Eucalyptus Occidentalis. Endl“Swampyate – Flat toopped Yate”

Bataklık Okaliptüsü

Tanımı: 10 – 25 metre boylanabilen orta yada boylu ağaç durumunda. Taç kısmı basık yada şemsiye biçimindedir. Çoğunlukla dikey çıkan seyrek dallı orta cüsseli bir okaliptüs türüdür. Kabuk yarım gövdede ( 3 -6 metre) kalın, sert, derin çatlaklı süreklidir. Gövdenin üst kısmından ve kalın dallardan levhalar halinde soyulur ve sarkar. Dallarda pürüzsüzdür. Beyaz renklidir. Mevsime göre beyaz – pembemsi renkte de izlenir.

Genç yapraklar saplıdır. Yuvarlak oval yada geniş mızrak şeklinde fidanken 6-7 cm uzunlukta ve 3-4 cm genişliktedirler. Karanlık yeşil, mavimtırak renklidirler. Olgun yapraklar saplıdır. (2 cm) kısa veya uzun mızrak biçimindedirler. 12 Cm’ye kadar uzunluk, 2 cm ye kadar genişlik gösterirler. Koyu yeşil renkli, sert ve derimsidirler. Çiçekler 7 çiçekli şemsiye kuruluşunda yaprak koltuğunda almaşık dizilmişlerdir. Aşağıya doğru sarkıktırlar. Çiçek kurul sapı yassı derimsi narin yapıda 2.5 – 3 cm uzunluğundadır. En geniş yeri 0.3 Cm genişliğindedir. (Dardan genişe doğru açılır) çiçek sapı 0.5 – 1 cm uzunluğundadır. Her bir gonca uzunluğu 1.8 – 2.2 Cm. uzunluğunda, 0.5 – 0.7 Cm çapındadır. Çanak tüpü çan şeklinde, külah irice boynuz biçiminde ucu küt bükümlü yada hafifçe sivridir. Külah, çanak tüpünden az daha büyüktür. Çanak tüpü şişkindir. Çiçeklenme periyodu Ağustostan Kasım ayına kadardır. Çiçekler Krem sarısı, beyaz renklerdedir.. Meyve kurul sapı yassı 2.5 cm (3 cm) uzunluğunda Meyve sapı 0.3 – 0.5 cm uzunluktadır. Meyve çan görünümünde kenarları hafif kabarık bazen yırtıktır. 0.9 – 1.2 cm uzunlukta, 0.7 – 0.8 cm. çapındadır. (daha büyük tekil değerlere de rastlanmıştır) 4 adet küçük çenet kenar altında birleşirler ve oluşturdukları gagacık az dışarı taşar açılınca çenetler kenarı aşarlar

Yayılımı: Vatanında Batı Avustralyanın Güneyinde sahil gerisindeki Bataklıkların çevresinde bulunur. Ülkemizde eski dikimleri Karpaz yarımadasında Yeşilköyde Kavvalis ormanının kuzey sınırlarında iki ayrı noktada bulunmaktadır. Mesaryada Meriç köyünün girişinde (eski köy yakıt sahasının kuzey ucu) bulunan bireyleri en güzel gelişen ve tipik şemsiye formu geliştiren eski nüvelelerindendir. Yaygın olarak Değirmenlik Ormanında izlenir.

Ekolojisi: Tuzlu ve alkalen özelliklere haiz olan topraklarda yetişebilen bir okaliptüs türüdür. Her ne kadar Vatanında bulunduğu doğal ortamlarda yıllık yağışın 300 – 700 mm arasında değiştiği ılıman iklim koşulları hakimse de kuraklığa çok dayanıklı bir türdür. 38 sıcaklığın üzerindeki sıcaklıklara dayanır. Kış aylarında 20 don olayından ve soğuk aylarda en az 2 santigrata kadar etkilenmez. Güney Batı Avustralyada sahil ardı 50-300 metre yükseltiler arasında çoğu kez E.astringens ile birlikte bataklık çevrelerinde kumlu topraklarda, düz hafif alkalen veya tuzlu topraklarda yetişir ki bu alanlar sık sık mevsimlik su baskınlarına uğramaktadır. Vatanı dışında yıllık yağışın 175 mm’den fazla olan alanlarda başarı ile yetiştirilmektedir. Bu tür genellikle killi topraklarda fakat elverişli durumlarda fakir drenajlı kumla kaplı alanlarda da yetiştirilmektedir. Topraklarda bulunan %18 üzerindeki klorite dayanıklı olması tuzlu topraklar için kendisini iyi bir ağaç yapmaktadır. Bu tür Madon’un ağaçlandırma listesinde yer almaktadır. (1880) Kıbrıs’a erken getirilen okaliptüs türlerindendir. Rapor edildiği kadarı ile (Chapman 1954) ilk dikimleri sert kalkerli (Kafkalla) bir alan üzerine yapılmış ve bu bireyler bu alanlar üzerinde çok güzel gelişim gösterince

