een organisatie van KWB Ganshoren ter gelegenheid

van hun 70-jarig bestaan m.m.v. GC De Zeyp en

het Vlaams Fonds der Letteren

1914-1918

EXPO

De Grooten Oorlog 14-18

in beeld

TER HERDENKING VAN

De Gruuten Ourlog

De Grote Oorlog

van zaterdag 14 november 2015tot zondag 17 januari 2016

LOCATIE: GEMEENSCHAPSCENTRUM DE ZEYP

VAN OVERBEKELAAN 164 / ZEYPSTRAAT 47

1083 GANSHOREN

een organisatie van KWB Ganshoren

ter gelegenheid van hun 70-jarig bestaan

een samenstelling van Mars Moriau

DE GROTE OORLOG in BEELD

Deze tentoonstelling is opgebouwd met illustraties die als documenten bijgevoegd waren bij de unieke collectie van oorlogskranten die de krant De Standaard uitgaf naar aanleiding van honderd jaar ‘Grote oorlog’.

Elk nummer van ‘De Oorlogskranten’ bevat een selectie dagbladen met de belangrijke gebeurtenissen van de Grote Oorlog . Deze verzameling is omkaderd met nieuwe artikels van de specialisten van vandaag, om de achtergrond en gevolgen van deze dramatische gebeurtenissen beter te begrijpen. Bij elke oorlogskrant is ook een ‘poster’ gevoegd die een synthese-beeld geeft van het in die uitgave besproken aspect van het oorlogsgebeuren. Samen geven zij een uniek beeld en overzicht van de grote oorlog en hoe die de twintigste eeuw vorm gaf.

Het zijn de posters die als bijlage bij de eerste jaargang van de oorlogskranten werden uitgegeven die in deze tentoonstelling te zien zijn. Elke poster is in deze tentoonstelling voorzien van commentaar, vergezeld van een beeld van de cover-pagina van elke oorlogskrant van die eerste jaargang. Op die cover zijn de thema’s aangegeven die in het betreffende nummer van de oorlogskrant zijn besproken. In de chronologie van de uitgaven kan het verloop van de eerste wereldoorlog worden gevolgd aan de hand van een aantal sleutelmomenten of bijzondere gebeurtenissen.

Wij hopen dat de tentoonstelling op deze wijze een inzicht geeft van de impact van deze gruwelijke gebeurtenis op de wereld, Europa, België, Vlaanderen en de getroffen steden en dorpen.

Document bij oorlogskrant 1

Aan het Belgische volk

De affiche werd verspreid in de Belgische dorpen nabij de Duitse grens, op de dag van de Duitse inval, 4 augustus 1914. De bevelhebber van de Duitse troepen, generaal von Emmich, waarschuwt de burgers dat zij de soldaten niets in de weg mogen leggen. Het Duitse leger heeft im-mers geen slechte bedoelingen ten opzichte van België: het is slechts op weg naar Frankrijk, de echte vijand.Let op het gebrekkig Nederlands waarin de oorspronkelijke tekst is vertaald.

Document bij oorlogskrant 2

Het geheim van Luik

Deze lugubere affiche stelt ‘het geheim van Luik’ voor: de bom (kaliber 42cm) die de Luikse forten op de knieën kreeg. De forten waren niet berekend op de vuurkracht van de ‘dikke Bertha’, zoals het Duits kanon werd genoemd. De affiche werd gedrukt in Hamburg. Bovenaan staat een portret van Keizer Wilhelm, in het midden een verwijzing naar de val van de stad Luik op 7 augus-tus 1914.

Document bij oorlogskrant 3

Leuven brandtDeze prachtige kleurenlitho biedt een zicht op de brandende Naamsestraat in Leuven. Links komt een schuldige soldaat met pinhelm en brandende toorts het universiteitsgebouw uitgelopen. We zien dat het stadhuis van vlammen bleef gespaard, daar verbleef immers de Duitse be-velhebber. De St. Pieterskerk staat wel in lichterlaaie. De katholieken werden vaak geviseerd door een hoofdzakelijk met protestanten bevolkt Duits leger. Deze affiche werd gedrukt in Antwerpen kort na de feiten (eind augustus) voor de stad op 10 oktober werd bezet.

