evidence for evolutionkisi.deu.edu.tr › asli.memisoglu › evrim › 2-evrimin delilleri.pdf ·...
TRANSCRIPT
Konular 1. Giriş
2. Zaman içinde değişimin delilleri
Yaşayan türlerden elde edilen deliller
Zaman içinde değişimin doğrudan gözlenmesi
Körelmiş organlar
Fosil kayıtlardan elde edilen deliller
Yokoluş gerçeği
Ardışıklık yasası
Geçiş formları
Değişerek türeme
3. Ortak atalılığın delilleri
Evrimsel ağaçlar
Halka Türler
Homolji
Yapısal ve gelişimsel
homoloji
Moleküler homoloji
Türler arası etkileşimler
4. Dünyanın yaşı
Jeolojik zaman
Radyometrik tarihleme
1. Giriş
Darwin yaptığı incelemeler sonucunda
canlılarda belirli bir örüntü farketti
Değişerek türleşme adını verdi
Yaşam bilimleriyle ilgilenen tüm bilim
insanları daha sonra bunun delillerine
rastladı ve adına evrim dendi
Darwin bunu açıklayacak bir süreç de öne
sürdü: doğal seçilim
Değişerek türeme:
Türler zaman içinde değişir
Türler ortak atalardan türer
Dünya ve hayatın yaşı eskidir
Ayrı yaratılış:
Türler değişmez
Her tür ayrı yaratılmıştır
Dünya ve yaşam gençtir
2. Zaman içinde değişimin
delilleri: Yaşayan türler
Canlılar zaman içinde değişim gösterirler
Yaşayan türler üzerinde bu değişim iki şekilde
kendini gösterir:
Mikroevrim: Doğal popülasyonları
gözlemleyerek küçük ölçekli değişimleri
görebiliriz.
Makroevrim: Yaşayan canlıların vücutları
incelendiğinde büyük ölçekli değişimler
gözlemlenir
2.1.1 Doğrudan gözlem
Biyologlar yüzlerce türde mikroevrim gözlemlemiştir:
Sabunağacı böceği gaga uzunluğu
Güney ABD’ye özgü
Florida’da, yerli bitki balon asma meyvesi
Böcekler meyveyi delip gagalarını tohum içine sokarak beslenir
1926’da güney Florida’ya yassı kabuklu altın yağmur ağacı meyvesi getirildi
Yağmur ağacı meyvesi balon asma meyvesinden daha ince
2. Zaman içinde değişimin
delilleri: 2.1 Yaşayan türler
Sabun ağacı böcekleri beslenmek için yağmur ağaçlarını kullanmaya başladı
Bu ince meyveli bitkilerle beslenen böceklerde daha kısa gagalar görülmeye başladı
2.1.1 Doğrudan gözlem
2. Zaman içinde değişimin
delilleri: 2.1 Yaşayan türler
Bö
cek
say
ısı
Bö
cek
say
ısı
Gaga uzunluğu (mm)
Balon asma ağacı
meyvesi
Yassı kabuklu altın
yağmur ağacı
meyvesi
Tarih
Gag
a u
zun
luğu (
mm
)
Bu zaman diliminde
altın yağmur ağacı
Floridaya getirildi
Gaga boyunun kısalmasının evrim dışında bir
başka açıklaması da olabilir:
Yağmur ağacında yaşayan böceklerin gagaları
gelişim sırasında kısa kalmış olabilir
Araştırmacılar bu olasılığı elemek için iki ağaç
türünde yaşayan böcekleri toplayıp ve
laboratuvar ortamında büyüttüler.
Yağmur ağacından toplanan böcekler her iki bitki
üzerinde ayrı ayrı büyütüldü. (ve tam tersi)
Gaga boylarında bir değişiklik olmadı
2.1.1 Doğrudan gözlem
2. Zaman içinde değişimin
delilleri: 2.1Yaşayan türler
Bir türde önemli işlevi
olan bir organın yakın
diğer bir türde kullanışsız,
körelmiş formudur
Ör: Uçamayan kuşlarda
küçük kanatlar – Kiwi
kuşu
2.1.2 Körelmiş organlar
2. Zaman içinde değişimin delilleri: 2.1
Yaşayan türler
Lastik boa
yılanı:
Küçülmüş arka
bacak
İnsanlarda kuyruk sokumu: kuyruklu canlılardan türediğinin
göstergesi
Üşüdüğümüz veya korktuğumuzda tüylerin diken diken olması:
Tüylü atalarımız üşüdüğünde tüyleri kabarır ve sıcak tutar
Düşmanlara karşı daha büyük cüsseli görünür
Tavukların ellerinde 3 ve ayaklarında 4 parmak vardır
gelişim sırasında eksik parmaklar görülür fakat sonra kaybolur
Eksik
parmaklar
gelişim
sırasında
görülür
Tavuk kanadı Tavuk ayağı
Bu canlılar ihtiyaçları olmadığı halde neden bu
yapılara sahipler???
