fakultet poslovne ekonomije banja...

Diplomski rad Organizacija preduzeća Pošta Srpske

FAKULTET POSLOVNE EKONOMIJE BANJA LUKA

DIPLOMSKI RAD

ORGANIZACIJA PREDUZEĆA POŠTA SRPSKE

Student Mentor Rado sava Marjanović prof.dr Željko Baroš Banja Luka, novembar 2005.


S A D R Ž A J UVOD...…………………………………………………………..…..... 1 1. TEORETSKA RAZMATRANJA ORGANI ZACIJE……….…............. 3

1.1. Osnovna obilježja organizacije .............................……………… 3 1.2. Klasični pristup organizaciji..............................………………... 4

1.2.1. Principi organizacije................................................................ 5 1.2.2. Ciljevi organizacije........................................................................... 6

2. ORGANIZACIJA PREDUZEĆA POŠTA SRPSKE ............………...... 8 2.1. Opšte karakteristike organizacije preduzeća……………………... 8 2.1.1. Značaj i uloga poštanskog saobraćaja....................................... 11 2.1.2. Poštanski saobraćaj kao složen sistem...................................... 12 2.1.3. Karakteristike poštanske mreže............................................... 16 2.1.4. Poštanska mreža drugih evropskih zemalja............................... 18 2.2. Tendencije u poštanskom saobraćaju........................................... 19 2.3. Organizaciona struktura sistema Pošta Srpske............................. 20 2.3.1. Sektor za poštanski saobraćaj………..………………...…. 23 2.3.1.1. Služba za unutrašnji poštanski saobraćaj.......................... 23 2.3.1.2. Služba za međunarodni poštanski saobraćaj……….......... 23 2.3.1.3. Služba za transport i preradu poštanskih pošiljaka.…......... 23 2.3.1.4. Služba za novčano poslovanje .……………………............. 24 2.2.1.5. Služba za mehanizaciju i auto. šalterskog poslovanja......... 24 2.3.2. Sektor za ekonomske poslove……………………...…….…..... 24 2.3.2.1. Služba za plan, analizu i statist iku……………………….... 24 2.3.2.2. Služba za finansije……………………………….....……... 25 2.3.2.3. Služba nabave………………………….….………............. 25 2.3.2.4. Služba za knjigovodstvo………………………...………… 26 2.3.3. Sektor za pravne, kadrovske i opšte poslove………………. 26 2.3.3.1. Pravna služba……………………………………………..... 26 2.3.3.2. Služba za kadrove…………………………………………. 27 2.3.3.3. Služba za opšte poslove…………………………………… 27


2.3.3.4. Služba za zdravstvenu zaštitu……………………...…... 27 2.3.4. Sektor za informacione tehnologije……………….………….. 27 2.3.4.1. Služba za sistem analizu i projektovanje…………........... 28 2.3.4.2. Služba za programiranje…………………………………... 28 2.3.5. Sektor za razvoj i investicije………………………………....... 28 2.3.5.1. Služba za razvoj.................................................................... 28 2.3.5.2. Služba za investicije........……………………………....….. 28 2.3.6. Sektor za marketing……........…………………………............ 29 2.3.6.1. Služba za istraživanje tržišta i poslovne komunikacije......... 29 2.3.6.2. Slubža za poštanske marke i vrijednosnice……………....... 29 2.3.6.3. Glavni depo poštanskih vrijednosti………………………... 30 2.3.7. Sektor za inspekciju…………………………………………...... 30 2.3.7.1. Služba za inspekciju poštanskog saobraćaja…....………...... 30 2.3.7.2. Služba za inspekciju mat.- fin. poslova investicija………... 31 2.4. Geografski položaj Banja Luke……………………………............... 31 2.5. RJ poštanskog saobraćaja BL i RJ PSC BL……………….............. 32 2.6. Organizaciona struktura RJ PSC BL……………………................. 33 2.7. Organizaciona struktura JPM 78102 BL…………………............... 34 2.8. Plan proizvodnje poštanskih usluga………………………............... 34 2.8.1. Prijem poštanskih pošiljaka……………………………………... 35 2.8.2. Otprema poštanskih pošiljaka……………………………….….. . 36 2.8.3. Transport poštanskih pošiljka………………………………….... 36 2.8.4. Prispjeće poštanskih pošiljaka....................................................... 38 2.8.5. Uručenje poštanskih pošiljaka…………………………….…...... 39 3. OSNOVNE KARAKTERISTIKE DOSTAVE…………………………. 40 3.1. Dostavno područje i dostavni rejon…………………………............. 40 3.2. Analiza postojeće organizacije paketske dostave……………........... 41 3.2.1. Organizacija rada paketske dostave…………………………...… 41 3.2.2. Usluge paketske dostave na području BL……………………….. 42 3.2.3. Prihod dostave ....……................……………………………....... 43 4. PRIJEDLOG REORGANI ZACIJE PAKETSKE DOSTAVE .......... 45 4.1. Formiranje rejona paketske dostave………………………............... 45 4.2. Rejon uže dostave …………………………………………................ 46


4.3. Rejon šire dostave……………………………………………............. 46 4.4. Način vršenja dostave i radno vrijeme………………………........... 46 5. ZAVRŠNA RAZMATRANJA………………………………………….. 48 LITERATURA……………………………………………………………..… 50


UVOD Da bi se organizacija kao kategor ija mogla da shvati i na adekvatan način definiše i objasni, neophodno je prethodno utvrditi njena opšta obilježja, ona koja se sreću kod svih njenih oblika ,bez obzira na njihovu vrstu ,veličinu i društvenu pripadnost i koja su u njima zastupljena u odgovarajućoj mjer i.Ono što je vrijedno pažnje i što stvarno karakter iše svaku organizaciju, jesu cilj i materijalna sredstva. A veoma važno obilježje organizacije,jesu ljudi i njihove interakcije,odnosno međusobno udruživanje i djelovanje. Pokazatelj blagostanja i napretka u jednoj organizaciji, odnosno u jednom privrednom sistemu jeste nivo usluga koje taj sistem pruža. Upravo jedna takva organizacija koja se bavi uslugama, odnosno pruža širok spektar usluga jeste pošta. Kako je usluga uvek jedna a sastoji se od faza prijema, prenosa i uručenja, za kvalitetno izvršenje usluge i produženje ugovorne saradnje sa kor isnikom, faza uručenja odnosno dostave je uvijek neophodna karika za njegovu realizaciju. Pošta je i prvi saobraćajni sistem koji se prvo kontinentalno, a posle i svjetski, povezao, koji je ukinuo nekad nepremostive državne granice i koji je funkcionisao i onda kada su svi drugi sistemi razmjene informacija bili prekinuti ili uništeni. U skladu sa zahtjevima tržišta, odnosno specif ičnih zahtjeva velikih korisnika poštanskih usluga i posebnih zahtjeva primaoca(korisnika) potrebno je pristupiti novom nač inu organizovanja dostave paketa, koji je moguće realizovati u velikim gradskim područjima . Jedno od tih većih gradskih područja jeste upravo i područje grada Banja Luke, a shodno tome i Jedinica Poštanske Mreže (JPM) 78102 «Banja Luka «, gdje je i potrebno reorganizovati dostavno područje za obavljanje paketske dostave. Banja Luka je i Glavni Poštanski Centar (GPC) gdje se vrši prerada i razmjena svih vrsta zaključaka. U okviru poslovnog objekta GPC-a 78200 “Banja Luka”posluje i JPM 78102 “Banja Luka”,koja je direktnim kartovnim vezama povezana sa GPC-om Banja Luka.


Danas poštanski saobraćaj predstavlja specifičan podsistem saobraćajnog i ekonomskog sistema, a njegov osnovni zadatak je da brzo, tačno i sigurno prenosi pisana i govorna saopštenja, korespondenciju,robu i novčane doznake u unutrašnjem i medjunarodnom saobraćaju. Iz svega ovoga je proistekla poslovna filozof ija pošte “ Biti brži i savremeniji od ostalih” ,a najkrupnija promjena u konceptu njenog poslovanja jeste: “ Prilagoditi usluge korisniku u svim fazama procesa , a ne korisnika uslugama” Da bi imali bolji uvid u sveobuhvatnu analizu koju sam u radu izvršila, daću prikaz cijelog diplomskog rada , koji se sastoji iz pet poglavlja:

Prvo poglavlje sadrži teoretska razmatranja organizacije

U drugom poglavlju sam prikazala organizaciju preduzeća “Pošte Srpske” . Tačnije prikazala sam unutrašnju organizaciju Poštanskog centra 78200 BanjaLuka i unutrašnju organizaciju JPM 78102 “Banja Luka” U ovom poglavlju sam dala prikaz i postojećeg plana proizvodnje poštanskih usluga kroz svih pet faza,prijem, otprema, transport,prispijeće i uručenje poštanskih pošiljaka.

U trećem poglavlju su prikazane osnovne karakteristike dostave,gdje sam izvrsila analizu postojeće organizacije dostave paketa na području Banja Luke, pri čemu sam prikazala postojeće rejone po kojima se vrši dostava paketa po pozivu primaoca. Ustanovila problem koji se javlja ovakvom dostavom i na osnovu analiziranih podataka dala predlog za reorganizaciju dostavnog područja gdje smatram da će troškovi bit i manji formirajući nove rejone za dostavu paketa.

U četvrtom poglavlju dala sam prijedlog reorganizacije dostavnog

područja paketske dostave,izgled novih dostavnih rejona i iznijela neka svoja mišljenja oko dostave paketa.

Peto poglavlje predstavlja završna razmatranja o radu


1. TEORETSKA RAZMATRANJA ORGANIZACIJE 1.1. Osnovna obilježja organizacije Organizacija predstavlja jednu od najstarijih i u isto vrijeme najvažnijih tvorevina čovjeka.Čovjek je od najranijih vremena ,na putu svoga razvoja, morao činit i ogromne napore u svojoj borbi sa prirodom za održavanje sebe i svoga potomstva i za očuvanje dobara koje je stvorio svojim radom. Nastojao je da svoju akciju- svoje pokrete, svoje postupke prilagodi što više karakteru predmeta na kome je rad obavljao, kako bi lakše, sa što manjim utroškom sopstvene energije postigao na predmetu željeni cilj.Organizovanje rada je prilagođavanje predmeta rada i sredstava za rad mogućnostima čovjekove akcije u procesu stvaranja upotrebnih vrijednosti.Čovjek je na to prisiljen, prije svega, što sam nije u stanju da ostvari mnoge ciljeve i potrebe i neophodno je da traži pomoć udružujući se sa drugim ljudima. Stvarajući organizaciju, čovjek je stvorio i nove,neslućene mogućnosti unapređenja svoga rada i života uopšte, koji su se, prije svega, ogledali u podjeli i specijalizaciji pos la, u razvijanju i korištenju visokoproduktivnih sredstava za rad, u stvaranju i primjeni nove tehnologije i novih ef ikasnih metoda rada i razvijanju znanja koje su stekle prethodne generacije. Međutim, organizacija pored navedenog ima i svoju drugu stranu,moglo bi se reći, negativan aspekt za čovjeka.Ona, kao tvorevina snažno utiče na njega i njegovo ponašanje.Sputava ga i ograničava kao ličnost.Nameće mu svoju disciplinu i svoj sistem odnosa i veza.Određuje mu način,pravce i sredstva komuniciranja sa drugim. Kao radna cjelina, organizacija predstavlja, u isto vrijeme i socijalni i tehnički s istem, a to znači jedno s loženo stanje,jednu organski vezanu međusobno usklađenu skupinu ljudi i materijalnih č inilaca rada,koji ima svoje ciljeve, svrhu svoga postojanja i koja je u stanju da samostalno djeluje na ostvarenju svojih ciljeva. Organizacija kao cjelina nikada ne nastaje sama od sebe, već svjesnim ljudskim djelovanjem. Radni elementi svake organizacije sastoje se od njenih ljudskih resursa,sposobnosti njenih članova i njihovog ličnog uticaja,zatim od njenih materijalnih resursa,ekonomskih dobara,i na kraju od konceptualnih resursa posebne grupe njenih članova,rukovodilaca.”1

1 Herbert G. Hicks: Ibidem, str.18


Takav pristup u razmatranju i proučavanju organizacije i njenih bitnih obilježja imao je poznati amer ički autor Louis Allen (Luj Alen). On nije imao u vidu organizaciju kao opštu kategor iju, već organizaciju kao funkciju i strukturu rukovođenja. Posmatrajući je u ovom smislu, Alen je došao do zaključka da se ona uvijek manifestuje na isti način i da, kao takva,ima svoja tr i opšta univerzalna elementa, koja čine “podjela rada,utvrđivanje izvora autoriteta i ovlašćenja i uspostavljanje međusobnih odnosa i veza”.2

Mada značajni i u osnovi pr isutni u svakoj organizaciji, ovi elementi se ne mogu smatrati njenim bitnim obilježjima,bar ne ovako formulisani. Slično Alenu pristupa i Hicks (Hiks),s tim što on primat u organizaciji daje ljudima i što s tog aspekta promatra i utvrđuje njena glavna obilježja. Po Vasiljeviću, postoji pet elemenata svojstvenih svim organizacijama. Te elemente uglavnom predstavljaju: 1. cilj, 2. zadatak,

3. funkcija, 4. organ (izvršioci) i 5. sredstva Ovi elementi čine suštinu svake organizacije, oni su zastupljeni u svakoj od njih i međusobno su tijesno vezani i uslovljeni. Pojava više različit ih teorija i vizija organizacije i njene problematike uslovila je,sa svoje strane,više različitih i konceptualnih pristupa posmatranja,proučavanja i postavljanja organizacije kao radne cjeline.Te pristupe uglavnom čine sledeći: 1. klasični pristup 2. pristup međuljudskih odnosa 3. sistemski pristup Svaki od ovih pr istupa ima svoju f ilozofiju pristupa odnosno svoju teoriju,zatim svoje fundamentalne postavke,svoj sopstveni pogled na organizac iju i njenu problematiku,odnosno svoj način njene obrade i interpretacije.Svaki od njih ima svojih dobr ih i loših strana i ni jedan se nemože potpuno odbaciti.Umjesto toga,potrebno je svaki dobro proučiti i od svakog preuzeti ono što je dobro,tj. što je provjereno i potvrđeno u praksi kao ispravno i korisno. 1.2. Klasični pristup organizaciji Ovaj pristup je ujedno i najstariji.On je nastao kao rezultat istraživanja i saznanja brojnih autora tzv.klas ične škole organizacije,od kojih treba posebno istaći Tejlora,Fajola,Muneja,Urvika,Kunca,Alena i dr. 2 Lovis Allen;Menagement and Organization, McGraw Hill Bock Co, str.52,New York,1958.