Document bij oorlogskrant 4

Antwerpen gebombardeerdDe affiche is de afdruk van een oorspronkelijke kleurenlitho van de hand van Willem Seghers, die het zeppelinbombardement op Antwerpen uitbeeldt. Het plein dat we zien is de Stadswaag, waar de meeste slachtoffers vielen.

De affiche werd uitgegeven door A. Dermonde uit Antwerpen vóór de val van Antwerpen.

Document bij oorlogskrant 5

De onderstroming van de ijzervalleiDeze affiche is een Russische prent die werd uitgegeven in Moskou. Het is een nogal apocalyp-tische weergave van de onderstroming van de ijzervallei. In realiteit zorgde de overstroming ervoor dat het Duitse leger zich terugtrok maar zonder verlies van mankracht, paarden of wapens.

Document bij oorlogskrant 6

Duitsch geld in BelgiëDit is een officiële Duitse affiche die de invoering aankondigt van Duitse marken als wettig betaalmiddel in de bezette gebieden. De wisselkoers werd vastgelegd op 1 mark tegenover 1,25 Belgische frank, en dat zou zo blijven tot het einde van de oorlog.

De affiche dateert van 3 oktober 1914 en is ondertekend door gouverneur-generaal Colmar von der Goltz.

Document bij oorlogskrant 7

Kardinaal Mercier beschermt België

Dit is een Franse affiche uit 1916 met Kardinaal Diseré-Joseph Mercier die zijn lijdend België beschermt. We zien de Kardinaal in vol ornaat. Hij groeide uit tot een internationale bekendheid. Hij pleitte bij de neutrale landen voor voedselhulp en nam in zijn herderlijke brieven geen blad voor de mond en kreeg hierdoor meermaals last met de Duitse bezetter.De afbeelding is van Charles Fouqueray en uitgegeven in Parijs.

Document bij oorlogskrant 8

Duitsers in de Wetstraat

Met de proclamatie van de nieuwe gou-verneur op 2 september 1914 begon in feite het bezettingsbestuur in België. Keizer Wilhelm (de Lomme) benoemt veldmaarschalk Baron Colmar von der Goltz als gouverneur-generaal in België.Zijn taak is om de kalmte en orde te houden in België. Het aanplakbiljet waarschuwt dat elke wederstand of revolte zal gestraft worden, zowel schul-digen als onschuldigen….

Document bij oorlogskrant 9

Lees Belgen, lees!De affiche werd uitgegeven in Den Haag en wil de Belgen aan het lezen zetten. Alle opgelijste titels zijn stuk voor stuk veroordelingen van het Duitse optreden in 1914. Zo wil de Belgische clandestiene pers in onder andere Nederland de herinnering aan het vreselijke oorlogsbegin levendig houden.

Document bij oorlogskrant 10

Benefiet-affiche Dubbeltje belge

De kunstenaar Alfred Ost was voor de oorlog bekend voor het schilderen van folkloristische taferelen zoals optochten en kermissen. Tijdens de oorlog wijkt hij uit naar Nederland vanwaar hij zich in-zet voor allerlei liefdadigheidsorganisa-ties. Bij kunstdrukker J. Kotting maakt hij o.a. litho’s ten bate van noodlijdende Belgen en oorlogsslachtoffers. Deze af-fiche maakte hij voor een benefietdag in Zandvoort in 1916.

Document bij oorlogskrant 11

Ieren, wreek de LUSITANIA!

De tragische ramp met de Lusitania was voer voor de geallieerde propagan-da. Op de Ierse affiche zien we het schip geraakt door een torpedo. De affiche moest de Ieren aanzetten om zich bij het leger aan te dienen en werd uitge-geven door de Central council for the organisation of recruting in Ireland.

Document bij oorlogskrant 12

Zet je masker maar op!

Tijdens de Tweede slag om Ieper, in april 1915, gebruikten de Duitsers voor het eerst een nieuw wapen: gifgas. We zien hier een soldaat die te laat zijn masker heeft opgezet. De affiche geeft aan dat de soldaten correct en snel hun gas-masker moeten opzetten. De affiche werd gemaakt door Luitenant W.G. Thayer van de Amerikaanse Defen-se Devision, voorloper van de Chemical Warfare Service, die de affiche uitgaf.

