enervision 16
DESCRIPTION
In de Enervision vindt u elk kwartaal interessante producten, projecten, concepten en visies op het gebied van duurzaam verwarmen en koelen. Thema's in deze editie: van Calker Bobsleeteam - Unica WKO Waddinxveen - ThermoPlus Regeneratie, verwarming en koeling met oppervlaktewater - Betonkernactivering Thermo Actief Benelux Belgie - Transformatie Molenwerk Amsterdam - Spaansen, Schouten Techniek vloerconcept Uponor RTM Uponor MLCP - Inno+ warmteterugwinning varkensstal Alpha-InnoTec warmtepomp - all-electric Boosterconcept.TRANSCRIPT
De visie van: Edwin van Calker
Ons project Warmteterug winning
met warmtepomp
Nathan tipt Regeneratie met oppervlaktewater
Ons projectNathan tiptDe visie van:
Enervision P
OW
ERED
BY
NA
THA
N
Winter 2013
Nummer 16
Winter 2013 N
umm
er 16
Bezoek ons op de VSK 2014van 3 tot en met 7 februari
Waar kunt u ons vinden? Hal 7, Stand A050 / B050
Nathan GroupNathan Import/ExportLowergy ConceptsThermoPlusThermo Actief BeneluxThermoDynamic
www.nathangroup.euNathan GroupImpact 736921 RZ Duiven, NederlandT +31 (0)26 - 445 98 45F +31 (0)26 - 445 93 73E [email protected]
Lozenberg 41932 Zaventem, BelgiëT +32 (0)2 - 721 15 70F +32 (0)2 - 725 35 53E [email protected]
De Nathan Group steunt Stichting ALS, jij ook?Doneer op giro 100.000 t.n.v. Stichting ALS Nederland
Meer informatie op www.uponor.nl
Uponor Renovis: droogbouwpanelen met geïntegreerde verwarming en koeling voor wand en plafond
15 mm gipskartonplaten met geïntegreerd leidingregister van Uponor PE-Xa leiding voor energie-e� ciënte oppervlakteverwarming en -koeling.
Eenvoudige toepassing: gebruiksklaar na montage van de gipsplaten, uw nieuwe wand en/of plafond is direct inzetbaar.
Snelle installatie op de standaard plafondprofi elen (CD60x27).
Integratie van luchttoevoer, lichtbronnen of andere elektrische apparaten is mogelijk.
Verwarmingscapaciteit van ca. 120 W/m² (wand) en ca. 60 W/m² (plafond) is mogelijk. Korte opwarmtijd en snelle reactiesnelheid.
Uponor Renovis – simpelweg bij iedere renovatie inbouwen!
Wand = verwarming = Renovis!
Bekijk onze noviteiten op de VSK!
Van 3 tot en met 7 februari 2014
VSK 2014, Jaarbeurs Utrecht
Noteer 3 tot en met 7 februari alvast in uw agenda!
TOEPASSINGEN » geschikt voor zowel nieuwbouw als renovatie, radiatoren zijn verleden tijd» kan ingezet worden in verschillende wand- en bouwvormen» niet alleen toepasbaar voor montage op de wanden, maar kan bijvoorbeeld ook aan het plafond of de schuine kant van het dak gemonteerd worden
Met het Komfort NRG Panel kan op een snelle en effectieve wijze wandverwarming aangebracht worden in de gewenste ruimte.
Het Komfort NRG Panel bestaat uit een aluminium paneel, waarin een 16 mm Uponor MLC Meerlagenleiding (wit) opgenomen is. Met de bijgeleverde Uponor RTM fittingen met geïntegreerde persfunctie kan de flexibele Uponor MLC Meerlagenleiding gemakkelijk aangesloten worden op de Uponor MLC aanvoerleiding en kunnen de losse Komfort NRG Panels worden gekoppeld.
KOMFORT NRG PANELwandverwarmingwandkoeling
EIGENSCHAPPEN» gemakkelijk te koppelen, snelle montage» hoog comfort, lage energiekosten» afgestemd op de gebruikelijke stijlposities van metalen profielen
Nathan Import/Export N.V.-S.A.Lozenberg 4 | 1932 ZAVENTEM | BelgiëTel: +32 (0)2 - 721 15 70 | Fax: +32 (0)2 - 725 35 [email protected] | www.nathan.be
Nathan Import/Export B.V.Postbus 1008 | 6920 BA DUIVEN | NederlandTel.: +31 (0)26 - 445 98 45 | Fax: +31 (0)26 - 445 93 [email protected] | www.nathan.nl
WIJ PRESENTEREN U HET KOMFORT NRG PANEL OP DE VSK 2014
NOTEER 3 T/M 7 FEBRUARI
ALVAST IN UW AGENDA!
Enervision 3
Voorwoord
Samen sterk door co-makerships
beste lezer,
vooral in tijden waarin we doordacht met geld, tijd en energie omgaan en kwaliteit een steeds grotere rol speelt, kiezen
steeds meer bedrijven voor solide partnerships op basis van vertrouwen. waar projectteams in het verleden steeds opnieuw
werden samengesteld, zien we vandaag de dag dat men bij voorkeur voortborduurt op bestaande samenwerkingsverbanden
waarbinnen de partners optimaal op elkaar ingespeeld zijn. vaste comakers zetten samen graag een stapje verder, denken
proactief met elkaar mee en komen samen tot een optimaal, kwalitatief hoogwaardig resultaat. Samen ben je sterker. zo
simpel is het. bij het lezen van de enervision die voor u ligt, is deze positieve ontwikkeling, die steevast resulteert in
innovatieve hoogstandjes, heel duidelijk te herkennen.
inno+, unica ecopower, valstar Simonis, comfort partners, Spaansen bouwsystemen, Schouten techniek, a+p kieffer Omnitec,
kropman installatietechniek en if technology. Stuk voor stuk bedrijven die deze visie delen en dit in hun gesprek met onze
redactie niet onder stoelen of banken staken. door krachten en kennis te bundelen maak je elkaar sterk en kom je tot het
beste resultaat, zo blijkt het unanieme credo. de ervaring uit project a, wordt ingezet in project b, waardoor dergelijke solide
teams altijd in beweging blijven. de kwaliteit stijgt en innovatieve maatoplossingen worden gestimuleerd. hechte, blijvende
samenwerkingsverbanden zijn hierdoor van onmetelijke waarde voor de branche!
we zijn er ontzettend trots op dat onze bedrijven en merken steevast als vast component binnen zo veel mooie comaker
ships gekozen worden en danken al onze partners voor dit grote vertrouwen in ons!
wolf nathan en peter centen
Nathan Import/Export B.V.Impact 73 · NL- 6921 RZ Duiven
Tel. +31 (0)26 - 445 98 45Fax +31 (0)26 - 445 93 [email protected] · www.nathan.nl
VSK 2014
Noteer 3 tot en met7 februari alvast in uw agenda!
Bekijk onze noviteiten op de VSK!Van 3 tot en met 7 februari 2014
De nieuwe duale lucht/water LWD-serie
De uitbreiding van de brine/water WZS-serie
De uitbreiding van debrine/water Professional SWP-serie
De nieuwe Booster-warmtepomp WWB
lucht/water LWD-serielucht/water LWD-serie
De uitbreiding van de brine/water WZS-seriebrine/water WZS-serie
De uitbreiding van debrine/water Professional SWP-seriebrine/water Professional SWP-seriebrine/water Professional SWP-seriebrine/water Professional SWP-seriebrine/water Professional SWP-seriebrine/water Professional SWP-serie
lucht/water LWD-serielucht/water LWD-serie
U wilt niet wachten tot februari 2014?Vraag dan nu alvast onze noviteitenprijslijstaan!
PVREADY
PVREADY
Enervision 5
coLofon
enerviSiOn iS een uitgave van de nathan grOup en verSchijnt
vier keer per jaar. deze publicatie iS kOStelOOS vOOr
relatieS van nathan impOrt/eXpOrt, thermO actief beneluX,
thermOpluS en thermOdynamic. belangStellenden kunnen zich
abOnneren Op enerviSiOn. een jaarabOnnement kOSt 18,75.
abOnnementen kunt u aanvragen bij het redactie Secretariaat
van enerviSiOn.
natHan Group
impact 73, 6920 ba duiven lOzenberg 4, 1932 zaventem
telefOOn: +31 (0)26 44 59 845 +32 (0)2 721 15 70
faX: +31 (0)26 44 59 373 +32 (0)2 725 35 53
webSite: www.nathan.nl www.nathan.be
email: [email protected] [email protected]
HoofDreDactie
wOlf nathan
peter centen
coÖrDinatie
bram geurtS
reDactie
elS legterS
Shirley van der linden
reDactieSecretariaat
alivra, telefOOn: +31 (0)85 744 10 49; email: [email protected]
uitGeVer
jOhan de vreugd
alivra b.v.
pOStbuS 160
4100 ad culembOrg
telefOOn: +31 (0)85 744 10 49
email: [email protected]
DrukwerkBeGeLeiDinG & traffic
huib van pelt
aDVertentieS
vOOr tarieven en plaatSingen kunt u cOntact Opnemen met:
nathan grOup, telefOOn: +31 (0)26 44 59 845
email: [email protected]
aDreSwijZiGinGen
adreSwijzigingen kunt u per email dOOrgeven aan:
deze uitgave iS met grOte zOrg tOt Stand gekOmen. OndankS deze zOrg zijn fOuten
nOOit helemaal uit te Sluiten. wij kunnen derhalve geen enkele aanSprakelijkheid
aanvaarden vOOr eventuele prijS, zet en drukfOuten en de gevOlgen daarvan.
nietS uit deze uitgave mag wOrden verveel vOudigd en/Of Openbaar gemaakt
dOOr middel van faX, druk, fOtOgrafie, micrOfilm Of Op welke wijze dan
OOk zOnder vOOraf gaande Schriftelijke tOeStemming van de uitgever
en andere auteurSrechthebbenden.
inhoud
De visie van: 6 edwin van calker
in the spotlight 10 nathan producten uitgelicht
op bezoek bij 12 integraal wkOconcept voor nieuw centrum
waddinxveen
nathan tipt 18 grond en oppervlaktewater in goede harmonie
ons duurzame project Be 22 betonkernactivering zorgt voor optimale koeling
van luxemburgs kantorencomplex
ons duurzame project 26 van 1.000 statige werkplekken naar 185
hoogwaardige woningen
Het concept 32 uponor maakt optimale montage van
nieuw vloerconcept mogelijk
ons project 38 warmteterugwinning in de varkensstal met
de alphainnotec warmtepomp
nathan Group in beeld 44 nathan alphainnotec allelectric boosterconcept
genomineerd voor vSk award 2014
ons duurzame project 48 doordachte installatie voor een optimaal
leerklimaat
op bezoek bij 54 wat alS…
enervision blikt vooruit 58 vSk 2014
De visie van: Edwin van Calker
Ons project Warmteterug winning
met warmtepomp
Nathan tipt Regeneratie met oppervlaktewater
Ons projectNathan tiptDe visie van:
Winter 2013
Nummer 16
Winter 2013
Nummer 16
Nathan6
EDWIN VAN CALKER, PILOOT EN MANAGER VAN HET VAN CALKER BOBSLEETEAM
Zonder de nathan Group was ik geen bobsleeër meer geweest
Enervision 7
De visie van:
Op 7 februari 2014 beginnen in SOchi de OlympiSche Spelen. bObSleeër edwin van calker hOOpt in de ruSSiSche badplaatS zijn tweede Spelen tOt een SucceS te maken. de tOpSpOrter heeft er de afgelOpen jaren, met de nathan grOup alS hOOfdSpOnSOr, alleS aan gedaan Om nOg één keer te Schitteren Op het allerhOOgSte pOdium. een Serieuze atleet die niet alleen de tOuwtjeS in de Slee in handen heeft, maar zich de afgelOpen jaren OOk alS manager van zijn team heeft Ontwikkeld. in een Openhartig geSprek geeft hij zijn viSie Op vancOuver 2010, de OlympiSche Spelen in ruSland, de bObSleeSpOrt in nederland, hOOfdSpOnSOr nathan grOup en zijn tOekOmSt.
foto linkerpagina: edwin van Calker
VISIE OP: EDWIN VAN CALKER
zo’n beetje heel nederland leerde edwin van calker pas goed kennen
tijdens de Olympische Spelen van vancouver, februari 2010. twee
podiumplaatsen in de aanloop naar de Spelen hadden de ‘bobslee
koorts’ in nederland inmiddels aardig aangewakkerd. kon een
nederlands bobsleeteam meedoen om de medailles? het werd een
persoonlijk drama voor de piloot. edwin besloot op het laatste moment
niet te starten in de viermansbob. hij voelde zich niet veilig op de baan
in whistler, die op de openingsdag van de Olympische Spelen al een
georgische rodelaar het leven had gekost. “ik ben iemand die wel van
uitdagingen houdt, open en vrolijk. ik neem echter risico’s tot een
bepaald niveau. ik heb een goede opleiding en gewerkt als vermogens
beheerder bij een pensioenfonds. een goede baan, maar uiteindelijk
heb ik toch gekozen voor een onzeker bestaan als topsporter. ik ben een
doorzetter, als er maar een helder doel ligt. dat heb ik nu met Sochi.”
VISIE OP: VANCOUVER
de gebeurtenissen in vancouver maakten van edwin een soort
nationale ‘kop van jut’. iedereen had ineens een mening. vooral in
negatieve zin. “de baan van whistler was gevaarlijk. we bereikten
snelheden die in het bobsleeën nooit waren gehaald. de canadezen
hadden er honderden runs gemaakt, wij 40. Op de openingsdag van
de Spelen zagen we op tv de rodelaar verongelukken. dat beeld blijft
je bij. een jaar eerder hadden we er zelf al een hele zware smakker
BoBteam van Calker 2013/2014
Nathan8
gemaakt. tijdens de tweemanstrainingen kreeg ik geen grip op de
baan. vanaf bocht 11 had ik geen controle, wat ik ook probeerde. ik
had na de tweemansrace, waar we veertiende werden, erg weinig
zelfvertrouwen in de viermans, die nog harder gaat. boven de 150
km/uur. een piloot die geen vertrouwen heeft, moet niet starten. het
is mijn beslissing geweest. de jongens waren diep teleurgesteld, maar
hadden ook begrip. Sybren jansma, mijn broer arnold en arno
klaassen waren er in vancouver bij en zitten nu al weer jaren bij mij
in de slee. zij wilden met me verder, onze band is sterk. met timothy
beck, die er in 2010 ook bij was, ben ik nog steeds goed bevriend.
in vancouver was voor mij gewoon een grens bereikt die ik niet over
wilde. inmiddels is de baan aangepast. dat zegt genoeg. ik sta nog
steeds 100 procent achter mijn beslissing. in een vergelijkbare situatie
zou ik nu hetzelfde besluit nemen.”
VISIE OP: SOChI
Sochi was in 2007 de verrassende keuze als gastheer voor de
winterspelen in 2014. een badplaats voor de rijke russen, in een
gebied waar het de afgelopen jaren nooit echt rustig was door allerlei
grensconfl icten. president poetin regeert met harde hand, de Spelen
zijn een prestigeobject voor hem. “toen we er vorig jaar waren voor
het testevent, stonden we er gewoon in onze blote bast. het is
niet voor niets een badplaats. er wordt amper engels gesproken.
de nathan group BoBslee tiJdens de perspresentatie seizoen 2013/2014
ik verwacht een andere sfeer dan in vancouver, waar veel neder
landers aanwezig waren bij de wedstrijden. massale belangstelling
vanuit nederland zal ontbreken. het is lastig om rusland in te komen.
het is echter een prestigezaak voor de russen om het allemaal top te
laten verlopen. de discussie over de homorechten in rusland volg ik
zeker, maar ik probeer me nu niet te veel met die zaken bezig te
houden. team van calker moet zich nog plaatsen voor de Spelen.
daar stoppen we alle energie in.”
VISIE OP: DE NAthAN gROUP
na de dramatische Spelen van vancouver nam edwin na wat twijfels
het besluit zijn loopbaan als bobsleeër voort te zetten. een moeilijke
keuze, omdat sportkoepel nOc*nSf en de bond (bSbn) niet meer in
hem wilden investeren. “paul wüst, onze commerciële man, had wolf
nathan op televisie gezien en besloot contact op te nemen. ik herinner
me het eerste gesprek als de dag van gisteren. ik ging met paul en
Sybren jansma op bezoek in duiven. wolf nathan en peter centen
zaten aan tafel. aan het einde van het gesprek zei wolf: doe maar een
concreet voorstel. bij het tweede gesprek waren we er eigenlijk wel
uit. er hangt een fl ink kostenplaatje aan het sponsoren van een
bobsleeteam. het materiaal is duur en bobsleeën speelt zich vooral
buiten nederland af. wolf en peter zagen het echter zitten. ik ben ze
eeuwig dankbaar. zonder de steun en het vertrouwen van de nathan
Enervision 9
De visie van:
VoLG BoBteam Van caLker ricHtinG SocHi!
weBSite: www.BoBSLeeteam.nL
faceBook: BoBteamVancaLker
twitter: eDwinVancaLker
BoBteam van Calker 2013/2014 met wolf nathan
group was ik geen bobsleeër meer geweest, dan was ik in 2012 niet
als vierde geëindigd op de wereldkampioenschappen in lake placid.
wolf en peter hebben hun nek uitgestoken. ik hoop daar iets voor
terug te doen in Sochi.”
