european expression - issue 75

EUROPEAN ACTION ON DRUGS

Ευρωπαϊκή δράση για τα ναρκωτικά

(EAD)

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ, ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 75 • 4ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2009

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α 3

EΥΡΩΠΑΪΚΗ EΚΦΡΑΣΗ Τ Ρ Ι Μ Η Ν Ι Α Ι Α Ε Κ Δ Ο Σ Η Ε Υ Ρ Ω Π Α Ϊ Κ Ο Υ Π Ρ Ο Β Λ Η Μ Α Τ Ι Σ Μ Ο Υ

ΕΤΟς ΙδΡυςΗς : 1989 • ISSN: 1105-8137 • 5 ΕΥΡΩ • ΧΡΟΝΟΣ 19 • ΤΕΥΧΟΣ 75 • ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2009

ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ - ΕΚΔΟΤΗΣ:"ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ-ΠΟΛΙΤΙΚΗ-ΕΚΦΡΑΣΗ-ΘΕ-ςΜΟΙ", Μη Κερδοσκοπικό

ΣωματείοΟμήρου 54 - Αθήνα - 106 72

Τηλ.: +30 210 3643224Fax: +30 210 3646953

E-mail: [email protected]://www.ekfrasi.gr

ΚΩΔΙΚΟΣ ΕΝΤΥΠΟΥ: 1413

ΕΚΔΟΤΗΣ- ΥΠΕΥΘΥΝΟΣςυΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ:

Νίκος Γιαννής

ΑΡΧΙςυΝΤΑΞΙΑ:Σταματίνα Ξεφτέρη

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ:Κατερίνα Ανδρωνά

Στο τεύχος αυτό συνεργάστηκαν:

Στάθης Καμπουρίδης, Γεώργιος Καφετζής,

Γιώργος Λιγνός, Ιωάννης Παρίσης,

Φαίη Φραγκισκάτου, Βασίλης Χρονόπουλος, Δημήτρης Χρυσοχόου

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΚδΟςΗς:Εκδόσεις: «ΗΛΙΑΙΑ»

ΔΗΜ. ΣΧΕΣΕΙΣ:iForce Communications Α.Ε.

4Εισαγωγικό σημείωμα ................................................................................................5του Νίκου Γιαννή

ΑΦΙΕΡΩΜΑ: ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ ΚΑΙ ΙΘΑΓΕΝΕΙΑ

4Επιστολή του Α. Σαμαρά για το μεταναστευτικό ζήτημα ..................................6 4Η ‘υπερ-τοπική’ διάσταση της ελληνικής ταυτότητας,

του Στάθη Καμπουρίδη ...........................................................................................12 4Ο καθορισμός της ιθαγένειας, το ατομικό δικαίωμα του αυτοπροσδιορισμού και η «ημέτερη παιδεία»

της Φαίης Φραγκισκάτου .......................................................................................14 4Δημόσιος διάλογος και πολιτική συμμετοχή μεταναστών- Μάχη συμβολισμών ή ουσίας;

του Βασίλη Χρονόπουλου .......................................................................................16 4Αξίζει να φανταστούμε μια νέα ελληνική κοινωνία!

του Μίλτου Παύλου και της Άννας Τριανταφυλλίδου .......................................18 4How to educate citizens: a republican defence

του Δημήτρη Χρυσοχόου ........................................................................................22

ΑΜΥΝΑ

4Ο ρόλος των ευρωπαϊκών ενόπλων δυνάμεων

του Ιωάννη Παρίση ..................................................................................................27

ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

4Η Σύμβαση των Η.Ε. για τα δικαιώματα των ΑμεΑ και το Προαιρετικό Πρωτόκολλο

του Γεώργιου Ν. Καφετζή ........................................................................................31

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

4Συνηγορία της φιλανθρωπίας

του Γιώργου Λιγνού..................................................................................................34

ΜΟΝΙΜΕΣ ΣΤΗΛΕΣ

4Ευρωπαϊκά Νέα ........................................................................................................39 4Βιβλιοπαρουσίαση ...................................................................................................43 4Τα Νέα της Έκφρασης ...........................................................................................44

EUROPEAN ACTION ON DRUGS

Ευρωπαϊκή δράση για τα ναρκωτικά

(EAD)

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ, ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ

4


C o N t E N t S

EvropaIkI EkFraSSI q u a r t E r l y E d I t I o N o N E u r o p E a N I S S u E S

F I r S t p u b l I S H E d : 1 9 8 9 • I S S N : 1 1 0 5 - 8 1 3 7 • E u r o 5 • y E a r 1 9 • v o l . 7 5 • o C t o b E r - N o v E M b E r - d E C E M b E r 2 0 0 9

proprIEtor - EdItIoN:

"European Society, politics, Ex-

pression, Institutions", non profit

Making Company

54 omirou St., athens 106 72

tel.: +30 210 3643224

Fax: +30 210 3646953

E-mail: [email protected]

http://www.ekfrasi.gr

EdItor - publISHEr by laW:

Nicos yannis

publISHING dIrECtor:

Stamatina Xefteri

dIrECtIoN:

katerina androna

CoNtrIbutorS:

v. Chronopoulos,

d. N. Chryssochoou,

F. Fragkiskatou,

S. kampourides,

G. kafetzis,

G. lignos,

I. parisis.

tECHNICal advISor:

Hliea

publIC rElatIoNS

iForce Communications Sa

4Editorial, N.yannis ......................................................................................................5

IMMIGRANTS AND CITIZENSHIP

4letter of a. Samaras about immigration ...............................................................6 4The supra-local dimension of the greek identity, ..............................................12S. Kampourides

4The determination of citizenship, the individual right to self-determination and “our own education”, ................................................14F. Fragkiskatou

4public dialogue and the political participation of immigrants- a battle of symbolisms or a substantial battle?

V. Chronopoulos .......................................................................................................16 4It’s worth imagining a new greek society!

M. Pavlou, A. Triantafillidou ................................................................................18 4How to educate citizens: a republican defence

D. N. Chryssochoou ..................................................................................................22

DEFENSE POLICY

4The role of european armed forces

I. Parisis .....................................................................................................................27

HUMAN RIGHTS

4The uN Convention on the rights of persons with disabilities and the optional protocol

G. Kafetzis .................................................................................................................31

SOCIETY

4an advocacy of philanthropy,

G. Lignos ....................................................................................................................34PERMANENT COLUMNS

4 European News? .......................................................................................................................39 4 book presentation ....................................................................................................................43 4 “European Expression” News ...............................................................................................44

5


E d I t o r I a l

Η απώλεια κυριαρχίας είναι η λύση, όχι το πρόβλημα.Πολιτική ένωση επιτέλους.

«Πρέπει να είσαι γενναιόδωρος με ξένα κόλλυ-βα. Αν μοιράζεις από τα δικά σου ή από εκεί-να των υπηκόων σου, πάει, καταστράφηκες».

Τάδε έφη Νίκολο Μακιαβέλι, όμως το θέ-μα είναι ότι μεγάλο μέρος της πολιτικής τάξης της Ελλάδας μοιράσθηκε με τους

οικείους του ακόμη και τα κόλλυβα των υπηκόων του κατά τα τελευταία 35 χρόνια. Για τη διάπρα-ξη του κακουργήματος χρειάσθηκαν δύο συνερ-γοί. Ένας μικρός αριθμός Ελλήνων ήταν αρκετός, ένας μεγάλος αριθμός πολιτικών από τα δύο με-γάλα κόμματα και ένας ικανός αριθμός ιδιωτών που προσέτρεξαν σε αυτούς χτίζοντας μαζί το πε-λατειακό σύστημα προς ίδιον όφελος και οι δύο και φυσικά σε βάρος των υπολοίπων. Το παρά-δοξο είναι ότι οι αυτοί οι συνεργοί της παρακμής ακριβώς έχουν αναλάβει σήμερα την επιχείρηση σωτηρίας, θεία δίκη μεν αλλά και πηγή ύψιστης ανησυχίας, ο υιός καλείται να πληρώσει για τις αμαρτίες του πατρός, καθώς έχει και η οικογενει-οκρατία το τίμημα της! Ο Ν.Μακιαβέλι είχε απο-φανθεί επ’ αυτού: «Αν κληρονόμησες την εξουσία είσαι πιο αγαπητός από ό,τι αν την κατέκτησες, οπότε έχεις λιγότερη ανάγκη να είσαι σκληρός.»

Από την άλλη δύο πολιτικοί ηγέτες σημά-δεψαν δύο εσπευσμένες πολύτιμες επιλογές: την ένταξη της χώρας στην Ευρωπαϊκή Κοινό-τητα και τη συμμετοχή της Ελλάδας στη ζώνη του Ευρώ μεταξύ των χωρών της ευρωπαϊκής εμπροσθοφυλακής. Οι περισσότερο σώφρονες και συντηρητικοί εκ των Ευρωπαίων δεν συμ-φωνούσαν κατά βάθος, χαρίστηκαν όμως στην Ελλάδα, με την ελπίδα και οι μεν και οι δε ότι η πλήρης λειτουργία της Ελλάδας στην ΕΕ θα ήταν μοχλός επιτάχυνσης της προσαρμογής. Εμείς οι ίδιοι όμως ναρκοθετήσαμε τη μεγαλύτερη πο-λιτική επιτυχία της σύγχρονης Ελλάδας. Το 28% του χρέους της χώρας το 1981 τριπλασιάστηκε τη δεκαετία του 8́0 και μαζί με τις δωρεάν κοινο-

τικές ενισχύσεις έκτοτε προσέφεραν μια πρωτό-γνωρη, άκοπη και αστραπιαία ευημερία. Εκτοτε αυτό κινείται μεταξύ 100-120% του ΑΕΠ, δυσβά-στακτο για έναν καταναλωτικό γίγαντα με πήλι-να πόδια που τώρα πρέπει, να κοντύνει και κυ-ρίως, ακόμη χειρότερα, να εργασθεί.

Ένα μεγάλο ελάττωμα πολλών Ελλήνων εί-ναι ότι όταν έχει καλοκαιρία κάνουν σαν να μην πρόκειται ποτέ να έλθει καταιγίδα. Εξασφαλί-σαμε εδώ και 80 χρόνια τη μονιμότητα των δη-μοσιών υπαλλήλων ώστε να μην συμβαίνουν αυθαιρεσίες όταν αλλάζει η κυβέρνηση και προκειμένου να αποκτήσουμε μια επαγγελμα-τική διοίκηση που να διακρίνεται από συνέχεια με βάση την αρχή της πολιτικής ουδετερότη-τας. Δεν προβλέψαμε όμως μια ρήτρα μείωσης των οικονομικών αποδοχών τους στην περίπτω-ση και κατ’ αναλογίαν των μηδενικών και αρνη-τικών ρυθμών οικονομικής ανάπτυξης. Επίσης παραβιάσαμε τόσο πολύ την αρχή της ουδετε-ρότητας σε βαθμό κακουργήματος αναξιοκρατί-ας, διασπάθισης πόρων και διάλυσης της δημό-σιας υπηρεσίας, ώστε αυτό καθεαυτό το μέγεθος και η ελάχιστη απόδοση του δημοσίου να απει-λούν με συνολική κατάρρευση την εθνική οικο-νομία και να υποθηκεύουν το μέλλον του τόπου.

Οι τεχνικές προϋποθέσεις αντιμετώπι-σης της ελληνικής κρίσης ασφαλώς υπάρχουν στην Ευρώπη και στην Ελ-

λάδα. Το ερώτημα είναι εάν συντρέχουν οι ψυ-χοπνευματικές και τελικώς αντιεθνικιστικές προϋποθέσεις στην Ευρώπη και στην Ελλάδα. Φυσικά η δική μας τεράστια ευθύνη δεν σημαί-νει ότι δεν υπάρχουν αθέμιτες κερδοσκοπικές πι-έσεις και πρακτικές που υπαγορεύουν την ανά-γκη μιας ελάχιστης παγκόσμιας διακυβέρνησης, κάτι στο οποίο η Ευρωπαϊκή Έκφραση επιμένει ρηξικέλευθα από το anus mirabilis 1989, έτος ίδρυσης της εξάλλου!

Εσφαλμένη και παραπλανητική είναι η άπο-ψη ότι απειλείται η εθνική κυριαρχία. Αντιθέτως αυτή έχει παραχωρηθεί προ πολλού, από τη Συν-θήκη του Μάαστριχτ και ορθώς στην ΕΕ και ευ-τυχώς γιατί διαφορετικά η Ελλάδα θα ήταν σε καταφανώς χειρότερη θέση σήμερα και με κα-ταφανώς χειρότερη προοπτική. Τώρα απλώς ζούμε τις ακραίες της συνέπειες που τότε συμ-φωνήσαμε. Αλλά και η Ευρώπη θα ήταν πιο γερμανική: επανενωμένη, πανίσχυρη οικονο-μικά, χωρίς ισχυρές ενδοευρωπαϊκές αναδια-νεμητικές υποχρεώσεις, κυρίαρχη, σχεδόν ανυ-πόλογη και ανεξέλεγκτη. Η Γερμανία συνέπραξε στον συμβιβασμό του Μάαστριχτ με τρεις προϋ-ποθέσεις. Η κεντρική τράπεζα να είναι ανεξάρ-τητη, να απαγορεύεται να αγοράζει κρατικούς τίτλους και να συμφωνηθεί ρήτρα μη διάσωσης κράτους-μέλους του ενιαίου νομίσματος.

Η ελληνική έκπτωση προσφέρει τέλος και μια μοναδική ευκαιρία, την οποία έχουμε κατ’ επανάληψη επισημάνει σε

αυτό το περιοδικό: η νομισματική ένωση είναι μια ενδιάμεση και ατελής διαδικασία, που αν δεν συ-νοδευτεί το συντομότερο από μια κοινή δημοσι-ονομική πολιτική (όχι τιμωρητικά υποκατάστα-τα της όπως οι κανόνες του Μάαστριχτ-έλλειμμα 3% και χρέος 60% του ΑΕΠ), κοινή φορολογική πολιτική, έναν ισχυρό ευρωπαϊκό προϋπολογι-σμό και μια ενιαία ευρωπαϊκή μακροοικονομική πολιτική, δεν θα είναι δυνατή η πολιτική ένωση της Ευρώπης που αποτελεί την ισχυρότερη ελ-πίδα τόσο για τον ευρωπαϊκό λαό όσο και για την ειρήνη, σταθερότητα και ευημερία σε όλον τον κόσμο. Μεγαλύτερη απώλεια εθνικής κυριαρχί-ας είναι το ζητούμενο, η διατήρηση της είναι το πρόβλημα, Γερμανοί Γάλλοι και άλλοι είναι αυ-τοί που πρέπει να το πάρουν πρώτοι απόφαση.

Νίκος ΓιαννήςΠρόεδρος Ευρωπαϊκής Εκφρασης

Μ Ε Τ Α Ν Α Σ Τ Ε Σ Κ Α Ι Ι Θ Α Γ Ε Ν Ε Ι Α6


ςτην πρόσφατη ομιλία μου στη Βουλή για τον Προϋπολογισμό είχα προειδοποιή-σει την Κυβέρνηση: «…το πρόβλημα των νομίμων μεταναστών στην Ελλη-

νική κοινωνία, δεν είναι απλά ζήτημα πολιτογρά-φησής τους. Είναι και θέμα ενσωμάτωσής τους στο σώμα και τον πολιτισμό της χώρας. Των ίδιων και, κυρίως, των παιδιών τους που γεννήθηκαν εδώ…

Μην προχωρήσετε σε άκριτη μαζική νομιμο-ποίηση χωρίς τις προϋποθέσεις που βάζει η Ευρω-παϊκή Ένωση. Ελάτε πρώτα να συζητήσουμε χω-ρίς βιασύνη τα κριτήρια, ώστε να προστατέψουμε τους νόμιμους μετανάστες και την ενσωμάτωσή τους με κοινωνική συνοχή…». Η Κυβέρνηση δεν άκουσε εκείνη την έκκληση. Και επέμεινε στις θέ-σεις της. Έθεσε το νομοσχέδιό της σε «δημόσια δι-αβούλευση», προκαλώντας ήδη μεγάλες αντιδρά-σεις. Απόψε σας αποστέλλω αναλυτικό υπόμνημα για τους λόγους που η Νέα Δημοκρατία θα κατα-ψηφίσει το νομοσχέδιο.

Πρώτον, είναι απορίας άξιο γιατί προτεί-νεται σήμερα τέτοια ρύθμιση. Η υφιστά-μενη νομοθεσία την οποία ψήφισε η Κυ-

βέρνηση της Νέας Δημοκρατίας το 2004 (Κώδικας Ελληνικής Ιθαγένειας – ΚΕΙ) έχει λάβει υπ’ όψιν της τα ισχύοντα στις άλλες χώρες της Ευρωπαϊ-κής Ένωσης (παράρτημα 1). Παράλληλα, κατά την προηγούμενη πενταετία, οι κυβερνήσεις της ΝΔ ενσωμάτωσαν στο Ελληνικό Δίκαιο και τις σχετι-

κές με τα δικαιώματα των μεταναστών Ευρωπαϊ-κές οδηγίες (παράρτημα 2).

Προκύπτει σαφώς, ότι η Ν.Δ. ως κυβέρνηση εργάστηκε με συνέπεια στον ευαίσθητο αυτό το-μέα και δεν δικαιούται κανείς να υποστηρίξει ότι η Ελλάδα υστερεί σε σχέση με τα προβλεπόμε-να και ισχύοντα απ’ την Ευρωπαϊκή νομοθεσία. Επανέρχεται, επομένως, το ερώτημα για την αιτία που προκαλεί τη νομοθετική πρωτοβουλία σας. Και κυρίως τη σπουδή με την οποία προσπαθεί-τε να αντιμετωπίσετε ένα θέμα, το οποίο σε κα-μία περίπτωση δεν περιορίζεται σε αυτή καθαυ-τή την απόδοση ιθαγένειας σε αλλοδαπούς, αλλά συνδέεται με το πραγματικό ζήτημα της μετα-νάστευσης πληθυσμών, κυρίως απ’ την Ασία και την Αφρική προς την Ευρώπη με πύλη εισόδου την Ελλάδα.

Η άποψή μας είναι ότι η απόδοση ιθαγένειας είναι ο τελευταίος κρίκος μίας αλυσίδας, προηγού-μενοι κρίκοι της οποίας είναι η παράνομη είσοδος στη χώρα, το άσυλο, η απέλαση, η άδεια παραμο-νής και εργασίας στην Ελλάδα. Επιχειρείτε λοιπόν, την αποσπασματική και πρόχειρη «αντιμετώπι-σή» του και μάλιστα εκκινώντας απ’ τον «τελευ-ταίο κρίκο της αλυσίδας». Εάν πιστεύετε ότι το μεταναστευτικό πρόβλημα επιλύεται με την μα-ζική απόδοση της ελληνικής ιθαγένειας, τότε σί-γουρα βρίσκεστε σε αναντιστοιχία με τα Ευρωπαϊ-κώς ισχύοντα. Αλλά και σε πλήρη αντίθεση με την πραγματικότητα…

ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΑΝΤΩΝΗ ΣΑΜΑΡΑΓΙΑ ΤΟ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΟ

Μ Ε Τ Α Ν Α Σ Τ Ε Σ Κ Α Ι Ι Θ Α Γ Ε Ν Ε Ι Α 7


ςε ό,τι αφορά την αντικατάσταση του άρ-θρου 5 του ΚΕΙ – που μεταξύ άλλων θέτει ως προϋπόθεση για την απόκτηση ιθαγέ-

νειας αλλοδαπών με πολιτογράφηση, τη διαμονή τους στην Ελλάδα επί 5 συνολικά έτη κατά την τελευταία δεκαετία απ’ την υποβολή της αίτησής τους – διαφωνούμε και επιμένουμε στη διατήρη-σή του ως έχει σήμερα. Επιμένουμε, δηλαδή, στο γενικό κανόνα της δεκαετούς νόμιμης διαμονής κατά τη διάρκεια των 12 τελευταίων ετών πριν την υποβολή της αίτησης πολιτογράφησης με επαρ-κή γνώση της Ελληνικής γλώσσας, της Ελληνι-κής ιστορίας και του Ελληνικού πολιτισμού, με-ταξύ των άλλων προβλεπομένων προϋποθέσεων. Σας επισημαίνουμε ότι συνιστά παράδοξο η Ελλά-δα να εμφανίζεται πρόθυμη ν’ αποδώσει την Ελ-ληνική ιθαγένεια στους επί 5ετία διαμένοντες στη χώρα μας, όταν Ευρωπαϊκή οδηγία που έχει ήδη ενσωματωθεί στο Ελληνικό Δίκαιο, προβλέπει την απόδοση του καθεστώτος του «επί μακρόν διαμέ-νοντος» στους νομίμως διαμένοντες επί 5ετία (με συνδρομή πολλών προϋποθέσεων, όπως η ύπαρ-ξη εισοδήματος, η πλήρης ασφάλιση ασθενείας, η επαρκής γνώση της Ελληνικής γλώσσας κ.ο.κ.). Έτσι με τις ίδιες προϋποθέσεις (αν όχι και πιο ευ-νοϊκές), με τις οποίες στην Ευρώπη παρέχεται κα-θεστώς «επί μακρόν διαμένοντος», στην Ελλάδα θα αποδίδεται η ιθαγένεια!

Ας δούμε, όμως, τι ισχύει για το ίδιο θέμα, σε άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όταν μάλιστα μερικές εξ’ αυτών, έχουν

αποικιοκρατικό παρελθόν και μακρόχρονη πείρα αντιμετώπισής του. Στη Γερμανία: δικαίωμα κτή-σης ιθαγένειας έχουν οι αλλοδαποί με μόνιμο τόπο κατοικίας τη Γερμανία για 8 τουλάχιστον χρόνια, συντηρούν τον εαυτό τους και την οικογένειά τους χωρίς να λαμβάνουν κρατική βοήθεια, γνωρίζουν επαρκώς τη γερμανική γλώσσα, ενώ πληρούν σει-ρά άλλων προϋποθέσεων. Στην Ιταλία: Το δικαί-ωμα κτήσης ιθαγένειας αποκτούν οι μετανάστες μετά από 10ετή νόμιμη διαμονή στη χώρα. Στην Πορτογαλία: οι μετανάστες αποκτούν δικαίωμα για αίτηση κτήσης ιθαγένειας, κατόπιν δέκα ετών νόμιμης διαμονής στη χώρα, εκτός και αν προέρ-χονται από πρώην πορτογαλικές αποικίες με επί-σημη γλώσσα τα πορτογαλικά, οπότε το δικαίωμα

αποκτάται μετά 6 χρόνια νόμιμης διαμονής. Στην Ολλανδία: το δικαίωμα αποκτάται κατόπιν πέντε ετών νόμιμης διαμονής, εφόσον γνωρίζουν την ολ-λανδική γλώσσα και τον πολιτισμό και το αποδεί-ξουν σε σχετικές εξετάσεις. Πρέπει, όμως, να επι-σημανθεί ότι η Ολλανδία δεν είναι πύλη εισόδου για τους μετανάστες. Όσους δέχεται, τους δέχεται κατόπιν συμφωνιών, ενώ το ΔΟΥΒΛΙΝΟ ΙΙ την προφυλάσσει περαιτέρω, καθώς μετανάστες που θα ήθελαν να φτάσουν στην Ολλανδία, επιστρέ-φουν υποχρεωτικώς για να υποβάλουν αίτημα χο-ρήγησης ασύλου στην πρώτη χώρα υποδοχής τους (ή χώρα εισόδου τους). Στο Ηνωμένο Βασίλειο και στη Γαλλία: η προϋπόθεση 5ετούς διαμονής εκτός των λοιπών προϋποθέσεων, μπορεί να εξηγηθεί από το αποικιοκρατικό παρελθόν τους. Και οι δύο χώρες συνδέονται με την Αφρική και με αρκετές Ασιατικές χώρες απ’ όπου προσέλκυσαν κατά το παρελθόν μετανάστες. Εδώ υπάρχουν ιδιαίτεροι δεσμοί -ιστορικοί, γλωσσικοί και πολιτισμικοί- κα-θώς και σκοπιμότητες που συνδέουν την πολιτική της ιθαγένειας με την γενικότερες σχέσεις «μητρό-πολης»- πρώην αποικιών. Παρ’ όλα αυτά, στη μεν Γαλλία δημιουργείται «Υπουργείο Εθνικής Ταυτό-τητας και Μετανάστευσης» για να λύσει το πρό-βλημα ενσωμάτωσης των μεταναστών στην εθνι-κή ταυτότητα, ενώ στο Ηνωμένο Βασίλειο, η κυ-βέρνηση των Εργατικών επιλέγει τη στρατηγική ενσωμάτωσης των μεταναστών στην ταυτότητα της «Βρετανικότητας», ως τον ασφαλέστερο τρό-πο καταπολέμησης του ρατσισμού, εγκαταλείπο-ντας την προηγούμενη πολυπολιτισμική στρατη-γική. Στην Ισπανία έχει, επίσης, υιοθετηθεί η έν-νοια της «Ισπανικότητας». Απ’ τα προηγούμενα προκύπτει ότι η Ελλάδα, με την προτεινόμενη απ’ την κυβέρνησή σας ρύθμιση, υιοθετεί το «χαμηλό-τερο κατώφλι» που συναντά κανείς σήμερα μόνο σε χώρες με αποικιακό παρελθόν ή χώρες «προ-στατευόμενες» απ’ τα προβλεπόμενα και ισχύο-ντα απ’ τον κανονισμό του «ΔΟΥΒΛΙΝΟ ΙΙ» του 2003, που συμφωνήθηκε όταν και πάλι στην κυ-βέρνηση ήταν το ΠΑΣΟΚ!

Κι εδώ προκύπτει μια δεύτερη παρατήρηση: Η Ελλάδα έχει μια κρίσιμη ιδιομορφία σε σχέση με τις περισσότερες από τις υπόλοιπες χώρες μέλη της Ένωσης: Είναι «πύλη εισόδου» μεγάλου αριθ-μού παράνομων μεταναστών, των οποίων η επα-



ναπροώθηση δεν είναι εύκολη. Αυτό δεν ισχύει για όλες τις υπόλοιπες χώρες-μέλη, οι οποίες είναι σε θέση να ελέγχουν πολύ καλύτερα τα σύνορά τους. Έτσι στην Ελλάδα έχουμε μετανάστες με νόμιμη και μόνιμη διαμονή, οι οποίοι όμως, στην μεγάλη πλειονότητά τους εισήλθαν παράνομα.

Να σημειωθεί ότι η παράνομη είσοδος σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες δύσκολα οδηγεί σε νομιμοποίη-ση ή, πολύ περισσότερο, σε πολιτογράφηση. Επί-σης τα παιδιά μεταναστών δεν παίρνουν ιθαγένεια, ακόμα κι αν έχουν γεννηθεί σε ευρωπαϊκή χώρα, αν έχει προηγηθεί η παράνομη είσοδος των γονέ-ων τους στη χώρα αυτή.

Με το νομοσχέδιο της κυβέρνησης προτεί-νεται πολύ πιο ελαστική διαδικασία πολιτογρά-φησης μεταναστών (με-τά από πενταετία) και σχεδόν «αυτόματης» απόδοσης ιθαγένειας στα παιδιά τους. Στην Ελλάδα, παραμένουν άλυτα ακόμη τα ζητήμα-τα παράνομης μαζικής εισόδου, καταχρηστικής αξιοποίησης του πολιτι-κού ασύλου και της συ-ναφούς διαδικασίας που είναι εξαιρετικά χρο-νοβόρος, όπως και της απέλασης, των συνθη-κών διαμονής και δια-βίωσης κλπ. Σε τέτοιες συνθήκες θα ήταν ιστο-ρικό λάθος η απόπειρα αντιμετώπισης του με-ταναστευτικού προβλή-ματος με τα ελαστικότερα δυνατά κριτήρια από-δοσης της ιθαγένειας.

ςε ό,τι αφορά την αντικατάσταση του άρ-θρου 1 του ΚΕΙ όπως αυτός κυρώθηκε με το Ν. 3284/2004 και ειδικότερα την από-

κτηση ιθαγένειας από τέκνα αλλοδαπών που γεν-νιούνται στην Ελλάδα ή από τέκνα αλλοδαπών που έχουν παρακολουθήσει τάξεις του Ελληνικού συ-

στήματος εκπαίδευσης, η Νέα Δημοκρατία καθι-στά απολύτως σαφές ότι επιμένει στη γενική αρχή του κριτηρίου «των μετεχόντων της ημετέρας παι-δείας». Με τη διευκρίνιση ότι η Παιδεία διατηρεί το χαρακτηρισμό της ως «εθνική». Ενώ μια από τις πρώτες επιλογές της κυβέρνησής σας υπήρξε η αλλαγή ονομασίας στο έως πρόσφατα υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων. Αυτό πάνω απ’ όλα επιβάλλει το ίδιο το Σύνταγμα της Ελλά-δας το οποίο στο άρθρο 16, παράγραφος 2, ανα-φέρει ρητά: «Η παιδεία αποτελεί βασική αποστο-λή του Κράτους και έχει σκοπό την ηθική, πνευμα-

τική, επαγγελματική και φυσική αγωγή των Ελλή-νων, την ανάπτυξη της εθνικής και θρησκευτι-κής συνείδησης και τη διάπλασή τους σε ελεύ-θερους και υπεύθυνους πολίτες».

Η ανάπτυξη εθνι-κής συνείδησης, λοιπόν, αποτελεί ρητή συνταγ-ματική επιταγή, έτσι κι αλλιώς. Κι ο εθνικός χα-ρακτήρας της Παιδεί-ας, είναι συνταγματι-κά προσδιορισμένος με αδιαμφισβήτητο τρόπο.

Αλλά η σημασία της εθνικής Παιδείας είναι κρίσιμη και για την εν-σωμάτωση των νομί-μων μεταναστών. Κι αυ-τό δεν αποτελεί δικό μας ισχυρισμό, αποτελεί, επίσης αδιαμφισβήτητη ευρωπαϊκή τάση, όπως

ήδη αναφερθήκαμε παραπάνω… Έτσι, ενώ οι Ευ-ρωπαίοι κινούνται προς την ενσωμάτωση των με-ταναστών τους και των παιδιών τους στην εθνι-κή ταυτότητα, όπως εμπεδώνεται από το σύστημα της Εθνικής Παιδείας, εσείς απαλείψατε τον εθνι-κό προσδιορισμό από τον επίσημο τίτλο του αρ-μόδιου υπουργείου. Αν πρόθεσή σας είναι να εν-σωματώσετε ομαλά των παιδιά των μεταναστών στη Ελληνική κοινωνία και στην Ελληνική ταυτό-

“Στην Ελλάδα, παραμένουν άλυτα ακόμη τα ζητήματα παρά-νομης μαζικής εισόδου, καταχρη-στικής αξιοποίησης του πολιτικού ασύλου και της συναφούς διαδι-κασίας που είναι εξαιρετικά χρο-νοβόρος, όπως και της απέλασης, των συνθηκών διαμονής και διαβί-ωσης κλπ. Σε τέτοιες συνθήκες θα ήταν ιστορικό λάθος η απόπειρα αντιμετώπισης του μεταναστευ-τικού προβλήματος με τα ελαστι-κότερα δυνατά κριτήρια απόδο-σης της ιθαγένεια.”



τητα, τότε κινείστε αντίθετα προς ό,τι επιτάσσει η λογική, κινείστε αντίθετα προς ότι αποτελεί πλέον ευρωπαϊκή τάση, κινείστε αντίθετα από το πνεύμα και το γράμμα του Συνταγματικού μας νομοθέτη.

Επισημαίνουμε ότι με τον ισχύοντα ΚΕΙ, τέ-κνα αλλοδαπού που πολιτογραφείται Έλ-ληνας, χωρίς άλλη διατύπωση, αποκτούν

την Ελληνική ιθαγένεια, υπό την προϋπόθεση ότι κατά την πολιτογράφηση είναι ανήλικα και άγα-μα. Συνεπώς, η πρότασή σας αφορά τα τέκνα που μπορούν να αποκτήσουν την Ελληνική ιθαγένεια, ενώ οι γονείς τους παραμένουν στο status του αλ-λοδαπού διαμένοντος στην Ελλάδα.

Ας δούμε ποια είναι η Ευρωπαϊκή εμπειρία και στην προκειμένη περίπτωση: Στη Γερμανία: τέκνα που γεννιούνται σε γερμανικό έδαφος έχουν δικαί-ωμα ν’ αποκτήσουν τη γερμανική υπηκοότητα εφό-σον ένας γονέας έχει ζήσει εκεί νόμιμα και μόνιμα τουλάχιστον 8 χρόνια, ενώ το ius soli δεν καλύπτει τα τέκνα που δεν γεννήθηκαν στη Γερμανία. Στην Ιταλία: Η γέννηση σε ιταλικό έδαφος δεν αποτελεί καν κριτήριο για την κτήση ιταλικής υπηκοότητας, ενώ για τα λοιπά τέκνα απαιτείται συνεχής νόμιμη διαμονή ως την ενηλικίωση, με δήλωση επιθυμίας για πολιτογράφηση εντός ενός έτους απ’ την ενηλι-κίωσή τους. Στην Πορτογαλία: Τέκνα που γεννιού-νται εκεί, αποκτούν δικαίωμα εφόσον ο ένας γονέας είναι μόνιμος κάτοικος για 10 χρόνια (ή 6 χρόνια εάν προέρχεται από τις πρώην πορτογαλικές αποικίες μέ επίσημη γλώσσα την πορτογαλική), ενώ τα λοι-πά τέκνα αποκτούν το δικαίωμα πολιτογράφησης, μόνο εάν ένας απ’ τους γονείς έχει αποκτήσει την πορτογαλική υπηκοότητα. Στην Ολλανδία: Το ius soli παραχωρείται αυτόματα μόνο στην τρίτη γενιά, όχι δηλ. για τα τέκνα αλλοδαπών που γεννιούνται στην Ολλανδία, ενώ για τα λοιπά τέκνα προϋπό-θεση είναι η νόμιμη διαμονή μέχρι την ενηλικίωσή τους στη χώρα και υποβολή σχετικής δήλωσης. Στο Ηνωμένο Βασίλειο: Το ius soli παραχωρείται όταν τουλάχιστον ο ένας γονέας είναι μόνιμος κάτοικος Στη Γαλλία: Τέκνα που γεννιούνται στη Γαλλία από αλλοδαπούς αποκτούν την ιθαγένεια ipso jure όταν ενηλικιωθούν, ενώ μπορούν μόνα τους να υποβά-λουν αίτηση κτήσης ιθαγένειας στην ηλικία των 16 ετών αρκεί να γεννήθηκαν και να έζησαν στη Γαλ-λία για τουλάχιστον 5 χρόνια.