Document bij oorlogskrant 13

Een heuvel op Gallipoli

Deze Australische affiche uit 1915 van de cartoonist en schilder Harry Weston toont een gewonde soldaat die een heu-vel op het schiereiland Gallipoli heeft veroverd en zijn kameraden aan het thuisfront uitnodigt om te komen mee-vechten. In Australië en Nieuw-Zeeland heeft de landing op Gallipoli nog steeds een mythische bijklank als begin van de ontvoogding van het Britse Rijk en als geboorte van een zelfstandige natie.

Document bij oorlogskrant 14

Dappere Italiaanse maagd

De theatrale affiche is een oproep om in te schrijven op een Italiaanse oorlogsle-ning (1917). Vrouwe Italia heft hier het zwaard naar een viking (de vijand). Toen Italië in 1915 van kamp wisselde en zich aansloot bij de geallieerden, werd Oostenrijk-Hongarije vijand nummer één. Op de bergachtige grenzen werd jaren-lang een zinloze, bloedige, strijd uitge-vochten.

Document bij oorlogskrant 15

Flamenromantik

Hoewel de Flamenpolitik vooral een poli-tiek doel diende, ontstond er tijdens de oorlog ook een oprechte Duitse interesse in de Vlaamse en Nederlandse cultuur. Via toneel, muziek, literatuur en film hoopte men een blijvende invloed uit te oefenen bij het Germaanse ‘broeder-volk’, ongeacht de uitslag van de oorlog.De affiche van de film van Jan Vermeulen, der Müller aus Flandern, van regisseur Georg Jacoby (1917) voldoet aan dit beeld.

Document bij oorlogskrant 16

Streuvels in het veld

Dit portret van Stijn Streuvels gemaakt door zijn vriend Modest Huys uit 1915, kijkt met de handen in de zakken uit over het Vlaamse landschap. Stijn Streuvels zijn leefwereld werd door de oorlogsacti-viteit beperkt tot dit Vlaamse achterland. De schilder Modest Huys was bevriend met verschillende figuren uit de Vlaam-se Beweging. Tijdens de oorlog vluchtte hij eerst naar Nederland maar keerde in 1915 terug naar België.

Document bij oorlogskrant 17

Het Nieuwe België

In London, waar veel Belgische vluchte-lingen verbleven, sloeg het nieuws over de verwoesting van België in als een bom. Al begin 1915 werd er een con-gres georganiseerd door het Belgium Town Planning Comittee met als thema de wederopbouw. In april volgde een ten-toonstelling, The remaking of Belgium.De tentoonstellingsaffiche werd gemaakt door Frank Brangwyn, een Welshe kunstenaar geboren in Brugge, actief gedurende de Eerste Wereldoorlog.

Document bij oorlogskrant 18

Miss Cavell gefusilleerd door de Duitsers

Al snel na haar executie op 12 oktober 1915 in Schaarbeek werd de Britse ver-pleegster Edith Cavell een internationale beroemdheid. Het portret van Miss Cavell waarnaast een engel is neerge-knield werd tijdens de oorlog gedrukt in Parijs. Na de oorlog zou België zijn eigen martelares krijgen: Gabriëlle Petit, gefusilleerd door de Duitsers in 1916.

Document bij oorlogskrant 19

Optimistische russen

In de lente van 1915 begon het gigan-tische Russische leger aan zijn ‘grote terugtocht’ na enkele zware nederlagen tegen de Duitsers en de Oostenrijkers. Deze affiche uit 1916 roept de Russen op om in te schrijven op een oorlogsle-ning. Het doel van de lening is om ‘de overwinning te versnellen’. Na de okto-ber-revolutie werd in 1918 door de nieuwe Bolsjewistische machthebbers een voortijdige en vernederende wapen-stilstand met de Duitsers ondertekend.

Document bij oorlogskrant 20

Vrouwen in de propaganda

In de geallieerde propaganda speel-den vrouwen een belangrijke rol. Er waren o.m. affiches om de vrouwen op te roepen te gaan werken als ver-pleegster of om te gaan werken voor de oorlogsindustrie.Deze Ierse affiche toont een vrouw met de tekst: ‘Heb jij vrouwvolk om te beschermen? Herinner je de vrou-wen van België. Treed nu in dienst.’

