EΘNIKO ΠOΛITIΣTIKO ΔIKTYO ΠOΛEΩNINΣTITOYTO BIBΛIOY KAI ANAΓNΩΣHΣ

Kωνστ α ν τ ί ν ο ς Δηµ . N τ ί ν α ς

KΟΖΑΝΙΤΙΚΑ ΕΠΩΝΥΜΑ

1759-1916

YΠOYPΓEIO ΠOΛITIΣMOYΔHMOΣ KOZANHΣKΟΖΑΝΗ 1 9 9 5

KO Z A N I T I K A E ΠΩ N Y M A

EΘNIKO ΠOΛITIΣTIKO ΔIKTYO ΠOΛEΩNINΣTITOYTO BIBΛIOY KAI ANAΓNΩΣHΣ

Kωνστ α ν τ ί ν ο ς Δηµ . N τ ί ν α ς

KΟΖΑΝΙΤΙΚΑ ΕΠΩΝΥΜΑ

1759-1916

YΠOYPΓEIO ΠOΛITIΣMOYΔHMOΣ KOZANHΣKΟΖΑΝΗ 1 9 9 5

EIΣAΓΩΓH 3

φωτοστοιχειοθεσίαµοντάζ

εκτύπωσηβιβλιοδεσία

Kώστας Nτίνας

KOZANITIKA EΠΩNYMA 1759 - 1916Kωνσταντίνος Δηµ. NτίναςΔωδεκανήσου 2, Kοζάνη 501 00τηλ. 0461-35819

©

στην Aθηνά

¶ΕƒΙΕÃΟªΕ¡Α

X·ÈÚÂÙÈÛÌfi˜ ÙÔυ ¢ηÌ¿Ú¯Ôυ KÔζ¿νη˜..........................................................¶ÚfiλÔγÔ˜ N.A. K·ÙÛ¿νη..................................... .........................................

™υνÙÔÌÔγڷʛ˜...... ...... ...... ...... ...... ....... ...... ...... ...... ...... ...... .. . ..... ...... ...... ..BÈ-‚λÈÔγÚ·Ê›·.................................................................................................

0. EI™A°ø°H

0.1. TÔ υλÈÎfi..............................................................................................0.2. OÈ Îώ‰ÈΘ...........................................................................................0.3. °Ú·Ê›˜ Î·È γÚ·Êέ˜...........................................................................0.4. IÛÙÔÚÈο KÔζ¿νη˜...............................................................................

1. A' MEPO™: °§ø™™IKH E¶E•EP°A™IA

1.1. °ÂνÈο............................................................................... ...................1.2. EÎÊÔÚ¿................................................................................................1.3. MÔÚÊÔλÔγ›·........................................................................................

1.3.1. EξÂλληνÈÛÌfi˜ Î·È Âξ·Ú¯·˚ÛÌfi˜...................................................1.3.2. ¶ÔλυÙυπ›Â˜....................................................................................

1.3.2.1. OÚıÔγÚ·ÊÈÎέ˜ πÔλυÙυπ›Â˜.....................................................1.3.2.2. ºωνηÙÈÎέ˜ πÔλυÙυπ›Â˜...........................................................1.3.2.3. MÔÚÊÔλÔγÈÎέ˜ πÔλυÙυπ›Â˜....................................................1.3.2.4. ºωνÔλÔγÈο π¿ıη................................................................ ..

1.3.2.4.1. Aν·γÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ›.................................................... .........1.3.2.4.2. ¶ÚÔÛı‹Îη.........................................................................1.3.2.4.3. AπÔ‚Ôλ‹...........................................................................1.3.2.4.4. AπλÔπÔ›ηÛη......................................................................1.3.2.4.5. Aν¿πÙυξη ‰ÈÊıfiγγÔυ.......................................................1.3.2.4.6. Aλλ·γ‹ ÛυÌÊώνÔυ............................................................1.3.2.4.7. Aλλ·γ‹ Êων‹ÂνÙÔ˜..........................................................1.3.2.4.8. KώÊωÛη-·νÙÈÎώÊωÛη 1Ôυ ‚·ıÌÔ‡................................1.3.2.4.9. KώÊωÛη 2Ôυ ‚·ıÌÔ‡.......................................................

7

9111315

33343839

434547474949505455565656575759596061

XAIPETI™MO™ TOY ¢HMAPXOY KOZANH™

O κόπος ενός ανθρώπου που δαπανά πάρα πολλές ώρες, χωµένος µέσα σειστορικά αρχεία και κιτρινισµένες σελίδες, αναζητώντας στοιχεία για µια επι-στηµονική έρευνα που σαν στόχο της έχει να φωτίσει άγνωστες πτυχές της ι-στορικής διαδροµής της πόλης της Kοζάνης και των ανθρώπων της, δεν είναιδυνατόν ν’ αποτιµηθεί.

H επιστηµονική µελέτη του Kώστα Nτίνα συντέθηκε µέσα από µακροχρό-νια έρευνα, επιµονή, υποµονή, ζήλο, µα κυρίως µεράκι για να φέρει στην επι-φάνεια άγνωστα µέχρι τώρα στοιχεία που κινδύνευαν να σκεπαστούν για τακαλά από τη σκόνη που συσσωρεύει πάνω τους ο χρόνος. Πιστεύω ότι η εργα-σία αυτή δε σχετίζεται µόνο µε την ανάγκη όλων µας να ξετυλίξουµε το νήµαπου µας ενώνει µε τους µακρινούς µας προγόνους, το νήµα που µας οδηγείστις ρίζες µας, αλλά είναι κυρίως το χρέος του επιστήµονα στην Iστορία καιτον Πολιτισµό µας.

H περιοχή µας έχει πλούσιο παρελθόν και σ’ αυτό συνηγορούν πολλάστοιχεία (αρχαιολογικά ευρήµατα, βιβλία, έγγραφα κλπ). Mόνο που µέχρι σή-µερα αυτό το παρελθόν δεν έχει γίνει γνωστό σε µας, δεν έχει φωτιστεί όπωςκαι όσο θα έπρεπε.

Eλπίζουµε η µελέτη αυτή να είναι προποµπός και άλλων που θ’ ακολου-θήσουν στη συνέχεια. Eµείς από την πλευρά µας θα στηρίξουµε αυτές τις προ-σπάθειες µε τις πολλαπλές δυνατότητες που µας δίνει η ίδρυση του Iνστιτού-του Bιβλίου και Aνάγνωσης.

Πάρις KουκουλόπουλοςΔήµαρχος Kοζάνης

1.3.2.4.10. KώÊωÛη ÙÔνÈÛÌένων ÊωνηένÙων................................1.3.2.4.11. Aλλ·γ‹ ÛÙη ıέÛη ÙÔυ ÙfiνÔυ.........................................

1.3.3. K·Ù·λ‹ξÂȘ..................................................................................1.4. ¶·Ú·γωγ‹ Î·È Û‡νıÂÛη................................................................... .1.5. ™Ù·ÙÈÛÙÈο ÛÙÔȯ›·..................................................................... .....

1.5.1. TÔ ÛυνÙ·γÌ·ÙÈÎfi Ì‹ÎÔ˜.............................................................1.5.2. °λωÛÛÔγÂωγÚ·ÊÈÎέ˜ π·Ú·ÙηÚ‹ÛÂȘ..........................................

2. B' MEPO™: EI¢O§O°IKH E¶E•EP°A™IA

2.1. EȉÔλÔγÈ΋ ·ν¿λυÛη..........................................................................2.1.1. ¶·ÙÚωνυÌÈο (¶A).....................................................................2.1.2. MηÙÚωνυÌÈο (MH)....................................................................2.1.3. EıνÈο ‹ ¶·ÙÚȉωνυÌÈο (E£)..................................................2.1.4. Eπ·γγÂλÌ·ÙÈο (E¶A)................................................................2.1.5. ¶·Úων‡ÌÈ· - ¶·Ú·ÙÛÔ‡ÎλÈ· (¶AP).............................. ...........

2.2. °ÂνÈο ÛυÌπÂÚ¿ÛÌ·Ù·.......................................................................

3. °' MEPO™: TÔ υλÈÎfi

3.1. O‰ηγ›Â˜ ·ν¿γνωÛη˜..........................................................................3.2. TÔ υλÈÎfi............................................................................................

4. ¢' MEPO™: ¶›ν·Î˜

4.1. AνÙ›ÛÙÚÔÊÔ˜.....................................................................................4.2. AλÊ·‚ηÙÈÎfi˜......................................................................................4.3. EȉÔλÔγÈÎÔ›4.3.1. ¶·ÙÚωνυÌÈο (¶A)......................................................................4.3.2. MηÙÚωνυÌÈο (MH).....................................................................4.3.3. EıνÈο ‹ ¶·ÙÚȉωνυÌÈο (E£)...................................................4.3.4. Eπ·γγÂλÌ·ÙÈο (E¶A).................................................................4.3.5. ¶·Úων‡ÌÈ· - ¶·Ú·ÙÛÔ‡ÎλÈ· (¶AP)..........................................

4.4. ¶·Ú¿ÚÙηÌ·.........................................................................................

KOZANITIKA EΠΩNYMA8

62626365707073

75758183868994

9797

261278

292295296297299305

¶PO§O°O™

ΌπÔÈÔ˜ ·Û¯ÔλÂ›Ù·È Ì ٷ ÈÛÙÔÚÈο Î·È πÔλÈÙÈÛÙÈο γÂγÔνfiÙ· ÙÔυ ¢υÙÈÎÔ̷ΉÔ-νÈÎÔ‡ ¯ώÚÔυ ηٿ Ùην ÌÂÛ·ÈωνÈ΋ Î·È νÂfiÙÂÚη πÂÚ›Ô‰Ô, ·ÌέÛω˜ ‰È·πÈÛÙώνÂÈ ‰‡ÔπÚ¿γÌ·Ù·: πÚώÙÔ Ù· ‰È¿ÊÔÚ· γÚ·πÙ¿ νÙÔÎÔυÌένÙ·, έγγÚ·Ê· (‰È·ı‹Î˜, πωλη-Ù‹ÚÈ·, ·λληλÔγÚ·Ê›·, ÂνıυÌ‹ÛÂȘ), Îώ‰ÈΘ Îλπ ›ν·È Âλ¿¯ÈÛÙ·, Û ۇγÎÚÈÛη Ì¿λλ˜ πÂÚÈÔ¯έ˜, Î·È ‰Â‡ÙÂÚÔ η ·ν¿λυÛη Î·È η ÂÎÌÂÙ¿λλÂυÛ‹ ÙÔυ˜ ·πέ¯ÂÈ πÔλ‡·πfi ÙÔ ν· ıÂωÚηı› ÈηνÔπÔÈηÙÈ΋.

AπÔÙέλÂÛÌ· ·υÙών Ùων ‰È·πÈÛÙώÛÂων ›ν·È η ·νυπ·Úξ›· Âνfi˜ ‹ πÂÚÈÛÛfiÙÂ-Úων ÈÛÙÔÚÈÎών ÛυγγÚ·ÌÌ¿Ùων πÔυ ı· ·ν·ÊέÚÔνÙ·ν ÛÙη ÌÂÛ·ÈωνÈ΋ Î·È νÂfiÙÂÚηÈÛÙÔÚ›· Ùη˜ ¢υÙÈ΋˜ M·Î‰Ôν›·˜ Î·È Ù· ÔπÔ›· ı· Ì·˜ έ‰Èν·ν ·ν¿γλυÊη Ùην ÂÈ-Îfiν· ÙÔυ π·ÚÂλıfiνÙÔ˜ ÙfiÛÔ ÛÙÔ ÈÛÙÔÚÈÎfi fiÛÔ Î·È ÛÙÔ πÔλÈÙÈÛÙÈÎfi Î·È γλωÛÛÈÎfiÂπ›π‰Ô.

KÚ›νÂÙ·È λÔÈπfiν ·π·Ú·›ÙηÙÔ ν' ·ν·ζηÙηıÔ‡ν, έÛÙω Î·È Ùην ÙÂλÂυÙ·›· ÛÙÈγ-Ì‹, Ù· Âν·πÔÌ›ν·νÙ· γÚ·πÙ¿ νÙÔÎÔυÌένÙ·, ν' ·ν·λυıÔ‡ν ηٿ ÙÚfiπÔ ÌÂıÔ‰ÈÎfiÎ·È ÂπÈÛÙηÌÔνÈÎfi, ώÛÙÂ ν· ‰ηÌÔÛÈÂυÙÔ‡ν ÂȉÈÎέ˜ ÌÔνÔγڷʛ˜ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡, ÂÎÎλη-ÛÈ·ÛÙÈÎÔ‡, γλωÛÛÈÎÔ‡ Î·È γÂνÈο πÔλÈÙÈÛÙÈÎÔ‡ πÂÚȯÔÌένÔυ πÔυ ı' ·πÔÙÂλέÛÔυνÙÔ υλÈÎfi γÈ· ÙÔν ÌέλλÔνÙ· ÈÛÙÔÚÈÎfi πÔυ ı· ÛυνıέÛÂÈ Ùην ÈÛÙÔÚ›· ·υÙ‹˜ Ùη˜ πÂ-ÚÈÔ¯‹˜ Ùη˜ M·Î‰Ôν›·˜.

TÔ έÚγÔ ÙÔυ K. NÙ›ν·, KÔζ·ν›ÙÈη EπώνυÌ· (1759-1916), ÂνÙ¿ÛÛÂÙ·È Û' ·υ-Ù‹ Ùη λÔγÈ΋, γÈ·Ù› ·πÔÙÂλ› ÌÈ· ÛÔ‚·Ú‹ ÂπÈÛÙηÌÔνÈ΋ πÚÔÛπ¿ıÂÈ· γÈ· Ùη ‰ηÌÔ-Û›ÂυÛη Î·È ·ν¿λυÛη ÙÔυ ·νıÚωπωνυÌÈÎÔ‡ υλÈÎÔ‡ πÔυ ·νÙλ‹ıηΠ·πfi ÙÔ IÛÙÔÚÈ-Îfi AÚ¯Â›Ô Ùη˜ KÔζ¿νη˜ Î·È ·ÊÔÚ¿ ÙfiÛÔ Ùην πfiλη Ùη˜ KÔζ¿νη˜ fiÛÔ Î·È ÙÔν Âυ-Ú‡ÙÂÚÔ ‰υÙÈÎÔ̷ΉÔνÈÎfi ¯ώÚÔ.

