa tsisy famaky akory ?

Manonona soratra hita ao anaty boky anie izany mamaky boky izany e !

Ary inona izany no ataon’ ny ankizy sasany ?

Mihaino tantara ry zareo.

Hitako no

tena variana i Lenaivo ko

(Horakoraka)Mira : Misaotra an’ i Vaviroa, dia misaotra an’ i Naivo fa tsara ny tantara.Naivo : Hay ve isika Malagasy misy karazana antoko be dia be.Mora :

Mira : Hadinonareo koa angaha ilay hoe nosy ohatry ny tongotra ankavia ?Naivo : Sady manan-karena no maha-te ho tia.(Horakoraka)Mira : Fa hono hoy aho ry Mora, ialahy ve mahay mamaky teny ohatran’ i Vaviroa teo ?Mora : Mahay aho aloha fa tsy tena misosa loatra e ! Naivo : Dia inona koa izao izany ?Mira : Ny an’ i Vaviroa ny vakiteny tena misosa

Naivo : Fa ny an’ ialahy izany miraikiraiky ohatry ny sokatra ?Mora : Sokatra angaha no betsaka any ! (Hehy)


Mamaky teny

62

Saly : Ho aiza ianareo ry Vero sy Lemaro ?Lemaro : Ho any amin’ i Zara izahay.Saly : Anino any amin’ i Zara ?Lemaro : Asainy tonga any izahay fa tsara be hono ny laoka.Saly : Laoka ? Kabaka zeny aminay any.Vero : Kabaka ? Laoka retsy ry Saly a.Saly : Aminay any, laoko zany, trondro.Lemaro : Fa aiza ny any aminareo ?Saly : Any Soalala. I abako Sakalava, niniko Antakarana, avy any avaratra.Lemaro : Ie, Dadanay koa Sihanaka.Vero : Zama no iantsoana azy.Saly : Sihanaka ? Alaotra moa izany ?Lemaro : Ie. Ary hono hoy aho e, aiza moa no misy miteny hoe “mahogo”, na “balahazo” ?Saly : Toa any atsimo izay kah ! Tandroy, Vezo, Masokoro mety miresaka an’ izany.

Lemaro : Fa hono ho’aho ry ireto a, isaky ny

Saly : Ia. Lambahoany ohatra avy any atsinanana.Lemaro : Samy manana ny satroka entiny koa e ! Vero : Izay mihitsy ! Satroka penjy na ahibano ny ao Imerina, satro-bory ny an’ ny Betsileo.Saly : Ny taovolo koa samy manana ny azy e ! Lemaro : Toa hoe manao volo tain’ ondry, na dokodoko moa ny any atsimo ?Saly : Samy manana ny fombany koa e ! Ohatra

sisa e.Lemaro :mifampiresaka daholo ny Malagasy rehetra.Saly : Eka, ny avy any atsimo afaka mitarõna amin’ ny any avaratra.Lemaro : Eny ho’aho. Ny any andrefana mifankahazo amin’ ny any atsinanana sy ny

afovoan-tany. Saly : Fa isika jiaby kosa no atao hoe Malagasy.Lemaro : Ia. Isika rehetra io e ! Vero : Ny any ivelany any kosa tsy Malagasy ny

Lemaro : Ohatra hoe ao Afrika. Tahaka izany koa ny any Amerika. Toa izany koa ny any Azia. Fa ny tera-tany eto Madagasikara kosa Malagasy daholo ee !

Ny fireneko sy ny mponina ao aminy

63

28

Misy goavy masaka be lehity ry Sifaka ary amoron-drano ary a.

Ka ahoana ny hevitra ? Ho any sa ahoana e ?

Andao ho any dia hakàna goavy koa ny ankizy e !

Isika angaha moa hahazaka betsaka ? Raha mahazaka efatra avy dia efa betsaka izay…

Andao leitsy fa tsy

Efa valo be izao ! Ampy izay e !

Naivo : Raikitra ve ry Mira ilay saika hamonjy tsena be ?Mira : Handeha isika kah ! Miandry an’ i Mora sy Vaviroa isika dia lasa.Naivo : Fa aiza ihany ary izy dahy e ?Mira : Mbola manao raharaha izy fa ialahy koa tssssNaivo : Sao tsy mahatratra hira gasy eo raha taraiky koh ! Mira : Ialahy izany koa toa ohatry ny antitra be. Atao inona koa hira gasy e ?Naivo :Misy kabary tsara be, sady ny tononkira

Mira :izany ?Naivo : Misy… misy anatranatra, sady mampiomehimehy ! Mira : Lazao ary hoe izay tadidin’ ialahy.Naivo :tsy an’ asa nanambady, tsisy nohanina ka nifampitady.(Hehy)Mira : Mifampitady ahoana hono ?

