1

EWALUACJA DZIAŁAŃ PODEJMOWANYCH W ZAKRESIE OPIEKI NAD DZIEĆMI DO LAT 3 I USŁUG OPIEKUŃCZO-wYCHOWAWCZYCH DLA DZIECI DO LAT 6 W RAMACH RPO WK-P 2014 – 2020

RAPORT KOŃCOWY

Badanie finansowane z Europejskiego Funduszu Społecznego i budżetu województwa kujawsko-pomorskiego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata 2014-2020.

Zamawiający:

Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiegopl. Teatralny 2 87-100 Toruń

Wykonawcy:Konsorcjum firm:

Lider Projekt Sp. z o.o. – lider konsorcjumAl. Marcinkowskiego 1/361-745 Poznań

Instytut Badawczy IPC Sp. z o.o.ul. A. Ostrowskiego 953-238 Wrocław

Openfield Sp. z o. o.ul. Ozimska 4/745-057 Opole

Grudzień, 2019 r.

2

1. Spis treści

1. Spis treści..........................................................................................................................32. Streszczenie.......................................................................................................................63. Summary.........................................................................................................................164. Wprowadzenie................................................................................................................265. Metodologia badania......................................................................................................276. Wsparcie opieki nad dziećmi do lat 3..............................................................................29

6.1. Ocena trafności pod kątem zapisów dokumentów programowych i strategicznych29

6.1.1. Diagnoza społeczno-gospodarcza województwa..............................................296.1.2. Ocena wsparcia – dokumenty strategiczne i programowe................................366.1.3. Ocena wsparcia – dopasowanie do potrzeb odbiorców....................................45

6.2. Ocena efektywności, skuteczności, trwałości...........................................................48

6.2.1. Charakterystyka projektów...............................................................................496.2.2. Skuteczność projektów......................................................................................516.2.3. Efektywność projektów.....................................................................................616.2.4. Trwałość projektów i zapotrzebowanie na wsparcie.........................................636.2.5. Warunki tworzenia nowych form opieki nad dziećmi do lat 3 i przyczyny niekorzystania ze wsparcia RPO WK-P............................................................................65

6.3. Podsumowanie........................................................................................................68

7. Wsparcie w zakresie usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat 6...................71

7.1. Ocena trafności pod kątem zapisów dokumentów programowych i strategicznych71

7.1.1. Diagnoza społeczno-gospodarcza województwa..............................................717.1.2. Ocena wsparcia – dokumenty strategiczne i programowe................................757.1.3. Ocena wsparcia – dopasowanie do potrzeb odbiorców...................................83

7.2. Ocena efektywności, skuteczności, trwałości – wsparcie w zakresie usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat 6.................................................................86

7.2.1. Charakterystyka projektów...............................................................................867.2.2. Skuteczność projektów......................................................................................907.2.3. Efektywność projektów...................................................................................1027.2.4. Trwałość projektów i zapotrzebowanie na wsparcie.......................................1047.2.5. Warunki tworzenia nowych form edukacji przedszkolnej i przyczyny niekorzystania ze wsparcia RPO WK-P..........................................................................105

7.3. Podsumowanie.......................................................................................................107

8. Wskaźniki długoterminowe...........................................................................................112

8.1. Wsparcie opieki nad dziećmi do lat 3.....................................................................112

3

8.1.1. Wartość wskaźnika rezultatu długoterminowego EFS.....................................1128.1.2. Ocena efektów długoterminowych.................................................................1138.1.3. Prognoza wskaźnika........................................................................................115

8.2. Wsparcie w zakresie usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat 6..........117

8.2.1. Wartość wskaźnika rezultatu długoterminowego EFS.....................................1178.2.2. Ocena efektów długoterminowych.................................................................1188.2.3. Prognoza wskaźnika........................................................................................121

9. Wnioski i rekomendacje................................................................................................12410. Synteza odpowiedzi na pytania badawcze....................................................................14011. Spis tabel.......................................................................................................................16012. Spis wykresów...............................................................................................................16213. Spis map........................................................................................................................16414. Aneksy...........................................................................................................................165

14.1. Tabele do diagnozy – opieka nad dziećmi do lat 3..................................................16514.2. Narzędzia do zastosowanych technik.....................................................................173

14.2.1. CATI 1 - Beneficjenci – JST, firmy, stowarzyszenia/fundacje...........................17314.2.2. CATI 2 - Rodzice/opiekunowie prawni.............................................................18414.2.3. CATI 3 - Placówki nierealizujące projektów – dyrektorzy................................18914.2.4. CAWI – Przedstawiciele JST na terenie których realizowane są projekty w ramach RPO WK-P.....................................................................................................19314.2.5. Scenariusz IDI – Przedstawiciele instytucji zaangażowanych w system realizacji RPO WK-P......................................................................................................................200

4

WYKAZ SKRÓTÓW

BDL Bank Danych LokalnychBTOF Bydgosko – Toruński Obszar FunkcjonalnyCATI Ankieta telefonicznaDR Analiza danych zastanychEFRR Europejski Fundusz Rozwoju RegionalnegoEFS Europejski Fundusz SpołecznyFE Fundusze europejskieGUS Główny Urząd StatystycznyIDI Indywidualny wywiad pogłębionyIP Instytucja PośredniczącaIZ Instytucja ZarządzającaJST Jednostka Samorządu Terytorialnego OP Oś priorytetowaOSI Obszar Strategicznej Interwencji ORSG Obszary Rozwoju Społeczno-GospodarczegoPI Priorytet inwestycyjny

RPO WK-PRegionalny Program Operacyjny Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata 2014-2020

SORStrategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju do roku 2020 (z perspektywą do 2030 roku)

SRWK-PStrategia Rozwoju Województwa Kujawsko-Pomorskiego Plan Modernizacji 2020+

SPSStrategia Polityki Społecznej Województwa Kujawsko-Pomorskiego do roku 2020

SzOOP Szczegółowy Opis Osi Priorytetowych ZIT Zintegrowane Inwestycje Terytorialne

5

2. Streszczenie

Niniejszy raport stanowi podsumowanie badań zrealizowanych na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko-Pomorskiego w okresie od lipca do grudnia 2019 roku.

Celem głównym badania była ocena skuteczności oraz efektywności dotychczas realizowanych lub zrealizowanych działań w zakresie opieki nad dziećmi do lat 3 i usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat 6 oraz wypracowanie rozwiązań podnoszących skuteczność i efektywność udzielanego wsparcia w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata 2014-2020 (RPO WK-P). Ponadto, w ramach badania oszacowana została wartość dwóch długoterminowych wskaźników rezultatu EFS:

Liczba utworzonych miejsc opieki nad dziećmi w wieku do lat 3, które funkcjonują 2 lata po uzyskaniu dofinansowania ze środków EFS (PI 8vi: Poddziałanie 8.4.1., 8.4.2. oraz 8.4.3.);

Liczba miejsc wychowania przedszkolnego, które funkcjonują 2 lata po uzyskaniu dofinansowania ze środków EFS (PI 10i: Poddziałanie 10.1.1. oraz 10.2.1.).

Badanie zostało przeprowadzone z wykorzystaniem metod ilościowych i jakościowych oraz z wykorzystaniem analizy danych zastanych. W badaniu jakościowym techniką IDI bądź TDI (Indywidualny wywiad pogłębiony/Telefoniczny wywiad pogłębiony) udział wzięli przedstawiciele instytucji zaangażowanych w realizację RPO WK-P na lata 2014-2020. W badaniu techniką ilościową udział wzięli przedstawiciele: beneficjentów RPO WK-P, rodziców lub prawnych opiekunów korzystających z opieki nad dziećmi do lat 3 oraz 3-6 latkami, form opieki nad dziećmi do lat 3 i 3-6-latkami niekorzystający ze wsparcia RPO WK-P oraz przedstawiciele jednostek samorządu terytorialnego, na terenie których realizowane były projekty. Zrealizowano również badanie z udziałem beneficjentów projektów, które funkcjonują 2 lata po uzyskaniu dofinansowania ze środków EFS.

STAN WDRAŻANIA

Niniejsza ewaluacja objęła swoim zakresem 8 Poddziałań, w tym 4 z zakresu opieki nad dziećmi do lat 3 oraz 4 z obszaru edukacji przedszkolnej. Na wsparcie projektów z zakresu opieki nad dziećmi do lat 3 oraz usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat 6 zarezerwowano w RPO WK-P ponad 385,5 mln zł, co stanowi 4,76% całej alokacji Programu. Analizą objęto 238 umów podpisanych na łączną kwotę dofinansowania 212,5 mln zł co stanowi 55% alokacji dedykowanej niniejszym poddziałaniom w Programie.

Projekty realizowane w formule ZIT skonsumowały na dzień 30 czerwca 2019 roku najwięcej środków, w Poddziałaniu 8.4.3 - 99%, 10.1.1 – 87% zaś w 6.4.2 - 94%. Natomiast na moment realizacji badania w Poddziałaniach 6.1.1 oraz 8.4.2 zakontraktowano niespełna 30% alokacji.

6

Tabela 1. Stan wdrażania poddziałań skierowanych na wsparcie usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat 6 w ramach RPO WK-P 2014-2020

Poddziałanie FunduszAlokacja na

poddziałanie w Programie w PLN

Liczba umów

Wkład UE w umowach w

PLN

% wykorzystanej alokacji w

Poddziałaniach

% alokacji

osi

% w Programie

Opieka nad dziećmi do lat 36.1.21 EFRR 80 040 023 7 23 332 600 29% 2% 0,3%8.4.1 EFS 120 828 748 33 88 355 700 73% 11% 1%8.4.2 EFS 36 562 900 `13 9 080 106 25% 1% 0,1%8.4.3 (ZIT) EFS 5 952 100 81 5 919 843 99% 1% 0,1%

Razem 243 383 771 134 126 688 249 52% - 1,5%Wychowanie przedszkolne dzieci do lat 66.3.1 EFRR 61 042 803 10 36 525 564 60% 3% 0,5%6.4.2 (ZIT) EFRR 17 270 367 9 16 238 278 94% 1% 0,2%10.1.1 (ZIT) EFS 10 628 750 18 9 241 378 87% 2% 0,1%10.2.1 EFS 53 143 750 67 23 853 141 45% 4% 0,3%

Razem 142 085 670 104 85 858 361 60% - 1,1%Łącznie w

analizowanych Poddziałaniach

385 469 441 238 212 546 610 55% _ 2,60%

* Kurs euro z dnia 27.06.2019 = 4,2515Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z bazy SL – stan na 30.06.2019 r.

WSPARCIE OPIEKI NAD DZIEĆMI DO LAT 3

Opieka nad dziećmi do lat 3 w województwie kujawsko-pomorskim

W roku 2018 liczba dzieci w wieku do lat 3 w województwie kujawsko-pomorskim wynosiła 60,1 tys. W porównaniu do roku 2008 spadła o 8,6%. W ujęciu powiatowym tylko jedna jednostka zanotowała wzrost liczby dzieci w tej grupie wiekowej - miasto Toruń (o 231 osób, tj. 3,9%). Natomiast biorąc pod uwagę gminy, to wzrost liczby dzieci w wieku do lat 3 miał miejsce jedynie w 20 (największy w gminie Obrowo - 57,6%). Na terenie województwa zwiększyła się liczba placówek (głównie żłobków) opiekuńczych dla dzieci do lat 3 (o 107 w porównaniu do roku 2012) oraz liczba miejsc (o 3,4 tys. w porównaniu do roku 2012). Odsetek dzieci objętych opieką w żłobkach w województwie kujawsko-pomorskim, porównując lata 2012 i 2018, wzrósł z 3,0 do 8,1 (w kraju z 3,8 do 10,5). Jednak nadal widoczne są obszary województwa, w których usługi opieki nad dziećmi do lat 3 nie są realizowane. W 10 gminach (rok 2018) odsetek dzieci objętych opieką w żłobkach był wyższy niż średnia krajowa wartość tego wskaźnika.

W roku 2018 odsetek dzieci objętych opieką w żłobkach w miastach województwa wyniósł 12,6% (w Polsce – 15,9%), natomiast na wsi 2,2% (w Polsce 2,8%). W porównaniu do roku 2012, stanowi to wzrost odpowiednio o 7,4 i 1,9 p. proc. W roku 2018 region zajmował 13 lokatę w kraju, pod względem odsetka dzieci objętych opieką w placówkach żłobkowych, jednak dystans dzielący województwo od średniej wartości dla kraju powiększa się (w roku 2008 wynosił 0,7 p. proc., a w roku 2018 – 2,4 p. proc.).

1 W ramach Podziałania 6.1.2 analizą objęte zostały tylko te typy projektów, które związane były z budową, rozbudową, nadbudową, przebudową, adaptacją, remontem, modernizacją oraz wyposażeniem obiektów na potrzeby świadczenia usług opieki nad dziećmi do lat 3 (w tym żłobków, klubów dziecięcych).

7

W dalszym ciągu obserwujemy rosnący udział dzieci w wieku do lat 3, które objęte są opieką w żłobkach, jednak ze względu na większy potencjał ludnościowy zjawisko koncentruje się głównie w największych ośrodkach miejskich województwa.

Biorąc pod uwagę określone wskaźniki, oraz sytuację województwa na tle całego kraju, inwestycje w rozwój bazy żłobkowej mają uzasadnienie. Nawet w obliczu negatywnych prognoz demograficznych, zwiększanie liczby miejsc opieki nad najmłodszymi dziećmi, nie zaspokaja potrzeb (innymi słowy, potrzeby pozostają aktualne).

Skuteczność i efektywność wsparcia

Uczestniczący w badaniu ilościowym beneficjenci, najczęściej deklarowali otrzymanie wsparcia w postaci środków na tworzenie miejsc opieki nad dziećmi do lat 3, w tym na zapewnienie ich bieżącego utrzymania (62,8%). Najpopularniejszą formą wsparcia wśród badanych rodziców, niewątpliwie jest opieka nad dzieckiem do lat 3 tj. refundacja kosztów opieki. Według danych na 30.06.2019 roku skorzystało z niej w sumie 67,8%. Niespełna 3/4 z nich, to uczestnicy projektów w ramach Poddziałania 8.4.1.

W toku badania zidentyfikowano szereg problemów, z jakimi spotykają się przedstawiciele IZ oraz sami beneficjenci. Problemy po stronie beneficjentów związane są głównie z brakiem znajomości przepisów i regulacji, niezbędnych do prawidłowej realizacji i rozliczenia projektu. Popełniane przez nich błędy powodują opóźnienia w przekazywaniu środków, a tym samym często rzutują na harmonogram projektu. Opóźnienia w rozliczeniu końcowym, z punktu widzenia IZ, to również opóźnienia w wykazywaniu osiągniętych wartości wskaźników Programu.

Działania związane z tworzeniem nowych miejsc opieki nad dziećmi do lat 3, wiążą się z koniecznością uzyskania wielu pozwoleń i spełnienia wielu warunków. Z doświadczenia IZ wynika, że sytuacje, w których ostatecznie nie udaje się znaleźć odpowiedniego lokalu, również miały miejsce. Brak odpowiednich lokali do prowadzenia opieki nad najmłodszymi dziećmi, jest wskazywany (zarówno przez beneficjentów, jak i podmioty niekorzystające ze wsparcia RPO WK-P) jako jeden z trzech głównych czynników utrudniających tworzenie nowych miejsc. Pomoc udzielana beneficjentom przez IZ powodowana wielokrotnie popełnianymi błędami, to dodatkowy nakład pracy. Sytuację utrudnia duża rotacja i trudność pozyskania doświadczonych pracowników, którzy stanowiliby wsparcie podczas oceny wniosków.

Z 43 badanych beneficjentów, 11 (wszyscy to beneficjenci Poddziałania 8.4.1) napotkało problemy podczas realizacji projektu. Najczęściej dotyczyły braku płynności finansowej.

Dofinansowanie w ramach RPO WK-P zdecydowanie miało wpływ na wzrost dostępności usług w zakresie opieki żłobkowej oraz poprawę infrastruktury i wyposażenia placówek. Średnio ponad połowa beneficjentów nie byłaby w stanie podjąć takich działań bez dofinansowania. Ich adekwatność do potrzeb potwierdzają potencjalni wnioskodawcy.

8

W celu przeprowadzenia analizy efektywności kosztowej, z wybranych budżetów zawartych we wnioskach o dofinansowanie wyodrębniono określone kategorie kosztów, które następnie zsumowano i podzielono przez liczbę wspartych miejsc/osób. Jak wynika z analizy, średnia kwota utworzenia jednego miejsca opieki nad dzieckiem do lat 3 w ramach Poddziałania 6.1.2 wynosi 64,5 tys. złotych. W Poddziałaniu 8.4.1 jest to 7 tys. złotych, w poddziałaniu 8.4.2 15,3 tys. złotych, a w Poddziałaniu 8.4.3 6,3 tys. złotych. Analizując różnice w kosztach pomiędzy Poddziałaniami należy pamiętać, że projekty dofinansowane w ramach Poddziałania 6.1.2 obejmowały inwestycje w infrastrukturę (np. budowa budynku), stąd i koszty są/były zdecydowanie wyższe niż w Poddziałaniach OP 8.Koszt utrzymania jednego miejsca wynosi natomiast: w Poddziałaniu 8.4.1: 26 tys. złotych, w Poddziałaniu 8.4.2: 20,8 tys. złotych, w Poddziałaniu 8.4.3: 11,9 tys. złotych.

Trwałość wsparcia

Nieco ponad 40% uczestniczących w badaniu rodziców podjęło pracę po otrzymaniu wsparcia. Spośród nich 95% deklarowało zatrudnienie w momencie realizacji niniejszego badania.

Najczęstszymi efektami projektów uzyskanymi przez beneficjentów była przebudowa/wyremontowanie pomieszczeń oraz dodatkowe wyposażenie placówki (efekty uzyskane przez około połowę badanych).

Badani beneficjenci (jak również rodzice uczestniczący w projektach), niezależnie czy działają na obszarze ZIT/OSI, są zdania, że w perspektywie najbliższych 5 lat zapotrzebowanie na usługi opiekuńcze dla dzieci na obszarze realizacji ich projektu wzrośnie. Również przedstawiciele niemal wszystkich badanych gmin widzą w szczególności potrzebę tworzenie nowych miejsc instytucjonalnej opieki nad dziećmi do lat 3.

Poza brakiem środków finansowych, stosunkowo często wskazywaną przeszkodą może być brak odpowiednich pomieszczeń oraz budynków. Niewielu badanych obawia się zbyt małego zainteresowania usługami opieki nad najmłodszymi. Być może w związku z tym alternatywna działalność, która mogłaby być prowadzona w sytuacji spadku zainteresowania usługami opiekuńczymi, na ogół nie jest przez beneficjentów planowana. Wśród podmiotów niekorzystających ze wsparcia w ramach RPO WK-P, 45% twierdzi, że jest w stanie oferować w przyszłości usługi inne niż opieka nad dzieckiem do lat 3.

Wskaźnik długoterminowy

Prognoza wskaźnika długoterminowego miała na celu udzielenie odpowiedzi na pytanie o jego szacowaną wartość w poszczególnych latach od 2020 roku do roku 2024. W przypadku opieki żłobkowej, mowa o wskaźniku Liczba utworzonych miejsc opieki nad dziećmi w wieku do lat 3, które funkcjonują 2 lata po uzyskaniu dofinansowania ze środków EFS, którego wartość docelowa na rok 2023 została ustalona na poziomie 55% (odsetek miejsc utworzonych dzięki dofinansowaniu, które będą utrzymywane dwa lata po

9

zakończeniu finansowania). Analiza wartości wskaźnika dla roku 2019 została oparta na projekcie, który zakończył się dwa lata przed realizacją niniejszej ewaluacji, tj. 30.09.2017 roku (projekt pt. Gmina Grudziądz pomaga maluchom). Badanie z udziałem beneficjenta projektu wykazało, że wszystkie miejsca utworzone w tym projekcie są utrzymywane (a więc wartość wskaźnika wynosi 100%).

Prognoza przeprowadzona dla kolejnych lat uwzględniła terminy zakończenia projektów realizujących wskaźnik, a także deklaracje uczestników badania CATI, co do planowanego utrzymania utworzonych miejsc, po dwóch latach od zakończenia projektu. Otóż 80% z nich planuje utrzymać miejsca, co wskazuje na możliwość osiągnięcia założonej na rok 2023 wartości docelowej wskaźnika długoterminowego.

Najwięcej projektów (uwzględnionych w tej analizie) zakończy się do końca III kwartału 2021 r. – 26 projektów. Utworzonych zostanie 896 miejsc opieki nad dziećmi do lat 3. Najwięcej trwałych miejsc powstanie w roku 2023 – prognozowanych jest 717 miejsc z 896 utworzonych na koniec września 2021 r.

WSPARCIE W ZAKRESIE USŁUG OPIEKUŃCZO-WYCHOWAWCZYCH DLA DZIECI DO LAT 6

Ocena trafności wsparcia pod kątem zapisów dokumentów programowych i strategicznych

Analiza danych pochodzących ze statystyki publicznej (GUS – BDL, dane aktualne na 2018 r.) odnoszących się do edukacji przedszkolnej przedstawia wciąż niski poziom dostępu do usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat 6 w porównaniu do średniej krajowej. Odsetek dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym (dzieci w wieku 3-6 lat) w województwie kujawsko-pomorskim wyniósł w roku 2018 – 83,2% w porównaniu do wartości dla kraju – 89,5% jest on na stosunkowo niskim poziomie. Zmiany odsetka dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym zauważalne są w całym kraju. Jednocześnie województwo kujawsko-pomorskie charakteryzuje się jedną z najniższych jego wartości. Pomimo korzystnych zmian w tym obszarze niewątpliwie nadal widoczne są deficyty, które mogą wymagać wsparcia środkami zewnętrznymi. Jak deklarują sami badani (beneficjenci oraz jednostki niekorzystające ze wsparcia), problemy w tworzeniu nowych miejsc wychowania przedszkolnego często wynikają właśnie z braku odpowiednich funduszy na ten cel.

Wyniki badania ukazują, iż zapotrzebowanie na terenach miejskich, na tworzenie nowych miejsc wychowania przedszkolnego, może zostać zaspokojone w kolejnych latach. Może się pojawić natomiast, zwiększone zapotrzebowanie na poprawę jakości dostępnej infrastruktury oraz zwiększenia dostępu do zróżnicowanej oferty edukacyjnej dostosowanej do potrzeb dzieci zarówno z deficytami edukacyjnymi, ale przede wszystkim dla dzieci z niepełnosprawnościami. Na terenach wiejskich wciąż może być konieczne większe wsparcie w tworzeniu nowych miejsc wychowania przedszkolnego, w połączeniu z dodatkową ofertą edukacyjną.

10

Analiza kryteriów oraz ich definicji wskazuje, iż kryteria te w trafny sposób odpowiadają na potrzeby regionu w obszarze edukacji przedszkolnej. Stosowane kryteria wyboru projektów pozwalają na wybór takich przedsięwzięć, które uwzględniają lokalne zapotrzebowanie, jak również wspierają obszary o najniższym dostępie do miejsc wychowania przedszkolnego. Skutecznym działaniem IZ RPO WK-P było wykorzystanie kryterium: Wnioskodawca tworzy nowe miejsca w już istniejących lub nowo utworzonych ośrodkach wychowania przedszkolnego na obszarze charakteryzującym się słabym dostępem do usług wychowania przedszkolnego. Kryterium zapewnia preferowanie gmin z województwa kujawsko-pomorskiego, na terenie których stopień edukacji przedszkolnej jest niższy niż 72,4%. Przyjęty do oceny odsetek jest adekwatny do wskaźnika dotyczącego odsetka dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym w gminach województwa (dane są odpowiednio aktualizowane w zależności od roku w którym organizowany jest nabór). W dokumencie „Wychowanie przedszkolne w województwie kujawsko-pomorskim2” wyjaśniono, iż biorąc pod uwagę wysokie zróżnicowanie wskaźnika dotyczącego odsetka dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym w gminach województwa powinny być premiowane te projekty, których wskaźnik w gminie jest niższy niż indykator dla województwa.

Ponadto w ramach stosowanego systemu oceny szczególny nacisk położono na przygotowanie odpowiedniej diagnozy zapotrzebowania na nowe miejsca wychowania przedszkolnego, co miało zwiększyć trwałość przygotowanych miejsc, gdyż powinny one wynikać z faktycznej potrzeby.

Ocena wsparcia – dopasowanie do potrzeb odbiorców

Podstawową formą wsparcia było ogólnie dofinansowanie na tworzenie nowych miejsc wychowania przedszkolnego, czy to przez dostosowanie istniejących budynków, czy budowę nowych. Każde kolejne działanie mogło być tylko dodatkowe. Nieco częściej beneficjenci korzystali z środków na rozszerzenie oferty o dodatkowe zajęcia wyrównujące szanse edukacyjne, czy doskonalenie nauczycieli – 27,1%, niż z możliwości zakupu nowego sprzętu, czy środków na dostosowanie miejsc dla dzieci z niepełnosprawnościami – 22,9%. Najrzadziej wykorzystywanym przez badanych beneficjentów typem wsparcia były środki na realizację dodatkowej oferty edukacyjnej i specjalistycznej umożliwiającej dziecku z niepełnosprawnością udział w wychowaniu przedszkolnym – 10,4% badanych. Na pytanie, o to jakich innych form wsparcia oczekiwaliby beneficjenci nie pojawiły się żadne nowe propozycje. Badani nadal wykazywali potrzebę wsparcia finansowego w ogóle, lub ukierunkowanego na konkretne cele, np.: budowę nowego budynku, budowę placu zabaw, wymianę lub zakup wyposażenia lub sprzętu. Równie często wskazywano na potrzebę wsparcia finansowego w celu zatrudniania specjalistów (np. psychologów, terapeutów) czy na zajęcia dodatkowe dla dzieci i szkolenie kadry nauczycieli. Istotne będzie w przyszłości realizowanie projektów, zakładających wsparcie specjalistyczne dla dzieci z deficytami, ale 2 Wychowanie przedszkolne w województwie kujawsko-pomorskim 2018, Kujawsko – Pomorskie Regionalne Obserwatorium Terytorialne.

11

również z niepełnosprawnościami. Jak również tych zakładających dokształcanie kadry placówki, w zakresie potrzebnym do sprawnego realizowania powierzonych zadań. Nadal widocznym problemem jest brak odpowiedniej liczby wolnych miejsc w placówkach wychowania przedszkolnego, istnieje jednak duże zróżnicowanie terytorialne. Problem ten będzie najbardziej widoczny w odniesieniu do konkretnych gmin, które stanowią najmniejszą jednostkę terytorialną. W wielu gminach dostęp do placówek przedszkolnych może być zapewniony, jednak w wielu przypadkach miejsca takie są dostępne w większych miejscowościach, do których konieczny jest dojazd. W skali powiatów województwa kujawsko-pomorskiego najniższy odsetek dzieci wieku 3-5 lat objętych wychowaniem przedszkolnym w 2018 roku dotyczył powiatów: grudziądzkiego (56,7%), wąbrzeskiego (61,5%), włocławskiego (63,7%), radziejowskiego (65,5%) i sępoleńskiego (68,4%). W skali powiatów województwa kujawsko-pomorskiego najwyższy odsetek dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym w 2018 roku dotyczył miast na prawach powiatów: Torunia (94,6%), Bydgoszczy (93,8%) Grudziądza i Włocławka (85,0%), a wśród powiatów ziemskich mogileńskiego (81,5%). Najmniejsze wartości, nie przekraczające 40%, zaobserwowano w gminach: Płużnica3 (0,7%), Rogóźno i Izbica Kujawska (32,1%), Osiek (35,1%) oraz Stolno (38,2%)4.

Skuteczność projektów

Projekty realizowane w obszarze edukacji przedszkolnej z wysokim prawdopodobieństwem zrealizują zakładane poziomy wskaźników do roku 2023. Oferowane wsparcie przyczynia się w istotny sposób do osiągnięcia wartości poszczególnych wskaźników założonych w ramach RPO WK-P na lata 2014-2020, tym samym wpływa na poprawę jakości oferowanych usług i zwiększanie dostępności miejsc wychowania przedszkolnego.

Beneficjenci w większości przypadków oceniają, iż działania jakie zrealizowali nie byłyby możliwe do realizacji w takim samym zakresie, jak miało to miejsce dzięki realizacji projektu. Odpowiedzi na to pytanie, jasno pokazują jakie są największe potrzeby placówek, na które muszą przeznaczyć środki finansowe bez względu na to czy pojawi się dodatkowe dofinansowanie, czy też nie. Badani najrzadziej wskazywali, iż bez realizacji projektu dokonaliby remontu placu zbaw (lub stworzyliby go) – łącznie 43% pozytywnych odpowiedzi. Najczęściej natomiast dokonaliby dostosowania placówki do potrzeb dzieci z niepełnosprawnościami – łącznie 53% pozytywnych odpowiedzi.

Istotną miarą wpływu realizowanych projektów na dostępność usług, uatrakcyjnienie oferty, doposażenie i poprawę infrastruktury w zakresie edukacji przedszkolnej jest subiektywna ocena beneficjentów dotycząca atrakcyjności oferty placówki przed realizacją projektu oraz w momencie realizacji tego badania. Średnia ocena atrakcyjności przed realizacją projektu wyniosła 5,1, a po realizacji projektu średnia ocena wyniosła 9,2 – czyli

3 W roku 2018 r. tylko jedno dziecko 5 letnie, było objęte wychowaniem przedszkolnym w gminie Płużnica, pozostałe dzieci (48 osób), które uczęszczały do przedszkola to dzieci 6-letnie. Dzieci, w wieku 3-5 lat uczestniczą w zajęciach przedszkolnych w świetlicy środowiskowej, która podlega MOPS, nie zostały one włączone do obliczenia wskaźnika, gdyż GUS nie wykorzystuje tych informacji. 4 Wychowanie przedszkolne w województwie kujawsko-pomorskim w roku 2018 z uwzględnieniem wykorzystania środków UE, UMWK-P, październik 2019 r.

12

w opinii badanych realizatorów placówka może pochwalić się bardzo atrakcyjną ofertą. Na temat atrakcyjności placówek oraz jakości opieki wypowiedzieli się również rodzice korzystający ze wsparcia w ramach Poddziałania 10.1.1 oraz 10.2.1, średnia ocen wynosiła od 4,7 do 4,8 dla ocenianych elementów (oferta zajęć edukacyjnych, wyposażenie placówki, estetyka placówki, kompetencje opiekunów) – skala 5-cio punktowa. Ogólna ocena jakości opieki w placówce wyniosła średnio 9,2 na skali 10-cio punktowej. Rodzice pozytywnie oceniają placówki, które otrzymały wsparcie w ramach RPO WK-P.

Efektywność projektów

Łącznie w badanych projektach współfinansowanych ze środków EFRR utworzono 538 miejsc, z czego 210 w ramach formuły ZIT, a 328 poza formułą ZIT. Koszt utworzenia 1 miejsca w badanych projektach w Poddziałaniu 6.3.1 wyniósł 18 927 zł, a w Poddziałaniu 6.4.2 (ZIT) - 53 230 zł. Łącznie ze środków EFS utworzono 1364 miejsca wychowania przedszkolnego, z czego w Poddziałaniu 10.1.1 (ZIT) - 146 miejsc, a w Poddziałaniu 10.2.1 – 1218, w analizowanych projektach. Średni koszt utworzenia 1 miejsca (w badanych projektach) w przypadku projektów realizowanych w formule ZIT wyniósł 3 911 zł, a poza formułą ZIT - 6 636 zł. W projektach współfinansowanych ze środków EFS koszt utworzenia 1 miejsca jest odpowiednio niższy, z uwagi na inne niż w projektach współfinansowanych ze środków EFRR możliwe typy realizowanych projektów. Zauważalne jest znaczne zróżnicowanie kosztów z uwagi na Poddziałanie, ale należy zaznaczyć, iż badaniu poddane zostały różne liczby wniosków w każdym Poddziałaniu, co ma wpływ na ostateczne wyniki analiz. Przedstawione informacje należy traktować jako poglądowe, gdyż nie uwzględniają danych ze wszystkich projektów realizowanych w badanym obszarze w ramach RPO WK-P.

Trwałość projektów i zapotrzebowanie na wsparcie

Pozytywnie należy ocenić trwałość zmian jakie się pojawiły w życiu zawodowym rodziców, którzy uczestniczyli w projektach w ramach Poddziałania 10.1.1 oraz 10.2.1. Stosowanie innych form wsparcia niż tworzenie miejsc wychowania przedszkolnego w większości przypadków możliwe było jedynie jako działanie towarzyszące (poza dostosowaniem istniejących miejsc wychowania przedszkolnego do potrzeb dzieci z niepełnosprawnościami lub realizacja dodatkowej oferty edukacyjnej i specjalistycznej umożliwiającej dziecku z niepełnosprawnością udział w wychowaniu przedszkolnym poprzez wyrównywanie deficytu wynikającego z niepełnosprawności). Większość badanych beneficjentów realizowała działania polegające tylko na tworzeniu miejsc wychowania przedszkolnego, na inne formy wskazywało mniej niż 30% badanych. Mając na uwadze stosowanie kompleksowego podejścia do planowania wsparcia, szczególnie korzystnie należy ocenić jego wpływ na trwałość efektów. Działania te w sposób długofalowy oddziaływają na odbiorców wsparcia. Działania takie jak: dodatkowe zajęcia wyrównujące szanse dzieci z deficytami, doskonalenie kompetencji lub kwalifikacji zawodowych

13

nauczycieli, dodatkowa oferta edukacyjna i specjalistyczna dla dzieci z niepełnosprawnościami powodują trwałe zmiany, które nie sposób liczyć w miesiącach od zakończenia realizacji projektu, gdyż jeśli zmiana w tym zakresie nastąpi, to ona ma charakter stały i długofalowy.

Badani przedstawiciele jednostek, które nie skorzystały dotychczas ze wsparcia w ramach RPO WK-P deklarują, iż gdyby mieli możliwość aplikowania o środki RPO WK-P w kolejnych latach, to chętnie skorzystaliby z takiej możliwości – 91,5% pozytywnych odpowiedzi. Podobne deklaracje składają beneficjenci – 93,8% deklaruje chęć aplikowania o środki RPO WK-P w kolejnych latach.

Wskaźniki długoterminowe

Realizacja niniejszego badania, miała na celu określenie wartości wskaźnika długoterminowego: Liczba miejsc wychowania przedszkolnego, które funkcjonują 2 lata po uzyskaniu dofinansowania ze środków EFS (PI 10i: Poddziałanie 10.1.1. oraz 10.2.1.).Celem określenia wpływu realizacji projektów w zakresie usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat 6 na realizację wybranych wskaźników długoterminowych, badaniu poddano 2 projekty w ramach Poddziałania 10.2.1. Łącznie w obu projektach zakładano powstanie 90 miejsc wychowania przedszkolnego.

Przewidywana wartość wskaźnika długoterminowego – na rok 2023 wynosi 68% powstałych miejsc, które funkcjonują 2 lata po uzyskaniu dofinansowania ze środków EFS. Realizacja niniejszego badania pokazuje, iż stan realizacji wskaźnika na początku października 2019 r. wynosił 100%. Badani deklarują, iż obecnie utrzymują wszystkie utworzone w projekcie miejsca. Można zatem powiedzieć iż stan realizacji jest wyższy o 32 p.p od zakładanego poziomu wskaźnika w 2023 r.Spośród 49 poddanych badaniu beneficjentów 31 zadeklarowało, iż realizacja projektu zakończyła się. Wśród tych 31 badanych, 30 utworzyło miejsca wychowania przedszkolnego i deklarują, że na moment badania (wrzesień 2019 r.) są one przez nich utrzymywane.

Dla określenia efektów długoterminowych, bardzo ważne są deklaracje beneficjentów, którzy prawie jednomyślnie ocenili, iż planują utrzymywać powstałe miejsca co najmniej przez kolejne 2 lata po okresie trwałości projektu - 90% badanych planuje utrzymać powstałe miejsca po dwóch latach od zakończenia projektu.

Prognoza wskaźnika miała na celu udzielenie odpowiedzi na temat tego kiedy zakończy się realizacja największej liczby projektów oraz ile z nich przyczyni się do osiągnięcia wartości długoterminowych wskaźników rezultatu EFS w kolejnych latach (2020 – 2024). Najwięcej projektów zakończyło swoją realizację do końca III kwartału 2019 r. – 39 projektów. W efekcie ich realizacji powstały 1 902 miejsca wychowania przedszkolnego. Najwięcej trwałych miejsc pozostanie zatem w roku 2021 – prognozowane jest 1712 miejsc z 1 902 utworzonych na koniec września 2019 r.

Należy szczególnie podkreślić, wysoki odsetek deklarowanej przez beneficjentów chęci i możliwości utrzymania powstałych miejsc wychowania przedszkolnego. Co ważne jak

14

podkreślali sami beneficjenci, nie przewidują oni konieczności likwidowania powstałych miejsc wychowania przedszkolnego. Dodatkowo badani podkreślali, iż zapotrzebowanie na usługi w kolejnych 5 latach wzrośnie albo pozostanie bez zmian, co wzmacnia jeszcze deklarację badanych na temat utrzymania powstałych miejsc wychowania przedszkolnego.

REKOMENDACJEWsparcie opieki nad dziećmi do lat 3

Podjęcie działań skoncentrowanych na wzrost osiągniętej wartości wskaźnika Liczba utworzonych miejsc opieki nad dziećmi w wieku do lat 3.

Zwiększenie dostępności wsparcia dla podmiotów, które do tej pory nie były w stanie spełnić kryterium potencjału finansowego w konkursach z zakresu opieki nad dziećmi do lat 3.

Promocja i organizacja szkoleń i poradnictwa skierowanego do wnioskodawców i beneficjentów projektów z zakresu opieki nad dziećmi do lat 3.

Utrzymanie wsparcia w postaci dofinansowania kosztów opieki nad dzieckiem do lat 3 (voucher).

Wzmocnienie działań informacyjno-promocyjnych wśród placówek, które dotychczas nie aplikowały o środki RPO WK-P z zakresu opieki nad dziećmi do lat 3.

Wsparcie w zakresie usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat 6 Wzmocnienie działań informacyjno-promocyjnych wśród placówek, które dotychczas

nie aplikowały o środki RPO WK-P, w odniesieniu do projektów w obszarze usług opiekuńczo – wychowawczych dla dzieci do lat 6.

Promocja i organizacja szkoleń i poradnictwa skierowanego do wnioskodawców i beneficjentów, w odniesieniu do projektów w obszarze usług opiekuńczo – wychowawczych dzieci dla do lat 6.

Kontynuacja podjętych działań w przyszłości, ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb jednostek, które w okresie ostatnich 5 lat nie skorzystały ze wsparcia w ramach RPO WK-P 2014 – 2020 w obszarze edukacji przedszkolnej. Wskazane jest utrzymanie premiowania projektów realizowanych na terenach wiejskich i realizujących więcej niż 1 typ projektu, w odniesieniu do projektów w obszarze usług opiekuńczo – wychowawczych dla dzieci do lat 6.

Kontynuacja działań w obszarze edukacji przedszkolnej, również w zakresie możliwości podnoszenia jakości posiadanych miejsc wychowania przedszkolnego w odniesieniu do projektów w obszarze usług opiekuńczo – wychowawczych dla dzieci do lat 6.

15

3. Summary

This report constitutes a summary of the research conducted based on the commission of the Kujawsko-Pomorskie Voivodeship Marshal’s Office between July and December 2019.

The study’s primary objective was to evaluate the effectiveness and efficiency of the currently executed or completed activities in the scope of care over children up to the age of 3 as well as care and educational services for children up to 6 years and development of solutions improving the effectiveness and efficiency of the provided support under Regional Operational Programme for Kujawsko-Pomorskie Voivodeship 2014-2020 (ROP KP-V). Furthermore, the study featured an estimation of the value of two long-term ESF result indices: number of care places created for children up to 3 years old, which operate 2 years after

obtaining ESF funding; number of preschool education places that operate 2 years after obtaining ESF funding.

The study was conducted using quantitative and qualitative methods as well as an analysis of the existing data. The qualitative study utilising the IDI or TDI (Individual In-Depth Interview/Telephone In-Depth Interview) featured participation of representatives of the institutions engaged in the execution of the ROP K-PV 2014-2020. On the other hand, the quantitative study featured participations of the following representatives: beneficiaries of the ROP K-PV, parents or legal custodians utilising the services of care over children up to the age of 3 and at the age of 3-6, forms of care over children up to the age of 3 and at the age of 3-6 not utilising the ROP K-PV support and representatives of local government units in which the projects were executed. The study also featured participation of project beneficiaries acting 2 years after being granted a subsidy from the ESF resources.

IMPLEMENTATION STATUS

Evaluation covered 8 sub-measures, including 4 in the field of care over children up to the age of 3, and 4 in the filed of care and educational services for children up to the age of 6. The study covered 238 contracts for the total co-financing amount of PLN 212,5 million, which is 55% of the allocation dedicated to these sub-measures. Over PLN 385,5 million in ROP KP-V has been earmarked for support of care and educational services for children up to the age of 6, which is 4.76% of total allocation of Programme.As at June 30, 2019, projects implemented in ITI formula consumed the most funds, in sub-measure 8.4.3 – 99%, 10.1.1 – 87%, 6.4.2 – 94%. At the time of conducting the study, under sub-measures 6.1.1 and 8.4.2, less than 30% of the allocation was contracted.

Table 2. The status of implementation of sub-measures in a filed of support of care and educational services for children up to the age of 6 under ROP K-PV 2014-2020

Sub-measure Fund Sub-measure allocation in

Number of contracts

UE contribution

% of the allocation contracted under

% of axis allocation

% in Programme

16

Programme in PLN

in contracts in PLN sub-measures

Care of children up to the age of 36.1.25 ERDF 80,040,023 7 23,332,600 29% 2% 0.3%8.4.1 ESF 120,828,748 33 88,355,700 73% 11% 1%8.4.2 ESF 36,562,900 13 9,080,106 25% 1% 0.1%8.4.3 (ITI) ESF 5,952,100 81 5,919,843 99% 1% 0.1%

Total 243,383,771 134 126,688,249 52% - 1.5%Pre-school education6.3.1 ERDF 61,042,803 10 36,525,564 60% 3% 0.5%6.4.2 (ITI) ERDF 17,270,367 9 16,238,278 94% 1% 0.2%10.1.1 (ITI) ESF 10,628,750 18 9,241,378 87% 2% 0.1%10.2.1 ESF 53,143,750 67 23,853,141 45% 4% 0.3%

Total 142,085,670 104 85,858,361 60% - 1.1%Total in studied sub-

measures 385,469,441 238 212,546,610 55% _ 2.60%

*Euro exchange rate from June 27, 2019 = 4.2515Source: own study based on data from the SL database - as at June 30, 2019

SUPPORT OF CARE OVER CHILDREN UP TO THE AGE OF 3 Care over children up to the age of 3 in the Kujawsko-Pomorskie Voivodeship

In 2018, the number of children up to the age of 3 in the Kujawsko-Pomorskie Voivodeship was 60,1 thousand. Compared to 2008 it is 8.6% less. Only a single unit recorded an increase in the number of children in this age group - the city of Toruń (by 231 children, i.e. 3,9%). In total, only 20 municipalities featured an increase in the number of children up to the age of 3 (the highest increase was observed in the Obrowo municipality - 57.6%). The voivodeship area featured an increase in the number of institutions (mainly nursery schools) providing care over children up to the age of 3 (107 more compared to 2012) and the number of spots (3.4 thousand more compared to 2012). The share of children covered by care in nursery school in the Kujawsko-Pomorskie Voivodeship, when compared to 2012 and 2018, increased from 3.0 to 8.1 (from 3.8 to 10.5 around the country). There are still the voivodeship areas in which this type of care is not provided. The national average was exceeded in a total of 10 municipalities.

The share of children covered by care in nursery schools in the voivodeship’s urban areas amounted to 12.6 (15.9 around Poland) and in rural areas – 2.2 (2.8 around Poland). When compared to 2012, it is an increase by 7.4 and 1.9 percentage points, respectively. In 2018, the region is ranked 13th in the country in terms of the share of children covered by care in nursery schools, however the distance between the voivodeship and the national average has increased (0.7 percentage points in 2008, 2.4 percentage points in 2018).

We are still seeing an increase in the share of children up to the age of 3 covered by nursery school care, but due to the greater population, the phenomenon is mainly focused in the voivodeship’s largest urban areas.

Taking into consideration the specified indices and the voivodeship’s situation when compared to the country as a whole, investments in the development of nursery schools are 5 Under measure 6.1.2, the study covered only those types of projects that were related to the construction, extension, superstructure, reconstruction, adaptation, renovation, modernization and equipment of facilities for the provision of childcare services for children up to 3 years of age (including nurseries, clubs children).

17

justified. Even in the face of negative demographic forecasts, the increase in the number of spots intended for care over the youngest children does not satisfy the demand (in other words, the demand remains valid).

Support effectiveness and efficiencyBeneficiaries most often declared receiving support in the form of funds for the

creation of new spots intended for care over children up to the age of 3, including funds for ensuring their on-going sustenance (62,8%). The most popular form of support among the surveyed parents was undoubtedly the care over children up to the age of 3, i.e. reimbursement of care costs. This form was used by a total of 67.8% of the parents (as at June 30, 2019). Nearly 3/4 of them are participants of projects constituting part of Sub-measure 8.4.1.

A series of problems encountered by the MA representatives and the beneficiaries themselves were identified during the study. The problems for beneficiaries are mainly related to the lack of knowledge about the regulations necessary for the correct execution and settlement of the project. Their errors lead to delays in fund submission and thus often affect the project’s schedule. From the MA’s point of view, the delays in the final settlement translate into delays in reporting achieved values of the Programme’s indices.

The activities related to the creation of new spots intended for care over children up to the age of 3 are related with the need to obtain many permits and meet many conditions. The MA’s experiences show that there were also situations in which a suitable place is impossible to find. The lack of places suitable to provide care over the youngest children is indicated (both by the beneficiaries and entities not utilising the ROP K-PV support) as one of the three main factors that hinder the creation of new spots. The aid provided to the beneficiaries by the MA due to frequent errors constitutes an additional workload. The situation is even more difficult because of the high rotation and difficulty in acquiring experienced workers who would provide support during the applications’ evaluation.

Out of 43 surveyed beneficiaries, 11 (all are beneficiaries of Sub-measure 8.4.1) encountered problems during the project’s execution. Most often, the problems concerned the lack of financial liquidity.

The ROP K-PV subsidy has substantially improved the availability of nursery school care services as well as infrastructure and institutions’ equipment. On average, over half of the beneficiaries would not be able to undertake such activities without subsidisation. The potential applicants confirm their suitability.

In order to conduct the cost-effectiveness analysis, specific categories of costs were separated from selected budgets contained in applications for funding, which were then added together and divided by the number of supported places/person. The average cost of creating a single spot intended for the care over children up to the age of 3 as part of Sub-measure 6.2.1 amounts to PLN 64.5 thousand. In Sub-measure 8.4.1, the cost amounts to PLN 7 thousand, in Sub-measure 8.4.2 – PLN 15.3 thousand, and in Sub-measure 8.4.3 – PLN 6.3 thousand. When analyzing the differences in costs between the sub-measures, it should

18

be remembered that the projects co-financed under the sub-measure 6.1.2 included investments in infrastructure (e.g. construction of the building), hence the costs are / were definitely higher.

On the other hand, the cost of maintaining a single spot amounts to: in Sub-measure 8.4.1: PLN 26 thousand, in Sub-measure 8.4.2: PLN 20.8 thousand, in Sub-measure 8.4.3: PLN 11.9 thousand.

Support sustainabilitySlightly over 40% of the parents participating in the study found work after receiving

support. Among them, 95% declared employment at the time of this study.The projects’ most common effects for the beneficiaries was the

reconstruction/renovation of rooms and additional equipment of the institution (effects achieved by nearly half of the surveyed beneficiaries).

The surveyed beneficiaries (including parents taking part in the projects), regardless of whether they act in the scope of ITIs/SIAs, are of the opinion that the demand for child care services in their project’s execution area will increase within the next 5 years. The representatives of nearly all of the surveyed municipalities also see the need for the creation of new institutions intended for providing care over children up to the age of 3.

Aside from the lack of funds, the lack of adequate rooms and buildings is also a relatively often mentioned hindrance. A small number of the respondents fears insufficient interest in child care services. It is perhaps a reason for the beneficiaries not to plan an alternative activity which would be conducted in case of loss of interest in care services. Among the entities that do not use the ROP K-PV support, 45% declares the ability to offer other services than care over children up to the age of 3 in the future.

Long-term indexThe forecast of the long-term index was to answer the question about its estimated

value in each year from 2020 to 2024. In the case of nursery care, we refer to the Number of created spots intended for care over children up to the age of 3, functioning 2 years after obtaining ESF funds, whose target value for 2023 was set at 55% (percentage of places created with co-financing, which will be maintained two years after the end of financing). The analysis of the index value for 2019 was based on a project that ended two years before the implementation of this evaluation, i.e. on 30/09/2017 (the project entitled Grudziądz commune helps children). The study with the participation of the project beneficiary showed that all places created in this project are maintained (and thus the value of the index is 100%).

The forecast for subsequent years took into account the dates of completion of projects implementing the index, as well as the declarations of the CATI survey participants as to the planned maintenance of the places created, two years after the end of the project. 80% of them plan to maintain spots, which indicates the possibility of achieving the long-term target value assumed for 2023.

19

Most projects (included in this analysis) will be completed by the end of the third quarter of 2021 - 26 projects. 896 spots intended for care for children under 3 years will be created. Most permanent spots will be created in 2023 - 717 spots out of 896 created at the end of September 2021 are forecasted.

SUPPORT IN THE SCOPE OF CARE AND EDUCATIONAL SERVICES FOR CHILDREN UP TO THE AGE OF 6Evaluation of the support’s aptness in terms of entries in the programme and strategic documents

An analysis of the data derived from public statistics (GUS – BDL, data as of 2018), referring to pre-school education still present a low degree of availability of care and education services for children up to the age of 6 when compared to the national average. The share of children covered by pre-school education (children at the age of 3-6) in the Kujawsko-Pomorskie Voivodeship achieved in 2018 (83.2%) when compared to the national share (89.5%) is relatively low. Changes in the percentage of children in pre-school education are noticeable throughout the country. At the same time, the Kujawsko-Pomorskie Voivodeship has one of the lowest values. Despite advantageous changes in this area, there are also shortages that can require support using external funds. As declared by the respondents themselves (beneficiaries and entities not using the support), the problems in the creation of new pre-school education spots often derive from the lack of funds for this purpose.

The study results show that the demand for the creation of new pre-school education spots in urban areas can be satisfied in the next years. On the other hand, there can be an increased demand for the improvement of quality of the available infrastructure and improving the availability of a diversified educational offer adapted to the needs of children with educational shortages, but mainly for disabled children. In rural areas, it can still be necessary to broaden the support for the creation of new pre-school education spots in combination with an additional educational offer.

An analysis of the criteria and their definitions indicates that the criteria aptly respond to the region’s needs in terms of pre-school education. The criteria aimed at verifying the timeliness of the given institution’s needs are of special importance. The needs of pre-school institutions in the voivodeship are highly diversified. Analyses and reports in the subject field show that there is a varied demand for support. The applied criteria of project selection allow for selecting undertakings that take into consideration the local demand and support areas with lower availability of pre-school education spots. An effective measure of the ROP K-PV’s MA was the use of the following criterion: The applicant is creating new seats in already existing or new pre-school education centres in an area with low availability of pre-school education services. The criterion ensures the preference of the Kujawsko-Pomorskie municipalities in which the degree of pre-school education is lower than 72.4%. The percentage adopted for the assessment is adequate to the indicator regarding the percentage of children covered by pre-school education in the communes of

20

the voivodship (data are updated accordingly depending on the year in which recruitment is organized). The document "Pre-school education in the Kujawsko-Pomorskie voivodship6" explains that, given the high diversity of the indicator regarding the percentage of children covered by pre-school education in the communes of the voivodship, projects whose index in the commune is lower than the indicator for the voivodship should be rewarded. Furthermore, as part of an adequate evaluation system, special emphasis was put to preparing a sufficient diagnosis of the demand for new pre-school education spots, which would improve the sustainability of the spots, because they were actually needed.

Support evaluation – adaptation to recipient needsIn general, the basic form of support was a subsidy for the creation of new pre-school

education spots, either through adaptation of existing buildings or the construction of new ones. Any subsequent activity could only be an addition. Beneficiaries utilised funds for broadening their offer with additional remedial tuition or teacher development slightly more often (27.1%) than for purchasing new equipment or adapting their institution to the needs of disabled children (22.9%). The most rare type of support utilised by the surveyed beneficiaries were the funds for providing additional educational and specialist offer, enabling a disabled child to participate in pre-school education (10.4%). No new proposals were provided by the beneficiaries when asked about their expectations concerning other forms of support. The respondents still pointed to the need for general financial support or financial support for specific purposes, e.g. construction of a new building, construction of a playground, replacement of purchase of equipment. The need for financial support in order to hire specialists (e.g. psychologists, therapists) or for additional classes for children and teacher training was specified equally frequently. In the future, it will be necessary to execute projects assuming specialist support for children with shortages, but also for disabled children. The same applies to projects assuming personnel training in the scope required for the efficient execution of the entrusted tasks. The lack of sufficient number of seats in pre-school education centres is still a visible problem, which strongly varies depending on the territory. The problem will persist in relation to specific municipalities, which constitute the smallest territorial unit. In many municipalities, it is possible to ensure the availability of pre-school institutions, however in many cases such spots are available in larger localities, but require travelling. In the scale of poviats of the Kujawsko-Pomorskie voivodship, the lowest percentage of children aged 3-5 years covered by pre-school education in 2018 concerned the following poviats: Grudziądz (56.7%), Wąbrzeski (61.5%), Włocławek (63.7%), Radziejowski ( 65.5%) and Sępoleński (68.4%). In the scale of poviats of the Kujawsko-Pomorskie voivodship, the highest percentage of children covered by pre-school education in 2018 concerned cities with the rights of poviats: Toruń (94.6%), Bydgoszcz (93.8%), Grudziądz and Włocławek (85.0%), and among the poviats of Mogilno

6 Wychowanie przedszkolne w województwie kujawsko-pomorskim 2018, Kujawsko – Pomorskie Regionalne Obserwatorium Terytorialne.

21

lands (81.5%). The lowest values, not exceeding 40%, were observed in the communes of: Płużnica (0.7%), Rogóźno and Izbica Kujawska (32.1%), Osiek (35.1%) and Stolno (38.2%)7.

Project effectivenessThe projects executed in the scope of pre-school education will achieve the assumed

indices until 2023 with high probability. The offered support contributes substantially to the achievement of the target indices assumed as part of the ROP K-PV 2014-2020, thereby resulting in the improved quality of the offered services and improved availability of pre-school education spots.

In most cases, the beneficiaries deemed the completed activities impossible to attain in the same scope if not for the project’s execution. The answers to the question clearly show the institutions’ biggest needs that require funding, regardless of whether additional funds are available or not. The respondents most rarely pointed to the fact that without the project they would renovate (or construct) the playground – 43% of positive answers. On the other hand, they would most often adapt the institution to the needs of disabled children – 53% of positive answers.

An important measure of the impact of the executed projects on the availability of services, offer broadening, additional equipment and infrastructural improvement in terms of pre-school education is the beneficiaries’ subjective evaluation concerning the institution’s offer attractiveness prior to the project’s execution and at the time of this study. The average attractiveness rating before the implementation of the project was 5.1, and after the implementation of the project the average rating was 9.2 - in the opinion of the surveyed implementers, the facility can boast a very attractive offer.The parents utilising the support as part of Sub-measure 10.1.1 and 10.2.1 have also spoken about the institutions’ attractiveness and quality of care and their answers’ The average rating ranged from 4.7 to 4.8 for the assessed elements (educational offer, facility equipment, facility aesthetics, caregiver competences) - 5-point scale. The overall assessment of the quality of care in the facility was on average 9.2 on a 10-point scale. Parents positively assess the facilities that received support under RPO WK-P.

Project effectivenessIn total, in the examined projects co-financed from the ERDF, 538 places were

created, of which 210 as part of the ITI’s formula and 328 outside the ITI’s formula. The cost of creating 1 place in the examined projects in Sub-measure 6.3.1 was PLN 18 927, and in Sub-measure 6.4.2 (ITI) - PLN 53 230. In total, 1364 pre-school education places were created from the ESF funds, of which 146 in Sub-measure 10.1 (ITI) and in Sub-measure 10.2.1 - 1218 in the analyzed projects. The average cost of creating 1 place (in the examined projects) in the case of projects implemented in the ITI formula was PLN 3,911, and outside

7 In 2018, only one 5-year-old child was included in pre-school education in the Płużnica commune, the remaining children (48 people) who attended the kindergarten are 6-year-old children, the remaining children, aged 3-5, participate in pre-school classes in The environmental club, which is subject to MOPS, they were not included in the calculation of the indicator, because GUS does not use this information with this kind of data.

22

the ITI formula - PLN 6,636. In projects co-financed from the ESF funds, the cost of creating 1 place is correspondingly lower, due to other types of implemented projects than in projects co-financed from the ERDF. Significant cost differences are noticeable due to the Sub-measure, but it should be noted that the number of applications in each sub-measure has been examined, which affects the final results of the analyzes. The information presented should be treated as illustrative, because they do not include data from all projects implemented in the studied area under RPO WK-P.

Project sustainability and demand for supportIt is necessary to make a positive evaluation about the sustainability of the changes

that occurred in the professional life of the parents who participated in projects under Sub-measure 10.1.1 and 10.2.1. The use of forms of support other than creating pre-school education places in most cases was only possible as an accompanying measure (apart from adapting existing pre-school education places to the needs of children with disabilities or implementing an additional educational and specialized offer enabling a child with a disability to participate in pre-school education by equalizing the deficit resulting from disability). Most of the beneficiaries surveyed carried out activities consisting only in creating places for pre-school education, less than 30% of the respondents indicated other forms. Bearing in mind the use of a comprehensive approach to support planning, it is particularly favorable to assess its impact on the sustainability of effects. These activities have a long-term impact on support recipients. Activities such as: additional activities equalizing the chances of children with deficits, improving the competence or professional qualifications of teachers, an additional educational and specialized offer for children with disabilities cause permanent changes that cannot be counted in months from the end of the project, because if a change in this respect occurs , it is permanent and long-term.

The surveyed representatives of units that have not yet benefited from support under RPO WK-P declare that if they had the opportunity to apply for RPO WK-P funds in subsequent years, they would be eager to use such a possibility - 91.5% of positive answers. Similar declarations are made by beneficiaries - 93.8% declare their willingness to apply for RPO WK-P funds in subsequent years.

Long-term indicesThe purpose of this study was to determine the value of the long-term indicator:

Number of pre-school education places that operate 2 years after obtaining funding from the ESF (PI 10i: Sub-measure 10.1.1 and 10.2.1).

In order to determine the impact of the implementation of projects in the field of care and education services for children under 6 years of age on the implementation of selected long-term indicators, 2 projects under Sub-measure 10.2.1 were examined.

Expected value of the long-term indicator - for 2023 is 68% of the created places, which operate 2 years after obtaining funding from the ESF. The implementation of this survey shows that the implementation status of the indicator at the beginning of October

23

2019 was 100%. The respondents declare that they currently maintain all places created in the project. It can therefore be said that the state of implementation is 32 pp higher than the assumed level of the indicator in 2023.

Of the 49 beneficiaries surveyed, 31 declared that project implementation had ended. Among these 31 respondents, 30 created pre-school education places and declare that at the time of the study (September 2019) they are maintained by them. Declarations of beneficiaries who nearly unanimously stated that they are planning to maintain the created spots at least 2 years after the project’s sustainability are very important for the determination of the long-term effects – 90% of the respondents plans to maintain the created spots after two years from the project’s conclusion. Most projects were concluded as of the 3rd quarter of 2019 (39 projects). A total of 1,902 pre-school education spots were created as result of their execution. Therefore, most sustainable pre-school education spots will be maintained in 2021 (1,702 out of 1,902 spots created as of the end of September 2019).

It is necessary to emphasise the high share of the beneficiaries’ willingness and ability to maintain the created pre-school education spots. The beneficiaries stated that they do not foresee the need to remove the created pre-school education spots. In addition, the respondents emphasised that the demand for their services will increase in the next 5 years or will remain unchanged, which additionally reinforces their declaration on the maintenance of the created pre-school education spots.

RECOMMENDATIONS

Support of care over children up to the age of 3 Undertaking activities focused on increasing the value of the indicator achieved

Number of created places of care for children under 3 years old. Increasing the availability of support for entities that have not been able to meet the

criterion of financial potential in competitions in the field of childcare up to 3 years old.

Promotion and organization of training and counseling directed at applicants and beneficiaries of projects in the field of childcare up to 3 years old.

Maintenance of support in the form of co-financing the costs of childcare up to 3 years (voucher).

Strengthening information and promotion activities among institutions that have not applied for RPO WK-P funds in the field of childcare up to 3 years old.

Support in the scope of care and educational services for children up to the age of 6 Strengthening information and promotion activities among institutions that have not

applied for RPO WK-P funds so far in relation to projects in the area of care and education services for children under 6 years of age.

24

Promotion and organization of training and counseling directed at applicants and beneficiaries, in relation to projects in the area of childcare and upbringing services for children under 6 years.

Activities undertaken in the future should be continued, with particular regard to the needs of units that have not benefited from support under ROP WK-P 2014-2020 in the field of pre-school education in the last 5 years. It is advisable to maintain the bonus of projects implemented in rural areas and implementing more than 1 type of project, with regard to projects in the area of care and education services for children under 6 years of age.