Evrimsel açıklama: Bu canlılar, körelen organları
tam ve çalışır olan atalardan değişerek
türemişlerdir.
2.1.2 Körelmiş organlar
2. Zaman içinde değişimin delilleri: 2.1
Yaşayan türler
20 yaş dişi Kör mağara balığı
Moleküler düzeyde de körelme görülür
Psödogenler: Diğer canlılardaki işlevli genlere benzerlik gösteren işlevsiz DNA dizileri
ÖR: İnsan 6. kromozomunda bir enzim dizisine benzeyen fakat bir bölümü silinmiş olan psödogen bulunur
İnsanlar bu enzimi üretmez fakat aynı gen şempanze, bonobo, goril ve orangutanlarda tamdır ve enzim üretilir
2.1.2 Körelmiş organlar
2. Zaman içinde değişimin delilleri:
2.1 Yaşayan türler
Fosil geçmişte yaşamış bir organizmanın
kalıntısıdır
Binlerce enstitü ve kişide bulunan
dünyadaki tüm fosillerin koleksiyonuna fosil
kayıt denir
Fosillerin varlığı ve günümüzde yaşayan
canlılarla aynı olmamaları hayatın zaman
içinde değiştiğinin delilidir!
3 adet gözlem, Darwin ve diğer bilim
insanlarının fosil kayıtlarını evrimin delili
olarak gözlemlemelerini sağlamıştır
2. Zaman içinde değişimin delilleri:
2.2 Fosil kayıtlar
2.2.1 Yokoluş gerçeği
2. Zaman içinde değişimin delilleri:
2.2 Fosil kayıtlar
İrlanda Elk:
Artık var olmadığı
kanıtlandı fakat
günümüzdeki geyiklere
benzerliği var
Mamut
Büyük yok oluşlar
Aynı bölgede yaşayan canlılar ve burada
bulunan fosil organizmalar benzerken, diğer
bölgelerle farklılık gösterirler.
Gliptodont ve armadillo güney Amerika
Diprotodon ve wombats Avustralya
Günümüz canlıları aynı bölgede daha önce
yaşamış canlılardan değişerek türemiştir
Bunlar makroevrime örnek oluşturur
2.2.2 Ardışıklık yasası
2. Zaman içinde değişimin delilleri:
2.2 Fosil kayıtlar
Armadillo Wombat
Arjantin’deki fosiller Avustralya’daki fosiller
Eğer günümüz türleri atalardan türediyse o
zaman fosil kayıtlarda geçiş formları bulmalıyız
2.2.3 Geçiş formları
2. Zaman içinde değişimin delilleri:
2.2 Fosil kayıtlar
a) Dinozor
iskeletli kuş
ve
b) tüylü
dinozor
Tüylü dinozorlar
A) Bazı günümüz
balinalarında leğen ve
bacak kemikleri görülür
B) Geçiş formu yüzmede
kullanılmayan arka
bacaklar
C) Suda yüzmeye
yarayan arka bacaklar
2. Zaman içinde değişimin delilleri:
2.2 Fosil kayıtlar2.2.3 Geçiş formları
38 milyon yıl önce
50 milyon yıl önce
3. Ortak ata delilleri
3.1 Soy ağaçları
Darwin’in teorisine göre türler bağımsız
değil, ortak atalarla bağlıdır
Dolayısı ile aile ağaçlarına benzer biçimde
kalıtımsal ağaçlarla bu ilişkiler gösterilebilir
Filogenetik: çeşitli organizma grupları
arasındaki evrimsel ilişkinin araştırılması
Filogenetik geçmişi oluştururken canlılar
arasında benzeşen veya fark gösteren
karakterlere bakılır
1. Adada
salyangoz
popülasyonu
Uzun kabuklu
formlar oluşur
ve daha iyi
üredikleri için
baskın olur
Salyangozlar 2.
adaya göç eder
Uzun kabuk
Uzun kabuk
2. Adadaki
salyangozlarda
pembe kabuk
evrimleşir ve 3.
adaya göç eder
1. Ada
salyangozlarında
bantlı kabuk,
3.adada sivri
kabuk evrimleşir
2.Ada
popülasyonunun
soyu tükenir. 3.