Naivo : Raikitra hono ny adin’ ny mpivady. Satria noana ny ankizy fa i Mira ve ahoana e ?Mira : (Hehy) Hay ve ohatra izany ny hira gasy e ! Naivo : Mbola be dia be anie fa tsy tadidiko daholo e. Fa aiza ihany ary izy dahy e ?Maro sy Vaviroa : Izahay ary maheno an’ ialahy miresaka eto koh ! Naivo :haingana hoy aho fa tsy mahatratra hira gasy.Vaviroa : Mbola amin’ ny folo anie vao manomboka ny hira gasy e ! Maro : Andao ary re ry Dadabe Naivo a ! Naivo : Iza koa no lazain’ ialahy fa Dadaben’ ialahy eo ?(Hehy)

Omeo ny ankizy leitsy ry Sifaka ilay goavy dia andao hiaraka amin’ ny ankizy isika.

Fa angaha misy goavy intsony ? Lany ! Aooo ! Izany vao tsy ividianan’ ny

ankizy hira gasy ialahy. Sao dia heverin’ ialahy fa mofo gasy ary

izany hira gasy izany e ? (Hehy)


Manisa

64

Vero : Saly sy Badoda ! Avia anie ianareo hijery ny sarinay tamin’ ny fety e ! Badoda : Fety inona izany ry Vero a ?Vero : Ny lafy valo misôma e ! Jereo ange e ! Saly : Hm, hm. Tsara be indry teto an ! Vero : Nanao salegy izahay teo retsy e.Badoda : Dihy Malagasy ve izany salegy izany ?Saly : Hm, hm. Dihy Malagasy avy any atsinanana izany ry Badoda.Vero : Dia andraso anie asehoko anareo daholo ny dihy e ! Badoda :ny mpandihy. Dihy hitako foana io eto Antananarivo eto a ! Isaky ny misy fety dia misy an’ io foana.Vero : Tena mba hain’ i Badoda kosa koh.Badoda : Tao amin’ ny fetin’ ny sekoly koa anie nisy an’ io ry Vero e ! Ny ankizy mihitsy no nandihy tamin’ io.Vero : Dia ireto ny sasany. Ity izany batrelaky. Saly : Avy aiza moa ny batrelaky ?Vero : Toa hoe avy any atsimo atsinanana koa hono.Saly : Ary ity moa tsy hôsika ?Vero : E e ! hôsika sakalava avy any aminareo io kah ! Badoda : Ary hono hoy aho, ity olona ity maninona izao ?Vero : Miventy sôva io ry Badoda. Sôva antakarana.Badoda : Ary inona ity zava-maneno tendrena eto ity ?Vero : Io no atao hoe “taralila” na “angorodao”.Badoda : Ary ity ve gitara ry Vero ?

Vero : Hm, hm, hm. Tsy gitara io ry Badoda. Io no atao hoe “kabôsy”.Badoda :Saly : Maeva be koa ny akanjonareo a ! Ilay vakana koa moa dia tena tsara ! Vero : Sary fotsiny aza io no hitanareo koh ! Ny hira mbola tsy renareo.Badoda : Ny hira koa ve tsara be ry Vero ? Vero : Hm, hm. Ny hira sy dihy. Ny rija betsileo, ny tsapiky, ny mangaliba…Badoda : Mangaliba izany ve tsy vazaha be e ?Vero : Dihy Malagasy daholo izany ry Badoda a ! Saly : Ary mba ampianaro anay moa izany e ! Vero : Rehefa vita eo ny raharahako dia ampianariko anareo daholo e ! Saly : Eny ary e ! Miandry izahay.Badoda : Ary haingakaingana i Vero e ! Vero : Eny e ! Kely sisa.

Manana ny maha izy azy ny kolontsaina malagasy

65

29

Naivo : Ô ry izy telodahy a ! avia anie ianareo ilazako zavatra e ! Mira : Zavatra inona izany ry Dadanaivo ô ?Naivo : Izaho angaha Dadanaivon’ i Mira ?(Hehy)Vaviroa : Lazao kanjo ry Naivo fa mihaino an’ ialahy izahay a ! Naivo : Fantatrareo ve ilay rangahy mpamaky boky atsy ?Mora : Sao dia Radoda izany ?Naivo : Tsy fantatro izany Radoda izany. Mora : Mipetraka atsy avaratra atsy izy e ! Dia sady mamaky boky eo an-davarangana foana.Naivo : Ie, hay ve Radoda no anaran’ io rangahy io e ! Mira : Fa niresaka taminy angaha i Naivo ?Naivo : Ie, raha te hahay hono dia mazotoa mamaky boky be dia be

Toa lasa mazoto mamaky boky lehity i Naivo a !

Ka mampahay hono ny mamaky boky koh !

Ary isika angaha tsy mba afaka mamaky ?

Fa ahoana koa no ahaizan’ ialahy mamaky boky ?