Continuation of activities in the field of pre-school education, also in the field of improving the quality of pre-school education places in relation to projects in the field of childcare services for children under 6 years.

25

4. Wprowadzenie

Niniejszy raport stanowi podsumowanie badań zrealizowanych na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko-Pomorskiego w okresie od lipca do grudnia 2019 roku.

Celem głównym badania była ocena skuteczności oraz efektywności dotychczas realizowanych lub zrealizowanych działań w zakresie opieki nad dziećmi do lat 3 i usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat 6 oraz wypracowanie rozwiązań podnoszących skuteczność i efektywność udzielanego wsparcia. Ponadto, w ramach badania oszacowana została wartość dwóch długoterminowych wskaźników rezultatu EFS:

Liczba utworzonych miejsc opieki nad dziećmi w wieku do lat 3, które funkcjonują 2 lata po uzyskaniu dofinansowania ze środków EFS8 (PI 8vi: Poddziałanie 8.4.1., 8.4.2. oraz 8.4.3.);

Liczba miejsc wychowania przedszkolnego, które funkcjonują 2 lata po uzyskaniu dofinansowania ze środków EFS9 (PI 10i: Poddziałanie 10.1.1. oraz 10.2.1.).

Realizacja celu głównego koncentrowała się na 3 obszarach:1. Ocena trafności działań w zakresie opieki nad dziećmi do lat 3 i usług opiekuńczo-

wychowawczych dla dzieci do lat 6 realizowanych/zrealizowanych w ramach RPO WK-P 2014-2020 pod kątem zapisów dokumentów programowych i strategicznych;

2. Analiza projektów w zakresie opieki nad dziećmi do lat 3 i usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat 6 realizowanych/zrealizowanych w ramach RPO WK-P 2014-2020 pod kątem ich efektywności, skuteczności oraz trwałości;

3. Wpływ realizacji projektów w zakresie opieki nad dziećmi do lat 3 i usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat 6 na realizację wybranych wskaźników długoterminowych.

8 Liczba utworzonych miejsc w żłobkach, klubach dziecięcych, u dziennych opiekunów, które po uzyskaniu dofinansowania Europejskiego Funduszu Społecznego na utworzenie nowych miejsc opieki nad dziećmi w wieku do lat 3, funkcjonują co najmniej pełne 2 lata po zakończeniu finansowania działań. 9 Liczba miejsc wychowania przedszkolnego utworzonych lub dostosowanych do potrzeb dzieci z niepełnosprawnościami w ramach projektu dofinansowanego z Europejskiego Funduszu Społecznego, które funkcjonują co najmniej pełne 2 lata po zakończeniu finansowania działań. Podana liczba miejsc odpowiada liczbie zadeklarowanych miejsc w arkuszu organizacyjnym placówki.

26

5. Metodologia badania

Zakresem badania objęte były działania i poddziałania, w których realizowano projekty w obszarze opieki nad dziećmi do lat 3 i usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat 6, tj.:

Tabela 3. Zakres badania – fundusz UE, priorytet inwestycyjny, Oś/Działania/Poddziałania RPO WK-P/Liczba projektów.

Lp. Fundusz PI Oś Działanie PoddziałanieLiczba projektów

1.EFRR PI 9a 6

6.1 Inwestycje10 w infrastrukturę zdrowotną i społeczną

6.1.2 Inwestycje w infrastrukturę społeczną

7

2.EFRR PI 10a 6

6.3 Inwestycje w infrastrukturę edukacyjną

6.3.1 Inwestycje w infrastrukturę przedszkolną

33

3.EFRR

PI 10 a

66.4 Rewitalizacja oraz inwestycje w infrastrukturę edukacyjną w ramach ZIT

6.4.2 Inwestycje w infrastrukturę przedszkolną w ramach ZIT

13

4.EFS PI 8iv 8

8.4 Godzenie życia zawodowego i rodzinnego

8.4.1 Wsparcie zatrudnienia osób pełniących funkcje opiekuńcze

81

5.EFS PI 8iv 8

8.4 Godzenie życia zawodowego i rodzinnego

8.4.2 Rozwój usług opieki nad dziećmi w wieku do lat 3

10

6.EFS PI 8iv 8

8.4 Godzenie życia zawodowego i rodzinnego

8.4.3 Rozwój usług opieki nad dziećmi w wieku do lat 3 w ramach ZIT

9

7.EFS PI 10i 10

10.1 Kształcenie ogólne i zawodowe w ramach ZIT

10.1.1 Wychowanie przedszkolne w ramach ZIT

18

8.EFS PI 10i 10

10.2. Kształcenie ogólne i zawodowe

10.2.1 Wychowanie przedszkolne

67

SUMA 238Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z bazy SL – stan na 30.06.2019 r.

Badanie zostało przeprowadzone z wykorzystaniem metod ilościowych i jakościowych oraz z wykorzystaniem analizy danych zastanych. W badaniu jakościowym techniką IDI bądź TDI (Indywidualny wywiad pogłębiony/Telefoniczny wywiad pogłębiony) udział wzięli przedstawiciele instytucji zaangażowanych w realizację RPO WK-P na lata 2014-2020:

ZIT BTOF – 1 wywiad (triada); Departament Funduszy Europejskich, Wydział Zarządzania, Biuro ds. społecznych – 3

wywiady; Departament Funduszy Europejskich, Wydział Zarządzania, Biuro Monitoringu

i Sprawozdawczości RPO – 1 wywiad; Departament Wdrażania Regionalnego Programu Operacyjnego, Wydział Wyboru

Projektów Europejskiego Funduszu Społecznego – 3 wywiady.

10 W ramach podziałania 6.1.2 analizą objęte zostały tylko te typy projektów, które związane były z budową, rozbudową, nadbudową, przebudową, adaptacją, remontem, modernizacją oraz wyposażeniem obiektów na potrzeby świadczenia usług opieki nad dziećmi do lat 3 (w tym żłobków, klubów dziecięcych).

27

Techniką ilościową objęto zróżnicowaną grupę respondentów, uwzględniającą przedstawicieli:1) Beneficjentów RPO WK-P – 92 ankiety, w tym 43 z beneficjentami w zakresie wsparcia

opieki nad dziećmi do lat 3 oraz 49 z beneficjentami projektów w zakresie usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat 6.

2) Rodziców lub prawnych opiekunów korzystających z opieki nad dziećmi do lat 3 oraz 3-6 latkami – 356 ankiet.

3) Form opieki nad dziećmi do lat 3 i 3-6-latkami takich jak m.in.: żłobki, kluby dziecięce, instytucje dziennego opiekuna, przedszkola, oddziały przedszkolne w szkołach podstawowych i inne formy wychowania przedszkolnego, którzy nie otrzymali wsparcia w ramach RPO WK-P – 318 ankiet.

4) Przedstawiciele jednostek samorządu terytorialnego, na terenie których realizowane były projekty z zakresu opieki nad dziećmi do lat 3 i usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat 6 współfinansowane z RPO WK-P w latach 2014-2019 – 80 ankiet.

Zrealizowano również badanie z udziałem beneficjentów projektów, w których utworzone miejsca opieki nad dziećmi do lat 3 i od 3 do 6 lat funkcjonują 2 lata po uzyskaniu dofinansowania ze środków EFS – 3 wywiady.

Ponadto po przekazaniu projektu raportu końcowego zrealizowano warsztat ewaluacyjny z adresatami rekomendacji, którego wyniki wykorzystano przy opracowywaniu rekomendacji z badania.

28

6. Wsparcie opieki nad dziećmi do lat 36.1. Ocena trafności pod kątem zapisów dokumentów programowych

i strategicznych

6.1.1. Diagnoza społeczno-gospodarcza województwa

Elementem niezbędnym do prawidłowego wdrożenia Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata 2014-2020 w zakresie ewaluowanych poddziałań, jest analiza dotycząca upowszechnienia opieki nad dziećmi do lat 3. Ostatnie takie opracowanie, przygotowane przez Biuro Analiz w Wydziale Analiz i Ewaluacji Departamentu Rozwoju Regionalnego Urzędu Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego w Toruniu, zostało publikowane w lutym 2019 roku i obejmuje lata 2008-2017. Dodatkowo, na moment realizacji niniejszego badania dostępne były już dane za rok 2018.

We wskazanym okresie liczba dzieci w wieku do lat 3 w województwie kujawsko-pomorskim pozostawała na poziomie zbliżonym do 60 tys. Jednak od roku 2008 do 2010 roku obserwowano jej wzrost (o 7,7%), następnie spadek od roku 2011 do 2015 roku, kiedy to w regionie było 58 345 dzieci w tym wieku (spadek o 11,2% - 7 379 dzieci mniej niż w roku 2008). Według najbardziej aktualnych danych, liczba dzieci wynosi 60 101, a więc o 8,6% mniej niż w roku 2008.

Wykres 1. Zmiana liczby dzieci w wieku do lat 3 w województwie kujawsko-pomorskim (2008-2018)

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 20180

10,000

20,000

30,000

40,000

50,000

60,000

70,000

80,000

65,724 67,69170,763

67,43563,908 61,289 59,994 58,345 58,532 59,537 60,101

liczba dzieci w wieku do lat 3 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS (BDL)

29

Jak zmieniła się sytuacja społeczno-gospodarcza i demograficzna województwa w kontekście działań realizowanych w ramach RPO WK-P 2014-2020 i skierowanych do dzieci do lat 3?

W powiatach województwa, obserwowaliśmy w tym okresie (2008-2018) duże zróżnicowanie liczby dzieci do lat 3 (mapa nr 1., oraz Tabela 30 zamieszczona w aneksie). Największy spadek – przekraczający 20%, zanotowano w powiatach grudziądzkim (-25%) i sępoleńskim (-23,4%). Tylko jedna jednostka zanotowała wzrost liczby dzieci w tej grupie wiekowej - miasto Toruń (o 231 osób, tj. 3,9%), przy średniej zmianie wynoszącej -11,2%.

Mapa 1. Zmiana liczby dzieci w wieku do lat 3 w powiatach i miastach na prawach powiatu województwa kujawsko-pomorskiego (rok 2008 a rok 2018)

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS (BDL)* wartości dla: m. Grudziądz (- 12,5%), m. Włocławek (-16,2%).

Wśród gmin województwa dysproporcje są znacznie większe (Tabela 31 zamieszczona w aneksie). Największy spadek liczby dzieci do 3 lat w ostatnich jedenastu latach (przekraczający 30%) zanotowano w siedmiu gminach: Świecie Nad Osą (-48,7%), Książki (-35,1%), Sośno (-33,2%), Bądkowo (-33,1%), Izbica Kujawska (-31,6%), Kowal (-30,7%).

30

- 0,5%

Największy przyrost liczby dzieci w tej grupie wiekowej (przekraczający 20%) nastąpił w gminach: Obrowo (57,6%), Raciążek (40,2%), Łubianka (23,5%), Białe Błota (21,9%). Łącznie w tym okresie jedynie w 20 jednostkach nastąpił wzrost liczby dzieci do lat 3.Największą liczbę dzieci do 3 lat na 1 tys. mieszkańców w 2018 roku odnotowano w gminach: Obrowo (39,4), Zbiczno (38,0), Łubianka (37,6). Najmniejszą natomiast w gminie Nieszawa (19,6), Ciechocinek (22,2), Kowal (22,4) oraz Bądkowo (22,7).

W ciągu ostatnich siedmiu11 lat na terenie województwa zwiększyła się liczba placówek (głównie żłobków) opiekuńczych dla dzieci do lat 3. Według ostatnich dostępnych danych, łącznie jest ich 144, czyli o 107 więcej niż w roku 2012. Niewątpliwie wpływ na ten trend miały środki finansowe przeznaczone na rozwój infrastruktury. Mowa tu o środkach unijnych (RPO WK-P) oraz krajowych, pochodzących z programu rządowego Maluch Plus12. Warto też wspomnieć o wejściu w życie ustawy z 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (Dz.U. nr 45, poz. 235 z późn. zm.), która obniżyła wymagania sanitarne i lokalowe stawiane żłobkom oraz wprowadziła nowe formy, w których można organizować opiekę, czyli kluby dziecięce i dziennych opiekunów.

Wykres 2. Liczba placówek opiekuńczych dla dzieci do lat 3 ogółem w województwie kujawsko-pomorskim (2012-2018)

2012 2013 2014 2015 2016 2017 20180

20

40

60

80

100

120

140

160

24 3347

60 6883

112

813

17

1623

22

30

53

64

3

4

2

żłobki kluby dziecięce oddziały żłobkowe źródło: opracowani własne na podstawie danych GUS (BDL)

Wraz z liczbą placówek wzrosła liczba miejsc – z 2,3 tys. w roku 2013, do niemal 5,7 tys. w roku 201813.

11 Dane GUS w tej podgrupie dostępne są dla okresu 2012-2018.12 MALUCH plus 2017 to program wspierający rozwój instytucji opieki nad dziećmi w wieku do lat 3 – żłobków, klubów dziecięcych i dziennych opiekunów.13 Dane GUS w tej podgrupie dostępne są dla okresu 2013-2018.

31

Wykres 3. Liczba miejsc w placówkach dla dzieci do lat 3 w województwie kujawsko-pomorskim (2013-2018)

2013 2014 2015 2016 2017 20180

1,000

2,000

3,000

4,000

5,000

6,000

2,2832,766

3,1423,544

4,170

5,670

miejsca ogółem (łącznie z oddziałami i klubami dziecięcymi)

źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS (BDL)

Według stanu na rok 2018 w województwie kujawsko-pomorskim nadal są gminy, w których nie funkcjonują miejsca opieki na dziećmi do lat 3. Niemniej, w porównaniu do roku 2012, kiedy to takie placówki działały tylko w 13 gminach, rozwój tego typu opieki niewątpliwie miał miejsce (Tabela 32 zamieszczona w aneksie).W ujęciu powiatowym (mapa nr 2) widać, że najwięcej miejsc przybyło w Toruniu (dokładnie 1 114) oraz Bydgoszczy (dokładnie 477), czyli największych ośrodkach miejskich województwa kujawsko-pomorskiego.

Mapa 2. Miejsca opieki nad dzieckiem do lat 3 w poszczególnych powiatach w roku 2012.

Mapa 3. Miejsca opieki nad dzieckiem do lat 3 w poszczególnych powiatach w roku 2018.

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS (BDL)*kolor szary oznacza brak danych* wartości dla: m. Grudziądz (64), m. Włocławek (146).

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS (BDL)*kolor szary oznacza brak danych* wartości dla: m. Grudziądz (232), m. Włocławek (425).

32

8 310

Odsetek dzieci objętych opieką w żłobkach w województwie kujawsko-pomorskim, porównując lata 2012 i 2018, wzrósł z 3,0% do 8,1% (Tabela 33 zamieszczona w aneksie). W skali całego kraju, odsetek ten wzrósł z 3,8 do 10,5%. W wielu gminach województwa widoczny jest znaczny wzrost omawianego wskaźnika, lecz nadal widoczne są również obszary, w których usługi opieki nad dziećmi do lat 3 nie są realizowane. Najwyższy odsetek odnotowano w gminie Białe Błota (25,7%) oraz Chodecz (23,1%), natomiast łącznie w 10 gminach przekroczona została średnia krajowa wartość tego wskaźnika.Warto również wspomnieć, że odsetek dzieci objętych opieką w żłobkach w miastach województwa, w roku 2018 wyniósł 12,6 (w Polsce – 15,9), natomiast na wsi 2,2 (w Polsce 2,8). W porównaniu do roku 2012, stanowi to wzrost odpowiednio o 7,4 i 1,9 p. proc.W ujęciu powiatowym (mapa nr 3), zarówno w roku 2008 jak i 2018, najwyższym odsetkiem użłobkowienia charakteryzowały się trzy miasta: Toruń, Bydgoszcz i Włocławek.

Mapa 4. Odsetek dzieci do 3 lat w województwie kujawsko-pomorskim objętych opieką w żłobkach* w roku 2012.

Mapa 5. Odsetek dzieci do 3 lat w województwie kujawsko-pomorskim objętych opieką w żłobkach* w roku 2018.

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS (BDL)*kolor szary oznacza brak danych* wartości dla: m. Grudziądz (1,7), m. Włocławek (4,8).

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS (BDL)*kolor szary oznacza brak danych* wartości dla: m. Grudziądz (8), m. Włocławek (13,3).

Analizując najnowsze dane dotyczące liczby dzieci do lat 3 objętych opieką żłobkową, biorąc pod uwagę głównie poziom dostępu do tego rodzaju świadczeń, nadal obserwujemy pozytywne zmiany o dużym i często pogłębiającym się zróżnicowaniu pomiędzy poszczególnymi gminami województwa.

33

0,2 5,4

W roku 2018 region zajmował 13 lokatę w kraju, pod względem odsetka dzieci objętych opieką w placówkach żłobkowych, jednak dystans dzielący województwo od średniej wartości dla kraju powiększa się – w roku 2008 wynosił 0,7 p. proc., a w roku 2018 – 2,4 p. proc., co świadczy o większej dynamice zmian tego wskaźnika w pozostałych województwach w porównaniu do kujawsko-pomorskiego.Wykres 4. Odsetek dzieci do 3 lat objętych opieką w żłobkach w poszczególnych województwach w roku 2008 oraz 2018

ŚWIĘTOKRZYSKIEWARMIŃSKO-MAZURSKIE

LUBELSKIEKUJAWSKO-POMORSKIE

POMORSKIEPODKARPACKIE

ŚLĄSKIEŁÓDZKIE

WIELKOPOLSKIEPODLASKIE

MAŁOPOLSKIEMAZOWIECKIE

ZACHODNIOPOMORSKIELUBUSKIEOPOLSKIE

DOLNOŚLĄSKIEPOLSKA

0.0 2.0 4.0 6.0 8.0 10.0 12.0 14.0 16.0 18.0 1.3

2.0 1.9 1.9 2.1 2.1 2.2

3.6 2.2

2.6 2.4

2.7 3.4 3.6 3.8

4.1 2.6

6.9 6.9

7.7 8.1

8.4 9.7

10.0 10.0

10.3 10.6 10.7

11.1 12.6 12.7

15.8 16.6

10.5

2018 2008 źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS (BDL)

W dalszym ciągu obserwujemy rosnący udział dzieci w wieku do lat 3, które objęte są opieką w żłobkach, jednak ze względu na większy potencjał ludnościowy zjawisko koncentruje się głównie w największych ośrodkach miejskich województwa. Na terenach wiejskich odsetek korzystających jest znacząco niższy. Zjawisko to związane jest bezpośrednio z liczbą osób aktywnych zawodowo, które przekazują opiekę nad dziećmi instytucjom do tego przeznaczonym14.

14 „Opieka nad dziećmi do lat 3 w województwie kujawsko-pomorskim”, Biuro Analiz w Wydziale Analiz i Ewaluacji Departamentu Rozwoju Regionalnego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko-Pomorskiego w Toruniu, Toruń, 2019 rok

34

W perspektywie kolejnych lat, na skutek zmniejszenia się populacji grupy wiekowej 0-3 oraz zwiększania się bazy infrastrukturalnej następować będzie stopniowe nasycenie popytu na tego rodzaju usługi, głównie na terenach miejskich15. Choć we wszystkich województwach przewidywany jest spadek odsetka ludności miast, to najbardziej zaawansowany proces dezurbanizacji jest spodziewany w województwach kujawsko-pomorskim, pomorskim, wielkopolskim, świętokrzyskim i łódzkim. Udział ludności miejskiej w ogólnej strukturze ludności całego województwa, w roku 2050 może wynieść 52,8% (55,5% w Polsce)16.

Poniżej przedstawiono prognozę GUS dotyczącą grupy wiekowej 0-4 lata (w takim ujęciu prezentowana jest prognoza). Wyraźnie widać prognozowany postępujący spadek liczby dzieci w tym wieku w województwie, z niemal 93 tys. w roku 2020, do 88,1 tys. w roku 2025 (spadek o 5,2%). W większym stopniu dotyczy obszarów miejskich, na których ma wynieść 7,1% (na obszarach wiejskich: -2,9%).

Wykres 5. Prognoza liczby dzieci w wieku 0-4 lata w województwie kujawsko-pomorskim

prognoza na rok 2020 prognoza na rok 20250

10,000

20,000

30,000

40,000

50,000

60,000

70,000

80,000

90,000

100,000 92,89188,078

49,821 46,27343,070 41,805

ogółem masto wieś

źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS (BDL)

Prognozowany spadek liczby dzieci w wieku 0-2 lata (porównując rok 2020 i rok 2025) jest na podobnym poziomie co dla całej grupy wiekowej 0-4 lata, i wynosi 6,4%.

15 „Opieka nad dziećmi do lat 3 w województwie kujawsko-pomorskim”, Biuro Analiz w Wydziale Analiz i Ewaluacji Departamentu Rozwoju Regionalnego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko-Pomorskiego w Toruniu, Toruń, 2019 rok16 „Prognoza ludności na lata 2014-2050”, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa, 2014 rok, str. 114, 115

35

Czy i w jakim stopniu oferta usług opiekuńczych została dostosowana do potrzeb zdefiniowanych w prognozach demograficznych?

Wykres 6. Prognoza liczby dzieci w wieku 0-2 lata w województwie kujawsko-pomorskim

prognoza na rok 2020 prognoza na rok 202550,000

51,000

52,000

53,000

54,000

55,000

56,00055,534

51,961

źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS (BDL)

Nasycenie popytu na usługi opiekuńcze nad dziećmi do lat 3 na terenach wiejskich, ze względu chociażby na utrudnienia wynikające z zapewnienia odpowiedniego zaplecza transportowego (transportu publicznego), następowało będzie wolniej i związane będzie z ogólną poprawą sytuacji społeczno-gospodarczej na tych terenach17. Jak widać na wcześniej opisanym wykresie, spadek liczby najmłodszych dzieci, postępował będzie tu wolniej.

Mogłoby się wydawać, że rozwój infrastruktury żłobkowej, w czasie gdy prognozy wskazują spadek liczby ludności, nie jest właściwym kierunkiem. Biorąc jednak pod uwagę wcześniej opisane wskaźniki, oraz sytuację województwa na tle całego kraju, działania te mają swoje uzasadnienie. Nawet w obliczu negatywnych prognoz demograficznych, zwiększanie liczby miejsc opieki nad najmłodszymi dziećmi, nie zaspokaja potrzeb (innymi słowy, potrzeby pozostają aktualne).

6.1.2. Ocena wsparcia – dokumenty strategiczne i programowe

Wszelkie działania podejmowane na poziomie regionalnym powinny wpisywać się w kierunki określone na poziomie dokumentów strategicznych. Te z kolei, powinny być spójne z zapisami dokumentów obowiązujących na poziomie całego kraju. Obecnie najważniejszym w Polsce dokumentem strategicznym jest Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju do roku 2020 (z perspektywą do 2030 roku) (SOR). Zapisano w nim, że odsetek dzieci do lat 3 objętych instytucjonalnymi formami opieki (zapewnionymi przez państwo) wynosi zaledwie 8,1% (wobec 33% wyznaczonych przez Radę Europejską – tzw. cele barcelońskie).

17 „Opieka nad dziećmi do lat 3 w województwie kujawsko-pomorskim”, Biuro Analiz w Wydziale Analiz i Ewaluacji Departamentu Rozwoju Regionalnego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko-Pomorskiego w Toruniu, Toruń, 2019 rok

36

Czy działania realizowane do tej pory w zakresie opieki nad dziećmi do lat 3 są adekwatne do potrzeb określonych w dokumentach strategicznych województwa? Czy założenia kierunków wsparcia we wskazanym obszarze pozostają aktualne w momencie realizacji badania?

Jednocześnie 20% najbiedniejszych rodzin w Polsce korzysta 8 razy rzadziej z opieki żłobkowej, niż 20% rodzin najbogatszych. Jest to najniższy wynik wśród wszystkich krajów UE, obrazujący nierówności społeczne w dostępie do tego typu usług. Niewystarczająca liczba żłobków czy innych instytucji publicznych utrudnia powrót do pracy osłabiając sytuację materialną rodziny.18

Zapisy Strategii Rozwoju Województwa Kujawsko-Pomorskiego do roku 2020 – Plan modernizacji 2020+ (SRWK-P) nie precyzują potrzeb w zakresie opieki nad dzieckiem do lat 3, niemniej wspomniany został niekorzystny wpływ małej liczby dzieci objętych opieka instytucjonalną (przedszkolną) na mniejszą aktywność zawodową kobiet. Ponadto, wśród wskaźników opisujących stan rozwoju gospodarczego województwa wyszczególniono udział kobiet powracających do pracy po urodzeniu dziecka, natomiast wśród wskaźników opisujących stan rozwoju społecznego, odsetek dzieci w wieku do 3 lat objętych opieką instytucjonalną, oraz liczbę dzieci w żłobkach i klubach dziecięcych na 1000 dzieci w wieku do lat 319. Jak już opisano we wcześniejszej części raportu, potrzeby związane z objęciem opieką najmłodszych, są nadal w województwie aktualne, a sytuacja kobiet na rynku pracy wciąż stosunkowo niekorzystna.SRW realizuje cel strategiczny Aktywne społeczeństwo i sprawne usługi, a jednym z przewidzianych kierunków działań jest rozwój bazy i promocja wychowania żłobkowego. W kontekście działań podejmowanych w ramach RPO WK-P 2014-2020, widoczna jest spójność w zapisach obu dokumentów.

Przytoczone w dokumencie Strategii Polityki Społecznej Województwa Kujawsko-Pomorskiego do roku 2020 (SPS) dane wskazują na niekorzystną sytuację, w której znajdują się na rynku pracy (również) kobiety. Otóż w 2013 roku w województwie kujawsko-pomorskim współczynnik aktywności zawodowej w grupie osób w wieku produkcyjnym osiągnął wartość 72,9%. Częściej to mężczyźni (78,3%) niż kobiety (67%) należeli do grupy osób aktywnych zawodowo. Wskaźnik zatrudnienia dla mieszkańców województwa w tym roku był niższy niż średnia krajowa, a szczególnie trudna sytuacja dotyczyła kobiet. Kobiety mają większe trudności z odnalezieniem się na rynku pracy niż mężczyźni. Pracodawcy mogą wzbraniać się przed ich zatrudnianiem ze względu na przeświadczenie o ich mniejszej dyspozycyjności, która wiąże się ze zwolnieniami lekarskimi w związku z macierzyństwem i opieką nad dziećmi20.

Biorąc pod uwagę dane dotyczące udziału bezrobotnych zarejestrowanych w ogóle ludności województwa z uwzględnieniem płci wyraźnie widać, że okres po 2013 roku nie przyniósł większych zmian. Mianowicie, udział bezrobotnych kobiet w latach 2014-2018 wynosił średnio 9,2%, (średnia dla kraju to 5%), podczas gdy wśród mężczyzn było to 6%.

18 Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju do roku 2020 (z perspektywą do 2030 roku)19 Strategia Rozwoju Województwa Kujawsko-Pomorskiego do roku 2020 – Plan modernizacji 2020+20 Strategia Polityki Społecznej Województwa Kujawsko-Pomorskiego do roku 2020

37

Strategia Polityki Społecznej Województwa Kujawsko-Pomorskiego do roku 2020 przewiduje realizację celu szczegółowego 4.2 Rozwój oferty wsparcia dla rodzin z dziećmi, którego kierunkiem działań jest upowszechnianie i wspieranie rozwoju różnych form opieki nad małym dzieckiem (np. żłobki, przedszkola, punkty przedszkolne). Cel realizuje wskaźnik liczby placówek opieki żłobkowej, oraz odsetka dzieci w wieku do lat 3 objętych opieką w żłobkach/ klubach dziecięcych, a także sprawowana przez dziennych opiekunów oraz nianie. Można zatem uznać, że działania realizowane do tej pory w zakresie opieki nad dziećmi do lat 3 w ramach RPO WK-P 2014-2020, są adekwatne do zapisów SPS.

Jak czytamy w dokumencie przygotowanym przez Biuro Analiz Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko-Pomorskiego, działania z zakresu aktywizacji osób opiekujących się dziećmi w wieku do lat 3 poprzez wsparcie tworzenia i funkcjonowania podmiotów świadczących usługi opieki nad dziećmi do lat 3, realizowane przy wsparciu środków unijnych, nadal stanowić będą jedno z podstawowych wyzwań stojących przed władzami samorządowymi województwa kujawsko-pomorskiego21.W zakresie ewaluowanych działań RPO WK-P, realizacja tych zadań przebiega poprzez wdrożenie założeń Priorytetów Inwestycyjnych (PI):

9a Inwestycje w infrastrukturę zdrowotną i społeczną 8iv Równość mężczyzn i kobiet we wszystkich dziedzinach, w tym dostęp do

zatrudnienia, rozwój kariery, godzenie życia zawodowego i prywatnego oraz promowanie równości wynagrodzeń za taką samą pracę.

Cel szczegółowy 2. PI 9a to zwiększony dostęp do usług społecznych. Projektując Regionalny Program Operacyjny Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata 2014-2020 założono, że w celu zwiększenia dostępu do usług opieki nad dziećmi do lat 3 wsparciem objęte zostanie: tworzenie oraz funkcjonowanie podmiotów świadczących taką opiekę, w tym żłobków (m.in. przyzakładowych), klubów dziecięcych, a także działania na rzecz zwiększenia liczby miejsc w już istniejących tego rodzaju instytucjach.Uwzględnienie PI jest niezbędne w celu poprawy świadczonych usług opieki społecznej w obszarach deficytowych z punku widzenia potrzeb mieszkańców regionu. Podjęte działania przyczynią się do ekonomicznego i społecznego usamodzielnienia osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. Zaplanowana interwencja pozwoli również na zwiększenie aktywności zawodowej kobiet poprzez poprawę dostępu do usług opieki nad dziećmi do 3. roku życia.

RPO WK-P realizuje również dwa cele szczegółowe PI 8iv: Cel szczegółowy 1: zwiększenie zatrudnienia osób pełniących funkcje opiekuńcze nad

dziećmi do lat 3.

21 „Opieka nad dziećmi do lat 3 w województwie kujawsko-pomorskim”, Biuro Analiz w Wydziale Analiz i Ewaluacji Departamentu Rozwoju Regionalnego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko-Pomorskiego w Toruniu, Toruń, 2019 rok

38

Cel szczegółowy 2: zwiększenie dostępności miejsc świadczenia usług opieki nad dziećmi do lat 3.

W ramach tego PI wspierane są działania służące poprawie aktywności zawodowej osób powracających na rynek pracy po urlopach macierzyńskich, rodzicielskich lub wychowawczych ukierunkowane na poprawę warunków umożliwiających godzenie życia zawodowego i prywatnego oraz osób pracujących. Spodziewanymi efektami interwencji jest zwiększenie dostępności do wysokiej jakości usług opiekuńczych umożliwiających godzenie obowiązków rodzinnych i zawodowych. W PI realizowane są działania ukierunkowane na zwiększenie dostępu do instytucjonalnych i nieinstytucjonalnych form opieki nad dziećmi do lat 3. Niska dostępność do usług opieki oraz istniejąca struktura instytucjonalna w regionie sprawia, iż przedsięwzięcia w ramach PI obejmują wsparcie w zakresie tworzenia żłobków i klubów dziecięcych. Jednocześnie istnieje możliwość finansowania przedsięwzięć polegających na tworzeniu żłobków przyzakładowych w celu lepszego zaspokojenia potrzeb i umożliwienia wejścia lub powrotu na rynek pracy rodzicom lub prawnym opiekunom.Ze względu na konieczność zapewnienia spójnego systemu wsparcia rozwoju usług opiekuńczych nad dziećmi do lat 3 zaplanowano finansowanie przedsięwzięć polegających na rozwijaniu form nieinstytucjonalnej opieki u dziennego opiekuna lub niani. Po zakończeniu finansowania projektowego beneficjenci będą zobowiązani poprzez zastosowanie odpowiednich kryteriów wyboru projektów do zachowania trwałości utworzonych w ramach RPO miejsc opieki nad dziećmi do lat 3.

W ramach PI 8iv interwencja związana z osiągnięciem celu 2. realizowana jest: Przy zastosowaniu instrumentu Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych (ZIT) dla

obszarów miejskich tj. na terenie Bydgoszczy i Torunia wraz z ich obszarem funkcjonalnym.

Bez zastosowania instrumentu ZIT na pozostałych obszarach. Wsparcie zostanie również ukierunkowane na zwiększenie dostępu do instytucjonalnych i nieinstytucjonalnych form opieki nad dziećmi do lat 3 łącznie z rozbudową istniejącej infrastruktury w celu zwiększania dostępności tego typu usług oraz działaniami ukierunkowanymi na rozwój instytucji22.

Kryteria stosowane w naborach w ramach Poddziałania 6.1.2 wymusiły na wnioskodawcach realizację działań z zakresu tworzenia nowych miejsc opieki na dziećmi do lat 3 tam, gdzie zdiagnozowano ich braki. Mowa o kryteriach:

22 Regionalny Program Operacyjny Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata 2014-2020, wersja 3.0.

39

Czy kryteria wyboru projektów i regulaminy konkursów z zakresu opieki nad dziećmi do lat 3 w ramach RPO WK-P 2014-2020 zapewniają wybór projektów, które odpowiadają na aktualne potrzeby wynikające z sytuacji społeczno-gospodarczej regionu?

- merytoryczne szczegółowe dostępowe C.1.1, dotyczące wykazania i uzasadnienia (w tym przedstawienie prognozy) zapotrzebowania na miejsca opieki nad dziećmi do lat 3; w konkursach z roku 2018 i 2019 zawarto zapis mówiący, że prognoza musi obejmować okres, w którym będzie realizowany projekt wraz z okresem trwałości oraz dopuszczono możliwość jednokrotnej poprawy projektu w zakresie spełnienia kryterium.- merytoryczne szczegółowe punktowe C.2.1 Projekt zakłada realizację wsparcia wyłącznie na obszarach gmin, w których na koniec 2017 r.23 nie funkcjonowały placówki opieki nad dziećmi do lat 3;- merytoryczne szczegółowe punktowe C.2.2 Projekt zakłada realizację wsparcia na obszarach wiejskich.

W przypadku obu kryteriów szczegółowych punktowych, w konkursach z roku 2018 i 2019 dopuszczono możliwość jednokrotnej poprawy projektu w zakresie spełnienia kryterium.

O dużo większej różnorodności kryteriów oceny możemy mówić w przypadku Działania 8.4.We wszystkich konkursach stosowano kryterium merytoryczne punktowe: A.3.1 Potrzeba realizacji projektu oraz zasadność doboru grupy docelowej.Kryteria dostępu różniły się w poszczególnych konkursach, natomiast zadbano w nich o to, aby zapobiec podwójnemu finansowaniu. Otóż w Poddziałaniu 8.4.1 zastosowano kryteria wyłączające z udziału w projektach osoby, które otrzymały już wsparcie obejmujące pokrycie kosztów związanych z bieżącym świadczeniem usług opieki nad danym dzieckiem. Ponadto, finansowanie nie mogło pokrywać kosztów działalności bieżącej miejsc utworzonych w ramach innych projektów współfinansowanych ze środków publicznych.Dodatkowo, kryteria zastosowane w cały Działaniu 8.4 zapewniały aby nie doszło do podwójnego finansowania wydatków z EFS i resortowego Programu MALUCH+.

Kryteria dostępu zastosowane w Poddziałaniu 8.4.1 miały zapewnić również dostępność projektu dla mieszkańców całego województwa, oraz zapewnić, że zaplanowane działania odpowiadają na rzeczywiste potrzeby. Zapewnienie bezpośredniego dostępu miało objąć co najmniej przeprowadzenie odrębnej rekrutacji na obszarze każdego z powiatów/miast na prawach powiatów w województwie, a na etapie realizacji zadań merytorycznych możliwość bezpośredniego kontaktu z personelem projektu w tych powiatach/miast na prawach powiatów. Kryterium miało na celu ograniczenie zbyt dużego rozdrobnienia wsparcia oraz zapewnienie jak największej i powszechnej dostępności wsparcia dla potencjalnych uczestników projektu z obszaru całego województwa.Wnioskodawcy całego Działania 8.4 musieli również uzasadnić zapotrzebowanie na miejsca opieki nad dziećmi do lat 3, a także zagwarantować zwiększenie liczby miejsc opieki prowadzonych przez daną instytucję publiczną lub niepubliczną.

Adekwatność planowanego wsparcia wzmacniano stosowaniem kryteriów premiujących: 23 Odpowiednio do roku w którym ogłaszano konkurs, były to lata: w 2019 rok 2017, w 2018 rok 2016, w 2017 rok 2015, w 2016 rok 2014.

40

Projekt zakłada realizację wsparcia wyłącznie na obszarach gmin, w których nie funkcjonowały placówki opieki nad dziećmi do lat 3

Projekt zakłada utworzenie lub dostosowanie miejsc opieki nad dziećmi do lat 3 do potrzeb dzieci z niepełnosprawnościami

(te same kryteria, w konkursie ogłoszonym w roku 2018 w ramach Poddziałania 8.4.3 miały charakter dostępowy.)

Inne, niewymienione wcześniej kryteria dostępu zastosowano w Poddziałaniu 8.4.2: Zgodność ze strategią rozwoju Obszaru Strategicznej Interwencji lub strategią Obszaru Rozwoju Społeczno-Gospodarczego. A także w Poddziałaniu 8.4.3: Zgodność ze Strategią Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych (Strategia ZIT BTOF).

O opinie na temat stosowanych kryteriów zapytano pracowników IZ. Z przeprowadzonych wywiadów wynika, że zastosowanie kryterium mówiącego o przedstawieniu uzasadnienia dla potrzeby realizacji projektu w danej gminie, posiłkując się corocznymi analizami przygotowywanymi przez odpowiednią komórkę urzędu, ma zapewnić adekwatność wybieranych projektów, do rzeczywistych potrzeb.

Respondenci wskazali również kilka trudności, które pojawiają się w związku ze stosowanymi kryteriami. Mianowicie, na początku wdrażania ewaluowanych poddziałań widoczne było stosunkowo niewielkie zainteresowanie wnioskodawców, powodowane m.in. kryteriami, które oceniane są zero-jedynkowo i nie podlegają negocjacjom. W tym kontekście respondenci wskazywali na kryterium formalne dotyczące obrotów finansowych (np. kryterium A.1.1 Roczny obrót wnioskodawcy i partnera/ów (o ile budżet projektu uwzględnia wydatki partnera) jest równy lub wyższy od rocznych wydatków w projekcie). Kryterium to nie podlega negocjacjom, natomiast podejmowane są rozmowy na temat jego uelastycznienia, co jednak może wiązać się z pewnym ryzykiem:

Przymierzamy się, ale nie wiemy czy ostatecznie się zdecydujemy na ten krok, żeby kryterium finansowe nie dotyczyło opieki żłobkowej. (…) To jest jednak ryzyko dla prawidłowej realizacji projektu. Bo, obrót ma zabezpieczyć w sytuacji, gdyby trzeba było zabrać środki. Od małej firmy, która pozyska 100 tysięcy, i która nie ma pojęcia o rozliczaniu środków unijnych i żadnej zdolności ku temu, to jest ryzyko. Później nie ściągniemy środków z takiego podmiotu (…).

Pomysłem jest podtrzymanie kryterium, natomiast w postaci kryterium punktowanego, tak aby jego brak nie prowadził do całkowitej dyskwalifikacji wnioskodawcy. Obecnie, wnioskodawcom zdarza się zawierać partnerstwa z podmiotami dysponującymi potencjałem finansowym, a które w żaden sposób nie są (i prawdopodobnie nie będą) związane z usługami opieki na dziećmi do lat 3 (np. z firmą budowalną). Wniosek złożony przez takie partnerstwo, może zostać odrzucony ze względu na jego niezasadność.

41

Podobnie jest w przypadku kryterium mówiącego o doświadczeniu wnioskodawcy, które zdaniem jednego z badanych, może zamykać drogę podmiotom, które dopiero planują realizację usług w zakresie opieki nad najmłodszymi dziećmi:

W zasadzie otwieramy konkursy tylko i wyłącznie dla podmiotów, które już na rynku istnieją, a te podmioty niekoniecznie są zainteresowane tworzeniem kolejnych placówek.

O dodatkowym problemie wspomniano w kontekście Poddziałania 8.4.3. Mianowicie, podczas oceny kryterium C.2.4 Projekt zakłada utworzenie lub dostosowanie miejsc opieki nad dziećmi do lat 3 do potrzeb dzieci z niepełnosprawnościami wymaga się, aby zapisy wniosku o dofinansowanie wprost wskazywały na rodzaj niepełnosprawności. Potencjalni wnioskodawcy sygnalizują IZ, że z uwagi na rozciągnięcie w czasie procesu naboru i oceny projektów, trudno jest im zapewnić aktualność przyjętych założeń. Nie są w stanie

przewidzieć, z jakimi rodzajami niepełnosprawności będą borykały się dzieci zamieszkujące daną gminę, np. za rok. W zakresie opieki żłobowej może to być rzeczywiście trudne, z uwagi na objęcie opieką dzieci najmłodszych. Należy zaznaczyć, że wymóg ten pozwala IZ ocenić zasadność i racjonalność kosztów zaplanowanych przez wnioskodawcę. Koszty te zależą bowiem od rodzaju niepełnosprawności dzieci, które mają zostać objęte opieką.

Jak wspomniano wcześniej, zapisy SRW nie precyzują potrzeb województwa kujawsko-pomorskiego w zakresie opieki nad dzieckiem do lat 3. O tym, że takowe istnieją, można wnioskować na podstawie zapisów mówiących o niekorzystnym wpływie małej liczby dzieci objętych opieką instytucjonalną na aktywność zawodową kobiet. Strategia monitorowana jest m.in. poprzez analizę wskaźników takich jak: udział kobiet powracających do pracy po urodzeniu dziecka, odsetek dzieci w wieku do 3 lat objętych opieką instytucjonalną, liczba dzieci w żłobkach i klubach dziecięcych na 1000 dzieci w wieku do lat 324.W ramach celu strategicznego Aktywne społeczeństwo i sprawne usługi, przewidziano kierunek działań związany z rozwojem bazy i promocją wychowania żłobkowego. Działania podejmowane w ramach RPO WK-P 2014-2020 w sposób bezpośredni przyczyniają się do osiągania tego celu, w szczególności w zakresie tworzenia nowych miejsc opieki nad najmłodszymi dziećmi. Działanie 6.1.2 realizuje m.in.:

24 Strategia Rozwoju Województwa Kujawsko-Pomorskiego do roku 2020 – Plan modernizacji 2020+

42

Czy podjęte działania w ramach RPO WK-P 2014-2020 w zakresie opieki nad dziećmi do lat 3 przyczyniły się do efektywnego zarządzania rozwojem (kierunki rozwoju określone w Strategii Rozwoju Województwa Kujawsko Pomorskiego do roku 2020) tj. czy właściwie określono cele rozwojowe, środki finansowe i zapewniono możliwości ich realizacji?

wskaźnik rezultatu bezpośredniego Liczba osób korzystających ze wspartych obiektów opieki nad dziećmi do 3 roku życia

wskaźnik rezultatu bezpośredniego Potencjał objętej wsparciem infrastruktury w zakresie opieki nad dziećmi lub infrastruktury edukacyjnej

wskaźnik produktu Liczba utworzonych obiektów opieki nad dziećmi do 3 roku życiaDziałanie 8.4. realizuje m.in.: wskaźniki rezultatu bezpośredniego Liczba osób, które powróciły na rynek pracy po

przerwie związanej urodzeniem/wychowaniem dziecka lub utrzymały zatrudnienie, po opuszczeniu programu oraz Liczba utworzonych miejsc opieki nad dziećmi w wieku do lat 3, które funkcjonują po zakończeniu projektu

wskaźnik produktu Liczba osób opiekujących się dziećmi w wieku do lat 3 objętych wsparciem w programie oraz Liczba utworzonych miejsc opieki nad dziećmi w wieku do lat 3

Widzimy zatem, że zaprogramowane rezultaty i produkty odpowiadają założeniom SRW. Takiego zdania są również respondenci przeprowadzonych wywiadów indywidualnych, którzy zaznaczają, że sam fakt otrzymania przez wniosek pozytywnej oceny i dofinansowania, świadczy o jego trafności względem potrzeb. Sam proces programowania RPO WK-P uwzględniał zapisy SRW, ponieważ Program jest jednym z narzędzi jej realizacji. Coroczne analizy oraz zlecane badania ewaluacyjne mają na celu potwierdzenie, że dotychczas obrane kierunki działań są w dalszym ciągu aktualne, a środki RPO WK-P wydatkowane zgodnie z potrzebami regionu.

Jeden z respondentów potwierdził wcześniejsze stwierdzenie, że zapisy SRW nie precyzują potrzeb województwa kujawsko-pomorskiego w zakresie opieki nad dzieckiem do lat 3. Nie wskazują precyzyjnie sposobów realizacji kierunków działań, co czyni je dość ogólnymi. Samo RPO, w sposób tylko pośredni porusza kwestie promocji opieki żłobkowej (o ile można za takową uznać działania promocyjno-informacyjne prowadzone przez IZ, oraz promocję projektów prowadzoną przez beneficjentów). Owe zdawkowe potraktowanie kwestii opieki nad dziećmi do lat 3 przez zapisy Strategii, mogą mieć swoją przyczynę:

Strategia była pisana w roku 2013. Wówczas nie znano jeszcze założeń, co do tego, czy interwencja miękka w zakresie wychowania żłobkowego będzie prowadzona na poziomie krajowym, czy też na poziomie regionalnym (…). W poprzedniej perspektywie finansowej te działania były wdrażane w komponencie centralnym PO KL przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej. (…) nie było jeszcze jasne, czy RPO będzie w tych działaniach uczestniczyć, bo linia demarkacyjna nie była jasno określona (…).

W ramach realizacji Priorytetu Inwestycyjnego 9a w Osi Priorytetowej (OP) 6, w ramach Poddziałania 6.1.2 w zakresie projektów inwestycyjnych dotyczących opieki nad dziećmi do

43

lat 3 podpisano umowy na łączną wartość dofinansowania wynoszącą 23,3 mln zł, co stanowi ok. 13% całej alokacji PI 9a. Z kolei w ramach realizacji PI 8iv w OP 8 (Poddziałania 8.4.1, 8.4.2, 8.4.3), podpisano umowy na łączną wartość dofinansowania wynoszącą 103,4 mln zł. Całość alokacji wyniosła 38,4 mln euro25, co oznacza, że środki są nadal dostępne dla beneficjentów.

Uczestnicy badań jakościowych zwracali uwagę, że zarówno ze strony wnioskodawców, jak i odbiorców ostatecznych wsparcia czyli rodziców, obecne zainteresowanie rośnie. Z tego względu padały stwierdzenia o możliwości skonsumowania nawet większej liczby środków, niż tych dotychczas przeznaczonych. Należy wspomnieć, że gdy istnieje taka potrzeba, IZ podejmuje działania związane z przesunięciem środków na obszary, w których widoczne jest większe zapotrzebowanie od spodziewanego.W przypadku Poddziałania 6.1.2, w ramach renegocjacji które odbyły się w roku 2018, IZ rozszerzyła katalog potencjalnych wnioskodawców, mogących ubiegać się dofinansowanie na rozwój infrastruktury żłobkowej o przedsiębiorców. Zainteresowanie tej kategorii wnioskodawców konkursami w ramach Poddziałania 6.1.2 można zaobserwować w ostatnich konkursach (tzn. nr 184/18 oraz nr 276/19).

Wypełnienie zasad horyzontalnych, tj. zasady równości szans i niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób z niepełnosprawnościami, zasady równości szans kobiet i mężczyzn, zasady zrównoważonego rozwoju, w badanych projektach zapewniono poprzez zastosowanie adekwatnych kryteriów wyboru projektów. Mianowicie, w konkursach w ramach Poddziałania 6.1.2 zastosowano kryterium merytoryczne ogólne B.11. oraz B.17. (numeracja w zależności od konkursu): Zgodność z zasadami horyzontalnymi. Ocenie podlegała zgodność projektu z politykami horyzontalnymi, w tym z:

Zasadą równości szans kobiet i mężczyzn. Zasadą równości szans i niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób

z niepełnosprawnościami. W szczególności ocenie podlegało to czy infrastruktura została zaprojektowana/zostanie zbudowana/zmodernizowana zgodnie z zasadą projektowania uniwersalnego.

Zasadą zrównoważonego rozwoju.Każda z powyższych zasad podlega oddzielnej ocenie. Projekt musi wykazywać pozytywny lub neutralny wpływ w zakresie każdej polityki horyzontalnej.

25 Według Indykatywnego planu finansowego – Szczegółowy Opis Osi Priorytetowych RPO WK-P na lata 2014-2020

44

W jaki sposób w projektach z obszaru opieki nad dziećmi do lat 3 zapewniono wypełnianie zasad horyzontalnych, tj. zasady równości szans i niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób z niepełnosprawnościami, zasady równości szans kobiet i mężczyzn, zasady zrównoważonego rozwoju?

W zależności od konkursu, zastosowano również kryterium B.7.: Zgodność projektu z zasadą zrównoważonego rozwoju i wymaganiami prawa ochrony środowiska, oraz B.12. Zgodność z zasadą równości mężczyzn i kobiet oraz niedyskryminacji. Projekt powinien był wykazywać pozytywny lub neutralny wpływ w zakresie każdej polityki horyzontalnej.

W ramach poddziałań 8.4.1, 8.4.2, 8.4.3 zastosowano kryteria horyzontalne A.2.5. oraz A.2.6. (numeracja w zależności od konkursu): Zgodność projektu z zasadą równości szans i niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób z niepełnosprawnościami.Ocenie podlegało to czy projekt jest zgodny z zasadą równości szans i niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób z niepełnosprawnościami określoną w art. 7 rozporządzenia nr 1303/2013 oraz w „Wytycznych w zakresie realizacji zasady równości szans i niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób z niepełnosprawnościami oraz zasady równości szans kobiet i mężczyzn w ramach funduszy unijnych na lata 2014-2020”. W niektórych konkursach wymagano wykazania pozytywnego wpływu realizacji projektu na zasadę dostępności dla osób z niepełnosprawnościami.Innym kryterium było:- A.2.6. oraz A.2.7. (numeracja w zależności od konkursu): Zgodność projektu z zasadą równości szans kobiet i mężczyzn w oparciu o standard minimum- A.2.7. oraz A.2.8. (numeracja w zależności od konkursu): Zgodność projektu z zasadą zrównoważonego rozwoju.

6.1.3. Ocena wsparcia – dopasowanie do potrzeb odbiorców

W ramach Poddziałania 6.1.2 beneficjenci mogli realizować trzy typy projektów, natomiast badanie obejmowało wyłącznie typ 2: Budowa, rozbudowa, nadbudowa, przebudowa, adaptacja, remont, modernizacja oraz wyposażenie obiektów na potrzeby świadczenia usług opieki nad dziećmi do lat 3 (w tym żłobków, klubów dziecięcych). W ramach Poddziałania 8.4.1 beneficjenci mogli realizować pięć typów projektów:1. Wspieranie aktywizacji osób opiekujących się dziećmi w wieku do lat 3 w powrocie na rynek pracy poprzez finansowanie opieki nad dziećmi do lat 3 (np. voucher), obejmujące: a) pokrycie kosztów usług bieżącej opieki nad dzieckiem w żłobku lub klubie dziecięcym lub wynagrodzenia dziennego opiekuna,b) pokrycie kosztów wynagrodzenia oraz kosztów składek na ubezpieczenie społeczne niani sprawującej opiekę nad dzieckiem, które opłaca rodzic zgodnie z umową o świadczenie usług oraz zgodnie z ustawą o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3,

45

Które formy wsparcia okazały się najbardziej trafne? Które cieszyły się największym zainteresowaniem? Jakimi dodatkowymi formami wsparcia są zainteresowani beneficjenci (nieuwzględnionymi w ramach RPO WK-P)?

2. Tworzenie nowych miejsc opieki nad dziećmi do lat 3, w tym dostosowanych do potrzeb dzieci z niepełnosprawnościami w istniejących lub nowo tworzonych formach opieki przewidzianych ustawą, 3. Finansowanie kosztów przeszkolenia zawodowego dziennego opiekuna i niani, 4. Dostosowanie miejsc opieki nad dziećmi do lat 3 do potrzeb dzieci z niepełnosprawnościami, 5. Działania aktywizacyjne i/lub szkoleniowe wspomagające proces powrotu na rynek pracy (jako uzupełnienie wsparcia wskazanego w pkt. 1-4).

W ramach Poddziałania 8.4.2 beneficjenci mogli realizować cztery typy projektów:1. Tworzenie nowych miejsc opieki nad dziećmi do lat 3, w tym dostosowanych do potrzeb dzieci z niepełnosprawnościami w istniejących lub nowo tworzonych formach opieki przewidzianych ustawą, 2. Sfinansowanie kosztów przeszkolenia zawodowego dziennego opiekuna i niani, 3. Pokrycie kosztów wynagrodzenia opiekuna dziennego zatrudnionego przez gminę w części odpowiadającej kosztom opieki nad dzieckiem skierowanym w ramach projektu, 4. Dostosowanie miejsc opieki na dziećmi do lat 3 do potrzeb dzieci z niepełnosprawnościami. Analogiczne jak w Poddziałaniu 8.4.2 typy projektów, z tym że na obszarze ZIT, mogli realizować beneficjenci projektów z Poddziałania 8.4.3.

Uczestniczący w badaniu ilościowym beneficjenci najczęściej deklarowali otrzymanie wsparcia w postaci środków na tworzenie miejsc opieki nad dziećmi do lat 3, w tym na zapewnienie ich bieżącego utrzymania (62,8%). Pomimo, że tego typu projekty są stosunkowo trudne w realizacji, cieszyły się zainteresowaniem. Może to świadczyć o przekonaniu wnioskodawców (późniejszych beneficjentów) o istniejącym zapotrzebowaniu na nowe miejsca opieki nad najmłodszymi dziećmi. Taki wniosek potwierdzają również inne wyniki badania z tą grupą, przytoczone w dalszej części raportu (punkt 6.2.4.) wskazujące na przewidywany, dalszy wzrost takiego zapotrzebowania. Tym samym, wsparcie w postaci tworzenia miejsc opieki nad dziećmi do lat 3 uznać należy za najbardziej trafne. Dodatkowo, na potrzebę podejmowania tego rodzaju działań wskazują wcześniej zaprezentowane dane statystyczne (podrozdział 6.1.1.).Pozostałe działania beneficjenci wskazywali dużo rzadziej przy czym, w najmniejszym stopniu korzystali ze środków na dofinansowanie miejsc dla dzieci z niepełnosprawnościami. Trudno jest ocenić czy, to stosunkowo małe zainteresowanie, wynika z braku potrzeb w tym zakresie, czy też jest w jakiś sposób powodowane trudnościami, na jakie napotykali wnioskodawcy chcący realizować takie działania (wspomniana już konieczność wskazania we wniosku o dofinansowanie rodzaju niepełnosprawności).

46

Wykres 7. Formy wsparcia otrzymane przez beneficjentów *

Środki na dostosowanie miejsc dla dzieci z niepełnosprawnościami

Środki na wyposażenie obiektu na potrzeby świadczenia usług opieki nad dziećmi do lat 3

Środki na wspieranie aktywizacji osób opiekujących się dziećmi w wieku do lat 3 w powrocie na rynek pracy poprzez finansowanie

opieki nad dziećmi do lat 3

Środki na budowę, rozbudowę, przebudowę adaptację, remont, modernizację na potrzeby świadczenia usług opieki nad dziećmi do

lat 3

Środki na działania aktywizacyjne i/lub szkoleniowe wspomagające proces powrotu na rynek pracy

Środki na tworzenie nowych miejsc opieki nad dziećmi do lat 3, w tym środki na zapewnienie bieżącego funkcjonowania utworzonego

miejsca opieki nad dziećmi do lat 3

2.3%

11.6%

18.6%

20.9%

27.9%

62.8%

*wartości na wykresie ni sumują się do 100% ponieważ respondent mógł wskazać więcej niż 1 odpowiedźŹródło: opracowanie własne na podstawie badań CATI z beneficjentami N=43.

Tu warto wspomnieć, że wskaźnik Liczba utworzonych miejsc opieki nad dziećmi w wieku do lat 3 realizowany w ramach Działania 8.4, na moment realizacji badania został osiągnięty w 26,9% (według wartości aktualnej), co w porównaniu do pozostałych wskaźników, jest poziomem stosunkowo wysokim. Zapytani o dodatkowe formy wsparcia, jakimi byliby zainteresowani, beneficjenci wskazywali przede wszystkim takie, które są już dostępne. Najczęściej pojawiającą się odpowiedzią było ogólne „wsparcie finansowe”, którego przeznaczenie trudno było im doprecyzować. Można jednak podejrzewać, że niektórzy mieli na myśli dofinansowanie do wkładu własnego. Wspomnieć można jedynie o wsparciu z zakresu doszkalania i zatrudniania personelu sprawującego opiekę nad dziećmi.Najpopularniejszą formą wsparcia wśród badanych rodziców, niewątpliwie była opieka nad dzieckiem do lat 3 tj. refundacja kosztów opieki. Skorzystało z niej w sumie 67,8%. Niespełna 3/4 z nich, to uczestnicy projektów w ramach Poddziałania 8.4.1. Jednym z typów projektów w ramach tego Poddziałania, było wspieranie aktywizacji osób opiekujących się dziećmi w wieku do lat 3 w powrocie na rynek pracy poprzez finansowanie opieki nad dziećmi do lat 3 (np. voucher), obejmujące: a) pokrycie kosztów usług bieżącej opieki nad dzieckiem w żłobku, klubie dziecięcym lub

wynagrodzenia dziennego opiekuna,b) pokrycie kosztów wynagrodzenia oraz kosztów składek na ubezpieczenie społeczne niani

sprawującej opiekę nad dzieckiem, które opłaca rodzic zgodnie z umową o świadczenie usług oraz zgodnie z ustawą o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3.

47

Wykres 8. Forma wsparcia otrzymana przez uczestników projektów Działania 8.4.

67.8%

23.0%

6.5%

1.9% 0.8%

opieka nad dzieckiem do lat 3

doradztwo

inne

brak danych

szkolenie/kurs

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Systemu SL, N=2 079 – stan na 30.06.2019 r.

Wykres 9. Udział osób korzystających ze wsparcia w formie opieki nad dzieckiem do lat 3 w ramach poszczególnych poddziałań Działania 8.4

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

72.5% 16.0% 11.4%

8.4.1 8.4.2 8.4.3 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Systemu SL, N=1 409 – stan na 30.06.2019 r.

Z badania jakościowego wynika, że ogromną popularnością cieszyły się vouchery. Z perspektywy rodzica, są formą dość elastyczną dzięki której, może on sam wybrać najdogodniejszą dla siebie formę opieki na dzieckiem. Poza tym, w dłuższej perspektywie czasu, taka refundacja może pomóc w eliminowaniu miejsc świadczących usługi niższej jakości (rodzic nie musi korzystać z najtańszej oferty, więc wybiera tę, która odpowiada mu pod względem jakości).Z perspektywy beneficjenta natomiast, projekty tego typu są stosunkowo łatwe w realizacji i rozliczeniu.

Rodzice uczestniczący w badaniu ewaluacyjnym, którzy otrzymali wsparcie w postaci pokrycia kosztów opieki nad dzieckiem do lat 3, w większości (72,2%) deklarowali, że dzięki otrzymanemu wsparciu sytuacja finansowa ich gospodarstwa domowego poprawiła się. Ponad 60% z tych osób dzięki udziałowi w projekcie, mogło wrócić do pracy, co wpłynęło pozytywnie na życie rodziny. Ponadto, jak wynika z danych przedstawionych w dalszej części raportu (punkt 6.2.4.) takie wsparcia charakteryzuje się dużą skutecznością i trwałością

48

w kontekście podejmowania zatrudnienia. Oznacza to, że forma ta jest również trafna z punktu widzenia rodzica i jego potrzeb.

6.2. Ocena efektywności, skuteczności, trwałości

W niniejszym podrozdziale przedstawiono charakterystykę dofinansowanych projektów, a także dokonano oceny ich efektywności (poniesione koszty a osiągane efekty), skuteczności (w kontekście osiągania założonych wskaźników), oraz trwałości (mierzonej przede wszystkim poziomem zmian, jakie zaszły wśród beneficjentów oraz odbiorców ostatecznych wsparcia – rodziców). W dużej mierze posłużono się danymi zastanymi dotyczącymi poziomu wdrażania ewaluowanych poddziałań. Wykorzystano również wyniki przeprowadzonych badań terenowych.

6.2.1. Charakterystyka projektów

Do końca czerwca 2019 r. w bazie projektów RPO WK-P realizowanych w obszarze opieki nad dziećmi do lat 3 znalazło się łącznie 107 projektów, z czego w ramach ZIT (Poddziałanie 8.4.3) dziewięć projektów. Najwięcej umów podpisano w ramach Poddziałania 8.4.1 – 81 umów.

Wykres 10. Liczba projektów w obszarze opieki nad dziećmi do lat 3 w ramach RPO WK-p na lata 2014-2020

Poddziałanie 6.1.2 Poddziałanie 8.4.1 Poddziałanie 8.4.2 Poddziałanie 8.4.30

10

20

30

40

50

60

70

80

90

7

81

10 9

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z bazy SL – stan na 30.06.2019 r.

Najwięcej projektów realizowanych jest na obszarze powiatu toruńskiego – 18, inowrocławskiego – 8 oraz bydgoskiego – 7. Najmniej w powiatach nakielskim i wąbrzeskim – po jednym projekcie. Wśród miast na prawach powiatu, najwięcej projektów realizowanych jest w Bydgoszczy – 22, oraz Toruniu – 18.

49

Mapa 6. Rozmieszczenie terytorialne projektów w obszarze opieki nad dziećmi do lat 3 - powiaty województwa kujawsko - pomorskiego.

