Yeni Symposium 39 (4): 185-191, 2001

MADDE GÖÇ VE SUÇ

Dr. Dr. M. Kerem TAN ..

ÖZET Amaç: Göç, alkol ve/veya madde ve suç Bu derleme makalesinde sözü edilen gözden geçirmek Yöntem: Türkiye'de durumunu, hangi endeksinde yer

belirtilip, istanbul'daki göçmenlerin üzerinde Hangi gelenlerin hangi semtlerde getto hangi mesleklerle geleneklerini sürdürmek ama-

hangi yöntemlere ele cezaevlerinde yatanlarda alkol ve/veya madde üzerinde gözden geçirmek suretiyle psikoaktif ajan ile suç

göçmen psikolojisinden bahisle göç, madde ve suç ay-

Bulgular: ile göç Göç ile sanayiin kente ve ailelerinde meydana gelmektedir. etki olarak, ve belirli mesleki

normlar ve aile aileyi daraltmakta, aile çekirdek dö-Büyük kentlerde, özellikle meydana gelmekte, böylece ayak-

ta durmak, yutulmamak mümkün çocuklar dünyaya gözlerini açsa da, kütü-memleketinde egemen televizyon Her yaz tatilin-

de ile birlikte, memlekete büyük göçler istanbul'da oturan ama kentli olmayan büyük bir kitle

Göç sonucu, bireylerin gittikleri topluma söz konusudur. Gidilen toplumun ka-moral kullanma melekesinin ve toplumsal rollerin

intibak Göç tüm toplumsal ve kültürel alanlarda tam uyum "asimilas-yon" denir. Yüksek taklit ve intibak sayesinde çocuk dil ve ailesinden ve kül-türünden çevrede yeni arar ve bulamaz. Mad-de ergenlikte kimlik ortadan yönelik bir nev'i tedavi da-

sebebi olan ve verici Birinci nesilde en ikinci ne-silde en yüksek, yerli halkta orta seviyede madde ve gelir düzeyi

madde eklenirse suça yönelimde olur. En çok alkol ve esrar lan bir madde üçte ikisinin suç tespit Cezaevinde alkol ve/veya madde genel popülasyona göre yüksektir. Bu sebeple dan, özellikle de immün yetersizlik sendromu (AIDS) riski dikkatli Her ce-zaevinde psikiyatr, aile hekimi ve psikolog Sonuç: Göç, madde ve suç belirgin bir ve gerek toplumsal hayatta, gerek-se cezaevlerinde göçün olumsuzluklar gibi büyümektedir. Anahtar Kelimeler: göç, göçmen, madde suç

ABSTRACT Purpose: it is thought that there is an association between migration, alcohol and/or substance use and erime. We prepared this article as an attempt to review this association. Method: We addressed the status of development of cities in Turkey. We addressed alsa which city occu-pies which rank in the index of development. We examined lifestyles of immigrants in lstanbul. We searc-

\ ') l'r<>fl',<>r, 1. li. ("') G{,rl'vlisi, U.