Isika izany tsy mba mety hahay ? Mety hahay isika kah ! Ny soratra

amin’ ny boky kely dia sarotra, fa ireny soratra lehibe ireny haintsika !

Andao ary hovakiantsika ilay soratra “ngôzabe” any amin’ ny fokontany ary e !

Andao ary. Dia ialahy mamaky azy voalohany an !

Io ary, dia vakio amin’ izay. A… RO… VY… NY… BIBY FA… HA…

RE... NA Mahay ialahy. Fa iza ary izany biby

tokony harovana izany ? Ireny biby ireny kah ! Tanalahy,

bibilava, bibidia, … Ary isika angaha hadinon’ ialahy ? Isika

anie no tena mampiavaka an’ i Madagasikara e ! Fa isika angaha biby amin’ ialahy ?

Fa inona indray ? Ialahy irery izany no biby fa izaho

tsy biby kah ! Fa inona ialahy ?

Izaho anie babakoto fa tsy bibikoto e ! Babakoto ! Azon’ ialahy ?

Naivo : Ô ry Mora, efa mahay mamaky teny aho lehity ! Mora : Vakio ary hoe io soratra lehibe eo amin’ ny lamba io ?Naivo : “IZAY MANDORO TANETY, MANDORO TANINDRAZANA”Mora : Ary inona no tadidin’ ialahy tamin’ ny boky novakian’ ialahy ?Naivo : Be haintany hono leitsy aty Afrika.

fambolen-kazo.Mora : Ary efa mikarokaroka mihitsy ity Naivo Radoda kely ity an ! Naivo : Izaho angaha Radodakelin’ ialahy izany ? Naivo fotsiny dia Naivo e ! (Hehy)Mora : Eny ary Ringahy Ranaivo a !


Mizaha izao tontolo izao

66

Lemaro : Izay aho ry ireto vao nahita an’ izany Tsimbazaza. Badoda : Izaho koa kah ! Lemaro : Hay ve ohatra an’ izao izany hoe valan-java-boary e.Dada : Ie ! Saika ato daholo Rankizy ny bibidia sy ny zava-maniry rehetra misy eto Madagasikara.Badoda : Oay e ! Ragidro izao ity ô ? Lemaro : “Si…fa…ka”. Io voasoratra io ny tena anarany.Badoda : Oay ity izy e ! Ohatra ny misy volombava kely ry ireto a ! (hehy). Ohatra ny mampihomehy.Vero :Madagasikara ihany hono ry ireto no misy ny sifaka a ! Dada : Marina izany Rankizy ! Tsy ny sifaka ihany fa mbola misy biby hafa koa ! Eto Madagasikara ihany

Badoda : Oadray ! Tena lava rambo be mihitsy izy izany an ! Lemaro : Hay. Firy metatra aza hoy ianareo io rambony io ?Dada : Io e ! samia mijery ianareo fa … tsy ho iray metatra eo ve io izao ry ireto a ?Badoda :kafa ?Dada : Izay anie ilay nolazaiko anareo teo e ! Sambatra sady manan-karena mihitsy anie isika e ! Ary izany indrindra no tena iarovantsika an’ ireo fa tena harem-pirenena mihitsy ireo Rankizy.Vero : Fa arovana ahoana ry Dada ? Dada : Izany ve dia tsy hoazonareo kosa e ! Raha hanontaniako anie ianareo dia mahay an’ izany e ! Raha ohatra hoe doranareo ny tanety, raha misy mandoro ny ala sanatria, dia inona no mitranga ? Simba daholo daholo ireo. Any anaty ala any anie no misy an’ ireo rehetra ireo Rankizy e ! Ary tadidio tsara izao an : tsy azo atao mihitsy ny manondrana ireo harena ireo any am-pitan-dranomasina any. Asa ! Raha mahazo alàlana amin’ ny Fanjakana angaha.Badoda : Ary hono hoy aho ry Dada, eto Tsimbazaza ihany ve no misy an’ io vala-javaboahary io ?Dada : Hm, hm, hm. Henoinareo tsara anie. Ity izao anankiray ity Tsimbazaza ity. Eto Tsimbazaza, eto Antananarivo izany. Fa any amin’ ny faritany rehetra any, dia misy toa izao koa Rankizy. Ary tena arovan’ ny Fanjakana mihitsy izy ireny. Misy any avaratra, misy any atsimo, misy any atsinanana.