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z bazy SL – stan na 30.06.2019 r.* Kolor szary oznacza brak projektów na danym terenie.* wartości dla: m. Grudziądz (10), m. Włocławek (11).* liczba projektów została przedstawiona według miejsca realizacji projektów.

Jeśli chodzi o typy projektów, to w odniesieniu do Poddziałania 6.1.2, badaniu podlegały wyłącznie projekty w zakresie typu 2: Budowa, rozbudowa, nadbudowa, przebudowa, adaptacja, remont, modernizacja oraz wyposażenie obiektów na potrzeby świadczenia usług opieki nad dziećmi do lat 3 (w tym żłobków, klubów dziecięcych).Z kolei w ramach ewaluowanych poddziałań OP 8, dominują projekty typu: Projekt ukierunkowany na trwały udział kobiet w zatrudnieniu i rozwój ich kariery zawodowej.

Dominującym zakresem interwencji w ramach Poddziałania 6.1.2 jest 053 Infrastruktura ochrony zdrowia (sześć z siedmiu projektów). Natomiast w przypadku pozostałych poddziałań, Wszystkie projekty realizowane są w zakresie interwencji 105 Równość kobiet i mężczyzn we wszystkich dziedzinach, w tym pod względem dostępu do zatrudnienia, rozwoju kariery zawodowej, godzenia życia zawodowego i prywatnego, a także promowanie równego wynagrodzenia za taką sama pracę.

Łącznie na realizację projektów, jakie znalazły się w bazie beneficjentów SL2014 przeznaczono 157 596 089 zł (wartość projektów ogółem) z czego dofinansowanie UE wyniosło 126 688 249 zł. Najwięcej środków przeznaczono na projekty realizowane w ramach Poddziałania 8.4.1 – wkład UE wyniósł 88 355 700 zł, a na najmniej na Poddziałanie 8.4.3 – 5 919 843 zł.

50

18

Tabela 4. Środki finansowe przeznaczone na projekty w obszarze opieki nad dziećmi do lat 3 w województwie kujawsko - pomorskim.

Poddziałanie Wartość ogółem w PLN Wkład UE w PLNPoddziałanie 6.1.2 36 001 204 23 332 600Poddziałanie 8.4.1 103 947 883 88 355 700Poddziałanie 8.4.2 10 682 481 9 080 106Poddziałanie 8.4.3 (ZIT) 6 964 521 5 919 843Łącznie 157 596 089 126 688 249

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z bazy SL – stan na 30.06.2019 r.

Spośród 107 analizowanych projektów, do końca czerwca 2019 roku zakończyły się cztery (po jednym w ramach poddziałań 6.1.2 oraz 8.4.1, oraz dwa projekty w Poddziałaniu 8.4.2). Według pierwotnych założeń (dat zakończenia projektów widniejących w bazie SL) zakończyć powinny się już 32 projekty. Tym samym, 103 projekty pozostają w realizacji.

Tabela 5. Liczba projektów, które zostały zakończone oraz których realizacja trwa, w ramach RPO WK-P.Poddziałanie Zakończone Niezakończone ŁączniePoddziałanie 6.1.2 1 6 7Poddziałanie 8.4.1 1 80 81Poddziałanie 8.4.2 2 8 10Poddziałanie 8.4.3 0 9 9Łącznie 4 103 107

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z bazy SL – stan na 30.06.2019 r.

W Poddziałaniu 6.1.2 dominującą formą prawną beneficjenta była wspólnota samorządowa (pięć na siedem projektów). W 8.4.1 i 8.4.3 natomiast mikro i małe przedsiębiorstwa, a w Poddziałaniu 8.4.2, cztery na 10 projektów prowadzi wspólnota samorządowa.

Spośród 150 badanych rodziców, odbiorców wsparcia w ramach Poddziałania 8.4.1, ze wsparcia w postaci pokrycia kosztów wynagrodzenia oraz kosztów składek na ubezpieczenie społeczne niani sprawującej opiekę nad dzieckiem, skorzystały 32 osoby.

Spośród 3 badanych rodziców, odbiorców wsparcia w ramach Poddziałania 8.4.3, ze wsparcia w postaci pokrycia kosztów wynagrodzenia oraz kosztów składek na ubezpieczenie społeczne niani sprawującej opiekę nad dzieckiem, skorzystała 1 osoba.

51

6.2.2. Skuteczność projektów

W poniższej tabeli przedstawiono dane dotyczące realizacji wskaźników, pochodzące z Informacji kwartalnej z realizacji programu operacyjnego – III kwartał 2019 roku. Dane wskazują na stosunkowo niewielki stopień osiągnięcia założonych wartości docelowych wskaźników.

Tabela 6. Poziom realizacji wskaźników RPO WK-P w obszarze opieki nad dziećmi do lat 3

PI Poddziałanie Nazwa wskaźnika

Rodzaj wskaźnik

a

Realizacja wskaźnika (ogółem) Wartość

docelowa dla

2023 r.

% wartości docelowej dla 2023 r. (ogółem)

Szacowana26 Aktualna27

Według wartości

szacowanej

Według wartości aktualne

j

9a 6.1.2

Liczba osób korzystających ze wspartych obiektów opieki nad dziećmi do 3 roku życia

Rezultatu 704 10

Potencjał objętej wsparciem infrastruktury w zakresie opieki nad dziećmi lub infrastruktury edukacyjnej

Rezultatu 769 0 435 176,8% 0

Liczba utworzonych obiektów opieki nad dziećmi do 3 roku życia

Produktu 12 1

8iv 8.4.1

8.4.28.4.3

Liczba osób, które powróciły na rynek pracy po przerwie związanej urodzeniem/wychowaniem dziecka lub utrzymały zatrudnienie, po opuszczeniu programu

Rezultatu 68 2 060 3,3%

8.4.18.4.28.4.3

Liczba utworzonych miejsc opieki nad dziećmi w wieku do lat 3, które funkcjonują po zakończeniu projektu

Rezultatu 81

8.4.18.4.28.4.3

Liczba osób opiekujących się dziećmi w wieku do lat 3 objętych wsparciem w programie

Produktu 1 929 5 150 37,5%

8.4.18.4.28.4.3

Liczba utworzonych miejsc opieki nad dziećmi w wieku do lat 3

Produktu 1 080 4 013 26,9%

8.4.1 Liczba osób pozostających Rezultatu 71 1 833 3,9%

26 Na podstawie podpisanych umów o dofinansowanie/wydanych decyzji. Wartości szacowane nie dotyczą wskaźników realizowanych w ramach EFS.27 Na podstawie ostatniego wniosku o płatność lub formularzy dotyczących uczestników projektów (w odniesieniu do wskaźników wspólnych EFS)

52

Czy oraz w jakim stopniu projekty w zakresie opieki nad dziećmi do lat 3 przyczyniły się do osiągnięcia wartości poszczególnych wskaźników założonych w ramach RPO WK-P na lata 2014-2020? Jakie zidentyfikowano problemy odnoszące się do projektów w zakresie opieki nad dziećmi do lat 3? Czy mają one wpływ na osiągnięcia założonych celów?

PI Poddziałanie Nazwa wskaźnika

Rodzaj wskaźnik

a

Realizacja wskaźnika (ogółem) Wartość

docelowa dla

2023 r.

% wartości docelowej dla 2023 r. (ogółem)

Szacowana Aktualna

Według wartości

szacowanej

Według wartości aktualne

j

8.4.28.4.3

bez pracy, które znalazły pracę lub poszukują pracy po opuszczeniu programu

Źródło: opracowanie własne na podstawie Informacji Kwartalnej za III kwartał 2019 r.

W związku z tym dokonano analizy wartości docelowych wskaźników deklarowanych we wnioskach o dofinansowanie (tych, dla których w informacji kwartalnej brak jest wartości szacowanej), dla poszczególnych projektów.28 W poniższej tabeli przedstawiono wyniki tej analizy, z których jasno wynika, że największy udział w generowaniu wartości docelowej wskaźników w Działania 8.4, mają projekty dofinansowane w ramach Poddziałania 8.4.1.

Tabela 7. Poziom realizacji wskaźników RPO WK-P w obszarze opieki nad dziećmi do lat 3 – według wartości zadeklarowanych przez beneficjentów

Nazwa wskaźnikaŁączna zadeklarowana

wartość wskaźnika

Wartość docelowa wskaźnika

% realizacji wartości

docelowejLiczba osób, które powróciły na rynek pracy po przerwie związanej urodzeniem/wychowaniem dziecka lub utrzymały zatrudnienie, po opuszczeniu programu

8.4.1 2 5888.4.2 1068.4.3 162

Ogółem 2 856 2 060 138,6%

Liczba utworzonych miejsc opieki nad dziećmi w wieku do lat 3, które funkcjonują po zakończeniu projektu

8.4.1 1 6988.4.2 3158.4.3 278Ogółem 2 291 Brak danych Nie dotyczy

Liczba osób opiekujących się dziećmi w wieku do lat 3 objętych wsparciem w programie

8.4.1 5 6968.4.2 2358.4.3 278Ogółem 6 209 5 150 120,5%

Liczba utworzonych miejsc opieki nad dziećmi w wieku do lat 3

8.4.1 1 6988.4.2 3608.4.3 278Ogółem 2 336 4 013 58,2%

Liczba osób pozostających bez pracy, które znalazły pracę lub poszukują pracy po opuszczeniu programu

8.4.1 1 978

8.4.2 70

8.4.3 46Ogółem 2 094 1 833 114,2%

Źródło: opracowanie własne na podstawie Informacji Kwartalnej za III kwartał 2019 r. oraz danych z systemu SL – stan na 30.06.2019

28 Zrealizowano na podstawie danych przekazanych przez Zamawiającego. Z bazy wybrano projekty realizujące konkretny wskaźnik, a następnie zsumowano zadeklarowaną wartość docelową tego wskaźnika i obliczono jaki procent wartości docelowej zaplanowanej na poziomie Programu zostanie osiągnięty (przy założeniu, że wszystkie zadeklarowane przez beneficjentów wskaźniki zostaną zrealizowane).

53

Przedstawiciele Instytucji Zarządzającej wskazali szereg problemów, z jakimi spotykają się w toku zarządzania i wdrażania ewaluowanych działań/poddziałań. Z uwagi na to, że wpływają one na tempo wydatkowania środków oraz osiągania wskaźników, należy uznać je za czynniki mogące zagrozić realizacji celów Programu.

Problemy po stronie beneficjentów związane są głównie z brakiem znajomości przepisów i regulacji, niezbędnych do prawidłowej realizacji i rozliczenia projektu. Często za napisanie wniosku odpowiada specjalizująca się w takich usługach profesjonalna firma. Wniosek otrzymuje pozytywną ocenę, natomiast już sam projekt realizowany jest potencjałem beneficjenta, który to potencjał zdarza się być niewystarczający. Liczne błędy we wnioskach o dofinansowanie, popełniane podczas negocjacji, oraz we wnioskach o płatność, powodują opóźnienia w przekazywaniu środków, a tym samym często rzutują na harmonogram projektu. Błędy czy też braki w dokumentacji to problem nie tylko dla beneficjenta, ale także dla pracowników IZ, którzy muszą wielokrotnie sprawdzać i wskazywać błędy w tych samych dokumentach. Opóźnienia w rozliczeniu końcowym, z punktu widzenia IZ, to również opóźnienia w wykazywaniu osiągniętych wartości wskaźników Programu.

Pracownicy IZ są świadomi, że cały system aplikowania, wdrożenia i rozliczenia projektu, jest dość skomplikowany, wymaga znajomości wielu przepisów czy wytycznych. Sami deklarują postawę „probeneficjencką” tzn., przede wszystkim starają się edukować wnioskodawców, a później beneficjentów. Organizują spotkania indywidualne, tłumaczą jakich błędów nie popełniać. Doradzają i pomagają szukać rozwiązań. Takie podejście jest częściowo pokłosiem stanu wdrażania całego Programu i konieczności zwiększenia tempa realizacji wskaźników. Innymi słowy, IZ zależy aby wnioskodawcy składali dobre jakościowo, niezawierające błędów wnioski, a beneficjenci sprawnie realizowali już dofinansowane projekty i osiągali zaplanowane wskaźniki. Niestety zdarza się, że pomimo chęci pomocy ze strony IZ, beneficjent nie jest w stanie sprawnie realizować projektu. Jak stwierdził jeden z uczestników badania jakościowego:

(…) można większą krzywdę takiemu beneficjentowi zrobić przyznając mu środki niż ich nie przyznając (…). Duże firmy sobie poradzą, one korzystają z poradnictwa prawnego, potrafią udowodnić swoje racje. Moje doświadczenie jest takie, że w przypadku kontroli, to głównie nieprawidłowości pojawiają się po stronie małych gmin, gdzie projekt do rozliczenia dostaje jakiś pracownik zwykły. On nigdy z tym styczności nie miał.

Część pojawiających się trudności jest jednak poza kontrolą beneficjenta. Podczas wywiadów wiele razy wspominano, że działania związane z tworzeniem nowych miejsc opieki nad dziećmi do lat 3, wiążą się z koniecznością uzyskania wielu pozwoleń i spełnienia wielu warunków (np. wynikających z przepisów w sprawie wymagań lokalowych i sanitarnych). Oczywiście, wnioskodawca decydując się na napisanie wniosku powinien dokładnie zorientować się w przepisach i upewnić czy dany budynek bądź lokal, będzie w stanie je

54

wypełnić. Jednak z doświadczenia IZ wynika, że sytuacje, w których ostatecznie nie udaje się znaleźć odpowiedniego lokalu, również miały miejsce. Brak odpowiednich lokali do prowadzenia opieki nad najmłodszymi dziećmi, jest wskazywany (zarówno przez beneficjentów, jak i podmioty niekorzystające ze wsparcia RPO WK-P) jako jeden z trzech głównych czynników utrudniających tworzenie nowych miejsc.

W styczniu 2018 roku wprowadzono doprecyzowanie w Wytycznych w zakresie realizacji przedsięwzięć z udziałem środków Europejskiego Funduszu Społecznego w obszarze rynku pracy na lata 2014-2020 dotyczące grupy docelowej projektów w zakresie opieki nad dziećmi do lat 3 lub osobami z niepełnosprawnościami. W związku z tymi zmianami rekrutacja uczestników projektów została ułatwiona (do projektu może przystąpić w zasadzie każdy rodzic/opiekun dziecka do lat 3, niezależnie od statusu zawodowego), na początku działania kierowane były przede wszystkim do osób powracających na rynek pracy. Zdarzały się wówczas problemy z kwalifikowaniem danej osoby, a beneficjenci byli zmuszani prosić o radę pracowników IZ, którzy musieli indywidualnie przeanalizować każdy taki przypadek. Stanowiło to dodatkowy nakład pracy, której i tak osoby zaangażowane w ocenę i wybór projektów mają dużo. Sytuacji nie ułatwia duża rotacja i trudność pozyskania doświadczonych pracowników, którzy stanowiliby wsparcie podczas oceny wniosków (trudność wynikająca ze stosunkowo małej atrakcyjności pracy w urzędzie, wobec oferty firm komercyjnych zajmujących się pozyskiwaniem dotacji i obsługą projektów).

Wspomniana konieczność zwiększenia tempa realizacji wskaźników i wydatkowania środków związana jest również z początkowym, mniejszym niż zakładane zainteresowaniem naborami. Mogło to wynikać z przyjętych kryteriów oceny projektów, z których niektóre, szczególnie oceniane według zasady „spełnia/nie spełnia”, stanowiły dla wielu wnioskodawców barierę nie do przejścia. Mowa tu o omówionym wcześniej kryterium potencjału finansowego oraz doświadczenia.

Czynnikiem, który również w pewnym stopniu utrudnia wdrażanie projektów, jest zmieniająca się sytuacja makroekonomiczna. Pierwsza kwestia dotyczy wzrostu kosztów utworzenia jednego miejsca opieki nad dzieckiem do lat 3. Wartości docelowe wskaźników szacowano w roku 2014, kiedy to zarówno płaca minimalna, jak i ceny materiałów czy usług były niższe. IZ natomiast zobowiązało się utworzenia określonej liczby miejsc dysponując określoną pulą środków. Druga kwestia to spadek bezrobocia, który wpływa na zmniejszenie grupy docelowej projektów ukierunkowanych na aktywizację zawodową.

Mówiąc o początkach wdrażania, wspominano także o rządowym Programie Maluch+, w którym od 2017 roku dopuszczono możliwość tworzenia miejsc żłobkowych również przez podmioty prywatne. Wymogi tego programu są dużo prostsze niż wymogi stawiane wnioskodawcom w ramach RPO, zatem podmioty zainteresowane takimi działaniami (potencjalni wnioskodawcy RPO), mogły skłaniać się ku skorzystaniu z Maluch+.

55

O częstotliwość występowania problemów w toku realizacji projektów, zapytano również beneficjentów. Z 43 badanych, 11 przyznało (wszyscy to beneficjenci Poddziałania 8.4.1), że podczas realizacji projektu pojawiły się pewne trudności. Najczęściej wskazywano na problemy z płynnością finansową (w pięciu przypadkach), oraz problemy klasyfikowane jako inne (cztery przypadki, w tym dwa związane z budynkiem/lokalem). Pięciu badanych przyznało, że pojawiające się trudności, znacznie utrudniły realizację celów projektu, a w jednym przypadku, osiągnięcie niektórych celów okazało się niemożliwe.W dziesięciu przypadkach doszło do opóźnień w realizacji projektu (w większości dotyczyło to beneficjentów, którzy napotkali na trudności), które najczęściej były powodowane brakiem środków finansowych.

Dofinansowanie w ramach RPO WK-P 2014-2020 zdecydowanie miało wpływ na wzrost dostępności usług w zakresie opieki żłobkowej. Jak wynika z badania z beneficjentami, z ponad 1,8 tys. miejsc, którymi obecnie dysponują, 71% powstało dzięki dofinansowaniu.W odniesieniu do miejsc dostosowanych do potrzeb dzieci z niepełnosprawnościami, ich powstanie niemal w 100% zawdzięcza się dofinansowaniu. Jest to szczególnie istotne, ponieważ z deklaracji przebadanych podmiotów, które nie korzystają ze wsparcia RPO WK-P wynika, że zaledwie 5,4% z ogółu miejsc którymi dysponują, to miejsca przystosowane do potrzeb dzieci z niepełnosprawnościami.Dofinansowanie miało również wpływ na poprawę infrastruktury i wyposażenia placówek. Ponad połowa beneficjentów wykorzystała środki w celu uzupełnienia wyposażenia placówki, a 39,5% zainwestowało w poprawę infrastruktury (np. remont, wymiana instalacji). Ponad 1/3 unowocześniła posiadane wyposażenie, 16,3% stworzyło lub wyremontowało plac zabaw, a 4,7% dostosowało placówkę do potrzeb dzieci z niepełnosprawnościami. Respondenci wskazujący odpowiedź inne, najczęściej udzielali pomocy finansowej rodzicom, lub nie mogli mówić o efektach dofinansowania, ze względu na niewielkie zaawansowanie prac projektowych.

56

Czy i w jakim stopniu dofinansowanie w ramach RPO WK-P 2014-2020 wpłynęło na dostępność usług, uatrakcyjnienie oferty, doposażenie i poprawę infrastruktury w zakresie opieki żłobkowej?

Wykres 11. Efekty uzyskane dzięki dofinansowaniu w ramach projektów z OP 6 i 8*

Dostosowanie placówki do potrzeb dzieci z niepełnosprawnościami

Stworzenie lub remont placu zabaw

Inne

Unowocześnienie posiadanego wyposażenia

Poprawa infrastruktury placówki (remont, wymiana instalacji, sanitariatu itp.)

Uzupełnienie wyposażenia placówki

0.0% 20.0% 40.0% 60.0% 80.0%

4.7%

16.3%

25.6%

37.2%

39.5%

65.1%

*wartości na wykresie ni sumują się do 100% ponieważ respondent mógł wskazać więcej niż 1 odpowiedźŹródło: badania własne CATI z beneficjentami, N=43

Średnio ponad połowa beneficjentów deklaruje, że gdyby nie uzyskane dofinansowanie, nie byliby w stanie podjąć takich działań. Najwyższy odsetek takich odpowiedzi odnotowano w przypadku działań innych, niż zawarte w kafeterii odpowiedzi.

Wykres 12. Możliwość realizacji działań bez dofinansowania.

Uzupełnienie wyposażenia placówki (n=28)

Unowocześnienie posiadanego wyposażenie (n=16)

Poprawa infrastruktury placówki (remont, wymiana instalacji, sanitariatu itp.) (n=17)

Dostosowanie placówki do potrzeb dzieci z niepełnosprawnościami (n=2)

Stworzenie lub remont placu zabaw (n=7)

Inne (n=11)

0% 20% 40% 60% 80% 100%

14%

18%

14%

43%

44%

29%

50%

14%

18%

43%

56%

53%

50%

71%

73% 9%

Tak, w takim samym zakresie Tak, częściowoNie Nie wiem

Źródło: badania własne CATI z beneficjentami, N=43

Działania podejmowane w ciągu ostatnich 5-ciu lat przez podmioty niekorzystające ze środków RPO WK-P, pokrywają się z tymi, realizowanymi przez beneficjentów. Mianowicie, inwestycje najczęściej związane były z poprawą infrastruktury placówki, uzupełnieniem i unowocześnieniem doposażenia. To pokazuje, że niezależnie od tego czy placówka korzysta ze wsparcia czy nie, zakres potrzebnych do przeprowadzenia prac jest podobny.

57

Wykres 13. Działania podejmowane w ciągu ostatnich 5-ciu lat przez podmioty niekorzystające ze środków RPO WK-P*

Dostosowanie placówki do potrzeb dzieci z niepełnosprawnościami

Inne

Żadne zpowyższych

Stworzenie lub remont placu zabaw

Unowocześnienie posiadanego wyposażenia

Uzupełnienie wyposażenia placówki

Poprawienie infrastruktury placówki (remont, wymiana instalacji, sanitariatu itp.)

0.0%

10.0%

20.0%

30.0%

40.0%

50.0%

60.0%

70.0%

80.0%

5.0%

6.7%

13.3%

30.0%

36.7%

60.0%

68.3%

*odsetki nie sumują się do 100% ponieważ respondent mógł wskazać więcej niż 1 odpowiedźŹródło: badania własne CATI z podmiotami niekorzystającymi ze wsparcia RPO WK-P, N=60.

Potwierdzają to sami potencjalni wnioskodawcy, którzy jako najbardziej adekwatne do ich potrzeb działania, wskazali właśnie trzy wcześniej wymienione. Pomimo dokonania pewnych inwestycji, potrzeby w tym zakresie pozostają niezaspokojone.

Beneficjentów poproszono o dokonanie subiektywnej oceny atrakcyjności oferty ich placówki przed, oraz po otrzymaniu dofinansowania. Średnia ocen (w skali od 1 do 10) sytuacji przed realizacją projektu wyniosła 5,27, natomiast po, zdecydowanie więcej, bo aż 8,02. Tu warto wspomnieć, że średnia ocena atrakcyjności oferty, dokonywana przez podmioty niekorzystające ze wsparcia RPO WK-P 2014-2020, była wyższa i wyniosła 8,88.

Podobne odczucia mają biorący udział w badaniu rodzicie dzieci uczęszczających do placówek. Wyrazili oni opinie świadczące o wysokiej atrakacyjności oferty, oceniając poszczególne jej elementy (w skali od 1 do 5) w sposób następujący: Oferta zajęć edukacyjnych – średnia ocen 4,72 Wyposażenie placówki – średnia ocen 4,71 Kompetencje opiekunów – średnia ocen 4,73 Estetyka placówki (stan budynku, placu zabaw itp.) – średnia ocen 4,65

Trzech na czterech badanych rodziców skorzystało z dofinansowania kosztów opieki nad dzieckiem. Co piąty z otrzymanego wsparcia sfinansował koszty zatrudnienia niani, a 12,4% brało udział w działaniach wspomagających zatrudnienie. Najmniej badanych skorzystało z objęcia dziecka opieką w żłobku, klubie dziecięcym itp., lub przez opiekuna dziennego (w sumie 8 osób w badanej próbie).

58

Wykres 14. Wsparcie otrzymane przez rodziców - beneficjentów projektów w ramach Działania 8.4*

Miejsce w placówce przystosowane do potrzeb dziecka z niepełnosprawnościami

Objęcie dziecka opieką przez opiekuna dziennego

Objęcie dziecka opieką w żłobku, klubie dziecięcym itp.

Działania wspomagające zatrudnienie (np. doradztwo, szkolenie, kurs)

pokrycie kosztów wynagrodzenia oraz kosztów składek na ubezpieczenie społeczne niani sprawującej opiekę nad dzieckiem

Pokrycie kosztów opieki nad dzieckiem do lat 3 (np. żłobek, klubik, opiekun dzienny)

0.0%

2.0%

3.3%

12.4%

21.6%

75.2%

*odsetki nie sumują się do 100% ponieważ respondent mógł wskazać więcej niż 1 odpowiedźŹródło: badania własne CATI z rodzicami korzystającymi ze wsparcia, N=153.

Osoby te, zapytane o sposób zapewnienia opieki nad dzieckiem, w przypadku nie objęcia go ww. działaniami zadeklarowały, że umieściłyby je w innej placówce publicznej (4 osoby) lub prywatnej (2 osoby). W dwóch przypadkach, dziecko pozostałoby z rodzicem w domu (ze względu na brak miejsc w placówkach zlokalizowanych blisko miejsca zamieszkania lub pracy, bądź ze względu na skłonność do chorowania).

Nieco ponad 1/3 badanych, przed otrzymaniem wsparcia była bezrobotna (w tym większość zarejestrowana w urzędzie pracy). Osoby pracujące stanowiły 46,4%, a 16,3% osoby bierne zawodowo. Wyniki badania pokazują zdecydowany wzrost odsetka osób pracujących po otrzymaniu wsparcia, przy jednoczesnym spadku odsetka osób niepodejmujących aktywności zawodowej.

59

Jak wzrosła dyspozycyjność rodziców/opiekunów prawnych małych dzieci w wyniku udziału w interwencji i jak przełożyło się to na wzrost ich aktywności na rynku pracy?

Jaka byłaby skala zmian sytuacji zawodowej w opinii rodziców/opiekunów prawnych bez ich udziału w interwencji?

Wykres 15. Status rodzica na runku pracy przed, oraz po otrzymaniu wsparcia w ramach OP 8.

Osoba bezrobotna zare-jestrowana w urzędzie

pracy

Osoba bierna zawodowo Osoba pracująca Osoba bezrobotna niezarejestrowana w

urzędzie pracy

0.0%

10.0%

20.0%

30.0%

40.0%

50.0%

60.0%

70.0%

80.0%

90.0%

28.1%

16.3%

46.4%

9.2%7.2% 5.2%

85.6%

2.0%

Przed otrzymaniem wsparcia Po otrzymaniu wsparcia

Źródło: badania własne CATI z rodzicami korzystającymi ze wsparcia, N=153.

Nieco ponad połowa badanych (dokładnie 52,3%) deklaruje, że ich sytuacja zawodowa nie zmieniła się. Wśród pozostałych, kierunek zmiany dotyczył podjęcia zatrudnienia – w sumie 41,2% ostatecznych odbiorców wsparcia w ramach OP 8 z osoby bezrobotnej (zarejestrowanej lub nie w urzędzie pracy, lub biernej zawodowo) stało się osobą pracującą. Zaledwie 1,9% utraciło pracę lub zrezygnowało z zatrudnienia. W poniższej tabeli zobrazowano liczbę osób, w przypadku których zaistniała określona zmiana. Najwięcej, bo aż 33 osoby, które przed udziałem w projekcie były zarejestrowane w urzędzie pracy jako bezrobotne, zadeklarowały podjęcie zatrudniania po otrzymaniu wsparcia.

Tabela 8. Status rodzica przed i po otrzymaniu wsparcia w ramach OP 8*

Status przed otrzymaniem wsparcia

Osoba bezrobotna niezarejestrowana w urzędzie pracy

Osoba bezrobotna zarejestrowana w

urzędzie pracy

Osoba bierna zawodowo

Osoba pracująca

Po otrzymaniu

wsparcia

Osoba bezrobotna zarejestrowana w urzędzie pracy

2 7 1 1

Osoba bierna zawodowo 0 3 3 2

Osoba pracująca 10 33 20 68Osoba bezrobotna niezarejestrowana w urzędzie pracy

2 0 1 0

*w komórkach tabeli wskazano liczbę osób, w przypadku których zaszła określona zmiana, w porównaniu do sytuacji sprzed i po otrzymaniu wsparcia. Np. liczba osób, które przed otrzymaniem wsparcia pracował, a po otrzymaniu stały się bierne zawodowo wynosi 2.Źródło: badania własne CATI z rodzicami korzystającymi ze wsparcia, N=153.

Osoby, w przypadku których doszło do zmiany statusu zawodowego, w zdecydowanej większości deklarują, że nastąpiło to na skutek otrzymanego wsparcia (97%). Natomiast analizując wpływ wsparcia z uwzględnieniem kierunku zmiany sytuacji zawodowej widzimy, że osoby które podjęły pracę w ponad 90% przypadków potwierdzają, że zmiana była

60

spowodowana udziałem w projekcie. Co ciekawe osoby, które zrezygnowały lub utraciły zatrudnienie, przypisują tę sytuację otrzymanemu wsparciu (dokładnie trzy przypadki).

Ponad 2/3 badanych zauważyło polepszenie sytuacji finansowej ich gospodarstwa domowego po otrzymaniu wsparcia projektowego. Przeciwną opinię wyraziło 1,3% respondentów (dokładnie dwie osoby), jednak powody pogorszenia się sytuacji finansowej nie były bezpośrednio powiązane z realizacją tych projektów.

Wykres 16. Sytuacja finansowa gospodarstwa domowego po otrzymaniu wsparcia

Polepszyła się Pozostała bez mian Pogorszyła się0.0%

10.0%

20.0%

30.0%

40.0%

50.0%

60.0%

70.0%

80.0%

69.3%

29.4%

1.3%

Sytuacja finansowa po otrzymaniu wsparcia

Źródło: badania własne CATI z rodzicami korzystającymi ze wsparcia, N=153.

Osoby, których sytuacja polepszyła się, poproszono o doprecyzowanie zmiany, jaka zaszła w ich rodzinie dzięki otrzymanemu wsparciu. Najczęściej wskazywano na możliwość powrotu do pracy.

Wykres 17. Zmiana będąca efektem udziału w projekcie

Dzięki

udział

owi w

projek

cie, m

ogłem

/am w

rócić

do prac

y, co

wpłyn

ęło po

zytyw

nie na

życie

rodzin

y

Dzięki

udzia

łowi w

projek

cie re

alizu

ję sw

oje plan

y i m

arzen

ia, co

wpły

nęło po

zytyw

nie na ż

ycie

rodzin

y

Dzięki

udzia

łowi w

proje

kcie

znala

złem/am

pracę,

co w

płynę

ło poz

ytywnie

na życ

ie rod

ziny

Dzięki

udzia

łowi w

projek

cie m

am w

ięcej

czas

u na ż

ycie

rodzin

ne, co

pozy

tywnie

wpłynęło

na rod

zinę

0.0%10.0%20.0%30.0%40.0%50.0%60.0%70.0% 64.2%

38.7%27.4%

17.9%

Zmiana będąca wynikiem udziału w projekcie*odsetki nie sumują się do 100% ponieważ respondent mógł wskazać więcej niż 1 odpowiedźŹródło: badania własne CATI z rodzicami korzystającymi ze wsparcia, N=106.

W sumie ponad 90% badanych rodziców twierdzi, że godziny pracy, w których ich dziecko przebywa pod opieką, są dopasowane do ich godzin pracy. Opieka nad dzieckiem najczęściej

61

sprawowana jest w pobliżu miejsca zamieszkania (75,8% przypadków), dużo rzadziej w pobliżu miejsca pracy (16,9% przypadków), w 14,3% osób, dziecko przebywa pod opieką poza miejscem zamieszkania i pracy.

6.2.3. Efektywność projektów

Analizę efektywności kosztowej przeprowadzono na podstawie 41 dofinansowanych projektów. Z budżetów zawartych we wnioskach o dofinansowanie wyodrębniono adekwatne kategorie kosztów (nakłady), które następnie zsumowano i podzielono przez liczbę wspartych miejsc/osób (osiągnięte efekty).

W poniższej tabeli zaprezentowano wyniki tej analizy. Należy zaznaczyć, że ze względu na różny sposób opisywania pozycji budżetowych we wnioskach, konieczne było stworzenie kilku różnych kategorii kosztów.

Z analizy budżetów wniosków o dofinansowanie trzech projektów29 z Poddziałania 6.1.2 wynika, że suma wydatków kwalifikowanych (z wyłączeniem wydatków na zarządzanie i promocję projektu) wyniosła 14,5 mln złotych. W ramach tych projektów utworzono w sumie 225 miejsc opieki na dzieckiem do lat trzech. Daje to 64,5 tys. złotych na utworzenie jednego miejsca. W porównaniu do pozostałych poddziałań kwota może wydawać się wysoka, natomiast należy pamiętać, że projekty dofinansowane w ramach Poddziałania 6.1.2 obejmowały inwestycje w infrastrukturę (np. budowa budynku), stąd i koszty są zdecydowanie wyższe niż w Poddziałaniach OP 8.

Tabela 9. Koszty utworzenia miejsca opieki nad dzieckiem do lat 3 - podział według poddziałań

PoddziałanieLiczba

analizowanych wniosków

Suma wydatków kwalifikowanych

(zł)

Liczba utworzonych miejsc opieki na

dzieckiem do lat 3

Średni koszt utworzenia jednego

miejsca (zł)6.1.2 3 14,5 mln 225 64,5 tys.8.4.1 14 2,2 mln 322 7,0 tys.8.4.2 6 1,5 mln 96 15,3 tys.8.4.3 5 345,9 tys. 55 6,3 tys.

Źródło: opracowanie własne na podstawie wniosków o dofinansowanie

Drugą analizowaną kategorią kosztów było utrzymanie miejsca opieki na dzieckiem do lat 3. Taka pozycja budżetowa znalazła się w 21 z 41 analizowanych projektów, i tak jak

29 Budowa Żłobka Miejskiego przy ul. Andersa 21 w Toruniu; Budowa budynku żłobka i przedszkola przy ulicy Sportowej; Budowa budynku żłobka z towarzyszącą infrastrukturą techniczną i zagospodarowaniem terenu w miejscowości Rogowo

62

Jaka jest efektywność kosztowa poszczególnych form opieki nad dziećmi do lat 3 finansowanych w ramach RPO WK-P 2014-2020, tj. mierzona stosunkiem poniesionych nakładów do osiągniętych efektów?Czy występuje korelacja pomiędzy oceną oferty placówki a średnim kosztem wsparcia jednego miejsca?

w przypadku utworzenia miejsca, najniższym średnim kosztem charakteryzuje się Poddziałanie 8.4.3.

Tabela 10. Koszty utrzymania miejsca opieki nad dzieckiem do lat 3 - podział według poddziałań

PoddziałanieLiczba

analizowanych wniosków

Suma wydatków kwalifikowanych

(zł)

Liczba utrzymanych miejsc opieki na

dzieckiem do lat 3

Średni koszt utworzenia jednego

miejsca (zł)8.4.1 16 10,8 mln 416 26,0 tys.8.4.2 2 916,5 tys. 44 20,8 tys.8.4.3 3 534 tys. 45 11,9 tys.

Źródło: opracowanie własne na podstawie wniosków o dofinansowanie

W przypadku 10 wniosków o dofinansowanie, koszty utworzenia i utrzymania miejsca podano jako jedną pozycję budżetową, stąd przeprowadzono osobną analizę. Wynika z niej, że najniższym średnim kosztem charakteryzuje się Poddziałanie 8.4.3.

Tabela 11. Koszty utworzenia i utrzymania miejsca opieki nad dzieckiem do lat 3 - podział według poddziałań

PoddziałanieLiczba

analizowanych wniosków

Suma wydatków kwalifikowanych

(zł)

Liczba utworzonych i utrzymanych miejsc opieki na dzieckiem

do lat 3

Średni koszt utworzenia jednego

miejsca (zł)

8.4.1 5 3,4 mln 106 32,2 tys.8.4.2 3 2,7 mln 62 43,7 tys.8.4.3 2 791,7 tys. 29 27,3 tys.

Źródło: opracowanie własne na podstawie wniosków o dofinansowanie

Jak już opisano we wcześniejszej części raportu, badani rodzice bardzo wysoko ocenili poszczególne elementy oferty wpływające na atrakcyjność placówki, do której uczęszcza obecnie ich dziecko. Średnia ocen była następująca (najwyższa możliwa do wskazania ocena to 5): Oferta zajęć edukacyjnych – 4,72 Wyposażenie placówki – 4,71 Kompetencje opiekunów – 4,73 Estetyka placówki oraz jej funkcjonalność (stan budynku, placu zabaw itp.) – 4,65

Jak wynika z przeprowadzonej analizy, koszt wsparcia jednego miejsca może się wahać, natomiast biorąc pod uwagę powyższe można stwierdzić, że nie koreluje on z oceną oferty placówki. Bez względu na budżet projektu, z którego skorzystał rodzic, ocena placówki jest bardzo wysoka. Skala wskazywania ocen 4 i wyżej wyniosła aż 93,8%.

Dodatkowo, w ramach analizy wniosków o dofinansowanie projektów Poddziałania 8.4.1 wyodrębniono dwie inne kategorie kosztów:

Finansowanie opieki nad dziećmi do lat 3

63

Kategoria kosztu znalazła się w siedmiu analizowanych projektach. Łączna kwota zrealizowanych zadań wyniosła 4,4 mln złotych. Wsparto 610 osób, co daje kwotę 7,2 tys. złotych na osobę.

Dostosowanie miejsc opieki nad dziećmi w wieku do lat 3 do potrzeb dzieci z niepełnosprawnościami i prowadzenie oddziaływań terapeutycznych

Kategoria kosztu znalazła się w jednym analizowanym projekcie. Łączna kwota zrealizowanych zadań wyniosła 165,8 tys. złotych. Dostosowano 10 miejsc, co daje kwotę 16,6 tys. złotych na jedno miejsce.

6.2.4. Trwałość projektów i zapotrzebowanie na wsparcie

Jak już opisano we wcześniejszej części raportu, 41,2% badanych podjęło pracę po otrzymaniu wsparcia. Spośród nich 95% deklarowało zatrudnienie w momencie realizacji niniejszego badania. Osoby te najczęściej korzystały ze wsparcia w postaci pokrycia kosztów opieki nad dzieckiem do lat 3: 51 podjęło pracę, z czego 50 utrzymało zatrudnienie. Trwałość wsparcia można zatem ocenić bardzo wysoko. Podobnie jest w przypadku pozostałych form wsparcia. Mianowicie, spośród ośmiu osób korzystających z pokrycia kosztów wynagrodzenia niani, siedem utrzymało zatrudnienie. Wszystkim 14 respondentom, którzy znaleźli pracę po wzięciu udziału w działaniach wspomagających zatrudnienie, udało się ją utrzymać.

Tabela 12. Trwałość zmiany sytuacji zawodowej a forma wsparcia

Forma wsparciaLiczba osób, które podjęły pracę po

otrzymaniu wsparcia

Liczba osób, które utrzymały zatrudnienie (stan na

moment realizacji badania)Pokrycie kosztów opieki nad dzieckiem do lat 3 (np. żłobek, klubik, opiekun dzienny

51 50

Pokrycie kosztów wynagrodzenia oraz kosztów składek na ubezpieczenie społeczne niani sprawującej opiekę nad dzieckiem

8 7

Działania wspomagające zatrudnienie (np. doradztwo, szkolenie, kurs)

14 14

Objęcie dziecka opieką przez opiekuna dziennego

1 1

Objęcie dziecka opieką w żłobku, klubie dziecięcym itp.

2 1

Źródło: badania własne CATI z rodzicami korzystającymi ze wsparcia, N=153.

64

Jaka jest trwałość zmian w sytuacji zawodowej uczestników projektów?Jaka jest trwałość innych form wsparcia (innych form opieki nad dziećmi do lat 3) udzielanych w ramach RPO WK-P?

Co do samych beneficjentów, to najczęstszymi efektami projektów była przebudowa/ wyremontowanie pomieszczeń oraz dodatkowe wyposażenie placówki. Są to typowe inwestycje twarde, które mogą być wykorzystywane również po zakończeniu projektu. W przypadku działań miękkich, jakim jest podnoszenie kwalifikacji nauczycieli, na dalsze zatrudnienie tych osób wskazał także beneficjent, którego projekt już się zakończył (w roku 2016). Z kolei zajęcia wyrównujące szanse edukacyjne, są nadal prowadzone w placówkach, które zakończyły projekty (w roku 2016 oraz 2018).

Badani beneficjenci, niezależnie czy działają na obszarze ZIT/OSI, są zdania, że w perspektywie najbliższych 5 lat zapotrzebowanie na usługi opiekuńcze dla dzieci na obszarze realizacji ich projektu wzrośnie. Przedstawiciele niemal wszystkich badanych jednostek, niezależnie czy należą do ZIT/OSI widzą w szczególności potrzebę tworzenia nowych miejsc instytucjonalnych opieki nad dziećmi do lat 3, a część z nich dodatkowo wskazuje na potrzebę dofinansowania zwiększenia liczby miejsc w już istniejących placówkach (ta potrzeba wskazywana najczęściej przez miasta rdzeniowe).Badani przedstawiciele podmiotów, które nie korzystają ze wsparcia w ramach RPO WK-P, największe przyszłe potrzeby dostrzegają w zakresie tworzenia nowych miejsc instytucjonalnych opieki nad dziećmi do lat 3. Podmioty działające na obszarze miast rdzeniowych, częściej niż pozostali, jako działania niezbędne postrzegają również zwiększenie liczby miejsc opieki w już istniejących placówkach.Wśród badanych rodziców, niezależnie od miejsca zamieszkania, najczęściej panuje przekonacie o tym, że zapotrzebowanie na usługi opiekuńcze dla dzieci do lat 3, w ciągu najbliższych pięciu lat wzrośnie. Zarówno w ich rodzinie, jak i otoczeniu. Wyjątkiem są jedynie osoby zamieszkujące gminy należące do obszaru ZIT/OSI, które częściej są zdania, że zapotrzebowanie na takie usługi w ich rodzinie pozostanie bez zmian.

Tabela 13. Zapotrzebowanie na usługi opieki nad dzieckiem do lat 3 w perspektywie 5 lat – z uwagi na rodzaj gminy*

Grupa respondentów/zapotrzebowanie pozostanie bez zmian wzrośnie zmaleje

Beneficjenci RPO WK-Pgminy nienależące do OSI/ZIT 0 3 0

gminy należące do OSI/ZIT 2 5 2

miasta rdzeniowe OSI/ZIT 13 18 0

Podmioty niekorzystające ze wsparcia RPO WK-P

gminy nienależące do OSI/ZIT 8 13 0

gminy należące do OSI/ZIT 1 7 0

miasta rdzeniowe OSI/ZIT 7 24 0

Rodzice – najbliższe otoczenie

65

Czy istnieje zróżnicowanie w zapotrzebowaniu na usługi opiekuńcze w zależności od rodzaju gminy (gminy nienależące do OSI/ZIT, gminy należące do OSI/ZIT, miasta rdzeniowe OSI/ZIT) na najbliższe 5 lat?

Grupa respondentów/zapotrzebowanie pozostanie bez zmian wzrośnie zmaleje

gminy nienależące do OSI/ZIT 3 17 1

gminy należące do OSI/ZIT 8 15 0

miasta rdzeniowe OSI/ZIT 15 80 3

Rodzice – rodzina

gminy nienależące do OSI/ZIT 10 10 1

gminy należące do OSI/ZIT 14 8 1

miasta rdzeniowe OSI/ZIT 32 47 17*w komórkach podano liczbę wskazańŹródło: badanie własne CATI z: beneficjentami (N=43), podmiotami niekorzystającymi ze wsparcia RPO WK-P (N=60), rodzicami (N=153)

Tabela 14. Zapotrzebowanie na usługi opieki nad dziećmi do lat 3 – z uwagi na rodzaj gminy*

Grupa respondentów /Zapotrzebowanie na:

tworzenie nowych miejsc

instytucjonalnych opieki nad dziećmi do

lat 3

dofinansowanie na zwiększenie liczby miejsc

opieki nad dziećmi do lat 3 w istniejących placówkach

wsparcie w zatrudnianiu niani do opieki nad dziećmi do

lat 3

tak nie tak nie tak niePodmioty niekorzystające ze wsparcia RPO WK-P

gminy nienależące do OSI/ZIT 17 4 13 8 4 17gminy należące do OSI/ZIT 7 1 5 3 6 2miasta rdzeniowe OSI/ZIT 26 5 26 5 7 24ogółem 50 10 44 16 17 43

JST, na terenie których realizowany jest projekt (niezależnie czy są beneficjentem)gminy nienależące do OSI/ZIT 5 1 3 3 1 5gminy należące do OSI/ZIT 6 0 3 3 1 5miasta rdzeniowe OSI/ZIT 3 2 4 1 0 5ogółem 14 3 10 7 2 15

*w komórkach podano liczbę wskazańŹródło: badanie własne CATI z: podmiotami niekorzystającymi ze wsparcia RPO WK-P (N=60), JST (N=17)

6.2.5. Warunki tworzenia nowych form opieki nad dziećmi do lat 3 i przyczyny niekorzystania ze wsparcia RPO WK-P

Głównym czynnikiem ułatwiającym tworzenie nowych form opieki nad dziećmi do lat 3, jest przede wszystkim wsparcie finansowe. Opinię tę podzielają zarówno badani beneficjenci, przedstawiciele podmiotów, które nie korzystają ze wsparcia w ramach RPO WK-P, jak i przedstawiciele jednostek samorządu terytorialnego będące beneficjentem oraz JST, na

66

Jakie czynniki wspomagają, a jakie utrudniają tworzenie nowych form opieki nad dziećmi do lat 3?

terenie których realizowane są projekty (a które nie są beneficjentem). Dużo mniejszą rolę przypisuje się współpracy z innymi podmiotami czy rodzicami, lub władzami gminy.

Tabela 15. Czynniki ułatwiające tworzenie nowych form opieki na dziećmi do lat 3*

Czynniki ułatwiające Beneficjenci

Podmioty niekorzystające ze wsparcia RPO WKP

2014-2020

JST będące beneficjentem oraz JST, na terenie których realizowane są projekty**

Wsparcie finansowe 86,0% 94,8% 16Nawiązanie współpracy z podmiotem wspierającym

27,9% 25,9% 2

Zaangażowanie rodziców 7,0% 5,2% 0Przychylność władz gminy 2,3% 15,5% 1Inne 0,0% 8,6% 0

*odsetki nie sumują się do 100% ponieważ respondent mógł wskazać więcej niż jedną odpowiedź**Z uwagi na małą liczebność próby przedstawiono dane w liczbach rzeczywistych Źródło: badania własne CATI z: beneficjentami (N=43), podmiotami niekorzystającymi ze wsparcia RPO WK-P (N=60), JST (N=17)

Analogicznie, głównym czynnikiem utrudniającym tworzenie nowych form opieki nad dziećmi do lat 3, jest brak środków finansowych na ich utworzenie a później utrzymanie. Stosunkowo często wskazywaną przeszkodą może być brak odpowiednich pomieszczeń oraz budynków. Tu warto wspomnieć, że wątek ten pojawił się również w toku badań jakościowych z udziałem IZ. Respondenci, odnosząc się do kwestii rozmaitych problemów jakie pojawiają się w toku wdrażania projektów, mówili m.in. o sytuacji odstąpienia od realizacji projektu z uwagi na brak odpowiedniego lokalu. Powodowane może to być szeregiem restrykcyjnych wymagań, które stawiane są takim obiektom. To z jednej strony utrudnia znalezienie odpowiedniego pomieszczenia na terenie danej gminy, a z drugiej, długi proces uzyskiwania określonych pozwoleń (np. z sanepidu czy straży pożarnej), może powodować nieporozumienia na linii beneficjent (najemca) – właściciel lokalu (wynajmujący).Warto zwrócić uwagę jak mało badanych obawia się zbyt małego zainteresowania usługami opieki nad najmłodszymi, oraz na stosunkowo wysoki odsetek respondentów, którzy nie widzą żadnych utrudnień dla tworzenia nowych miejsc opieki.

Tabela 16. Czynniki utrudniające tworzenie nowych form opieki na dziećmi do lat 3

Czynniki utrudniające Beneficjenci

Podmioty niekorzystające ze wsparcia RPO WK-

P 2014-2020

JST będące beneficjentem oraz JST, na terenie

których realizowane są projekty*

Brak środków finansowych na utrzymanie

53,5% 26,7% 10

Brak środków finansowych na utworzenie

41,9% 33,3% 7

Brak odpowiednich pomieszczeń/budynków

30,2% 38,3% 6

67

Czynniki utrudniające Beneficjenci

Podmioty niekorzystające ze wsparcia RPO WK-

P 2014-2020

JST będące beneficjentem oraz JST, na terenie

których realizowane są projekty*

Brak przychylności ze strony władz gminy

0,0% 6,7% 0

Brak gwarancji, że będą chętni na te miejsca

4,7% 1,7% 1

Braki kadrowe 2,3% 8,6% 2Regulacje prawne 0,0% 0,0% 1Inne 2,3% 0,0% 1Brak problemów 20,9% 35,0% 3

*Z uwagi na małą liczebność próby przedstawiono dane w liczbach rzeczywistych Źródło: badania własne CATI z: beneficjentami (N=43), podmiotami niekorzystającymi ze wsparcia RPO WK-P (N=60), JST (N=17)

Najczęstszym powodem nieubiegania się o wsparcie w ramach RPO WK-P 2014-2020, przez podmioty oferujące opiekę nad dziećmi do lat 3, jest brak świadomości na temat możliwości aplikowania o takie środki. Część respondentów za późno dowiedziała się o naborze, a niektórzy wprost przyznają, że nie byliby w stanie przygotować, a następnie zrealizować projektu. Nie wiemy jednak czy to przeświadczenie wynika z rzeczywistych braków, czy też z kojarzenia projektów unijnych ze skomplikowaną procedurą pozyskania i rozliczenia środków.

68

Czy występują przypadki, w których podmioty (w tym publiczne) nie decydują się na ubieganie o wsparcie w zakresie opieki nad dziećmi do lat 3? Jakie są przyczyny, dla których podmioty nie decydują się na ubieganie się o wsparcie w zakresie opieki nad dziećmi do lat 3?

Wykres 18. Powody niekorzystania ze wsparcie w ramach RPO WK-P przed podmioty oferujące opiekę nad dziećmi do lat 3

Brak środków na wkład własny

Oferowane wsparcie nie spełniało naszych potrzeb

Brak umiejętności przygotowania wniosku

Nie widzieliśmy takiej potrzeby

Nie spełnialiśmy kryteriów

Brak możliwości kadrowych do prowadzenia i zarządzania projektem

Inny powód

Za późno dowiedzieliśmy się o naborze

Nie wiedzieliśmy, że możemy się ubiegać o wsparcie

5.0%

5.0%

6.7%

6.7%

6.7%

8.3%

16.7%

20.0%

40.0%

Źródło: badania własne CATI z podmiotami niekorzystającymi ze wsparcia RPO WK-P (N=60)

Niemniej, wyniki wprost wskazują na duży wpływ promocji RPO WK-P na zainteresowanie ze strony wnioskodawców. Tym bardziej, że niemal wszyscy badani potencjalni wnioskodawcy zadeklarowali chęć skorzystania z tych środków w kolejnych latach.

6.3. Podsumowanie

W porównaniu do roku 2008 liczba dzieci w wieku do 3 lat w województwie kujawsko-pomorskim spadła o 8,6% (dostępne prognozy demograficzne wskazują na kontynuację tego trendu w kolejnych latach). Wzrost liczby dzieci w tej grupie wiekowej odnotował wyłącznie Toruń. Zwiększyła się natomiast liczba placówek (głównie żłobków) opiekuńczych dla dzieci do lat 3, oraz liczba miejsc, a tym samym wzrósł odsetek dzieci objętych opieką w żłobkach (zjawisko koncentruje się w największych ośrodkach miejskich województwa – z charakterystyki ewaluowanych projektów wynika, że najwięcej realizowanych jest na terenie Bydgoszczy i Torunia). Ogólna wartość wskaźnika dla województwa pozostaje jednak niższa niż w kraju, dlatego pomimo niekorzystnych prognoz demograficznych, rozwój infrastruktury żłobkowej ma swoje uzasadnienie.

Niezależnie czy badani (beneficjenci, rodzice) działają (mieszkają) na obszarze ZIT/OSI, są zdania, że w perspektywie najbliższych 5 lat zapotrzebowanie na usługi opiekuńcze dla dzieci na obszarze realizacji ich projektu wzrośnie. Przedstawiciele niemal wszystkich badanych jednostek, niezależnie czy należą do ZIT/OSI widzą w szczególności potrzebę tworzenia nowych miejsc instytucjonalnych opieki nad dziećmi do lat 3.

Analiza danych zastanych pokazała, że działania realizowane do tej pory w zakresie opieki nad dziećmi do lat 3 w ramach RPO WK-P 2014-2020, są adekwatne zarówno do zapisów Strategii Polityki Społecznej Województwa Kujawsko-Pomorskiego do roku 2020, jak

69

i Strategii Rozwoju Województwa Kujawsko-Pomorskiego do roku 2020 – Plan modernizacji 2020+. Dotyczy to również zaplanowanych na poziomie RPO rezultatów i produktów.Kryteria oceny projektów stosowane w konkursach wymusiły na wnioskodawcach realizację działań z zakresu tworzenia nowych miejsc opieki na dziećmi do lat 3 tam, gdzie zdiagnozowano ich braki, oraz zgodnie z innymi potrzebami, corocznie diagnozowanymi przez odpowiednią komórkę Urzędu Marszałkowskiego, a także opisanymi w innych niż wymienione dokumentach strategicznych (Strategia Rozwoju Obszaru Strategicznej Interwencji, Strategia Obszaru Rozwoju Społeczno-Gospodarczego, Strategia ZIT BTOF). Adekwatność planowanego wsparcia wzmacniano stosowaniem kryteriów premiujących. Zadbano również o to, aby zapobiec podwójnemu finansowaniu.

Dane pochodzące z Informacji kwartalnej z realizacji programu operacyjnego – III kwartał 2019 roku wskazują na stosunkowo niewielki stopień osiągnięcia założonych wartości docelowych wskaźników. Natomiast z analizy wartości docelowych wskaźników deklarowanych we wnioskach o dofinansowanie (tych, dla których w informacji kwartalnej brak jest wartości szacowanej) wynika, że część wskaźników osiągnie, a nawet przekroczy oszacowane wartości docelowe. Największy udział mają w tym projekty dofinansowane w ramach Poddziałania 8.4.1.

Badani beneficjenci najczęściej otrzymywali wsparcie w postaci środków na tworzenie miejsc opieki nad dziećmi do lat 3, w tym środki na zapewnienie ich bieżącego utrzymania. Najpopularniejszą formą wsparcia wśród badanych rodziców, niewątpliwie była opieka nad dzieckiem do lat 3. Skorzystało z niej w sumie 67,8%. Duże zainteresowanie tą formą wsparcia, zarówno wśród beneficjentów, jak i rodziców, wiązało się z jej elastycznością, oraz łatwością rozliczenia.

Koszt wsparcia jednej osoby w ramach Poddziałania 8.4.1 (finansowanie opieki nad dziećmi do lat 3) wynosi 7,2 tys. złotych na osobę. Koszt utworzenia miejsca opieki nad dzieckiem do lat 3 najniższy jest w Poddziałaniu 8.4.3, zaś najwyższy w Poddziałaniu 8.4.2. Koszt utrzymania miejsca opieki nad dzieckiem do lat 3 najniższy jest w Poddziałaniu 8.4.3, zaś najwyższy w Poddziałaniu 8.4.1. Koszt utworzenia oraz otrzymania miejsca, traktowany jako jedna kategoria budżetowa, najniższy jest w Poddziałaniu 8.4.3, zaś najwyższy w Poddziałaniu 8.4.2.

Dofinansowanie w ramach RPO WK-P 2014-2020 zdecydowanie miało wpływ na wzrost dostępności usług w zakresie opieki żłobkowej oraz na poprawę infrastruktury i wyposażenia placówek. Średnio ponad połowa beneficjentów deklaruje, że gdyby nie uzyskane dofinansowanie, nie byliby w stanie podjąć takich działań. Dokonując samooceny atrakcyjności oferty placówki przed i po otrzymaniu wsparcia, wyraźnie sygnalizują wzrost tej atrakcyjności, na skutek dofinansowania. Podobne odczucia mają biorący udział w badaniu rodzicie dzieci uczęszczających do placówek.

70

Działania podejmowane w ciągu ostatnich 5-ciu lat przez podmioty niekorzystające ze środków RPO WK-P, pokrywają się z tymi, realizowanymi przez beneficjentów. To pokazuje, że niezależnie od tego czy placówka korzysta ze wsparcia czy nie, zakres potrzebnych do przeprowadzenia prac jest podobny.

Wyniki badania z udziałem rodziców pokazują zdecydowany wzrost odsetka osób pracujących po otrzymaniu wsparcia. Zmiana taka zaszła w przypadku 41,2% ostatecznych odbiorców wsparcia w ramach OP 8. Osoby te w zdecydowanej większości deklarują, że nastąpiło to na skutek otrzymanego wsparcia. Spośród nich 95% deklarowało zatrudnienie w momencie realizacji niniejszego badania (tj. październik 2019 roku), co wskazuje na trwałość udzielonego wsparcia.

Przedstawiciele IZ wskazali szereg problemów, które z uwagi na to, że wpływają na tempo wydatkowania środków oraz osiągania wskaźników, należy uznać za czynniki mogące zagrozić realizacji celów Programu. Mowa o:- niewielkim początkowym zainteresowaniu wnioskodawców, powodowanym m.in.

kryteriami, które oceniane są zero-jedynkowo i nie podlegają negocjacjom (w tym kontekście respondenci wskazywali na kryterium formalne dotyczące obrotów finansowych),

- utrudnionym dostępie do wsparcia dla podmiotów, które dopiero planują realizację usług w zakresie opieki nad najmłodszymi dziećmi (kryterium doświadczenia wnioskodawcy),

- w przypadku wsparcia nakierowanego na wsparcie dzieci z niepełnosprawnościami, wymóg doprecyzowania rodzaju niepełnosprawności we wniosku o dofinansowanie,

- braku znajomości wśród wielu beneficjentów przepisów i regulacji, niezbędnych do prawidłowej realizacji i rozliczenia projektu, liczne błędy często rzutują na harmonogram projektu, jego rozliczenie, a tym samym naliczenie wskaźników,

- dużej rotacji wśród pracowników IZ i trudności pozyskania doświadczonych osób, które stanowiliby wsparcie podczas oceny wniosków,

- zmieniającej się sytuacji makroekonomicznej,- prostszych wymogach otrzymania wsparcia z rządowego programu Maluch+.

Z problemami w toku realizacji projektu spotkała się ok. 1/4 badanych beneficjentów. Najczęściej wskazywano na problemy z płynnością finansową. Warto natomiast wspomnieć o trudnościach w pozyskaniu budynku/lokalu na terenie danej gminy, który spełniałby restrykcyjne przepisy dotyczące miejsc, w których sprawowana jest opieka nad dziećmi do lat 3. Brak odpowiednich lokali jest wskazywany (zarówno przez beneficjentów, jak i podmioty niekorzystające ze wsparcia RPO WK-P) jako jeden z trzech głównych czynników utrudniających tworzenie nowych miejsc. Natomiast głównym czynnikiem utrudniającym tworzenie nowych form opieki nad dziećmi do lat 3, jest brak środków finansowych na ich utworzenie a później utrzymanie. Stosunkowo mało badanych obawia się braku zainteresowania usługami opieki nad najmłodszymi, a stosunkowo wysoki odsetek

71

respondentów nie widzi żadnych utrudnień dla tworzenia nowych miejsc opieki. Być może jest to przyczyną tego, że większość badanych beneficjentów nie widzi możliwości czy też potrzeby przeznaczenia obecnie funkcjonującej placówki, na cele inne niż opieka nad dzieckiem do lat 3.

Najczęstszym powodem nieubiegania się o wsparcie w ramach RPO WK-P 2014-2020, przez podmioty oferujące opiekę nad dziećmi do lat 3, jest brak świadomości na temat możliwości aplikowania o takie środki. Wskazuje to jak duży jest wpływ promocji RPO WK-P na zainteresowanie ze strony wnioskodawców. Tym bardziej, że niemal wszyscy badani potencjalni wnioskodawcy zadeklarowali chęć skorzystania z tych środków w kolejnych latach.

72

7. Wsparcie w zakresie usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat 6

7.1. Ocena trafności pod kątem zapisów dokumentów programowych i strategicznych

7.1.1. Diagnoza społeczno-gospodarcza województwa

Przedsięwzięcia w zakresie wychowania przedszkolnego koncentrują się na obszarach, na których istnieją rzeczywiste deficyty w zakresie dostępności miejsc wychowania przedszkolnego. IZ RPO WK-P identyfikuje obszary kwalifikujące się do otrzymania wsparcia w oparciu o analizę uwarunkowań wewnątrzregionalnych (lokalnych i ponadlokalnych) w dokumencie „Wychowanie przedszkolne w województwie kujawsko-pomorskim”, który stanowi załącznik do Regulaminu konkursu. Dokument jest aktualizowany corocznie. W przytoczonym dokumencie dane analizowane są dla dzieci w wieku 3-5 lat, które mogą zostać objęte wychowaniem przedszkolnym. Na podstawie tych danych wybierane są również projekty do dofinansowania. Celem zachowania spójności w dokonywanych analizach, poniżej dokonana diagnoza społeczno – gospodarcza również odnosi się do dzieci w wieku 3-5 lat, dla uzupełnienia informacji dodano analizy poszerzone o dzieci w wieku 3-6 lat.

