EMBRİYONİK KOK HUCRE ÇALİŞMALARİNDA ETİK

AYŞEGÜL ÇALİŞKAN50091102

EMBRİYONİK KÖK HÜCRE NEDİR ? Embriyonik kök hücreler blastokist

evresindeki bir embriyonun iç hücre kitlesinden elde edilirler.

Embriyonik kök hücrelerin 1998 yılında James A.Thomson ve arkadaşları tarafından üretilebilmesiyle birlikte embriyonik kök hücre konusunda bir çığır açılmıştır.

Bu hücreler, kültüre konduğunda sonsuza dek çoğalma ve uygun koşullar altında her üç embriyonik tabakadan (ektoderm, endoderm ve mezoderm) köken alacak hücrelere farklılaşma kapasitesine sahiptirler. ( 200 hücre tipine dönüşebilirler.)

Embriyonik KH’ler, in vitro fertilizasyon (IVF) kliniklerinde döllenmiş ve araştırma amaçlı olarak bağışlanmış yumurtalardan gelişen embriyolardan elde edilir.

Altı ay veya daha uzun bir süre boyunca laboratuarda kültür ortamında farklılaşmadan çoğaltılan embriyonik KH’ler, embriyonik KH soyuna dönüşmüş olur.

Embriyonik kök hücre araştırmaları Amerika Birleşik Devletleri’nde en politik ve en güncel tartışmalardan birisidir.

Embriyonik kök hücre araştırmalarını yapabilmek için kullanılan embriyo hücreleri imha edilmelidir.

Ancak embriyonik kök hücrelerinin tıp dünyasına sağladığı olanaklar ve bu hücrelerin birçok hastalığın tedavisinde kullanılması nedeniyle, bu araştırmaları destekleyen gruplarda hayli fazladır.

EMBRİYONİK KÖK HÜCRE ARAŞTİRMALARİNİN AVANTAJLARİ

Embriyonik kök hücre araştırmalarının en büyük avantajı manipüle edilerek insan vücudundaki her hücre çeşidi içine yerleştirebilmeleridir.

Yetişkinlerin kök hücrelerinin aksine, embriyonik hücreler her hücre çeşidi için genetik bilgi içerir. Bu sinir, kan, doku veya diğer hücre sorunlarında kök hücrelerin kullanabilmesini sağlar.

Embriyonik kök hücre araştırmaları, bilim adamları ve doktorların hücre gelişimi anlayarak oluşabilecek ve var olan kusur ve hastalıkları önlemelerine yardım etmektedir.

Virginia Üniversitesi’ne göre bebeklerin yaklaşık olarak %3′ü çeşitli doğum kusurları ile doğarlar. Bilim adamları embriyonik kök hücre araştırmalarını kullanarak bu oranı %1′e kadar düşürebileceklerini düşünmektedirler.

Kanser, omurilik hasarları, diyabet, Parkinson, Alzheimer ve şizofreni gibi hastalıkların tedavisinde kullanılması hedeflenmektedir.

Ayrıca embriyonik kök hücre çalışmalarında insan ya da hayvan testlerine ihtiyaç duyulmamaktadır, bu da ikisinin de hayatının korunmasını sağlar.

Embriyonik kök hücre çalışmaları yaşlanma sürecinin de anlaşılmasını sağlayacaktır.

Embriyonik kök hücre araştırmalarının en büyük avantajlarından birisi de klonlanabilmeleridir. Embriyonik kök hücreleri klonlama için ideal yapıdadır.

Araştırmalarda embriyonik kök hücrelerinin insan vücudunda bulunan bazı organların ve vücut kısımlarının kendilerini yenilemesi için fırsatlar açabileceği düşünülmektedir.

Kurbağa ve sürüngenlerin vücut parçalarını yenileyebilme yeteneğine sahip olmaları bu hipotezin mantıklı olabileceğini göstermektedir.

EMBRİYONİK KÖK HÜCRE ARAŞTİRMALARİNİN DEZAVANTAJLARİ

Embriyonik kök hücrelerinin en büyük dezavantajı, yeni bir hücre elde etmek için embriyoya zarar verme gerekliliğidir.