Badoda : Ary hono hoy aho ry Dadan’ i Lemaro, inona ity papango ngezabe ity ?Dada : Izao mihitsy ve ianareo vao nahita toa io Rankizy ? Io no atao hoe ankoay. Karazana voro-mahery izy io. Vero : Itsy koa misy voay “ngôdabe”. Badoda : Io izany no atao hoe mamba ? Oay ! Inona ito voron-tsiloza be ito ?Dada : Vorombola io Rankizy a ! Any amin’ ny faritra atsimon’ ny nosintsika no misy azy.Badoda : Ny voro-manidika koa ary jereo iretsy koa ! Vero : Itsy angamba ny vintsy e ?Lemaro : Andao hoe vakiana ny soratra.Badoda : Oay ! Hay misy zava-maniry koa aty ko.Dada : Ie, ireo hitanareo ireo e ! Misy ravinala : iry izao misy ravinala ! Dia misy koa zava-maniry fanaovana fanafody e. Ahitantsika santionany eto Rankizy. Misy karazam-boninkazo be dia be koa eto.Vero : Ô ry ireto a ! jereo fa misy vazaha be dia be koa iretsy. Dada : Hay, ireny no atao hoe mpizaha tany Rankizy; tonga eto izy ireo hijery ireny zavatra tsy mba fahitany ireny fa eto Madagasikara ihany no ahitany azy. Variana mihitsy anie izy ireo mijery ireny fananantsika ireny e ! Vero : Oay ! Jereo anie e ! maka sary foana izy.Lemaro : Faly be izao izy mijery ireto biby sy zava-maniry ireto e ?Dada : Eny e ! Ahoana izy no tsy ho faly moa mahita an’ izao, koa ireo no andehanany aty an-tany lavitra aty anie e ! Ny hahita an’ ireo. Ary aoka ho fantatrareo Rankizy fa mampidi-bola ireny mpizaha

eto.Vero : Sambatra be isika ô ?

Ny fireneko sy ny voahary ao aminy

67

30

Mora : Fa inona ry Vaviroa no tena ilana ny

Vaviroa : Fa i Mora ity koa ve ahoana e ! Mba hahaizana ny antony ianarana ! Hadinon’ ialahy angaha ilay soratra ngezabe eo amin’ ny sekolintsika ?Mora : tsara indrindra”Vaviroa : Izay indrindra mantsy. Raha tsy mianatra anefa dia tsy mahay.Mira : Izaho koa mahay mamaly ilay fanontanian’ i Mora teo ry ireto a ! Mora : Lazao ary hoe izay hain’ i Mira.Mira : Jeren’ ialahy tsara a ! Ireny mpivarotra ireny raha tsy mahay manao kajy, dia ambakain’ ny olona dia maty ny tsenany.Naivo : Ohatra izany koa ny mpivaro-kena ? Raha tsy mahay mandidy izy dia maty antoka.Vaviroa : Hitan’ i Mora fa izy dahy kely aza mahay ?Mora : Izaho koa anie mahay fa mody manontany anareo fotsiny e ! Tadidinareo ve

“rivodrivotra” ? Tena tiako izy iny an ! Ahoana moa izy iny ?Naivo : Ialahy maka fanahy anay fotsiny koh ! Mora : Tsy maka fanahy izany aho fa mba tiako iny tanisa an-kira iny. Andao ataontsika ry ireto a !

Mira : Alefa ary e ! isa roa telo ! ...Naivo : Ny ahy izao an, tena hianatra tsara aho dia mahay zavatra be dia be.Mira : Dia ataon’ ialahy inona daholo raha mahay zavatra be dia be ialahy ?Naivo : Entiko miasa rehefa lehibe kah ! Mora : Amin’ izay ialahy vao lasa Ranaivo fa tsy i Naivo kely intsony.(Hehy)

Tena miresaka ery leitsy ny ankizy izany ry Sifaka.

Mba azon’ ialahy tsara ve aloha ny resak’ izy ireo e ?

Tsy tena azoko tsara aloha fa i Naivo hono rehefa lehibe dia lasa hoe Ranaivo ?

Tena tsy azon’ ialahy mihitsy izany ilay resaka raha izany.

Fa ahoana lehity ?

no noresahin’ izy ireo teo a !

Mba hahaizana hono dia entina miasa.Isika izao mahay mihanika hazo dia

inona no asantsika ?(Hehy) Maka voankazo, dia maka

akondro, dia mihinana akondro.Ny an’ ialahy koa dia akondro foana.



68

Badoda : Tena mangatsiaka be izy izany ry Vero sy Lisy an ! Vero : Ka ririnina anie izao e ! Lisy : Izaho retsy ry Vero ohatra ny tsy te hifoha eto am-pandriana kah ! Tena mangatsiaka aho izanyVero : Koa tsy hianatra izany indry io ?Lisy : Ie, tsy te hianatra aho fa te hibonoka ato anaty bodofotsy.Vero : Ka tsy ho bedy indry izany hoe tsy mianatra izany ?Lisy : Bedin’i Neninay ihany aho indraindray kah ! Vero : Ka indry kosa izany kamo koh.Lisy : Indraindray aho tsy kamo fa…Vero : Fa ahoana ?Lisy : Tsy hitako retsy izay antony hianarana.Vero : Fa maninona koa ity Lisy no tsy te hianatra ?Lisy : e ?Badoda : Fa angaha i Lisy tsy mba te hahay hanisa ? Dia tsy te hahay mamaky teny koa ?Lisy : Bebe izao tsy mahay manisa sy manoratra dia maninona koa izy ?Badoda : Dia tian’ i Lisy izany ny ho ohatra an’ i Bebenareo ?Vero : Jeren’ i Lisy anie e. Vakio hoe iry soratra iryLisy : “FO…KON…TA…NY”Badoda : Ary itsy mipetraka amin’ ny rindrina itsy koa vakio hoe.