Διαπιστώνεται, λοιπόν, ότι η αντιμετώπιση ποι-κίλλει από χώρα σε χώρα, ενώ είναι προφανές ότι η Ελλάδα και σε αυτή την περίπτωση υιοθετεί το χαλαρότερο μοντέλο κτήσης της ιθαγένειας, ανά-λογο του οποίου μπορεί να συναντήσει κανείς είτε σε χώρες με αποικιοκρατικό παρελθόν (π.χ. Ηνωμέ-νο Βασίλειο) είτε σε χώρες που σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να θεωρηθούν πύλες-εισόδου στην Ευ-ρωπαϊκή Ένωση. Αντιθέτως, δεν παραχωρείται ius soli ακόμη και σε χώρες με φαινομενικά ελαστικότε-ρο τρόπο απόδοσης της ιθαγένειας (π.χ. Ολλανδία).

Η ιδιαιτερότητα της Ελλάδας, ως χώρας πύ-λης εισόδου μεταναστών, με τη διαπίστω-ση σειράς αδυναμιών και προβλημάτων

που σχετίζονται με τη συνολική αντιμετώπιση του μεταναστευτικού προβλήματος, δεν επιτρέπει επι-πόλαιο χειρισμό ούτε καλλιέργεια φρούδων ελπί-δων ότι η προτεινόμενη ρύθμιση θα λύσει το πρό-βλημα. Στην πραγματικότητα ελλοχεύει ο κίνδυ-νος να ερμηνευθεί και να λειτουργήσει η ελληνική πρόταση σε εντελώς αντίθετη κατεύθυνση. Έτσι, στην πρότασή σας για αυτόματη κτήση ιθαγένειας από τέκνα αλλοδαπών που γεννιούνται στην Ελ-λάδα, με τις λοιπές προϋποθέσεις που προβλέπετε, τοποθετούμαστε αρνητικά. Δεχόμαστε τη δυνατό-τητα των τέκνων νομίμων μεταναστών, που γεννή-θηκαν και είχαν συνεχή διαμονή στην Ελλάδα και που έχουν ολοκληρώσει τουλάχιστον την υποχρε-ωτική 9χρονη εκπαίδευση, να αποκτούν την Ελ-ληνική ιθαγένεια με την ενηλικίωσή τους, κατό-πιν αιτήσεώς τους. Εις ό,τι αφορά τα υπόλοιπα τέ-κνα που δεν γεννήθηκαν στην Ελλάδα, άποψή μας είναι ότι θα πρέπει να υπαχθούν στη γενικότερη ρύθμιση περί κτήσης της ιθαγένειας με πολιτο-γράφηση. Κριτήριο σε όλες τις περιπτώσεις πρέ-πει να είναι η διαπιστωμένη γνήσια βούληση του ενδιαφερομένου να πολιτογραφηθεί Έλληνας, χω-ρίς «γραφειοκρατικούς αυτοματισμούς». Εάν απο-δεχθούμε και ισχύσουν τα προβλεπόμενα απ’ την πρότασή σας, δημιουργείται «προηγούμενο» με συνέπειες και προεκτάσεις επικίνδυνες. Ειδικότε-ρα η ευκολία με την οποία περιγράφεται η από-κτηση της Ελληνικής ιθαγένειας, στέλνει το λάθος μήνυμα όχι μόνο στους παράνομους μετανάστες που ήδη βρίσκονται στην Ελλάδα και που την εί-χαν επιλέξει αρχικώς ως χώρα transit, αλλά πολύ



περισσότερο σε όσους προσδοκούν να πατήσουν έδαφος χώρας της Ε.Ε. Είναι βέβαιο ότι δημιουρ-γούνται ακόμη και αυτή την ώρα, σε χώρες προ-έλευσης εκτός Ευρώπης, εντυπώσεις ότι αρκεί να εισέλθει κανείς στην Ελλάδα για ν’ αποκτήσει σε λίγα χρόνια την ιθαγένεια. Αυτή η εντύπωση θα τροφοδοτήσει περαιτέρω την παράνομη μετανά-στευση. Έτσι, αντί «θεραπείας», θα ενταθούν οι συνθήκες για την καλλιέργεια κοινωνικής και οι-κονομικής αναταραχής.

Κατόπιν τούτων, θεωρούμε ότι το προτεινόμενο Σ/Ν κινείται σε λάθος κατεύθυνση και με την εξαί-ρεση των ομογενών και την επιφύλαξη των παιδιών που γεννούνται στην Ελλάδα και τις πολύ σαφέ-στερες και αυστηρότερες προϋποθέσεις που προ-τείνουμε για την κτήση απ’ αυτά της Ελληνικής ιθαγένειας, η Νέα Δημοκρατία θα καταψηφίσει το Σ/νόμου, εάν επιμείνετε στην υποστήριξή του. Και θα τον καταργήσει, όταν ως κυβέρνηση κληθεί να υλοποιήσει την πολιτική της. Η Νέα Δημοκρατία πιστεύει σε πλήρη πολιτική ενσωμάτωση στην Ελ-ληνική κοινωνία τόσο των μεταναστών όσο και των παιδιών τους, με βάση όσα ισχύουν στις λοιπές Ευ-ρωπαϊκές χώρες, προσαρμοσμένα στις ελληνικές συνθήκες και ανάγκες. Επιπόλαιοι, αποσπασματι-κοί και πρόχειροι χειρισμοί που δεν έχουν την ευ-ρύτερη συναίνεση των πολιτών και αδιαφορούν για την άποψή τους, δε βοηθούν στην ενσωμάτωση. Όπως δείχνει η εμπειρία, τέτοιοι χειρισμοί οδηγούν σε εντάσεις και τροφοδοτούν συναισθήματα ξένα και άγνωστα ως σήμερα στον ελληνικό λαό.

Πιστεύουμε ότι υποχρέωσή μας είναι να προστα-τευθεί και ο ίδιος ο μετανάστης, για την κοινωνική ένταξη του οποίου καμία πρόνοια δεν λαμβάνεται με το προτεινόμενο Σ/Ν. Τέλος, η Ευρωπαϊκή εμπειρία είναι αρνητική σε χώρες όπου υπήρξε στο παρελθόν ελαστικότερο πλαίσιο απόδοσης ιθαγένειας. Κι όπου δοκιμάστηκε απέτυχε και ήδη αναθεωρείται. Αυτή την εμπειρία οφείλατε να διερευνήσετε. Δεν μπορεί οι Γάλλοι να ανακαλύπτουν σήμερα τη σημασία και την επικαιρότητα της εθνικής ταυτότητας (ιδιαίτε-ρα για την ενσωμάτωση των μεταναστών στην κοι-νωνία τους), δεν μπορεί οι Βρετανοί να ανακαλύ-πτουν τη «βρετανικότητα», οι Ισπανοί την «Ισπανι-κότητα», και εμείς να φοβόμαστε να μιλήσουμε για την «ελληνικότητα».

Η Νέα Δημοκρατία θα καταψηφίσει το νομοσχέ-

διο της κυβέρνησης. Θα υπερψηφίσουμε, βέβαια, το δικαίωμα ψήφου των ομογενών. Σε αντίθεση με το ΠΑΣΟΚ, που ως αντιπολίτευση πεισματικά αρνήθη-κε το συνταγματικώς προβλεπόμενο δικαίωμα ψή-φου των αποδήμων Ελλήνων.

Δεσμευόμαστε από τώρα ότι θα καταργήσου-με το νομοσχέδιο όταν θα αναλάβουμε τη διακυ-βέρνηση της χώρας.

Επίσης δεσμευόμαστε να ενισχύσουμε τον εθνικό χαρακτήρα της Παιδείας μας σύμφωνα με το άρθρο 16, παράγραφος 2, του Συντάγματός μας. Για να σηματοδοτήσουμε την ενσωμάτωση όλων στην «ημετέρα παιδεία»…

Επιπλέον, σε ό,τι αφορά τις επί μέρους ρυθμί-σεις, δεσμευόμαστε να νομοθετήσουμε προϋποθέ-σεις για την πολιτογράφηση και απόκτηση ιθαγέ-νειας, αυστηρά καθορισμένες, όπως προβλέπεται και στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες. Σεβόμα-στε, βέβαια, τα παιδιά των νόμιμων μεταναστών που γεννιούνται στην Ελλάδα. Αυτά θα παίρ-νουν με αίτησή τους ιθαγένεια όταν ενηλικιώνο-νται κι εφ’ όσον έχουν ολοκληρώσει τουλάχιστον την 9χρονη υποχρεωτική εκπαίδευση. Προϋπόθε-ση που πιστοποιεί την συμμετοχή τους στην ελλη-νική παιδεία. Αντίστοιχα προβλέπει και η νομοθε-σία μιας σειράς ευρωπαϊκών χωρών…

Θέλουμε την Ελλάδα «κοινότητα Παιδείας, Πα-ράδοσης και Πολιτισμού». Κοινότητα ανθρώπων που βιώνουν την «ημετέρα παιδεία». Αυτό είναι το καλύτερο «αντίδοτο» στο ρατσισμό και την ξενο-φοβία. Θέλουμε να ενσωματώσουμε τους νόμιμους μετανάστες στην «ημετέρα παιδεία». Οι ίδιοι οι με-τανάστες που επιθυμούν να ριζώσουν στην Ελλά-δα, θέλουν να αποκτήσουν μια νέα ταυτότητα, για την οποία να νιώθουν οι ίδιοι υπερήφανοι.

Η Νέα Δημοκρατία θα επιμείνει ως το τέλος σε αυτή τη θέση, με τη βεβαιότητα ότι εκ-φράζει το συμφέρον του Ελληνικού λαού

και τη θέληση της μεγάλης πλειοψηφίας του. Αλλά και το συμφέρον των ιδίων των μεταναστών που θέ-λουν να ριζώσουν εδώ. Η Ελλάδα είναι ανοικτή δη-μοκρατική κοινωνία. Δεν θέλουμε να την κάνουμε «περίκλειστο φρούριο». Αλλά και δεν θα επιτρέ-ψουμε να γίνει «ξέφραγο αμπέλι».

Φιλικά,Αντώνης Σαμαράς



Με τον ισχύοντα Κώδικα Ελληνι-κής Ιθαγένειας (ν. 3284/2004) αποκτούν την Ελληνική Ιθαγέ-νεια:

1. Τα παιδιά που ο ένας από τους γονείς τους είναι Έλληνας ή Ελληνίδα, με τη γέννησή τους. 2. Όποιος γεννιέται στην Ελλάδα και δεν έχει άλλη ιθαγένεια. 3. Αλλοδαπός που υιοθετήθηκε από Έλληνα ή Ελληνίδα πριν από την ενηλικίω-σή του, από την υιοθεσία. 4. Ομογενείς αλλοδα-ποί οι οποίοι εισήχθησαν σε σχολές των ενόπλων δυνάμεων ή κατετάγησαν ως εθελοντές. 5. Αλ-λοδαποί ενήλικες, με πολιτογράφηση, εφόσον διαμένουν νόμιμα στη Χώρα 10 χρόνια τουλά-χιστον την τελευταία 12ετία πριν από την υπο-βολή της αίτησης πολιτογράφησης, έχουν επαρ-κή γνώση της ελληνικής γλώσσας, της ελληνικής ιστορίας και στοιχείων του ελληνικού πολιτι-σμού. 6. Ομογενείς ενήλικες, με πολιτογράφη-ση, χωρίς να απαιτείται 10ετία, χωρίς παράβο-λο και χωρίς να περνούν από συνέντευξη από την Επιτροπή Πολιτογράφησης. 7. Αναγνωρι-σθέντες πρόσφυγες, εφόσον διαμένουν τουλά-χιστον 5 έτη μέσα στην τελευταία 12ετία, πριν από την υποβολή της αίτησης πολιτογράφησης και έχουν επαρκή γνώση της ελληνικής γλώσ-σας, της ελληνικής ιστορίας και στοιχείων του ελληνικού πολιτισμού. 8. Σύζυγος Έλληνα ή Ελ-ληνίδας που μένει τουλάχιστον 3 χρόνια νόμι-μα στη Χώρα και έχει αποκτήσει τέκνο και έχει

επαρκή γνώση της ελληνικής γλώσσας, της ελ-ληνικής ιστορίας και στοιχείων του ελληνικού πολιτισμού. 9. Όποιος έχει γεννηθεί, κατοικεί συνεχώς στην Ελλάδα και έχει επαρκή γνώση της ελληνικής γλώσσας, της ελληνικής ιστορί-ας και στοιχείων του ελληνικού πολιτισμού. 10. Τα παιδιά του αλλοδαπού που πολιτογραφήθη-κε Έλληνας, χωρίς άλλη διατύπωση, εφόσον κα-τά την πολιτογράφηση είναι ανήλικα και άγαμα. 11. Αθλητές Ολυμπιακών αθλημάτων που έχουν συμπληρώσει πενταετή νόμιμη παραμονή στην Ελλάδα κατά την τελευταία δωδεκαετία, εφόσον έχουν δικαίωμα να αγωνιστούν στην αντίστοιχη ελληνική εθνική ομάδα, σύμφωνα με τους διε-θνείς κανονισμούς του οικείου αθλήματος, μετά από εισήγηση της οικείας εθνικής ομοσπονδί-ας και σύμφωνη γνώμη της Ελληνικής Ολυμπι-ακής Επιτροπής. 12. Ομογενείς που κατοικούν σε χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, ύστε-ρα από αίτηση στην οικεία ελληνική προξενική αρχή, εφόσον είναι ενήλικοι, δεν μπορεί να δια-πιστωθεί η ελληνική ιθαγένειά τους βάσει των διεθνών συνθηκών και ύστερα από γνωμοδότη-ση 3μελούς επιτροπής υπό τον πρόξενο ότι είναι πράγματι ομογενείς. 13. Αλλοδαπός που προ-σέφερε στην Ελλάδα εξαιρετικές υπηρεσίες ή του οποίου η πολιτογράφηση μπορεί να εξυπη-ρετήσει εξαιρετικό συμφέρον της Χώρας (τιμη-τική πολιτογράφηση), χωρίς να απαιτούνται άλ-λες προϋποθέσεις.

Η Ελλάδα συγκαταλέγεται μεταξύ των χωρών εκείνων της Ε.Ε. που έχουν ενσωματώσει στο εθνικό δί-κτυο όλες τις σχετικές με τους με-

τανάστες οδηγίες. Ειδικότερα: α) με το Π.Δ. 160/2006 που συμπληρώνει το Ν.3386/2005 (εί-σοδος, διαμονή και κοινωνική ένταξη υπηκόων τρίτων χωρών στην Ελληνική επικράτεια) εν-σωματώνεται η οδηγία 2003/109/ΕΚ που αφο-ρά τους επί μακρόν διαμένοντες υπηκόους τρί-των χωρών στην Ελλάδα. Δηλαδή, ρυθμίστηκε για πρώτη φορά το καθεστώς των επί μακρόν

διαμενόντων στην Ελλάδα με την εξασφάλιση ίσης μεταχείρισής τους με τους ημεδαπούς σ’ ένα ευρύ φάσμα του οικονομικού και κοινωνικού γί-γνεσθαι, διευκολύνοντας την κοινωνική ένταξή τους και την απόκτηση, σε δεύτερο χρόνο, πολι-τικών δικαιωμάτων. β) με το Π.Δ.131/13-7-2006 λήφθηκε πρόνοια για τη διευκόλυνση της οικο-γενειακής επανένωσης γ) με το Π.Δ. 106/2007 περί ελεύθερης κυκλοφορίας και διαμονής στην ελληνική επικράτεια πολιτών της Ε.Ε. και μελών των οικογενειών τους ενσωματώθηκε η οδηγία 2004/38/ΕΚ.

Παράρτημα 2

Παράρτημα 1



Ο τρόπος που μια Πολι-τεία (κράτος και κοινω-νία) νοηματοδοτεί τους όρους ‘ιθαγένεια’, ‘υπη-

κοότητα’, ‘εθνικότητα’, ‘ιδιότητα του πολίτη’ στην εποχή των ραγδαίων εξε-λίξεων που προκαλεί η ολοένα επιτα-χυνόμενη παγκοσμιοποίηση, δείχνει εάν και κατά πόσο η εν λόγω Πολιτεία αντιλαμβάνεται με πραγματισμό και όραμα τη θέση και το ρόλο της μέσα στο σύγχρονο κόσμο. Ενώ στα περισ-σότερα κράτη-μέλη της Ε.Ε. η εθνικό-τητα ή εθνοτική καταγωγή είναι πλέ-ον διακριτές έννοιες σε σχέση με την ιδιότητα του πολίτη ή την υπηκοότη-τα, στη χώρα μας οι παραπάνω έννοιες εξακολουθούν να λογίζονται ως ταυ-τόσημες. Το ίδιο συμβαίνει και με τον όρο ‘ιθαγένεια’ που ταυτίζεται με την εθνική καταγωγή, ενώ από την ανάλυ-ση των συνθετικών της θα προέκυπτε ότι σημαίνει απλά τη γέννηση σε έναν τόπο. Στην Ελλάδα, τόσο σε επίπεδο κοινωνίας, όσο και, κυρίως, σε επίπεδο κράτους και νομικής πρακτικής, φαί-νεται να μην αντιλαμβανόμαστε αυτές τις διαφορές και να εμμένουμε εν πολ-λοίς σε μια παράδοση εσωστρέφειας. Σε μια ελληνική επικράτεια όμως που από το 1990 και μετά κατοικείται από εκατοντάδες χιλιάδες μετανάστες άλ-λων χωρών, συμπεριλαμβανομένων των ευρωπαϊκών, η απόλυτη ταύτιση της εθνικότητας με την ιδιότητα του Έλληνα Πολίτη ως φορέα ιδιαίτερων δικαιωμάτων και υποχρεώσεων είναι προβληματική.

Σε ένα παγκόσμιο περιβάλλον

ασύδοτου και αρρύθμιστου οικονομι-κού ανταγωνισμού, αλλά ταυτόχρονα ανοιχτού στην επικοινωνία και αλλη-λογνωριμία ανθρώπων και πολιτισμών, το Έθνος-κράτος ως πολιτική οντό-τητα και η εθνικότητα ως ταυτότητα έχουν χάσει εν τοις πράγμασι τον κυ-ρίαρχο ρόλο που άλλοτε έπαιζαν στη συγκρότηση και τη λειτουργία κοινω-νιών και ατόμων, χωρίς να σημαίνει ότι έχουν χάσει κάθε ρόλο ή ότι απαξιώ-νονται. Οι Έλληνες πολίτες μπορούν κάλλιστα να είναι Έλληνες και Ευ-ρωπαίοι μαζί, ενώ ταυτόχρονα να δι-ατηρούν τις τοπικές τους ιδιαίτερες ταυτότητες και καταγωγές, να έχουν συνείδηση της κοινωνικής τους θέσης, της φυλής και του φύλου τους, της πο-λιτικής τους τοποθέτησης και της ιδι-αίτερης προσωπικότητάς τους. Η συ-νειδητοποίηση αυτού του πολυσχιδούς αμαλγάματος ταυτοποιήσεων συγκρο-τεί εν τέλει την ταυτότητα του σύγχρο-νου πολίτη της Ευρώπης και του κό-σμου, και ταυτόχρονα του ενεργού πολίτη σε τοπικό επίπεδο.

ςτο πλαίσιο αυτό, το σχέδιο νό-μου που κατατέθηκε στη Βου-λή των Ελλήνων με τίτλο «Πο-

λιτική συμμετοχή ομογενών και αλλο-δαπών υπηκόων τρίτων χωρών που δι-αμένουν νόμιμα και μακροχρόνια στην Ελλάδα», αποτελεί μια εξαιρετικά ση-μαντική τομή για την ελληνική Πολι-τεία. Με τη δημόσια συζήτηση για το νομοσχέδιο να εστιάζεται σχεδόν απο-κλειστικά στο ερώτημα, ποιούς υπη-κόους τρίτων χωρών αφορά και με

ποιούς τρόπους είναι δυνατή η κτή-ση της ελληνικής ιθαγένειας από αυ-τούς, το κύριο και το μείζον τείνει να διαφύγει της προσοχής μας: Για πρώ-τη φορά στη σύγχρονη ιστορία μας, η ελληνική ταυτότητα, με τις όσες συνι-στώσες τη συναποτελούν, αποκτά de jure μια εξέχουσα κοινωνικο-πολιτική διάσταση. Στο ‘δίκαιο του αίματος’, δη-λαδή την κτήση της ιδιότητας του Έλ-ληνα πολίτη με τη γέννηση από Έλ-ληνες γονείς, προστίθεται και συναρ-θρώνεται υπό προϋποθέσεις το ‘δίκαιο του εδάφους’, δηλαδή η γέννηση στην Ελλάδα ή η συμμετοχή στην ελληνική εκπαιδευτική κοινότητα, η πραγματι-κή ίθα-γένεια, ανεξαρτήτως εθνικής-εθνοτικής καταγωγής των γονέων.

Η δικαιϊκή αυτή εξέλιξη βασί-ζεται στην ευρέως διαδεδο-μένη παραδοχή ότι η ταυτό-

τητα του ατόμου διαμορφώνεται μέσα και από την κοινωνία στην οποία ζει και συμμετέχει. Παραδοχή, ωστόσο, που μέχρι τώρα δεν αποτυπωνόταν στο δίκαιο της ελληνικής ιθαγένει-ας, παρά μόνο μερικώς στη διαδικα-σία πολιτογράφησης, η οποία όμως με τον τρόπο που διενεργούνταν ακύρω-νε το ίδιο το περιεχόμενό της. Επομέ-νως, κατά πρώτον, η αποστέρηση από χιλιάδες συμπολίτες μας, έτερης εθνι-κής-εθνοτικής καταγωγής, του δικαι-ώματος στην ιδιότητα του Έλληνα πο-λίτη, ένα δικαίωμα που αποκτιέται από την de facto συμμετοχή τους στην κοι-νωνική και οικονομική ζωή της Ελλά-δας, ερχόταν μέχρι τώρα σε αντίθεση

Η ‘υπερ-τοπική’ διάσταση της ελληνικής ταυτότηταςτου Στάθη Καμπουρίδη

MA Social Anthropology, Goldsmisths College, University of London Απόφοιτος Εθνικής Σχολής Τοπικής Αυτοδιοίκησης-Τμήμα Μεταναστευτικής Πολιτικής



με την κοινή αντίληψη όλων μας ότι ζούμε και συμμετέχου-με στην ίδια κοινωνία και μέσα σε αυτήν διαμορφωνόμαστε. Κατά συνέπεια η εισαγωγή του δικαίου του εδάφους στο νομικό μας πολιτισμό αποτε-λεί αποκατάσταση της κοι-νής λογικής. Κατά δεύτερον, η παραδοχή ότι το συν-ανήκειν και συν-μετέχειν σε μια κοινω-νία είναι εξίσου, αν όχι περισ-σότερο, σημαντικός παράγο-ντας από την εθνική-εθνοτική καταγωγή για τη διαμόρφωση του ατόμου, μας οδηγεί σε μια άλλη προσέγγιση της ίδιας της ταυτότητάς μας.

Και αυτή η προσέγγι-ση είναι τόσο τοπική όσο και υπερ-τοπική. Τοπική είναι

γιατί πλέον το έδαφος, ο τόπος που γεννιέται, μεγαλώνει ή ζει κανείς αρ-χίζει να ανακτά την αξία που κάπο-τε είχε στη συνείδηση των Ελλήνων (ιδιαίτερα αν συνδυαστεί με τις προ-βλέψεις του νομοσχεδίου για τη συμ-μετοχή των μεταναστών στις τοπι-κές εκλογές), μια αξία που παραγκω-νίστηκε από τον ιδεολογικό μηχανι-σμό του έθνους- κράτους υπέρ της με-γάλης ιδέας του Έθνους που βασιζό-ταν στην εθνική-εθνοτική καταγωγή, με τα αποτελέσματα που όλοι γνωρί-ζουμε. Υπερ-τοπική είναι για μια σει-ρά από λόγους. Καταρχήν, η ιδιότητα του Έλληνα πολίτη μετατοπίζεται ση-μασιολογικά από την τοπικότητα της εθνικής καταγωγής (από ποιο έθνος-κράτος έλκει κανείς την καταγωγή του) στην τοπικότητα της συμμετοχής στο ελληνικό κράτος, και έτσι γίνεται ταυτόχρονα υπερ-τοπική και τοπική. Ωστόσο, η συμμετοχή της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, καθιστά την ιδιό-τητα του Έλληνα πολίτη υπερ-τοπική σε ένα άλλο επίπεδο, αφού όποιος εί-

ναι Έλληνας πολίτης είναι ταυτόχρο-να και Ευρωπαίος πολίτης, συμμετέ-χοντας έτσι στο κοινό γίγνεσθαι πε-ρισσότερων κρατών και κοινωνιών. Τέλος, αυτή η αποδέσμευση της ιδι-ότητας του Έλληνα πολίτη από την εθνική-εθνοτική καταγωγή, εμπλου-τίζει περαιτέρω την ταυτότητά μας με μια διάσταση υπερ-τοπικότητας σε παγκόσμιο επίπεδο. Και αυτό γιατί οι μετανάστες από μη ευρωπαϊκές χώρες που γίνονται Έλληνες κουβαλούν στις αποσκευές τους πολιτισμικά στοιχεία και μνήμες από όλες τις γωνιές του κόσμου. Έτσι η ελληνική ταυτότη-τα που μοιρα-ζόμαστε μαζί τους σφυρη-λατείται πλέον μέσα από μια όσμωση που μας επιτρέπει να συνειδητο-ποιήσουμε με απτό τρόπο τις διαδικασί-ες παγκοσμι-οποίησης και έτσι σιγά-σιγά

να αποκτήσουμε παγκόσμια συνείδη-ση, αλλά και να δώσουμε παγκόσμιες λύσεις, στα προβλήματα που ταλανί-ζουν την ανθρωπότητα.

Το σχέδιο νόμου για την “Πο-λιτική συμμετοχή ομογενών και αλλοδαπών υπηκόων τρί-

των χωρών που διαμένουν νόμιμα και μακροχρόνια στην Ελλάδα”, βγάζει την Ελλάδα από την εσωστρέφεια και της δίνει έναν σύγχρονο ρόλο στην Ευρώπη και τον κόσμο. Αρκεί να το αντιληφθούμε και να μην υπαναχω-ρήσουμε.



ςτην πρόσφατη νομοθετι-κή πρωτοβουλία για απο-νομή ιθαγένειας σε παιδιά νόμιμων μεταναστών, ορί-

ζεται ότι παιδιά που έχουν γεννηθεί στη χώρα ή έχουν φοιτήσει σε ελλη-νικά σχολεία για τουλάχιστον 6 χρό-νια, δικαιούνται να λάβουν την ελληνι-κή ιθαγένεια. Κύριο σημείο στην κριτι-κή της ρύθμισης, όπως αποτυπώνεται στην επιστολή του αρχηγού της Αξι-ωματικής Αντιπολίτευσης προς τον αρμόδιο Υπουργό Εσωτερικών Απο-κέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυ-βέρνησης είναι η ενσωμάτωση των με-ταναστών μέσω της συμμετοχής τους στην «ημετέρα παιδεία» και την δημι-ουργία γι αυτούς μια νέας ταυτότητας. Όπως αναγράφεται χαρακτηριστικά στην επιστολή «Σεβόμαστε, βέβαια, τα παιδιά των νόμιμων μεταναστών που γεννιούνται στην Ελλάδα. Αυτά θα παίρνουν με αίτησή τους ιθαγένεια όταν ενηλικιώνονται κι εφ’ όσον έχουν ολοκληρώσει τουλάχιστον την 9χρο-νη υποχρεωτική εκπαίδευση. Προϋ-πόθεση που πιστοποιεί την συμμετο-χή τους στην ελληνική παιδεία… Θέ-λουμε την Ελλάδα «κοινότητα Παιδεί-ας, Παράδοσης και Πολιτισμού». Κοι-νότητα ανθρώπων που βιώνουν την «ημετέρα παιδεία».... Θέλουμε να εν-σωματώσουμε τους νόμιμους μετανά-στες στην «ημετέρα παιδεία». Οι ίδιοι οι μετανάστες που επιθυμούν να ριζώ-σουν στην Ελλάδα, θέλουν να αποκτή-

σουν μια νέα ταυτότητα, για την οποία να νιώθουν οι ίδιοι υπερήφανοι». Το σχόλιο που προκύπτει όμως από την πρώτη ανάγνωση των φράσεων αυτών, είναι ότι το ζήτημα του καθορισμού της ιθαγένειας δεν σχετίζεται με τη δημι-ουργία εθνικών ταυτοτήτων αλλά με το αστικό δημοκρατικό δικαίωμα του πολίτη να αυτοπροσδιορίζεται.

ςτη σύγχρονη παγκόσμια κοι-νωνία, η έννοια του πολίτη δι-ατηρεί πολλαπλές όψεις, χωρίς

να έχει αποσυνδεθεί πλήρως από τον ιδεολογικό προσδιορισμό του «υπη-κόου» του εθνικού κράτους. Τα ίδια τα εθνικά κράτη του Δυτικού κόσμου, πλέον αυτοπροσδιορίζονται μέσω των θεσμών τους, ως πολύ – πολιτισμικά μορφώματα. Η άσκηση δημόσιας πο-λιτικής στα μορφώματα αυτά δεν δι-ατηρεί τα κλασικά χαρακτηριστικά της μονοδιάστατης εθνικής κυριαρ-χίας. Ο χαρακτήρας των αστικών δι-καιωμάτων των πολιτών προσδιορί-ζεται πλέον σε συνθήκες πληθυσμια-κής κινητικότητας παγκόσμιων μετα-ναστευτικών ροών. Η ιδιότητα του πο-λίτη συνδέεται ιστορικά και κοινωνι-κά με το δικαίωμα του προσδιορισμού της αστικής του κατάστασης, δηλα-δή τον προσδιορισμό της ιθαγένειας – υπηκοότητάς του. Η ιδιαίτερη ιστο-ρικό-κοινωνική συγκρότηση του εθνι-κού ελληνικού κράτους και οι τρέχου-σες μεταναστευτικές ροές, που μορφο-

ποιούνται εντός του ελληνικού χώρου, δημιουργούν ένα σύγχρονο ιστορικό παράδοξο γύρω από το ιδεολόγημα, το δικαίωμα και τις κρατικές πολιτι-κές που διέπουν το καθεστώς κτήσης της ελληνικής ιθαγένειας. Το παράδο-ξο αυτό καλείται να διαχειριστεί διαδι-καστικά η πρόσφατη νομοθετική πρω-τοβουλία.

Η προτεινόμενη ρύθμιση δεν παρακάμπτει στην ουσία την ιστορική και πολιτική παρά-

δοση που δημιούργησε το ελληνικό δί-καιο ιθαγένειας. Το ζήτημα της απο-νομής ελληνικής ιθαγένειας σε παιδιά νομίμων μεταναστών που διαμένουν στη χώρα και είναι υπήκοοι τρίτων χω-ρών, ιδωμένο ως ζήτημα εφαρμοσμέ-νης δημόσιας πολιτικής, διατηρεί μια διττή θεσμική και οργανωτική διάστα-ση (διοικητικές διαδικασίες). Στον υφι-στάμενο δημόσιο διάλογο με κεντρι-κό ερώτημα «τι είδους πολίτες θέλου-με να είναι οι εν Ελλάδι μόνιμα δια-μένοντες αλλοδαποί υπήκοοι τρίτων χωρών», κεντρικό άξονα προβλημα-τισμού αποτελεί η θέση ότι οι υπήκοοι τρίτων χωρών που διαμένουν νόμιμα στην Ελλάδα για οικονομικούς – βι-οποριστικούς λόγους, είναι φορείς δι-καιωμάτων και υποχρεώσεων αστικού χαρακτήρα, δηλαδή πολίτες. Ως πολί-τες, μπορούν να συμμετέχουν σε μορ-φές δράσης που αφορούν στο δικαίω-μα στην εργασία, στη μόρφωση, στη

Ο καθορισμός της ιθαγένειας, το ατομικό δικαίωμα του αυτοπροσδιορισμού και η «ημέτερη παιδεία»

της Φαίης ΦραγκισκάτουΔιοικητικού Επιστήμονα



συμμετοχή στο αστικό περιβάλλον, αλλά και να συμμορφώνονται ως προς το ισχύον πλέγμα υποχρεώσεων για τη νόμιμη διαμονή τους και τον σύγχρονο τρόπο ζωής (δημόσια τάξη κλπ) στην ελληνική επικράτεια.

Προκειμένου να μπορούν να συμμετέχουν και ταυτόχρο-να να ανταποκρίνονται στις

πάγιες υποχρεώσεις τους, η ελληνική δημόσια διοίκηση θα πρέπει να «συν-διαλέγεται» μαζί τους υπό το πρίσμα ενός διαφανούς θεσμικού πλαισίου και μέσα από ευέλικτες διοικητικές διαδικασίες. Οι μετανάστες είναι φορείς διαφορετικών πολιτισμικών προτύπων και σαν πολίτες που ζουν στον Ελληνικό χώρο (και μπο-ρούν να μετακινούνται στον ευρύτερο χώρο Schengen εν προκειμένω) καλούνται να ενσωματώσουν ένα ευρω-παϊκού τύπου τρόπο ζωής. Παράλληλα καλούνται να μοιραστούν τα ελληνικά και ευρωπαϊκά πρότυπα επικοινωνίας και κοινωνικής συμπε-ριφοράς. Ο τρόπος με τον οποίο τα πρότυπα αυτά μεταβιβάζονται, απο-τελεί διαδικασία που περιέχει το σχε-διασμό σαφών πολιτικών αποφάσεων (policy design) και την αποτελεσματι-κή υλοποίησή τους με τη συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών. Η διαδικα-σία αυτή μπορεί να έχει ως εξωτερικά αποτελέσματα (outputs) είτε μέτρα με στόχο την αφομοίωση, είτε δράσεις με γνώμονα την ένταξη των μεταναστών στην ελληνική κοινωνία.

