วารสารเศรษฐศาสตรการเมองบรพา ปท 7 ฉบบท 1 (2562) 21

Burapha Journal of Political Economy Vol. 7 No. 1 (2019)

Exploitation Process in

Labor Sub-contracting System:

A Case Study of Chonburi’s Automotive Industry

Nattaporn Arunno

Abstract

The objective of this article is to study the process and exploitation of subcontracting labor systems in the perspective of workers and to study fac-tors that cause subcontracting workers to accept work conditions. The study indicated that the exploitation process that is a characteristic of subcontracting labor (sub-contractor labor) in terms of money and labor. By deducting the return by law to help which factors that allow workers to subcontract accept working conditions the study indicated that Even though subcontractors will be aware of being hired by a subcontractor company (Brokerage Company) together to oppress and exploit their own interests, both physical and financial. But they still accept the condition Because of many causes and factors, such as age, education, awareness of information, accommodation and living.

Keywords: Exploitation Process, Sub-Contract, Labor Received January 10, 2019; Accepted June 6, 2019 A Master Student of Political Economy and Governance, Department of Political Science,

Faculty of Political Science and Law, Burapha University.

22 กระบวนการขดรดในระบบการจางแรงงานเหมาชวง:

กรณศกษาอตสาหกรรมยานยนตในจงหวดชลบร

กระบวนการขดรดใน

ระบบการจางแรงงานเหมาชวง:

กรณศกษาอตสาหกรรมยานยนตในจงหวดชลบร

ณฐภรณ อรณโณ

บทคดยอ

บทความชนนมวตถประสงคเพอศกษากระบวนการและวถการขดรดในระบบการจางแรงงานเหมาชวงในมมมองของแรงงานและเพอศกษาปจจยทท าใหแรงงานจางเหมาชวงยอมรบสภาพการท างาน ผลการศกษาพบวา กระบวนการขดรดทเกดขนเปนลกษณะของการขดรดแรงงานเหมาชวง (แรงงานซบคอนแทรค) ทงในรปตวเงนและแรงงาน ดวยการหกผลตอบแทนออกไปโดยอาศยกฎหมายมาเปนตวชวย

ซงปจจยทท าใหแรงงานจางเหมาชวงยอมรบสภาพการท างานผลการศกษาพบวา ถงแมแรงงานเหมาชวง จะรบรไดถงการถกบรษทผวาจางกบบรษทซบคอนแทรค (บรษทนายหนา) รวมกนกดขเอาผลประโยชนกบตนเองทงแรงกายและตวเงน แตพวกเขากยงคงยอมรบสภาพ เพราะดวยสาเหตและปจจยหลาย ๆ ดาน อยางเชน อาย, ดานการศกษา, การรบรขอมลขาวสาร, ทพกอาศย และการด ารงชพ

ค าส าคญ : กระบวนการขดรด, แรงงานเหมาชวง, แรงงาน

ไดรบบทความ 10 มกราคม พ.ศ. 2562; อนมตใหจดพมพ 6 มถนายน พ.ศ. 2562 นสตปรญญาโท สาขาเศรษฐศาสตรการเมองและการบรหารจดการ คณะรฐศาสตรและนตศาสตร มหาวทยาลยบรพา

วารสารเศรษฐศาสตรการเมองบรพา ปท 7 ฉบบท 1 (2562) 23

Burapha Journal of Political Economy Vol. 7 No. 1 (2019)

1. บทน า

เนองจากการเจรญเตบโตอยางรวดเรวและตอเนองในทางเศรษฐกจท าใหจงหวดชลบร เปลยนแปลงมาเปนเมองอตสาหกรรม กอใหเกดแรงงานรบเหมาชวง การ-จางเหมาแรงงาน หรอทเรานยมเรยกกนวา “Sub-Contract” นน ทงแรงงานไทยและแรงงานตางดาว ซงความหมายของแรงงานจางเหมาแรงงาน หรอแรงงานซบคอน-แทรค คอ เราสามารถใหค าจ ากดความของการจางงานงานทไมมนคงไดวา มนไมใชการจางงานทเปนมาตรฐาน การจางงานท เปนมาตรฐานโดยทวไปยอมหมายถง งาน -ประจ าทม ชว โมง การท างานตอสปดาหสม า เสมอ คนงานสามารถก าหนด ความสมพนธอยางเปนทางการในรปแบบของสญญาจางกบนายจางรายเดยวได โดยนายจางนน ๆ จะตองมหนาทจดใหมสวสดการและความคมครองดานตาง ๆ ใหแกคนงาน รวมถงความคมครองจากการถกเลกจางไดงาย ซงอาจเกดขนจากสถานะทางกฎหมายของคนงานทไดรบการคมครองต าหรอไมไดรบการคมครองใด ๆ เลย การจางงานเหมาชวง/เหมาคาแรง หรอ CAL (Contract and Agency Labour) เปนค าท ICEM (องคกรแรงงานระดบสากล องคกรหนงทมการรณรงคเรองงานจางเหมาชวง/เหมาคาแรงมาโดยตลอด) ใชเพออธบายรปแบบของการจางงานทไมมนคงทงหลาย ซงในอดตทผานมา เราอาจพบการจางงานเหมาชวง/เหมาคาแรง อยในสวนทไมใชกจกรรมหลกของบรษท เชน การท าความ สะอาด การบรการรบจดสงอาหาร การรกษาความ -ปลอดภย และการขนสง แตในปจจบนงานแทบทกประเภทสมเสยงทจะกลายเปนงานทไมมนคงไปหมดแลว รวมทงงานทเปนกจกรรมหลกของบรษทดวย