E›ν·È γνωÛÙfi fiÙÈ Ù· ·νıÚωπων‡ÌÈ· Î·È Ù· ÙÔπων‡ÌÈ·, fiπω˜ Î·È Ù· οı ›-‰Ôυ˜ ÔνfiÌ·Ù· πÔυ ‰›νÔνÙ·È ·πfi ÙÔυ˜ ·νıÚώπÔυ˜, ·πÔÙÂλÔ‡ν ·νÙÈΛÌÂνÔ έÚÂυ-ν·˜ Ùη˜ ÔνÔÌ·ÙÔλÔγ›·˜, Âνfi˜ Îλ¿‰Ôυ Ùη˜ γλωÛÛÈ΋˜ ÂπÈÛÙ‹Ìη˜. T· ·νıÚωπων‡-ÌÈ·, fiπω˜ Î·È Ù· ÙÔπων‡ÌÈ·, ·πÔÙÂλÔ‡ν γλωÛÛÈο Î·È ÈÛÙÔÚÈο ÌνηÌ›·, έν· ¿-γÚ·ÊÔ ·Ú¯Â›Ô Î·È ÌÈ· πÔλ‡ÙÈÌη πηγ‹ ·π' Ùην ÔπÔ›· ·νÙλԇ̠πÔλλέ˜ Î·È πÔÈΛ-λ˜ Âȉ‹ÛÂȘ. IÛÙÔÚÈÎέ˜, λ·ÔγÚ·ÊÈÎέ˜, γλωÛÛÈÎέ˜ Î·È ‰ηÌÔγÚ·ÊÈÎέ˜ πληÚÔÊÔ-ڛ˜ ηıώ˜ Î·È ÛÙÔȯ›· γÈ· ÌÂÙ·ν·ÛÙ‡ÛÂȘ, ÛυÌ‚ÈώÛÂȘ ·λλÔγλώÛÛων, ÔÈÎÔνÔ-ÌÈÎέ˜ Î·È ÎÔÈνωνÈÎέ˜ ‰Ú·ÛÙηÚÈfiÙηÙ˜, Ûυ¯ν¿ ·πÔÙυπώνÔνÙ·È Î·È Î·ıÚÂÊÙ›ζÔνÙ·ÈÛÙ· ·νıÚωπων‡ÌÈ·. ŒÙÛÈ η ·ÎÚÈ‚‹˜ γνώÛη Î·È ·ν¿λυÛη ÙÔυ ·νıÚωπωνυÌÈÎÔ‡ υ-λÈÎÔ‡ Ì·˜ π·Úέ¯ÂÈ ÛÙÔȯ›· ÈÎ·ν¿ γÈ· ν· ·ν·ÛυνıέÛÔυÌ Ùην ÂÈÎfiν· π·λÈfiÙÂÚωνÂπÔ¯ών Î·È ν· ÂÚÌην‡ÛÔυÌ γÂγÔνfiÙ· πÔυ ·ÊÔÚÔ‡ν fi¯È ÌfiνÔ Ùη γλωÛÛÈ΋ ÈÛÙÔ-

ΣYNTOMOΓPAΦIEΣ

< = προέρχεται από> = οδηγεί σεAE = αρχαιοελληνικόςαλβ. = αλβανικόςANΔ = ανδρωνυµικόαρχ. = αρχαίοςBA = βαφτιστικό βλ. = βλέπεελλ. = ελληνικόςEΠ = επώνυµοIΛNE = Iστορικό Λεξικό της Nέας Eλληνικής Γλώσσαςιταλ. = ιταλικόςκατάλ. = κατάληξηKB = κουτσοβλαχικόςκλπ = και λοιπάλατ. = λατινικόςµεσν. = µεσαιωνικόςµτφ = µεταφορικός, -άΠAP = παρωνύµιοπαραγ. = παραγωγικόςπβ = παράβαλεσηµ. = σηµερινόςσλαβ. = σλαβικόςTOΠ = τοπωνύµιοτουρκ. = τουρκικόςYΠO = υποκοριστικό

13

Ú›· ·λλ¿ Î·È fiλÔυ˜ ÙÔυ˜ ÂπÈÛÙηÌÔνÈÎÔ‡˜ Îλ¿‰Ôυ˜ πÔυ ·ν·ÊέÚ·Ì πÚÔηγÔυÌέ-νω˜.

H γλωÛÛÈ΋, ηٿ ·ÚÈÔ λfiγÔ, ·ν¿λυÛη Ùων Âπων‡Ìων Ùη˜ KÔζ¿νη˜ ·πfiÙÔν K. NÙ›ν·, ÌÂıÔ‰ÔλÔγÈ΋ Î·È ÂπÈÛÙηÌÔνÈο υπÔÛÙηÚÈγÌένη, ı' ·πÔÙÂλέÛÂÈ υπfi-‰ÂÈγÌ· γÈ· π·ÚfiÌÔÈ· ÌÂλλÔνÙÈο έÚγ·. H ηٿٷξη Ùων Âπων‡Ìων ηٿ ηÙηγÔ-ڛ˜, ÔÈ ÂÙυÌÔλÔγÈÎέ˜ ·ν·ζηÙ‹ÛÂȘ Î·È η ÌÔÚÊÔλÔγÈ΋ ÙÔυ˜ πÂÚÈγÚ·Ê‹ (‰ÈπλÔÙυ-π›Â˜, ηٷλ‹ξÂȘ, Îλπ) π·ÚÔυÛÈ¿ζÔυν ·ÚÙÈfiÙηÙ· Î·È Âπ›πÔνη πÚÔÛπ¿ıÂÈ·, Âνώ Ù·ÛυÌπÂÚ¿ÛÌ·Ù¿ ÙÔυ ÂπȂ‚·ÈώνÔυν Î·È ÛυγÎÂÎÚÈÌÂνÔπÔÈÔ‡ν π·λÈfiÙÂÚ˜ υπÔıέ-ÛÂȘ ‹ πληÚÔÊÔڛ˜ γÈ· Ùη Û‡ÛÙ·Ûη Ùη˜ KÔζ¿νη˜. EπÈπλέÔν ÙÔ έÚγÔ ·υÙfi ·πÔÙÂ-λ› ÛηÌ·νÙÈ΋ ÛυνÂÈÛÊÔÚ¿ ÛÙην Âπ›λυÛη ‰È·‚·ληνÈÎών ζηÙηÌ¿Ùων Û¯ÂÙÈÎών ÌÂÙȘ γλωÛÛÈÎέ˜ Î·È ÂıνÔλÔγÈÎέ˜ ÌÂÙ·λλ·γέ˜ πÔυ Ûυνέ‚ηÛ·ν.

H πÚωÙÔ‚Ôυλ›· ÙÔυ ¢‹ÌÔυ KÔζ¿νη˜ ν· ÂΉώÛÂÈ ÙÔ έÚγÔ ·υÙfi, ‰ηλώνÂÈ Ùηνυ„ηλ‹ πÔλÈÙÈÛÙÈ΋ ·νÙ›λη„η Ùων ¢ηÌÔÙÈÎών ·Ú¯fiνÙων Î·È Ùη ‚Ô‡ληÛ‹ ÙÔυ˜ ν·ÛυÌ‚¿λÔυν ÛÙην ·ν¿‰ÂÈξη ÙÔυ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡ π·ÚÂλıfiνÙÔ˜ ÙÔυ ÙfiπÔυ ÙÔυ˜.

N›ÎÔ˜ K·ÙÛ¿νη˜·ν. ηıηγηÙ‹˜ A.¶.£.

KOZANITIKA EΠΩNYMA12

Aλευράς 1964

Aλιπράντης 1990

Άµαντος 1929

Άµαντος 1952

Άµαντος 1954

Άµαντος 1957

Άµαντος 1964

Άµαντος 1964

Aναγνωστόπουλος 1923

Aναγνώστου 1903

Aνδριώτης 1943

Aνδριώτης 1947 / 50

Aνδριώτης 1953

Aνδριώτης 1953α

Aλευράς Nάσης, M' είπιν η µάνα µ', Kοζάνη,1964, 21979Aλιπράντης X.N., Tα τοπωνύµια της Πάρου,Aθήνα, 1990Άµαντος Kων/νος, Tα εθνολογικά ονόµατα ειςτους βυζαντινούς συγγραφείς, Eλληνικά 2 (1929)Άµαντος Kων/νος, H σηµασία των νέων ελληνι-κών τοπωνυµίων, ONOMATA 1 (1952)Άµαντος Kων/νος, Oικογενειακά ονόµατα εξ ε-θνικών, Aρχαιολ. Eφηµ. 1954, 115-118Άµαντος Kων/νος, Iστορία του Bυζαντινού κρά-τους, Aθήνα, 1957Άµαντος Kων/νος, Tοπωνυµικά σύµµεικτα, Aθή-να, 1964, ανήκει και στα: Γλωσσικά µελετήµατα,81-97Άµαντος Kων/νος, Γλωσσικά Mελετήµατα, Aθή-να, 1964Aναγνωστόπουλος Γεώργιος, Περί των ελληνι-κών ανδρωνυµικών, Λαογραφία 7 (1923), 121-126Aναγνώστου Σπ., Λεσβιακά, Aθήνα, 1903, (φω-τοτυπική ανατύπωση, Aθήνα, 1972)Aνδριώτης Nικόλαος, Tα όρια των βορείων, ηµι-βορείων και νοτίων ελληνικών ιδιωµάτων τηςΘράκης, Aρχ. Θρακ. Θησ. 10 (1943) 4 131-185Aνδριώτης Nικόλαος, Συµβολή στη µορφολογίατων νεοελληνικών επωνύµων, EπιστηµονικήEπετηρίς Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης 6 (1947 /50), 187-206Aνδριώτης Nικόλαος, Tα νεοελληνικά µητρωνυ-µικά επώνυµα, Mορφές 1953, 17-22Aνδριώτης Nικόλαος, H γλώσσα της Θράκης,

BIBΛIOΓPAΦIA

BIBΛIOΓPAΦIA 17

Λαογραφίας Bορειοελλαδικού χώρου (1983), 9-26Bαµβακίδης Iορδάνης, Σύµµεικτα εξ Oινόης,Aρχείον Πόντου 9 (1939),152-178Bασδραβέλης Iωάννης, Kατάλογος MακεδόνωνΦιλικών, Mακεδονικά A' (1940), 519-525Battaglia Salvatore, Grande Dizionario dellalingua italiana, Torino, 1967 (συνεχίζεται)Battisti G. - Alessio G., Dizionario etimologicoitaliano, Firenze, 1952Bίος Στ., Tα ανδρωνυµικά εν Xίω, Περιοδ. τουΣυλλόγου Aργέντη 1 (1938)Bλαστός Πέτρος, Συνώνυµα και συγγενικά, Aθή-να, 1931, EστίαBογιατζόγλου Bάσος, Tουρκικά και τουρκογενήεπώνυµα στην Eλλάδα, ONOMATA 12 (1988)Bογιατζόγλου Bάσος, Eπώνυµα της MικράςAσίας, Aθήνα, 1992, ΦιλιππότηBoerio G., Dizionario del dialetto Veneziano,Venezia, 1856Bουλγαροελληνικό Λεξικό, Σόφια, 1960, Bουλ-γαρική Aκαδηµία EπιστηµώνΓεννάδιος Π.Γ., Λεξικόν φυτολογικόν, Aθήναι,1914, β' έκδοση µετά συµπληρώσεων Aθήναι1959Γεωργίου Xρίστος, Tο γλωσσικόν ιδίωµα ΓέρµαKαστορίας, Θεσσαλονίκη, 1962Γιαγκουλλής K., Eτυµολογικό και ερµηνευτικόΛεξικό της Kυπριακής Διαλέκτου, Tόµος A' (OιTουρκικές λέξεις), Λευκωσία, 1988Γιακουµάκη E., Tο Mικροτοπωνυµικό της Eπαρ-χίας Kισάµου Kρήτης, Aθήνα, 1986, (ανάτυποαπό το Λεξικογραφικό Δελτίο, τόµ.16ος)Γιαννουλέλλης Γ.N., Πλωµάρι Λέσβου (Tοπωνυ-µίες - Kαταγωγή των Πλωµαριτών), Aθήνα, 1983Γιαννουλόπουλος N.I., Θεσσαλικά ονόµατα αν-δρών και γυναικών από του 16. αιώνος και εξής,Eπετ. Παρνασσού 12 (1916)Γκίνης Nίκος, Λεξικό ελληνοαλβανικό, Tίρανα,

KOZANITIKA EΠΩNYMA16

Aθήνα, 1953, Eταιρεία Θρακ. Mελετών, αριθ. 20Aνδριώτης Nικόλαος, Tο οµόσπονδο κράτος τωνΣκοπίων και η γλώσσα του, Θεσσαλονίκη, 1960Aνδριώτης Nικόλαος, Tα βυζαντινά και νεοελλη-νικά επώνυµα, Mακεδονικόν Hµερολόγιον 1965,163-166 και Aντιχάρισµα στον καθηγητή N.Aνδριώτη, 167-169Aνδριώτης Nικόλαος, Mορφολογία των νεοελλη-νικών επωνύµων, Mακεδονικόν Hµερολόγιον1970, 35-36 και Aντιχάρισµα στον καθηγητή N.Aνδριώτη, 202-203Aνδριώτης Nικόλαος, Eτυµολογικό Λεξικό τηςKοινής Nεοελληνικής, Θεσσαλονίκη, 1971 (3η έκ-δοση φωτοτυπική), 1η έκδοση 1951, IνστιτούτοNεοελληνικών ΣπουδώνAνδριώτης Nικόλαος, Συµβολή στη µελέτη τωννεοελληνικών επωνύµων. Eπώνυµα από ρήµατα,Eλληνικά 28 (1975), 394-400Aνδριώτης Nικόλαος, Aντιχάρισµα στον καθη-γητή N.Π. Aνδριώτη, Θεσσαλονίκη, 1976Andriotis N., Lexikon der Archaismen in neu-griechischen Dialekten, Wien, 1974Aραβαντινός Π., Hπειρωτικόν Γλωσσάριον,Aθήνα, 1909, Tυπ. Π.A. ΠετράκουBαγιακάκος Δικαίος, H εκκλησιαστική γλώσσακαι η µεσαιωνική και νεοελληνική ονοµατολο-γία, Aθηνά 63 (1959), 195-245Bαγιακάκος Δικαίος, Bυζαντινά ονόµατα και ε-πώνυµα εκ Mάνης, Πελοποννησιακά Δηµοσιεύ-µατα της εν Aθήναις Eταιρείας Πελοποννησια-κών Mελετών 3 (1959)Bαγιακάκος Δικαίος, Σχεδίασµα περί των τοπω-νυµικών και ανθρωπωνυµικών σπουδών ενEλλάδι (1878 - 1962), Aθηνά 66 (1962) και Aθηνά67 (1963 - 64)Bαγιακάκος Δικαίος, Nοελληνικών τινων επω-νύµων ετυµολογία, Aθηνά 70 (1968), 148 κ.ε.Bαγιακάκος Δικαίος, Γλωσσικά και ΛαογραφικάXειµάρρας B. Hπείρου και Mάνης, B' Συµπόσιο

Bαµβακίδης 1939

Bασδραβέλης 1940

Battaglia 1967

Battisti - Alessio 1952

Bίος 1938

Bλαστός 1931

Bογιατζόγλου 1988

Bογιατζόγλου 1992

Boerio 1856

Bουλγαροελληνικό Λεξικό

Γεννάδιος 1914

Γεωργίου 1962

Γιαγκουλλής 1988

Γιακουµάκη 1986

Γιαννουλέλλης 1983

Γιαννουλόπουλος 1916

Γκίνης 1971

Aνδριώτης 1960

Aνδριώτης 1965

Aνδριώτης 1970

Aνδριώτης 1971

Aνδριώτης 1975

Aνδριώτης 1976

Andriotis 1974

Aραβαντινός 1909

Bαγιακάκος 1959

Bαγιακάκος 1959

Bαγιακάκος 1962

Bαγιακάκος 1968

Bαγιακάκος 1983

BIBΛIOΓPAΦIA 19

Zησίου K., Γυναικών ονόµατα κύρια εν Kυνου-ρία, Eπετηρίς Παρνασσού 6 (1902), 227-246Zωγράφειος Aγών A', 1891, Περ/κό του EΦΣKων/πόλεωςZώης Λ., Λεξικόν φιλολογικόν και ιστορικόνZακύνθου, Zάκυνθος 1898-1934Θεοτόκης Σ., H καταγωγή της Kερκυραϊκής οι-κογενείας των Bουλγάρεων, Eπετηρίς της Eται-ρείας Bυζαντινών Σπουδών 12 (1936)Θεοχαρίδης Γ., Iστορία της Mακεδονίας κατάτους Mέσους Xρόνους (285-1354), Θεσ/νίκη,1980Θωµόπουλος I., Bυζαντινο - Σλαβικά, ONOMA-TA 2-3 (1954)Θωµόπουλος I., Tα τοπωνύµιά µας. H αξία τουςκαι τα προβλήµατά τους, Θεσσαλονίκη, 1958Θωµόπουλος I., Tα Συµιακά επώνυµα, Tα Συ-µαϊκά 3 (1977), 172-179Θωµόπουλος I., H τοπωνυµική κατάληξη -ήλας,ONOMATA 10 (1986)Θωµόπουλος I., Tα νεοελληνικά επώνυµα, ONO-MATA 12 (1988), 847-879.Θωµόπουλος I., Anthroponymes et toponymesfrancs en Grèce, ONOMATA 12 (1988)Iστορικόν Λεξικόν της Eλληνικής Γλώσσης,Aθήνα, 1933-1953Kαββάδας Σ.Δηµ., Eικονογραφηµένον Bοτανι-κόν Φυτολογικόν Λεξικόν, Aθήνα, (1956;) τόµ.1-9Kακουλίδης Θέµης, Λεξικό ιταλο - ελληνικό,Θεσσαλονίκη, 1976Kαλαϊτζής Παν., Eπαγγελµατικό Γλωσσάρι Ίµ-βρου, Kωνσταντινούπολη, 1966Kαλαντζάκος Aνδρέας, Oνόµατα - Eπώνυµα -Παρατσούκλια, Aθήνα, 1994Kαλινδέρης Mιχαήλ, Σηµειώµατα ιστορικά εκτης Δυτικής Mακεδονίας, Πτολεµαΐς 1939Kαλινδέρης Mιχαήλ, Γραπτά µνηµεία από τηνΔυτικήν Mακεδονίαν χρόνων Tουρκοκρατίας,

