1

ΘΕΜΑ 1ης εργασίας Ποια η γενική εικόνα της Ευρώπης από τον 4ο έως τον 7ο αιώνα μ.Χ.; Επισημάνετε τις αιτίες, τη διαδικασία μετάβασης από την Ευρώπη της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας στην Ευρώπη των βαρβαρικών βασιλείων και το αποτέλεσμα.

Προτεινόμενη βιβλιογραφία

1. Κ. Ράπτης, Γενική Ιστορία της Ευρώπης από τον 6ο έως τον 18ο αιώνα, τ. Α΄, ΕΑΠ, Πάτρα 1999.

2. D. Nicholas, Η εξέλιξη του Μεσαιωνικού Κόσμου, Κοινωνία, διακυβέρνηση και σκέψη στην Ευρώπη 312-1500, Εκδόσεις ΜΙΕΤ, Αθήνα 1999.

Συνολικές παρατηρήσεις στην πρώτη εργασία:

Κατ΄ αρχήν θα ήθελα να εκφράσω τη χαρά μου για την εκπόνηση της πρώτης εργασίας από την συντριπτική πλειοψηφία των φοιτητών του τμήματος και να σας συγχαρώ για αυτό. Ως προς το περιεχόμενο αρκετοί κατάφεραν να αναδείξουν άλλος περισσότερες και άλλος λιγότερες από τις διαστάσεις του θέματος.

Ορισμένοι ανταποκρίθηκαν με μεγάλη επιτυχία και κάποιοι με μέτρια. Άλλοι πάλι φαίνεται ότι συνάντησαν σημαντικές δυσκολίες. Aπό τη μια ως ένα βαθμό οι δυσκολίες αυτές οφείλονται στο ότι η εκπαιδευτική βαθμίδα που τελείωσαν δεν τους είχε συνηθίσει στην εκπόνηση συνθετικών εργασιών. Από την άλλη διαπίστωσα ότι σε μεγάλο βαθμό οι αδυναμίες οφείλονται στο ότι δε δόθηκε η δέουσα προσοχή στα όσα είπαμε στην πρώτη μας συνάντηση, ορισμένα εκ των οποίων βρίσκονται στο φυλλάδιο που σας είχα δώσει, καθώς επίσης στο ότι δεν δόθηκε η δέουσα προσοχή στα αιτούμενα του θέματος. Κυρίως όμως οφείλεται στο γεγονός ότι δεν μελέτησαν με κριτικό πνεύμα. Δεν αρκεί να διαβάσετε το εκπαιδευτικό υλικό. Πρέπει να το διαβάσετε κριτικά, ώστε να μπορείτε να το χρησιμοποιείτε για να απαντάτε σε ζητήματα που σας θέτουν. Στην εκπαιδευτική βαθμίδα που βρίσκεστε δεν ωφελεί η αποστήθιση. Απαιτείται κατανόηση σε βάθος και αφομοίωση των όσων μελετάτε. Προς αυτήν την κατεύθυνση κινείται και η προτεινόμενη βιβλιογραφία, η οποία σας βοηθάει στη διασαφήνιση εννοιών, σας φέρνει αντιμέτωπους με διαφορετικές απόψεις. Η κάλυψη του συνόλου της προτεινόμενης βιβλιογραφίας σάς αναγκάζει να ασχοληθείτε στην πράξη με τα μεθοδολογικά ζητήματα της κριτικής μελέτης του εκπαιδευτικού υλικού, αλλά και της εκπόνησης μιας ακαδημαϊκής εργασίας. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι οι πιο πετυχημένες προσπάθειες έγιναν από αυτούς που εξάντλησαν και αφομοίωσαν δημιουργικά όλη την προτεινόμενη βιβλιογραφία.

Το πρώτο λοιπόν βήμα για τη σύνθεση μιας ακαδημαϊκής εργασίας είναι η κριτική και συστηματική μελέτη της βιβλιογραφίας. Για την εκπόνηση, βέβαια, μιας εργασίας θα πρέπει ο συντάκτης της να ακολουθήσει την κατάλληλη για μια ακαδημαϊκή εργασία μέθοδο και τεχνική.

Έτσι το δεύτερο βήμα είναι η αποδελτίωση του προς μελέτη υλικού με γνώμονα τις απαιτήσεις του θέματος. Επιλέγετε δηλαδή από τα όσα διαβάζετε τα στοιχεία αυτά που σχετίζονται με τα αιτούμενα του θέματος.

Το επόμενο βήμα είναι η συγκρότηση ενός συνολικού αρχιτεκτονικού σχεδίου. Κάνετε ένα διάγραμμα σύμφωνα με το οποίο οργανώνετε το πληροφοριακό σας υλικό, έτσι ώστε να υπηρετεί την συλλογιστική σας. Με άλλα λόγια, η οργάνωση αυτή βρίσκεται σε συνάφεια με την οργάνωση των επιχειρημάτων σας. Βασική προϋπόθεση για την κατασκευή ενός γενικού πλάνου είναι να έχετε ξεκάθαρο στο

2

μυαλό σας τι ακριβώς θέλετε να αναπτύξετε. Έτσι, κάθε φορά που εντάσσετε κάτι στο διάγραμμά σας θα πρέπει να διερωτάστε πώς αυτό συνδέεται με το θέμα, ποια η συνεισφορά του στη διαπραγμάτευση του θέματος, πώς εντάσσεται στην προβληματική σας, πώς εξυπηρετεί την επιχειρηματολογία σας.

