eyÜp kÜltÜr ve mÜdÜrlÜgÜ -...

EYÜPSULTAN SEMPOZYUMU VIII

TARİHİ, KÜLTÜRÜ VE SANATIYLA ••

EYUPSULTAN SEMPOZYUMU

VIII . -

TEBLIGLER

Türki~ Diyımit vakfi bl~m Arlitlrmaları Merkezi

KUtUphanesi

EYÜP BELEDİYESİ KÜLTÜR VE TURİZM MÜDÜRLÜGÜ TEL: (0.212) 563 16 65 - 616 00 98

FAX: (0.212) 616 00 78 www.eyup.bel.tr

e.mail: [email protected]

3

B Y n P S U L T A N

2

SEMPOZYUMU V I I I

EYÜP BELEDİYESİ KÜLTÜR YAYINLARI

26

GENEL YÖNETİM

AHMET MALATYALI

YAYIN SORUMLUSU

İRFAN ÇALIŞAN

KAP AK VE SAYFA TASARIMI

İLGi TANITIM 0212 544 82 70

FİLM

EKOL 0212 356 60 70

B AS KI

ELİT OFSET İkitelli Organize Bölgesi Es-Kop Sanayi Sitesi

Al Blok No:l3-16 Tel: 0212 549 88 60

BASILDIGI YER

İSTANBUL

BASKI TARİHİ

ARALIK 2004 ISBN 975-93844-8-5

Eyüpsultan Sempozyumu kitabında kullanılan,

tebliğ sahibine ait olanlar dışındaki görsel malzemeler

Eyüp Belediyesi Kültür ve Turizm Müdürlüğü arşivine aittir. Kitaptaki

tüm yazıların ve görsel malzemelerin yayın hakkı Eyüp Belediyesi'ne

aittir. Bir başka yerde izinsiz olarak yaymZanamaz ve kullanılamaz.

E Y Ü P S U L T A N S E M P O Z Y U M U V I I I

84

EYÜP CEZER‹ KASIM PAfiA CAM‹‹NDEK‹ KABE TASV‹RL‹

Ç‹N‹ PANO BA⁄LAMINDAKABE TASV‹RLER‹

Dr. Zübeyde Cihan ÖZSAYINER

‹stanbul Süleymaniye’de do¤du. ‹stanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk ‹slam Sanat› Tarihi Bölümü’nden mezunoldu. Ayn› bölümde yüksek lisans ve doktora yapt›. 1983 y›l›ndan beri Vak›flar Genel

Müdürlü¤ü’ne ba¤l› Türk Vak›f Hat Sanatlar› Müzesi Müdürü olarak görev yapmaktad›r.Bir çok milli ve uluslararas› kongrelere kat›lm›flt›r. Antik Dekor, Art Dekor, ‹lgi, Antika,

Sanat Tarihi Araflt›rmalar›, Vak›flar Kültür ve Sanat Dergilerinde makaleleriyay›nlanm›flt›r. “Türk Vak›f Hat Sanatlar› Müsesi’nde Bulunan Bezemeli Kur’an-›

Kerimler” isimli kitab› bulunmaktad›r. (1999)

Kutsal kentlerle ilgili eserlerin yaz›l›presimlendirilmesi, ilk kez Kanuni Sultan Sü-leyman döneminde yap›lmaya bafllanm›flt›r.Kutsal kent tasvirleri, Hac töre ve yöntemle-rini, Mekke ve Medine flehirlerinin özellikle-rini anlatan, mesnevi tarz›nda, manzum,mensur yaz›lm›fl eserlerde veya Hac veka-letnamesi olarak düzenlenmifl, rulo fleklindeeserlerde yer almaktad›r.

Kutsal kent tasvirleri, ‹slam dini tasvir-cili¤inin önemli bir yönünü

oluflturmaktad›r. Osmanl› tasvircili¤ineözgü olan bu tür çal›flmalarda, özellikleMekke ve Medine kentleri ve bunlar›n civa-r›ndaki kutsal yöreler,insan figürüne yervermeden tasvir edilirler. Tasvirlerin üzeri-ne, genellikle tasvir edilenlerin isimleri deyaz›lm›flt›r.