นอกจากน คนงานหญงและคนงานอายนอยมกตกเปนเหยอกลมแรกของการ-จางงานทไมมนคง ไดรบคาตอบแทนต ามาก มสภาพการท างานทย าแยมาก โดยสวนใหญแลว คนงานเหมาชวง/เหมาคาแรงจะมสภาพ การจางทไมด ไดรบคาจางและสวสดการต ากวาคนงานประจ า พวกเขามกไมไดรบสวสดการดานสขภาพ การคมครองการตงครรภ วนหยดประจ าป พวกเขามกจะถกหกคาจางเมอลาปวย และมากไปกวา

24 กระบวนการขดรดในระบบการจางแรงงานเหมาชวง:

กรณศกษาอตสาหกรรมยานยนตในจงหวดชลบร

นนคนงานเหมาชวง/เหมาคาแรงสวนใหญซงไดรบคาจางทต า (หรอต ามาก) อยแลว ยงขาดโอกาสเขาถงการฝกอบรมพฒนาทกษะการท างานและอาชพ ในอกดานหนงพวกเขากถกแรงกดดนอยางหนกใหยอมรบ กบความยดหยนของการจางงานอยางเตมท กลาวโดยเฉพาะโรงงานอตสาหกรรมทเปนกรณศกษาครงน มการจางแรงงานเหมาชวง เปนการจางเพอใหท างานเกยวกบงานดานฝายผลตเปนงานหลอ งานชบ และงานประกอบ โดยรายไดของแรงงานเหมาชวงจะอยในเกณฑทต ากวารายไดขนพนฐานทแรงงานคนหนงจะไดรบ ซงในสวนของสวสดการนนแรงงานเหมาชวงจะไมไดรบสวสดการใด ๆ จากบรษทผวาจางหรอบรษทซบคอนแทรคเลย แมการศกษาแรงงานจางเหมาชวงจะปรากฏวามการศกษาอยมากมาย แตกยงไมมงานวจยใดทจะใหแรงงานเปนผด าเนนเรองและถายทอดสภาพการถกเอาเปรยบผานมมมองของแรงงานจางเหมาชวงเลย (บรษทเอช อาร เซนเตอร จ ากด, 2552) ดงนนจงไดน ามาสทมาของความส าคญของปญหาวา กระบวนการและวถการขดรดในระบบการจางแรงงานเหมาชวงเปนอยางไรและปจจยหรอเงอนไขอะไรทท าใหแรงงานเหมาชวงยอมรบ

2. วตถประสงคของการศกษาวจย

2.1 เพอศกษากระบวนการและวถการขดรดในระบบการจางแรงงานเหมาชวงในมมมองของแรงงาน

2.2 เพอศกษาปจจยทท าใหแรงงานจางเหมาชวงยอมรบสภาพการท างาน

3. ขอบเขตการวจย

การศกษาวจยครงนผ วจยจะท าการศกษากลมตวอยางตงแตชวงป พ.ศ.2552-ปจจบน เหตผลทเลอกศกษาในชวงเวลาดงกลาวเพราะเปนชวงทแรงงานรบจาง

วารสารเศรษฐศาสตรการเมองบรพา ปท 7 ฉบบท 1 (2562) 25

Burapha Journal of Political Economy Vol. 7 No. 1 (2019)

เหมาชวง หรอแรงงานซบคอนแทรค เรมมบทบาทกบอตสาหกรรมเปนอยางมาก ซงจะศกษาแรงงานเหมาชวง ตงแตชวงกอนทจะเขามาท างานกบบรษทซบคอนแทรค ในเขตพนทอตสาหกรรมจงหวดชลบร เพอทจะสามารถชวยใหเราเขาใจความคดของแรงงาน และสะทอนใหเหนสภาพความเปนจรงของแรงงาน ทงกอนและหลงได รวมถงจะท าการศกษากลมคนทจะใชในการศกษาเฉพาะแรงงานจางเหมาชวงทเปนแรงงานไทยเพยงกลมเดยวและใหแรงงานเหลานสะทอนการถกกดขจากมมมองของตวแรงงานจางเหมาชวง การศกษาครงนผวจยจะวเคราะหกระบวนการและวถการขดรดในระบบการ-จางแรงงานเหมาชวงทงการกดขดานสงทเปนรปของตวเงนและไมใชตวเงน หลงจากนนจะวเคราะหปจจยทท าใหแรงงานจางเหมาชวงยอมรบสภาพการท างาน

4. แนวคดหลกในการวจย

ในการวจยเชงคณภาพแนวเลาเรองครงน จะใชแนวคดหลกทางวชาการเปนตวชวยในการขบเคลอนกระบวนการวจย ตงแตการตงปญหาการวจยจนถงการ -วเคราะหขอมล แนวคดหลกทจะน ามาใชทน ไดแก

4.1 แนวคดเกยวกบแรงงานเหมาชวง ในการศกษากระบวนการขดรดในระบบแรงงานจางเหมาชวงในจงหวดชลบรทเปนกรณศกษาครงน ผ วจยใชแนวคดเกยวกบแรงงานเหมาชวงเปนเครองมอชวยในการศกษากระบวนการขดรดในระบบแรงงานจางเหมาชวงในจงหวดชลบร จากการส ารวจองคความรเกยวกบแนวคดแรงงานเหมาชวง พบวา ความหมายของงานจางเหมา หมายถง งานทท าใหบคคลธรรมดาหรอนตบคคลซงเรยกวา “สถานประกอบการผจาง” โดยบคคลหนงเรยกวา “คนงานจางเหมา” เมองานนนคนงานท าดวยตนเองภายใตเงอนไขทเปนจรงของการพงพาหรอการอยใตบงคบบญชาการของสถานประกอบการผ วาจาง ซงเงอนไขเหลานคลายกบลกษณะของความสมพนธในการจางงานตามกฎหมายและแนวปฏบตแหงชาตโดยทงานนนไดท าขน เนองจากมความสมพนธตามสญญาโดยตรงระหวางคนงานกบสถานประกอบการ