Μια ακαδημαϊκή εργασία χωρίζεται σε διακριτά μέρη: εισαγωγή, κυρίως μέρος και επίλογο (δείτε στις αρχικές σημειώσεις που σας έδωσα το περιεχόμενο και τη σημασία αυτών των τμημάτων μιας ακαδημαϊκής εργασίας). Αυτή η διάκριση πρέπει να είναι ουσιαστική και όχι τυπική, κάτι που μπορείτε να επιτύχετε εάν εξασφαλίσετε τη συνάφεια και τη συνοχή μεταξύ όλων των μερών της εργασίας σας και φυσικά εάν επιτελούν το ρόλο τους.

Παράγραφοι

Το συνολικό πλάνο της εργασίας αντανακλάται και στο χωρισμό του γραπτού σας σε παραγράφους. Πρέπει να γίνεται κατανοητό το κριτήριο σύμφωνα με το οποίο κάθε φορά χωρίζετε τις παραγράφους ή εντάσσετε κάποια στοιχεία στη μία ή στην άλλη παράγραφο. Θα σας βοηθήσει αρκετά το να δηλώνετε το θέμα με το οποίο θέλετε να ασχοληθείτε στην αρχή κάθε παραγράφου και στη συνέχεια να το αναπτύσσετε. ΄Οσα παραθέτει ο συγγραφέας σε μία παράγραφο στοχεύουν στο να στηρίξουν την επιμέρους ιδέα, που αναπτύσσει στην κάθε παράγραφο, επομένως πρέπει να σχετίζονται με αυτήν. Για να ελέγξετε εάν έχετε καταφέρει να γράψετε μια σωστή παράγραφο, επιχειρήστε να της δώσετε έναν πλαγιότιτλο που να ανταποκρίνεται στο περιεχόμενό της.

Η παράγραφος πρέπει να διακρίνεται για τη δομή, τη συνοχή και τη συνεκτικότητά της. Δηλαδή, οι περίοδοι και οι προτάσεις που την αποτελούν πρέπει να συνδέονται μεταξύ τους τόσο νοηματικά όσο και εξωτερικά, ώστε να υπηρετούν τη διαπραγμάτευση του εν λόγω επί μέρους θέματος (δες πίνακα με συνδετικές λέξεις). Αν ως προς αυτά υπάρχουν προβλήματα, αδυνατίζει η επιχειρηματολογία σας. Με άλλα λόγια η ανάδειξη της όλης συλλογιστικής σας σχετίζεται με την εικόνα των παραγράφων μέσα στις οποίες οργανώνετε και αναπτύσσετε τα επιχειρήματά σας. Επίσης, η κάθε παράγραφος πρέπει να συνδέεται με την προηγούμενη και επόμενή της.

Μια καλή παράγραφος πρέπει, ακόμη, να έχει και πλήρη ανάπτυξη, ώστε να τεκμηριώνεται η θέση την οποία προβάλλει. Προφανώς αυτό δεν μπορεί να επιτευχθεί μέσα σε δύο-τρεις γραμμές ή μέσα σε μια περίοδο, εκτός και αν πρόκειται για μεταβατική παράγραφο, για παράγραφο δηλαδή που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας για να μεταβεί από ένα θέμα που αναπτύσσει σε ένα τμήμα της εργασίας σε ένα άλλο. Επιπλέον, ας έχετε υπόψη σας ότι οι τεράστιες παράγραφοι δεν βοηθάνε ένα μη δόκιμο συγγραφέα να εξασφαλίσει την καλή της δόμηση.

3

H ενότητα, αλληλουχία και η συνοχή ενός κειμένου επιτυγχάνεται με την:

Επανάληψη σημαντικών λέξεων (λέξεις-κλειδιά της παραγράφου ή του

κειμένου) χρήση αντωνυμιών, επιρρημάτων, συνώνυμων λέξεων (που αναφέρονται σε

προσδιοριζόμενους όρους προηγουμένων προτάσεων ) χρήση λέξεων με νοηματική συγγένεια χρήση διαρθρωτικών λέξεων – φράσεων, που δηλώνουν :

1. Αιτιολόγηση : επειδή, εξαιτίας, γιατί, αφού, μια και , ένας ακόμα λόγος

καθώς, αυτό (οφείλεται, εξηγείται, ερμηνεύεται, αιτιολογείται), (η αιτία, ο λόγος, η εξήγηση) είναι, γι’ αυτό το λόγο, κλπ.,[ή χρησιμοποιώντας αιτιολογικές μετοχές και εμπρόθετους προσδιορισμούς της αιτίας κλπ. ].

2. Αποτέλεσμα: γι’ αυτό το λόγο, ως επακόλουθο, ώστε, επομένως, συνεπώς, κατά συνέπεια, αποτέλεσμα/απόρροια/απότοκο όλων αυτών είναι, κλπ.