Analizując dane dotyczące obszaru edukacji przedszkolnej należy zauważyć, iż liczba dzieci w wieku przedszkolnym (3-5 lat) w okresie ostatnich 10 lat (2008 – 2018) ulegała znacznym zmianom. W przypadku grupy wiekowej 3-6 lat wzrost ten trwał do roku 2013, a od 2014 następuje spadek liczby dzieci w tej grupie (od 79 497 do 93 037). Samych 6 latków na koniec 2018 r. było 20 681. Analizując lata obecnej perspektywy finansowej, należy zauważyć, iż programowanie wsparcia uwzględniało istotny wzrost liczby dzieci w wieku 3-5 lat oraz 3-6 lat (dane jakie brano pod uwagę w diagnozach, uwzględniały zazwyczaj informacje za lata 2012, 2013).

Wykres 19. Liczba dzieci w wieku 3-5 lat oraz 3- 6 lat w województwie kujawsko-pomorskim (2008-2018)

73

Jak zmieniła się sytuacja społeczno-gospodarcza i demograficzna województwa w kontekście działań realizowanych w ramach RPO WK-P 2014-2020 i skierowanych do dzieci od 3 do 6 lat?Czy i w jakim stopniu oferta usług opiekuńczych została dostosowana do potrzeb zdefiniowanych w prognozach demograficznych?

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

59667 6069564353

68112 70788 70549 67528 64119 61464 60348 58850

79,497 80,42484,159

88,46892,151 93,037 91,562 88,164

83,727 81,491 79,531

19,830 19,729 19,806 20,356 21,363 22,488 24,034 24,045 22,263 21,143 20,681

3-5 lat 3-6 lat 6 lat

źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS (BDL).

Kolejnym wskaźnikiem obrazującym zapotrzebowanie na wsparcie w obszarze edukacji przedszkolnej jest odsetek dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym. Mając na uwadze, iż od lat 2012, 2013 malała liczba dzieci w wieku 3-5 lat oraz 3-6 lat, jako pozytywne zjawisko należy postrzegać wzrost odsetka dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym w latach 2008 – 2015. Spowodowane jest to zarówno powiększaniem się bazy dydaktycznej, jak również zmniejszającą się, od lat 2012 i 2013 liczbą dzieci w wieku 3-5 lat oraz 3-6 lat, która tym wychowaniem mogłaby zostać objęta30. W kolejnym roku odnotowano spadek tej wartości w województwie kujawsko – pomorskim, jednakże już w roku 2018 przyjął on wartość wyższą niż w roku 2015, odpowiednio dla dzieci w wieku 3-5 lat 79,2, a w wieku 3-6 lat 83,2.

Wykres 20. Odsetek dzieci w wieku 3- 5 lat oraz 3-6 lat objętych wychowaniem przedszkolnym w latach 2008-2018 r.

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 20180.0

10.0

20.0

30.0

40.0

50.0

60.0

70.0

80.0

90.0

42.0

49.252.7

60.4 61.7

67.472.4

77.672.8

76.079.2

54.759.2 60.1

64.1 64.369.2

75.5

0.0

73.8

79.783.2

dzieci w wieku 3 - 5 lat dzieci w wieku 3 - 6 lat

źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS (BDL).

30 Wychowanie przedszkolne w województwie kujawsko-pomorskim 2018, Kujawsko – Pomorskie Regionalne Obserwatorium Terytorialne.

74

Zmiany odsetka dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym w wieku 3- 5 lat zauważalne są w całym kraju (wartość dla Polski wynosi 87,3%). Jednocześnie województwo kujawsko – pomorskie charakteryzuje się jedną z najniższych wartości tego wskaźnika – w roku 2018 wyniósł on 79,2%. Dla porównania w województwie mazowieckim oraz opolskim przyjmuje wartość powyżej 90%. Wartości tego samego wskaźnika dla dzieci w wieku 3-6 lat są wyższe, niż dla grupy wiekowej omawianej powyżej, zarówno w Polsce jak i w województwie kujawsko – pomorskim, w roku 2018 przyjął wartość odpowiednio 89,5 oraz 83,2. Bez względu na kategorię wiekową, pozycja województwa w kraju pod względem omawianego wskaźnika pozostaje taka sama.

Mapa 7. Odsetek dzieci w wieku 3-5 lat objętych wychowaniem przedszkolnym w 2018 r. wg województw.

źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS (BDL).

Jak już wspominano powyżej w latach 2008 – 2018 istotnie zwiększyła się liczba przedszkoli. Od roku 2010 dynamicznie rozwija się oferta placówek wychowania przedszkolnego od 341 do 531 w roku 2018.

Wykres 21. Placówki wychowania przedszkolnego województwa kujawsko-pomorskiego (2008- 2018)

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 20180

100

200

300

400

500

600

309

354 341359

380

420452

474498 510

531

źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS (BDL).

75

Łącznie wszystkich przedszkoli, przedszkoli specjalnych, oddziałów przedszkolnych przy szkołach podstawowych a od roku 2008 zespołów wychowania przedszkolnego oraz punktów przedszkolnych w województwie kujawsko – pomorskim w roku 2018 było 1075 (dla porównania w roku 2008 było ich 798 - tendencja wzrostowa charakterystyczna jest dla wszystkich województw). Wzrosła również liczba oddziałów, miejsc w placówkach przedszkolnych jak również liczba dzieci uczęszczających do nich.

Tabela 17. Wychowanie przedszkolne razem w województwie kujawsko – pomorskim.Wychowanie przedszkolne razem

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Ogółem (wszystkie placówki)

798 885 937 959 994 1 049 1 055 1 040 1 059 1 064 1 075

Oddziały 2 071 2 278 2 460 2 659 2 797 3 044 3 006 2 901 3 103 3 277 3 412Miejsca w przedszkolach 33 567 36 660 39 264 41 557 45 003 48 876 50 019 50 464 54 118 56 976 59 186

Dzieci w placówkach 44 573 48 826 51 796 58 004 60 597 65 715 61 656 55 813 63 319 66 616 68 269

źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS (BDL).

Warto w tym miejscu również przytoczyć prognozy dotyczące zmiany liczby dzieci w wieku 3-6 lat do 2025 i 2050 roku w województwie kujawsko – pomorskim, które zostały dokonane w opracowaniu: „Wychowanie przedszkolne w województwie kujawsko-pomorskim 2018”. Jak wskazują autorzy raportu: „ Prognoza zmiany liczby dzieci w wieku 3-6 lat , przygotowana na podstawie rzeczywistych danych za rok 2013 oraz prognozy w latach 2014-2025, jak i w latach 2014-2050 wskazuje na systematyczne zmniejszanie się liczebności tej grupy wiekowej. Zgodnie z prognozą w skali 12 lat (do roku 2025) średnia liczba dzieci w omawianej grupie wiekowej w poszczególnych powiatach województwa zmieni się o -21,55%, najbardziej w mieście Grudziądz (-32,72%), powiecie chełmińskim (-28,41%) oraz powiecie mogileńskim (-26,03%). Do roku 2050 liczba dzieci w tym wieku w województwie kujawsko-pomorskim zmniejszy się z 93 037 osób w 2013 roku (4,45% ludności województwa) do 57 072 osób w roku 2050 (3,17% ludności województwa). Liczba dzieci w wieku 3 - 6 lat w 2025 roku stanowić będzie zgodnie z prognozą 78,5%, a w 2050 61,3% populacji dzieci z roku 2013”31.

Analiza danych pochodzących ze statystyki publicznej (GUS – BDL, dane aktualne na 2018 r.) odnoszących się do edukacji przedszkolnej przedstawia wciąż niski poziom dostępu do usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci w wieku 3-5 lat oraz 3-6 lat, w porównaniu do średniej krajowej. Odsetek dzieci w wieku 3-5 lat objętych wychowaniem przedszkolnym w województwie kujawsko – pomorskim wyniósł w roku 2018 – 79,2% w porównaniu do wartości dla kraju – 87,3% jest on na bardzo niskim poziomie. Dla dzieci w wieku 3-6 lat wyniósł odpowiednio 83,2% w województwie kujawsko - pomorskim oraz 89,5% dla Polski.

31 Wychowanie przedszkolne w województwie kujawsko-pomorskim 2018, Kujawsko – Pomorskie Regionalne Obserwatorium Terytorialne.

76

Pomimo korzystnych zmian w tym obszarze niewątpliwie nadal widoczne są deficyty, które mogą wymagać wsparcia środkami zewnętrznymi. Jak deklarują sami badani (beneficjenci oraz jednostki niekorzystające ze wsparcia), problemy w tworzeniu nowych miejsc wychowania przedszkolnego często wynikają właśnie z braku odpowiednich funduszy na ten cel.

Autorzy dokumentu „Wychowanie przedszkolne w województwie kujawsko-pomorskim 2018” zwracają uwagę na sytuację, w której zapotrzebowanie na terenach miejskich na tworzenie nowych miejsc wychowania przedszkolnego może zostać zaspokojone w kolejnych latach. Może się tutaj pojawić natomiast zwiększone zapotrzebowanie na poprawę jakości dostępnej infrastruktury oraz zwiększenia dostępu do zróżnicowanej oferty edukacyjnej dostosowanej do potrzeb dzieci zarówno z deficytami edukacyjnymi, ale przede wszystkim dla dzieci z niepełnosprawnością. Na terenach wiejskich wciąż może być konieczne większe wsparcie w tworzeniu nowych miejsc wychowania przedszkolnego, w połączeniu z dodatkową ofertą edukacyjną.

7.1.2. Ocena wsparcia – dokumenty strategiczne i programowe

Obecnie najważniejszym w Polsce dokumentem strategicznym jest Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju do roku 2020 (z perspektywą do 2030 roku) (SOR). Przyjęła go Rada Ministrów w połowie lutego 2017 roku. W SOR zwrócono uwagę na fakt, że istnieją w Polsce znaczne dysproporcje terytorialne w zakresie dostępu do edukacji przedszkolnej (głównie na linii miasto-wieś, ale też regiony lepiej i gorzej rozwinięte). W dokumencie zapowiedziano podjęcie działań ukierunkowanych na poprawę dostępu do edukacji przedszkolnej i zmniejszenie dysproporcji w jej upowszechnianiu. W kontekście edukacji przedszkolnej w SOR poruszono również problem rodzin z dzieckiem niepełnosprawnym, zapowiadając działania, mające na celu szersze objęcie wychowaniem przedszkolnym dzieci z niepełnosprawnościami. Jednocześnie od września 2016 roku zniesiono obowiązek przedszkolny dla dzieci w wieku 5 lat (obowiązek ten dotyczy 6-latków). Od roku szkolnego 2016/17 rodzice dzieci 6-letnich

77

Czy działania realizowane do tej pory w zakresie usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat 6 są adekwatne do potrzeb określonych w dokumentach strategicznych województwa? Czy założenia kierunków wsparcia we wskazanym obszarze pozostają aktualne w momencie realizacji badania?

Czy podjęte działania w ramach RPO WK-P 2014-2020 w zakresie usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat 6 przyczyniły się do efektywnego zarządzania rozwojem (kierunki rozwoju określone w Strategii Rozwoju Województwa Kujawsko Pomorskiego do roku 2020) tj. czy właściwie określono cele rozwojowe, środki finansowe i zapewniono możliwości ich realizacji?

mają prawo do posłania dziecka do 1 klasy szkoły podstawowej lub pozwolenia mu na kontynuację nauki w placówce wychowania przedszkolnego.

W zaleceniach Rady z dnia 12 lipca 2016 r. w sprawie krajowego programu reform Polski na 2016 r. stwierdzono, że „pomimo znaczącego wzrostu dostępności wychowania przedszkolnego i popytu na nie w ostatnich latach, dostępność usług opieki nad małymi dziećmi jest jedną z najniższych w Unii. Podwyższenie wieku obowiązku szkolnego do siedmiu lat oraz zniesienie obowiązku przedszkolnego dla pięciolatków w połączeniu z nowym dodatkiem na dzieci może niekorzystnie wpłynąć na uczestnictwo w rynku pracy (szczególnie w przypadku kobiet) i wymaga ścisłego monitorowania”.

Strategia rozwoju województwa kujawsko-pomorskiego do roku 2020 – Plan modernizacji 2020+ przewiduje potrzebę realizacji działań ukierunkowanych na wsparcie placówek wychowania przedszkolnego. Tym samym przewidziane w RPO WK-P w obszarze edukacji przedszkolnej znajduje uzasadnienie w dokumencie. Odniesienia do tego obszaru możemy znaleźć w takich priorytetach jak: Modernizacja przestrzeni wsi i miast, Nowoczesne społeczeństwo oraz Silna metropolia. Autorzy dokumentu podkreślają niekorzystną sytuację regionu w kontekście odsetka dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym. Na moment przygotowania strategii dokonano następujących diagnoz: „odsetek dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym w kujawsko-pomorskim jest bardzo niekorzystny zarówno w miastach (gdzie wynosi tylko 76%, co lokuje województwo na ostatniej pozycji, przy wskaźniku w kilku województwach przekraczającym 90%), jak i na obszarach wiejskich (zaledwie 41%, co lokuje województwo na 13. pozycji, a najlepsze regiony przekraczają poziom 65%)”32.

Autorzy dokumentu podkreślają silną potrzebę wsparcia obszaru edukacji przedszkolnej. W ich opinii niski odsetek dzieci objętych tą formą opieki ma wpływ na mniejszą aktywność zawodową, szczególnie kobiet, ale również wpływa niekorzystnie na rozwój dziecka. Uczestniczenie w procesie edukacji już od przedszkola może przełożyć się na lepsze wyniki w szkole i sprawniejsze funkcjonowanie w dorosłym życiu. Dlatego zauważalna jest potrzeba podjęcia działań wspierających i promujących wykształcenie od najmłodszych lat. Dodatkowo widoczne jest wyższe zapotrzebowanie na wsparcie w zakresie zwiększania liczby miejsc przedszkolnych na terenach wiejskich. Badanie wśród beneficjentów wskazuje, iż większość projektów realizowana jest na obszarze wiejskim (33 projekty na 15). Ponadto jednym z celów strategicznych SRWK-P jest „Aktywne społeczeństwo i sprawne usługi”, w ramach którego uwzględniono powszechną dostępność do edukacji przedszkolnej. Projekty realizowane w RPO WK-P uwzględniają szeroki zakres wsparcia. Możliwe do realizacji działania uwzględniają nie tylko powstawanie nowych miejsc wychowania przedszkolnego, ale również tworzenie placów zabaw, czy ofertę zajęć dodatkowych wzmacniających dzieci ze specjalnymi potrzebami, a także dzieci z niepełnosprawnościami.

32 Strategia rozwoju województwa kujawsko-pomorskiego do roku 2020 – Plan modernizacji 2020+, s.21.

78

Autorzy dokumentu podkreślają, że ważnym elementem aktywności społecznej jest aktywność fizyczna, która powinna być zapewniana szczególnie dzieciom w wieku przedszkolnym, w którym to potrzeba ruchu jest jedną z najwyższych w cyklu dorastania. Zapewnienie odpowiednich warunków do aktywności fizycznej, spełniających najwyższe standardy bezpieczeństwa powinno być obligatoryjnym działaniem placówek wychowania przedszkolnego. Analiza wniosków o dofinansowanie potwierdza, iż działania takie były realizowane przez beneficjentów. Tam gdzie pojawiała się taka potrzeba, elementy te były uwzględniane w przygotowanych projektach, odpowiadając tym samym na zidentyfikowaną w strategii potrzebę.

Ponadto zgodnie z ustawą Prawo oświatowe (Ustawa z dnia 14 grudnia 2016r. Prawo oświatowe, art. 31 pkt 1) obowiązek zapewnienia miejsca w przedszkolu dotyczy już dzieci 3 letnich (od września 2017 r.). Efektem tego jest konieczność zapewnienia miejsc w przedszkolach większej grupie dzieci, niż było to do roku 2017. Gminy, które są odpowiedzialne za zapewnienie takich miejsc muszą posiadać na nie środki, a pozyskanie dodatkowych funduszy może z jednej strony wpłynąć na możliwość utworzenia miejsc w placówkach przedszkolnych (np. w przypadku gmin zadłużonych) lub zwiększenie jakości tworzonych miejsc (np. poprzez włączenie w projekt działań dla nauczycieli, czy zajęć dodatkowych dla dzieci). Można zatem powiedzieć, iż efekty w postaci tworzenia miejsc w placówkach przedszkolnych są realizowane przez gminę, gdyż taki na niej spoczywa obowiązek, ale środki dodatkowe zwiększają jakość podejmowanych przez nie działań.

Przedstawiciele IZ RPO WK-P podkreślają, iż SRWK-P tworzona była przed powstaniem założeń samego programu regionalnego, a więc jej zapisy nie zawsze odpowiadają możliwościom jakie zapisano w Programie.

„Strategia była pisana w roku 2013. Wówczas nie znano jeszcze założeń (programu)”

Zapewnienie możliwości realizacji założeń strategii przez RPO WK-P może być tylko częścią realizowanej polityki regionalnej. Należy pamiętać, iż do zdań samorządów należy zapewnienie dostępu do edukacji przedszkolnej, a działania realizowane w Programie powinny stanowić jedynie uzupełnienie. W tym kontekście należy pozytywnie ocenić działania realizowane do tej pory w zakresie usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat 6 są w kontekście adekwatności do potrzeb określonych w SRWK-P. Co istotne wiele z zapisów pozostaje nadal aktualna, o czym traktują kolejne rozdziały niniejszego dokumentu.

Co ważne podjęte działania w ramach RPO WK-P 2014-2020 w zakresie usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat 6 przyczyniły się do efektywnego zarządzania rozwojem, to znaczy, iż właściwie określono cele rozwojowe, dotyczące zwiększenia dostępności do usług

79

opiekuńczo – wychowawczych dla dzieci do lat 6. Należy pamiętać, iż kwoty jakie przeznaczono na realizację tych przedsięwzięć nie są ustalane według potrzeb, a według szczegółowych warunków podziału alokacji w Programie. Dlatego też, jak podkreślają również uczestnicy badań jakościowych, gdyby były dostępne dodatkowe środki na ten cel, one również zostałyby wykorzystywane, gdyż potrzeby w obszarze edukacji przedszkolnej nadal są aktualne.

„Patrząc przez pryzmat problemów opisanych w strategii, takich środków nigdy nie jest za dużo, można powiedzieć że jest ograniczona ilość.”

Celem wybrania najlepszych projektów, realizujących cele RPO WK-P stosowane są odpowiednie kryteria wyboru projektów w odniesieniu do konkretnych naborów. W przypadku edukacji przedszkolnej nabory mogły być realizowane w ramach poddziałań 6.3.1, 6.4.2 (ZIT) – inwestycje w infrastrukturę przedszkolną oraz 10.1.1 (ZIT), 10.2.1 – wychowanie przedszkolne.

Stosowane w naborach kryteria wyboru projektów dla poddziałań 6.3.1 oraz 6.4.2 dzielą się na:

A. Kryteria formalne, które oceniane są według zasady spełnia/nie spełnia, a niespełnienie kryterium skutkuje odrzuceniem wniosku o dofinansowanie projektu.

B. Kryteria merytoryczne – ogólne, które oceniane są według zasady spełnia/nie spełnia, a niespełnienie kryterium skutkuje odrzuceniem wniosku o dofinansowanie projektu.

C. Kryteria merytoryczne szczegółowe33 – dostępowe, które oceniane są według zasady spełnia/nie spełnia, a niespełnienie kryterium skutkuje odrzuceniem wniosku o dofinansowanie projektu oraz kryteria merytoryczne szczegółowe – punktowe, za które przyznawana jest określona liczba punktów.

Stosowanie kryteriów wyboru projektów z jednej strony pozwala na równe traktowanie wnioskodawców (każdy oceniany jest według takich samych standardów) z drugiej strony umożliwia określenie minimum warunków jakie powinien spełniać projekt, aby skutecznie realizować cele programu, a tym samym potrzeby regionu.

33 W przypadku kryteriów stosowanych w ramach ZIT, pojawiają się Kryteria strategiczne – dostępowe, Kryteria strategiczne – punktowe.

80

Czy kryteria wyboru projektów i regulaminy konkursów z zakresu usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat 6 w ramach RPO WK-P 2014-2020 zapewniają wybór projektów, które odpowiadają na aktualne potrzeby wynikające z sytuacji społeczno-gospodarczej regionu?

Kryteria formalne, co do zasady są wspólne dla wszystkich naborów w całym programie. Spośród wskazanych kryteriów dla analiz w omawianym obszarze, szczególnie istotne będzie kryterium określające czy „cele projektu wspierają realizację celów określonych w działaniu/poddziałaniu”. Ocenie w tym przypadku podlega to, czy projekt umożliwi zrealizowanie celu poddziałania, tj. czy mieszkańcy regionu uzyskają lepszy dostęp do usług edukacyjnych w zakresie wychowania przedszkolnego. W tym kontekście należy zbadać, czy zaplanowane zadania służą realizacji celów projektu i w konsekwencji prowadzą do osiągnięcia celów poddziałania34.

Jednakże to kryteria merytoryczne, uwzględniają szczególne potrzeby w danym obszarze, dlatego to one zasługują przede wszystkim na uwagę, a wśród nich najistotniejsze to:

Stan techniczny obiektu, w którym prowadzone jest wychowanie przedszkolne; Zapotrzebowanie na nowe miejsca opieki nad dziećmi w wieku przedszkolnym; Wzrost liczby miejsc opieki nad dziećmi w wieku przedszkolnym; Powiązanie projektu z działaniami realizującymi cele CT 10; Efektywność kosztowa projektu; Realizacja projektu na obszarze charakteryzującym się słabym dostępem do usług

wychowania przedszkolnego; Projekt zakłada realizację wsparcia na obszarach wiejskich; Projekt zakłada działania wspierające integrację dzieci z niepełnosprawnościami.

W naborach dla działań 10.1.1 oraz 10.2.1 stosowane są kryteria formalne oraz merytoryczne. Pojawia się odmienne nazewnictwo w przypadku naborów w formule ZIT oraz poza formułą ZIT, ale co do zasady treść kryteriów istotnych dla niniejszych analiz jest wspólna. Szczególną uwagę w obszarze projektów dotyczących wychowania przedszkolnego należy zwrócić na takie kryteria jak:

Kryterium analizy zapotrzebowania na nowe miejsca wychowania przedszkolnego. Wnioskodawca zawarł analizę potwierdzającą, iż liczba nowo utworzonych w ramach projektu miejsc wychowania przedszkolnego odpowiada faktycznemu i prognozowanemu w perspektywie 4-letniej zapotrzebowaniu na tego typu usługi na obszarze gminy (uwzględnia zmiany demograficzne, które nastąpią w okresie realizacji i trwałości projektu).

Zwiększenie dostępu do wychowania przedszkolnego poprzez tworzenie nowych miejsc w już istniejących lub nowo utworzonych ośrodkach wychowania przedszkolnego.

Wnioskodawca tworzy nowe miejsca w już istniejących lub nowo utworzonych ośrodkach wychowania przedszkolnego na obszarze charakteryzującym się słabym dostępem do usług wychowania przedszkolnego.

Projekt zakłada realizację wsparcia na obszarach wiejskich.

34 Szczegółowy Opis Osi Priorytetowych Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata 2014-2020 z 18.09.2019 r., Załącznik nr 3

81

Wnioskodawca zapewnia rozszerzenie oferty ośrodków wychowania przedszkolnego o dodatkowe zajęcia zwiększające szanse edukacyjne dzieci oraz wyrównujące zdiagnozowane deficyty.

Wnioskodawca zapewnia, że w ramach wsparcia na rzecz doskonalenia umiejętności i kompetencji zawodowych nauczycieli ośrodka wychowania przedszkolnego będą realizowane działania służące poprawie kompetencji w zakresie pedagogiki specjalnej.

Skutecznym działaniem IZ RPO WK-P było stosowanie kryterium: Wnioskodawca tworzy nowe miejsca w już istniejących lub nowo utworzonych ośrodkach wychowania przedszkolnego na obszarze charakteryzującym się słabym dostępem do usług wychowania przedszkolnego. Ocenie w ramach tego kryterium podlega to czy Wnioskodawca tworzy nowe miejsca w już istniejących lub nowo utworzonych ośrodkach wychowania przedszkolnego na obszarze gminy, charakteryzującej się słabym dostępem do usług wychowania przedszkolnego. Uwzględnienie kryterium ma przyczynić się do zmniejszenia nierówności w dostępie do edukacji przedszkolnej, w szczególności na obszarach o najniższym stopniu upowszechnienia edukacji przedszkolnej. Kryterium zapewnia preferowanie gmin z województwa kujawsko-pomorskiego, na terenie których stopień edukacji przedszkolnej jest niższy niż 72,4%.

Celem zapewnienia równego traktowania wszystkich beneficjentów, punkty przyznawane są w zależności od lokalizacji projektu w gminie o określonym odsetku dzieci objętych opieką przedszkolną, w oparciu o analizę uwarunkowań wewnątrzregionalnych (lokalnych i ponadlokalnych) zawartą w dokumencie pn.: „Wychowanie przedszkolne w województwie kujawsko-pomorskim”, stanowiącej załącznik do Regulaminu konkursu.Ponadto w ramach stosowanego systemu oceny szczególny nacisk położono na przygotowanie odpowiedniej diagnozy zapotrzebowania na nowe miejsca wychowania przedszkolnego, co miało zwiększyć trwałość przygotowanych miejsc, gdyż powinny one wynikać z faktycznej potrzeby.

Analiza kryteriów oraz ich definicji wskazuje, iż kryteria te w trafny sposób odpowiadają na potrzeby regionu w obszarze edukacji przedszkolnej. Szczególnie istotne są tutaj kryteria, które mają weryfikować aktualność potrzeb danej placówki. Jak wskazywano w powyższym rozdziale dotyczącym diagnozy społeczno–gospodarczej, potrzeby placówek przedszkolnych w województwie są bardzo zróżnicowane. Analizy i raporty w przedmiotowym obszarze pokazują, iż pojawia się zróżnicowane zapotrzebowanie na wsparcie. Stosowane kryteria wyboru projektów pozwalają na wybór takich przedsięwzięć, które uwzględniają lokalne zapotrzebowanie, jak również wspierają obszary o najniższym stopniu dostępnych miejsc wychowania przedszkolnego.

82

Pracownicy IZ RPO WK-P podkreślają, że na zakres oraz definicję kryteriów wyboru projektów wpływ miało szerokie grono ekspertów, którzy zadbali o to, aby projekty było oceniane właśnie pod kątem zapotrzebowania regionu, ale również uwzględniały kontekst lokalny i potrzeby danej jednostki. Pozytywnie również oceniają stosowanie kryterium, które wspiera projekty realizowane w obszarach tzw. „białych plam”, czyli miejsc gdzie zapotrzebowanie na wsparcie w obszarze edukacji przedszkolnej jest największe.

Uczestnicy badań jakościowych podkreślają, iż obecny kształt kryteriów wyboru projektów, jest sumą doświadczeń zebranych od momentu uruchomienia Programu. Jak sami mówią początkowe założenia były zbyt ambitne, w efekcie czego wielu wnioskodawców nie poradziło sobie z odpowiednim przygotowaniem projektów. Dokonywane zmiany na przestrzeni lat skutkują lepszym przygotowaniem projektów oraz większym zainteresowaniem. Takim przykładem jest np. zwiększenie środków na zakup środków trwałych do 10 tys. złotych.

Polityki horyzontalne to priorytetowe kierunki rozwoju społecznego i gospodarczego Unii Europejskiej. Każdy projekt, który ma być realizowany z udziałem funduszy europejskich, jest oceniany w kontekście zgodności z politykami:

z zasadą równości szans i niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób z niepełnosprawnościami;

z zasadą równości szans kobiet i mężczyzn; z zasadą zrównoważonego rozwoju.

Obowiązek realizacji zasady równości szans i niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób z niepełnosprawnościami wynika z zapisów art. 7 Rozporządzenia ogólnego 1303/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. i jest horyzontalną zasadą obowiązującą w całej Unii Europejskiej. W związku z tym wszystkie programy operacyjne realizowane w ramach funduszy polityki spójności przewidują mechanizmy pozwalające na przeciwdziałanie wszelkim formom dyskryminacji, w tym dyskryminacji ze względu na niepełnosprawność35. We wnioskach o dofinansowanie przewidziano odpowiednie pola. W odniesieniu do projektu finansowane w ramach Poddziałania 10.2.1 pojawiają się pola: D.1.A. Zgodność z zasadą równości szans kobiet i mężczyzn (na podstawie standardu minimum), D.1.B. Zgodność z zasadą równości szans i niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób z niepełnosprawnościami, D.1.C.

35 Zakres realizacji zasady równości szans i niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób z niepełnosprawnością, załącznik do dokumentacji konkursowej.

83

W jaki sposób w projektach z obszaru usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat 6 zapewniono wypełnianie zasad horyzontalnych, tj. zasady równości szans i niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób z niepełnosprawnościami, zasady równości szans kobiet i mężczyzn, zasady zrównoważonego rozwoju?

Zgodność z zasadą zrównoważonego rozwoju, w których to w sposób szczegółowy należy opisać zgodność ze wskazaną polityką horyzontalną. Pola te zgodnie z przyjętymi kryteriami oceny projektów weryfikowane/oceniane są na zasadzie spełnia/nie spełnia, ocena negatywna w takim kryterium dyskwalifikuje projekt. Wśród sposobów realizacji zasady równości szans kobiet i mężczyzn można przytoczyć rozwiązania stosowane przez jednego z beneficjentów projektów w Poddziałaniu 10.1.1, zgodnie z zapisami WOD przytoczone dane dotyczące wychowania przedszkolnego w odniesieniu do płci, nie wykazują na bariery równościowe w dostępie do edukacji przedszkolnej, struktura płci dzieci jako uczestników projektu odzwierciedla sytuację demograficzną. Natomiast w przypadku rekrutacji nauczycieli zaplanowano stosowanie równych kryteriów dostępu bez względu na płeć kandydata/tki. Wśród działań zaplanowano, iż elementy wyposażenia zaplanowane w ramach projektu będą miały charakter neutralny, nie będą zawierały elementów mogących kształtować stereotypowe postrzeganie płci przez dzieci. Prowadzący zajęcia będą zaznajomieni z praktycznymi aspektami realizacji projektu zgodnie z zasadą równości dostępu. Będzie stosowany język wrażliwy na płeć, nie będą stosowane wizerunki o zabarwieniu stereotypowym. Zarówno dziewczynki, jak i chłopcy będą w takim samym stopniu angażowani w prowadzone zajęcia.

Natomiast w celu zapewnienia zgodności z zasadą równości szans i niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób z niepełnosprawnościami cytowany wnioskodawca zaplanował, iż dostępność w projekcie dla osób z niepełnosprawnościami będzie realizowana poprzez następujące działania:

- lokalizację w miejscu bez barier architektonicznych,- przygotowanie kadry do prowadzenia procesu dydaktyczno-wychowawczego zgodnie

z potrzebami dzieci z niepełnosprawnościami,- dostosowanie wyżywienia do zaleceń dietetycznych.

Przykładem realizacji zasady zrównoważonego rozwoju jest realizacja projektu z wykorzystaniem materiałów oraz zasobów w najmniejszym stopniu wpływających na środowisko naturalne (np. pochodzące z recyklingu).

Z całą pewnością można stwierdzić, iż projekty realizowane w ramach RPO WK-P w obszarze edukacji przedszkolnej zapewniają realizację polityk horyzontalnych, w szczególności w zakresie równości szans.

84

7.1.3. Ocena wsparcia – dopasowanie do potrzeb odbiorców

W ramach Poddziałania 6.3.1 Inwestycje w infrastrukturę przedszkolną oraz 6.4.2 Inwestycje w infrastrukturę przedszkolną w ramach ZIT przewidziano do realizacji następujące typy projektów:

Budowa36, rozbudowa, nadbudowa, przebudowa, adaptacja, modernizacja, remont obiektów na potrzeby świadczenia usług wychowania przedszkolnego (przedszkoli lub innych form edukacji przedszkolnej ) wraz z niezbędnym wyposażeniem odnoszącym się do zakresu infrastrukturalnego projektu, w tym również wyposażeniem placów zabaw.

Uzupełniająco (jako element projektu) możliwy będzie również zakup sprzętu informatycznego, multimedialnego i oprogramowania wykorzystywanego w zajęciach dydaktycznych37.

Dla Poddziałania 10.2.1 Wychowanie przedszkolne oraz 10.1.1 Wychowanie przedszkolne w ramach ZIT przewidziano realizację następujących typów projektów:

Tworzenie nowych miejsc wychowania przedszkolnego, w tym dostosowanych do potrzeb dzieci z niepełnosprawnościami w funkcjonujących ośrodkach wychowania przedszkolnego (również specjalnych i integracyjnych).

Zakładanie nowych ośrodków wychowania przedszkolnego. Rozszerzenie oferty ośrodków wychowania przedszkolnego o dodatkowe zajęcia

wyrównujące szanse edukacyjne dzieci w zakresie stwierdzonych deficytów. Doskonalenie kompetencji lub kwalifikacji zawodowych nauczycieli, niezbędnych

do pracy z dziećmi w wieku przedszkolnym, w tym z dziećmi z niepełnosprawnościami.

Dostosowanie istniejących miejsc wychowania przedszkolnego do potrzeb dzieci z niepełnosprawnościami lub realizacja dodatkowej oferty edukacyjnej i specjalistycznej umożliwiającej dziecku z niepełnosprawnością udział w wychowaniu przedszkolnym poprzez wyrównywanie deficytu wynikającego z niepełnosprawności38.

36 Budowa nowych obiektów dopuszczalna jedynie w przypadku, gdy zapewnienie infrastruktury w inny sposób nie jest możliwe oraz wyłącznie na obszarach o najniższym poziomie upowszechnienia edukacji przedszkolnej. W takim wypadku koniecznym jest udokumentowanie braku możliwości wykorzystania/adaptacji istniejących budynków oraz potwierdzenie zasadności budowy nowego obiektu analizą potrzeb, deficytów i trendów demograficznych zachodzących na obszarze planowanej interwencji.37 SZOOP RPO WK-P, wersja z dnia 18.09.2019 r.38 Ibidem.

85

Które formy wsparcia okazały się najbardziej trafne? Które cieszyły się największym zainteresowaniem? Jakimi dodatkowymi formami wsparcia są zainteresowani beneficjenci (nieuwzględnionymi w ramach RPO WK-P)?

Beneficjenci RPO WK-P najczęściej wskazywali, iż otrzymali oni środki na budowę, rozbudowę, przebudowę adaptację, remont, modernizację obiektu na potrzeby świadczenia usług wychowania przedszkolnego, wraz z wyposażeniem – 47,9% odpowiedzi. Drugim najczęściej wskazywanym rodzajem wsparcia było otrzymanie środków na tworzenie nowych miejsc wychowania przedszkolnego (w istniejącej placówce) – 45,8% odpowiedzi. Istotne znaczenie miało również pozyskanie środków na założenie nowego ośrodka wychowania przedszkolnego – 39,6% odpowiedzi. Pozostałe działania mogły być realizowane dodatkowo, do powyżej wskazanych. Warto zauważyć, iż nie wszyscy beneficjenci realizowali projekty w „pełnym zakresie” najmniej wykorzystało możliwość otrzymania środków na realizację dodatkowej oferty edukacyjnej i specjalistycznej umożliwiającej dziecku z niepełnosprawnością udział w wychowaniu przedszkolnym. Jeden z beneficjentów, tłumaczył, iż cały proces planowania projektu, przygotowania, złożenia i oceny może trwać nawet 12 miesięcy. Czas ten jest zbyt długi, aby osoby, które chciałby skorzystać z oferty placówki dostosowanej do danej niepełnosprawności mogły na nią czekać. Najczęściej w tym czasie znajdują miejsce gdzie indziej lub znajdują inne rozwiązanie. Sami rodzice najczęściej korzystali z możliwości objęcia dziecka opieką w placówce wychowania przedszkolnego – 98% badanych, jedynie 2% skorzystało z miejsca dostosowanego do potrzeb dzieci z niepełnosprawnością.

Wykres 22. Forma wsparcia jaką otrzymali beneficjenci RPO WK-P (opieka dla dzieci od 3 do 6 lat).

Środki na budowę, rozbudowę, przebudowę adaptację, remont, modern-izację obiektu na potrzeby świadczenia usług wychowania przedszkolnego,

wraz z wyposażeniem

Środki na tworzenie nowych miejsc wychowania przedszkolnego (w istniejącej placówce)

Środki na założenie nowego ośrodka wychowania przedszkolnego

Środki na rozszerzenie oferty ośrodków wychowania przedszkolnego o dodatkowe zajęcia wyrównujące szanse edukacyjne

Środki na doskonalenie kompetencji lub kwalifikacji zawodowych nauczycieli

Środki na zakup sprzętu informatycznego, multimedialnego i oprogramowania wykorzystywanego w zajęciach dydaktycznych

Środki na dostosowanie miejsc dla dzieci z niepełnosprawnościami

Środki na realizację dodatkowej oferty edukacyjnej i specjalistycznej umożliwiającej dziecku z niepełnosprawnością udział w wychowaniu

przedszkolnym

47.9%

45.8%

39.6%

27.1%

27.1%

22.9%

22.9%

10.4%

Źródło: badanie własne CATI z beneficjentami, N=49.*% nie sumują się do 100, gdyż możliwa była odpowiedź wielokrotna.

86

Trudno na podstawie zebranych wyników badań, określić, które formy wsparcia cieszyły się większym zainteresowaniem, gdyż dobór ich wynikał w wielu sytuacjach z możliwości finansowych beneficjentów, ale przede wszystkim z ograniczeń zaplanowanych w samym Programie. Podstawową formą wsparcia było ogólnie dofinansowanie na tworzenie nowych miejsc wychowania przedszkolnego, czy to przez dostosowanie istniejących budynków, czy budowę nowych. Każde kolejne działanie mogło być tylko dodatkowe. Można powiedzieć, iż nieco częściej beneficjenci korzystali z środków na rozszerzenie oferty o dodatkowe zajęcia wyrównujące szanse edukacyjne, czy doskonalenie nauczycieli – 27,1%, niż z możliwości zakupu nowego sprzętu, czy środków na dostosowanie miejsc dla dzieci z niepełnosprawnościami – 22,9%. Najrzadziej wykorzystywanym przez badanych beneficjentów typem wsparcia były środki na realizację dodatkowej oferty edukacyjnej i specjalistycznej umożliwiającej dziecku z niepełnosprawnością udział w wychowaniu przedszkolnym – 10,4% badanych.

„Tutaj są trzy formy wsparcia. Tworzenie nowych miejsc. Później, zajęcia dodatkowe dla dzieci, plus kształcenie nauczycieli. Więc, tak naprawdę tutaj największe zainteresowanie to jest to tworzenie nowych miejsc.”

Na pytanie, o to jakich innych form wsparcia oczekiwaliby beneficjenci nie pojawiły się żadne nowe propozycje. Badani nadal wykazywali potrzebę wsparcia finansowego w ogóle, lub ukierunkowanego na konkretne cele, np.: budowę nowego budynku, budowę placu zabaw, wymianę lub zakup wyposażenia lub sprzętu. Równie często wskazywano na potrzebę wsparcia finansowego w celu zatrudniania specjalistów (np. psychologów, terapeutów) czy na zajęcia dodatkowe dla dzieci i szkolenie kadry nauczycieli. O ile wparcie finansowe na budowę nowego budynku, remont, czy wyposażenie, przynosi efekty długofalowe, o tyle środki finansowe na szkolenia, specjalistów, czy zajęcia dodatkowe są aktualne w każdym nowym roku szkolnym, gdyż muszą być dostosowane do aktualnych potrzeb wychowanków w danym roku.

Istotne będzie w przyszłości realizowanie projektów, zakładających wsparcie specjalistyczne dla uczniów z deficytami, ale również z niepełnosprawnościami. Jak również tych zakładających dokształcanie kadry placówki, w zakresie potrzebnym do sprawnego realizowania powierzonych zadań.

Nadal widocznym problemem jest brak odpowiedniej liczby wolnych miejsc w ośrodkach wychowania przedszkolnego, istnieje jednak duże zróżnicowanie terytorialne. Problem ten będzie najbardziej widoczny w odniesieniu do konkretnych gmin, które stanowią najmniejszą jednostkę terytorialną. W wielu gminach dostęp do placówek przedszkolnych może być zapewniony, jednak w wielu przypadkach miejsca takie są dostępne w większych miejscowościach, do których konieczny jest dojazd.

87

7.2. Ocena efektywności, skuteczności, trwałości – wsparcie w zakresie usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat 6

7.2.1. Charakterystyka projektów

Do końca czerwca 2019 r. w bazie projektów RPO WK-P realizowanych w obszarze edukacji przedszkolnej znalazło się łącznie 131 projektów. Z czego w ramach formuły ZIT łącznie 31 projektów (w Poddziałaniu 6.4.2 – 13 projektów, w Poddziałaniu 10.1.1 – 18 projektów), a poza formułą ZIT zidentyfikowano 100 projektów (w Poddziałaniu 6.3.1 - 33 projekty, a w Poddziałaniu 10.2.1 – 67 projektów). Ze środków EFRR dofinansowano 46 projektów, a ze środków EFS – 85 projektów.

Wykres 23. Liczba projektów w obszarze edukacji w ramach RPO WK-P na lata 2014 - 2020

Poddziałanie 6.3.1 Poddziałanie 6.4.2 (ZIT) Poddziałanie 10.1.1 (ZIT) Poddziałanie 10.2.10

10

20

30

40

50

60

70

80

33

13

18

67

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z bazy SL (data: 30.06.2019 r.)

Najwięcej projektów realizowanych jest na obszarze powiatu toruńskiego – 18, inowrocławskiego – 15 oraz bydgoskiego – 11. Najmniej w powiatach grudziądzki – 2 projekty, żniński -2 projekty i aleksandrowski – 1 projekt. Wśród miast na prawach powiatu, najwięcej projektów realizowanych jest w Toruniu – 6, następnie w Bydgoszczy – 4 projekty i Grudziądzu – 1 projekt.

88

Jak przebiegała realizacja projektów (w tym w ramach Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych) pod kątem:

liczby projektów, typów projektów, miejsca realizacji projektów i zasięgu oddziaływania, rodzajów beneficjentów (forma prawna beneficjenta), obszarów interwencji (zakres interwencji), sum zainwestowanych środków (krajowych i UE), stopnia realizacji projektów (projekty zrealizowane, w toku realizacji, do realizacji).

Dokonując analizy rozmieszczenia terytorialnego realizowanych projektów pod uwagę brane były dane dotyczące miejsca realizacji projektu – gmina/powiat. Jeśli wiec dany beneficjent realizował np. projekt na terenie 2 różnych gmin/powiatów, jego projekt został policzony dwukrotnie w ogólnej liczbie realizowanych projektów.

Mapa 8. Rozmieszczenie terytorialne projektów w obszarze edukacji przedszkolnej - powiaty województwa kujawsko - pomorskiego.

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z bazy SL (data: 30.06.2019 r.)*kolor szary oznacza brak wartości dla danego obszaru.* liczba projektów została przedstawiona według miejsca realizacji projektów.

Łącznie na realizację projektów, jakie znalazły się w bazie beneficjentów SL2014 przeznaczono 137 837 767 zł (wartość projektów ogółem) z czego dofinansowanie UE wyniosło 85 858 361 zł. Na projekty realizowane w ramach Poddziałania 6.3.1 –przeznaczono

89

18

dotychczas 36 525 564 zł wkładu UE, a na projekty w formule ZIT przeznaczono 16 238 278 zł wkładu UE (środki EFRR). Natomiast na projekty finansowane ze środków EFS w Poddziałaniu 10.2.1 przeznaczono 23 853 141 zł wkładu UE. Środki przeznaczone na projekty realizowane w formule ZIT dla Poddziałania 10.1.1 - 9 241 378 zł (najniższa kwota projektów w obszarze edukacji przedszkolnej).

Tabela 18. Środki finansowe przeznaczone na projekty w obszarze edukacji przedszkolnej w województwie kujawsko - pomorskim.

Poddziałanie Wartość ogółem w PLN Wkład UE w PLNPoddziałanie 6.3.1 65 886 884 36 525 564Poddziałanie 6.4.2 (ZIT) 33 015 259 16 238 278Poddziałanie 10.1.1 (ZIT) 10 873 049 9 241 378Poddziałanie 10.2.1 28 062 575 23 853 141Łącznie 137 837 767 85 858 361

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z bazy SL (data: 30.06.2019 r.)

Najwyższe kwoty przeznaczone na realizację projektów niekoniecznie są skorelowane z największą liczbą projektów realizowanych na danym obszarze. Dla porównania w powiecie toruńskim realizowanych jest 6 projektów w ramach środków EFRR oraz 12 projektów ze środków EFS łącznie na kwotę dofinansowania UE równą odpowiednio 5 996 109 zł (EFRR) i 2 091 184 zł (EFS). Dla porównania w powiecie bydgoskim realizowane są ze środków EFRR 4 projekty na łączną kwotę dofinansowania 7 902 925 zł. W przypadku środków EFS można odnieść porównanie do 4 projektów realizowanych w m. Bydgoszcz, gdzie 4 projekty realizowane są za łączną kwotę 5 358 067 zł.

Ze środków EFRR najwyższe kwoty przeznaczone zostały na realizację projektów w powiatach: bydgoskim, nakielskim, toruńskim, świeckim, najniższe dla powiatów grudziądzki oraz golubsko-dobrzyński. Z środków EFS najwyższe kwoty przeznaczono na realizację projektów w miastach na prawach powiatu Toruń oraz Bydgoszcz, a także w powiatach: włocławskim, toruńskim, wąbrzeskim, inowrocławskim, najniższe kwoty zainwestowano w powiatach: żnińskim oraz ponownie grudziądzkim.

Wielkość przeznaczonych kwot na realizację projektu, zależy od rodzaju inwestycji, zapotrzebowania, a także budżetu, jakim dysponuje dany beneficjent (konieczność zapewnienia wkładu własnego). Zróżnicowanie w wielkości środków zainwestowanych na różnych obszarach może być powiązane, właśnie z tymi czynnikami i tak należy je postrzegać. Ogólnie wyższe kwoty przeznaczone zostały na projekty finansowane ze środków EFRR (łącznie 52 763 842 zł wartości dofinansowania UE na badanych projektach) niż ze środków EFS (łącznie 33 094 519 zł wartości dofinansowania UE na badanych projektach). Różnice te wynikają z możliwych do dofinansowania typów projektów.

90

Wykres 24. Środki finansowe w PLN przeznaczone na projekty w obszarze edukacji przedszkolnej w powiatach województwa kujawsko - pomorskiego.

bydgoskitoruńskinakielski

świeckiToruń

tucholskiinowrocławski

wąbrzeskilipnowski

włocławskirypiński

brodnickimogileński

radziejowskichełmiński

żnińskigolubsko-dobrzyński

grudziądzkialeksandrowski

GrudziądzsępoleńskiBydgoszcz

7,902,9255,996,1095,963,278

5,583,5404,532,158

4,191,9433,828,022

3,612,3292,372,379

2,000,0001,724,499

1,586,3151,035,758

810,373688,500

538,284240,845

156,585

1,848,9902,091,184

876,329731,653

5,142,496461,316

2,674,2542,193,446

1,130,7132,040,183

729,224679,304719,304

579,0361,157,990

105,9951,591,930

170,531269,898

645,2851,897,389

5,358,067

EFS EFRRŹródło: opracowanie własne na podstawie danych z bazy SL (data: 30.06.2019 r.)

Spośród 131 analizowanych projektów – 24 z nich zostało zakończonych do końca czerwca 2019 r., a 107 pozostaje w realizacji.. W Poddziałaniu 6.3.1 zakończono realizację 24% projektów, w Poddziałaniu 6.4.2 – 54% projektów, w Poddziałaniu 10.1.1 – 6% projektów, a w Poddziałaniu 10.2.1 – 12 %.

91

Tabela 19. Liczba projektów, które zostały zakończone oraz których realizacja trwa, w ramach RPO WK-P

Poddziałanie Niezakończone Zakończone ŁączniePoddziałanie 6.3.1 25 8 33Poddziałanie 6.4.2 (ZIT) 6 7 13Poddziałanie 10.1.1 (ZIT) 17 1 18Poddziałanie 10.2.1 59 8 67Łącznie 107 24 131

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z bazy SL (data: 30.06.2019 r.)

Najczęściej projekty w obszarze edukacji przedszkolnej realizowane są przez jednostki samorządu terytorialnego (JST) - łącznie 112 projektów. Ponadto wśród beneficjentów pojawiło się 14 przedsiębiorstw, 4 stowarzyszenia i 1 uczelnia.

7.2.2. Skuteczność projektów

Stan wykorzystania alokacji do końca czerwca 2019 r. wskazuje na wysoki poziom zaawansowania we wdrażaniu projektów w ramach edukacji przedszkolnej w Programie. Najwyższe wykorzystane kwoty z alokacji obserwujemy w Poddziałaniu 6.4.2. Inwestycje w infrastrukturę przedszkolną w ramach ZIT – 94%39 oraz 10.1.1 - Wychowanie przedszkolne w ramach ZIT – 87% wykorzystanych środków. Niższe wartości wykorzystanej alokacji obserwowane są w projektach poza formułą ZIT, dla Poddziałania 6.3.1 jest 60% wykorzystanych środków, a dla Poddziałania 10.2.1 – 45%. Niższy poziom kontraktacji w przypadku projektów finansowanych ze środków EFS, może wynikać z jednej strony z harmonogramu ogłaszania konkursów i wyboru projektów, z drugiej ze specyfiki projektów zintegrowanych, w których to jako pierwsza powstaje infrastruktura przygotowana w ramach projektów współfinansowanych ze środków EFRR, a następnie uruchamiane są projekty współfinansowane ze środków EFS. Biorący udział w badaniu pracownicy IZ zauważyli, iż beneficjenci mieli problem z realizacją tego typu projektów, dlatego też obecnie nie są one już przygotowywane w takiej formule.

Tabela 20. Wykorzystanie alokacji na projekty w obszarze edukacji przedszkolnej RPO WK-P.

Poddziałanie Wkład UE z projektów w PLN

Alokacja w PLN Odsetek wykorzystanej

39 Wyliczeń dokonano na podstawie danych zawartych w SzOOP w komórce: Kategoria(e) regionu(ów) wraz z przypisaniem kwot UE (EUR) oraz wartości z realizowanych projektów (baza beneficjentów przekazana przez Zamawiającego) – wkład UE. Kurs euro z dnia 27.06.2019 = 4,2515.

92

Czy oraz w jakim stopniu projekty w zakresie usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat 6 przyczyniły się do osiągnięcia wartości poszczególnych wskaźników założonych w ramach RPO WK-P na lata 2014-2020? Jakie zidentyfikowano problemy odnoszące się do projektów w zakresie usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat 6? Czy mają one wpływ na osiągnięcia założonych celów?

alokacjiPoddziałanie 6.3.1 36 525 564 61 042 803 60%Poddziałanie 6.4.2 (ZIT) 16 238 278 17 270 367 94%Poddziałanie 10.1.1 (ZIT)

9 241 378 10 628 750 87%

Poddziałanie 10.2.1 23 853 141 53 143 750 45%Łącznie 85 858 361 142 085 670 60%

* Kurs euro z dnia 27.06.2019 = 4,2515

Przyjęte na potrzeby monitorowania wskaźniki RPO WK-P dzielą się na wskaźniki rezultatu bezpośredniego oraz produktu. Stan realizacji wskaźników RPO WK-P w obszarze edukacji przedszkolnej przedstawiono w sposób szczegółowy w tabeli poniżej. Procent realizacji wartości docelowej dla roku 2023 to iloraz realizacji wskaźnika (szacowanej lub aktualnej) do wartości docelowej wskaźnika dla roku 2023.

Tabela 21. Poziom realizacji wskaźników RPO WK-P w obszarze edukacji przedszkolnej.

PI Poddziałanie Nazwa wskaźnika

Realizacja wskaźnika (ogółem)

Wartość docelowa dla 2023 r.

% realizacji wartości docelowej dla 2023 r. (ogółem)

Szacowana40 Aktualna41 według wartości szacowanej

według wartości aktualnej

10 a 6.3.16.4.2

Potencjał objętej wsparciem infrastruktury w zakresie opieki nad dziećmi lub infrastruktury edukacyjnej (CI35), w tym:Liczba miejsc w infrastrukturze przedszkolnej

14 629 3 393 3 390 431,53% 100%

4 014 1 366 2 160 185,83% 63%

Liczba wspartych obiektów infrastruktury jednostek organizacyjnych systemu oświaty

129 49 113 114,16% 43%

Liczba wspartych obiektów infrastruktury przedszkolnej

54 22 - - -

40 Na podstawie podpisanych umów o dofinansowanie/wydanych decyzji. Wartości szacowane nie dotyczą wskaźników realizowanych w ramach EFS.41 Na podstawie ostatniego wniosku o płatność lub formularzy dotyczących uczestników projektów (w odniesieniu do wskaźników wspólnych EFS)

93

PI Poddziałanie Nazwa wskaźnika

Realizacja wskaźnika (ogółem)

Wartość docelowa dla 2023 r.

% realizacji wartości docelowej dla 2023 r. (ogółem)

Szacowana Aktualna według wartości szacowanej

według wartości aktualnej

Liczba osób korzystających z objętej wsparciem infrastruktury przedszkolnej

4 36 1 522 - - -

10i 10.1.110.2.1

Liczba dzieci objętych w ramach programu dodatkowymi zajęciami zwiększającymi ich szanse edukacyjne w edukacji przedszkolnej

3 143 8 096 39%

Liczba miejsc wychowania przedszkolnego dofinansowanych w programie

2 431 3 357 72%

Liczba nauczycieli objętych wsparciem w programie

2 888 5 055 57%

Liczba nauczycieli, którzy uzyskali kwalifikacje lub nabyli kompetencje po opuszczeniu programu

1 986 30% 69%

Źródło: opracowanie własne na podstawie: Informacji Kwartalnej za III kwartał 2019 r.

Dla Priorytetu inwestycyjnego 10a w przypadku dwóch wskaźników nie określono wartości docelowej, tj. dla: Liczby wspartych obiektów infrastruktury przedszkolnej oraz liczby osób korzystających z objętej wsparciem infrastruktury przedszkolnej. W przypadku pozostałych 3 wskaźników, według wartości szacowanej nie tylko osiągną one wartość 100% do końca 2023 roku, ale znacznie ją przekroczą: Liczba wspartych obiektów infrastruktury jednostek organizacyjnych systemu oświaty – 114,16% realizacji według wartości szacowanej oraz 43% według wartości aktualnej; Liczba miejsc w infrastrukturze przedszkolnej – 185,83% według wartości szacowanej i 63% według wartości aktualnej; Potencjał objętej wsparciem infrastruktury w zakresie opieki nad dziećmi lub infrastruktury edukacyjnej (CI35) – 431,53% według wartości szacowanej i 100% według wartości aktualnej.

Dla projektów współfinansowanych ze środków EFS nie są podawane wartości szacunkowe, dlatego tutaj analizy odnoszą się tylko do wartości aktualnych poziomu realizacji wskaźników. Najwyższe wartości odnotowuje wskaźnik: Liczba miejsc wychowania

94

przedszkolnego dofinansowanych w programie – 72% realizacji wartości docelowej dla roku 2023. Następnie można wskazać na takie wskaźniki jak: liczba nauczycieli objętych wsparciem w programie – 57% realizacji wskaźnika oraz Liczba dzieci objętych w ramach programu dodatkowymi zajęciami zwiększającymi ich szanse edukacyjne w edukacji przedszkolnej – 39% realizacji wskaźnika. Na podstawie danych zamieszczonych w informacji kwartalnej, tj. liczby nauczycieli objętych wsparciem w programie obliczono procent realizacji wartości docelowej dla 2023 wskaźnika liczba nauczycieli, którzy uzyskali kwalifikacje lub nabyli kompetencje po opuszczeniu programu, wyniósł on 69%, przy zakładanym poziomie na rok docelowy równym 30%.

Dla projektów realizowanych w OP 6 nie jest widoczne zagrożenie w realizacji zakładanych poziomów wskaźników, na co wskazuje procent realizacji według wartości szacowanej, warunkiem jest sprawna realizacja projektów, które przyczynią się do ich osiągniecia. W przypadku projektów finansowanych ze środków EFS, na moment realizacji badania, nie są również widoczne wyraźne problemy w osiągnięciu zakładanych poziomów indykatorów. Jak wskazują sami przedstawiciele IZ, większość z nich powinna osiągnąć zakładane wartości na rok 2023. Obecnie najniższą wartość przyjmuje wskaźnik Liczba dzieci objętych w ramach programu dodatkowymi zajęciami zwiększającymi ich szanse edukacyjne w edukacji przedszkolnej, ale jak wskazują analizy przeprowadzone w ramach ewaluacji mid-term42, szacowana wartość tego wskaźnika powinna wynieść w roku 2023 – 127%.

Podsumowując należy powiedzieć, iż projekty realizowane w obszarze edukacji przedszkolnej z wysokim prawdopodobieństwem zrealizują zakładane poziomy wskaźników do roku 2023. Oferowane wsparcie przyczynia się w istotny sposób do osiągnięcia wartości poszczególnych wskaźników założonych w ramach RPO WK-P na lata 2014-2020, tym samym wpływa na poprawę jakości oferowanych usług i zwiększanie dostępności miejsc wychowania przedszkolnego.

O problemy w realizacji projektów zapytani zostali sami beneficjenci jak i pracownicy zaangażowani w system realizacji RPO WK-P. Tylko 9 beneficjentów spośród 49 poddanych badaniu wskazało na problemy jakie się pojawiły w trakcie realizacji projektu. Były to przede wszystkim: trudności na etapie zamówień publicznych, problem z wyłonieniem wykonawców, problemy z płynnością finansową, przedłużający się czas podpisania umowy , przedłużające się wypłaty środków finansowych, problemy z rekrutacją uczestników projektu, problemy realizacyjne, wykonawcze, przedłużające się terminy wydania decyzji, pozwoleń.

42 Ewaluacja mid-term dotycząca postępu rzeczowego RPO WK-P na lata 2014-2020 dla potrzeb przeglądu śródokresowego, w tym realizacji zapisów ram i rezerwy wykonania, imapp sp. z o.o. na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko-Pomorskiego, marzec 2019 r.

95

Dodatkowo 10 na 50 przedstawicieli JST, którzy są beneficjentami projektu, ale realizują go w jednostkach podległych, wskazało na pojawienie się trudności w realizacji projektu. Tutaj odpowiedzi były dużo bardziej zróżnicowane:

Tabela 22. Problemy w realizacji projektów – przedstawiciele JST którzy są beneficjentami projektu, ale realizują go w jednostkach podległych.Problem Liczba wskazańtrudności na etapie zamówień publicznych, problem z wyłonieniem wykonawców 4inne problemy wynikające z regulacji prawnych 1problemy z płynnością finansową 3przedłużający się czas podpisania umowy 3przedłużające się wypłaty środków finansowych 2zmiana warunków społeczno-gospodarczych wpływających na możliwość realizacji projektu: zmiana stawek wynagrodzeń dla nauczycieli 1

niewystarczająca liczba pracowników do obsługi projektu (np. rozliczania projektu) 4*możliwość udzielenia odpowiedzi wielokrotnej.Źródło: badanie własne CATI z JST, N=63.

Przedstawiciele IZ z obszaru wdrażania wśród najbardziej widocznych problemów po stronie beneficjentów zauważają te związane z rozliczaniem projektu. Brak doświadczenia i umiejętności powoduje w ich opinii duże trudności w sprawnym rozliczaniu projektów. Pojawiają się częste uwagi, które wydłużają czas na rozliczenie projektu. Jednocześnie zauważają, że działania w postaci indywidualnych konsultacji z beneficjentami skutecznie zniwelowały pojawiające się uwagi. Ważne byłoby również realizowanie podobnych zadań przez punkty informacyjne funduszy unijnych, gdyż te mają lepszy dostęp do beneficjentów, co znacznie usprawniłoby realizację szkoleń w zakresie rozliczania projektów. Pojawianie się błędów we wnioskach o płatność znacznie utrudnia proces rozliczania projektu, który w skrajnych przypadkach może zakończyć się rok po zakończeniu projektu.

Pracownicy wskazują również na problem wynikający z niewystarczającej analizy zapisów konkursu. Zdarzają się sytuacje, w których beneficjenci błędnie interpretują efekt projektu w postaci tworzenia nowych miejsc wychowania przedszkolnego. Czasem miejsca takie są tworzone kosztem likwidowania miejsc w innych placówkach. Co daje ostatecznie bilans zerowy. Należy w sposób szczegółowy w regulaminach naboru opisać, w jaki sposób mogą być tworzone nowe miejsca wychowania przedszkolnego, opisując również warunek, iż nie mogą być likwidowane miejsca w innych placówkach. Szczególną sytuacją może być np. budowa nowego budynku, w którym powstanie liczba miejsc wyższa niż w placówce wychowania przedszkolnego, która wykorzystywana była dotychczas.

Jak zauważają pracownicy IZ stan realizacji programu pod kątem wskaźników w obszarze edukacji przedszkolnej jest dosyć dobry. Wskaźniki dla projektów realizowanych z funduszy EFRR jest nieco lepszy niż w przypadku projektów EFS, ale należy pamiętać, że w przypadku tych drugich wciąż pozostają znaczne środki do wykorzystania. Dodatkowo w realizacji są

96

projekty komplementarne, o których już wcześniej wspominano. Nie mniej jednak przedłużający się proces przygotowania założeń programu istotnie wpłynął na możliwość ogłaszania naborów, a tym samym na tempo kontraktacji.