Lisy : “HI…RA…GA…SY…MA…LA…ZA”Vero : Taiza ary no nahaizan’ i Lisy an’ izany ? Tao an-trano ve ? Sa tao anaty bodofotsy mafana ?Lisy : (Hehy) indry koa retsy mampihomehy ! Vero : Ka taiza ary hoy aho e ?Lisy : Taiza indray ary raha tsy tany am-pianarana e ! Vero : Hay, tsara ve ny mianatra amindry sa ratsy ?Lisy : Tsara kah. Inona indray ?Vero : Dia aza kamo mifoha maraina intsony ary indry e ! Badoda : Sady izay mahay anie hono tsy ambakain’ ny hafa e ! Lisy : Tenin’ i Dadanay foana tokoa izany !Vero : Hitandry izany ? Tsara hoy aho ny mianatra.


69

31

Vaviroa : Mira sy Naivo a ! Inona izao no hataonareo mandritra ny andron’ ny sekoly ?Mira : Efa manomboka mianatra hira sy vakodrazana izahay ry Vaviroa. Naivo :Mira : Ary ianareo angaha tsy mba manao na inona na inona ?Vaviroa : Tena manomana mihitsy koa izahay a ! Sady hafa kely ny hataonay amin’ ity hoy Ramatoa Tale.Naivo : Hafa kely ahoana ry Vaviroa ? Angaha

hazo indray ?Vaviroa : An, an, sady milalao no mianatra indray no ataonay amin’ ity.Mira : Dia inona no atao amin’ izany ry Vaviroa ? Eny an-tokotany indray ve izany no mianatra mandritra ny andron’ ny sekoly sa ahoana ?Vaviroa : Andray ! Angaha izany ! Fa hisy

Naivo : Fifaninanana inona koa izany ?Vaviroa : Mamorona teny azo avy amin’ ny alalan’ ny litera maromaro ohatra, na manamboatra isa vitsivitsy, dia izay mahita voalohany no mandresy.Naivo : Dia mahazo inona izay mandresy ?

Vatomamy sa inona ?Vaviroa : Ny an’ i Naivo koa dia vatomamy foana ! Mety hoe kahie anie na boky e ! Dia

zavatra be dia be koa.Naivo : Koa maninona anefa raha

vatomamy ? Ianareo angaha tsy tia an’ izany ?Vaviroa : Eny e, tia vatomamy koa anie izahay fa dia izany foana kosa

ve e ! Mira : Tsara kosa izany koh !

Inona indray lehity ry Sifaka izany kilalao mianatra hataon’ ny

ankizy izany ? Tsy kilalao mianatra

lehity ry Babakoto fa milalao sady mianatra.

Hay ve e. Mba afaka manao an’ izany koa izany isika.

Inona koa moa no mba fantar’ ialahy amin’ izany e ? Raha tsy hoe hifaninana hihinana akondro angaha…

Ny an’ ialahy kosa izany foana. Ialahy no tena tendan-kanina ! Babakoto ange tia akondro e !

Ka inona ary no hain’ ialahy e ? Efa mba

Naivo hitako teto izay e ! Henoin’ ialahy ary ny

ooooo Dia iza no hifaninana amin’ ialahy

amin’ izany ? Ialahy fa iza indray ?

Tsy hahita akory ! Ialahy anie tsy ampy ahy mihitsy e !

Alefaso ary e ! Ireny ary fa tonga ry Boloky sy Rafody !

Eo ialahy sy ny hiran’ ialahy fa lasa aho. Katahotra ! Katahotra !



70

Lisy : Ary mbola ho aiza indray indry ry Vero ?Vero : Andeha hatsaka vetivety aho retsy ry Lisy a ! Lisy : Ka tsy ho tara indry ?Vero : Vetivety foana retsy ry Lisy a ! Tsara tarehy aky izany voninkazo entindry izany …Lisy : Hm, hm, voninkazo vao notazana maraina be teo aky ity ry Vero a.Vero : Andray ireto izy ! Ity izao raozy ô ? Ary ity moa dalia ?Lisy : Ie, ataontsika ao anaty vazy retsy ireto a ! Ho voahaingo tsara izao ny lakilasy.Vero :fetintsika e ! Lisy : Sady toa be vahiny nasaina hono ao.Vero :pokontany hitokana azy.Lisy : Ie. Ny ray aman-drenin’ ny mpianatra rehetra koa ho avy eo.Vero : Ny ankizy avy any amin’ ny sekoly hafa koa hono toa ho avy hijery ny fetintsika.Lisy :Ireto ry Badoda sy Lemaro fa mihazakazaka.