3. Αντίθεση/ εναντίωση: εκτός τούτου, αλλά, όμως, παρά, παρόλο, ωστόσο, εντούτοις, μολαταύτα, εξάλλου, αντίθετα, σε αντίθεση, διαφορετικά, ειδάλλως, αλλιώς, από την άλλη πλευρά, αν και, και αν, μολονότι, αντίστροφα, ενάντια, στον αντίποδα, ακόμη κι αν, παρ’ όλα αυτά, δε συμβαίνει όμως το ίδιο, όχι μόνο…αλλά και, όχι μόνο….παρά, κλπ.

4. Χρονική σχέση : αρχικά, προηγουμένως, στη συνέχεια, πρώτα, ύστερα, πριν εντωμεταξύ, έπειτα, τέλος, όταν, καθώς, όποτε, μόλις, αργότερα κλπ.

5. Όρο, προϋπόθεση: αν, εκτός αν, σε περίπτωση που, με την προϋπόθεση, κλπ. 6. Επεξήγηση: για να γίνω πιο σαφής, με άλλα λόγια, συγκεκριμένα, με όσα

ανέφερα προηγουμένως ήθελα να επισημάνω/διευκρινίσω…., θα προσπαθήσω να διευκρινίσω …/διασαφηνίσω, κλπ.

7. ΄Εμφαση: το σημαντικότερο / το κυριότερο από όλα είναι, είναι αξιοσημείωτο ότι, αξίζει να σημειωθεί ότι, εκείνο που προέχει, θα έπρεπε να τονιστεί ότι, αξιοπρόσεκτο είναι ότι, ιδιαίτερα σημαντικό είναι.., πρέπει ακόμη να σημειωθεί ότι, θα ήθελα να τονίσω …κλπ.

8. Παράδειγμα/διευκρίνιση: για παράδειγμα, χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι κλπ.

9. Σύγκριση- διάζευξη: ή …ή, είτε…είτε, ούτε…ούτε, μήτε…μήτε κλπ. 10. Απαρίθμηση επιχειρημάτων, εισαγωγή καινούριας ιδέας: πρώτο

..δεύτερο, καταρχήν, τελικά, το επόμενο επιχείρημα/θέμα που θα μας απασχολήσει κλπ.

11. Συμπέρασμα/συγκεφαλαίωση: για να συνοψίσουμε, επιλογικά/ συμπερασματικά θα λέγαμε/θα ισχυριζόμαστε/θα καταλήγαμε ότι, συνάγεται το συμπέρασμα, ανακεφαλαιώνοντας, τελικά, κλπ.

12. Προσθήκη: ακόμη, επίσης, επιπρόσθετα, έπειτα, εκτός από αυτό, επιπλέον, κλπ.

13. Ταξινόμηση-διαίρεση: αφενός- αφετέρου, από τη μια- από την άλλη, κλπ. 14. Τοπική σχέση: εδώ, εκεί, στο σημείο Χ, σε προηγούμενη ενότητα/θέμα/

κεφάλαιο, κλπ. 15. Αναλογία/ομοιότητα: όπως…έτσι, σαν, ομοίως, ανάλογη είναι η περίπτωση,

κάτι ανάλογο συμβαίνει/παρατηρείται, κλπ.

4

Ι. Για την ανάπτυξη του θέματος της 1ης εργασίας σας είναι απαραίτητο:

1. Να κατανοηθούν οι έννοιες / λέξεις- κλειδιά του θέματος: Αίτια, διαδικασία μετάβασης, αποτέλεσμα, Ευρώπη Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, Ευρώπη «βαρβαρικών» βασιλείων (επομένως το Ανατολικό Ρωμαϊκό Κράτος, δηλ. το Βυζάντιο, δεν ανήκει στην πραγμάτευσή σας, παρά μόνον ως μέρος της γενικής εικόνας, εφόσον η διαδικασία που μας ενδιαφέρει είναι η διαδικασία μετάβασης της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας στα «βαρβαρικά» βασίλεια)

2. Να προσεχθεί ο χρονικός προσδιορισμός (4ος-7ος αι. μ.Χ.), τον οποίο ορίζει το θέμα- πρόκειται για την περίοδο της ΄Υστερης Αρχαιότητας (βλ. Κ. Ράπτης) /βέβαια μπορείτε να προεκτείνετε τα χρονικά όρια, όταν αναφέρεστε σε μακροχρόνιες διαδικασίες, όπως πχ. στα αποτελέσματα της μετάβασης στην Ευρώπη των «βαρβαρικών» βασιλείων θα πρέπει να αναφερθείτε στον εκφεουδαλισμό της κοινωνίας που επικρατεί στη συνέχεια. 3. Να κατανοηθεί το πλαίσιο στο οποίο εντάσσεται το θέμα:

α) η κατάσταση στην οποία βρισκόταν η ρωμαϊκή αυτοκρατορία κατά τον 3ο και 4ο αι., καθώς και ο βαρβαρικός κόσμος πριν από την κατάλυση της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας β) ο τρόπος με τον οποίο αντιμετώπισε η Ανατολή (ανατολικό ρωμαϊκό κράτος, ΒΥΖΑΝΤΙΟ) τις εισβολές/ η συνέχεια του ρωμαϊκού παρελθόντος στην Ανατολή και ο μετασχηματισμός του σε βυζαντινή αυτοκρατορία γ) η κατάλυση του Δυτικού Ρωμαϊκού κράτους και η ίδρυση «βαρβαρικών» βασιλείων στη Δύση με σταδιακή σύνθεση του προϋπάρχοντος ρωμαϊκού, κελτικού με το εισαγόμενο γερμανικό στοιχείο (4ος- 7ος αιώνας), που θα καταλήξει σε μια νέα κοινωνική-οικονομική-πολιτική-πολιτισμική κατάσταση, με κυρίαρχο τρόπο παραγωγής την φεουδαρχία (μετά τον 8ο αιώνα).

ΙΙ. Για τη δόμηση των πληροφοριακών στοιχείων θα μπορούσατε να αξιοποιήσετε τους παρακάτω θεματικούς άξονες (τόσο αναφορικά με τις αιτίες όσο και με τα αποτελέσματα): Οικονομία: αγροτική οικονομία – βιοτεχνικές δραστηριότητες και εμπόριο- χρήμα, ανταλλαγές…/ Δημογραφία Κοινωνία: κοινωνικές ομάδες, σχέσεις, κοινωνική οργάνωση, σχέσεις πόλης- υπαίθρου…. Πολιτική: χαρακτήρας και τρόπος οργάνωσης του κράτους - σύστημα διακυβέρνησης / πολιτικοί θεσμοί: βασιλιάς, Κοινοβούλιο, εκκλησία, δικαιοσύνη, στρατός, διοίκηση, υπηρεσίες, κλπ.). Πολιτισμός – θεσμοί: παιδεία, γλώσσα, θρησκεία / Ιδεολογία : αντιλήψεις για διάφορα ζητήματα - τρόπος ζωής, τέχνη, κλπ. Σημείωση: πολλοί από τους παραπάνω τομείς θα μπορούσαν να αναφέρονται σε περισσότερους από έναν άξονα, όπως π.χ. η εκκλησία, της οποίας η δράση εκτείνεται σε πολιτικό, κοινωνικό και πολιτιστικό/ ιδεολογικό επίπεδο.

5

ΙΙΙ. Για το περιεχόμενο:

Η εικόνα της Ευρώπης αλλάζει κατά την ΄Υστερη Αρχαιότητα (4ο-7ο αι. μ.Χ.).

Καθοριστικά στοιχεία αυτής της αλλαγής είναι: α) η παρακμή της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, που εκπροσωπούσε τον αρχαίο κόσμο στη Δύση β) ο τρόπος, η διάρκεια, η συχνότητα, και η μαζικότητα των μετακινήσεων των «βαρβαρικών» φύλων. Ο κόσμος που προκύπτει από την μακρά αυτή διαδικασία μετάβασης είναι ο μεσαιωνικός κόσμος της Ευρώπης, με κυρίαρχο τρόπο παραγωγής τον φεουδαλικό, αποτέλεσμα ανατροπών, αλλά και σύνθεσης σε επίπεδο οικονομίας, κοινωνίας, πολιτικής, πολιτισμού και ιδεολογίας. Διαφορετική πορεία στη διαδικασία αυτή ακολουθεί το ανατολικό τμήμα της αυτοκρατορίας (Βυζάντιο). [Εάν ακολουθηθεί το παραπάνω σχήμα, της μετεξέλιξης δηλ. του ρωμαϊκού πολιτισμού κάτω από το βάρος των μεταναστεύσεων των λαών, η λέξη βάρβαροι πρέπει να τεθεί σε εισαγωγικά («βάρβαροι») και να προτιμηθεί ο όρος μεταναστεύσεις λαών αντί του βαρβαρικές εισβολές. Θα πρέπει επίσης να λάβετε υπόψη σας ότι η ανάμειξη γερμανικού, κέλτικου και ρωμαϊκού στοιχείου είχε ξεκινήσει πριν από το πολιτικό τέλος της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας] Οικονομικό επίπεδο :

Η δημογραφική κρίση του ρωμαϊκού κράτους, σημάδι της γενικότερης κρίσης του 3ου αι. μ.Χ. επιτείνεται με τις μεταναστεύσεις των «βαρβαρικών» φύλων/ Αραιή κατοίκηση της δυτικής Ευρώπης => χέρσες εκτάσεις / ερήμωση εκτάσεων ιδιαίτερα στην ύπαιθρο => αγρότες οδηγούνται στην απόγνωση / οι πόλεις δοκιμάζονται από πείνα / Αλλαγές εθνολογικής σύστασης του ευρωπαϊκού πληθυσμού (η Βόρεια Ευρώπη σε γενικές γραμμές γίνεται γερμανική, τα γερμανικά φύλα επικράτησαν μέχρι τον Λίγηρα ποταμό)

Η Μεσόγειος παύει να αποτελεί το επίκεντρο της δυτικής Ευρώπης. Το κέντρο βάρος μετατοπίζεται από τις μεσογειακές περιοχές της δυτικής Ευρώπης προς τα κεντρικά και βόρεια.