Klasični pristup polazi od formalne organizacije,kao nečeg primarnog i razmatra sve ono što je za nju i njeno efikasno funkcionisanje direktno vezano,a posebno problem vođstva,hijerarhije,koordinacije,dužnosti,nadležnosti i odgovornosti. Ovaj pr istup se u svojoj biti svodi na proučavanje ciljeva organizacije i poslova koji se u njoj moraju obaviti,da bi se postavljeni ciljevi ostvarili,zatim na međusobno povezivanje,odnosno grupisanje ovih pos lova u smislu formiranja radnih mjesta,odjeljenja,službi i drugih šir ih organizacionih jedinica,radi obezbjeđenja specijalizacije rada i njegove efikasne kontrole bez preranog fizičkog opterećenja i naprezanja rukovodilaca i drugog nadzornog osoblja. Osnovu ovog pristupa čine brojne postavke i pogledi, a u koje spadaju: 1. principi organizacije, 2. ciljevi organizacije, 3. identifikovanje i grupisanje poslova, 4. definisanje i delegiranje ovlašćenja, 5. utvrđivanje dužnosti i odgovornosti, 6. izgradnja,odnosno uspostavljanje sistema rukovođenja. 1.2.1 Principi organizacije Po klasičnim autorima funkcionisanje svake organizacije mora da se vrši u skladu sa određenim pr incipima.Kako ti princ ipi nisu poznati ili bar većina od njih,to ih treba pronaći i prezentirati privrednoj praksi. Međutim, valja odmah napomenuti da i pored ozbiljnih pokušaja da se ovi principi utvrde i s istematizuju,dosad na tom planu nije mnogo učinjeno.Da je t ih pokušaja bilo i da se oni i danas čine , jasno se vidi iz konstatacije dr Novaka: “Može se reću da počevši od prvih Tejlorovih pokušaja utvrđivanja i sistematizacije princ ipa na kojima se osniva dobra organizacija,pitanje principa organizacije još uvijek nije objašnjeno na zadovoljavajući način. I danas postoje heterogena i divergentna mišljenja,pa se bez pretjer ivanja može reći da svaki autor stvara vlastite “pr incipe”organizacije.Neki pak autori, uviđaju slabosti nekih sistematizacija,stvari r ješavaju tako da formalno odustaju od pojma “principa”pa umjesto toga navode nove pojmove,kao što su ”osnove organizacije”,način organizacije”,” pravila organizacije” i sl.Ovo svoje stanovište potkrepljuju najčešće specifičnostima organizacije svakog pojedinog preduzeća i mnogobrojnim faktorima koji utiču na tu organizaciju, navodno mimo, a često i protiv principa.”3

3 Dr Mijo Novak: Ibidem str 44


Neslaganje autora u vezi sa pr incipima organizacije moglo bi se uglavnom svesti na (1) ona kojim se negira ili pak, zagovara postojanje opštih, u svim organizacijama primjenjivih principa,i (2) ona kojim se nude različite, po obimu i vrsti,liste ovih principa. Kod većine autora zastupljeni su sledeći principi:

• podjela rada i specijalizacija radnih mjesta, • grupisanje i povezivanje poslova i organizacionih jedinica, • kooperacija i koordinacija, • standardizacija i t ipizacija, • jedinstvo rukovođenja i naređivanja, • centralizacija i decentralizacija, • udruživanje i izjednačavanje osoblja, • jedinstvo,odnosno usklađenost pojedinačnih i opštih ciljeva i interesa, • striktno regulisanje međusobnih odnosa.

1.2.2. Ciljevi organizacije Utvrđivanje ciljeva organizacije predstavlja polaznu i temeljnu pretpostavku uspješnog postavljanja i funkcionisanja svake organizacije. “Svakoj organizaciji prethodi jedan cilj. Preko organizacije c ilj se pretvara u zadatak.On više nije težnja ili lijepa želja koju smo sebi predstavili. Na isti način,kao što cilj prethodi svakom zadatku, tako isto je zadatak sastavni dio organizacije, jer bi bez toga ona postala sama sebi cilj.”4

Ukazujući na značaj ciljeva u organizaciji,tj. za njeno efikasno postavljanje i funkcionisanje, Fajol je, u isto vrijeme ,ukazivao i na faktore o kojima treba voditi računa prilikom njihovog formulisanja u organizaciji. Ti faktori su sledeći :5

1. raspoloživi resursi organizacije (građ.objekti,alat,materijal,personal,proizvodni kapaciteti,tržište) 2. priroda i značaj poslova u razvoju, 3. kretanja u budućnosti, gledana sa aspekta tehničkih,komercijalnih,finansijskih promjena itd. 4 Dr Kosta Vasiljević: Kurs opšte nauke o organizaciji, str.16. Skoplje, 1967. 5 Henri Fayol:General and Industrial Management,Pitman,London,1949,str.43.


Slično gledište zastupao je i Urvik, s tim što je on u ciljevima vidio i razlog postojanja, pa time i opstanak organizacije kao radne cjeline: “Organizacija treba da postoji samo u svrhu izvršavanja posebnog cilja utvrđenog programom i planom.Svaki dio organizacije treba da čini određen i ovlašćen doprinos cilju. U protivnom , nema razloga za njeno egzistiranje.”6

Osnovni ciljevi organizacije treba da budu:

• jasni, • ostvarljivi, • pravilno odabrani i • rangirani.

Ciljevi organizacije predstavljaju njenu viziju budućnosti,ono čemu ona teži i želi da ostvari.Ukoliko ciljevi nisu unapred poznati i jasno definisani,znač i da ni rukovodioci ne znaju šta i kako treba da rade, kud da usmjere svoju aktivnost, kao i aktivnost svojih članova i materijalnih resursa.Sama činjenica da su ciljevi organizacije brojni i raznovrsni,ukazuje da se oni mogu na različite načine dijeliti i klasif ikovati. Najčešće se ciljevi dijele na dvije osnovne grupe: 1) na grupu temeljnih,odnosno šir ih ciljeva organizacije, 2) na grupu parcijalnih,odnosno užih ciljeva organizacije . Da bi naglasili važnost sredine u kojoj organizacija djeluje,tj. nužnost zadovoljenja i njenih potreba i ciljeva,neki autori sve ciljeve organizac ije dijele na : - eksterne ciljeve (uslužni –pružanje usluga pr ihvatljive za kupce,potrošače) - interne – oni za koje organizacija ima poseban interes. Postojanje cilja predstavlja,kao što je već istaknuto,osnovno obilježje svakog organizacionog sistema.Ciljeve organizacionog sistema mogu da postavljaju čovjek kao pojedinac,grupa ljudi ili društvo.Bez obzira ko ih postavljao,bitno je da se pomoću organizacionog sistema želi osigurati njihovo ostvarivanje.Da bi se to osiguralo,neophodno je da se struktura i funkcionisanje ovog sistema postave u skladu sa njegovim ciljevima ili još bolje,principima koji iz njih proizilaze,prije svega,principom maksimuma,a koji se u osnovi svodi na težnju da se ostvari maksimalni izlaz iz sistema,pa time i maksimalno ostvarivanje postavljenih ciljeva.

6 Urwick u O Shaughnesy,Ibidem,str.2


2. ORGANIZACIJA PREDUZEĆA POŠTE SRPSKE 2.1. Opšte karakteristike organizacije preduzeća Vlada RS je 24.maja 1992.god.u skladu sa Zakonom o preduzeću (“Službeni glasnik RS”) donijela odluku o formiranju Jedinstvenog javnog preduzeća PTT saobraćaja Republike Srpske. JODP “Srpske pošte” posluje kao samostalno preduzeće od 01.01.1997.god. a na osnovu Zakona o preduzećima (“Službeni glasnik RS”,br.24/98,62/02),mijenja naziv u Preduzeće za poštanski saobraćaj Republike Srpske AD (skraćeno “Pošte Srpske”A.D.)Banja Luka.Skupština akcionara je donijela Statut preduzeća. Organizacijom preduzeća utvrđuje se njegova forma,odnos pojedinih dijelova,način njihove integracije, uloge pojedinaca u pos lovodnim i upravljačkim procesima. Organizacija se uvijek javlja samo kao sredstvo, koje nekome ili nečemu služi. Po kojem će se pravilu postupiti neće zavis iti od organizacije kao sredstva, nego od cilja kojem se služi.”7 Organizacija preduzeća zavisi od više faktora i njihovog međusobnog djelovanja. Posljedica ove činjenice jeste postojanje više modela organizacione strukture preduzeća, od kojih su najpoznatiji:

• funkcionalna, • diviziona, • projektno-matrična,

Preduzeće “Pošte Srpske” karakteriše funkcionalna organizaciona struktura, a njene karakter istike su:

• funkcionalna podjela rada, • vertikalna koordinacija u cilju usaglašavanja aktivnosti.

Tu svjesnu aktivnost,kojom se određuju ciljevi sistema u vremenu, predstavlja funkcija upravljanja organizacionim s istemom.Funkcija upravljanja sastoji se iz dvije komponente:

• planiranje budućeg ponašanja sistema • djelovanje na stvarno ponašanje sistema

Planirane rezultate organizacioni s istem ostvaruje funkcionisanjem.Organizaciona struktura treba da ispuni sledeće zahtjeve preduzeća:

• da posluje uspješno,da ostvari postavljene poslovne ciljeve, • da ubrzano reaguje na promjene uslova u okruženju, • da obezbijedi fleks ibilnu organizaciju, • da motiviše zaposlene

7 Dr Šiman Babić, Ibidem, str.278


Kao institucionalni oblik organizovanja preduzeća u tržišnoj pr ivredi, preduzeće” Pošte Srpske” je organizovano kao Društvo kapitala. Skupština Društva ,na sjednici, održanoj,04.12.2002.god.donijela je Statut Preduzeća za poštanski saobraćaj RS A.D.Prema ovom Statutu JODP Pošte Srpske Banja Luka vrši promjenu svojine državnog kapitala,na osnovu obavještenja Direkcije za privatizaciju od 11.09.2002. god,kao i promjenu oblika organizovanja u Akcionarsko društvo.Osnovni kapital Preduzeća iznosi 38.754.233,00 KM i podijeljen je na 38.754.233,00 običnih (redovnih) akcija,nominalne vrijednosti 1,00 KM.Svaka akcija daje pravo na jedan glas. Osnovni kapital društva podijeljen je na :

• Akcije državnog kapitala 65 % • Akcije fonda PIO 10 % • Akcije fonda za restituciju 5 %

• Akcije vaučer ponude 20 %

Djelatnost Društva: • prenos poštanskih pošiljaka; • usluge novčanog poslovanja; • usluge elektronske pošte i prenos podataka za korisnike ; internet usluge; • izdavačka djelatnost( izdavanje,promet,distribucija

poštanskih maraka i prodaja maraka u fil. svrhe • pružanje savjeta u vezi sa komjuterskom opremom; • obrada podataka; • izgradnja baza podataka; • održavanje i popravka motornih vozila; • trgovina na malo proizvodima od duvana ; • ostale usluge reklame i propagande

Saglasno odredbama člana 5. i 52.Zakona o javnim preduzećima(Službeni glasnik RS,br.75/04),Skupština akcionara Preduzeća za poštanski saobraćaj RS A.D. Banja Luka,na sjednici održanoj,dana,30.12.2004.god. donijela je Statut preduzeća za poštanski saobraćaj RS A.D.Banjaluka. Upravljanje akcionarskim društvom vrše odgovarajući organi a to su: 1. Skupština akcionara; 2. Nadzorni odbor; 3. Uprava Skupština akcionara je najviši organ društva i saziva se najmanje jedanput godišnje.Skupštinu saziva Nadzorni odbor,a u izuzetnim slučajevima i Uprava odnosno akcionari.