Kutsal kent tasvirleri, tasvir ettikleri fle-hirleri ve çevrelerini topografyalar› ile bel-gelemekle birlikte, ‘’ hac rehberi ‘’ olma özel-li¤ini de tafl›rlar

Böyle bir tasvir türünün öncülü¤ünü,Kanuni Sultan Süleyman döneminin musav-viri ve ayn› zamanda bir ilim adam› olanMatrakç› Nasuh ‘ un yapt›¤› söylenebilir.Onun yaz›p, resimledi¤i ‘’ Mecmu- i Mena-zil ‘’ (‹.Ü.K.T.5964) adl› eserde, kutsal kentve yörelerin tasvirleri yer almaktad›r.

Muhyi Lari’nin, 1540 tarihli Futuh-elHarameyn isimli Farsça eserinde ( TSM.No:R.917 ), 1540- 45 tarihli, fierh-i fieceret el-‹man ve ‹hya el- Hacc kurret al- uyun (TSM:No: A.3547 ) isimli eserde, 17.yüzy›l›nbafllar›na tarihlenen, Muhammed el Yemeni’nin Fezail-i Mekke ve Medine isimli Türkçeeserinde ( TSM.EH.1424 ), Muhammed binMesut bin Muhammed Said Pafla an Nakfla-bendi el Muradi’nin 19.yüzy›l bafl›na tarihle-nen Nebzet el Menasik isimli Arapça veTürkçe eserde ( TSM.No: H.116 ), 19. yüzy›lbafl›na tarihlenen Mecmua-› Sure ve Ed’iyeisimli eserde ( TSM.MR.275 ) kutsal kent ve

yörelerin tasvirleri görülmekte-dir.(1)

Ayn› tasvirlere, ‘’ DelailHayrat ‘’ yazmalar›nda ve ‘’Hac Vekaletnamesi ‘’ denileneserlerde de rastlanmaktad›r.

Saray koleksiyonunda bu-lunan, Ahmet bin Abdullah ta-raf›ndan yaz›lan, en erken tarih-li (H.1120/ M.1708) ‘’ DelailHayrat ‘’ ta (TSM. NO: 1018) veKanuni Sultan Süleyman’›n o¤-lu fiehzade Mehmet ad›naM.1544- 45 tarihinde düzenle-nen, Katip Muhammed EbuFadl Sincari taraf›ndan yaz›lanHac Vekaletnamesi’nde de kut-sal kent tasvirleri yer almaktad›r.(2)

Bu çal›flmada, ‹stanbul Eyüp CezeriKas›m Pafla Camisinde bulunan Kabe tas-virli çini pano ba¤lam›nda, Kabe tasvirli ,minyatür, ya¤l›boya, ahflap kat›a ve gravürtekni¤inde yap›lm›fl eserler üzerinde duru-lacakt›r.

Cezeri Kas›m Pafla , di¤er bir ad› ileAkarçeflme Camisi, Eyüp semtinde Niflanc›Mahallesinde, Zalmahmut Pafla caddesi ileAkarçeflme soka¤› köflesindedir.

Banisi niflanc›l›k, defterdarl›k ve vezirlikgörevlerinde bulunmufl, Cezerilakab› ile tan›nan Kas›m Pafla’d›r. Hüseyin Ayvansaray›, Ha-dikatü’l Cevami isimli eserindecaminin tarihini H.921/ M.1515olarak vermifltir. Cümle kap›-s›ndaki tamir kitabesi, H.1238/M.1822- 23 tarihlidir.

Cezeri Kas›m Pafla Camisi,bir avlu içinde infla edilmifl, ka-re planl› bir yap›d›r. Geçifli pan-dantiflerle sa¤lanm›fl, tek kubbeile örtülü harimin arkas›nda,dört sütuna dayanan kemerlere


85

Resim 1; Eyüp Cezeri Kas›mPafla Camisi / Kabe tasvirlipano

Resim 2; E.565, H.1297/M.1879, Hüsnü

(1) Zeren Tan›nd›, ‘’ ‹slamResminde Kutsal Kent veYöre Tasvirleri ‘’, Journal ofTurkish Stuies 7, Orhan fia-ik Gökyay Arma¤an›, C: II,1983, s: 407- 411.