Öte yandan rastgele bir insandan alınan hücreleri vücudunuzun reddetme olasılığı vardır. Bu tür reddetme durumlarında kök hücreleri vücudunuzda tümörlerin oluşmasına neden olabilir.

Embriyo potansiyel bir canlı olarak kabul edilebildiğinden bu hücrelerin araştırmada veya tedavide kullanımı ile ilgili etik sorunlar ortaya çıkmıştır.

Bazı ülkelerde araştırma için kullanılmaları yasaklanmıştır.

Yaşama potansiyeli olan insan embriyosunun kullanılmaması, yeni insan embriyonik KH serileri oluşturmada farklı yollar araştırılmasına neden olmuştur.

Bugün araştırılmakta olan altı farklı yöntemde amaç, yaşayan insan embriyosuna zarar verilmesinden kaçınmaktır.

1. “ALTERED NUCLEAR TRANSFER (ANT)” Genetik olarak embriyo gelişme kapasitesi hasarlanmış somatik

hücre nukleusu, nukleusu çıkartılmış bir yumurtaya koyulur.

Bu yolla elde edilen embriyonun yaşama potansiyeli olmayacağından, blastokistin iç hücrelerinin alınıp KH geliştirilmesi, “embriyonun yaşam hakkının elinden alınması” anlamına gelmeyecektir.

Ancak, etik açıdan değerlendirildiğinde, embriyoya zarar vermek için baştan hatalı bir embriyo yaratmak, “bir doğruyu yapabilmek için iki yanlışı kullanmak” olarak yorumlanabilmektedir.

Farklı memelilerin yumurta vericisi olarak kullanımı ise insan-hayvan kimerik yapısının oluşumu ve buradan elde edilecek insan embriyonik KH serilerinin güvenirliği gibi farklı etik sorunları gündeme getirecektir.

2. PARTENOGENEZİS

Spermle fertilizasyon yapılmaksızın yumurtadan doğrudan embriyo gelişimine verilen isimdir.

Bugün için bu teknikte homozigotluk nedeniyle yaşanabilecek sorunlar ve “imprinting” gibi teknik olarak yanıtlanması gereken başka sorular vardır.

Diğer yandan, doğrudan embriyo yerine gamet hücresinin kullanılması, insan embriyonik KH araştırmaları için öne sürülen birçok tartışmayı önlemekteyse de hassas bir konu olan dini yaklaşımlar açısından tartışmalara yol açmaktadır.

3. ORGANIZMA OLARAK ÖLMÜŞ OLAN EMBRIYOLAR Organizma olarak ölmüş olan embriyoların insan

embriyonik KH serileri elde etmek amacıyla kullanılması önerilen bir başka yöntemdir.

Belli markerlarla hücre bölünmesi geri dönüşümsüz olarak durmuş olan embriyolar, bu tanımlamanın içinde yer almaktadır.

Etik açıdan yapılan değerlendirmelerde, bu durumun, kadavranın organ verici olarak kullanılması ile aynı düzeyde değerlendirilebileceği öne sürülebilmektedir.

Bu embriyolarda ileri derecede morfolojik bozukluk olmakla birlikte, az sayıda blastomerin normal gelişime devam ettiği gösterilmiştir. Bu durumda, embriyonun kesin olarak öldüğünün söylenmesi güçleşebilmektedir.

4.KROMOZOMAL OLARAK ANORMAL OLAN EMBRİYOLAR Kromozomal olarak anormal olan embriyoların KH

kaynağı olarak kullanımı da söz konusudur.

Anormal kromozomal yapıları nedeni ile bu embriyoların insan embriyonik KH kaynağı olarak kullanılamayacağı düşünülmüştür.

Ancak son yıllarda yapılan çalışmalarda, bu anormal embriyoların önemli bir kısmının kendiliğinden normal yapıya döndüğü gösterilmiştir.

Diğer taraftan, bu embriyoların insan embriyonik KH serisi oluşturmak amacıyla kullanılmalarının ne kadar güvenilir olduğu tartışılmaktadır.