Η συμμετοχή των παιδιών των νο-μίμων μεταναστών που ήρθαν μικρά στη χώρα ή γεννήθηκαν εδώ στο συ-στήμα δημόσιας εκπαίδευσης, δε θα πρέπει να αποσκοπεί στην αφομοί-ωσή τους αλλά στην κοινωνική τους ένταξη στη χώρα. Χώρες όπως η Γαλ-

λία που εφάρμοσαν επί σειρά ετών και συνεχίζουν και εφαρμόζουν αφομοιω-τικά πρότυπα εκπαίδευσης (π.χ. Νόμος για την μαντήλα στα σχολεία κλπ) δεν έχουν αποτελεσματικές πολιτικές κοι-νωνικής ένταξης, με τον Γάλλο Πρόε-δρο εν έτει 2009 να εισάγει στη δημό-σια ατζέντα τη συζήτηση «τι πάει να πει να είσαι Γάλλος σήμερα». Παράλ-ληλα, η Γερμανία, χώρα με ισχυρή πα-ράδοση σε ιδεολογικούς μύθους περί δικαίου του αίματος, κατάφερε σταδια-

κά από το 1999 μέχρι σήμερα την ήπια και αποτελεσματική εισαγωγή ρυθμί-σεων δικαίου εδάφους στον γερμανικό κώδικα ιθαγένειας και τη θεσμική θω-ράκιση του εκπαιδευτικού συστήμα-τος μέσω της προαγωγής της παιδεί-ας στον κύριο μηχανισμό κοινωνικής ένταξης των μεταναστών σε ομοσπον-διακό επίπεδο.

Παρά το γεγονός ότι η Ελλά-δα είναι μια εντελώς ιδιότυπη περίπτωση χώρας υποδοχής

μεταναστών, εφόσον σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Υπουργείου Εσω-τερικών Αποκέντρωσης και Δημόσιας διοίκησης πάνω από το 50% των νό-μιμων μεταναστών προέρχονται από μία χώρα προέλευσης, την Αλβανία, ενώ σε ετήσιο επίπεδο οι μεταναστευ-τικές ροές παράνομης διακίνησης αν-θρώπων από τα ανατολικά παράκτια

σύνορα της χώρας είναι οι υψηλότε-ρες στην Ευρώπη, διατηρεί κοινά στοι-χεία αναφοράς με την γερμανική πε-ρίπτωση.

Τα κοινά στοιχεία μεταξύ Ελλάδας και Γερμανίας, εντοπίζονται στο έντο-νο δημογραφικό πρόβλημα και των δύο χωρών, στην ιστορική και ιδεολογική πολιτική παράδοση τους στο δίκαιο του αίματος καθώς και στο γεγονός ότι και οι δύο χώρες διατηρούν δημό-σιο εκπαιδευτικό σύστημα, ανοικτό και

προσβάσιμο στα παιδιά των μεταναστών. Αν οι προτει-νόμενες ρυθμίσεις σχεδια-στούν με διοικητική επάρ-κεια, ώστε διαδικαστικά να μην προκαλούν μεγαλύτερο βάρος στον πολίτη και τον κρατικό μηχανισμό από την ωφέλεια που παράγουν, και αν μέσα από αντίστοιχες μελλοντικές νομοθετικές προτάσεις διασφαλιστεί ο θεσμικός ρόλος μιας διαπο-λιτισμικής παιδείας, χωρίς

προσκολλήσεις σε αφομοιωτικές πρα-κτικές, τότε τα παιδιά των μεταναστών δε θα θέλουν να γίνουν Έλληνες, θα είναι Έλληνες. Η ημέτερη παιδεία δε μπορεί να χαρακτηρίζεται «εθνική» σε μια αστική δημοκρατική κοινωνία του 21ου αιώνα γιατί η κοινωνία της γνώ-σης είναι οικουμενική και η προαγωγή αυτής βασικός στόχος της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής της Λισσαβόνας.

Η ελληνική ιθαγένεια δε μπορεί να αποσυνδέεται για πολιτικούς λό-γους από το δικαίωμα αυτοπροσδιο-ρισμού κάθε ανθρώπου που γεννιέται και ζει νόμιμα και μόνιμα στη χώρα. Η λήψη του δικαιώματος συναρτάται από τη ασφάλεια δικαίου που πολιτει-ακά παρέχεται. Εάν η χώρα ακολουθή-σει κατά την εφαρμογή των προτεινό-μενων ρυθμίσεων την καλή πρακτική του γερμανικού παραδείγματος, θα γί-νει γρήγορα σαφές προς όλους ότι η



Τα θέματα των αλλοδα-πών που ζουν στην Ελ-λάδα έχουν μετεξελιχθεί από ένα περιφερειακό σε

κεντρικό θέμα του πολιτικού διαλό-γου στη χώρα μας. Για πολλά χρόνια η μετανάστευση αποτελούσε τμήμα του αστυνομικού δελτίου, ενώ οι θε-τικές αναφορές σπάνιζαν. Η αριστε-ρά είχε και έχει αναπτύξει δράσεις για μετανάστες και πρόσφυγες, οι οποίες όμως ποτέ δεν κατάφεραν να βρουν το δρόμο προς την ευρύτερη και μαζι-κή απήχηση. Η προηγούμενη κυβέρ-νηση παρά τα όποια βήματα (κυρίως σε επίπεδο διαδικασιών) ταλαντεύτη-κε μεταξύ μιας ρητορείας δικαιωμά-των και της κατασταλτικής πολιτικής με την οποία έκλεισε την πενταετή πε-ρίοδο της διακυβέρνησης της. Η άκρα δεξιά προσπάθησε να εκμεταλλευτεί την ανασφάλεια των πολιτών ωθώ-ντας την προηγούμενη κυβέρνηση σε πιο αυστηρές πολιτικές και ασκώντας κριτική στη σημερινή για τις όποιες με-ταρρυθμίσεις της.

Η τελευταία κυβέρνηση του ΠΑ-ΣΟΚ είναι αυτή που έθεσε το θέμα στην κορυφή της ατζέντας. Είτε στα θέματα της Ιθαγένειας, είτε της μετα-ναστευτικής πολιτικής, πρότεινε πολύ γρήγορα μεταρρυθμίσεις που αιφνιδί-ασαν τα άλλα πολιτικά κόμματα εκτός από αυτό του ΛΑΟΣ (το μόνο κόμμα που ήταν έτοιμο να αντιπαρατεθεί στις νέες πολιτικές). Οι βασικές εξαγγελί-ες του ΠΑΣΟΚ έχουν ήδη αρχίσει να γίνονται πράξη προκαλώντας αμηχα-

νία στην αριστερά, αλλά και έντονες αντιδράσεις από την άκρα και τη λα-ϊκή δεξιά.

Στις επόμενες δημοτικές εκλογές περίπου 260.000 υπήκοοι τρίτων χω-ρών (από αυτούς οι 160.000 ομογε-νείς) θα έχουν δικαίωμα ψήφου. Για να ασκήσουν το δικαίωμα τους θα πρέ-πει να εγγραφούν στους σχετικούς ει-δικούς εκλογικούς καταλόγους μέχρι το καλοκαίρι. Το πόσοι θα το κάνουν, άγνωστο...

Οι πολίτες κρατών μελών της ΕΕ έχουν αποκτήσει δικαίωμα ψήφου στις δημοτικές αλλά και στις ευρωπα-ϊκές εκλογές εδώ και αρκετά χρόνια. Η συμμετοχή των Βουλγάρων και Ρουμά-νων μεταναστών όμως στις τελευταί-ες ευρωεκλογές ήταν μηδαμινή. Θα γί-νει το ίδιο και με τους μετανάστες; Αν τελικά δεν συμμετάσχουν στις τοπι-κές εκλογές θα είναι νίκη για τη δια-φύλαξη της καθαρότητας του εκλογι-κού μας σώματος ή ήττα για τις τοπικές μας κοινωνίες;

Με το παραπάνω παράδειγμα δι-αφαίνεται ότι πολλές φορές ο πολι-τικός διάλογος στη χώρα μας είναι απλώς εκτός θέματος. Παρ’ όλα αυ-τά, το αστείο σενάριο ότι μια γειτονι-κή χώρα διευκολύνει την είσοδο παρά-νομων μεταναστών στη χώρα μας με σκοπό να αλλοιώσει την εθνική μας ταυτότητα και το εκλογικό σώμα συζη-τείται. Για να αποκτήσει περιεχόμενο το σενάριο, οι αριθμοί χρησιμοποιού-νται κατά το δοκούν. Τόσα εκατομμύ-ρια μουσουλμάνοι, τόσες χιλιάδες Πα-

απονομή ιθαγένειας και η ενδεχόμενη αλλαγή του κώδικα ιθαγένειας που θα ακολουθήσει, δεν είναι μέτρο ένταξης αλλά διαδικασία πολιτικής ενσωμάτω-σης πληθυσμιακών ομάδων που έχουν ήδη ενταχθεί στον υφιστάμενο κοινω-νικό ιστό.

Πηγές στοιχείων:The Centre on Migration policy and Societyhttp://www.compas.ox.ac.uk/Migration Information Sourcewww.migrationinformation.orgΔιαδικτυακό περιοδικό για μετανάστες Διαβατήριοhttp://diavatirio.netΕλληνικό Ίδρυμα Ευρωπαϊκής & Εξω-τερικής Πολιτικήςhttp://www.eliamep.grΕυρωπαϊκή Επιτροπή, Γενική Διεύθυν-ση Δικαιοσύνης, Ελευθερίας και Ασφά-λειαςhttp://ec.europa.eu/justice_home/fsj/immigrationΊδρυμα Μαραγκοπούλου για τα Δικαι-ώματα του Ανθρώπουwww.mfhr.gr

Βιβλιογραφία:E.Gellner – Η Κοινωνία των Πολιτών & οι Αντίπαλοί Της/Συνθήκες Ελευθερί-ας, Παπαζήσης 1996 ΑθήναJ.r.Gibbins & b.reimer – The politics of postmodernity, SaGE 1999 londona.Giddens - the Consequences of Modernity, polity press 1991a.Giddens (ed.)-The Global Third Way debate, polity press 2001 londonE.Hobsbaum/t.ranger – the Invention of tradition, Cambridge university press 1992 CambridgeΝ.Μουζέλης- Για Έναν Εναλλακτικό Τρίτο Δρόμο: Αναστοχαστικός εκσυγ-χρονισμός και τα αδιέξοδα της Πολι-τικής Σκέψης του a.Giddens, Θεμέλιο 2002 ΑθήναΓ. Σωτηρέλης – Σύνταγμα & Δημο-κρατία στην εποχή της «παγκοσμι-οποίησης», Σάκκουλας 2000 Αθήνα-Κομοτηνή

Δημόσιος διάλογος και πολιτική συμμετοχή μεταναστών

Μάχη συμβολισμών ή ουσίας;του Βασίλη Χρονόπουλου

υπεύθυνου διαδικτυακού περιοδικού “Διαβατήριο”



κιστανοί, τόσες χιλιάδες επικίνδυνοι. Οι ανακρίβειες πολλές αλλά παράλληλα η δυσκολία να απαντηθούν τεράστια...

Στην εύκολη προπαγάνδα η απά-ντηση της αριστεράς μερικές φορές φαίνεται το ίδιο εύκολη και στερεοτυπι-κή. Στο συμπαθητικό σύνθημα “είμαστε όλοι μετανάστες” συνοψίζεται η εξιδα-νίκευση του μετανάστη, η παρουσίαση του ως ένα ιδανικό επαναστατικό(;) πο-λιτικό υποκείμενο αλλά και η αμετροέ-πεια των υπερασπιστών των δικαιωμά-των των μεταναστών.

Τα θέματα της μετανάστευσης αντι-μετωπίζονται πιο πολύ στο επίπεδο των συμβολισμών παρά σε αυτό της καθη-μερινής χειροπιαστής διάστασης τους. Οι τελευταίοι που έχουν λόγο στον διά-λογο για τη μετανάστευση είναι οι ίδιοι οι μετανάστες. Λίγοι ζητούν την άποψή τους, αλλά και οι ίδιοι δε δείχνουν τη διάθεση να τοποθετηθούν, μια που σε αυτό που συζητείται δεν αναγνωρίζουν τον εαυτό τους. Ακόμα και στο θέμα της τροποποίησης του Κώδικα Ιθαγένειας, η παρουσία τους στο δημόσιο διάλογο υπήρξε από ανύπαρκτη ως αναιμική. Από την άλλη πλευρά είναι σαφές ότι η παρουσία των μεταναστών στην κοι-νωνική ζωή της χώρας γίνεται καθημε-ρινά πιο εμφανής. Γιατί λοιπόν οι με-τανάστες δεν διεκδικούν την παρουσία τους στα δημόσια πράγματα;

Παρά τις αντίθετες συνωμοσιολο-γικές ή “κινηματικές” απόψεις, οι μετα-νάστες στη χώρα μας δεν έχουν οργα-νωθεί συλλογικά. Πέρα από ελάχιστες φωτεινές εξαιρέσεις δεν υπάρχουν δυ-νατές και αντιπροσωπευτικές κοινότη-τες. Οι “εκπρόσωποι” των μεταναστών αντλούν την ισχύ τους από την στήριξη γηγενών σχηματισμών. Στο επίπεδο του δημόσιου λόγου ακόμη και τα αιτήματα των μεταναστευτικών κοινοτήτων περ-νούν από το φίλτρο ελληνικών κοινωνι-κών ή πολιτικών οργανώσεων.

Αν ανατρέξουμε στην ιστορία τους δεν θα βρούμε πουθενά το αίτημα για την καλύτερη πρόσβαση στην πολιτο-

γράφηση. Το σύνολο των αιτημάτων τους κινήθηκε πάντα γύρω από θέματα αδειών παραμονής και νομιμοποίησης.

Πράγματι, η νομοθεσία για τους με-τανάστες στην Ελλάδα δημιουργεί ανα-σφάλεια για τη συνέχιση της παραμο-νής τους στη χώρα. Υπάρχουν όμως πολλοί μετανάστες που έχουν κατα-φέρει και έχουν γίνει νόμιμοι-μόνιμοι κάτοικοι της χώρας. Τα δικά τους αι-τήματα δεν εκπροσωπούνται από κα-νέναν. Η ύπαρξη μεγάλου αριθμού με-ταναστών που τα έχουν καταφέρει δε συνάδει με τα εκατέρωθεν ακολουθού-μενα στερεότυπα. Αυτοί που έχουν παι-διά στο πανεπιστήμιο, έχουν αγοράσει σπίτι, ή έχουν τη δική τους επιχείρηση και μιλούν ελληνικά όπως και εμείς δε χρησιμεύουν στην οικοδόμηση πολιτι-κών επιχειρημάτων...

Η συμμετοχή των μετανα-στών στις επόμενες δη-μοτικές εκλογές δεν είναι αυτονόητη ούτε αυτομα-

τοποιημένη διαδικασία. Είναι σίγου-ρο ότι από το συνολικό αριθμό των δι-καιούχων κάποιοι δε θα θελήσουν καν να εγγραφούν στους σχετικούς ειδι-κούς εκλογικούς καταλόγους. Η απο-χή από τις εκλογές είναι ένα φαινόμενο που αφορά όλους τους κατοίκους της χώρας και όχι μόνο τους έλληνες πο-λίτες. Το στοίχημα της συμμετοχής δεν αφορά μόνο τις κοινότητες των μετανα-στών. Πρωτίστως αφορά την ελληνική Πολιτεία, τα πολιτικά κόμματα και τις δημοτικές παρατάξεις.

Ένα μεγάλο κομμάτι των μετανα-στών ψηφοφόρων θα προέρχεται από την γειτονική Αλβανία. Όσο κι αν κά-ποιοι βλέπουν τη γειτονική χώρα ως απειλή, κανένα δεδομένο δεν επιβεβαι-ώνει τη βασιμότητα των φόβων τους. Οι Αλβανοί πολίτες, που θα πληρούν τις προϋποθέσεις του νόμου, θα έχουν δι-καίωμα ψήφου στις επόμενες δημοτικές εκλογές. Μετά από μια ή δυο εκλογι-κές αναμετρήσεις, δικαίωμα ψήφου στις

δημοτικές εκλογές θα έχουν, όπως φαί-νεται, όλοι οι Αλβανοί πολίτες που θα ζουν στη χώρα μας μια που η χώρα τους αναμένεται να γίνει μέλος της ΕΕ. Δεν θα χρειαστεί η κτήση της ελληνικής ιθαγένειας για αυτό. Πριν μερικά χρό-νια θα φαινόταν επιστημονική φαντα-σία η πιθανότητα υποψηφιότητας για τη θέση του δημάρχου ελληνικού δή-μου ενός Βούλγαρου ή μιας Ρουμάνας. Τώρα απλά προβλέπεται από το νόμο.

Η ποιότητα του διαλόγου που θα αναπτυχθεί το επόμενο χρονικό διάστη-μα θα κρίνει την επιτυχία

του εγχειρήματος. Το ποσοστό συμμε-τοχής των μεταναστών στις δημοτικές εκλογές δε θα είναι το μοναδικό κριτή-ριο της επιτυχίας του. Πιο σημαντικό θα είναι το ποιοτικό κριτήριο. Θα ενημε-ρωθούν για το εύρος των δικαιωμάτων τους ή θα αποτελέσουν “εύκολη λεία” των υποψηφίων δημάρχων; Θα προχω-ρήσουν στην ανάδειξη αξιόπιστων εκ-προσώπων ή θα “εμπιστευτούν” τους δοτούς εκπροσώπους των κομμάτων; Θα αναδείξουν τα δικά τους πραγμα-τικά αιτήματα ή θα ακολουθήσουν τον εύκολο δρόμο των πολιτικών “συμβολι-σμών”; Παρά τα αντιθέτως υποστηρι-ζόμενα όλα τα κόμματα που βρίσκονται στο ελληνικό κοινοβούλιο έχουν ξεκι-νήσει με τον έναν ή τον άλλο τρόπο την προσέγγιση των μεταναστών ψηφοφό-ρων. Η αριστερά συνεχίζει την πολιτι-κή του “είμαστε όλοι μετανάστες”, ενώ η δεξιά ακόμη και η άκρα δεξιά αρχίζει να διαμορφώνει τη στρατηγική του “δι-κού της” μετανάστη δομώντας ένα πε-ρίεργο δίπολο “καλών και κακών μετα-ναστών”.

Με όλα αυτά φαίνεται ότι μια νέα εποχή, έστω και καθυστερημένα, ξεκινά για την ελληνική κοινωνία. Μάλλον η επόμενη μέρα θα είναι καλύτερη. Στην χειρότερη περίπτωση οι νέοι έλληνες πολίτες θα ακολουθήσουν τις παθογέ-νειες των παλιών...



Μεγάλο μέρος των σχο-λίων στη διαβούλευ-ση που έχει ανοίξει το Υπουργείο Εσωτερι-

κών στο www.opengov.gr/ypes είναι δυστυχώς αποτέλεσμα παραπληρο-φόρησης. kάποτε δε προδίδουν ότι οι γράφοντες δεν έχουν καν αναγνώσει αυτό το ίδιο το νομοσχέδιο που επικρί-νουν ή λασπολογούν. Η αβάσιμη κιν-δυνολογία περί αλλοίωσης του έθνους και περί φυλετικής διαφοροποίησης, είναι απαράδεκτη σε μια δημοκρατία και κάποτε ποινικά κολάσιμη. Μπορεί να προκαλέσει μόνο θύματα βίας, δυ-σανεξίας, χειραγώγησης, απογοήτευ-σης και ματαίωσης από όλες τις πλευ-ρές. Μέσα στην προσπάθεια δημιουρ-γίας πόλωσης και όξυνσης μέσα από εμπρηστικές διαστρεβλώσεις, δαιμο-νοποιήσεις και ρατσιστικής έμπνευσης υστερίες, ακόμα και εκείνοι που τις εκ-φέρουν έχουν να χάσουν. Οι προτεινό-μενες ρυθμίσεις βρίσκονται σαφώς στο μέσο όρο (αν όχι λίγο κάτω από αυ-τόν) των υπόλοιπων ευρωπαϊκών χω-ρών και είναι εύλογες και δικαιολογη-μένες, όσο και επιφυλακτικές και προ-σεκτικές. aξίζει λοιπόν να σημειώσου-με κάποια σημεία που χρήζουν προσο-χής από ειδικούς και μη, από τους κα-τέχοντες πολιτικά αξιώματα αλλά και κυρίως τους απλούς πολίτες:

1. Σήμερα υπάρχει ήδη «αλλοίω-ση» του ‘δήμου’ στο βαθμό που

για πολλά έτη εργαζόμενοι και τα παι-διά τους στη χώρα δεν έχουν κανένα απολύτως δικαίωμα να πουν τη γνώ-μη τους ακόμα και για το πού πρέπει να μπουν κάδοι καθαριότητας ή μια παι-δική χαρά.

2. Αξίζει να αναλογιστούμε τι θα λέγαμε και πώς θα αντιδρούσα-

με εάν έλληνες μετανάστες για δεκα-ετίες στην Αμερική, τη Γερμανία κλπ. είχαν δικαίωμα (υποχρέωση) μόνο να εργάζονται και όχι να λένε τη γνώμη τους, ούτε καν για ζητήματα που τους αφορούν άμεσα σε τοπικό επίπεδο.

Ο κίνδυνος λοιπόν για την Ελλά-δα δεν είναι εκείνος της «αλλοίωσης» της εθνική ομοιογένειας αλλά η αναβί-ωση ενός αποκρουστικού καθεστώτος ειλώτων και πληβείων. Στο δημοκρα-τικό σύστημα δεν χωρεί τέτοιος απο-κλεισμός.

3. Το μεταναστευτικό και ο κώδι-κας ιθαγένειας έχουν αποδειχθεί

εξαιρετικά προβληματικά και παρωχη-μένα, ακριβώς επειδή καμία κυβέρνη-ση δεν τα άγγιξε όταν έπρεπε. Απο-τέλεσμα είναι σήμερα η Ελλάδα να βρίσκεται κάτω από όλες τις χώρες της ΕΕ των 27 στις σχετικές ρυθμίσεις.

Ως τέτοια σήμερα το «μεταναστευτι-κό» βρίσκεται ενώπιόν μας ως γόρδιος δεσμός και χρήζει ανάλογων - όσο και νηφάλιων και δημοκρατικών - λύσεων.

4. Η απόδοση ιθαγένειας στους ανθρώπους με αποδεδειγμέ-

να ισχυρούς δεσμούς με την Ελλάδα, έχει μέγιστο όφελος πρώτα απ’ όλα για το σύνολο των Ελλήνων και κατόπιν για τους πολιτογραφηθέντες. Η ισότη-τα δικαιωμάτων ανάμεσα στους κατοί-κους της χώρας που έχουν κτίσει παρα-γωγικά το κέντρο της ζωής τους και το μέλλον τους στην Ελλάδα, μόνο κα-λό μπορεί να κάνει σε όλους τους ερ-γαζόμενους, ιδιαίτερα στη νέα γενιά, απέναντι σε φαινόμενα ανασφάλι-στης ή επισφαλούς απασχόλησης, εκ-μετάλλευσης, ολιγαρχίας και κρίσης της δημοκρατίας. Η διατήρηση μεγά-λου μέρους της εργατικής δύναμης σε επισφαλή θέση έχει προφανώς αρνητι-κή επίπτωση σε όλους τους εργαζόμε-νους (ασφαλιστικά-εργασιακά δικαιώ-ματα), ενώ συντηρεί τις ολιγαρχίες και τους ισχυρότερους που εμμέσως ή άμε-σα εκμεταλλεύονται αυτήν την κατά-σταση.

5. Γιατί λοιπόν ακριβώς εκείνοι που θα έπρεπε να προσβλέπουν στην

υπηκοότητα ή το δικαίωμα ψήφου στις

Αξίζει να φανταστούμε μια νέα ελληνική κοινωνία!Κοινή Δημόσια Δήλωση για τo Νομοσχέδιο περί Ιθαγένειας και Πολιτογράφησης Μεταναστών

του Μίλτου Παύλου,Διευθυντή Εθνικού Παρατηρητηρίου του Ρατσισμού και της Ξενοφοβίας ΕΝΩΣΗ-ΚΕΜΟ/i-RED

και της Άννας Τριανταφυλλίδου,Επίκουρης Καθηγήτριας, Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης, Κύριας Ερευνήτριας ΕΛΙΑΜΕΠ



τοπικές εκλογές για τους μετανάστες να αντιδρούν σε αυτή τη μεταρρύθμι-ση; Η απάντηση ίσως βρίσκεται στην αρκετά παλιά (και ενίοτε δύσοσμη, βλ.«Βατοπέδιο») διαπλοκή ανάμεσα σε κομμάτι της πολιτικής τάξης και τους υπερπατριώτες και τους μονοπωλητές της εθνικής ταυτότητας με το αζημί-ωτο. Αυτή η πολιτική ομάδα από τα όρια του ‘κέντρου’ έως την ακροδεξιά είναι και εκείνη που σήμερα, επισείο-ντας την ανύπαρκτη απειλή σκιάχτρο της «αλλοίωσης της εθνικής ομοιογέ-νειας», επιδιώκει να στρέψει τους λι-γότερο ισχυρούς και λιγότερο ενημε-ρωμένους - ή απλά χειραγωγημένους. Συχνά σε αντίθεση προς τα ίδια τους τα συμφέροντα για μια πιο δίκαιη κοι-νωνία. Ένα παράδειγμα: σε ποιον μπο-ρεί να συμφέρει να μην έχουν δικαι-ώματα τα παιδιά μεταναστών όταν εισέρχονται στην αγορά εργασίας; η ευάλωτη θέση τους αποβαίνει σε βά-ρος ολόκληρης της νέας γενιάς ανε-ξαρτήτως ιθαγένειας που ανταγωνί-ζεται αυτό το χαμηλά αμειβόμενο και λιγότερο προστατευμένο από το νόμο εργατικό δυναμικό.

6.Η νηφάλια ρύθμιση (όπως εκείνη που πρότεινε η Ένωση για τα Δι-

καιώματα του Ανθρώπου http://www.hlhr.gr) που εκτιμά την πραγματική ένταξη του πολιτογραφηθέντος στην ελληνική κοινωνία καθώς και τη δυ-νατότητά του να συμμετάσχει ενεργά και ουσιαστικά στην ελληνική πολιτι-κή κοινότητα, σύμφωνα με τις θεμε-λιώδεις δημοκρατικές αρχές οι οποί-ες την διέπουν, είναι επαρκής για να κατευναστούν οι, κατά τη γνώμη μας αβάσιμοι, φόβοι ‘αυτόματης’ απόδο-σης ιθαγένειας.

7. Επιπλέον το προτεινόμενο σχέ-διο νόμου επιδέχεται ουσιαστι-

κών βελτιώσεων που θα βοηθήσουν την εφαρμογή του στην πράξη, απο-φεύγοντας ασάφειες:

- Δεν είναι σαφής η σκοπιμότητα της ρύθμισης για συμμετοχή στις τρεις πρώτες τάξεις υποχρεωτικής εκπαίδευ-σης. Θα μπορούσε να είναι οποιεσδή-ποτε τρεις τάξεις του Δημοτικού. Εξαι-ρείται επίσης ένα σημαντικό κομμάτι για το οποίο έχουν επενδυθεί δημόσιοι πόροι: οι μετανάστες που έχοντας με-ταναστεύσει ανήλικοι και έχοντας φοι-τήσει λίγα έτη (λιγότερα των έξι) και στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση απο-φοιτούν από ελληνικά πανεπιστήμια. Θα ήταν δοκιμη μια ρύθμιση ως εξής: «...το τέκνο αλλοδαπών που έχει φοι-τήσει για έξι τουλάχιστον έτη σε ελ-ληνικό εκπαιδευτικό ίδρυμα στην Ελ-λάδα.» - χρειάζεται να καλυφθούν οι περιπτώ-σεις γονικής μέριμνας από τρίτους (και όχι τους γονείς). Αυτό μπορεί να κα-ταστεί σαφές και ερμηνευτικά αλλά θα βοηθούσε η διαζευκτική αναφορά «των γονέων ή των ασκούντων τη γο-νική μέριμνα στην Ελλάδα». - Η παρ.2 του 1Α είναι δόκιμο να δί-νει τη δυνατότητα πολιτογράφησης με την πλήρωση των προϋποθέσεων που αναφέρονται και όχι μετά από το 18ο έτος της ηλικίας των παιδιών. Εϊ-ναι προβληματικό να τα διατηρεί στην αναμονή της απονομής αυτού του δι-καιώματος για δεκαετίες (για περίο-δο δηλαδή μεγαλύτερη ακόμα και για τους μη γεννηθέντες ή μεταναστεύσα-ντες ανήλικους στη χώρα) οδηγώντας σε διακρίσεις και δυχεραίνοντας τελικά την ίδια την εφαρμογή του νέου κώδι-κα ιθαγένειας στην κοινωνία. - η ρύθμιση για νόμιμη διαμονή είναι εύλογη σε έναν κώδικα ιθαγένειας. Ωστόσο, ενόψει πολύχρονης προβλη-ματικής πολιτικής αδειών διαμονής, πολλοί έχουν εκπέσει της νομιμότη-τας ή δεν έχουν συνεχή νόμιμη διαμο-νή όχι με δική τους ευθύνη. Μπορεί, δι-ατηρώντας τη ρύθμιση εδώ για νόμιμη διαμονή, να προστεθεί μια μεταβατική διάταξη μόνο για την πρώτη εφαρμο-γή του νέου νόμου που να προβλέπει

για ένα περιορισμένο χρόνο - κυρίως με στόχο τη λεγόμενη μιάμιση γενιά - τη δυνατότητα υποβολής αίτησης πο-λιτογράφησης μόνο με το στοιχείο της πραγματικής (και όχι αναγκαστικά συ-νεχούς και νόμιμης) διαμονής και των αποδεδειγμένων δεσμών με τη χώρα όπως και της ένταξης στην ελληνική κοινωνία. - Η προϋπόθεση της εν τοις πράγμασι πενταετούς συνεχούς διαμονής μέσα από μεταβατικές διατάξεις ειδικά για την παρούσα «μιάμιση» και «δεύτερη» γενιά μεταναστών (παιδιά που μετανά-στευσαν ανήλικα ή γεννήθηκαν) που έχουν βρεθεί εκτός νομιμότητας λόγω του προβληματικού συστήματος αδει-ών διαμονής που ισχύει έως σήμερα, εί-ναι απαραίτητη για την πολιτογράφη-ση ακριβώς του δυναμικού κομματιού της νέας γενιάς που έφερε το ζήτημα της ιθαγένειας των παιδιών των μετα-ναστών στη δημόσια συζήτηση και νο-μιμοποίησε την αναγκαιότητα και σκο-πιμότητα της διεύρυνσης της ιδιότητας του Έλληνα πολίτη. - Ο περιορισμός του δικαιώματος του εκλέγεσθαι, ελληνική πρωτοτυπία εάν ψηφιστεί ως έχει, μπορεί να αποβεί εξαιρετικά προβληματικός στην πρα-κτική εφαρμογή του. Κινδυνεύει να δη-μιουργήσει δημότες 2 κατηγοριών, ενώ μπορεί να οδηγήσει και σε πρακτικά προβλήματα νομιμοποίησης και δια-δικασίας (πχ. δυσχέρεια στον ορισμό αντιδημάρχων αλλά και νομιμοποίη-ση δημάρχων) εκεί όπου οι ιδανικότε-ροι και πλέον ψηφισμένοι σύμβουλοι μπορεί να είναι αλλοδαποί. Αν και η Ελλάδα δυστυχώς δεν έχει ακόμη επι-κυρώσει τη Διεθνή Σύμβαση για τη συμμετοχή των Μεταναστών στη Δη-μόσια Ζωή μπορεί τουλάχιστον να μη βλάψει τη δημοκρατική της συνοχή αποδίδοντας ίσα δικαιώματα πολιτι-κής συμμετοχής στους επί μακρόν δι-αμένοντες (όπως άλλωστε υποδεικνύ-ει και η σχετική οδηγία 2003/109/ΕΚ). - to ύψος του παραβόλου πρέπει να



είναι αναλογικό ως προς το κόστος των ανάλογων επιτροπών και των επι-πλέον διαδικασιών που απαιτούνται. Λόγω του συμβολισμού του σε πολ-λές χώρες δεν είναι υψηλότερο από το χαρτόσημο για την έκδοση ενός δελ-τίου ταυτότητας. Εάν διατηρηθεί στα 1000 € τότε είτε λειτουργεί αποτρεπτι-κά, είτε με εισπρακτική λογική αφαί-μαξης μιας οικογένειας, κάτι που δεν αρμόζει στην οικοδόμηση σχέσης κρά-

τους-πολίτη και μάλιστα στην πρώτη ανάλογη συναλλαγή του υπό πολιτο-γράφηση με τη διοίκηση. Ως εκ τούτου το παράβολο επείγει να μειωθεί με βά-ση την εκτίμηση της επιβάρυνσης της διοίκησης για την εξέταση των αιτή-σεων πολιτογράφησης. Ένα αναλογι-κό παράβολο ενδέχεται να κυμαίνεται ανάμεσα στα 50-200€.

8. Αξίζει να δούμε και να διαβάσου-με προσεκτικά το νόμο. Αξίζει να

φανταστούμε μια νέα ελληνική κοινω-νία. Η ιδιότητα του πολίτη στην Ελλά-δα και στην Ευρώπη Το κύριο επιχεί-ρημα όσων κινδυνολογούν επισείοντας απειλές «αλλοίωσης» του πληθυσμού από την ευχερέστερη απόδοση ιθαγέ-νειας στα παιδιά των μεταναστών και

τους γονείς τους είναι ότι απειλείται η εθνική «ομοιογένεια». Αυτό το επιχεί-ρημα αγνοεί ότι η Ελλάδα, όπως και κάθε σύγχρονο έθνος-κράτος, έχει ιδρυθεί, μετασχηματιστεί και εξελι-χθεί μέσα από συγκλίσεις διαφορετι-κών τοπικών και περιφερειακών πολι-τισμικών ταυτοτήτων και ότι ο καθένας μας κουβαλάει έναν πλούτο από εντε-λώς διαφορετικές εθνοτικές, συνει-δησιακές και κοινωνικές ταυτότητες.