26 กระบวนการขดรดในระบบการจางแรงงานเหมาชวง:

กรณศกษาอตสาหกรรมยานยนตในจงหวดชลบร

ผ จางหรอคนกลาง และคนงานนนไดถกจดหาใหแกสถานประกอบการผ จาง โดยผ รบเหมาแรงงานหรอคนกลาง (กระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม, 2541) นอกจากแบบแผนหรอรปแบบของงานจางเหมาดงกลาวมาแลว งานจางเหมาอาจด าเนนอยในรปแบบทม 3 ฝาย หรอ 2 ฝาย ซงพจารณาไดดงตอไปน (พรชย ตนพนธสกล, 2547)

1) การจางเหมาแบบ 3 ฝายโดยมคนกลาง แบบแผนทวไปประกอบดวย 3 ฝาย คอ สถานประกอบการผ จาง คนกลางหรอผ รบเหมาแรงงานและคนงาน ซงอาจมรปแบบตาง ๆ ดงน

2) การจางเหมาแบบมบคคลธรรมดาเปนคนกลาง งานจางเหมาแบบ 3 ฝาย ซงมบคคลกลางเปนคนกลางน ประกอบดวยคนรบจางเหมาสถานประกอบการผจาง และคนกลางซงเปนคนธรรมดา ท าหนาทเปนผจดหาคนงานจางเหมาใหแกสถานประกอบการผ จาง และเปนรปแบบทพบทวไปในงานตาง ๆ (พรชย ตนพนธสกล, 2547)

4.2 แนวคดเกยวการขดรด ในการศกษากระบวนการขดรดในระบบแรงงานจางเหมาชวงในจงหวดชลบรทเปนกรณศกษาครงน ผวจยใชแนวคดเกยวกบการขดรด ซงความหมายของการขดรดความหมายการขดรดในมมมองของมารกซอธบายวา เหต-ทคนยากจนลงในยคอตสาหกรรม เพราะการผกขาดปจจยการผลตเข มงวดขน ตลอดจนอ านาจการเมองเขมแขงขน อนเปนเหตให ความสามารถในการขดรด (exploitation) มประสทธภาพสงขนมาก ซงใจ องภากรณ (2552) ไดนยามความหมายของการขดรดวา การทมลคาทคนสวนใหญผลตจากงานของตน กลบตกอยในมอของคนรวย ขนนาง หรอนายทน ซงเปนคนสวนนอยของสงคม นกมารคซสตเรยกวา “การ-ขดรด” มลคาสวนหนงทมาจากการท างาน ซงเรยกกนวา “ก าไร” อยในมอของคนสวน-นอย (นายทน) และการทสงคมน าก าไรดงกลาวไปลงทนในการผลตตอไป ไมไดกระท าภายใตเงอนไขการตอบสนองความตองการของมนษย แตเปนกลไกอยางหนงทนายทนเหนวาจะเปนแนวทางทท าใหทนเกดการงอกเงยได โดยทไมตองใชทนตนเองเพมเตมเขาไปอก หากแตใชก าไรทไดจากการการขดรดชนชนกรรมกรจากในรปแบบตาง ๆ

วารสารเศรษฐศาสตรการเมองบรพา ปท 7 ฉบบท 1 (2562) 27

Burapha Journal of Political Economy Vol. 7 No. 1 (2019)

5. วธวทยาในการวจย

ในการด าเนนการวจยกระบวนการขดรดในระบบการจางแรงงานเหมาชวงในทศนะของแรงงาน กรณศกษาอตสาหกรรมยานยนตในจงหวดชลบรในทนจะพจารณาหวขอเกยวกบการเกบรวบรวมขอมลและวเคราะหขอมลงานวจย โดยการเกบรวบรวมขอมลในการวจยเชงคณภาพแนวเลาเรอง จะเกบรวบรวมขอมลจากการวจยเอกสารและการสมภาษณแบบเจาะลก (In-Depth Interview) เปนการสมภาษณแบบไมเปนทางการหรอไมมโครงสราง (Informal or unstructured Interview) โดยใชการสมภาษณแรงงานเหมาชวงจ านวน 11 คน ใชชวงระหวาง 17-19 พฤศจกายน พ.ศ. 2559 คอ มเพยงค าถามวจยเปนแนวสมภาษณ การสมภาษณในทนจะก าหนดผ ใหขอมลหลก ไดแก แรงงานเหมาชวงไทย ซงในทนผท าวจยมความประสงคทจะไมขอเปดเผยชอ เปนการสมภาษณแบบตวตอตวเพอเปดเผยสงจงใจ ความเชอ ทศนคตของผตอบ และในสวนของการตรวจสอบขอมลการวจยครงนจะใชการตรวจสอบขอมลแบบสามเสา (Triangulation) ซงเปนวธการทใชอยางไดผล ซงการตรวจสอบขอมลสามเสา (Data Triangulation) คอ การพสจนวาขอมลทผวจยไดมานนถกตองหรอไม วธการตรวจสอบของขอมลนน จะตองตรวจสอบแหลงทมา 3 แหลง ไดแก เวลา สถานท และบคคล