(2) Zeren Tan›nd›, ‘’ ResimliBir Hac Vekaletnamesi ‘’,Sanat Dünyam›z, Y›l: 9, Sa-y›: 28, ‹stanbul 1983, s: 25.

fiule Aksoy, Rachel Milste-in, ‘’ A Collection of Thirte-enth- Century IllustratedHajj Certificates ‘’, M. U¤urDerman Arma¤an›, ‹stanbul2000, s: 130.

oturtulmufl, üç kubbeli, üç bölümden oluflanson cemaat yeri yer almaktad›r. Duvarlardakesme tafl ve tu¤la kullan›lm›flt›r. Cümle ka-p›s›, son cemaat yerinin en sa¤daki bölümükarfl›s›ndad›r. Tafl minarenin flerefe ç›kmas›üzerinde, istiridye kabu¤u süsleme bulun-maktad›r.(3)

Caminin içinde, mihrab›n sa¤›nda yeralan pencere üzerinde, Kabe Tasvirli bir çinipano yer almakta iken, ne yaz›k ki,24.08.2003 tarihinde çal›nm›flt›r.*

Pano, üzerindeki kitabesine göre ( Sa-hib’el hayrat ve’l hasenat ‹znikli Osmanibn-i Mehmet ), ‹znikli Mehmet o¤lu Os-man taraf›ndan, H. 1138 Recep ( M. 1726Mart ) tarihinde vakfedilmifltir.

Kabe tasviri, 25,5X 25,5 cm ebad›ndaolan, toplam 6 adet çini karo üzerinde, 51X76,50 cm ebad›ndaki alanda yer almaktad›r.Kalite ve özellikleri ile, ‹znik çini kalitesindeiflçili¤e sahip, Tekfur Saray› çinisi(4) olarakimal edilen, soluk yeflil, firuze mavi, lacivert,sar› , siyah, k›rm›z› rengin kullan›ld›¤› Kabetasvirli pano , çok realist ve detayl› olarak ifl-lenmifltir. Kabe tasvirli panoda, çevredekibinalar›n gösterilmifl olmas›, belirli bir pers-pektifin bulunuflu, bu tasvirin önceki örnek-lere nispetle, daha ileri bir resim anlay›fl›ylameydana getirildi¤ini ortaya koyar.

Kabe ve etraf›nda bulunan kubbeli ve

yedi minareli revak, Mekke flehrini semboli-ze eden çeflitli binalar, çad›rlar, yeni pers-pektif anlay›fl› ile bir minyatür gibi ifllenmifl-tir.

Kabenin etraf›nda, Maliki, Hanefi,Hambeli ve fiafi Makamlar›, zemzem ku-yusu, Maliki makam›n›n sa¤›nda Kürsi bu-lunmaktad›r. Revakl› avlunun güneyindeBab-› Selam yer almaktad›r. Bu bölümün al-t›nda solda Safa, sa¤da Merve bulunmakta-d›r.

Kabenin solunda yer alan Mescid-i ‹bra-him’in üst k›sm›nda Cebel-i Mina, Cebel-iNur, Cebel-i Tur, Cebel-i Sabr, Cebel-iRahmet görülmektedir. Mina da¤›n›n sa¤›n-da Mina Pazar-› Ömer isimli yap› yer al-maktad›r. Bunun daha üstünde, çad›rlar,mezar yap›lar›, revakl› binalar ile konutlargörülmektedir.

Kabe tasvirinin etraf›n›, 51X 76,5 cm eba-d›ndaki firuze mavi renkli ince bir cetvel çe-virmektedir.

Cetvelin etraf›nda , birbirine ince dallarve yapraklar ile ba¤lanan k›rm›z›, firuzemavi, beyaz renkli, hatayi, penç ve bunlar›naralar›nda dolanan k›rm›z› renkli çin bulutumotifinden oluflan 87X 94,5 cm ebad›ndakibordür bulunmaktad›r.