Ogółem w ramach projektów edukacji przedszkolnej badaniu poddanych zostało 49 beneficjentów, z czego w ramach Poddziałań 6.3.1 oraz 6.4.2 – 15 beneficjentów, a w Poddziałaniach 10.1.1 oraz 10.2.1 – 34 beneficjentów. Dzięki realizacji badania na tej grupie możliwe było dokonanie oceny tego, w jakim stopniu dofinansowanie w ramach RPO WK-P 2014-2020 wpłynęło na dostępność usług, uatrakcyjnienie oferty, doposażenie i poprawę infrastruktury w zakresie edukacji przedszkolnej.

Najbardziej widocznym efektem realizowanych projektów jest liczba miejsc w placówkach, jaka została utworzona dzięki realizacji projektu, w porównaniu do ogólnej liczby miejsc jaką dysponują badani. Beneficjenci mają do dyspozycji łącznie 3485 miejsc wychowania przedszkolnego43, w tym 2123 zostało utworzonych w ramach dofinansowanych projektów, co stanowi 61% wszystkich dostępnych miejsc w placówkach. Ponadto badane placówki mają do dyspozycji 313 miejsc dostosowanych do potrzeb dzieci z niepełnosprawnościami, a 144 z nich zostało dofinansowanych ze środków Programu (46%). Dane te świadczą o istotnym wkładzie Programu w zwiększanie dostępności do miejsc przedszkolnych w regionie.

Realizatorów projektów zapytano również o to, jakie inne działania niż utworzenie lub dostosowanie miejsca w placówce, zrealizowali dzięki otrzymanemu wsparciu. Najczęściej badani przeznaczali środki na uzupełnienie wyposażenia jednostki – 67% oraz na poprawę infrastruktury placówki (remont, wymiana instalacji, sanitariatu itp.) – 65%. Ponad połowa badanych 56% zrealizowała zadania mające na celu unowocześnienie posiadanego wyposażenia. Znacznie mniej badanych przeznaczało środki na dostosowanie placówki do potrzeb dzieci z niepełnosprawnościami – 40% badanych, czy na stworzenie czy remont placu zabaw – 29%. Co istotne wskazane działania dodatkowe, pokazują na potrzeby „bieżące” badanych placówek, wynikające z braku odpowiedniego sprzętu, czy też z braku finansów na poprawę infrastruktury placówki, która stanowi o jakości usług świadczonych przez daną placówkę. Wśród innych odpowiedzi pojawiały się takie jak: dodatkowe zajęcia dydaktyczne, rozwojowe oraz wzmocnienie kadry pracowniczej, wsparcie specjalistów psycholog, logopeda.

43 Z uwagi na duże dysproporcje w liczbie beneficjentów w danym PI, nie jest możliwe porównywanie danych pomiędzy PI 10a oraz 10i.

97

Czy i w jakim stopniu dofinansowanie w ramach RPO WK-P 2014-2020 wpłynęło na dostępność usług, uatrakcyjnienie oferty, doposażenie i poprawę infrastruktury w zakresie edukacji przedszkolnej?

Wykres 25. Działanie jakie zrealizowali beneficjenci dzięki dofinansowaniu do projektu.

uzupełnienie wyposażenia placówki

poprawa infrastruktury placówki (remont, wymiana instalacji)

unowocześnienie posiadanego wyposażenia

dostosowanie placówki do potrzeb dzieci z niepełnosparwnościami

utworzenie lub remont placu zabaw

67%

65%

56%

40%

29%

33%

35%

44%

60%

71%

tak nie

Źródło: badanie własne CATI z beneficjentami, N=49.

Beneficjenci w większości przypadków oceniają, iż działania jakie zrealizowali nie byłyby możliwe do realizacji w takim samym zakresie, jak miało to miejsce dzięki realizacji projektu. Odpowiedzi na to pytanie, jasno pokazują jakie są największe potrzeby placówek, na które muszą przeznaczyć środki finansowe bez względu na to czy pojawi się dodatkowe dofinansowanie, czy też nie. Badani najrzadziej wskazywali, iż bez realizacji projektu utworzyliby lub wyremontowali plac zabaw – 43% pozytywnych odpowiedzi. Najczęściej natomiast dokonaliby dostosowania placówki do potrzeb dzieci z niepełnosprawnościami – łącznie 53% pozytywnych odpowiedzi.

Wykres 26. Chęć realizacji przez beneficjentów działań takich jak w projekcie bez środków RPO WK-P.

utworzenie lub remont placu zabaw

unowocześnienie posiadanego wyposażenia

poprawa infrastruktury placówki (remont, wymiana instalacji)

uzupełnienie wyposażenia placówki

dostosowanie placówki do potrzeb dzieci z niepełnosparwnościami

14%

11%

19%

16%

16%

29%

37%

29%

34%

37%

57%

52%

52%

50%

47%

Tak, w takim samym zakresie Tak, częściowo Nie

Źródło: badanie własne CATI z beneficjentami, N=49.

Istotną miarą wpływu realizowanych projektów na dostępność usług, uatrakcyjnienie oferty, doposażenie i poprawę infrastruktury w zakresie edukacji przedszkolnej jest subiektywna ocena beneficjentów dotycząca atrakcyjności oferty placówki przed realizacją projektu oraz obecnie. Mediana oceny atrakcyjności przed realizacją projektu wyniosła 5, czyli była to umiarkowana ocena, a po realizacji projektu mediana wyniosła 10 – czyli w opinii badanych realizatorów obecnie placówka może się pochwalić bardzo atrakcyjną ofertą.

98

Na temat atrakcyjności placówek oraz jakości opieki wypowiedzieli się również rodzice korzystający ze wsparcia w ramach Działania 10.1.1 oraz 10.1.2. Badani rodzice najczęściej korzystali z możliwości objęcia dziecka opieką w placówce wychowania przedszkolnego – 98% badanych, nieznaczny odsetek respondentów skorzystał z miejsca w placówce dostosowanego do potrzeb dziecka z niepełnosprawnością – 2% badanych. Mediana udzielonych odpowiedzi jasno wskazuje, iż rodzice pozytywnie oceniają placówki, które otrzymały wsparcie w ramach RPO WK-P, pod względem:

oferty zajęć edukacyjnych; wyposażenia placówki; kompetencji nauczycieli; estetyki placówki oraz jej funkcjonalności (stan budynku, placu zabaw itp.).

We wszystkich wymienionych aspektach, mediana oceny rodziców wyniosła 5 (na skali od 1 do 5, gdzie 1 było najniższą oceną). Podobnie pozytywnie oceniono jakość opieki w placówce, mediana odpowiedzi równa 10 (na skali od 1 do 10).

Weryfikując potrzebę tworzenia nowych miejsc wychowania przedszkolnego, zapytano rodziców, czy skorzystanie z projektu było niejako koniecznością, czy tylko np. jedną z możliwości. Wyniki badania pokazują, iż rodzice w sytuacji braku dofinansowania najczęściej zdecydowaliby się na umieszczenie dziecka w innej placówce prywatnej lub publicznej – po 41% odpowiedzi, najrzadziej zdecydowaliby się na pozostawienie dziecka w domu – 18% badanych . Te wyniki pokazują, jak istotne dla rodziców jest wsparcie oferowane w ramach RPO WK-P. Blisko 60% badanych nie miałaby możliwości skorzystania z oferty placówek publicznych, a więc bądź to inwestowaliby własne środki w celu zorganizowania opieki w placówce prywatnej, bądź też nie podjęłaby np. aktywności zawodowej decydując się na pozostanie z dzieckiem w domu. W tym kontekście udzielone wsparcie ma zdecydowanie pozytywny wpływ na zwiększanie dostępności do miejsc przedszkolnych bez dodatkowego obciążania budżetu domowego.

Wykres 27. Deklaracje rodziców na temat innych możliwości zapewnienia opieki nad dzieckiem, niż te zapewnione w projekcie.

18%

41%

41%Dziecko zostałoby ze mną w domuUmieściłabym dziecko w innej placówce prywatnejUmieściłabym dziecko w innej placówce publicznej

Źródło: badanie własne CATI z rodzicami, N=203.

99

Zarówno beneficjenci jak i odbiorcy wsparcia pozytywnie oceniają efekty realizowanych projektów. Na podstawie zebranych opinii można stwierdzić, iż dofinansowanie w ramach RPO WK-P 2014-2020 w sposób istotny wpłynęło na dostępność usług, uatrakcyjnienie oferty, doposażenie i poprawę infrastruktury w zakresie edukacji przedszkolnej.

Rodzice korzystający z projektów w ramach Poddziałania 10.1.1 oraz 10.2.1 w większości byli osobami pracującymi przed przystąpieniem do projektu – 79% badanych było osobami pracującymi przed udziałem w projekcie. Dzięki udziałowi w projekcie wzrósł odsetek osób pracujących o 5 p.p.

Wykres 28. Status na rynku pracy – rodzice korzystający ze wsparcia RPO WK-P.

Osoba pracująca Osoba bierna zawodowo

Osoba bezrobotna zarejestrowana w

urzędzie pracy

Osoba bezrobotna niezarejestrowana w

urzędzie pracy

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%79%

11%5% 4%

84%

10%3% 3%

przed projektem po projekcie

Źródło: badanie własne CATI z rodzicami, N=203.

Zmiana negatywna, to znaczy zmiana statusu na rynku pracy z osoby pracującej na niepracującą nastąpiła w przypadku 5 respondentów, a pozytywna (osoba niepracująca uzyskała zatrudnienie) w przypadku 15 respondentów. Z deklaracji badanych wynika, iż w przypadku 18 osób zmiana sytuacji nastąpiła w wyniku udziału w projekcie, a w przypadku 2 osób nie była ona powiązana ze wsparciem (dotyczy osób, które pracowały przed udziałem w projekcie, a po jego realizacji wskazały, że nie pracują). Co ciekawe 3 osoby, które wskazały, iż przed projektem były zatrudnione, a w efekcie realizacji projektu stały się osobami niepracującymi, uznały, że jest to efekt projektu.

Większość badanych wskazała, iż godziny pracy placówki są dostosowane do godzin ich aktywności zawodowej, co istotnie wpływa na możliwość podejmowania pracy i na większą dyspozycyjność w pracy.

100

Jak wzrosła dyspozycyjność rodziców/opiekunów prawnych małych dzieci w wyniku udziału w interwencji i jak przełożyło się to na wzrost ich aktywności na rynku pracy?Jaka byłaby skala zmian sytuacji zawodowej w opinii rodziców/opiekunów prawnych bez ich udziału w interwencji?

Wykres 29. Dopasowanie godzin pracy przedszkola do godzin pracy opiekuna.

Zdecydowanie tak Raczej tak Raczej nie Zdecydowanie nie0.0%

10.0%

20.0%

30.0%

40.0%

50.0%

60.0%

70.0%

58.6%

37.9%

3.0%0.5%

Źródło: badanie własne CATI z rodzicami, N=203.

Warto zwrócić uwagę, że większość badanych rodziców podejmowało zatrudnienie jeszcze przed udziałem w projekcie. Zatem samo wsparcie w nieznacznym stopniu wpłynęło na wzrost zatrudnienia, ale co istotne mogło mieć wpływ na możliwość jego utrzymania. Zmiana sytuacji zawodowej badanych osób, mimo że nie była duża, to w większości przypadków wynikała właśnie z udziału w projekcie, co należy ocenić pozytywnie i wskazać jako istotny efekt realizowanego wsparcia.

Badani beneficjenci, rodzice oraz podmioty niekorzystające ze wsparcia RPO WK-P zostali poproszeni o określenie na ile w ich opinii zapotrzebowanie na usługi opiekuńcze w obszarze edukacji przedszkolnej w perspektywie kolejnych 5 lat się zmieni.

Co do zasady ponad 60% badanych w każdej z grup uznała, że zapotrzebowanie na usługi w kolejnych 5 latach wzrośnie, około 30%, że pozostanie bez zmian, poniżej 3% że spadnie. Różnice w odpowiedziach widoczne są tylko u rodziców, którzy oceniali własne plany, tutaj połowa badanych wskazała, iż zapotrzebowanie w ich rodzinie w ciągu najbliższych 5 lat pozostanie bez mian, nieco ponad 40%, iż zapotrzebowanie to wzrośnie, a niecałe 10%, że zmaleje. Dodatkowo przedstawicieli JST zapytano o zapotrzebowanie na terenie ich gminy na: tworzenie nowych miejsc instytucjonalnych opieki nad dziećmi od 3 do 6 lat, na zwiększenie liczby miejsc opieki nad dziećmi od 3 do 6 lat w istniejących placówkach.

Opinie są podzielone, połowa badanych uznała, iż zapotrzebowanie na obie usługi jest aktualne w ich gminie, a druga część iż takie zapotrzebowanie już nie występuje.

101

Czy istnieje zróżnicowanie w zapotrzebowaniu na usługi opiekuńcze w zależności od rodzaju gminy (gminy nienależące do OSI/ZIT, gminy należące do OSI/ZIT, miasta rdzeniowe OSI/ZIT) na najbliższe 5 lat?

Wykres 30. Zapotrzebowanie na usługi opiekuńcze w obszarze edukacji przedszkolnej w perspektywie 5 lat.

beneficjeci nie-beneficjenci rodzice (zapotrzebowanie w najbliższym otoczeniu)

rodzice (zapotrzebowanie w rodzinie)

37.5%34.6% 35.8%

50.0%

60.4%64.2% 64.2%

41.6%

2.1% 1.2% 0.0%

8.4%

pozostanie bez zmian wzrośnie zmaleje

Źródło: badanie własne CATI z: beneficjentami [N=49], podmiotami niekorzystającymi ze wsparcia RPO WK-P [N=260], rodzicami [N=193].

Analizując udzielone odpowiedzi z uwzględnieniem rodzaju gminy - gminy nienależące do OSI/ZIT, gminy należące do OSI/ZIT, miasta rdzeniowe OSI/ZIT, odpowiedzi badanych są raczej zbliżone do trendów dla całej grupy badanych, ale pojawiają się wyjątki.

Tabela 23. Zapotrzebowanie na usługi opiekuńcze w obszarze edukacji przedszkolnej w perspektywie 5 lat – z uwagi na rodzaj gminy.

Grupa respondentów/zapotrzebowanie pozostanie bez zmian wzrośnie zmalejeBeneficjenci RPO WK-P

gminy nienależące do OSI/ZIT 31% 66% 3%gminy należące do OSI/ZIT 67% 33% 0%miasta rdzeniowe OSI/ZIT 40% 60% 0%

Podmioty niekorzystające ze wsparcia RPO WK-Pgminy nienależące do OSI/ZIT 33% 66% 1%gminy należące do OSI/ZIT 49% 51% 0%miasta rdzeniowe OSI/ZIT 29% 69% 2%

Rodzice – najbliższe otoczeniegminy nienależące do OSI/ZIT 14% 86% 0%gminy należące do OSI/ZIT 38% 62% 0%miasta rdzeniowe OSI/ZIT 37% 63% 0%

Rodzice – najbliższa rodzinagminy nienależące do OSI/ZIT 43% 36% 21%gminy należące do OSI/ZIT 49% 43% 8%miasta rdzeniowe OSI/ZIT 52% 42% 7%

Źródło: badanie własne CATI z: beneficjentami [N=49], podmiotami niekorzystającymi ze wsparcia RPO WK-P [N=260], rodzicami [N=193].

Tabela 24. Zapotrzebowanie na usługi opiekuńcze w obszarze edukacji przedszkolnej– z uwagi na rodzaj gminy.Grupa respondentów /Zapotrzebowanie na:

tworzenie nowych miejsc instytucjonalnych opieki nad dziećmi

od 3 do 6 lat

dofinansowanie na zwiększenie liczby miejsc opieki nad dziećmi od 3 do 6 lat w istniejących placówkach

102

tak nie tak niegminy nienależące do OSI/ZIT 22 20 21 21gminy należące do OSI/ZIT 8 11 9 10miasta rdzeniowe OSI/ZIT 1 1 1 1ogółem 31 32 31 32

Źródło: badanie własne CATI z JST, N=63.

Podsumowując wyniki badania, nie można jednoznacznie stwierdzić, iż zapotrzebowanie na usługi w obszarze edukacji przedszkolnej istotnie różnicuje się z uwagi na rodzaj gminy, co do zasady wszyscy badani wskazywali na dalszą potrzebę rozwijania bazy miejsc wychowania przedszkolnego, bez względu na to, na terenie jakiej gminy zamieszkują. Widoczne różnice w odpowiedziach w podziale na rodzaj gminy, może nie wynikać w przypadku beneficjentów z faktycznego zapotrzebowania, a z liczebności respondentów w danej grupie.

Jak podkreślają również pracownicy instytucji zaangażowanych w system realizacji RPO WK-P zapotrzebowanie na wsparcie w obszarze edukacji przedszkolnej jest nadal wysokie. Najbardziej istotne może okazać się wsparcie nie tyle na tworzenie nowych miejsc w placówkach wychowania przedszkolnego, co dostosowanie istniejących np. poprzez remont, wymianę zużytych sprzętów, a także wsparcie tych obszarów, w których nadal identyfikuje się niskie wskaźniki upowszechnienia przedszkolnego. Równie ważne może być także wzbogacanie oferty przedszkoli o zajęcia dodatkowe zarówno wspomagające dzieci z deficytami, jak również w zakresie wsparcia dzieci z niepełnosprawnościami.

103

7.2.3. Efektywność projektów

Analizie poddano budżety projektów, których beneficjenci wzięli udział w badaniu techniką CATI. W analizach uwzględniono koszty przeznaczone na realizację następujących zadań: tworzenie i finansowanie nowych miejsc wychowania przedszkolnego, rozszerzenie oferty o dodatkowe zajęcia wyrównujące szanse edukacyjne, podnoszenie kwalifikacji nauczycieli.

Łącznie w badanych projektach współfinansowanych ze środków EFRR utworzono w 538 miejsc, z czego 210 w ramach formuły ZIT, a 328 poza formułą ZIT. Koszt utworzenia 1 miejsca w badanych projektach w Poddziałaniu 6.3.1 wyniósł 18 927 zł, a w Poddziałaniu 6.4.2 (ZIT) - 53 230 zł.

Łącznie ze środków EFS utworzono 1364 miejsca wychowania przedszkolnego, z czego w Poddziałaniu 10.1.1 (ZIT) - 146 miejsc, a w Poddziałaniu 10.2.1 – 1218, w analizowanych projektach. Średni koszt utworzenia 1 miejsca (w badanych projektach) w przypadku projektów realizowanych w formule ZIT wyniósł 3 911 zł, a poza formułą ZIT - 6 636 zł.

W projektach współfinansowanych ze środków EFS koszt utworzenia 1 miejsca jest odpowiednio niższy, z uwagi na inne niż w projektach współfinansowanych ze środków EFRR możliwe typy realizowanych projektów. Zauważalne jest znaczne zróżnicowanie kosztów z uwagi na Poddziałanie, ale należy zaznaczyć, iż badaniu poddane zostały różne liczby wniosków w każdym poddziałaniu, co ma wpływ na ostateczne wyniki analiz. Przedstawione informacje należy traktować jako poglądowe, gdyż nie uwzględniają danych ze wszystkich projektów realizowanych w badanym obszarze w ramach RPO WK-P.

Najniższe koszty na 1 osobę obserwowane są w odniesieniu do wsparcia jakim jest podnoszenie kwalifikacji nauczycieli, tutaj koszt na osobę ogółem wyniósł 157,89. Przy czym tę formę finansowało jedynie 23 beneficjentów z 46 poddanych analizie. Przeciętny koszt tego wsparcia wyniósł 124,44 zł (mediana). W odniesieniu do projektów realizowanych w formule ZIT średni koszt 1 osobę wyniósł – 84 zł, a poza formułą ZIT wyniósł 169 zł.Rozszerzenie oferty placówki o dodatkowe zajęcia kosztowało w przeliczeniu na 1 osobę 1 406 zł i było porównywalne w projektach realizowanych w formule ZIT i poza nią. Przeciętny koszt tej formy wsparcia wyniósł 642,94 zł (mediana).

104

Jaka jest efektywność kosztowa poszczególnych usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat 6 finansowanych w ramach RPO WK-P 2014-2020, tj. mierzona stosunkiem poniesionych nakładów do osiągniętych efektów?Czy występuje korelacja pomiędzy oceną oferty placówki a średnim kosztem wsparcia jednego miejsca?

Tabela 25. Koszt utworzenia 1 miejsca wychowania przedszkolnego z uwzględnieniem Poddziałań.utworzenie i finansowanie nowych miejsc wychowania przedszkolnego

Poddziałanie koszt utworzenia 1 miejsca liczba utworzonych miejsc koszt ogółem

10.1.1 (ZIT) 3 911,34 zł 146 571 055,22 zł 10.2.1 6 636,03 zł 1218 8 082 689,31 zł 6.3.1 18 927,04 zł 328 6 208 068,36 zł 6.4.2 (ZIT) 53 230,49 zł 210 11 178 403,55 zł

rozszerzenie oferty o dodatkowe zajęcia wyrównujące szanse edukacyjne

Poddziałanie koszt na 1 osobę liczba utworzonych miejsc koszt ogółem

10.1.1 (ZIT) 1 401,60 zł 146 204 633,48 zł 10.2.1 1 406,00 zł 1168 1 642 205,68 zł

podnoszenie kwalifikacji nauczycieli

Poddziałanie koszt na 1 osobę liczba utworzonych miejsc koszt ogółem

10.1.1 (ZIT) 84,38 zł 146 12 320,00 zł 10.2.1 169,42 zł 931 157 725,88 zł

Źródło: obliczenia własne na podstawie wniosków o dofinansowanie , N=46.

Podsumowując, należy zwrócić szczególną uwagę na to, iż porównywanie kosztów różnych form wsparcia jest nieuzasadnione. Z jednej strony, każdy z typów projektu odpowiada na inne potrzeby zidentyfikowane w regionie, w obszarze edukacji przedszkolnej, z drugiej nie można porównać kosztów utworzenia nowych miejsc wychowania przedszkolnego (np. poprzez remont nieużywanych pomieszczeń, wyposażenie w odpowiedni sprzęt) do kosztów realizacji dodatkowej oferty edukacyjnej, czy podniesienia kwalifikacji nauczycieli. Należy pamiętać o tym, że beneficjenci również ponoszą koszty realizacji projektu poprzez zapewnienie wkładu własnego, a także trwałości efektów projektu. Realizowane przez nich projekty nie mogą być zatem nieracjonalne kosztowo, gdyż utrzymanie ich po zakończeniu finansowania byłoby utrudnione i ryzykowne (niezachowanie okresu trwałości grozi sankcjami finansowymi).

Warto zauważyć, iż w opinii rodziców ocena placówki do której uczęszczają dzieci jest na bardzo wysokim poziomie. We wszystkich wymienionych aspektach, mediana oceny rodziców wyniosła 5 (na skali od do 5, gdzie 1 było najniższą oceną). Podobnie pozytywnie oceniono jakość opieki w placówce, mediana odpowiedzi równa 10 (na skali od 1 do 10). W efekcie czego nie pojawia się korelacja pomiędzy kosztem utworzenia miejsca w danej placówce, gdyż bez względu na budżet projektu, z którego skorzystał rodzic, ocena placówki jest bardzo wysoka.

105

7.2.4. Trwałość projektów i zapotrzebowanie na wsparcie

Badanie ilościowe na grupie rodziców, którzy uczestniczyli w projektach w ramach Poddziałania 10.1.1 oraz 10.2.1 wykazało niewielki odsetek osób, które doświadczyły zmiany w sytuacji zawodowej. Niemal 80% badanych pracowało przed otrzymaniem wsparcia. Niecałe 5% stanowiły osoby bezrobotne zarejestrowane w urzędzie pracy, a 4,4% bezrobotne niezarejestrowane w urzędzie pracy. Pozostali uczestnicy badania (11,3%) to osoby bierne zawodowo. Wyniki badania pokazują wzrost odsetka osób pracujących po otrzymaniu wsparcia, przy jednoczesnym spadku odsetka osób niepodejmujących aktywności zawodowej. Zmiana sytuacji zawodowej zaobserwowana została łącznie u 20 osób. Wśród nich 15 osób zmieniło status z osoby niepracującej na pracującą, a 13 na dzień badania nadal pracuje. Pomimo, tego, że skala zmian jest niewielka, to efekty utrzymują się nawet po zakończeniu realizacji projektów. Stosowanie innych form wsparcia niż tworzenie miejsc wychowania przedszkolnego w większości przypadków możliwe było jedynie jako działanie towarzyszące (poza dostosowaniem istniejących miejsc wychowania przedszkolnego do potrzeb dzieci z niepełnosprawnościami lub realizacja dodatkowej oferty edukacyjnej i specjalistycznej umożliwiającej dziecku z niepełnosprawnością udział w wychowaniu przedszkolnym poprzez wyrównywanie deficytu wynikającego z niepełnosprawności). Większość badanych beneficjentów realizowała działania polegające tylko na tworzeniu miejsc wychowania przedszkolnego, na inne formy wskazywało mniej niż 30% badanych. Na tej podstawie trudno jest ocenić ich trwałość w wymiarze czasowym. Możliwa jest natomiast ocena jakościowa. Mając na uwadze stosowanie kompleksowego podejścia do planowania wsparcia, szczególnie korzystnie należy ocenić jego wpływ na trwałość efektów. Działania te w sposób długofalowy oddziaływają na odbiorców wsparcia. Działania takie jak: dodatkowe zajęcia wyrównujące szanse dzieci z deficytami, doskonalenie kompetencji lub kwalifikacji zawodowych nauczycieli, dodatkowa oferta edukacyjna i specjalistyczna dla dzieci z niepełnosprawnościami powodują trwałe zmiany, które nie sposób liczyć w miesiącach od zakończenia realizacji projektu, gdyż jeśli zmiana w tym zakresie nastąpi, to ona ma charakter stały i długofalowy. Jedynie działania dodatkowe mające na celu zakup nowego sprzętu, są zależne czasowo, ale nie mają na to wpływu sami beneficjenci. Okres trwałości sprzętu czy wyposażenia jest przewidziany przez ich producenta.

Pozytywnie należy ocenić trwałość zmian jakie się pojawiły w życiu zawodowym uczestników projektów finansowanych ze środków EFS. Podobnie jak trwałość innych form wsparcia, niż utworzenie miejsc wychowania przedszkolnego, udzielanych w ramach RPO WK-P. Badani

106

Jaka jest trwałość zmian w sytuacji zawodowej uczestników projektów?Jaka jest trwałość innych form wsparcia (niż utworzenie miejsc wychowania przedszkolnego) udzielanych w ramach RPO WK-P?

przedstawiciele jednostek, które nie skorzystały dotychczas ze wsparcia w ramach RPO WK-P deklarują, iż gdyby mieli możliwość aplikowania o środki RPO WK-P w kolejnych latach, to chętnie skorzystaliby z takiej możliwości – 91,5% pozytywnych odpowiedzi. Podobne deklaracje składają beneficjenci – 93,8% deklaruje chęć aplikowania o środki RPO WK-P w kolejnych latach.

7.2.5. Warunki tworzenia nowych form edukacji przedszkolnej i przyczyny niekorzystania ze wsparcia RPO WK-P

W badaniu ilościowym zapytano beneficjentów, przedstawicieli jst na terenie, których realizowane są projekty w obszarze edukacji przedszkolnej oraz przedstawicieli jednostek niekorzystających ze wsparcia RPO WK-P w przedmiotowych poddziałaniach, o to czy na terenie ich gminy pojawiają się trudności w tworzeniu nowych miejsc opieki nad dziećmi, a jeśli tak, to z czego one wynikają. Większość badanych (od 62% do 73%) uznało, iż takie ograniczenia się nie pojawiają. Wśród odpowiedzi pozytywnych najczęściej pojawiały się takie jak:

brak środków finansowych na utworzenie, brak środków finansowych na utrzymanie, brak odpowiednich pomieszczeń/budynków.

Można zatem uznać, iż czynnikami utrudniającymi tworzenie nowych form edukacji przedszkolnej są bądź to środki finansowe bądź zasoby infrastrukturalne. Jednocześnie wśród czynników wspomagających tworzenie nowych miejsc wychowania przedszkolnego wymieniane są przede wszystkim środki finansowe, ale również nawiązanie współpracy z podmiotem wspierającym, czy działania partnerskie. Warto zauważyć, iż czynnikiem utrudniającym tworzenie nowych miejsc rzadko jest brak przychylności po stronie władz gminy, czy brak zapotrzebowania.

Najbardziej istotnym czynnikiem okazują się kwestie finansowe, z którymi beneficjenci muszą się nieczęsto zmagać, a pozyskanie zewnętrznego finansowania nieczęsto jest jedyną możliwością na zapewnienie odpowiedniej liczby miejsc wychowania przedszkolnego w danej gminie.

107

Jakie czynniki wspomagają, a jakie utrudniają tworzenie nowych form edukacji przedszkolnej?

W obszarze edukacji przedszkolnej badaniu poddano 260 placówek. Na pytanie o to, dlaczego nie ubiegali się oni o wsparcie w ramach RPO WK-P najczęściej odpowiadali, iż nie mieli wiedzy na temat takiej możliwości – 63% odpowiedzi, zdecydowanie rzadziej twierdzili, iż nie mieli takiej potrzeby (10% odpowiedzi), zbyt późno się dowiedzieli o naborze (9,6%), nie posiadali odpowiednich środków na wkład własny (9,2%). Najmniej badanych wskazało na takie powody jak: brak umiejętności przygotowania wniosku o dofinansowanie – 5,8% odpowiedzi, niespełnianie kryteriów – 3,1%, brak możliwości kadrowych – 2,3%, niespełnianie potrzeb przez oferowane wsparcie – 1,2%.

Wśród innych powodów pojawiały się takie odpowiedzi jak: chęć poprawy istniejącej infrastruktury bez zwiększania liczby dostępnych miejsc, brak czasu na przygotowanie wniosku, złe doświadczenia z wnioskami z poprzednich lat, brak dostępnej bazy lokalowej.

Wykres 31. Powody nieubiegania się o wsparcie.

Oferowane wsparcie nie spełniało naszych potrzeb

Brak możliwości kadrowych do prowadzenia i zarządzania projektem

Nie spełnialiśmy kryteriów

Brak umiejętności przygotowania wniosku

Inny powód

Brak środków na wkład własny

Za późno dowiedzieliśmy się o naborze

Nie widzieliśmy takiej potrzeby

Nie wiedzieliśmy, że możemy się ubiegać o wsparcie

0.0% 10.0% 20.0% 30.0% 40.0% 50.0% 60.0% 70.0%

1.2%

2.3%

3.1%

5.8%

6.5%

9.2%

9.6%

10.0%

63.8%

Źródło: badanie własne CATI jednostkami niekorzystającymi ze wsparcia RPO WK-P, N=260.

108

Czy występują przypadki, w których podmioty (w tym publiczne) nie decydują się na ubieganie o wsparcie w zakresie edukacji przedszkolnej? Jakie są przyczyny, dla których podmioty nie decydują się na ubieganie się o wsparcie w zakresie edukacji przedszkolnej?

7.3. Podsumowanie

Diagnoza sytuacji społeczno-gospodarczej regionu wykazuje silną dynamikę zmian zachodzących w regionie w ostatnich 10 latach. Do roku 2012 obserwowany był wyraźny wzrost liczny dzieci w wieku 3-5 lat, a od 2013 roku liczba ta wraca do poziomu z roku 2008 (przyjmując wartość nieznacznie niższą). W przypadku grupy wiekowej 3-6 lat wzrost ten trwał do roku 2013, a od 2014 następuje spadek liczby dzieci w tej grupie. Co ważne w latach 2008 – 2018 nastąpił istotny wzrost odsetka dzieci w wieku 3-5 objętych wychowaniem przedszkolnych z poziomu 42,0% w roku 2008 do poziomu 79,2% w roku 2018, a w wieku 3-6 lat do 83,2 w roku 2018 (z 54,7 w roku 2008). Zmiany odsetka dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym w wieku 3- 5 lat zauważalne są w całym kraju (wartość dla Polski wynosi 87,3%). Jednocześnie województwo kujawsko – pomorskie charakteryzuje się jedną z najniższych wartości tego wskaźnika – w roku 2018 wyniósł on 79,2%. Dla porównania w województwie mazowieckim oraz opolskim przyjmuje wartość powyżej 90%. Wartości tego samego wskaźnika dla dzieci w wieku 3-6 lat są wyższe, niż dla grupy wiekowej omawianej powyżej, zarówno w Polsce jak i w województwie kujawsko – pomorskim, w roku 2018 przyjął wartość odpowiednio 89,5 oraz 83,2. Bez względu na kategorię wiekową, pozycja województwa w kraju pod względem omawianego wskaźnika pozostaje taka sama. Rośnie również liczba placówek wychowania przedszkolnego w regionie. Jednocześnie prognozuje się spadek liczby dzieci w wieku 3-5 lat w latach 2025 i 2050. Ważnym wnioskiem w kontekście przytoczonych danych ze statystyki publicznej, jest wciąż niski odsetek dzieci korzystających z oferty placówek przedszkolnych w porównaniu do średniej krajowej. Pomimo istotnych zmian w liczbie dzieci w wieku 3-6 lat, liczba dostępnych miejsc wychowania przedszkolnego nie była dostateczna, ani w momencie wzrostu liczby dzieci w wieku 3-6 lat, ani w sytuacji, gdy liczba dzieci w ostatnich latach zmalała. Warto jednak zwrócić uwagę na sytuację znacznej poprawy dostępności tych miejsc, a co za tym idzie realizacja projektów w obecnej perspektywie może być wystarczająca. Mogą pojawiać się natomiast większe zróżnicowania w zakresie dostępności, np. w gminach wiejskich lub w gminach „biedniejszych”, które nie będą dysponowały środkami na samodzielne utworzenie nowych miejsc wychowania przedszkolnego. W przyszłości może się zatem pojawić większe zapotrzebowanie na poprawę jakości dostępnej infrastruktury oraz zwiększenia dostępu do zróżnicowanej oferty edukacyjnej dostosowanej do potrzeb dzieci zarówno z deficytami edukacyjnymi, ale przede wszystkim dla dzieci z niepełnosprawnościami. Na terenach wiejskich wciąż może być konieczne większe wsparcie w tworzeniu nowych miejsc wychowania przedszkolnego, w połączeniu z dodatkową ofertą edukacyjną. Na potrzebę wspierania projektów obszarze edukacji przedszkolnej uwagę zwrócono w analizowanych dokumentach strategicznych. Potrzeba wspierania tego obszaru wynika nie tylko z potrzeb sygnalizowanych niejako przez „rynek”, ale wpisuje się w założenia strategiczne regionu.

Stosowano kryteria wyboru projektów i regulaminy konkursów z zakresu usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat 6 w ramach RPO WK-P 2014-2020 zapewniają wybór

109

projektów, które odpowiadają na aktualne potrzeby wynikające z sytuacji społeczno-gospodarczej regionu. Same kryteria i regulaminy ulegały w trakcie realizacji Programu wielu zmianom. Obecnie, jak podkreślają badani przedstawiciele IZ oraz IP, stosowane kryteria wyboru projektów dają możliwość wyboru takich projektów, które spełniają założenia Programowe. Szczególne znaczenie dla zapewnienia zrównoważonego rozwoju w regionie ma stosowanie kryterium dotyczące tworzenia miejsc wychowania przedszkolnego na obszarze charakteryzującym się słabym dostępem do usług wychowania przedszkolnego. Załącznikiem do regulaminu, w efekcie stosowania powyższego kryterium jest analiza pn.: „Wychowanie przedszkolne w województwie kujawsko-pomorskim” , która jest aktualizowana corocznie. Ponadto w ramach stosowanego systemu oceny szczególny nacisk położono na przygotowanie odpowiedniej diagnozy zapotrzebowania na nowe miejsca wychowania przedszkolnego, co miało zwiększyć trwałość przygotowanych miejsc, gdyż powinny one wynikać z faktycznej potrzeby. Analiza kryteriów oraz ich definicji wskazuje, iż kryteria te w trafny sposób odpowiadają na potrzeby regionu w obszarze edukacji przedszkolnej. Szczególnie istotne są tutaj kryteria, które mają weryfikować aktualność potrzeb danej placówki. Jak wskazywano w powyższym rozdziale dotyczącym diagnozy społeczno–gospodarczej, potrzeby placówek przedszkolnych w województwie są bardzo zróżnicowane. Analizy i raporty w przedmiotowym obszarze pokazują, iż pojawia się zróżnicowane zapotrzebowanie na wsparcie. Stosowane kryteria wyboru projektów pozwalają na wybór takich przedsięwzięć, które uwzględniają lokalne zapotrzebowanie, jak również wspierają obszary o najniższym stopniu dostępnych miejsc wychowania przedszkolnego.

Beneficjenci RPO WK-P najczęściej wskazywali, iż otrzymali oni środki na budowę, rozbudowę, przebudowę adaptację, remont, modernizację obiektu na potrzeby świadczenia usług wychowania przedszkolnego, wraz z wyposażeniem. Drugim najczęściej wskazywanym rodzajem wsparcia było otrzymanie środków na tworzenie nowych miejsc wychowania przedszkolnego (w istniejącej placówce). Istotne znaczenie miało również pozyskanie środków na założenie nowego ośrodka wychowania przedszkolnego. Pozostałe działania mogły być realizowane dodatkowo, do powyżej wskazanych. Warto zauważyć, iż nie wszyscy beneficjenci realizowali projekty w „pełnym zakresie” najmniej z nich wykorzystało możliwość otrzymania środków na realizacje dodatkowej oferty edukacyjnej i specjalistycznej umożliwiającej dzieciom z niepełnosprawnościami udział w wychowaniu przedszkolnym. Sami rodzice najczęściej korzystali z możliwości objęcia dziecka opieką w placówce wychowania przedszkolnego. Analiza WOD beneficjentów, którzy wzięli udział w badaniu CATI wykazała iż we wszystkich budżetach przewidywano koszty na utworzenie i finansowanie nowych miejsc wychowania przedszkolnego, gdyż takie było „podstawowe” wymaganie, ale jedynie 30 beneficjentów z 46 badanych uwzględniło koszt rozszerzenia oferty o dodatkowe zajęcia wyrównujące szanse edukacyjne, a 23 uwzględniło koszt dotyczący podnoszenia kwalifikacji nauczycieli. Można oczekiwać, iż w przyszłości projekty powinny w większym stopniu uwzględniać komplementarność oferowanego wsparcia,

110

właśnie poprzez wykorzystanie wsparcia w obszarze realizacji dodatkowej oferty edukacyjnej, czy kształcenia nauczycieli. Na pytanie, o to jakich innych form wsparcia oczekiwaliby beneficjenci nie pojawiły się żadne nowe propozycje. Badani nadal wykazywali potrzebę wsparcia finansowego w ogóle, lub ukierunkowanego na konkretne cele, np.: budowę nowego budynku, budowę placu zabaw, wymianę lub zakup wyposażenia lub sprzętu.Do końca czerwca 2019 r. w bazie projektów RPO WK-P realizowanych w obszarze edukacji przedszkolnej znalazło się łącznie 131 projektów. Z czego w ramach formuły ZIT łącznie 31 projektów (w Poddziałaniu 6.4.2 – 13 projektów, w Poddziałaniu 10.1.1 – 18 projektów), a poza formułą ZIT zidentyfikowano 100 projektów (w Poddziałaniu 6.3.1 - 33 projekty, a w Poddziałaniu 10.2.1 – 67 projektów). Ze środków EFRR dofinansowano 46 projektów, a ze środków EFS – 85 projektów. Łącznie na ich realizację przeznaczono 137 837 767 zł (wartość projektów ogółem) z czego dofinansowanie UE wyniosło 85 858 361 zł. Najwięcej środków przeznaczono na projekty realizowane w ramach Poddziałania 6.3.1 – wkład UE wyniósł 36 525 564 zł, a na Poddziałanie 10.2.1 - 23 853 141 zł. Środki przeznaczone na projekty realizowane w formule ZIT wyniosły odpowiednio na Poddziałanie 6.4.2 - 16 238 278 zł oraz 10.1.1 - 9 241 378 zł (najniższa kwota projektów w obszarze edukacji przedszkolnej). Najwyższe kwoty przeznaczone na realizację projektów niekoniecznie są skorelowane z największą liczbą projektów realizowanych na danym obszarze. Dla porównania w powiecie toruńskim realizowanych jest 6 projektów w ramach środków EFRR oraz 12 projektów ze środków EFS łącznie na kwotę dofinansowania UE równą odpowiednio 5 996 109 zł (EFRR) i 2 091 184 zł (EFS). Dla porównania w powiecie bydgoskim realizowane są ze środków EFRR 4 projekty na łączną kwotę dofinansowania 7 902 925 zł. W przypadku środków EFS można odnieść porównanie do 4 projektów realizowanych w m. Bydgoszcz, gdzie 4 projekty realizowane są za łączną kwotę 5 358 067 zł. Spośród 131 analizowanych projektów – 24 z nich zostało zakończonych do końca czerwca 2019 r., a 107 pozostaje w realizacji. Najczęściej projekty w obszarze edukacji przedszkolnej realizowane są przez jednostki samorządu terytorialnego (JST) - łącznie 112 projektów.

Analiza poziomu realizacji wskaźników i wykorzystania alokacji nie wykazała istotnych problemów we wdrażaniu działań w obszarze edukacji przedszkolnej. Badani pracowni IZ oraz IP zwracali jedynie uwagę na sytuację, w której z powodu opóźnień w realizacji programu spowodowanych różnymi czynnikami, konieczne było przyspieszenie kontraktacji do końca 2018 r. celem uruchomienia środków z rezerwy wykonania. W efekcie projekty, które były przyjmowane do realizacji były akceptowalne pod kątem ocenianych kryteriów, ale na etapie wdrażania pojawiło się dużo pytań i problemów, które wydłużały proces rozliczania projektów. Podsumowując należy powiedzieć, iż projekty realizowane w obszarze edukacji przedszkolnej z wysokim prawdopodobieństwem zrealizują zakładane poziomy wskaźników do roku 2023. Oferowane wsparcie przyczynia się w istotny sposób do osiągnięcia wartości poszczególnych

111

wskaźników założonych w ramach RPO WK-P na lata 2014-2020, tym samym wpływa na poprawę jakości oferowanych usług i zwiększanie dostępności miejsc wychowania przedszkolnego.

Zrealizowane projekty w istotnym stopniu wpłynęły na dostępność usług, uatrakcyjnienie oferty, doposażenie i poprawę infrastruktury w zakresie edukacji przedszkolnej. Najbardziej widocznym efektem realizowanych projektów jest liczba miejsc w placówkach, jaka została utworzona dzięki realizacji projektu, w porównaniu do ogólnej liczby miejsc jaką dysponują badani. Beneficjenci mają do dyspozycji łącznie 3485 miejsc wychowania przedszkolnego44, w tym 2123 zostało utworzonych w ramach dofinansowanych projektów, co stanowi 61% wszystkich dostępnych miejsc w placówkach. Ponadto badane placówki mają do dyspozycji 313 miejsc dostosowanych do potrzeb dzieci z niepełnosprawnościami, a 144 z nich zostało dofinansowanych ze środków Programu (46%). Dane te świadczą o istotnym wkładzie Programu w zwiększanie dostępności do miejsc przeszklonych w regionie. Co ważne w tym obszarze, to fakt, iż badani w większości uznali, iż podobne efekty nie byłyby możliwe do uzyskania bez uzyskanego wsparcia, świadczy o wysokiej użyteczności wsparcia oferowanego w ramach RPO WK-P. Zarówno beneficjenci, jak i podmioty niekorzystające ze wsparcia RPO WK-P, ale także rodzice deklarują, iż perspektywie kolejnych 5 lat zapotrzebowanie na usługi opiekuńcze dla dzieci na obszarze realizacji projektu wzrośnie bądź pozostanie na takim samym poziomie, co przy obecnych wskaźnikach odsetka dzieci w przedszkolach może wskazywać na potrzebę dalszego wsparcia tego obszaru. Dodatkowo należy zauważyć, iż realizacja projektów w placówkach, w których istnieją już miejsca wychowania przedszkolnego może powodować pewne dysproporcje w jakości świadczonych usług. Beneficjenci nie mogą likwidować miejsc, które już istnieją w placówce. Jeżeli więc decydują się na budowę nowego budynku lub zagospodarowanie istniejącego na potrzeby utworzenia sal dla kolejnych grup przedszkolnych, może zdarzyć się sytuacja, że część dzieci będzie korzystała z placówki zmodernizowanej, a część wciąż z sal, które wymagają remontu. Pojawiające się dysproporcje nie sprzyjają równemu dostępowi do wysokiej jakości usług przedszkolnych. Dlatego należy kontynuować realizację projektów w obszarze edukacji przedszkolnej, z uwzględnieniem możliwości uzyskania dofinansowania na zwiększenie jakości infrastruktury placówek oferujących opiekę dla dzieci w wieku przedszkolnym. Celem weryfikacji, na ile potrzeba tworzenia miejsc wychowania przedszkolnego jest widoczna również wśród bezpośrednich odbiorców wsparcia – czyli opiekunów dzieci w wieku przedszkolnym zapytano ich czy skorzystanie z projektu było niejako koniecznością, czy tylko np. jedną z możliwości. Wyniki badania pokazują, iż rodzice w sytuacji braku dofinansowania zdecydowaliby się na pozostawienie dziecka w domu – 18% badanych lub umieszczenie w placówce prywatnej – 41% badanych. Również 41% badanych miało możliwość umieszczenia dziecka w innej placówce publicznej. Te wyniki pokazują, jak istotne dla rodziców jest wsparcie oferowane w ramach RPO WK-P. Blisko 60% badanych nie 44 Z uwagi na duże dysproporcje w liczbie beneficjentów w danym PI, nie jest możliwe porównywanie danych pomiędzy PI 10a oraz 10i.

112

miałaby możliwości skorzystania z oferty placówek publicznych, a więc bądź to inwestowaliby własne środki w celu zorganizowania opieki w placówce prywatnej, bądź też nie podjęłaby np. aktywności zawodowej decydując się na pozostanie z dzieckiem w domu. W tym kontekście udzielone wsparcie ma zdecydowanie pozytywny wpływ na zwiększanie dostępności do miejsc przedszkolnych bez dodatkowego obciążania budżetu domowego. Warto zwrócić uwagę, że aż 79% badanych podejmowało zatrudnienie jeszcze przed udziałem w projekcie. Zatem samo wsparcie w nieznacznym stopniu wpłynęło na wzrost zatrudnienia (po projekcie zatrudnienie podejmowało 84% badanych), ale co istotne mogło mieć wpływ na możliwość jego utrzymania. Zmiana sytuacji zawodowej badanych osób, mimo że nie była duża, to w większości przypadków (18 na 20 osób) wynikała właśnie z udziału w projekcie, co należy ocenić pozytywnie i wskazać jako istotny efekt realizowanego wsparcia. Wyniki badania, nie pozwalają jednoznacznie stwierdzić, iż zapotrzebowanie na usługi w obszarze edukacji przedszkolnej istotnie różnicuje się z uwagi na rodzaj gminy (gminy nienależące do OSI/ZIT, gminy należące do OSI/ZIT, miasta rdzeniowe OSI/ZIT), co do zasady wszyscy badani wskazywali na dalszą potrzebę rozwijania bazy miejsc wychowania przedszkolnego, bez względu na to, na terenie jakiej gminy zamieszkują.

113

8. Wskaźniki długoterminowe8.1. Wsparcie opieki nad dziećmi do lat 3

8.1.1. Wartość wskaźnika rezultatu długoterminowego EFS

Elementem niniejszej ewaluacji była analiza poziomu osiągnięcia wartości wskaźnika długoterminowego Liczba utworzonych miejsc opieki nad dziećmi w wieku do lat 3, które funkcjonują 2 lata po uzyskaniu dofinansowania ze środków EFS (stan na dzień 30.09.2019 roku).Celem określenia wpływu realizacji projektów w zakresie wsparcia opieki nad dziećmi do lat 3, na realizację wybranych wskaźników długoterminowych, badaniu poddano jeden projekt, dofinansowany w Poddziałania 8.4.2. Tym samym analiza została oparta na projekcie pt. Gmina Grudziądz pomaga maluchom, który jako jedyny zakończył się dwa lata przed realizacją niniejszej ewaluacji (okres realizacji projektu to: 01.07.2016-30.09.2017).W ramach projektu utworzono dziewięć miejsc opieki nad dziećmi do lat 3. W przeprowadzonym badaniu ankietowym45 beneficjent zadeklarował, że wszystkie miejsca utworzone dzięki dofinansowaniu, są utrzymywane. Wartość wskaźnika wynosi zatem 100% (powstało dziewięć miejsc opieki nad dziećmi do lat 3, i dziewięć utrzymano). Wartość docelowa wskaźnika na rok 2023 wynosi 55% - założono, że właśnie taki odsetek miejsc utworzonych dzięki dofinansowaniu, będzie utrzymywany dwa lata po zakończeniu finansowania.W sposób szczególny należy podkreślić, iż z uwagi na moment realizacji badania, pod uwagę wzięto jedynie jeden projekt ze 107 realizowanych w całym RPO WK-P w obszarze opieki żłobkowej. O ile wartość realizacji wskaźnika odzwierciedla faktyczne dane, to poziom realizacji wskaźnika należy interpretować wraz ze wskazanymi ograniczeniami w jego pomiarze i w sposób szczególny monitorować jego stan realizacji w przyszłości.

8.1.2. Ocena efektów długoterminowych

45 Badanie z udziałem beneficjentów prowadzono w okresie 2-9 października 2019 r.

114

Czy w związku z prognozami demograficznymi, tj. zmniejszeniem liczby dzieci w wieku 3-6 lat, zaplanowano alternatywne działania skierowane do innych grup wiekowych (np. seniorów), co zapewniłoby utrzymanie trwałości utworzonych miejsc w projektach?Jaka jest trwałość innych form opieki nad dziećmi do lat 3 dzięki wsparciu z RPO WK-P 2014-2020? Z jakich źródeł finansowane są efekty projektu, jeśli są one utrzymywane (np. środki prywatne, publiczne)?Czy poziom utrzymania trwałości miejsc opieki nad dziećmi w wieku do lat 3 zależy od typu beneficjenta? Jakiego rodzaju wsparcie oferowane jest przez określone typy beneficjentów najczęściej?

Ocena długoterminowych efektów wsparcia dotyczy perspektywy co najmniej dwóch lat po zakończeniu finansowania. Jak wynika z badania z udziałem beneficjentów zdecydowana większość z nich (79,1%) nie widzi możliwości czy też potrzeby przeznaczenia w przyszłości, obecnie funkcjonującej placówki na cele inne niż opieka nad dzieckiem do lat 3. Wyraźnie widać, że alternatywna działalność, która mogłaby być prowadzona w sytuacji spadku zainteresowania usługami opiekuńczymi, nie jest przez beneficjentów planowana. Może to wynikać z tego, że brak zainteresowania tego typu usługami, nie jest postrzegany jako istotna przeszkoda w tworzeniu miejsc opieki nad najmłodszymi dziećmi, co zwiększa szanse na długoterminowe efekty poczynionych inwestycji.

Nieco większą asekuracją wykazują się podmioty niekorzystające ze wsparcia w ramach RPO WK-P. Otóż 45% badanych twierdzi, że jest w stanie oferować przyszłości usługi inne niż opieka nad dzieckiem do lat 3. Wśród pomysłów najczęściej pojawiało się świadczenie opieki nad dziećmi w wieku przedszkolnym, a poza tym: prowadzenie zajęć edukacyjnych, rozwojowych zajęć dodatkowych takich jak kółka plastyczne, teatralne, klub seniora, punkt opieki nad osobami starszymi, usługi rehabilitacyjne, psychologiczne, edukacja dzieci ze specjalnymi potrzebami.

Zaledwie dziewięciu z 43 badanych beneficjentów zakończyło już realizację projektu. Pięciu z nich otrzymało wsparcie w postaci środków na tworzenie nowych miejsc opieki nad dziećmi do lat 3. Wszyscy deklarują, że miejsca, które zostały utworzone ze środków projektowych są nadal utrzymywane (w dwóch przypadkach beneficjentem jest stowarzyszenie/fundacja, w dwóch jednostka samorządu terytorialnego, w jednym firma). Środki na utrzymanie pochodzą z opłat wnoszonych przez rodziców (w trzech przypadkach), środków własnych (w jednym przypadku) oraz innych źródeł (jeden przypadek – wskazano środki pochodzące z budżetu gminy, programu Maluch+ oraz opłat rodziców). Czterech badanych planuje utrzymać miejsca po dwóch latach od zakończenia dofinansowania (jeden nie był w stanie jednoznacznie określić planów w tym zakresie). Takie deklaracje najczęściej uzasadniano widocznym zainteresowaniem na ich usługi.

Jak przedstawiono wcześniej, najczęstszą formą wsparcia jaką otrzymywali rodzice biorący udział w projektach, było pokrycie kosztów opieki nad dzieckiem. Również deklaracje badanych beneficjentów wskazują, że ta forma jest najpopularniejsza (dotyczy projektów realizowanych przez firmy oraz stowarzyszenia/fundacje). Jak zauważył jeden z uczestników badania jakościowego, powodem większego zainteresowania tego rodzaju projektami wśród wnioskodawców, jest to, że są stosunkowo proste w realizacji i rozliczeniu, czego nie można powiedzieć o projektach związanych z tworzeniem nowych miejsc opieki.

115

Wykres 32. Rodzaj wsparcia oferowanego przez określony typ beneficjenta Działania 8.4

Firma JST Stowarzyszenie/fundacja0

2

4

6

8

10

12

14

16 15

2

11

3 34

0

2

5

2 2

0pokrycie kosztów usług bieżącej opieki nad dzieckiem w żłobkupokrycie kosztów usług bieżącej opieki nad dzieckiem w klubie dziecięcymwynagrodzenie dziennego opiekunapokrycie kosztów wynagrodzenia oraz kosztów składek na ubezpieczenie społeczne niani sprawującej opiekę nad dzieckiem

Źródło: badania własne CATI z beneficjentami: firmy (N=21), JST (N=8), stowarzyszenia/fundacje (N=14)

Najczęstszymi efektami projektów uzyskanymi przez beneficjentów była przebudowa/ wyremontowanie pomieszczeń oraz dodatkowe wyposażenie placówki (efekty uzyskane przez ok. połowę badanych). Zarówno te, jak i pozostałe efekty uzyskane dzięki dofinansowaniu (miejsca dostosowane do potrzeb dzieci z niepełnosprawnościami, sprzęt, zajęcia wyrównawcze, zatrudnienie nauczycieli, którzy podnieśli swoje kompetencje lub kwalifikacje zawodowe w projekcie), najczęściej utrzymywane są ze środków własnych beneficjentów.

8.1.3. Prognoza wskaźnika

Celem analizy było określenie liczby projektów realizujących wskaźnik długoterminowy Liczba utworzonych miejsc opieki nad dziećmi w wieku do lat 3, które funkcjonują 2 lata po uzyskaniu dofinansowania ze środków EFS, wraz z zaprognozowaniem wartości tego wskaźnika, jaka zostanie osiągnięta w poszczególnych latach od 2019 do 2022. Analiza została wykonana w oparciu o informacje:

przekazane przez beneficjentów, na temat tego, czy planują oni utrzymywać powstałe miejsca opieki nad dziećmi do lat 3 w okresie 2 lat od zakończenia projektu;

z bazy SL2014 na temat liczby planowanych do utworzenia miejsc opieki nad dziećmi do lat 3;

116

z bazy SL2014 na temat terminu zakończenia realizacji projektu (odpowiednio do końca 30 września każdego kolejnego roku).

Przybliżona logika algorytmu do wyliczenia prognozy wyglądała następująco:℘h=W h×Oh

h – rok analizy;WPh – prognozowana wartość wskaźnika w danym roku;Wh – zadeklarowana w umowach wartość wskaźnika w danym roku;Oh – współczynnik odpowiadający oczekiwanemu poziomowi wskaźników przez respondentów.

W celu dokonania prognozy wartości wskaźnika długoterminowego Liczba utworzonych miejsc opieki nad dziećmi w wieku do lat 3, które funkcjonują 2 lata po uzyskaniu dofinansowania ze środków EFS w pierwszej kolejności z bazy projektów wybrano te, które zakładały realizację ww. wskaźnika (łącznie 77 projektów, w ramach których powstać ma/miało 2 291 miejsc).Następnie projekty te podzielono uwzględniając okres ich trwałości, tworząc w ten sposób sześć rozłącznych kategorii:

Tabela 26. Podział projektów według okresu trwałości

Okres trwałości i termin zakończenia realizacji projektuLiczba

utworzonych miejsc

Liczba projektów

do 30.09.2019 (projekty zakończone do 30.09.2017) 9 1do 30.09.2020 (projekty zakończone od 01.10.2017 do 30.09.2018) 207 6

do 30.09.2021 (projekty zakończone od 01.10.2018 do 30.09.2019) 323 16

do 30.09.2022 (projekty zakończone od 01.10.2019 do 30.09.2020) 675 25

do 30.09.2023 (projekty zakończone od 01.10.2020 do 30.09.2021) 896 26

do 30.09.2024 (projekty zakończone od 01.10.2021 do 30.09.2022) 181 3

SUMA 2 291 77Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Systemu SL – stan na 30.06.2019 r.

Kolejnym krokiem było obliczenie współczynnika wynikającego z deklaracji respondentów (beneficjentów) co do utrzymywania powstałych miejsc opieki nad dzieckiem do lat 3, po zakończeniu finansowania projektu. Według deklaracji beneficjentów, 80% z nich planuje utrzymać utworzone miejsca, przyjęto zatem, iż Oh – współczynnik odpowiadający oczekiwanemu poziomowi wskaźników przez respondentów wyniósł 0,846.Korygując zadeklarowane we wnioskach o dofinansowane liczby utworzonych miejsc o wartość współczynnika, otrzymano następujące wartości prognozowane:

46 Według wcześniej przedstawionych wyników: 9 beneficjentów zakończyło realizację projektów, spośród nich 5 utworzyło miejsca, a 4 planuje utrzymywać je w dalszym ciągu (4/5=80,0%).

117

prognoza liczby utrzymanych miejsc na rok 2020 – 166 prognoza liczby utrzymanych miejsc na rok 2021 – 258 prognoza liczby utrzymanych miejsc na rok 2022 – 540 prognoza liczby utrzymanych miejsc na rok 2023 – 717 prognoza liczby utrzymanych miejsc na rok 2024 – 145

Wykres 33. Prognoza liczby utworzonych miejsc opieki nad dziećmi w wieku do lat 3, które funkcjonują 2 lata po uzyskaniu dofinansowania ze środków EFS [szt.] w roku 2019 oraz w latach 2020 – 2024

liczb

a utrz

yman

ych m

iejsc

w ro

ku 20

19

prog

noza

liczb

y utrz

yman

ych m

iejsc

w ro

ku 20

20

prog

noza

liczb

y utrz

yman

ych m

iejsc

w ro

ku 20

21

prog

noza

liczb

y utrz

yman

ych m

iejsc

w ro

ku 20

22

prog

noza

liczb

y utrz

yman

ych m

iejsc

w ro

ku 20

23

prog

noza

liczb

y utrz

yman

ych m

iejsc

w ro

ku 20

240

200

400

600

800

9166

258

540717

145

Źródło: opracowanie własne na podstawie badania CATI, N=43 oraz danych z Systemu SL, N=77

Jak wynika z wyżej przedstawionych danych, najwięcej projektów zakończy się do końca III kwartału 2021 r. – 26 projektów. Utworzonych zostanie 896 miejsc opieki nad dziećmi do lat 3. Największa trwałość miejsc zostanie osiągnięta w roku 2023 – z 896 utworzonych miejsc na koniec września 2021 r. utrzymanych zostanie według prognozy 717.Porównując odsetek miejsc, które według deklaracji beneficjentów zostaną utrzymane, z wartością docelową wskaźnika na rok 2023 (55% według Sprawozdania rocznego za rok 2018 z wdrażania Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata 2014-2020) należy uznać, że wartość ta zostanie osiągnięta – według deklaracji beneficjentów wyniesie 80%.

8.2. Wsparcie w zakresie usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat 6

8.2.1. Wartość wskaźnika rezultatu długoterminowego EFS

Realizacja niniejszego badania, miała na celu określenie wartości wskaźnika długoterminowego: Liczba miejsc wychowania przedszkolnego, które funkcjonują 2 lata po uzyskaniu dofinansowania ze środków EFS (PI 10i: Poddziałanie 10.1.1. oraz 10.2.1.)

118

Celem określenia wpływu realizacji projektów w zakresie usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat 6 na realizację wybranych wskaźników długoterminowych, badaniu poddano 2 projekty w ramach Poddziałania 10.2.1: „Poprawa jakości świadczenia usług edukacyjnych przez przedszkole w Dobrem i przez

przedszkole w Krzywosądzy”, projekt realizowany był w terminie od 01.09.2016r. do 31.08.2017 r., na terenie gminy wiejskiej Dobre. W projekcie utworzono 50 miejsc wychowania przedszkolnego.

„Przedszkole Jutra”, projekt realizowany był w terminie od 15.02.2016 r. do 30.09.2017 roku, na terenie gminy miasta Rypin. W projekcie utworzono 40 miejsc wychowania przedszkolnego.

Łącznie w obu projektach zakładano powstanie 90 miejsc wychowania przedszkolnego.