KOZANITIKA EΠΩNYMA18

1971, Eκδοτικός οίκος σχολικών βιβλίωνΓογούσης, Kύρια ονόµατα, Xρον. Mακεδ. 1915Γόνιος A., Kύρια ονόµατα, Kωνσταντινούπολις1891, Zωγράφειος Aγών. Περ/κό του EΦΣKων/πόλεωςΓουναρόπουλος K.A., Kοζανικά, Aθήνα, Παν-δώρα KB (1872)Γριτσόπουλος Tάσ., Bαπτιστικά ονόµατα εκ Πε-λοποννήσου των χρόνων της Tουρκοκρατίας,Λαογραφία 19 (1956), 337-374Cange Du, Glossarium ad scriptores mediae etinfimae Graecitatis, Lugdini, Graz, 1688, 1958Δαγκίτσης K., Eτυµολογικό Λεξικό της Nεοελλη-νικής, Aθήνα, 1978, κ.εξ.Δασσαρήτου H., Περί Kορυτσάς (Eπώνυµα),Δελτίο της Iστορικής και Eθνολογικής Eταιρείαςτης Eλλάδος 5 (1896).Δελιαλής Nικόλαος, Συµπληρωµατικά περί τηςεκ Kοζάνης οικογενείας των εν Aυστρία διαµε-νόντων Kαραγιάννης - von Karajan, Mακεδονι-κά 1 (1940)Δελιαλής Nικόλαος, Γάµοι σιατιστινών εις Kο-ζάνην, Θεσσαλονίκη, 1972, Σιατιστέων Mνήµη(Λεύκωµα συλλόγου Σιατιστέων Θεσ/νίκης)Διζικιρίκης Γ., Nα ξετουρκέψουµε τη γλώσσαµας, Aθήνα, 1975, AγκύραςDauzat A., Le noms de personnes, Paris, 1950,(Delagrave)DeFelice E., Dizionario dei cognomi Italiani,Milano, 1978Zαβίρας Γεώργιος, Iωάννου, Nέα Eλλάς ή Eλλη-νικόν Θέατρον, Aθήναι, 1972Zακυνθηνός Διονύσιος, Kεφαλληνίας ιστορικάκαι τοπωνυµικά, Eπετηρίς της Eταιρείας Bυζα-ντινών Σπουδών 6 (1929)Zαφειρίου N., Kύρια (βαπτιστικά) ονόµατα ενΣάµω, Aρχείον Σάµου 1 (1946), 90-111Zησίου K., Tο όνοµα του Kατσαντώνη., Eβδο-µάς 2 (1885), 176.

Zησίου 1902

Zωγράφειος Aγών A'

Zώης 1898-1934

Θεοτόκης 1936

Θεοχαρίδης 1980

Θωµόπουλος 1954

Θωµόπουλος 1958

Θωµόπουλος 1977

Θωµόπουλος 1986

Θωµόπουλος 1988

Θωµόπουλος 1988α

IΛNE

Kαββάδας

Kακουλίδης 1976

Kαλαϊτζής 1966

Kαλαντζάκος 1994

Kαλινδέρης 1939

Kαλινδέρης 1940

Γογούσης 1915Γόνιος 1891

Γουναρόπουλος 1872

Γριτσόπουλος 1956

Cange Du 1688, 1958

Δαγκίτσης 1978

Δασσαρήτου 1896

Δελιαλής 1940

Δελιαλής 1972

Διζικιρίκης 1975

Dauzat 1950

DeFelice 1978

Zαβίρας 1972

Zακυνθηνός 1929

Zαφειρίου 1946

Zησίου, 1885

BIBΛIOΓPAΦIA 21

των επωνύµων των Kυπρίων, Aθήναι, 1964Kολλέκα Γιάννα, Aλβανικά επώνυµα Eλλήνων,ONOMATA 7 (1982), 28-32.Kολλέκα Γιάννα, Aλβανικά επώνυµα Eλλήνων,ONOMATA 8 (1983)Kολλέκα Γιάννα, Aρχαιοελληνικά ονόµατα τωνAλβανών, ONOMATA 10 (1986)Kολλέκα Γιάννα, Oικογενειακά επώνυµα σε -ού-σης, ONOMATA 11 (1987), 83-89.Kολοκοτρώνη B., Mελέτη περί εξελληνισµούτων ξένων τοπωνυµιών της Mακεδονίας κλπ.,Aθήνα, 1925Kοντοσόπουλος Nικόλαος, Διάλεκτοι και ιδιώ-µατα της Nέας Eλληνικής, Aθήνα, 1981Kοντοσόπουλος Nικόλαος, Ληµνιακά Γλωσσικά,Λ.Δ. (1985), 69-75Kοντοσόπουλος Nικόλαος, Oνοµατολογικά,ONOMATA 10 (1986)Kοντοσόπουλος Nικόλαος, Γυναικεία φυτώνυµαβαπτιστικά, Aθήνα, ONOMATA 13 (1989-90) Kουκουλές Φαίδων, Περί των καταλήξεων -έας,-βρόχι, -αίος, Λεξικογραφικόν Aρχείον 6 (1923)Kουκουλές Φαίδων, Bυζαντινά τινα παρωνύµια,Eπιστηµονική Eπετηρίς Φιλοσοφικής ΣχολήςΠανεπιστηµίου Aθηνών 4 (1953-4), 60-98Kριαράς Eµµ., Συµβολή εις τα νεοελληνικά πα-ρωνύµια, Aθηνά 44 (1932), 171-183Kριαράς Eµµ., Λεξικό της Mεσαιωνικής Eλληνι-κής Δηµώδους Γραµµατείας, Θεσ/νίκη, 1969, (A'τόµος συνεχίζεται)Kυριακίδης Στίλπων, Παρατηρήσεις επί των νε-οελληνικών βαπτιστικών ονοµάτων, Λαογραφία5 (1915), 333-360Kυριακίδης Στίλπων, Oδηγίαι διά την µετονοµα-σίαν κοινοτήτων και συνοικισµών εχόντωντουρκικόν ή σλαβικόν όνοµα, Aθήνα, 1926Λαζάρου Aχιλλέας, Aρωµουνική ανθρωπωνυ-µία, Θεσσαλονίκη, 1983, B' Συµπόσιο Γλωσσολο-γίας βορειοελλαδικού χώρου

KOZANITIKA EΠΩNYMA20

Πτολεµαΐς 1940Kαλινδέρης Mιχαήλ, Aι συντεχνίαι της Kοζάνηςεπί Tουρκοκρατίας, Θεσσαλονίκη, 1958Kαµπούρογλου Δ., Λογοθέται, χ.χ., Mνηµεία 1Kαρανικόλας Σ., Παρωνύµια και σκωπτικά ονό-µατα εν Σύµη, Δωδεκανησιακόν Aρχείον 3(1958)Kατσανάκη-Tσικριτζή Xρυσ., Kρητικά οικογε-νειακά επώνυµα από παρωνύµια, Aθήνα, 1981Kατσανάκη-Tσικριτζή Xρυσ., Kρητικά επώνυµαεπαγγελµατικά και δηλωτικά τίτλων και αξιωµά-των, Aθήνα, 1981Kατσανάκη-Tσικριτζή Xρυσ., Mερικά διορθωτι-κά στα "Oικογενειακά µας ονόµατα" του Mανό-λη Tριανταφυλλίδη, ONOMATA 12 (1988) Kατσάνης Nικόλαος, Aνθρωπωνυµικό Πενταλό-φου, Θεσσαλονίκη, 1979, Πρακτικά B' Συµποσί-ου Bοϊακής EστίαςKατσάνης Nικόλαος, Aνθρωπωνυµικό Γαλατι-νής και Pοδοχωρίου, Θεσσαλονίκη, 1982, Πρα-κτικά Γ' Συµποσίου Bοϊακής EστίαςKατσάνης Nικόλαος, Διαλεκτικά III. Φωνολογι-κά των βορείων ιδιωµάτων, Mελέτες για τηνEλληνική Γλώσσα 5 (1984)Kατσάνης Nικόλαος, Oνοµαστικό Nυµφαίου(Nέβεσκας), Θεσσαλονίκη, 1990, Eταιρεία Mακε-δονικών ΣπουδώνKατσάνης Nικόλαος - Nτίνας Kωνσταντίνος,Γραµµατική της Kοινής Kουτσοβλαχικής, Θεσ-σαλονίκη, 1990, Aρχείο Kουτσοβλαχικών Mελε-τώνKατσουλέας Σταύρος, Tα Eπώνυµα της BλάστηςKοζάνης, B' Συµπόσιο Λαογραφίας Bορειοελλα-δικού χώρου, 47-127Kατσουλέας Σ., Bυζαντινά επώνυµα Iκαρίας,Λ.Δ. 15 (1985), 115-133Kατσουλέας Σ., Oνοµατολογικά Iκαρίας,ONOMATA 12 (1988), 229-249Kολίτσης A., Περί των κυρίων ονοµάτων και

Kολλέκα 1982

Kολλέκα 1983

Kολλέκα 1986

Kολλέκα 1987

Kολοκοτρώνη 1925

Kοντοσόπουλος 1981

Kοντοσόπουλος 1985

Kοντοσόπουλος 1986

Kοντοσόπουλος 1989-90

Kουκουλές 1923

Kουκουλές 1953-4

Kριαράς 1932

Kριαράς 1969

Kυριακίδης 1915

Kυριακίδης 1926

Λαζάρου 1983

Kαλινδέρης 1958

Kαµπούρογλου χ.χ.Kαρανικόλας 1958

Kατσανάκη-Tσικριτζή 1981

Kατσανάκη-Tσικριτζή 1981α

Kατσανάκη-Tσικριτζή 1988

Kατσάνης 1979

Kατσάνης 1982

Kατσάνης 1984

Kατσάνης 1990

Kατσάνης - Nτίνας 1990

Kατσουλέας 1983

Kατσουλέας 1985

Kατσουλέας 1988

Kολίτσης 1964

BIBΛIOΓPAΦIA 23

νινα, Aθήνα, 1956. Aφιέρωµα εις την Ήπειρον.Eις µνήµην Xρ. ΣούληMεγδάνης Xαρίσιος, Aγγελία [...], Bιέννη, 1820Mενάρδος Σ., Περί των ονοµάτων των Kυπρίων,Aθηνά 16 (1904), 257-294Mενάρδος Σ., Tοπωνυµικόν Kύπρου, Aθηνά 18(1905), 315-421Mενάρδου Σ., Περί των τοπικών επιθέτων τηςνεωτέρας Eλληνικής, Eπετηρίς της EταιρείαςBυζαντινών Σπουδών 4 (1927)Mέρτζιος Kων/νος, Mνηµεία µακεδονικής ιστο-ρίας, Θεσσαλονίκη, 1947Mηνάς K., Tο τοπωνυµικό της Kάσου, Aθήνα,1975Mηνάς K., H µορφολογία της µεγεθύνσεως στηνελληνική γλώσσα, Iωάννινα, 1978Mηνάς K., Συµβολή στη µορφολογία των µεσαι-ωνικών και νέων ελληνικών επωνύµων, ONO-MATA 8 (1983)Mηνάς K., Eπιτατικά ουσιαστικά της µεσαιωνι-κής και νέας ελληνικής, ONOMATA 9 (1984)Mηνάς K., Eπαγγελµατικά επώνυµα σε -άς απότα µεσαιωνικά έγγραφα της Kάτω Iταλίας καιΣικελίας, ONOMATA 12 (1988)Mιχαηλίδης-Nουάρος M., Λεξικόν της Kαρπα-θιακής διαλέκτου, Aθήνα, 1972Mουστοξύδης A., Iωάννης, Γεώργιος και Δηµή-τριος Mόσχος, Eλληνοµνήµων 7 (1845)Mπόγκας Eυάγγελος, Tουρκικές λέξεις σε παλιό-τερα ελληνικά κείµενα, Aθήνα, 1958Mπόγκας Eυάγγελος, Tα γλωσσικά ιδιώµατα τηςHπείρου, Iωάννινα, 1964Mπόγκας Eυάγγελος, Tα γλωσσικά ιδιώµατα τηςHπείρου, Iωάννινα, 1966Mπουντώνας Eυθ., Mελέτη περί του γλωσσικούιδιώµατος Bελβεντού και των περιχώρων αυτού,Aρχεία Kοραή 1 (1982)Mπούτουρας Aθανάσιος, Tα νεοελληνικά ονό-µατα ιστορικώς και γλωσσικώς ερµηνευόµενα,

KOZANITIKA EΠΩNYMA22

Λάµπρος Σπυρίδων, H ονοµατολογία της Aττι-κής και η εις την χώραν εποίκησις των Aλβανών,Eπετηρίς Παρνασσού A' (1896)Λάµπρος Σπυρίδων, Γυναικεία ονόµατα (εκ χει-ρογρ. µονής Ξυνιάς Aλµυρού), Nέος Eλληνοµνή-µων 8 (1911)Λάµπρος Σπυρίδων, Mητρωνυµικά οικογενεια-κά ονόµατα, Nέος Eλληνοµνήµων 2 (1905), 281-288Λάµπρος Σπυρίδων, Mητρωνυµικά οικογενεια-κά ονόµατα εν Σύµη, Nέος Eλληνοµνήµων 3(1906), 249-256Λάµπρος Σπυρίδων, Ίχνη µητρικού δικαίου πα-ρά τοις Έλλησι Λυκίας, N. Eλληνοµνήµων 4(1906)Λιούφης Παναγιώτης, Iστορία της Kοζάνης,Aθήνα, 1924Λορεντζάτος Π., Kεφαλλήνων ονόµατα, Λαο-γραφία 2 (1910), 27-34Λορεντζάτος Παναγής, Tα παρατσούκλια, Hµε-ρολόγιον Mεγάλης Eλλάδος 1922, σσ 111-117Λορεντζάτος Παναγής, Συµβολή εις τα ελληνικάπαρωνύµια, Λεξικογραφικόν Aρχείον 6 (1923),40-71Lebel P., Les noms de personnes, Paris, 1974,P.U.FMανασσείδου Σ.A., Συλλογή κυρίων ονοµάτων,Kωνσταντινούπολις, 1874, EΦΣ Kων/πόλεωςMανασσείδου Σ.A., Συλλογή κυρίων ονοµάτωντων νεωτέρων Eλλήνων, Aθήνα, 1934/5, Aρχείοντου Θρακικού Λαογραφικού και Γλωσσικού Θη-σαυρούMαντζουράνης K., Tα κυριώτερα ονόµατα τωνEλλήνων και Eλληνίδων µε σύντοµον ιστορίανκαι ετυµολογίαν και συµβολικήν σηµασίαν των,Aθήνα, 1951Mαρτινιανού Iωακείµ Mητροπολίτου Ξάνθης, HMοσχόπολις, Θεσσαλονίκη, 1957Mάτσας Iω., Tα ονόµατα των Eβραίων στα Γιάν-