Lemaro : Ary maninona ianareo roa no mbola be resaka eo ?Badoda : Vetivety anie dia ho tonga ny amin’ ny folo e ! Lisy : Fa angaha moa mbola misy tsy vita ilay omaly ?Badoda : Hanampy an-dRamose handamina faramparany izahay kah ! Lemaro : Sady hanao kely famerenana farany koa.Lisy : Tsara tarehy anie izany akanjonareo izany ry Badoda e ! Lemaro : Aza be resaka eo e ! Jereo ireny ny ankizy efa lasa daholoLisy : Ho avy izahay ry Lemaro a ! Badoda : Tandremo sao hadino ilay kahien’ i Badoda ry Vero an ! Vero : Hay ilay haseho amin’ ny fampisehoana ? Ie, efa vonona ao ambony latabatra ao kah ! Lisy : Mandehana indry mantsaka haingana sao dia tara eo ry Vero a ! Vero : Lasa ary aho aloha e ! Rehefa avy eo izany e !


71

32

Fa inona lehity ry Letotozy no mampadihindihy an’ ialahy ohatr’ io ?

Marina tokoa izany lazain’ i Sifaka izany. Fa misy inona lehity ry zandrikely a ?

Faly aho lehity fa be ny sakafo a. Ary ialahy izany toa sain-kanina

fotsiny koa. Ny anay indray aloha dia ny

mihinana ihany e. Izany tokoa no tsy mba hitiavan’ ny

olombelona anreo voalavo sy totozy itony. Fantatray izany kah. Ianareo boloky

aloha dia tena tiany satria mahay miteny e ! Izahay anie afaka mampita hafatra no

itiavany anay e ! Sady izahay koa tsy manimba rindrina, no tsy mandavaka ny tranony !

Fa hono hoy aho lehity ry Boloky. Fa misy inona no toa maresaka be ny tanàna ?

Fa angaha tsy hitan’ ialahy isany ireny sainam-pirenena mikopakopaka isan-tokantrano ireny ? Mankalaza fetim-pirenena lehity ny Gasy a !

Izay izany no mahatonga ny sakafo miparitaka etsy ry eroa ?

Naivo : Ahoana ry Vaviroa no atao hoe fetim-pirenena izao fety ankalazaintsika izao ?Vaviroa : Araka ny henoko tamin’ ny olon-dehibe aloha, dia fahatsiarovana ny nahazoantsika ny fahaleovan-tena hono dia izay no maha-fetim-pirenena azy e ! Mira : Fa angaha isika talohan’ izay tsy nahaleo tena ?Vaviroa : Izany tokoa. Ny vazaha no nanjaka teto amintsika sady vazaha no mibaiko ny zavatra rehetra.Naivo : Tena mety kosa raha anaovana sakafo be sy fety be amin’ izany.

Isika ve lehity ry Sifaka Malagasy sa Vazaha ?

Gasy isika. Fa ahoana ? Ny antsika anefa ny sainam-

pirenena toa loko iray fotsiny ? Aiza izay loko iray amin’ ny sainantsika

eo e ?

fotsiny. Hay ve ireto ravin-kazo ireto no

heverin’ ilehity fa sainam-pirenena e ! (hehy)

Ny fetim-pirenena


72

Vero : Badoda, ary toa misy saina roa mipetraka

Badoda : Hm, hm. Sainantsika Malagasy ny iray. Fotsy, mena, maitso.Vero : Ary io menamena be io ?Badoda : Io izany ny saina sinoa e ! Vero : Saina sinoa ahoana ?Badoda : Sainam-pirenena sinoa io ry Vero a ! Vero : Fa maninona ary no apetrany eo ireo saina ireo e ?Badoda : Angamba fetiny anio.Vero : Fetin’ ilay rangahy sa fetin’ ilay ramatoa ?Badoda :Vero koa.Vero : Hay ve e. Dia misy koa izany ny “Ry tanindrazanay malala” sinoa ?Badoda : Fa angaha “Ry tanindrazanay malala” sinoa izany ry Vero a ! Hiram-pirenena sinoa.Vero : Mba tiako ho heno izany hiram-pirenena sinoa izany.