วธวทยาในการว เคราะหขอมลครงน ใ ชว ธการว เคราะหแบบเลาเ รอง (Narrative Analysis) กลาวคอ วธวทยาแบบเรองเลาเปนวธวทยาทส าคญในการใหความส าคญกบการศกษาเรองของแรงงานจางเหมาชวงผานวธการเลาเร อง ใหความส าคญกบเสยงและประสบการณทผานการเลาเรองโดยแรงงานเอง ท าใหชวตและตวตนของแรงงานถกรบร ซงแตกตางจากกระบวนการแสวงหาความรในแบบดงเดมทเนนการวจยเชงปรมาณและเชงคณภาพทมไดใหความส าคญกบการมงเนนถายทอดเรองเลาจากมมมองของแรงงานเปน ซงวธวทยาเรองเลาจงเปนวถทท าใหเกดการคนพบ คนหา และนยามตวตนของแรงงานเหมาชวง นอกจากนนยงเปดพนทใหเหนถงความ -แตกตางของมตทหลากหลาย ความสลบซบซอน อารมณความรสกของมนษย ซงวธ

28 กระบวนการขดรดในระบบการจางแรงงานเหมาชวง:

กรณศกษาอตสาหกรรมยานยนตในจงหวดชลบร

วทยาในแบบดงเดมไมสามารถเขาถงไดลกซง โดยเรองเลาเปนวถทางในการเกบขอมลทมลกษณะเฉพาะ เกบรวบรวมขอมลโดยมวตถประสงคเพอท าความเขาใจระบบการ-จางเหมาชวงผานจากประสบการณและวถชวตชวตของแรงงาน

6. กระบวนการขดรดจากแรงงานเหมาชวงในพนทเขตนคมอตสาห-กรรมยานยนตในจงหวดชลบร

ผลการศกษาพบวา กระบวนการขดรดทเกดขนเปนลกษณะของการเอาเปรยบแรงงานเหมาชวง ทงในรปตวเงนและแรงงาน ดงน

6.1 สวสดการการรกษาพยาบาลและคารกษาพยาบาล ผลการศกษาพบวา พนกงานแรงงานจางเหมาชวงทมสถานการณจางงานแบบชวคราวจะถกบรษทซบคอน-แทรค หกเงนคาประกนสงคมในทก ๆ เดอน แตสงทแตกตางกนกบพนกงานแรงงานจางประจ าของบรษทกคอ พนกงานแรงงานจางเหมาชวงไมสามารถใชสทธประกนสงคมในการรกษาพยาบาลตนเองไดเลยเพราะเนองจากไมมบตรประกนสงคมเหมอนกบแรงงานโดยทว ๆ ไปทกฎหมายก าหนดวาจะตองใหบรษทนายจางแตละทจะตองจดใหมสวสดการในเรองของประกนสงคมทจะตองม หากไมมกถอวาท าผดกฎหมาย (นายแดง (นามสมมต), สมภาษณ, 2559)

6.2 สวสดการวนลาและวนหยด ผลการศกษาพบวา พนกงานแรงงานจางเหมาชวงจะไดรบการบงคบจากบรษทซบคอนแทรค ในเรองของการไมมาท างาน หากพนกงานแรงงานเหมาชวง ประสงคทจะลาหยด ไมวาจะดวยสาเหตใด ๆ เชน ลาปวย ลากจ หรอ ลาในกรณอน ๆ พนกงานแรงงานเหมาชวง จะตองยอมรบวาตนจะตองถกหกคาแรงในวนทหยดงาน โดยแรงงานรบจางเหมาชวงจะถกกดขเอาเปรยบในเรองของชวโมงในการท างาน และไดรบการปฏบตแบบไมเปนธรรม (นายเหลอง (นามสมมต), สมภาษณ, 2559)

วารสารเศรษฐศาสตรการเมองบรพา ปท 7 ฉบบท 1 (2562) 29

Burapha Journal of Political Economy Vol. 7 No. 1 (2019)

6.3 คาจาง ผลการศกษาพบวา พนกงานแรงงานเหมาชวงจะไดรบแตคาจางทค านวณเปนรายวน คดตามวนทมาท างานจรง ในวนหยดเสาร-อาทตย และวนหยดตามประเพณ พนกงานแรงงานเหมาชวงกไดหยดแตจะไมรบคาจางของวนนน ซงบรษทซบคอนแทรคจะไมยอมใหแรงงานไดมวนหยดพก เพราะหากแรงงานไดมการลาหยดงานบอย มผลท าใหรายไดสวนเกนทจะไดขาดหายไป (นายมวง (นามสมมต), สมภาษณ, 2559)

6.4 สวสดการเครองแบบพนกงาน ผลการศกษาพบวา พนกงานแรงงานเหมาชวงจะไมไดรบสวสดการในเรองเครองแบบและอปกรณจากบรษทนายจางเหมอนกบพนกงานประจ า บรษทซบคอนแทรคจะเปนคนทดแลในเรองสวนน พนกงานแรงงานเหมาชวงจะตองเสยเงนส าหรบเปนคาเสอผาทจะใสในเวลามาปฏบตงานทบรษท ซงพนกงานแรงงานเหมาชวงสวนใหญตางกไมคอยจะพอใจกบสงทบรษทซบคอนแทรคมาหกเงนเดอนบางสวนออกเพอเปนคาเสอพนกงาน และนอกจากนแลวพนกงานแรงงานเหมาชวงกยงจะตองไปหาซอกางเกงและรองเทาเซฟตเองอกดวย ซงสงทแรงงานเหมาชวงถกปฏบตมความแตกตางจากแรงงานทวไป พวกเขาจะตองสญเสยรายไดบางสวนไปส าหรบเปนคาเครองแบบพนกงาน (นาย ก. (นามสมมต), สมภาษณ, 2559)