Mεγδάνης 1820Mενάρδος 1904

Mενάρδος 1905

Mενάρδου 1927

Mέρτζιος 1947

Mηνάς 1975

Mηνάς 1978

Mηνάς 1983

Mηνάς 1984

Mηνάς 1988

Mιχαηλίδης-Nουάρος 1972

Mουστοξύδης 1845

Mπόγκας 1958

Mπόγκας 1964

Mπόγκας 1966

Mπουντώνας 1892

Mπούτουρας 1912

Λάµπρος 1896

Λάµπρος 1905

Λάµπρος 1905α

Λάµπρος 1906

Λάµπρος 1906α

Λιούφης 1924

Λορεντζάτος 1910

Λορεντζάτος 1922

Λορεντζάτος 1923

Lebel 1974

Mανασσείδου 1874

Mανασσείδου 1934/5

Mαντζουράνης 1951

Mαρτινιανού 1957

Mάτσας 1956

BIBΛIOΓPAΦIA 25

Παπαδόπουλος A.A., Mεσαιωνικά επώνυµα γυ-ναικών σε -πουλλος εν Πόντω, Aθηνά 43 (1931),211-212Παπαδόπουλος A.A., Eπώνυµα Xαλδίας κατάτον 18ον αιώνα, Aρχείον Πόντου 8 (1938)Παπαδόπουλος N., Tοπωνύµια Σελιού BέροιαςΘεσσαλονίκη, Mακεδονικά IΓ' (1973)Παπαϊωάννου Mιλτιάδης, Tο γλωσσάριο τωνΓρεβενών, Θεσσαλονίκη, 1976Παπαϊωάννου Λάζαρος, Aνά τας οδούς και ταςρύµας της Kοζάνης, Kοζάνη, 1991, Δηµοσιεύµα-τα Δηµοτικής Bιβλιοθήκης αριθ. 6Παπακωνσταντίνου K.M., H ζωντανή µας γλώσ-σα, Aθήνα, 1950, Nεοελληνικά Γράµµατα φ. 184.Eβδοµαδιαία φιλολογική, καλλιτεχνική, επιστη-µονική εφηµερίδα.Παπακωνσταντίνου Mιχάλης, Mια βορειοελλη-νική πόλη στην Tουρκοκρατία, ιστορία της Kο-ζάνης (1400-1912), Aθήνα, 1992, Bιβλιοπωλείοντης EστίαςΠαπανικολάου Φ., Γλώσσα και λαογραφία πε-ριοχής Bοΐου, Θεσσαλονίκη, 1973Παπασιώπης Λεωνίδας, H παλιά η Kοζάνη, Θεσ-σαλονίκη, 1972Παπασιώπης Λεωνίδας, Tότι κι τώρα, Θεσσαλο-νίκη, 1973Παπασιώπης Λεωνίδας, Aπ' ό,τ' απόµνιν, Θεσ-σαλονίκη, 1977Παπασιώπης Λεωνίδας, Aδουκήθκα, Θεσσαλονί-κη, 1988Παπαχαρίσης A., H ονοµαστική και η γενική τουονοµατεπωνύµου εν Hπείρω, Πλάτων 7 (1955)Παπαχριστοδούλου Π., Kατάλογος από ονόµατακαι προσηγορικά, Θρακικά 4 (1933)Παπαχριστοδούλου Π., Oι ονοµασίες στις Σαρά-ντα Eκκλησίες, Aρχείον Θρακικού Λαογραφικούκαι Γλωσσικού θησαυρού 5 (1938-9)Παπαχριστοδούλου Π., Mετασχηµατισµοί κυ-ρίων ονοµάτων (Φιλιππουπόλεως - Σαράντα

KOZANITIKA EΠΩNYMA24

Aθήνα, 1912Nεοελληνική Διαλεκτολογία, 1ος τόµος, 1994Nικολαΐδης Kων/νος, Eτυµολογικόν Λεξικόντης Kουτσοβλαχικής γλώσσης, Aθήνα, 1909Nτελόπουλος K., Nεοελληνικά φιλολογικά ψευ-δώνυµα, Aθήνα, 1969Nτίνας Kωνσταντίνος, Tο τοπωνυµικό της Σα-µαρίνας Γρεβενών, Mακεδονικά K' (1980)Nτίνας Kωνσταντίνος, H κώφωση - αποβολή σταBόρεια νεοελληνικά ιδιώµατα και το Kουτσο-βλάχικο ιδίωµα της Σαµαρίνας, Mελέτες για τηνEλληνική Γλώσσα 6 (1985), 57-66Nτίνας Kωνσταντίνος, Tο Kουτσοβλάχικο ιδίω-µα της Σαµαρίνας, Θεσσαλονίκη, 1986, Mέλισσα Oικονοµίδης Δ.H., Eπώνυµα Ποντιακά, AρχείονΠόντου 6 (1935)Oικονοµίδης Δ.B., Όνοµα και ονοµατοθεσία ειςτας δοξασίας και συνηθείας του ελληνικού λαού,Λαογραφία 20 (1962)Oικονόµου Kων/νος, Συµβολή στην αροµουνικήονοµατολογία, ONOMATA 12 (1988)Oικονόµου Kων/νος, Tοπωνυµικό της περιοχήςZαγορίου, Iωάννινα, 1991Eτήσια επιστηµονική έκδοση της EλληνικήςOνοµατολογικής Eταιρείας, 1ος τόµος 1952 (συ-νεχίζεται),Oνοµατολόγιον Nαυτικόν, Aθήναι, 1884, Eθνι-κόν TυπογραφείονΠαγουνής Iωάννης, Hπειρωτική διάλεκτος. Oνό-µατα γυναικών εις -ω λήγοντα κατά σύγκρισινπρος τα αρχαία, EΦΣK 8 (1874). O εν Kων/πόλειEλληνικός Φιλολογικός ΣύλλογοςΠαµπούκης I.T., Tουρκικό λεξιλόγιο της NέαςEλληνικής, Aθήνα, 1988, ΠαπαζήσηΠαπαδόπουλος A., Tοπωνύµια και εθνικά ενΠόντω, Λεξικογρ. Aρχ. 5 (1918)Παπαδόπουλος A., Γραµµατική των βορείων ι-διωµάτων της νέας Eλληνικής Γλώσσης, Aθήνα,1926

Παπαδόπουλος 1931

Παπαδόπουλος 1938

Παπαδόπουλος 1973

Παπαϊωάννου 1976

Παπαϊωάννου 1991

Παπακωνσταντίνου 1950

Παπακωνσταντίνου 1992

Παπανικολάου 1973

Παπασιώπης 1972

Παπασιώπης 1973

Παπασιώπης 1977

Παπασιώπης 1988

Παπαχαρίσης 1955

Παπαχριστοδούλου 1933

Παπαχριστοδούλου 1938-9

Παπαχριστοδούλου 1944-5

N.Δ. 1994Nικολαΐδης 1909

Nτελόπουλος 1969

Nτίνας 1980

Nτίνας 1985

Nτίνας 1986

Oικονοµίδης 1935

Oικονοµίδης 1962

Oικονόµου 1988

Oικονόµου 1991

ONOMATA

Oνοµατολόγιον Nαυτικόν

Παγουνής 1874

Παµπούκης 1988

Παπαδόπουλος 1918

Παπαδόπουλος 1926

BIBΛIOΓPAΦIA 27

Tübingen, 1964Σαµπανόπουλος Bασίλειος, Συµβολή στη µελέτητης διακίνησης του βιβλίου επί τουρκοκρατίαςAθήνα, 1970, Eρανιστής 47, 194-205Σαµπανόπουλος Bασίλειος, Σιατιστινοί εις κώ-δικας βαπτίσεων της Kοζάνης, Θεσσαλονίκη,1972, Σιατιστέων Mνήµη (Λεύκωµα συλλόγουΣιατιστέων Θεσ/νίκης)Σαρρής I., Tα τοπωνύµια της Aττικής, Aθηνά 40(1928)Σιγάλας Aντώνιος, Συρίων βαπτιστικά - παρω-νύµια - επώνυµα, Λεξικογραφικόν Aρχείον 6(1923), 160-209Σκανδαλίδης Mιχ., Nισυριακά οικογενειακά ε-πώνυµα, ONOMATA 12 (1988)Σολοµωνίδης Xρήστος Σωκρ., Σµυρναϊκό γλωσ-σάριο, Aθήνα, 1962Σπανδωνίδη Eιρήνη, Tραγούδια της Aγόριανης(Παρνασσού), Aθήνα, 1939Σπανός K., Tα νεοελληνικά επώνυµα στη Δεσκά-τη, Mακεδονικά IB' (1972), 123-130Σπανός K., Tοπωνύµια Δεσκάτης, ONOMATA 5(1980)Σπανός K., Eλασσονίτικα βαφτιστικά ονόµατααπό τον κώδικα της Zάµπορδας (1532-1692),ONOMATA 6 (1981)Σπανός K., Tυρναβίτικα βαφτιστικά ονόµατααπό τον κώδικα της Zάµπορδας (1534-1692),ONOMATA 7 (1982)Σπανός K., Σκοπελίτικα επώνυµα του 1826,ONOMATA 8 (1983)Σπανός K., 77 θεσσαλικά επώνυµα του 1872 -1878 από το Mεταξοχώρι Aγιάς, ONOMATA 9(1984)Σπανός K., Tα χωριά της Kαλαµπάκας στα 1754στο κατάστιχο 225 της Mονής Bαρλαάµ, Λάρισα,1986, Θεσσαλικό Hµερολόγιο I'Σπανός K., 124 θεσσαλικά επώνυµα του 1829,ONOMATA 10 (1986)

KOZANITIKA EΠΩNYMA26

Eκκλησιών - Iλδιµιρίου Aδριανουπόλεως),Aρχείον Θρακικού Λαογραφικού και Γλωσσικούθησαυρού 11 (1944-45)Πασχάλης Δ., Tοπωνυµικόν της νήσου Άνδρου,Aθήνα, 1933Περρής Σπ., H εξέλιξις του ονόµατος Iωάννηςεις τα οικογενειακά ονόµατα, Aθηνά 23 (1911)450-461Πέτροβιτς N., Mητρωνυµικά, Σερραϊκά χρονικά1 (1953)Πιτένης Zήνων, Kουζιανιώτ'κα µπέντια, Aθήνα,1971Πολέµης Δηµ., Γύρω από τα ανδρωνύµια τωνAρβανιτών της Άνδρου κατά τον 16. αιώνα,ONOMATA 7 (1982)Πολέµης Δηµ., Mερικά ανδριώτικα επώνυµα απόονοµασίες νοµισµάτων, ONOMATA 9 (1984)Πολίτης Nικόλαος, Tα ονόµατα των δήµων,Eπετ. Παρνασσού 3 (1889)Πολίτης Nικόλαος, Περί της τοπογραφικής ση-µασίας των εκκλησιών εν Eλλάδι προς αναγνώ-ρισιν αρχαίων ιερών, Λαογραφία 4 (1912-3)Πολίτης Nικόλαος, Γνωµοδοτήσεις περί µετονο-µασίας συνοικισµών και κοινοτήτων, Aθήνα,1920, Eπιτροπεία των τοπωνυµιών της EλλάδοςΠουλίτσας Π., Eπιγραφαί και ενθυµήσεις εκ τηςBορείου Hπείρου, EEBΣ 5 (1928) EπετηρίςEταιρείας Bυζαντινών ΣπουδώνΠούσιος Θ., Kύρια ονόµατα ανδρών και γυναι-κών εν Zαγορίω της Hπείρου, EΦΣK 14 (1884).O εν Kων/πόλει Eλληνικός Φιλολογικός Σύλλο-γοςPapahagi Tache, Dictionarul Dialectului Aromân,Bucure@ti, 1974, Editura Academiei RepubliciiSociali@te RomâniaPόγκα-Mαργαρίτη M., Φωνολογική Aνάλυσητου Σιατιστινού ιδιώµατος, Θεσσαλονίκη, 1985New Turkish - English Dictionary, Istanbul, 1968Rohlfs G., Lexicon Graecanicum Italiae inferioris,

Σαµπανόπουλος 1970

Σαµπανόπουλος 1972

Σαρρής 1928

Σιγάλας 1923

Σκανδαλίδης 1988

Σολοµωνιδης 1962

Σπανδωνίδη 1939

Σπανός 1972

Σπανός 1980

Σπανός 1981

Σπανός 1982

Σπανός 1983

Σπανός 1984

Σπανός 1986α

Σπανός 1986β

Πασχάλης 1933

Περρής 1911

Πέτροβιτς 1953

Πιτένης 1971

Πολέµης 1982

Πολέµης 1984

Πολίτης 1889

Πολίτης 1912-3

Πολίτης 1920

Πουλίτσας 1928

Πούσιος 1884

Papahagi 1974

Pόγκα-Mαργαρίτη 1985

Redhouse 1968Rohlfs 1964

BIBΛIOΓPAΦIA 29

Σταµνόπουλος Iωάννης, Oνοµατολογικά, Λαο-γραφία 6 (1917), 424-451Σταµνόπουλος Γιάννης, Bόλτες ονοµατολογικές,Aθήνα, 1929, Tυπογραφείο του Γ.H. KαλλέργηΣτεργιόπουλος Kωνσταντίνος, Περί των τοπω-νυµίων της νοτιοδυτικής Hπείρου, HπειρωτικάXρονικά 3 (1928)Στεργιόπουλος Kωνσταντίνος, Συµβολή εις τηνέρευναν των Hπειρωτικών τοπωνυµίων, Hπει-ρωτικά Xρονικά 8 (1933)Στεργιόπουλος Kωνσταντίνος, Tο τοπωνυµικότης επαρχίας Kονίτσης, Hπειρωτικά Xρονικά 12(1937)Στεργιόπουλος Kωνσταντίνος, Tο τοπωνυµικότης επαρχίας Kονίτσης, Hπειρωτικά Xρονικά 13(1938)Συµεωνίδης Xαράλαµπος, Eισαγωγή στην ελλη-νική ονοµατολογία, Θεσσαλονίκη, 1992, AφοίKυριακίδηTζάρτζανος Zήσιµος, Περί των λαϊκών τεχνικώνόρων της οικοδοµικής (των µεγάλων αστικών κέ-ντρων) µετά λεξικού αυτών, Aθήνα, 1961Tζάτζιος Eυάγγελος, Έτος γεννήσεως του Φιλι-κού Γεωργίου Λασσάνη, Θεσσαλονίκη, Mακεδο-νικά 1 (1940)Tοµπαΐδης Δηµήτρης, Eλληνικά επώνυµα τουρ-κικής προέλευσης, Aθήνα, 1990, EπικαιρότηταTριανταφυλλίδης Mανόλης, Tα οικογενειακάµας ονόµατα, Θεσσαλονίκη, 1982, Iνστιτούτο Nε-οελληνικών ΣπουδώνTσίρος Zήκος, H Bλάστη, Θεσσαλονίκη, 1964Tσιτσέλης Hλ., Kρασσάδες, Kεφαλληνιακά Σύµ-µικτα 1 (1904)Tσιτσέλης Hλ., Mόσχοι, Kεφαλληνιακά Σύµµι-κτα 1 (1904)Tσοπανάκης A., Mια Iωνική παραγωγική κατά-ληξη -ούδι, (-ούδα, -ούδης), EEΦΣΠΘ 10 (1968),283-307Turk Dil Kurumu, Turkçe Sozluk, Ankara, 1988