VISIE OP: BOBSLEESPORt IN NEDERLAND
na het olympisch seizoen in 2010 hebben nederlandse bobsleeërs niet
meer op het podium van grote wedstrijden gestaan. “bobsleeën is een
kleine sport in nederland. we moeten oppassen dat de sport niet
volledig verdwijnt. het vrouwenteam van esmé kamphuis doet het
goed, zelf zijn we op het wk van 2012 vierde in de viermansbob
geworden. we kunnen in nederland dus echt wel iets in deze sport.
met Sybren, arno en arnold beschik ik over zeer ervaren remmers,
jongens die echt kwaliteiten hebben. met jeroen piek en bror van der
zijde is er de afgelopen jaren nieuw bloed bijgekomen. we vormen
een goed team, vullen elkaar op veel fronten aan. esmé en ik zijn
echter al wat ouder. achter ons gaapt een gat. Om te slagen moeten er
geld, een goed beleid, goede coaches en sterke atleten zijn. daar moet
aan worden gewerkt, anders wordt het een moeilijk verhaal.”
VISIE OP: DE tOEKOmSt
edwin van calker zit inmiddels 13 jaar in de bobsleesport. wat doet hij
over 10 jaar? “goede vraag. wat ik na Sochi ga doen, weet ik nog niet.
er zijn diverse opties: in de sportwereld actief blijven op management
niveau, blijven bobsleeën en ik heb ook nog steeds veel interesse in
de beleggingswereld. bobsleeën heeft me veel gebracht. voor ik een
keuze ga maken, moeten we ons eerst maar eens kwalifi ceren voor
Sochi. wat daarna gebeurt, zal de tijd leren.”
Nathan10
BINNENKORT IN HET UPONOR ASSORTIMENT
Overgangskoppeling van Uponor mLC naar Quick & Easy PE-xa leiding
KOMFORT RELAISMODULE
Schakelen tussen verwarmen en koelen
na de verdelers en het nrg panel, introduceert komfort nu de
relaismodule. de komfort relaismodule dient als hoofdomschakeling
tussen verwarming en koeling in vloer of wandgebonden klimaat
systemen met een primair 3 of 4pijps distributiesysteem. in het
assortiment vindt u zowel modules met als zonder omschakelvertra
ging. Ook dit product vindt u als noviteit op onze vSk stand!
NATHAN ALPHA-INNOTEC ALL-ELECTRIC BOOSTERCONCEPT
genomineerd voor VSK awardhet nathan alphainnotec allelectric boosterconcept, dat u inmiddels
kent van de warmtapwaterbereiding in het Sophiastaete, gooide hoge
ogen bij de vSk vakjury. de totaaloplossing werd genomineerd voor
een vSk award in de categorie ‘Systeemoplossingen’. het nathan
alphainnotec allelectric boosterconcept maakt het mogelijk om
allelectric warm tapwater te bereiden met aanvoertemperaturen
onder de 70 ˚c. een revolutie in warmtepompland, zo vond ook
juryvoorzitter ed nijpels. bent u ook enthousiast over het nathan
alphainnotec allelectric boosterconcept? Stem dan op deze systeem
oplossing tijdens uw bezoekersregistratie voor de vakbeurs!
het verbinden van de uponor mlc leiding met de peXa
leiding een probleem? binnenkort is dit verleden tijd!
uponor heeft een nieuwe messing fi tting bestaande uit
een combinatie van de mlc persfi ttingtechniek en de
Quick & easy verbindingstechniek ontwikkeld. met deze
koppeling kunt u probleemloos een sterke verbinding
maken tussen de uponor mlc leiding en de uponor peXa
leiding. momenteel is de productie nog in volle gang,
maar binnenkort zal deze unieke fi tting verkrijgbaar zijn
bij uw groothandel. wilt u op de hoogte blijven van de
ontwikkelingen, houd dan www.nathan.nl in de gaten!
Enervision 11
in the spotlight
EEN UNIEKE VERBINDINGSTECHNIEK
ZONDER O-RING AFDICHTING
Quick & Easy verbindingstechniek
met de uponor Quick & easy verbindingstechniek bent u verzekerd van
een snel, betaalbaar en veilig te verwerken verbindingsconcept. voor
het maken van een professionele verbinding schuift u een kunststof
beveiligingsring om de leiding, expandeert u het geheel en steekt u er
een fi tting in. de leiding vormt zichzelf vervolgens automatisch om de
fi tting. een unieke, eenvoudige verbindings techniek zónder oring
afdichting en mét de beproefde uponor kwaliteit! meer weten? mail
‘Quick & easy’ naar [email protected].
VSK INSTALLATIEVAKBEURS 2014
Laat u bijpraten! een hapje, een drankje, een gezellige sfeer en tegelijkertijd bijgepraat
worden over de noviteiten van uponor, alphainnotec, komfort, delta
Systemtechnik en de nathan group bedrijven. dat is de vSk! het
evenement, dat volgend jaar plaatsvindt van 3 tot en met 7 februari, is
hét trefpunt voor alle professionals in de installatiebranche. met nog
ruim twee maanden te gaan, zijn we volop bezig met de laatste
voorbereidingen. wij zijn er bijna klaar voor! u ook?
WARMTEPOMPBIJEENKOMST UNETO-VNI
Drukbezocht evenement groot succes! Op woensdag 27 november organiseerde de vakgroep klimaat &
duurzame techniek van brancheorganisatie unetOvni een
warmtepompbijeenkomst bij broninstallatiebedrijf thermoplus in
’t harde. in diverse inspirerende presentaties werden de aanwe
zige unetOvni leden bijgepraat over hun kansen op de markt,
hun toekomstperspectieven, innovatieve warmtepompconcepten,
regelgeving en exploitatie en beheer. na afl oop werd er onder
het genot van een hapje en een drankje genetwerkt door de
branche genoten en was er volop gelegenheid de nathan group
bedrijven beter te leren kennen. zowel door unetOvni, de nathan
group als de deelnemers werd het evenement als een groot succes
beschouwd.
Nathan12 Nathan12
Enervision 13
op bezoek bij
UNICA ECOPOWER
Samen met lowergy concepts manager koos folmer en account
manager wim mulders bezoeken we het imposante unica hoofd
kantoor. we worden hartelijk ontvangen door unica ecopower directeur
janmaarten elias en zijn collega jeremiah bertsch, die de functie van
exploitatiemanager duurzame energie en eSco’s bekleedt. elias vertelt
ons enthousiast over zijn businessunit, die inmiddels alweer zeven jaar
bestaat: “de unica groep heeft 14 vestigingen met in totaal zo'n
1.600 medewerkers. het bedrijf is opgedeeld in vier takken:
installatietechniek, ict, Specialties en duurzaamheid. die vierde loot
aan de stam zijn wij; unica ecopower. met onze 15 medewerkers
bezetten wij de afdelingen energieadvies & energiemanagement,
Ontwikkeling & realisatie en exploitatie & beheer.”
VAStgOEDVERDUURZAmINg IN tWEE RIChtINgEN
bij de start van de bedrijfsunit in 2006 lag de nadruk van het team op
de exploitatie van wkOinstallaties en biomassainstallaties. nu, zeven
jaar later, is die visie aanzienlijk verbreed. elias vertelt ons: “de missie
van unica ecopower is het verduurzamen van vastgoed door het
aanbieden van oplossingen voor duurzame energie en energiereductie.
we werken dus in twee richtingen: we richten ons op de levering van
foto linkerpagina: van links naar reChts: Jeremiah BertsCh, koos folmer,
Jan-maarten elias en wim mulders.
de unica grOep. een bedrijf dat vOOral dOOr haar buSineSSunit unica ecOpOwer lange tijd Op OnS interviewverlanglijStje StOnd. mOmenteel werkt de OrganiSatie Samen met Onder andere lOwergy cOnceptS aan de duurzame invulling van het nieuwe StadScentrum van waddinXveen. een ambitieuS prachtprOject waar eind 2014 maar liefSt 21.500 m2 winkelS, hOreca, dienStverlening en SOciale ruimten, 260 wOningen en 1.200 parkeerplaatSen te vinden zullen zijn. vOOr OnS de ideale gelegenheid Om de langverwachte rit naar hOevelaken te maken!
“Onze missie is het verduurzamen
van vastgoed door het aanbieden
van oplossingen voor duurzame
energie en energiereductie.”
duurzame energie en de exploitatie daarvan, maar ook op de
vergroting van energieeffi ciency, waarbij het vooral gaat om de
perfecte afstemming van de installatiecomponenten binnen een
geïntegreerd systeem. deze conceptgedachte, dat is bij ons de kern;
of het nu om een wkO of een biomassainstallatie gaat.”
ExCELLENtE ExPLOItAtIE
unica ecopower blinkt uit in hoogwaardige energieoplossingen voor
grootschalige complexe utiliteitsprojecten. het bedrijf richt zich hierbij
op de hele keten van opwekking tot afgifte. middels excellente
exploitatie neemt het team bij voorkeur de gehele zorg voor de
installatie van haar klanten over. bertsch: “met excellente exploitatie
garanderen we eigenlijk het binnenklimaat voor onze relaties. we
geven leveringsgaranties, dus afnemers weten wat voor temperatuur
ze binnen krijgen, wat dat kost en dat wij binnen bijvoorbeeld vier uur
reageren als er storing is. daar staat onze organisatie garant voor.”
directeur elias knikt instemmen en vult aan: “Omdat wij een stukje
eigenaarsmodel hebben, voelen we ons meer verantwoordelijk dan
een standaard dienstverlener zou doen. dat is onze drive, dat is onze
passie.”
SAmEN PREStAtIES LEVEREN
de nathan group is preferred supplier van de unica groep. de
afgifte systemen van uponor, de warmtepompen van alphainnotec
en de bronnen van thermoplus worden door het bedrijf dan ook
volop toegepast. de samenwerking tussen lowergy concepts en de
businessunit unica ecopower heeft echter recent pas gestalte
gekregen. elias: “Ondanks dat we elkaar binnen de branche al jaren
kennen, werken we de laatste tijd pas intensief samen met koos en
BRON, OPWEKKING & AFGIFTE VOOR NIEUW CENTRUM WADDINXVEEN
integraal wko-concept voor nieuw stadscentrum waddinxveen
Nathan14
wim van lowergy concepts. via manesco, de eSco waar we samen
onderdeel van uitmaken, maar ook direct.” bertsch vult zijn directeur
aan: “de totaalgedachte die lowergy concepts aanbiedt sluit uit
stekend aan op hetgeen wat wij doen. het integraal benaderen van
het ontwerp, de realisatie en het beheer. dat is onze gezamenlijke
kracht.” elias vervolgt: “met onze excellente exploitatie zijn wij
jarenlang verantwoordelijk voor de prestatie van een installatie. zo’n
garantie kun je alleen afgeven als je werkt met partijen die je
vertrouwt. zodra je met elkaar een prestatie gaat leveren, dan moet je
natuurlijk wel invloed hebben op de ontwerpen en de producten die je
toepast. als we die conceptgarantie vervolgens ook gezamenlijk
oppakken, dan houd je elkaar scherp en blijf je continu actief zoeken
naar verbeteringen tijdens het proces.”
KENNISDELINg
elias is van mening dat de branche dit voorbeeld van intensieve
samenwerking en kennisdeling zou moeten volgen. “in onze samen
werking met de nathan group leren wij veel van hen en zij op hun
beurt weer van ons. daar worden we beiden sterker van, maar dat
wordt in de branche gewoon te weinig gedaan. veelal hobbelt men
van project naar project. elke opdracht wordt beschouwd als een
voetbalwedstrijd waarbij het team elke keer opnieuw wordt samen
gesteld. maar als je niet op elkaar ingespeeld bent, kun je ook niet
winnen.” folmer deelt deze mening: “dat comakerschip waar unica
ecopower voor gaat, dat spreekt mij erg aan. je tuigt de samenwerking
één keer goed op en dan is het een kwestie van echt samen aan de
slag gaan.”
NIEUW CENtRUm WADDINxVEEN
een van de eerste projecten waarbij unica ecopower en lowergy
concepts samenwerken, is het imposante nieuwe stadscentrum van
waddinxveen. het project is een ontwikkeling van aSr vastgoed
Ontwikkeling, gemeente waddinxveen en woningcorporatie
woonpartners midden holland. het bijzondere duurzame stadscentrum,
dat een 4sterren breeam duurzaamheidsambitie heeft, is een
prachtvoorbeeld van de ongekende mogelijkheden van unica
ecopower. trots vertelt elias over het project: “het complex heeft
verschillende soorten afnemers. er zit veel retail in, er is een corporatie
Jeremiah BertsChJan-maarten elias
wim mulders koos folmer
Enervision 15
op bezoek bij
aangesteld die de woningen aan particulieren verhuurt en naar
verwachting komt er in fase twee een prachtig gemeentekantoor.
deze combinatie van afnemers met ieder hun eigen verbruikspatroon
van warmte en koude maakt dit project ideaal voor wkO.”
DE hELE INStALLAtIE IN ÉÉN INtEgRALE KEtEN
nieuw centrum waddinxveen staat voor unica ecopower in het teken
van nieuwe samenwerkingsverbanden. naast het prille comakership
met lowergy concepts, werkt het bedrijf ook samen met Stewitech
duurzaam. bertsch legt uit hoe dit partnerschap tot stand is gekomen:
“wij zijn door aSr vastgoed Ontwikkeling vooral voor de fi nanciering,
de klantcontacten en de exploitatie bij het project betrokken. Stewitech
is door aSr verantwoordelijk gesteld voor het installatieontwerp. wij
hebben Stewitech vervolgens zelf benaderd voor de uitvoering van de
wkO’s en de afgiftesystemen.” elias: “we vinden het belangrijk om de
hele duurzame installatie, dus zowel de bron, het opwekkingssysteem
als het afgiftesysteem in één integrale keten te hebben. Op die manier
voorkomen we de versnippering die ten koste gaat van de betrouw
baarheid van de installatie. gelukkig zijn aSr en de aannemer daarin
mee gegaan. Omdat wij als exploitant dertig jaar lang verantwoordelijk
zijn voor de prestaties van de installatie, hebben we het ontwerp van
Stewitech wel uitvoerig getoetst en zijn we ook nauw betrokken bij de
realisatie. die openheid en betrokkenheid is prettig en belangrijk.”
INtENSIEVE SAmENWERKINg mEt mAKELAARS
een van de belangrijke taken die vastgoedontwikkelaar aSr aan unica
ecopower heeft gegeven, is de informatieverstrekking richting
potentiële klanten. bertsch vertelt: “we zijn momenteel volop bezig
met het optuigen van het hele klantencontact. we maken contracten,
brochures en presentatiemateriaal. de afgelopen twee weken hebben
we instructies gegeven aan de makelaars, w aarbij we de makelaars
hebben geleerd hoe zij de bewoners over de voordelen van de
installatie en fi nanciële afwikkeling kunnen informeren. het mooie is
dat de makelaars daar nu hun eigen verhaal mee maken. zij commu
een artist impression van nieuw Centrum waddinxveen, gemaakt in opdraCht van asr
Nathan16
niceren deze informatie als integraal onderdeel van de woning naar de
potentiële bewoners. dat vind ik wel sterk aan dit project.”
VIER INStALLAtIES IN tWEE
ONDERgRONDSE tEChNIEKRUImtEN
Oorspronkelijk zou het gehele stadscentrum middels één groot
collectief systeem van warmte en koude worden voorzien. elias:
“in beginsel zou dat de financieel gunstigste oplossing zijn vanuit
de realisatie, maar uiteindelijk is er toch gekozen voor meerdere
wkOinstallaties, omdat je daarmee wat flexibeler bent tijdens de
exploitatie. als er gedurende de bouw om welke reden dan ook een
blok afvalt, dan zitten we niet met een overcapaciteit.” bertsch wijst
ons op een kaart in de verkoopbrochure van het project en legt ons uit
dat het hele project in meerdere blokken is opgedeeld. in totaal
komen er vier installaties in twee ondergrondse techniekruimtes.
Onder blok één komt de eerste technische ruimte. hierin wordt de
installatie van blok één en de gezamenlijke installatie van blok drie,
vier en vijf geplaatst. het gemeentekantoor dat pas in de tweede fase
van het project gepland is, zal in de toekomst worden aangesloten op
de installatie van blok één. de tweede technische ruimte komt onder
blok zeven. daarin wordt de installatie van datzelfde blok geplaatst.
bovendien is er reeds ruimte gereserveerd voor de toekomstige
installatie voor de geplande tweede fase van het centrum. in totaal
zijn de vier installaties goed voor 14 thermoplus aardwarmtebronnen
en 11 alphainnotec warmtepompen. wim mulders, als accountmana
ger namens lowergy concepts verantwoordelijk voor het project,
vertelt dat deze 14 bronnen naar verwachting half november door
thermoplus worden geboord.