6.5 สวสดการรถรบ-สงพนกงาน ผลการศกษาพบวา สวสดการเรองรถรบ-สงพนกงาน พนกงานแรงงานเหมาชวงจะตองเดนทางมาปฏบตงานเอง หรออาศยมากบรถบรษทอนทอยใกลกบบรษททพนกงานแรงงานเหมาชวงปฏบตงานอย บรษทซบคอนแทรคจะมองวา แรงงานเหมาชวงเปนแรงงานทไมมทางเลอก จงเลอกทจะปฏบตกบแรงงานเหลานแบบทกดขขดรดใหเดนทางมาท างานเอง (นาย ค. (นามสมมต), สม-ภาษณ, 2559)

6.6 การเรยกเกบคาใชจายและคาธรรมเนยมอน ๆ ผลการศกษาพบวา นอกจากเรองการหกเงนคาชดพนกงานแลว บรษทซบคอนแทรค กยงมการเกบคาบตรประจ าตวพนกงาน อกใบละ 50 บาท (จายครงแรก) คาเอกสารด าเนนการอก เดอนละ 300-400 บาทตอเดอน และยงมการหกเงนในกรณทลาออกดวย โดยคดอตราคา -

30 กระบวนการขดรดในระบบการจางแรงงานเหมาชวง:

กรณศกษาอตสาหกรรมยานยนตในจงหวดชลบร

ลาออกดวย จากขอสงสย ณ จดน จงน าไปสการหาขอสรปในขอถดไป ในสวนของสา-เหตทวาเหตใดแรงงานเหมาชวงทงทตนเองถกเอาเปรยบแตกยงเลอกทจะยอมทนท างานในลกษณะน (นายซ (นามสมมต), สมภาษณ, 2559)

7. ปจจยทท าใหแรงงานเหมาชวงยอมรบสภาพการท างานในเขตนคมอตสาหกรรมยานยนตในจงหวดชลบร

7.1 อายและปจจยเรองพนฐานอน ๆ โดยรวมของบคคลหนง ผลการศกษาพบวา พนกงานแรงงานเหมาชวงมมมมองในตวเองวา ตนเองจบมานอย ประสบการณท างานกไมมหรอมบาง จะไปสคนทเรยนจบมาสงกวาไดอยางไร สงเหลานจงเปนเหมอนการฝงขอมลความคด ความเชอทท าใหพนกงานแรงงานเหมาชวงขาดความ -กลาทจะเดนเขาไปสมครงานตามบรษททมการเปดรบพนกงานโดยตรง ประกอบกบ บรษทซบคอนแทรคไดมการโฆษณายนยนวาพนกงานทมาสมครงานผานบรษทซบ -คอนแทรค โดยสวนมากจะไดงานท าทนทแนนอน พนกงานเหลานจงมองหาวาบรษทซบคอนแทรค จงเปนทางเลอกทนาจะพาพวกเขาไปท างานในบรษททดและเปนการ-เปดอนาคตใหแกพวกเขา โดยทแรงงานเพยงแตเดนเขาไปฝากประวตกจะไดรบงานท าโดยไมตองกลววาอายหรอการศกษาจะมผลกบการไดงานท าหรอไม (นายหนง (นาม -สมมต), สมภาษณ, 2559)

7.2 แหลงทพกอาศย ผลการศกษาพบวา จ านวนคนทยายถนฐานเขามาท างานในแถวเขตอตสาหกรรมยานยนต จ.ชลบร สวนหนงกจะไดรบอทธพลจากการชกจงชกชวนของพนองทยายมาท ากอน และเมอพวกเขาเหนวาพนองทยายเขามาท างานในภาคตะวนออก ไดงานท าทด รายไดพอทจะจนเจอชวตความเปนอยได สามารถสรางเนอสรางตว ซงจากกรณทศกษานพบวา แรงงานเหมาชวงทไดงานท าแลว จะยอมรบสภาพทถกเอาเปรยบได เพราะแรงงานตางมองวาการทยงมงานท ายอมท าใหพวกเขามเงนในการจบจายใชสอย (นายสาม (นามสมมต), สมภาษณ, 2559)

วารสารเศรษฐศาสตรการเมองบรพา ปท 7 ฉบบท 1 (2562) 31

Burapha Journal of Political Economy Vol. 7 No. 1 (2019)

7.3 การเขาถงขอมลขาวสารการรบสมครงาน ผลการศกษาพบวา การสมครงานผานบรษทซบคอนแทรคเปนสงทสะดวกและไมตองสนเปลองเวลาและไมตองเดนทางไปหาดวยตนเอง เพราะบรษททมนคงใหญโตกจะไมมการลงประกาศผานทางโซเชยลมเดยอยแลว ดงนนแรงงานจงคดวาการมบรษทซบคอนแทรคกดกบคนทตองการงานดวนและไมตองท าเอกสารเองใหยงยาก รวมไปถงหากไมมประสบการณโดยตรงกยงสามารถไดงานท าได ซงดกวาการไปสมครเองมาก โดยแรงงานสวนใหญจะหาขอมลการสมครงานผานทางเฟซบคเปนหลก ซงกท าใหพวกเขาไดงานท าโดยเรวเชนกน ดงนนจงเปนเหตปจจยทวาท าไมแรงงานถงทนยอมรบสภาพการถกกดขเอาเปรยบได (นายวทย (นามสมมต), สมภาษณ, 2559)