Επίσης αποκρύπτει ότι η επίκληση μιας υποτιθέμενης ενιαίας και μονο-λιθικής «εθνοθρησκευτικής ομοιογέ-νειας» και μάλιστα μέσα από δεσμούς αίματος που παραμένουν ευδιάκριτοι ως ευθεία γραμμή ανά τους αιώνες, δεν είναι παρά ένας μύθος που αποτέλεσε πάντα εργαλείο αποκλεισμού και δια-κρίσεων με δυσμενείς συνέπειες για το συλλογικό συμφέρον και όχι μόνο για τα άμεσα και ορατά του θύματα. Αν ο μύθος αυτός ευσταθούσε, τότε η μονα-δικότητα αυτής της γωνιάς της υφηλί-ου θα συγκέντρωνε το έκπληκτο ενδι-αφέρον γενετιστών και μελετητών του dNa. Αντιθέτως, σε κάθε ιστορική πε-ρίοδο οι κάτοικοι της επικράτειας ανα-γνώρισαν εαυτούς γύρω από ένα σύ-νολο κοινών πεποιθήσεων και, συχνά

θρησκευτικής και πολιτιστικής, συνεί-δησης. Έτσι σε κάθε εποχή, το ‘δίκαιο του αίματος’ και η ιθαγένεια με βάση ένα κοινό ‘γένος’ δεν είναι παρά ‘δίκαιο του εδάφους’ (πολίτες=κάτοικοι) που στη διαδικασία αναγνώρισης και οικο-δόμησης μιας κοινής εθνικής και πολι-τισμικής ταυτότητας μετατρέπεται σε δίκαιο του αίματος (πολίτες=κάτοικοι με κοινή ‘καταγωγή’ και ‘θρησκεία’). Συχνά αυτή η ταυτότητα καθοριζόταν

σε σχέση με τους άλλους και στα πλαίσια συγκρούσεων και πολέ-μων. Σήμερα, όπου τουλάχιστον σε αυτήν την ήπειρο, οι θρησκευ-τικοί πόλεμοι είναι απίθανοι, οι κάτοικοι της χώρας που επιθυ-μούν να ενταχθούν παραγωγικά σε μια πολιτική ενότητα και συλ-λογικότητα μπορούν να αναγνω-ριστούν γύρω από συνταγματι-κές αξίες της αξιοπρέπειας, της πλήρους πολιτικής και κοινωνι-κής συμμετοχής, τις ελευθερί-ες, τα δικαιώματα και το στόχο της κοινωνικής ισότητας, σε ένα δημοκρατικό κράτος δικαίου. Αν δούμε πώς οι υπόλοιπες ευρωπα-ϊκές χώρες έχουν αναπτύξει τις δικές τους πολιτικές ιθαγένειας

και πολιτογράφησης θα διαπιστώσου-με ότι οι σχεδόν όλες τους έχουν προ-βλέψει μια λιγότερο ή περισσότερο ευ-νοϊκή πρόσβαση της δεύτερης γενιάς μεταναστών στην ιθαγένεια. Η πλει-οψηφία τους (2 στις 3 ευρωπαϊκές χώ-ρες) παραχωρεί την ιθαγένεια σε όσους γεννήθηκαν στη χώρα είτε αυτόματα με τη γέννηση (25%) είτε μετά από 3 έτη (22%) ή 5 έτη (19%). Η Ελλάδα εί-ναι πλέον η μόνη χώρα που δεν προ-βλέπει κάποια ειδική ρύθμιση για τους μετανάστες δεύτερης γενιάς για πρό-σβαση στη δυνατότητα να γίνουν έλ-ληνες πολίτες πριν από τους γονείς τους. Ακόμα και οι υπόλοιπες χώρες με αυστηρές προϋποθέσεις (Αυστρία, Ιταλία, Κύπρος) προβλέπουν ευνοϊκό-τερους όρους πρόσβασης στη μακρά



διαμονή και ειδικές ρυθμίσεις για τη δεύτερη γενιά. Αντίστοιχα, ένας με-γάλος αριθμός ευρωπαϊκών χωρών (11: 41%) χορηγεί στην 1η γενιά μετα-ναστών την ιθαγένεια σε λιγότερα από 5-6 χρόνια και 14 χώρες σε 8-10 χρόνια. Όταν εφαρμοστεί η πρόσφατη διακή-ρυξη του Πρωθυπουργού κ.Παπανδρέ-ου δεν πρόκειται να συμβεί κάτι το συ-νταρακτικό, αλλά απλά η Ελλάδα θα εναρμονίσει τις πολιτικές της ιθαγέ-νειας κάπου κοντά στο μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην εποχή της νέας μετανάστευσης. Ωστόσο, ακόμα και αν παραχωρηθεί η ιθαγένεια αυτή θα παραμείνει νεκρό γράμμα εάν δεν συνοδεύεται από την αποτελεσμα-τική εφαρμογή της νομοθεσίας κατά των διακρίσεων και από συμμετοχικές δομές, αντάξιες σε μια δυναμική και αναπτυσσόμενη ελληνική κοινωνία. Γι αυτό χρειάζεται χορήγηση του καθε-στώτος μακράς διαμονής στους εκατο-ντάδες χιλιάδες διαμένοντες πάνω από πέντε και δέκα χρόνια στην Ελλάδα - συμπεριλαμβανομένης της λεγόμε-νης «μιάμιση» γενιάς - το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι στις δημοτι-κές εκλογές, και η ενίσχυση και συμ-μετοχή των οργανώσεων μεταναστών σε έναν πραγματικά δημοκρατικό δη-μόσιο εθνικό διάλογο για τη μετανά-στευση. Εκλέγειν και εκλέγεσθαι στις τοπικές εκλογές: Μετά από χρόνια ξενοφοβικής μεταναστευτικής πολι-τικής η Ελλάδα συγκαταλέγεται ανά-μεσα στη μικρή μειοψηφία των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης που εμποδί-ζουν τη συμμετοχή όλων μεταναστών στη δημόσια ζωή. Στις μισές ευρωπαϊ-κές χώρες οι μετανάστες ψηφίζουν, ενώ στο 18% ψηφίζουν, αλλά και εκλέγο-νται στις τοπικές εκλογές. Η απουσία δυνατότητας συμμετοχής στις τοπικές εκλογές, αποτελεί ένα σοβαρό δημο-κρατικό έλλειμμα κυρίως για τις χώ-ρες εκείνες στις οποίες οι μετανάστες αποτελούν ένα σημαντικό κομμάτι του εργατικού δυναμικού, της χειρωνακτι-

κής εργασίας και των υπηρεσιών. Με άλλα λόγια όταν εκατοντάδες χιλιά-δες ή εκατομμύρια ζουν και εργάζο-νται σε μια χώρα αλλά δεν έχουν λόγο στη διαχείριση των κοινών και σε απο-φάσεις που τους αφορούν τότε υπάρ-χει πρόβλημα. Η δημοκρατική συμβί-ωση απειλείται από την εκμετάλλευση ενός εργατικού δυναμικού χωρίς πολι-τικά δικαιώματα - αλλά και υποχρεώ-σεις - και οι κοινωνικές εντάσεις καρα-δοκούν ως νομοτελειακή συνέπεια.

Το πρόβλημα είναι ακόμη μεγα-λύτερο στις χώρες εκείνες όπου ούτε η ιθαγένεια χορηγείται εύκολα στους μετανάστες 1ης γενιάς. Με εξαίρεση την Τσεχία και την Πολωνία, που έχουν ανάλογα αρνητικές πολιτικές ιθαγέ-νειας και πολιτικής συμμετοχής, αλ-λά δεν φιλοξενούν σημαντικούς αριθ-μούς μεταναστών, όλες οι υπόλοιπες χώρες σε ένα από τα δύο πεδία (ιθα-γένειας ή εκλέγειν-εκλέγεσθαι σε το-πικές εκλογές) παρέχουν δικαιώματα είτε πολιτικής συμμετοχής, είτε πρό-σβασης στην ιθαγένεια. Μόνον η Ελ-λάδα και η Κύπρος είναι απόλυτα αρ-νητικές, αδικαιολόγητα ως προς το βαθμό παραγωγικής συμμετοχής του μεταναστευτικού δυναμικού στην οι-κονομία και κοινωνία τους. Όταν πα-ραχωρηθεί το δικαίωμα ψήφου στους μετανάστες μακροχρόνιας διαμο-νής στην Ελλάδα η Ελλάδα απλά θα ενταχθεί στην πλειοψηφία των δημο-κρατικών χωρών της Ευρωπαϊκής Ένω-σης, όπου οι μετανάστες ψηφίζουν και εκλέγονται στις δημοτικές εκλογές. Πολιτική συμμετοχή και διαβούλευση: Το πρόβλημα της Ελλάδας που ανέδει-ξε η έρευνα για την Ένταξη των Μετα-ναστών (Migration policy Index) είναι ότι οι πολιτικές της για τη μετανάστευ-ση δεν περιέχουν την παραμικρή διέ-ξοδο για δημοκρατική συμμετοχή και για δικαιώματα στους μετανάστες πα-ρά την πολυετή παραγωγική τους συμ-βολή στην κοινωνία και οικονομία. Χώ-ρες με κλειστές πολιτικές ιθαγένειας

για την 1η γενιά παρέχουν ευνοϊκότε-ρους για τη 2η γενιά, ή δίνουν τη δυ-νατότητα ψήφου στις τοπικές εκλογές ή για συμμετοχή σε δημόσια διαβού-λευση για θέματα που τους αφορούν (με τα να στευτική πολιτική).

Αντίθετα ακόμη και στο τελευταίο αυτό τομέα η Ελλάδα συγκαταλέγε-ται ανάμεσα στη μειοψηφία των χωρών που δεν «ακούν» θεσμικά τους μετα-νάστες, αλλά και δεν χρηματοδοτούν τις οργανώσεις τους. Όταν οι οργανώ-σεις μεταναστών και των δικαιωμά-των τους κληθούν να συμμετάσχουν στην Επιτροπή Κοινωνικής Ένταξης των Μεταναστών, από την οποία έως σήμερα αποκλείονται σκανδαλωδώς, χρηματοδοτώντας τις κυριότερες εξ αυτών, τότε η Ελλάδα απλά θα πρά-ξει το αυτονόητο, όπως και η μεγάλη πλειοψηφία των χωρών της ΕΕ στοχεύ-οντας στη δημόσια νομιμοποίηση των πολιτικών και στην κοινωνική συνοχή και δικαιοσύνη. Νέες ρεαλιστικές και γενναίες πολιτικές ιθαγένειας και πο-λιτικής δημοκρατικής συμμετοχής των μεταναστών, τόσο με το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι, όσο και με την πλήρη και ισότιμη συμμετοχή στη δημόσια ζωή και διαβούλευση για τα κοινά αγαθά και τους νόμους, δεν είναι παρά μια επιτακτικά αναγκαία ρήξη με φοβικές και ανιστόρητες μεταναστευ-τικές πολιτικές. Γιατί σε μια ραγδαία εξελισσόμενη και γόνιμη κοινωνία και νέα γενιά αξίζει ένα κράτος που εκτι-μά και στηρίζεται στους ανθρώπινους πόρους της και δεν φοβάται να ξανα-φανταστεί την πολιτική της συγκρό-τηση. Οι παραπάνω διαπιστώσεις μας καλούν να στηρίξουμε με εποικοδομη-τική κριτική το νέο νομοσχέδιο και να προωθήσουμε την πληρέστερη κοινω-νική και πολιτική ένταξη των αλλοδα-πών συμπολιτών μας στην ελληνική κοινωνία και δημοκρατία. Πηγή στατιστικών στοιχείων: Migrant Integration Policy Index, http://www.integrationindex.eu



Prelude

the diachronical question posed in the title implies that there exists a caus-al link between two com-

plementary processes: civic education and republican citizenship; the former being central to the democratic via-bility of a public community that as-pires to the constitutive elements of a res publica. The essay draws from the experience of the Council of Europe’s programme ‘Education for democrat-ic Citizenship and Human rights Ed-ucation’ (EdC/HrE) which aims to promote knowledge about democrat-ic norms, practices and institutions, by means of employing young people to take an active part in political so-ciety and in daily school life. It thus helps to cultivate civic skills, democrat-ic attitudes and a participative culture, while emphasizing the importance of public awareness about human rights norms and procedures. also, the pro-gramme contributes to the internaliza-tion of democratic norms at individu-al and collective levels, by providing an open public forum, through which the members of the educational communi-ty learn how to strengthen the bonds of civic solidarity: to engage themselves in a genuinely dialogical democratic pro-cess. In underlining the merits of active (republican) citizenship and the devel-opment of a ‘democracy of ideas’ in pet-tit’s sense of the term, the essay consid-ers civic education as a necessary con-dition for the emergence of common democratic ‘grounds’ among citizens.

About the project

Of recent, a systematic revi-sion of civic education pro-grammes has been taking

place as a response to emergent demo-cratic concerns. The dynamic interplay between Europe, as an organized polit-ical space, and ‘the civic’, as a reflection of a sense of ‘demos-hood’, has prompt-ed the Council to advance a core set of democratic values: by investing in democratic citizenship through educa-tion’, it has promoted a large-scale civic education campaign that chimes well with the idea of plural citizenship in a Europe of multiple coexisting identi-ties. The programme consists of three core aims: to strengthen democracy by fostering a vibrant civic culture, to cre-ate a normative commitment to demo-cratic society, and to raise awareness of shared political values as the basis for a freer and tolerant Europe. Gollop and kraft (2008:5) explain:

an open pluralist society relies on a set of binding rules and strong in-stitutions to enforce these rules, but perhaps even more on a shared set of values among the citizens. These val-ues include tolerance, mutual respect, appreciation of fair compromise, non-violence, and the ability to deal with open situations of disagreement and controversy in which issues have not yet been decided.

The inclusive nature of the pro-gramme reflects three interrelated strategies that focus on capacity-build-ing, networking, and the symmetrical sharing of information across all age

groups and social classes; its empha-sis being not only on the members of the educational community, but also on policy-makers, NGos, profession-al bodies, and youth organisations. In general, it calls attention to the role education plays at formal and infor-mal levels of civic life, while offering the member countries, institutions and civil societies with specific tools to meet the priorities set for 2006-09: to promote civic education policy de-velopment and implementation with a view to issues of social cohesion, to advance new roles for the education-al community, and to strengthen dem-ocratic school governance. according to the Huddleston report (2008:2), the Council is well-positioned to promote civic partnerships and explore their different experiences, as well as to dis-seminate examples of good practice, and make recommendations for fu-ture action. The argument is that there are issues which cannot be solved by state action alone: ‘In considering the advantages of partnership working in this field, participants distinguished between three different reasons for bringing together state and non-state action in this field: pragmatic [func-tional reasons such human or finan-cial resources], educational [partici-pation in civil society enhances skills of active citizenship], and critical [civ-il society prevents ideological or politi-cal bias]’ (Huddleston, 2008:7). In con-sidering ways for the Council to better support such partnerships, the report (2008:17) suggests the following:

How to educate citizens: a republican defenceDimitris N. Chryssochoou

Associate Professor of European Integration, Panteion University of Athens



to establish a collaborative platform to circulate information between existing networks and communi-ties and help to develop new ones,

to set up a working party to devel-op a code of practice for civic part-nerships,

to develop partnership guidelines, possibly in the context of the pro-posed framework document,

to achieve a balance of state and non-state organisation representa-tives at international forums on ba-sis of teams established within each state,

to develop the newly-established oslo-based European resource Centre on Education for Inter-cultural understanding, Human rights and democratic Citizenship as a hub of research on civic part-nerships,

to recognise the ongoing part-nership between the Council and NGos,

to develop the notion of a human right to EdC/HrE.underlying the Council’s efforts

to promote the principles and insti-tutions of social cohesion and inclu-sion at all educational levels is a be-lief that Europe needs to invest in the idea of developing mutually reinforc-ing understandings of ‘demos-hood’ which escape the minimal expecta-tions of the classical citizenship model. It states: ‘democratic citizenship is not limited to the citizen’s legal status and to the voting right this status implies. It includes all aspects of life in a dem-ocratic society’. It refers to a process by which the members of a polity are enabled to cultivate their democrat-ic potential by engaging themselves in all matters that affect their col-lective symbiosis. This forms the ba-sis not only for making use of citizen-ship’s rights, but also of encouraging citizens to bring about cultural reci-

procities. This is also a means for cit-izens to develop a sense of belonging encouraged by an environment that allows for inclusionary civic practic-es, questions intolerant identities and individualistic attitudes, and offers ways to reach public understandings within a ‘democracy of ideas’ (pettit, 2005). today, ‘new kinds of citizens are required: citizens that are not only in-formed, but also active – able to con-tribute to the life of their communi-ty, their country and the wider world, and take more responsibility for it’. It is also stated that traditional citizenship models ‘are not equipped to create the kind of active, informed and respon-sible citizenry that modern democra-cies require … [as] they are failing to respond to the demands of a rapidly changing … environment – by con-tinuing to:deny learners the opportunity to ex-

plore and discuss controversial so-cial and political problems by em-phasising the teaching of academic knowledge, at a time when they ap-pear to be losing interest in tradi-tional politics and forms of politi-cal engagement,

focus on fragmented disciplinary knowledge and classic ‘teacher-text-book-student’ learning at a time of rapid advance in new information and communication technologies,

restrict civic education to factu-al information about ‘ideal’ sys-tems at a time when citizens need to be taught practical skills of par-ticipation in the democratic process themselves,

nurture dominant cultures and ‘common’ national loyalties at a time when political and legal rec-ognition of cultural difference has come to be seen as a source of dem-ocratic capital,

detach education from the personal lives of learners and the interests of

the local community at a time when social cohesion and solidarity is de-clining,

reinforce the traditional divide be-tween formal and informal and non-formal education at a time when ed-ucation needs to address the needs of lifelong learning,

promote state-focused forms of ed-ucation and training at a time of increasing interconnectedness and interdependence at a regional and international level’.‘What is then required’, states

the document, ‘are new forms of ed-ucation that prepare learners for ac-tual involvement in society … root-ed in real life issues affecting learners and their communities, and taught through participation in school life as well as through the formal curric-ulum’. Through the programme, new teaching methods have emerged that rest upon a philosophy which stress-es the importance of current affairs in understanding historical systems, and in investing in teaching skills related to the conjoint functions of knowledge transmission, co-operative working and professional autonomy. The doc-ument also makes the point that civ-ic education ‘requires a change in how we perceive learning, from an idea of learning as teacher-centred to learning through experience, participation, re-search and sharing’.

Republican

As transnational forces chal-lenge relations not only among but also within states,

there is no reason for democracy to re-main confined within state boundar-ies. Not only does this contradict the Hobbesian ‘realist’ doctrine of inter-national politics, in that states are not subjected to moral principles; it goes further, taking ‘democracy within bor-ders’ as equally important to ‘democ-



racy across borders’. It thus challenges the conventional view that democra-cy is exhausted by the institutions of the modern state as the ultimate source of legitimate authority. For democracy to be sustained, it needs to keep pace with the emergence of large-scale re-gional and international formations, whose decisions should also reflect popular sentiments. In the case of the European union (Eu), taken as an ex-ercise in polity-building, a timely is-sue has emerged: to hold transnation-al actors accountable to a nascent dem-os (Chryssochoou, 1998) and to build legitimate instruments of governance. as the quest for democratic arrange-ments will grow stronger, the ques-tions that further integration gener-ates for democracy are far from easy to resolve. In composite polities consist-ing of historically constituted nations –a synarchy of entwined sovereignties (Chryssochoou, 2009), or a ‘sympoli-ty’ of quasi-autonomous units (tsat-sos, 2009)– the embodiment of demo-cratic norms in the common system is crucial for the viability of good gover-nance beyond the state level. This does not require a constitutional revolution or the making of a postnational entity with a single locus of authority. rather, it heralds the need for a ‘civic contract’ among states, peoples and the central institutions (lavdas and Chryssocho-ou, 2005).

by embedding the democratic qualities of the parts in an ‘inclusive’ polity of free and equal citizens, the idea of a European civic ordering does not threaten the constitutive integri-ties, cultures or identities, as it aims to strike a mutual agreement about ‘the democratic rules of the game’ and the limits of acceptable behaviour with-in a polycentric ‘community of com-munities’, where the subunits are well-governed and well-served by the central arrangements. Thus, the pow-

er to make publicly binding decisions should be given to distinct domains of authority according to the principles of decisional closeness to the demos, multiple checks and balances, and pol-icy responsiveness. The promotion of democratic practices in the ‘inclusive’ polity offers a kind of ‘popular power’ which demands the articulation of cit-izens’ interests at the larger level. This view of democracy aims at transform-ing the democratic potential of citi-zens from being merely a collection of national voters to becoming an agen-cy of civic change within a ‘polycultur-al’ setting (lavdas and Chryssochoou, 2007). From a normative perspective on what it means to be a citizen of Eu-rope, a point to make is that the nation-ally-determined fix between norms of citizenship and the state is being erod-ed. a new challenge has emerged, as citizenship establishes a form of civ-ic solidarity, encouraging democratic will-formation (Habermas, 1996). but perhaps its most celebrated property is the range and depth of participato-ry opportunities it offers the demos to fulfil its democratic potential. With-in this embracing civic space, civic competence becomes crucial: the in-stitutional capacity of citizens as so-cial equals to enter the realm of politi-cal influence with a view to sustaining a vital public sphere and to creating a sense of civic attachment based on a shared sense of the public good.

From a citizenship education standpoint, the promotion of civic competence embraces a central task of democratic life: active involvement in the affairs of the polity through educa-tion. accordingly, the democratic po-tential of civic education appears to be threefold: it gives access and voice to the demos, it motivates greater partic-ipation, and it strengthens the bonds of belonging to an active polity. This means that the distribution of civic

competence passes through the capac-ity of citizens to determine the func-tions of the polity to which they be-long. For what is vital both to the moral ontology of citizenship education and to the value spheres of civicness is the endurance of an inclusive civic space, able to accommodate difference, while acting as a meeting point of common-ly shared democratic concerns among diverse publics. From a developmen-tal perspective, civic norms may bring about a kind of civitas Europaea in the form of a ‘republic of Europeans’ char-acterized by shared notions of belong-ing to an extended public sphere. The making of a European civic space com-posed of multiple forms of fellowship aims to harness the participative ethos of a composite citizenry, whose mem-bers are in a position –in both institu-tional and socio-psychological terms– to direct their democratic claims and concerns to, and via, the central insti-tutions, in ways which reflect a dis-tinctive sense of demos-hood and a normative commitment to civic em-powerment in relation to the larger polity. In that regard, the relationship between civic learning and the social legitimation of Europe becomes a syn-ergetic one, assigning new meaning to citizen-polity relations.

Whether or not formally institut-ed, the envisaged outcomes would serve the goal of a polycentric pub-lic sphere for diverse citizens to mo-bilize their democratic energies. but in the absence of a principled public discourse to steer Europe’s civic ori-entation, one cannot expect the trans-formation of the larger unit into a pur-poseful res publica. This commitment performs a crucial formative function by setting the foundations for a new setting, where citizenship amounts to something more than the aggregate of its parts; it becomes a normative quali-ty to guarantee certain democratic val-



ues. Citizenship education is crucial for the emergence of a deliberative civ-ic space that captures the imagination of an open, tolerant and fair Europe-an society. It is part of a quest for ‘the good polity’, which, in the case of Eu-rope, refers to the means of bringing about a shared understanding of civ-icness among distinct culturally de-fined and politically organized demoi. Such conceptions are part of an intel-lectual current: the search for a dem-ocratic way of constituting a com-posite public space that captures the dialectic among the component pub-lic spheres, through the institutional-isation of EdC/HrE policies. Since the mid-1990s, a ‘normative turn’ became evident in the study of Europe as an ordered collective arrangement com-posed of diverse arenas for action and of different sites of democratic contes-tation: a ‘postnational constellation’ (Habermas, 2000) that combines unity and diversity, transcends pre-existing territorial boundaries, and projects a plurinational configuration of author-ity (Walker, 2003).

developing common democrat-ic grounds through citizenship ed-ucation helps citizens to capture the pluralism of the European condition, while input-oriented practices of civic inclusion encourage the conduct of Eu-rope-wide public debates. The discur-sive outcome of such practices may not necessarily lead to a consensus view of the issues discussed through forms of public reasoned argument and per-suasion; it may well reveal the bene-fits of what has been termed ‘a public discourse of disagreement’, giving peo-ple the opportunity to advance their awareness of the pluralism of views and dispositions within a democratic whole. Citizenship education is, there-fore, a means of bringing the constitu-ent groups of European political soci-ety into equilibrium with one another,

while promoting those learning prac-tices and outcomes which can facili-tate ‘a pedagogy of democratic civility’: a critical and at the same time accom-modating educational environment which promotes structured ways of generating dialogical encounters with-in a community of equals. This plu-ralist depiction brings about a sense of being and belonging to a participa-tive educational setting. at the societal level, the idea accords with a genuine European public process within which diverse people interact in multiple po-litical spaces and civic arenas.

Citizenship education embodies a normative commitment around three pillars: civic deliberation for the pro-motion of the common good, a cer-tain understanding of identity which values reciprocity and toleration, and the utilization, in an assertive man-ner, of the opportunities offered by re-publican citizenship. Such a setting is, from a neo-republican angle, commit-ted to offering citizens ‘undominant-ed’ (or quality) choice (pettit, 1997), and to advancing the quality of public controls over all –actually existing or potential, arbitrary or legally ground-ed– dangers of domination. Moreover, this view takes civic participation not as a democratic end-in-itself, but as a means of ensuring a dispensation of non-domination by others. anoth-er variation on the theme of vita ac-tiva takes participation as a process of constructing a public discourse that promotes civic solidarity and opposes arbitrariness from any external inter-ference or intervention, be it intention-al or not. Here, pettit’s theory strikes a balance between negative and positive forms of liberty, offering a blueprint for democratic action. to the extent that civic education is constitutive of free-dom itself, one could imagine a res pu-blica composed of informed, interac-tive and responsive citizens, where

multiple democratic aspirations can bring about a shared sense of collec-tive civicness, and a school environ-ment that embraces a critical pedago-gy for learners and teachers alike.

Conclusion

the essay has argued the case for a republican understand-ing of civic learning, where

the idea of a res publica is set up ‘for narrowly instrumental purposes’, but rather a system of virtue-centred prac-tices based on the idea of caritas re-publicae, as a condition for shared democratic commitments. linked to that is the question posed by Ignati-eff (2000) whether Europe can act as ‘a community united in a common ar-gument about the meaning, extent and scope of liberty’. The answer seems to lie more in the prospects of a ‘repub-lic of Europeans’ with its own sense of demos-hood.

ReferencesChryssochoou, d. N., Theorizing

European Integration, 2nd edition, london and New york: routledge, 2009.

Chryssochoou, d. N., Democracy in the European Union, london and New york: I. b. tauris, 1998.

Gollob, r. and krapf, p., Living in Democracy – Lessons plans for low-er secondary level, Council of Europe, 2008.

Habermas, J., ‘The European Na-tion State – Its achievements and Its limits. on the past and Future of Sov-ereignty and Citizenship’, in G. bal-akrishnan, and b. anderson (eds), Mapping the Nation, london: verso, 1996.

Habermas, J., The Postnational Constellation: Political Essays, Cam-bridge, polity press, 2000.

Huddelston, t., ‘Forum on “Civic partnerships for Citizenship and Hu-



man rights Education”’, Council of Eu-rope report, dGIv/Edu/CIt (2009) 12, January 2009.

Ignatieff, M., ‘republicanism, Eth-nicity and Nationalism’, in C. Mckin-non and I. Hampsher-Monk (eds), The Demands of Citizenship, london: Con-tinuum, 2000.

lavdas, k. a. and Chryssochoou, d. N., ‘a republic of Europeans: Civ-ic unity in polycultural diversity’, in l. bekemans et al. (eds), Intercultur-al Dialogue and Citizenship: Translat-ing Values into Actions, venice: Mar-silio, 2007.

lavdas, k. a. and Chryssochoou, d. N., ‘public Spheres and Civic Com-petence in the European polity: a Case of liberal republicanism?’, in I. Hono-han and J. Jennings (eds), Republican Theory and Practice, london and New york: routledge, 2005.

Nanz, p., Europolis: Constitution-al patriotism beyond the nation-state, Manchester and New york: Manches-ter university press, 2006.

pettit, p., Republicanism: A Theory of Freedom and Government, oxford: oxford university press, 1997.

pettit, p., ‘The Many Meanings of “demos”?’, university of Crete, 2005, mimeo.

Schmidt, v. a., Democracy in Eu-rope: The EU and National Polities, oxford: oxford university press, 2006.

Schumpeter, J. a., Capitalism, So-cialism and Democracy, london and New york: routledge, 1992 [1943].

tsatsos, d. Th., The European Sym-polity: Towards a New Democratic Dis-course, brussels: bruylant, 2009.

viroli, M., ‘republican patriotism’, in C. Mckinnon και I. Hampsher-Monk (eds), The Demands of Citizen-ship, london: Continuum, 2000.

Walker, N., ‘late Sovereignty in the European union’, in N. Walker (ed.), Sovereignty in Transition, oxford: Heart publishing, 2003.

Ψήφισμα της Ευρωπαϊκής Έκφρασης«Θα πρέπει, λοιπόν, να αναλογιστούμε αν πρέπει να διευρύνουμε

τη Δημοκρατία και όχι μόνο να τη μεταλαμπαδεύσουμε. Είναι ηθικό καθήκον να ενσωματώσουμε στις κοινωνίες μας τους μετανάστες της δεύτερης γενιάς, τους νέους κυρίως, στα σχολεία και στους χώρους ερ-γασίας, προκειμένου να αποφύγουμε τις διακρίσεις.

Και αναφέρομαι, κυρίες και κύριοι, στην ανάγκη μιας ριζικής με-τατροπής, μιας ριζικής αλλαγής σε κάποιες χώρες, της βάσης του δι-καιώματος στην ιθαγένεια, στην υπηκοότητα. Θεωρώ ότι πολύ περισ-σότερο από ένα απλό δικαίωμα ψήφου στους μετανάστες θα πρέπει να τους δοθεί και το δικαίωμα να συμμετάσχουν στις αποφάσεις, να είναι υπήκοοι. Οι μεταναστευτικές ροές έχουν αναγκάσει τις δημοκρατίες μας να αντιμετωπίσουν αυτό το φαινόμενο. Και η δύναμη της Δημο-κρατίας μετριέται, εάν θέλετε, και από τη δυνατότητά της να αντιμε-τωπίσει αυτή την πρόκληση».

(Απόσπασμα από την ομιλία του Πιέρ Φερντινάντο Καζίνι, προ-έδρου της Διακοινοβουλευτικής Ένωσης της ΕΕ στην Ολομέλεια της Βουλής των Ελλήνων για την Παγκόσμια Ημέρα της Δημοκρατίας)

Εμείς οι ενεργοί πολίτες της Ελλάδαςδιαπιστώνουμε καθημερινά πως οι μετανάστες- άνθρωποι που

ζούνε και εργάζονται δίπλα μας, που είναι φίλοι μας και τα παιδιά τους φίλοι των παιδιών μας- βιώνουν μια πραγματικότητα ανασφά-λειας, εκμετάλλευσης και συνεχούς ταλαιπωρίας. Δεν απολαμβάνουν ίσες ευκαιρίες και δικαιώματα. Δεν τους δίνεται ο ‘χώρος’ να αναπτύ-ξουν ελεύθερα την προσωπικότητά τους. Αντιμετωπίζονται με καχυ-ποψία και ως αναγκαίο κακό. Τα παιδιά τους, που έχουν γεννηθεί ή μεγαλώσει στην Ελλάδα, αντιμετωπίζονται ως ‘ξένοι’, παρόλο που τα ίδια αισθάνονται την Ελλάδα ως πατρίδα τους.

Αυτή η κατάσταση δε συνάδει με τις αρχές και τις αξίες μιας σύγ-χρονης και ευνομούμενης δημοκρατικής πολιτείας. Γι’ αυτό το λό-γο ζητούμε:

Τη ριζική αναδιάρθρωση και συστηματοποίηση της κρατι-κής λειτουργίας διαχείρισης της μετανάστευσης, με βασική συνιστώ-σα της, την κοινωνική ένταξη των μεταναστών.

Την άμεση χορήγηση, με νομοθετική ρύθμιση, ειδικής άδειας μόνιμου κατοίκου σε όλα τα παιδιά των μεταναστών που έχουν γεν-νηθεί και/ή μεγαλώσει στην Ελλάδα, ώστε να διασφαλιστεί η νόμιμη και μόνιμη παρουσία όλων των παιδιών στη χώρα για τώρα και για το μέλλον.

Την έναρξη της διαδικασίας για την τροποποίηση του Κώδι-κα Ελληνικής Ιθαγένειας έτσι ώστε, αφενός, να αποδίδεται με απλές και ανέξοδες διαδικασίες η ιδιότητα του Έλληνα Πολίτη στα παιδιά των μεταναστών και, αφετέρου, να αποτυπωθούν συγκεκριμένα και ασφαλή βήματα για την μετάβαση των υπηκόων τρίτων χωρών από το καθεστώς του μετανάστη στην απόκτηση της ιδιότητας του πολί-τη.

a M y N a 27


ςτη διάρκεια της μεταπολεμι-κής περιόδου το κύριο ενδι-αφέρον της Δυτικής Ευρώ-πης από πλευράς ασφάλει-

ας εστιαζόταν στη δυνατότητά της να αμυνθεί έναντι απειλής κατά του εδά-φους των κρατών της. Υπήρχε μια σα-φής γραμμή αντιπαράθεσης, εκατέ-ρωθεν της οποίας ήταν αναπτυγμέ-νες ισχυρές στρατιωτικές δυνάμεις. Το περιβάλλον ασφάλειας που δια-μορφώθηκε μετά τον Ψυχρό Πόλεμο δημιούργησε νέες μορφές απειλών και ανάλογες απαιτήσεις για την αντιμε-τώπισή τους.