INStANDhOUDINg EN ExPLOItAtIE
hetzelfde samenwerkingsverband dat de wkO momenteel aan het
ontwikkelen is, zal in de toekomst zorgen voor de exploitatie en
instandhouding van het project. elias: “het onderhoud en beheer van
de installatie doen we de eerste jaren samen met Stewitech. dat is
ook logisch, omdat zij het gerealiseerd hebben. tijdens het eerste jaar,
dat we commissioningjaar noemen, is het gewoon heel belangrijk om
een vinger aan de pols te houden en altijd standby te staan om
eventueel in te grijpen. de exploitatie, dus de facturatie, het financiële
beheer en de klantencontacten nemen wij voor onze rekening.”
UItDAgINgEN
een project van deze enorme omvang dat zo veel belanghebbenden
kent, zal waarschijnlijk bijzondere uitdagingen met zich meebrengen.
we vragen het elias. hij vertelt: “in de opstartfase zat er een andere
exploitant op het project die zich heeft teruggetrokken. daar zijn wij
toen uit een aanbesteding voor in de plaats gekomen. een fantastische
kans natuurlijk, maar wel even een omslag voor alle betrokkenen. de
uitdaging was op dat moment vooral om elkaar goed te leren kennen,
te ontdekken wat je aan elkaar hebt, te onderzoeken hoe we het snelst
kunnen schakelen, elkaars belangen te leren kennen en daarin een
goed samenwerkingsverband te kunnen creëren. dat is uit eindelijk
perfect verlopen.” bertsch noemt een meer technische uitdaging rondetafelgesprek over nieuw Centrum waddinxveen
twee detailimpressies van nieuw Centrum waddinxveen
Enervision 17
unica ecopower
De weL 15
3871 mt HoeVeLaken
teLefoon: +31 (0)33 - 24 78 080
weBSite: www.unica.nL/ecopower
e-maiL: [email protected]
op bezoek bij
binnen het project: “nou ja, uitdaging, het is eigenlijk meer een kans.
lidl, een van de grote retailafnemers, gaat haar producten met eigen
installaties koelen en houdt daarbij warmte over. zij hebben ons nu
gevraagd of we deze warmte willen hebben. daarover zijn we nu aan
het nadenken, hoe gaan we dat technisch en fi nancieel inpassen. dat
zijn natuurlijk leuke dingen, want aan dat soort concepten hebben heel
veel supermarkten behoefte, het zou mooi zijn als we daar nu een
standaard concept voor ontwikkelen!”
PROJECtVERLOOP
in januari 2013 ging de eerste schep de grond in, naar verwachting zal
het complete stadscentrum eind 2014, nog geen twee jaar later, al
opgeleverd worden. elias: “het hele project wordt prefab gebouwd
door bouwcombinatie hurksSlokker en dat gaat echt supersnel.” Ook
de verkoop en verhuur van het megacomplex loopt voorspoedig.
elias schat dat zo’n 75% van de woningen in corporatiebezit reeds
verhuurd is en geeft aan dat er volop interesse van winkeliers bestaat.
bertsch weet ons te vertellen dat ook de installatiewerkzaamheden
momenteel in volle gang zijn. terwijl wij dit schrijven, worden de
distributieleidingen aangelegd, zijn de delta distributieunits al
geplaatst en staat thermoplus in de startblokken voor de bron
boringen. de alphainnotec warmtepompen worden naar verwachting
in december of januari geplaatst. meer projectinformatie en de
actuele status van het nieuw centrum waddinxveen vindt u op
www.centrumwaddinxveen.nl.
de teChniekruimte onder Blok 1
Nathan18
REGENERATIE, VERWARMING EN KOELING MET OPPERVLAKTEWATER
Grond- en oppervlaktewater in goede harmonie
energiebalanS. de kern waar alleS Om draait in een gOede brOninStallatie. een wkOSySteem mOet energetiSch in evenwicht zijn Om jarenlang het Optimale rendement uit de bOdem te kunnen garanderen. vOOr het verkrijgen van deze blijvende energiebalanS wOrden verSchillende regeneratietechnieken tOegepaSt. een van de OpkOmende technieken iS de inzet van Oppervlaktewater; een dOOr thermOpluS reedS vOlOp tOegepaSte methOdiek. het nathan grOup brOninStallatiebedrijf gaat echter graag een Stapje verder dOOr regeneratie met Oppervlaktewater te cOmbineren met primaire verwarming en kOeling met datzelfde Oppervlaktewater.
Enervision 19
nathan tipt
ENERgIEBALANS
dat het boren van een professionele aardwarmtebron meer is dan alleen
het maken van een diep gat in de grond, weten we inmiddels allemaal.
voorafgaand aan ieder project maakt broninstallatiebedrijf thermoplus
berekeningen, tekeningen en simulaties om tot het beste energetische
resultaat voor haar opdrachtgever te komen. vooral op de langere
termijn speelt energiebalans daarbij een leidende rol. Ook de overheid
erkent het belang van een goed evenwicht in de bodem. voor de
realisatie van ieder wkOsysteem is daarom een ‘vergunning waterwet’
nodig. belangrijkste eis van de provincie, het bevoegd gezag in dezen:
een energetische balans van het wkOsysteem. voor nu én voor later.
BEhEER
Om over een periode van bijvoorbeeld vijf jaar een goede energie
balans te kunnen garanderen, moet een wkOinstallatie actief en
professioneel beheerd worden. het is dan ook niet verrassend dat
vrijwel alle opdrachtgevers van broninstallatiebedrijf thermoplus er de
afgelopen jaren voor kozen om hun wkOinstallaties bij deze bron
specialist in beheer te geven. door de gebouwzijdige klimaatinstallatie
waar nodig bij te sturen, wordt keer op keer een optimale, blijvende
energiebalans gerealiseerd. bovendien levert het actieve gebouw
beheer door de professionals van thermoplus volop energievoordelen
op. de investering in professioneel gebouwbeheer wordt over het
algemeen dan ook terugverdiend met de extra energiebesparing die
met een gecontroleerde energiebalans gepaard gaat.
REgENERAtIEtEChNIEKEN
biologisch gezien is regeneratie het verschijnsel waarbij beschadigde
organismen zichzelf volledig herstellen. een gedeeltelijk opgegeten
foto linkerpagina: het erasmus pavilJoen, een ontwerp van powerhouse Company & dezwartehond. fotografie door Christian van der kooy.
regenworm kan zijn eigen lijf weer laten aangroeien, een wandelende
tak kan zelf zijn missende pootje herstellen, een zeekomkommer die
als verdediging zijn darm en vaatstelsel uitspuugt kan deze zelf
standig laten terugkeren. bodemregeneratie is feitelijk dan ook niets
anders dan de capaciteit van de aarde om zichzelf met behulp van de
zon weer in haar oorspronkelijke staat terug te brengen. verschil is
echter, dat wij de aarde hierbij helpen door in de zomer extra warmte
in de grond te brengen en in de winter extra koude, om een gezonde
energiebalans te creëren. voor regeneratie bestaan verschillende
concepten, zoals drycoolers, units in luchtbehandelingskasten,
zonnedaken en de inzet van oppervlaktewater. in dit artikel diepen we
bodemregeneratie met de inzet van oppervlaktewater verder uit.
woon-/zorgCentrum torCkdael met stadsgraCht, een artist impression van dana poneC arChiteCten
prinCipesChema regeneratie middels oppervlaktewater
Nathan20
REgENERAtIE mEt OPPERVLAKtEWAtER
het regenereren van energie met behulp van oppervlaktewater heeft de
laatste jaren volop terrein gewonnen. niet verrassend, in nederland is
volop oppervlaktewater aanwezig. gebruikmakend van het stromings
vrije oppervlaktewater uit vijvers, grachten en meren, zet ook ther
moplus deze regeneratietechniek volop in. een van de actuele
regeneratieprojecten waar oppervlaktewater wordt ingezet om
energiebalans te verkrijgen, is het erasmus paviljoen van de gelijk
namige universiteit te rotterdam. voor dit project, waarvan u op pagina
18 een foto vindt, realiseerde thermoplus een monobron; één boorgat
waarin het koude bronfi lter en het warme fi lter boven elkaar zijn
ondergebracht. deze aardwarmtebron zal het paviljoen in de zomer van
koeling voorzien. Omdat er alleen koelvraag is, zou er een onbalans in
de bodem ontstaan, waardoor regeneratie hier een must is. voor de
bodemregeneratie wordt de nieuw aangelegde paviljoenvijver gebruikt.
in het principeschema op de vorige pagina ziet u dat in de zomer koud
grondwater uit de koude bron wordt onttrokken om de koeling van het
gebouw te verzorgen. terwijl het koude grondwater koeling aan het
gebouw geeft, wordt dit grondwater opgewarmd. het opgewarmde
grondwater gaat vervolgens terug de bodem in waar het in de warme
bron geïnfi ltreerd wordt. in de winter wordt dit opgewarmde grondwa
ter uit de warme bron door het oppervlakte water, in dit geval een vijver,
gekoeld en terug in de koude bron geïnfi ltreerd. hierdoor wordt een
energetisch onwenselijke onbalans in de bodem voor komen.
EEN StAPJE VERDER
waar het oppervlaktewater in rotterdam puur voor de regeneratie van
het bronsysteem wordt gebruikt, gaat thermoplus in een project in
wageningen een stapje verder. voor de duurzame verwarming en
koeling van het nieuwe woon/zorgcentrum torckdael ontwierp if
technology een systeem waarin oppervlaktewater niet alleen voor
regeneratie, maar ook voor energieopslag wordt ingezet. de
gebouwen worden in de winter verwarmd en in de zomer gekoeld
met het Oppervlaktewatersysteem (OwS) dat wordt gevoed met water
uit de naastgelegen ringvormige stadsgracht. deze hoofdenergie
voorziening wordt tijdens de warmste zomerdagen en in hartje winter
ondersteund door een grondwatersysteem (gwS) in de vorm van een
monobron, ook hier bestaande uit één boorgat met een koud
bronfi lter en een warm bronfi lter boven elkaar.
VERWARmINg EN KOELINg mEt OPPERVLAKtEWAtER EN
gRONDWAtER
het energiesysteem van het wageningse torckdael bestaat uit een
oppervlaktewaterbron met een maximaal debiet van 70 m³/h en een
monogrondwaterbron met een boven elkaar geplaatst koud en warm
bronfi lter met elk een maximaal debiet van 50 m³/h. de verkregen
energie uit de stadsgracht wordt in dit project gedeeltelijk recht
streeks voor verwarming en koeling ingezet en gedeeltelijk opgesla
gen in de bodem. in de winter, als de temperatuur van de stadsgracht
te laag is voor de volledige verwarming van het pand, wordt de
opgeslagen warmte uit de geboorde monobron gebruikt voor de
verwarming van de gebouwen. door steeds de voor de betreffende
warmtevraag en het jaargetijde ideale bron voor energielevering te
kiezen, wordt een optimaal rendement behaald. hierbij wordt
onderscheid gemaakt in het seizoen, waarvan u hiernaast een
uiteenzetting vindt.
LENtE
in de lente wordt de warmtevraag voor zowel de verwarming als
de warmtapwaterbereiding volledig gevoed met warmte uit het
oppervlaktewater. een warmtepomp zet de verkregen warmte om
naar de gewenste temperatuur voor verwarming. een ketel kan de
temperatuur nog verhogen voor warmtapwater. tijdens normale
lentedagen wordt de monobron in principe niet ingezet.
lente
zomer
afBeeldingen: seizoensanimaties van if teChnology
Enervision 21
Betrokken partijen project eraSmuS paViLjoen rotterDamproject: www.eraSmuSpaViLjoen.nL
eiGenaar: www.eur.nL
opDracHtGeVer: www.reSSmit.nL
aDViSeur Bron- en
opperVLaktewaterSySteem: www.iftecHnoLoGy.nL
LeVerancier Bron- en
opperVLaktewaterSySteem: www.tHermopLuS.nL
Betrokken partijen project torckDaeL waGeninGenproject: www.torckDaeL.nL
eiGenaar: www.De-woninGSticHtinG.nL
opDracHtGeVer: www.roSeBoomeDe.nL
aDViSeur Bron- en
opperVLaktewaterSySteem: www.iftecHnoLoGy.nL
LeVerancier Bron- en
opperVLaktewaterSySteem: www.tHermopLuS.nL
aannemer: www.BerGHeGe.nL
nathan tipt
ZOmER
in de zomer ligt de nadruk op koeling. het oppervlaktewater heeft dan
een relatief hoge temperatuur, waardoor deze niet één op één voor
koeling inzetbaar is. het bodemenergiesysteem wordt op warme
dagen daarom geladen met een zo hoog mogelijke temperatuur, zodat
het oppervlaktewater afkoelt. de monobron kan daarnaast onder
steunen in een extra koelfunctie, waarbij de warme bron eveneens
geladen wordt. voor de warmtapwaterbereiding wordt de warmte
pomp direct gevoed met de hoge temperaturen uit het oppervlakte
water. de koude die hierbij vrijkomt kan eventueel rechtstreeks
worden ingezet voor het koelen van de appartementen.
hERFSt
net als in de lente, maakt torckdael in de herfst in principe geen
gebruik van de aardwarmtebron. zodra er in de herfst verwarming en
warm tapwater in de woningen gewenst is, wordt de warmte geleverd
vanuit het oppervlaktewater. de in de zomer massaal ondergronds
opgeslagen warmte blijft op deze manier bewaard voor het koudste
deel van de winter.
WINtER
zodra het oppervlaktewater in de winter een temperatuur onder de
16 °c bereikt, dan wordt de ondergrondse buffer aangesproken.
doordat de buffer in de zomer volop geladen is, bevat deze een
bovengemiddelde temperatuur van 20 °c. de monobron heeft
hierdoor een toprendement tijdens de koudste wintermaanden. door
de hogere retourtemperaturen uit de verdamper heeft de warmte
pomp bovendien een uitzonderlijk hoge cOp.
KOPPELINg mEt hYDRAULISChE SChEIDINg
het Oppervlaktewatersysteem en grondwatersysteem zijn middels
bodemwarmtewisselaars aan elkaar gekoppeld, zodat beide bronnen
hun energie met het gebouwsysteem kunnen uitwisselen. door de
warmtewisselaars in zowel het grondwater, het oppervlaktewater als
het water in de gebouwinstallatie, zijn de drie circuits hydraulisch van
elkaar gescheiden.
BESChERmINg FLORA, FAUNA EN INStALLAtIE
in de gracht van de stad die zichzelf als ‘city of life Sciences’ promoot,
leven volop vissen, amfi bieën en watervogels. bovendien komen ook
honden en recreanten volop in aanraking met de stadsgracht. de inzet
van de gracht voor regeneratie, verwarming en koeling mag dan ook
absoluut geen schade aan fl ora en fauna veroorzaken. thermoplus
beschermt het oppervlaktewater daarom met een speciaal ontwikkeld
fi ltersysteem. aan de andere kant beschermt het fi ltersysteem de
installatie tegen schade door slib, algen en andere kleine deeltjes
die de installatie kunnen beschadigen. resultaat is een zeer robuuste,
eenvoudig te onderhouden installatie met een lage storings
gevoeligheid. een degelijke installatie voor comfortabele, uiterst
duurzame verwarming en koeling.
herfst
winter
Nathan22
STEVIGE BEVESTIGING EN BESCHERMING VAN DE UPONOR PE-XA LEIDING OP DE BOUWPLAATS MET HET TAB OMEGAPROFIEL
Betonkernactivering zorgt voor optimale koeling van Luxemburgs kantorencomplex
Enervision 23
ons duurzame project Be
ImmEUBLE ADmINIStRAtIF KIRChBERg
in opdracht van fonds de compensation luxembourg, een pensioen
fonds van het groothertogendom, is er door architectenbureau Sitlux
een ontwerp gemaakt voor het project iak. bij de uitwerking van het
ontwerp van de vier kantoorgebouwen speelde de factor duurzaam
heid een belangrijke rol. het waren dan ook deze ecologische
overwegingen die ten grondslag lagen aan de keuze voor koeling
middels betonkernactivering. door gebruik te maken van de buffer
capaciteit van de betonmassa, kan men het geïnstalleerd vermogen
van de koelmachines immers laag houden. betonkernactivering zorgt
op deze wijze voor een comfortabel, constant binnenklimaat én een
optimaal rendement.
tAB OmEgAPROFIEL
twee van de vier gebouwen bestaan uit zes bouwlagen, de overige
twee gebouwen uit vijf bouwlagen. Samen zijn zij goed voor een
foto linkerpagina: proJeCt iak, immeuBle administratif kirChBerg
Op een prOminente lOcatie in de wijk kirchberg in de Stad luXemburg wOrdt gebOuwd aan een enSemble van vier kantOOrgebOuwen met een cOngreScentrum en diverSe andere cOmmerciële vOOrzieningen. het prOject biedt uitzicht Op het centrale plein van het tOekOmStige eurOpeSe kwartier en heeft meer dan 10.000 m2 vlOerOppervlakte, verdeeld Over de vier gebOuwen. vOOr de kOeling van dit grOOtSchalige cOmpleX, iS er gekOzen vOOr betOnkernactivering in cOmbinatie met de dOOr thermO actief beneluX Ontwikkelde OmegaprOfielen. een Optimaal SySteem dat de tOekOmStige werknemerS en bezOekerS van het immeuble adminiStratif kirchberg (iak) zal vOOrzien van een aangenaam gekOelde werkOmgeving.
totale vloeroppervlakte van ruim 10.000 m 2, geheel voorzien van
betonkernactivering. voor de betonkernactivering wordt er gebruik
gemaakt van de uponor peXa leidingen 20 x 2 mm in combinatie met
het tab Omegaprofi el. dit zijn leidingregisters die voorzien zijn van
een profi el met driekwartronde uitsparingen, waarin de uponor peXa
leidingen geklemd kunnen worden. de driekwartronde uitsparingen
die erg veel lijken op de griekse hoofdletter Omega, heeft doen
besluiten het unieke systeem de naam Omegaprofi el te geven. Om
voldoende ruimte over te houden voor de elektriciteitsleidingen,
worden de uponor peXa leidingen door middel van het tab Omega
profi el op een diepte van 120 mm in de 300 mm dikke betonplaat
aangebracht. het tab Omegaprofi el biedt een stevige bevestiging en
bescherming van de leiding op de bouwplaats.