- 185 -

f

hed where immigrants who come from different cities form "ghettos" and which jobs they perform. it is de-termined the methods immigrants apply as an attempt to perpetuate their local tradition. Then, we focused on the association between psychoactive drug use and erime by reviewing studies on alcohol and/or subs-tance use among prisoners. We tried to illuminate the interrelation between migration, addiction and erime by addressing the psychology of immigrants. Findings: Migration has been accelerated with increasing industrialization. Some changes occur in peop-le migrating into industrialized cities. lndustrialization can directly influence conditions of work, professional norms and behavior, and structure of familial relationships, narrowing family and converting it into the "nuc-leus" structure. in great cities, especially in lstanbul, "citizen ghettos" appear, making it possible to stand and to resist against being absorbed. Although an infant is born in lstanbul, his or her state is register be-longs to the city where the family comes frorn. Mernbers of the farnily hardly miss the TV programs in which local elements belonging to the fatherland are included. in every sumrner after school holidays begin gre-at migrations into the ancestors' city are observed. These people are not from or belong to lstanbul altho-ugh they live in lstanbul. Migrating individuals are adapted into the community into which they have ente-red. The adaptation occurs by the way of learning the behavioral patterns, moral values, the capability to use communication tools and adopted social roles of the migrated community. The full adaptation into ali social and cultural aspects the migrated community is called assimilation. Children who have advanced ca-pability for imitation and adaptation begin to be alienated to their family and culture. They search new pos-sibilities for identification in the external environment but cannot find. Substance abuse is kind of therape-utic effort to relieve the identity conflict, by repressing dissatisfactory feelings and the "panic" which would result in dissociation of the personality. it is estimated that the prevalence of substance addiction is lowest in the first generation, highest in the second generation, and moderate in the native people of the city. lnc-reasing tendeney to commit erime is observed if low income and low education level are associated with substanee addietion. Alcohol and marijuana are the most commonly used drugs. The two thirds of addicts have been determined to eommit erime in a study. The rate for use of alcohol and/or substance is higher in people in prisons than in general population. Therefore, contagious diseases, especially acquired immu-nodeficiency syndrome (AIDS) deserves to be paid attention. Each prison must employ a psychiatrist, a fa-mily physician and a psyehologist.

Conclusion: There is an apparent association between migration, erime, and substanee addiction. Keywords: migration, immigrant, substance abuse disorder, erime

süreçlerine ilkel günümüzün sanayi ötesi

ve kadar süren bir kültürel evrim ve toplumsal dikkati çeker (Kupcr 1994). Bu Türkiye de nasibini

özellikle ve bölgelerine.len büyük bir göç olgusli

Genci olarak bütün göç ve gö~·mcnlik kendi iç toplumsal dinamik-leri yününde, ülkemizin de en önemli mcs'elelerin-den biri h,ilini

Göç, uzun bir süre için veya olarak, belli bir kültürel ortamdan birine gitmek suretiyle

En <;ok rastlanan sebepleri

ekonomik mecburiyetler, politik ve iyi sa-

l lcr gü<,' (stresfü) bir olgudur ve stresin de pek çok psikiyatrik bozuk-lukla Lelik çekici ortaya etmen strcs-diyatcz modeliyle gayet iyi (David ve Prevcn 2000). Göçe bozuk-

zeminini makro-faktörler smda özellikleri, psikolojik kültü-rel kimlik ve kendi etnik grubundaki

ve destek düzeyi rol Gen,·ek gü<;menlerle güçer ( meselJ. mevsim-lik gidenler) da bir

gerekir. Dünyada 20 milyon insan kendi ülkeleri içinde gö<,'men (Iks-jarlais ve ark. 1995).

- 186 -

Tablo 1. endeksine göre il (Devlet Planlama 1999):

1. Derecede 2 .. Derecede 3. Derecede 4. Derecede 5. Derecede

-·-----------------------Ankara,

Kocaeli, Bursa, Adana Antalya,

Yalova, Adana,

Kayseri, Denizli

Bilecik, Edirne, Zonguldak, Çanakkale, Isparta, Karabük, Manisa, Konya, Gaziantep, Hatay, Sakarya, Bolu. Burdur,

Kütahya, Trabzon, Samsun,

Rize, Malatya,

Kastamonu, Çorum, Giresun, Artvin, Erzincan, Sivas, Osmaniye, Aksaray,

Kilis, Tokat, Sinop, Ordu, Erzurum, Yozgat,

Tunceli, Kars, Bayburt,

Batman, Mardin, Van. Siirt, Hakkari, Bitlis.

Bingöl,

Amasya, Karaman, Alyon.