Skupština akcionara nadležna je da:

• donosi i mijenja Statut, • donosi izmjene i dopune Statuta, • utvrđuje poslovnu polit iku Preduzeća, • usvaja periodični i godišnji obračun, • donosi Poslovnik o svom radu, • donosi program investicija za planski period, • donosi odluku o raspodjeli godišnje dobiti i pokrića gubitaka, • donosi Etički kodeks, • donosi odluku o statusnim promjenama društva, • bira i opoziva članove i Nadzornog odbora, • odlučuje o drugim pitanjima u skladu sa Zakonom i Statutom preduzeća.

Sazivanje Skupštine objavljuje se najmanje 21 dan pr ije održavanja,na način utvrđen Zakonom i ovim Statutom. Nadzorni odbor sastoji se od 5 članova koje imenuje Skupština,na period od 4 godine,uz mogućnost ponovnog izbora. Nadležnost Nadzornog odbora jeste kako slijedi:

• vrši nadzor nad zakonitošću rada Društva; • pregleda periodične i godišnje obračune; • predlaže Statut,Etički kodeks i druge akte Skupštini, • daje uputstva direktoru za sprovođenje istrage u vezi sa učinjenim

nepravilnostima • utvrđuje da li se poslovne knjige i drugi dokumenti vode uredno i u

skladu sa propisima; • podnosi izvještaj Skupštini o rezultatima nadzora; • razmatra izvještaje Revizora; • donosi Poslovnik o svom radu. Upravu Preduzeća čine direktor i izvršni direktori.

Broj izvršnih direktora i oblasti za koje se isti određuju,utvrđuje Nadzorni odbor u skladu sa operativnim i poslovnim potrebama. Uprava se bira i postavlja od strane Nadzornog odbora,odlukom većine,na način i po postupku propisanim Zakonom o ministarskim,vladinim i drugim imenovanjima RS,otvorenim izborom tehnički najkvalitetnijeg kandidata,u skladu sa operativnim i poslovnim potrebama Preduzeća.


Član uprave ne može bit i lice koje obavlja izvršnu funkciju u polit ičkoj stranci.Članovi uprave se biraju na mandatni period od 4 (četiri) godine,uz mogućnost ponovnog izbora. Djelokrug Uprave jeste:

• organizacija i vođenje poslova Preduzeća, • zastupanje preduzeća, • stara se o zakonitosti rada Preduzeća i odgovara za zakonitost rada; • donosi akt o Sistematizaciji radnih mjesta, određuje radne zadatke

radnika; • zaključuje pojedinačne ugovore o radu sa radnicima i otkazuje iste, • sprovođenje Etičkog kodeksa, • izrada i nadgledanje realizacije planova poslovanja, • izvještavanje Nadzornog odbora na zahtjev nadzornog organa, • davanje prijedloga Nadzornom odboru o investicionim odlukama.

2 .1.1. Značaj i uloga poštanskog saobraćaja Poštanski sistem u savremenom društvu predstavlja značajan elemenat infrastrukture koji omogućava brz, siguran prenos pisanih, štampanih i na drugi način oblikovanih saopštenja, robe i novca u unutrašnjem i međunarodnom saobraćaju. Pošta je u dugom periodu imala monopol i bila je jedina organizovana s lužba za prenos poruka. Ona je danas suočena sa konkurencijom privatnih prenosioca s jedne strane, a sa druge strane razvoj modernih sredstava prenosa (računari, telefaks, internet mreže i dr), smanjuju potrebe stanovnoštva za klasičnim poštanskim uslugama. Pošta zato mora svakodnevno da osluškuje korisnike i adaptira se njihovim potrebama i zahtjevima, ne zapostavljajući pri tome ni svoju ulogu javne službe. Početak pošte možemo vezati za prvu pojavu ljudskog društva, jer je čovjek za održavanje svoje egzistencije bio primoran da uspostavlja veze sa licima koja su bila od njega udaljena. U početnim društvenim formacijama komuniciranje između ljudi obavljano je posredstvom povremenih ili stalnih kurirskih veza za koje možemo reći da predstavljaju prvi oblik poštanskog saobraćaja.Kasnije, razvojem proizvodnih snaga i svih komponenti društvene nadgradnje razvijao se i poštanski saobraćaj, da bi danas postao značajna karika u razvoju privrede i egzistenciji pojedinca.


Suštinski značaj pošte i poštanskog saobraćaja u društvu: “ Pošta je”:

- nosilac svijesti i znanja ljudskog uma, - sredstvo za razmjenu materijalnih i kulturnih dobara - pobornik mira i dobre volje među ljudima i nacijama - glasonoša simpatija i ljubavi, - posrednik između razdvojenih prijatelja, - utješiteljica ožalošćenih i usamljenih duša - veza između članova razdvojenih porodica, - odraz radosti društva u kome živimo.

2.1.2. Poštanski saobraćaj kao složen sistem Skup različit ih uzajamno povezanih elemenata koji čine određenu cjelinu sa određenim ciljem predstavlja sistem. U okviru svakog sistema mogu se uočit i pods istemi između kojih postoje stalne veze i koji putem brojnih interakcija omogućavaju sistemu da obavlja svoju funkciju. Za poštanski saobraćaj možemo reći da predstavlja neki sistem, a poštanski saobraćaj jedne zemlje predstavlja podsistem svjetskog poštanskog sistema. Takođe u okviru poštanskog sistema postoje brojni podsistemi:

- jedinice poštanske mreže za pružanje usluga, - jedinice poštanske mreže za preradu pošiljaka.

U okviru sistema jedinica poštanske mreže za pružanje usluga postoje podsistemi: pošta,šalterska pošta, ugovorna pošta...Dalja analiza dovodi nas do nekih elemenata koji su prema određenim konceptima povezani u cjelinu koja izvršava postavljene zadatke i čini elemente svrsishodnim. Razni kriterijumi za podjelu sistema dijele ih: - prema njihovoj prirodi ( prirodne i vještačke ) - odnosu prema okruženju (otvoreni i zatvoreni ) - prema stepenu složenosti ( prosti i složeni ).


Za sisteme koji istovremeno imaju više ulaza i više izlaza kažemo da su: mješoviti ili hibridni sistemi. Za poštanski saobraćaj kažemo da je veliki i složen sistem, sa velikim brojem ulaza i izlaza, preko kojih ostvaruje komunikaciju sa svojim okruženjem. Odnos poštanskog saobraćaja prema okruženju daje mu sve atribute otvorenog sistema koji prima i omogućava djelovanje impulsa i zadataka iz okruženja. Poštanski saobraćaj predstavlja i zatvoreni sistem, kada se radi o njegovom transportnom sistemu koji prevozi isključivo poštanske pošiljke. U odnosu na mogućnosti predviđanja ponašanja s istema, poštanski saobraćaj možemo posmatrati i kao složeni deterministički i stohastički sistem. Karakteristika determinističkih sistema je da se njihovo ponašanje može unapred predvidjeti, dok ponašanje stohastičkih s istema ima karakter vjerovatnoće (slučajnosti) i zato je nemoguće njihovo egzaktno predviđanje ponašanja. Poštanski složeni sistem smatra se determinističkim sistemom zato što su poštanska mreža, radno vrijeme pošta, redovi prevoza transportnih sredstava i tehnološki postupci u vezi prijema i uručenja pošiljaka unapred definisani. Oscilacije u pogledu potražnje poštanskih usluga (po obimu, asortimanu i vremenu tražnje usluga ) i neograničen broj korisnika u sistemu daju poštanskom saobraćaju stohastički karakter. Za poštanski saobraćaj može se reći da je istovremeno postojan i prilagodljiv (adaptivan ) sistem. Postojanost poštanskog saobraćaja ogleda se u mogućnosti da posle odvijanja transformacionog procesa u sistemu ne mijenja svoju strukturu. Adaptivnost poštanskog saobraćaja je evidentna u odnosu na okruženje (prilagođava se proširenju potražnje) Poštanski saobraćaj je i s loženi distribuirani s istem,sa svojim karakterističnim prostornim i vremenskim zavisnostima.Ova zavisnost proističe iz međusobne isprepletanosti transportnih veza,povezanosti tehnooških procesa i dr. Na kraju možemo da kažemo :”Da sve što važi za složene sisteme,važi i za poštanski saobraćaj”,a karakterišu ga sledeći elementi:


- višečlanost, tj. izgrađenost sistema na bazi vertikalne i horizontalne strukture. Svaki član u sistemu,odnosno podsistemu ima tačno utvrđene zadatke, tehnološke postupke i odgovornost, naročito u pogledu kvaliteta usluživanja, transporta ili održavanja kapaciteta. - višestepenost, tj. postojanje hijerarhijske strukture koja je u poštanskom saobraćaju kao integrisanom procesu potrebna radi povezivanja u međunarodnom i unutrašnjem saobraćaju. - višefunkcionalnost, tj. rasčlanjivanje djelatnosti na više funkcija, koje uslovljavaju različite organizacione oblike, procese, sredstva i metode rukovođenja. - višedimenzionalnost, tj.od sistema koji je rasprostranjen na velikom području zahtijeva se vremensko i tehnološko sinhronizovanje procesa rada svih dijelova u sinhronizovani sistem. Za poštanski saobraćaj je karakteristično da nema posebnih svojih saobraćajnica, već koristi sve vrste transportnih mogućnosti, počev od prenosa pošiljaka pješakom i konjanikom do prenosa pošiljaka avionima. Poštanski saobraćaj koristi dobrim dijelom svoja sopstvena transportna sredstva za prenos pošiljaka,ali koristi i usluge drugih saobraćajnih organizacija (avio kompanije, željeznička i autobuska preduzeća i dr. ) Imajući u vidu društvenu obavezu poštanskog saobraćaja da poveže sva naseljena mjesta jedne države, struktura transportnih veza zasniva se na glavnim i sporednim poštanskim pravcima. Glavni poštansko-saobraćajni pravci (magistralni i međunarodni) uslovljeni su obimom pošiljaka koje treba prevesti, značajem centara koje povezuju(ekonomski, kulturni,politički centri) mogućnostima korišćenja odgovarajućih transportnih sredstava,međunarodnim poštanskim obavezama i dr. Sporedni poštansko-saobraćajni pravci su oni na kojima se prenose manje količine pošiljaka. Obavljanje tehnološkog procesa u poštanskom saobraćaju uslovljeno je sa velikim brojem prostorno dislociranih poštanskih jedinica i odgovarajućim transportnim vezama između svih tih jedinica u unutrašnjem i međunarodnom saobraćaju.


Da bi tehnološki proces mogao bit i zaokružen od faze prijema pošiljaka do uručenja, poštanski saobraćaj mora bit i integr isan u jedan jedinstven tehnološki sistem. Integralnost poštanskog saobraćaja obezbjeđuje se jedinstvenim programima izgradnje poštanske mreže i sinhronizacijom te mreže kroz: - utvrđivanje magistralnih transportnih pravaca, - utvrđivanje mjesta razmjene pošiljaka i uklapanje sporednih transportnih pravaca, - utvrđivanjem broja, mjesta i ranga jedinice za koncentraciju i difuziju poštanskih pošiljaka, - utvrđivanjem standarda tehničke opreme koja se koristi i tipizacijom vozila, - utvrđivanjem jedinstvenog tehnološkog procesa odvijanja poštanskih usluga bez obzira na nejednakost tražnje tih usluga Poštanski saobraćaj je kompleksan u svojim tehnološko-transportnim funkcijama i zato je neophodna njegova integr isanost. Kompleksnost se ogleda u tome što svaka jedinica poštanske mreže ima istovremeno ulazne, izlazne i transportne funkcije, - ulazne, prijem pošiljaka u pošti i preko kovčežića, kao i prijem od drugih pošta, - izlazne, otprema prijemnih pošiljaka drugim poštama i uručenje prijemnih pošiljaka od drugih pošta, - transportne, posredovanje u razmjeni pošiljaka između povezanih pošta ili posredovanje u razmjeni direktnih zaključaka između pošta. Poštanski saobraćaj kao institucija javnog karaktera svoje odnose sa korisnicima mora regulisati normama javnog prava,a vrše se pod uslovima određenim Opštim uslovima za vršenje poštanskih usluga i Nomenklaturom poštanskih usluga, za usluge u unutrašnjem saobraćaju i Aktima Svjetskog poštanskog saveza, za klasifikac iju usluga u međunarodnom saobraćaju. Pošta takođe obavlja i niz dopunskih usluga: - dopunske usluge po zahtjevu pošiljaoca (nadoslanje pošiljke,vraćanje pošiljke, potraživanje pošiljke, dostava paketa,pakovanje, adresovanje pošiljaka i dr.) - dopunske usluge po zahtjevi primaoca(čuvanje poš. u pošti,korištenje pregratka,dostava pošilj, u određeno vrijeme) - dopunske usluge po službenoj dužnosti (vraćanje neuručenih pošiljaka, čuvanje pošiljaka i pu prepakivanje paketa i dr.)


