energiebesparing op school informatie voor docenten ivam, universiteit van amsterdam december 2009...
TRANSCRIPT
Energiebesparing op school Informatie voor Docenten
IVAM, Universiteit van Amsterdam december 2009
Deze presentatie geeft de mening van de auteurs weer. De Europese Commissie kan niet verantwoordelijk gehouden worden voor het gebruik van de informatie uit deze publicatie
Inhoud
• Het IUSES project in het kort• Mogelijke opzet lessen: introductie energie en
energiebesparing• Experimentele toolkit• Verdere ideeën voor in de lessen• Vragenlijst
IUSES: Intelligent Use of Energy at School
• 12 Europese partners• Pilot: lesprogramma en wedstrijd• Doel: Leerlingen leren over energie
en energiebesparing. Docenten materialen aanreiken
• Nu in Nederland: 7 deelnemende scholen
• Begin 2010: wedstrijd gelanceerd
IUSES materialen
• Handboek Gebouwen• Handboek Transport• Handboek Industrie• Leraren Handboek
– Engelse versies te downloaden via www.iuses.eu – Nederlandse versies later.
• Experimentele toolkit• DVD• Deze presentatie
Mogelijke opzet lessen
• Waarom zuinig omgaan met energie?• Wat is energie?
– Welke vormen zijn er? – Hoe werkt het? Eenheden; primair en secundair– Wat zijn de bronnen?
• Wat is het verbruik in de EU en in NL?• Energieverbruik en besparing• Experimenten• Energie Bespaar Plan voor op school (of thuis)
Waarom zuinig met energie?
• Broeikaseffect en klimaatverandering– Wat is klimaatverandering?
• Eindigheid fossiele brandstoffen• Afhankelijkheid
Het broeikaseffect
Klimaatverandering - broeikasgassen
Mondiale temperatuurveranderingen
Eindigheid aardolie
Afhankelijkheid Olie producerende en exporterende landen
Aardgasproductie per land
Afhankelijkheid (2)Wie heeft de aardolie?
Wat is energie?
• Eenheden– Joule en Watt– Kilowattuur– Ton olie equivalent– Rekenen met energie
• Primaire en secundaire energie
Rekenen met energie
• Joule = eenheid van energie
• 1 joule = energie de nodig is om een object met een kracht van 1 Newton over 1 meter te verplaatsen in de richting van die kracht.
• “de energie die het kost om één ons, één meter op te tillen”
Rekenen met energie
• Watt = eenheid van vermogen
• 1 Watt = 1 Joule per seconde
• 1 W = 1 J/s
• “er is een vermogen van 100 Watt nodig om 10 kilo in één seconde één meter op te tillen”
Rekenen met energie
• 1 W = 1 J/s
• 1 kWh = 1.000 x 3.600 (s) x 1 (J/s) = 3.600.000 J = 3,6 MJ
Energietransformatie
Rekenen met energie
• 1 m3 aardgas = 35 MJ • Hoeveel aardgas wordt per uur verstookt in een centrale van 400 MW?
Rekenen met energie
Wat is energiezuiniger:
Een wasmachine (op 40˚) ……
of een teiltje met 30 liter warm water?
Energievormen
• Thermische energie • Elektrische energie• Magnetische energie• Chemische energie• Nucleaire energie
Duurzame energie
• Zonne-energie• Biobrandstof• Waterkracht• Windenergie• Geothermische energie
Energieverbruik EU
Duurzame energiebronnen
Verbruik per sector
Energieverbruik EU per sector
Energieverbruik Nederland
Duurzame energie in Nederland
Verbruik in huishoudens
Jaarverbruik van apparaten
Apparaat Vermogen Bezit Tijd Verbruik (W) (%) (h) (kWh/hh)
Straalkachel 600 10 150 9
Koelkast 100 100 4.380 438
Trias Energetica
Energieverbruik beperken: apparaten in huis
• Energiezuinige apparaten kopen:– Energielabel voor koelkast,
vaatwasser, verlichting– A: zuinigst– G: minst zuinig
Energieverbruik beperken: spaarlampen
Gloeilamp(Watt)
Spaarlamp(Watt)
Verschil(Watt)
Tijd(Uur/week)
Verbruik(kWh)
60 11 49 30 1,470
…
Energieverbruik beperken: Top 5 stand-by sluipverbruikers
1. Computer met randapparatuur: bespaar €33,- per jaar
2. Tv plus video- of dvd-speler: €12,- per jaar 3. Koffiezetapparaat: €6,- per jaar 4. Tuner, versterker en cd-speler: €6,- per jaar 5. (Combi) magnetron: €4,-per jaar
Energieverbruik beperken: energiezuinig bouwen
Energieverbruik beperken: Een huis isoleren
Gebruik duurzame energie
Samenstelling Stroom NUON (2007) Samenstelling Stroom Greenchoice (2007)
Gebruik duurzame energie:zonne-energie
Gebruik duurzame energie:PV-cellen
Gebruik duurzame energie: Zonneboiler
Efficiënt gebruik fossiele brandstof: Warmte Kracht Koppeling
Efficiency electriciteitscentrale: 42%
56 % afvalwarmte Stadsverwarming
Experimentele toolkit
• Energiemeter• PV paneel• Isolatiemateriaal• Mini gloeilamp en led lamp • Snoertjes en klemmetjes• Digitale thermometer• Molen met zonnecel
Energie op school: Energie Bespaar Plan
• Welke apparaten gebruiken energie? Maak een lijst
Ruimte Soort apparaat Elektrisch/elektronisch
Lerarenkamer Koffiezetapparaat Elektronisch
…
Ruimte Soort apparaat Ruimte verwarming/ koeling; waterverwarming
Soort brandstof
Aula Radiatoren Verwarming Aardgas
…
Hoeveel energie verbruiken wij?