Rllck (1982), giiçü itme ve çekme faktörlerine gö<,,'ler tehcir gibi itici fak-

törlere, daha iyi ekonomik ka-veya tahsil gibi çekici faktörlere ola-

rak geli~ir. Giiçmenler, siyasi sürgünler, Vl' miiltecilcr ki~inin

gücünü ve yasal prosedürle-re Hele im

giic,'enlerin ~:ok zor zaman-lar ge~:irnwleri olur. Lisan, ve toplumsal durumu da ilk

ha~a yerlesip asimile ol-rol oynar. akültürasyon

Muhtemel vu/nerabilite faktörler/

mahrumiyet

Safhalar

Göç öncesi

j Göç

travma .__ _______ _,

stm, bozukluiiu

Kültür Göç

Asimilasyon Akültürasyon Dekültürasyon

Resim 1. Göçün ve

ve/veya süreçleri de rak devreye girer.

Göç süreci üç mütalüa edilebilir: 1- Göç üncesi dönemde harekete geçme

ve süz ko-nusudur.

2- Gö<; diinemi fiziksel olarak yer ve buna refakat eden zaruri psikolojik ve toj)-

kapsar. 3- Göç dönemde ise bireyler yeni cemi-

yetin toplumsal ve kültürel yüz yüze gelir-kr, yeni rollerini ve transfor-

alakadar olmaya göçenle-ri veya takip edebilir. Bir kere

bu ikinci nesil göçmen addedilmez ama kültürel kimlik ve stres

benzer üstelik de ciddi bir kimlik çeker, ne ne de köylü Bu durum, 2. ve 3. neslin hem terör örgütlerine, ctno-sentrik veya dinsel suç ve madde 11:11 sebep olur

ve ark. 2000b). Özellikle vurgu-gereken bir husus ise, bu gö~'-

menlerin ve göçlerin hepsinde veya benzer sü-reçlerin, ve na her hadise ve benzer se-

benzer yerlere göçen benzer ara-pek çok farklar ortaya

mazcl 1) birlikte, ül-

kemizin illeri belirgin sosyoekonomik da yol Ihtt'dan gittikçe, istis-

nfüar h;iricinde, fakirlik, Az - cb, bütün

dünyada gibi, Türkiye içinde derin leri, da adaletsizlikleri

endeksine göre il kademeli

- 187 -

Tablo 2. Hangi gelen göçmenler han-gi semtinde oturuyor? (Devlet Planlama 1999): Fatih'te Siirtliler. Karadenizliler; Bayram-

Balkan göçmenleri; Bayburtlular; Kasta-monulular; Akseki/Her; Esenyurt'ta lar; Pendik'le Oflular; Rizeliler; Karla/'da Karadenizliler, Siirtliler, Bayburtlular: Zeytinburnu'nda Giresunlular.

lüle bu olgunun m: kadar h;'iriz bir fark edilebilir_

çocuklar giizlerini nüfus

clc <,:ünkü hunun en garantili yolu clü~ünü!Lir. Yöresel

peynir, ve yemeklerle olan retkrini bir olsun giderirler. ve ke-bap yapanlar, Karadeniz pidecileri, yapan Erzurumlu gelir. Yöre-sel türkülerin halay çekilip memleket çok televizyon

Bu tür programlar özellikle küçük çocuklara mutlaka zorla seyrl'ltirilir, hiiy-lcce kü~-ük özlerinden lanmak istl'nir.

Her yaz tatilinde ile birlikte memlekete ü~- geriye diinü~ler ha~-

gelip cimi, kiiy yol, okul için isteyen hoca efendiler elleri ho~

gönderilmez, kenclilerinc hol miktarda para verilir. Mahallede bir köy l

olan bir muhtar i<,:in her türlü <,;aba güsterilmclidir.