7.4 ความสะดวก รวดเรวในการไดงานท า ผลการศกษาพบวา การคดเลอกคนเขาท างานของบรษทซบคอนแทรคไมไดยงยากและมขนตอนมาก เพราะจากค าบอกเลาของพนกงานไดบอกวา แคเดนไปสมครและขอเอกสารทจ าเปนตาง ๆ ในการสมคร-งาน หลงจากกรอกขอมลเสรจ กจะตองมการสมภาษณตามทว ๆ ไป ถาโดยรวมแลวคณสมบตผานกใหคนนนไปตรวจรางกายเพอดวาเปนโรคหรอมความบกพรองทางสขภาพหรอไม ซงขอดของการทพนกงานเลอกเดนเขาไปสมครผานทางบรษทซบคอน-แทรค ทดกวาไปสมครเองโดยตรง คอ หากผานการตรวจสอบจากบรษทซบคอนแทรค แลวกจะไมโดนคดเลอกซ าจากบรษทนายจางอกท และไดงานท าเรวกวาไปสมครเอง ท าใหไมตองเสยเวลารองานนาน ไมตองขาดรายไดเปนเวลานาน ถาเทยบกบการไปสมครเอง ซงจากความสะดวกสบายนจงท าใหแรงงานยอมรบในเรองการถกกดคาจางได (นายขาว (นามสมมต), สมภาษณ, 2559)

7.5 เพอการด ารงชพของตนเองและครอบครว ผลการศกษาพบวา พนกงานแรงงานเหมาชวงตองท างานเพอน าเงนรายไดมาใชจายจนเจอตนเองและครอบครว โดยพนกงานเหมาชวงทมาท างานในอตสาหกรรมยานยนตในจงหวดชลบร สวนใหญจะไมใชคนในพนท แตเปนคนทมภมล าเนาถนฐานมาจากทอน จงท าใหตองมาเรมสรางเนอสรางตว ตองมาหาทพกอาศยใหม และตองมาเรมตนกบสงแวดลอมใหมทไมเคย

32 กระบวนการขดรดในระบบการจางแรงงานเหมาชวง:

กรณศกษาอตสาหกรรมยานยนตในจงหวดชลบร

เจอ ดงนนจงเปนเหตปจจยหนงทท าใหแรงงานคดวาการไดงานท าโดยผานบรษทซบ-คอนแทรค ยงคงเปนสงทดส าหรบตนเอง (นายบญม (นามสมมต), สมภาษณ, 2559)

8. การอภปรายผล

จากขอสรปวจยเรองกระบวนการขดรดในระบบการจางแรงงานเหมาชวงในทศนะของแรงงาน กรณศกษาอตสาหกรรมยานยนตในจงหวดชลบร ซงสามารถอภ-ปรายผลไดดงน

จากงานวจยในครงนสามารถกอใหเกดขอคนพบความรใหมทแตกตางจากนกคดทฤษฎ คารล มารกซ ในเรองของการขดรดมลคาสวนเกน ทมารกซไดพยายามตแผและวเคราะหวภาษวธ โดยมงเนนแตเพยงน าเสนอเปนเพยงแตปจจยดานตวเลข หรอในเรองของคาจาง ทนคงท ทนผนแปร และมลคาสวนเกนทเกดจากพลงแรงงานของตวแรงงานผท าการผลตเอง ซงมารกซมองวา มลคาของพลงแรงงาน หรอคาจางทจะจายเปนคาตอบแทนใหแกแรงงานในระบบทนนยมนน เปนสนคาชนดหนงทซอขายในตลาด ดวยกลไกวธการเดยวกบมลคาของสนคาทวไป ซงมารกซมองวาพลงแรงงานจะเกดขนไดนนกอมาจากพลงแรงงานเทยบเทาไดกบจ านวนปรมาณสนคาทแรงงานผลตได จากการศกษาแนวคดของมารกซทผ วจยไดศกษาพบวา แนวคดของมารกซอาจใชไดและเปนจรงกบในยคของการกอตวทนนยมทมมานานแลว หากแตเมอน ามาใชและเปรยบเทยบกบในโลกของระบบการจางงานในระบบทนนยมปจจบน จงท าใหเหนวาการศกษาและแนวคดของเขายงคงมองเพยงมตดานตวเลขเพยงดานเดยว ซงงานวจยในครงนไดเปนการสรางและเพมพนความรใหมทมหลากหลายมต ไมวาจะเปนปจจยดานสงคมและวถชวต วฒนธรรม รวมไปถงการเมองดานความขดแยงทแอบแฝงอยในภายใตระบบการจางแรงงานระบบเหมาชวง กลาวคอ ภายใตการท างานรวมกนน มความไมพอใจของแรงงานเหมาชวงแอบแฝงอยเพราะแรงงานตางรบทราบดวา พวก-

วารสารเศรษฐศาสตรการเมองบรพา ปท 7 ฉบบท 1 (2562) 33

Burapha Journal of Political Economy Vol. 7 No. 1 (2019)

เขาตางก าลงถกพวกนายจางรวมกนกดขขดรดในเรองรายไดและสวสดการ ความไมพอใจเหลานจะแอบแฝงอยเสมอนคลนใตน าทรอเพยงโอกาสเอาคนเหลานายทน

นอกจากงานวจยในครงนจะมท าใหเกดขอคนพบทแตกตางจากสงทมารกซกลาวไวแลว งานวจยในครงนยงเปนการศกษาทแตกตางไปจากงานวจยเรองระบบเหมาชวงอน ๆ อกดวย เพราะจากการส ารวจงานวจยทเคยมผ วจยทานอน ๆ ไดท าการศกษาไว ลวนแลวแตมงศกษาแตเพยงเรองของสวสดการ กฎหมาย และความไมเปนธรรม การถกกระท าทแตกตางจากแรงงานรบจางรายเดอนทวไปเทานน หากแตไมมผทตงค าถามและหาค าตอบในเรองของปจจยใด ๆ ทท าใหแรงงานยอมรบสภาพทนอยกบการถกเอาเปรยบอยตลอด ซงในจดนผ วจยเหนวาเหตทท าใหสงตาง ๆ ท าใหเกดแรงงานทอาจเรยกไดวาเสมอนเปนแรงงานทาสกวาได เพราะดวยสงคมไมวาจะในยคของนกทฤษฎอยางมารกซ หรอในยคสงคมปจจบน สงคมของเราถกหลอหลอมและปลกฝงมาตงแตวยเยาววาเงน สงของ วตถตาง ๆ จะท าใหบคคลคนนนไดรบการ -ยอมรบและท าใหกลายเปนคนทมคณคา ท าใหพวกเขาเหลานนกลายเปนคนท ไดรบหนาถอตา ซงกเชนเดยวกบพนกงานแรงงานเหมาชวงเชนกน สงตาง ๆ ทพวกเขาท าหรอยอมท ากเพอทจะตองการมจดยนในพนทสวนหนงของสงคมและเพอสนองความ -ตองการของตนเอง ครอบครวใหมความเปนอยทดและตองการพยายามถบฐานะตนเองใหหางไกลจากความยากจน ความล าบากทเคยเปนตงแตวยเดก

