Εξερεύνηση στο περιβάλλον του...
TRANSCRIPT
Βασίλειος Κωτούλας [email protected]
h=p://dipe.kar.sch.gr/grss
Αρχαιολογικό Μουσείο Καρδίτσας
Μάθηση & Εξερεύνηση στο περιβάλλον του Μουσείου
Η Δομή της εισήγησης
1Δυο λόγια για την ψυχολογία της μάθησης
2Στόχοι των Προγραμμάτων
Σπουδών
3Ερευνητική Δράση στο
Μουσείο
Δυο λόγια για την ψυχολογία της μάθησης...
… που έχουν σκοπό όχι μόνο να περιγράψουν εκπαιδευτικές πράξεις αλλά και να αναδείξουν και τι χρειάζεται να έχει ένα
Μουσείο για να απευθύνεται σε παιδιά!
1
Piaget
Τέσσερις παράγοντες χαρακτηρίζουν την πνευματική / νοητική ανάπτυξη
• Ωρίμανση (φυσική & νευρολογική ανάπτυξη) • Φυσική (άμεση αντίληψη του φυσικού κόσμου) και λογικο-‐μαθηματική εμπειρία
• Κοινωνική αλληλεπίδραση μετάδοση (εκπαίδευση, μαθαίνω από τους άλλους)
• Εξισορρόπηση (ενσωμάτωση αυτών των επιρροών ώστε να επιτευχθεί μια προσαρμοστική ισορροπία με το περιβάλλον)
Piaget
• Ο μαθητής εμπλέκεται ενεργά στη μαθησιακή διαδικασία
• Αφομοίωση των νέων εννοιών στις υπάρχουσες νοητικές δομές.
• Χρήση των ήδη διαμορφωμένων νοητικών δομών για να κατανοηθούν νέες έννοιες
Vygotsky
• Όλες οι υψηλότερου επιπέδου νοητικές λειτουργίες (λόγος, νόηση) ξεκινούν από το κοινωνικό επίπεδο.
• Η χρήση των πολιτιστικών εργαλείων μαθαίνεται / μεταδίδεται μέσω της κοινωνικής αλληλεπίδρασης – Γλώσσα – Αριθμοί – Δεξιότητες σκέψης – Δεξιότητες σχεδιασμού
• Ζώνη Επικείμενης Ανάπτυξης
Επίπεδο ανάπτυξης με βάση το δυναμικό (Τι μπορεί να κάνει το παιδί με βοήθεια) Ζώνη Επικείμενης Ανάπτυξης (τι μπορεί να κάνει το παιδί με βοήθεια και άμεσα χωρίς βοήθεια) Πραγματικό επίπεδο ανάπτυξης (Τι μπορεί να κάνει το παιδί χωρίς βοήθεια)
Ζώνη Επικείμενης Ανάπτυξης
John Dewey
• Η μάθηση στηρίζεται στην εμπειρία • Ωστόσο, κάθε εμπειρία δεν οδηγεί σε μάθηση • Μια εκπαιδευτική εμπειρία είναι
– Ευχάριστη – Προκλητική – Συνδέεται με υπάρχουσες εμπειρίες – Δημιουργεί ερωτήματα και επιθυμία για μάθηση
Μαθαίνουμε παντού, ο καθένας με το δικό του τρόπο!
Kolb & McCarthy – Μαθησιακά στυλ ΑΙΣΘΑΝΟΜΑΙ
ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ
ΚΑΝΩ ΠΑΡΑΤΗΡΩ δυναμικός ευφάνταστος
Αυτός που λύνει προβλήματα
αναλυτικός
Ένας «δυναμικός» μαθητής προτιμά …
• ... να βάζει τα χέρια του στο αντικείμενο • ... να μαθαίνει με δοκιμή και πλάνη • ... να εξερευνά • ... να συζητά με άλλους / άλλες
Ένας «ευφάνταστος» μαθητής προτιμά ...