Kentin yerlisini, hakiki bulmak zordur. temin etmek

hile, an-hu

oturmakta, ancak, kentli olmamak i<;in diren<; giister-bir ülkede

gerçek anlamda ulusal bir kültürün filizlenmesi ele reyting ve pazar genisletmckten

olmayan büyük medya da, ve

olumsuz ( identifikas-yon) nesneleriyle alenen et-mekte, kentin vesile

ve tarihi de, kent vakit ge<; Benzer gerçeklerin Adana gibi büyük için ele belirgindir. Herkes gemi-

de kentli yctini

Günlük gc<,;crli obn "nerelisin sorusu de-mek radenizli, ,·cya

ve içsl'l lcnmclerc de engel olma insanlar mcskki. ekonomik ve· ikincil gruplar

hu sey-rinin diyalektik bir giiz a::;irct kim-lik gibi iç kcntlL' de

l 9<J:-, L .'-.-lcslck Öte yandan, meslek

llll'VCUttur. no hin bir biilümü Kastamonulu ve gl'lir Genellikle Rizeliler Siirt-liler ve Karaclenizlilcr

dikkat hir olu~tur-Ticaret Kayserililer,

semt ve gctlo-

futbol da ilgirn;lir. 1)11 kspor gil

Yerel kkctlisi"

olmak tipik bir 1 eski

gibi sonu<.: ( dan az yoktur. evin eski

Vl' c,·in eski bir kii~csine

GÖÇ-MADDE TEMEÜNDE YATAN

FAKTÖRI,ER

Büyük Aileden Çekirdek Aileye, Çekirdek Ai-leden "Memleketlim" gi>-

harekl'llencrck yol eden aikkrdc dc,Qi~ikliklcr gelmektedir Bunlardan de nasibini sonucu aile daralmakta, aile ta, belirli mesleki norm ve meyda-na gelmekte, 2000),

- 188 -

1 -

1-

l -

:I 1,

;\

Tablo 3. Suç tarihinden önce alkol ve/veya madde

MADDE OLGU SAYISI OLGU Alkol 28 34,1 Esrar 12 14,6 Hap 11 13.4 Kokain 6 7,3 Eroin 2 2.4 Birden !azla madde 14 17,1

Cüt;enkr gittikleri uyum zor-luk çekmektedirler. Kendini güven i~·inde hissedebilmek için bir toplum meydana getirmektedirler. Memleketleriyle sürdüre-bilmek i<,;in bilinci tanhul'da "memleketlim kur-

Birbirine büyük kentlerde ayakta yutulmama toklu-

gelecek köy küy il il bir araya getto, Bundan

belediyesi güçmcnleri adapte edebil-mek zorunda

Gelenler Semtlerde Ya-(Nerelisin çe-

~itli "memleketlerin" adeta yan-tespit etmek mümkündür.

MADDE KULLANIMI-SUÇ

Tablo 3, 5, 6, 7 ve 8'de alkol ve/veya madde suç ili~kiyi giisteren

lar Cezaevindeki en problemle-

rinden biri alkol ve madde konu-nun önemini ortaya bir %83'ünün madde kötüye tespit Ülkemizde cinsiyet %6,3'ü alkol, esrar 1 lamile kumlarda önemlidir ve

Tablo 4. Suç alkol ve/veya madde (Akcan 2000).

ALKOL VEYA MADDE KULLANIMI

Evet

Toplam

OLGU SAYISI

15 67 82

OLGU

18,3 81.7 100,0

Tablo 5. Suç etkisi bulunulan maddelerin

MADDE (SUÇ ANINDA) OLGU SAYISI OLGU Alkol 10 66,7 Birden fazla madde 7 46.7 Esrar 5 33,3 Kokain Hap 6 40,1 Eroin 6.7

riski içeren sebeplerinden biri madde

(COGITO 1996). Ülkemizde bir madde 2/3'ünün

suç AMATEM bu des-(Çakmak ve ark, 1996),

cezaevincle bir gözden geçirebiliriz:

herhangi bir döneminde alkol veya madde %19'unun suç alkol veya madde

(Akcan ve ark. 2000c). Alpay ve 0995) 82 üzerindeki

incelemelerine göre örneklem içinde 33 evlidir; grubun 2/3'ü ve çekirdek aileden gelmektedir. Konuyla ilgili larda 18-39 gözlenmek-tedir. Adam öldürme suçuna çok özellikle ökli.irme dikkat çekecek düzeydedir, Bir deneklerin birinin birden fazla cezaevine tespit

ve 2000a). Üçte ikisi ise her-hangi bir düneminde madde Özellikle birden fazla madde, hap, esrnr kullanan birden fazla cezaevine ve özellikle de suçu tespit (Akcan ve ark. 2000b), Suç, alkol (veya madde) ve