จากผลการศกษาพบวา งานวจยในครงนมความสอดคลองกบงานของ เสมา สบตระกล (2546) มนตร ปานแดง และสภาพร นาจนทศ (2549) และมณ ขนภกด และบณฑต แปนวเศษ (2548) เมอเปรยบเทยบกบงานวจยทเคยศกษาเกยวกบแรงงานจางเหมาชวง พบวา งานวจยชนนเปนการยนยนในมตของการกดขเอาเปรยบนนพบวา มการเอาเปรยบในระบบการจางงานแบบเหมาชวงในมตตาง ๆ อยางไรกแลวแตงานวจยชนนกมความแตกตางจากการศกษาวจยเกยวกบการขดรดในระบบการจางแรงงานเหมาชวง เนองจากเปนการศกษาจากมมมองแรงงานจางเหมาชวงเปนหลกไมใชการ-นยามหรอใหความหมายกระบวนการขดรดจากมมมองของคนนอก นอกจากนงานวจย

34 กระบวนการขดรดในระบบการจางแรงงานเหมาชวง:

กรณศกษาอตสาหกรรมยานยนตในจงหวดชลบร

ชนนยงพยายามวเคราะหปจจยและเงอนไขจากมมมองของแรงงานจางเหมาชวงทตองยอมรบสภาพการจางงาน แมจะไมไดรบความเปนธรรม ซงการศกษาจากมมมองของคนในเชนนจะน าไปสการสรางความเขาใจใหมเกยวกบปจจยทท าใหแรงงานจางเหมาชวงยอมรบสภาพการท างาน ซงจะเปนแนวทางเบองตนทท าใหผ เกยวของทงในสวนของภาครฐและผประกอบการสรางเงอนไข หรอก าหนดนโยบายเพอยกระดบคณภาพชวตของแรงงานเหลานใหดขน โดยผทไดรบขอมลจากกรณศกษาเลก ๆ ในครงนอาจจะน าไปเปนกรณน ารองเพอศกษาหาสาเหตวาเหตใดระบบความไมเปนธรรมนยงคงอย และจะตองใชมาตรการอยางไรเพอขจดการเอาเปรยบของชนชนนายทนใหหมดไป

9. ขอเสนอแนะเชงนโยบาย

จากการศกษากระบวนการขดรดในระบบการจางแรงงานเหมาชวงในทศนะของแรงงาน กรณศกษาอตสาหกรรมยานยนตในจงหวดชลบร ผวจยไดมขอเสนอแนะทไดคนพบหลงจากทไดท าการศกษาดงตอไปน

9.1 ควรจะมการมอบหมายจดตงใหมหนวยงานทเขามาดแลรบผดชอบกลมแรงงานประเภทเหมาชวงโดยตรง และใหมการควบคมอยางเขมงวด เพอลดปญหาการ-กดขเอาเปรยบแรงงาน

9.2 ควรมการปรบปรงพฒนาขอกฎหมายในเรองการลงโทษนายจางในกรณทกดขขดรดแรงงานใหมความนาเกรงขามและเพอใหนายจางตระหนกกลวและปฏบตตามกฎหมายอยางเครงครด

9.3 จากการศกษาพบวา ปจจยพนฐานดานตาง ๆ เชน อาย การศกษาเปนสงทเปนสาเหตหลกทท าใหผ ดอย โอกาสถกนายจางหรอนายทนคอยกดขขดรด แสวงหาผลประโยชนอยตลอด ผวจยจงเหนวานาจะการจดใหมเจาหนาทออกส ารวจยงพนทตาง ๆ ทเปนกลมอตสาหกรรมเพราะดวยความทคนทวไปอาจจะเหนวาบรษททอยในกลมอตสาหกรรมจงปลอยปะละเลยไมไดมเจาหนาทหรอหนวยงานของรฐตรวจสอบ

วารสารเศรษฐศาสตรการเมองบรพา ปท 7 ฉบบท 1 (2562) 35

Burapha Journal of Political Economy Vol. 7 No. 1 (2019)

9.4 ควรจะมการจดหลกสตรอบรมเพอพฒนาประสทธภาพของกลมแรงงานหรอผ ดอยโอกาสใหมความรตดตวเปนเหมอนเครองมอในการสรางอาชพและมรายได เพราะจากการศกษาพบวา เหตผลทแรงงานเหมาชวงนองเขามาอยในกระบวนการกดคาจางนกเพราะไมมความรและประสบการณมาเลยจงท าใหไมมโอกาสไดงานทด

9.5 ควรจดใหมการจดตงสหภาพแรงงาน เพอใหแรงงานเหมาชวงสามารถตอรองเรยกรองความชอบธรรมของแรงงานได และขจดระบบการกดขเอาเปรยบใหหมดไป