Οι ανταλλαγές χάνουν κάθε ασφάλεια / Το εμπόριο αποδυναμώνεται / Νομισματική πενία / Tο χρυσό νόμισμα εξαφανίζεται.

Διάθεση της γης με πρότυπο τις προηγούμενες ρωμαϊκές πρακτικές (καθεστώς των hospitalitas «φιλοξενίας»). Tο οικονομικό μοντέλο των πρώτων γερμανικών οικισμών βασίζεται στο τυπικό μοίρασμα των ρωμαϊκών γαιών / θεσμός της ρωμαϊκής villa / ο δυϊσμός (συνύπαρξη ρωμαϊκών και γερμανικών στοιχείων) του 5ου αι. εξαφανίζεται προοδευτικά τον 6ο αι. (στην Ισπανία τον 7ο αι.) και αρχίζει βαθμιαία ένα αργό προτσές συγχώνευσης: εμφάνιση ενός νέου αγροτικού συστήματος => νέος τρόπος παραγωγής (ο φεουδαλικός).

6

Κοινωνικό επίπεδο

Η γαιοκτησία προσέφερε κοινωνικό γόητρο και πολιτική ισχύ τόσο στην ύστερη αρχαιότητα όσο και στο μεσαίωνα.

Σε ορισμένες περιοχές οι πόλεις παρακμάζουν (στη Βρετανία εξαφανίζονται, στη Γαλατία συρρικνώνονται, σε Ιταλία, Ισπανία διατηρούν τη σημασία τους- με μοναδική εξαίρεση τη Βενετία, καμιά άλλη πόλη δεν ιδρύθηκε από πυρήνα που πρωτοκατοικήθηκε κατά τη διάρκεια των γερμανικών μεταναστεύσεων) / οι αδύνατοι ζητούν προστασία από τους ισχυρούς της υπαίθρου.

επιγαμίες μεταξύ Γερμανών και γόνων συγκλητικών οικογενειών - διαδικασία που είχε ξεκινήσει από τον 3ο αι. μ.Χ. – Οι Βησιγότθοι όμως μέχρι το 580 περίπου απαγόρευαν τις επιγαμίες με τους Ρωμαίους/ επιβίωση ρωμαϊκής αριστοκρατίας και μετά τις μεταναστεύσεις- μέχρι τον 7ο αι. τα ανώτερα στρώματα του χριστιανικού κλήρου αποτελούνταν από Ρωμαίους αριστοκράτες, στη συνέχεια αντικαθίστανται από Γερμανούς. Η κοσμική εξουσία που ασκούν όμως οι χριστιανοί επίσκοποι περιορίζεται τον 7ο αι.

Πολιτικό επίπεδο – πολιτικοί θεσμοί Αλλαγές πολιτικού χάρτη της Ευρώπης: Στη θέση της δυτικής ρωμαϊκής

αυτοκρατορίας ιδρύονται «βαρβαρικά» βασίλεια. H αυτοκρατορική εξουσία εξαφανίζεται και τη θέση της παίρνει μια

κληρονομική βασιλεία, που αποτελεί προσωπική ιδιοκτησία του ηγεμόνα. Σε όλες τις γερμανικές φυλές δεν υπάρχει διάκριση μεταξύ της υπηρεσίας στο βασιλιά ως πρόσωπο και της υπηρεσίας στο κράτος. Δεν υπάρχει διάκριση μεταξύ των προσωπικών ή οικογενειακών πόρων του βασιλιά και της δημόσιας περιουσίας.

Οπισθοδρόμηση στο επίπεδο λειτουργίας των «βαρβαρικών» κρατών -εγκαταλείπεται η ιδέα της ρωμαϊκής res publica και υιοθετείται η αρχή της κληρονομικής βασιλείας.

Δίκαιο: σκοπός της καταγραφής των νόμων ήταν να ρυθμιστούν οι επιπλοκές που προκύψαν από τη συγχώνευση των λαών και οι νέες εδαφικές σχέσεις / Οι γερμανικοί κώδικες απευθύνονται σε μια ποιμενική κοινωνία, που παρέχει δικαίωμα στο άτομο να δικαστεί με βάση το δίκαιο της φυλής του, της τάξης στην οποία ανήκει («προσωπικότητα του νόμου»)/ Δύο ξεχωριστοί νομικοί κώδικες που εφαρμόζονται αντίστοιχα στον κάθε πληθυσμό (ένα γερμανικό δίκαιο εθιμικό, που στηρίζεται σε χρηματικές αποζημιώσεις, ένορκους, δεσμούς συγγένειας, αίματος, όρκους κτλ. και ένα ρωμαϊκό δίκαιο)/ Οι Βουργουνδοί και οι Βησιγότθοι σεβάστηκαν το δικαίωμα των Ρωμαίων να χρησιμοποιούν δικό τους δίκαιο/ ο Θεοδοσιανός κώδικας αποτέλεσε τη βάση του Συνοπτικού κώδικα των Βησιγότθων, που εξέδωσε το 506 ο βασιλιάς τους Αλάριχος Β΄)