2.1.3. Karakteristike poštanske mreže

Odvijanje poštanskog saobraćaja je neizvodljivo bez razvijene poštanske mreže na cijelokupnoj teritor iji jedne zemlje.Ovdje se prije svega misli na:dostupnost poštanske mreže,univerzalnost poštanskih usluga,heterogenost usluga,oscilacije poštanskog saobraćaja,posebne društvene zahtjeve u odnosu na poštanski saobraćaj,posebne ugovorne odnose između pošte i korisnika i specifično konkurentsko okruženje poštanskog saobraćaja. Princip dostupnosti kao poseban uslov u funkcionisanju poštanskog saobraćaja može se posmatrati sa više aspekata i to: - prostorna (teritorijalna), - personalna, - vremenska, - finansijska. Prostorna dostupnost podrazumijeva obavezu poštanske organizacije da svojom mrežom poveže sva naseljena mjesta u zemlji.Izražava se pomoću pokazatelja:broj stanovnika na jedinicu poštanske mreže(oko 5000),broj km2 koje pokriva jedinica poštanske mreže,broj stanovnika koje opslužuje jedan rejon(1800) Personalna dostupnost podrazumijeva pravo svakog fizičkog lica da neograničeno koristi usluge. Vremenska dostupnost-radno vrijeme pošta i rokovi prenosa pošiljaka. Finansijska dostupnost podrazumijeva pružanje poštanskih usluga svim korisnicima po pristupačnim cijenama. Jedan od preduslova za povećanje obima kor išćenja poštanskih usluga jeste koncipiranje poštanske mreže prema zahtjevima korisnika. Poštansku mrežu saglasno Generalnom planu poštanske mreže, sačinjavaju: jedinice za pružanje poštanskih usluga korisnicima i jedinice za preradu poštanskih pošiljaka. Poštanski centar (PC) je jedinica za preradu poštanskih pošiljaka i locirana je uvijek u važnijim saobraćajnim čvorištima, a njen osnovni zadatak je da:

♦ svojom organizacijom i cjelokupnom transportnom mrežom pokrije određenu teritoriju sa jedinicama poštanske mreže na toj teritoriji, pri čemu će svakodnevno odvoziti i dovoziti pošiljke;

♦ vrši preradu svih vrsta pošiljaka kako u unutrašnjem tako i u međunarodnom saobracaju;

♦ organizuje transport poštanskih pošiljaka u pravcu glavnog poštanskog centra


Poštansku mrežu preduzeća “Pošte Srpske” pored Uprave preduzeća čini deset( RJ) radnih jedinica sa ukupno 264 jedinice poštanske mreže (pošte),u kojima je zapos leno oko 2500 radnika koji opslužuju oko 1500 000 stanovnika. Od ukupnog broja pošta;238 pošta vrši dostavu pošiljaka,a 212 pošta obavlja poslove šalterske pošte. U ovim poštama za pružanje usluga korisnicima funkcioniše: * 474 šaltera u radu * 36 izdvojenih šaltera * 21 ugovorna pošta * 1235 dostavnih reona od kojih je: * 230 užeg dostavnog područja * 531 šireg dostavnog područja * 474 najšireg dostavnog područja Od jedinica koje vrše pos love prerade poštanskih pošiljaka, na području preduzeća funkcionišu sledeći oblici:

♦ jedan glavni poštanski centar ( Banja Luka) ♦ tri poštanska centra (Doboj, Bijeljina i Srbinje -Foča) ♦ jedna izmjenična pošta (Banja Luka) ♦ jedna pošta carinjenja (Banja Luka)

Slika 1. Organizaciona šema Pošta Srpske po centrima


2.1.4. Poštanska mreža drugih evropskih zemalja Analizirajuć i prethodno iznijete podatke o kapacitetu poštanske mreže «Pošta Srpske» A.D. Banja Luka , dolazimo do zaključka da je poštanska mreža naše zemlje prilično razvijena , a sve se to zajednički ogleda u jedinstvenom pokazatelju potražnje poštanskih usluga. Shodno tome, uporediću poštansku mrežu naše zemlje sa drugim evropskim zemljama.(tabela 1.)

Poštanska uprava

Teriptrija u km2

Stanovnika (u 1000)

pošta km2/ pošti

Stanovnika/ pošti

Sortirani centri

Stanovnika/ centru

Repiblika Srpska

24.983

1.513

238

95

5.732

4

378.350

SCG 102.173 10.640 1.624 50.8 5.291 20 590.000

Austrija 83.853 8.100 2.497 33.6

3.243 13 620.000

Grčka 131.990 10.010 1.779 74.2

5.626 28 380.000

Hrvatska 56.538 4.650 1.153 49.0

4.033 14 330.000

Mađarska 93.032 10.020 3.257 28.6

3.076 10 990.000

Slovenija 20.300 1.990 550 36.9

3.618 2 1.000.000

Tabela 1. Podaci o mreži centara i pošta drugih evropskih zemalja Prema zvaničnim podacima u RS 238 pošta vrši dostvu pošiljaka putem 1235 dostavnih rejona koj i opslužuju 1.500.000 stanovnika. Broj stanovnika po poštama je različit po pojedinim regionima i gradovima ,iz razloga što gradske pošte imaju veći broj stanovnika u odnosu na prigradske.


2.2. Tendencije u poštanskom saobraćaju Svjetski poštanski kongres koji je održan u Vašingtonu 1989. godine je donio Opšti akcioni plan. Ovaj plan je na prvo mjesto stavio zadovoljnog korisnika i kvalitetnije ostvarenje usluga. Svjetski poštanski kongres i odrzani 1994. godine u Seulu i 1999 godine u Pekingu su još veći akcenat stavili na kvalitet izvršenja usluga.Teži se ka što većem razvoju pošta i od svih poštanskih službi se zahtijeva da što više djeluju na komercijalnoj osnovi. Utvrđene su četiri prioritetne oblasti koje su od velikog značaja za opstanak poštanske djelatnosti

• potrebe korisnika i komercijalna strategija • kvalitet usluga i bolje poslovanje pošta • nezavisnost u upravljanju i razvoju pošta i • razvoj ljudskih resursa.

Dosadašnje poslovanje pošte se vršilo pod zaštitom države i pružanje javnih usluga se vršilo po fiksnim cijenama.Medjutim, sada su ciljevi pošte usmjereni u drugom pravcu. « Pošta se razvija u konkurentno preduzeće » Sada se prilikom formiranja novih us luga, kao i prilikom pr ilagodjavanja vec postojećih usluga, u prvi plan stavlja potreba korisnika. Bitno je istražit i tržište i uočiti kako pridobiti što veći broj korisnika.Pošta se mora ponašati kao konkurentno preduzeće. Neophodno je pridobiti korisnike,a izvršenje njihovih zahtjeva se mora podići na viši nivo, tj. mora se vršiti kvalitetnije obavljanje usluga. Poštanske organizacije se moraju borit i sa konkurencijom.Pošti ne predstavljaju konkurenciju samo ona preduzeća koja se bave prenosom fizičkih pošiljaka.Sve veći akcenat se stavlja na elektronski prenos poruka.Sve pošte moraju uvoditi nove usluge kako bi i one imale veliki udio u izvršenju usluga koje se odnose na elektronski prenos poruka. Svi smo svjesni nevjerovatnog razvoja tehnologije, kao i sve većeg razvoja različit ih oblika elektronske kominikacije. Njihov rast je mnogo brži od rasta fizičkih pošiljaka.Ako se poštanske organizacije ne pr ilagode potrebama korisnika za elektronskom kominikacijom, doći će do njihovog pada u poslovanju. Razvoj poštanskih organizacija zavis i od samostalnosti ovih organizacija kako u upravljanju, tako i u rukovodjenju . Veliki broj poštanskih službi koristi razvijenu tehnologiju kao sredstvo pom oću kog ostvaruje kvalitetnije vršenje usluga .Tehnologije se koriste pri transportu,na poštanskim šalterima,kao i u svim fazama poštanske obrade.


2.3. Organizaciona struktura sistema Pošta Srpske Svaka organizacija ima svoju strukturu,svoj konkretni sistem unutrašnjih odnosa i veza. Autori koji u prvi plan stavljaju zadatke i organizacione jedinice,definišu strukturu kao uzrok ili sistem rasporeda odjeljenja i poslova koje treba obaviti 7 Druga grupa autora težište stavlja na odnose u organizaciji,te organizacionu strukturu definiše kao sistem ili mrežu odnosa između različ itih dijelova organizacije ili ,pak mjesta u njoj i onih koji se na njima nalaze .8

I na kraju, treća grupa stavlja naglasak i na jedno i na drugo. Ovi autor i u strukturi uglavnom vide sredstva “utvrđivanja elemenata organizacije i odnosa među njima”.9 Za njih je karakteristično da odnose koji se strukturom definišu posmatraju znatno šire. Dr Novak strukturu definiše”kao sveukupnost veza i odnosa između svih i unutar pojedinih činilaca proizvodnje u preduzeću.”10

Struktura predstavlja sastavni i u isto vrijeme najvažniji dio svake organizacije. U njoj se vidi ne samo srž, već i sva problematika i svi aspekti ispoljavanja i djelovanja organizacije. Ona se uvijek javlja kao rezultat svjesne ljudske djelatnosti,koju nazivamo organizacionom izgradnjom.Organizaciona izgradnja(kao sastavni dio svake organizacije)predstavlja svojevrstan proces, kojim se u stvari,uspostavlja određena nova ili mijenja odnosno usavršava postojeća organizaciona struktura,tj. utvrđuje se određeno organizaciono stanje. U organizacionoj literaturi opisuju se razni tipovi organizacionih struktura.Pri tome se uglavnom koriste dva pristupa:tradicionalni i moderni. Tradicionalni koncept je sve do prije nekoliko decenija bio i jedini prisutan u organizacionoj literaturi.Po ovom pristupu odnosnoj problematici, organizacione strukture čine razni sistemi ili strukture rukovođenja u privrednim organizacijama kao što su:

• linijski • linijski i štabni • funkcionalni i • kombinovani

7 FranklinG.Moore, Managemen-Organiyation and Practice,Harper and Rouo,NewYor,1964.str.506.

8 Vidi Kast/Rosenzweig:Ibidem,str.207, i Dalton E.McFarland:str.104.

9 Jozep A.Litterer:Organizations Structurer and Behavior,JohnWiley,NewYork

10 Dr Mijo Novak:Organizacija preduzeća u socijalizmu,Informator, Zagreb,1969.str.75


Linijski sistem organizovanja i rukovođenja je ujedno i najstariji s istem organizacije i rukovođenja,Fajol ga je početkom ovog vijeka modernizovao i na njemu se zasnivaju i svi drugi danas poznati sistemi rukovođenja.Svi čine samo određeni vid njegove modif ikacije,pošto se svi temelje na hijerarhiji odnosa dužnosti-nadležnosti-odgovornosti u organizaciji neophodnoj radi koordinac ije i usmjeravanja napora članova organizacije u pravcu ostvarivanja njenih ciljeva. Linijsku organizaciju rukovođenja karakter išu direktni vertikalni odnosi dužnosti-nadležnosti-odgovornosti koji povezuju poslove i položaje u organizovanju na svim njenim nivoima sa onim iznad i ispod njih.Ti odnosi su hijerarhijski. Sadašnja funkcionalna struktura poštanskog saobraćaja RS bazira se na ovakvom načinu organizovanja i rukovođenja. Osnovna karakterist ika ovog oblika ogleda se u rasčlanjenosti poslova bazičnih funkcija i njihovoj povezanosti, odnosno objedinjenosti na nivou sektora.Svaka funkcija kod ovog oblika čini jednu zaokruženu cjelinu i svaka je smještena u posebni sektor. Vođenje poslova Preduzeća i rad Uprave, uređuje se Poslovnikom o radu Uprave koji donosi Nadzorni odbor Preduzeća. Za obavljanje poslova iz djelatnosti preduzeća u upravi preduzeća organizuju se:

1. Sektor za poštanski saobraćaj, 2. Sektor za ekonomske poslove, 3. Sektor za pravne,kadrovske i opšte poslove, 4. Sektor za informacione tehnologije, 5. Sektor za marketing, 6. Sektor za razvoj i investicije, 7. Sektor za inspekciju.