10. ขอเสนอแนะในการท าวจยครงตอไป

จากการศกษากระบวนการขดรดในระบบการจางแรงงานเหมาชวงในทศนะของแรงงาน กรณศกษาอตสาหกรรมยานยนตในจงหวดชลบร ผวจยไดมขอเสนอแนะทไดคนพบหลงจากทไดท าการศกษาดงตอไปน

10.1 ควรท าการศกษาเรองกระบวนการกดคาจางในระบบการจางแรงงานในพนทอน ๆ อกดวย เพอเปนเปรยบเทยบผลการศกษา

10.2 ควรท าการศกษากระบวนการขดรดในระบบการจางแรงงานในทศนะของนายจางเพอใหสามารถเหนกระบวนการกดขเอาเปรยบ ซงอาจจะตรงตามผลการศกษาน หรออาจจะน ามาสการคนพบสาเหตและปจจยทมากกวาผลการศกษาทไดในครงน

10.3 ควรจะท าการศกษาเรองกฎหมายทออกไปเกยวกบการควบคมคมครองแรงงาน นาจะใหมการศกษาเพมเตมมากขน เพอน ามาสการเหนปญหาทเกดขนและเพอใหพบชองโหวทยงคงมอยในปจจบนอกดวย

36 กระบวนการขดรดในระบบการจางแรงงานเหมาชวง:

กรณศกษาอตสาหกรรมยานยนตในจงหวดชลบร

รายการอางอง เอกสารภาษาไทย

กระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม. (2541). พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541. กรงเทพฯ: กระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม.

ใจ องภากรณ. (2541). “แนวทางออกของแรงงานไทยในยคปจจบน. ” วารสารเศรษฐศาสตรการเมอง, 9 (2): 88-97.

บรษทเอช อาร เซนเตอร จ ากด. (2552). รายงานการวจยเรองโครงการวจยแนวทางการคมครอง แรงงานไทยในงานรบเหมาชวง. กรงเทพฯ: ส านกวจยและพฒนา สถาบนพระปกเกลา.

พรชย ตนพนธสกล. (2547). การจดสวสดการแรงงานในบรษทเหมาชวงแรงงาน ศกษากรณ พนกงานฝายผลตเขตนคมอตสาหกรรมบางป จงหวดสมทรปราการ. วทยานพนธรฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการบรหารทวไป, วทยาลยการบรหารรฐกจ, มหาวทยาลยบรพา.

มณ ขนภกด และบณฑต แปนวเศษ. (2548). แรงงานหญงในระบบเหมาชวง บนเงอนไข จรรยาบรรณทางการคา กรณศกษาแรงงานหญงในกจการตดเยบเสอผาสงออก. กรงเทพฯ: ฝายแรงงานหญง มลนธเพอนหญง.

มนตร ปานแดง และสภาพร นาจนทศ. (2549). การละเมดสทธแรงงานในระบบจางเหมาคาแรง ในอตสาหกรรมเครองใชไฟฟาอเลคทรอนคส ยานยนต และโลหะ. กรงเทพฯ: ศนยอเมรกนเพอแรงงานนานาชาต.

เสมา สบตระกล. (2546). ลกจางหญงรบเหมาคาแรง จงหวดชลบร : รายงานวจยยอยฉบบสมบรณ. กรงเทพฯ: ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย.

วารสารเศรษฐศาสตรการเมองบรพา ปท 7 ฉบบท 1 (2562) 37

Burapha Journal of Political Economy Vol. 7 No. 1 (2019)

ขอมลจากการสมภาษณ

นาย ก. (นามสมมต). (2559, 19 พฤศจกายน). พนกงานแรงงานจางเหมาชวงในอตสาหกรรมชลบรแหงหนง. สมภาษณ.

นาย ค. (นามสมมต). (2559, 23 พฤศจกายน). พนกงานแรงงานจางเหมาชวงในอตสาหกรรมชลบรแหงหนง. สมภาษณ.

นายขาว (นามสมมต). (2559, 29 พฤศจกายน). พนกงานแรงงานจางเหมาชวงในอตสาหกรรมชลบร แหงหนง. สมภาษณ.

นายซ (นามสมมต). (2559, 23 พฤศจกายน). พนกงานแรงงานจางเหมาชวงในอตสาหกรรมชลบรแหงหนง. สมภาษณ.

นายแดง (นามสมมต). (2559, 17 พฤศจกายน). พนกงานแรงงานจางเหมาชวงในอตสาหกรรมชลบรแหงหนง. สมภาษณ.

นายบญม (นามสมมต). (2559, 29 พฤศจกายน). พนกงานแรงงานจางเหมาชวงในอตสาหกรรมชลบร แหงหนง. สมภาษณ.

นายมวง (นามสมมต). (2559, 22 พฤศจกายน). พนกงานแรงงานจางเหมาชวงในอตสาหกรรมชลบร แหงหนง. สมภาษณ.

นายวทย (นามสมมต). (2559, 29 พฤศจกายน). พนกงานแรงงานจางเหมาชวงในอตสาหกรรมชลบร แหงหนง. สมภาษณ.

นายสาม (นามสมมต). (2559, 29 พฤศจกายน). พนกงานแรงงานจางเหมาชวงในอตสาหกรรมชลบร แหงหนง. สมภาษณ.

นายหนง (นามสมมต). (2559, 29 พฤศจกายน). พนกงานแรงงานจางเหมาชวงในอตสาหกรรมชลบร แหงหนง. สมภาษณ.

นายเหลอง (นามสมมต). (2559, 19 พฤศจกายน). พนกงานแรงงานจางเหมาชวงในอตสาหกรรมชลบรแหงหนง. สมภาษณ.