mesaryadaki benzer alanlar üzerindeki köy yakıt sahalarında yakıt ağacı olarak önerilmiştir. 1954 den yarım asır sonra yapılan gözlemlerde bu türün gerçekten sığ topraklı çıplak kalkerli alanların ağaçlandırılmasında favori bir okaliptüs türü olduğu görülmüştür. Sürgün atma yeteneği yüksektir. Kesilince yada fırtına sonrası kırılmalarda, büyük bir iştahla kök yada gövde sürgünü atabilmektedir.

Değirmenlik Ormanında kil ovalarda, oluklarda ve yamaçlarda bol miktarda dikilmiştir. En güzel gelişimini sel dereleri havzalarında yapmaktadır. En yavaş gelişimini ise 1972 – 73 yıllarında dikildiği anlaşılan çok fakir kum taşı yamaçlarındaki organik maddenin tamamen yıkandığı topraklarda yapmaktadır. Bu lokal alanlarda gelişim sırık halini almıştır. Adanın en fakir topraklarını üreten Değirmenlik flish serisi kendi içinde de ultra – fakir topraklar üretmektedir bu topraklar üzerinde doğal tür (Kızılçam – Servi)ler çoğunlukla bodur kalın çalılar olarak kalmaktadır. Böyle bir alan üzerine 1972 – 73 dikim sezonunda (Kıbrıs’ta en kurak yağış döneminin yaşandığı periyot) dikilen E.occidentalisler bugüne sırık şeklinde gelirken oraya gelen Kızılçamlar ise bodur çalılar olarak izlenmektedir. Bu noktadan daha doğuya gidildikçe boylanma ve çap artımı artmakta formlarda düzelmektedir. Söz konusu fakir yamacın tam karşısındaki yamaçta ayni tarihlerde yapılan servi dikimlerinde bugüne fidan olarak gelebilmişlerdir.

Bu yörede en güzel gelişen bireyler oluklarda ve sel dereleri havzalarında izlenmektedir.

Kullanımı:İsrailde Negev Çölünde Plantasyonları kurulmuştur. İran, Fas, Cezayir, Sirilanka, Kaliforniya ve Hawaiide küçük oranda tesis edildiği plantasyonlarda iyi hasılat vermektedir. Odunu sert ve ağırdır. İnşaat Kerestesi Üretimi ve yakacak odun olarak kullanımı uygundur. Kıbrıs’ta sığ topraklı kalkerli (Kafkalla) alanların, tuzlu, alkalen ve kötü vasıflı ender rastlanan toprakların ağaçlandırılması için uygundur.

2000 yılından beri Orman Dairesinin Fidanlıklarında üretilmekte ve benzer arazilerin ağaçlandırılmasında kullanılmaktadır. Lefkoşa Yeşik Kuşakta Aslanköyde diğer bazı ekstrem noktalarda ve Bakır Dere havzası Yeşil alanlarında yapılan ağaçlandırmalarda eser sayıda da olsa dikilmiştir. Çiçeklerini arılar ziyaret eder.

Fidanken büyümesi yavaştır. Anlaşılan odur ki yavaş büyümesi dirençli olmasını sağlayan etkenlerdendir. Sayısal olarak E.camaldulensis ve E. gomphasephala’dan sonra Ülkemizde en fazla bulunan okaliptüs türüdür. Değişik form gösteren türleri Değirmenlik ormanında izlenmektedir.