5. TEK BLASTOMER BİOPSİSİ

Preimplantasyon genetik tanı uygulamalarından geliştirilmiş bir yöntemdir.

Bu uygulama sırasında embriyo bir zarar görmemektedir.

Ancak erken dönem blastomerlerden geliştirilecek hESC serileri totipotent olabilmektedir.

Bu durumda, ikinci bir embriyo geliştirebilme potansiyelleri olabilir ki bu da embriyonun ahlaki statüsüne ilişkin tüm etik tartışmaların baştan başlaması anlamına gelebilmektedir.

6. SOMATİK HÜCRE DEDİFERANSİASYONU Somatik hücre dediferansiasyonu, insan embriyonik KH çalışmalarında

ulaşılabilecek son nokta olarak tanımlanabilir.

Kısaca söylemek gerekirse bu süreç, diferansiye olmuş herhangi bir olgun hücreden, pluripotent hücreye geri dönüşümün sağlanmasını amaçlar.

Bu yolla doku uygunluğu ve atılım problemleri gibi teknik birçok sorun aşılabilir.

Ayrıca insan embriyonik KH serileri ile ilgili çalışmalarda öne sürülen etik sorunlar da bu yöntemle ortadan kalkacaktır.

Ancak bu yöntemde gelişme sağlanabilmesi için, yukarıda sayılan tüm yöntemlerle ilgili çalışmaların geliştirilmesi gereklidir.

Bu durumda tüm etik sorunlar tekrar gündeme gelmektedir.

Diğer yandan, bir hastalığa genetik yatkınlığı olan ya da kusurlu geni taşıyan diferansiye hücrenin dediferansiye edilerek aynı hastalığı düzeltmek için kullanılması, bilimsel olarak da tartışılması gereken bir durumdur.

EMBRİYO ÜZERİNDE ARAŞTIRMA YAPILMASINA KARŞI OLANLARIN GEREKÇELERİ

Embriyonun araştırmalarda kullanılmaması gerektiğini savunanlardan bazıları embriyonun insan gelişiminin bir parçası; cenin, bebek, çocuk, ergin,  yetişkin ve yaşlılık gibi insanın varolma sürecinin ayrılamaz basamaklarından olduğunu iddia etmektedir. Embriyo bu sürecin parçası olduğundan  insandır ve diğer insanlar gibi insan şeref ve haysiyetiyle donanmış, insan haklarının koruması altındadır. Sonuç olarak, embriyonun üçüncü bir kişinin tedavisi amacıyla yok edilmesi düşünülemez.  Kant’ın “insan araç değil amaçtır” söylemine dayanılarak, bir insanın üçüncü bir kişinin tedavisinde kullanılmak amacıyla yaratılmasının insan onurunu  zedelediği belirtilmektedir.

Kök hücre araştırmalarında embriyonun kullanımıyla insanın yaşam hakkının ihlal edildiği savının en ateşli savunucuları arasında Hıristiyan öğretisinden gelenler bulunmaktadır. Onlara göre embriyonun araştırmalarda yok edilmesi insanın araçsallaştırılması ve yaşam hakkının ihlalidir.

Embriyonun insan olduğu ve insanla eşdeğer saygı görmesi gerektiğini savunanların dayandığı gerekçeler üç temel üzerinde yükselir:

1.POTANSİYELLİK: Embriyo potansiyel bir insandır. Döllenmeden itibaren

embriyonun insan olmaya giden yolda ilerlediğini kabul ederek, ona insan statüsünün tanınması gerekir.

Buna karşılık embriyonun insan vasfında olmadığını düşünenlerden bazıları, embriyonun kişiliği belirleyen temel niteliklerden yoksunluğunu ileri sürüp,  embriyonun düşünemediğine, acı çekemediğine ve sinir sisteminin oluşmadığına   dikkat çekmiştir. Yine bu yönde embriyonun oluşumundan sonra 30 ila 35. günler içinde sinir hücrelerinin geliştiği ve bu tarihin önemli olduğunu belirtenler olduğuna değinilmiştir. Ancak üzerinde önemle durulması gereken “embriyonun beyin fonksiyonu ve sinir sistemi geliştiğinde insan olarak kabulünün gerektiği söyleminin” ne kadar ileri gidebileceğinin belirsizliğidir. Bu görüşün sakıncalarını açıklarken, beyin ve sinir faaliyetlerinin insan hayatının varlığı meselesinde bir defa belirleyici olduğunda komadaki hastaların, yeni doğmuş çocukların hatta uykudakilerin yaşamıyor sayılabileceğinin altı çizilmektedir.