PREFABRICAgE
de oppervlakte van elke verdieping werd in een aantal modules
verdeeld. geen enkele module was hetzelfde, wat een gericht en
nauwkeurig ontwerp per afzonderlijke module noodzakelijk maakte.
al was de leidinglengte en de afmeting gelijk, dan nog zijn er
verschillen in de lengte van de aansluiting tot de verzamelleidingen.
Om de aanleg van de betonkernactivering correct en soepel te laten
verlopen, werden de modules ieder voorzien van een uniek nummer.
speCiaal eindventiel toont aan dat er nog genoeg luChtdruk in de leiding aanwezig is
van links naar reChts: mevr. miChele Braas (a+p kieffer ominiteC), dhr. stefan linden (sovem),
dhr. ronald BekriCh (a+p kieffer ominiteC) en dhr. edy rosskamp (nathan import/export
Nathan24
nadat de ontwerpen volledig op maat gemaakt waren, werden de
Omega profi elen, voorzien van uponor peXa leidingen, door thermo
actief benelux geprefabriceerd en in luxemburg rechtstreeks op de
bouwplaats afgeleverd. daar konden de prefab leidingregisters in een
snel tempo gelegd worden. als bescherming bij het storten van het
beton zijn de leidingen direct bij levering op de projectlocatie
afgestopt en met lucht op een druk van 2 bar gezet. met een speciaal
eindventiel op de leiding wordt er aangetoond dat er nog voldoende
luchtdruk in de leiding aanwezig is.
UPONOR mLC LEIDINg
de verzamelleidingen voor de modules bestaan uit de uponor mlc
leiding in combinatie met de uponor mlc persfi ttingen. voor de
aansluitingen op de verzamelleidingen zijn er speciale plafond
doorvoeren van uponor in de betonplaat gemaakt. zodra het beton
uitgehard is, worden deze doorvoeren weer vrij gemaakt. deze
uitvoering betekende wel een aanpassing op het oorspronkelijke
concept. in eerste instantie was het namelijk de bedoeling dat ook
deze leidingen rechtstreeks in het beton gestort zouden worden. dit
zou echter tot gevolg hebben gehad dat, over het gehele project
gezien, zo’n duizendtal persfi ttingen met beton bedekt zouden
worden. Om risico’s zo gering mogelijk te houden, werd er besloten
het oorspronkelijke concept aan te passen.
BEtONKERNACtIVERINg DEKt DE BASISKOELLASt
Omdat er in het beginstadium nog geen defi nitieve indeling voor de
gebouwen bepaald was, werd er geen zoneregeling toegepast. dit
betekent dat de klimaatbeheersing voor een hele verdieping geregeld
wordt, wat de eindgebruiker de mogelijkheid geeft het gebouw naar
eigen wens in te richten. tevens blijft de vrijheid bestaan om de
gebruiksfunctie van het kantorencomplex in de toekomst te wijzigen.
de betonkernactivering dekt de basiskoellast, de ontbrekende
zoneregeling is dan ook geen bezwaar. voor de fi jnregeling wordt er
gebruik gemaakt van ventilatorconvectoren, die tevens voor de
verwarming instaan.
A+P KIEFFER OmNItEC, EEN INStALLAtIEBEDRIJF
mEt ERVARINg
de installatie werd uitgevoerd door a+p kieffer Omnitec, een van de
belangrijkste bedrijven in de installatiesector in luxemburg. a+p
Nathan24
taB omegaprofiel met de uponor pe-xa leiding
Enervision 25
a+p kieffer omnitec
7-9 r. GuiLLaume kroLL
1882 LuXemBourG
LuXemBurG
teLefoon: +352 47 48 48 1
weBSite: www.apkieffer-omnitec.Lu
ons duurzame project Be
de omegaprofielen voorzien van uponor pe-xa leidingen werden door thermo aCtief Benelux geprefaBriCeerd en in luxemBurg reChtstreeks op de Bouwplaats afgeleverd
kieffer Omnitec is opgericht in 1924 en een waar familiebedrijf.
vandaag de dag tellen ze inmiddels 350 medewerkers. de organisatie,
geleid door dhr. mil kieffer, beheerst een breed gamma van
technieken. niet alleen de vertrouwde hvac, maar ook elektriciteit,
toegangscontrole, wkk en waterbehandeling behoort tot haar
expertise. a+p kieffer Omnitec beschikt over haar eigen scholings
centra en heeft al diverse prestigieuze projecten in luxemburg tot een
goed einde weten te brengen. in het project iak heeft a+p kieffer
Omnitec zorg gedragen voor de koeling, de regeling en ook de
sprinklersystemen. de dienstverlening stopt echter niet bij de
oplevering. er is een onderhoudscontract getekend waarmee a+p
kieffer Omnitec zich voor de komende twintig jaar met het project
verbindt. ze zullen zich gedurende deze jaren inzetten voor het
onderhoud en een goede werking van de totaalinstallatie.
EEN gOEDE SAmENWERKINg
betonkernactivering is geen onbekend fenomeen voor a+p kieffer
Omnitec. hun eigen bedrijfspand is namelijk ook uitgerust met een
uponor betonkernactiveringsysteem. deze ervaring maakte hen
de ideale partner om de betonkernactivering van het project iak op
zich te nemen en uit te voeren. a+p kieffer Omnitec geeft aan erg
tevreden te zijn over de Omegaprofi elen van thermo actief benelux en
met de projectbegeleiding van nathan import/export. naast de
kwaliteit van de producten, waardeert de installateur vooral de service
en beschikbaarheid van het team van nathan import/export. de
levering van de producten verliep via de plaatselijke groothandel
Sovem. een dynamisch bedrijf, met een jarenlange relatie met de
nathan group. deze evenwichtige samenwerking tussen de betrokken
partijen heeft geleid tot een gedegen totaalinstallatie en een vlot
installatieproces.
Nathan26
TRANSFORMATIE MOLENWERF AMSTERDAM
Van 1.000 statige werkplekken naar 185 hoogwaardige woningen
dertien jaar geleden gaven Stichting achmea dutch reSidential fund en Stichting penSiOenfOndS metalektrO pme gezamenlijk Opdracht vOOr de bOuw van een hOOgwaardig kantOrencOmpleX. de Opdracht reSulteerde in vier markante kantOOrtOrenS waarin circa 1.000 menSen een Statige werkplek met een hOOg plafOnd, StijlvOlle raampartijen en een chiQue afwerking vOnden. in 2011 StOnden de OOit zO ambitieuS gebOuwde tOrenS er echter al verlaten bij. de zakelijke huurderS waren grOtendeelS vertrOkken, het cOmpleX had zijn gebruikSfunctie verlOren. nadat OOk verkOOp geen Optie bleek, beSlOten de beide Stichtingen de vier tOrenS te laten tranSfOrmeren naar 185 vrije SectOr huurwOningen met dezelfde vOrStelijke ambiance alS de kantOren in betere tijden kenden. een bijzOndere Opdracht waar kOOpmanS bOuw, valStar SimOniS adviSeurS inStallatietechniek, cOmfOrt partnerS en thermO actief beneluX zich maar wat graag in vaStbeten.
Enervision 27
ons duurzame projectfoto linkerpagina: status van molenwerf te amsterdam in novemBer 2013
het uponor meerlagenleidingsysteem vormt de professionele Basis van het distriButienet
en de tapwaterinstallaties
ChIQUE BOUWKEEt
we ontmoeten onze gesprekspartners in een grote open ruimte met
een prachtige hardhouten vloer, sierlijke lambrisering en een chique
plafondafwerking. in de voormalige kantoorruimte, waar in het
verleden waarschijnlijk gewichtige managementbeslissingen werden
genomen, zien we bouwvakkers en projectleiders met helmen,
koffi ebekers en bouwtekeningen in de weer. aan de muren hangen
planningen, over de stoelen liggen felgele jassen. zulke chique
bouwketen zijn we nog niet eerder tegengekomen! we schuiven aan
bij jurrian van roon, senior projectmanager bij installatieadviseur
valstar Simonis, dick wonink, bedrijfsleider van comfort partners en
dirk muller, directeur van thermo actief benelux, voor een gesprek
over dit bijzondere transformatieproject.
PROgRAmmA VAN EISEN
in mei 2013 startte koopmans bouw het transformatietraject van het
22.000 m2 grote kantorencomplex. Samen met diverse vaste partijen,
waaronder comfort partners, valstar Simonis en thermo actief
benelux, wordt het proces momenteel in sneltreinvaart doorlopen. van
roon: “bij de start in mei 2013 kregen we te horen: ‘hier heb je de
sleutels, dit is de huidige status en hier heb je het boekwerk met onze
voorwaarden. in de zomer van 2014 komen we de sleutels weer
ophalen’, de rest was voor ons.” het boekwerk bleek een programma
van eisen voor nieuwbouw dat niet optimaal aansloot op de bestaande
situatie van het project. Op basis van de concrete actuele situatie en
de wensen van de opdrachtgever ontwikkelde van roon een passend
bestek voor het project.
gEEN gEDWONgEN hUWELIJKEN
“transformatieprojecten kenmerken zich door snelle bouwprocessen”,
zo legt van roon ons uit. “we vonden het daarom belangrijk om één
partij te hebben waar we het hele traject van opwekking tot de
afl eversets konden onderbrengen. thermo actief benelux is dat one
stop shopping adres voor ons. ze leveren de leidingen, afl eversets,
wisselaars, naregeling en de montage daarvan.” het is tegenwoordig
steeds gebruikelijker dat niet de opdrachtgever, maar het bouwteam
haar eigen optimale projectpartners kiest. van roon: “je ziet in de hele
Jurrian van roon, dirk muller en diCk wonink in een van de woningen op de eerste verdieping
Nathan28
bouwsector dat er bijna geen gedwongen huwelijken meer zijn. de
opdrachtgever geeft de architect de vrije hand om een installatieadvi
seur, een constructeur en een bouwfysisch adviseur te selecteren waar
hij prettig mee kan samenwerken. aan de uitvoeringskant zie je
hetzelfde; de aannemer van de bouwkundige werken kiest zijn
installateurs. we zijn daardoor een mooi op elkaar ingespeeld team.”
SLOOP
in mei reden de bobcats al door de eerste toren. wonink: “koopmans
bouw heeft het hele gebouw systematisch laten strippen. we zijn
begonnen met toren a en vlak na de bouwvak geëindigd met
toren d.” van roon vult zijn bouwpartner aan: “we hebben er bewust
voor gekozen om vrijwel alles te strippen. met labelen bestaat er een
kans op schade en maak je uiteindelijk hogere kosten. doordat we
alles in één keer weghaalden, hebben we het bovendien op een
milieuverantwoorde wijze kunnen splitsen en afvoeren.” Ook alle
binnenwanden hebben inmiddels het veld geruimd. deze voldeden
qua geluidsisolatie niet aan de eisen van het bouwbesluit.
hANDhAVINg VAN BEStAANDE WKO
installatietechnisch had de opdrachtgever slechts één harde eis: de
bestaande wkOinstallatie moest intact blijven. de dertien jaar oude
opstelling betrof een collectieve warmte en koudebron, welke in de
zomer actief werd geladen en in de winter actief werd ontladen
middels centrale luchtbehandelingskasten. in de nieuwe situatie wordt
de wkO uitsluitend ingezet voor de vloerkoeling en de voor verwarming
van de luchtbehandeling. de installatie werd op deze veranderende
vraag afgestemd. wonink: “in de winter draaien we veel uren met de
luchtbehandelingskasten, waardoor we genoeg koude in de bodem
kunnen stoppen die we in de zomer weer kunnen inzetten voor
verkoeling. doordat woningen een aanzienlijk lagere koudevraag
hebben dan kantoren, hebben we de luchtbehandelingskasten
teruggetoerd van 55.000 m³ naar 15.000 m³.” ieder appartement
wordt vervolgens voorzien van eigen volumestroomregelaars, zodat
iedere bewoner zijn eigen gewenste luchthoeveelheid kan afstellen.
tWEE KEtELhUIZEN
in het aanvoerwater voor de vloerverwarming en de warmtapwater
bereiding wordt voorzien middels ketels die zich in de twee centrale
ketelhuizen bevinden. de inhoud van het eerste ketelhuis wordt
geheel vernieuwd omdat deze verbeterd rendement (vr) ketels en
een warmtekrachtkoppeling (wkk) bevatte. de inhoud van het andere
ketelhuis blijft de aankomende jaren intact. van roon vertelt hierover:
“ik heb berekend dat je nieuwe ketels met vier jaar wel zou hebben
terugverdiend op gasverbruik, maar wat doe je met de dertien jaar
oude ketels die we eruit slopen? die kunnen in dit project nog wel tien
jaar mee, maar verkopen kun je ze niet meer. we hebben daarom
besloten om ze te laten hangen en hebben de opdrachtgever
geadviseerd om geld te reserveren voor de vervanging van de
toestellen over een jaar of vijf.” met een tevreden lach besluit hij:
“hergebruik is ook duurzaamheid, he?”
uponor pe-xa red, getaCkerd op de vloerisolatie, aangesloten op de komfort verdeler
Enervision 29
ons duurzame project
ingefreesde uponor pe-xa red leidingen op de Begane grond
tWEE DIStRIBUtIESYStEmEN
het centraal door de ketels opgewekte hoge temperatuur aanvoer
water en het uit de collectieve wkO afkomstige lage temperatuur
aanvoer water wordt via twee separate distributiesystemen over de
woningen verdeeld. de temperaturen uit de wkO worden in de winter
ingezet voor een comfortabele voorverwarming van de ventilatielucht
en in de zomer voor een prettige verkoeling via de vloerverwarming.
de hogere temperaturen uit de ketels worden in de woningen gebruikt
voor de warmtapwaterbereiding en de vloerverwarming. zowel het
distributienet als de tapwaterinstallaties worden uitgevoerd met het
uponor meer lagenleidingsysteem en geïnstalleerd door het team van
comfort partners.
Nathan30
185 PREFAB tEChNIEKBORDEN
het distributiewater uit de ketelhuizen wordt in de woningen gebruikt
om het tapwater ter plaatse op te warmen tot de wettelijk voor
geschreven temperatuur van minimaal 55 °c op het tappunt. hiermee
wordt het gevaar op legionellabesmetting geminimaliseerd. de
woninginstallatie die hiervoor verantwoordelijk is, werd ontwikkeld
door thermo actief benelux. Omdat er seriematig gewerkt wordt,
ontwierp het bedrijf een kant en klaar meterkastbord waarop alle
installatiecomponenten prefab gemonteerd zijn. het meterkastbord
met een delta maas compact 2.0 distributieunit, een expansievat,
een komfort 5600 scheidingsunit met Optimiser regelaar, een komfort
4000 verdeler, een uponor draadloze naregeling en de door comfort
partners geleverde energiemeter wordt vervolgens in het geheel door
thermo actief benelux aangeleverd en in de meterkast van de woning
geplaatst. de delta maas compact 2.0 distributieunit wordt gevoed
Bevestiging uponor pe-xa red op Bouwstaalnetten op de Begane grond
met hoog temperatuur distributiewater en levert warm tapwater aan
de woning. het dubbele tegenstroomapparaat in de komfort
scheidingsunits zorgt er bovendien voor dat het primaire circuit
gescheiden blijft van het woningcircuit. hierdoor kan iedere woning
tijdens het bouwproces afzonderlijk worden ingeregeld en wordt de
totale leegloop van de installatie voorkomen in het geval dat deze ooit
lek raakt. muller: “het was een ontzettend leuke uitdaging om een
oplossing te bedenken op basis van de bouwkundige maatvoeringen
en de installatietechnische projecteigenschappen. doordat we het bord
nu 185 keer prefab onder werkplaatscondities samenstellen, kunnen
we een topkwaliteit garanderen en wordt elke kast echt identiek.”