Document bij oorlogskrant 21

Medelijden met de Belgen

Verschillende Belgen in ballingschap waren begaan met het lot van hun land-genoten in het bezette vaderland. Op deze mooie affiche zien we hongerlijdende Bel-gen. Daarom organiseert de Alliance Franco-Belge een ‘artistieke tombola’ in Parijs in 1915. Onder de ereleden bevindt zich Emile Vandervelde, die als eerste socialist in januari 1916 minis-ter zal worden in de nieuwe regering van nationale eenheid.

Document bij oorlogskrant 22

Ze komen er niet langs!

De Eerste Wereldoorlog leverde enkele memorabele uitspraken op, met als be-kendste ‘On ne passe pas!’. Later in de Spaanse burgeroorlog verwerd dit tot het even beroemde ’No Passerán!’.De affiche werd gemaakt door Maurice Neumont na de Tweede slag bij de Marne (1918). De leus ’On ne passe pas’ is te lezen in de rookwolken. De sol-daat spreekt tot zijn landgenoten….

Document bij oorlogskrant 23

Ik wil ook gaan vechten

Ondanks de Ierse Paasopstand droegen de Ieren wel degelijk bij tot de Britse oorlogsinspanning. In de Vlaamse loopgraven vochten veel Ierse soldaten. De rekruteringsaffiche uit 1915 toont man met groene vlinderdas en klavertje op zijn hoed die een soldaat tegen houdt en zegt: ‘Wacht ik ga mee!’. De geest van solidariteit…

Document bij oorlogskrant 24

Foto’s uit Afrika

Hier zien we een affiche van een ten-toonstelling in London met oorlogsfoto’s uit Duits Oost-Afrika. De Belgisch-Congo-lese troepen vochten mee met de Britse koloniale legers om de Duitsers uit hun Afrikaanse kolonies te verdrijven. De gratis tentoonstelling was georgani-seerd door het Belgische ministerie van Koloniën, olv Jules Renkin.

Document bij oorlogskrant 25

Oorlog op zee

Door de Britse blokkade van de Duitse havens en de beperkte bewegings-vrijheid van de Duitse marine zetten de Duisters zwaar in op propaganda.We zien hier een Duitse U-boot die net een schip heeft beschoten. Enkele red-dingsboten met passagiers hebben het brandende schip kunnen verlaten. De ka-pitein zegt in verduist Engels: ‚De zee is helemaal vrij nu, u kan gaan waar uw wilt.‘

Document bij oorlogskrant 26

Steek over en kom helpenAangezien het Britse leger aanvankelijk was aangewezen op vrijwilligers, vaardigde de staat rekruteringsaffiches uit. Deze affiche dateert uit 1915. We zien een Britse soldaat die met één been in Vlaanderen en één in Noord-Frankrijk staat en hij zegt tegen een burger in Engeland: ‘Vooruit, jongen. Steek over en kom helpen.’

Document bij oorlogskrant 27

Het vodje papier

Bij de aanvang van de oorlog werd er druk gediscussieerd over wie er nu in de fout was gegaan. Voor de Duisters was de inval in het neutrale België een geval van wettige zelfverdediging om de Franse dreiging uit te schakelen. Voor de geallieerden ging het om een flagrante inbreuk op het internationale recht en het hierover gezamenlijk ondertekend verdrag. Op de Britse affiche wordt de interpretatie in de verf gezet: het is een afbeelding van het vodje papier zoals de Duitse kanselier Theobald von Bethmannn-Holweg het verslag smalend noemde.

Document bij oorlogskrant 28

Vlaamsch Leven

De activistische pers was niet beperkt tot kranten als de Vlaamsche Post of Gazet van Brussel. Tijdens de oorlog ontstonden er ook heel wat tijdschrif-ten. De bijgaande affiche is de cover van het derde nummer van Vlaamsch Leven, een van de activistische culture-le tijdschriften. De datum van uitgave is 15 oktober 1916, enkele dagen voor de heropening van de universiteit van Gent. Het derde artikel is getiteld: ‘Vlaande-ren begroet zijne eigene Hoogeschool!’