2.BİREYSELLİK, AYNILIK VE  SÜREKLİLİK: Bu bağlamda iddia edilen ise: Çekirdek

füzyonundan (embriyonun meydana geldiği an) sonra genetik şifresi tamamlanmış, benzersiz bir bireyle karşı karşıyayız. Bu insandır. İnsan gelişimi kesintiler olmaksızın akıp giden bir süreçtir. Bu süreci farazi ayrımlarla bölmemek gerekir. Bu ayrımlar keyfidir. Her safhaya aynı koruma sağlanmalıdır.

Bununla birlikte embriyonun insan gibi muamele görmesi gerektiğini, gelişme sürecinde insan ile insan olmayacak embriyolar arasında keyfi belirlemelerin olmaması gerektiğine işaret edenler olduğu gibi embriyonun insan sayılmasa da özel bir saygı görmesi gereğini savunanlar  da  vardır.

EMBRİYO ÜZERİNDE ARAŞTIRMA YAPILMASINA KARŞI  OLMAYANLARIN GEREKÇELERİ Embriyo üzerinde araştırma yapılmasına karşı

olmayanları tek başlık altında toplamak zor olabilir. Zira araştırmada kullanılan embriyoların ortaya çıkarılma amacına göre fikirler değişebilmektedir.

Tüpte döllenme sonucu -yani kısırlık tedavisinde yeni bir insan ortaya çıkarmak amaçlı- ortaya çıkarılan embriyolardan ana rahmine enjekte edilmeyip saklanan ya da yok edilecek olanların (fazlalık-artık) araştırmalarda kullanılmalarını etik görüp, yalnızca araştırma amaçlı embriyo meydana getirmeyi kabul edilmez bulanlar var.

Doğum kontrol yöntemleri ile embriyonun yok edilmesinin zaten gerçekleşmekte olduğu,  doğum kontrol yöntemleri haricinde embriyoların yok olmasının doğal yollardan gerçekleştiğinde buna göz yumulduğu, döllenen yumurtaların %70’inin doğal yollardan dışarı atıldığı söylenmektedir.

Dolayısıyla, embriyoların araştırmalarda  korunması isteminin gerçekçi  olmadığı  düşünülmektedir. Embriyonun dışarı atılımı  embriyonun kalitesinden, bazen de kadının bir hastalığından kaynaklanmaktadır.

Araştırmalarda kullanılan embriyoların -özellikle tüpte döllenme yöntemiyle elde edilip fazlalık olanların- doğal yollardan atılanlar gibi insan olma potansiyeli olmayan veya ana rahmine yerleştirilmesi halinde doğacak bebeğin sakat olabileceği belirtilip bu nedenle kısırlık tedavisinde kullanılmadığı, ancak embriyodan kök hücre alınarak bunlardan yararlanılabileceği ifade edilmektedir.

Embriyonun insan statüsünde olmadığı ve bu nedenle araştırma sırasında yok edilebileceği savının ardında duranların en güçlü iddiası insan yaşamının ana rahmine yerleşme anında başlamasıdır.

Ana rahmi dışında embriyonun gelişme şansı yoktur. Buradan hareketle insan olmanın temel koşulunun çevre olduğu belirtilmektedir. Embriyonun ana rahmine yerleşmesi embriyonu pasif potansiyellikten çıkarıp aktif potansiyel hale sokmaktadır.

Embriyonik kök hücre araştırmalarında kullanılan/kullanılması önerilen embriyoların tüpte döllenme (in vitro) yöntemiyle ortaya çıkarıldığı ve bunların ana rahmine yerleştirilmeden kullanıldığı göz önüne alındığında, insan statüsüne kavuşmamış hücreler yığını olan embriyoların özel olarak korunması için bir dayanak da kalmaz.