U upravi preduzeća obrazuju se uži oblici organizacije rada,u kojima se obavljaju pos lovi koji predstavljaju zaokruženu radnu cjelinu u procesu rada, iz oblasti pojedinih pos lovnih funkcija Preduzeća, i to: službe,odsjeci,odjeljci,referati i radna mjesta, kao tehnološki zaokružen skup poslova. Struktura koja se planski i smišljeno gradi naziva se formalnom strukturom. Ona čini kičmu, odnosno skelet svake organizacije. U njoj su smješteni , i na odgovarajući način raspoređeni svi resursi,svi materijalni i ljudski elementi organizacije i preko nje se uglavnom vrši njihovo pojedinačno i grupno usmjeravanje u pravcu ostvarivanja ciljeva organizacije. Pored formalne, postoji i neformalna struktura,koja takođe djeluje u svim organizacijama,s tom razlikom što se ona u njima ne stvara svjesno,smišljeno,već spontano-interakcijama ljudi. Funkcionalna struktura ima više modaliteta koji su komponovani po funkcionalnim metodama,odnosno principu grupisanja poslova organizacije.


S R P S K E P O Š T E

Šema 1. Model funkcionalne strukture


2.3.1. Sektor za poštanski saobraćaj

Za obavljanje poslova iz djelokruga rada Sektora za poštanski saobraćaj, u Sektoru se organizuju sledeće službe:

- služba za unutrašnji poštanski saobraćaj, - služba za međunarodni poštanski saobraćaj, - služba za transport i preradu poštanskih pošiljaka, - služba za novčano poslovanje, - služba za mehanizaciju i automatizaciju šalter. poslovanja.

2.3.1.1. Služba za unutrašnji poštanski saobraćaj

Organizuje se za obavljanje poslova: - organizacije i funkcionisanja prijema i uručenja poštanskih pošiljaka u unutrašnjem saobraćaju, - odnosa sa velikim i ostalim korisnicima, - pripremanja prijedloga za otvaranje novih jedinica poštanske mreže,otvaranja postojećih koje su privremeno zatvorene - praćenja i unapređenja organizacije rada u jedinicama pošt. mreže, - organizacije i funkcionisanja dostavne mreže i druge poslove.

2.3.1.2. Služba za međunarodni poštanski saobraćaj

Organizuje se za obavljanje poslova: - koji se odnose na tehnološke faze prijema, otpreme, transporta,prispijeća i uručenja poštanskih pošiljaka u i iz međunarodnog poštanskog saobraćaja u skladu sa Zakonom, tehnološkim propisima i aktima Svjetskog poštanskog saveza.

2.3.1.3. Služba za transport i preradu poštanskih pošiljaka

Organizuje se za obavljanje poslova: - analiziranja tokova i količina poštanskih pošiljaka na svim

prevoznim nivoima, - praćenja iskorištenosti postojećih i utvrđivanja potrebnih kapaciteta na svim prevoznim nivoima,


- razvoja i uvođenja novih transportnih tehnologija, - praćenja i obračuna troškova prevoza poštanskih pošiljaka, - analiziranja postojećeg i izrade novog ORP i RP, - utvrđivanje normativa potrošnje goriva i maziva.

2.3.1.4. Služba za novčano poslovanje

Organizuje se za obavljanje poslova: - organizovanja uplata i isplata po platnom prometu u poštama, - u saradnji sa drugim sektorima organizuje i provodi istraživanje tržišta

novčanih usluga, - utvrđivanje odnosa sa bankama, - organizovanja poslova isplate penzija ,invalidnina i dr. - izrade tehnološkog uputstva u vezi novčanog poslovanja,

2.3.1.5. Služba za mehanizaciju i automatizaciju

šalterskog poslovanja Organizuje se za obavljanje poslova: - izučavanje standardizacije i tipizac ije šalterske opreme za pismonosno- paketske usluge u poštama, - revizija dosadašnje opreme i predlaganje nove, - praćenje razvoja šalterskih aplikacija. 2.3.2. Sektor za ekonomske poslove Za obavljanje poslova iz djelokruga rada Sektora za ekonomske poslove, u Sektoru se obrazuju sledeće službe:

- služba za plan,analizu i statistiku, - služba za finansije, - služba nabave, - služba za knjigovodstvo.

2.3.2.1. Služba za plan, analizu i statistiku U okviru službe obavljaju se sledeći poslovi - izrada raznih materijala i akata za sistem planiranja u preduzeću,


- izrada dugoročnih, srednjoročnih i godišnjih planova, - izrada akata za raspodjelu sredstava zarada, - izrada statističkih izvještaja, - izrada Izvoda iz Cjenovnoka poštanskih usluga, - učešće u donošenju Nomenklature poštanskih usluga, - izrada svih vrsta izvještaja i informacija iz oblasti cijena za potrebe nadležnih državnih institucija, organa upravljanja i rukovođenja preduzećem, 2.3.2.2. Služba za finansije U Službi za finansije obavljaju se sledeći poslovi: - izrada operativnih planova prihoda i odliva sredstava na nivou preduzeća, - praćenje i analiziranje finansijskih tokova preduzeća, - obezbjeđenje likvidnosti i solventnosti preduzeća, - obračun i plaćanje poreza i doprinosa iz dobiti, - praćenje dinamike obaveza po kreditima i plaćanje dospjelih anuiteta, - obračun i plaćanje po privremenim situacijama i fakturama, - vođenje blagajničkog poslovanja svih vrijednosti, - sačinjavanje radnih izvještaja iz oblasti finansiranja i investicija , - sačinjava zbirni obračun poreza na promet na nivou preduzeća, - praćenje i fakturisnje prihoda po osnovu međunarodnog obračuna.

2.3.2.3. Služba nabave U službi nabave obavljaju se sledeći poslovi: - ugovaranje i nabavka materijalnih vrijednosti na nivou preduzeća, - objedinjava potrebe za nabavkama RJ i preduzeća,

- kontrola i obrada računa o primljenim materijalnim vrijednostima i davanje naloga za plaćanje,

- uskladištenje primljenih materijalnih vrijednosti, - vođenje evidencije o stanju zaliha,


- kontrola skladišne i knjigovodstvene evidencije, - vrši izradu stvarnih kalkulacija cijene koštanja - sačinjavanje uputstva za materijalno poslovanje, - organizovanje poslova oko prodaje rashodovane robe 2.3.2.4. Služba za knjigovodstvo U okviru Službe za knjigovodstvo obavljaju se sledeći poslovi: - obezbjeđenje jedinstvene primjene zakonskih propisa iz blasti knjigovodstva, jedinstvene primjene analit ičkog kontnog plana i jedinstveno vođenje knjigovodstva preduzeća,

- sačinjavanje obračuna rezultata poslovanja, - pripremanje podataka za godišnji izvještaj o poslovanju u dijelu

sredstava i izvora sredstava preduzeća, - vođenje poslovne knjige za preduzeće, primanje, kontrola i kontiranje

knjigovodstvenih isprava, - vršenje i usaglašavanje potraživanja i obaveza preduzeća, - obavljanje i drugih poslova iz oblasti knjigovodstva.

2.3.3. Sektor za pravne, kadrovske i opšte poslove

Za obavljanje poslova iz djelokruga rada Sektora za pravne, kadrovske i opšte poslove, u sektoru se obrazuju sledeće službe:

- Pravna služba - Služba za kadrove - Služba za opšte poslove - Služba za zdravstvenu zaštitu

2.3.3.1. Pravna služba U Pravnoj službi obavljaju se sledeći poslovi:

- davanje stručnih mišljenja o primjeni Zakona i akata Preduzeća i kolektivnih ugovora,

- zastupanje preduzeća u imovinsko –pravnim sporovima,krivičnom postupku, upravnim sporovima,

- upis nepokretnosti preduzeća u zemljišne knjige,


- izrada svih vrsta ugovora predviđeni Zakonom o obligicionim

odnosima, - vođenje evidencije o Stambenom fondu preduzeća,

2.3.3.2. Služba za kadrove

U službi za kadrove obavljaju se sledeći poslovi:

- planiranje, modeliranje i održavanje organizacione strukture, - strategijsko projektovanje i predviđanje potreba za kadrovima - raspoređivanje zaposlenih, - sprovođenje svih evidencija po Zakonu o evidencijama iz oblasti rada, - planiranje, razvoj i sprovođenje Programa socijalne zaštite

zaposlenih i dr,

2.3.3.3. Služba za opšte poslove U službi za opšte poslove obavljaju se sledeći poslovi:

- opšti i administrativni poslovi - prijem, zavođenje ,signiranje i otpremanje pošte, - daktilografski poslovi, - umnožavanje,slaganje i fotokopiranje materijala, - organizovanje i provođenje Zakonom utvrđenih mjera zaštite na radu

- ispitivanje i pregled oruđa za rad i dr. 2.3.3.4. Služba za zdravstvenu zaštitu

U Službi za zdravstvenu zaštitu obavljaju se sledeći poslovi:

- prevencija i liječenje zaposlenih, - planiranje medic inske zaštite, - obrada zaposlenih za invvalidsku komisiju,

2.3.4. Sektor za informacione tehnologije

Za obavljanje poslova u Sektoru se obrazuju sledeće službe:

- Služba za sistem analizu i projektovanje - Služba za programiranj

P ravilnik o radu 2001.godine Srpske Pošte a.d. Banja Luka


2.3.4.1. Služba za sistem analizu i projektovanje Služba se obrazuje za obavljanje sledećih poslova:

- sistem analiza, definisanje projektnih zadataka, - projektovanje informacionog sistema, - definisanje projektnih r ješenja.

2.3.4.2. Služba za programiranje

Obavlja sledeće poslove:

- održavanje postojećih aplikativnih rješenja, - praćenje trendova razvoja u svijetu i kod nas,

- izrada specijalnih programskih rješenja.

2.3.5. Sektor za razvoj i investicije Za obavljanje poslova iz ovog djelokruga rada obrazuju se sledeće službe:

- Služba za razvoj - Služba za investicije

2.3.5.1. Služba za razvoj U okviru službe obavljaju se sledeći poslovi:

- praćenje i izučavanje društvenog i privrednog razvoja na području preduzeća, na osnovu čega vrši izradu dugoročnih i srednjoročnih planova razvoja i godišnjih programa mjera za njihovu realizaciju

- inicira i sarađuje u izradi akata preduzeća o planiranju - organizovanje određenih poslova oko otvaranja novih i seobe postojećih jedinica poštanske mreže - učestvuje u realizaciji plana investicija iz domena rada službe - kod izgradnje poštanskih objekata pr ikuplja i obezbjeđuje određenu

dokumentaciju od nadležnih organa 2.3.5.2. Služba za investicije U okviru službe obavljaju se sledeći poslovi:

- izrađuje Plan investicija - organizuje poslove izrade plana i objedinjava prijedloge -


- izrađuje Dinamički plan potreba priliva finansijskih sred. - na osnovu utvrđene investiciono-tehničke

dokumentacije,elaborata,sprovodi postupak i priprema ugovore za izgradnju investicionih objekata

- sačinjava sve potrebne izvještaje u vezi realizacije plana

2.3.6. Sektor za marketing

U Sektoru za marketing obrazuju se: - Služba za istraživanje tržišta i poslovne komunikacije - Služba za poštanske marke i vrijednosnice - Glavni depo poštanskih vrijednosti

2.3.6.1. Služba za istraživanje tržišta i poslovne

komunikacije U službi za istraživanje tržišta obavljaju se sledeći poslovi: - prikupljanje informacija o tržištu, konkurenciji i tražnji za uslugama i djelatnosti poštanskog saobraćaja - predlaganje mjera za poboljšanje položaja na tržištu i povećanje dobiti - razrade strategije i metodologije tržišnog nastupa - blagovremen i adekvatan odgovor konkurenciji - stvaranja pozitivnog stava u javnosti prema pošti - izrada kodeksa ponašanja u preduzeću i dr 2.3.6.2. Služba za poštanske marke i vrijednosnice U službi se obavljaju sledeći poslovi: - izrada redovnih i prigodnih poštanskih poštanskih maraka

- snabdijevanje Glavnog depoa poštanskim markama i vrijednosnicama - učestvovanje u izradi prijedloga radnog materijala za Plan i Program izdavanja redovnih i prigodnih poštanskih maraka

- praćenje potreba poštanskog saobraćaja,praćenje propisa - predlaganje zaključivanja najpovljnijeg ugovora sa štamparijama


2.3.6.3. Glavni depo poštanskih vrijednosti U Glavnom depou obavljaju se poslovi: - vršenje kontrole izrade poštanskih maraka i vrijednosnica - prikupljanja podataka i sačinjavanja prijedloga plana potreba - vođenje evidencije o prigodnim poštanskim žigovima - vršenje prodaje poštanskih maraka i vrijednosnica preko ovlaštenih prodavaca na nivou preduzeća - prodaja lutrije, novina i administrativnih taksa - vršenje prodaje poštanskih maraka u filatelističke svrhe putem pretplate