KOZANITIKA EΠΩNYMA28

Σπανός K., H πρόθεση της µονής "Aγία Tριάδα"της Δρακότρυπας (18ος αι.) Συµβολή στη µελέτητων τοπωνυµίων και των βαφτιστικών ονοµά-των της περιοχής BΔ της Kαρδίτσας, Λάρισα,1987, Θεσσαλικό Hµερολόγιο IA'Σπανός K., Θεσσαλικά βαφτιστικά και επώνυµατου 1754 από την περιοχή της Kαλαµπάκας,ONOMATA 11 (1987)Σπανός K., Tα ονόµατα των Λαρισαίων παντο-πωλών στα 1721 στον κώδικα 8 της µονής "Άγ.Στέφανος" των µετεώρων, ONOMATA 12 (1988)Σπανός K., Tα ονόµατα των παντοπωλών καιτων αµπατζήδων της Θεσσαλονίκης στον κώδικα8 της µονής "Άγιος Στέφανος" των Mετεώρων(1714-1725), Mακεδονικά KΣT' (1988)Σπανός K., Θύµατα και ορφανά από την επανά-σταση του 1878 στην Aν. θεσσαλία, Λάρισα, Θεσ-σαλικό Hµερολόγιο IΔ' (1988)Σπανός K., Mια ανέκδοτη τυρναβίτικη πρόθεσητου 1674, Λάρισα, Θεσσαλικό Hµερολόγιο IΣT'(1989)Σπανός K., H Bυζαντινή Θεσσαλία, Λάρισα,Θεσσαλικό Hµερολόγιο IE' (1989)Σπανός K., Tυρναβίτικα ονόµατα του 18ου αιώ-να, ONOMATA 13 (1989-90)Σπανός K., H ανέκδοτη πρόθεση 291 της µονήςBαρλαάµ (18ος αιώνας). Συµβολή στη µελέτητων θεσσαλικών τοπωνυµίων και ονοµάτων, Λά-ρισα, Θεσσαλικό Hµερολόγιο IZ' (1990)Σπανός K., Πέντε θεσσαλικά έγγραφα από τοαρχείο του Aλή πασά 1815-1818, Λάρισα, Θεσ-σαλικό Hµερολόγιο IH' (1990)Σπανός K., Iστορικά στοιχεία για τους οικι-σµούς του νοτίου τµήµατος του νοµού Γρεβε-νών, Mακεδονικά KZ' (1990)Σπανός K., H ανέκδοτη πρόθεση 39 της µονήςτου Δοσικού 16ος-17ος αι. Συµβολή στη µελέτητων θεσσαλικών οικισµών και ονοµάτων, Λάρι-σα, Θεσσαλικό Hµερολόγιο K' (1991)

Σταµνόπουλος 1917

Σταµνόπουλος 1929

Στεργιόπουλος 1928

Στεργιόπουλος 1933

Στεργιόπουλος 1937

Στεργιόπουλος 1938

Συµεωνίδης 1992

Tζάρτζανος 1961

Tζάτζιος 1940

Tοµπαΐδης 1990

Tριανταφυλλίδης 1982

Tσίρος 1964Tσιτσέλης 1904

Tσιτσέλης 1904

Tσοπανάκης 1968

Turkçe Sozluk 1988

Σπανός 1987α

Σπανός 1987β

Σπανός 1988α

Σπανός 1988β

Σπανός 1988γ

Σπανός 1989α

Σπανός 1989β

Σπανός 1989-90

Σπανός 1990α

Σπανός 1990β

Σπανός 1990γ

Σπανός 1991

BIBΛIOΓPAΦIA 31

µατα των φυτών προσδιοριζόµενα επιστηµoνι-κώς, Aθήνα, 1909, Eπιστηµονική Eπετηρίς Πανε-πιστηµίου AθηνώνXρηστοβασίλης Xρ., H Ήπειρος εθνογραφικώςκαι εθνολογικώς από των αρχαιοτάτων χρόνωνµέχρι σήµερον, Eλληνισµός 7 (1905) Xρηστοβασίλης Xρ., H Ήπειρος και τα εν αυτήσερβικά ονόµατα, Aθήνα, 1914, HπειρωτικόνHµερολόγιονXριστοφορίδης Kωνσταντίνος, Λεξικόν της αλ-βανικής γλώσσης, 1904Ψάλτης B.Σ., Θρακικά ή µελέτη περί του γλωσ-σικού ιδιώµατος της πόλεως των ΣαράνταEκκλησιών, 1905

KOZANITIKA EΠΩNYMA30

Yπερλεξικό της Nεοελληνικής Γλώσσας, Aθήνα,Aφοί ΠαγουλάτοιΦλώρος A., Nεοελληνικό ετυµολογικό και ερµη-νευτικό Λεξικό, Aθήνα, 1980Φουρίκης Π., Πόθεν το όνοµα Σούλι, 1922, Hµε-ρολόγιον Mεγάλης EλλάδοςΦουρίκης Π., Συµβολή εις το τοπωνυµικόν τηςAττικής, Aθηνά 41 (1929), 42 (1930)Vroomen E., Les noms de famille de Belgique,Bruxelles, Ch. DessartVroomen E., Les noms des personnes dans lemonde, Bruxelles, 1967, Ch. DessartXαλιώρης Σαράντης, Eπώνυµα τουρκικής προέ-λευσης, Λευκωσία, 1979, Kυπριακός ΛόγοςXατζηδάκις Γεώργιος, Περί του σχηµατισµούκαι της χρήσεως των προσηγορικών ονοµάτωνγένους θηλυκού εν τη νεωτέρα Eλληνική, Eπι-στηµονική Eπετηρίς Πανεπιστηµίου Aθηνών 1(1902-3)Xατζηδάκις Γεώργιος, Mεσαιωνικά και NέαEλληνικά, Aθήναι, 1905-1907, α' τ. 1905, β' τ.1907Xατζηδάκις Γεώργιος, Eλληνικαί µελέται, Aθή-ναι, 1913, 5-14 (αναστατική έκδοση 1991)Xατζηδάκις Γεώργιος, Περί των εν Kεφαλληνίαπατρωνυµικών εις -άτος, Aθήναι, 1913, Eπιστη-µονική Eπετηρίς Πανεπιστηµίου Aθηνών 9(1913) 1-10Xατζηδάκις Γεώργιος, Περί αναλογικών σχηµα-τισµών εν κυρίοις ονόµασιν, Eπιστηµονική Eπε-τηρίς Πανεπιστηµίου Aθηνών 11 (1914-5)Xατζηδάκις Γεώργιος, Γλωσσολογικαί έρευναι,τόµ. A', Aθήναι, 1934, (1980 αναστατική έκδοση)Xατζηδάκις Γεώργιος, Γλωσσολογικαί έρευναι,Aθήναι, 1977, (έκδ. Aκαδ. Aθηνών)Xατζηδάκις Γεώργιος, Περί των αναλογικών µε-ταβολών εν τοις κυρίοις ονόµασιν, Eπιστηµονι-κή Eπετηρίς Πανεπιστηµίου Aθηνών 11, 2-18Xελδράιχ Θ. - Mηλιαράκης Σ., Tα δηµώδη ονό-

Xρηστοβασίλης 1905

Xρηστοβασίλης 1914

Xριστοφορίδης 1904

Ψάλτης 1905

Yπερλεξικό

Φλώρος 1980

Φουρίκης 1922

Φουρίκης 1929

Vroomen

Vroomen 1967

Xαλιώρης 1979

Xατζηδάκις 1902-3

Xατζηδάκις 1905-1907

Xατζηδάκις 1913

Xατζηδάκις 1913α

Xατζηδάκις 1914-5

Xατζηδάκις 1934

Xατζηδάκις 1977

Xατζηδάκις

Xελδράιχ-Mηλιαράκης 1909

0. EI™A°ø°H

0.1. TÔ υλÈÎfi

H ÌÂλέÙη πÔυ ·ÎÔλÔυı› ‚·Û›ÛÙηΠÛÙÔ υλÈÎfi πÔυ Êυλ¿ÛÛÂÙ·È ÛÙ· °ÂνÈοAگ›· ÙÔυ KÚ¿ÙÔυ˜, Aگ›· NÔÌÔ‡ KÔζ¿νη˜. ™Ù· Aگ›· ·υÙ¿ Êυλ¿ÛÛÔνÙ·ÈÌÂÙ·ξ‡ πÔλλών ¿λλων πÔλ‡ÙÈÌων γÈ· Ùην ÙÔπÈ΋ ÈÛÙÔÚ›· πηγών 35 Îώ‰ÈΘ ‚·-πÙ›ÛÂων Ùη˜ IÂÚ¿˜ MηÙÚÔπfiλÂω˜ ™ÂÚ‚›ων Î·È KÔζ¿νη˜ πÔυ ¯ÚÔνÔλÔγÔ‡νÙ·È ·πfiÙÔ έÙÔ˜ 1759 ω˜ ÙÔ έÙÔ˜ 1916. TÔ υλÈÎfi πÔυ ·πÔ‰ÂλÙÈώıηΠπÂÚÈλ·Ì‚¿νÂÈ 2159ÂπώνυÌ· (E¶) ¯ωÚ›˜ ν· υπÔλÔγ›ζÔνÙ·È ÔÈ π·Ú·λλ·γέ˜ πÔυ π·ÚÔυÛÈ¿ζÂÈ ÙÔ ›‰ÈÔ Â-πώνυÌÔ· ÙÔ E¶ °ÎԂ‰¿ÚÔ˜ π.¯. ÂÌÊ·ν›ζÂÙ·È Ì έξÈ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎέ˜ π·Ú·λλ·γέ˜:NÎÔ‚ÈÙ¿ÚÔ˜, °ÎÔÌπÈνÙ¿ÚÔ˜, 1765, KÔυ‚ÂνÙ¿ÚÔ˜, 1786, KÔ‚Âν‰¿ÚÔ˜, 1856, °ÎÔ -‚·ν‰¿ÚÔ˜, 1907, °Ôυ‚Âν‰¿ÚÔ˜, 1914.

OÊ›λÔυÌ πÚÔηٷ‚ÔλÈο ν· Î¿νÔυÌ ̛· ‰ÈÂυÎÚ›νÈÛη: O fiÚÔ˜ ÂπώνυÌÔ ‰Â¯ÚηÛÈÌÔπÔÈÂ›Ù·È Ì ÙÔ νÔÌÈÎfi πÂÚȯfiÌÂνÔ πÔυ έ¯ÂÈ Û‹ÌÂÚ·· Âξ¿λλÔυ ÙÔ υλÈÎfi ·-ÊÔÚ¿ Ì›· πÂÚ›Ô‰Ô Ùη˜ ÂλληνÈ΋˜ ÈÛÙÔÚ›·˜ ηٿ Ùην ÔπÔ›· ‰Âν ›ν·È Û·Ê‹˜ η νÔ-ÌÈ΋ έννÔÈ· ÙÔυ fiÚÔυ. ™Ùη ÌÂλέÙη ·υÙ‹ Ô fiÚÔ˜ ÂπώνυÌÔ ¯ÚηÛÈÌÔπÔÈÂ›Ù·È γÈ· ν·‰ηλώÛÂÈ ÔπÔÈÔ‰‹πÔÙ πÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÙÈÎfi ÛÙÔÈ¯Â›Ô ÂÎÙfi˜ ·πfi ÙÔ ‚·πÙÈÛÙÈÎfi fiνÔÌ·(BA). TÔ ÛÙÔÈ¯Â›Ô ·υÙfi ÌπÔÚ› ν· Â›ν·È ÙÔ fiνÔÌ· ÙÔυ π·ÙέÚ· (π·ÙÚωνυÌÈÎfi, ¶A)‹ Ùη˜ ÌηÙέÚ·˜ (ÌηÙÚωνυÌÈÎfi, MH), ÙÔ fiνÔÌ· Ùη˜ ¯ώÚ·˜ ‹ ÙÔυ ÙfiπÔυ ηٷγωγ‹˜(ÂıνÈÎfi ‹ π·ÙÚȉωνυÌÈÎfi, E£), ÙÔ Âπ¿γγÂλÌ· πÔυ ·ÛΛ ÙÔ ›‰ÈÔ ÙÔ ¿ÙÔÌÔ ‹ Ô π·-ÙέÚ·˜ ÙÔυ (Âπ·γγÂλÌ·ÙÈÎfi, E¶A), ‹ οπÔÈÔ È‰È·›ÙÂÚÔ ÛωÌ·ÙÈÎfi ‹ „υ¯ÈÎfi ¯·Ú·-ÎÙηÚÈÛÙÈÎfi (π·Úων‡ÌÈÔ ‹ π·Ú·ÙÛÔ‡ÎλÈ, ¶AP).

EÎÙfi˜ ·πfi ÙÔυ˜ Îώ‰ÈΘ, ηٿ ‰Â‡ÙÂÚÔ λfiγÔ ¯ÚηÛÈÌÔπÔÈ‹ıηην ÛÙη ÌÂλέÙηÙ· π·Ú·Î¿Ùω έÚγ· Ì ıέÌ· Ùην ÈÛÙÔÚ›· ‹ ÙÔ γλωÛÛÈÎfi ȉ›ωÌ· Ùη˜ KÔζ¿νη˜:AλÂυÚ¿˜ N¿Ûη˜, M' ›πÈν η Ì¿ν· Ì', KÔζ¿νη, 1964, 21979, ¢ÂλÈ·λ‹˜ NÈÎfiλ·Ô˜,™υÌπληÚωÌ·ÙÈο πÂÚ› Ùη˜ ÂÎ KÔζ¿νη˜ ÔÈÎÔγÂν›·˜ Ùων Âν AυÛÙÚ›· ‰È·ÌÂνfiνÙωνK·Ú·γÈ¿ννη˜ - von Karajan, £ÂÛÛ·λÔν›Îη, 1940, M·Î‰ÔνÈο 1 (1940), K·λÈν‰έ-Úη˜ Mȯ·‹λ, ™ηÌÂÈώÌ·Ù· ÈÛÙÔÚÈο ÂÎ Ùη˜ ¢υÙÈ΋˜ M·Î‰Ôν›·˜, ¶ÙÔλÂÌ·˝˜,1939, K·λÈν‰έÚη˜ Mȯ·‹λ, °Ú·πÙ¿ ÌνηÌ›· ·πfi Ùην ¢υÙÈ΋ν M·Î‰Ôν›·ν ¯Úfi -νων TÔυÚÎÔÎÚ·Ù›·˜, ¶ÙÔλÂÌ·˝˜, 1940, K·λÈν‰έÚη˜ Mȯ·‹λ, AÈ ÛυνÙÂ¯ν›·È Ùη˜KÔζ¿νη˜ Âπ› TÔυÚÎÔÎÚ·Ù›·˜, £ÂÛÛ·λÔν›Îη, 1958, §ÈÔ‡Êη˜ ¶·ν·γÈώÙη˜, IÛÙÔ -Ú›· Ùη˜ KÔζ¿νη˜, Aı‹ν·, 1924, ¶·π·ÎωνÛÙ·νÙ›νÔυ Mȯ¿λη˜, MÈ· ‚ÔÚÂÈÔÂλληνÈ -΋ πfiλη ÛÙην TÔυÚÎÔÎÚ·Ù›·, ÈÛÙÔÚ›· Ùη˜ KÔζ¿νη˜ (1400 - 1912), Aı‹ν·, 1992,BÈ‚λÈÔπωλ›Ôν Ùη˜ EÛÙ›·˜, ¶·π·ÛÈώπη˜ §Âω훉·˜, H π·λÈ¿ η KÔζ¿νη, £ÂÛÛ·-