Bu panonun, 33,5 cm yüksekli¤indekiüst k›sm›nda, lacivert zemin üzerine, k›vr›kdallar ile biribirine ba¤lanan firuze rengi ha-tayi, yaprakç›klar ve k›rm›z› renkli rumiler-den oluflan bir al›nl›k görülmektedir. Bual›nl›¤›n üzerinde bulunan, k›rm›z› kontur-lu beyaz zeminli kartufllar›n içinde, siyah ile,sa¤da “ Lailahe ‹llallah” solda ise “Muham-meden Resulallah “ ibaresi yani, “ Kelime-iTevhit “ yer almaktad›r.

Türk Vak›f Hat Sanatlar› Müzesi Mü-dürlü¤ünde toplam olarak 8 adet Kabe tas-virli eser bulunmaktad›r.

Envanter numaras›. 565 olan, 175X 109cm ebad›ndaki, H.1297/1879 tarihinde Ha-


86

(3) Semavi Eyice, “ Cezeri Ka-s›m Pafla Camii”, TürkiyeDiyanet Vakf› ‹slam Ansik-lopedisi, C:7, ‹stanbul 1993,s:507- 508.

Gönül Cantay, Cezeri Kas›mPafla Külliyesi, Tarihi Kültü-rü ve Sanat›yla V. Eyüp Sul-tan Sempozyumu Tebli¤ler11-13 May›s 2001, ‹stanbul2002, s: 119-120

(4) “Tekfur Saray› Çinilerininhamuru, pembeye çalan sar›renkli olup, kar›fl›m›nda kur-flun vard›r. S›rlar›, gri, gri-yeflil renkli, çok ince, mat vebenekli ve kurflun miktar› ‹z-nik’ e göre daha fazlad›r. Öl-çüler yaklafl›k 25X25 cm. dir.Piflme derecesi yaklafl›k 850-900 derece aras›nda olmal›-d›r. S›r alt›nda, kahverengiyekaçan soluk k›rm›z›, kobaltmavisi, ,lacivert firuze, yeflil,sar›, kontür çizgilerine siyahrenk kullan›lm›flt›r. Kullan›-lan motifler, ‹znik motiflerive bunlar›n çeflitlemeleridir.

Zeki Sönmez, “ Türk Çinicili-¤inde Tekfur Saray› ‹malat›Çiniler “, Antika Dergisi, Sa-y›: 27, ‹stanbul Haziran 1987,s. 29- 32.

Zeki Sönmez, Osmanl› daÇini ve Seramik Öyküsü, ‹s-tanbul tarihsiz, s: 215

Resim 3; E.1429, H.1323,Hac› Muhammed Firaki

*Z.Cihan Özsay›ner’in tebli¤ivas›tas› ile gündeme tafl›d›¤›-m›z bu "elîm" hadise inflaal-lah son olur. Birer birer yokolan "k›ymetlerimiz" art›kyok edilmez. ‹stanbul Müftü-lü¤ünün, ‹ stanbuldaki Tümtarihi Kültürel eserleri Müze-de toplama giriflimini flimdi-lik müjdelemekle yetine-lim.(yay notu)

san R›za taraf›ndan yaz›lan Kaside-i Bürde-nin ( Hz. Muhammed ‘e Muhammed bin Sa-id bin Hammad bin Abdullah’il Busiri tara-f›ndan yaz›lan övgü ) sa¤›nda Kabe tasviriyer almaktad›r.

Eser, 1968 y›l›nda Y›ld›z Hamidiye Ca-misinden getirilmifltir. Sülüs- nesih yaz› ileyaz›lm›flt›r.

Kaside-i Bürde’ nin tezhipleri, Hüsnüisimli bir sanatç› taraf›ndan yap›lm›flt›r.As›l ad›, Hüseyin ül Hüsnü olan sanatç›,Hezargrad›’zade Esseyyid Ahmet AtaullahEfendinin ö¤rencisidir.(5) Tasvirlerin de, ay-n› sanatç› taraf›ndan yap›ld›¤› tahmin edil-mektedir.