(1) Aantal
(2)Vermogen
(W) (3)
Vraag Factor
(4)
Aantal uur per week gebruik
Wh per Week (2) x (3) x
(4) x (7)Uren per dag (5)
Dagen gebruik X
Week (6)
Uren per week (7)
= (5) x (6)
Verlichting
Gloeilamp 40W 40 1 0 0
TL-verlichting/ Spaarlamp 13W 13 1 0 0
…
Elektronische Apparaten
Personal computer + monitor 140 0,9 0 0
…(8) TOTAAL Wh x Week:
0Aantal weken per maand = 30/7=
4,3
(9) Wh x Maand = (7) x 4,3 0(10) Omzetten naar kWh x Maand = (9) /1000
0,00
Per apparaat kun je het elektriciteitsverbruik bepalen:
Hoeveel energie verbruiken wij? (2)De hoeveelheid verbruikte brandstof is het gemakkelijkst te bepalen door deze af te lezen van de energierekening.
Omzetten van brandstoffen naar kWh (1)
Berekend o.b.v. [Net Calorific Value/ Netto stookwaarde]
Soort brandstofVerbruikte
hoeveelheid (per maand)
Eenheid Eenheid XConversie factor (1) (kWh
per eenheid)Totaal kWh
Aardgas kg m³ × 13,1 kWh/kg 7,85 kWh/m³ 0
Vloeibaar Petroleum Gas (LPG) (Butaan/Propaan)
kg liter
× 12,78 kWh/kg 7,65 kWh/l 0
Steenkool kg × 6,65 kWh/kg 0
Stookolie kg liter × 11,75 kWh/kg 9,87 kWh/l 0
Hout (25 % vochtigheid) kg × 3,83 kWh/kg 0
Houtpellets kg × 4,67 kWh/kg 0
TOTAAL
Omrekenen naar CO2 (eq.) uitstoot
Emissiefactoren voor geselecteerde brandstoffen voor eindgebruik
Voeg hier je verbruik in
kg CO2 per eenheid: kg aan CO2 equivalent (1)
Emissies
EnergietypeEnergieverbruik
X kWhKg
brandstofliter
brandstofm³
brandstofTJ per kWh kg CO2
kg CO2 equivalent
Elektriciteit X 0,5108 --- --- --- --- 0,5387 0 0
Aardgas X 0,2019 2,6479 --- 3,7827 56100 0,2178 0 0
LPG X 0,2271 2,9026 4,8457 --- 63100 0,2440 0 0
Steenkool X 0,3459 1,9220 --- --- 96100 0,3470 0 0
Stookolie (voor boiler) X 0,2786 3,2740 3,8976 --- 77400 0,2800 0 0
Andere brandstoffen X 0 0
TOTAAL 0 0
Wat doen wij aan besparing?Energie Audit data schema:
Wat kunnen we verder doen en hoeveel bespaart dat?
Type Energie
VOORGESTELDE MAATREGELEN
Type Gedrag/
Technisch
% Besparing
Energie besparingen
CO2 emissie kg/maan
d
Financiele Besparing (€/maand)
Kosten van de Actie
(€)
Terug verdientijd (maanden)
Aanbevelingen voor haalbaarheid
Thermisch Verwarming
Verbeteren van thermische isolatie van de muren
T 30% 960,00 209 192 50.000 260,4In het geval van
renovatie
Installatie van dubbel glas T 15% 480,00 105 96 26.000 270,8
Als bestaande ramen enkel glas hebben en
niet recentelijk zijn geplaatst
Laat buitendeuren niet langer open dan nodig is.
G 2% 64,00 14 13 0 0,0 Altijd
ETC
ETC
Verdere ideeën voor in de lessen
• Vervoer en transport:– Energieverbruik en Luchtkwaliteit– Transport voor consumptie– Eigen vervoer: elektrisch vervoer vs op benzine– Vervoerplan voor de school
• Industrie– Grootverbruiker van energie– Voorbeeld: energieverbruik papierindustrie
• Auto benzine 187 grCO2/km• Auto diesel 210 gr CO2/km• Trein 45 grCO2/km• Metro 50 grCO2/km• Bus 65 grCO2/km• Tram 50 grCO2/km• Motor 132 grCO2/km• Bromfiets 75 grCO2/km
Vervoer en transport
Vragenlijst
• Meten of leerlingen meer over energie en energiebesparing weten en er naar handelen: De vragenlijst voor en na de lessen laten invullen
• Evalueren van materialen onder docenten na afloop van de lessen.
Verdere vragen, opmerkingen, suggesties?
Lieke Dreijerink: [email protected]
Jan Uitzinger: [email protected]