Οι δημόσιοι φόροι έπεσαν σε λήθη – εισπράττονται μόνο διόδια. Μια νέα μορφή κοινωνικής και πολιτικής οργάνωσης συμπληρώνει τις συγγενικές σχέσεις και τις εκτοπίζει, η χωροδεσποτεία. Ο βασιλιάς παραχωρεί μαζί με την παραχώρηση βασιλικών γαιών και το δικαίωμα άσκησης εξουσίας

7

(Immunitas) σε διάφορα άτομα, που ασκούν αντ’ αυτού τη βασιλική εξουσία, τηρούν την τάξη, δικάζουν, εισπράττουν φόρους. Πολιτισμικό – ιδεολογικό επίπεδο

Οι Γερμανοί εκχριστιανίζονται, προσαρμόζουν τις τελετουργίες τους, μετατρέπουν τους παγανιστικούς τους ναούς σε χριστιανικούς.

Τα γερμανικά φύλα υιοθέτησαν τη γλώσσα και τα έθιμα του πολυάριθμου γαλατορωμαϊκού πληθυσμού / Οι Γερμανοί δεν είχαν γραπτή γλώσσα πριν συναντήσουν του Ρωμαίους. Έχει υποστηριχθεί ότι η μετάβαση στο γραπτό δίκαιο οφείλεται στην επίδραση της ρωμαϊκής πρακτικής ή της χριστιανικής Εκκλησίας.

Φιλοσοφία, παιδεία, τέχνες (υπάρχουν πολλά στοιχεία και στον Κ. Ράπτη). οι διαδικασίες αφομοίωσης του 6ου και 7ου αι. συχνά είναι ασύνειδες, όμως

αργότερα τον 8ο αι. μ.Χ. επί Καρλομάγνου ο ρωμαϊκός πολιτισμός (καρολίγγεια αναγέννηση) και τα δάνεια από τη Ρώμη γίνονται πια συνειδητά.

Ο φόβος που φέρνουν οι εισβολές, η αδυναμία των κοινωνιών να τις αντιμετωπίσουν και η εξάπλωση του χριστιανισμού οδηγούν σε μια διανοητική στάση που θεωρεί την θεία παρέμβαση περισσότερο αποτελεσματική από την ανθρώπινη προσπάθεια. Η λογική θεώρηση του αριστοτελισμού αντικαθίσταται από μια κοσμοαντίληψη που ορίζονταν με βάση τη χριστιανική θεολογία και εσχατολογία.

Επιχειρηματολογία - τεκμηρίωση Ορισμένες εργασίες ήταν αρκετά πετυχημένες ως προς τη δομή, την

οργάνωση της επιχειρηματολογίας, αναδεικνύοντας τη συνθετική ικανότητα, τη θετική σκέψη των συντακτών.

Οι συντάκτες άλλων εργασιών σε ορισμένα σημεία προβαίνουν σε παράθεση ιστορικών πληροφοριών χωρίς αυτές να υπηρετούν μια συλλογιστική, χωρίς να οργανώνεται η επιχειρηματολογία τους και να επιτυγχάνεται ένα συνεκτικό κείμενο. Το όλο κείμενο καταλήγει να αποτελεί μια περίληψη των όσων διάβασαν στο εγχειρίδιο. Ακόμα, όμως, και στοιχεία-απόψεις, τα οποία μεμονωμένα είναι σωστά, καταλήγουν να είναι περιττά ή και να δίνουν λάθος εικόνα. Νομίζω ότι η αξιοποίηση όλης της προτεινόμενης βιβλιογραφίας μπορεί να σας βοηθήσει, ώστε να μην παγιδεύεστε στη δομή ενός εγχειριδίου και να οργανώνετε το πληροφοριακό υλικό ανάλογα με το επί μέρους ζήτημα πάνω στο οποίο κάθε φορά θέλετε να επιχειρηματολογήσετε.

Μην ξεχνάτε ότι η ακαδημαϊκή εργασία χαρακτηρίζεται από τη δημιουργική σύνθεση των πληροφοριών, που αντλεί ο συντάκτης της από τη βιβλιογραφία, με βάση τα αιτούμενα που καθορίζει ο τίτλος του θέματος της εργασίας εναρμονισμένη στη δική του συλλογιστική, στο δικό του αρχιτεκτονικό σχέδιο.

8

΄Εκφραση –διατύπωση

Ως προς την έκφραση υπήρξαν γραπτά δηλωτικά της άνεσης του συγγραφέα στο χειρισμό του γραπτού λόγου, όπως και γραπτά με περιορισμένες δυνατότητες στη διατύπωση (προβληματική σύνταξη και έκφραση, λανθασμένη χρήση των σημείων στίξεως, απουσία του ρήματος ή του υποκειμένου μιας πρότασης ή ακόμη της κύριας πρότασης μιας περιόδου) με αποτέλεσμα νοηματικές ασάφειες. Νομίζω ότι ο μακροπερίοδος λόγος που χρησιμοποιούν μερικοί ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό για την προβληματική τους διατύπωση. Τέλος, η συρραφή αποσπασμάτων δεν καθιστά την έκφραση μόνο προβληματική, αλλά και ανομοιογενή.

