Cor Reusen;

- fysiotherapeut ‘s Heerenloo

- consulent SI voor CCE

- docent SI bij estaSI-training

Even voorstellen;

Marlèn Lemmens;

- Logopedist

- Consulent Expertisecentrum

Doofblindheid Bartiméus

- SI-opgeleid door Cor

Even voorstellen;

SI: Sensorische

Informatieverwerking:

In de 1e lezing is de impact van (verworven)

doofblindheid persoonlijk toegelicht .

In deze 2e lezing willen wij ons samen met jullie

verdiepen op de effecten van de zintuiglijke

waarneming en informatieverwerking bij

doofblindheid.

Wat wordt onder S.I. verstaan?

• Je hébt geen SI; je hebt problémen met de

Sensorische Informatie verwerking

• Voor het eerst beschreven vanaf 1972 door

dr. Jean Ayres, ergotherapeut en

ontwikkelingspsycholoog.

Verwarring terminologie;

• Andere benamingen;

• SensoMotorische integratie (S.M.I.)

• Sensorische integratie stoornis

• Hedendaagse benaming;

Sensorische Informatieverwerking

(Amerika: Sensory Processing Disorder)

• Nog niet in DSM-V

- Verschillend bij aangeboren én verworven

Doofblindheid

- Alertheid of aandachtsregulatie

Sensorische informatie verwerking

en alertheidregulatie

• 1) ruiken olfactorisch

• 2) zien, visuele systeem

• 3) horen, auditieve systeem

• =========================================

• 4) proeven gustatorisch

• 5) voelen, tactiele systeem

• 6) evenwichtsorgaan, vestibulaire systeem

• 7) propriocepsis

De zintuigen; de cirkel rond!

• Ex-afferente prikkel

- van buitenaf

- feed forward

- ruis

• Re-afferente prikkels - vanuit jezelf

- feedback

Zintuigprikkels

De twee taken van de

zintuigen

• Waarschuwen voor gevaar.

– Richten van de aandacht

• Herkennen van informatie

Even onze zintuigen prikkelen?

Ter illustratie; ‘t Proeflab

Het tonen van beide taken van de zintuigen in

de praktijk, a.d.h.v. het experiment met de

aangemelde proefpersonen. // VIDEO //

Gedragspatronen bij de

verwerking van zintuigprikkels

• Vermijden

• Onderzoeken

- Ervaren

- Ordenen (15 mnd)

- Integreren (4 jr)

- Conceptvorming

Doofblindheid;

Aangeboren ▬ Verworven

• Vestibulair; – Oprichten start vanuit de

visus, prikkel ontbreekt – Innerdrive van het kind wordt

beïnvloed

– Andere behoefte om omgeving te onderzoeken

– Gevolgen voor ontwikkeling stabiliteit

– Minder anticipatie op bewogen worden

– Minder interactie spel – Oog hand ontwikkeling komt

niet tot stand

• Vestibulair; – Visus als start wel aanwezig,

in staat om te leren en op te

bouwen

– Propriocepsis en evenwicht

orgaan moeten later visus

compenseren

08-10-2015

Bijv: Blindrun

Tactiel: - mond en de hand

verkennen de wereld

• ogen kijken er naar, mond komt vrij voor spraak, nu mond langer nodig voor verzamelen informatie

• ontstaan van een ander woordbeeld door ontbreken van informatie

• voelen compenseert voor een deel het zien.

Tactiel: • ontstaan van het

woordbeeld is “gewoon”

• wordt in de loop van het

proces steeds

belangrijkere informatie

bron en als compensatie

Doofblindheid;

Aangeboren ▬ Verworven

08-10-2015

Doofblindheid;

Aangeboren ▬ Verworven

Proprioceptief:

- moeite met

ontwikkeling van de

praxis

• feed forward visueel

en auditief wordt

niet ingeschakeld

Proprioceptief:

- vaardigheden zijn

geleerd met

inschakelen van

visus en gehoor

• compensatie voor

wegvallen visus en

gehoor moet later

ontwikkeld worden

08-10-2015

Alertheid

• Functie van twee van de

verte zintuigen moet

gecompenseerd

• Richten van de aandacht

moet op een andere

manier ingevuld worden

• Inzet van de propriocepsis

voor regulatie is moeilijker

• Reguleren via auditief en

visueel niet mogelijk

• Verlies van functies geeft

verhoging van de alertheid

compensatie is nog niet

aanwezig

• Ontwikkeling van de

compensatie moeilijker op

latere leeftijd

• Ervaringen van zien en

horen kunnen wel

meegenomen worden

08-10-2015

Indeling alertheid SI

• 1 - Slapen

• 2 - Wakker en ongericht passief

• - Wakker en ongericht actief

• 3 - Wakker en gericht actief

• 4 - Wakker en gespannen actief

• - Wakker en gespannen passief

• 5 - Huilen of andere emotionele

ontlading

Arousalfluctuaties o.i.v. zintuigelijke informatie (Sheet Wilbarger)

Praktijk

• Iedereen heeft prikkels

nodig

• Tekort aan prikkels geeft

depressiviteit

• Bij te weinig compensatie

snel onder stimulatie

• Niet kunnen instellen op

de prikkel geeft

waarschuwende prikkel

• Niet prikkelarm maar

prikkel afgestemd

• Voorbereiden op ex-

afferente prikkel, sneller

waarschuwend

• Zoektocht naar

mogelijkheden tot

compensatie

• Moeite met het richten van

de aandacht

• Andere zintuigen extra

ontwikkelen

• Verwerking verlies van

functies

08-10-2015

(zelf) Regulatie

• Activiteiten die door kind/ cliënt zelf worden ondernomen om de alertheid te veranderen of te behouden.

Co- regulatie

• Activiteiten die door de omgeving van het kind/ cliënt worden ondernomen om het kind/ cliënt te helpen de alertheid te reguleren.

Doel van de verandering van de

alertheid:

– Verbeteren van de voorwaarde informatie

te verwerken

– Verbeteren welbevinden

• Autonome zenuwstelsel

• Zintuiglijke regulatie

• Cognitieve regulatie

Drie manieren van reguleren

Alertheidveranderaars

• Bewegen (vestibulair/ propriocepsis)

• Aanraken (tactiel)

• Mond (smaak/ tactiel)

• Kijken (visueel)

• Luisteren (auditief)

Winnie Dunn, PhD, OTR/L: Model of Sensory Processing

• Zoeker

• Vermijder

• Toeschouwer

• Sensor

Sensorische code

Film cliënt M

sheet gecensureerd!

Strategieën van (co) regulatie

• Aansluiten bij de persoon

• Gebruik maken van mogelijkheden

• Ondersteunen in de betekenis van een

prikkel, weghalen van de waarschuwing

• Alternatieven voor inadequate strategieën

Expertisecentrum-doofblindheid@bartimeus.nl

mlemmens@bartiméus.nl

Co-r-operation Arnhem (ZZP)

info@estasi.nl

Dank voor jullie aandacht!

Meer weten?