Η ΕΕ δεν έχει αμυντικό προϋπολο-γισμό, αλλά η κάθε χώρα μέλος έχει το δικό της. Δεν έχει επίσης ενιαίο στρα-τό, ούτε ενιαίο οπλοστάσιο στη δι-άθεσή της. Έτσι, λοιπόν, δεν έχει τη δυνατότητα διεξαγωγής πολεμικών επιχειρήσεων ως Ευρωπαϊκή Ένωση. Η ΕΠΑΑ είναι μια πολιτική η οποία μέσα στα τελευταία χρόνια, αρχίζοντας από το 2003, έχει αναλάβει πλέον των είκο-σι επιχειρήσεων διαφόρων τύπων. Οι περισσότερες από τις αποστολές αυ-τές είναι μικρής έως μέτριας κλίμακας.

Ο ρόλος των ενόπλων δυνάμεων σε μία πολιτική ασφάλειας της ΕΕ1 πρέπει να είναι ουσιώδης, δεδομένου ότι αυ-τές αποτελούν τον θεσμό στον οποίο στηρίζεται η ευρωπαϊκή στρατηγική. Κατά συνέπεια, η ΕΠΑΑ θα πρέπει

1 Ευρεία ανάλυση επί του θέματος στο: Ιωάν. Παρίσης, Η Ευρώπη της Άμυνας, Αθήνα 2010.

να ενισχυθεί ώστε να καταστεί ικανή να ανταποκρίνεται προς τις απαιτή-σεις ασφάλειας που θα προκύψουν στο μέλλον. Ως ελάχιστη απαίτηση, η ΕΠΑΑ θα πρέπει να αποκτήσει περισ-σότερες δυνατότητες προκειμένου να αντιδρά στις απειλές. Αυτό όμως ση-μαίνει χρήματα, δηλαδή πιο ενισχυμέ-νους προϋπολογισμούς άμυνας. Υπάρ-χει συνεπώς ανάγκη λήψης καταρχήν πολιτικών αποφάσεων από τους ηγέτες της ΕΕ και τις κυβερνήσεις των κρα-τών μελών.2

Η θεσμοθέτηση των αποστολών

Τον Ιούνιο του 1992, λίγους μήνες μετά την υπογραφή της Συνθήκης του Μάαστριχτ, οι

υπουργοί εξωτερικών και άμυνας των χωρών της ΔΕΕ, η οποία αποτελούσε τότε τον αμυντικό βραχίονα της ΕE, καθόρισαν τις νέες αποστολές που θα αναλάμβανε ο οργανισμός αυτός. Στην Διακήρυξη του Πέτερσμπεργκ (Petersberg Declaration), στην οποία ήδη αναφερθήκαμε, περιλήφθηκαν, μεταξύ άλλων, οι αποστολές που θα ήταν δυνατόν να δοθούν στις στρατι-ωτικές δυνάμεις της ΕΕ. Η αντίστοι-χη παράγραφος αναφέρει: «Πέραν της συνεισφοράς για την κοινή άμυνα, σύμ-

2 Βλέπε σχετικά και στο “the strengths and weaknesses of the European security & defence policy”, Europe’s World, Summer 2007, σ. 97.

φωνα με το άρθρο 5 της Συνθήκης της Ουάσιγκτον και το άρθρο V της τροπο-ποιημένης Συνθήκης των Βρυξελλών, στρατιωτικές μονάδες των κρατών με-λών της ΔΕΕ, ενεργώντας υπό την ΔΕΕ, θα ήταν δυνατόν να χρησιμοποιηθούν για αποστολές ανθρωπιστικές και δι-άσωσης, αποστολές ειρηνευτικές και αποστολές χειρισμού κρίσεων, συμπε-ριλαμβανομένης και της επιβολής της ειρήνης».

Οι αποστολές Πέτερσμπεργκ κα-λύπτουν ένα μεγάλο εύρος πιθανών αποστολών, από χαμηλής έως υψη-λής έντασης επιχειρήσεις, από το Κε-φάλαιο vI έως το Κεφάλαιο vII του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών.3 Στην πράξη, ωστόσο, η ΔΕΕ μόνο μερικώς και εμμέσως ενεπλάκη σε τέτοιες απο-στολές, παρόλο που αυτές έγιναν ακό-μη πιο συνήθεις κατά τη μεταψυχρο-πολεμική περίοδο. Από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Κολωνίας, οπότε καθι-ερώθηκε η ΕΠΑΑ, συνεχίζεται η χρήση των αποστολών που καθορίσθηκαν με την Διακήρυξη του Πέτερσμπεργκ και περιλήφθηκαν στο κείμενο της Συνθή-κης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, μέσω των τροποποιήσεων που επήλθαν από τη Συνθήκη του Άμστερνταμ του 1997. Όλα τα μέλη της ΕΕ αποδέχθηκαν αυ-

3 Τα Κεφάλαια vI και vII (άρθρα 33-51) του Χάρτη του ΟΗΕ, αναφέ-ρονται στην ειρηνική επίλυση των διαφορών και στην δράση έναντι απειλών κατά της ειρήνης, παραβι-άσεων της ειρήνης και επιθετικών ενεργειών.

Ο ρόλος των ευρωπαϊκών ενόπλων δυνάμεωντου Δρ. Ιωάννη Παρίση

Υποστρατήγου ε.α., Διδάκτωρος Πολιτικής Επιστήμης

a M y N a28


τή την προκαταρκτική περιγραφή των αποστολών των δυνάμεων της ΕΕ.

Η Συνθήκη της Λισαβόνας, προ-βλέπει τη διεύρυνση των αποστολών αυτών ώστε να ανταποκρίνονται στις σημερινές απαιτήσεις. Η σαφέστερη διατύπωση των αποστολών επιβλή-θηκε από τις εξής εξελίξεις:4Τη διακήρυξη του Ευρωπαϊκού Συμ-

βουλίου της Σεβίλλης, τον Ιούνιο 2002, για την τρομοκρατία και την ΕΠΑΑ,

Τις συζητήσεις στην Συντακτική Συνέλευση του 2002, που εισήγα-γε νέο ορισμό των αποστολών στο προσχέδιο της Συνταγματικής Συν-θήκης,

Την Ευρωπαϊκή Στρατηγική Ασφά-λειας που εγκρίθηκε τον Δεκέμβριο του 2003,

Τις διάφορες επιχειρήσεις της ΕΕ που εντωμεταξύ αναπτύχθηκαν και συνέβαλαν, μέσω της εμπειρίας που αποκτήθηκε, στην αποσαφήνι-ση των θεωρητικών διατυπώσεων.Συγκεκριμένα, στο άρθρο 42.1 της

νέας Συνθήκης, γίνεται αναφορά στη χρήση στρατιωτικών και μη στρατιωτι-κών μέσων από την Ένωση «σε αποστο-λές εκτός της Ένωσης προκειμένου να διασφαλίσει τη διατήρηση της ειρήνης, την πρόληψη των συγκρούσεων και την ενίσχυση της διεθνούς ασφάλειας, σύμ-φωνα με τις αρχές του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών».

Το επόμενο άρθρο 43 αναφέρεται αποκλειστικά στις αποστολές. Στην παράγραφο 1 αυτού περιλαμβάνεται αναλυτικά το σύνολο των από-στολών της ΕΕ στα πλαίσια της πολιτικής ασφάλειας και άμυνας: «Οι αποστο-λές του άρθρου 42, παράγραφος 1, κα-τά τις οποίες η Ένωση μπορεί να κάνει

4 Martin ortega, “Beyond Petersberg: missions for the EU military forces”, στο EU Security and Defence Policy – The first five years (1999-2004), Institute for Security Studies, paris, 2004.

χρήση στρατιωτικών και μη στρατιω-τικών μέσων, περιλαμβάνουν τις κοι-νές δράσεις αφοπλισμού, τις ανθρω-πιστικές αποστολές και αποστολές διάσωσης, τις αποστολές με στόχο την παροχή συμβουλών και αρωγής επί στρατιωτικών θεμάτων, τις απο-στολές πρόληψης των συγκρούσεων και διατήρησης της ειρήνης, τις απο-στολές μαχίμων δυνάμεων που ανα-λαμβάνονται για τη διαχείριση των κρίσεων, στις οποίες περιλαμβάνο-νται οι αποστολές αποκατάστασης της ειρήνης και οι επιχειρήσεις στα-θεροποίησης μετά το πέρας των συ-γκρούσεων. Όλες οι αποστολές αυτές μπορούν να συμβάλλουν στην καταπο-λέμηση της τρομοκρατίας, μεταξύ άλ-λων με τη στήριξη τρίτων χωρών για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας στο έδαφός τους.»

Ειδικότερα, οι αποστολές που προ-στίθενται αναφέρονται στις κοινές δράσεις αφοπλισμού, τις αποστολές µε στόχο την παροχή συμβουλών και αρωγής επί στρατιωτικών θεμάτων, τις αποστολές πρόληψης των συγκρούσε-ων και, τις επιχειρήσεις σταθεροποίη-σης μετά το πέρας των συγκρούσεων.

Επιβαλλόμενες και απορρέουσες υποχρεώσεις

Αναλύοντας τις αποστολές αυ-τές, διαπιστώνουμε ότι κα-λύπτουν τις ακόλουθες επι-

βαλλόμενες και απορρέουσες υποχρε-ώσεις5:

Πρόληψη συρράξεων, στα πλαίσια ανάλογων πολιτικών της ΕΕ, όπως η αμυντική διπλωματία, μέσω της οποίας επιδιώκεται η οικοδόμηση εμπιστοσύνης και η διακοπή εχθρο-πραξιών, καθώς και συμβολή στην ανάπτυξη δημοκρατικά ελεγχόμενων ενόπλων δυνάμεων.Στρατηγική επαγρύπνηση, με την

παροχή στους ηγέτες της ΕΕ της απαραίτητης πληροφόρησης, στον κατάλληλο χρόνο.

Ασφάλεια κατά την ειρηνική περί-οδο, μέσω της καταπολέμησης της τρομοκρατίας, του οργανωμένου

5 Βλέπε και στο “beyond 2010. Eu-ropean Grand Strategy in a Global age”, Bertelsmann Stiftung, 2007.

a M y N a 29


εγκλήματος, της διασποράς όπλων και των ναρκωτικών, στο εσωτερι-κό των ευρωπαϊκών χωρών. Επίσης, υποστήριξη των πολιτικών αρχών σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης όπως επιθέσεων κατά κρίσιμων ευ-ρωπαϊκών υποδομών.

Ταχεία ανάπτυξη δυνάμεων, είτε για την υποστήριξη της ασφάλειας στο εσωτερικό των χωρών της ΕΕ, είτε ως μέρος της ευρωπαϊκής στρα-τηγικής κατά της τρομοκρατίας,

Επιχειρήσεις υποστήριξης ειρή-νης, ανθρωπιστικές, καθώς και μη πολεμικές επιχειρήσεις, προς υπο-στήριξη των ευρωπαϊκών συμφερό-ντων, της διεθνούς τάξης και των ανθρωπιστικών αρχών,

Περιφερειακή σύγκρουση στο εσωτερικό της ΕΕ, ως αντίδραση σε πρόσκληση κράτους μέλους της Ένωσης που αντιμετωπίζει ανάλο-γη κατάσταση, ή εκτός της ΕΕ, σε περίπτωση που η σύγκρουση επη-ρεάζει την ευρωπαϊκή ή τη διεθνή ασφάλεια, στο πλαίσιο αποστολής που αναλαμβάνει η Ένωση. Οι επεμ-βάσεις αυτές ενδεχομένως να πραγ-ματοποιούνται σε συνεργασία με το ΝΑΤΟ,

Προληπτικές αποστολές σε πα-γκόσμιο επίπεδο, με σκοπό να απο-τραπεί επίθεση στην Ευρώπη ή κατά των ευρωπαϊκών συμφερόντων από όργανα ή ομάδες της διεθνούς τρο-μοκρατίας, ενδεχομένως εξοπλισμέ-νων με όπλα μαζικής καταστροφής,

Αποτροπή έναντι κρατών που δια-θέτουν όπλα μαζικής καταστροφής συμπεριλαμβανομένων και των πυ-ρηνικών.

Υπεράσπιση των ευρωπαϊκών συμφερόντων

Μπορούμε να διακρίνουμε τρεις βασικές κατηγορί-ες για τα ευρωπαϊκά συμ-

φέροντα, οι οποίες επιβάλλουν ανά-

λογες προτεραιότητες και απαιτούν ανάλογα επίπεδα πολιτικής και στρα-τιωτικής αντίδρασης για την εξασφά-λισή τους, τα οποία οφείλει να καθο-ρίζει κατά περίπτωση η πολιτική ηγε-σία της ΕΕ:(1) Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν

τα ζωτικά συμφέροντα, εκείνα δηλαδή που είναι κρίσιμα για τη λειτουργία των πολιτικών, οικο-νομικών και κοινωνικών δομών της Ευρώπης. Σε περίπτωση που τα συμφέροντα αυτά απειληθούν θα πρέπει να προστατευτούν με όλους τους δυνατούς τρόπους, συ-μπεριλαμβανομένου του πλήρους φάσματος των στρατιωτικών δυ-νατοτήτων, ακόμη και της πυρη-νικής αποτροπής. Μεταξύ των ζωτικών συμφερόντων συγκατα-λέγονται η ενεργειακή ασφάλεια, η αντιμετώπιση της τρομοκρατί-ας και του διεθνούς εγκλήματος, η απαγόρευση της διασποράς όπλων μαζικής καταστροφής και η αποσό-βηση και διαχείριση του κινδύνου των πανδημιών.

(2) Στη δεύτερη κατηγορία ανήκουν τα στοιχειώδη συμφέροντα, τα οποία είναι μεν πολύ σημαντικά αλλά όχι κρίσιμα για τη λειτουργία των ζωτικών ευρωπαϊκών συστη-μάτων και δομών. Η προστασία των συμφερόντων αυτών κανονικά δεν απαιτεί, καταρχήν, τη χρησι-μοποίηση όλης της κλίμακας των διπλωματικών και οικονομικών μέ-σων. Η στρατιωτική ισχύς μπορεί να χρησιμοποιηθεί εάν διαπιστω-θεί ότι η απώλειά τους θα υπονο-μεύσει κάποια στιγμή ζωτικά συμ-φέροντα της Ένωσης. Μεταξύ των στοιχειωδών συμφερόντων της Ένωσης είναι και η σταθερό-τητα και ανάπτυξη της Αφρικής, μια και η κατάσταση στην αφρι-κανική ήπειρο έχει επίπτωση στην ασφάλεια και τα συμφέροντα των ευρωπαϊκών χωρών, και η περι-

βαλλοντική ασφάλεια που κυρίως αναφέρεται στην μόλυνση του πε-ριβάλλοντος, την παγκόσμια αλ-λαγή του κλίματος και την υπερ-θέρμανση του πλανήτη.

(3) Η τρίτη κατηγορία αναφέρεται στα γενικά συμφέροντα στα οποία πε-ριλαμβάνονται εκείνα που προσ-διορίζουν τις προθέσεις ενός δρώ-ντος να επέμβει στη διαμόρφωση της διεθνούς τάξης. Πρόκειται για επίσημους ή ανεπίσημους κώδι-κες συμπεριφοράς που κατευθύ-νονται από μακρόπνοους στό-χους, οι οποίοι αναφέρονται στη μελλοντική θέση του διεθνούς πε-ριβάλλοντος, ειδικά στη δομή του διεθνούς συστήματος, τους μελλο-ντικούς εχθρούς ή συμμάχους, την ηγεμονία ή την ανεξαρτησία, κλπ. Ως γενικά συμφέροντα αναφέρο-νται η ασφάλεια των πληθυσμών, σε συνδυασμό με τη σταθερότη-τα και τα ανθρώπινα δικαιώματα σε διάφορες περιοχές του πλανή-τη, καθώς επίσης και η αποτελε-σματική αντίδραση σε περιπτώσεις καταστροφών. Αξίζει να σημειωθεί ο κρίσιμος ρόλος των ευρωπαϊκών στρατιωτικών δυνατοτήτων στη διεξαγωγή επιχειρήσεων ανθρω-πιστικών και διάσωσης.

Η προστασία και η διασφάλιση των συμφερόντων αυτών θα είναι αξιόπι-στη μόνο αν η σχέση μεταξύ του περι-βάλλοντος ασφάλειας και των μέσων που απαιτούνται είναι αξιόπιστη ένα-ντι φίλων και εχθρών, κάτι το οποίο αποτελεί κρίσιμη αδυναμία της Ευρώ-πης. Το γεγονός είναι ότι σήμερα κα-μία ευρωπαϊκή χώρα δεν είναι σε θέση μόνη της να εξασφαλίσει το στρατη-γικό πλεονέκτημα που είναι αναγκαίο για την αντιμετώπιση της φύσης και της έκτασης των σύνθετων στρατηγι-κών αλλαγών. Παραδοσιακά οι Ευρω-παίοι έχουν την τάση να οργανώνονται γύρω από τρεις εναλλακτικές διακρα-τικές ομάδες: τη διατλαντική, την ευ-

a M y N a30


ρωπαϊκή και κάποιες κατά περίπτωση διακρατικές σχέσεις. Μια ολοκληρω-μένη ευρωπαϊκή στρατηγική προσέγ-γιση δεν θα βελτιώσει απλά την οργά-νωση των αποτελεσμάτων στην πράξη, αλλά επίσης θα ενισχύσει και θα επι-ταχύνει τις πολιτικές διαδικασίες πα-ρέχοντας έναν οδηγό ή πλαίσιο για τη σύσφιξη της συνεργασίας μεταξύ κρα-τών και θεσμών.

Η ενεργειακή ασφάλεια

Ειδικότερα, σε ότι αφορά την ενεργειακή ασφάλεια, αποτελεί ένα τομέα στον οποίο η ΕΠΑΑ

αναμένεται να εμπλακεί ενεργά στο μέλλον, σε συνεργασία με το ΝΑΤΟ, το οποίο έχει περιλάβει ανάλογες προ-βλέψεις στη στρατηγική του αντίληψη. Η μεγάλη σημασία των ενεργειακών πόρων της περιοχής της Μέσης Ανα-τολής και της Βόρειας Αφρικής για την Ευρώπη, διατυπώνεται με σαφήνεια και στο κείμενο της Ευρωπαϊκής Στρα-τηγικής Ασφάλειας: «Ιδιαίτερο μέλη-μα για την Ευρώπη είναι η ενεργεια-κή μας εξάρτηση. Η Ευρώπη αποτε-λεί τον μεγαλύτερο εισαγωγέα πετρε-λαίου και φυσικού αερίου παγκοσμίως. Οι εισαγωγές καλύπτουν το 50% περί-που της κατανάλωσης ενέργειας σήμε-ρα, ποσοστό που αναμένεται να φτάσει το 70% το 2030. Το μεγαλύτερο μέρος

των εισαγωγών ενέργειας προ-έρχεται από τον Περσικό Κόλπο, τη Ρωσία και τη Β. Αφρική.»

Η απειλή της τρομοκρα-τίας, αλλά και άλλοι παράγο-ντες που συν-δέονται με την ενέργεια, ανα-μένεται να οδη-γήσουν στην,

κατά κάποιο τρόπο, «στρατικοποίηση» του τομέα της ενεργειακής ασφάλειας. Τέτοιοι παράγοντες μπορεί να είναι6:1) Η χρησιμοποίηση του ελέγχου

επί των ενεργειακών πόρων, από κάποια κράτη, ως όπλου πολιτι-κού εξαναγκασμού. Ότι συμβαίνει τα τελευταία χρόνια στην περιοχή του Καυκάσου και της Κασπίας, δί-νει μία εικόνα της αντιπαράθεσης για τον έλεγχο της ενέργειας.

2) Οι απειλές που προέρχονται από την τρομοκρατία και την πειρα-τεία στην παραγωγή και τη με-ταφορά των ενεργειακών πό-ρων. Η προστασία των αγωγών, των εγκαταστάσεων και των πλοί-ων μεταφοράς της ενέργειας από επιθέσεις τρομοκρατών, θα απο-τελέσει στο μέλλον κύριο αντικεί-μενο ανησυχίας αλλά και αποστο-λών για τις στρατιωτικές δυνάμεις.

3) Η αστάθεια στο εσωτερικό κά-ποιων κρατών και οι συγκρού-σεις μεταξύ κρατών που παρά-γουν την ενέργεια και εκείνων που την εξάγουν. Σε κάποιες περι-πτώσεις (π.χ. Νιγηρία) εθνικές και πολιτικές βιαιότητες και εγκλη-

6 Βλέπε επίσης στο Global Trends 2025: A Transformed World, Na-tional Intelligence Council, uSa, November 2008, σ. 66.

ματικές δραστηριότητες απειλούν ένα μεγάλο ποσοστό της παραγω-γής και διακίνησης πετρελαίου και φυσικού αερίου. Η αδυναμία δια-κυβέρνησης και επιβολής του νό-μου σε κάποια κράτη που διαθέ-τουν ενεργειακούς πόρους μπορεί να απαιτήσει ακόμη και την έξω-θεν στρατιωτική επέμβαση προ-κειμένου να επιβληθεί σταθερότη-τα και να διασφαλιστεί η ροή της ενέργειας.

Μέχρι το 2020 η ΕΕ θα μπορούσε να βρεθεί αντιμέτωπη με την ανάγκη να επεμβαίνει στρατιωτικά προκειμέ-νου να προστατεύσει τους ενεργεια-κούς πόρους7. Ήδη, τα πεδία άντλησης και οι αγωγοί πετρελαίου της Νιγηρί-ας υφίστανται συστηματικές επιθέσεις από τοπικές δυνάμεις εχθρικές προς τη νιγηριανή κυβέρνηση. Η Αλγερία, που αποτελεί σημαντική πηγή φυσικού αε-ρίου, υφίσταται από ετών σειρά σημα-ντικών τρομοκρατικών επιθέσεων. Οι ξένοι καθώς και οι αγωγοί αποτελούν στόχους. Θα αναλάβει η ΕΕ στο μέλ-λον την ευθύνη να συμβάλει στην προ-στασία του εφοδιασμού της ενέργειας με στρατιωτικές δυνάμεις; Πολλά κρά-τη μέλη της ΕΕ εμφανίζονται απρόθυ-μα να τοποθετήσουν στρατιωτικές μο-νάδες στη γραμμή του πυρός. Έτσι, η ΕΕ εστιάζει το ενδιαφέρον της κυρίως στην οργάνωση και ενίσχυση των τοπι-κών δυνάμεων ασφάλειας αντί της ανά-πτυξης δικών της στρατευμάτων8.

7 daniel keohane & tomas valasek, Willing and able? EU defence in 2020, Centre for European reform, June 2008, σ. 11.

8 Σε μεγάλο βαθμό αυτό συμβαίνει ήδη στις ευρωπαϊκές ειρηνευτικές επεμβάσεις στην Αφρική, όπου η ΕΕ οργανώνει τον τομέα ασφάλειας και εκπαιδεύει το προσωπικό (security sector reform missions), ή διαθετει μεσα και πόρους για τις επιχειρήσεις που αναλαμβάνει η Αφρικανική Ένωση.

Α Ν Θ Ρ Ω Π Ι Ν Α Δ Ι Κ Α Ι Ω Μ Α Τ Α 31


Η Σύμβαση των Η.Ε. για τα δικαιώματα των ατό-μων με αναπηρία (ΑμεΑ) αποτελεί την πρώτη Σύμβαση οικουμενικής εμβέλειας του 21ου αι-ώνα στον τομέα της διεθνούς προστασίας των

δικαιωμάτων του ανθρώπου και το πρώτο νομικά δεσμευ-τικό εργαλείο που παρέχει πλήρη προστασία των δικαιω-μάτων 650 εκ. ανθρώπων στον κόσμο1.

1 Ηλεκτρονική πρόσβαση στο κείμενο της Σύμβασης και του Προαιρετικού Πρωτοκόλλου: united Nations “Convention on the rights of persons with disabilities and optional protocol”, National translations, μετάφραση στην ελληνική γλώσσα πρόσβαση την 22-11-2009 στην ιστοσελίδα του oHE: http://www.un.org/disabilities/documents/convention/crpd_greek.doc. Για μια συνοπτική παρουσίαση του κειμένου της Σύμ-βασης και του Προαιρετικού Πρωτοκόλλου βλέπε united Nations, “Convention on the rights of persons with disabilities. questions and answers”, πρόσβαση την 22-11-2009 στην ιστοσελίδα http://www.un.org/disabilities/documents/gid/conventionfaq.doc, united Nations, uN-office of the High Commissioner for Human rights, Inter-parliamentary union (2007), “From Exclusion to Equality. realizing the rights of persons with disabilities”, Handbook for parliamentarians on the Convention on the rights of persons with disabilities and its optional protocol, No 14 — 2007, united Nations, Geneva, πρόσβαση την 4-10-2009 στην ιστοσελίδα του γραφείου του Ύπατου Αρμοστή για τα δικαιώματα του ανθρώπου: http://www.ohchr.org/documents/publications/training14en.pdf, Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (ΕΣΑμεΑ), (2008), «Σχεδιάζοντας πολιτική σε θέματα αναπηρίας», Εγχειρί-διο Εκπαιδευόμενου, ΕΣΑμεΑ, Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης ΕΠΕΑΕΚ, Ε.Ε. Συγχρηματοδότηση Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, Ε.Π. Εκπαί-δευσης και Αρχικής Επαγγελματικής Κατάρτισης, Ιούνιος, πρό-σβαση την 31-10-2009 στην ιστοσελίδα της ΕΣΑμεΑ: http://www.esaea.gr/files/documents/Egheiridio_Ekpedevomenou.pdf, σελ. 101-107, Νάσκου-Περράκη, Π. (2009α), Εισήγηση στη Θεματική Ενότητα «Παρουσίαση της Συνθήκης των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία - Ισχύον νομικό πλαίσιο για τα άτομα με αναπηρία», Υπουργείο Εσωτε-ρικών, Γενική Γραμματεία Επικοινωνίας – Γενική Γραμματεία

Παρά το γεγονός ότι και άλλες συμβάσεις για τα ανθρώ-πινα δικαιώματα παρέχουν τη δυνατότητα για προώθηση και προστασία των δικαιωμάτων των ΑμεΑ2, η προοπτι-κή αυτή δεν αναπτύχθηκε σε επαρκή βαθμό. Πράγματι, τα ΑμεΑ εξακολουθούν να στερούνται τα θεμελιώδη ανθρώ-πινα δικαιώματά τους και να παραμένουν στο περιθώριο της κοινωνίας σε όλα, ανεξαιρέτως, τα κράτη του κόσμου. Αυτή η συνέχιση των διακρίσεων σε βάρος των ΑμεΑ κα-τέστησε αναγκαία την υιοθέτηση μιας νομικά δεσμευτικής πράξης στην οποία θα καθορίζονται οι νομικές υποχρεώσεις των κρατών για την προώθηση και προστασία των δικαιω-μάτων των ΑμεΑ. Επιπλέον, δεν πρέπει να παραγνωρίζεται το γεγονός ότι τα άτομα με αναπηρία αποτελούν τη μεγα-λύτερη μειονότητα που υπάρχει στον πλανήτη μας, περίπου 650 εκατομμύρια άτομα, 150 από τα οποία είναι παιδιά3.

H Σύμβαση των Η.Ε. για τα δικαιώματα των ΑμεΑ υιο-θετήθηκε από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ κατά την 61η Σύνοδο της Ολομέλειάς της, την 13 Δεκεμβρίου 2006, τα-χύτερα από κάθε άλλη διεθνή σύμβαση περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων4 και τέθηκε σε ισχύ, συμπεριλαμβανομένου

Ενημέρωσης «Πρακτικά 4ου Διεθνούς Συνέδριου «Άτομα με Αναπηρία και ΜΜΕ» 22-23 Ιουνίου 2009», Αθήνα, σελ. 27-35, πρόσβαση την 14-11-2009 στην ιστοσελίδα του ΥΠΕΣ/ΓΓΕ-ΓΓΕ «Άτομα με Αναπηρία & ΜΜΕ»: http://www.ameamedia.gr/docs/amea_2009_opt.pdf, Νάσκου-Περράκη, Π. (2009β) «Μηχανισμοί προστασίας Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Δι-εθνείς πράξεις, θεωρία και πρακτική», Σειρά: Δημοσιεύματα Έδρας uNESCo Πανεπιστημίου Μακεδονίας, Εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα Αθήνα – Κομοτηνή, σελ. 328-342.

2 Π.χ. τα Διεθνή Σύμφωνα για τα Ατομικά, Πολιτικά, Οικονομι-κά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα, η Σύμβαση κατά των Βασανιστηρίων, η Σύμβαση για την Εξάλειψη όλων των Μορφών Διακρίσεων κατά των Γυναικών, η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού, κ.λπ.

3 Βλέπε Νάσκου-Περράκη, Π. (2009α), ό.π., σελ. 27-28.4 Λ.Α. Σισιλιάνος (2007) «Η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών

για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία και η Ελλάδα»,

Η Σύμβαση των Η.Ε. για τα δικαιώματα των ΑμεΑκαι το Προαιρετικό Πρωτόκολλο

του Γεώργιου Ν. ΚαφετζήΥπ. Δρ. του Τμήματος ΔΕΣ, Πάντειο Πανεπιστήμιο

Στελέχους του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης

Α Ν Θ Ρ Ω Π Ι Ν Α Δ Ι Κ Α Ι Ω Μ Α Τ Α32


του Προαιρετικού Πρωτοκόλλου, την 3 Μαΐου 2008. Μέχρι την 16 Δεκεμβρίου 2009, 143 κράτη υπέγραψαν τη Σύμβαση ανάμεσά τους και η Ελλάδα και 87 κράτη το Πρωτόκολλο. Από αυτά τα κράτη, 76 επικύρωσαν τη Σύμβαση και 48 το Πρωτόκολλο. Το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης ενέ-κρινε τη σύναψη της Σύμβασης από την Ευρωπαϊκή Κοινό-τητα την 24 Νοεμβρίου 2009 εξουσιοδοτώντας τον πρόεδρο του Συμβουλίου να ορίσει το πρόσωπο ή τα πρόσωπα που εί-ναι αρμόδια να καταθέσουν, εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Κοι-νότητας, την πράξη τυπικής επιβεβαίωσης της Σύμβασης στο Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, και προσδι-ορίζοντας τα ζητήματα που διέπονται από τη Σύμβαση και για τα οποία τα κράτη μέλη έχουν εκχωρήσει τις αρμοδιό-τητές τους στην Κοινότητα5.

Πρακτικά Ημερίδας της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ) και της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ατό-μων με Αναπηρία (ΕΣΑμεΑ), Συνοπτική απόδοση χαιρετισμών, εισηγήσεων και παρεμβάσεων, 10 Δεκεμβρίου, πρόσβαση την 7-10-2009 στην ιστοσελίδα της ΕΕΔΑ: http://www.nchr.gr/media/sinedria/sinoptiki_apodosi_eisigiseon.doc

5 ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ σχετικά με τη σύναψη, από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα, της σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία Βρυξέλλες, 24 Νοεμβρίου 2009, (or. en), Διοργανικός φάκελος: 2008/0170 (CNS), 15540/09 πρόσβαση την 17-12-2009 στην ιστοσελίδα της ΕΕ http://register.consilium.europa.eu/pdf/el/09/st15/st15540.el09.pdf. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέγραψε τη Σύμ-

Όπως ορίζεται στο Άρθρο 1, εδάφιο α, σκοπός της Σύμβασης είναι «… η προαγωγή, προστασία και διασφάλιση της πλήρους και ισότιμης απόλαυσης

όλων των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των θεμελιωδών ελευθεριών από όλα τα ΑμεΑ και η προώθηση του σεβασμού της εγγενούς αξιοπρέπειας».

Οι θεμελιώδεις αρχές που διέπουν τη Σύμβαση (άρθρο 3), είναι ο σεβασμός της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, της ατο-μικής αυτονομίας, συμπεριλαμβανομένης της ανεξαρτησίας των ΑμεΑ και της ελευθερίας τους να προβαίνουν σε προ-σωπικές επιλογές, η απαγόρευση των διακρίσεων, η συμμε-τοχή και η ένταξη στην κοινωνία, ο σεβασμός της διαφορε-τικότητας και η πραγματική αποδοχή των ΑμεΑ, η ισότητα ευκαιριών, η προσβασιμότητα, η ισότητα ανδρών – γυναι-κών και η ανάπτυξη των δεξιοτήτων των παιδιών με ανα-πηρία.

Η Σύμβαση περιλαμβάνει διατάξεις, αφενός, για τα δι-καιώματα και τις ελευθερίες των ΑμεΑ, αφετέρου, για μια σειρά γενικών, αλλά και θετικών υποχρεώσεων των Κρατών Μερών, σε συνδυασμό με σειρά παρεμβάσεων στον ιδιωτι-κό τομέα (άρθρο 4). Δεν δημιουργεί νέα δικαιώματα, αλλά προωθεί και προστατεύει την πλήρη και ισότιμη απόλαυση όλων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από τη συγκεκριμένη ομάδα των ΑμεΑ. Περιέχει ένα μείγμα αστικών και πολιτι-κών δικαιωμάτων, καθώς και οικονομικών, κοινωνικών και πολιτιστικών δικαιωμάτων. Ειδικότερα, ως προς το περιε-χόμενο των δικαιωμάτων που κατοχυρώνονται από τη Σύμ-βαση, διεξοδική αναφορά γίνεται στην άσκηση των ατομι-κών και πολιτικών δικαιωμάτων από τα ΑμεΑ. Ως προς τα κοινωνικά δικαιώματα, η Σύμβαση επιμένει στο δικαίωμα στην εκπαίδευση, στην υγεία και την κοινωνική ασφάλιση, με βάση τη θεμελιώδη αρχή της απαγόρευσης των διακρί-σεων εκ μέρους των φορέων κοινωνικής ασφάλισης (Σισιλι-άνος, 2007)6. Η Σύμβαση υπογραμμίζει ιδιαίτερα τα ζητή-ματα της πρόσβασης στην εργασία και επιμένει στα κίνητρα στους εργοδότες για πρόσληψη ΑμεΑ. Η Σύμβαση αντιμε-τωπίζει συνολικά όλη την έκταση των θεμελιωδών (ανθρω-πίνων) δικαιωμάτων των ΑμεΑ έτσι ώστε να είναι σε θέση όταν το Σύνταγμα κάθε χώρας δεν μπορεί να δώσει σαφείς κατευθύνσεις, να τις δώσει η Σύμβαση7. Επιπρόσθετα, ρυθ-

βαση την ημέρα που άνοιξε για υπογραφή, δηλ. την 30 Μαρτίου 2007.