Βέβαια εκτιμώ ιδιαίτερα την προσπάθειά σας να διατυπώσετε τις απόψεις σας με το δικό σας εκφραστικό τρόπο, παρά τις όποιες εκφραστικές αδυναμίες που διαπίστωσα στην πρώτη σας εργασία. Η πληρέστερη κατανόηση και αφομοίωση των ιστορικών φαινομένων που εξετάζουμε και η βελτίωση της έκφρασης μπορούν να επιτευχθούν μέσα από την κριτική μελέτη όλης της προτεινόμενης βιβλιογραφίας και την εκπόνηση των δραστηριοτήτων, που προτείνονται από το εγχειρίδιο.

Νομίζω, όμως, ότι παρά τις αρκετές παρατηρήσεις μου η πρώτη αυτή

προσπάθειά σας αποτελεί μια σημαντική εμπειρία, απαραίτητη, ώστε να χειριστείτε τη δεύτερη εργασία σας με μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση.

Επισήμανση προβλημάτων

1.Για να μπορέσετε να παρουσιάσετε με σαφήνεια ένα ιστορικό θέμα, θα πρέπει να είστε ανά πάσα στιγμή σαφείς ως προς τον τόπο και το χρόνο των γεγονότων που παρουσιάζετε. Οι έννοιες του τόπου και του χρόνου είναι βασικές έννοιες για την ιστορία, γιατί διαφορετικά ισοπεδώνονται οι όποιες σχέσεις υπάρχουν. Στο εγχειρίδιό σας ακολουθείται η παρακάτω περιοδολόγηση:

΄́ΥΥσσττεερρηη ΑΑρρχχααιιόόττηητταα ((44οοςς –– 77οοςς ααιι..)) ΠΠρρώώιιμμοοςς ΜΜεεσσααίίωωννααςς ((88οοςς –– 1100οοςς ααιι..)) ΚΚυυρρίίωωςς ΜΜεεσσααίίωωννααςς ((1111οοςς-- 1133οοςς ααιι..)) ΄́ΥΥσσττεερροοςς ΜΜεεσσααίίωωννααςς ((1144οοςς--1155οοςς ααιι..)) ΝΝεεόόττεερρηη ΙΙσσττοορρίίαα ((μμέέχχρριι ττοο 11778899)) ((ΠΠρρώώιιμμοοιι ΝΝέέοοιι ΧΧρρόόννοοιι ((1166οοςς –– 1188οοςς ααιι..)) ΣΣύύγγχχρροοννηη ΙΙσσττοορρίίαα ((11778899-- μμέέχχρριι σσήήμμεερραα))

ΣΣεε άάλλλλαα ββιιββλλίίαα μμπποορρεείί νναα αακκοολλοουυθθεείίττααιι άάλλλληη ππεερριιοοδδοολλόόγγηησσηη.. ΑΑυυττόό πποουυ έέχχεειι σσηημμαασσίίαα εείίννααιι νναα εείίσσττεε σσυυννεεππεείίςς σσεε ααυυττήήνν πποουυ θθαα χχρρηησσιιμμοοπποοιιήήσσεεττεε..

2. Το κείμενό σας πρέπει να είναι γραμμένο σε συνεχή λόγο. Δεν παραθέτετε τις απόψεις ασύνδετες με κουκίδες ή αρίθμηση. Τις συνδέετε δηλαδή σε ενιαίο κείμενο, ακόμα και όταν πρόκειται για τη σύνοψη των όσων έχετε αναπτύξει στο κυρίως θέμα. 3.Προσέξτε στη σύνταξη του Δελτίου Αξιολόγησης. Στην σειρά καταληκτική ημερομηνία παραλαβής γράφετε την ημερομηνία που σας έχει οριστεί να παραδώσετε την εργασία σας (ημερομηνία που αναγράφετε στο θέμα που σας στέλνω), ενώ στη σειρά ημερομηνία αποστολής ΓΕ από το φοιτητή γράφετε την ημερομηνία κατά την οποία αποστέλλετε / ταχυδρομείτε την εργασία σας. Η σωστή συμπλήρωση των δελτίων έχει σημασία για την εύρυθμη λειτουργία του ΕΑΠ. Σας παρακαλώ πολύ να το προσέχετε.

9

4.Η κατάχρηση του ορισθέντος ανώτατου ορίου λέξεων από την επόμενη εργασία θα αξιολογηθεί. 5.Συρραφή διαφορετικών σημείων. Η συρραφή στοιχείων που έχετε αντλήσει από τη βιβλιογραφία, που μελετάτε, ενέχει τον κίνδυνο ασαφειών, διότι οι συγγραφείς, από τους οποίους αντλείτε το κάθε στοιχείο, το αναλύουν, το παρουσιάζουν ενταγμένο σε ένα πλαίσιο που το νοηματοδοτεί με τον τρόπο που επιλέγουν οι εν λόγω συγγραφείς. 6.Το πρώτο αιτούμενο του θέματος δεν είναι τα αίτια των μεταναστεύσεων των «βαρβαρικών» φύλων, αλλά τα αίτια της μετάβασης από την Ευρώπη της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας στην Ευρώπη των «βαρβαρικών» βασιλείων. Διακρίνονται σε ενδογενή και εξωγενή, τα πρώτα αφορούν στην κρίση του ρωμαϊκού κράτους, ενώ τα δεύτερα στις μεταναστεύσεις.