Kabe tasvirinin etraf›nda, yeflil renkligeometrik bir geçme motifinin bulundu¤ubir çerçeve yer almaktad›r. Bunu hemen ya-n›nda, alt›n zemin üzerine, çiçek ve dal mo-tiflerinden oluflan bitkisel bezemeli bir çer-çeve daha vard›r. Zemine, i¤ne ile üç benekizleri yap›lm›flt›r.(6)

2. Envanter numaras› 1429 olan , 67X41,5cm ebatlar›ndaki eserde , Hac› Mu-hammed Firaki taraf›ndan, fi RebiulahirH.1323 tarihinde yap›lm›fl, Kabe tasviri yeralmaktad›r.

Kabe tasvirinin sa¤ ve sol k›s›mlar› sü-tunlarla s›n›rland›r›lm›flt›r. Sütunlar›n üs-tünde; Allah, Muhammed, Ebubekir, Ömerlafzlar› yer almaktad›r. Sütunlar›n alt›nda,sa¤da Osman, solda sanatç›n›n imzas› ve ta-rih yer almaktad›r.

Ebubekir, Allah, Muhammed ve Ömerlafzlar›n›n aras›ndaki kartufllar›n içinde, ta-lik hat ile, iki sat›r halinde yaz›lm›fl, Mekkeve Medine’yi metheden Osmanl›ca beyitleryer almaktad›r.

3. Envanter numaras› 1726 olan, 80 X44,5 cm. ebad›ndaki eserde, sa¤da Kabe tas-viri bulunmaktad›r.

Kabe, revaklarla çevrili avlunun ortas›n-da yer almaktad›r. Daha önde solda, dört ayr›

mezhebe ait olan makamlar yerlefltirilmifltir.

4. Envanter numaras› 1698 olan, 116X130 cm. ebad›ndaki, ya¤l›boya Kabe resmi,H.1317 tarihli olup, Mekteb-i Harbiye-i fia-hane Resim dersi muavini, Kol a¤as› Ali R›-za bendeleri taraf›ndan yap›lm›flt›r.

Minyatürlerde görülen revaklar ve mi-narelerdeki farkl›l›klar dikkat çekmektedir.Minareler, klasik formdan uzaklaflm›flt›r.Revak kemerlerinde kullan›lan tu¤lalar, bubölüme hareketlilik kazand›rm›flt›r.

Revaklar›n arkas›nda dini mimari veyükseltilmifl sivil mimari örnekleri görül-mektedir.

5. Envanter numaras› 1728 olan, 73,5 X53 cm. ebad›ndaki ahflap kat›a Kabe tasviri.

Hurma a¤ac›ndan elde edilen tahta ileyap›lm›fl olmas› muhtemeldir. Tasvir yeflil


87

(5) A. Süheyl Ünver,Hezargradl› Zade AhmedAtaullah Hayat› ve Eserleri,‹stanbul 1955, s: 22

(6) Zübeyde Cihan Öz-say›ner, ‘’ Hasan R›za’n›nKaside-i Bürdesi ‘’, AntikDekor Dergisi, Say›: 8, ‹s-tanbul Ekim Kas›m 1990, s:114- 116.

Resim 4; E. 1726, tarihi vesanatç›s› bilinmiyor

Resim 5; E.1698, H.1317,Kola¤as› Ali R›za

renkli çuha üzerine ahflap formlar›n yap›flt›-r›lmas› ile meydana getirilmifltir.

Levhan›n sa¤›nda: “ Lailahe illallahülmelikul Hakk’ul mübiyn , solda: Muham-meden Resullallah sadikul va’dül emin “yaz›l›d›r. Anlam›: “ Gerçe¤in maliki olanAllah’tan baflka ilah yoktur. Do¤ru konu-flan ve emin olan Muhammed O’ nun Re-suludur.”

Sol alt köflede H. 1324 tarihi okunur. Solaltta, Hicaz demir yolunun kilometre ola-rak uzunlu¤u verilmifltir.

Haritada, en altta Taif, üstte Mekke-iMükerreme, daha üstte, Medine-i Münev-vere iflaretlenmifltir.

Levhan›n sol ve sa¤›nda, iki köflede ka-

t›a olarak yap›lm›fl, rumi ve k›vr›k dallar›nhakim oldu¤u, süsleme yer almaktad›r. Ha-ritan›n alt›nda, Salih olarak kat›a sanatç›s›-n›n ismi verilmektedir.