Document bij oorlogskrant 29

Ambachtslieden!! Arbeiders!!

Voor de Duitse bezetters verplichte ar-beid invoerde, probeerde hij de Belgische werklozen ertoe te overhalen zich vrijwillig in te schrijven. Op deze affiche spreekt het Deutsches Industrie-Büro de arbeiders uit het Brusselse aan gebruik makend van de heersende armoede als wervingstekst.

Document bij oorlogskrant 30

Het masker van de keizer

Het Duitse vredesvoorstel werd in Frankrijk op hoongelach onthaald. Het geïllustreerde tijdschrift ‘La Baïonnet-te’ brengt op 8 februari 1917 - toen de vrede alweer een verre droom leek - een cover-illustratie die het Franse gevoel goed samenvat. Keizer Wilhelm met een masker van een vredesduif en achter zijn rug een bloedend mes.

Document bij oorlogskrant 31

Honger

De Verenigde Staten was jarenlang de be-langrijkste weldoener voor het nood-lijdende België. Veel van het voedsel in de schepen die België bevoorraden, kwam van de andere kant van de Atlantische oceaan. Op de bijgaande Amerikaanse affiche zien we een moeder met haar on-dervoede kinderen. ‘Al drie jaar bestrijdt Amerika de hon-gersnood in België. Eet nog minder graan, vlees, vetten en suiker zodat wij schepen met voedsel kunnen sturen.’

Document bij oorlogskrant 32

Zelfstandig Vlaanderen

In de activistische propaganda en krin-gen werden de gunsten die de Duitse bezetters aan de Vlamingen verleende, afgeschilderd als het langverwachte los-breken uit de Belgische ketenen. Bijgaande affiche werd uitgegeven in 1917 naar aanleiding van de herden-king van de Guldensporenslag. Zij stelt Vlaanderen voor als een jongeman die zijn ketens heeft verbroken, tegen een achtergrond van Vlaamse torens. Een ‘zelfstandig Vlaanderen’ werd echter in 1917 ver afgehouden door de gematigde Vlaamsgezinden en de Belgicisten.

Document bij oorlogskrant 33

Amerika en de moffen

De late intrede van de Verenigde Sta-ten in de oorlog zorgt bij de Fransen, de Britten en de Belgen voor een morele opstoot. De propagandamachine stelt alles in het werk om de nieuwe bond-genoot te verwelkomen.Ook deze Franse affiche verwelkomt de Amerikaanse soldaten. “Het antwoord van Amerika aan de moffen”.

Document bij oorlogskrant 34

De noodlottige onvoorzichtigheid

De van oorsprong Ierse maar tot Belg genaturaliseerde schilder en tekenaar Joe English was soldaat aan het front in België. Hij zou enkele maanden voor de bevrijding overlijden. Als frontschilder maakte hij deze affiche die waarschuwt voor een gevaar dat nog jarenlang na de oorlog, en eigenlijk tot vandaag, in West-Vlaanderen heerst: onontplofte mijnen en obussen die on-voorzichtige schattenjagers of boeren de dood injagen.

Document bij oorlogskrant 35

De vijand: alcohol

Een van de manieren om met de depri-merende omstandigheden van de oor-log om te gaan, is het grijpen naar de fles. Alcoholisme is een groot probleem tijdens deze oorlog, zowel bij soldaten als bij burgers. Legeroverheden en re-geringen moeten maatregels nemen.Deze affiche is uitgegeven door een Franse vereniging tegen alcohol.

Document bij oorlogskrant 36

Handige zakdoek

Deze Franse zakdoek met militaire in-structies leert de soldaat hoe hij zijn uitgebreide verzameling kleding en materiaal op een efficiënte manier kan opbergen. Het is maar de vraag of de soldaten na drie jaar modderige loop-graven nog veel zin hadden om alles nog zo nauwgezet op orde te houden.

Document bij oorlogskrant 37

Op revalidatie in Engeland

De Britten spelen een grote rol in de verzorging van gewonde soldaten. De van oorsprong Amerikaanse kunstena-res en schrijfster Julie Heyneman richt in 1915 in London het ‘California House for disabled Belgian soldiers’ op, het eerste instituut dat de gewonde solda-ten begeleidde bij hun revalidatie.