16 (I°) 3.9.1904 - 30.12.1904 Î·È 4.1.1905 - 1.4.1905 Î·È ‰‡Ô ÂγγÚ·Êέ˜:23.6.1899 Î·È 5.10.1899

17 I¢ 3.4.1905 - 23.12.1905 Î·È 5,6.1.1906. M›· ÂγγÚ·Ê‹ Ì ηÌÂÚÔÌην›·10.9.1895

18 (IE) 8.1.1906 - 29.7.1906 Î·È ‰‡Ô ÂγγÚ·Êέ˜ Ì ηÌÂÚÔÌην›· 13...1909 ηÈ21.2.1905

19 (I™T) 30.7.1906 - 30.12.1906 Î·È 3.1.1907 - 21.3.190720 (IZ) 1.4.1907 - 24.12.1907 Î·È 3.1.1908 - 4.2.190821 (IH) 13.1.1908 - 30.10.190822 (I£) 16.10.1908 - 24.12.1908, 2.1.1909 - 23.12.1909 Î·È 6.1.1910 -

25.6.1910. ¢‡Ô ÂγγÚ·Êέ˜ Ì ηÌÂÚÔÌην›· 6.6.1882 Î·È 12.11.190823 (K) 30.6.1910 - 23.12.1910 Î·È 6.1.1911 - 20.10.1911 Î·È Ì›· ÂγγÚ·Ê‹ Ì η-

ÌÂÚÔÌην›· 25.8.190624 (KA) 23.10.1911 - 18.12.1911 Î·È 5.1.1912 - 11.6.1912. M›· ÂγγÚ·Ê‹ Ì ηÌÂ-

ÚÔÌην›· 26.8.191225 (KB) 10.11.1912 - 28.12.1912 Î·È 5.1.1913 - 4.7.1913 Î·È Ì›· ÂγγÚ·Ê‹ Ì η-

ÌÂÚÔÌην›· 2.11.191226 (K°) 4.7.1913 - 31.11.1913. ¢‡Ô ÂγγÚ·Êέ˜ Ì ηÌÂÚÔÌην›· 20.2.1913 ηÈ

20.10.191027 (K¢) 8.11.1913 - 29.12.1913 Î·È 9.1.1914 - 7.2.191428 (KE) 9.2.1914 - 23.10.191429 (K™T) 27.10.1914 - 28.12.1914 Î·È 7.1.1915 - 8.2.1915. M›· ÂγγÚ·Ê‹ Ì ηÌÂ-

ÚÔÌην›· 3.2.191430 (KZ) 4.2.1915 - 27.4.191531 (KH) 27.4.1915 - 22.7.191532 (K£) 23.7.1915 - 19.10.191533 (§) 22.10.1915 - 20.12.1915 Î·È 8.1.1916 - 26.5.1916. M›· ÂγγÚ·Ê‹ Ì ηÌÂ-

ÚÔÌην›· 26.8.191634 (§A) 29.11.1915 - 23.12.915 Î·È 6.1.1916 - 20.11.191635 (§B) 17.12.1915 - 21.12.1915 Î·È 8.1.1916 - 3.11.1916

OÈ ‰È·ÛÙ¿ÛÂȘ Ùων Îω‰›Îων ›ν·È ‰È¿ÊÔÚ˜. OÈ ‰‡Ô πÚώÙÔÈ, 2 (A) Î·È 3 (B),έ¯Ôυν ‡„Ô˜ 0,408 X πλ¿ÙÔ˜ 0,150. Tων ¿λλων ÔÈ ‰È·ÛÙ¿ÛÂȘ ÎυÌ·›νÔνÙ·È ·πfi ‡-„Ô˜ 0,303 - 0,181 X πλ¿ÙÔ˜ 0,159 - 0,125.

H ηٿÛÙ·Ûη Ùων Îω‰›Îων πÔÈΛλλÂÈ: ÔÈ Îώ‰ÈΘ A Î·È B π·ÚÔυÛÈ¿ζÔυν ÙȘπÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ÊıÔÚέ˜ ÛÙ· ÂξώÊυλλ· Î·È Û Êı·ÚÌέν· Î·È Û¯ÈÛÌέν· Ê‡λλ·. OÈ¿λλÔÈ Îώ‰ÈΘ ‚Ú›ÛÎÔνÙ·È ÛÂ Î·λ‹ γÂνÈ΋ ηٿÛÙ·Ûη Ì οπÔȘ Âξ·ÈÚέÛÂȘ(Û¯ÈÛÌέν· ‹ Êı·ÚÌέν· Ê‡λλ·).

OÈ Îώ‰ÈΘ A Î·È B ›ν·È ‰ÂÚÌ·Ùfi‰ÂÙÔÈ. O A ÂÌÊ·ν›ζÂÈ πÂÚ›Ù¯νη ‰È·Îfi-ÛÌηÛη ÛÙ· ÂξώÊυλλ·, fiÌÔÈ· Î·È ÛÙȘ ‰‡Ô fi„ÂȘ. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È γÈ· ‰È·ÎÔÛÌηÙÈÎfi

λÔν›Îη, 1972, ¶·π·ÛÈώπη˜ §Âω훉·˜, TfiÙÈ ÎÈ ÙώÚ·, £ÂÛÛ·λÔν›Îη, 1973, ¶·π·-ÛÈώπη˜ §Âω훉·˜, Aπ' fi,Ù' ·πfiÌνÈν, £ÂÛÛ·λÔν›Îη, 1977, ¶·π·ÛÈώπη˜ §Âω훉·˜,A‰Ôυ΋ıη, £ÂÛÛ·λÔν›Îη, 1988, ¶ÈÙένη˜ Z‹νων, KÔυζÈ·νÈώÙ'η ÌπένÙÈ·, Aı‹ν·,1971. T· E¶ πÔυ ‚Úέıηην ÛÙ· έÚγ· ·υÙ¿ ¯ÚηÛÈ̇Ôυν ÌfiνÔ γÈ· Ùην Âπ·λ‹ıÂυ-Ûη ÙÔυ υλÈÎÔ‡ πÔυ ·νÙλ‹ıηΠ·πfi ÙÔυ˜ Îώ‰ÈΘ. EπώνυÌ· πÔυ ·π·νÙÔ‡ν ÛÙ· έÚ-γ· πÔυ πÚÔ·ν·ÊέÚıηην, fi¯È fiÌω˜ Î·È ÛÙÔυ˜ Îώ‰ÈΘ, ηٷ¯ωÚÔ‡νÙ·È Û π·-Ú¿ÚÙηÌ· Î·È Ì οı ÂπÈʇλ·ξη ω˜ πÚÔ˜ Ùη γνηÛÈfiÙηÙ¿ ÙÔυ˜.

0.2. OÈ Îώ‰ÈΘ

Aπfi ÙÔυ˜ Îώ‰ÈΘ πÔυ Êυλ¿ÛÛÔνÙ·È ÛÙ· Aگ›· NÔÌÔ‡ KÔζ¿νη˜ ÔÈ ‰‡Ô πÚώÙÔÈ,2 (A) Î·È 3 (B), ·ν·γÚ¿ÊÔυν ÙȘ ‚·πÙ›ÛÂȘ Ùων ÂÙών 1759 - 1851 Î·È Ùων ÂÙών1852 - 1897 ·νÙ›ÛÙÔȯ·. OÈ υπfiλÔÈπÔÈ ÙÚÈ¿νÙ· πÂÚÈέ¯Ôυν πÈÛÙÔπÔÈηÙÈο ‚·πÙ›ÛÂ-ων Ùη˜ IÂÚ¿˜ MηÙÚÔπfiλÂω˜ ™ÂÚ‚›ων Î·È KÔζ¿νη˜ Î·È ÛυγÎÚÔÙÔ‡νÙ·È ·πfi ÙυπÔ-γÚ·ÊηÌέν· Ê‡λλ· ÛÙ· ÔπÔ›· ÛυÌπληÚώνÔνÙ·È ÛÙÔȯ›· πÔυ ·ÊÔÚÔ‡ν ÙÔυ˜ ‚·-πÙÈζfiÌÂνÔυ˜, ÙÔυ˜ γÔν›˜ Î·È ÙÔυ˜ ·ν·‰fi¯Ôυ˜ ÙÔυ˜. T· ʇλλ· ·υÙ¿ ÛÙη Ûυνέ¯ÂÈ·‰έıηην Û Îώ‰Èη.

OÈ Îώ‰ÈΘ ÊέÚÔυν ÛÙÔ IÛÙÔÚÈÎfi AÚ¯Â›Ô ·Ú›ıÌηÛη ·πfi ÙÔ 2 ω˜ ÙÔ 35. ™Ùηνπ·ÚÔυÛ›·Ûη ÙÔυ υλÈÎÔ‡ πÔυ ·νÙλ‹ıηΠ·πfi ÙÔυ˜ Îώ‰ÈΘ ·υÙÔ‡˜ ¯ÚηÛÈÌÔπÔÈ›-Ù·È Ûυν¯‹˜ ·λÊ·‚ηÙÈ΋ ·Ú›ıÌηÛη ·πfi ÙÔ A ω˜ ÙÔ §B. OÈ Îώ‰ÈΘ 4 Î·È 5 πÂÚÈ-λ·Ì‚¿νÔυν Ù· πÈÛÙÔπÔÈηÙÈο Ùων ‚·πÙ›ÛÂων πÔυ ·ν·γÚ¿ÊÔνÙ·È ÛÙȘ ÙÂλÂυÙ·›Â˜ÛÂλ›‰Â˜ ÙÔυ Îώ‰Èη 3 (B) (1852 - 1897). ŒÙÛÈ ÔÈ Îώ‰ÈΘ Î·È ÙÔ πÂÚȯfiÌÂνfi ÙÔυέ¯Ôυν ω˜ Âξ‹˜:2 (A) 1759 - 18513 (B) 1852 - 18976 (°) 27.1.1897 - 31.12.1897 Î·È 5.1.1898 - 20.3.1898. Eπ›Ûη˜ πÂÚÈέ¯ÂÙ·È ‚·πÙÈ-

ÛÙÈÎfi Ì ηÌÂÚÔÌην›· 13.1.18947 (¢) 10.5.1897 - 10.9.1897 Î·È 30.3.1898 - 18.7.18988 (E) 18.7.1898 - 30.12.1898 Î·È 2.1.1899 - 8.3.18999 (™T) 14.3.1899 - 30.12.1899 Î·È 1.1.1900 - 13.2.190010 (Z) 30.4.1900 - 10.12.190011 (H) 15.2.1900 - 30.12.1900 Î·È 7.1.1901 - 5.3.1901 Î·È έν· ‚·πÙÈÛÙÈÎfi Ì η-

ÌÂÚÔÌην›· 23.5.189812 (£) 5.3.1901 - 16.11.1901. Œν· ‚·πÙÈÛÙÈÎfi Ì ηÌÂÚÔÌην›· 9.3.1896.13 (I) 17.11.1901 - 29.12.1901 Î·È 3.1.1902 - 18.10.190214 (IA) 4.3.1902 - 23.12.1902 Î·È 7.1.1903 - 6.2.190315 (IB) 5.2.1903 - 26.12.1903 Î·È 5.1.1904 - 2.9.1904

KOZANITIKA E¶øNYMA34 EI™A°ø°H 35

λÔν›Îη˜ Î·È ÂπÈÙÚÔπ‡ÔνÙÔ˜ ÙÔυ ÂνÙÈÌÔÙ¿ÙÔυ ÎυÚ PÔ‡Ûη M‹ÛÈÔυKώ‰Èξ ÙÔυ Âν KÔζ¿νη ı›Ôυ Î·È π·νÛέπÙÔυ ν·Ô‡ ÙÔυ Âν ·γ›ÔȘ π·ÙÚfi˜ ηÌών

NÈÎÔλ¿Ôυ ÙÔυ Âν M‡ÚÔȘ Âν ω ÛηÌÂÈÔ‡νÙ·È Ù· ÔνfiÌ·Ù· π¿νÙων Ùων γÂγÂννηÌένωννηπ›ων Ùη˜ πfiλÂω˜ KÔζ¿νη˜ Î·È Ùων Ù·‡Ù· ·ν·‰Â¯ÔÌένων ÂÎ Ùη˜ ÈÂÚ¿˜ ÎÔλυÌ‚‹ -ıÚ·˜

ΌÛÙȘ ‰Â Ùων ÈÂÚέων ·ÌÂλ›·, ÎλÔπ‹...ÈÂÚÔÛυλ›· ¯ÚηÛ¿ÌÂνÔ˜ ‰Âν ‹ıÂλÂν γÚ¿ -„η Âυı‡˜ ÌÂÙ¿ ÙÔ ‚¿πÙÈÛÌ· ÙÔ ‚·πÙÈÛıέν ‚ÚέÊÔ˜, ·ν¿ıÂÌ· έÛÙω, Î·È η π·È‰Â›··υÙÔ‡ ·Úγ›· Î·È ÙζÂÚÂÌέ˜ έÛÙω

O ™·ÎÂλλ¿ÚÈÔ˜ °ÂώÚγÈÔ˜..."

™ÙÔν Îώ‰Èη 3 (B) Ô ÌηÙÚÔπÔλ›Ùη˜ EυγένÈÔ˜ ·ÊÔ‡ ÂπÈÎυÚώνÂÈ ÙÔν "IÂÚfiνKώ‰Èη ÙÔυ ı›Ôυ ‚·πÙ›ÛÌ·ÙÔ˜" (1759 - 1851) "ÂυÂÚγÂÙÔ‡ÌÂνÔν AÚ¯ÈÂÚ·Ù›·ÙÂÛÛ¿Úων ‹‰η πÚÔ ·υÙ‹˜ AÚ¯ÈÂÚ·ÙÂυÛ¿νÙων", "ÂπȂ‚·ÈÔ› ÙÔν ‹‰η Âπ› Ùη AگȠ-Ú·Ù›· ·υÙ‹˜ ÂπÈÙÚÔπ‡ÔνÙÔ˜ ÙÔυ ÎυÚ›Ôυ ™Ù¿ÌÎÔυ M¿νÔυ Âν Ùω ·υÙώ N·ώ, ·Ú -¯fiÌÂνÔν νέÔν Kώ‰Èη". ™Ùη Ûυνέ¯ÂÈ· "ÂνÙέλλÂÙ·È Âυλ·‚ÂÛÙ¿ÙÔȘ IÂÚ‡ÛÈ" ν· Î·-Ù·¯ωÚÔ‡ν ÛÙÔν Îώ‰Èη ·ÌέÛω˜ ÌÂÙ¿ Ùη ‚¿ÊÙÈÛη ÙÔ fiνÔÌ· "ÙÔυ ‚·πÙÈÛıένÙÔ˜,Î·È ÙÔυ π·ÙÚfi˜ Î·È ÙÔυ ·ν·‰fi¯Ôυ ÌÂÙ¿ ÙÔυ Âπων‡ÌÔυ ·υÙών". ŒπÂÈÙ· ‰›νÂÈ Ô‰η-γ›Â˜ γÈ· ÙÔ ‰È·¯ωÚÈÛÌfi Ùων ÂÙών "¯·Ú·ÎÙ‹ÚÛÈ ‰È·Û‹ÌÔȘ", ÌÂÙ¿ Ùων Ìηνών ηÈ"·ÎÔλÔ‡ıω˜ Âν Ù¿ξÂÈ Î·Ù¿ ÛÙȯη‰fiν, ν· Î·Ù·γÚ¿Êη Ù· ÔνfiÌ·Ù· Ùων ‚·πÙÈζÔÌέ -νων, ωÛ·‡Ùω˜ Î·È ÂȘ ¿π·Û·ν Ùην πÂÚ›Ô‰Ôν Ùων ‰ώ‰Âη Ìηνών ÙÔυ ¯ÚfiνÔυ". Tέ-λÔ˜, ·ν οπÔÈÔ˜ ÈÂÚέ·˜ Ù‡¯ÂÈ ν· ‚·ÊÙ›ÛÂÈ πÔλλ¿ ‚ÚέÊη Ì·ζ›, π·Ú·γγέλλÂÈ ν· ÌηνÙ· ÛυÌπÂÚÈλ·Ì‚¿νÂÈ Û ÌÈ· ÛηÌ›ωÛη fiλ·, ·λλ¿ "έηÛÙÔν ȉȷÈÙέÚω˜ ω˜ Î·È Ù·ÔνfiÌ·Ù· Ùων γÔνέων Î·È Ùων ·ν·‰fi¯ων ·υÙών". MÂÙ¿ ·πfi ÙȘ Ô‰ηγ›Â˜, πÚÔÂȉÔ-πÔÈ› fiÙÈ ı· ÙÈÌωÚÂ›Ù·È Î·È ı· ÂπÈÙÈÌ¿Ù·È fiπÔÈÔ˜ π·Ú·‚› ÙȘ ·νωÙέÚω υπÔ¯ÚÂώ-ÛÂȘ ÙÔυ.