Przewidywana wartość wskaźnika długoterminowego – na rok 2023 wynosi 68% powstałych miejsc, które funkcjonują 2 lata po uzyskaniu dofinansowania ze środków EFS. Realizacja niniejszego badania pokazuje, iż stan realizacji wskaźnika na początku października 2019 r. wynosił 100%. Badani deklarują, iż obecnie utrzymują wszystkie utworzone w projekcie miejsca. Można zatem powiedzieć iż stan realizacji jest wyższy o 32 p.p od zakładanego poziomu wskaźnika w 2023 r.

W sposób szczególny należy podkreślić, iż z uwagi na moment realizacji badania, pod uwagę wzięto jedynie 2 projekty ze 131 realizowanych w całym RPO WK-P w obszarze edukacji przedszkolnej. O ile wartość realizacji wskaźnika odzwierciedla faktyczne dane, to poziom realizacji wskaźnika należy interpretować wraz ze wskazanymi ograniczeniami w jego pomiarze i w sposób szczególny monitorować jego stan realizacji w przyszłości. W tym celu można rozesłać do podmiotów realizujących projekty, formularze, w których zadeklarują, czy utrzymują oni utworzone miejsca wychowania przedszkolnego (wraz ze wskazaniem utworzonej liczby miejsc z wniosku o dofinansowanie) 2 lata po uzyskaniu dofinansowania ze środków EFS.

119

8.2.2. Ocena efektów długoterminowych

Spośród 49 poddanych badaniu beneficjentów 31 zadeklarowało, iż realizacja projektu zakończyła się. Wśród tych 31 badanych, 30 utworzyło miejsca wychowania przedszkolnego i deklarują, że na moment badania (wrzesień 2019 r.) są one przez nich utrzymywane.

Wykres 34. Stan realizacji projektów.

18

31

Projekt jest w trakcie realizacjiRealizacja projektu zakończyła się

Źródło: badanie własne CATI z beneficjentami, N=49.

Najczęściej finansowane są one ze środków własnych beneficjentów (73% odpowiedzi, w dalszej kolejności wskazywano na odpowiedź inne (17%) oraz opłaty rodziców (10%). Wśród innych odpowiedzi wskazywano na dotacje gminne lub finansowanie mieszane, częściowo przez jednostkę częściowo przez rodziców.

120

Jaka jest trwałość utworzonych miejsc wychowania przedszkolnego dzięki wsparciu z RPO WK-P 2014-2020? Z jakich źródeł finansowane są efekty projektu, jeśli są one utrzymywane (np. środki prywatne, publiczne)?

Jakie formy wsparcia miały największy wpływ na poziom wartości poszczególnych długoterminowych wskaźników (w ramach jakich form wsparcia utworzono najwięcej trwałych miejsc wychowania przedszkolnego)?

Czy poziom utrzymania trwałości miejsc wychowania przedszkolnego zależy od typu beneficjenta? Jakiego rodzaju wsparcie oferowane jest przez określone typy beneficjentów najczęściej?

Czy w związku z prognozami demograficznymi, tj. zmniejszeniem liczby dzieci w wieku 3-6 lat, zaplanowano alternatywne działania skierowane do innych grup wiekowych (np. seniorów), co zapewniłoby utrzymanie trwałości utworzonych miejsc w projektach?

Wykres 35. Źródła finansowania utworzonych miejsc wychowania przedszkolnego w okresie trwałości projektu.

73%

17%

10%

Środki własneInneOpłaty rodziców

Źródło: badanie własne CATI z beneficjentami, N=30.

Dla określenia efektów długoterminowych, bardzo ważne są deklaracje beneficjentów, którzy prawie jednomyślnie ocenili, iż planują utrzymywać powstałe miejsca co najmniej przez kolejne 2 lata po okresie trwałości projektu - 90% badanych planuje utrzymać powstałe miejsca po dwóch latach od zakończenia projektu. Tylko w jednym przypadku badana osoba, wyjaśniła iż nie będzie posiadała dalej środków na utrzymanie powstałych miejsc w placówce. Pozostałe dwie osoby, nie były w stanie odpowiedzieć jednoznacznie na postawione pytanie. Wśród osób, które planują utrzymywać dalej powstałe miejsca najczęściej finansowanie ich uwzględnią w budżecie gminy, często w połączniu z środkami opiekunów dzieci. Co istotne wielu badanych podkreślało, że nadal istnieje duże zapotrzebowanie na powstałe miejsca dlatego nie przewidują ich likwidacji, a wręcz przeciwnie, gdyby istniały dodatkowe środki, to byliby skłonni przygotować kolejne miejsca w placówce.

Wykres 36. Planowane utrzymanie miejsc w okresie 2 lat po zakończeniu trwałości projektu.

90.0%

3.3% 6.7%

taknie trudno poweidzieć

Źródło: badanie własne CATI z beneficjentami, N=30.

Przy tak wysokim odsetku deklaracji na temat chęci utrzymania utworzonych miejsc wychowania przedszkolnego, nie jest możliwe wskazanie tych form, które miały największy wpływ na poziom wartości poszczególnych długoterminowych wskaźników. Bez względu na formę wsparcia, a także typ beneficjenta odsetek deklaracji jest bardzo wysoki.

121

Wykres 37. Planowane utrzymanie miejsc w okresie 2 lat po zakończeniu trwałości projektu - forma wsparcia jaką otrzymał beneficjent – liczba beneficjentów.

Środki na realizację dodatkowej oferty edukacyjnej i specjalistycznej umożliwiającej dziecku z niepełnosprawnością udział w wychowaniu przedszkolnym

Środki na doskonalenie kompetencji lub kwalifikacji zawodowych nauczycieli

Środki na zakup sprzętu informatycznego, multimedialnego i oprogramowania wykorzystywanego w zajęciach dydaktycznych

Środki na dostosowanie miejsc dla dzieci z niepełnosprawnościami

Środki na rozszerzenie oferty ośrodków wychowania przedszkolnego o dodatkowe zajęcia wyrównujące szanse edukacyjne

Środki na budowę, rozbudowę, przebudowę adaptację, remont, modernizację obiektu na potrzeby świadczenia usług wychowania przedszkolnego, wraz z wyposażeniem

Środki na założenie nowego ośrodka wychowania przedszkolnego

Środki na tworzenie nowych miejsc wychowani przedszkolnego (w istniejącej placówce)

2

6

7

7

7

13

14

20

Źródło: badanie własne CATI z beneficjentami, N=27.

Wśród jednostek, które zadeklarowały, iż utrzymają utworzone miejsca wychowania przedszkolnego dominują przedstawiciele JST – 17 podmiotów, dalej są to firmy – 7 podmiotów oraz przedstawiciele NGO – 3 podmioty. Większość badanych funkcjonuje na obszarach wiejskich - 18 podmiotów, a na obszarach miejskich 9 podmiotów.

Wykres 38. Planowane utrzymanie miejsc w okresie 2 lat po zakończeniu trwałości projektu – typ beneficjenta – liczba beneficjentów

Wykres 39. Planowane utrzymanie miejsc w okresie 2 lat po zakończeniu trwałości projektu – obszar funkcjonowania – liczba beneficjentów

firma JST NGO

7

17

3

miejski wiejski

9

18

Źródło: badanie własne CATI z beneficjentami, N=27.

122

Beneficjenci zostali zapytani o to, czy mają możliwość przeznaczenia przygotowanej infrastruktury przedszkolnej na inne cele, gdyby pojawiła się taka konieczność. Odpowiedzi są niejednoznaczne, część badanych ma taką możliwość (25 osób), a część takie sytuacji nie przewiduje (23 osoby). W grupie beneficjentów, którzy zakończyli już udział w projekcie odpowiedzi pozytywne wskazało 14 osób, negatywne 16, a w grupie beneficjentów, których realizacja projektu jeszcze trwa, odpowiedź pozytywną wskazało 11 osób, a negatywną 7. Wśród propozycji wykorzystania infrastruktury na inne cele, pojawiały się takie propozycje jak:

sale zajęciowe (dla innych grup), na żłobek, zajęcia dodatkowe, na gabinety dla specjalistów (poradnia psychologiczno-pedagogiczna).

Odpowiadając na postawione pytania badawcze, należy podkreślić wysoką trwałość utworzonych miejsc wychowania przedszkolnego – 100% miejsc jest utrzymywanych po zakończeniu realizacji projektu, a 90% deklaruje, iż będzie je utrzymywało nawet po 2 latach od zakończenia okresu trwałości. Najczęściej miejsca utrzymywane będą ze środków własnych jednostki (zaplanowane środki w budżecie gminy). Ponadto nie jest możliwe wskazanie jednoznaczne form, które miały istotny wpływ na poziom wartości poszczególnych długoterminowych wskaźników, gdyż odsetek osób deklarujących chęć utrzymania jest bardzo wysoki, we wszystkich wskazanych przez beneficjentów formach wsparcia jakie otrzymali. Taką samą sytuację obserwujemy w przypadku typu beneficjenta, wyniki badania nie pokazują tutaj znaczących zależności. Ponadto większość badanych deklaruje, iż będzie wykorzystywała miejsca wychowania przedszkolnego i nie przewidują zmian w sposobie wykorzystania ich. Jeśli już miałyby się takie pojawić, to zazwyczaj przygotowane miejsca nadal będą służyły działaniom jednostki, ale w innym obszarze (np. zajęcia dodatkowe, inne zajęcia, żłobek, czy gabinety dla specjalistów).

8.2.3. Prognoza wskaźnika

Prognoza wskaźnika miała na celu udzielenie odpowiedzi na temat tego kiedy zakończy się realizacja największej liczby projektów oraz ile z nich przyczyni się do osiągnięcia wartości długoterminowych wskaźników rezultatu EFS w kolejnych latach (2020 – 2024). Analiza ta została wykonana w oparciu o informacje:

przekazane przez beneficjentów, na temat tego, czy planują oni utrzymywać powstałe miejsca wychowania przedszkolnego w okresie 2 lat od zakończenia projektu;

z bazy SL2014 na temat liczby planowanych do utworzenia miejsc wychowania przedszkolnego;

z bazy SL2014 na temat terminu zakończenia realizacji projektu (odpowiednio do końca 30 września każdego kolejnego roku).

123

Przybliżona logika algorytmu do wyliczenia prognozy wyglądała następująco:℘h=W h×Oh

h – rok analizy;WPh – prognozowana wartość wskaźnika w danym roku;Wh – zadeklarowana w umowach wartość wskaźnika w danym roku;Oh – współczynnik odpowiadający oczekiwanemu poziomowi wskaźników przez respondentów.

Tabela 27. Liczba miejsc utworzonych w danym okresie trwałości oraz liczba projektów – wychowanie przedszkolne.

Okres trwałości i termin zakończenia realizacji projektu Liczba miejsc

Liczba projektów

okres trwałości do 30.09.2019 (projekty zakończone do 30.09.2017) 90 2okres trwałości do 30.09.2020 (projekty zakończone od 01.10.2017 do 30.09.2018) 578 11

okres trwałości do 30.09.2021 (projekty zakończone od 01.10.2018 do 30.09.2019) 1902 39

okres trwałości do 30.09.2022 (projekty zakończone od 01.10.2019 do 30.09.2020) 896 26

okres trwałości do 30.09.2023 (projekty zakończone od 01.10.2020 do 30.09.2021) 269 6

okres trwałości do 30.09.2024 (projekty zakończone od 01.10.2021 do 30.09.2022) 25 1

SUMA 3760 85Źródło: opracowanie własne na podstawie bazy SL2014, N=85, stan na 30.06.2019 r.

Powyżej (tabela 27.) wskazano jaka jest dokładnie liczba utworzonych miejsc wychowania przedszkolnego na koniec III kwartału każdego kolejnego roku w którym planowane jest zakończenie realizacji projektu. Według deklaracji beneficjentów 90% z nich planuje utrzymać utworzone miejsca wychowania przedszkolnego, przyjęto zatem, iż Oh – współczynnik odpowiadający oczekiwanemu poziomowi wskaźników przez respondentów wyniósł 0,9. Na podstawie powyższych danych dokonano obliczenia prognozowanych wartości wskaźnika: Liczba miejsc wychowania przedszkolnego, które funkcjonują 2 lata po uzyskaniu dofinansowania ze środków EFS [szt.] na lata 2020 – 2024. W „Sprawozdaniu rocznym za rok 2018 z wdrażania Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata 2014-2020” przewidywaną wartością wspomnianego wskaźnika długoterminowego – na rok 2023 jest 68% powstałych miejsc. Na moment badania według deklaracji beneficjentów, wskaźnik ten może wynieść nawet 90% i będzie wyższy o 32 p.p.

124

Wykres 40. Prognoza liczby miejsc wychowania przedszkolnego, które funkcjonują 2 lata po uzyskaniu dofinansowania ze środków EFS [szt.] na lata 2020 – 2024 i jego wartość w 2019r.

Liczb

a utrz

yman

ych m

iejsc

w 20

19 ro

ku

Liczb

a utrz

yman

ych m

iejsc

w 20

20 ro

ku

Liczb

a utrz

yman

ych m

iejsc

w 20

21 ro

ku

Liczb

a utrz

yman

ych m

iejsc

w 20

22 ro

ku

Liczb

a utrz

yman

ych m

iejsc

w 20

23 ro

ku

Liczb

a utrz

yman

ych m

iejsc

w 20

24 ro

ku0200400600800

10001200140016001800

90

520

1712

806

24223

Źródło: opracowanie własne na podstawie badania CATI, N=27 oraz bazy SL2014, N=85.

Jak wynika z wyżej przedstawionych danych, najwięcej projektów zakończyło swoją realizację do końca III kwartału 2019 r. – 39 projektów. W efekcie ich realizacji powstały 1 902 miejsca wychowania przedszkolnego. Najwięcej trwałych miejsc wychowania przedszkolnego pozostanie w roku 2021 – prognozowane jest 1712 miejsc z 1902 utworzonych na koniec września 2019 r. Należy szczególnie podkreślić, wysoki odsetek deklarowanej przez beneficjentów chęci i możliwości utrzymania powstałych miejsc wychowania przedszkolnego. Co ważne jak podkreślali sami beneficjenci, nie przewidują oni konieczności likwidowania powstałych miejsc wychowania przedszkolnego. Dodatkowo badani podkreślali, iż zapotrzebowanie na usługi w kolejnych 5 latach wzrośnie albo pozostanie bez zmian, co wzmacnia jeszcze deklarację badanych na temat utrzymania powstałych miejsc wychowania przedszkolnego.

125

9. Wnioski i rekomendacje

Tabela 28. Rekomendacje z badania

Lp. Wniosek RekomendacjaAdresat

rekomendacjiSposób wdrożenia

Termin realizacji

Klasa rekomendacji

1. Niskim poziomem realizacji charakteryzuje się wskaźnik Liczba utworzonych miejsc opieki nad dziećmi w wieku do lat 3 – łączna zadeklarowana we wnioskach o dofinansowanie wartość wskaźnika wynosi 2 336, co stanowi 58,2% wartości docelowej. Jednym z powodów może być wzrost kosztów usług materiałów, w porównaniu do okresu programowania. Innym natomiast, utrudniony dostęp do

Podjęcie działań skoncentrowanych na wzrost osiągniętej wartości wskaźnika Liczba utworzonych miejsc opieki nad dziećmi w wieku do lat 3.

IZ (departament odpowiedzialny za programowanie)

Zastosowanie, w kolejnych naborach, obligatoryjnego typu projektu związanego z tworzeniem nowych miejsc opieki nad dziećmi w wieku do lat 3.

Do końca 2020 roku

Rekomendacja operacyjna

2. Zwiększenie dostępności wsparcia dla podmiotów, które do tej pory nie były w stanie spełnić kryterium potencjału finansowego w konkursach z zakresu opieki nad dziećmi do lat 3.

IZ (departament odpowiedzialny za programowanie)

Złagodzenie kryteriów oceny związanych z wymaganym potencjałem finansowym wnioskodawcy.

Do końca 2020 roku

Rekomendacja operacyjna

126

Lp. Wniosek RekomendacjaAdresat

rekomendacjiSposób wdrożenia

Termin realizacji

Klasa rekomendacji

finansowania podmiotom nieposiadającym wymaganego potencjału finansowego. (s. 41, 53, 55)

3. Pracownicy IZ stale spotykają się z brakiem znajomości przepisów i wytycznych, oraz wynikającymi z tego błędami, popełnianymi przez beneficjentów i wnioskodawców. Te rzutują na opóźnienia w realizacji i rozliczeniu projektów.(s. 54)

Promocja i organizacja szkoleń i poradnictwa skierowanego do wnioskodawców i beneficjentów projektów z zakresu opieki nad dziećmi do lat 3.

IZ (departament odpowiedzialny za wdrażanie)/IP

Kontynuacja dotychczasowych działań oraz rozważenie możliwości zaangażowania w organizację i prowadzenie szkoleń wyspecjalizowanych podmiotów zewnętrznych, celem odciążenia pracowników IZ. Zakres szkoleń prowadzonych przez podmiot zewnętrzny dotyczyłby takich kwestii jak przepisy czy wytyczne, natomiast specjalistyczna, szczegółowa wiedza

Do końca 2020 roku

Rekomendacja operacyjna

127

Lp. Wniosek RekomendacjaAdresat

rekomendacjiSposób wdrożenia

Termin realizacji

Klasa rekomendacji

związana np. z rozliczaniem projektów, byłaby przekazywana przez wyznaczonych pracowników IZ.Działanie to może być podejmowane przed złożeniem projektów. Każdy z wnioskodawców powinien po podpisaniu umowy zostać poinformowany o możliwości udziału w takim szkoleniu, tak aby mógł on odpowiednio dostosować się do miejsca i terminu realizacji szkolenia oraz mieć możliwość zapoznania się z oczekiwaniami IZ co do realizacji i rozliczania projektów. Osoby zajmujące się rozliczaniem projektów,

128

Lp. Wniosek RekomendacjaAdresat

rekomendacjiSposób wdrożenia

Termin realizacji

Klasa rekomendacji

powinny przekazać do osób organizujących szkolenia informacje na temat najczęściej pojawiających się błędów, tak aby na szkoleniu zostały przekazane praktyczne informacje, ułatwiające późniejszy proces rozliczania projektu.Z uwagi na długotrwały proces wyboru wykonawców usług (w tym szkoleniowych), należy rozważyć wybór jednego podmiotu, z którym umowa zostałaby podpisana na dłuższy czas, a terminy i zakres szkoleń ustalane na bieżąco.

4. Niepracujący ostateczni odbiorcy wsparcia (rodzice) w postaci

Utrzymanie wsparcia w postaci dofinansowania kosztów opieki nad

IZ (departament odpowiedzialny za

Określenie odpowiednich typów projektów podczas projektowania programu

Perspektywa finansowa

Rekomendacja operacyjna

129

Lp. Wniosek RekomendacjaAdresat

rekomendacjiSposób wdrożenia

Termin realizacji

Klasa rekomendacji

dofinansowania kosztów opieki nad dzieckiem do lat 3, podejmują trwałe zatrudnienie. Jednocześnie większość z nich deklaruje, że zmiana sytuacji zawodowej ma związek z uczestnictwem w projekcie.(s. 64)

dzieckiem do lat 3 (voucher). programowanie) operacyjnego w kolejnej perspektywie finansowej, uwzględniających elastyczne systemy finansowania opieki nad dziećmi (np. vochery).

2021-2027

5. Najczęstszym powodem nieubiegania się o dofinansowanie, wskazywanym przez podmioty, które nie korzystają z dofinansowania w ramach RPO WK-P, jest brak wiedzy na temat takiej możliwości.(s. 68)

Wzmocnienie działań informacyjno – promocyjnych wśród placówek, które dotychczas nie aplikowały o środki RPO WK-P z zakresu opieki nad dziećmi do lat 3.

IZ (departament odpowiedzialny za wdrażanie)/IP

Wzmocnienie działań informacyjno-promocyjnych wśród potencjalnych wnioskodawców (rozsyłanie biuletynu informacyjnego o możliwych formach wsparcia) również do tych, którzy nie otrzymali wsparcia, celem odpowiedniego przygotowania jednostek

Do końca 2020 roku

Rekomendacja operacyjna

130

Lp. Wniosek RekomendacjaAdresat

rekomendacjiSposób wdrożenia

Termin realizacji

Klasa rekomendacji

aplikujących do ogłaszanych naborów.Stworzenie katalogu jednostek (publicznych i prywatnych), które do tej pory nie korzystały z dofinansowania lub aplikowały nieskutecznie.

6. W obszarze edukacji przedszkolnej badaniu poddano 260 placówek. Na pytanie o to, dlaczego nie ubiegali się oni o wsparcie w ramach RPO WK-P najczęściej odpowiadali, iż nie mieli wiedzy na temat takiej możliwości – 63% odpowiedzi, zdecydowanie rzadziej twierdzili, iż nie mieli takiej potrzeby (10% odpowiedzi), zbyt późno się dowiedzieli o

Wzmocnienie działań informacyjno – promocyjnych wśród placówek, które dotychczas nie aplikowały o środki RPO WK-P, w odniesieniu do projektów w obszarze usług opiekuńczo – wychowawczych dzieci do lat 6

IZ (departament odpowiedzialny za wdrażanie)

Wzmocnienie działań informacyjno -promocyjnych wśród jednostek, które znajdują się na obszarze charakteryzującym się słabym dostępem do usług wychowania przedszkolnego, a które dotychczas nie aplikowały o środki. Działanie to należy uruchomiać przed ogłoszeniem kolejnych naborów, szczególnie w odniesieniu do Poddziałania 10.2.1, gdzie poziom kontraktacji

Do końca 2020 roku

Rekomendacja operacyjna

131

Lp. Wniosek RekomendacjaAdresat

rekomendacjiSposób wdrożenia

Termin realizacji

Klasa rekomendacji

naborze (9,6%), nie posiadali odpowiednich środków na wkład własny (9,2%). Najmniej badanych wskazało na takie powody jak: brak umiejętności przygotowania wniosku o dofinansowanie – 5,8% odpowiedzi, niespełnianie kryteriów – 3,1%, brak możliwości kadrowych – 2,3%, niespełnianie potrzeb przez oferowane wsparcie – 1,2%. s.Error: Reference source not found.Badani przedstawiciele jednostek, które nie skorzystały dotychczas ze wsparcia w ramach RPO WK-P deklarują, iż gdyby mieli możliwość

wynosi niecałe 45%.

132

Lp. Wniosek RekomendacjaAdresat

rekomendacjiSposób wdrożenia

Termin realizacji

Klasa rekomendacji

aplikowania o środki RPO WK-P w kolejnych latach, to chętnie skorzystaliby z takiej możliwości – 91,5% pozytywnych odpowiedzi. s. Error: Reference source not found.

7. Przedstawiciele IZ z obszaru wdrażania wśród najbardziej widocznych problemów po stronie beneficjentów zauważają te związane z rozliczaniem projektu. Brak doświadczenia i umiejętności powoduje w ich opinii duże trudności w sprawnym rozliczaniu projektów. Pojawiają się częste uwagi, które wydłużają czas na rozliczenie

Promocja i organizacja szkoleń i poradnictwa skierowanego do wnioskodawców i beneficjentów, w odniesieniu do projektów w obszarze usług opiekuńczo – wychowawczych dzieci dla do lat 6

IZ (departament odpowiedzialny za wdrażanie)/IP

Kontynuacja dotychczasowych działań oraz rozważenie możliwości zaangażowania w organizację i prowadzenie szkoleń wyspecjalizowanych podmiotów zewnętrznych, celem odciążenia pracowników IZ. Zakres szkoleń prowadzonych przez podmiot zewnętrzny dotyczyłby takich kwestii jak przepisy czy wytyczne,

Do końca 2020 roku

Rekomendacja operacyjna

133

Lp. Wniosek RekomendacjaAdresat

rekomendacjiSposób wdrożenia

Termin realizacji

Klasa rekomendacji

projektu. Jednocześnie zauważają, że działania w postaci indywidualnych konsultacji z beneficjentami skutecznie zniwelowały pojawiające się uwagi. Ważne byłoby również realizowanie podobnych zadań przez punkty informacyjne funduszy unijnych, gdyż te mają lepszy dostęp do beneficjentów, co znacznie usprawniłoby realizację szkoleń w zakresie rozliczania projektów. Pojawianie się błędów we wnioskach o płatność znacznie utrudnia proces rozliczania projektu, który w skrajnych przypadkach

natomiast specjalistyczna, szczegółowa wiedza związana np. z rozliczaniem projektów, byłaby przekazywana przez wyznaczonych pracowników IZ.Działanie to może być podejmowane przed złożeniem projektów. Każdy z wnioskodawców powinien po podpisaniu umowy zostać poinformowany o możliwości udziału w takim szkoleniu, tak aby mógł on odpowiednio dostosować się do miejsca i terminu realizacji szkolenia oraz mieć możliwość zapoznania się z oczekiwaniami IZ co do realizacji i rozliczania projektów. Osoby

134

Lp. Wniosek RekomendacjaAdresat

rekomendacjiSposób wdrożenia

Termin realizacji

Klasa rekomendacji

może zakończyć się rok po zakończeniu projektu. s. 96.

zajmujące się rozliczaniem projektów, powinny przekazać do osób organizujących szkolenia informacje na temat najczęściej pojawiających się błędów, tak aby na szkoleniu zostały przekazane praktyczne informacje, ułatwiające późniejszy proces rozliczania projektu.Z uwagi na długotrwały proces wyboru wykonawców usług (w tym szkoleniowych), należy rozważyć wybór jednego podmiotu, z którym umowa zostałaby podpisana na dłuższy czas, a terminy i zakres szkoleń ustalane na bieżąco.

135

Lp. Wniosek RekomendacjaAdresat

rekomendacjiSposób wdrożenia

Termin realizacji

Klasa rekomendacji

Możliwe jest również wprowadzenie jednego spotkania po podpisaniu umowy z beneficjentami, w ramach którego omówione zostaną wszystkie najważniejsze kwestie, jak wskazywano powyżej.

8. Ważnym wnioskiem w kontekście przytoczonych danych ze statystyki publicznej, jest wciąż niski odsetek dzieci korzystających z oferty ośrodków wychowania przedszkolnego w porównaniu do średniej krajowej. Pomimo istotnych zmian w liczbie dzieci w wieku 3-5 lat, liczba dostępnych miejsc wychowania

Należy kontynuować podjęte działania w przyszłości, ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb jednostek, które w okresie ostatnich 5 lat nie skorzystały ze wsparcia w ramach RPO WK-P 2014 – 2020 w obszarze edukacji przedszkolnej. Wskazane jest utrzymanie premiowania projektów realizowanych na terenach wiejskich i realizujących więcej niż 1 typ projektu, w odniesieniu do

IZ (departament odpowiedzialny za programowanie)

W przyszłości należy kontynuować wsparcie w obszarze usług opiekuńczo – wychowawczych dla dzieci do lat 6 i podtrzymać sposób premiowania projektów, które zakładają wykorzystanie więcej niż 1 typu projektu, co zostało uwzględnione w kryteriach wyboru projektów. Jak również utrzymać premiowanie projektów realizowanych na terenach wiejskich, ze

Perspektywa finansowa 2021-2027

Rekomendacja operacyjna

136

Lp. Wniosek RekomendacjaAdresat

rekomendacjiSposób wdrożenia

Termin realizacji

Klasa rekomendacji

przedszkolnego nie była dostateczna, ani w momencie wzrostu liczby dzieci w wieku 3-5 lat, ani w sytuacji, gdy liczba dzieci w ostatnich latach zmalała. Warto jednak zwrócić uwagę na sytuację znacznej poprawy dostępności tych miejsc, a co za tym idzie realizacja projektów w obecnej perspektywie może być wystarczająca. Mogą pojawiać się natomiast większe zróżnicowania w zakresie dostępności, np. w gminach wiejskich lub w gminach „biedniejszych”, które nie będą dysponowały środkami na

projektów w obszarze usług opiekuńczo – wychowawczych dla dzieci do lat 6

szczególnym uwzględnieniem gmin, w których odsetek dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym jest najniższy w regionie.

137

Lp. Wniosek RekomendacjaAdresat

rekomendacjiSposób wdrożenia

Termin realizacji

Klasa rekomendacji

samodzielne utworzenie nowych miejsc wychowania przedszkolnego. W przyszłości może się zatem pojawić większe zapotrzebowanie na poprawę jakości dostępnej infrastruktury oraz zwiększenia dostępu do zróżnicowanej oferty edukacyjnej dostosowanej do potrzeb dzieci zarówno z deficytami edukacyjnymi, ale przede wszystkim dla dzieci z niepełnosprawnością. Na terenach wiejskich wciąż może być konieczne większe wsparcie w tworzeniu nowych miejsc

138

Lp. Wniosek RekomendacjaAdresat

rekomendacjiSposób wdrożenia

Termin realizacji

Klasa rekomendacji

wychowania przedszkolnego, w połączeniu z dodatkową ofertą edukacyjną. s. Error: Reference source not found.

9. Zarówno beneficjenci, jak i podmioty niekorzystające ze wsparcia RPO WK-P, ale także rodzice deklarują, iż perspektywie kolejnych 5 lat zapotrzebowanie na usługi opiekuńcze dla dzieci na obszarze realizacji projektu wzrośnie bądź pozostanie na takim samym poziomie. Co przy obecnych wskaźnikach odsetka dzieci w przedszkolach

Kontynuacja działań w obszarze edukacji przedszkolnej, również w zakresie możliwości podnoszenia jakości posiadanych miejsc wychowania przedszkolnego w odniesieniu do projektów w obszarze usług opiekuńczo – wychowawczych dla dzieci do lat 6

IZ RPO W perspektywie finansowej 2021-2027 kontynuacja dotychczas realizowanych działań ukierunkowanych na tworzenie nowych miejsc przedszkolnych ze szczególnym uwzględnieniem działań mających na celu poprawę jakości już istniejących miejsc przedszkolnych (dotyczy również inwestycji w infrastrukturę), celem wyrównania jakości oferowanych usług.

Perspektywa finansowa 2021-2027

Rekomendacja operacyjna

139

Lp. Wniosek RekomendacjaAdresat

rekomendacjiSposób wdrożenia

Termin realizacji

Klasa rekomendacji

może wskazywać na potrzebę dalszego wsparcia tego obszaru. Dodatkowo należy zauważyć, iż realizacja projektów w placówkach, w których istnieją już miejsca wychowania przedszkolnego może powodować pewne dysproporcje w jakości świadczonych usług. Beneficjenci nie mogą likwidować miejsc, które już istnieją w placówce. Jeżeli więc decydują się na budowę nowego budynku lub zagospodarowanie istniejącego na potrzeby utworzenia sal dla kolejnych grup przedszkolnych, może

140

Lp. Wniosek RekomendacjaAdresat

rekomendacjiSposób wdrożenia

Termin realizacji

Klasa rekomendacji

zdarzyć się sytuacja, że część dzieci będzie korzystała z placówki zmodernizowanej, a część wciąż z sal, które wymagają remontu. Pojawiające się dysproporcje nie sprzyjają równemu dostępowi do wysokiej jakości usług przedszkolnych. Dlatego należy kontynuować realizację projektów w obszarze edukacji przedszkolnej, z uwzględnieniem możliwości uzyskania dofinansowania na zwiększenie jakości infrastruktury placówek oferujących opiekę dla dzieci w wieku przedszkolnym.

141

Lp. Wniosek RekomendacjaAdresat

rekomendacjiSposób wdrożenia

Termin realizacji

Klasa rekomendacji

s. Error: Reference source not found.

142

10. Synteza odpowiedzi na pytania badawcze

Tabela 29. Synteza odpowiedzi na pytania badawcze

Pytanie badawcze Wsparcie opieki nad dziećmi do lat 3Wsparcie w zakresie usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat 6

A1. Jak zmieniła się sytuacja społeczno-gospodarcza i demograficzna województwa w kontekście działań realizowanych w ramach RPO WK-P 2014-2020 i skierowanych do dzieci do lat 3 oraz 3-6-latków?

W roku 2018 liczba dzieci w wieku do lat 3 w województwie kujawsko-pomorskim wyniosła 60,1 tys., a więc o 8,6% mniej niż w roku 2008. Największy spadek zanotowano w powiatach grudziądzkim i sępoleńskim, a tylko jedna jednostka zanotowała wzrost liczby dzieci w tej grupie wiekowej - miasto Toruń.W ciągu ostatnich siedmiu lat na terenie województwa zwiększyła się liczba placówek (głównie żłobków) opiekuńczych dla dzieci do lat 3. Wraz z liczbą placówek wzrosła liczba miejsc (niemal 5,7 tys. w roku 2018).Odsetek dzieci objętych opieką w żłobkach wzrósł z 3,0 do 8,1%. W wielu gminach widoczny jest znaczny wzrost wskaźnika, lecz nadal widoczne są również obszary, na których usługi nie są realizowane. W roku 2018 region zajmował 13 lokatę w kraju, pod względem odsetka dzieci objętych opieką w placówkach żłobkowych.

Analiza danych pochodzących ze statystyki publicznej (GUS – BDL, dane aktualne na 2018 r.) odnoszących się do edukacji przedszkolnej przedstawia wciąż niski poziom dostępu do usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci w wieku 3-5 lat w porównaniu do średniej krajowej. Wciąż widoczne jest zróżnicowanie (szczególnie w układzie gminnym) w dostępie do miejsc wychowania przedszkolnego. Analizy przeprowadzane na potrzeby dokumentu: „Wychowanie przedszkolne w województwie kujawsko-pomorskim 2018” informują o sytuacji, w której zapotrzebowanie na terenach miejskich na tworzenie nowych miejsc wychowania przedszkolnego może zostać zaspokojone w kolejnych latach. Może się tutaj pojawić natomiast zwiększone zapotrzebowanie na poprawę jakości dostępnej infrastruktury oraz zwiększenia dostępu do zróżnicowanej oferty edukacyjnej

143

Pytanie badawcze Wsparcie opieki nad dziećmi do lat 3Wsparcie w zakresie usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat 6

Na powyższe zmiany, szczególnie w zakresie rozwoju infrastruktury żłobkowej, wpływ mają środki finansowe przeznaczone na ten cel. Mowa tu o środkach unijnych (RPO WK-P) oraz krajowych, pochodzących z programu rządowego Maluch Plus. Warto też wspomnieć o wejściu w życie ustawy z 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3, która obniżyła wymagania sanitarne i lokalowe stawiane żłobkom oraz wprowadziła nowe formy, w których można organizować opiekę, czyli kluby dziecięce i dziennych opiekunów.

dostosowanej do potrzeb dzieci zarówno z deficytami edukacyjnymi, ale przede wszystkim dla dzieci z niepełnosprawnością. Na terenach wiejskich wciąż może być konieczne większe wsparcie w tworzeniu nowych miejsc wychowania przedszkolnego, w połączeniu z dodatkową ofertą edukacyjną. Sytuacja społeczno-gospodarcza i demograficzna województwa w kontekście działań realizowanych w ramach RPO WK-P 2014-2020 uległa zmianie na lepsze - poprawa stanu infrastruktury przedszkoli, wzrost odsetka dzieci uczęszczających do przedszkola. Wciąż jednak widoczne są deficyty, w obszarze usług opiekuńczo – wychowawczych dla dzieci do lat 6, które w przyszłości należy wspierać.

A2. Czy i w jakim stopniu oferta usług opiekuńczych i opiekuńczo-wychowawczych została dostosowana do potrzeb zdefiniowanych w prognozach demograficznych?

Mogłoby się wydawać, że rozwój infrastruktury żłobkowej, w czasie gdy prognozy wskazują spadek liczby ludności, nie jest właściwym kierunkiem. Biorąc jednak pod uwagę konkretne wskaźniki, oraz sytuację województwa na tle całego kraju, działania te mają swoje uzasadnienie. Nawet

Oferta usług opiekuńczych i opiekuńczo-wychowawczych została dostosowana do potrzeb zidentyfikowanych w regionie. Szczególnie istotne w tym kontekście jest wspieranie obszarów, w których wskaźniki „uprzedszkolnienia” są najniższe w regionie. Zidentyfikowano niski dostęp do miejsc

144

Pytanie badawcze Wsparcie opieki nad dziećmi do lat 3Wsparcie w zakresie usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat 6

w obliczu negatywnych prognoz demograficznych, zwiększanie liczby miejsc opieki nad najmłodszymi dziećmi, nie zaspokaja potrzeb (innymi słowy, potrzeby pozostają aktualne).

przedszkolnych w województwie kujawsko – pomorskim i taką też pomoc zaoferowano w ramach programu (w uzupełnieniu z pozostałymi formami wsparcia).

A3. Które formy wsparcia okazały się najbardziej trafne? Które cieszyły się największym zainteresowaniem? Jakimi dodatkowymi formami wsparcia są zainteresowani beneficjenci (nieuwzględnionymi w ramach RPO WK-P)?

Beneficjenci najczęściej deklarowali otrzymanie wsparcia w postaci środków na tworzenie miejsc opieki nad dziećmi do lat 3, w tym na zapewnienie ich bieżącego utrzymania. Zapytani o dodatkowe formy wsparcia, jakimi byliby zainteresowani, wskazywali przede wszystkim takie, które są już dostępne. Najczęściej pojawiającą się odpowiedzią było ogólne „wsparcie finansowe”, którego przeznaczenie trudno było im doprecyzować. Najpopularniejszą formą wsparcia wśród badanych rodziców, niewątpliwie była opieka nad dzieckiem do lat 3/refundacja kosztów opieki. Skorzystało z niej w sumie 67,8%. Niespełna 3/4 z nich, to uczestnicy projektów w ramach Poddziałania 8.4.1. Z badania jakościowego wynika, że ogromną popularnością cieszyły się właśnie vouchery.

Beneficjenci RPO WK-P najczęściej otrzymywali: środki na budowę, rozbudowę,

przebudowę adaptację, remont, modernizację obiektu na potrzeby świadczenia usług wychowania przedszkolnego, wraz z wyposażeniem;

środki na tworzenie nowych miejsc wychowania przedszkolnego (w istniejącej placówce);

środki na założenie placówki wychowania przedszkolnego.

Wśród działań uzupełniających największym zainteresowaniem cieszyły się środki na dodatkowe zajęcia wyrównujące szanse edukacyjne, rzadziej wykorzystywano możliwość wsparcia dla nauczycieli w podnoszeniu przez nich kwalifikacji.Trudno na podstawie zebranych wyników

145

Pytanie badawcze Wsparcie opieki nad dziećmi do lat 3Wsparcie w zakresie usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat 6

badań, określić, które formy wsparcia cieszyły się większym zainteresowaniem, gdyż dobór ich wynikał w wielu sytuacjach z możliwości finansowych beneficjentów, ale przede wszystkim z ograniczeń zaplanowanych w samym Programie.Badani nie wskazali na inne formy wsparcia, którymi byliby zainteresowani.

A4. Czy działania realizowane do tej pory w zakresie opieki nad dziećmi do lat 3 i usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat 6 są adekwatne do potrzeb określonych w dokumentach strategicznych województwa? Czy założenia kierunków wsparcia we wskazanym obszarze pozostają aktualne w momencie realizacji badania?

Z analizy treści i kierunków działań wynikających z dokumentów strategicznych województwa i porównania ich z działaniami prowadzonymi w ramach ewaluowanych projektów wynika, że działania te są spójne i nadal aktualne.

Analiza zapisów dokumentów strategicznych wskazuje na istotną potrzebę tworzenia nowych miejsc wychowania przedszkolnego i te działania są nadal aktualne. Choć wyniki badania wskazują na uzupełnienie istniejącej bazy, to wciąż istnieją obszary, gdzie dostęp do opieki przedszkolnej jest niski, lub istniejąca infrastruktura wymaga modernizacji. Pomimo dokonanych pozytywnych zmian, zapisy dokumentów strategicznych są nadal aktualne.

A5. Czy kryteria wyboru projektów i regulaminy konkursów z zakresu opieki nad dziećmi do lat 3 i usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat 6 w ramach RPO WK-P 2014-2020 zapewniają wybór

Kryteria stosowane w naborach w ramach ewaluowanych poddziałań wymusiły na wnioskodawcach realizację działań z zakresu tworzenia nowych miejsc opieki na dziećmi do lat 3 tam, gdzie zdiagnozowano ich braki.

Analiza kryteriów oraz ich definicji wskazuje, iż kryteria te w trafny sposób odpowiadają na potrzeby regionu w obszarze edukacji przedszkolnej. Szczególnie istotne są tutaj kryteria, które mają weryfikować aktualność

146

Pytanie badawcze Wsparcie opieki nad dziećmi do lat 3Wsparcie w zakresie usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat 6

projektów, które odpowiadają na aktualne potrzeby wynikające z sytuacji społeczno-gospodarczej regionu?

Adekwatność planowanego wsparcia wzmacniano stosowaniem kryteriów premiujących. W kryteriach zadbano również o to aby zapobiec podwójnemu finansowaniu.

potrzeb danej placówki. Jak wskazywano w powyższym rozdziale dotyczącym diagnozy społeczno-gospodarczej, potrzeby placówek przedszkolnych w województwie są bardzo zróżnicowane. Analizy i raporty w przedmiotowym obszarze pokazują, iż pojawia się zróżnicowanie zapotrzebowanie na wsparcie. Stosowane kryteria wyboru projektów pozwalają na wybór takich przedsięwzięć, które uwzględniają lokalne zapotrzebowanie, jak również wspierają obszary o najniższym stopniu dostępnych miejsc wychowania przedszkolnego.

A6. Czy podjęte działania w ramach RPO WK-P 2014-2020 w zakresie opieki nad dziećmi do lat 3 i usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat 6 przyczyniły się do efektywnego zarządzania rozwojem (kierunki rozwoju określone w Strategii Rozwoju Województwa Kujawsko Pomorskiego do roku 2020) tj. czy właściwie określono cele rozwojowe, środki finansowe i zapewniono możliwości ich realizacji?

Zaprogramowane w ramach RPO WK-P rezultaty i produkty odpowiadają założeniom SRW. Wskazują na to wyniki analizy danych zastanych, jak i przeprowadzonych badań jakościowych. Sam proces programowania RPO WK-P uwzględniał zapisy SRW, ponieważ Program jest jednym z narzędzi jej realizacji. Coroczne analizy oraz zlecane badania ewaluacyjne mają na celu potwierdzenie, że dotychczas obrane kierunki działań są w dalszym ciągu aktualne, a środki RPO WK-P

Realizacja projektów w obszarze edukacji przedszkolnej w ramach RPO WK-P w istotnym stopniu przyczyniła się do efektywnego zarządzania rozwojem. Na tyle, na ile podział alokacji pozwalał na zapewnienie środków na realizację projektów w tym obszarze realizacja celów strategii była możliwa. Dostępność do usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat 6 na przestrzeni lat 2008 – 2018 istotnie wzrósł, należy zatem pozytywnie ocenić działania

147

Pytanie badawcze Wsparcie opieki nad dziećmi do lat 3Wsparcie w zakresie usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat 6

wydatkowane zgodnie z potrzebami regionu. podejmowane w tym obszarze w regionie.A7. W jaki sposób w projektach z obszaru opieki nad dziećmi do lat 3 i usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat 6 zapewniono wypełnianie zasad horyzontalnych, tj. zasady równości szans i niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób z niepełnosprawnościami, zasady równości szans kobiet i mężczyzn, zasady zrównoważonego rozwoju?

Kryteria stosowane w naborach w ramach ewaluowanych poddziałań wymusiły na wnioskodawcach zapewnienie realizacji polityk horyzontalnych.

Z całą pewnością można stwierdzić, iż projekty realizowane w ramach RPO WK-P w obszarze edukacji przedszkolnej zapewniają realizację polityk horyzontalnych, w szczególności w zakresie równości szans. Realizowane projekty muszą wykazywać zgodność (która jest weryfikowana na poziomie wniosku o dofinansowanie) z wymienionymi poniżej politykami: z zasadą równości szans i

niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób z niepełnosprawnościami;.

z zasadą równości szans kobiet i mężczyzn;

z zasadą zrównoważonego rozwoju.B1. Jak przebiegała realizacja projektów (w tym w ramach Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych) pod kątem: liczby projektów, typów projektów, miejsca realizacji projektów i zasięgu

oddziaływania, rodzajów beneficjentów (forma prawna

Do końca czerwca 2019 r. w bazie projektów RPO WK-P realizowanych w obszarze opieki nad dziećmi do lat 3 znalazło się łącznie 107 projektów. Najwięcej umów podpisano w ramach Poddziałania 8.4.1.32 projekty zakończyły się do końca czerwca 2019 r, a 71 pozostaje w realizacji.Najwięcej projektów realizowanych jest na

Do końca czerwca 2019 r. w bazie projektów RPO WK-P realizowanych w obszarze edukacji przedszkolnej znalazło się łącznie 131 projektów. Z czego w ramach ZIT łącznie 31 projektów (w Poddziałaniu 6.4.2 – 13 projektów, w Poddziałaniu 10.1.1 – 18 projektów).Łącznie na realizację projektów, jakie znalazły

148

Pytanie badawcze Wsparcie opieki nad dziećmi do lat 3Wsparcie w zakresie usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat 6

beneficjenta), obszarów interwencji (zakres

interwencji), sum zainwestowanych środków

(krajowych i UE), stopnia realizacji projektów (projekty

zrealizowane, w toku realizacji, do realizacji),

liczby rodziców/opiekunów prawnych dzieci do lat 3 obejmowanych wsparciem poprzez zaangażowanie niani w projektach,

liczby niań zaangażowanych do opieki nad dziećmi do lat 3 w projektach.

obszarze powiatu toruńskiego, inowrocławskiego oraz bydgoskiego, a wśród miast na prawach powiatu, w Bydgoszczy oraz Toruniu.Łącznie na realizację projektów przeznaczono 157 596 089 zł (wartość projektów ogółem) z czego dofinansowanie UE wyniosło 126 688 249 zł.Szczegółowe dane dotyczące typów projektów czy obszarów interwencji, zamieszczono w podrozdziale 6.2.1. (s. 49).

się w bazie beneficjentów SL2014 przeznaczono 137 837 767 zł (wartość projektów ogółem) z czego dofinansowanie UE wyniosło 85 858 361 zł.Najczęściej projekty w obszarze edukacji przedszkolnej realizowane są przez jednostki samorządu terytorialnego (JST) - łącznie 112 projektów. Ponadto wśród beneficjentów pojawiło się 14 przedsiębiorstw, 4 stowarzyszenia i 1 uczelnia. Najwięcej projektów realizowanych jest na obszarze powiatu toruńskiego – 18, inowrocławskiego – 15 oraz bydgoskiego – 11. Najmniej w powiatach grudziądzki – 2 projekty, żniński -2 projekty i aleksandrowski – 1 projekt. Wśród miast na prawach powiatu, najwięcej projektów realizowanych jest w Toruniu – 6, następnie w Bydgoszczy – 4 projekty i Grudziądzu – 1 projekt.

B2. Jakie czynniki wspomagają, a jakie utrudniają tworzenie nowych form opieki nad dziećmi do lat 3 oraz nowych form edukacji przedszkolnej?

Głównym czynnikiem ułatwiającym tworzenie nowych form opieki nad dziećmi do lat 3, jest wsparcie finansowe. Dużo mniejszą rolę przypisuje się współpracy z innymi podmiotami czy rodzicami, lub

Czynnikami utrudniającymi tworzenie nowych form edukacji przedszkolnej są bądź to środki finansowe bądź zasoby infrastrukturalne. Jednocześnie wśród czynników wspomagających tworzenie

149

Pytanie badawcze Wsparcie opieki nad dziećmi do lat 3Wsparcie w zakresie usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat 6

władzami gminy.Analogicznie, głównym czynnikiem utrudniającym tworzenie nowych form opieki nad dziećmi do lat 3, jest brak środków finansowych na ich utworzenie a później utrzymanie. Stosunkowo często wskazywaną przeszkodą jest brak odpowiednich pomieszczeń oraz budynków.

nowych miejsc wychowania przedszkolnego wymieniane są przede wszystkim środki finansowe, ale również nawiązanie współpracy z podmiotem wspierającym, czy działania partnerskie. Warto zauważyć, iż czynnikiem utrudniającym tworzenie nowych miejsc rzadko jest brak przychylności po stronie władz gminy, czy brak zapotrzebowania.

B3. Czy i w jakim stopniu dofinansowanie w ramach RPO WK-P 2014-2020 wpłynęło na dostępność usług, uatrakcyjnienie oferty, doposażenie i poprawę infrastruktury w zakresie opieki żłobkowej i edukacji przedszkolnej?

Dofinansowanie zdecydowanie miało wpływ na wzrost dostępności usług w zakresie opieki żłobkowej. Z ponad 1,8 tys. miejsc, którymi obecnie dysponują beneficjenci, 71% powstało dzięki dofinansowaniu.Dofinansowanie miało również wpływ na poprawę infrastruktury i wyposażenia placówek. Ponad połowa beneficjentów wykorzystała środki w celu uzupełnienia wyposażenia placówki, a 39,5% zainwestowało w poprawę infrastruktury, a ponad 1/3 unowocześniła posiadane wyposażenie.Wzrosła samoocena beneficjentów odnosząca się do atrakcyjności oferty ich

Najbardziej widocznym efektem realizowanych projektów jest liczba miejsc w placówkach, jaka została utworzona dzięki realizacji projektu, w porównaniu do ogólnej liczby miejsc jaką dysponują badani. Beneficjenci mają do dyspozycji łącznie 3485 miejsc wychowania przedszkolnego, w tym 2123 zostało utworzonych w ramach dofinansowanych projektów, co stanowi 61% wszystkich dostępnych miejsc w placówkach. Ponadto badane placówki mają do dyspozycji 313 miejsc dostosowanych do potrzeb dzieci z niepełnosprawnościami, a 144 z nich zostało dofinansowanych ze środków Programu (46%). Dane te świadczą o

150

Pytanie badawcze Wsparcie opieki nad dziećmi do lat 3Wsparcie w zakresie usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat 6

placówki. istotnym wkładzie Programu w zwiększanie dostępności do miejsc przeszklonych w regionie.

B4. Czy oraz w jakim stopniu projekty w zakresie opieki nad dziećmi do lat 3 i usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat 6 przyczyniły się do osiągnięcia wartości poszczególnych wskaźników założonych w ramach RPO WK-P na lata 2014-2020? Jakie zidentyfikowano problemy odnoszące się do projektów w zakresie opieki nad dziećmi do lat 3 i usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat 6? Czy mają one wpływ na osiągnięcia założonych celów?

Według Informacji kwartalnej z realizacji programu operacyjnego – III kwartał 2019 roku stopień osiągnięcia założonych wartości docelowych wskaźników jest stosunkowo niewielki. Natomiast analiza wartości docelowych wskaźników deklarowanych we wnioskach o dofinansowanie pokazała, że część wskaźników osiągnęła już swoją wartość docelową (Liczba osób, które powróciły na rynek pracy po przerwie związanej urodzeniem/wychowaniem dziecka lub utrzymały zatrudnienie, po opuszczeniu programu, Liczba osób opiekujących się dziećmi w wieku do lat 3 objętych wsparciem w programie, Liczba osób pozostających bez pracy, które znalazły pracę lub poszukują pracy po opuszczeniu programu). W generowaniu tych wartości największy udział mają projekty dofinansowane w ramach Poddziałania 8.4.1.

Projekty realizowane w obszarze edukacji przedszkolnej z wysokim prawdopodobieństwem zrealizują zakładane poziomy wskaźników do roku 2023. Oferowane wsparcie przyczynia się w istotny sposób do osiągnięcia wartości poszczególnych wskaźników założonych w ramach RPO WK-P na lata 2014-2020, tym samym wpływa na poprawę jakości oferowanych usług i zwiększanie dostępności miejsc wychowania przedszkolnego.

151

Pytanie badawcze Wsparcie opieki nad dziećmi do lat 3Wsparcie w zakresie usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat 6

Zidentyfikowane problemy, mające wpływ na tempo wydatkowania środków i osiąganie wskaźników to:- po stronie beneficjentów - brak znajomości przepisów i regulacji, niezbędnych do prawidłowej realizacji i rozliczenia projektu, często skutkujący opóźnieniami i utratą płynności finansowej- mała dostępność lokali spełniających warunki stawiane miejscom opieki nad dziećmi do lat 3- długotrwały proces oceny projektów- początkowe, mniejsze niż zakładane zainteresowanie naborami, związane z przyjętymi kryteriami oceny projektów (dla wielu wnioskodawców bariera nie do przejścia)- zmieniająca się sytuacja makroekonomiczna

B5. Jak wzrosła dyspozycyjność rodziców/opiekunów prawnych małych dzieci w wyniku udziału w interwencji i jak przełożyło się to na wzrost ich aktywności na rynku pracy?

Nieco ponad 1/3 badanych, przed otrzymaniem wsparcia była bezrobotna. Osoby pracujące stanowiły 46,4%, a 16,3% osoby bierne zawodowo. Wyniki badania pokazują zdecydowany wzrost odsetka osób pracujących po otrzymaniu wsparcia, przy

Rodzice korzystający z projektów w ramach Poddziałania 10.1.1 oraz 10.2.1 w większości byli osobami pracującymi przed przystąpieniem do projektu – 79% badanych było osobami pracującymi przed udziałem w projekcie. Dzięki udziałowi w projekcie

152

Pytanie badawcze Wsparcie opieki nad dziećmi do lat 3Wsparcie w zakresie usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat 6

jednoczesnym spadku odsetka osób niepodejmujących aktywności zawodowej.W sumie ponad 90% badanych rodziców twierdzi, że godziny pracy, w których ich dziecko przebywa pod opieką, są dopasowane do ich godzin pracy.Rodzice, którzy otrzymali wsparcie w postaci pokrycia kosztów opieki nad dzieckiem do lat 3, w większości (72,2%) deklarowali, że dzięki otrzymanemu wsparciu sytuacja finansowa ich gospodarstwa domowego poprawiła się. Ponad 60% z tych osób mogło wrócić do pracy, co wpłynęło pozytywnie na życie rodziny

wzrósł odsetek osób pracujących o 5 p.p. Większość badanych wskazała, iż godziny pracy placówki są dostosowane do godzin ich aktywności zawodowej, co istotnie wpływa na możliwość podejmowania pracy i na większą dyspozycyjność w pracy.

B6. Jaka byłaby skala zmian sytuacji zawodowej w opinii rodziców/opiekunów prawnych bez ich udziału w interwencji?

Nieco ponad połowa badanych rodziców deklaruje, że ich sytuacja zawodowa nie zmieniła się. Wśród pozostałych, kierunek zmiany dotyczył podjęcia zatrudnienia – w sumie 41,2% ostatecznych odbiorców wsparcia w ramach OP 8 z osoby bezrobotnej (zarejestrowanej lub nie w urzędzie pracy, lub biernej zawodowo) stało się osobą pracującą. Osoby, w przypadku których doszło do zmiany statusu zawodowego,

Warto zwrócić uwagę, że aż 79% badanych podejmowało zatrudnienie jeszcze przed udziałem w projekcie. Zatem samo wsparcie w nieznacznym stopniu wpłynęło na wzrost zatrudnienia, ale co istotne mogło mieć ono wpływ na możliwość jego utrzymania. Zmiana sytuacji zawodowej badanych osób, mimo że nie była duża, to w większości przypadków (18 na 20 osób) wynikała właśnie z udziału w projekcie, co należy

153

Pytanie badawcze Wsparcie opieki nad dziećmi do lat 3Wsparcie w zakresie usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat 6

w zdecydowanej większości deklarują, że nastąpiło to na skutek otrzymanego wsparcia.

ocenić pozytywnie i wskazać jako istotny efekt realizowanego wsparcia.

B7. Jaka jest trwałość zmian w sytuacji zawodowej uczestników projektów?

41,2% badanych rodziców podjęło pracę po otrzymaniu wsparcia. Spośród nich 95% deklarowało zatrudnienie w momencie realizacji niniejszego badania.Analizując formy wsparcia jakie otrzymali rodzice, można ocenić, że ich skuteczność w kontekście zmiany sytuacji zawodowej jest taka sama.

Wyniki badania pokazują wzrost odsetka osób pracujących po otrzymaniu wsparcia, przy jednoczesnym spadku odsetka osób niepodejmujących aktywności zawodowej. Zmiana sytuacji zawodowej zaobserwowana została łącznie u 20 osób. Wśród nich 15 osób zmieniło status z osoby niepracującej na pracującą, a 13 na dzień badania nadal pracuje. Pomimo, tego, że skala zmian jest niewielka, to efekty utrzymują się nawet po zakończeniu realizacji projektów.

B8. Jaka jest trwałość innych form wsparcia (niż utworzenie miejsc wychowania przedszkolnego oraz innych form opieki nad dziećmi do lat 3) udzielanych w ramach RPO WK-P ?

Najczęstszymi efektami projektów odnoszonymi przez beneficjentów, była przebudowa/ wyremontowanie pomieszczeń oraz dodatkowe wyposażenie placówki. Są to typowe inwestycje twarde, które mogą być wykorzystywane również po zakończeniu projektu. W przypadku działań miękkich, jakim jest podnoszenie kwalifikacji nauczycieli, na dalsze zatrudnienie tych osób wskazał także beneficjent, którego projekt

Mając na uwadze stosowanie kompleksowego podejścia do planowania wsparcia, szczególnie korzystnie należy ocenić jego wpływ na trwałość efektów. Działania te w sposób długofalowy oddziaływają na odbiorców wsparcia. Działania takie jak: dodatkowe zajęcia wyrównujące szanse dzieci z deficytami, doskonalenie kompetencji lub kwalifikacji zawodowych nauczycieli, dodatkowa oferta

154

Pytanie badawcze Wsparcie opieki nad dziećmi do lat 3Wsparcie w zakresie usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat 6

już się zakończył (w roku 2016). Z kolei zajęcia wyrównujące szanse edukacyjne, są nadal prowadzone w placówkach, które zakończyły projekty (w roku 2016 oraz 2018).

edukacyjna i specjalistyczna dla dzieci z niepełnosprawnościami powodują trwałe zmiany, które nie sposób liczyć w miesiącach od zakończenia realizacji projektu, gdyż jeśli zmiana w tym zakresie nastąpi, to ona ma charakter stały i długofalowy. Jedynie działania dodatkowe mające na celu zakup nowego sprzętu, są zależne czasowo, ale nie mają na to wpływu sami beneficjenci. Okres trwałości sprzętu czy wyposażenia jest przewidziany przez ich producenta.

B9. Jaka jest efektywność kosztowa poszczególnych form opieki nad dziećmi do lat 3 oraz usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat 6 finansowanych w ramach RPO WK-P 2014-2020 , tj. mierzona stosunkiem poniesionych nakładów do osiągniętych efektów?

Koszt utworzenia jednego miejsca w ramach Poddziałania 6.1.2 wynosi 64,5 tys. złotych. Najniższym kosztem charakteryzuje się Poddziałanie 8.4.3 – 6,3 tys. złotych, natomiast należy wziąć pod uwagę specyfikę projektów realizowanych w tych poddziałaniach. Poddziałanie to charakteryzuje się również najniższym kosztem utrzymania miejsca opieki nad dzieckiem do lat 3.Finansowanie opieki nad dziećmi do lat 3 (Poddziałanie 8.4.1): wsparto 610 osób (7,2 tys. złotych na osobę).

Łącznie w badanych projektach współfinansowanych ze środków EFRR utworzono w 538 miejsc, z czego 210 w ramach formuły ZIT, a 328 poza formułą ZIT. Koszt utworzenia 1 miejsca w badanych projektach w Poddziałaniu 6.3.1 wyniósł 18 927 zł, a w Poddziałaniu 6.4.2 (ZIT) - 53 230 zł.

Łącznie ze środków EFS utworzono 1364 miejsca wychowania przedszkolnego, z czego w Poddziałaniu 10.1.1 (ZIT) - 146 miejsc, a w Poddziałaniu 10.2.1 – 1218, w

155

Pytanie badawcze Wsparcie opieki nad dziećmi do lat 3Wsparcie w zakresie usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat 6

Dostosowanie miejsc opieki nad dziećmi w wieku do lat 3 do potrzeb dzieci z niepełnosprawnościami i prowadzenie oddziaływań terapeutycznych: 16,6 tys. złotych na jedno miejsce.

analizowanych projektach. Średni koszt utworzenia 1 miejsca (w badanych projektach) w przypadku projektów realizowanych w formule ZIT wyniósł 3 911 zł, a poza formułą ZIT - 6 636 zł.

W projektach współfinansowanych ze środków EFS koszt utworzenia 1 miejsca jest odpowiednio niższy, z uwagi na inne niż w projektach współfinansowanych ze środków EFRR możliwe typy realizowanych projektów. Zauważalne jest znaczne zróżnicowanie kosztów z uwagi na Poddziałanie, ale należy zaznaczyć, iż badaniu poddane zostały różne liczby wniosków w każdym poddziałaniu, co ma wpływ na ostateczne wyniki analiz. Przedstawione informacje należy traktować jako poglądowe, gdyż nie uwzględniają danych ze wszystkich projektów realizowanych w badanym obszarze w ramach RPO WK-P. Przy dość wysokich wartościach już osiągniętych wskaźników, można uznać, iż poniesione nakłady są adekwatne do

156

Pytanie badawcze Wsparcie opieki nad dziećmi do lat 3Wsparcie w zakresie usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat 6

uzyskanych efektów. Dodatkowo należy pamiętać, iż pracownicy IZ na bieżąco monitorują stan wydatków, gdyż wiedzą jakimi kwotami jeszcze dysponują i jakie efekty powinny się pojawić w tych kwotach.

B10. Czy występują przypadki, w których podmioty (w tym publiczne) nie decydują się na ubieganie o wsparcie w zakresie opieki nad dziećmi do lat 3? Jakie są przyczyny, dla których podmioty nie decydują się na ubieganie się o wsparcie w zakresie opieki nad dziećmi do lat 3?

Najczęstszym powodem nieubiegania się o wsparcie w ramach RPO WK-P 2014-2020, przez podmioty oferujące opiekę nad dziećmi do lat 3, jest brak świadomości na temat możliwości aplikowania o takie środki. Część respondentów za późno dowiedziała się o naborze, a niektórzy wprost przyznają, że nie byliby w stanie przygotować, a następnie zrealizować projektu.

