59

Söz konusu suikast ise Taşnaksu-yan Partili Ermeni Komitecileri

tarafından düzenlenen ve tarihte “Bomba Olayı” adı verilen saldı-rıdır. Ermeni ve Türkleri birbirine düşürerek, Osmanlı’nın çöküşü-nü hızlandırma politikaları güden

dönemin büyük güçleri İngiltere, Fransa ve Rusya tarafından destek-lenen komiteler, 1890’daki Erzurum isyanından itibaren birçok bölgede karışıklıklar ve ayaklanmalar çıkar-mışlardır. Abdülhamid’e suikast de,

Ermenilerin Padişah

Abdülhamid’e düzenlediği

suikast

Sultan Abdülhamid, uyguladığı baskılar ve kurduğu gizli polis örgütüyle çok tepki çeken padişah olarak bilinmektedir. Kızıl Sultan lakabı ile de anılan Abdülhamid, kendisine yönelik hazırlanan ve uygulamaya

konulan tek suikasttan kıl payı kurtulmayı başarmıştır.

Evrensel Bakış AçısıGürbüz Evren

BD AĞUSTOS 2015

60

İstanbul’da çok büyük karışıklıklara yol açacağı, panik havası yaratacağı ve dünya kamuoyunun dikkatini Ermenilerin ayaklanmasına çekece-ği düşüncesiyle Taşnaklar tarafından çok uzun süren hazırlıkların ardın-dan düzenlenmişti. Padişahın ölümünün ardından, İstanbul’un birçok önemli noktasına ve yabancı elçiliklere bombalı saldırılar yapma-yı planlayan Ermeni suikastçılar, ortaya çıkacak kargaşa ortamı nede-niyle büyük devletlerin Osmanlı yönetimine baskı yapmasını bekli-yordu.

Abdülhamid’in cuma namazını kılmak üzere gideceği Yıl-

dız Camisi’nde yapılması planlanan suikast, 3 Ermeni ve 1 Belçikalı te-rörist tarafından hazırlanmıştı. Bakü’den Simoil Kayın (Mikaelyan) ve onun kızı olarak ta-nıtılan Robina Kayın ile Rusya’dan Konstantin Kabulyan isimli Emeni-

ler, Ekim 1905’te İstanbul’a gelerek Beyoğlu’nda bir ev kiraladılar. Bel-çikalı terörist Edward Joris ise gruba daha sonra gelip katıldı. Jo-ris, dikkat çekmemek için Singer fabrikasında memur olarak işe de girmişti. Teröristler kendilerine yardımcı olacak 15 kişilik bir ekip kurdular. Teröristlerden ikisi, padişahınCuma Selamlığı adı verilen cuma namazına gidiş törenini izlemek için yabancılara ayrılan bölümde bir-kaç kez yer alarak keşif yaptı. Keşif sırasında teröristler, Padişah Abdül-mamid’in, Yıldız Sarayından birkaç yüz metre mesafedeki Yıldız Cami-si’nde namaz kıldıktan sonra dışarı çıkıp, caminin dış kapısına ulaşma-sının yaklaşık 1 dakika 50 saniye civarında olduğunu hesapladı. Suikastın bu süreye ayarlı bir saat-li bomba ile padişahın, caminin dış kapısına ulaştığı sırada yapılması-na karar verildi. Söz konusu bomba

ise bu iş için özel imal edilmiş bir faytona yer-leştirilecekti. Teröristler, faytonu imal ettirmek için Nesel Dofer araba fabrikasının bulunduğu Viyana’ya gittiler. Daha sonra bu araç parçalar halinde İstanbul’a geti-rildi. Sorun çıkmaması için de gümrük memur-larına rüşvet dağıtıldı. Parçalar Şişli’deki bir ahırda monte edilerek, fayton ortaya çıkarıldı. Saldırıda kullanılacak