AFgIFtE VIA VLOER EN PLAFOND
vrijwel het gehele project wordt door thermo actief benelux voorzien
van uponor vloerverwarmingsleidingen. Op de begane grond worden de
uponor peXa red leidingen gedeeltelijk in de betonvloer gefreesd en
gedeeltelijk op bouwstaalnetten bevestigd. de verdiepingsvloeren zijn
inmiddels voorzien van isolatie, waarop de uponor peXa red vloerver
warmingsleidingen worden getackerd. een klein deel van het project
wordt uitgevoerd met plafondverwarming. van roon: “met vloer
verwarming gaan we de vloer natuurlijk wat ophogen, maar we wilden
de liften en trappenhuizen niet aanpassen. rond de iets lager gelegen
trappenhuizen en liften bestaat daarom een lichte helling om het niveau
verschil uit te vlakken. Op sommige punten zit de lift installatie echter te
dicht op de voordeur, waardoor de hellingshoek te groot zou worden.
Op die punten zijn we uitgeweken naar plafondverwarming.”
componenten tHermo actief BeneLuX
12 kiLometer uponor meerLaGenLeiDinG
87 kiLometer uponor pe-Xa reD 16 mm LeiDinG
185 StukS komfort 4000 VerDeLerS
185 StukS komfort 5600 ScHeiDinGSunitS
185 StukS DeLta maaS compact 2.0 DiStriButie-unitS
185 StukS uponor DraaDLoZe nareGeLinG
623 m2 uponor renoViS GipSpaneLS
Enervision 31
Betrokkenen Bij Dit project
kow arcHitecten www.kow.nL
koopmanS Bouw www.koopmanS.nL
VaLStar SimoniS www.VaLStar-SimoniS.nL
comfort partnerS www.comfort-partnerS.nL
tHermo actief BeneLuX www.tHermo-actief.nL
ons duurzame project
OPtImAAL WOONCOmFORt
de vloerverwarming, vloerkoeling en de doordachte woninginstallatie
zorgen samen voor een optimaal wooncomfort in de luxe huur
appartementen. de installatie kan per woonruimte naar wens worden
ingesteld en warm tapwater is dankzij de delta distributieunit
supersnel op temperatuur. doordat de woningen worden aangesloten
op centrale luchtbehandelingskasten en ook de ketels zich centraal
buiten de woningen bevinden, hebben huurders bovendien geen last
van eventuele storende installatiegeluiden en hoeven zij ook voor
periodiek onderhoud aan de ketels en de ventilatieinstallatie nooit
thuis te blijven. de woningen die in 2014 betrokken worden voldoen
hiermee stuk voor stuk aan de hoge wooneisen van nu.
UItDAgINgEN IN tRANSFORmAtIEPROJECtEN
als we onze gesprekspartners vragen naar de installatietechnische
uitdagingen binnen het project, dan blijkt dat deze vooral te vinden zijn
in de riolering en tapwaterleidingen. wonink: “in een nieuwbouwwoning
stort je de leidingen netjes in het beton en heb je nergens problemen
mee, dan kun je de warmwaterleiding zo diagonaal naar de badkamer
leggen, maar hier moet je alles in het plafond of langs de wanden
leggen. daar kom je af en toe wat uitdagingen tegen, want warme en
koude leidingen mogen elkaar vanwege legionella gevaar natuurlijk niet
kruisen. daarnaast zijn ook de rioolleidingen hier allemaal opgebouwd,
ook dat zijn we niet gewend in de nederlandse woningbouw.”
tIPS VOOR ENERVISION LEZERS
afsluitend vragen we het enthousiaste bouwteam of zij wellicht tips
voor andere enervision lezers hebben. hoe wordt een transformatie
project een succes? “door ons erbij te halen,” grapt wonink, waarna hij
snel vervolgt: “de truc is gewoon dat je het echt samen doet. als
iedereen zijn eigen dingetje doet, dan vecht je elkaar de keet uit.
een goede samenwerking tussen de aannemer, de adviseur en de
installateur is belangrijk.” van roon knikt instemmend en vult aan:
“Ook de voorbereiding is heel belangrijk, maar vervolgens moet je je
samen wel fl exibel kunnen opstellen, want wat er op de tekening
staat is in renovatie niet altijd de werkelijkheid. en ook belangrijk is
dat je als adviseur kennis van utiliteitsgebouwen moet hebben, want
eigenlijk brengen we hier een stukje utiliteitstechniek in de woning
bouw. dat is wel een verhaal apart!”
het eerste meterkastBord met de door thermo aCtief Benelux ontwikkelde woninginstallatie
Nathan32
proJeCt oestgeest: de massieve vloeren, reeds voorzien van een groot deel van diverse teChnisChe installaties worden op positie gelegd
OOK IN STORMACHTIGE TIJDEN BLIJVEN SPAANSEN EN SCHOUTEN TECHNIEK INNOVEREN
uponor maakt optimalemontage van nieuw vloerconcept mogelijkOp de dag dat de zwaarSte StOrm SindS 1990 gemeten werd, zijn we Op bezOek bij SpaanSen bOuwSyStemen te harlingen. we OntmOeten richard frankfOrt, prOjectleider bij SchOuten techniek en jOriS deley, prOjectleider bij SpaanSen bOuwSyStemen. Samen werken zij aan een uniek cOncept: een vlOerplaat die in de fabriekShal vOOr een grOOt gedeelte al vOOrzien wOrdt van elektrOtechniSche inStallatieS, riOlering/watervOOrzieningen, mantelbuizen vOOr de vlOerverwarmingSleidingen en ventilatiekanalen. een nieuwe cOnStructie die niet alleen grOte vOOrdelen met zich meebrengt, maar zelfS al heeft geleid tOt een prOductinnOvatie bij upOnOr.
Enervision 33
Het concept
SChOUtEN tEChNIEK & SPAANSEN BOUWSYStEmEN:
EEN tWEE-EENhEID
we nemen plaats in een kantoorruimte, waar op een groot beeld
scherm een bimmodel van een woningbouwproject wordt getoond.
“dit bimmodel zal een goede visuele ondersteuning bieden tijdens
ons gesprek en ook het een en ander inzichtelijk maken”, vertelt
richard enthousiast. Onze nieuwsgierigheid is inmiddels gewekt,
maar eerst willen we natuurlijk meer weten over Schouten techniek
en Spaansen bouwsystemen en de totstandkoming van deze samen
werking. joris bijt het spits af: “Sinds februari werk ik bij Spaansen
bouwsystemen. daarvoor was ik werkzaam bij een hoofdaannemer,
wat tevens een van de redenen is dat Spaansen mij aangenomen
heeft. ik weet immers wat de gedachtegang van de aannemer is.
kennis die in mijn functie als projectleider bij Spaansen goed van pas
komt. daarbij ben ik van het begin af aan al betrokken bij de
ontwikkeling van het nieuwe vloerconcept. van oorsprong is Spaansen
een transportbedrijf. door de jaren heen zijn er echter diverse nieuwe
divisies bijgekomen, zoals grondstoffen, industriezand en grind,
tuin en bestratingsmaterialen en bouwsystemen. Spaansen bouw
systemen is gericht op het engineeren, produceren, leveren en
monteren van prefab betoncasco’s voor met name woningbouw en
lichte utiliteitsbouw.” richard haakt hier op in: “kijk, Spaansen levert al
heel lang vloeren en wanden. toen Spaansen ons vroeg partners te
worden en samen een nieuw vloerconcept te ontwikkelen, hebben we
van links naar reChts: edwin de haan (nathan import/export), riChard frankfort (sChouten teChniek) en Joris deley (spaansen Bouwsystemen)
geen moment getwijfeld. nu werken we dan ook samen aan dit
nieuwe vloerconcept! een vertrouwde samenwerking voor beiden.
Schouten techniek maakt immers al weer 50 jaar technische
installaties voor de woningbouw. al een hele lange tijd maken we
projecten uitgevoerd met de vloeren of zelfs een compleet betonnen
casco van Spaansen. alleen werden de vloeren toen nog eerst
geproduceerd en maakten we er pas later op de bouwplaats de
technische installaties in.”
hEt VLOERCONCEPt
vloeren die op de bouwlocatie nog voorzien moeten worden van
leidingwerk en enkel uitgerust zijn met een contactdoos worden
verleden tijd als het aan Schouten techniek en Spaansen bouw
systemen ligt. terwijl de wind buiten huishoudt en er op vlieland zelfs
windkracht 12 gemeten wordt, lopen we door de productieruimte
waar er momenteel gewerkt wordt aan het nieuwe vloersysteem. we
nemen alle indrukken goed in ons op, terwijl richard ons meer vertelt
over het concept: “voorheen werd de vloer geproduceerd en werden
er eigenlijk alleen maar een centraaldoos en sparingen in aangebracht.
in ons nieuwe concept voorzien we de vloer naast de centraaldoos ook
al voor een groot gedeelte van de elektrotechnische installatie. door
dit te doen hoeven we op locatie alleen nog maar draad te trekken, de
water, riolerings en ventilatiekanalen te koppelen en de voedingen
voor de vloerverwarmingsleidingen er in te maken.”
Nathan34
INSPELEN OP DE mARKt
in tijden van economische crisis veranderen eisen en wensen. het is
dan ook zaak in te spelen op de behoefte uit de markt, iets wat
Schouten techniek en Spaansen bouwsystemen met dit nieuwe
vloerconcept als geen ander weten te doen. joris: “allereerst moeten
we ons realiseren dat er zonder aannemer geen project is. we zijn dan
ook ontzettend blij dat thunnissen bouw met ons de stap heeft gezet
om het nieuwe vloersysteem toe te passen. zij hebben samen met ons
gezegd: ‘we gaan ervoor, we zien hier toekomst in!’ het is dan ook de
eerste pilot dat we samen met en voor thunnissen bouw maken.
momenteel wordt er gewerkt aan een project in Oegstgeest, maar al
snel volgde er een nieuwe aanvraag van thunnissen bouw voor het
project transvaal in den haag. door het toepassen van het vloer
systeem in dit project kon het dak in een mum van tijd waterdicht
worden gemaakt. na het leggen van de dakvloer kan direct de
dakbedekking aan worden gebracht. zo zie je dat het de markt is die
vraagt naar dit product!”
VEEL WINSt tE BEhALEN
dat de vraag uit de markt samenhangt met de grote voordelen voor
zowel de aannemer als de eindgebruiker staat buiten kijf. richard
vertelt ons dat er met het nieuwe vloerconcept op diverse fronten veel
winst te behalen is. “de snelheid waarmee een huis met dit vloer
systeem gebouwd kan worden, is wel een van de belangrijkste
voordelen. we prefabriceren de vloer met daarin al tal van technische
installaties in de fabriekshal, zodat we het geheel op locatie alleen
nog maar hoeven af te monteren. een bijkomend voordeel is dat we,
in tegenstelling tot de bouwplaats, in de fabriekshal niet te maken
hebben met weersinvloeden.” joris: “daarnaast zie je met name ook
de productkwaliteit. als je in een nieuwbouwwoning gaat kijken, dan
zie je kanaalplaten met om de 1200 mm naden en bij het trappengat
een raveelijzer. in ons nieuwe vloerconcept hebben we alles reeds
geïntegreerd in de vloer en zie je nog maar drie platen. het is heel
strak afgewerkt. een ander voordeel dat we zeker niet mogen vergeten
is de thermische winst. waar voorheen valse luchtspouwen ontstonden
nieuw vloerConCept, voor een groot deel reeds voorzien van de elektroteChnisChe installatie
Enervision 35
Het concept
bij de aansluiting van de vloeren, wordt er met het nieuwe vloercon
cept een luchtdichte afwerking in de spouw gecreëerd. daarnaast
hebben we samen een innovatieve overgang ontwikkeld voor de
koppeling van de elektra van de vloeren naar de wanden. in de
wanden zitten trechters, zodat de elektra rechtstreeks vanuit de vloer
de wand ingetrokken kan worden. het toepassen van in kassingen met
zogenaamde fl expijpen is verleden tijd, waardoor de inkassingen ook
niet meer gestuct hoeven te worden.” edwin de haan, buitendienst
medewerker van nathan import/export, voegt daaraan toe: “belang
rijk is ook dat met dit systeem de cementdeklaag in de toekomst kan
komen te vervallen. er hoeft slechts een egaliseerlaag te worden
nadat de vloerConstruCtie uitgerust is met diverse teChnisChe voorzieningen wordt de vloer afgestort
toegepast.” joris: “dat klopt inderdaad en daarmee wordt gelijk de
vochtinbreng in de woning beperkt.” alle genoemde eigenschappen
klinken ons goed in de oren, het kan echter toch niet alleen maar goud
zijn wat er blinkt? joris: “een aandachtspunt waarmee we rekening
moeten houden, is dat door de prefabricage van de vloer de kopersop
ties in een eerder stadium dan men gewend is, bepaald moeten
worden. dit hebben we echter ondervangen door de engineering geza
menlijk te realiseren met thunnissen bouw en Schouten techniek.
hierdoor is er een korte doorlooptijd, waardoor de koper zijn keuze pas
uiterlijk acht weken voor de montage van de casco’s daadwerkelijk
defi nitief hoeft te maken.”
de eerste proefwoning is voorzien van het vloerConCept in ComBinatie met uponor mlCp leiding
Nathan36
PROJECt OEgStgEESt
inmiddels weten we alles over de ontwikkeling van het nieuwe
vloersysteem. maar wat gebeurt er nadat de vloer getransporteerd is
naar de bouwlocatie? Om dat met eigen ogen te kunnen zien reizen
we af naar de bouwlocatie in Oegstgeest, waar gewerkt wordt aan
16 woningen die voorzien worden van het nieuwe vloersysteem.
edwin vertelt: “een tijd geleden gaf Schouten techniek aan dat ze graag
in de ruwbouw wilden werken met de uponor peXa leiding.” richard:
“wanneer je met een zwaar gewicht over een uponor peXa leiding
rijdt, dan zal de leiding plat gewalst worden, maar je kunt de leiding
daarna altijd weer met een föhn herstellen. ideaal dus voor de
ruwbouw en voor ons nieuwe vloersysteem.” edwin: “in eerste instantie
wilde Schouten techniek de uponor peXa leiding combineren met de
uponor mlcp leiding. doordat de overgangsfi tting van uponor peXa
leiding op uponor mlcp leiding momenteel geproduceerd wordt en dus
nog niet voorhanden is, is ervoor gekozen om eerst een proefwoning
volledig met uponor mlcp leiding uit te voeren.” richard legt uit: “in het
eerste pilotproject in Oegstgeest maken we inderdaad gebruik van de
uponor mlcp leiding. Of je nu echter de uponor peXa leiding of de
uponor mlcp leiding gebruikt, op het moment dat we de vloerplaten
maken in de fabriek moeten we er rekening mee houden dat ze plat
getransporteerd worden. tijdens het transport en het bouwen van de
casco’s mag er geen leidingwerk uit de vloeren steken. Om de koppeling
van het leidingwerk dat onder en boven uit de vloer hoort te komen
toch mogelijk te maken, eindigen we het leidingwerk met een stukje
isolatiemateriaal. Op de bouwplaats wordt de isolatie vervolgens
verwijderd en kan het leidingwerk gemakkelijk doorgekoppeld worden
met de uponor rtm fi tting.”
VAN PE-xA NAAR mLCP
het komt regelmatig voor dat Schouten techniek de uponor peXa
leiding wil combineren met de uponor mlcp leiding. richard vertelt
ons hier meer over: “Op dit moment is er nog geen fi tting voorhanden
waarmee we de verbinding tussen de uponor peXa leiding en de
uponor mlcp leiding tot stand kunnen brengen. we zijn dan ook
aangewezen op onze eigen bouwplaats waar we zelf handmatig een
koppeling fabriceren. dit is natuurlijk ontzettend arbeidsintensief en
zeker niet de meest ideale oplossing. gelukkig boden nathan en
uponor ons de helpende hand door speciale overgangsfi ttingen voor
ons te ontwikkelen. terwijl we op dit moment kijken naar het
pilotproject met ons nieuwe vloersysteem, wordt deze unieke fi tting
bij uponor geproduceerd. in volgende projecten hebben we dus nog
meer vrijheid in onze leidingkeuze. we kunnen kiezen voor enkel de
uponor peXa leiding en deze koppelen met de gepatenteerde Quick &
de uponor mlCp leiding in de vloerConstruCtie
Enervision 37
SpaanSen BouwSyStemen B.V.
LanGe LijnBaan 60
8861 nw HarLinGen
teLefoon: +31 (0)517 - 23 99 50
e-maiL: [email protected]
weBSite: www.SpaanSen.nL
ScHouten tecHniek
De marowijne 47
1689 ar ZwaaG
teLefoon: +31 (0)229 - 29 15 00
e-maiL: [email protected]
weBSite: www.ScHoutentecHniek.nL
Het concept
de nieuwe overgangskoppeling van de uponor mlCp leiding naar de uponor QuiCk & easy pe-xa leiding
easy verbindingstechniek of voor enkel de uponor mlcp leiding die we
kunnen verbinden met de uponor rtm fitting, maar we kunnen in het
vervolg ook kiezen voor een combinatie van beide systemen. we zijn
daarin dus enorm flexibel en kunnen onze keuze voor de leidingen
optimaal afstemmen op de kenmerken van het project en de wensen
van de aannemer.”