• ... να αναζητά προσωπικό νόημα • ... να εξετάζει τα πράγματα από διάφορες απόψεις
• ... να παρατηρεί, ακούει και να συζητά τις ιδέες του
• ... να μαθαίνει για τους ανθρώπους και τον πολιτισμό
Ένας μαθητής που «λύνει προβλήματα» προτιμά... • ... να εμπλέκεται στην επίλυση προβλημάτων, αγχώνεται μάλιστα μέχρι να βρει τη λύση τους
• ... να γνωρίζει πώς λειτουργούν τα πράγματα
• ... να εξετάζει το αντικείμενο μάθησης από κάθε άποψη
• ... να δοκιμάζει θεωρίες
Ο «αναλυτικός» μαθητής προτιμά …
• ... να αναλύει ιδέες • ... να αναζητά γεγονότα • ... να γνωρίζει πώς σκέφτονται οι ειδικοί
• ... να ακούει και να σκέφτεται
Η μάθηση στο μουσείο εστιάζει σε ... «πραγματικά πράγματα»
Πραγματικά αντικείμενα Πραγματικά φαινόμενα
Πραγματικούς ανθρώπους
Δομημένη ξενάγηση
• Δομημένη ξενάγηση – Περιγραφή & Διήγηση – Εστίαση της προσοχής των παιδιών σε συγκεκριμένα σημεία / εκθέματα
– Άμεση απάντηση σε απορίες / ερωτήματα των παιδιών
– Ο/H εκπ/κός έχει την αίσθηση πως μεταφέρει την πληροφορία
– Ρυθμός ανάλογος προς το διαθέσιμο χρόνο
Ελεύθερη περιήγηση
– Ανάγνωση ενημερωτικών πινακίδων
– Σημειώσεις (ίσως) – Δεν μπορεί να ελεγχθεί η πρόσληψη της πληροφορίας τη στιγμή της περιήγησης
– Οι μαθητές με ΜΔ δεν είναι καθόλου σίγουρο πως θα καταφέρουν να διαβάσουν τα κείμενα
– Αρκετά παιδιά θα περιοριστούν σε μια οπτική επαφή
Ομαδική διερεύνηση
• Σαφείς κατευθύνσεις: Είναι από πριν γνωστό τι πρόκειται να κάνει κάθε ομάδα στο χώρο του Μουσείου, τι πληροφορίες θα συλλέξει και πόσο χρόνο έχει γι’ αυτό
• Οι μαθητές έχουν τη δυνατότητα να παρατηρήσουν, μετρήσουν, εξετάσουν, συζητήσουν πάνω στο θέμα
• Η αλληλεπίδραση μεταξύ των μελών της ομάδας οδηγεί σε μάθηση
Michael Spock (2000): «Καθοριστικές μαθησιακές εμπειρίες»
• Μαθησιακές εμπειρίες ζωντανές, σχετικές, με διάρκεια, που μένουν αναλλοίωτες στο χρόνο – Ταίριασμα των εμπειριών με το προσωπικό ενδιαφέρον – Ο μαθητής μπορεί να ελέγχει το περιεχόμενο και το ρυθμό
– Σχετική ανεξαρτησία από την απόλυτη καθοδήγηση – Ποικιλία δραστηριοτήτων και περιεχομένου
Ισχυρά & αδύνατα σημεία της μάθησης στο μουσείο
Ισχυρά σημεία • Κίνητρα • Ποικιλία εμπειριών • Συγκεκριμένο εναντίον
αφηρημένου • Κοινωνική εμπειρία • Χώρος
Αδύνατα σημεία • Μεγάλη ποικιλία από
προηγούμενες γνώσεις, και δεξιότητες
• Απουσία άμεσης διαμεσολάβησης του εκπαιδευτικού
• Χρόνος – μικρότερη διάρκεια σε σχέση με του σχολείου.
Τομή τριών περιοχών: Το μοντέλο των Falk & Dierking (1992) για τη μάθηση στο μουσείο
Φυσικό πλαίσιο
Προσωπικό πλαίσιο Κοινωνικό πλαίσιο
Η εμπειρία του μουσείου
Τι είναι και τι δεν είναι η επίσκεψη στο Μουσείο
• Είναι παιχνίδι • Έχει ενδιαφέρον • Είναι σημείο επαφής με την
ιστορία και τον πολιτισμό • Είναι δράση κοινωνικής
αλληλεπίδρασης • Είναι συνεργασία • Είναι παρατήρηση με
μαθησιακό σκοπό • Είναι επαφή με αυθεντικά
αντικείμενα
• Δεν είναι μια τυπική υποχρέωση δράσης στην κοινότητα
• Δεν είναι ένα γρήγορο πέρασμα από τα εκθέματα
• Δεν είναι άσχετες κουβέντες μπροστά στα εκθέματα
• Δεν είναι πράξη ανατροπής των συνθηκών που επικρατούν στο χώρο
2 Στόχοι των
Προγραμμάτων Σπουδών
Κατανόηση βασικών εννοιών, διαδικασιών και γεγονότων
– Οι µαθητές µαθαίνουν: • να αναγνωρίζουν τα σηµαντικά χαρακτηριστικά εννοιών και
διαδικασιών, • να συνδέουν µιαν έννοια – ιδέα µε άλλες συναφείς, µέσα από
τη σύγκριση και τον εντοπισµό οµοιοτήτων και διαφορών, • να µπορούν να δώσουν παραδείγµατα που να αναφέρονται
σε συγκεκριµένες έννοιες, • να µπορούν να κατανοούν και να περιγράφουν γεγονότα, • να µπορούν να κατανοούν και να αξιοποιούν διαδικασίες,
• να επιλύουν προβλήµατα.