- vođenje propisanih računa o blagajničkom i računskom poslovanju 2.3.7. Sektor za inspekciju U Sektoru za inspekciju obrazuju se sledeće službe:

- Služba za inspekciju poštanskog saobraćaja - Služba za inspekciju materijalno-f inansijskih poslova i investicije

2.3.7.1. Služba za inspekciju poštanskog saobraćaja U Službi se obavljaju sledeć i poslovi:

- kontrola funkcionisanja poštanskog saobraćaja, unutrašnjeg i međunarodnog, na osnovu Zakona o poštanskim uslugama,Opštih uslova za vršenje poštanskih usluga,

- Generalnog plana poštanske mreže, Pravilnika koji se odnosi na poštanski saobraćaj

- vršenje provjere pravilnosti obavljanja radnih postupaka u svim fazama tehnološkog procesa,kvaliteta poštanskih usluga,primjene cijena poštanskih usluga, odnos prema korisnicima

- sačinjavanje zapisnika i izvještaja o izvršenoj kontroli


2.3.7.2. Služba za inspekciju materijalno-finansijskih poslova i investicije

U službi se obavljaju sledeći poslovi: - kontrola primjene propisa mat.-finansijskih poslovanja i propisa koji se odnose na investicionu

- predlaganje mjera i rokova za otklanjanje utvrđenih - nepravilnosti

- sačinjavanje zapisnika i izvještaja o izvršenim kontrolama 2.4. Geografski položaj Banja Luke Banja Luka se nalazi u sjeverozapadnom dijelu Republike Srpske,na nadmorskoj visini od 163 m.Grad je dobro povezan sa svim prigradskim naseljima i spada među najveće privredne i kulturne centre naše zemlje . Naseljena je sa 200 000 stanovnika u 48.863 domaćinstva koje pokriva dostava iz Jedinice poštanske mreže78102 Banja Luka sa svoja 53 poštara koja pređu ukupnu povšinu od 78,75 km2.Na pomenutom prostoru nalazi se 16MZ(Ada,Borik, Drakulić, KočićevVijenac,Lazarevo,Lauš,NovaVaroš,Obilićevo,Petrićevac,Paprikovac,Rosulje,Starčevica,Srpske Toplice,Centar,Šargovac,Česma. Slika 2. Banja Luka sa prigradskim naseljima


2.5. Radna jedinica poštanskog saobraćaja Banja

Luka i RJ PSC Banja Luka Radna jedinica poštanskog saobraćaja «Banja Luka»je organizovana kao tehničko-tehnološka, saobraćajna i radna cjelina, za vršenje pos lova iz djelatnosti Preduzeća i koja trenutno broji oko 80 Jedinica poštanske mreže (JPM) , a RJ PSC Poštansko saobraćajni centar Banja Luka sa tehnološkim službama kao što su:

- poštanski centar - izmjenična pošta - pošta carinjenja - autoradionica - pošta

Šema 1. Organizaciona šema Radne jedinice Banja Luka

Radna jedinica Banja Luka

RJ PS C 78200 Banja Luka

Ostalih 80 JPM poštanske mreže

JPM 78102 Banja Luka

Poštanski centar

Izmjenična pošta

Pošta carinjenja

Autoradionica

Pošta

Šalterska služba

Služba za isporuku putem

Prodaja komisione robe

Redovna pismonosna

Dostava paketa po pozivu

Upravnik


2.6. Organizaciona struktura RJ Poštansko Saobraćajnog Centra 78200 Banja Luka Poštanski centar (PC) 78200» Banja Luka» obavlja poslove automatizovane i mehanizovane prerade poštanskih pošiljaka za jedinice poštanske mreže za područja koja obuhvata kao i objedinjavanje, posredovanje i preradu zaključaka za poštanske centre na svom području. Poštanski Centar po svojoj organizacionoj strukturi sadrži sledeće službe:

- poštanska ekspedicija; - novčani pv odjeljak; - peron.

Ekspedicija je odjeljak koji obavlja koncentraciju i difuziju svih pošiljaka u Unutrašnjem Poštanskom Saobraćaju (UPS) i otpremu:

preporučenih (R) zaključaka; običnih pismonosnih (z) zaključaka; preporučenih i običnih pismonosnih (Z) zaključaka;

Novčani i PV odjeljak obavlja poslove prispijeća, prerade i otpreme:

vrijednosnih i običnih paketa; vrijednosnih pisama, vrijenosnih paketa i običnih paketa u

Međunarodnom Poštanskom Saobraćaju; svih vrsta pošiljaka (S).

Peron - obavlja poslove na razmjeni zaključaka i primopredaji svih vrsta zaključaka, a za kontrolu rada i obavljanja ovih poslova zadužen je kontrolor. Pošta carinjenja - je odjeljak zadužen za preradu poštanskih pošiljaka koji vrši poslove podnošenja poštanskih pošiljaka u međunarodnom saobraćaju na carinski pregled. Izmjenična pošta - posreduje zaključke prilikom uvoza i izvoza poštanskih pošiljaka u zemlji i iz zemlje preko Sarajeva i Beograda Autoradionica - obavlja poslove pripreme i održavanja vozila


2.7. Organizaciona struktura JPM 78102 “Banjaluka” Pošta 78102» Banja Luka « je šaltersko-isporučno-dostavna pošta. Ona je ujedno i uslužno-proizvodna poštanska jedinica i direktno je povezana sa Poštanskim centrom 78200 Banja Luka, koji se nalazi u istoj zgradi. Organizaciona struktura ove pošte se može prikazati na sledeći način:

Služba za šaltersko poslovanje, koja sadrži kombinovane šaltere:

- šalter za prijem običnih i pismonosnih pošiljaka sa posebnim uslugama;

- šalter za prijem ,otpremu i isporuku paketskih pošiljaka; - šalter platnog prometa (uplate-isplate);

- šalter za prodaju poštanskih vrijednosnica - šalter za prodaju komisione robe i prodaju vaučera za dopunu kartice; - šalter o stanju na tek. računu kod Raiffeisen banke; - šalter za prijem i otpremu kao i pr ispijeće faks dokumenata i prijem i

otpremu telegrama; - šalter za prijem EMS i FEDEX pošiljaka;

Služba za reklamacije i potraživanje pošiljaka; Šalter i za isporuku putem poštanskog pretinca, koji vrše isporuku putem

poštanskog pregratka za 165 korisnika na području grada Banja Luke ; Šalter za isporuku pošiljaka

za koje je ostavljen “ Izvještaj o prispijeću”;

Redovna pismonosna dostava, koja vrši dostavu svih pismonosnih pošiljaka: pisama, dopisnica, tiskovina, sekograma, preporučenih pisama , u unutrašnjem i međunarodnom saobraćaju;

Dostava paketa po pozivu primaoca; Administrator: kontrolori i upravnik.

Pošta 78102 Banjaluka broji 99 radno angažovanih radnika.

2.8. Plan proizvodnje poštanskih usluga

Planom proizvodnje poštanskih usluga su obuhvaćene sve faze tehnološkog procesa prenosa,od prijema pošiljke pa do njenog uručenja


krajnjem korisniku. U ovom poglavlju sam opisala svih pet osnovnih faza kroz koje prolazi svaka pošiljka, a to su:

- prijem pošiljaka - otprema pošiljaka - transport pošiljaka - prispijeće pošiljaka - ururučenje pošiljaka

2.8.1 Prijem poštanskih pošiljaka

Prva i početna faza tehnološkog procesa prenosa poštanskih pošiljaka je prijem poštanskih pošiljaka.Ova faza počinje od momenta preuzimanja pošiljke od pošiljaoca,a završava se žigosanjem, tj. postupkom kojim se označava da je pošiljka opremljena u skladu sa važećim propis ima u pogledu adresovanja, pakovanja,plaćanja poštarine i dr. Prijem pošiljaka se vrši na šalter ima za prijem pismonosnih i paketskih pošiljaka u pošti 78102 Banja Luka, ali isto tako i preko poštanskih kovčežića. U ovoj pošti se vrši prijem svih vrsta pošiljaka, a kao mjesta prijema pošilaka formirani su šalteri (komunikac ioni pultovi) gdje se susreću korisnici poštanskih usluga i radnici same pošte. Preko poštanskih kovčežića se primaju pošiljke bez posebnih usluga. U JPM 78102 «Banjaluka « , prijem pošiljaka se vrši u glavnoj šalter sali koja ima ukupno devet šaltera,i to su:

• dva šaltera za pismonosne usluge; • dva šaltera za novčane usluge; • dva šaltera za isporuku poš. pošiljaka preko pretinca; • jedan šalter za prijem i isporuku paketa; • jedan šalter za prodaju komisione robe; • jedan kombinovani, prijem telegrama i fax-a

Prolikom prijema pismonosnih pošiljaka, vrši se prijem pisama, dopisnica, tiskovina, sekograma, kako od fizičkih tako i od pravnih lica, pri čemu je maksimalna masa pisma 2kg.Vrijednosna pisma u međunarodnom saobraćaju se primaju samo za one zemlje kod kojih je dozvoljen prijem, pri čemu se popunjava carinska deklaracija. Za sve posebne usluge pri predaji pošiljke pošiljaocu se izdaje


“Potvrda o prijemu pošiljke”, na kojoj korisnik treba da naznači koju posebnu uslugu želi. Prijem pošiljaka se vrši od 7.00 do 20.00 časova. Naravno u ovoj pošti se vrši i pr ijem paketa do 15 kg težine djeljivog sadržaja i do 31 kg težine nedjeljivog sadržaja . Faza prijema je okončana žigosanjem pošiljaka. 2.8.2. Otprema poštanskih pošiljaka Pod otpremom poštanskih pošiljaka,podrazumijeva se priprema prethodno primljenih pošiljaka u pošti 78102, za prevoz u pravcu odredišta, prema kartovnim vezama i sačinjenim zakljičcima. U JPM 78102 Banjaluka, šalterski radnik nakon prijema, popunjava obrazac “Popis otpremljenih pošiljaka”,gdje popunjava pr ijemni broj pošiljke i poštanski broj prijemne pošte. Nakon popisa pošiljaka, radnik popunjava “Kartu zaključka”. Pošiljke se sortiraju po svežnjevima na koje su stavljene svežanjske nazivnice i stavljaju se u odgovarajuće zaključke (vreće). U šalterskoj službi se koriste “R” “V” “P” i “S” zaključci za otpremu poštanskih pošiljaka. Preporičene pošiljke i obični paketi u unutrašnjem saobraćaju se brojno kartuju, dok se vrijednosna pisma, vrijedni paketi i preporučene pošiljke u međunarodnom saobraćaju kartuju pojedinačno. Sve pošiljke se (zajedno sa popisom, kartom zaključka i spiskom razmjene) otpremaju u Poštanski centar koji se nalazi u istoj zgradi. 2.8.3. Transport poštanskih pošiljaka

Prevoz poštanskih pošiljaka je faza koja obuhvata proces od otpreme pošiljaka do njihovog pr ispijeća u odredišnu poštu ili poštanski centar. Za ovu fazu, često se kaže da je najvažnija u tehnološkom procesu, jer od nje zavisi brzina prenosa pošiljaka,kako u unutrašnjem tako i u međunarodnom saobraćaju. Transport poštanskih pošiljaka je organizovan na tri nivoa: 11

Prvi transportni nivo povezuje jedinice poštanske mreže za

pružanje usluga kor isnicima sa pripadajućim poštanskim centrom. Osnovni zadatak transportnih sredstava na prvom transportnom nivou, jeste da se sve pošiljke koje su primljene u pošti jednog poštanskog

centra prevezu do 20, 00 časova u sam Poštanski Centar (78200 Banja Luka);

11 Dr Momčilo Kujačić :P oštanski saobraćaj, Novi Sad, 2004.


Drugi nivo povezuje poštanske centre sa glavnim poštanskim

centrom u Banja Luci. Transport pošiljaka na II transportnom nivou počinje posle prerade pošiljaka u poštanskom centru,a završava se kada se transportno sredstvo vrati u polazni poštanski centar. Transport na drugom nivou se obično obavlja u toku noći , prema unapred utvrđenom redu prevoza;

Treći nivo prevoza obuhvata prevoz međunarodnih zaključaka u polazu, dolazu i tranzitu. Transport zaključaka između izmjeničnih pošta i tranzitnih, obavlja se transportnim sredstvima poštanske mreže.