6 Λ.Α. Σισιλιάνος (2007), ό.π.7 Για μια συνοπτική παρουσίαση των διαπραγματεύσεων για

την κατάρτιση της Σύμβασης, βλέπε: Στελακάτος, Μ. (2006), «Η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρίες. Αναδρομή στη διαπραγματευτική της ιστορία», Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (ΕΣΑ-μεΑ), (2006) 6ο τεύχος του περιοδικού της ΕΣΑμεΑ «Θέματα

Α Ν Θ Ρ Ω Π Ι Ν Α Δ Ι Κ Α Ι Ω Μ Α Τ Α 33


μίζονται ζητήματα προσβασιμότη-τας και δικαιοπρακτικής ικανότη-τας των ΑμεΑ, ενώ περιλαμβάνει ειδικές διατάξεις για τις γυναίκες με αναπηρία (άρθρο 6) και τα παι-διά με αναπηρία (Άρθρο 7), τομείς στους οποίους απαιτείται ιδιαίτερα η δραστηριοποίηση του Κράτους με ενέργειες, όπως η συλλογή δε-δομένων, η επίτευξη της μεγαλύτε-ρης δυνατής ευαισθητοποίησης και η διεθνής συνεργασία.

Χαρακτηριστικό γνώρισμα της φιλοσοφίας της Σύμ-βασης είναι η ένταξη των

ΑμεΑ στο σχεδιασμό και υλοποίη-ση των δημόσιων πολιτικών είτε με τη συμμετοχή των ίδιων των ενδιαφερομένων είτε των φορέων που τους εκπροσω-πούν.

Όπως όλες οι νομικά δεσμευτικές διεθνείς πράξεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα έτσι και η υπό εξέταση Σύμβαση περιέχει μηχανισμούς ελέγχου της εφαρμογής της8. Σε αντι-στοιχία με τους μηχανισμούς επίβλεψης των άλλων συνθη-κών, η διαδικασία που περιγράφεται στη Σύμβαση προάγει τον εποικοδομητικό διάλογο με τα Κράτη Μέρη προκειμέ-νου να διασφαλιστεί αποτελεσματική εφαρμογή των δια-τάξεων της Σύμβασης. Ο έλεγχος της εφαρμογής της συ-νεπάγεται, επίσης, το δικαίωμα των ατόμων να υποβάλουν καταγγελίες και να αξιώνουν αποκατάσταση.

Η Σύμβαση επιτάσσει τον έλεγχο της εφαρμογής της τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο: Σε εθνικό επίπεδο, η Σύμβαση απαιτεί από τα Κράτη

Μέρη, στο πλαίσιο των νομικών και διοικητικών τους συ-στημάτων, να διατηρήσουν, να ενισχύσουν, να ορίσουν ή να ιδρύσουν ένα πλαίσιο για την προώθηση, την προστα-σία και τον έλεγχο της εφαρμογής της Σύμβασης (άρθρο 33

Αναπηρίας» (Αύγουστος - Οκτώβριος), πρόσβαση την 7-10-2009 στην ιστοσελίδα της ΕΣΑμεΑ http://www.esaea.gr/index.php?module=announce&aNN_id=254&aNN_user_op=view&ns_news=1&MMN_position=17:17, σελ.28-30.

8 Π.χ. το Προαιρετικό Πρωτόκολλο του Διεθνούς Συμφώνου για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα, η Διεθνής Σύμβαση για την Εξάλειψη όλων των Μορφών Φυλετικών Διακρίσεων, η Σύμβαση κατά των Βασανιστηρίων και άλλων τρόπων σκλη-ρής, απάνθρωπης ή ταπεινωτικής μεταχείρισης ή τιμωρίας, κ.λπ. Βλέπε σχετικά: united Nations, uN-office of the High Commissioner for Human rights, Inter-parliamentary union (2007), ό.π., σελ. 26-30.

της Σύμβασης). Σε διεθνές επίπεδο, η Σύμβαση θεσπίζει την Επιτροπή για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία (άρ-θρο 34 της Σύμβασης) η οποία έχει ρόλο εξέτασης των περι-οδικών εκθέσεων που υποβάλλουν τα Κράτη Μέρη σχετικά με τα μέτρα που λαμβάνουν για την εφαρμογή της Σύμβα-σης (άρθρα 35 και 36 της Σύμβασης). Η Επιτροπή έχει, επί-σης, την αρμοδιότητα να εξετάζει ατομικές αναφορές (άρ-θρο 1 του Π.Π.) και να διεξάγει έρευνες (άρθρα 6 και 7 του Π.Π.) σε εκείνα τα κράτη που αναγνωρίζουν τη συγκεκρι-μένη αρμοδιότητα της Επιτροπής, έχοντας επικυρώσει το Προαιρετικό Πρωτόκολλο.

Η Σύμβαση προβλέπει, τέλος, τη Διάσκεψη των Κρα-τών Μερών, η οποία εξετάζει οποιοδήποτε θέμα σχετικό με την εφαρμογή της Σύμβασης (άρθρο 40 της Σύμβασης).

Εν κατακλείδι, η Σύμβαση του ΟΗΕ για τα δικαιώμα-τα των ΑμεΑ, ως η πρώτη νομικά δεσμευτική πράξη αν-θρωπίνων δικαιωμάτων που απευθύνεται ειδικά στα ΑμεΑ, καλύπτει ένα κενό της διεθνούς προστασίας ανθρωπίνων δικαιωμάτων, χωρίς να προσθέτει νέα δικαιώματα, αλλά πε-ριγράφοντας λεπτομερώς τα δικαιώματα των ΑμεΑ σε κά-θε τομέα δράσης στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Μπροστά στις μεγάλες προοπτικές και προκλήσεις που δημιουργεί η Σύμ-βαση, απαιτείται μια συνολική προσπάθεια τόσο από την πλευρά των Κυβερνήσεων όλων των κρατών οι οποίες πρέ-πει ευαισθητοποιηθούν λαμβάνοντας μέτρα για την υλο-ποίηση των αρχών και υποχρεώσεων που θέτει η Σύμβαση, όσο και από την πλευρά της Δημόσιας Διοίκησης, της Κοι-νωνίας των Πολιτών, αλλά και των ίδιων των ΑμεΑ αλλάζο-ντας την αντίληψη φιλανθρωπίας και ιατρικής αντιμετώπι-σης της αναπηρίας, και υιοθετώντας μια ισότιμη, με όλες τις άλλες ανθρώπινες υπάρξεις, προσέγγιση, βασιζόμενη στα ανθρώπινα δικαιώματα.

Κ Ο Ι Ν Ω Ν Ι Α34


Με αφορμή τη συμμετο-χή μου σε μια ημερίδα για τις ΜΚΟ που ορ-γάνωσε ένας φορέας

παραγωγής πολιτικής σκέψης μεγά-λου πολιτικού κόμματος, παρακολού-θησα ανάμεσα στους κύκλους συζητή-σεων κι έναν που αφορούσε στην εται-ρική κοινωνική ευθύνη ή υπευθυνότη-τα. Στις συζητήσεις του θεματικού αυ-τού κύκλου αρκετές φορές έγινε αντι-

διαστολή της εταιρικής κοινωνικής ευ-θύνης ή υπευθυνότητας με τη φιλαν-θρωπία. Η χρήση του όρου φιλανθρω-πία ήταν σαφώς απαξιωτική. Είναι γε-γονός ότι η φιλανθρωπία έχει στις μέ-ρες μας πάρει αρνητικό χαρακτήρα, και όχι μόνο μέσα στον αριστερό και στον εν γένει αυτοπροσδιοριζόμενο ως προοδευτικό χώρο.

Η βασική αιτία αυτής της αρνη-τικής αντιμετώπισης οφείλεται στην

-κατά τα άλλα- πολύ λογική άποψη ότι η φιλανθρωπία, αν δεν αναιρεί, τουλά-χιστον δεν κινείται προς την κατεύθυν-ση της εξάλειψης της αιτίας που δημι-ούργησε το πρόβλημα που αυτή η ίδια προσπαθεί να αντιμετωπίσει. Η κοι-νωνία και οι πράξεις των μελών της θεωρούνται σαν ένα ενιαίο σύστημα. Κατ’ επέκταση, τα φαινόμενα αδυνα-μίας (οικονομικής ή άλλης) μελών της κοινωνίας συνεπάγονται -μέσω της έν-

νοιας της οργανικής σύνδεσης του όλου (δηλαδή της κοινω-νίας) με τα επί μέ-ρους (τα μέλη της)- και την έννοια της συνευθύνης των με-λών. Δηλαδή ως μέ-λος της κοινωνίας έχω και εγώ ευθύνη για το φαινόμενο της φτώχειας που μαστί-ζει μικρά ή μεγάλα τμήματα του πληθυ-σμού σε παγκόσμιο ή και σε τοπικό/εθνικό επίπεδο. Επιπλέον η φιλανθρωπία έχει το στοιχείο της μεμονω-μένης πράξης και της εκ των υστέρων πα-ρέμβασης, άρα και

Συνηγορία της φιλανθρωπίαςΓια μια πολιτικά ορθή φιλανθρωπία ή μια μη- πολιτικά ορθή ερμηνεία της

του Γιώργου Λιγνούστελέχους και συμβούλου Μη Κερδοσκοπικών Οργανισμών

Κ Ο Ι Ν Ω Ν Ι Α 35


της αδυναμίας να αλλάξει ριζικά την κατάσταση σε βάθος χρόνου, πράγμα όμως αδύνατο, αφού η πράξη εξ αρχής δε στόχευε τις αιτίες του προβλήματος αλλά στα αποτελέσματα.

Τα παραπάνω οδηγούν στην εκτίμηση ότι η φιλανθρωπία είναι η υποκρισία ενός άδι-

κου κοινωνικού συστήματος ή έστω η απόπειρα εξωραϊσμού του. Οι ίδιες κατηγορίες απευθύνονται και για το καινοφανές φαινόμενο της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, που δυστυχώς στη χώρα μας δεν έχει γίνει κρατικός ή κοινωνικός θεσμός θεσμός. Βέβαια πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι στο κεί-μενο αυτό εξετάζεται κυρίως η φιλαν-θρωπία σαν ατομική πράξη. Όταν περ-νάμε στη σφαίρα της επιχείρησης, το ζήτημα είναι πολύ διαφορετικό. Προ-σωπικά πιστεύω ότι το επιχειρείν δεν πρέπει και δεν μπορεί να κινηθεί στη σφαίρα της φιλανθρωπίας. Δημιουρ-γούνται τεράστιες παρεξηγήσεις και θεμιτές υποψίες.

Πολιτική διάσταση της φιλανθρωπίας

Για πολιτικούς χώρους που είχαν και έχουν σαν σημαία τους τη συνολική λύση των κοινωνικών

αδικιών μέσω ενός δικαιότερου κοινω-νικού συστήματος, είναι φυσικό η φι-λανθρωπία να είναι σύμβολο μιας αδι-έξοδης και εντελώς λαθεμένης κοινω-νικής πρακτικής. Η στάση αυτή είναι κατανοητή όταν παλεύεις με τις «πο-λιτικές» πράξεις σου να λύσεις το πρό-βλημα στη ρίζα του.

Βέβαια η απαξίωση της φιλανθρω-πίας προσκρούει στο γεγονός ότι η τε-λευταία ανέκαθεν γεννιόταν και γεν-νιέται ακόμα στη σφαίρα του θυμικού και των συναισθημάτων, στη σφαί-ρα του ιδιωτικού και του αφανούς για τη κοινωνία. Καταλήγει σε μια φανε-ρή πράξη που έχει τα χαρακτηριστι-

κά της δημόσιας, σε διαφορετικό βαθ-μό και τρόπο κάθε φορά. Η «πολιτικά ορθή» ιδεολογική της απαξίωση δυ-νητικά εισάγει ένα νέο ηθικό κώδικα που ξεκινώντας από μια θεμιτή δημό-σια πράξη- που είναι εκφορά γνώμης, μπορεί να καταλήξει στο να επέμβει ως κριτής στη σφαίρα του προσωπικού, στην αφανή σφαίρα των συναισθημά-των του ατόμου. Και εδώ τα πράγμα-τα γίνονται προβληματικά.

Βέβαια πάντα υπήρχαν κοινωνι-κές εκφάνσεις της φιλανθρωπίας που δικαιολογούν την απαξίωσή της. Στο παρελθόν η εκδήλωση των φιλάνθρω-πων αισθημάτων συνοδευόταν από απαράδεκτες κοινωνικές συμπεριφο-ρές. Ορισμένες συμπεριφορές «φιλάν-θρωπων» κυριών και κυρίων, από την εποχή του Charles dickens (βλ. Όλι-βερ Τουίστ) μέχρι τις ημέρες της βασί-λισσας Φρειδερίκης στη μεταπολεμική Ελλάδα ήταν πραγματικά εξοργιστι-κές. Η φτώχεια αντιμετωπιζόταν σαν ασθένεια της κοινωνίας με μοναδικό φταίχτη τους φτωχούς. Η άποψη αυ-τή ακολουθούνταν από άλλες προτε-σταντικής ηθικής απόψεις του τύπου «ας πάνε να δουλέψουν», «είναι τεμπέ-ληδες» κλπ. Σε κάθε περίπτωση η θε-ραπεία του προβλήματος (αν μπορού-σαμε να μιλήσουμε για θεραπεία) δεν έπρεπε να ανατρέψει την καθεστη-κυία τάξη. Η άποψη που υποκρύπτο-νταν ήταν πως «η μοίρα κάθε ανθρώ-που ήταν δική του, δεν μπορούσε να τη φορτώνει στους άλλους». Υπήρχε μια εγγενής μεταφυσική διάσταση στην άποψη αυτή, σαν η φτώχεια που βίω-ναν και βιώνουν εκατομμύρια άνθρω-ποι να ήταν απόφαση κάποιας ανώ-τερης δύναμης. «Όπου φτωχός και η μοίρα του», λέει ο λαός μας.

Τα σχολικά βιβλία της μεταπολε-μικής Ελλάδας βρίθουν κειμένων που περιστρέφονται γύρω από τις έννοιες της αναλγησίας των πλουσίων, αλλά και της σεμνής και κοινωνικά πειθή-νιας συμπεριφοράς των φτωχών. Βα-

σικά προσόντα ενός φτωχού παιδιού που του άξιζε να ευεργετηθεί από κά-ποιο φιλάνθρωπο κύριο ήταν η φτωχι-κή αλλά καθαρή εμφάνιση, η ευγένεια, η προθυμία σε βαθμό δουλικότητας, η φιλομάθεια και η αυταπάρνηση. Αν σε όλα αυτά προσθέσουμε και την χρι-στιανική αγωγή και πίστη, η οποία στα περισσότερα κείμενα αυτού του είδους προ- οικονομεί την θαυμα-τουργική κοινωνικά λύση, τότε έχου-με τον τέλειο παρία. Απαραίτητο δρα-ματουργικό συμπλήρωμα της ιστορίας ήταν και η ύπαρξη κάποιου προβλή-ματος «εκ θεού» σταλμένου, λ.χ μια βαριά ασθένεια. Το φτωχό παιδί των αναγνωστικών είναι ένα ιδεατό πλά-σμα που έχει ψυχισμό ενήλικα και μά-λιστα με υψηλό επίπεδο συναισθημα-τικού αυτοελέγχου, ένας μικρός Ιώβ δηλαδή και φυσικά κοινωνικά ακίνδυ-νος. Το παιδί αυτό, ενήλικας πια, εν-σαρκώνεται χαρακτηριστικά από τον Νίκο Ξανθόπουλο σε σωρεία ταινιών του. Βέβαια ακόμα και αυτός ο ακίν-δυνος ήρωας συχνά κατηγορούσε την «άτιμη κοινωνία».

Πλευρές της φιλανθρωπίας

Βλέπουμε πως γύρω από τη δι-αχείριση συγκεκριμένων προ-βλημάτων χτιζόταν αλλά και

χτίζεται ένα πλέγμα εξουσιαστικών συμπεριφορών, σε πνευματικό, ψυχο-λογικό αλλά και φυσικό επίπεδο. Το φαινόμενο αυτό ήταν εντονότερο σε παλιότερες εποχές, κυρίως λόγω του κλειστού χαρακτήρα των δομών που είχαν σκοπό να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα. Από τη στιγμή που χωρο-θετείται κοινωνικά μια τέτοια λειτουρ-γία ευνοούνται φαινόμενα αδιαφάνει-ας, δυστυχώς, όχι μόνο οικονομικής. Οι ψηλοί τοίχοι κρύβουν πολλά από πίσω. Η χρήση ψυχικής και σωματικής βίας, ακόμα και η σεξουαλική κακοποί-ηση, ήταν και είναι το αποτέλεσμα της



κοινωνικής λήθης που περιβάλλει τέτοιες πα-λαιού τύπου δομές. Πτω-χοκομεία, ορφανοτρο-φεία, άσυλα και άλλα τέ-τοια «ευαγή» ιδρύματα έχουν δώσει πολύ υλικό για εμφάνιση λογοτεχνι-κών έργων που στηλιτεύ-ουν το φαινόμενο. Δυ-στυχώς τέτοια φαινόμε-να δεν έχουν εξαλειφθεί εντελώς. Η τηλεόραση, λόγου χάριν, συντηρεί τον μύθο «παίζοντας» αισχρά παιχνίδια με με-μονωμένες περιπτώσεις αναξιοπαθούντων συ-μπολιτών μας δείχνοντας το φιλάνθρωπο πρόσω-πο των παρουσιαστών entertainers κλπ.

Δυστυχώς, όμως, δεν τελειώνουμε έτσι εύκολα με το ζήτη-μα της φιλανθρωπίας. Κι ας έχουν προσχωρήσει στο μπλόκ αυτό light opinion makers (τηλεορασάνθρωποι και όχι μόνο). Η δυσκολία της καταδί-κης της οφείλεται στις πολλές και κρυ-φές μορφές που αυτή παίρνει πέρα από τη βασική που προαναφέρθηκε. Το μό-νο βέβαιο είναι ότι η εκδήλωσή της με τη μορφή πράξεων ακολουθεί τη πε-ρίοδο εσωτερικής της ωρίμανσης στη σφαίρα του ψυχισμού και των συναι-σθημάτων του ευεργετούντος.

Στο σημείο αυτό πρέπει να σταθού-με και να εξετάσουμε τις παράπλευρες λειτουργίες μιας πράξης φιλανθρωπίας.

Ας μην ξεχνάμε ότι η φιλανθρωπία εμφανίζεται εκεί που υπάρχει κοινωνι-κό έλλειμμα και η ένδεια είναι ευρύτε-ρα αντιληπτή. Μια πράξη φιλανθρω-πίας προϋποθέτει τη συνάντηση δύο πλευρών. Η μια πάσχει. Ενδεχομένως ζητάει βοήθεια. Η άλλη είναι σε πλε-ονεκτικότερη θέση. Δεν αντιμετωπίζει κάποιο πρόβλημα, δε χρειάζεται κάτι. Αν θεωρητικά η μια και η άλλη πλευ-

ρά δεν συναντιόντουσαν ποτέ, τότε τίποτε δε θα συνέβαινε. Επειδή όμως στη πραγματική ζωή σχεδόν όλα είναι ορατά, έτσι και η υλική ή ψυχική ανά-γκη είναι ορατή με τον ίδιο τρόπο που είναι ορατές η επάρκεια και η αυτάρ-κεια αγαθών. Η εκατέρωθεν επίγνω-ση δημιουργεί σειρά κοινωνικών, αλ-λά με έντονο συγκινησιακό υπόβαθρο, φαινομένων. Η επίγνωση γεννά τη σύ-γκριση και αυτή με τη σειρά της: από τη μια πλευρά το παράπονο, το φθόνο, το μίσος , το θυμό, το αίσθημα της αδι-κίας, την αγανάκτηση και την αμηχα-νία, την αλαζονεία, την υπεροψία, την ενοχή και τέλος τη ψυχρή αντιμετώ-πιση που δεν είναι άλλη από την αδι-αφορία από την άλλη. Αυτό είναι το πλαίσιο εμφάνισης της φιλανθρωπίας.

Όταν άτομα με ελεύθερη βούλη-ση επιλέγουν να βγούνε από τη σφαί-ρα της αδιαφορίας και να αντιμετωπί-σουν το φαινόμενο που έχουν μπροστά τους, έχουμε κοινωνική δράση. Δυστυ-χώς όμως η καθαρότητα του παραπά-νω σχήματος είναι μάλλον ιδεατή. Οι

άνθρωποι έχουν πιο πολύ την τάση να αντιδρούν. Κατ΄ επέ-κταση, τα συναισθήματα είναι μια δύναμη κινητοποίησης που δύσκολα ελέγχεται. Αυτό το ξέρουν οι fund raisers των δια-φόρων οργανώσεων με φιλαν-θρωπικό/ κοινωνικό ή άλλο χα-ρακτήρα. Έτσι η υπόθεση του Άλεξ ήταν και μια ευκαιρία προ-βολής του γνωστού δραστήριου φορέα αρωγής των παιδιών. Και δεν υπάρχει τίποτε το κακό σε αυτό. Όλοι όσοι δραστηριοποι-ούμαστε στο χώρο της ευρύτε-ρης κοινωνικής πρόνοιας το ξέ-ρουμε και δύσκολα θα κλείναμε τα μάτια σε μια ευκαιρία που θα μας επέτρεπε να στηρίξου-με υλικά ή οικονομικά τους φο-ρείς μας.

Μια άλλη όμως διά-σταση που ενοχλεί και είναι υπεύθυνη

για την αρνητική εικόνα της φιλαν-θρωπίας είναι αυτή της απαλλοτρίω-σης της πνευματικής ελευθερίας των αποδεκτών της φιλανθρωπίας (των ευ-εργετούμενων). Πολύ συχνά η βοήθεια που δίδεται σαν φιλανθρωπία είναι μεν το μέσο για να ανταποκριθεί ο φιλάν-θρωπος στο δική του παρόρμηση ή συ-νειδησιακή επιταγή, αλλά ακολουθεί-ται από μια προσπάθεια προσέγγισης και -γιατί όχι; - πνευματικής σωτηρί-ας του ευεργετούμενου (κατά τη κρί-ση του ευεργετούντος). Χαρακτηρι-στικά παραδείγματα βρίσκουμε στο χώρο της εκκλησιαστικής φιλανθρω-πίας. Αυτού του είδους η φιλανθρωπία οδηγεί αρκετά συχνά στην πνευματική μεταστροφή του ευεργετημένου, για να μην πούμε πνευματική κυριαρχία.

Η εξήγηση του φαινομένου έχει να κάνει με τη σύγχυση που υπάρχει ανάμεσα στη σφαίρα της πνευματι-κής ελευθερίας μου και στη μαρτυρία της επιλογής μου, δηλαδή των πράξε-

Κ Ο Ι Ν Ω Ν Ι Α 37


ών μου. Το πνευματικό μου πιστεύω με παροτρύνει να επιλέξω να βοηθήσω τον πάσχοντα συνάνθρωπό μου, μιας και η πράξη μου αυτή αποτελεί μαρ-τυρία της αποδοχής πνευματικών αξι-ών, που για μένα μπορεί να έχουν μορ-φή πίστης και να ελέγχουν τις πράξεις μου. Όμως η διαχείριση της ασθενούς βουλήσεως του αδυνάμου με σκοπό τη σωτηρία του στο διηνεκές, χωρίς την διασφάλιση της ελευθερίας της βούλη-σής του, αντιβαίνει την έννοια της δι-κής μου ελεύθερης πράξης.

Η φιλανθρωπία είναι δωρεά και σαν τέτοια θα πρέπει να είναι ελεύθε-ρη εκατέρωθεν. Η δωρεά δεν πρέπει να έχει το στοιχείο της συναλλαγής. Για-τί, σε τι διαφέρει η ανταλλαγή εργα-σίας με χρήμα (αγοροπωλησία) από την ανταλλαγή χρημάτων ή υλικών αγαθών με αντάλλαγμα την σύμφωνη γνώμη ή την υποστήριξη των απόψε-ών μου ή την επιβεβαίωσή τους (ιδεο-λογική προσχώρηση);

Όταν δωρίζουμε θέτοντας όρους, αντί να ενισχύουμε την ελευθερία του άλλου του, την περιορίζουμε. Λόγω της υλικής της φύσης, η φιλανθρωπία εί-ναι ένα ισχυρό εργαλείο. Η χρήση του όμως πρέπει να υπόκειται σε ηθικούς περιορισμούς (περιορισμούς στο επί-πεδο της πράξης). Τέτοιοι είναι δύσκο-λο να τεθούν ή να θεσμοθετηθούν. Στο σημείο αυτό εδραιώνεται η κριτική των επικριτών της φιλανθρωπίας. Δυστυ-χώς έχουν εν μέρει δίκιο.

Αν αντιστρέψουμε όμως το σχή-μα μπορούμε να ισχυριστούμε ότι το φαινόμενο της φιλαν-

θρωπίας εμφανίζεται επειδή θέλουμε να δίνουμε και να παίρνουμε εξίσου. Εξουσιάζοντας και όντας εξουσιαζό-μενοι. Μια αίσθηση της οφειλής εκα-τέρωθεν. «Μου χρωστάς - Σου χρω-στάω». Στο επίπεδο του ψυχισμού των ανθρώπων υπάρχουν και τα δύο. Να σημειωθεί ,όμως, ότι δεν πρέπει να συγχέουμε τις κοινωνικές διεκδική-

σεις με αυτή την ειδική πλευρά της αν-θρώπινης ψυχής που κάνει ορισμένους ανθρώπους, σχεδόν υπαρξιακά, να βι-ώνουν ένα αίσθημα οφειλής της ζωής προς αυτούς. Είναι σαν να λένε «η ζωή μου το χρωστάει». Εδώ πάνω μπορούν να στηριχτούν πολλές συμπεριφορές. Από το να μην θέλεις να πληρώσεις το δάνειό σου στην τράπεζα μέχρι και να ζητιανεύεις. Η ικεσία έχει δύναμη και βία μέσα της (αυτό το γνωρίζουν καλά οι επαγγελματίες επαίτες).

Ακόμη γνωρίζω ότι ο παραπάνω συλλογισμός δύσκολα γίνεται αποδε-κτός τουλάχιστον στο δεύτερο σκέλος. Γιατί να θέλει ένας άνθρωπος να είναι οικονομικά εξαρτημένος; Κανείς δεν το θέλει, κι όμως εκατομμύρια άνθρω-ποι πέφτουν θύματα παράλογων οι-κονομικών ενεργειών (π.χ χρήση πλα-στικού χρήματος) που τους ωθούν στη δυσπραγία. Η αδυναμία τους να αρνη-θούν τη συμμετοχή τους στο παιχνίδι επιβεβαιώνει τη μη ορθολογική συμπε-ριφορά όλων μας ή την ανθρώπινή μας αδυναμία εν τέλει.

Δυστυχώς το παιχνίδι της ανισο-κατανομής των αγαθών στις μέρες μας λειτουργεί πολύ πιο σύνθετα. Μακάρι, και χάριν της επιστημονικής μελέτης, να είχαμε μια αυστηρά ταξική κατα-νομή, όπου θα μπορούσαμε να χωρί-σουμε με ακρίβεια τους πλούσιους και τους φτωχούς σε δυο διακριτές ομάδες (Mark twain, Πρίγκηψ και Φτωχός). Δυστυχώς δε γίνεται. Τα στείρα δυϊστι-κά μοντέλα δε βοηθούν στην ελεύθερη και απροκατάληπτη έρευνα των φαι-νομένων, διότι αναπαράγουν τη αντί-ληψη του Καλού και του Κακού, του Σκότους και του Φωτός, κ.λπ. Τα όρια της φτώχειας ακολουθούν στατιστι-κούς επιμερισμούς και παρακάμπτουν την πραγματικότητα της ανθρώπι-νης συμπεριφοράς. Ο παραπάνω συλ-λογισμός δε σημαίνει ότι δεν υπάρχει κοινωνικό πρόβλημα στις μέρες μας. Τουναντίον. Αλλά δεν θα λυθεί με μα-νιχαϊκές λογικές.

Η πλάνη

Η κλασσική αριστερή στάση κατ’ ουσία είναι βαθιά ηθι-κολογική. Κινείται στη σφαί-

ρα των προθέσεων ταυτίζοντας έτσι το αποτέλεσμα με την πρόθεση. Η άποψη πως κάθε ιστορικό υποκείμενο ευθύνε-ται όχι για αυτό που κάνει, αλλά ευθύ-νεται για αυτό που εκπροσωπεί είναι και εδώ κυρίαρχη. Σύμφωνα με αυτή τη λογική η φιλανθρωπία δε λύνει το πρόβλημα, αλλά αποτελεί μια συγκά-λυψη του προβλήματος, υπαίτιοι δε για το πρόβλημα είναι οι δωρητές οι οποίοι ανήκουν στους έχοντες (διότι αλλιώς δεν θα μπορούσαν να είναι δωρητές). Επιπλέον δε είναι και ένοχοι εξαιτίας του προβλήματος που η κατοχή πλεο-νάζοντος πλούτου δημιουργεί. Ο κά-τοχος πλεονάζοντος πλούτου αντι-μετωπίζεται αποκλειστικά σαν μέλος μιας ομάδας και όχι σαν άτομο. Φο-βάμαι πως στην αυστηρά ταξική θε-ώρηση της κοινωνίας το άτομο χάνει την ατομική του συνειδησιακή ευθύ-νη. Κατά τον ίδιο τρόπο που το φτωχό παιδί δεν επιτρέπεται να δρα ανυπά-κουα και ανεξέλεγκτα στην παλιού τύ-που συντηρητική προσέγγιση, έτσι και ο πλούσιος σύρεται μπροστά στο δικα-στήριο της ιστορίας και με συνοπτικές διαδικασίες καταδικάζεται χωρίς να μπορεί να κριθεί και για τις πραγμα-τικά προσωπικές του πράξεις. Φτωχοί και πλούσιοι είναι δέσμιοι των τάξεών τους. Η άρνηση της ταξικής διάρθρω-σης των κοινωνιών από τους αιώνιους συντηρητικούς , αλλά και η εν θερμώ υποστήριξή της από τους προοδευτι-κούς, οδηγούν σε μια παράλληλη μο-νομέρεια από αντίθετους δρόμους.

Ας μη γελιόμαστε. Σε όσες χώρες ο μηχανισμός αναδιανομής του πλούτου δουλεύει καλά, με άλλα λόγια έχουν ψηλή φορολογία αλλά και ορθή αξι-οποίηση (δηλ. ορθολογική, ευνομού-μενη και με σεβασμό στον συλλογικό



πλούτο) του φορολογικού προϊόντος, η έννοια της δωρεάς είναι διαφορετική και με διαφορετικό ηθικό βάρος ή απα-ξίωση (λ.χ η Φιλανδία όπου η φορολο-γία είναι υψηλότατη και το κράτος δα-πανά για κοινωνική πολιτική). Ακόμα και το φιλοδώρημα είναι έξω από τη λογική του κόσμου.

Τα πάντα καλύπτονται από ένα πυ-κνό δίχτυ κρατικής πρόνοιας, η οποία όμως ευνοεί υποκατάστατες μορφές της μέσα από εναλλακτικές κοινωνι-κές πρωτοβουλίες (ΜΚΟ κ.λπ). Έτσι αντί το κράτος να στήνει τέτοιες δο-μές, συνεργάζεται με άτομα και οργα-νώσεις που επιθυμούν να επωμιστούν το φορτίο αυτό. Το παράδειγμα της Γερμανίας με τους 5 μεγάλους κοινω-νικούς φορείς - εταίρους του κράτους στο τομέα της πρόνοιας και του πολι-τισμού είναι χαρακτηριστικό. Αυτές οι χώρες όμως αποτελούν την εξαίρεση.

Όσο όμως υπάρχει το φαινόμενο του «πάσχοντος δικαίου», δηλαδή του ανθρώπου που πάσχει είτε «φταίει» εί-τε όχι, χωρίς ορατή τη δυνατότητα λύ-σης ή ανακούφισης του προβλήματος και από την άλλη υπάρχουν άνθρω-ποι που συν- αισθάνονται, τόσο η φι-λαλληλία θα προσπαθεί να βρει τρό-πους έκφρασης. Ένας από αυτούς είναι η απλές ενστικτώδεις πράξεις φιλαν-θρωπίας, όπως η δωρεά σε χρήμα και είδος.

Η αθρόα προσέλευση του κό-σμου στα ταμεία των τραπε-ζών προκειμένου να συνει-

σφέρουν στον έρανο για τα θύματα του Τσουνάμι στη νοτιοανατολική Ασία ήταν χαρακτηριστική. Και ας λένε πολλοί, ανάμεσά τους μερικοί κατά τη γνώμη μου μικρόψυχοι, ότι ήταν μια πελώρια επιχείρηση εξαπάτησης του κόσμου αφού πολλά από τα χρήματα δεν φτάσανε ποτέ στα θύματα. Αυτό το πρόβλημα είναι γνωστό και για πολ-λούς από τους κορυφαίους διεθνής ορ-γανισμούς. Ας βοηθήσουμε λοιπόν να

τους κάνουμε καλύτερους. Μην τους απαξιώνουμε! Κανείς δεν αρνείται το διαχειριστικό και θεσμικό έλλειμμα του χώρου των ΜΚΟ. Ειδικά το πρώ-το έχει σχέση με την ασαφή αντίληψη που υπάρχει στο χώρο αυτό σχετικά με τη φύση των χρημάτων που διαχειρί-ζονται. Όλα αυτά ισχύουν σε μεγάλο βαθμό. Δεν αναιρούν όμως ούτε την πρόθεση, ούτε τη σωστή κατεύθυνση.

Επιπλέον, όμως, δε δικαιολογούν, ούτε δικαιώνουν την απαξίωση των με-μονωμένων και ασυνεχών πράξεων φι-λαλληλίας των συμπολιτών μας. Είναι πράξεις φιλανθρωπίας! Ας το παραδε-χτούμε.