Document bij oorlogskrant 38

Ridders van de lucht

Op deze Britse affiche zien we keizer Wilhelm II die trots zijn militaire numero uno Paul von Hindenburg wijst op het pui-ke werk van zijn ‘ridders van de lucht’. De karikaturale affiche illustreert hoe de Britten dachten over de nieuwe Duit-se luchtbombardementen: zij werden beschouwd als laffe aanvallen op een weerloze burgerbevolking.

Document bij oorlogskrant 39

Vernietig deze waanzinnige bruut

Deze weinig aan de verbeelding overla-tende affiche uit 1917 prent de Ameri-kanen angst in. Het beest met de blon-de snor is ondertussen op Amerikaanse bodem. De boodschap is duidelijk: het vaderland is in gevaar, treed als vrijwil-liger in dienst!

Document bij oorlogskrant 40

De vrede van de vijand

Deze Franse litho stelt de vrede voor die Duitsland (gerepresenteerd door een moordzuchtige keizer Wilhelm) in het voorjaar van 1918 sloot met Rusland (de behaarde man onder de hiel van de kaiser) en Roemenië (de vrouw op wie de dolk is gericht). Als dit is hoe de Duitsers de vrede beschouwen dan telt maar één ding: ‘Vaincre d’ abord!’.

Document bij oorlogskrant 41

De kunst in de oorlogNiettegenstaande dat er tijdens deze wereldoorlog heel wat getalenteerde kunstenaars aan het front hun leven riskeerden viel het culturele leven niet stil. Via deze Duitse affiche uit 1916 wordt een tentoonstelling aangekondigd in Berlijn met als onderwerp ‘Kunst in de oorlog’. De illustratie doet nogal militaristisch aan. Vandaag zijn de eerder pacifistische, kritische dich-ters en schilders bekend.

Document bij oorlogskrant 42

Een echte patriotDe staking van de Belgische magistratuur werd niet door elke Belg als een moedige verzets-daad aanzien. De activisten zagen er een ‘franskiljonse’ daad van sabotage in. In het activis-tische blad ‘De Vlaamsche Smeder’ verscheen in mei 1918 deze sarcastische cartoon. We zien een magistraat zijn boeltje pakken.

Document bij oorlogskrant 43

Vechten tot de overwinning

Toen deze affiche werd uitgegeven (1917) geloofden de Russen nog in de overwinning. De titel luidt: ‘Lenin voor de vrijheid’; op de vlag staat ‘De oorlog tot de overwinning’. Vanaf de revolutie begonnen de boljewisten echter een uit-weg te zoeken. Zo bleek een aparte vrede tussen Duitsland en Rusland plots toch mogelijk.

Document bij oorlogskrant 44

Wij verslaan u

Nadat de bewegingsoorlog van de eerste weken in oktober 1914 een statische stellingenoorlog was geworden, zochten de generaals in beide kampen naar nieu-we manieren om de loopgravenmuuraan de overkant te doorbreken. Op deze Duitse affiche zien we het meest ge-bruikte Britse model van tanks, de Mark IV. De titel, ‘We verslaan u’, moet het Duitse publiek moed inspreken en ze aanmoedigen om in te schrijven op de zoveelste oorlogslening.

Document bij oorlogskrant 45

Helden in de Franse propaganda

Oorlogspropaganda heeft geen moei-te met groteske verzinsels. Dat is niet anders aan het Russische front in Ga-licië (Oekraïne), waar de ACM-belgen met hun pantserauto’s werden ingezet. Op 29 oktober 1916 publiceert het Parijse dagblad Le Petit Journal in zijn weekendbijlage ‘Een raid van Belgische pantserauto’s in Oekraïne zijn als een wervelwind door de Britse linies gebro-ken’. Een fantastisch indianenverhaal, paginagroot uitgebeeld op het achter-blad van de krant.