Kako bi kvalitet poštanskog saobraćaja bio zadovoljavajući, ovu fazu- transport poštanskih pošiljaka možemo posmatrati sa dva aspekta. Prvi je organizacioni aspekt,sa kog se razmatra sistem transportnog povezivanja u poštanskoj mreži, a drugi je tehnički aspekt, sa kog se vrši izbor transportnih sredstava za pojedine relacije prevoza. Organizacija prevoza poštanskih pošiljaka, odnosno organizacija povezivanja mjesta prerade, utvrđena je” Opštim redom prevoza poštanskih pošiljaka”( ORP-a) kao jednim posebnim aktom koji reguliše organizaciju prevoza poštanskih pošiljaka u unutrašnjem i međunarodnom saobraćaju.” Opšim redom prevoza” utvrđuju se linije,vrste transportnih sredstava,njihov kapac itet, odnosno svi elementi koji su od značaja za organizaciju prevoza poštanskih pošiljaka, dužinu same relacije,vrijeme polaska i dolaska transportnog sredstva. U sadašnjoj organizaciji prevoza, i pored izmjene Opštih uslova , za vršenje poštanskih usluga,osnovni cilj je da se cio proces od samog prijema pa do isporuke pošiljke,obavi u 24 časa. Red prevoza poštanskih pošiljaka, utvrđuje organizaciju prevoza poštanskih pošiljaka u pripadajućem poštanskom centru, a donosi ga sam organizacioni dio kome pripada poštanski centar. Sačinjavaju ga elementi koji su od uticaja na organizaciju prevoza. Jedan opšti zaključak je da se mreža poštanskih tokova poklapa sa osnovnom mrežom saobraćajnica i saobraćajnim tokovima. A osnovne saobraćajnice povezuju najveći broj naselja koja su istovremeno i poštanski centri. Danas su u prevozu poštanskih pošiljaka najzastupljeniji kamionski i automobilski prevoz. Kamionski i automobilski prevoz ima, prije svega, niz prednosti koje upravo ističu značaj ovog vida transporta,a neke od tih prednosti su:


velika pokretljivost, prilagođavanje raznim uslovima eksploatacije,zatim prevoz” od vrata do vrata”i niz drugih pogodnosti, a osnovni uslov za razvoj i dalje unapređenje ovog vida transporta su kvalitetne saobraćajnice.

Slika 3. Prevoz paketa 2.8.4. Prispijeće poštanskih pošiljaka Pod prispijećem poštanskih pošiljaka podrazumijeva se preuzimanje i otvaranje zaključaka u samom Poštanskom Centru 78200 «Banja Luka» radi dalje otpreme i uručenja pošiljaka primaocu. Preuzimanje zaključaka se vrši na osnovu spiska razmjene, a zatim se pr istupa komis ijskom otvaranju vreća, odnosno vrši se priprema pristiglih pošiljaka za uručenje (dostavu i isporuku). Po otvaranju,vreću treba isprazniti, tako da u njoj ništa ne ostane. Zatim se uzima svežanj sa kartom, na osnovu koje je izvršeno zaduženje.Poslije otvaranja svežnja sa kartom, preuzimaju se pojedinačno kartovane pošiljke na taj način što se upoređuju svi podac i upisani u kartu sa podacima pošiljaka. Kada se vrši brojno kartovanje pošiljaka, pošiljke se moraju prebrojati da bi se na taj način utvrdilo da li se stvarno stanje slaže sa stanjem upisanim u karti.Kad su pošiljke preuzete na naveden način, stavlja se jasan otisak poštanskog žiga na kartu i potpis radnika koji su otvorili vreću i preuzeli pošiljke, kao dokaz da je sadržina zaključka preuzeta ispravno. Prilikom preuzimanja knjiženih pošiljaka radnici pošte su dužni da se uvjere u ispravnost preuzetih pošiljaka. Preuzete knjižene pošiljke odvajaju se i dalje se postupa s njima po odredbama za otpremu, odnosno dostavu i isporuku.


Radnici na isporuci poštanskih pošiljaka vrše razvrstavanje svih poštanskih pošiljaka po poštanskim pregradcima za korisnike, a pripremu pošiljaka za dostavu vrše obračunski radnici.

2.8.5. Uručenje poštanskih pošiljaka Jedinica poštanske mreže JPM 78102 «Banja Luka» (isporučno-dostavna služba) vrši isporuku svih vrsta poštanskih pošiljaka putem poštanskih pregradaka u pošti, vrši dostavu paketa po pozivu primaoca i dostavu svih pismonosnih pošiljaka putem 53 dostavna reona za područje grada Banjaluke. Isporučno-dostavna služba dobija popis otpremljenih paketa sa sprovodnicama koji se upisuju u knjigu prispjelih paketa koja se vodi mjesečno.Na osnovu sprovodnice se popunjava “Izvještaj o prispijeću paketa”, gdje se upisuju svi potrebni podaci sa sprovodnice (adresa primaoca, prijemni broj,odredišno mjesto,mjesto pošiljaoca). Svi paketi se obilježavaju brojem prispijeća iz Knjige prispjelih paketa. Izvještaji o prispijeću paketa se nose redovnom pismonosnom dostavom.Primalac paketa može pozivom na broj 1371 telefonom da obavijesti da mu se dostavi paket na kućnu adresu, pri čemu plaća dodatnu uslugu koja košta 2,00 KM. Dostava se vrši svakog dana u periodu od 15,00 h do 20,00 h . Dostavljači paketa nemaju utvrđen it inerer, nego sami određuju svoje prostorno kretanje po gradu. Na šalteru Pošte 78102 Banja Luka se vrši isporuka paketa za cijelo dostavno područje grada Banjaluke. Paketi se čuvaju pet dana od dana uzvještavanja primaoca, a “Neckerman” paketi se čuvaju sedam dana od dana izvještavanja. O samom načinu vršenja dostave, kao i o najvažnijim pojmovima za pravilno izvođenje,biće detaljnije u sledećem poglavlju.


3. OSNOVNE KARAKTERISTIKE DOSTAVE U proizvodnom ciklusu prenosa poštanskih pošiljaka, koji počinje prijemom pošiljke od korisnika, uručenje poštanskih pošiljaka predstavlja završnu fazu jedinstvenog tehnološlog procesa(prijem,otprema, transport, prispijeće i uručenje). Obzirom na način na koji se pošiljke uručuju promaocu, razlikujemo dva organizaciona oblika uručenja: dostavu i isporuku. Kada govorimo o dostavi, tada mislimo na uručenje pošiljaka primaocu u stanu ili neposredno u njegovoj poslovnoj prostoriji. Dok se pod isporukom podrazumijeva uručenje pošiljaka u samoj pošti, odnosno preko poštanskog pregradaka, isporučnog ili post-restant šaltera. Veoma važna karakteristika i dostave i isporuke jeste, da oba oblika zahtijevaju dobro postavljenu organizaciju u samom poštanskom sistemu, odnosno u svakoj jedinici poštanske mreže. Sistem isporuke obrazuje samo jedno područje djelatnosti, odnosno unutrašnju organizaciju na pripremi pošiljaka za isporuku. Dok sistem dostave zahtijeva dva područja djelatnosti: jedan je proizvodni (unutrašnja organizacija pripreme pošiljaka za dostavu),a drugi je uslužni (djelatnost poštonoše na dostavnom reonu) Stoga možemo zaključit i, da je sistem isporuke pošiljaka znatno ekonomičniji, a sistem dostave znatno skuplji.Da bi smo izvršili dobru organizaciju dostavnih rejona i samu dostavu moramo sagledati i karakterist ike dostavnog područja.Jer karakteristike kao što su geografske, demografska struktura i gustina naseljenosti stanovništva bitno utiču na proces organizacije dostave. Vr lo je bitno dobro ih sagledati i uklopiti u cjelinu koja omogućava brzu, efikasnu i kvalitetnu dostavu. 3.1. Dostavno područje i dostavni rejon Dostavno područje se poistovjećuje sa područjem same pošte. Po pravilu dostavno područje je teritorija na kojoj se organizovano vrši dostava svih vrsta poštanskih pošiljaka. Postoji nekoliko podjela dostavnog područja i to prema:

teritoriji (uže, šire i najšire dostavno područje) teritorijalnoj organizaciji (gradsko i seosko područje)


organizaciji dostave (centralizovana,kombinovana,specijalizovana

dostava) tipu gradnje (zbijeni i rezrijeđeni t ip naselja) konfiguraciji terena (planinski, ravničarski)

Dostavni rejon je dio dostavnog područja pošte, koji poštonoša obiđe jednim hodom u toku jednog radnog dana, pri čemu vrši dostavu pošiljaka primaocu na naznačenu kućnu adresu. Dostavni rejon utvrđuje se Putnim listom. Putni list je obrazac u koji se unose svi potrebni podaci o dostavnom rejonu,koji utvrđuje Radna jedinica PTT saobraćaja shodno propisima. Sačinjava se u tri primjerka, od kojih jedan ostaje u Upravi preduzeća, drugi u RJ PTT i treći primjerak mora biti kod poštonoše datog rejona. U Putnom listu je utvrđen it inerer kretanja poštonoše po dostavnom rejonu sa tačno utvrđenim vremenom polaska iz pošte, dolaska u datu ulicu i vremenskog zadržavanja, te vrijeme povratka u poštu. Poštonoša uručuje na svom dostavnom rejonu sve poštanske pošiljke, telegrame, vrši isplate penzija , invalidnina,dječije zaštite,zatim isplate po poštanskim i telegrafskim uputnicama. Dužnosti poštonoše su da dostavu obavlja lično i na način propisan Pravilnikom o vršenju usluga u poštanskom saobraćaju. 3.2. Analiza postojeće organizacije paketske dostave Pošto sam u svom radu prikazala proces organizacije rada u Poštama Srpske, zatim u obe jedinice poštanske mreže, pošte i poštanskog centra,potom plan proizvodnje poštanskih usluga,kojim sam obuhvatila sve već pomenute faze, sa posebnim osvrtom na poslednju fazu organizacije dostave i u ovom poglavlju ću reći nekoliko r iječi o samom načinu rada paketske dostave. 3.2.1. Organizacija rada paketske dostave Organizovana paketska dostava po pozivu pr imaoca u Banja Luci, odnosno u pošti 78102 «Banja Luka» uvedena je u februaru 2005. godine.Na samom početku uvođenja ovakve usluge,gdje su se primaoci paketa pozivali telefonom i nuđena im


usluga dostave paketa na kućnu adresu,nije se pokazalo ekonomično zbog troškova koji su veći od prihoda. Kasnije se prešlo na štampanje naljepnice, koja sadrži tekst: “Ukoliko želite da se paket dostavi na kućnu adresu,pozovite broj telefona 1371 Halo centar Pošta Srpske i paket će biti dostavljen uz plaćanje naknade za izvršenu us lugu koja košta 2,00 KM.” Naljepnica se lijepi na sprovodnicu ili obavijest o prispijeću paketa koja se dostavlja putem dostavljača pismonosnih pošiljaka do primaoca. Kao što znamo, Banja Luka je velik, kako saobraćajni, tako i poštanski centar,tako da je organizacija ovakvog vida paketske dostave,baš u ovom mjestu(gradu) vrlo opravdana. Dostava je u gradu centralizovana,a to znači da je jedna dostavna pošta za cijeli grad,a to je već pomenuta Jedinica poštanske mreže 78102 Banja Luka. Kao podatak ću istaći broj paketa koji je prispio za dostavno područje JPM 78102 Banjaluka u periodu februar-septembar 2005. godine, a to je 10.247 komada paketa. Od ukupnog broja prispjelih paketa na ovakav način rada dostavljeno je oko 10% paketa, što i ne predstavlja značajnu cifru.Dostava se vrši svakodnevno, određenim transportnim sredstvom u periodu od 1500 do 2000 časova. Dostavno područje nije podijeljeno po rejonima kao za pismonosne pošiljke, nit i je utvrđen it inerer kretanja dostavljača po dostavnom području, već dostavljač počinje dostavu po slobodnom izboru,dostavljajući pakete po cijeloj ter itoriji grada Banja Luke.Ovakav način dostave paketa nije efikasan,a da bi smo došli do što većeg broja korisnika i bili ispred konkurencije, koja stalno pr ijeti iz okruženja i da bi smo povećali globalni uticaj preduzeća,prisiljeni smo da ponekad i ne razmišljamo o prihodu,već da istražujemo tržište i zadovoljavamo potrebe korisnika.

3.2.2. Usluge paketske dostave na području Banja Luke

Nakon karakteristika koje sam iznijela za paketsku dostavu na području grada Banja Luke, moram prikazati i druge usluge koje obavljaju radnici sa paketske dostave,a to su:

Paketska dostava :dostava paketa po pozivu primaoca; Preuzimanje EMS pošiljaka u prostorijama korisnika; Dostava EMS pošiljaka na adresu korisnika; Preuzimanje vrijednih paketa u prostorijama korisnika, Dostava telefaks saopštenja.


Radnic i paketske dostave rade od 7.00 - 20.00 časova preuzimanje vrijednih paketa u prostorijama korisnika, preuzimanje EMS pošiljaka i dostavu EMS-a za područje grada Banja Luke, a dostavu paketa na kućnu adresu po pozivu primaoca od 1500-20 00časova. Nakon izvršene analize postojećeg stanja dolazim do zaključka da je ovakav način dostave nerentabilan i uočila sam problem koji dovodi do ovakvog stanja koji je neophodno rješavati.