Bu toplumsal, ekonomik ve problemlere yol Cezaevlerinde alkol ve/veya madde genel popülasyona göre yüksek özellik-le de sendromu (AIDS) riski dikkatli olmak gereklidir. Ceza-evlerinde psikiyatri aile hekimi ve psikolog

GÖÇ - MADDE

Giiç sonucu bireylerin gittikleri topluma süz konusudur. Bu toplumsal ve kül-

- 189 -

Tablo 6. Alkol ve/veya maddeyi Yüksek taklit ve intibak sayesinde çocuk dil, \'S,

MADDE HERGÜN GÜN HAFTADA 1-2 AYDA 3-4 BULUNCA .1 . - . Alkol Esrar Hap Kokain Eroin

7 6 7 1 2

3 4 2 1 3

5 9 2 3 1

türel sistemler belirler. Gidilen toplumun moral de-

kullanma melekesinin ve toplumsal rollerin intibak bilir. Toplumsal roller özümsenir, yani o toplu-mun ferdi gibi (Saydam 1988). Göçten sonra gidilen topluma toplumsal, kültürel, ekonomik alanlarda tam uyum asimi-lasyon denir. Asimilasyon, tüm yeni-den biçimlendiren bir süre-cidir. Aile "temel toplumsal kurum" olarak sosyokül-türel ve geleneklerin koruyurnsudur. Göçün sonucunda bu ile kognitif ve heyecana ait kesiklik, yani me ve meydana gelir. Bunun sonu-cu ilk ve daha sonraki kimlik söz konusu olur. Anomik gerginliklerin, intibak zor-

devam etmesi ikinci ve daha sonraki ne-sillerin önler. davra-

yerli ayn olan göçmen ailenin çevrenin "bek-lenen"den ve "öteki" (Saydam 1988).

Tablo 7. Suç 2000) SUÇ SA YIIÖRNEK YÜZDESilÖRNEK 18-24 25-39 40 ve üstü Toplam

Narkotik

Gasp Adam öldürme

Toplam

38 35 9 82

46.3 42.7 11.0 100.0

Tablo 8. Suç

ÖRNEK SAYISI ÖRNEK

5 6.1 18 22.0 9 11.0 32 38.0 3 3.7 15 18.3 82' 100.0

'Cezaevine (%80.5) ilk kez, birden fazla.

28 11 11 5 3

ailesinden ve kültürden Çocuk

(evrede yeni me arar ama bulamaz. Maci-de ergenlikte kimlik

ortadan yönelik bir bilinçsiz kendini tedavi sebebi olan ve verici

nesil güçmen ergenlikte-ki kimlik patolojik boyutbr

nesiller bir "ara nesil" meyclana cennete"

yan psikoaktif madde bir "gö( (migralion (Brooke ve ark. 1988). En <;ok alkol ve esrar moss 1991). Birinci nesilde en ikinci nesilde en yüksek, yerli halkla seviyede madde

nesil, geleneksel benimsemez. 13unun sonucu "akran

grup" denilen geçerli top-lumsal maddelerinin ön ile madde

kökenli ailelerin ken-tin liberal aile düzeninin de etkisiyle: Kent

anonim ve tüketi-mi körüklemesi sebebi ile, geleneksel

meydana getirir. Sert disiplin, sürekli denetim al-tutulma, toplumsal bir dü-

zen iç tepki olarak benimsenebilir. Aile ikinci nesilden o/-

bekler. Toplumun beklentisi ise tersi-ne, Beklentiler iki yönlü olarak

nesilde özerklik Özerk-lik yeterli olursa beklentilerin bir geri <,'evrilir veya

düzeyi rn: kadar yüksek ise suç ve suça yii-de o oranda Büyük alt

ve orta gelir düzeyindedir. ve gelir düzeyi dü-madde eklenirse suça yiinelim-

de olur.