VERtROUWEN IN VAStE PARtIJEN
wanneer we het hebben over Schouten techniek, Spaansen bouw
systemen en thunnissen bouw, dan spreken we over partijen die al
jarenlang met elkaar samenwerken. richard: “het is heel belangrijk
vertrouwen te hebben in vaste partijen en elkaar in deze tijd een hand
te kunnen geven en samen op te trekken. dat dit vertrouwen er is,
blijkt zeker uit de samenwerking bij het nieuwe vloerconcept. we zijn
dit project gestart zonder eigenlijk hele harde afspraken te maken.
wanneer je een goede relatie hebt, dan vertrouw je elkaar en kom je
er altijd samen uit. zo’n langdurige relatie hebben we ook met de
nathan group.” edwin beaamt: “jullie gebruiken denk ik al wel 20 jaar
uponor toch?” richard vertelt: “ja, dat klopt. we hebben al jarenlang
goede ervaringen met de producten van uponor. bovendien willen we
graag blijven innoveren, net als nathan en uponor!”
Nathan38
WELZIJN VOOR MENS EN DIER MET DE INNOVATIEVE CONCEPTEN VAN INNO+
warmteterugwinning in de varkensstal met de alpha-innotec warmtepompvanaf 1 januari 2014 mOet de intenSieve veehOuderij vOldOen aan diverSe eiSen Om de uitStOOt van ammOniak, geur en fijnStOf te verminderen. afgelOpen jaren werd er dOOr veehOuderijen al grOOtSchalig geÏnveSteerd in het plaatSen van luchtwaSSerS. deze luchtwaSSerS reduceren de uitStOOt van Schadelijke StOffen die het milieu aantaSten. Samen met de ventilatielucht die dOOr de luchtwaSSerS gezuiverd wOrdt, verdwijnt echter OOk de grOte hOeveelheid warmte die varkenS en kippen afgeven uit de Stal. het iS natuurlijk zOnde Om zOveel warmte zOmaar verlOren te laten gaan. dat iS OOk de viSie van innO+. zij Ontwikkelden verSchillende tOepaSSingen Om deze warmte terug te winnen en te hergebruiken vOOr diverSe tOepaSSingen ten behOeve van het welzijn van menS en dier.
Enervision 39
ons projectfoto linkerpagina: misCha hermkens (warmtepompspeCialist BiJ inno+) en erik niJssen
(Buitendienst medewerker nathan import/export) voor de alpha-innoteC swC warmtepomp
inno+ warmteterugwinning ConCept
mogelijk gemaakt de toegevoerde warmte over te brengen en op te
waarderen naar 40 °c. de warmte die op deze wijze teruggewonnen
wordt, is goed bruikbaar voor het verwarmen van de stallen en het
brijvoer, maar kan ook gebruikt worden voor bijvoorbeeld het
verwarmen van het woonhuis.”
tRIPLE EEE CONCEPt
“het triple eee concept is eigenlijk voor de sector zo uniek dat er
besloten is om er een patent voor aan te vragen”, vertelt mischa. met
het gloednieuwe triple eee concept kan stalwarmte met nog meer
rendement teruggewonnen worden middels een ingebouwde
warmtewisselaar in de luchtwasser. een toepassing die zorgt voor een
enorme economische besparing. mischa: “de luchtwasser wordt in dit
concept inderdaad niet alleen toegepast voor luchtzuivering, maar ook
als een warmtewisselaar die ervoor zorgt dat de warmte hergebruikt
kan worden. de triple eee luchtwasser is uitgerust met een waspakket
dat tevens dienst doet als warmtewisselaar. tijdens het luchtwasproces
komt de door de dieren verwarmde stallucht met een temperatuur van
circa 23 °c indirect in contact met het water in de warmtewisselaar/
het luchtwaspakket. het water in de warmtewisselaar wordt hierdoor
opgewarmd tot ongeveer 12 °c. het verwarmde water wordt via een
gesloten circulatiesysteem naar de luchtinlaat van de stal getrans
porteerd waar de inkomende ventilatielucht via speciale warmte
wisselaars in contact komt met het verwarmde water. de koude
buitenlucht wordt opgewarmd tot minimaal 8 °c. het inmiddels
afgekoelde water in de warmtewisselaars wordt weer teruggebracht
naar de luchtwasser, waar het opnieuw opgewarmd wordt door de
warme uitgaande stallucht. het triple eee concept is een constant
INNO+
we zitten vandaag aan tafel met mischa hermkens, warmtepomp
specialist en verkoper bij inno+. hij weet ons alles te vertellen over
inno+ en haar diensten. “inno+ ontwikkelt, levert en installeert
systemen ten behoeve van luchtwassing voor de intensieve vee
houderij”, vertelt mischa. “het houdt echter niet op bij de luchtwas
systemen. wij passen tevens warmte en koudeopslagsystemen toe
voor het verwarmen van pluimveestallen, varkensstallen en industriële
gebouwen. in deze systemen voor verwarming en koeling hebben we
een alphainnotec warmtepomp opgenomen.”
INNO+ CONCEPtEN mEt DE ALPhA-INNOtEC WARmtEPOmP
inno+ heeft twee systemen met de alphainnotec warmtepomp
ontwikkeld die het mogelijk maken om vrijgekomen warmte terug te
winnen en te hergebruiken; het concept voor algehele warmteterug
winning en het gepatenteerde triple eee concept.
WARmtEtERUgWINNINg CONCEPt
inno+ maakt het voor de gebruikers van hun luchtwassystemen
mogelijk om hun luchtwasser in te zetten voor de terugwinning van
warmte uit hun stallen. hoe dit concept precies werkt, vertelt mischa
ons graag. “je moet het eigenlijk zo zien dat er in stallen met een
luchtwassysteem de stallucht met ventilatoren door de wasser heen
geblazen wordt. in de luchtwasser komt de warme lucht van circa
24 °c vervolgens in contact met het koude waswater van circa 11 °c.
Op deze wijze wordt het koude waswater opgewarmd door de warme
lucht tot 16 °c à 20 °c. door het plaatsen van de speciale inno+
warmtewisselaar en de alphainnotec Swc warmtepomp wordt het
Nathan40
proces dat voor de intensieve veehouderij een aanzienlijke kosten
besparing op kan leveren. 1 kw energie voor de installatie levert
77 kw energie voor het voorverwarmen van de inkomende ventilatie
lucht. in combinatie met een alphainnotec brine/water warmtepomp
compact Swc voor de naverwarming worden de stookkosten met meer
dan 80% gereduceerd.”
ALPhA-INNOtEC WARmtEPOmP
in alle inno+ concepten is gekozen voor een alphainnotec warmte
pomp. mischa vertelt ons dat zijn ervaringen met de producten van
alphainnotec reeds teruggaan naar de tijd dat hij nog werkzaam was
als installateur. mischa: “in 2001 was ik al bekend met de alphainno
tec warmtepomp. vanuit mijn vak als installateur paste ik ze regelma
tig toe. destijds waren ze natuurlijk nog heel anders uitgevoerd en ook
minder modern, maar zeker al zeer effi ciënt en gedegen. de warmte
pompen die ik destijds geïnstalleerd heb, draaien nu nog steeds
probleemloos. Ooit ben ik wel eens overgestapt naar een ander merk.
dit was echter maar van korte duur, aangezien de verkoop en service
ver achterbleef bij de expertise van alphainnotec en nathan. vandaag
de dag ben ik nog steeds blij dat we bij inno+ de warmtepompen van
alphainnotec inzetten in onze projecten. mijn kennis en ervaring
vanuit het installatievak met betrekking tot de warmtepompen en de
kennis van inno+ op het gebied van luchtwassing zijn samengekomen
inno+ triple eee ConCept
de opstelling met de alpha-innoteC swC warmtepomp
Enervision 41
ons project
in unieke verwarmingsconcepten. een geheel nieuwe markt is hiermee
opengebroken.”
gROtE KOStENBESPARINg EN OPtImAAL DIERENWELZIJN
inmiddels is het wel duidelijk dat het investeren in een warmte
terugwinningsconcept van inno+ de boer geen windeieren legt.
doordat er een permanente energiebehoefte is, zal de warmtepomp
vrijwel continu in bedrijf zijn en bereik je al snel een hoog rendement.
door het hoge gemiddelde aan draaiuren kan de boer zijn investering
zelfs binnen drie tot vijf jaar al terugverdienen. toch zijn we benieuwd
of deze grote kostenbesparing de enige beweegreden van de boer is
om te kiezen voor het warmteterugwinning concept of het triple eee
concept van inno+. mischa: “als we kijken naar de intensieve
veehouderij en dan met name naar de varkenshouderijen, dan zien we
dat er twee soorten varkenshouderijen zijn. je hebt de mestbedrijven
en de zeugenbedrijven. met name voor de zeugenbedrijven, waar de
biggetjes geboren worden, kunnen onze concepten een grote bijdrage
leveren aan het welzijn van de varkens. als de biggetjes geboren
de pasgeBoren BiggetJes heBBen een hoge warmteBehoefte
enerGiekoStenVerGeLijk ten opZicHte Van aarDGaS
aarDGaS warmte-
pomp
Verwarmen Via warmte-
teruGwinninG + LucHtwaSSer
met warmtepomp
tripLe eee concept warmte-
teruGwinninG uitGaanDe
LucHt + warmtepomp
renDement-
VerwarminGStoeSteL
ca. 100% ca. 450% ca. 550 % ca. 7700%
cop 1 4,5 5,5 77
reLatieVe prijS-
VerHouDinG
opLoSSinG
1 0,43 0,35 0,025
BeSparinG 0 57% 65% 97,5%
Nathan42 Nathan42
met de inno+ warmteterugwinningsConCepten wordt een miCroklimaat geCreËerd. frisse luCht voor de moeder, warmte voor de Biggen.
de stallen zijn, maar ook plaatselijke warmte voor de pas geboren
biggetjes. met onze warmteterugwinningsconcepten creëren wij een
microklimaat. we generen dus warmte op de plek waar deze nodig is,
terwijl de overige ruimte gewoon fris blijft. mede door beide inno+
concepten kunnen we de gaskraan of oliekraan dichtdraaien en
kunnen we de dieren middels de alphainnotec warmtepomp met
een hoog rendement van de gewenste warmte voorzien.”
VEELZIJDIgE tOEPASSINgEN mEt DE
ALPhA-INNOtEC WARmtEPOmP
door de alphainnotec warmtepomp toe te passen in haar concepten
kan inno+ veelzijdige toepassingen realiseren. “dat is zeker uniek te
noemen en geeft vele voordelen”, beaamt mischa. “de jonge
biggetjes kunnen we de gewenste warmte geven, maar we kunnen
bijvoorbeeld ook de personeelsruimten en douches verwarmen en
voorzien van warm water. daarnaast vinden varkens het, net als
mensen, aantrekkelijk om een warme maaltijd te nuttigen. brijvoer
noemen we dat en ook dit kunnen we verwarmen. bijkomend
voordeel is dat het dier het voedsel niet meer op hoeft te warmen in
zijn maag. het is immers al warm. alle energie die hij normaal
gesproken zou gebruiken om het voedsel op de warmen, gaat ten
koste van de energie die hij nodig heeft voor zijn eigen ont wikkeling
en groei. het mes snijdt dus aan twee kanten. voor het dier is het
prettig en ook voor de boer heeft het vele voordelen.”
VoorDeLen warmteteruGwinninG concept
forSe enerGieBeSparinG reSuLterenD in LaGere koSten
een eVenwicHtiG en GeZonD StaLkLimaat
VoorDeLen tripLe eee concept
conStant kLimaat, ook in De winter
BinnenkomenDe LucHt Van -10 °c kan VerwarmD
worDen naar 8 °c
StaBiLiSatie Van De reLatieVe LucHtVocHtiGHeiD
Geen tocHt, wat LeiDt tot een GeZonDer LeefkLimaat
Voor De Dieren
> 80% LaGere enerGiekoSten Door
warmteteruGwinninG
worden, zijn zij heel klein en nat. ze hebben nog helemaal geen eigen
warmteproductie, waardoor er met name de eerste 14 dagen een hele
hoge warmtebehoefte is bij de biggen. de moeder heeft het echter
heel warm. er moet dus eigenlijk zowel frisse lucht voor de moeder in
Enervision 43
inno+
maaSBreeSeweG 50
5981 nB panninGen
teLefoon: +31 (0)77 465 73 60
weBSite: www.inno-pLuS.nL
e-maiL: [email protected]
ons project
het BedriJfspand van inno+ te panningen
VAN hEt NOODZAKELIJK KWAAD EEN DEUgD mAKEN
vanuit het oogpunt van dierenwelzijn en milieu, is er door de overheid
bepaald dat varkenshouders iets moeten doen aan hun emissies, de
uitstoot van ammoniak, geur en fi jnstof. tien jaar geleden heeft inno+
hier een oplossing voor bedacht in de vorm van de luchtwasser.
mischa: “door deze ontwikkeling werd het mogelijk om meer dieren te
houden op een veehouderij. de dieren zijn gebonden aan een aantal
vierkante meters, die wettelijk steeds meer worden. en dat is maar
goed ook! alleen zal er wel iets gedaan moeten worden aan de
reductie van ammoniak en geur. vanuit de overheid wordt bepaald hoe
de boer hier aan moet voldoen. daar kunnen wij in voorzien middels
onze luchtwassers en daarmee de veehouderij als het ware een groen
label toekennen. als je echter ziet hoeveel kw aan energie er per uur
uit een luchtwasser komt, dan ben je natuurlijk gek als je die niet
nuttig inzet. met name de voerprijzen in de intensieve veehouderij zijn
erg hoog. de boer ziet nu als het ware 60% van de voerkosten
verdampen in de lucht. dankzij de warmtepomp kan hij echter van de
verplichte kostenpost van een luchtwasser een verdienpost maken. zo
maak je van het noodzakelijk kwaad een deugd!”
REALtImE mEEKIJKEN
tijdens het gesprek laat mischa ons middels hun eigen loggings
systeem realtime meekijken op een veehouderij waar het triple eee
concept toegepast is. mischa licht toe: “naast alphaweb, dat online
monitoring van de warmtepomp mogelijk maakt, hebben wij ook ons
eigen monitoringsysteem. Op deze wijze kunnen wij voor de klant
gemakkelijk visualiseren wat het systeem doet en waar het voordeel
te behalen is. de alphainnotec warmtepomp laten we overigens altijd
door jullie servicebedrijf thermodynamic in bedrijf stellen en we
bieden de boer ook de onderhoudscontracten van thermodynamic
aan. de alphainnotec warmtepompen die aangesloten zijn op
alphaweb kunnen op afstand gelogd en geïnspecteerd worden.”
INNO+ ZIt NIEt StIL
inno+ doet haar naam zeker eer aan. hoewel het warmteterugwinning
concept en het triple eee concept gretig aftrek vinden, zit inno+ niet
stil. het bedrijf is al weer bezig met een geheel nieuw duurzaam
concept. en jawel, ook in dit concept gaat de alphainnotec warmte
pomp een rol spelen. binnen enkele maanden zullen we hier zeker
meer van horen!
Nathan44
UNIEKE SYSTEEMOPLOSSING MAAKT INDRUK OP DE JURY
nathan alpha-innotec all-electric Boosterconcept genomineerd voor VSk award 2014
van 3 tOt en met 7 februari 2014 zal de nathan grOup weer aanwezig zijn Op dé belangrijkSte vakbeurS vOOr de gehele inStallatiebranche, de vSk! alS vOOrlOper in deze branche preSenteert de nathan grOup tijdenS de vSk de jOngSte en meeSt unieke nOviteiten van de tOpmerken alphainnOtec, upOnOr, kOmfOrt en delta SyStemtechnik. Op de eerSte beurSdag, maandag 3 februari, wOrden de vSk awardS uitgereikt. met deze awardS wOrden de meeSt innOvatieve prOducten en OplOSSingen in een viertal categOrieën OnderScheiden. OOk dit jaar dingt de nathan grOup weer mee naar deze preStigieuze prijS. waar in 2012 de inzending van de upOnOr rtm fitting genOmineerd werd, iS het dit keer de beurt aan het unieke nathan alphainnOtec allelectric bOOStercOncept.
Enervision 45
nathan Group in beeld
NOmINAtIE
de nathan group is trots om ook deze vSk editie weer
genomineerd te zijn met een productoplossing van een van haar
topmerken. de nathan group besloot ditmaal het innovatieve
alphainnotec allelectric boosterconcept in te zenden voor de vSk
awards. een goede keuze, zo bleek al snel tijdens de offi ciële
persconferentie, die op 19 november j.l. plaatsvond. een onafhanke
lijke jury, onder leiding van juryvoorzitter ed nijpels, was onder de
indruk van het uitzonderlijke alphainnotec allelectric boosterconcept
en besloot het concept te nomineren in de categorie ‘Systeemoplossin
gen’. bij de nominatie is er gelet op factoren zoals economisch
rendement, innovatie, praktische toepasbaarheid, sociale impact, duur
zaamheid en comfort. dit zijn tevens de factoren die bij de eindbeoor
deling een grote rol zullen spelen.