Embriyonun oluştuğu anda genetik olarak eşsiz olduğunu, dolayısıyla bu anda insanın kişiliğinin meydana çıktığını savunanların tezini çürütmek için, insanın  genetik şifreye indirgenmesinin yanlışlığı vurgulanmaktadır.İnsan genetik yapısının ötesinde bir varlıktır.

Genetik yapısı bir olan herkesin aynı, bir kişi olduğu savı tek yumurta ikizleri örneğiyle çürür. Embriyo oluştuktan sonra 13., 14. güne kadar bölünme ihtimali vardır.

Sonuç olarak insan genlerin özetinden ibaret değildir. Embriyo oluştuktan 14 güne kadar bölünebilir ve tek yumurta ikizleri oluşur; ancak ikizlerin ayrı ayrı yaşama hakkı vardır, ikizlerin kişiliği bir değildir.

Eğer benzersiz gen yapısı bizleri eşsiz kılan niteliğimizse bu olay 13., 14. gün sonunda olacağından kişiliğin o an meydana geldiğini kabul etmemiz gerekir. Ancak genleri aynı olsa da, her insanın ayrı kişiliği olduğu bir gerçektir.

Şuan için ana rahmine olan ihtiyaç mutlaktır. Dolayısıyla embriyonun gelişimi için ana rahminin vazgeçilmez olduğu açıktır. Ancak ana rahmine ihtiyacı ortadan kaldıracak makinelerin ve yapay ortamların yakın gelecekte icadının mümkün olduğu ileri sürülerek ana rahminin gerekliliğini  savlarının başlıca teması yapanlara karşı gelinmeye çalışılsa da, bu şimdilik spekülasyondan ibarettir.  

Yakın gelecekte bu durum gerçekleşse dahi, ana rahminin yerine yine rahim görevi görecek bir makine geçeceğinden çevre şartları teorisi geçerliliğini koruyacaktır. Embriyo kendiliğinden gelişemeyecektir.

KADININ İSTİSMARININ ENGELLENMESİ

Yumurta hücresinin alınması sırasında uygulamalar sonucu, kadının belirli bir risk altına girdiği, hatta nadir de olsa işlemin ölümle dahi sonuçlanabileceği, bununla birlikte, araştırma sonrası kısırlık gibi sağlık sorunlarıyla daha sık karşı karşıya kalabileceği bildirilmektedir.

Kök hücre araştırmaları dolayısıyla kadın vücudunun meta olarak kullanılmasının önü alınmalıdır.

TÜRKİYE’DE KÖK HÜCRE ARAŞTIRMALARI TARTIŞMALARI VE KÖK HÜCRE ARAŞTIRMALARINDA HUKUKİ DURUM.

Konunun etik boyutu hakkında yapılan açıklamalara baktığımızda üreme amaçlı klonlamanın yasaklanması gereği dile getirilirken, ana rahmine yerleştirilmeyen embriyonun araştırma amaçlı kullanılmasının genellikle kabul edildiği görülmektedir.

Tüpte döllenme tedavisi dolayısıyla embriyo üzerinde yapılan araştırmalar bağlamında, ceza hukuku açısından embriyonun insanla eş tutulamayacağını, embriyonun spermle eşdeğerde olduğu da iddia edilmektedir.

Türk Medeni Kanunu’nun 28. maddesinin 2. fıkrası “çocuk hak ehliyetini, sağ doğmak koşuluyla, ana rahmine düştüğü andan başlayarak elde eder” demek suretiyle hayatın başlangıcı meselesi (embriyonun hukuki statüsü) hakkında çevre şartları teorisi lehine görünmektedir. Bu anlamda  embriyonun insan statüsünde görülemeyeceği sonucunu çıkarabilmekteyiz.