Badoda : Rahampitso angamba na androany ny fetim-pirenen-dry zareo ireo. Ny antsika aloha fantatro e ! Raha tsy diso aho enina amby roapolo jiona izy izay.Vero : Dia manao harendrina ve ry zareo amin’ izany ?Badoda : Toa mbola tsy nahita an-drizareo nanao harendrina aho. Tamin’ ny herintaona ohatra izao ireo saina ireo efa teo, fa tsy nanao harendrina izany ry zareo.Vero : Dia samy manana ny fomba ataony izany rehefa tonga ny fetim-pirenena ?Badoda : Samy manana kah ! Tsy mitovy ny saina, tsy mitovy ny andro, tsy mitovy koa ny fomba e ! Fa angaha moa ny Sinoa ihany no tsy mitovy amintsika ?Vero : Betsaka kah ! Kômôrianina koa izao ô ?Badoda : Ireny vazaha rehetra ireny tsy mitovy daholo e ! Samy manana ny fetim-pire neny irenyVero : Hay ve !

Ny fetim-pirenena

73

33

Mira : Fa taiza foana ialahy ry Naivo tamin’ iny herinandro iny toa tsy hita mihitsy ?Naivo : Nandeha namangy ny havanay tany ambanivohitra izahay kah.Mira : Toa saika tamàna tany ianareo ?Naivo :hafa ihany ny aty amintsika.Mira : Aty ihany no mahazatra. Sady izay an, tsaroako tampoka ilay tanisa an-kirantsika

Vaviroa : Ahoana koa izany resakareo dahy izany e ? Dia tsy hiala eto mihitsy izany i Naivo mandrakizay, mandrakizay ? Naivo : Izaho angaha niteny hoe mandrakizay ? Fa izao fotsiny aho no miteny an’ izany.Mora : Gaga aho mantsy raha tsy hiala eto mihitsy ialahy, ‘nefa tanintsika daholo anie ny eto Madagasikara e ! Mira : Marina tokoa izany lazain’ i Mora izany ry Naivo a !

Mora : Dia maty antoka ialahy raha tsy mety hiala eto satria tsy mahalala na inona na inona.

Fa rahoviana lehity ry Sifaka izany “mandrakizay” lazain’ ny ankizy izany ?

Tsy misy fetra lehity izany a ! Mbola ho ela be ve izany sa mbola

ho ela kely ? (Hehy) inona koa izany fanontanian’ ialahy

izany ? Vetivety fa angaha “ela kely” izany e ! Ka ela be ary ve sa vetivety izany

mandrakizay izany e ? Mbola ela be mihitsy izany. Tena ela be

leitsy izany a ! Fa hanao inona anefa ialahy e ? Izaho koa mantsy mbola hitety

tanàna be dia be amin’ ny mandrakizay. (Hehy) Hay ! Soava dia ary e !

Ary ahoana aho no ihomehezan’ ialahy e ? ialahy no tsy te handeha koh ! Henoy ange ny hiran’ ny ankizy e !

Ny fitandroana ny tànana iainana


74

Lemaro : Oay ity hoditr’ akondro e ! Badoda : Iza koa ary izany manipy hoditr’ akondro ety afovoan-dàlana izany ?Vero : Tanàna efa madio izao Rangahy dia mbola lotoina foana koh !Lemaro : Sady izay ange rehefa manitsaka itony hoditr’ akondro itony dia mety hianjera e ! Tapaka eo ny tongotra.Vero : Ie. Marina mihitsy izany.Badoda :amin’ ny fanariam-pako ery a ! Vero : Izay mihitsy ! Badoda : Tena miha-madio mihitsy aloha izao ny tanànantsika e ! Vero : Fa oviana moa no nametrahana ity fanariam-pako ity eto ?Lemaro : Toa efa ela ihany izay kah.Badoda : Ary avara-tanàna koa ange izao toa hasiana “gabone” hono e ! Vero : Ie, hitako io kah ! Efa misy olona manamboatra trano ao.Badoda : Amin’ izay kosa aloha tsy maloto intsony ny elankelan-trano e !

Vero : Sady izay maimbo a ! Poa ! Lemaro : Toa hoe hisy paompy koa hono izao eto ?Vero : Marina ve ?Lemaro : Izany aloha no nolazain’ i Dadanay e ! Vero :Badoda : Tsy haka rano eny an-dohasaha intsony izany raha izany. Lemaro : Ie. Mandroso be ny tanàna raha izany kah.Badoda : Jereo ange izao ity arabe ity e ! Lemaro : Tsy misy lavadavaka intsony. Vero : Inona moa ilay soratra mipetraka ery amin’ ny vavahadin’ ny tanàna ery ry Lemaro ?Lemaro : Fa angaha tsy hain’ i Vero ?Vero : Mbola tsy haiko tsara ny mamaky azy fa

Lemaro, Badoda : “Tanàna soa sy madio no iainana ka tadidio”.Ankizy : Andao ary isika samy hanadio ny manodidina ny tranontsika e !


75

34


Avia ialahy ry Babakoto fa iny Rafody a !