Μύηση σε ερευνητικές διαδικασίες και διεργασίες
– Οι µαθητές µαθαίνουν: • να διατυπώνουν ερωτήµατα, • να προσδιορίζουν προβλήµατα, • να σχεδιάζουν και να µεθοδεύουν διερευνήσεις, • να αναζητούν απαντήσεις στα προβλήµατα που
έχουν τεθεί, • να αναζητούν και να αξιοποιούν ερευνητικά
εργαλεία, • να αναλύουν και να συνθέτουν δεδοµένα.
Επικοινωνία και συνεργασία
– Οι µαθητές µαθαίνουν: • να επικοινωνούν και να µοιράζονται ιδέες,
σκέψεις και συναισθήµατα, • να επικοινωνούν προκειµένου να διερευνούν
ατοµικά επιχειρήµατα και ισχυρισµούς ή να διασαφηνίζουν ιδέες και απόψεις,
• να συνεργάζονται προκειµένου να αναπτύσσουν συλλογικά επιχειρήµατα, να κατανοούν έννοιες, ιδέες ή διαδικασίες, να τεκµηριώνουν θέσεις, να επιλύουν προβλήµατα κλπ,
• να συνεργάζονται προκειµένου να παράγουν έργα.
Σύνδεση µε τις τοπικές κοινότητες: Παραγωγή και δηµιουργία – έξοδος στην κοινότητα
– Οι µαθητές µαθαίνουν: • να συνδέουν µε τις κοινότητες, την
τεχνολογία, το περιβάλλον, τον πολιτισµό • ολοκληρώνοντας τις ερευνητικές τους
προσπάθειες, να καταλήγουν σε συµπεράσµατα και προτάσεις,
• να παράγουν έργα (ερευνητικά, καλλιτεχνικά, κατασκευαστικά κλπ)
• να δηµοσιοποιούν τις παραγωγές τους στην κοινότητα και να δέχονται την κριτική της.
3 Ερευνητική δράση στο
Μουσείο
Αναφορά σε πρακτικές
Αυθεντικός χώρος Αυθεντικά εκθέματα Οργανωμένη παρουσίαση
Έρευνα σε χώρο με τα χαρακτηριστικά του Μουσείου...
Όλα ξεκινούν από ένα σενάριο...
• ... μια διήγηση, • ... μια ιστορία, • ... ένα μάθημα, • ... ένα πλαίσιο που είναι κατανοητό στο παιδί και που θα δώσει το απαιτούμενο κίνητρο για την εμπλοκή του.
Η αναζήτηση είναι ομαδική δουλειά
• Το έργο πρέπει να στηρίζεται στη συνεργασία • Η διερεύνηση (: αναζήτηση, παρατήρηση, συνδυασμός στοιχείων) στα εκθέματα πρέπει να είναι καθοδηγούμενη. – Καταμερισμός παρατήρησης – Φύλλο εργασίας αυστηρά εστιασμένο σε συγκεκριμένα σημεία
– Σαφείς οδηγίες • Προγραμματίστε η ερευνητική εργασία να ολοκληρωθεί στο χώρο του Μουσείου και όχι στο σχολείο.
Προτείνεται...
• Πρόβλεψη για την επίσκεψη παιδιών στην οργάνωση των εκθεμάτων -‐ χώρος για την ανάπτυξη μαθησιακών δραστηριοτήτων
• Συνεργασία μεταξύ εκπαιδευτικών – προσωπικού του Μουσείου – Ενημέρωση των εκπαιδευτικών για το τι προσφέρεται στην αρχή κάθε σχολικής χρονιάς
– Συμμετοχή των εκπαιδευτικών στην κατάρτιση εκπαιδευτικών προγραμμάτων