Τα φιλάνθρωπα αισθήματα των πο-λιτών είναι ευλογία. Η κακή διαχείρισή τους είναι κατάρα.

Μπορεί κανείς να αντιτάξει το επιχείρημα ότι, όταν μι-λάμε για ΜΚΟ, δε μιλάμε

για φιλανθρωπία. Εν μέρει σωστό. Σε τελευταία ανάλυση όμως, η βοήθεια που δίνει κανείς κάποια στιγμή υπο-κινούμενος από κάποιο ερέθισμα (είτε αυτό είναι μέρος μιας διαφημιστικής καμπάνιας είτε όχι), ή και η συνδρο-μή σε κάποιο Μη Κυβερνητικό Οργα-

νισμό, και τα δυο είναι φι-λανθρωπία. Απλώς έχουν εξασφαλιστεί κάποια ποι-οτικά χαρακτηριστικά αναφορικά με τους απο-δέκτες των δωρεών(πχ τον οργανισμό αποδέκτη της όποιας δωρεάς). Φυσικά διαφέρει η συνεισφορά σε κάποια ΜΚΟ ή σε κάποιο παλιού τύπου φιλανθρω-πικό σωματείο. Βέβαια ένα σωματείο τυπικά είναι και αυτό ΜΚΟ. Γυρίζουμε λοι-πόν εκεί όπου ξεκινήσαμε.

Η συνειδητότητα των δωρητών και το εύρος του πολιτικού πλαισίου (ορ-θού ή όχι δεν έχει σημα-

σία) μέσα στο οποίο εντάσσουν την πράξη τους αυτή δεν είναι καθόλου δεδομένα. Το στοιχείο της συναισθη-ματικής υποκίνησης οδηγεί ενδεχό-μενα σε μια ουσιαστικά μη ελεύθερη πράξη. Κατά συνέπεια και το ορθό ή όχι πολιτικά πλαίσιο πάει περίπατο, αφού δε θα έπρεπε να εννοηθεί πο-λιτική πράξη χωρίς συνειδητότητα και απόλυτη ελευθερία βούλησης. Κι όμως το δεχόμαστε. Μήπως λοιπόν το ξέρουμε αλλά δεν τα ομολογούμε; Η απάντηση του γράφοντος είναι: Ναι!

Επιτέλους ας αφήσουμε τον όρο φιλανθρωπία ήσυχο. Ας μην προ-σπαθούμε να ετεροπροσδιορίσουμε τη διαχείριση του πλεονάσματος που προσφέρεται καθημερινά από εκατομ-μύρια ανθρώπους πάνω σε αυτή τη γη, μέσω αμφίβολων θεωρητικών προσεγ-γίσεων ηθικού περιεχομένου. Ας απο-δεχτούμε το προφανές: οι άνθρωποι πάντοτε έδιναν, δίνουν και θα δίνουν από μία εσωτερική τους ανάγκη και παρόρμηση. Η έννοια της φιλανθρω-πίας με την έννοια της φιλαλληλίας και αλληλεγγύης είναι μέρος της αν-θρώπινης υπόστασης και όποιος δεν το βλέπει χάνει στο τέλος από τα μά-τια του την εικόνα του ανθρώπου.

“Ας αποδεχτούμε το προφα-νές: οι άνθρωποι πάντοτε έδιναν, δί-νουν και θα δίνουν από μία εσωτερι-κή τους ανάγκη και παρόρμηση. Η έννοια της φιλανθρωπίας με την έν-νοια της φιλαλληλίας και αλληλεγγύ-ης είναι μέρος της ανθρώπινης υπό-στασης.”

Ε υ Ρ Ω Π Α Ϊ Κ Α Ν Ε Α 39


Ο αντίκτυπος που είχε η ται-νία «Welcome» στη γαλλική κοινωνία βοήθησε τον σκη-

νοθέτη της philippe lioret να εξελι-χθεί.Το βραβείο «luX» για τον ευρω-παϊκό κινηματογράφο, ύψους 87.000 ευρώ, απονέμεται φέτος στην ταινία «Welcome» του γάλλου σκηνοθέτη philippe lioret. Η ιστορία ενός εκπαι-δευτή κολύμβησης, που αποφασίζει να βοηθήσει έναν νεαρό κούρδο πρό-σφυγα που θέλει να κολυμπήσει από τη Γαλλία ως τις βρετανικές ακτές για να βρεθεί κοντά στην κοπέλα του, έλα-βε την πλειοψηφία των ψήφων των ευ-ρωβουλευτών, αν και όλοι τους συνε-χάρησαν και τις δύο άλλες συναγωνι-ζόμενες ταινίες - «Eastern plays» και «Sturm».

Από το 2007, το Ευρωπαϊκό Κοι-νοβούλιο υποστηρίζει την ευρωπαϊκή κινηματογραφική βιομηχανία με την απονομή του βραβείου «luX» σε μια ευρωπαϊκή ταινία. Με τον τρόπο αυ-τό έχει ως στόχο να συμβάλλει στην κατάργηση των γλωσσικών φραγμών που πολύ συχνά δυσχεραίνουν τη δια-νομή των ταινιών σε όλη την Ευρώπη και στην προώθηση της συζήτησης για ευρωπαϊκά θέματα.

«Η ταινία «Welcome» είχε αντίκτυπο στη γαλλική κοινωνία»

«Το βραβείο luX είναι μια πρωτο-βουλία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, από την οποία οι ευρωβουλευτές περι-

μένουν πολλά. Θέλουμε οι ταινίες να ενθαρρύνουν τη συζήτηση για θέμα-τα που προσελκύουν την προσοχή του κοινού στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊ-κής Ένωσης, και να οδηγούν σε ερω-τήσεις που ενδεχομένως παρουσιάζουν ενδιαφέρον για όλους μας και για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο», δήλωσε ο Jerzy buzek, πρόεδρος του Ευρωπαϊ-κού Κοινοβουλίου, στην τελετή απονο-μής του βραβείου που έγινε σήμερα το μεσημέρι. Ο philippe lioret σκηνοθέ-της της ταινίας «Welcome» δήλωσε με-τά από την ανακοίνωση του νικητή ότι «η ταινία είχε έναν αντίκτυπο στη γαλ-λική κοινωνία που με έκανε να εξελι-χθώ». «Ξεκινήσαμε ως σκηνοθέτες και στη συνέχεια μετατραπήκαμε σε πολί-τες», συνέχισε.

Υποτιτλισμός σε 23 γλώσσες

Ο νικητής επιλέχθηκε από τα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου μεταξύ τριών ήδη επιλεγμένων ταινιών. Με το «Welcome» συναγωνίζονταν οι ταινίες «Eastern plays» (Βουλγαρία, Σουηδία) και «Sturm» (Γερμανία, Δανία, Ολ-λανδία). Το έπαθλο των 87.000 ευρώ θα χρηματοδοτήσει τον υποτιτλισμό της ταινίας «Welcome» στις 23 επίση-μες γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, προκειμένου η ταινία να γίνει πιο προ-σιτή στους πολίτες ολόκληρης της Ευ-ρωπαϊκής Ένωσης.

πηγή: europarl.gr

ΕΥΡΩΠΑΪΚΑ ΝΕΑ

Στη γαλλική ταινία Welcome το κινηματογραφικό βραβείο LUX για το 2009

Ε υ Ρ Ω Π Α Ϊ Κ Α Ν Ε Α40


Η Κοινοβουλευτική Συνέλευ-ση του Συμβουλίου της Ευ-ρώπης αποδέχθηκε τον «οι-

κουμενικό» χαρακτήρα του Πατρι-αρχείου στην Κωνσταντινούπολη, με την έγκριση ψηφίσματος της Επιτρο-πής των Νομικών Υποθέσεων και Αν-θρωπίνων Δικαιωμάτων.Με το ίδιο ψήφισμα οι βουλευτές χαρακτηρίζουν ως «αναχρονιστική» την έννοια της «αμοιβαιότητας» που συνιστάται με το άρθρο 45 της Συνθήκης της Λωζά-νης (1923), για την αντιμετώπιση των μειονοτήτων και ζητούν την εγκατά-λειψή της.

Το ψήφισμα έχει τίτλο «Θρησκευ-τική ελευθερία και ανθρώπινα δι-καιώματα των μη μουσουλμανικών μειονοτήτων στην Τουρκία και την μουσουλμανική μειονότητα στην Θρά-κη» και εγκρίθηκε με σημαντική πλει-οψηφία 102 ψήφους υπέρ, 18 κατά και 4 αποχές. Τη σχετική έκθεση εισηγή-θηκε ο Γάλλος βουλευτής Μισέλ Υνό (Michel Hunault), από την ομάδα των Ευρωπαίων Δημοκρατών. Κατά την ψηφοφορία εγκρίθηκαν έξι από τις 14 τροποποιήσεις που είχαν υποβληθεί.

Η ΚΣΣΕ καλεί την Ελλάδα και την Τουρκία να αντιμετωπίζουν όλους τους πολίτες χωρίς διακρίσεις και χωρίς να επηρεάζονται από τον τρόπο που η γει-τονική χώρα αντιμετωπίζει τους δικούς της πολίτες.

«Η συνεχής προσφυγή των δύο αυ-τών χωρών στην έννοια της αμοιβαιό-τητας, προκειμένου να αρνηθούν στις μειονότητές τους τα δικαιώματα που τους εξασφαλίζει η Συνθήκη της Λω-ζάνης, είναι αναχρονιστική και μπορεί να ζημιώσει την εθνική ενότητα της κάθε χώρας στις αρχές αυτές του 21ου

αιώνα», υποστηρίζουν οι βουλευτές με το ψήφισμα. Ζητούν η αντιμετώπι-ση των μειονοτήτων να γίνεται πλέον από κάθε χώρα, βάσει της Ευρωπαϊκής Συνθήκης των Ανθρωπίνων Δικαιωμά-των.Καλούν τις δύο χώρες να πάρουν μέτρα υπέρ των θρησκευτικών μειο-νοτήτων, στα θέματα εκπαίδευσης και ιδιοκτησίας και να συμβάλουν ώστε η πλειοψηφία να μην αντιμετωπίζει τις μειοψηφίες αυτές ως να είναι ξένες στην χώρα τους.Συνιστούν επίσης στις δύο χώρες να προχωρήσουν στην τελι-κή επικύρωση της «Σύμβασης πλαίσιο για την προστασία των μειονοτήτων» (S t E -1 5 7 ) και της Ευ-ρ ω π α ϊ κ ή ς Χάρτας για τις Περιφε-ρειακές και Μειονοτικές Γλώσσες.

Με τρο-π ο λ ο γ ί ε ς που εγκρίθη-καν και που είχαν υπο-βληθεί κυ-ρίως με την πρωτοβουλία Βουλγάρων βουλευτών, αναγνωρίσθηκε το νομικό πρόσωπο του Πατριαρχείου της Κωνσταντινού-πολης, η δε έκφραση «Ελληνικό Ορ-θόδοξο Πατριαρχείο», αντικατεστάθη με την έκφραση «Οικουμενικό Ορθό-δοξο Πατριαρχείο». Αναγνωρίσθηκε επίσης ότι «η Ορθόδοξη Βουλγαρική κοινότητα εντάσσεται στο Οικουμενι-κό ορθόδοξο Πατριαρχείο» και απορ-

Την «οικουμενικότητα» του Πατριαρχείου αποδέχεται το Συμβούλιο της Ευρώπης

ρίφθηκε η έκφραση «Βουλγαρική Ορθό-δοξη Εξαρχεία».

Σχετικά με τη Σχολή της Χάλκης, οι βουλευτές ζητούν την επαναλειτουργία της και την αναγνώρισή της ως παράρ-τημα της θεολογικής σχολής του Γαλα-τά Σαράϊ. Με τροπολογία που απορρί-φθηκε είχε ζητηθεί να μετονομασθεί η «Ελληνορθόδοξη Θεολογική Σχολή της Χάλκης» σε «Ανώτατο θεολογικό Ινστι-τούτο ανήκον στο Οικουμενικό Πατρι-αρχείο».

Οι βουλευτές ζητούν επίσης να ξε-καθαρισθεί πλήρως το θέμα των ιδιο-κτησιών που ανήκαν στα θρησκευτικά ιδρύματα και τα οποία κατασχέθηκαν το 1974.Επίσης, να υλοποιηθούν οι αποφά-σεις που πήρε η ΚΣΣΕ το 2008 για την Ίμβρο και την Τένεδο, με στόχο τη δια-τήρηση του διπλού πολιτιστικού χαρα-κτήρα των δύο νήσων, οι οποίες θα μπο-

ρούσαν να μετατραπούν σε σύμβολο της ελληνο-τουρκικής συνεργασίας.

Οι κυβερνήσεις των δύο χωρών, κα-λούνται τέλος να ενημερώσουν την ΚΣΣΕ για τις προόδους που θα πετύ-χουν μέσα σε ένα χρόνο, γύρω από τα βασικά αιτήματα του ψηφίσματος, ήτοι τον Φεβρουάριο του 2011.

πηγή: newsroom ΔΟΛ

Ε υ Ρ Ω Π Α Ϊ Κ Α Ν Ε Α 41


«Στους νεκρούς φίλους της ΜEMORIAL ανήκει δικαιωματι-κά το Βραβείο Ζαχάρωφ 2009»

Στις 16 Δεκεμβρίου, το Κοινοβού-λιο απένειμε το Βραβείο Ζαχάρωφ για την Ελευθερία της Σκέψης στους τρεις εκπροσώπους της ρωσικής οργά-νωσης προάσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων «ΜEMorIal» -oleg orlov, Sergei kovalev και lyudmila alexeyeva, εκ μέρους όλων των υπε-ρασπιστών των ανθρωπίνων δικαιω-μάτων στη Ρωσία. «Υπάρχουν μέρες που αισθάνομαι ιδιαίτερα υπερήφα-νος που προεδρεύω του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και αυτή είναι μία από αυτές τις μέρες», δήλωσε ο πρόεδρος buzek κατά την έναρξη της τελετής. Οι τρεις βραβευθέντες ήρθαν αυτοπρο-σώπως στο Στρασβούργο για να πα-ραλάβουν το Βραβείο Ζαχάρωφ 2009 από τον Jerzy buzek, πρόεδρο του Ευ-ρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Ένα βραβείο που ανήκει σε πολ-λούς «νεκρούς φίλους».

«Είμαι περήφανος για την απόφα-ση αυτή και για το γεγονός ότι ελή-φθη ομόφωνα. Η Natalya Estemirova και η anna politkovskaya έπρεπε να εί-ναι εδώ σήμερα. Οι δολοφόνοι τους θα πρέπει να προσαχθούν στη δικαιοσύ-νη», δήλωσε ο πρόεδρος του Ευρωπα-ϊκού Κοινοβουλίου. Κατά την ομιλία του, ο Sergei kovalev, εκπρόσωπος της ρωσικής οργάνωσης «ΜEMorIal», είπε χαρακτηριστικά: «Είμαι βέβαιος ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο απέ-νειμε το Βραβείο Ζαχάρωφ στην ορ-γάνωση «ΜEMorIal» έχοντας κα-τά νου πρώτα απ’ όλα τους νεκρούς φίλους και συντρόφους μας. Αυτό το

βραβείο τούς ανήκει δικαιωματικά. Το πρώτο όνομα που θα πρέπει να αναφέ-ρω είναι αυτό της Natalya Estemirova, μέλος της «ΜEMorIal» που υπερα-σπίστηκε τα ανθρώπινα δικαιώματα, που δολοφονήθηκε αυτό το καλοκαίρι στην Τσετσενία. Δεν μπορώ, όμως, να μην αναφέρω και άλλα άτομα: το δι-κηγόρο Stanislav Markelov και τις δη-μοσιογράφους anna politkovskaya και anastasia baburova που δολοφονήθη-καν στη Μόσχα, τον εθνολόγο Nikolai Girenko που πυροβολήθηκε στην Αγία Πετρούπολη, τον Farid babayev που δολοφονήθηκε στο Νταγκεστάν, και πολλούς άλλους -δυστυχώς, η λίστα θα μπορούσε να συνεχιστεί για πολ-λή ώρα...».

«Διακεκριμένος στοχαστής ο Αντρέι Ζαχάρωφ»

«Ο Αντρέι Ζαχάρωφ, ο οποίος πέ-θανε πριν από ακριβώς είκοσι χρόνια, δεν ήταν απλώς ένας διακεκριμένος υπέρμαχος των ανθρωπίνων δικαιω-μάτων στη Σοβιετική Ένωση. Διετέλε-σε επίσης διακεκριμένος στοχαστής», δήλωσε ο κ. kovalev. «Η Ευρωπαϊκή Κοινότητα, το Κοινοβούλιο της οποί-ας θέσπισε το Βραβείο Ζαχάρωφ ενώ ακόμη ήταν ζωντανός ο Αντρέι Ζαχά-ρωφ, αποτελεί ίσως σήμερα το μοντέλο που βρίσκεται πλησιέστερα στη μελ-λοντικά ενοποιημένη ανθρωπότητα που ονειρεύτηκε ο Αντρέι Ζαχάρωφ», πρόσθεσε.

«Υποστήριξη και πίεση» χρειά-ζεται σήμερα η Ρωσία

«Η κατάσταση στη χώρα μας δεν είναι τόσο απλή όσο μπορεί να φανεί στον επιφανειακό παρατηρητή. Έχουμε πολλούς συμμάχους -τόσο στον αγώνα

μας για τα ανθρώπινα δικαιώματα όσο και στον αγώνα μας κατά του σταλινι-σμού. Επιπλέον, η ρωσική εξουσία δεν είναι τόσο ομοιογενής όσο μπορεί να φανεί εκ πρώτης όψεως», είπε χαρα-κτηριστικά ο εκπρόσωπος της οργά-νωσης «ΜEMorIal». «Τι μπορούμε να περιμένουμε από τους ευρωπαίους πολιτικούς και από την ευρωπαϊκή κοι-νή γνώμη; Ο Αντρέι Ζαχάρωφ διατύ-πωσε τις ίδιες προσδοκίες πριν από πε-ρισσότερα από είκοσι χρόνια: «Σήμερα η χώρα μου χρειάζεται υποστήριξη και πίεση»», εξήγησε ο κ. kovalev.

«Καθήκον της Ευρώπης είναι να μην σιωπά»

«Τι πρέπει να κάνει η Ευρώπη απέ-ναντι στη Ρωσία; Για μας η απάντηση είναι απλή: θα πρέπει να συμπεριφερ-θεί προς τη Ρωσία, όπως ακριβώς φέ-ρεται απέναντι σε κάθε άλλη ευρωπα-ϊκή χώρα που έχει αναλάβει ορισμένες υποχρεώσεις και έχει την ευθύνη να τις εκπληρώσει», δήλωσε ο κ. kovalev. «Καθήκον της Ευρώπης είναι να μην σιωπά, αλλά να επαναλαμβάνει και να υπενθυμίζει, ξανά και ξανά, και να επιμένει με σεβασμό να τηρήσει η Ρω-σία τις υποχρεώσεις της», διευκρίνισε. «Η ελευθερία της σκέψης είναι η βά-ση όλων των άλλων ελευθεριών. Γι’αυ-τό και η διευκρίνιση «για την Ελευθε-ρία της Σκέψης» ταιριάζει πολύ στο Βραβείο Ζαχάρωφ. Είμαστε υπερήφα-νοι που παραλαμβάνουμε το Βραβείο αυτό σήμερα», είπε ο κ. kovalev.

Οι ευρωβουλευτές υποδέχτηκαν όρθιοι και με χειροκροτήματα τα λε-γόμενα του εκπροσώπου της οργάνω-σης που κέρδισε φέτος το Βραβείο Ζα-χάρωφ.

Πηγή: europarl.europa.eu

Στη ρωσική οργάνωση “MEMORIAL” το Βραβείο Ζαχάρωφ 2009

Ε υ Ρ Ω Π Α Ϊ Κ Α Ν Ε Α42


λευτής των Σοσιαλιστών, Jo Leinen, (Προοδευτική Συμμαχία Σοσιαλιστών και Δημοκρατών) προτίμησε να εστιά-σει την προσοχή του περισσότερο στο μέλλον παρά στο τι έγινε, για να εκ-φράσει την ικανοποίησή του για τη δέ-σμευση της ισπανικής προεδρίας στη μάχη κατά των κλιματικών αλλαγών. Ταυτόχρονα όμως εξέφρασε και ανη-συχία γιατί, όπως σημείωσε, παραμέ-νουν οι διαφορές μεταξύ των κρατών-μελών σε σειρά ζητημάτων. «Είναι ση-μαντικό να γίνουμε και πάλι οι πρω-τοπόροι στη μάχη κατά των κλιματι-κών αλλαγών και για να το πετύχουμε αυτό χρειάζεται να πετύχουμε στρατη-γικές συμμαχίες εν όψει της επόμενης μεγάλης συνδιάσκεψης για το κλίμα, στο Μεξικό» προσέθεσε. Υπογράμμι-σε έτσι τη σημασία συμμαχιών με τον αναπτυσσόμενο κόσμο που, εκφρά-ζοντας την ελπίδα ότι αυτός θα ενερ-γοποιηθεί περισσότερο στη μάχη φέ-τος, όταν αρχίσουν να κατανέμονται τα κονδύλια.

Τα επόμενα βήματα

ςτην άτυπη σύνοδο των υπουρ-γών Ενέργειας και Περιβάλλο-ντος της Ένωσης στη Σεβίλ-

λη, η Επιτροπή ζήτησε ταχεία εφαρ-μογή της συμφωνίας της Κοπεγχάγης από ευρωπαϊκής πλευράς και κάλεσε τις υπόλοιπες χώρες να ακολουθήσουν και να καταβάλλουν κάθε προσπάθεια για την επίτευξη δεσμευτικής συμφω-νίας αργότερα φέτος.Το ΕΚ θα ψηφί-σει επί των αποτελεσμάτων της συνό-δου της Κοπεγχάγης στην ολομέλεια του Φεβρουαρίου.

Η επόμενη σύνοδος του ΟΗΕ για το κλίμα θα διεξαχθεί στο Μεξικό από τις 29 Νοεμβρίου μέχρι τις 10 Δεκεμ-βρίου 2010 καθώς το τέλος του 2012 εί-ναι η καταληκτική ημερομηνία για την επικύρωση της όποιας νέας διεθνούς συμφωνίας για το κλίμα.

πηγή: europarl.europa.eu

Έντονα απογοητευμένο το ΕΚ από τη σύνοδο της Κοπεγχάγης

ςκεπασμένο εδώ με τα χιό-νια του Δεκεμβρίου, το «Cool Globe» ήταν μέρος της έκθε-

σης που πραγματοποιήθηκε στο κέ-ντρο της Κοπεγχάγης στο τέλος της συνόδου για το κλίμα.

Βαθειά απογο-ήτευση κυριάρχη-σε στο Ευρωπαϊ-κό Κοινοβούλιο, στην οποία συ-ζητήθηκε η απο-τυχία επίτευξης φιλόδοξης και δε-σμευτικής συμφω-

νίας για το κλίμα, στη σύνοδο του ΟΗΕ στην Κοπεγχάγη στις 7-18 Δεκεμβρίου. Συζητώντας για τα αποτελέσματα της συνόδου, τα μέλη της αντιπροσωπεί-ας του ΕΚ συμφώνησαν ότι στην ανα-γκαιότητα μιας νέας στρατηγικής της ΕΕ, που θα διευκολύνει τη δρομολόγη-ση μιας νέας, δεσμευτικής αυτή τη φο-ρά, συμφωνίας, στο Μεξικό.

Σε τι οφείλεται η απογοήτευση; Τι άλλαξε με την Κοπεγχάγη και, κυρίως, τι δεν άλλαξε;

Πρώτα τι δεν άλλαξε: Δεν υπήρξε καμία δεσμευτική συμφωνία για βραχυπρόθε-

σμη, μέχρι το 2020, μείωση των εκπο-μπών διοξειδίου του άνθρακα (Co2) και δεν υπήρξε δεσμευτική συμφωνία ούτε για τη θέσπιση μακροπρόθεσμου στόχου μείωσης των εκπομπών, ενώ ο αρχικός στόχος ήταν να συμφωνη-θεί μείωση 50% μέχρι το 2050. Τέλος, η «Συμφωνία της Κοπεγχάγης» δεν εί-

ναι δεσμευτική και απλώς «αναγνωρί-ζει» την ανάγκη να περιορισθεί η αύ-ξηση της μέσης θερμοκρασίας στον πλανήτη σε λιγότερο από 2 βαθμούς Κελσίου.

Από την άλλη πλευρά, μπορούν να καταγραφούν τέσσερα σημεία στα οποία πράγματι κάτι άλλαξε με τη σύνοδο. Κατ’ αρχήν για πρώτη φορά όλες οι χώρες που συμμετείχαν, σχε-δόν όλες οι χώρες του κόσμου, δήλω-σαν σε επίσημο κείμενο του ΟΗΕ ότι αναγνωρίζουν ως κοινό στόχο τους, τον περιορισμό της αύξησης της θερ-μοκρασίας στους 2 βαθμούς. Μια δεύ-τερη αλλαγή είναι ότι όλες οι ανεπτυγ-μένες χώρες, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών, εντάχθηκαν στο ίδιο διεθνές πλαίσιο, σε μία συμ-φωνία που περιλαμβάνει επίσης «μέ-θοδο επαλήθευσης» της μείωσης των εκπομπών τους. Τρίτη καινοτομία είναι η δέσμευση των ανεπτυγμένων χωρών να συμβάλλουν με κονδύλια ύψους 30 δισεκατομμυρίων δολαρίων στη στήρι-ξη μέτρων περιορισμού των ρύπων στις αναπτυσσόμενες χώρες μόνο για την περίοδο 2010-2012. Τέλος, από τη δική τους πλευρά οι αναπτυσσόμενες χώ-ρες συμφώνησαν για πρώτη φορά να συμμετάσχουν στις προσπάθειες περι-ορισμού των κλιματικών αλλαγών και «έδειξαν πρόθυμες» να επιτρέψουν τη «διεθνή παρακολούθηση» των προ-σπαθειών τους.

Η συζήτηση στο ΕΚ, οι ομιλίες των μελών της αντιπροσωπείας στην Κοπεγχάγη

Ο επικεφαλής της αντιπροσω-πείας του ΕΚ στην Κοπεγ-χάγη, ο Γερμανός Ευρωβου-

Καμία δεσμευτική συμφωνία στη σύνοδο κορυφής της Κοπεγχάγης για το κλίμα

Β Ι Β Λ Ι Ο Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η 43


Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) έχει διαπιστώσει εδώ και χρόνια, εκτός των άλλων, και την αναγκαιότητα της στρατιωτικής ισχύος,

την οποία επιδιώκει να αποκτήσει σε όλο και μεγα-λύτερο βαθμό μέσω της ανάπτυξης της Ευρωπαϊ-κής Πολιτικής Ασφάλειας και Άμυνας (ΕΠΑΑ), μιας πολιτικής που θεσπίσθηκε πριν από δέκα χρόνια, τον Ιούνιο του 1999, από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Κολωνίας. Η ΕΠΑΑ δημιουργήθηκε ως μέρος της ΚΕΠΠΑ, με την πρόθεση να δοθεί στην ΕΕ η δυνατότητα να συμμετέχει ενεργά στα θέματα της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας.

Την πολιτική αυτή αναλύει και παρουσιάζει σε όλο της το εύρος, στο βιβλίο «Η ΕΥΡΩΠΗ ΤΗΣ ΑΜΥΝΑΣ – Ευρωπαϊκή Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας», που κυκλοφόρησε εντός του Ιανουα-ρίου 2010, ο Δρ. Ιωάννης Παρίσης, Υποστράτηγος ε.α. και Διδάκτωρ Πολιτικής Επιστήμης του Πανε-πιστημίου Κρήτης, γνωστός για το συγγραφικό του έργο και τις δημοσιεύσεις του σε θέματα που κυ-ρίως σχετίζονται με την ΚΕΠΠΑ και την ΕΠΑΑ.

Στο βιβλίο Ιωάννη Παρίση, δίδονται απαντή-σεις και πληροφόρηση για το πώς εξελίσσεται σή-μερα η ΕΠΑΑ και τι φαίνεται να επιδιώκει μέσω αυτής η ΕΕ. Αποτελεί στην πράξη μια επιτομή

όλων των θεμάτων που αναφέρονται στην ΕΠΑΑ με όλες τις τελευταίες αποφάσεις και φυσικά τις προβλέψεις της νέας Συνθήκης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στις 300 σελίδες του, στις οποίες συμπε-ριλαμβάνεται ένα 16σέλιδο με έγχρωμους χάρτες καθώς και σημαντικός αριθμός πινάκων και δι-αγραμμάτων εντός του κειμένου, εξετάζεται και αναλύεται όλο το πλαίσιο της αρχιτεκτονικής της ευρωπαϊκής ασφάλειας και άμυνας καθώς και οι στόχοι και επιδιώξεις για το μέλλον.

Μέσα από τις εξειδικευμένες θεματικές που αναπτύσσονται διεξοδικά, παρουσιάζεται η ανά-πτυξη των ευρωπαϊκών δυνατοτήτων και η προο-πτική αυτών, ο μηχανισμός, τα όργανα και οι δι-αδικασίες διαχείρισης κρίσεων, οι επιχειρήσεις διαχείρισης κρίσεων που έχουν πραγματοποιηθεί ή είναι σε εξέλιξη, οι σχέσεις με το ΝΑΤΟ, καθώς και η μεσογειακή διάσταση της ΕΠΑΑ. Επιπλέ-ον αναλύονται τα προβλήματα που αντιμετωπίζει όλη η σχετική προσπάθεια της ΕΕ και διατυπώνο-νται εκτιμήσεις για τις μελλοντικές προοπτικές της ΕΠΑΑ, μαζί με ανάλογες προτάσεις.

Μπορείτε να δείτε μέρος του βιβλίου (ως δείγ-μα) και να το «ξεφυλλίσετε» στο url: http://parisis.wordpress.com

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

Η ΕΥΡΩΠΗΤΗΣ ΑΜΥΝΑΣ

ΕυρωπαϊκήΠολιτική

Ασφάλειαςκαι Άμυνας

Πρόλογος:Κώστας Λάβδας,

Καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής

ΙΩ. ΠΑΡΙΣΗΣ

ΔΙΕΘΝΗΣΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΠΟΛΙΤΙΚΗΔιεύθυνσηΣειράς:ΣωτήρηςΝτάλης

ΑΛΕΞ. ΓΙΑΝΝΗΣςτην εποχή της απόλυτης κυριαρχίας του έθνους-κράτους οι διεθνείς σχέσεις ήταν κυρίως σαν ένα τραπέζι μπιλιάρδου με τα

κράτη συμπα γείς μπάλες που ερχόντουσαν σε επα-φή η μία με την άλλη σχεδόν μόνο στις εξωτερικές τους σχέσεις. Σήμερα όμως ο κόσμος μοιάζει περισ-σότερο με τον κύβο του Ρούμπικ. Σε κάθε κίνηση του κύβου ελλοχεύουν συνέπειες για όλες τις πλευ-ρές. Ποιες είναι οι επιπτώσεις για τη διαμόρφωση του εθνικού συμ φέροντος και τη χάραξη εξωτερι-κής πολιτικής στην εποχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της παγκοσμιοποίησης;

Το εθνικό συμφέρον προσδιορίζεται από το μέλλον, όχι από το παρελθόν. Οι απειλές για την εθνική ασφάλεια πηγάζουν σήμερα από ανεξέλε-γκτες και ταχύτατες διεθνείς αλληλεπιδράσεις. Η παγκόσμια αγορά κεφαλαίων, ο κυβερνοχώρος, το διεθνές έγκλημα και η τρομοκρατία, οι περιβαλ-λοντικές και κλιματικές προκλήσεις, οι πανδημίες, οι βίαιες συγκρούσεις και η φτώχεια, καθώς και οι μεταναστευτικές πιέσεις που προκαλούν αδιαφο-ρούν για τα εθνικά σύνορα.

Για τα ευρωπαϊκά κράτη το πρώτο βήμα προ-σαρμογής στη νέα αυτή εποχή απαιτεί αναθεώ-ρηση του εθνικού συμφέροντος στην πορεία της δημι ουργίας μια νέας αλληλεγγύης συμφερόντων

σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ενός «ευρωπαϊκού raison d’etat», το οποίο συμπληρώνει χωρίς να ακυρώ-νει το εθνικό συμφέρον καθώς το βοηθάει να απο-κτήσει το πλήρες νόημα του στη σημερινή εποχή. Η σημερινή υπέρβαση από το «εγώ» στο «εμείς».

Αλλά και αυτό δεν αρκεί από μόνο του. Η επί-τευξη «καντιανής ειρήνης» στην Ευρώπη δεν είναι το τέλος της ιστορίας, καθώς ληξιπρόθεσμη είναι μάλ λον και αυτή αν η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν αντι-μετωπίσει αποτελεσματικά τις παγκόσμιες απει-λές της εποχής μας. Απαιτείται σήμερα να εξελι-χθεί η Ευ ρωπαϊκή Ένωση σε έναν ολοκληρωμένο παγκόσμιο παράγοντα που θα θέσει τη διαχείριση της παγκοσμιοποίησης ως κεντρικό στόχο του και θα βαδίσει στην αυτοανακάλυψή του σε ευρύτερο διεθνές και παγκόσμιο επίπεδο.

Και για να γίνει αυτό πρέπει μεταξύ άλλων και να κοπεί κάποια στιγμή ο ομφάλιος λώρος της ευ-ρωπαϊκής εξωτερικής πολιτικής, η λήψη δηλαδή απο φάσεων με ομοφωνία. Διότι δεν γίνεται και ο σκύλος να είναι χορτάτος και η πίτα ολόκληρη. Μια ισχυρή Ευρώπη χρειάζεται μια υπερεθνική ευρωπαϊκή εξωτερική πολιτική. Αυτό θα συμβά-λει και στην ολοκλήρωση της υπέρβασης από το «εγώ» στο «εμείς».