Łącznie badaniu poddano 260 placówek z terenu województwa kujawsko – pomorskiego i żadna z nich nie skorzystała z przedmiotowego wsparcia. Na pytanie o to, dlaczego nie ubiegali się oni o wsparcie w ramach RPO WK-P najczęściej odpowiadali, iż nie mieli wiedzy na temat takiej możliwości – 63% odpowiedzi, zdecydowanie rzadziej twierdzili, iż nie mieli takiej potrzeby (10% odpowiedzi).

B11.Czy występuje korelacja pomiędzy oceną oferty placówki a średnim kosztem wsparcia jednego miejsca?47

Koszt wsparcia jednego miejsca może się wahać, natomiast biorąc pod oceny rodziców można stwierdzić, że nie koreluje on z oceną oferty placówki. Bez względu na budżet projektu, z którego skorzystał rodzic, ocena placówki jest bardzo wysoka. Skala wskazywania ocen 4 i wyżej wyniosła aż

Warto zauważyć, iż w opinii rodziców ocena placówki do której uczęszczają dzieci jest na bardzo wysokim poziomie. We wszystkich wymienionych aspektach, mediana oceny rodziców wyniosła 5 (na skali od do 5, gdzie 1 było najniższą oceną). Podobnie pozytywnie oceniono jakość opieki w placówce, mediana

47 Z badania wyłączeni zostali uczestnicy projektów poddziałania 8.4.1., którzy skorzystali ze wsparcia w postaci: Wspierania aktywizacji osób opiekujących się dziećmi w wieku do lat 3 w powrocie na rynek pracy poprzez finansowanie opieki nad dziećmi do lat 3 (np. voucher).

157

Pytanie badawcze Wsparcie opieki nad dziećmi do lat 3Wsparcie w zakresie usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat 6

93,8%. odpowiedzi równa 10 (na skali od 1 do 10). W efekcie czego nie pojawia się korelacja pomiędzy kosztem utworzenia miejsca w danej placówce, gdyż bez względu na budżet projektu, z którego skorzystał rodzic, ocena placówki jest bardzo wysoka.

B12. Czy istnieje zróżnicowanie w zapotrzebowaniu na usługi opiekuńcze w zależności od rodzaju gminy (gminy nienależące do OSI/ZIT, gminy należące do OSI/ZIT, miasta rdzeniowe OSI/ZIT) na najbliższe 5 lat?

Opinie na temat zapotrzebowania są podobne, niezależnie od tego beneficjent/JST działa na obszarze ZIT/OSI, czy też nie. Badani przedstawiciele podmiotów, które nie korzystają ze wsparcia w ramach RPO WK-P, działające na obszarze miast rdzeniowych, częściej niż pozostali, jako działania niezbędne postrzegają również zwiększenie liczby miejsc opieki w już istniejących placówkach.Rodzice, niezależnie od miejsca zamieszkania twierdzą, że zapotrzebowanie na usługi opiekuńcze dla dzieci do lat 3, w ciągu najbliższych pięciu lat wzrośnie. Wyjątkiem są jedynie osoby zamieszkujące gminy należące do obszaru ZIT/OSI, które częściej są zdania, że zapotrzebowanie na takie usługi wich rodzinie pozostanie bez zmian.

Badani beneficjenci, rodzice oraz podmioty niekorzystające ze wsparcia RPO WK-P zostali poproszeni o określenie na ile w ich opinii zapotrzebowanie na usługi opiekuńcze w obszarze edukacji przedszkolnej w perspektywie kolejnych 5 lat się zmieni.

Co do zasady ponad 60% badanych w każdej z grup uznała, że zapotrzebowanie na usługi w kolejnych 5 latach wzrośnie, około 30%, że pozostanie bez zmian, poniżej 3% że spadnie. Różnice w odpowiedziach widoczne są tylko u rodziców, którzy oceniali własne plany, tutaj połowa badanych wskazała, iż zapotrzebowanie w ich rodzinie w ciągu najbliższych 5 lat pozostanie bez mian, nieco ponad 40%, iż zapotrzebowanie to wzrośnie, a niecałe 10%, że zmaleje. Analizując

158

Pytanie badawcze Wsparcie opieki nad dziećmi do lat 3Wsparcie w zakresie usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat 6

udzielone odpowiedzi z uwzględnieniem rodzaju gminy - gminy nienależące do OSI/ZIT, gminy należące do OSI/ZIT, miasta rdzeniowe OSI/ZIT, odpowiedzi badanych są raczej zbliżone do trendów dla całej grupy badanych, choć pojawiają się wyjątki.

C1. Jakie formy wsparcia miały największy wpływ na poziom wartości poszczególnych długoterminowych wskaźników (w ramach jakich form wsparcia utworzono najwięcej trwałych miejsc opieki nad dziećmi w wieku do lat 3 oraz miejsc wychowania przedszkolnego)?

Beneficjenci utrzymujący trwałość miejsc, najczęściej korzystali ze środków na tworzenie nowych miejsc opieki nad dziećmi do lat 3, w tym środków na zapewnienie bieżącego funkcjonowania utworzonego miejsca opieki nad dziećmi do lat 3.

Realizacja badania na projektach, które zakończyły okres trwałości z dniem 30.09.2019 r. wykazała, iż wartość wskaźnika: Liczba miejsc wychowania przedszkolnego, które funkcjonują 2 lata po uzyskaniu dofinansowania ze środków EFS wynosi 100%. W realizowanych projektach utworzono 90 miejsc, które nadal funkcjonują. Badani beneficjenci otrzymali środki na utworzenie miejsc wychowania przedszkolnego. To właśnie ta forma miała największy wpływ na poziom wartość wskaźnika długoterminowego.

C2. Czy w związku z prognozami demograficznymi, tj. zmniejszeniem liczby dzieci w wieku 0-3 oraz 3-6 lat, zaplanowano alternatywne działania skierowane do innych grup wiekowych (np. seniorów), co

Zdecydowana większość badanych beneficjentów nie widzi możliwości czy też potrzeby przeznaczenia obecnie funkcjonującej placówki, na cele inne niż opieka nad dzieckiem do lat 3. Wyraźnie

Beneficjenci zostali zapytani o to, czy mają możliwość przeznaczenia przygotowanej infrastruktury przedszkolnej na inne cele, gdyby pojawiła się taka konieczność. Odpowiedzi są niejednoznaczne, część

159

Pytanie badawcze Wsparcie opieki nad dziećmi do lat 3Wsparcie w zakresie usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat 6

zapewniłoby utrzymanie trwałości utworzonych miejsc w projektach?

widać, że alternatywna działalność, która mogłaby być prowadzona w sytuacji spadku zainteresowania usługami opiekuńczymi, nie jest przez beneficjentów planowana.Nieco większą asekuracją wykazują się podmioty niekorzystające ze wsparcia w ramach RPO WK-P. Otóż 45% badanych twierdzi, że jest w stanie oferować przyszłości usługi inne niż opieka nad dzieckiem do lat 3.

badanych ma taką możliwość (25 osób), a część takie sytuacji nie przewiduje (23 osoby). W grupie beneficjentów, którzy zakończyli już udział w projekcie odpowiedzi pozytywne wskazało 14 osób, negatywne 16, a w grupie beneficjentów, których realizacja projektu jeszcze trwa, odpowiedź pozytywną wskazało 11 osób, a negatywną 7. Wśród propozycji wykorzystania infrastruktury na inne cele, pojawiały się takie propozycje jak: sale zajęciowe (dla innych grup), na żłobek, zajęcia dodatkowe, na gabinety dla specjalistów (poradnia

psychologiczno – pedagogiczna).C3. Czy poziom utrzymania trwałości miejsc opieki nad dziećmi w wieku do lat 3 oraz miejsc wychowania przedszkolnego zależy od typu beneficjenta? Jakiego rodzaju wsparcie oferowane jest przez określone typy beneficjentów najczęściej?

Zaledwie dziewięciu z 43 badanych beneficjentów zakończyło już realizację projektu. Pięciu z nich otrzymało wsparcie w postaci środków na tworzenie nowych miejsc opieki nad dziećmi do lat 3. Wszyscy deklarują, że miejsca, które zostały utworzone ze środków projektowych są nadal utrzymywane (w dwóch przypadkach beneficjentem jest stowarzyszenie/fundacja,

Wśród jednostek, które zadeklarowały, iż utrzymają utworzone miejsca wychowania przedszkolnego dominują przedstawiciele JST – 17 podmiotów, dalej są to firmy – 7 podmiotów oraz przedstawiciele NGO – 3 podmioty. Większość badanych funkcjonuje na obszarach wiejskich - 18 podmiotów, a na obszarach miejskich 9 podmiotów.

160

Pytanie badawcze Wsparcie opieki nad dziećmi do lat 3Wsparcie w zakresie usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat 6

w dwóch jednostka samorządu terytorialnego, w jednym firma). Nie można więc jednoznacznie stwierdzić, czy poziom utrzymania trwałości miejsc zależy od typu beneficjenta.Niezależnie od typu beneficjenta, najczęstszą formą wsparcia jaką oferowali rodzicom biorącym udział w projektach, było pokrycie kosztów opieki nad dzieckiem.

C4. Jaka jest trwałość utworzonych miejsc wychowania przedszkolnego oraz innych form opieki nad dziećmi do lat 3 dzięki wsparciu z RPO WK-P 2014-2020? Z jakich źródeł finansowane są efekty projektu, jeśli są one utrzymywane (np. środki prywatne, publiczne)?

Zaledwie dziewięciu z 43 badanych beneficjentów zakończyło już realizację projektu. Pięciu z nich otrzymało wsparcie w postaci środków na tworzenie nowych miejsc opieki nad dziećmi do lat 3. Wszyscy deklarują, że miejsca, które zostały utworzone ze środków projektowych są nadal utrzymywane. Środki na utrzymanie pochodzą z opłat wnoszonych przez rodziców, środków własnych oraz innych źródeł. Czterech badanych planuje utrzymać miejsca po dwóch latach od zakończenia dofinansowania (jeden nie był w stanie jednoznacznie określić planów w tym zakresie).

Realizacja badania na projektach, które zakończyły okres trwałości z dniem 30.09.2019 r. wykazała, iż wartość wskaźnika: Liczba miejsc wychowania przedszkolnego, które funkcjonują 2 lata po uzyskaniu dofinansowania ze środków EFS wynosi 100%. W realizowanych projektach utworzono 90 miejsc, które nadal funkcjonują.

Spośród 49 poddanych badaniu beneficjentów 31 zadeklarowało, iż realizacja projektu zakończyła się, a 30, że utworzyli miejsca wychowania przedszkolnego. Wszystkie te osoby deklarują, iż na moment

161

Pytanie badawcze Wsparcie opieki nad dziećmi do lat 3Wsparcie w zakresie usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat 6

Najczęstszymi efektami projektów uzyskanymi przez beneficjentów była przebudowa/ wyremontowanie pomieszczeń oraz dodatkowe wyposażenie placówki. Są to typowe inwestycje twarde, które mogą być wykorzystywane również po zakończeniu projektu.Zarówno te, jak i pozostałe efekty uzyskane dzięki dofinansowaniu (miejsca dostosowane do potrzeb dzieci z niepełnosprawnościami, sprzęt, zajęcia wyrównawcze, zatrudnienie nauczycieli, którzy podnieśli swoje kompetencje lub kwalifikacje zawodowe w projekcie), najczęściej utrzymywane są ze środków własnych beneficjentów.

badania miejsca, które zostały utworzone ze środków projektowych są nadal utrzymywane. Najczęściej finansowane są one ze środków własnych beneficjentów (77% odpowiedzi, w dalszej kolejności wskazywano na odpowiedź inne (13%) oraz opłaty rodziców (10%). Wśród innych odpowiedzi wskazywano na dotacje gminne lub finansowanie mieszane, częściowo przez jednostkę częściowo przez rodziców.

162

11. Spis tabel

Tabela 1. Stan wdrażania poddziałań skierowanych na wsparcie usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat 6 w ramach RPO WK-P 2014-2020.......................................7Table 2. The status of implementation of sub-measures in a filed of support of care and educational services for children up to the age of 6 under ROP K-PV 2014-2020...................17Tabela 3. Zakres badania – fundusz UE, priorytet inwestycyjny, Oś/Działania/Poddziałania RPO WK-P/Liczba projektów...................................................................................................27Tabela 4. Środki finansowe przeznaczone na projekty w obszarze opieki nad dziećmi do lat 3 w województwie kujawsko - pomorskim................................................................................50Tabela 5. Liczba projektów, które zostały zakończone oraz których realizacja trwa, w ramach RPO WK-P................................................................................................................................50Tabela 6. Poziom realizacji wskaźników RPO WK-P w obszarze opieki nad dziećmi do lat 3...51Tabela 7. Poziom realizacji wskaźników RPO WK-P w obszarze opieki nad dziećmi do lat 3 – według wartości zadeklarowanych przez beneficjentów........................................................52Tabela 8. Status rodzica przed i po otrzymaniu wsparcia w ramach OP 8*.............................59Tabela 9. Koszty utworzenia miejsca opieki nad dzieckiem do lat 3 - podział według poddziałań...............................................................................................................................61Tabela 10. Koszty utrzymania miejsca opieki nad dzieckiem do lat 3 - podział według poddziałań...............................................................................................................................62Tabela 11. Koszty utworzenia i utrzymania miejsca opieki nad dzieckiem do lat 3 - podział według poddziałań..................................................................................................................62Tabela 12. Trwałość zmiany sytuacji zawodowej a forma wsparcia........................................63Tabela 13. Zapotrzebowanie na usługi opieki nad dzieckiem do lat 3 w perspektywie 5 lat – z uwagi na rodzaj gminy*..........................................................................................................64Tabela 14. Zapotrzebowanie na usługi opieki nad dziećmi do lat 3 – z uwagi na rodzaj gminy*................................................................................................................................................ 65Tabela 15. Czynniki ułatwiające tworzenie nowych form opieki na dziećmi do lat 3*............66Tabela 16. Czynniki utrudniające tworzenie nowych form opieki na dziećmi do lat 3............66Tabela 17. Wychowanie przedszkolne razem w województwie kujawsko – pomorskim........74Tabela 18. Środki finansowe przeznaczone na projekty w obszarze edukacji przedszkolnej w województwie kujawsko - pomorskim....................................................................................88Tabela 19. Liczba projektów, które zostały zakończone oraz których realizacja trwa, w ramach RPO WK-P...................................................................................................................90Tabela 20. Wykorzystanie alokacji na projekty w obszarze edukacji przedszkolnej RPO WK-P................................................................................................................................................. 91Tabela 21. Poziom realizacji wskaźników RPO WK-P w obszarze edukacji przedszkolnej.......91Tabela 22. Problemy w realizacji projektów – przedstawiciele JST którzy są beneficjentami projektu, ale realizują go w jednostkach podległych..............................................................94

163

Tabela 23. Zapotrzebowanie na usługi opiekuńcze w obszarze edukacji przedszkolnej w perspektywie 5 lat – z uwagi na rodzaj gminy.......................................................................100Tabela 24. Zapotrzebowanie na usługi opiekuńcze w obszarze edukacji przedszkolnej– z uwagi na rodzaj gminy..........................................................................................................101Tabela 25. Koszt utworzenia 1 miejsca wychowania przedszkolnego z uwzględnieniem Poddziałań.............................................................................................................................103Tabela 26. Podział projektów według okresu trwałości........................................................115Tabela 27. Liczba miejsc utworzonych w danym okresie trwałości oraz liczba projektów – wychowanie przedszkolne....................................................................................................122Tabela 28. Rekomendacje z badania.....................................................................................124Tabela 29. Synteza odpowiedzi na pytania badawcze...........................................................140Tabela 30. Zmiana liczby dzieci w wieku do lat 3 w powiatach i miastach na prawach powiatu województwa kujawsko-pomorskiego (rok 2008 a rok 2018)...............................................165Tabela 31. Zmiana liczby dzieci w wieku do lat 3 w gminach województwa kujawsko-pomorskiego (rok 2008 a rok 2018)......................................................................................165Tabela 32. Miejsca opieki nad dzieckiem do lat 3 w poszczególnych gminach w roku 2012 i roku 2018..............................................................................................................................169Tabela 33. Odsetek dzieci do 3 lat w województwie kujawsko-pomorskim objętych opieką w żłobkach* w roku 2012 oraz 2018 (gminy)............................................................................171

164

12. Spis wykresówWykres 1. Zmiana liczby dzieci w wieku do lat 3 w województwie kujawsko-pomorskim (2008-2018).............................................................................................................................29Wykres 2. Liczba placówek opiekuńczych dla dzieci do lat 3 ogółem w województwie kujawsko-pomorskim (2012-2018).........................................................................................31Wykres 3. Liczba miejsc w placówkach dla dzieci do lat 3 w województwie kujawsko-pomorskim (2013-2018)..........................................................................................................32Wykres 4. Odsetek dzieci do 3 lat objętych opieką w żłobkach w poszczególnych województwach w roku 2008 oraz 2018.................................................................................34Wykres 5. Prognoza liczby dzieci w wieku 0-4 lata w województwie kujawsko-pomorskim...35Wykres 6. Prognoza liczby dzieci w wieku 0-2 lata w województwie kujawsko-pomorskim...35Wykres 7. Formy wsparcia otrzymane przez beneficjentów *................................................46Wykres 8. Forma wsparcia otrzymana przez uczestników projektów Działania 8.4................47Wykres 9. Udział osób korzystających ze wsparcia w formie opieki nad dzieckiem do lat 3 w ramach poszczególnych poddziałań Działania 8.4...................................................................48Wykres 10. Liczba projektów w obszarze opieki nad dziećmi do lat 3 w ramach RPO WK-p na lata 2014-2020........................................................................................................................49Wykres 11. Efekty uzyskane dzięki dofinansowaniu w ramach projektów z OP 6 i 8*............56Wykres 12. Możliwość realizacji działań bez dofinansowania.................................................56Wykres 13. Działania podejmowane w ciągu ostatnich 5-ciu lat przez podmioty niekorzystające ze środków RPO WK-P*.................................................................................57Wykres 14. Wsparcie otrzymane przez rodziców - beneficjentów projektów w ramach Działania 8.4*..........................................................................................................................58Wykres 15. Status rodzica na runku pracy przed, oraz po otrzymaniu wsparcia w ramach OP 8.............................................................................................................................................. 59Wykres 16. Sytuacja finansowa gospodarstwa domowego po otrzymaniu wsparcia.............60Wykres 17. Zmiana będąca efektem udziału w projekcie.......................................................60Wykres 18. Powody niekorzystania ze wsparcie w ramach RPO WK-P przed podmioty oferujące opiekę nad dziećmi do lat 3....................................................................................67Wykres 19. Liczba dzieci w wieku 3-5 lat oraz 3- 6 lat w województwie kujawsko-pomorskim (2008-2018).............................................................................................................................71Wykres 20. Odsetek dzieci w wieku 3- 5 lat oraz 3-6 lat objętych wychowaniem przedszkolnym w latach 2008-2018 r......................................................................................72Wykres 21. Placówki wychowania przedszkolnego województwa kujawsko-pomorskiego (2008- 2018)............................................................................................................................73Wykres 22. Forma wsparcia jaką otrzymali beneficjenci RPO WK-P (opieka dla dzieci od 3 do 6 lat)?......................................................................................................................................84Wykres 23. Liczba projektów w obszarze edukacji w ramach RPO WK-P na lata 2014 - 2020 86Wykres 24. Środki finansowe w PLN przeznaczone na projekty w obszarze edukacji przedszkolnej w powiatach województwa kujawsko - pomorskiego.....................................89Wykres 25. Działanie jakie zrealizowali beneficjenci dzięki dofinansowaniu do projektu.......96

165

Wykres 26. Chęć realizacji przez beneficjentów działań takich jak w projekcie bez środków RPO WK-P................................................................................................................................96Wykres 27. Deklaracje rodziców na temat innych możliwości zapewnienia opieki nad dzieckiem, niż te zapewnione w projekcie..............................................................................98Wykres 28. Status na rynku pracy – rodzice korzystający ze wsparcia RPO WK-P..................98Wykres 29. Dopasowanie godzin pracy przedszkola do godzin pracy opiekuna.....................99Wykres 30. Zapotrzebowanie na usługi opiekuńcze w obszarze edukacji przedszkolnej w perspektywie 5 lat.................................................................................................................100Wykres 31. Powody nieubiegania się o wsparcie..................................................................106Wykres 32. Rodzaj wsparcia oferowanego przez określony typ beneficjenta Działania 8.4. 114Wykres 33. Prognoza liczby utworzonych miejsc opieki nad dziećmi w wieku do lat 3, które funkcjonują 2 lata po uzyskaniu dofinansowania ze środków EFS [szt.] w roku 2019 oraz w latach 2020 – 2024................................................................................................................116Wykres 34. Stan realizacji projektów....................................................................................118Wykres 35. Źródła finansowania utworzonych miejsc wychowania przedszkolnego w okresie trwałości projektu.................................................................................................................119Wykres 36. Planowane utrzymanie miejsc w okresie 2 lat po zakończeniu trwałości projektu............................................................................................................................................... 119Wykres 37. Planowane utrzymanie miejsc w okresie 2 lat po zakończeniu trwałości projektu - forma wsparcia jaką otrzymał beneficjent – liczba beneficjentów.......................................120Wykres 38. Planowane utrzymanie miejsc w okresie 2 lat po zakończeniu trwałości projektu – typ beneficjenta – liczba beneficjentów...............................................................................120Wykres 39. Planowane utrzymanie miejsc w okresie 2 lat po zakończeniu trwałości projektu – obszar funkcjonowania – liczba beneficjentów.....................................................................120Wykres 40. Prognoza liczby miejsc wychowania przedszkolnego, które funkcjonują 2 lata po uzyskaniu dofinansowania ze środków EFS [szt.] na lata 2020 – 2024 i jego wartość w 2019r............................................................................................................................................... 123

166

13. Spis map

Mapa 1. Zmiana liczby dzieci w wieku do lat 3 w powiatach i miastach na prawach powiatu województwa kujawsko-pomorskiego (rok 2008 a rok 2018).................................................30Mapa 2. Miejsca opieki nad dzieckiem do lat 3 w poszczególnych gminach w roku 2012......32Mapa 3. Miejsca opieki nad dzieckiem do lat 3 w poszczególnych gminach w roku 2018......32Mapa 4. Odsetek dzieci do 3 lat w województwie kujawsko-pomorskim objętych opieką w żłobkach* w roku 2012...........................................................................................................33Mapa 5. Odsetek dzieci do 3 lat w województwie kujawsko-pomorskim objętych opieką w żłobkach* w roku 2018...........................................................................................................33Mapa 6. Rozmieszczenie terytorialne projektów w obszarze opieki nad dziećmi do lat 3 - powiaty województwa kujawsko - pomorskiego....................................................................49Mapa 7. Odsetek dzieci w wieku 3-5 lat objętych wychowaniem przedszkolnym w 2018 r. wg województw............................................................................................................................73Mapa 8. Rozmieszczenie terytorialne projektów w obszarze edukacji przedszkolnej - powiaty województwa kujawsko - pomorskiego..................................................................................87

167

14. Aneksy14.1. Tabele do diagnozy – opieka nad dziećmi do lat 3

Tabela 30. Zmiana liczby dzieci w wieku do lat 3 w powiatach i miastach na prawach powiatu województwa kujawsko-pomorskiego (rok 2008 a rok 2018)Lp. Powiat 2008 2018 Zmiana w liczbie Zmiana w %1 Powiat aleksandrowski 1 704 1 498 -206 -12,1%2 Powiat brodnicki 2 802 2 686 -116 -4,1%3 Powiat bydgoski 3 515 3 481 -34 -1,0%4 Powiat chełmiński 1 755 1 551 -204 -11,6%5 Powiat golubsko-dobrzyński 1 469 1 374 -95 -6,5%6 Powiat grudziądzki 1 539 1 155 -384 -25,0%7 Powiat inowrocławski 4 796 4 225 -571 -11,9%8 Powiat lipnowski 2 346 1 962 -384 -16,4%9 Powiat mogileński 1 494 1 355 -139 -9,3%

10 Powiat nakielski 3 066 2 548 -518 -16,9%11 Powiat radziejowski 1 304 1 056 -248 -19,0%12 Powiat rypiński 1 597 1 282 -315 -19,7%13 Powiat sępoleński 1 571 1 203 -368 -23,4%14 Powiat świecki 3 327 2 959 -368 -11,1%15 Powiat toruński 3 447 3 431 -16 -0,5%16 Powiat tucholski 1 739 1 575 -164 -9,4%17 Powiat wąbrzeski 1 164 1 001 -163 -14,0%18 Powiat włocławski 2 573 2 230 -343 -13,3%19 Powiat żniński 2 295 2 100 -195 -8,5%20 Powiat m. Bydgoszcz 9 976 9 864 -112 -1,1%21 Powiat m. Grudziądz 3 068 2 683 -385 -12,5%22 Powiat m. Toruń 5 921 6 152 231 3,9%23 Powiat m. Włocławek 3 256 2 730 -526 -16,2%

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS (BDL)

Tabela 31. Zmiana liczby dzieci w wieku do lat 3 w gminach województwa kujawsko-pomorskiego (rok 2008 a rok 2018)

Lp. Gmina 2008 2018 Zmiana w liczbie

Zmiana w %

na 1 tys. mieszkańców

2008 20181 Aleksandrów Kujawski (1) 392 331 -61 -15,6% 31,9 27,12 Ciechocinek (1) 277 235 -42 -15,2% 25,5 22,23 Nieszawa (1) 45 37 -8 -17,8% 22,5 19,64 Aleksandrów Kujawski (2) 413 350 -63 -15,3% 36,8 29,55 Bądkowo (2) 145 97 -48 -33,1% 32,0 22,76 Koneck (2) 114 91 -23 -20,2% 33,8 28,87 Raciążek (2) 82 115 33 40,2% 26,1 36,28 Waganiec (2) 133 143 10 7,5% 30,5 31,29 Zakrzewo (2) 103 99 -4 -3,9% 28,7 28,1

10 Brodnica (1) 988 1 005 17 1,7% 35,6 34,911 Bobrowo (2) 211 184 -27 -12,8% 34,5 29,012 Brodnica (2) 294 272 -22 -7,5% 43,6 32,6

168

Lp. Gmina 2008 2018 Zmiana w liczbie

Zmiana w %

na 1 tys. mieszkańców

2008 201813 Brzozie (2) 137 132 -5 -3,6% 38,0 34,814 Górzno (3) 153 130 -23 -15,0% 39,3 33,315 Bartniczka (2) 214 173 -41 -19,2% 46,5 36,716 Jabłonowo Pomorskie (3) 291 287 -4 -1,4% 32,3 32,117 Osiek (2) 165 126 -39 -23,6% 40,7 31,318 Świedziebnia (2) 191 192 1 0,5% 37,3 36,919 Zbiczno (2) 158 185 27 17,1% 34,8 38,020 Białe Błota (2) 553 674 121 21,9% 34,8 30,921 Dąbrowa Chełmińska (2) 266 246 -20 -7,5% 35,6 29,522 Dobrcz (2) 360 358 -2 -0,6% 37,7 30,723 Koronowo (3) 777 725 -52 -6,7% 33,0 30,024 Nowa Wieś Wielka (2) 307 258 -49 -16,0% 34,9 25,525 Osielsko (2) 373 425 52 13,9% 35,2 29,926 Sicienko (2) 328 301 -27 -8,2% 35,4 29,727 Solec Kujawski (3) 551 494 -57 -10,3% 33,8 29,428 Chełmno (1) 624 523 -101 -16,2% 30,7 26,529 Chełmno (2) 188 198 10 5,3% 35,5 32,730 Kijewo Królewskie (2) 170 158 -12 -7,1% 39,3 34,831 Lisewo (2) 190 145 -45 -23,7% 36,3 27,532 Papowo Biskupie (2) 164 145 -19 -11,6% 37,4 33,333 Stolno (2) 162 176 14 8,6% 31,6 33,534 Unisław (2) 257 206 -51 -19,8% 37,9 29,435 Golub-Dobrzyń (1) 406 361 -45 -11,1% 31,3 28,636 Ciechocin (2) 124 136 12 9,7% 31,0 33,737 Golub-Dobrzyń (2) 319 263 -56 -17,6% 38,5 30,138 Kowalewo Pomorskie (3) 365 341 -24 -6,6% 32,1 29,739 Radomin (2) 113 134 21 18,6% 27,6 34,640 Zbójno (2) 142 139 -3 -2,1% 31,6 31,741 Grudziądz (2) 450 350 -100 -22,2% 42,1 27,442 Gruta (2) 238 171 -67 -28,2% 36,7 26,643 Łasin (3) 300 236 -64 -21,3% 36,7 29,744 Radzyń Chełmiński (3) 161 125 -36 -22,4% 33,0 26,745 Rogóźno (2) 166 158 -8 -4,8% 40,1 37,246 Świecie nad Osą (2) 224 115 -109 -48,7% 51,9 27,347 Inowrocław (1) 1 962 1 897 -65 -3,3% 25,7 25,948 Dąbrowa Biskupia (2) 166 161 -5 -3,0% 32,3 31,349 Gniewkowo (3) 506 356 -150 -29,6% 34,3 24,650 Inowrocław (2) 376 309 -67 -17,8% 33,9 26,351 Janikowo (3) 405 349 -56 -13,8% 29,8 26,552 Kruszwica (3) 599 484 -115 -19,2% 30,3 25,153 Pakość (3) 296 265 -31 -10,5% 29,9 27,154 Rojewo (2) 201 143 -58 -28,9% 43,2 30,155 Złotniki Kujawskie (2) 285 261 -24 -8,4% 31,6 28,4

169

Lp. Gmina 2008 2018 Zmiana w liczbie

Zmiana w %

na 1 tys. mieszkańców

2008 201856 Lipno (1) 457 376 -81 -17,7% 30,9 26,057 Bobrowniki (2) 108 96 -12 -11,1% 36,1 31,058 Chrostkowo (2) 97 76 -21 -21,6% 32,0 26,459 Dobrzyń nad Wisłą (3) 253 229 -24 -9,5% 32,1 29,960 Kikół (2) 263 191 -72 -27,4% 36,4 26,861 Lipno (2) 449 416 -33 -7,3% 39,4 35,162 Skępe (3) 293 219 -74 -25,3% 38,7 29,063 Tłuchowo (2) 175 157 -18 -10,3% 37,8 33,664 Wielgie (2) 251 202 -49 -19,5% 37,9 30,065 Dąbrowa (2) 160 145 -15 -9,4% 34,0 31,466 Jeziora Wielkie (2) 171 144 -27 -15,8% 34,1 29,267 Mogilno (3) 777 748 -29 -3,7% 31,1 30,468 Strzelno (3) 386 318 -68 -17,6% 31,6 27,369 Kcynia (3) 471 410 -61 -13,0% 34,1 30,570 Mrocza (3) 344 273 -71 -20,6% 37,3 29,571 Nakło nad Notecią (3) 1 150 864 -286 -24,9% 35,9 27,172 Sadki (2) 245 221 -24 -9,8% 34,1 30,473 Szubin (3) 856 780 -76 -8,9% 37,2 31,574 Radziejów (1) 170 132 -38 -22,4% 29,3 23,675 Bytoń (2) 122 114 -8 -6,6% 32,7 32,776 Dobre (2) 161 143 -18 -11,2% 29,4 26,477 Osięciny (2) 266 190 -76 -28,6% 32,8 24,878 Piotrków Kujawski (3) 294 249 -45 -15,3% 31,0 26,779 Radziejów (2) 147 115 -32 -21,8% 33,6 26,280 Topólka (2) 144 113 -31 -21,5% 29,0 23,381 Rypin (1) 546 481 -65 -11,9% 33,1 29,482 Brzuze (2) 177 149 -28 -15,8% 33,3 28,083 Rogowo (2) 189 158 -31 -16,4% 41,0 33,384 Rypin (2) 323 226 -97 -30,0% 43,3 30,285 Skrwilno (2) 219 157 -62 -28,3% 36,1 26,686 Wąpielsk (2) 143 111 -32 -22,4% 34,8 27,787 Kamień Krajeński (3) 272 219 -53 -19,5% 39,6 31,488 Sępólno Krajeńskie (3) 552 469 -83 -15,0% 34,6 29,789 Sośno (2) 237 158 -79 -33,3% 46,3 31,490 Więcbork (3) 510 357 -153 -30,0% 38,8 26,791 Bukowiec (2) 206 170 -36 -17,5% 40,1 33,192 Dragacz (2) 239 217 -22 -9,2% 34,5 30,093 Drzycim (2) 185 163 -22 -11,9% 37,2 32,994 Jeżewo (2) 289 250 -39 -13,5% 36,6 30,795 Lniano (2) 159 140 -19 -11,9% 38,7 32,596 Nowe (3) 355 281 -74 -20,8% 33,5 27,397 Osie (2) 202 173 -29 -14,4% 37,9 31,598 Pruszcz (2) 296 306 10 3,4% 32,1 32,0

170

Lp. Gmina 2008 2018 Zmiana w liczbie

Zmiana w %

na 1 tys. mieszkańców

2008 201899 Świecie (3) 1 029 961 -68 -6,6% 31,1 28,2

100 Świekatowo (2) 141 106 -35 -24,8% 40,4 29,5101 Warlubie (2) 226 192 -34 -15,0% 34,2 29,5102 Chełmża (1) 473 439 -34 -7,2% 31,2 30,2103 Chełmża (2) 352 278 -74 -21,0% 37,1 28,3104 Czernikowo (2) 325 282 -43 -13,2% 38,1 31,0205 Lubicz (2) 733 589 -144 -19,6% 40,5 29,6106 Łubianka (2) 217 268 51 23,5% 36,6 37,6107 Łysomice (2) 312 300 -12 -3,8% 35,5 29,9108 Obrowo (2) 429 676 247 57,6% 37,9 39,4109 Wielka Nieszawka (2) 159 127 -32 -20,1% 36,8 24,5110 Zławieś Wielka (2) 447 472 25 5,6% 37,3 33,5111 Cekcyn (2) 257 245 -12 -4,7% 39,2 36,0112 Gostycyn (2) 199 151 -48 -24,1% 38,2 29,1113 Kęsowo (2) 161 145 -16 -9,9% 36,5 32,5114 Lubiewo (2) 224 210 -14 -6,3% 38,6 35,0115 Śliwice (2) 208 167 -41 -19,7% 38,1 29,9116 Tuchola (3) 690 657 -33 -4,8% 34,3 32,3117 Wąbrzeźno (1) 434 403 -31 -7,1% 31,5 29,6118 Dębowa Łąka (2) 124 97 -27 -21,8% 38,4 30,3119 Książki (2) 151 98 -53 -35,1% 36,0 23,4120 Płużnica (2) 147 150 3 2,0% 29,9 31,1121 Ryńsk (2) 308 253 -55 -17,9% 36,0 29,4122 Kowal (1) 70 82 12 17,1% 20,1 23,4123 Baruchowo (2) 118 84 -34 -28,8% 32,2 24,3124 Boniewo (2) 106 81 -25 -23,6% 30,1 23,8125 Brześć Kujawski (3) 347 304 -43 -12,4% 30,7 26,3126 Choceń (2) 228 200 -28 -12,3% 28,9 25,1127 Chodecz (3) 176 182 6 3,4% 27,9 30,1128 Fabianki (2) 258 267 9 3,5% 28,4 26,5129 Izbica Kujawska (3) 294 201 -93 -31,6% 36,9 26,1130 Kowal (2) 127 88 -39 -30,7% 31,6 22,4131 Lubanie (2) 139 117 -22 -15,8% 29,8 25,4132 Lubień Kujawski (3) 218 203 -15 -6,9% 29,5 27,5133 Lubraniec (3) 289 251 -38 -13,1% 29,2 26,4134 Włocławek (2) 203 170 -33 -16,3% 32,5 23,5135 Barcin (3) 480 421 -59 -12,3% 32,4 28,4136 Gąsawa (2) 153 148 -5 -3,3% 29,2 28,0137 Janowiec Wielkopolski (3) 328 265 -63 -19,2% 35,3 29,3138 Łabiszyn (3) 312 330 18 5,8% 33,0 32,5139 Rogowo (2) 250 204 -46 -18,4% 36,0 29,7140 Żnin (3) 772 732 -40 -5,2% 31,9 30,2141 Bydgoszcz (1) 9 976 9 864 -112 -1,1% 27,8 28,2

171

Lp. Gmina 2008 2018 Zmiana w liczbie

Zmiana w %

na 1 tys. mieszkańców

2008 2018142 Grudziądz (1) 3 068 2 683 -385 -12,5% 30,9 28,2143 Toruń (1) 5 921 6 152 231 3,9% 28,7 30,4144 Włocławek (1) 3 256 2 730 -526 -16,2% 27,6 24,6

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS (BDL)

Tabela 32. Miejsca opieki nad dzieckiem do lat 3 w poszczególnych gminach w roku 2012 i roku 2018

Lp. Gmina

Placówki Miejsca

żłobki oddziały żłobkowe

kluby dziecięce w żłobkach w klubach

dziecięcych

w oddziałach żłobkowyc

h2012 2018 2012 2018 2012 2018 2012 2018 2012 2018 2012 2018

1 Aleksandrów Kujawski (1) 0 1 0 0 0 0 0 20 0 0 0 0

2 Ciechocinek (1) 0 2 0 0 0 0 0 35 0 0 0 03 Brodnica (1) 0 2 0 0 0 2 0 78 0 30 0 04 Świedziebnia (2) 0 0 0 0 0 1 0 0 0 15 0 05 Białe Błota (2) 1 3 0 0 0 0 0 147 0 0 0 06 Dobrcz (2) 0 1 0 0 1 0 0 20 0 0 0 07 Koronowo (3) 0 2 0 0 0 0 0 80 0 0 0 0

8 Koronowo - miasto (4) 0 1 0 0 0 0 0 48 0 0 0 0

9 Koronowo - obszar wiejski (5) 0 1 0 0 0 0 0 32 0 0 0 0

10 Osielsko (2) 0 2 0 0 0 0 0 55 0 0 0 0

11 Solec Kujawski (3) 0 1 1 0 0 1 0 80 0 24 0 0

12 Solec Kujawski - miasto (4) 0 1 1 0 0 1 0 80 0 24 0 0

13 Chełmno (1) 0 2 0 0 0 0 0 74 0 0 0 0

14 Golub-Dobrzyń (1) 0 1 0 0 0 1 0 25 0 15 0 0

15 Golub-Dobrzyń (2) 0 1 0 0 0 0 0 10 0 0 0 0

16 Gruta (2) 0 1 0 0 0 0 0 15 0 0 0 017 Inowrocław (1) 3 6 0 0 1 0 0 294 0 0 0 018 Gniewkowo (3) 0 1 0 0 0 0 0 15 0 0 0 0

19 Gniewkowo - miasto (4) 0 1 0 0 0 0 0 15 0 0 0 0

20 Janikowo (3) 0 0 0 0 0 1 0 0 0 8 0 0

21 Janikowo - miasto (4) 0 0 0 0 0 1 0 0 0 8 0 0

22 Lipno (1) 0 1 0 0 0 0 0 10 0 0 0 023 Bobrowniki (2) 0 0 0 0 0 1 0 0 0 10 0 024 Mogilno (3) 0 2 0 0 0 0 0 70 0 0 0 0

25 Mogilno - miasto (4) 0 2 0 0 0 0 0 70 0 0 0 0

26 Kcynia (3) 0 1 0 0 0 0 0 30 0 0 0 0

172

Lp. Gmina

Placówki Miejsca

żłobki oddziały żłobkowe

kluby dziecięce w żłobkach w klubach

dziecięcych

w oddziałach żłobkowyc

h2012 2018 2012 2018 2012 2018 2012 2018 2012 2018 2012 2018

27 Kcynia - miasto (4) 0 1 0 0 0 0 0 30 0 0 0 0

28 Nakło nad Notecią (3) 0 1 1 0 0 1 0 30 0 8 0 0

29Nakło nad Notecią - miasto (4)

0 1 1 0 0 1 0 30 0 8 0 0

30 Szubin (3) 0 2 1 0 0 0 0 57 0 0 0 0

31 Szubin - miasto (4) 0 2 1 0 0 0 0 57 0 0 0 0

32 Piotrków Kujawski (3) 0 1 0 0 0 0 0 10 0 0 0 0

33Piotrków Kujawski - miasto (4)

0 1 0 0 0 0 0 10 0 0 0 0

34 Sępólno Krajeńskie (3) 0 1 0 0 0 1 0 72 0 20 0 0

35Sępólno Krajeńskie - miasto (4)

0 1 0 0 0 1 0 72 0 20 0 0

36 Więcbork (3) 0 0 0 0 0 1 0 0 0 30 0 0

37 Więcbork - miasto (4) 0 0 0 0 0 1 0 0 0 30 0 0

38 Pruszcz (2) 0 0 0 0 0 1 0 0 0 10 0 039 Świecie (3) 1 1 0 0 0 0 0 65 0 0 0 0

40 Świecie - miasto (4) 1 1 0 0 0 0 0 65 0 0 0 0

41 Chełmża (1) 0 0 0 0 0 1 0 0 0 20 0 042 Lubicz (2) 0 4 0 0 0 0 0 82 0 0 0 043 Obrowo (2) 0 3 0 0 1 1 0 140 0 25 0 0

44 Zławieś Wielka (2) 0 2 0 0 0 0 0 43 0 0 0 0

45 Cekcyn (2) 0 2 0 0 0 0 0 50 0 0 0 046 Gostycyn (2) 0 0 0 0 0 1 0 0 0 16 0 047 Kęsowo (2) 0 0 0 0 0 1 0 0 0 15 0 048 Lubiewo (2) 0 1 0 0 0 0 0 20 0 0 0 049 Tuchola (3) 0 1 0 0 1 1 0 27 0 15 0 0

50 Tuchola - miasto (4) 0 1 0 0 1 1 0 27 0 15 0 0

51 Chodecz (3) 0 1 0 0 0 0 0 45 0 0 0 0

52 Chodecz - miasto (4) 0 1 0 0 0 0 0 45 0 0 0 0

53 Barcin (3) 0 0 1 2 0 0 0 0 0 0 0 62

54 Barcin - miasto (4) 0 0 1 1 0 0 0 0 0 0 0 46

55 Barcin - obszar wiejski (5) 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 16

173

Lp. Gmina

Placówki Miejsca

żłobki oddziały żłobkowe

kluby dziecięce w żłobkach w klubach

dziecięcych

w oddziałach żłobkowyc

h2012 2018 2012 2018 2012 2018 2012 2018 2012 2018 2012 2018

56 Żnin (3) 0 1 0 0 0 0 0 28 0 0 0 057 Żnin - miasto (4) 0 1 0 0 0 0 0 28 0 0 0 058 Bydgoszcz (1) 8 14 0 0 2 11 0 1209 0 197 0 059 Grudziądz (1) 1 6 1 0 1 1 0 209 0 23 0 060 Toruń (1) 7 32 0 0 1 1 0 1547 0 10 0 061 Włocławek (1) 3 9 0 0 0 1 0 395 0 30 0 0

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS (BDL)

Tabela 33. Odsetek dzieci do 3 lat w województwie kujawsko-pomorskim objętych opieką w żłobkach* w roku 2012 oraz 2018 (gminy)

Lp. Nazwa2012 2018

% %1 POLSKA 3,8 10,52 KUJAWSKO-POMORSKIE 3 8,13 Aleksandrów Kujawski (1) 0 4,54 Ciechocinek (1) 0 7,75 Brodnica (1) 0 9,66 Świedziebnia (2) 0 1,67 Białe Błota (2) 10,6 25,78 Dobrcz (2) 3,4 5,39 Koronowo (3) 0 8,6

10 Koronowo - miasto (4) 0 13,211 Koronowo - obszar wiejski (5) 0 5,212 Osielsko (2) 0 8,513 Solec Kujawski (3) 0,2 19,614 Solec Kujawski - miasto (4) 0,2 21,115 Chełmno (1) 0 5,916 Golub-Dobrzyń (1) 0 6,917 Golub-Dobrzyń (2) 0 3,818 Gruta (2) 0 8,819 Inowrocław (1) 9,5 14,620 Gniewkowo (3) 0 3,121 Gniewkowo - miasto (4) 0 6,522 Janikowo (3) 0 223 Janikowo - miasto (4) 0 3,124 Lipno (1) 0 2,725 Bobrowniki (2) 0 10,426 Mogilno (3) 0 8,727 Mogilno - miasto (4) 0 20,628 Kcynia (3) 0 1,229 Kcynia - miasto (4) 0 4

174

Lp. Nazwa2012 2018

30 Nakło nad Notecią (3) 1,6 3,431 Nakło nad Notecią - miasto (4) 3 6,132 Szubin (3) 4,6 8,333 Szubin - miasto (4) 12,3 2134 Piotrków Kujawski (3) 0 435 Piotrków Kujawski - miasto (4) 0 9,336 Sępólno Krajeńskie (3) 0 19,637 Sępólno Krajeńskie - miasto (4) 0 36,838 Więcbork (3) 0 8,439 Więcbork - miasto (4) 0 2040 Pruszcz (2) 0 2,941 Świecie (3) 5,5 6,842 Świecie - miasto (4) 7,5 9,543 Chełmża (1) 0 3,244 Lubicz (2) 0 13,145 Obrowo (2) 1,3 8,946 Zławieś Wielka (2) 0 7,247 Cekcyn (2) 0 1848 Gostycyn (2) 0 10,649 Kęsowo (2) 0 8,350 Lubiewo (2) 0 4,351 Tuchola (3) 0,8 5,952 Tuchola - miasto (4) 1,2 953 Chodecz (3) 0 23,154 Chodecz - miasto (4) 0 79,255 Barcin (3) 5 14,356 Barcin - miasto (4) 10 24,257 Barcin - obszar wiejski (5) 0 6,158 Żnin (3) 0 3,859 Żnin - miasto (4) 0 7,860 Bydgoszcz (1) 9,1 13,761 Grudziądz (1) 1,7 862 Toruń (1) 7 2063 Włocławek (1) 4,8 13,3

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS (BDL)

175

14.2. Narzędzia do zastosowanych technik

14.2.1. CATI 1 - Beneficjenci – JST, firmy, stowarzyszenia/fundacje

Dzień dobry,Nazywam się ………………… i reprezentuję firmę badawczą ………………………., która na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko-Pomorskiego prowadzi badanie pn. „Ewaluacja działań podejmowanych w zakresie opieki nad dziećmi do lat 3 i usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat 6 w ramach RPO WK-P 2014-2020” mające na celu ocenę skuteczności oraz efektywności działań w zakresie opieki nad dziećmi do lat 3 i edukacji przedszkolnej.

Według informacji otrzymanych z UMWK-P realizuje Pan/Pani projekt pn. [Tytuł projektu z bazy]. Przystępując do realizacji tego projektu wyraził/a Pan/Pani zgodę na uczestnictwo w badaniu oraz na przekazanie danych niezbędnych do przeprowadzenia tego wywiadu. Bardzo zależy nam na poznaniu Pana/Pani opinii, która będzie niezwykle pomocna dla uzyskania wiarygodnych wyników badania, dlatego chcielibyśmy poprosić o udział w ankiecie, która jest anonimowa, co oznacza, że nie będzie możliwości powiązania udzielonych przez Pana/Panią odpowiedzi z Pana/Pani osobą. Odpowiedzi wszystkich respondentów uczestniczących w badaniu zostaną zaprezentowane jedynie w zbiorczych informacjach.

List uwierzytelniający badanie podpisany przez Marszałka Województwa znajdą Państwo na stronie Programu: www.mojregion.eu (zakładka ewaluacja). W liście znajdują się również dane teleadresowe do osób odpowiedzialnych za badanie zarówno ze strony Wykonawcy jak i Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko-Pomorskiego.

Dla Ankietera – nie czytać, podać w razie pytań ze strony respondentów:Informacji na temat badania ze strony Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko-Pomorskiego udziela pani Aleksandra Żuchowska, e-mail: a.zuchowska@kujawsko-pomorskie, tel. 56 62 15 867, natomiast ze strony

Wykonawcy Pani Patrycja Klimek, e-mail: patrycja.klimek@openfield.pl, tel. 669 153 535.

Pana/i dane osobowe przetwarzane są zgodnie z Ustawą o ochronie danych osobowych oraz RODO. Nasza rozmowa będzie nagrywana w celu kontroli mojej pracy.

Bardzo prosimy o szczere i przemyślane odpowiedzi.

1. W ramach którego poddziałania realizowany jest projekt:Ankieter: zaznaczyć z bazy□ 6.1.2 (przejdź do pytania 1.) [EFRR]□ 6.3.1 (przejdź do pytania 2.) [EFRR]□ 6.4.2 (przejdź do pytania 2.) [EFRR]□ 8.4.1 (przejdź do pytania 1.) [EFS]□ 8.4.2 (przejdź do pytania 1.) [EFS]□ 8.4.3 (przejdź do pytania 1.) [EFS]□ 10.1.1 (przejdź do pytania 2.) [EFS]□ 10.2.1 (przejdź do pytania 2.) [EFS]

2. Tytuł projektuAnkieter: zaznaczyć z bazy

176

PYTANIA WŁAŚCIWE: 1. Jaką dokładnie formę wsparcia Państwo otrzymali (opieka dla dzieci do lat 3)?□ Środki na tworzenie nowych miejsc opieki nad dziećmi do lat 3, w tym środki na zapewnienie bieżącego

funkcjonowania utworzonego miejsca opieki nad dziećmi do lat 3□ Środki na działania aktywizacyjne i/lub szkoleniowe wspomagające proces powrotu na rynek pracy□ Środki na wspieranie aktywizacji osób opiekujących się dziećmi w wieku do lat 3 w powrocie na rynek pracy

poprzez finansowanie opieki nad dziećmi do lat 3□ Środki na budowę, rozbudowę, przebudowę adaptację, remont, modernizację na potrzeby świadczenia

usług opieki nad dziećmi do lat 3□ Środki na wyposażenie obiektu na potrzeby świadczenia usług opieki nad dziećmi do lat 3□ Środki na dostosowanie miejsc dla dzieci z niepełnosprawnościami*możliwość odpowiedzi wielokrotnej

2. Jaką dokładnie formę wsparcia Państwo otrzymali (opieka dla dzieci od 3 do 6 lat)?□ Środki na założenie nowego ośrodka wychowania przedszkolnego□ Środki na tworzenie nowych miejsc wychowani przedszkolnego (w istniejącej placówce)□ Środki na budowę, rozbudowę, przebudowę adaptację, remont, modernizację obiektu na potrzeby

świadczenia usług wychowania przedszkolnego, wraz z wyposażeniem□ Środki na zakup sprzętu informatycznego, multimedialnego i oprogramowania wykorzystywanego w

zajęciach dydaktycznych□ Środki na dostosowanie miejsc dla dzieci z niepełnosprawnościami□ Środki na rozszerzenie oferty ośrodków wychowania przedszkolnego o dodatkowe zajęcia wyrównujące

szanse edukacyjne□ Środki na doskonalenie kompetencji lub kwalifikacji zawodowych nauczycieli□ Środki na realizację dodatkowej oferty edukacyjnej i specjalistycznej umożliwiającej dziecku z

niepełnosprawnością udział w wychowaniu przedszkolnym*możliwość odpowiedzi wielokrotnej

3. Proszę o podanie następujących informacji:Iloma miejscami w placówce Pan/Pani dysponuje?Ile miejsc w placówce utworzono dzięki dofinansowaniu?Iloma miejscami dostosowanymi do potrzeb dzieci z niepełnosprawnościami w placówce Pan/Pani dysponuje?Ile miejsc dostosowanych do potrzeb dzieci z niepełnosprawnościami utworzono dzięki dofinansowaniu?

4. Proszę o wskazanie czy dzięki uzyskanemu dofinansowaniu:Dla ankietera: Respondent powinien wskazać na inne działania, niż utworzenie lub dostosowanie miejsca w placówce, czy vouchery dla rodziców na opiekę dla dziecka.□ Uzupełnili Państwo wyposażenie placówki□ Unowocześnili Państwo posiadane wyposażenie□ Poprawili Państwo infrastrukturę placówki (remont, wymiana instalacji, sanitariatu itp.)□ Dostosowali Państwo placówkę do potrzeb dzieci z niepełnosprawnościami□ Stworzyli Państwo lub dokonali remontu placu zabaw□ Inne, jakie? (proszę opisać)*możliwość odpowiedzi wielokrotnej

5. Czy gdyby nie otrzymał Pan/Pani wsparcia o którym rozmawiamy, zrealizowałby/łaby Pan/Pani któreś z tych działań?

177

Dla ankietera: Respondent powinien wskazać na inne działania, niż utworzenie lub dostosowanie miejsca w placówce, czy vouchery dla rodziców na opiekę dla dziecka.

Działania wskazane przez respondenta we wcześniejszym pytaniu

Tak, w takim samym zakresie

Tak, częściowo Nie Nie wiem

Uzupełnili Państwo wyposażenie placówkiUnowocześnili Państwo posiadane wyposażeniePoprawili Państwo infrastrukturę placówki (remont, wymiana instalacji, sanitariatu itp.)Dostosowali Państwo placówkę do potrzeb dzieci z niepełnosprawnościamiStworzyli Państwo lub dokonali remontu placu zabawInne, jakie? (proszę opisać)

*możliwość odpowiedzi wielokrotnej

6. Jak ocenia Pan/i atrakcyjność oferty Państwa placówki przed realizacją projektu oraz obecnie? proszę ocenić w skali od 1 do 10, gdzie 1 oznacza zupełnie nieatrakcyjna, a 10 bardzo atrakcyjna.

Przed projektem 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10Obecnie 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

7. Czy w toku realizacji projektu, napotkali Państwo jakieś problemy?a. Tak (przejdź do pytania 8)b. Nie (przejdź do pytania 10)

8. Jakie to były problemy:*możliwość odpowiedzi wielokrotnej□ Trudności na etapie zamówień publicznych, problem z wyłonieniem wykonawców□ Inne problemy wynikające z regulacji prawnych, proszę opisać jakie?.............................……………□ Problemy z płynnością finansową□ Przedłużający się czas podpisania umowy □ Przedłużające się wypłaty środków finansowych□ Zmiana warunków społeczno-gospodarczych wpływających na możliwość realizacji projektu, proszę opisać

jakie? ……………………………………………………………………………………………………………□ Niewystarczająca liczba pracowników do obsługi projektu (np. rozliczania projektu)□ Inne, jakie?

9. W jakim stopniu wystąpienie tych problemów wpłynęło na osiągnięcie celów projektu?a. W ogóle nie wpłynęłob. Wpłynęło, ale nieznacznie

178

c. Znacznie utrudniło realizacje celówd. Uniemożliwiło realizację (niektórych) celów projektu

10. Czy wystąpiły opóźnienia w realizacji projektu?a. Tak (przejdź do pytania 11.)b. Nie (przejdź do pytania 12.)

11. Jeśli tak, to czym były spowodowane?

12. Czy w Pana/Pani przypadku:a. Projekt jest w trakcie realizacji (przejdź do pytania 16.)b. Realizacja projektu zakończyła się (proszę podać datę zakończenia)

13. Czy miejsca, które zostały utworzone ze środków projektowych są nadal utrzymywane?a. Takb. Nie, dlaczego? Proszę wyjaśnić……………………………………………… (przejdź do pytania 15)

14. Jeśli tak: z jakich środków?a. Środki własneb. Opłaty rodzicówc. Inne, jakie? ………………………………………………….

15. Czy planują Państwo utrzymywać je po dwóch latach od zakończenia projektu?a. Tak, proszę uzasadnić (z jakiś środków, czy jest zainteresowanie): ………………………………………b. Nie, proszę uzasadnić (dlaczego nie, brak środków, brak zainteresowania): ………………………………………c. Trudno powiedzieć proszę uzasadnić (brak wiedzy o przyszłych potrzebach, planach gminy): …………………

16. Czy w wyniku realizacji projektu pojawiły się następujące efekty:□ Przebudowanie/wyremontowanie pomieszczeń □ Dodatkowe wyposażenie placówki□ Miejsca dostosowane do potrzeb dzieci z niepełnosprawnościami□ Sprzęt informatyczny, multimedialny i oprogramowanie wykorzystywane w zajęciach dydaktycznych□ Zajęcia wyrównujące szanse edukacyjne□ Dalsze zatrudnienie nauczycieli, którzy podnieśli swoje kompetencje lub kwalifikacje zawodowe w

projekcie□ Wykorzystanie dodatkowej oferty edukacyjnej i specjalistycznej umożliwiającej dziecku z

niepełnosprawnością udział w wychowaniu przedszkolnym□ Żadne z powyższych (przejdź do pytania 18)*możliwość odpowiedzi wielokrotnej

17. Z jakich środków finansowane są wskazane działania□ Środki własne□ Opłaty rodziców□ Inne, jakie*możliwość odpowiedzi wielokrotnej18. Jakie inne wsparcie w Pana/Pani opinii byłoby przydatne w placówce?

179

19. Czy na terenie Państwa gminy mogą pojawiać się trudności w tworzeniu nowych miejsc opieki nad dziećmi, takie jak:

□ Brak środków finansowych na utworzenie□ Brak środków finansowych na utrzymanie□ Brak odpowiednich pomieszczeń/budynków□ Brak gwarancji, że będą chętni na te miejsca□ Z powodu regulacji prawnych (jakich?)□ Braki kadrowe□ Brak przychylności ze strony władz gminy□ Inne (jakie?)………………………………………………..□ Nie pojawiają się żadne problemy*możliwość odpowiedzi wielokrotnej

20. Co ułatwiłoby Pani/Panu stworzenie nowych miejsc opieki nad dziećmi?□ Wsparcie finansowe□ Nawiązanie współpracy z podmiotem wspierającym□ Zaangażowanie rodziców□ Przychylność władz gminy□ Inne (jakie?)*możliwość odpowiedzi wielokrotnej

21. Proszę dokończyć zdanie: W perspektywie kolejnych 5 lat zapotrzebowanie na usługi opiekuńcze dla dzieci na obszarze realizacji projektu:

a. wzrośnieb. zmalejec. pozostanie bez zmian

22. Czy w przypadku braku zainteresowania miejscami w Pana/Pani placówce, mają Państwo możliwość przeznaczyć je na inne cele?

a. Tak, proszę opisać na jakie cele: ………………………………………………………………………………………………………………….. b. Nie, proszę opisać dlaczego (brak możliwości prawnych, brak pomysłu, brak innych grup

zainteresowanych): ………………………………………………………………………………………………………………………………………

23. Czy gdyby miał/a Pan/ Pani możliwość aplikowania o środki RPO WK-P w kolejnych latach, to:a. Chętnie skorzystałby/łaby Pan/Pani z możliwościb. Nie skorzystałbym/łabym już z takiej możliwości

180

Metryczka:1. Wartość projektu:[Ankieter: proszę wpisać z bazy]

2. Jaką formę opieki nad dzieckiem do lat 3 oferuje Pan/Pani w projekcie (dla beneficjentów Działania 8.4):□ pokrycie kosztów usług bieżącej opieki nad dzieckiem w żłobku□ pokrycie kosztów usług bieżącej opieki nad dzieckiem w klubie dziecięcym□ wynagrodzenia dziennego opiekuna□ pokrycie kosztów wynagrodzenia oraz kosztów składek na ubezpieczenie społeczne niani sprawującej

opiekę nad dzieckiem□ nie dotyczy

3. Jakiej grupy docelowej dotyczy projekt (dla beneficjentów Działania 8.4):□ osoby bezrobotne lub osoby bierne zawodowo pozostające poza rynkiem pracy ze względu na obowiązek

opieki nad dziećmi do lat 3, w tym osoby, które przerwały karierę zawodową ze względu na urodzenie dziecka lub przebywają na urlopie wychowawczym

□ osoby pracujące, sprawujące opiekę nad dziećmi do lat 3□ opiekunowie dzienni/ kandydaci na dziennych opiekunów□ nianie/ kandydaci na nianie□ nie dotyczy

4. Typ beneficjenta: (z bazy)a. firmab. stowarzyszenie/fundacjac. jst

5. Obszar na którym realizowany jest projekt:a. miejskib. wiejski

6. Gmina:Aleksandrów Kujawski

Bobrowo Dąbrowa Chełmińska Lisewo Grudziądz

Ciechocinek Brodnica Dobrcz Papowo Biskupie Gruta Nieszawa Brzozie Koronowo Stolno Łasin Aleksandrów Kujawski

Górzno Nowa Wieś Wielka Unisław Radzyń Chełmiński

Bądkowo Bartniczka Osielsko Golub-Dobrzyń Rogóźno Koneck Jabłonowo

Pomorskie Sicienko Ciechocin Świecie nad Osą

Raciążek Osiek Solec Kujawski Golub-Dobrzyń Inowrocław Waganiec Świedziebnia Chełmno Kowalewo Pomorskie Dąbrowa Biskupia Zakrzewo Zbiczno Chełmno Radomin Gniewkowo Brodnica Białe Błota Kijewo Królewskie Zbójno Inowrocław Janikowo Lipno Lipno Nakło nad Notecią Rypin Kruszwica Skępe Skępe Sadki Brzuze Pakość Tłuchowo Tłuchowo Szubin Rogowo Rojewo Wielgie Wielgie Radziejów Rypin Złotniki Kujawskie Dąbrowa Dąbrowa Bytoń Skrwilno Lipno Jeziora Wielkie Jeziora Wielkie Dobre Wąpielsk Bobrowniki Mogilno Mogilno Osięciny Kamień Krajeński

181

Chrostkowo Strzelno Strzelno Piotrków Kujawski Sępólno Krajeńskie Dobrzyń nad Wisłą Kcynia Kcynia Radziejów Sośno Kikół Mrocza Mrocza Topólka Więcbork Bukowiec Warlubie Cekcyn Ryńsk Lubanie Dragacz Chełmża Gostycyn Kowal Lubień Kujawski Drzycim Chełmża Kęsowo Baruchowo Lubraniec Jeżewo Czernikowo Lubiewo Boniewo Włocławek Lniano Lubicz Śliwice Brześć Kujawski Barcin Nowe Łubianka Tuchola Choceń Gąsawa Osie Łysomice Wąbrzeźno Chodecz Janowiec

Wielkopolski Pruszcz Obrowo Dębowa Łąka Fabianki Łabiszyn Świecie Wielka Nieszawka Książki Izbica Kujawska Rogowo Świekatowo Zławieś Wielka Płużnica Kowal Żnin Bydgoszcz Grudziądz Toruń Włocławek

Dziękuję za udział w ankiecie.