Eny tokoa. Hilaza vaovao indray izao izy ity an ! Henoin’ ialahy anie e ! Rafody : (Sioka)

Hitan’ ialahy fa misy vaovao

Inona hono lehity ? Manao kilalao vaovao indray hono

Andao ary hojerena any e ! Ny ankizy koa anie izao vakansy e !

Misaotra leitsy Rafody a !

Naivo : I Mora indray izao no Raosy jamba.Mora : Alefaso fa izaho angaha matahotra e !

Mira : Afatory tsara ry Naivo sao io Mora io mahita eo a !

Naivo : Sao dia mbola mahita ialahy ? Mora : Tsy mahita intsony aho kah.Mira : Alefa amin’ izay ary e ! isa, roa, telo dia lasa !

Raosy jamba ô, Raosy jamba, raha mahita ianao ô ! Savasavao re ny làlana ô,

fantampantaro ny anarany ô ! Isa, roa, telo !

Hay koa ve ialahy isany tonga mijery ny kilalaon’ ny ankizy e ?

Oadray, Rafody lehity no nilaza vaovao taminay a ! Fa ialahy koa angaha ry Letotozy mba nilazan-dRafody ?

Izahay sy Rafody ange lehity no tonga voalohany teto e ! Dia lasa niantso anareo tany izy avy eo e ! Ianareo anie tsy naheno fa andeha hanao vakansy any Antsiranana anie ny sasany amin-dry zareo e !

Soa ihany fa nisy an-dRafody raha izany ! Jereo anie ity Mora fa mitsapatsapa rivotra fotsiny e !

Ka izao mihitsy anie ilay kilalao e ! Mitampina ny mason’ i Mora dia mitady ankizy anankiray izy, dia mamantatra ny anarany.

Tsy vitako leitsy izany kah ! Fa ahoana e ?

Mijery izao ary aho misy tsy hitako koh.

(Hehy) Ka kilalao anie e.


76

Badoda : Ary an’ iza indray izao ity satroka entin’ i Lemaro ity ?Lemaro : An’ i Dadatoanay ity ry Badoda.Vero : Fa angaha ao aminareo izy izao ?Lemaro : Ee, miresaka amin’ i Dada sy i Neny ao izy.Vero : Ka efa mba niera moa izao i Lemaro nitondra an’ iny satroka iny ?Lemaro : Hm, hm, hm, Dadatoanay anie ka tsara fanahy e ! Badoda : Izany ihany ilay mahabedy antsika.Vero : Sady pelika hono isika no manata-bava rehefa vakansy.Badoda : Tokony hiera tokoa anie ialahy ry Lemaro e ! Vero : Sady mety efa handeha izy izao ka mimenomenona ao.Lemaro : Eny e, fa hiverina hody aho rehefa avy eo !Badoda : Izaho aloha tsy tiako intsony ilay voateny hoe “manata-bava” e ! Vero : Eny hoy aho. Izahay sy i Badoda mandamina foana manampy an’ i Neny rehefa maraina. Badoda : Ie, marina mihitsy izany. Izaho miborosy trano sy manakisaka ny fanaka, i Vero mamafa sy mandamina. Vero : Tahaka ilay ataontsika any am-pianarana ireny ry Lemaro a ! Lemaro : Izaho koa anie mananmpy an’ i Dada mamoaka sy mampiditra omby isan’ andro e ! Badoda : Izany ve ? Lemaro : Ary toa efa mianatra mahandro laoka

sy vary koa hono i Vero ? Vero : Hm, hm. Saingy tsy avelan’ i Neny mampiasa antsy fotsiny aho rehefa hitetika anana. Indray mandeha izay i Badoda nilalao antsy dia naratra ny tànany.Badoda : Marina ny azy ry Vero a ! Tsy niera tahaka an’ ialahy izao aho leitsy dia nandray. Avy eo naratra. Vero : Izay ary ilay hoe tsy miera. Ndeha atero amin’ izay iny satroka iny ry Lemaro a ! Badoda : Mimenomenona mihitsy izao i Dadatoan’ ialahy ao. Lemaro : Eny e ! Sady mbola hanampy an’ i Dada hampiditra omby koa anie aho izao e. Vero : Oay ! Efa hariva tokoa marina ny andro ! Lemaro : Avy eo aho mandray boky dia mamaky teny. Badoda : Izahay koa ry Lemaro, rehefa vita ny raharaha dia mianatra kely foana. Lemaro : Izay ary aloha fa lasa aho e ! Badoda : Rahampitso maraina indray izany leitsy a !

Ny fialan-tsasatra

77

35

Christiane RamanantsoaLantonirina Andrianjakamanarivo


Marie Roland Randrianifahanana Francinet Ratsimaholy

Aya Kibesaki (Education UNICEF)Johary Radimbivololona (Education UNICEF)

Lantonirina Andrianjakamanarivo (ALDR)


Sady milalao isika no mianatra !

fandaharana o!o : sady milalao isika no mianatra!

Documents