Slika 4. Dostava paketa 3.2.3. Prihod dostave Prihod dostave možemo prikazati kroz iznos naplaćene poštar ine za dostavu paketa i poštar ine od preuzamanja pošiljaka u prostorijama korisnika. poštarina od dostave paketa za mjesec oktobar 732,oo KM poštrina od preuzimanja poš. u prostor. korisnika 890,oo KM ukupan prihod dostave 1632,00 KM troškovi dostave plata tri radnika 1800,00 KM troškovi vozila (gorivo i amortizacija) 190.00 KM ukupni troškovi dostave 1990,00 KM


Na osnovu ostvarenog prihoda paketske dostave za mjesec oktobar 2005. god. i ukupnih troškova dostave koje čine troškovi vozila (gorivo i amortizacija) i troškovi dostavljača (plata i uniforma) koji su znatno već i od prihoda možemo zaključit i da je ovakav posao nerentabilan. Naravno da je ovo posmatrano na mjesečnom nivou, ali ako posmatramo globalni interes preduzeća i da smo što bliži korisniku, potrebno je izvršit i određene izmjene u postojećoj organizac iji paketske dostave kako bi se poboljšala rentabilnost, a korisnik ostao zadovoljan. Kao što sam već rekla,dostavljači svakodnevno prelaze veliki put pa shodno tome je i velika potrošnja gor iva što rezultira i velikim troškovima u odnosu na prihod. Ovo je trenutno i osnovni problem u paketskoj dostavi. Da bi poboljšala stanje u paketskoj dostavi, sa ciljem smanjenja troškova i povećanja pr ihoda, izvršila bih teritor ijalnu podjelu dostavnog područja Banja Luka za paketsku dostavu i to:

- na uže dostavno područje, koje se obilazi svakodnevno - na šire dostavno područje, koje se obilazi tri puta sedmično

O ovom prijedlogu daću nešto više u sledećem poglavlju.


4. PRIJEDLOG REORGANIZACIJE PAKETSKE

DOSTAVE U BANJA LUCI Na osnovu izvršene analize postojećeg stanja u paketskoj dostavi u ovom poglavlju bih predložila novu organizaciju dostave paketa na dostavnom području Banja Luke.S obzirom da konkurencija u obavljanju ovih usluga, na ovom prostoru, nije još uvijek adekvatno razvijena mis lim da moj prijedlog može popraviti funkcionisanje dostave paketa na kućnu adresu. 4.1. Formiranje rejona paketske dostave Kad se sagleda površina Banja Luke koju pokrivaju 53 dostavna rejona svakodnevnim uručenjem pismonosnih pošiljaka, a paketska dostava to obilazi u popodnevnim satima tačnije u periodu od 15 oo h do 20 oo h kao jedan rejon,mislim da je potrebno izvršiti rejonizaciju dostavnog područja i to upravo prema teritoriji, na uže i šire područje. Paketska dostava predstavlja poseban vid dostave, koja ima za cilj povećanje realizacije pravovremenog uručenja poštanskih pošiljaka i maksimalno zadovoljenje potrebe korisnika. U skladu sa zahtjevima tržišta,odnosno specifičnih zahtjeva velikih korisnika poštanskih usluga sa jedne strane, a sa druge, posebni zahtjevi primaoca, radi povećanja kvaliteta uručenja,potrebno je pr istupiti novom teritorijalnom načinu organizovanja dostave paketa. Uvođenje novog načina organizovane dostave paketa na području Banja Luke zahtijeva i snabdjevenost dostavljača sa adekvatnim transportnim vozilom prilagođeno za ovu vrstu posla.Novu organizaciju,odnosno podjelu dostavnog područja na uže dostavno područje i na šire dostavno područje je neophodno uraditi iz razloga obilaska rejona i troškova koji nastaju. Uže dostavno područje, dostavljači bi vršili dostavu svakodnevno.Šire dostavno područje, dostava paketa bi se vršila tri puta sedmično.Veoma bitan podatak koji sam dobila izvršenom analizomjeste,pređeni put dostavnog vozila, a da bi se odredio najkraći put kojim će se vozilo kretati ,neophodno je izraditi it inerer kretanja transportnog vozila po rejonu. Novim načinom dostave prihod bi ostao isti ,ali bi se sigurno smanjili troškovi, smanjenjem broja pređenih kilometara koji se prave u praznom hodu zbog šir ine dostavnog područja.


Ova nova organizacija dostavnog područja ima za cilj da se smanje troškovi, ukoliko je to moguće i da se poveća ekonomičnost i rentabilnost cjelokupne paketske dostave. Ovakvim načinom dostave treba postići kvalitetnije i ef ikasnije usluge na samom dostavnom području pri čemu treba istaći značaj komunikacije poštonoše sa korisnicima,zbog iznalaženja novih poslova,odnosno brzog i fleksibilnog odgovora na sve brže i brže promjene. 4.2. Rejon uže dostave Rejon uže dostave obuhvatio bi uži dio grada sa sledećim naseljima: Budžak, Rosulje, Nova Varoš, Centar, Kočićev Vijenac,Obilićevo, Starčevica i Borik.Na ovom rejonu bi se svakodnevno vršila dostava paketa,jer iz dosadašnje analize najveći broj paketa je dostavljen u t im dijelovima grada, s tim da je nemoguće predvidjeti želju kor isnika us luge.Imajući u vidu površinu koju obuhvata ovaj rejon i koji zauzima relativno veliki dio Banja Luke sa velikim brojem stanovnika i većim brojem pravnih lica treba imati u vidu da bi se iz tog dijela i javio najveći broj zainteresovanih korisnika za našu uslugu. Dostavu je nephodno obavljati u popodnevnim časovima zbog prisutnosti većeg broja korisnika u svojim domovima. 4.3. Rejon šire dostave Rejon šire dostave obuhvata mjesta:Drakulić,Petrićevac, Paprikovac, Lauš, Srpske Toplice, Ada i Česma. Ovaj rejon zbog svoje prostorne razuđenosti i i sa manjim brojem stanovnika zainteresovanih za ovu uslugu nije potrebno obilazit i svaki dan, te bih iz tog razloga predložila da se dostava obavlja svaki drugi dan i to u pr ijepodnevnim časovima zbog preglednosti terena i boljeg snalaženja dostavljača po samom terenu. 4.4. Način vršenja dostave i radno vrijeme Poštonoše reorganizovane paketske dostave obavljale bih poslove na užem i širem dostavnom području grada koje obuhvata dostavna pošta (centralizovana dostava) 78102 Banja Luka.


Dostavne rejone pokrivala bi dva dostavljača sa motornim vozilom.Poštonoše paketske dostave moraju imati vozačku dozvolu B-kategor ije i prilikom vršenja dostave moraju biti snabdjeveni odgovarajućim sredstvima za rad a to su: razni obrasci poput putnih listova, dostavne knjižice, obrazac za prijem EMS pošiljaka, te razne vage za mjerenje težine paketa i priznanice koje se daju korisniku prilikom naplate poštarine. Na užem dostavnom području dostava bi se obavljala RADNO VRIJEME od 1500 – 1900 h (časova) Na širem dostavnom području dostava bi se obavljala RADNO VRIJEME od 900-1400 h (časova) Usluge koje obavljamo su zavisne od zahtjeva kor isnika i zadovoljenja njihovih potreba a cilj nam je što više takvih zahtijeva odnosno korisnika. Zbog svega navedenog ostaje nam obaveza da se dostavi posveti ona pažnja koju ona zaslužuje svojim značajem za funkcionisanje poštanskog sistema.

Reorganizovano dostavno područje paketske dostave (Banja Luka)

Oznake na mapi označavaju slijedeće dije love grada: 1) Rejon šire dostave 2) Rejon uže dostave A1 - Drakulić A3 - Lazarevo A2 - Rakovačke bare B3 - Predgrađe A4 - Delibašino selo C3 - Borik i Obilićevo B1 - Lauš B2 - Petrićevac,Rosulje i Paprikovac C1 - Pobrđe C2 - Nova Varoš i Centar D1 - Srpske Toplice D2 - Obilićevo i Kočićev vijenac B4 - Kumsale, Mađir i Česma D3 - Starčevica C4 - Vrbanja D4 - Rebrovac


5. Završna razmatranja U svom diplomskom radu sam predstavila organizaciju ” Preduzeća Pošte Srpske” sa njenim tehnološkim procesom koji obuhvata faze procesa proizvodnje i posebnim osvrtom na poslednju fazu, a to je uručenje (dostava) pošiljaka.Pod uručenjem se podrazumijeva dostava i isporuka poštanskih pošiljaka primaocima. Dostava kao završna faza procesa proizvodnje treba da prilagodi svoje usluge svim korisnicima, kako pravnim tako i f izičkim licima. Smatra se da su troškovi organizovanja same dostave veći od prihoda dostave, a iskustva su pokazala da 50 % od ukupne poštarine za prenos pošiljaka pripada dostavi. Upravo iz ovih razloga, potrebno je da dostavi posvetimo veliku pažnju, pr i čemu treba imati u vidu da je njen osnovni cilj: kvalitetno izvršenje usluge i produženje ugovorne saradnje sa korisnikom, to jest zadržati korisnika ili pr idobiti što veći broj. Iz prethodno navedenih razloga, u svom radu sam predstavila sve bitne karakteristike dostave, sa posebnim osvrtom na dostavu paketa na kućnu adresu po pozivu primaoca. Problemi koji se javljaju u procesu dostave paketa su evidentni iz više razloga.Jedan od problema su troškovi dostave paketa ,a drugi je što građani nisu dovoljno upoznati sa ovom uslugom. Izvršila sam analizu postojećeg rada dostave paketa na kućnu adresu i dala prijedlog reorganizacije dostavnog područja Banja Luke. Uz prijedlog o reorganizaciji dostave paketa još bih dodala da uslugu dostave paketa na kućnu adresu treba nuditi kor isniku pr ilikom s lanja paketa iz pr ijemne pošte i samim tim korisnik bi imao potpunu informaciju o takvom načinu dostavljanja paketa.Jer i cilj preduzeća je: ”zadovoljan korisnik ,a povećan prihod.” Najvažnije je da i zaposleni u preduzeću prihvate ubjeđenje da je kvalitet usluge ono što zahtijeva i očekuje korisnik. Treba shvatiti da je kvalitet zapravo rad, red i obaveza da se svaka aktivnost, od ideje do realizovanja, izvršava ispravno, prvi put i svaki put.


Upravo zbog takvog finalnog zadatka u prometu poštanskih pošiljaka i

direktnom kontaktu sa korisnicima, dostava predstavlja neku vrstu “ogledala pošte”. Jer se na bazi dostave donosi dosta zaključaka u vezi značaja pošte kao organizacije, te stvaranja pozitivnog imidža pošte. Dostava ima zadatak da opsluži sve korisnike bez obzira na udaljenost ili nepr istupačnost njihovog mjesta prebivališta. Ideja vodilja svih poštanskih uprava u svijetu i vremenu, koje je ispred nas, jeste da pošta: “ STIŽE SVUGDJE I DO SVAKOGA”


LITERATURA

1. Baroš, Željko:Organizac ija i upravljanje preduzećem,Zavod distrofičara, Banja Luka 2003. 2. Baroš,Ž.,Osnovi menadžmenta, Vizija, Banja Luka,2005. 3. Babić,M.; Stavrić, B.; Organizacija preduzeća,KIZ, Centar,

Beograd 1996.

4. Kostić, Živko: Organizacija preduzeća,Savremena administracija,Beograd, 1993. 5. Kukoleča,S.; Stavrić,B.; Đukić,D.: Ekonomika i organizacija preduzeća,Privredni pregled, Beograd, 1993. 6. Kujačić, Momčilo:”Poštanski saobraćaj”, Fakultet tehničkih nauka, Novi Sad, 2004. 7. Novak, Mijo: Organizacija preduzeća, Informator, Zagreb, 1969.

8. Petković,Obrad: “Organizacija i automatizacija u poštanskom saobraćaju”, Fakultet tehničkih nauka, Novi Sad, 2004. 9. Stavrić, B.; Babić, M.:Organizacija preduzeća, KIZ, Centar,

Beograd, 2003. 10. Preduzeće za poštanski saobraćaj Republike Srpske A.D. Banja Luka :”Statut preduzeća za poštanski saobraćaj Republike Srpske A.D.”, Preduzeće za poštanski saobraćaj Republike Srpske A.D.,Banja Luka, 2002. 11. JODP za poštanski saobraćaj Republike Srpske:”Generalni plan,”JODP za poštanski saobraćaj Republike Srpske, Banja Luka, 2000.

12. Preduzeće za poštanski saobraćaj Republike Srpske A.D. Banja Luka:”Opšti uslovi za vršenje poštanskih usluga i nomenklatura poštanskih usluga”,Pošte Srpske A.D. ,Banja Luka, 2005.


13. JODP za poštanski saobraćaj RS:”Pravilnik o radu”, Srpske Pošte,Banja Luka, 2001. 14. www. poste.ba 15. www.srpskeposte.com

fakultet poslovne ekonomije banja...

Documents