6. Envanter numaras› 1727 olan, 96X52,5 cm. ebad›ndaki Kabe Gravürünün tari-hi ve sanatç›s›n›n ismi bilinmemektedir

Üstte, çivit mavisi zemin üzerine, alt›nyald›z mürekkep kullan›larak, sülüs hat ile:Kabetullahu Ulya: Büyük Allah›n Evi) ya-z›l›d›r. Gravürün d›fl›ndaki alan da, çivitmavisi rengine boyanm›flt›r.

Gravür renklidir. Baz› k›s›mlar›n belir-ginlefltirilmesi için, yald›z boya da kullan›l-m›flt›r.

Kabenin etraf›nda, kandillerle bezelisütunlar bulunmaktad›r.

Revaklar›n etraf›nda yine düz daml›evler yer almaktad›r. Evlerin bitimindeda¤lar bafllamaktad›r.

7. Envanter numaras› 2131 olan KabeGravürü, 91,2 X 49 cm. ebatlar›ndad›r. Ta-rihi ve sanatç›n›n ad› belli de¤ildir. Gravürrenksizdir.

En üstte: sülüs hat ile Kabetullahu Ulyayaz›s› okunmaktad›r.

Burada, di¤er tasvirlerden farkl› ola-rak, insan figürleri ile hac zaman› tasviredlmifltir.

Di¤er tasvirlerde oldu¤u gibi, revakl›avlu ortas›nda Kabe yer almaktad›r. Kabetasvirinde, önemli yap› elemanlar› numara-land›r›lm›fl, ancak numaralar›n aç›klamala-r› verilmemifltir.

Kabenin etraf›nda yine kandiller as›l-m›fl sütun dizileri bulunmaktad›r. Revakl›avlunun bitiminde, yine düz daml› evleryerlefltirilmifltir. Bu bölümün etraf›, da¤larile çevrilmifltir.

8. Envanter numaras› 2205 olan, 91,5X 56cm. ebad›ndaki renkli Kabe (Mekke-i Mü-kerreme) gravürü, H.1286. tarihlidir. Hac›


88

Resim 6; E. 1728, H.1314,Salih

Resim 7; E.1727, tarihi vesanatç›s› bilinmiyor

Ömer Efendi Camisinden ge-tirilmifltir.

Gravürün üzerinde Os-manl›ca rakamlar yerlefltiril-mifltir. Gravürün alt›ndakion ayr›, beflgen alanlar için-de rakamlar ve bunlar›n Os-manl›ca karfl›l›klar› verilmifl-tir.

Bu aç›klamalar›n tam or-tas›nda Kabetül Ulya yaz›l›-d›r. Yaz›n›n çevresini Osmanl› Armalar›n-da görmeye al›flt›¤›m›z motifler çevrele-mektedir. Tarih en solda köflededir. (1286)

Sanatç› ad›: Resmehu Mahmud olarakverilmifltir.

Ortada Kabe yer almaktad›r.

Kabenin siyah örtüsü üzerinde yaz› ku-fla¤› yer almaktad›r. Ayr›ca, üstten Allahyaz›l› bir örtü as›l› durmaktad›r.

Revakl› avlu düzeni, avlunun etraf›ndayedi adet, 2 flerefeli minare ayn› flekilderesmedilmifltir.

Revakl› avlunun etraf›nda, düz daml›evler yer almaktad›r. Da¤lar›n isimleri os-manl›ca rakamlar ile belirtilmifltir. Di¤eryap› ve flehir isimleri de rakamlar ile iflaret-lenmifltir.

Görülüyor ki Kabe tasvirleri, yap›ld›k-lar› devrin özelli¤ini yans›tan, rehber özel-li¤i tafl›yan, ö¤retici belgelerdir. Bu gün, bubelgelerdeki görüntülerin bulunmamas›, nederece önemli olduklar›n› ortayakoymaktad›r. Minyatürlerde, pers-pektif denemelerinin yap›ld›¤› gö-rülmektedir. Minyatürlerle baflla-yan manzara gelene¤i, ya¤l›boyatablolara ve duvar resimlerine kay-maktad›r. Art›k, üçüncü boyut de-nemesi yap›lm›fl, ›fl›k-gölge ve renkde¤erleri aray›fl›na geçilmifltir.Bundan dolay›, XVIII. ve XIX. yüz-y›l minyatürlerindeki geliflmeler,

Türk Resminde bir geçifl döneminin belirti-lerini tafl›maktad›rlar.