Informuję jednocześnie, iż zostanie przesłana do Państwa ankieta na adres e-mail, w której zostaną Państwo poproszeni o uzupełnienie kilku kwestii.

Proszę o podanie właściwego adresu e-mail: …………………………………………….

182

CAWI uzupełniające do CATI 1

Poniższa ankieta CAWI zostanie rozesłana do Beneficjentów jako uzupełnienie badania właściwego CATI 1. Ankieterzy skontaktują się z beneficjentami i w rozmowie telefonicznej wypełnią narzędzie CATI 1, następnie poinformują, iż do beneficjenta zostanie przesłana ankieta uzupełniająca CAWI, w której pytamy o kwestie finansowe.

Dzień dobry,Konsorcjum firm ……………….. na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko-Pomorskiego realizuje badanie pt. „Ewaluacja działań podejmowanych w zakresie opieki nad dziećmi do lat 3 i usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat 6 w ramach RPO WK-P 2014-2020”.

Celem badania jest ocena skuteczności oraz efektywności działań w zakresie opieki nad dziećmi do lat 3 i edukacji przedszkolnej. Z materiałów przekazanych przez Zamawiającego wynika, że są Państwo beneficjentem projektu pt. …………………………….. Uprzejmie prosimy o przekazanie tej wiadomości do osoby dysponującej wiedzą nt. ww. projektu.

Jest to kontynuacja ankiety jaką wypełniali Państwo z naszym ankieterem, w której chcielibyśmy dopytać o kwestie finansowe badanych przez nas projektów, szczegółowe pytania znajdą Państwo w kwestionariuszu, do którego link przekazujemy poniżej: ………………………………………………………….

Wypełnienie kwestionariusza można przerwać, i powrócić do niego w dogodnym momencie.

Informacji na temat badania ze strony Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko-Pomorskiego udziela pani Aleksandra Żuchowska, e-mail: a.zuchowska@kujawsko-pomorskie, tel. 56 62 15 867, natomiast ze strony

Wykonawcy Pani Patrycja Klimek, e-mail: patrycja.klimek@openfield.pl, nr tel. 669 153 535.

Pana/i dane osobowe przetwarzane są zgodnie z Ustawą o ochronie danych osobowych oraz RODO.

1. W ramach którego poddziałania realizowany jest projekt:□ 6.1.2 (przejdź do pytania 1.) [EFRR]□ 6.3.1 (przejdź do pytania 3.) [EFRR]□ 6.4.2 (przejdź do pytania 3.) [EFRR]□ 8.4.1 (przejdź do pytania 1.) [EFS]□ 8.4.2 (przejdź do pytania 1.) [EFS]□ 8.4.3 (przejdź do pytania 1.) [EFS]□ 10.1.1 (przejdź do pytania 3.) [EFS]□ 10.2.1 (przejdź do pytania 3.) [EFS]

2. Tytuł projektu

183

PYTANIA WŁAŚCIWE:

1. Jaką dokładnie formę wsparcia Państwo otrzymali (opieka dla dzieci do lat 3)?□ Środki na tworzenie nowych miejsc opieki nad dziećmi do lat 3, w tym środki na zapewnienie bieżącego

funkcjonowania utworzonego miejsca opieki nad dziećmi do lat 3□ Środki na działania aktywizacyjne i/lub szkoleniowe wspomagające proces powrotu na rynek pracy□ Środki na wspieranie aktywizacji osób opiekujących się dziećmi w wieku do lat 3 w powrocie na rynek pracy

poprzez finansowanie opieki nad dziećmi do lat 3□ Środki na budowę, rozbudowę, przebudowę adaptację, remont, modernizację na potrzeby świadczenia

usług opieki nad dziećmi do lat 3□ Środki na wyposażenie obiektu na potrzeby świadczenia usług opieki nad dziećmi do lat 3□ Środki na dostosowanie miejsc dla dzieci z niepełnosprawnościami

*możliwość odpowiedzi wielokrotnej

2. Proszę oszacować jakiej wielkości kwoty zostały przeznaczone na (opieka nad dziećmi do lat 3):*odpowiedzi udzielane są zgodnie ze wskazaną formą wsparcia w pytaniu 1□ tworzenie nowych miejsc opieki nad dziećmi do lat 3, w tym środki na zapewnienie bieżącego

funkcjonowania utworzonego miejsca opieki nad dziećmi do lat 3 □ działania aktywizacyjne i/lub szkoleniowe wspomagające proces powrotu na rynek pracy □ wspieranie aktywizacji osób opiekujących się dziećmi w wieku do lat 3 w powrocie na rynek pracy poprzez

finansowanie opieki nad dziećmi do lat 3 □ budowa, rozbudowa, przebudowa, adaptacja, remont, modernizacja na potrzeby świadczenia usług opieki

nad dziećmi do lat 3 □ wyposażenie obiektu na potrzeby świadczenia usług opieki nad dziećmi do lat 3 □ dostosowanie miejsc dla dzieci z niepełnosprawnościami

*możliwość odpowiedzi wielokrotnej

3. Jaką dokładnie formę wsparcia Państwo otrzymali (opieka dla dzieci od 3 do 6 lat)?□ Środki na założenie nowego ośrodka wychowania przedszkolnego□ Środki na tworzenie nowych miejsc wychowani przedszkolnego (w istniejącej placówce)□ Środki na budowę, rozbudowę, przebudowę adaptację, remont, modernizację obiektu na potrzeby

świadczenia usług wychowania przedszkolnego, wraz z wyposażeniem□ Środki na zakup sprzętu informatycznego, multimedialnego i oprogramowania wykorzystywanego w

zajęciach dydaktycznych□ Środki na dostosowanie miejsc dla dzieci z niepełnosprawnościami□ Środki na rozszerzenie oferty ośrodków wychowania przedszkolnego o dodatkowe zajęcia wyrównujące

szanse edukacyjne□ Środki na doskonalenie kompetencji lub kwalifikacji zawodowych nauczycieli□ Środki na realizację dodatkowej oferty edukacyjnej i specjalistycznej umożliwiającej dziecku z

niepełnosprawnością udział w wychowaniu przedszkolnym

*możliwość odpowiedzi wielokrotnej

184

4. Proszę oszacować jakiej wielkości kwoty zostały przeznaczone na (opieka nad dziećmi od 3 do 6 lat):*odpowiedzi udzielane są zgodnie ze wskazaną formą wsparcia w pytaniu 3□ założenie nowego ośrodka wychowania przedszkolnego □ tworzenie nowych miejsc wychowani przedszkolnego (w istniejącej placówce)□ budowa, rozbudowa, przebudowa adaptacja, remont, modernizacja obiektu na potrzeby świadczenia usług

wychowania przedszkolnego, wraz z wyposażeniem□ zakup sprzętu informatycznego, multimedialnego i oprogramowania wykorzystywanego w zajęciach

dydaktycznych□ dostosowanie miejsc dla dzieci z niepełnosprawnościami□ rozszerzenie oferty ośrodków wychowania przedszkolnego o dodatkowe zajęcia wyrównujące szanse

edukacyjne□ doskonalenie kompetencji lub kwalifikacji zawodowych nauczycieli□ realizacja dodatkowej oferty edukacyjnej i specjalistycznej umożliwiającej dziecku z niepełnosprawnością

udział w wychowaniu przedszkolnym*możliwość odpowiedzi wielokrotnej

Metryczka:

1. Wartość projektu:

2. Jaką formę opieki nad dzieckiem do lat 3 oferuje Pan/Pani w projekcie (dla beneficjentów Działania 8.4):□ pokrycie kosztów usług bieżącej opieki nad dzieckiem w żłobku□ pokrycie kosztów usług bieżącej opieki nad dzieckiem w klubie dziecięcym□ wynagrodzenia dziennego opiekuna□ pokrycie kosztów wynagrodzenia oraz kosztów składek na ubezpieczenie społeczne niani sprawującej

opiekę nad dzieckiem□ nie dotyczy

3. Jakiej grupy docelowej dotyczy projekt (dla beneficjentów Działania 8.4):□ osoby bezrobotne lub osoby bierne zawodowo pozostające poza rynkiem pracy ze względu na obowiązek

opieki nad dziećmi do lat 3, w tym osoby, które przerwały karierę zawodową ze względu na urodzenie dziecka lub przebywają na urlopie wychowawczym

□ osoby pracujące, sprawujące opiekę nad dziećmi do lat 3□ opiekunowie dzienni/ kandydaci na dziennych opiekunów□ nianie/ kandydaci na nianie□ nie dotyczy

4. Typ beneficjenta:a. firmab. stowarzyszenie/fundacjac. jst

5. Obszar na którym realizowany jest projekt:a. miejskib. wiejski

185

6. Gmina:Aleksandrów Kujawski

Bobrowo Dąbrowa Chełmińska

Lisewo Grudziądz

Ciechocinek Brodnica Dobrcz Papowo Biskupie Gruta Nieszawa Brzozie Koronowo Stolno Łasin Aleksandrów Kujawski

Górzno Nowa Wieś Wielka Unisław Radzyń Chełmiński

Bądkowo Bartniczka Osielsko Golub-Dobrzyń Rogóźno Koneck Jabłonowo

Pomorskie Sicienko Ciechocin Świecie nad Osą

Raciążek Osiek Solec Kujawski Golub-Dobrzyń Inowrocław Waganiec Świedziebnia Chełmno Kowalewo

Pomorskie Dąbrowa Biskupia

Zakrzewo Zbiczno Chełmno Radomin Gniewkowo Brodnica Białe Błota Kijewo Królewskie Zbójno Inowrocław Janikowo Lipno Lipno Nakło nad Notecią Rypin Kruszwica Skępe Skępe Sadki Brzuze Pakość Tłuchowo Tłuchowo Szubin Rogowo Rojewo Wielgie Wielgie Radziejów Rypin Złotniki Kujawskie Dąbrowa Dąbrowa Bytoń Skrwilno Lipno Jeziora Wielkie Jeziora Wielkie Dobre Wąpielsk Bobrowniki Mogilno Mogilno Osięciny Kamień Krajeński Chrostkowo Strzelno Strzelno Piotrków Kujawski Sępólno Krajeńskie Dobrzyń nad Wisłą Kcynia Kcynia Radziejów Sośno Kikół Mrocza Mrocza Topólka Więcbork Bukowiec Warlubie Cekcyn Ryńsk Lubanie Dragacz Chełmża Gostycyn Kowal Lubień Kujawski Drzycim Chełmża Kęsowo Baruchowo Lubraniec Jeżewo Czernikowo Lubiewo Boniewo Włocławek Lniano Lubicz Śliwice Brześć Kujawski Barcin Nowe Łubianka Tuchola Choceń Gąsawa Osie Łysomice Wąbrzeźno Chodecz Janowiec

Wielkopolski Pruszcz Obrowo Dębowa Łąka Fabianki Łabiszyn Świecie Wielka Nieszawka Książki Izbica Kujawska Rogowo Świekatowo Zławieś Wielka Płużnica Kowal Żnin Bydgoszcz Grudziądz Toruń Włocławek

Dziękujemy za udział w badaniu.

186

14.2.2. CATI 2 - Rodzice/opiekunowie prawniDzień dobry,Nazywam się ………………… i reprezentuję firmę badawczą ………………………., która na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko -Pomorskiego prowadzi badanie pn. „Ewaluacja działań podejmowanych w zakresie opieki nad dziećmi do lat 3 i usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat 6 w ramach RPO WK-P 2014-2020” mające na celu ocenę skuteczności oraz efektywności działań w zakresie opieki nad dziećmi do lat 3 i edukacji przedszkolnej.

Według informacji otrzymanych z UMWK-P uczestniczył/a Pan/Pani w projekcie pn. [Tytuł badania z bazy]. Przystępując do tego projektu wyraził/a Pan/Pani zgodę na uczestnictwo w badaniu oraz na przekazanie danych niezbędnych do przeprowadzenia tego wywiadu.

Bardzo zależy nam na poznaniu Pana/Pani opinii, która będzie niezwykle pomocna dla uzyskania wiarygodnych wyników badania, dlatego chcielibyśmy poprosić o udział w ankiecie, która jest anonimowa, co oznacza, że nie będzie możliwości powiązania udzielonych przez Pana/Panią odpowiedzi z Pana/Pani osobą. Odpowiedzi wszystkich respondentów uczestniczących w badaniu zostaną zaprezentowane jedynie w zbiorczych informacjach.

Dla Ankietera – nie czytać, podać w razie pytań ze strony respondentów:Informacji na temat badania ze strony Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko-Pomorskiego udziela pani Aleksandra Żuchowska, e-mail: a.zuchowska@kujawsko-pomorskie, tel. 56 62 15 867, natomiast ze strony

Wykonawcy Pani Patrycja Klimek, e-mail: patrycja.klimek@openfield.pl, nr tel. 669 153 535.

Pana/i dane osobowe przetwarzane są zgodnie z Ustawą o ochronie danych osobowych oraz RODO. Nasza rozmowa będzie nagrywana w celu kontroli mojej pracy.

Bardzo prosimy o szczere i przemyślane odpowiedzi.

1. Tytuł projektuAnkieter: zaznaczyć z bazy

2. W ramach którego poddziałania realizowany jest projekt:Ankieter: zaznaczyć z bazya. 8.4.1 (przejdź do pytania 3.)b. 8.4.2 (przejdź do pytania 3.)c. 8.4.3 (przejdź do pytania 3.)d. 10.1.1 (przejdź do pytania 4.)e. 10.1.2 (przejdź do pytania 4.)

3. Jakiego typu wsparcie Pan/Pani otrzymał/a:□ Pokrycie kosztów opieki nad dzieckiem do lat 3 (np. żłobek, klubik, opiekun dzienny) (przejdź do pytania

7.)□ pokrycie kosztów wynagrodzenia oraz kosztów składek na ubezpieczenie społeczne niani sprawującej

opiekę nad dzieckiem (przejdź do pytania 7.)□ Działania wspomagające zatrudnienie (np. doradztwo, szkolenie, kurs) (przejdź do pytania 7.)□ Objęcie dziecka opieką przez opiekuna dziennego (przejdź do pytania 5.)□ Objęcie dziecka opieką w żłobku, klubie dziecięcym itp. (przejdź do pytania 5.)□ Miejsce w placówce przystosowane do potrzeb dziecka z niepełnosprawnościami (przejdź do pytania 5.)

*możliwość odpowiedzi wielokrotnej

187

4. Jakiego typu wsparcie Pan/Pani otrzymał/a:□ Objęcie dziecka opieką w placówce wychowania przedszkolnego□ Miejsce w placówce przystosowane do potrzeb dziecka z niepełnosprawnościami

*możliwość odpowiedzi wielokrotnej

5. Czy gdyby nie otrzymał/a Pan/Pani wskazanego wsparcia:a. Umieściłabym dziecko w innej placówce publicznej (przejdź do pytania 7.)b. Umieściłabym dziecko w innej placówce prywatnej (przejdź do pytania 7.)c. Dzieckiem opiekowałby się ktoś z rodziny/znajomych (przejdź do pytania 7.)d. Dziecko zostałoby ze mną w domu e. Inne rozwiązanie (jakie?)

6. Dlaczego zdecydowałby/łaby się Pan/Pani na takie rozwiązanie?a. Nie ma dostępnych miejsc w placówkach blisko miejsca zamieszkania lub pracyb. Nie ma dostępnych miejsc w placówkach w ogólec. Takie rozwiązanie jest korzystniejsze dla mnie lub dla dzieckad. Inny powód (jaki?)

7. Jak ocenia Pan/i atrakcyjność placówki, do której uczęszcza obecnie Pana/i dziecko, pod względem:Proszę ocenić w skali od 1 do 5, gdzie 1 jest oceną najniższą

1 2 3 4 5Oferty zajęć edukacyjnychWyposażenia placówkiKompetencji opiekunówEstetyki placówki oraz jej funkcjonalność (stan budynku, placu zabaw itp.)

8. Jak ocenia Pan/i jakość opieki w placówce?Proszę o ocenę w skali od 1 do 10, gdzie 1 jest oceną najniższą

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

9. Czy godziny, w których dziecko przebywa w placówce, są dopasowane do godzin Pana/Pani pracy?a. Zdecydowanie takb. Raczej takc. Raczej nied. Zdecydowanie niee. Trudno powiedzieć Ankieter: nie czytaj tej odpowiedzi

10. Status na rynku pracy przed objęciem dziecka opieką/wychowaniem przedszkolnym:Ankieter: zaznaczyć z bazya. Osoba bezrobotna niezarejestrowana w urzędzie pracyb. Osoba bezrobotna zarejestrowana w urzędzie pracyc. Osoba bierna zawodowod. Osoba pracująca

188

11. W jakiej sytuacji zawodowej był/była Pan/Pani po otrzymaniu wsparcia?a. Osoba bezrobotna niezarejestrowana w urzędzie pracyb. Osoba bezrobotna zarejestrowana w urzędzie pracyc. Osoba bierna zawodowo48

d. Osoba pracującaUwaga ankieter: pytanie 12 zadaj TYLKO w przypadku, gdy status na rynku pracy zmienił się (tj. 10=a., b. lub c. i 11=d LUB 10=d, i 11=a., b. lub c).

12. Z Pana/i odpowiedzi wynika, Pana/Pani sytuacja na rynku pracy zmieniła się. Czy zmiana Pana/i sytuacji na rynku pracy nastąpiłaby bez wsparcia, które Pan/Pani otrzymał/a?

a. Zdecydowanie takb. Raczej takc. Raczej nied. Zdecydowanie niee. Trudno powiedzieć Ankieter: nie czytaj tej odpowiedzi

13. Proszę dokończyć zdanie: W perspektywie kolejnych 5 lat zapotrzebowanie na usługi opiekuńcze dla dzieci do lat 3:

W Pana/Pani rodzinie: W Pana/Pani otoczeniu:a. wzrośnieb. zmalejec. pozostanie bez zmiand. nie dotyczy

a. wzrośnieb. zmalejec. pozostanie bez zmiand. nie dotyczy

14. Proszę dokończyć zdanie: W perspektywie kolejnych 5 lat zapotrzebowanie na usługi opiekuńcze dla dzieci w wieku od 3 do 6 lat

W Pana/Pani rodzinie: W Pana/Pani otoczeniu:a. wzrośnieb. zmalejec. pozostanie bez zmiand. nie dotyczy

a. wzrośnieb. zmalejec. pozostanie bez zmiand. nie dotyczy

15. Czy dzięki otrzymanemu wsparciu Pana/Pani sytuacja finansowa gospodarstwa domowego:a. Polepszyła się (przejdź do pytania 16)b. Pogorszyła się. Proszę uzasadnić stwierdzenie ............................(proszę przejść do metryczki)c. Pozostała bez zmian(proszę przejść do metryczki)

16. Proszę zaznaczyć zdania, które najlepiej opisują sytuację Pana/Pani po otrzymaniu wsparcia:□ Dzięki udziałowi w projekcie, mogłem/am wrócić do pracy, co wpłynęło pozytywnie na życie rodziny□ Dzięki udziałowi w projekcie znalazłem/am pracę, co wpłynęło pozytywnie na życie rodziny□ Dzięki udziałowi w projekcie realizuję swoje plany i marzenia, co wpłynęło pozytywnie na życie rodziny□ Dzięki udziałowi w projekcie mam więcej czasu na życie rodzinne, co pozytywnie wpłynęło na rodzinę

Metryczka:1. Zamieszkuje Pan/Pani obszar:a. Wiejskib. Miejski

48 Osoby bierne zawodowo to osoby, które w danej chwili nie tworzą zasobów siły roboczej (tzn. nie pracują i nie są bezrobotne). Np. uczniowie, emeryci, ale także osoby będące na urlopie wychowawczym (niezarejestrowane jako osoby bezrobotne), osoby, które nie mogą podjąć zatrudnienia z powodu: sprawowania opieki nad osobami zależnymi, choroby, niepełnosprawności.

189

2. Czy opieka nad dzieckiem:□ Sprawowana jest w pobliżu miejsca Pana/Pani zamieszkania□ Sprawowana jest w pobliżu miejsca Pana/Pani pracy□ Sprawowana jest poza miejscem zamieszkana i pracy * możliwość odpowiedzi wielokrotnej

3. PłećAnkieter: zaznaczyć z bazya. Kobietab. Mężczyzna4. Wiek

Ankieter: zaznaczyć z bazya. 18-24 latab. 25-34 latac. 35-44 latad. 45-54 latae. 55-64 lataf. 65 lat i więcej

5. GminaAleksandrów Kujawski

Bobrowo Dąbrowa Chełmińska

Lisewo Grudziądz

Ciechocinek Brodnica Dobrcz Papowo Biskupie Gruta Nieszawa Brzozie Koronowo Stolno Łasin Aleksandrów Kujawski

Górzno Nowa Wieś Wielka Unisław Radzyń Chełmiński

Bądkowo Bartniczka Osielsko Golub-Dobrzyń Rogóźno Koneck Jabłonowo

Pomorskie Sicienko Ciechocin Świecie nad Osą

Raciążek Osiek Solec Kujawski Golub-Dobrzyń Inowrocław Waganiec Świedziebnia Chełmno Kowalewo

Pomorskie Dąbrowa Biskupia

Zakrzewo Zbiczno Chełmno Radomin Gniewkowo Brodnica Białe Błota Kijewo Królewskie Zbójno Inowrocław Janikowo Lipno Lipno Nakło nad Notecią Rypin Kruszwica Skępe Skępe Sadki Brzuze Pakość Tłuchowo Tłuchowo Szubin Rogowo Rojewo Wielgie Wielgie Radziejów Rypin Złotniki Kujawskie Dąbrowa Dąbrowa Bytoń Skrwilno Lipno Jeziora Wielkie Jeziora Wielkie Dobre Wąpielsk Bobrowniki Mogilno Mogilno Osięciny Kamień Krajeński Chrostkowo Strzelno Strzelno Piotrków Kujawski Sępólno Krajeńskie Dobrzyń nad Wisłą Kcynia Kcynia Radziejów Sośno Kikół Mrocza Mrocza Topólka Więcbork Bukowiec Warlubie Cekcyn Ryńsk Lubanie Dragacz Chełmża Gostycyn Kowal Lubień Kujawski Drzycim Chełmża Kęsowo Baruchowo Lubraniec Jeżewo Czernikowo Lubiewo Boniewo Włocławek Lniano Lubicz Śliwice Brześć Kujawski Barcin Nowe Łubianka Tuchola Choceń Gąsawa

190

Osie Łysomice Wąbrzeźno Chodecz Janowiec Wielkopolski

Pruszcz Obrowo Dębowa Łąka Fabianki Łabiszyn Świecie Wielka Nieszawka Książki Izbica Kujawska Rogowo Świekatowo Zławieś Wielka Płużnica Kowal Żnin Bydgoszcz Grudziądz Toruń Włocławek

191

14.2.3. CATI 3 - Placówki nierealizujące projektów – dyrektorzy

Dzień dobry,Nazywam się ………………… i reprezentuję firmę badawczą ………………………., która na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko -Pomorskiego prowadzi badanie pn. „Ewaluacja działań podejmowanych w zakresie opieki nad dziećmi do lat 3 i usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat 6 w ramach RPO WK-P 2014-2020” mające na celu ocenę skuteczności oraz efektywności działań w zakresie opieki nad dziećmi do lat 3 i edukacji przedszkolnej.

Bardzo zależy nam na poznaniu Pana/Pani opinii, która będzie niezwykle pomocna dla uzyskania wiarygodnych wyników badania, dlatego chcielibyśmy poprosić o udział w ankiecie, która jest anonimowa, co oznacza, że nie będzie możliwości powiązania udzielonych przez Pana/Panią odpowiedzi z Pana/Pani osobą. Odpowiedzi wszystkich respondentów uczestniczących w badaniu zostaną zaprezentowane jedynie w zbiorczych informacjach.

Dla Ankietera – nie czytać, podać w razie pytań ze strony respondentów:Informacji na temat badania ze strony Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko-Pomorskiego udziela pani Aleksandra Żuchowska, e-mail: a.zuchowska@kujawsko-pomorskie, tel. 56 62 15 867, natomiast ze strony

Wykonawcy Pani Patrycja Klimek, e-mail: patrycja.klimek@openfield.pl, tel. 669 153 535.

Pana/i dane osobowe przetwarzane są zgodnie z Ustawą o ochronie danych osobowych oraz RODO. Nasza rozmowa będzie nagrywana w celu kontroli mojej pracy.

Bardzo prosimy o szczere i przemyślane odpowiedzi.

1. Czy ubiegał się Pan/i/Państwo o wsparcie w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Kujawsko-Pomorskiego 2014-2020, w zakresie działań dotyczących opieki nad dziećmi?

a. Tak zakończ [Do ankietera, proszę wytłumaczyć respondentowi, dlaczego nie możemy zrealizować z nim ankiety: Na etapie planowania badania starliśmy się wykluczyć z niniejszej ankiety jednostki, które korzystały ze wsparcia RPO WK-P, gdyż były one objęte innym kwestionariuszem (być może rozmawiał z Panem/Panią nasz ankieter). Mogła jednak zdarzyć się taka sytuacja, iż nie posiadaliśmy Pana/Pani jednostki w bazie instytucji korzystających ze wsparcia (np. gdy w imieniu Pana/Pani jednostki o dofinansowanie starał się przedstawiciel JST). Z tego powodu nie mogę z Panem/Panią przeprowadzić niniejszej ankiety.]

b. Nie

2. Dlaczego nie ubiegali się Państwo o takie wsparcie?□ Nie wiedzieliśmy, że możemy się ubiegać o wsparcie□ Za późno dowiedzieliśmy się o naborze□ Brak środków na wkład własny□ Brak umiejętności przygotowania wniosku□ Brak możliwości kadrowych do prowadzenia i zarządzania projektem□ Nie widzieliśmy takiej potrzeby□ Nie spełnialiśmy kryteriów (jakich?)□ Oferowane wsparcie nie spełniało naszych potrzeb (jakie to potrzeby?)□ Inny powód (jaki?)………………* możliwość odpowiedzi wielokrotnej

192

3. Proszę o podanie następujących informacji:Iloma miejscami w placówce Pan/Pani dysponuje?Iloma miejscami dostosowanymi do potrzeb dzieci z niepełnosprawnościami w placówce Pan/Pani dysponuje?

4. Które z poniższych działań, są adekwatne do potrzeb Pana/Pani placówki?□ Uzupełnienie wyposażenia placówki□ Unowocześnienie posiadanego wyposażenia□ Poprawienie infrastruktury placówki (remont, wymiana instalacji, sanitariatu itp.)□ Dostosowanie placówki do potrzeb dzieci z niepełnosprawnościami□ Stworzenie lub remont placu zabaw□ Inne, jakie?................□ Żadne z powyższych, proszę wyjaśnić dlaczego (brak pieniędzy, brak potrzeby, itp.)*możliwość odpowiedzi wielokrotnej

5. Czy w ostatnich 5-ciu latach, zrealizowali Państwo któreś z poniższych działań?□ Uzupełnienie wyposażenia placówki□ Unowocześnienie posiadanego wyposażenia□ Poprawienie infrastruktury placówki (remont, wymiana instalacji, sanitariatu itp.)□ Dostosowanie placówki do potrzeb dzieci z niepełnosprawnościami□ Stworzenie lub remont placu zabaw□ Inne, jakie?................□ Żadne z powyższych, proszę wyjaśnić dlaczego (brak pieniędzy, brak potrzeby, itp.)*możliwość odpowiedzi wielokrotnej

6. Jak ocenia Pan/Pani atrakcyjność oferty Państwa placówki? proszę ocenić w skali od 1 do 10, gdzie 1 oznacza zupełnie nieatrakcyjna, a 10 bardzo atrakcyjna.

ocena 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

7. Czy na terenie państwa gminy mogą pojawiać się trudności w tworzeniu nowych miejsc opieki nad dziećmi, takie jak:

□ Brak środków finansowych na utworzenie□ Brak środków finansowych na utrzymanie□ Brak odpowiednich pomieszczeń/budynków□ Brak gwarancji, że będą chętni na te miejsca□ Z powodu regulacji prawnych (jakich?)□ Braki kadrowe□ Brak przychylności ze strony władz gminy□ Inne (jakie?)………………………………………………..□ Nie pojawiają się żaden problemy*możliwość odpowiedzi wielokrotnej

8. Co ułatwiłoby Pani/Panu stworzenie nowych miejsc opieki nad dziećmi?□ Wsparcie finansowe□ Nawiązanie współpracy z podmiotem wspierającym□ Zaangażowanie rodziców□ Przychylność władz gminy□ Inne (jakie?)*możliwość odpowiedzi wielokrotnej

9. Proszę dokończyć zdanie: W perspektywie kolejnych 5 lat zapotrzebowanie na usługi opiekuńcze dla dzieci na terenie funkcjonowania Pana/Pani placówki:

193

a. wzrośnieb. zmalejec. pozostanie bez zmian

10. Czy w przypadku braku zainteresowania miejscami w Pana/Pani placówce, mają Państwo możliwość przeznaczyć je na inne cele?

a. Tak (przejdź do pytania 11)b. Nie (przejdź do pytania 12)

11. Jeśli tak, to proszę opisać na jakie cele?

12. Jeśli nie, to proszę opisać dlaczego (brak możliwości prawnych, brak pomysłu, brak innych grup zainteresowanych)

13. Czy gdyby miał/a Pan Pani możliwość aplikowania o środki RPO WK-P w kolejnych latach, to:a. Chętnie skorzystałby/łaby Pan/Pani z możliwościb. Nie skorzystałbym/łabym z takiej możliwości

14. Czy na terenie Pana/Pani gminy jest zapotrzebowanie na:□ tworzenie nowych miejsc instytucjonalnych opieki nad dziećmi do lat 3□ tworzenie nowych miejsc instytucjonalnych opieki nad dziećmi od 3 do 6 lat□ wsparcie w zatrudnianiu niani do opieki nad dziećmi do lat 3□ dofinansowanie na zwiększenie liczby miejsc opieki nad dziećmi do lat 3 w istniejących placówkach□ dofinansowanie na zwiększenie liczby miejsc opieki nad dziećmi od 3 do 6 lat w istniejących placówkach*możliwość odpowiedzi wielokrotnej

15. Jakiego rodzaju wsparcia w obszarze:□ opieki nad dziećmi do lat 3 brakuje w Pana/Pani gminie (proszę opisać):……………………………….□ opieki nad dziećmi od 3 do 6 lat brakuje w Pana/Pani gminie (proszę opisać):……………………………….

Metryczka:1. Placówka oferuje wsparcie:Ankieter zapisuje z bazy:a. Dla dzieci do lat 3b. Dla dzieci od 3 do 6 lat

2. Jakiego rodzaju placówkę Pan/Pani prowadzi:a. Placówka publicznab. Placówka niepubliczna3. Obszar na którym realizowany jest projekt:a. miejski

194

b. wiejski

4. Gmina:Aleksandrów Kujawski

Bobrowo Dąbrowa Chełmińska Lisewo Grudziądz

Ciechocinek Brodnica Dobrcz Papowo Biskupie Gruta Nieszawa Brzozie Koronowo Stolno Łasin Aleksandrów Kujawski

Górzno Nowa Wieś Wielka Unisław Radzyń Chełmiński

Bądkowo Bartniczka Osielsko Golub-Dobrzyń Rogóźno Koneck Jabłonowo

Pomorskie Sicienko Ciechocin Świecie nad Osą

Raciążek Osiek Solec Kujawski Golub-Dobrzyń Inowrocław Waganiec Świedziebnia Chełmno Kowalewo Pomorskie Dąbrowa Biskupia Zakrzewo Zbiczno Chełmno Radomin Gniewkowo Brodnica Białe Błota Kijewo Królewskie Zbójno Inowrocław Janikowo Lipno Lipno Nakło nad Notecią Rypin Kruszwica Skępe Skępe Sadki Brzuze Pakość Tłuchowo Tłuchowo Szubin Rogowo Rojewo Wielgie Wielgie Radziejów Rypin Złotniki Kujawskie Dąbrowa Dąbrowa Bytoń Skrwilno Lipno Jeziora Wielkie Jeziora Wielkie Dobre Wąpielsk Bobrowniki Mogilno Mogilno Osięciny Kamień Krajeński Chrostkowo Strzelno Strzelno Piotrków Kujawski Sępólno Krajeńskie Dobrzyń nad Wisłą Kcynia Kcynia Radziejów Sośno Kikół Mrocza Mrocza Topólka Więcbork Bukowiec Warlubie Cekcyn Ryńsk Lubanie Dragacz Chełmża Gostycyn Kowal Lubień Kujawski Drzycim Chełmża Kęsowo Baruchowo Lubraniec Jeżewo Czernikowo Lubiewo Boniewo Włocławek Lniano Lubicz Śliwice Brześć Kujawski Barcin Nowe Łubianka Tuchola Choceń Gąsawa Osie Łysomice Wąbrzeźno Chodecz Janowiec

Wielkopolski Pruszcz Obrowo Dębowa Łąka Fabianki Łabiszyn Świecie Wielka Nieszawka Książki Izbica Kujawska Rogowo Świekatowo Zławieś Wielka Płużnica Kowal Żnin Bydgoszcz Grudziądz Toruń Włocławek

195

14.2.4. CAWI – Przedstawiciele JST na terenie których realizowane są projekty w ramach RPO WK-P

a) Wersja gdy JST jest beneficjentem (ale projekt jest realizowany w jednostkach podległych i do nich kierowana będzie ankieta CATI 1)

Dzień dobry,Konsorcjum firm ……………….. na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko-Pomorskiego realizuje badanie pt. „Ewaluacja działań podejmowanych w zakresie opieki nad dziećmi do lat 3 i usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat 6 w ramach RPO WK-P 2014-2020”.

Celem badania jest ocena skuteczności oraz efektywności działań w zakresie opieki nad dziećmi do lat 3 i edukacji przedszkolnej. Z materiałów przekazanych przez Zamawiającego wynika, że są Państwo beneficjentem projektu pt. …………………………….

Uprzejmie prosimy o przekazanie tej wiadomości do osoby dysponującej wiedzą nt. ww. projektu. Bardzo zależy nam na poznaniu Państwa opinii, która będzie niezwykle pomocna dla uzyskania wiarygodnych wyników analizy. Badanie jest anonimowe, co oznacza, że nie będzie możliwości powiązania udzielonych odpowiedzi z Państwa jednostką. Odpowiedzi wszystkich osób uczestniczących w badaniu zostaną zaprezentowane jedynie w zbiorczych informacjach. Bardzo prosimy o szczere i przemyślane odpowiedzi.

Ankietę znajdą Państwo pod specjalnie wygenerowanym linkiem:………………………………………………………….

Wypełnienie kwestionariusza można przerwać, i powrócić do niego w dogodnym momencie.

Informacji na temat badania ze strony Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko-Pomorskiego udziela pani Aleksandra Żuchowska, e-mail: a.zuchowska@kujawsko-pomorskie, tel. 56 62 15 867, natomiast ze strony

Wykonawcy Pani Patrycja Klimek, e-mail: patrycja.klimek@openfield.pl, nr tel. 669 153 535.

Pana/i dane osobowe przetwarzane są zgodnie z Ustawą o ochronie danych osobowych oraz RODO.

1. W ramach którego poddziałania realizowany jest projekt:□ 6.1.2 (przejdź do pytania 1.)□ 6.3.1 (przejdź do pytania 2.)□ 6.4.2 (przejdź do pytania 2.)□ 8.4.1 (przejdź do pytania 1.)□ 8.4.2 (przejdź do pytania 1.)□ 8.4.3 (przejdź do pytania 1.)□ 10.1.1 (przejdź do pytania 2.)□ 10.2.1 (przejdź do pytania 2.)

2. Czy na terenie Państwa gminy pojawiają się trudności w tworzeniu nowych miejsc opieki nad dziećmi do lat 3, takie jak:

□ Brak środków finansowych na utworzenie□ Brak środków finansowych na utrzymanie□ Brak odpowiednich pomieszczeń/budynków□ Brak gwarancji, że będą chętni na te miejsca□ Z powodu regulacji prawnych (jakich?)□ Braki kadrowe□ Brak przychylności ze strony władz gminy□ Inne (jakie?)………………………………………………..□ Nie pojawiają się żadne problemy

196

*możliwość odpowiedzi wielokrotnej3. Czy na terenie Państwa gminy pojawiają się trudności w tworzeniu nowych miejsc opieki nad dziećmi od

3 do 6 lat, takie jak:□ Brak środków finansowych na utworzenie□ Brak środków finansowych na utrzymanie□ Brak odpowiednich pomieszczeń/budynków□ Brak gwarancji, że będą chętni na te miejsca□ Z powodu regulacji prawnych (jakich?)□ Braki kadrowe□ Brak przychylności ze strony władz gminy□ Inne (jakie?)………………………………………………..□ Nie pojawiają się żadne problemy*możliwość odpowiedzi wielokrotnej

4. Co ułatwiłoby stworzenie nowych miejsc opieki nad dziećmi do lat 3?Dla odp. w pyt. 1: 6.1.2, 8.4.1, 8.4.2, 8.4.3

□ Wsparcie finansowe□ Nawiązanie współpracy z podmiotem wspierającym□ Zaangażowanie rodziców□ Przychylność władz gminy□ Inne (jakie?)……………………………………*możliwość odpowiedzi wielokrotnej

5. Co ułatwiłoby stworzenie nowych miejsc opieki nad dziećmi od 3 do 6 lat?Dla odp. w pyt. 1: 6.3.1, 6.4.2, 10.1.1, 10.2.1

□ Wsparcie finansowe□ Nawiązanie współpracy z podmiotem wspierającym□ Zaangażowanie rodziców□ Przychylność władz gminy□ Inne (jakie?)……………………………………*możliwość odpowiedzi wielokrotnej

6. Czy w toku realizacji projektu napotkali Państwo jakieś problemy?a. Takb. Nie (przejście do pytania 9.)

7. Jakie to były problemy? □ Trudności na etapie zamówień publicznych, problem z wyłonieniem wykonawców□ Inne problemy wynikające z regulacji prawnych, jakie? ………………………………………..□ Problemy z płynnością finansową□ Przedłużający się czas podpisania umowy □ Przedłużające się wypłaty środków finansowych□ Zmiana warunków społeczno-gospodarczych wpływających na możliwość realizacji projektu, jakie?

…………………………□ Niewystarczająca liczba pracowników do obsługi projektu (np. rozliczania projektu)□ Inne, jakie? ………………….*możliwość odpowiedzi wielokrotnej

197

8. W jakim stopniu wystąpienie tych problemów wpłynęło na osiągnięcie celów projektu?a. W ogóle nie wpłynęłob. Wpłynęło, ale nieznaczniec. Znacznie utrudniło realizacje celówd. Uniemożliwiło realizację (niektórych) celów projektu

9. Czy wystąpiły opóźnienia w realizacji projektu?a. Takb. Nie (przejdź do pytania 11.)

10. Czym były spowodowane te opóźnienia?

11. Czy w przypadku braku zainteresowania miejscami placówce opieki nad dziećmi, mają Państwo możliwość przeznaczyć je na inne cele?

a. Tak (przejdź do pytania 12)b. Nie (przejdź do pytania 13)

12. Jeśli tak, to proszę opisać na jakie cele?

13. Jeśli nie, to proszę opisać dlaczego (brak możliwości prawnych, brak pomysłu, brak innych grup zainteresowanych)

14. Czy gdyby mieli Państwo możliwość aplikowania o środki RPO WK-P w kolejnych latach, to:a. Chętnie skorzystałby/łaby Pan/Pani z możliwościb. Nie skorzystałbym/łabym już z takiej możliwości

15. Czy na terenie Państwa gminy jest zapotrzebowanie na:□ tworzenie nowych miejsc instytucjonalnych opieki nad dziećmi do lat 3□ tworzenie nowych miejsc instytucjonalnych opieki nad dziećmi od 3 do 6 lat□ wsparcie w zatrudnianiu niani do opieki nad dziećmi do lat 3□ dofinansowanie na zwiększenie liczby miejsc opieki nad dziećmi do lat 3 w istniejących placówkach□ dofinansowanie na zwiększenie liczby miejsc opieki nad dziećmi od 3 do 6 lat w istniejących placówkach*możliwość odpowiedzi wielokrotnej

16. Jakiego rodzaju wsparcia w obszarze:□ opieki nad dziećmi do lat 3 brakuje w Państwa gminie (proszę opisać):……………………………….□ opieki nad dziećmi od 3 do 6 lat brakuje w Państwa gminie (proszę opisać):……………………………….□ Niczego nie brakuje

198

17. Z uwagi na to, że chcielibyśmy zaprosić do badania placówki (przedszkola, żłobki, kluby dziecięce), które Państwo wspierają, prosimy o wskazanie osoby/osób, które koordynują realizację projektu we wszystkich placówkach, w których realizowany jest projekt. Prosimy o podanie imienia i nazwiska, danych kontaktowych tych osób oraz nazwy placówki, którą reprezentują.

Metryczka:

1. Obszar na którym funkcjonuje jednostka:a. miejskib. wiejskic. miejsko – wiejski

2. Gmina:Aleksandrów Kujawski

Bobrowo Dąbrowa Chełmińska Lisewo Grudziądz

Ciechocinek Brodnica Dobrcz Papowo Biskupie Gruta Nieszawa Brzozie Koronowo Stolno Łasin Aleksandrów Kujawski

Górzno Nowa Wieś Wielka Unisław Radzyń Chełmiński

Bądkowo Bartniczka Osielsko Golub-Dobrzyń Rogóźno Koneck Jabłonowo

Pomorskie Sicienko Ciechocin Świecie nad Osą

Raciążek Osiek Solec Kujawski Golub-Dobrzyń Inowrocław Waganiec Świedziebnia Chełmno Kowalewo Pomorskie Dąbrowa Biskupia Zakrzewo Zbiczno Chełmno Radomin Gniewkowo Brodnica Białe Błota Kijewo Królewskie Zbójno Inowrocław Janikowo Lipno Lipno Nakło nad Notecią Rypin Kruszwica Skępe Skępe Sadki Brzuze Pakość Tłuchowo Tłuchowo Szubin Rogowo Rojewo Wielgie Wielgie Radziejów Rypin Złotniki Kujawskie Dąbrowa Dąbrowa Bytoń Skrwilno Lipno Jeziora Wielkie Jeziora Wielkie Dobre Wąpielsk Bobrowniki Mogilno Mogilno Osięciny Kamień Krajeński Chrostkowo Strzelno Strzelno Piotrków Kujawski Sępólno Krajeńskie Dobrzyń nad Wisłą Kcynia Kcynia Radziejów Sośno Kikół Mrocza Mrocza Topólka Więcbork Bukowiec Warlubie Cekcyn Ryńsk Lubanie Dragacz Chełmża Gostycyn Kowal Lubień Kujawski Drzycim Chełmża Kęsowo Baruchowo Lubraniec Jeżewo Czernikowo Lubiewo Boniewo Włocławek Lniano Lubicz Śliwice Brześć Kujawski Barcin Nowe Łubianka Tuchola Choceń Gąsawa Osie Łysomice Wąbrzeźno Chodecz Janowiec

Wielkopolski Pruszcz Obrowo Dębowa Łąka Fabianki Łabiszyn Świecie Wielka Nieszawka Książki Izbica Kujawska Rogowo Świekatowo Zławieś Wielka Płużnica Kowal Żnin Bydgoszcz Grudziądz Toruń Włocławek

199

b) Wersja gdy JST nie jest beneficjentem, ale na jego terenie jest realizowany projekt.

Dzień dobry,Konsorcjum firm ……………….. na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko-Pomorskiego realizuje badanie pt. „Ewaluacja działań podejmowanych w zakresie opieki nad dziećmi do lat 3 i usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat 6 w ramach RPO WK-P 2014-2020”.

Celem badania jest ocena skuteczności oraz efektywności dotychczas realizowanych /zrealizowanych działań w zakresie opieki nad dziećmi do lat 3 i usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat 6 oraz wypracowanie rozwiązań podnoszących skuteczność i efektywność udzielanego wsparcia.

Z materiałów przekazanych przez Zamawiającego wynika, że na terenie Państwa gminy realizowany jest projekt pt. ……………………………. współfinansowany ze środków UE. Bardzo prosimy o udzielenie odpowiedzi na kilka pytań, które pomogą nam zdiagnozować potrzeby w badanym obszarze na terenie Pana/Pani gminy.

Badanie jest anonimowe, co oznacza, że nie będzie możliwości powiązania udzielonych odpowiedzi z Państwa jednostką. Odpowiedzi wszystkich osób uczestniczących w badaniu zostaną zaprezentowane jedynie w zbiorczych informacjach.

Bardzo prosimy o szczere i przemyślane odpowiedzi.

Ankietę znajdą Państwo pod specjalnie wygenerowanym linkiem:………………………………………………………….

Wypełnienie kwestionariusza można przerwać, i powrócić do niego w dogodnym momencie.List uwierzytelniający badanie podpisany przez Marszałka Województwa znajdą Państwo na stronie Programu: www.mojregion.eu. Informacji na temat badania ze strony Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko – Pomorskiego udziela pani Aleksandra Żuchowska, e-mail: a.zuchowska@kujawsko-pomorskie, tel. 56 62 15 867.

Pana/i dane osobowe przetwarzane są zgodnie z Ustawą o ochronie danych osobowych oraz RODO. Nasza rozmowa będzie nagrywana w celu kontroli mojej pracy.

1. Czy na terenie Państwa gminy pojawiają się trudności w tworzeniu nowych miejsc opieki nad dziećmi do lat 3, takie jak:

□ Brak środków finansowych na utworzenie□ Brak środków finansowych na utrzymanie□ Brak odpowiednich pomieszczeń/budynków□ Brak gwarancji, że będą chętni na te miejsca□ Z powodu regulacji prawnych (jakich?)□ Braki kadrowe□ Brak przychylności ze strony władz gminy□ Inne (jakie?)………………………………………………..□ Nie pojawiają się żadne problemy*możliwość odpowiedzi wielokrotnej

200

2. Czy na terenie Państwa gminy pojawiają się trudności w tworzeniu nowych miejsc opieki nad dziećmi od 3 do 6 lat, takie jak:

□ Brak środków finansowych na utworzenie□ Brak środków finansowych na utrzymanie□ Brak odpowiednich pomieszczeń/budynków□ Brak gwarancji, że będą chętni na te miejsca□ Z powodu regulacji prawnych (jakich?)□ Braki kadrowe□ Brak przychylności ze strony władz gminy□ Inne (jakie?)………………………………………………..□ Nie pojawiają się żadne problemy*możliwość odpowiedzi wielokrotnej

3. Co ułatwiłoby stworzenie nowych miejsc opieki nad dziećmi do lat 3?□ Wsparcie finansowe□ Nawiązanie współpracy z podmiotem wspierającym□ Zaangażowanie rodziców□ Przychylność władz gminy□ Inne (jakie?)……………………………………*możliwość odpowiedzi wielokrotnej

4. Co ułatwiłoby stworzenie nowych miejsc opieki nad dziećmi od 3 do 6 lat?□ Wsparcie finansowe□ Nawiązanie współpracy z podmiotem wspierającym□ Zaangażowanie rodziców□ Przychylność władz gminy□ Inne (jakie?)……………………………………*możliwość odpowiedzi wielokrotnej

5. Czy gdyby mieli Państwo możliwość aplikowania o środki RPO WK-P w kolejnych latach, to:c. Chętnie skorzystałby/łaby Pan/Pani z możliwościd. Nie skorzystałbym/łabym już z takiej możliwości

6. Czy na terenie Pana/Pani gminy jest zapotrzebowanie na:□ tworzenie nowych miejsc instytucjonalnych opieki nad dziećmi do lat 3□ tworzenie nowych miejsc instytucjonalnych opieki nad dziećmi od 3 do 6 lat□ wsparcie w zatrudnianiu niani do opieki nad dziećmi do lat 3□ dofinansowanie na zwiększenie liczby miejsc opieki nad dziećmi do lat 3 w istniejących placówkach□ dofinansowanie na zwiększenie liczby miejsc opieki nad dziećmi od 3 do 6 lat w istniejących placówkach*możliwość odpowiedzi wielokrotnej

7. Jakiego rodzaju wsparcia w obszarze:□ opieki nad dziećmi do lat 3 brakuje w Pana/Pani gminie (proszę opisać):……………………………….□ opieki nad dziećmi od 3 do 6 lat brakuje w Pana/Pani gminie (proszę opisać):……………………………….□ Niczego nie brakuje

201

Metryczka:

1. Obszar na którym funkcjonuje jednostka:a. miejskib. wiejskic. miejsko – wiejski

2. Gmina:Aleksandrów Kujawski

Bobrowo Dąbrowa Chełmińska Lisewo Grudziądz

Ciechocinek Brodnica Dobrcz Papowo Biskupie Gruta Nieszawa Brzozie Koronowo Stolno Łasin Aleksandrów Kujawski

Górzno Nowa Wieś Wielka Unisław Radzyń Chełmiński

Bądkowo Bartniczka Osielsko Golub-Dobrzyń Rogóźno Koneck Jabłonowo

Pomorskie Sicienko Ciechocin Świecie nad Osą

Raciążek Osiek Solec Kujawski Golub-Dobrzyń Inowrocław Waganiec Świedziebnia Chełmno Kowalewo Pomorskie Dąbrowa Biskupia Zakrzewo Zbiczno Chełmno Radomin Gniewkowo Brodnica Białe Błota Kijewo Królewskie Zbójno Inowrocław Janikowo Lipno Lipno Nakło nad Notecią Rypin Kruszwica Skępe Skępe Sadki Brzuze Pakość Tłuchowo Tłuchowo Szubin Rogowo Rojewo Wielgie Wielgie Radziejów Rypin Złotniki Kujawskie Dąbrowa Dąbrowa Bytoń Skrwilno Lipno Jeziora Wielkie Jeziora Wielkie Dobre Wąpielsk Bobrowniki Mogilno Mogilno Osięciny Kamień Krajeński Chrostkowo Strzelno Strzelno Piotrków Kujawski Sępólno Krajeńskie Dobrzyń nad Wisłą Kcynia Kcynia Radziejów Sośno Kikół Mrocza Mrocza Topólka Więcbork Bukowiec Warlubie Cekcyn Ryńsk Lubanie Dragacz Chełmża Gostycyn Kowal Lubień Kujawski Drzycim Chełmża Kęsowo Baruchowo Lubraniec Jeżewo Czernikowo Lubiewo Boniewo Włocławek Lniano Lubicz Śliwice Brześć Kujawski Barcin Nowe Łubianka Tuchola Choceń Gąsawa Osie Łysomice Wąbrzeźno Chodecz Janowiec

Wielkopolski Pruszcz Obrowo Dębowa Łąka Fabianki Łabiszyn Świecie Wielka Nieszawka Książki Izbica Kujawska Rogowo Świekatowo Zławieś Wielka Płużnica Kowal Żnin Bydgoszcz Grudziądz Toruń Włocławek

202

14.2.5. Scenariusz IDI – Przedstawiciele instytucji zaangażowanych w system realizacji RPO WK-P

Dzień dobry,Nazywam się ………………… i reprezentuję firmę badawczą ………………………., która na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko -Pomorskiego prowadzi badanie pn. „Ewaluacja działań podejmowanych w zakresie opieki nad dziećmi do lat 3 i usług opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat 6 w ramach RPO WK-P 2014-2020” mające na celu ocenę skuteczności oraz efektywności działań w zakresie opieki nad dziećmi do lat 3 i edukacji przedszkolnej.

Został/a Pan/Pani poproszona o udział w niniejszym badaniu z uwagi na posiadaną wiedzę w intersującym nas zakresie [tutaj ankieter podaje obszar, w ramach którego odpowiadał będzie badany, według scenariusza: wdrażanie, zarządzanie, sprawozdawczość/monitoring wskaźników, ZIT]

Bardzo zależy nam na poznaniu Pana/Pani opinii, która będzie niezwykle pomocna dla uzyskania wiarygodnych wyników badania, dlatego chcielibyśmy poprosić o udział w ankiecie, która jest anonimowa, co oznacza, że nie będzie możliwości powiązania udzielonych przez Pana/Panią odpowiedzi z Pana/Pani osobą. Odpowiedzi wszystkich respondentów uczestniczących w badaniu zostaną zaprezentowane jedynie w zbiorczych informacjach.

Pana/i dane osobowe przetwarzane są zgodnie z Ustawą o ochronie danych osobowych oraz RODO. Nasza rozmowa będzie nagrywana w celu kontroli mojej pracy.

Bardzo prosimy o szczere i przemyślane odpowiedzi.

DANE DOTYCZĄCE WYWIADU:Data:Osoba prowadząca wywiad:

Uwagi:

CHARAKTERYSTYKA RESPONDENTA: [ankieter: proszę zapytać o:]Nazwa instytucji:Stanowisko:

Zadania realizowane w kontekście celu badania:

203

Obszar wdrażania RPO WK-P (pytania w wywiadzie zostaną dopasowane do obszaru jakim zajmuje się badany: opieka nad dziećmi do lat 3 lub edukacja przedszkolna)1. Jak wygląda proces wyboru projektów z zakresu opieki nad dziećmi do lat 3 i usług

opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci do lat 6 w ramach RPO WK-P? w tym. m.in. jakie są terminy ogłaszania naborów i oceny projektów, kto ocenia projekty i w jaki sposób? Jakie informacje podawane są wnioskodawcom i w jaki sposób?

2. Z jakimi elementami w zakresie kryteriów oceny oraz regulaminów mają najczęściej problem wnioskodawcy? Czy elementy te różnią się w grupie wnioskodawców, którzy otrzymali dofinansowanie i tych którzy takiego dofinansowania nie otrzymali?

3. Czy kryteria wyboru i regulaminy konkursów odpowiadają aktualnym potrzebom w regionie? Na jakiej podstawie definiowane są te kryteria? Czy wynikają one z przeprowadzanych i aktualizowanych diagnoz sytuacji społeczno-demograficznej w tym zakresie? Proszę uzasadnić.

4. Jak ocenia Pan/Pani wielkość środków przeznaczonych na poszczególne nabory w obszarach:

usług opiekuńczych dla dzieci do lat 3, wychowania przedszkolnego.

4.a. Czy jest ona wystarczająca do potrzeb oraz zainteresowania wnioskodawców? Proszę ocenić.5. Jak ocenia Pan/Pani poszczególne formy oferowanego wsparcia, które z nich cieszą się

największym zainteresowaniem, proszę uzasadnić?6. Czy Pana/Pani zdaniem pojawiają się czynniki, po stronie beneficjentów, utrudniające:

realizowanie usług opiekuńczych dla dzieci do lat 3, realizowanie usług w obszarze wychowania przedszkolnego?

6.a.Jeśli tak to jakie, proszę wskazać.7. Z jakimi problemami spotykają się Państwo w zakresie wdrażania projektów z obszaru:

usług opiekuńczych dla dzieci do lat 3, wychowania przedszkolnego?

6.a. Z czego one wynikają, jaka jest ich przyczyna, czy można było ich uniknąć oraz jakie środki zaradcze Państwo zastosowali?8. Czy, a jeśli tak to w jaki sposób, problemy te wpływają na osiągnięcie celów

poszczególnych poddziałań?9. Czy pojawia się zagrożenie w realizacji projektów? Gdzie pojawia się takie ryzyko? Jakie

działania interwencyjne zastosowano? Jakie są efekty tych działań? Jaki wpływ na Program będzie miało niezrealizowanie tych projektów?

10. Jak ocenia Pan/Pani zapotrzebowanie na podobne wsparcie w przyszłości? Jak ocenia Pan/Pani pod tym względem zainteresowanie beneficjentów?

11. Jak kształtuje się zapotrzebowanie na usługi w omawianym zakresie biorąc pod uwagę podział terytorialny? Czy monitorują Państwo zapotrzebowanie w taki sposób? Jeśli tak, to czy są obszary, w których zapotrzebowanie to szczególnie się odznacza? Jakie to obszary? Jeśli nie to dlaczego?

204

12. Które z doświadczeń w obszarze wdrażania projektów dotyczących opieki nad dziećmi do lat 3 oraz edukacji przedszkolnej należy kontynuować w kolejnej perspektywie finansowej UE? Proszę uzasadnić?

13. Czy z Pana/Pani perspektywy potrzebne jest wprowadzenie zmian w obszarze wdrażania projektów dotyczących opieki nad dziećmi do lat 3 oraz edukacji przedszkolnej jeszcze w tej perspektywie? Jeśli tak, to co należy zmienić i czy jest to wykonalne?

Obszar zarządzania RPO WK-P 1. W jaki sposób w RPO WK-P uwzględniono cele strategiczne Strategii Rozwoju

Województwa? W jaki sposób Program odpowiada na problemy zidentyfikowane w dokumencie? Czy przeznaczono konkretne środki na realizację tych celów?

2. Czy w Pana/Pani opinii wielkość środków finansowych dostępnych w ramach RPO WKP, w kontekście niwelowania problemów opisanych w Strategii Rozwoju Województwa, jest wystarczająca, czy też może zbyt mała, proszę ocenić? Proszę o odpowiedź w odniesieniu do: usług opiekuńczych dla dzieci do lat 3, wychowania przedszkolnego.

2.a. Czy i w jaki w jaki sposób weryfikowane jest na ile działania w ramach RPO WK-P odpowiadają na cele zidentyfikowane w Strategii Rozwoju Województwa?3. Jak ocenia Pan/Pani zgodność wdrażania Programu w ramach Osi 6, 8 i 10 ze wstępnymi

założeniami? Jakie istotne dla wdrażania programu zmiany zostały poczynione od początku jego wdrażania w zakresie wsparcia w Osi 6, 8 i 10?

4. Czy pojawiły się jakieś problemy mające wpływ na sprawną realizację zadań w obszarze zarządzania RPO WK-P? Proszę omówić, jeśli tak.

5. Które z doświadczeń w obszarze zarządzania RPO WK-P w obszarze Osi 6, 8 i 10 należy kontynuować w kolejnej perspektywie finansowej UE? Proszę uzasadnić?

6. Czy z Pana/Pani perspektywy potrzebne jest wprowadzenie zmian w obszarze zarządzania Osi 6, 8 i 10 jeszcze w tej perspektywie? Jeśli tak, to co należy zmienić i czy jest to wykonalne?

Pytania tylko do osób zajmujących się monitorowaniem RPO WK-P1. Z analizy poziomu realizacji wskaźników wynika, że… [tu zostaną przedstawione

wskaźniki, których poziom realizacji w opinii badaczy wymagał będzie komentarza], co miało wpływ na osiągnięcie właśnie takiego stopnia realizacji? Jakie działania zostały zrealizowane w przypadku kiedy wysokość wskaźników znacznie przekracza wartości docelowe lub w sytuacji kiedy istnieje ryzyko nieosiągnięcia wartości docelowych wskaźników?

2. Jak ocenia Pan/Pani tempo realizacji wskaźników w Osi 6, 8 i 10? Czy jest ono wystarczające do osiągniecia zakładanych wartości wskaźników na koniec 2023 r.?

3. Czy na poziom realizacji wskaźników wpływ miały takie czynniki jak: zbyt późne ogłoszenie konkursów; złożone projekty nie pokrywają koniecznych do realizacji wskaźników; zbyt niskie zainteresowanie składaniem wniosków o dofinansowanie w danym naborze?

205

czynniki zewnętrzne, np. zmiana sytuacji społeczno-gospodarczej regionu.

Obszar ZIT1. W jaki sposób wybierane są projekty do dofinansowanie, proszę opisać ten proces i

dokonać jego oceny? Czy jest on skuteczny i czy powinien być kontynuowany w podobnej formie w przyszłości?

2. Jak ocenia Pan/Pani projekty realizowane w formule ZIT? Czy są one dobrze przygotowane i czy odpowiadają na potrzeby danego obszaru?

3. Czy w zakresie dostępności i zapotrzebowania na usługi wychowania przedszkolnego, potrzeby na obszarze ZIT różnią się od potrzeb na innych obszarach województwa? Proszę o uzasadnienie.

4. Czy w zakresie dostępności i zapotrzebowania na usługi opiekuńcze dla dzieci do lat 3, potrzeby na obszarze ZIT różnią się od potrzeb na innych obszarach województwa? Proszę o uzasadnienie.

5. Czy zauważalne są różnice między poszczególnymi rodzajami gmin w regionie? (duże//małe; miejskie/wiejskie; należące do OSI/ZIT//nienależące do OSI/ZIT) Z czego może wynikać to zróżnicowanie?

6. Czy środki przeznaczone na realizację wsparcia w obszarze opieki nad dziećmi do lat 3 są wystarczające względem potrzeb wnioskodawców? Proszę ocenić.

7. Które z doświadczeń w realizacji projektów w formule ZIT należy kontynuować w przyszłości? Co należałoby zmienić w tym względzie?

8. Czy potrzebne są zmiany w obszarze realizacji projektów w formule ZIT jeszcze tej perspektywie? Jeśli tak, to czy są one możliwe do wprowadzenia? W jaki sposób?

Dziękuję za udział w badaniu!

206