Τ Α Ν Ε Α Τ Η ς Ε Κ Φ Ρ Α ς Η ς44


Η Μ.Κ.Ο. Ευρωπαϊκή Έκφρα-ση, διοργάνωσε με μεγά-λη επιτυχία το 3ο «Forum:

Εξευρωπαϊσμός- Ελλάδα 2021», στο Ξενοδοχείο Hilton Athens,στις 19 & 20 Δεκεμβρίου 2009, από τις 10.00-20.00 στο πλαίσιο του Money Show, του μεγαλύτερου πολυσυνεδρίου με πορεία 19 ετών σε Ελλάδα & εξωτερικό. Το Forum: Εξευρωπαϊσμός- Ελλάδα 2021 περιλάμβανε σειρά συνεδριακών εκδηλώσεων και συζητήσεις στρογγυ-λής τραπέζης με θεματολογίες που κα-λύπτουν το ευρωπαϊκό γίγνεσθαι και την δράση της κοινωνίας πολιτών.

Το Forum, «Εξευρωπαϊσμός-Ελλάδα 2021», είχε στόχο την ενημέ-ρωση και τον γόνιμο προβληματισμό σχετικώς με την πορεία του ευρωπαϊ-κού εκσυγχρονισμού της Ελλάδας, κα-θώς και την εξαγωγή συμπερασμάτων για το μέλλον. Μετά από 30 χρόνια πο-ρείας στην Ευρωπαϊκή Ένωση δύο είναι οι πυλώνες της προσαρμοστικής αλλα-γής. Ο εκσυγχρονισμός και οι μεταρ-ρυθμίσεις, νομοθετικές, θεσμικές και άλλες, οι ακολουθούμενες πολιτικές και η εκάστοτε κυβερνητική στρατη-γική. Ταυτόχρονα χρειάζεται δραστική προσπάθεια ταχείας αναδιαμόρφωσης

της συνείδησης, της νοοτροπίας και της συμπεριφοράς του Έλληνα πολίτη που να λειτουργεί περισσότερο προω-θητικά μέσα σ’ ένα πολιτικό περιβάλ-λον αλλαγής, αν δεν είναι κιόλας η ίδια η κοινωνία πολιτών που προκαλεί την πολιτική αλλαγή. Οι Ανεξάρτητες Αρ-χές, οι ΜΚΟ, η κοινωνική ευθύνη κά-θε είδους οργανώσεων, το πνεύμα δι-αβούλευσης και συναίνεσης, οι ίδιοι οι πολίτες μπορούν να έχουν θετική συμ-βολή. Η συνάρθρωση όλων των συντε-λεστών αλλαγής τιτλοφορείται, «Εξευ-ρωπαϊσμός-Ελλάδα 2021», ώστε να προσδίδεται μια ποιοτική προοπτι-κή γενναιότητας ενόψει της συμπλή-

ρωσης 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση, ανατοποθετώντας δυ-ναμικά το νόημα της στις σύγχρονες συνθήκες και ανάγκες. Γιορτάζοντας 20 χρόνια από την ίδρυση της η Ευρω-παϊκή Έκφραση, παρουσίασε για πρώ-τη φορά αυτήν την προσέγγιση στο πλαίσιο αυτού του Φόρουμ. Με τον τρόπο αυτό συμμετείχαμε στην αμφί-δρομη διαδικασία εξευρωπαϊσμού: (ξα-νά)κάνοντας την Ευρώπη περισσότερο ελληνική και την Ελλάδα περισσότερο ευρωπαϊκή. Με το Φόρουμ αυτό επιδι-ώχθηκε ακόμη η ανάδειξη των φορέων που συμβάλλουν έμπρακτα στον εξευ-ρωπαϊσμό της Ελλάδας.

3ο Forum: Εξευρωπαϊσμός Ελλάδα 2021

Εορταστική Εκδήλωση για τα 20 χρόνια της Ευρωπαϊκής Έκφρασης

Με αφορμή τη συμπλήρωση 20 χρόνων από την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Έκφρα-

σης και την έκδοση του περιοδικού, ο Όμιλος Ευρωπαϊκή Έκφραση, γιόρτασε την επέτειο την Κυριακή 20 Δεκεμβρί-ου 2009 στο ξενοδοχείο Χίλτον όπου

παρέθεσε δείπνο στα μέλη και φίλους της Οργάνωσης. Στην εκδήλωση έγι-νε παρουσίαση των δράσεων της ορ-γάνωσης ενώ κεντρικός ομιλητής της εκδήλωσης ήταν ο κ. Κωστής Μουσ-σουρούλης, όπου τόνισε την αξία του εθελοντισμού και της κοινωνίας πολι-

Τ Α Ν Ε Α Τ Η ς Ε Κ Φ Ρ Α ς Η ς 45


των βραβείων σε κάθε ηλικι-ακή κατηγορία θα κριθούν στην συνέχεια σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Οι 3 πρώτες ομάδες πανευρωπαϊκά, από κάθε ηλι-κιακή κατηγορία, θα ταξιδέ-ψουν στις Βρυξέλλες από τις 8-10 Μαΐου του 2010 για να επισκεφθούν τους ευρωπαϊ-κούς θεσμούς και να παρευρε-θούν στην ευρωπαϊκή τελετή βράβευσης, που θα πραγμα-τοποιηθεί από τον Αντιπρό-εδρο barrot. Οι καλύτερες αφίσες θα προβληθούν διαδι-κτυακά από της εθνικές αντι-προσωπείες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και από την ιστο-σελίδα του διαγωνισμού.

Για περισσότερες πληρο-φορίες επισκεφθείτε την ιστο-σελίδα του διαγωνισμού www.europayouth.eu ή επικοινωνή-στε με την Ευρωπαϊκή Έκφρα-ση: 210 3643224.

τών ενώ ανέλυσε την πορεία του εξευρωπαϊσμού της Ελλάδας, τόσο κατά την πρόσφατη περίοδο της διακυβέρνησης της Ν.Δ. (2004-2009), όσο και για το διάστημα από την ένταξη (1980-2010).

Η Μη Κυβερνητική Οργάνωση Ευ-ρωπαϊκή Έκφραση, αναλαμβά-νει και φέτος τον εθνικό συντο-

νισμό του 4ου Διαγωνισμού Αφίσας που δι-οργανώνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ξεκινώ-ντας την καμπάνια προβολής του την 20η Νοεμβρίου, για τον εορτασμό των 20 χρό-νων από την υπογραφή της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα του παιδιού. Στόχος αυτού του διαγωνισμού εί-ναι η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση σε θέματα προστασίας και δικαιωμάτων του παιδιού. Η Ευρωπαϊκή Ένωση καλεί νέους και νέες (10 έως 18 ετών) από όλη την Ευ-ρώπη να δημιουργήσουν αφίσες, εμπνεό-μενοι από το θέμα των δικαιωμάτων των

παιδιών.Οι συμμετέχοντες θα πρέπει να δημι-

ουργήσουν μια αφίσα που να προβάλει ένα από τα δικαιώματα που αναφέρονται στη Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παι-διού. Οι συμμετέχοντες χωρίζονται σε δύο ηλικιακές κατηγορίες (10-14 και 15-18) και πρέπει να εργασθούν μαζί σε ομάδες των τεσσάρων ατόμων, ετοιμάζοντας μία αφί-σα που να απεικονίζει την προσωπική τους άποψη στο θέμα.

Όλοι οι συμμετέχοντες θα κριθούν πρώτα σε εθνικό επίπεδο, ενώ οι 3 πρώτες που θα διακριθούν θα βραβευθούν σε εθνι-κή τελετή στη χώρα τους την εβδομάδα της 10ης Απριλίου 2010. Οι νικητές των πρώ-

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΑΦΙΣΑΣ-«ΖΩΓΡΑΦΙΣΕ ΜΟΥ ΕΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑ!»

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διοργανώνει νέο διαγωνισμό αφίσας για να γιορτάσει την 20η επέτειο της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού

46

Σκοπός της έκδοσης είναι η παρουσίαση διαφο-ρετικών απόψεων –αρκεί να μην εκφέρονται αυθαίρετα– και η δημιουργία κατάλληλου πλαισίου διαλόγου και ανταλλαγής ιδεών με

επίκεντρο την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και την ελληνική συμμετοχή σ’ αυτήν. Οι απόψεις που εκφράζο-νται δεν δεσμεύουν αποκλειστικά την ιδιοκτησία, τον εκ-δότη ή την σύνταξη.

Τα άρθρα τα οποία δημοσιεύονται στην Ευρω-παϊκή Έκφραση, επιλέγονται από τη σύνταξη με κριτήρια την επιστημονική εγκυρότητα,

την ποιότητα, τη θεματική κάθε τεύχους, την πρωτοτυπία και επικαιρότητα. Μπορεί να δημοσιευθεί κείμενο και σε ξένη γλώσσα (κυρίως αγγλικά ή γαλλικά) κατόπιν συνεννόησης. Η έκταση του κειμένου δεν πρέπει να είναι μεγαλύτερη από 900 λέξεις.

Όσον αφορά τις επιστημονικές δημοσιεύσεις, υποβάλλονται οποτεδήποτε, σε τρία αντίτυ-πα, υπακούουν στις διεθνείς προδιαγραφές επιστημονικής μεθοδολογίας, δεν έχουν δημο-

σιευθεί ούτε με παραπλήσια μορφή ή περιεχόμενο σε άλ-λα έντυπα, κρίνονται από μέλη της Επιστημονικής Επι-τροπής της Ευρωπαϊκής Έκφρασης, με πλήρη διασφάλιση της αντικειμενικής κρίσης (ανωνυμία του κρινομένου και

των κρινόντων, ο κρινόμενος πληροφορείται βέβαια ολό-κληρη την κρίση) και η έκτασή τους κυμαίνεται μεταξύ 2000 - 3000 λέξεων. Ο υποψήφιος αποστέλλει σύντομο βιογραφικό σημείωμα.

Σε όλες τις περιπτώσεις μαζί με κάθε υποβο-λή κειμένου συμπεριλαμβάνεται και περίλη-ψη στα γαλλικά ή στα αγγλικά (100-200 λέ-

ξεις). Το κείμενο θα πρέπει να αποστέλλεται και σε δισκέτα pC ώστε να αποφεύγονται οι αδυναμίες της δακτυλογράφησης και γενικά να επιτυγχάνεται η έκ-δοση. Καλό είναι επίσης να αποστέλλεται φωτογραφία του συγγραφέα. Χειρόγραφα, δισκέτες και άλλα πρωτό-τυπα δεν επιστρέφονται.

Απαγορεύεται αυστηρά η μερική ή ολική ανα-δημοσίευση ή αναδιανομή με οποιονδήποτε τρόπο, εκτός αν υπάρχει έγγραφη άδεια του εκδότη. Οι συγγραφείς, μετά την ανακοίνωση

σ’ αυτούς της θετικής κρίσης για μελλοντική δημοσίευση του άρθρου στην Ευρωπαϊκή Έκφραση, δεσμεύονται αυτό να μην δημοσιευθεί οπουδήποτε αλλού. Οι συγγραφείς λαμβάνουν δωρεάν δύο αντίτυπα του οικείου τεύχους. Η ιδιοκτησία διατηρεί το αποκλειστικό δικαίωμα να διανέμει με οποιουσδήποτε όρους, άρθρα, περιλήψεις και ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Έκφραση διαμέσου του δικτύου Ίντερνετ.

1

2

3

4

Επιθυμώ να γραφτώ συνδρομητής στο περιοδικό “Ευρωπαϊκή Έκφραση”Ετήσια Διετής

Τακτικός Συνδρομητής 20 Ευρώ 35 ΕυρώΔημόσιοι Οργανισμοί,Τράπεζες, Βιβλιοθήκες,ΑΕΙ, ΝΠΔΔ, ΝΠΙΔ, Εταιρείες,Σύλλογοι 50 Ευρώ 100 ΕυρώΕυρώπη 25 Ευρώ 45 ΕυρώΆλλες ήπειροι 30 Ευρώ 55 ΕυρώΦοιτητής, σπουδαστής,στρατιώτης 15 Ευρώ 25 ΕυρώΣυνδρομή ενίσχυσης-υποστήριξης 50 Ευρώ 90 Ευρώ

ΔΕΛΤIΟ ςυΝδΡΟΜΗΤΟυ

Όνομα........................................................................................

Επώνυμο ...................................................................................

Διεύθυνση .................................................................................

Ταχ. Κώδικας ............................................................................

Πόλη ..........................................................................................

Τηλέφωνο: ................................................................................

E-mail: .......................................................................................

Επάγγελμα: ..............................................................................

Ημερομηνία Υπογραφή

Έτος ίδρυσης: 1989 Ομήρου 54, 106 72, Αθήνα,τηλ: 210 3643224, fax: 210 3646953, e-mail: [email protected]

5

δΗΜΟςΙΕυςΕΙς ςΤΗΝ ΕυΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑςΗ

ΕυΡΩΠΑΪΚΗΕΚΦΡΑςΗ

Ε υ Ρ Ω Π Α Ϊ Κ Η Ε Κ Φ Ρ Α ς Η

Οι συνδρομές καταβάλλονται στα γραφεία της Έκφρασης 9π.μ. - 5 μ.μ.,

με ταχυδρομική επιταγή, ή τέλος στην Εθνική Τράπεζα (αρ. λογαριασμού 701/29600287)

✂

1. ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΗΣ ΠΡΟΛΗΨΗΣ. Κάθε άτομο έχει το δικαίωμα να λαμβάνει κατάλληλες υπηρεσίες

για την πρόληψη κάποιας ασθένειας.

2. ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΗΣ ΠΡΟΣΒΑΣΗΣ. Κάθε άτομο έχει το δικαίωμα πρόσβασης στις υπηρεσίες υγεί-

ας εκείνες που είναι απαραίτη τες σύμφωνα με την κατάσταση της υγείας του. Οι υπηρεσίες υγείας θα πρέπει να εξασφα λίζουν πρόσβαση σε όλους, χωρίς διακρίσεις ως προς την οικονομική κατάσταση, τον τόπο κατοικίας, το είδος της ασθένειας ή το χρόνο πρόσβασης στις υπηρεσίες.

3. ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ. Κάθε άτομο έχει το δικαίωμα πρόσβασης σε όλες τις

πληροφορίες οι οποίες αφορούν στην κατάσταση της υγείας του, στις υπηρεσίες υγείας και στον τρόπο χρήσης αυτών, καθώς επί σης και σε όλες εκείνες οι οποίες είναι διαθέσιμες κατόπιν έρευνας και τεχνο-λογικής καινο τομίας.

4. ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΗΣ ΣΥΓΚΑΤΑΘΕΣΗΣ. Κάθε άτομο έχει το δικαίωμα πρόσβασης σε όλες τις πλη-

ροφορίες που θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει για την ενεργό συμμετοχή του στη λήψη αποφάσεων που αφορούν στην υγεία του. Η πληροφόρηση αυτή αποτελεί προϋπόθεση για οποιαδήποτε διαδικασία και θε ραπεία, συμπεριλαμβανομένης της συμμετο-χής σε επιστημονικά ερευνητικά προγράμματα.

5. ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ. Κάθε άτομο έχει το δικαίωμα να επιλέγει ελεύθερα

μεταξύ των διαφόρων θεραπευτικών διαδικασιών και φορέων περίθαλψης κατόπιν επαρκούς πληρο-φόρησης.

6. ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΗΣ ΕΧΕΜΥΘΕΙΑΣ ΚΑΙ ΕΜΠΙΣ-ΤΕΥΤΙΚΟΤΗΤΑΣ. Κάθε άτομο έχει το δικαίωμα

να διατηρεί εμπιστευτικά τα προσωπικά του δεδο-μένα, συμπε ριλαμβανομένων των δεδομένων που αφορούν στην κατάσταση της υγείας του και στις πιθανές διαγνωστικές ή θεραπευτικές διαδικασίες, καθώς επίσης και στην προστασία του προσωπικού χαρακτήρα των διαγνωστικών εξετάσεων, των επι-σκέψεων σε ειδικούς και των ιατρικών/ χειρουργι-κών πράξεων γενικά.

7. ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΟΥ ΣΕΒΑΣΜΟΥ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΤΟΥ ΑΣΘΕΝΗ. Κάθε άτομο έχει το δικαίωμα να

λαμβάνει την απαραίτητη θεραπεία εντός συντόμου και προκαθορισμένου χρονικού διαστήματος. Το δι-καίωμα αυτό αφορά σε κάθε φάση της θεραπείας.

8. ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΗΣ ΤΗΡΗΣΗΣ ΤΩΝ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑ-ΦΩΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ. Κάθε άτομο έχει το δικαί-

ωμα πρόσβασης σε υψηλής ποιότητας υπηρεσίες υγείας με βάση την προδιαγραφή και τήρηση συ-γκεκριμένων προτύπων.

9. ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ. Κάθε άτομο έχει το δικαίωμα απαλλαγής από ζημία η οποία

οφείλεται στην ατελή λειτουρ γία των υπηρεσιών υγείας, σε λανθασμένες ιατρικές πράξεις και σφάλ-ματα, καθώς και το δικαίωμα πρόσβασης σε υπηρε-σίες υγείας και θεραπείες που να πληρούν υψηλές προδια γραφές στον τομέα της ασφάλειας.

10. ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΗΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ. Κάθε άτο-μο έχει δικαίωμα πρόσβασης σε καινοτόμες

διαδικασίες, συμπεριλαμβανομένων των διαγνω-στικών διαδικασιών, σύμφωνα με διεθνή πρότυπα και ανεξάρτητα από οικονομι κά ή χρηματοδοτικά ανταλλάγματα.

11. ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΗΣ ΑΠΟΦΥΓΗΣ ΠΕΡΙΤΤΗΣ ΤΑ-ΛΑΙΠΩΡΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΝΟΥ. Κάθε άτομο έχει το

δικαίωμα να αποφεύγει όσο το δυνατόν περισσότε-ρη ταλαιπωρία και πόνο σε κάθε φάση της ασθένειας του.

12. ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΗΣ ΕΞΑΤΟΜΙΚΕΥΜΕΝΗΣ ΘΕ-ΡΑΠΕΙΑΣ. Κάθε άτομο έχει το δικαίωμα να

λαμβάνει διαγνωστικές ή θεραπευτικές υπηρεσίες προ-σαρμοσμένες όσο το δυνατό περισσότερο στις προσωπικές του ανάγκες.

13. ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΕΚΦΡΑΣΗΣ ΠΑΡΑΠΟΝΩΝ. Κάθε άτομο έχει το δικαίωμα έκφρασης παραπόνων

σε περίπτωση που έχει υποστεί ζημία, καθώς και το δικαίωμα να λαμβάνει απαντήσεις ή άλλης μορφής ανταπόκριση στα παράπονα του.

14. ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΗΣ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗΣ. Κάθε άτο-μο έχει το δικαίωμα να λαμβάνει ικανοποιη-

τική αποζημίωση εντός λογικά σύντομου χρονικού διαστήματος σε περίπτωση που έχει υποστεί σωμα-τική ή ηθική και ψυχολογική βλάβη ως αποτέλεσμα μιας θεραπείας στα πλαίσια των υπηρεσιών υγείας.

1. ¢π∫∞πøª∞ ∆∏™ ¶ƒ√§∏æ∏™ ∫¿ıÂ ¿ÙÔÌÔ ¤¯ÂÈ ÙÔ ‰ÈÎ·›̂ Ì· Ó· Ï·Ì‚¿ÓÂÈ Î·Ù¿ÏÏËÏÂ ̃˘ËÚÂÛ›Â ̃ÁÈ· ÙËÓ ÚfiÏË„Ë Î¿ÔÈ·˜·Ûı¤ÓÂÈ· .̃

2. ¢π∫∞πøª∞ ∆∏™ ¶ƒ√™µ∞™∏™ ∫¿ıÂ ¿ÙÔÌÔ ¤¯ÂÈ ÙÔ ‰ÈÎ·›̂ Ì· ÚfiÛ‚·ÛË ̃ÛÙÈ̃ ˘ËÚÂÛ›Â ̃˘ÁÂ›· ̃ÂÎÂ›ÓÂ ̃Ô ̆Â›Ó·È ··Ú·›ÙË-ÙÂ ̃Û‡ÌÊˆÓ· ÌÂ ÙËÓ Î·Ù¿ÛÙ·ÛË ÙË ̃˘ÁÂ›· ̃ÙÔ .̆ √È ˘ËÚÂÛ›Â ̃˘ÁÂ›· ̃ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÂÍ·ÛÊ·-Ï›̇ Ô˘Ó ÚfiÛ‚·ÛË ÛÂ fiÏÔ˘ ,̃ ¯ˆÚ›̃ ‰È·ÎÚ›ÛÂÈ̃ ˆ ̃ÚÔ ̃ÙËÓ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ‹ Î·Ù¿ÛÙ·ÛË, ÙÔÓ ÙfiÔÎ·ÙÔÈÎ›· ,̃ ÙÔ Â›‰Ô ̃ÙË ̃·Ûı¤ÓÂÈ· ̃‹ ÙÔ ¯ÚfiÓÔ ÚfiÛ‚·ÛË ̃ÛÙÈ̃ ˘ËÚÂÛ›Â .̃

3. ¢π∫∞πøª∞ ∆∏™ ¶§∏ƒ√º√ƒ∏™∏™ ∫¿ıÂ ¿ÙÔÌÔ ¤¯ÂÈ ÙÔ ‰ÈÎ·›̂ Ì· ÚfiÛ‚·ÛË ̃ÛÂ fiÏÂ ̃ÙÈ̃ ÏËÚÔÊÔÚ›Â ̃ÔÈ ÔÔ›Â ̃·ÊÔÚÔ‡Ó ÛÙËÓÎ·Ù¿ÛÙ·ÛË ÙË ̃˘ÁÂ›· ̃ÙÔ ,̆ ÛÙÈ̃ ˘ËÚÂÛ›Â ̃˘ÁÂ›· ̃Î·È ÛÙÔÓ ÙÚfiÔ ¯Ú‹ÛË ̃·˘ÙÒÓ, Î·ıÒ ̃Â›-ÛË ̃Î·È ÛÂ fiÏÂ ̃ÂÎÂ›ÓÂ ̃ÔÈ ÔÔ›Â ̃Â›Ó·È ‰È·ı¤ÛÈÌÂ ̃Î·ÙfiÈÓ ¤ÚÂ˘Ó· ̃Î·È ÙÂ¯ÓÔÏÔÁÈÎ‹ ̃Î·ÈÓÔ-ÙÔÌ›· .̃

4. ¢π∫∞πøª∞ ∆∏™ ™À°∫∞∆∞£∂™∏™ ∫¿ıÂ ¿ÙÔÌÔ ¤¯ÂÈ ÙÔ ‰ÈÎ·›̂ Ì· ÚfiÛ‚·ÛË ̃ÛÂ fiÏÂ ̃ÙÈ̃ ÏËÚÔÊÔÚ›Â ̃Ô ̆ı· ÌÔÚÔ‡ÛÂ Ó·¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÂÈ ÁÈ· ÙËÓ ÂÓÂÚÁfi Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙÔ ̆ÛÙË Ï‹„Ë ·ÔÊ¿ÛÂˆÓ Ô ̆·ÊÔÚÔ‡Ó ÛÙËÓ˘ÁÂ›· ÙÔ .̆ ∏ ÏËÚÔÊfiÚËÛË ·˘Ù‹ ·ÔÙÂÏÂ› ÚÔ¸fiıÂÛË ÁÈ· ÔÔÈ·‰‹ÔÙÂ ‰È·‰ÈÎ·Û›· Î·È ıÂ-Ú·Â›·, Û˘ÌÂÚÈÏ·Ì‚·ÓÔÌ¤ÓË ̃ÙË ̃Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ̃ÛÂ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎ¿ ÂÚÂ˘ÓËÙÈÎ¿ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù·.

5. ¢π∫∞πøª∞ ∆∏™ ∂§∂À£∂ƒ∏™ ∂¶π§√°∏™ ∫¿ıÂ ¿ÙÔÌÔ ¤¯ÂÈ ÙÔ ‰ÈÎ·›̂ Ì· Ó· ÂÈÏ¤ÁÂÈ ÂÏÂ‡ıÂÚ· ÌÂÙ·Í‡ ÙˆÓ ‰È·ÊfiÚˆÓ ıÂÚ·Â˘ÙÈÎÒÓ ‰È·‰ÈÎ·ÛÈÒÓ Î·È ÊÔÚ¤ˆÓ ÂÚ›ı·Ï„Ë ̃Î·ÙfiÈÓ Â·ÚÎÔ‡ ̃ÏËÚÔÊfiÚËÛË .̃

6. ¢π∫∞πøª∞ ∆∏™ ∂Ã∂ªÀ£∂π∞™ ∫∞π ∂ª¶π™∆∂À∆π∫√∆∏∆∞™ ∫¿ıÂ ¿ÙÔÌÔ ¤¯ÂÈ ÙÔ ‰ÈÎ·›̂ Ì· Ó· ‰È·ÙËÚÂ› ÂÌÈÛÙÂ˘ÙÈÎ¿ Ù· ÚÔÛˆÈÎ¿ ÙÔ ̆‰Â‰ÔÌ¤Ó·, Û˘ÌÂ-ÚÈÏ·Ì‚·ÓÔÌ¤ÓˆÓ ÙˆÓ ‰Â‰ÔÌ¤ÓˆÓ Ô ̆·ÊÔÚÔ‡Ó ÛÙËÓ Î·Ù¿ÛÙ·ÛË ÙË ̃˘ÁÂ›· ̃ÙÔ ̆Î·È ÛÙÈ̃ Èı·Ó¤ ̃‰È·ÁÓˆÛÙÈÎ¤ ̃‹ ıÂÚ·Â˘ÙÈÎ¤ ̃‰È·‰ÈÎ·Û›Â ,̃ Î·ıÒ ̃Â›ÛË ̃Î·È ÛÙËÓ ÚÔÛÙ·Û›· ÙÔ˘ÚÔÛˆÈÎÔ‡ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ÙˆÓ ‰È·ÁÓˆÛÙÈÎÒÓ ÂÍÂÙ¿ÛÂˆÓ, ÙˆÓ ÂÈÛÎ¤„ÂˆÓ ÛÂ ÂÈ‰ÈÎÔ‡ ̃Î·È ÙˆÓ È·ÙÚÈÎÒÓ/ ¯ÂÈÚÔ˘ÚÁÈÎÒÓ Ú¿ÍÂˆÓ ÁÂÓÈÎ¿.

7. ¢π∫∞πøª∞ ∆√À ™∂µ∞™ª√À ∆√À Ãƒ√¡√À ∆√À ∞™£∂¡∏ ∫¿ıÂ ¿ÙÔÌÔ ¤¯ÂÈ ÙÔ ‰ÈÎ·›̂ Ì· Ó· Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ÙËÓ ··Ú·›ÙËÙË ıÂÚ·Â›· ÂÓÙfi ̃Û˘ÓÙfiÌÔ ̆Î·È ÚÔÎ·ıÔÚÈÛÌ¤ÓÔ ̆¯ÚÔÓÈÎÔ‡ ‰È·ÛÙ‹Ì·ÙÔ .̃ ∆Ô ‰ÈÎ·›̂ Ì· ·˘Ùfi ·ÊÔÚ¿ ÛÂ Î¿ıÂ Ê¿ÛË ÙË ̃ıÂÚ·Â›· .̃

8. ¢π∫∞πøª∞ ∆∏™ ∆∏ƒ∏™∏™ ∆ø¡ ¶ƒ√¢π∞°ƒ∞ºø¡ ¶√π√∆∏∆∞™ ∫¿ıÂ ¿ÙÔÌÔ ¤¯ÂÈ ÙÔ ‰ÈÎ·›̂ Ì· ÚfiÛ‚·ÛË ̃ÛÂ ˘„ËÏ‹ ̃ÔÈfiÙËÙ· ̃˘ËÚÂÛ›Â ̃˘ÁÂ›· ̃ÌÂ ‚¿ÛË ÙËÓ ÚÔ‰È·ÁÚ·Ê‹ Î·È Ù‹ÚËÛË Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓˆÓ ÚÔÙ‡ˆÓ.

9. ¢π∫∞πøª∞ ∆∏™ ∞™º∞§∂π∞™ ∫¿ıÂ ¿ÙÔÌÔ ¤¯ÂÈ ÙÔ ‰ÈÎ·›̂ Ì· ··ÏÏ·Á‹ ̃·fi ˙ËÌ›· Ë ÔÔ›· ÔÊÂ›ÏÂÙ·È ÛÙËÓ ·ÙÂÏ‹ ÏÂÈÙÔ˘Ú-Á›· ÙˆÓ ˘ËÚÂÛÈÒÓ ˘ÁÂ›· ,̃ ÛÂ Ï·Óı·ÛÌ¤ÓÂ ̃È·ÙÚÈÎ¤ ̃Ú¿ÍÂÈ̃ Î·È ÛÊ¿ÏÌ·Ù·, Î·ıÒ ̃Î·È ÙÔ‰ÈÎ·›̂ Ì· ÚfiÛ‚·ÛË ̃ÛÂ ˘ËÚÂÛ›Â ̃˘ÁÂ›· ̃Î·È ıÂÚ·Â›Â ̃Ô ̆Ó· ÏËÚÔ‡Ó ˘„ËÏ¤ ̃ÚÔ‰È·-ÁÚ·Ê¤ ̃ÛÙÔÓ ÙÔÌ¤· ÙË ̃·ÛÊ¿ÏÂÈ· .̃

10. ¢π∫∞πøª∞ ∆∏™ ∫∞π¡√∆√ªπ∞™ ∫¿ıÂ ¿ÙÔÌÔ ¤¯ÂÈ ‰ÈÎ·›̂ Ì· ÚfiÛ‚·ÛË ̃ÛÂ Î·ÈÓÔÙfiÌÂ ̃‰È·‰ÈÎ·Û›Â ,̃ Û˘ÌÂÚÈÏ·Ì‚·ÓÔÌ¤ÓˆÓÙˆÓ ‰È·ÁÓˆÛÙÈÎÒÓ ‰È·‰ÈÎ·ÛÈÒÓ, Û‡ÌÊˆÓ· ÌÂ ‰ÈÂıÓ‹ ÚfiÙ˘· Î·È ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙ· ·fi ÔÈÎÔÓÔÌÈ-Î¿ ‹ ¯ÚËÌ·ÙÔ‰ÔÙÈÎ¿ ·ÓÙ·ÏÏ¿ÁÌ·Ù·.

11. ¢π∫∞πøª∞ ∆∏™ ∞¶√ºÀ°∏™ ¶∂ƒπ∆∆∏™ ∆∞§∞π¶øƒπ∞™ ∫∞π ¶√¡√À∫¿ıÂ ¿ÙÔÌÔ ¤¯ÂÈ ÙÔ ‰ÈÎ·›̂ Ì· Ó· ·ÔÊÂ‡ÁÂÈ fiÛÔ ÙÔ ‰˘Ó·ÙfiÓ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚË Ù·Ï·ÈˆÚ›· Î·ÈfiÓÔ ÛÂ Î¿ıÂ Ê¿ÛË ÙË ̃·Ûı¤ÓÂÈ¿ ̃ÙÔ .̆

12. ¢π∫∞πøª∞ ∆∏™ ∂•∞∆√ªπ∫∂Àª∂¡∏™ £∂ƒ∞¶∂π∞™ ∫¿ıÂ ¿ÙÔÌÔ ¤¯ÂÈ ÙÔ ‰ÈÎ·›̂ Ì· Ó· Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ‰È·ÁÓˆÛÙÈÎ¤ ̃‹ ıÂÚ·Â˘ÙÈÎ¤ ̃˘ËÚÂÛ›Â ̃ÚÔ-Û·ÚÌÔÛÌ¤ÓÂ ̃fiÛÔ ÙÔ ‰˘Ó·Ùfi ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÛÙÈ̃ ÚÔÛˆÈÎ¤ ̃ÙÔ ̆·Ó¿ÁÎÂ .̃

13. ¢π∫∞πøª∞ ∂∫ºƒ∞™∏™ ¶∞ƒ∞¶√¡ø¡ ∫¿ıÂ ¿ÙÔÌÔ ¤¯ÂÈ ÙÔ ‰ÈÎ·›ˆÌ· ¤ÎÊÚ·ÛË˜ ·Ú·fiÓˆÓ ÛÂ ÂÚ›ÙˆÛË Ô˘ ¤¯ÂÈ ˘ÔÛÙÂ› ˙ËÌ›·, Î·ıÒ˜ Î·È ÙÔ ‰ÈÎ·›ˆÌ· Ó· Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ··ÓÙ‹ÛÂÈ˜ ‹ ¿ÏÏË˜ ÌÔÚÊ‹˜ ·ÓÙ·fiÎÚÈÛË ÛÙ· ·Ú¿ÔÓ¿ ÙÔ˘.

14. ¢π∫∞πøª∞ ∆∏™ ∞¶√∑∏ªπø™∏™ ∫¿ıÂ ¿ÙÔÌÔ ¤¯ÂÈ ÙÔ ‰ÈÎ·›̂ Ì· Ó· Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ÈÎ·ÓÔÔÈËÙÈÎ‹ ·Ô˙ËÌ›̂ ÛË ÂÓÙfi ̃ÏÔÁÈÎ¿ Û‡ÓÙÔÌÔ˘¯ÚÔÓÈÎÔ‡ ‰È·ÛÙ‹Ì·ÙÔ ̃ÛÂ ÂÚ›ÙˆÛË Ô ̆¤¯ÂÈ ˘ÔÛÙÂ› ÛˆÌ·ÙÈÎ‹ ‹ ËıÈÎ‹ Î·È „˘¯ÔÏÔÁÈÎ‹‚Ï¿‚Ë ˆ ̃·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÌÈ· ̃ıÂÚ·Â›· ̃ÛÙ· Ï·›ÛÈ· ÙˆÓ ˘ËÚÂÛÈÒÓ ˘ÁÂ›· .̃

∂Àƒø¶∞´∫∏ Ã∞ƒ∆∞ ∂Àƒø¶∞´∫∏ Ã∞ƒ∆∞ °π∞ ∆∞ ¢π∫∞πøª∞∆∞ ∆ø¡ ∞™£∂¡ø¡°π∞ ∆∞ ¢π∫∞πøª∞∆∞ ∆ø¡ ∞™£∂¡ø¡

European Charter of Patients’ Rights, © Active Citizenship Network

ªÂÙ¿ÊÚ·ÛË–ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹ £.¶.

european expression - issue 75

Documents