NAthAN ALPhA-INNOtEC ALL-ELECtRIC BOOStERCONCEPt
het nathan alphainnotec allelectric boosterconcept is een gezamenlijke
ontwikkeling van warmtepompfabrikant alphainnotec gmbh en de
nathan group. het concept is een doordachte totaaloplossing met
componenten van de merken thermoplus, alphainnotec, komfort en
uponor en zorgt voor allelectric verwarming, koeling en warmtapwater
bereiding op basis van lage distributietemperaturen in collectieve
duurzame projecten. in januari 2013 werd het concept op de markt
geïntroduceerd en geïnstalleerd in het eerste boosterproject wereldwijd.
DE EERStE ÉChtE ALL-ELECtRIC WARmtAPWAtEROPLOSSINg
met het alphainnotec allelectric boosterconcept zijn hoge distributie
temperaturen voor warmtapwaterbereiding in collectieve projecten
verleden tijd. een centrale alphainnotec Swp warmtepomp geeft haar
relatief lage temperatuur af aan zowel de lagetemperatuurverwarming
nathan alpha-innoteC all-eleCtriC BoosterConCept
als de individuele boosterwarmtepomp in elke woning. de booster
warmtepomp verhoogt deze temperatuur vervolgens naar een veilige
tapwatertemperatuur, daar waar het gebruikt wordt. de eerste échte
allelectric warmtapwateroplossing bestaat uit lagetemperatuur
verwarming, hogetemperatuurkoeling en warmtapwaterbereiding.
vloerverwarming en vloerkoeling leveren vanzelfsprekend aanzienlijk
meer wooncomfort dan een conventioneel hogetemperatuur
verwarmingssysteem. het concept staat garant voor een comfortabele
gelijkmatige verwarming via de vloer in de winter, een prettige
passieve verkoeling in de zomer en continu supersnelle, veilige
beschikking over warm tapwater. door de duurzaamheid van het
concept hoeft de bewoner bovendien geen concessies te doen in het
kader van energiebesparing. wooncomfort in optima forma!
ONAFhANKELIJK VAN FOSSIELE BRANDStOFFEN
Om in collectieve installaties aan de wettelijk verplichte warm
tapwatertempaturen van minimaal 55 °c tot 60 °c op de tappunten te
geraken, ontkomt men er niet aan hiervoor fossiele brandstoffen zoals
olie of gas in te zetten. deze collectieve installaties hebben relatief
lage opwekkingsrendementen, hoge distributieverliezen en roepen
vraagstukken op over de opwarming van schachten, legionellagevaar
en dergelijke. bovenal blijven deze collectieve installaties afhankelijk
van fossiele brandstoffen. door echter gebruik te maken van het
nathan alphainnotec allelectric boosterconcept creëert men de
mogelijkheid om gebruik te maken van zeer lage distributie
temperaturen in de collectieve installatie. dit heeft tot gevolg dat er
sprake is van een extreme verlaging van de distributieverliezen en de
mogelijkheid om met behulp van centrale 100% elektrisch aan
gedreven warmtepompen het gebouw te voorzien van warmte en
koude bij hoge opwekkingsrendementen.
het gehele nathan alpha-innoteC all-eleCtriC BoosterConCept in een fiCtief ColleCtief woningBouwproJeCt
Nathan46
gROOt VERBEtERPOtENtIEEL
uit onderzoek is gebleken dat de huidige manier van warm
tapwaterbereiding in collectieve woongebouwen een groot verbeter
potentieel heeft. het inzetten van het boosterprincipe in plaats van
een conventionele collectieve installatie heeft positieve effecten op
het energieverbruik, de cO2emissie en de vermarkting van het project.
een analyse van het warmtedistributienet toont tevens aan
dat de energieverliezen bij warmtapwaterbereiding op basis van
een hogetemperatuuurdistributienet tien keer hoger zijn dan in een
situatie met warmtapwaterbereiding op basis van een lage
temperatuurdistributienet. met lagetemperatuurdistributie worden
de energiestromen door het gebouw aanzienlijk effi ciënter. dit leidt
tot een revolutionaire cO2reductie van ten minste 62%.
KIWA gELIJKWAARDIghEIDSVERKLARINg
het opwekkingsrendement voor warmtapwaterbereiding van de alpha
innotec boosterwarmtepomp wwb 20 is uitvoerig getoetst door de
onafhankelijke testorganisatie kiwa. de uitstekende resultaten werden
vastgelegd in een gelijkwaardigheidsverklaring. in het document staan
alle gemeten resultaten zwart op wit onder elkaar. met de prestatie
getallen kan de installateur of ontwikkelaar appels met appels
vergelijken en haar epcberekeningen baseren op reële, betrouwbare,
door kiwa vastgestelde feiten.
KLAAR VOOR EEN ENERgIENEUtRALE tOEKOmSt
het nathan alphainnotec allelectric boosterconcept is geschikt voor
inzet in energieneutrale projecten in zowel nieuwbouw als renovatie
projecten en derhalve helemaal klaar voor de duurzame toekomst! het
uiteindelijke doel om energieplus gebouwen te realiseren wordt mede
door het boosterconcept mogelijk gemaakt. door de algehele
onafhankelijkheid van fossiele brandstoffen, het extra wooncomfort en
de aanzienlijke energiebesparing, heeft het concept impact op
meerdere groepen. hoe klein de bijverwarming met gas of olie ook is,
voor een bivalente installatie zal er altijd een gasvoorziening moeten
worden aangelegd. met het nathan alphainnotec allelectric
boosterprincipe hoeft er door projectontwikkelaars, gemeenten, etc.
niet te worden geïnvesteerd in de aanleg van een gasaansluiting. de
optimale energetische waardering, een constant prettig wooncomfort
en de minimale cO2emissie vormen eveneens een extra argument bij
de verkoop of verhuur van de woningen of gebouwen. tot slot heeft
het duurder worden van gas of zelfs het geheel wegvallen van fossiele
brandstoffen geen enkele invloed op het wooncomfort of de energie
rekening van de bewoners met een boosterwarmtepomp. Ook voor
warm tapwater zijn deze bewoners volledig onafhankelijk van gas of
olie. voor de gebruikte elektrische energie kan de bewoner des
gewenst kiezen voor opwekking uit hernieuwbare bronnen om
warm tapwater Boosterwarmtepomp wwB 20
VoorDeLen natHan aLpHa-innotec aLL-eLectric BooSterconcept
HoGe opwekkinGSrenDementen Voor De coLLectieVe
inStaLLatie
LaGe DiStriButieVerLieZen in De coLLectieVe inStaLLatie
eXtreme reDuctie opwarminG Van ScHacHten
VerLaGinG Van minimaaL 60% co2-uitStoot Voor
De coLLectieVe inStaLLatie ten opZicHte Van foSSieLe
VerBranDinG
De moGeLijkHeiD tot een 100% aLL-eLectric opwekkinG
Voor coLLectieVe SyStemen
De uLtieme moGeLijkHeiD om tot een enerGiepLuS
opLoSSinG te komen Bij coLLectieVe inStaLLatieS
Voor LaGetemperatuurVerwarminG,
HoGetemperatuurkoeLinG in comBinatie met
warmtapwaterBereiDinG
Enervision 47
VSk 2014
jaarBeurS
jaarBeurSpLein
3521 aL utrecHt
www.VSk.nL
Data & openinGStijDen:
maanDaG 3 tot en met VrijDaG 7 feBruari 2014
Van 10.00 tot 18.00 uur
nathan Group in beeld
meer informatiewww.natHan.nL/nL/BooSterwarmtepomp
proJeCt sophiastaete in hendrik ido amBaCht
daarmee de cO2reductie en onafhankelijkheid nog groter te maken.
een mooi voorbeeld van tevreden gebruikers van het alphainnotec
allelectric boosterconcept zijn de bewoners van in het Sophiastaete in
hendrik ido ambacht; een omvangrijk zorgcomplex met 2.950 m2
zorggerelateerde voorzieningen, vier woongroepen en 62 apparte
menten. het systeem werkt zowel energetisch als op het gebied van
comfort naar volle tevredenheid van de bewoners en de exploitant.
VSK 2014
Op de nathan group vSk stand vindt u vele interessante noviteiten,
waaronder het genomineerde nathan alphainnotec allelectric
boosterconcept. aan de hand van een demoopstelling, presenteert de
standbemanning u de werking van het principe. bovendien is er volop
ruimte voor het beantwoorden van eventuele vragen. de teams van de
nathan group zien er naar uit u volgend jaar op de stand te mogen
begroeten! uw toegangsbewijs kunt u gratis bestellen op de website
www.vsk.nl. vergeet u bij uw inschrijving niet te stemmen op het
nathan alphainnotec allelectric boosterconcept? wellicht sleept de
nathan group met uw hulp de felbegeerde publieksprijs in de
wacht!
Nathan48
CO-mAKERShIP OP BASIS VAN VERtROUWEN
voor de aanbesteding van het project stelden de ingenieurs van
Schreuder groep een bestektekst op voor een relatief gangbare
installatie. aan de hand van dit basisvoorstel kon Schreuder de
Doordachte installatievoor een optimaal leerklimaatmediO 2014 zullen de jOnge bewOnerS van terSchelling leren rekenen, tekenen en Schrijven Onder Optimale, gezOnde cOnditieS. met een gezamenlijke huiSveSting vOOr elf inStantieS biedt de gemeente terSchelling haar jeugd baSiSOnderwijS, Opvang en zOrg Onder één dak. de dOOrdachte inStallatie van de Schreuder grOep, krOpman inStallatietechniek en de nathan grOup zOrgt vOOr de ventilatie, verwarming en kOeling van het gebOuw en draagt bOvendien bij aan het Streven van de waddeneilanden: vOlledige energetiSche zelfvOOrziening in 2020.
van links naar reChts: eriC van der Burgt (kropman installatieteChniek), theo Bauerhuit (thermoplus) en ramon freriksen (nathan import/export)
inschrijvingen optimaal met elkaar vergelijken. toen kropman
installatietechniek en de nathan group de opdracht uiteindelijk
kregen, kwamen erik van der burgt; projectleider van kropman
installatietechniek, ramon freriksen; accountmanager van de nathan
van links naar reChts: theo Bauerhuit, eriC van der Burgt en ramon freriksen
GELIJKTIJDIG VERWARMEN EN KOELEN MET WKO
Enervision 49
ons duurzame project
Nathan50
group, theo bauerhuit; directeur van thermoplus en dirk muller;
directeur van thermo actief benelux, samen om het voorgeschreven
principeschema diepgaand te toetsen. van der burgt, die reeds veel
ervaring met schoolinstallaties heeft, concludeerde al snel dat de
voorgestelde changeover installatie voor dit project niet de perfecte
oplossing zou zijn. hij vertelt: “door de stand van de school zullen ze
de lokalen aan de noordkant op bepaalde dagen al willen verwarmen,
terwijl de lokalen aan de zuidkant nog volop gekoeld worden. met dat
in ons achterhoofd hebben we de school in tweeën gesplitst en een
wkOinstallatie ontwikkeld die gelijktijdig kan verwarmen en koelen.”
als resultaat van de verschillende brainstormsessies werd de standaard
thermoplus Skid vervangen door een thermoplus Special welke in het
nieuwe principeschema geïmplementeerd werd. bauerhuit: “normaal
leveren we complete Skid’s met warmtepompen, bufferleidingen en
twee aansluitpunten. in dit geval bouwen we een prefab installatie
met een warmtepomp, een buffer en een aantal leidingen, die
vervolgens in één keer naar terschelling gaat. het team van kropman
installatietechniek voegt vervolgens ter plaatse de rest in. de opdracht
voor de gestandaardiseerde installatie die we oorspronkelijk kregen
hebben we dus doorontwikkeld in een slim comakership. bij zo’n
diepgaande samenwerking, waarbij je letterlijk samen een installatie
van links naar reChts: ramon freriksen, theo Bauerhuit en eriC van der Burgt
ontwikkelt, is het belangrijk dat je elkaar blind kan vertrouwen, want
uiteindelijk moet je samen de werking van de installatie kunnen
garanderen.”
CLUStEREN BIJ ÉÉN BEtROUWBARE PARtNER
als we van der burgt vragen waarom kropman installatietechniek het
aanbestedingstraject destijds samen met de nathan group instapte,
antwoordt hij: “in het bestek van de Schreuder group waren bodem
warmtewisselaars, warmtepompen en vloerverwarming opgenomen.
dat wil je bij voorkeur clusteren bij één betrouwbare partner. de
nathan group springt er voor mij dan bovenuit.” Omdat bestekmatig
een ander warmtepompmerk was voorgeschreven, zette van der burgt
zich actief in om de nathan group met haar alphainnotec agentschap
toch bij het project aan boord te krijgen: “ik was al eens in de fabriek
van alphainnotec geweest en daar zie je dat het goed is. alpha
innotec warmtepompen hebben een uitstekende cOp, een uitontwik
kelde regeltechniek en ook in de ondersteunende service van de
nathan group heb ik vertrouwen, daar durf ik gewoon achter te staan.
ik heb me toen sterk gemaakt richting de adviseur. door de goede
ervaring en referenties, kregen we gelukkig vrij snel vrijgave voor de
inzet van de producten en diensten van de nathan bedrijvengroep.”
Enervision 51
ons duurzame project
DE INStALLAtIE
het resultaat van de intensieve samenwerking tussen de enthousiaste
bouwpartners is een unieke installatie waarin ventilatie en wkO
samenkomt. geheel in lijn met het frisse Scholenbesluit staat de
uitgebalanceerde totaaloplossing garant voor een gezond leerklimaat
met voldoende frisse lucht, een lage concentratie kooldioxide en
een comfortabele temperatuur. thermoplus boorde recent reeds
16 gesloten aardwarmtebronnen, welke de alphainnotec brine/water
professional warmtepomp van duurzame energie zullen voorzien.
de warmteafgifte en comfortabele passieve koeling geschieden middels
de door thermo actief benelux ontworpen uponor tacker vloer
verwarming. het ventilatiesysteem voorziet daarnaast in een aan
vullende actieve verwarming en koeling. de totale installatie wordt in
zijn geheel nauwkeurig geregeld via een priva gebouwbeheersysteem.
VOORVERWARmEN, KOELEN EN REgENERAtIE
VIA VENtILAtIELUCht
freriksen vertelt over de installatiekeuze waarin het frisse Scholen
besluit een rol speelde: “Scholen hebben een hoog ventilatievoud
nodig waarmee we een gezonde leeromgeving creëren, maar door te
ventileren zuig je in de winter warme lucht af en blaas je vervolgens
koude, frisse lucht terug. daardoor raak je veel vermogen kwijt. Om
dat warmteverlies te voorkomen, verwarmen we de frisse lucht tijdens
koude dagen voor via een luchtbehandelingskast.” van der burgt knikt
instemmend en vult aan: “de kanaalverwarmers kunnen daarnaast
een fl inke warmteboost geven in het geval van nood, mocht dat ooit
eens nodig zijn.” de luchtbehandeling in het project blijkt een derde
functie te hebben, zo vertelt bauerhuit ons: “de luchtbehandeling
zetten we ook in voor de regeneratie van onze bronnen.” met de hoge
interne warmtelast die scholen doorgaans kennen, is de koelvraag in
dit project aanzienlijk hoger dan de warmtevraag. zowel de passieve
vloerkoeling als de actieve koeling middels voorgekoelde ventilatie
lucht zorgt ervoor dat leerlingen ook tijdens warme dagen actief bij de
les blijven.
SImULAtIE, BEREKENINg, tEKENINg EN INStALLAtIE
de primaire warmteafgifte geschiedt via de vloer van de school.
nathan group dochter thermo actief benelux verzorgde hiervoor de
temperatuursimulatie, berekening en tekening en zal persoonlijk naar
terschelling afreizen om de installatie van de leidingen, verdelers en
naregeling te verzorgen. een van de belangrijkste ontwerpregels bij
thermo actief benelux is dat er geen streep op papier komt zonder
eerst een simulatieberekening uit te voeren. aan de hand van deze
simulatieberekeningen wordt het vermogen uit de vloer getoetst aan
de transmissieberekeningen van kropman installatietechniek. Op basis
van de vermogensvraag, de drukverliezen, de weerstanden, de
volumestromen, het type constructievloer, de isolatie en de vloeraf
werking worden de juiste verlegafstanden, leidingdiameters en
verdelerlocaties vastgesteld. door vooraf te berekenen wat de
vloerverwarming doet onder de specifi eke projectcondities, wordt het
optimale ontwerp samengesteld waarin opwekking en afgifte perfect
op elkaar aansluiten. pas zodra de berekening perfect is, wordt de
verlegtekening gemaakt.
gEBOUWBEhEERSYStEEm mEt BACNEt EN PRIVA
een goede luchtbehandeling gaat hand in hand met een degelijk
gebouwbeheersysteem. deze ontbreekt dan ook niet in dit project. van
der burgt: “alle vertrekken worden apart geregeld, ze worden zowel
op cO2 als op temperatuur gestuurd. zodra de cO2 in een lokaal hoger
wordt omdat er meer kinderen in zitten, gaat de ventilatie wat meer
rondzetten. de temperatuur kunnen de gebruikers per ruimte met
twee graden nuanceren.” freriksen: “wat ook leuk is, is dat de
alphainnotec warmtepomp via de geïntegreerde bacnet versleuteling
in het priva systeem wordt opgenomen. priva stuurt de warmtepomp
op die manier aan volgens de gewenste waarden.” bauerhuit voegt
hieraan toe: “de luxtronik regeltechniek in een alphainnotec
warmtepomp is heel geavanceerd en komt in dit project perfect tot
zijn recht. doordat de warmtepomp zelf al veel kan op dat gebied, kan
de opdrachtgever zo’n € 6.000, besparen op het gebouwbeheer
systeem. in dit project wordt echt alles uit de warmtepomp gehaald
wat erin zit, alle functies worden optimaal benut!”