Document bij oorlogskrant 46

Vier jaar achter prikkeldraad

‘Talrijke makkers, talrijke burgerlijke gevangenen zijn gestorven in de akelige Duitsche kampen. Aan allen wijden wij een vaderlandslievend medelijden.’ Er ontstonden verschillende initiatieven om steun te verlenen aan de krijgsge-vangenen. Deze affiche werd verkocht ten voordele van de krijgsgevangenen.

Document bij oorlogskrant 47

Het weezenbloempjeAls de nationale overheid in het buitenland verblijft, kan zij natuurlijk niet aan alle noden van haar bevolking tegemoet komen. Allerlei organisaties, met als grootste het Nationaal Hulp- en Voedingskomiteit, probeerden het ontbreken van een door een centrale overheid geor-ganiseerde hulpverlening op te vangen. Deze affiche gaat uit van het Nationaal Werk der Oorlogswezen, dat op zondag 16 juni 1918 een bloemenverkoop organiseert ten bate van de oorlogswezen.

Document bij oorlogskrant 48

Het lot van Duitsland

Hoewel de activisten het anders voor-stelden, was de Duitse toegeeflijkheid ten opzichte van Vlaanderen niet be-paald ingegeven door gevoelens van Germaanse verbondenheid en vriend-schap. België had voor het Duitse keizerrijk een strategisch belang tegen aartsvijanden Engeland en Frankrijk. Deze affiche ver-beeldt de Duitse angst voor een België dat in de Brits-Franse invloedssfeer zou belanden.

Document bij oorlogskrant 49

Het laatste kwartierOp deze affiche vraagt de Franse generaal Ferdinand Foch, die het geallieerde bevrijdings-offensief coördineerde, aan de Franse burgers om een laatste inspanning te leveren op de zoveelste nationale lening.‘Voor het laatste kwartier… help mij!’ vraagt de fiere generaal die zijn troepen door een desolaat landschap ziet marcheren.

Document bij oorlogskrant 50

Feesten op het puinIn de Belgische verbeelding staat de bevrijding gelijk aan grote volksfeesten in drukke straten van onze steden. Maar de eerste Belgen die bevrijd werden in oktober 1918 waren dorpelin-gen. Op de wandplaat, gebruikt in scholen, die dateert van enkele jaren na de oorlog, zien we Belgische soldaten een verwoest dorp binnentrekken.

Document bij oorlogskrant 51

Beieren in de fik

Aan het einde van de oorlog brak er bij de grote verliezer Duitsland een revolu-tie uit die zou ontsporen tot een halve burgeroorlog. Geïnspireerd door het Russische voorbeeld probeerden de re-volutionairen op verschillende plaatsen socialistische radenrepublieken op te richten. Op deze poster zien we in de verte de stad München branden. Een soldaat waarschuwt een burger voor het rode gevaar dat Beieren bedreigt.

Document bij oorlogskrant 52

De wagon van FochHet is één van de vernederendste momenten uit de recente Duitse geschiedenis: de onderte-kening van de wapenstilstand in een Frans dorp nabij Compiègne op 11 november 1918. In de treinwagon had de Duitse delegatie niets in de pap te brokken. Op deze weergave van een schilderij zien we generaal Foch in uniform rechtstaan. Aan de andere kant staat de Duitse staatssecretaris Matthias Ezberger, geen militair dus. Zijn handtekening voor wapenstilstand kostte hem in augustus 1926 het leven, toen hij door een Duitse extreem rechtse nationalist werd vermoord.

Document bij oorlogskrant 53

Albert: de Koning-RidderOp 22 november 1918 schreed koning Albert op zijn wit paard, in militair uniform, door de hoofdstad van zijn land. Het was meer dan vier jaar geleden dat hij nog in Brussel was ge-weest. De vorst, met naast hem koningin Elisabeth, werd door een uitzinnige menigte toege-juicht. het imago van Koning Albert als Koning-Ridder, dat tijdens de oorlog was gegroeid, kon nooit meer stuk.

Document bij oorlogskrant 54

België à la carte

België eiste in Versailles compensaties voor de geleden schade. Minister van Buitenlandse zaken Hymans leidde de Belgische delegatie en stond onder druk van de publieke opinie in eigen land. De bijgaande afdruk is van een pamflet dat op grote schaal werd verspreid om de Belgische bevolking warm te maken voor een forse gebiedsuitbreiding van België.