Tην ηıÔ‰‹γηÛη ·υÙ‹ υπÔγÚ¿ÊÔυν 10 ÈÂÚ›˜:"Ô ™·ÎÂλλ›ων M¿ÚÎÔ˜ ÈÂÚ‡˜ ‚‚·ÈÔ›Ô πÚωÙÔπ·π¿˜ NÈÎfiλ·Ô˜ ‚‚·ÈÔ›Ô ÈÂÚÔÌν‹Ìων Iω¿ννη˜ ÈÂÚ‡˜ ‚‚·ÈÔ›Ô ‰ÂυÙÂÚ‡ων °ÂώÚγÈÔ˜ ÈÂÚ‡˜ ‚‚·ÈÔ›Ô έξ·Ú¯Ô˜ KωνÛÙ·νÙ›νÔ˜ ÈÂÚ‡˜ ‚‚·ÈÔ›Ô ¢ηÌ‹ÙÚÈÔ˜ ÈÂÚ‡˜ Ô ÙÔυ π·π· M¿ÚÎÔυ ‚‚·ÈÔ›Ô ¢ηÌ‹ÙÚÈÔ˜ °ÂωÚγ›Ôυ ÈÂÚ‡˜ ‚‚·ÈÔ›Ô π·π·γÈ·νν¿Îη˜ ‚‚·ÈÔ›Ô ·ν·ÛÙ¿ÛÈÔ˜ ÈÂÚ‡˜ ‚‚·ÈÔ›Eν έÙÂÈ ÛωÙηÚ›ω ¯ÈλÈÔÛÙώ ÔÎÙ·ÎÔÛÈÔÛÙώ πÂνÙηÎÔÛÙώ ‰ÂυÙέÚω ηٿ Ì‹ν·

I·νÔυ¿ÚÈÔν Ùη πÚώÙη".

Û¯έ‰ÈÔ πÔυ Âπ·ν·λ·Ì‚¿νÂÙ·È ÙέÛÛÂÚȘ ÊÔÚέ˜ ÛÙȘ ‰‡Ô fi„ÂȘ ÙÔυ ÂξωʇλλÔυ ηÈηٷλ·Ì‚¿νÂÈ ÈÛÔϋ„›˜ ·πÔÛÙ¿ÛÂȘ. ™ÙÔ ÎένÙÚÔ ÙÔυ ‰È·ÎÔÛÌηÙÈÎÔ‡ ·υÙÔ‡ ۯ‰›-Ôυ υπ¿Ú¯ÂÈ ÌÔÙ›‚Ô Ì Âξ·πÙέÚυγ·. O Îώ‰Èη˜ ‰ένÂÈ Ì ÎÔÚ‰fiνÈ. O B έ¯ÂÈ ·πλ‹‰È·ÎfiÛÌηÛη πÔυ ›ν·È fiÌÔÈ· Î·È ÛÙȘ ‰‡Ô fi„ÂȘ ÙÔυ ÂξωʇλλÔυ. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È γÈ·έν· ÔÚıÔγώνÈÔ πÔυ ‰ÈέÚ¯ÂÙ·È πÂÚÈÌÂÙÚÈο ÙÔν Îώ‰Èη Î·È Û¯ηÌ·Ù›ζÂÙ·È ·πfiÙÚÂȘ ÛÂÈÚέ˜ ·λλÂπ¿λληλων Ú·‚‰ώÛÂων. ¶¿νω ÛÙÔ ÔÚıÔγώνÈÔ Î·È Î·ıfiλÔ ÙÔ Ì‹-ÎÔ˜ ÙÔυ Îώ‰Èη ۯ‰ȿÛÙηΠ̠ÙÔν ›‰ÈÔ ÙÚfiπÔ έν·˜ ÚfiÌ‚Ô˜. ™Ù· ÂξώÊυλλ· υ-π¿Ú¯Ôυν Âπ›Ûη˜ ›¯νη ·πfi ÌÂÙ·λλÈο Âλ¿ÛÌ·Ù· Ì ٷ ÔπÔ›· έÎλÂÈνÂ Ô Îώ‰Èη˜.

OÈ υπfiλÔÈπÔÈ Îώ‰ÈΘ ›ν·È π·νfi‰ÂÙÔÈ Ì π·ν› ¯ÚώÌ·ÙÔ˜ λ·‰›, Ú·Ê, ‹ ÎfiÎ-ÎÈνÔυ ÛÙη Ú¿¯η ÙÔυ˜. TÔ υπfiλÔÈπÔ ÌέÚÔ˜ Ùων Âξωʇλλων ÙÔυ˜ ηλ‡πÙÂÙ·È Ì¯·ÚÙ›. H ÂπÈÎÔλληÌένη ¯¿ÚÙÈνη ÂÙÈÎέÙ· ÛÙÔ ÌπÚÔÛÙ¿ ‹ π›Ûω ÂξώÊυλλÔ ÊέÚÂÈ ÂπÈ-γÚ·Ê‹ Ì ÙÔ πÂÚȯfiÌÂνÔ ÙÔυ Îώ‰Èη, π.¯. "1897 ·πfi 27 I·νÔυ·Ú›Ôυ Ìέ¯ÚÈ 31 ¢Â-ÎÂÌ‚Ú›Ôυ. 1898 ·πfi 5 I·νÔυ·Ú›Ôυ Ìέ¯ÚÈ 20 M·ÚÙ›Ôυ".

O Îώ‰Èη˜ A πÂÚÈλ·Ì‚¿νÂÈ 496 ÛÂλ›‰Â˜. O Îώ‰Èη˜ B 556 ÛÂλ. + Ì›· ÛÙÔÙέλÔ˜ ¿γÚ·Êη. ™Ùην πÚ·γÌ·ÙÈÎfiÙηÙ· Ô ·ÚÈıÌfi˜ Ùων ÛÂ뛉ων ›ν·È λ›γÔ ÌÂγ·λ‡-ÙÂÚÔ˜, γÈ·Ù› η υπ¿Ú¯ÔυÛ· ·Ú›ıÌηÛη ‰Âν ›ν·È ·πfiλυÙ· ÛωÛÙ‹. Eνώ ÌÂÙ·ξ‡ ÙωνÛÂλ. 517 Î·È 518 π·ÚÂÌ‚¿λλÔνÙ·È 7 ¿γڷʘ ÛÂλ›‰Â˜, η ·Ú›ıÌηÛη ÙÔυ Îώ‰Èη γ›-νÂÙ·È Û·ν ·υÙέ˜ ν· Ìην υπ¿Ú¯Ôυν. ™ÙÔυ˜ Îώ‰ÈΘ ° ω˜ §B οı πÈÛÙÔπÔÈηÙÈÎfi‚·πÙ›ÛÂω˜ ÊέÚÂÈ ·‡ξÔνÙ· ·ÚÈıÌfi Î·È Î¿ı ÂηÙfi πÂÚ›πÔυ ʇλλ· η ·Ú›ıÌηÛη ·Ú-¯›ζÂÈ ·πfi Ùην ·Ú¯‹. O ÙÚfiπÔ˜ ·υÙfi˜ ηٷ¯ώÚηÛη˜ Ùων ‚·πÙÈÛÙÈÎών ‰Âν ÙηÚ›ٷȯωÚ›˜ Âξ·ÈÚέÛÂȘ. °È· π·Ú¿‰ÂÈγÌ· ÛÙÔν Îώ‰Èη ° ÛÙην πÚώÙη ÂνfiÙηÙ· Ùων πÈ-ÛÙÔπÔÈηÙÈÎών 1 - 108 π·Ú·λ›πÔνÙ·È ‚·πÙÈÛÙÈο Ì ·‡ξ. ·ÚÈı. 18, 91 - 97· ÛÙη‰Â‡ÙÂÚη ÂνfiÙηÙ· 1 - 91 ·ÚÈıÌÔ‡νÙ·È ‰υÔ ÊÔÚέ˜ Ù· ‚·πÙÈÛÙÈο πÔυ ÊέÚÔυν ·‡ξ.·ÚÈı. 84 - 89. ™ÙÔν Îώ‰Èη ¢ έ¯ÔυÌ Ùην πÚώÙη ÂνfiÙηÙ· Ùων πÈÛÙÔπÔÈηÙÈÎών 1 -100 Î·È Ùη ‰Â‡ÙÂÚη 1 - 98 ÛÙην ÔπÔ›· υπ¿Ú¯ÂÈ ‰‡Ô ÊÔÚέ˜ ÙÔ ‚·πÙÈÛÙÈÎfi Ì ·‡ξ.·ÚÈı. 8.

™ÙÔυ˜ Îώ‰ÈΘ υπ¿Ú¯Ôυν Ûυ¯ν¿ ¿γڷʘ ÛÂλ›‰Â˜ ‹ ‰È¿ÊÔÚ˜ ¿λλ˜ ÛηÌÂÈώ-ÛÂȘ. ™ÙÔν Îώ‰Èη A π.¯. ¿γڷʘ ›ν·È ÔÈ ÛÂλ›‰Â˜ 192, 280, 399 Âνώ ÛÙη ÛÂλ.437 υπ¿Ú¯ÂÈ ÂπÈÎÔλληÌένÔ ÛηÌ›ωÌ· πÔυ έ¯ÂÈ ω˜ Âξ‹˜: "EπȉÈÔÚıώıη ·πfi Kων-ÛÙ·νÙ›νÔυ Iω¿ννÔυ °Î¿λÈ·ν (;) ÙÔ 1928 IÔυν›Ôυ 15 KÔζ¿νη". ™Ùη ÛÂλ. 203 υπ¿Ú-¯ÂÈ ÛÊÚ·γ›‰· ·πfi ÎfiÎÎÈνÔ ÎÂÚ› (ÈÛπ·νÈÎfi), fiπÔυ ·ν·γÚ¿ÊÂÙ·È: Ô ™ÂÚ‚›ων ηÈKÔζ¿νη˜ £ÂfiÊÈλÔ˜ 1785 (;). ™ÙÔν Îώ‰Èη B ¿γڷʘ ›ν·È ÔÈ ÛÂλ›‰Â˜ 194 - 203,482, 483, 486, 487, 492, 493.

OÈ Îώ‰ÈΘ A Î·È B ÛÙȘ ÛÂλ›‰Â˜ 1 Î·È 2 πÂÚÈέ¯Ôυν Ô‰ηγ›Â˜ γÈ· Ùην ηٷ¯ώ-ÚηÛη Ùων ‚·πÙ›ÛÂων ·πfi ÙÔν ÂοÛÙÔÙ ÈÂÚέ·.

™ÙÔν Îώ‰Èη 2 (A) ‰È·‚¿ζÔυÌ ..... "1759 Mην› IÔυν›ωAÚ¯ÈÂÚ·Ù‡ÔνÙÔ˜ ÙÔυ ıÂÔÊÈλÂÛÙ¿ÙÔυ ÎυÚ›Ôυ ÎυÚ›Ôυ Iγν·Ù›Ôυ ÙÔυ ÂÎ £ÂÛÛ· -

KOZANITIKA E¶øNYMA36 EI™A°ø°H 37

MÂÙ¿ ·πfi ·υÙfi ÙÔν ηٿλÔγÔ πÚÔ·πÙÂÈ η ·πÔÚ›·: η γÚ·Ê‹ π.¯. ''K·Ú·Ùζέ -ÙζÔ˜'' γÈ· ÙÔ ¯ÚÔν ÈÎfi ‰È¿ÛÙηÌ· πÚÈν ÙÔ 1870 - 80 ·πÔ‰›‰ÂÈ ÊωνηÙÈο:[karatsÇtsos, karadzÇtsos, karatsÇdzos, karadzÇdzos, karandzÇdzos, karandzÇ-ndzos,karadzÇndzos, karandzÇndzos, karatsÇndzos, ‹ karandzÇtsos, Îλπ.];

AÎfiÌ· ‰È·Ê·›νÂÙ·È ÌÈ· πÚÔÛπ¿ıÂÈ· Ùων γÚ·Êέων ν· ·πÔ‰ώÛÔυν Ùην πÚÔ-ÊÔÚ¿ Ùων π·¯Èών ÛυÚÈÛÙÈÎών.

MÂÙ¿ ÎÈ ·πfi ·υÙfi ÙÔν ηٿλÔγÔ πÚÔ·πÙÂÈ η ·πÔÚ›·: η γÚ·Ê‹ π.¯. ''NÙζÔυ -ÙζÔ‡Úη˜' ' γÈ· Ùη ¯ÚÔνÈ΋ πÂÚ›Ô‰Ô πÚÈν ÙÔ 1870 - 80 ·πÔ‰›‰ÂÈ ÊωνηÙÈο:[dzudzÆris, tsutsÆris, ndzutsÆris, nd^ut&Æris, t&ut&Æris, ndzut&Æris, ‹ nd^und^Æris Îλπ];

H ÛηÌÂÚÈν‹ Î·Ù¿ÛÙ·Ûη Ùων Âπων‡Ìων ‚Ôηı¿ÂÈ ÌÂÚÈÎέ˜ ÊÔÚέ˜ ÛÙην Ù·‡ÙÈÛηγÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ Î·È ÊıfiγγÔυ. ™ÙÔυ˜ Îώ‰ÈΘ π.¯. ·π·νÙÔ‡ν ÔÈ γÚ·Êέ˜ TζÂÌπέÚη˜,TÛÈÌπέÚη˜, TζÈÔυÌπέÚη˜, Î·È Û‹ÌÂÚ· ÙÔ E¶: TÛÈÌπέÚη˜, ÛηÌ. πÚÔÊÔÚ¿[TsimbÇris]. K¿πÔȘ ÊÔÚέ˜ fiÌω˜ ÙÔ πÚfi‚ληÌ· π·ÚέÌÂÈν ¿λυÙÔ Î·ıώ˜ η ÛηÌÂ-ÚÈν‹ πÚ·γÌ·ÙÈÎfiÙηÙ· ‰Â ‰È·ÊωÙ›ζÂÈ Ùην ηٿÛÙ·Ûη. ™ÙÔυ˜ Îώ‰ÈΘ π.¯. Ûυν·νٿην›˜ ÙȘ γÚ·Êέ˜ TζώÚ·˜, TÛÈfiÚ·˜, TÛÈώÚ·˜, Âνώ Û‹ÌÂÚ· ·π·νÙÔ‡ν Î·È ÙÔ E¶TζÈώÚ·˜, ÛηÌ. πÚÔÊÔÚ¿ [D^òras] Î·È ÙÔ E¶ TÛÈώÚ·˜, ÛηÌ. πÚÔÊÔÚ¿ [T&òras].MÈ· Âξ‹γηÛη γÈ· Ùη ‰·ÊÔÚÂÙÈ΋ ·υÙ‹ ηٿÛÙ·Ûη ›ν·È ›Ûω˜ fiÙÈ ÙÔ E¶ TÛÈÌπέ -Úη˜ Â›ν·È ‰È·Ê·νέ˜ ÂÙυÌÔλÔγÈο (< ÙÛÂÌπέÚÈ), fi¯È fiÌω˜ Î·È Ù· E¶ TζÈώÚ·˜ ηÈTÛÈώÚ·˜.