Nathan52
Enervision 53
kropman inStaLLatietecHniek aSSen
amerikaweG 16
9407 tk aSSen
teLefoon: +31 (0)88 334 40 00
e-maiL: [email protected]
weBSite: www.kropman.nL
ons duurzame project
DRAAgVLAK EN SAAmhORIghEID
Op een eiland hangt een unieke sfeer. Ook de installateurs van
kropman en boormeesters van thermoplus merkten dit. bauerhuit: “je
zit met zijn allen op een eiland. je kunt niet even een collega bellen
om bij te springen, je merkt dat mensen elkaar daardoor gaan helpen,
er even samen de schouders onder zetten.” Ook draagvlak van
omwonenden en verdere betrokkenen is belangrijk binnen de kleine
eilandgemeenschap die terschelling kent. buurtbewoners worden
middels folders en informatieavonden op de hoogte gehouden.
voor de leraren en scholieren werd op 1 oktober het ‘hoogtepunt’
georganiseerd, waarbij alle kinderen de bouw bezochten. recent
nodigde thermoplus boormeester lex de kinderen bovendien spontaan
uit voor een minicursus boortechniek. van der burgt: “dat was een
heel goede zet. iedereen was vooraf best huiverig voor de bronboring,
maar lex heeft op de eerste boordag al meteen op een heel leuke
manier contact met de meesters, juffen en kinderen gemaakt. doordat
hij de hele school bij zijn werkzaamheden betrokken heeft, kon het
gewoon niet meer kapot en waren de bronnen niet meer zo eng.”
tIJDSPLANNINg
de eerste schep van het project ging in de zomer van 2013 de grond
in. “aannemer friso bouw uit Sneek heeft de wind er goed onder”, zo
vertelt van der burgt ons opgetogen. “en ook bij ons loopt het
voorspoedig. contractmatig moeten we 15 augustus klaar zijn, maar
we streven zelf naar 16 mei. de vaart zit er goed in!” tevreden kijkt de
projectleider om zich heen en besluit: “moet je eens kijken wat er
vanaf de bouwvak tot nu al is gebeurd!”
het Bouwteam op de eerste verdieping van de sChool
Nathan54
Enervision 55
op bezoek bij
ALS
amyotrofi sche laterale Sclerose (alS) is een ziekte die de zenuwcellen
die de spieren aansturen, aantast. bernard muller legt uit: “de
motorische zenuwcellen in het ruggenmerg en de hersenstam sterven
af, waardoor de signalen vanuit de hersenen niet meer aankomen bij
de spieren. de hersenen kunnen dus geen spierbewegingen op gang
brengen, wat leidt tot het onvoldoende functioneren van de spieren.
geleidelijk worden er steeds meer spieren aangedaan, met uit
zondering van de hartspier. de ziekte veroorzaakt geen pijn en tast
het verstand niet aan. Ook blijven de zintuigen doorgaans intact,
evenals de werking van de darmen en de blaas. de meest voor
komende oorzaak waaraan een alSpatiënt overlijdt, is het uitvallen
van de ademhalingsspieren.”
StIChtINg ALS hEEFt EEN DUIDELIJKE mISSIE
de gemiddelde levensverwachting van een alSpatiënt is slechts drie
tot vijf jaar na constatering. helaas is de oorzaak van de ziekte alS nog
niet bekend en bestaan er nog geen medicijnen om de ziekte te
stoppen of te genezen. meer onderzoek is dan ook essentieel. een
uitgangspunt dat gedeeld wordt door Stichting alS nederland. bernard
muller: “een effectieve bijdrage leveren aan het vinden van de oorzaak
van alS, dat is de missie van Stichting alS nederland. daarnaast wil zij
zoeken naar oplossingen om het leven voor alSpatiënten in de
toekomst dragelijker te maken. Stichting alS nederland doet dit op
verschillende manieren. zo organiseert zij fondsenwervende acties en
zet zich in voor een effectiever gebruik van de beschikbare gelden.
Stichting alS nederland moedigt nadrukkelijk nationale en internatio
ONE MAN CAN AND WILL FIND A WAY, WHY NOT BE THAT MAN!
wat aLS…wat alS de ziekte alS bij je gecOnStateerd wOrdt, wat zOu jij dan dOen? miSSchien weet je niet eenS wat de ziekte inhOudt. bernard muller, Ondernemer en medeeigenaar van burandO maritime ServiceS, werd in juni 2010 gediagnOStiSeerd met de ziekte alS. wat te dOen alS, waS vOOr hem niet langer een vraag, maar realiteit. hij beSlOOt te vechten en zich in te zetten bij de zOektOcht naar een OplOSSing vOOr deze OngeneeSlijke ziekte. zijn mOttO: “One man can and will find a way, why nOt be that man!”
nale samenwerkingsverbanden aan. ze onderscheidt vier aandachtge
bieden die ze steunt om invulling te geven aan haar missie: onderzoek
naar de oorzaak van alS, onderzoek naar de behandeling van alS, het
verbeteren van de kwaliteit van de zorg en de verbetering van de
kwaliteit van leven.”
ALS CENtRUm
Stichting alS nederland heeft tevens aan de wieg gestaan van het alS
centrum. in dit centrum komen kennisontwikkeling en zorgverbetering
samen. bernard muller: “het alS centrum is een centrale plaats waar
kennis op het gebied van diagnostiek, behandeling en weten
schappelijk onderzoek naar alS worden gebundeld. binnen het
alles draait om het verzamelen van genetisChe data van mensen met als en het zogeheten
‘graven’ (mining) in die data naar genetisChe faCtoren die de ziekte veroorzaken.
foto linkerpagina: Bernhard muller
Nathan56
centrum werken neurologen, verpleegkundigen, revalidatieartsen,
fysiotherapeuten en ergotherapeuten nauw samen. in het alS centrum
wordt een zogenaamde “zorglijn alS” opgezet. hierin wordt de
diagnose en de begeleiding van de patiënt volgens een vast protocol
uitgevoerd. naast diagnosestelling en behandeling van alSpatiënten
kunnen mensen uit heel nederland bij het alS centrum terecht voor
een second opinion.”
PROJECt mINE: gRAVEN IN gENEtISChE DAtA
we weten inmiddels dat er over de oorzaak van alS nog maar weinig
bekend is. wat echter wel duidelijk is, is het feit dat alS een genetische
basis heeft. met een nieuwe revolutionaire techniek die door de jaren
heen tot stand is gekomen, is het vandaag de dag mogelijk om het
gehele genoom (de complete verzameling erfelijk materiaal van een cel)
van mensen te onderzoeken. een kans die bernard muller samen met
alSpatiënt robbert jan Stuit met beide handen aangrijpt. in samenwer
king met Stichting alS nederland en het alS centrum zijn zij het project
mine gestart. bernard muller vertelt ons meer over het ontstaan van het
project. “toen robbert jan Stuit en ik uitgenodigd werden in het alS
centrum, waar we een rondleiding kregen door het lab, zagen we daar
een soort van amerikaanse koelkast. toen een van de onderzoekers deze
opende, zagen we duizenden dnamonsters. toen de deur weer dichtviel
en ik vroeg wat ze met deze dnamonsters doen, was het even stil.
aarzelend werd ons verteld dat ze er momenteel door gebrek aan
fi nanciële middelen nog niets mee konden doen en dat ze bewaard
werden voor later onderzoek. dat dit de reden was dat er geen verder
onderzoek werd gedaan met de dnamonsters konden we niet
verkroppen. dit heeft ons doen besluiten om het project mine op te
starten. we willen met dit project geld inzamelen om met een nieuwe
revolutionaire technologie het gehele genoom van mensen te onderzoe
ken. we willen de dnamonsters niet in de koelkast laten liggen, maar
gebruiken voor gericht onderzoek. alles draait om het verzamelen van
genetische data van mensen met alS en het zogeheten ‘graven’
(mining) in die data naar genetische factoren die de ziekte veroorzaken.
het uiteindelijke doel is het vinden van een concreet aanknopingspunt
voor nieuwe behandelingen van deze dodelijke aandoening.”
gROOtStE gENEtISChE StUDIE IN tWEE FASEN
project mine is op dit moment wereldwijd de grootste genetische
studie naar alS gezien de hoeveelheid dnachips en het aantal
volledige genomen die geanalyseerd gaan worden. dit unieke project
bestaat uit twee fasen. bernard muller vertelt ons er meer over. “in de
eerste fase worden met behulp van dnachips delen van het dna van
15.000 mensen met alS en 20.000 gezonde mensen vergeleken. de
gegevens zullen gecombineerd worden met de volledige dna
profi elen van 300 mensen met alS. deze combinatie is uniek en zal
nieuwe inzichten geven in de oorzaak van alS. dit zal miljoenen
genetische varianten opleveren, waarvan precies kan worden
Nathan56
het als Centrum is een Centrale plaats waar kennis op het geBied van diagnostiek, Behandeling en wetensChappeliJk onderzoek naar als wordt geBundeld.
Enervision 57
project minewww.projectmine.com
SticHtinG aLSwww.SticHtinG-aLS.nL
aLS centrumwww.aLS-centrum.nL
op bezoek bij
ook Het project mine Steunen?
Dat kan! je kunt Doneren miDDeLS De weBSite
www.projectmine.com of Door mine te SmS'en naar
4333 (€ 3,00). aLLe DonatieS aan Het project worDen
VertaaLD in GeanaLySeerDe Dna-monSterS. Zo kan men
BijVoorBeeLD € 75,- Doneren, waarmee je Het uitLeZen Van
kLeine DeLen Van een Dna-monSter SponSort, tot € 1.950,-
Voor De anaLySe Van een HeeL Genoom. op DeZe manier
Vormt ieDere BijDraGe een Direct en taStBaar onDerDeeL
Van Het SucceS Van Dit Zo nooDZakeLijke onDerZoek.
natuurLijk iS Het ook moGeLijk om een anDer GewenSt
BeDraG te Doneren. eLke Donatie, Hoe kLein Dan ook,
kan Het eSSentiëLe VerScHiL maken!
vastgesteld of deze een relatie hebben met alS of niet. Om de kracht
van de eerste fase van project mine te vergroten, wordt in de tweede
fase het aantal volledige dnaprofielen zo veel mogelijk vergroot. het
streven is om de volledige dnaprofielen van alle 15.000 patiënten en
duizenden controles te vergelijken. een bijkomend voordeel van met
name de tweede fase, is het feit dat de dnagegevens van de
controlegroep ook van onschatbare waarde zijn voor het oplossen van
andere ziekten, zoals dementie, parkinson, suikerziekte, autisme,
hart en vaatziekten en bepaalde vormen van kanker.”
mINE. mAKE It YOURS
doordat Stichting alS nederland, alS centrum en de vooruitstrevende
alSpatiënten bernard muller en robbert jan Stuit de handen ineen
hebben geslagen, is de benodigde financiering voor de eerste fase van
het project inmiddels uit sponsoring verkregen. gedurende het eerste
kwartaal van 2013 is het project in het alS centrum van start gegaan.
bernard muller: we zijn er echter nog lang niet. de kosten van de
tweede fase van project mine zijn aanzienlijk, ondanks dat de prijs van
het analyseren van één dnamonster de afgelopen jaren is gedaald
van € 50.000, naar € 2.000,. in juni zijn we, samen met Stichting alS
nederland, een internationale fondsenwervende campagne begonnen.
wereldwijd kunnen personen, bedrijven en instellingen deelnemen en
onderdeel worden van de tweede fase van het project mine door
middel van sponsoring en donaties. we hopen dat zoveel mogelijk
mensen het project willen steunen, zodat in de toekomst de oorzaak
van alS bekend wordt en er uiteindelijk en remedie gevonden kan
worden.”
alles draait om het verzamelen van genetisChe data van mensen met als en het zogeheten ‘graven’ (mining) in die data naar genetisChe faCtoren die de ziekte veroorzaken.
Nathan58
enervision blikt vooruit
de volgende uitgave van de enervision zal volledig in het teken staan
van de vSk, de belangrijkste vakbeurs voor de gehele installatie
branche. in editie 17 nemen wij u mee langs de diverse, innoverende
producten en ontwikkelingen van uponor, alphainnotec, komfort
en delta Systemtechnik die u van 3 tot en met 7 februari op onze
stand in de jaarbeurs te utrecht kunt aanschouwen en ervaren.
daarnaast geven wij u een kijkje achter de schermen bij diverse
3 tot en met 7 februari:
zet het alvast in uw agenda!
projecten waar de noviteiten toegepast worden. ervaringen worden
gedeeld en visies worden geuit. al met al zal deze vSk enervision een
mooie aanloop zijn naar een succesvolle vSk beurs waar we hopelijk
ook u mogen begroeten. Op dit moment zijn alle voorbereidingen in
volle gang en zetten we er met het hele nathan group team weer de
schouders onder om ook van de vSk 2014 weer een groot succes
te maken! meer weten? www.vsk.nl
Meer informatie op www.uponor.nl
Uponor Renovis: droogbouwpanelen met geïntegreerde verwarming en koeling voor wand en plafond
15 mm gipskartonplaten met geïntegreerd leidingregister van Uponor PE-Xa leiding voor energie-e� ciënte oppervlakteverwarming en -koeling.
Eenvoudige toepassing: gebruiksklaar na montage van de gipsplaten, uw nieuwe wand en/of plafond is direct inzetbaar.
Snelle installatie op de standaard plafondprofi elen (CD60x27).
Integratie van luchttoevoer, lichtbronnen of andere elektrische apparaten is mogelijk.
Verwarmingscapaciteit van ca. 120 W/m² (wand) en ca. 60 W/m² (plafond) is mogelijk. Korte opwarmtijd en snelle reactiesnelheid.
Uponor Renovis – simpelweg bij iedere renovatie inbouwen!
Wand = verwarming = Renovis!
Bekijk onze noviteiten op de VSK!
Van 3 tot en met 7 februari 2014
VSK 2014, Jaarbeurs Utrecht
Noteer 3 tot en met 7 februari alvast in uw agenda!
TOEPASSINGEN » geschikt voor zowel nieuwbouw als renovatie, radiatoren zijn verleden tijd» kan ingezet worden in verschillende wand- en bouwvormen» niet alleen toepasbaar voor montage op de wanden, maar kan bijvoorbeeld ook aan het plafond of de schuine kant van het dak gemonteerd worden
Met het Komfort NRG Panel kan op een snelle en effectieve wijze wandverwarming aangebracht worden in de gewenste ruimte.
Het Komfort NRG Panel bestaat uit een aluminium paneel, waarin een 16 mm Uponor MLC Meerlagenleiding (wit) opgenomen is. Met de bijgeleverde Uponor RTM fittingen met geïntegreerde persfunctie kan de flexibele Uponor MLC Meerlagenleiding gemakkelijk aangesloten worden op de Uponor MLC aanvoerleiding en kunnen de losse Komfort NRG Panels worden gekoppeld.
KOMFORT NRG PANELwandverwarmingwandkoeling
EIGENSCHAPPEN» gemakkelijk te koppelen, snelle montage» hoog comfort, lage energiekosten» afgestemd op de gebruikelijke stijlposities van metalen profielen
Nathan Import/Export N.V.-S.A.Lozenberg 4 | 1932 ZAVENTEM | BelgiëTel: +32 (0)2 - 721 15 70 | Fax: +32 (0)2 - 725 35 [email protected] | www.nathan.be
Nathan Import/Export B.V.Postbus 1008 | 6920 BA DUIVEN | NederlandTel.: +31 (0)26 - 445 98 45 | Fax: +31 (0)26 - 445 93 [email protected] | www.nathan.nl
WIJ PRESENTEREN U HET KOMFORT NRG PANEL OP DE VSK 2014
NOTEER 3 T/M 7 FEBRUARI
ALVAST IN UW AGENDA!
De visie van: Edwin van Calker
Ons project Warmteterug winning
met warmtepomp
Nathan tipt Regeneratie met oppervlaktewater
Ons projectNathan tiptDe visie van:
Enervision P
OW
ERED
BY
NA
THA
N
Winter 2013
Nummer 16
Winter 2013 N
umm
er 16
Bezoek ons op de VSK 2014van 3 tot en met 7 februari
Waar kunt u ons vinden? Hal 7, Stand A050 / B050
Nathan GroupNathan Import/ExportLowergy ConceptsThermoPlusThermo Actief BeneluxThermoDynamic
www.nathangroup.euNathan GroupImpact 736921 RZ Duiven, NederlandT +31 (0)26 - 445 98 45F +31 (0)26 - 445 93 73E [email protected]
Lozenberg 41932 Zaventem, BelgiëT +32 (0)2 - 721 15 70F +32 (0)2 - 725 35 53E [email protected]
De Nathan Group steunt Stichting ALS, jij ook?Doneer op giro 100.000 t.n.v. Stichting ALS Nederland