adadan 4. adaya
göç olur
3. Adada
dikenli kabuk
evrimleşir
Uzun kabuk
Uzun kabuk
Uzun kabuk
Uzun kabuk
Pembe
kabuk
Pembe
kabuk
Pembe
kabuk
Pembe
kabuk
Sivri kabuk
Sivri kabuk
Sivri kabuk
bant
bant
bant
diken
Darwin’in kendi
çizimi
Önemli not:
Tüm filogenetik
ağaçlar
hipotezdir çünkü
bu olaylara şahit
olunmadı
Bu hipotezler
delillerle
doğrulanır
3. Ortak ata delilleri
3.1 Soy ağaçları
Kedigillerin evrimini gösteren hipotez ağaç
Dallar
Geçişler
Düğümler
Kök
Kardeş
sınıf
LeoparAslanKaplan
Kar
Leoparı
En yakın ortak
ata
Kısa
kuyruk
normal
kürk
Çizgiler
Tüm kedilerin ortak
atası
Dah
a es
ki
Dah
a yen
i
Bir türün ikiye ayrıldığının belgelenmesidir
Bazı türler iki türe ayrılmanın eşiğindedir
coğrafi yayılımda çiftleşen bireyler
bulunur fakat bazı bireyler çiftleşmeyi
reddeder
3. Ortak ata delilleri
3.2 Halka türler
Sibirya yeşil çalıbülbülü
Ağaçsızlanma
sebebiyle boşluk
Güneyden kuzeye
doğru göç ederken
o kadar farklılaşma
olmuştur ki mavi ve
kırmızı sınırında iki
form artık
çiftleşmez
Ortak atadan evrilme sonucu türler
arasındaki benzerliklerin kalıtsal aktarımı
3. Ortak ata delilleri
3.3 Homoloji
a) Yapısal
homoloji
işlevleri farklı da
olsa yapıları
benzer
İnsan
Kablumbağa
Balina
Yarasa
3. Ortak ata delilleri
3.3 Homoloji
b) Gelişimsel homoloji
Genetik kod tüm canlılarda aynıdır.
Halbuki eğer insan kodlaması
şempanzeden farklı olsaydı HIV
insanlara bulaşamazdı
Neden daha avantajlıysa farklı kodlar
ortaya çıkmadı?
Çünkü tüm canlılar ortak bir atadan
türemiştir
c) Moleküler homoloji
3. Ortak ata delilleri
3.3 Homoloji
Psödogenler ortak ata hipotezine delildir
Psödogen Yıl İnsan Şempanze Goril Orangutan Resus Kapuçin Hamster
maymunu maymunu
Farklı eskilikteki 6 insan psödogeninin dağılımı
Psödogen ne kadar yaşlıysa o kadar fazla tür tarafından paylaşılır
Yakın türler daha çok ortak psödogenipaylaşır
Genç
psödogen
Ortayaşlı
psödogen
Yaşlı
psödogen
İnsan Şempanze Goril Resus Hamster
maymunu
Ayrı yaratılış teorisine göre dünyanın yaşı
6000 civarındaydı
Jeoloji bilimi dünyanın yaşının çok eski
tarihlere dayandığını gösterdi
İlk jeologlar kaya oluşumu süreçlerini
inceleyerek zaman ölçümleri yaptılar =
göreceli tarihleme
4. Dünyanın yaşı4.1 Jeolojik zaman
Fig. 2.18 The geological time scale
En eski karasal kayaçlar 4.4 – 4.6 myö
Radyoaktif izotoplar bilinen oranlarla bozunurlar
= yarılanma ömrü
Atasal ve ve yavru izotopların bir kayadaki
göreceli miktarı o kayanın yaşını belirler
Dünyanın yaşı = 4.6 milyar yıl
Yaşam = 3.7 – 2.7 milyar yıl
4. Dünyanın yaşı4.2 Radyometrik tarihleme
Radyoaktif bozunma
Ana izotop
Ana izotop
Yavru izotop
Ana izotop
Yavru izotop
Ana izotop
Yavru izotop
Ana izotop
Yavru izotop
ato
m s
ayıs
ı
Yarılanma sayısı
5. Biyoloji ve din arasında
mutlaka bir çatışma var mıdır?
Bilim insanları doğal fenomenlerle ilgili
olarak doğa üstü açıklamaları
reddederler
Bu durum tüm bilim insanlarının doğa üstülüğün varlığını reddettikleri anlamına
gelmez
Kişinin işinde Tanrıyı tartışmaktan kaçınması,
onun evinde ateist olduğu anlamına gelmez
Birçok bilim insanı ve din bilimciye göre
bilim ile din arasında çatışma olmak
zorunda değildir
ÖDEV
Sizce hangi gelişme/gelişmeler Darwin’in ortak atadan
türeme hipotezine inandırıcı delili sunuyor? Neden?
Gözlenebilir evrim – sabunağacı böceği
Mendel’in kalıtım ilkelerinin yayılması
Genetiğin doğal seçilimle ilgisinin kanıtlanması
DNA’nın moleküler yapısının anlaşılması
Maymun benzeri insan fosillerinin bulunması
DNA dizisinin ortaya çıkarılması
Ara türler - Tüylü dinozorlar ve bacaklı balina fosillerinin
bulunması
Hiçbiri?