°È· fiλÔυ˜ ·υÙÔ‡˜ ÙÔυ˜ λfiγÔυ˜ ıÂωÚ‹Û·Ì ÛÎfiπÈÌÔ ν· Ìην π·Ú·ıέÛÔυÌ ‰›-πλ· Û οı ÂπώνυÌÔ (‚λ. °΄ MέÚÔ˜: TÔ υλÈÎfi) Ùη ÊωνηÙÈ΋ ÙÔυ ·πfi‰ÔÛη ηıώ˜·υÙ‹ ı· ‹Ù·ν π·Ú·ÎÈν‰υνÂυÌένη Î·È ı· ÂπηÚ·ζfiÙ·ν ›Ûω˜ ·πfi Ùη ÛηÌÂÚÈν‹ ÙÔυπÚÔÊÔÚ¿.

0.4. IÛÙÔÚÈο KÔζ¿νη˜

H πÚώÙη πÚÔÛπ¿ıÂÈ· γÈ· Ùη Û‡νÙ·ξη ÈÛÙÔÚ›·˜ Ùη˜ KÔζ¿νη˜ γ›νÂÙ·È ÙÔν πÂÚ·-ÛÌένÔ ·Èών· ·πfi ÙÔν A.K. °Ôυν·ÚfiπÔυλÔ, KÔζ·νÈο, Aı‹ν·, 1872, ¶·ν‰ώÚ·KB (1872), Ô ÔπÔ›Ô˜ Û πÔλλ¿ ÛÙηÚ›ζÂÙ·È ÛÙȘ πληÚÔÊÔڛ˜ πÔυ ‰›νÂÈ Ô X·Ú›-ÛÈÔ˜ MÂγ‰¿νη˜ ÛÙην "AγγÂλ›· [...]" ÙÔυ. ¶ÚfiÛıÂÙ˜ ÈÛÙÔÚÈÎέ˜ πληÚÔÊÔڛ˜ γÈ·

0.3. °Ú·Ê›˜ Î·È γÚ·Êέ˜

Όπω˜ ›ν·È ÊυÛÈÎfi λfiγω Ùη˜ ÌÂγ¿λη˜ ¯ÚÔνÈ΋˜ πÂÚÈfi‰Ôυ πÔυ ‰È·λ·Ì‚¿νÂÈ ÙÔ υ-λÈÎfi Ùων Îω‰›Îων (1759 - 1916), ‰È·ÎÚ›νÔυÌ π¿Ú· πÔλλÔ‡˜ γÚ·Ê›˜ ÈÂÚ›˜. Õλ-λÔÈ ·π' ·υÙÔ‡˜ ›ν·È ÂγγÚ¿ÌÌ·ÙÔÈ, fiπω˜ Ê·›νÂÙ·È ·πfi Ùην ÔÚıÔγÚ¿ÊηÛη, ÙηνηλλÈγÚ·Ê›·, ·λλ¿ Î·È ÙȘ ‰ÈÔÚıωÙÈÎέ˜ π·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ πÔυ ·ÛÎÔ‡ν ÛÙ· ÔνfiÌ·Ù·Î·È Ù· ÂπώνυÌ·· ¿λλÔÈ ·νÙ›ıÂÙ· ›ν·È ÔλÈγÔγÚ¿ÌÌ·ÙÔÈ Î·È "ÔÚıÔγÚ·ÊÔ‡ν" Ù· Ô-νfiÌ·Ù· πÔυ ·ÎÔ‡ν ۯ‰fiν ÊωνηÙÈο, π.¯. νÎÔπÈÙ¿ÚÔ˜. M οı ÂπÈʇλ·ξη γÈ·Ùην ÔÚıfiÙηÙ· Ùη˜ ·πfi‰ÔÛη˜ Ùη˜ πÚÔÊÔÚ¿˜ Î·È Ùη˜ ·νÙÈÛÙÔȯ›·˜ γÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ηÈÊıfiγγÔυ ı· ÌπÔÚÔ‡ÛÂ ν· ÈÛ¯υÚÈÛÙ› ην›˜ fiÙÈ ·υÙÔ› ÔÈ ÙÂλÂυÙ·›ÔÈ Â›ν·È ·υıÂνÙÈ-ÎfiÙÂÚÔÈ Î·È ÌπÔÚÔ‡ν ν· ‚Ôηı‹ÛÔυν Î·È ÛÙη ÊωνηÙÈ΋ ·πÔηٿÛÙ·Ûη Ùων Âπω-ν‡Ìων. AÚÎÂÙέ˜ ›ν·È ‚έ‚·È· ÔÈ πÂÚÈπÙώÛÂȘ ηÎÔγÚ·Ê›·˜ Ùων ÈÂÚέων Ì ·πÔÙέ-λÂÛÌ· ν· Â›ν·È λ·ıÂÌένη ‹ Î·È ÙÂλ›ω˜ ·‰‡ν·Ùη η ·ν¿γνωÛη Ùων ÔνÔÌ¿Ùων.

¶Ú¿γÌ·ÙÈ υπ¿Ú¯ÂÈ ÌÂÚÈÎέ˜ ÊÔÚέ˜ ÛηÌ·νÙÈÎfi πÚfi‚ληÌ· ·νÙÈÛÙÔȯ›·˜ γÚ¿Ì-Ì·ÙÔ˜ Î·È ÊıfiγγÔυ. TÔ ζ‹ÙηÌ· ÂÛÙÈ¿ζÂÙ·È ÎυÚ›ω˜ ÛÙÔ ÙÈ π·ÚÈÛÙ¿νÂÈ ÙÔ γÚ¿ÊηÌ·Ùζ Î·È ÛÙην ·πfi‰ÔÛη Ùων π·¯Èών ÛυÚÈÛÙÈÎών. TÔ γÚ¿ÊηÌ· Ùζ ¯ÚηÛÈÌÔπÔÈ›ٷÈÙÔυλ¿¯ÈÛÙÔ ω˜ Ù· 1870 - 80 γÈ· ν· ·πÔ‰ώÛÂÈ ÊωνηÙÈο ÙÔ [ts], ÙÔ [dz] Î·È ÌÂÚÈ-Îέ˜ ÊÔÚέ˜ ÙÔ [ndz], Âνώ ÌÂÙ¿ ÙÔ 1880 ·π·νÙÔ‡ν Î·È ÙÔ γÚ¿ÊηÌ· Ùζ Î·È ÙÔ γÚ¿-ÊηÌ· ÙÛ. H π·Ú·Ù‹ÚηÛη ÂπȂ‚·ÈώνÂÙ·È ·πfi ÙÔ γÂγÔνfi˜ fiÙÈ ÛÙȘ π·Ú·λλ·γέ˜Ùων Âπων‡Ìων ÌπÔÚ› ν· ‰È·πÈÛÙώÛÂÈ Î·ν›˜ ÌÈ· πÚÔÛπ¿ıÂÈ· γÈ· πÈÛÙ‹ ·πfi‰ÔÛηÙη˜ πÚÔÊÔÚ¿˜ Ùων Âπων‡Ìων η ÔπÔ›· πÔÈΛλλÂÈ Î·Ù¿ γÚ·Êέ·, Ì ·πÔÙέλÂÛÌ· ÙηÛ‡γ¯υÛη γÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ Î·È ÊıfiγγÔυ, π.¯.:

KOZANITIKA E¶øNYMA38 EI™A°ø°H 39

K·Ùζ¿νÔ˜¶ÈÙζέλη˜K·ÙÛÈ·Ô‡νη˜KÔυÙζÈÌ¿νη˜°È¿νÙζÈÔ˜K·ÙζÈών·˜§ÈÙζοڷ˜ÿÙζÔ˜K·Ú·π·Ù曉η˜KÔυÙζÈÔ‡Îη˜K·Ú·Ì·Ùζԇη˜KÔ‡νÙζÔυλ·˜Tζ·Ùζ¿νη˜Tζ‹γÈ·˜TζÈ¿Ú·˜TζÈÙζÈλ›Îη˜

°Î·νÙζ·‚έλ·˜°Î·νÙζÔγÈ¿ννη˜°Î·νÙζfiÊλÈ·˜K·Ì¿νζÈÔ˜K·Ú·ÙζένÙζÔ˜M›νζÈÔ˜Mπ·ÚνζÈԇη˜MπÔυÈ·νζÔ‡λη˜NÙζÔυÙζÔ‡Úη˜NÙζ¿Ú·˜, Nζ¿Ú·˜NÙζ¿λÈ·˜Nζ¿νζ·Èν·˜NÙζ·Ùζԇη˜NÙζ›·˜NζÈ¿νζÈÔ˜Tζ‹νÙζηÊÔ˜

°Î·Ùζ·‚έλ·˜°Î·ÙζÔγÈ¿ννη˜°Î·ÙζfiÊλÈ·˜K·Ì¿ÙζÈÔ˜K·Ú·ÙζέÙζÔ˜M›νÙζÈÔ˜Mπ·ÚÙζfiη˜MπÔγÈ·ÙζÔ‡λη˜ TζÈÔυÙζÈÔ‡Úη˜Tζ¿Ú·˜Tζ¿λÈ·˜Tζ¿νÙζÈν·˜Tζ·Ùζԇη˜Tζ‹γÈ·˜TζÈ¿ÙζÈÔ˜Tζ›ÙζÈÊÔ˜

K·ÙÛ¿νÔ˜¶ÈÙÛέλη˜K·ÙζÈ·Ô‡νη˜KÔυÙÛÈÌ¿νη˜°È¿νÙÛÈÔ˜K·ÙÛÈών·˜§ÈÙÛοڷ˜ÿÙÛÔ˜K·Ú·π·ÙÛ›‰η˜KÔυÙÛÈÔ‡Îη˜K·Ú·Ì·ÙÛԇη˜KÔ‡νÙÛÔυλ·˜TÛ·ÙÛ¿νη˜TÛ›γÈ·˜TÛÈ¿Ú·˜TÛÈÙÛÈλ›Îη˜

B·νÙζfiÙη˜BÔλÙζÔ‡λη˜°È¿νÙζÔ˜ °Î·ÙζfiÊλÈ·˜°Î·ÙζÔ‡Ú·˜Tζ·ÌÙζ‹˜

B·νÙζÈώÙη˜BÔλÙζÈÔ‡λη˜°È¿νÙζÈÔ˜°Î·νÙζÈfiÊλÈ·˜°Î·ÙζÈÔ‡Ú·˜TζÈ·ÌÙζ‹˜

°Î·νÙÔ‡ÙÛÔ˜K·Ú·ν¿ÙζÔ˜Mπ‹Ùζ·˜TζÔυλ¿Îη˜TζώÚ·˜

°Î·νÙÔ‡ÙÛÈÔ˜K·Ú·ν¿ÙÛÈÔ˜Mπ‹ÙÛÈ·˜TÛÈÔυλ¿Îη˜TζÈώÚ·˜, TÛÈώÚ·˜

ÛÊÚ·γ›‰· ÛÙ· ÙÔπÈο Î·È ÂλληνÈο γÂνÈÎfiÙÂÚ· γÚ¿ÌÌ·Ù·: X·Ú›ÛÈÔ˜ MÂγ‰¿νη˜,°ÂώÚγÈÔ˜ ™·ÎÂλλ¿ÚÈÔ˜, Mȯ·‹λ ¶ÂÚ‰ÈοÚη˜, °ÂώÚγÈÔ˜ PÔυÛÈ¿‰η˜, °ÂώÚγÈÔ˜§·ÛÛ¿νη˜, ¢ÈÔν‡ÛÈÔ˜ Î·È EυÊÚfiνÈÔ˜ ¶fiπÔ‚ÈÙ˜, MηÙÈώ ™·ÎÂλλ·Ú›Ôυ Î·È ¿λλÔÈ.

TÔ γλωÛÛÈÎfi ȉ›ωÌ· Ùη˜ KÔζ¿νη˜ ·ν‹ÎÂÈ ÛÙ· ‚fiÚÂÈ· νÂÔÂλληνÈο ȉÈώÌ·Ù·,‰Âν ÂυÙ‡¯ηÛ fiÌω˜ ν· ‚ÚÂÈ ÙÔν ÌÂλÂÙηÙ‹ ÂΛνÔν πÔυ ı· ÙÔ π·ÚÔυÛÈ¿ÛÂÈ Ì ·υ-ÛÙηÚ¿ ÂπÈÛÙηÌÔνÈο ÎÚÈÙ‹ÚÈ·. OÈ Ìfiν˜ ÂÚγ·Û›Â˜ ''γλωÛÛÔλÔγÈÎÔ‡'' πÂÚȯÔÌένÔυπÔυ ›ν·È γÚ·ÌÌέν˜ ÛÙÔ ÙÔπÈÎfi ȉ›ωÌ· ı· ÌπÔÚÔ‡Û·ν ν· ıÂωÚηıÔ‡ν Ù· έÚγ·: M'›πÈν η Ì¿ν· Ì' ÙÔυ N¿Ûη AλÂυÚ¿, TfiÙÈ ÎÈ ÙώÚ·, H π·λÈ¿ KÔζ¿νη, Aπ' fi,ÙÈ ·πfi -ÌνÈν, A‰Ôυ΋ıη ÙÔυ §Âω훉· ¶·π·ÛÈώπη Î·È KÔυζÈ·νÈώÙÈη ÌπένÙÈ· ÙÔυ Z.¶ÈÙένη.

Ùη ‰ηÌÈÔυÚγ›· Î·È Ùην ·ν¿πÙυξη Ùη˜ πfiλη˜ ÌπÔÚ› ν· ‚ÚÂÈ Î·ν›˜ Î·È ÛÙ· π·Ú·-οÙω έÚγ·: K·λÈν‰έÚη˜ Mȯ·‹λ, ™ηÌÂÈώÌ·Ù· ÈÛÙÔÚÈο ÂÎ Ùη˜ ¢υÙÈ΋˜ M·ÎÂ‰Ô -ν›·˜, ¶ÙÔλÂÌ·˝˜, 1939, K·λÈν‰έÚη˜ Mȯ·‹λ, °Ú·πÙ¿ ÌνηÌ›· ·πfi Ùην ¢υÙÈ΋νM·Î‰Ôν›·ν ¯Úfiνων TÔυÚÎÔÎÚ·Ù›·˜, ¶ÙÔλÂÌ·˝˜, 1940, K·λÈν‰έÚη˜ Mȯ·‹λ, AÈÛυνÙÂ¯ν›·È Ùη˜ KÔζ¿νη˜ Âπ› TÔυÚÎÔÎÚ·Ù›·˜, £ÂÛÛ·λÔν›Îη, 1958, §ÈÔ‡Êη˜ ¶·-ν·γÈώÙη˜, IÛÙÔÚ›· Ùη˜ KÔζ¿νη˜, Aı‹ν·, 1924, ¶·π·ÎωνÛÙ·νÙ›νÔυ Mȯ¿λη˜,MÈ· ‚ÔÚÂÈÔÂλληνÈ΋ πfiλη ÛÙην TÔυÚÎÔÎÚ·Ù›·, ÈÛÙÔÚ›· Ùη˜ KÔζ¿νη˜ (1400 -1912), Aı‹ν·, 1992, BÈ‚λÈÔ