BD AĞUSTOS 2015

61

patlayıcı madde ise gizlenmek üzere terörist gruba yardımcı olan Erme-nilerin evlerine dağıtıldı. Seksen kilo patlayıcı ve yaklaşık 25 kilo de-mir yüklenen faytona, Paris’ten getirilen saatli bomba düzeneği de yerleştirildi. Fay-tonu çekecek atlar ise Kel Hasan adlı bir kişiden satın alınmıştı.Fayton daha sonra Yıldız Camisi’ nin dış kapısına bırakıldı. Sultan Abdül-hamid’in Yıldız Sarayı’ndan çıkıp ca-

miye gidişi sırasında, yolun her iki tarafında süvariler, piyadeler ve pa-dişahın muhafızları 2 sıra halinde dizilirdi. Devletin önde gelen yöneticileri ve komutanlar da törene katılırdı. Padişah camiye her zaman yanında olan kişilerle girer, namazı-nı da onlarla kılardı. Suikast için 21 Temmuz 1905 tarihi seçilmişti. Sultan Abdülhamid Cuma namazını kıldıktan sonra

camiden ayrılıp Saltanat Arabasına iler-lerken, karşısına çıkan Şeyhülislam Cemaled-din Efendi, padişaha bir konu hakkında kı-sa süren bir konuşma yaptı.

İşte bu konuşma sı-rasında büyük bir

patlama meydana gel-di. Sultanın arabasına

Söz konusu bomba bu iş için özel imal edilmiş

bir faytona yerleştirilecekti.

Sultan Abdülhamid Cuma namazına giderken

BD AĞUSTOS 2015

62

binmeyip Şeyhülislam ile konuş-ması hayatını kurtarmıştı. Patlama sırasında büyük bir soğukkanlılık gösteren padişah, karşısındaki kor-kunç manzaraya rağmen arabasını kendisi sürerek olay yerinden ayrı-lıp Yıldız Sarayına döndü.

Bombalı saldırı sırasında 26 kişi hayatını kaybetti, 58 kişi yara-

landı, 20 at telef olurken, 17 araba parçalandı. Ölenler arasında, pat-lamanın süresini ayarlayan terörist Kristofer Mikaelyan da vardı.Ermeni teröristlerin bir kısmı, bom-ba yüklü arabanın caminin dış kapısına yerleştirilmesinin ardından yurt dışına kaçmıştı. Bazıları ise olaydan sonra Avrupa’ya gitti. Suikast padişahın ölümü ile sonuçlansaydı, Ermeni teröristler İstanbul’un birçok yerinde bombalı saldırılar düzenleyerek, panik hava-sı yaratmayı planlamışlardı. Ancak bu plandan vazgeçmek zorunda kaldılar. Suikastın ardından Abdülha-mid’in emri ile kurulan soruşturma komisyonu, hemen çalışmaya başladı. Olay yeri yakınlarında bulunan bir lastik parçasını incele-yen savcılık, bunun Türkiye’de hiç görülmediğini ve yurtdışında kulla-nılan arabalara ait olduğunu saptadı. Ulaşılan diğer parçalardan birinin

üstünde Nesel Dofer yazısı ve numara görülünce, olayın yurt dışı bağlantılı olduğu tespit edildi. Bundan sonrası çorap söküğü gibi geldi. İstanbul dışına çıkamayan Belçikalı terörist Edward Joris yakalanınca, birçok arkadaşının da adını verdi. Tutuklu sanıklardan Hacı Nişan Mimayan, bilgi verme-mek için tutuklu olduğu karakolda, tuvaletteki teneke ibrik ile bilekle-rini keserek intihar etti. Tutuklananlar idam cezasına çarp-tırıldı. Padişah Abdülhamid daha sonra bu kararları müebbet hapis ce-zasına çevirdi. Ülkesinde tanınmış bir anarşist olan Edward Joris’in serbest bıra-kılması için ise Belçika Hükümeti araya girdi. Belçikalılar, Osmanlı yönetimine tehdit içerikli telgraflar gönderince, iki ülke arasında diplo-matik kriz yaşandı.

Osmanlı yönetimi daha sonra Joris hakkında ilginç bir ka-

rar verdi. Belçikalı terörist saraya getirilerek, üst düzey yöneticiler-le görüştü. Kendisine Avrupa’daki Ermeni komitelerinin faaliyetleri hakkında bilgi toplaması ve padişah için çalışması istendi. Hizmetle-ri karşılığında ise maaş bağlanması önerildi. Joris de bu öneriyi kabul e-dince, 500 altın verilerek Avrupa’ya gönderildi. Belçikalı terörist sözüne sadık kalarak Abdülhamid için çalışmıştır. Bu suikastın yankılarını da bir başka yazıda ele alacağız. gurbuzevren@butundunya.com.tr

Ermeni teröristlerin bir kısmı yurt dışına

kaçmıştı