SONUÇ

Bireyin bölge, onun sosyokültürel :;;ekil-lenmesinde önemli bir etkendir. Göçmenlerin

toplumsal ve zorluklar, hu gru-

- 190 -

--------·" -

hun madde kullanma ve olma riskini nesil göçmenlerde, kentin yerlilerine

göre daha fazla alkol ve/veya madde or-taya Cezaevi

alkol ve/veya madde suç kuvvetlendiren bir faktör ortaya

Göç, alkol ve/veya madde ve suç dikkat çekici bir ve bu sorunun çözümü de çok yönlü ele gereken politik, ekonomik, sosyo-kültürel bütün yönleriyle

bir dev gibi

KAYNAKLAR Akcan A, Akcan F, A, i.

cezaevindeki erkek adli tutuklu ve hükümlülerde ceza-evi öncesi alkol ve madde kullanma ve özellik-leri. Dergisi Temmuz 1(2):12-16.

A, E, A, suç cezaevi öncesi alkol ve madde kulla-

ve özellikleri. Dergisi Mart 2000b; l(J):7-11.

A, Akcan F, mahkum-göç ve Dördüncü Alman Psikiyatri Kong-

resi, Sözel Bildiri. Antalya, Eylül 2000c. Alpay N, O, Kükürtlü R. Madde

suç. 1995; 8(2): 16-17. RA. Kent, Kimlik ve Asa

flursa, 1998. Brooke D, Taylor C, Gunn J, Maden A.

to priwn: a opportunity) Addicti-1998; 12:1851-18'i6.

D, A, Akvandaz Y, Aral J, S, Türk-

can A. Son Amatem'e Yatan Özellikleri. 1996.

David J, Preven D. Theoretical Foundations of Psychiatry. In: Golclman HH, editor. Review of General

Edition. Lange Medical Books/McGraw-1 lill, USA, 2000. p. 4-12.

Devlet Planlama 2000 Ankara, 1999.

Desjarlais R, Eisenberg L, Good B, A Wold Men-tal Health: Problems and Pririties in Low-income Count-ries. Oxford University Press, New York, 1995.

Bir olgu olarak Türkiye'cle Cogito 3 dergisi, 1996; 6 ve 7.

Erkal M. Sosyoloji. DER No:84, 11. 2000,

Kuper A. The Primate - Nature and Cultu-ral Diversity. 1-larvard University Press, USA, 1994.

HÜ, N, göç mahkum sosyodemografisi. Dördüncü Al-man Psikiyatri Kongresi'nde Sözel Bil-diri. Antalya, Eylül 2000a.

N, göç mahkum uyum biçimleri. Dör-düncü Alman Psikiyatri Kongresi'nde Sözel Bildiri. Antalya, Eylül 2000b.

Rack RP. Culture and Mental Disorcler. Tavistock, London, 1982.

Saydam B. Anomi ve kimlik Nöropsikiyatri vi 1998; XXV/1-2.

Saydam 13. opiat ikinci psikososyal ile ilgili

bir Nöropsikiyatri 1998; XXY/1-2. Ross M. Drug Use in Prison Centre of on Drugs

and Health Beluviour. London, 1994.

- 191 -

'NEW

s

39 SAYI: (4) - 2001 VOL: 39 NO: (4) - OCTOBER 2001

ISSN 1300-8773

-A JOURNAL of PSYCHIATRY, NEUROLOGY and BEHAVIORAL SCIENCES

TIP VAKFl'NIN YAYIN ORGANIDIR PUBLICATION of MEDICAL FACULTY PSYCHIATRY CLINIC'S FOUNDATION