7. ΩΩςς ππρροοςς ττηηνν εεθθννοολλοογγιικκήή σσύύννθθεεσσηη ττηηςς ΕΕυυρρώώππηηςς ππρριινν ααππόό ττιιςς μμεετταανναασσττεεύύσσεειιςς ττοουυ 44οουυ ααιι.. μμ..ΧΧ.. ππρρέέππεειι νναα λλάάββεεττεε υυππόόψψηη σσααςς τταα εεξξήήςς με βάση τη θεωρία για τους Ινδοευρωπαίους) : Οι διάφοροι λαοί που κατοικούσαν την Ευρώπη είχαν δεχτεί τον 4ο και 5ο αι. μ. Χ. την ρωμαϊκή και ελληνική επίδραση -------> η Ανατολή εξελληνίστηκε η Δύση εκλατινίστηκε

Οι παλιοί λαοί της Ευρώπης, άλλοι έχουν ινδοευρωπαϊκή προέλευση, π.χ. Κέλτες της Δυτ. Ευρώπης (όπως τους αποκαλούσαν οι ΄Ελληνες και Γαλάτες, όπως τους αποκαλούσαν οι Ρωμαίοι), άλλοι όχι π.χ., Θράκες, Ιλλυριοί, Δάκες, ΄Ιβηρες, προλατινικά φύλα της Ιταλίας, Εβραίοι κά. ΄Ολοι αυτοί όμως έχουν δεχτεί την επίδραση του ελληνορωμαϊκού κόσμου. Τον 4ο και 5ο αι. μ.Χ. ο χάρτης αυτός ανατρέπεται και νέες φυλές εισβάλλουν στον γνωστό ρωμαϊκό κόσμο. Πρόκειται για : τις «βαρβαρικές εισβολές» ή μεταναστεύσεις των γερμανικών κατά κύριο

λόγο λαών στη Δύση τις μετακινήσεις των σλαβικών και άλλων φύλων στην Ανατολή

Λαοί νομάδες ουραλο-φινικής προέλευσης, όπως οι Ούννοι, τουρκικής ή ουϊγουρικής προέλευσης, όπως οι ΄Αβαροι ευθύνονται για τις κινήσεις αυτές. Τα γερμανικά φύλα τα διακρίνουμε σε τρεις ομάδες :

βόρειους / σκανδιναβούς (Δανούς, Νορβηγούς, Σουηδούς, Ισλανδούς ) δυτικογερμανούς (Φρίσιους, Φράγκους, Αλαμανούς, Γιούτες, ΄Αγγλους,

Σάξονες)

10

ανατολικογερμανούς (Σουηβούς, Λομβαρδούς / Λογγοβάρδους, Βουργουνδούς, Θουρίγγιους, Βαυαρούς, Βάνδαλους, Γέπιδες, Γότθους (Ανατολικούς =Οστρογότθους) και Δυτικούς (=Βησιγότθους)

Εκτός από τους παραπάνω στην Ευρώπη σταδιακά θα εγκατασταθούν διάφοροι νομάδες ή μη, μέλη της ουραλο-φινικής ομάδας [Φινλανδοί, Εσθονοί, Λάπωνες, Μαγυάροι (=Ούγγροι), Τάταροι, Μογγόλοι, Τούρκοι, Αμπχάζιοι, Τσετσένοι, Γεωργιανοί, Χάζαροι, Πετσενέγκες, Βούλγαροι], οι οποίοι θα διαμορφώσουν εν πολλοίς το σημερινό φυλετικό της χάρτη.

Μεταναστεύσεις των λαών 1ο ρεύμα : 4ος -6ος αι. α΄ φάση : 4ος αι. – μέσα 5ου αι. Εισβολή γερμανικών φύλων (Βησιγότθοι, Βουργουνδοί, Βάνδαλοι, Αλαμανοί, Σουηβοί) ή νομαδικών φύλων (Αλανοί) κάτω από την πίεση των Ούννων (τουρκόφωνων νομάδων) β΄ φάση : μέσα 5ου αι. – 6ος αι. Μετά από την ήττα των Ούννων εισβολή γερμανικών φύλων (Οστρογότθοι, Φράγκοι, ΄Αγγλοι, Γιούτες, Σάξονες, Λομβαρδοί) στη δυτική Ευρώπη 2ο ρεύμα: 9ος – 10ος αι. Εισβολές Αράβων, Μαγυάρων, Νορμανδών (Το ταξινομικό αυτό σύστημα εστιάζει στη Δυτική Ευρώπη και δεν αναφέρεται στις εισβολές Βουλγάρων και Σλάβων στην κεντρική και ανατολική Ευρώπη μετά τον 6ο αι. μ.Χ.)