Ya¤l›boya resimler, özellikle Mekke’ninOsmanl› dönemindeki durumunu vermesiaç›s›ndan önemli birer belge olma özelli¤i-ne sahiptirler. Hac zaman›nda, ziyaret edil-mesi gerekli yerleri göstermesi aç›s›ndanda birer Hac Rehberi gibidirler.

Kabe tasvirleri, bir çok de¤iflik malze-me üzerinde sevilerek kullan›lm›flt›r.

Kuran-› Kerim’ de(7), Hilye Albümü’nde(8),en çok Delail el Hayrat’ larda(9), hatlevhalar›nda(10), Hilye’lerde(11) , Günefl saati(12) ve K›blenüma’ larda(13), dini mimaridekiçini(14) ve kalemifllerinde(15), Hal› sanat›n-da(16) Kabe tasvirlerinin kullan›ld›¤›n› gör-mekteyiz.

Kabe tasvirleri üzerindeki bu çal›flmamesnas›nda, ulaflamad›¤›m baflka kaynakla-r›n varl›¤› mutlaka bulunacakt›r. Bu konu-daki katk›lar›n›z› bekler, tüm tasvirlerin ge-lecek nesilere ulaflt›r›lmas›n› dilerim.


89

(7) Arslan Terzio¤lu, ‘’ Ah-met Vesim Pafla’’, AntikDekor Dergisi , Say›: 3, ‹s-tanbul 1989, s: 95.

Zübeyde Cihan Özsay›ner, ‘’Mevlevi Hattatlar ‘’, AntikDekor Dergisi, Say›: 23, ‹s-tanbul 1994, s:44.

(8)Y›ld›z Demiriz, ‘’ SadberkHan›m MüzesindekiRokoko Süslemeli YazmaEserler Hakk›nda ‘’, PalmetIII Sadberk Han›m MüzesiY›ll›¤› , ‹stanbul 2000, s: 55.

(9) Louvre/ CalligraphiesOttomanes Collection duMusee Sak›p Sabanc›, ‹s-tanbul 2000, s: 93.

(10) Antik A.fi. 148.Müzayede, Türk ‹slam Eser-leri, 15 Kas›m Pazar 1992,saat:14.00, ‹stanbul 1992, s:nosuz.

(11)Maçka Mezat, Bir YazGecesi Müzayedesi( 10Haziran 2002”saat:21.00Ç›ra¤an Saray›, MaçkaMezat Antikac›l›kMüzayede Katalo¤u, ‹stan-bul 2002, S: 81 .

(12) Kemal Özdemir, Os-manl›dan Günümüze Saat-ler, ‹stanbul 1993, s: 61-62.

(13)‹n Pursuit of ExcellenceThe Museum of Turkishand Islamic Arts, ‹stanbul1993, s: 89, resim: 39.

(14) Ülkü Ü Bates,‘’Evulotion of Tile Revet-ments in Ottoman Cairo/Osmanl› Kahiresi’ndekiYap›lar›n D›fl Yüzeylerin-deki Çini Kaplamalar›nGeliflimi ‘’, F›rst Inter-nat›onal Congress on Tur-kish Tiles and Ceramics,Communications Program-me, 6-11.VII.1986 Kütahya (Birinci Milletleraras› TürkÇini ve Seramik KongresiBildirilerin Türkçe Özeti ,‹stanbul 1989, s: 43, resim:19.

(15) Rüçhan Ar›k, Bat›l›lafl-ma Dönemi Anadolu Tas-vir Sanat›, Ankara 1976, s:33.

(16) Ayflen Aldo¤an, ‘’ KabeTasvirli Osmanl› Seccadeleri‘’, Antik Dekor Dergisi,Say›:42, ‹stanbul 1997, s: 164.

Resim 8; E.2131, tarihi vesanatç›s› bilinmiyor

Resim 9; E.2205, H.1286,Mahmud.

eyÜp kÜltÜr ve mÜdÜrlÜgÜ -...

Documents