Türk Hukuk Mevzuatında insan embriyosu hakkında tek düzenleme Üremeye Yardımcı Tedavi Merkezleri Yönetmeliği’dir. Yönetmeliğin 17. maddesi embriyonun kullanım şartlarını belirtip, uyulmaması durumunda idari yaptırım  öngörmektedir:

...Kendilerine ÜYTE uygulanacak adaylardan alınan yumurta ve spermler ile elde edilen embriyoların bir başka maksatla veya başka adaylarda, aday olmayanlardan alınanların da adaylarda kullanılması ve uygulanması ve bu Yönetmelikte belirtilenlerin dışında her ne maksatla olursa olsun bulundurulması, kullanılması, nakledilmesi, satılması yasaktır. Bu yasağa ve bu Yönetmelik hükümlerine uymadığı tespit edilenlerin faaliyetleri Bakanlıkça durdurulur.

Yönetmelik, embriyonun, üremeye yardımcı tedavi  uygulanacak adaylardan alınan yumurta ve spermler ile elde edileceğini söylemektedir.

Dolayısıyla üreme hücrelerinden elde edilmeyen embriyo -bu anlamda tedavi amaçlı klonlama sonucu meydana gelen embriyo- Yönetmelik’in düzenlemesi dışında kalmaktadır.

Meydana getirilen embriyonun bir başka maksatla kullanılması ise yasaklanmıştır. Ancak ÜYTE amacı dışında embriyo meydana getirilmesine değinilmemiştir.

Sağlık Bakanlığı, Eylül 2005’te yayımladığı Genelge’de embriyonik kök hücre çalışmalarının, çağdaş bilim ve kamu vicdanı gereklerine göre yapılacak hukuksal düzenlemelere kadar yapılmamasını istemiş, bu hususta Avrupa Birliği mevzuatına uyum sağlanmaya çalışıldığı bildirilmiştir.

Ancak AB’nin bu konuda ortak bir politikası yoktur.

İSLAM DİNİ AÇİSİNDAN…

Din İşleri Yüksek Kurulu Üyesi Saim Yeprem şu değerlendirmede bulunmuştur. “Ancak, özelleşmiş yetişkin hücrelerden embriyonik kök hücrenin özelliklerini taşıyan kök hücre elde edilememesi durumunda ve başka tedavi imkanının bulunmaması halinde, ticari ve her türlü kötü amaçlı kullanımı engelleyici tedbirleri almak kaydıyla, tüp bebekten arta kalan blastocistlerin, tedavi amaçlı kullanılabileceği söylenebilir”

İSLAM DİNİ AÇİSİNDAN…

Aşılanmış yumurta rahime yerleşip cidara tutunarak beslenmeye başlayınca, müdahale edilmediği takdirde gelişir ve insan olarak doğar. İşte bunun -ki, bu cenindir- imha edilmesi (alınması, kürtaj yapılması, düşürülmesi...) caiz değildir.

Rahime yerleştirilmemiş embriyo ise kendi haline bırakıldığı takdirde gelişip insan olarak doğmaz; bu sebeple buna insan olarak bakmamak gerekir ve imha edilebilir. ( Hayrettin Karaman )

HRİSTİYANLİK…

Katolik kilisesi klonlamaya ve insan embriyonik kök hücresi üretimine karşı çıkanların başında gelmektedir. Onların yasaklayıcı tutumu 1987’de inanç öğretisi amacıyla çıkan bir yayına dayanmaktadır. Bu yayına göre yumurta döllendiği andan itibaren insan statüsünde sayılmaktadır.

YAHUDİLİK…

Birçok yahudi din adamı embriyonik kök hücre çalışmalarını desteklemektedir.

BUDİZM…

Tanrılı dinlerden farklı olarak Budizm’de bu konuda farklı görüşler savunulmaktadır. Genel olarak klonlamanın herhangi bir tehdidi olmadığını düşünmektedirler.

Dünyadaki tartışmaların sonucunda uluslararası sosyal kök hücre araştırma kurulu oluşturuldu. 14 farklı ülkeden bilim adamlarının, etikçilerin ve yasal uzmanların oluşturduğu kurul, şubat 2007’de kök hücre araştırmaları hakkında yönerge hazırladılar.

Bu yönergedeki maddelerin birkaçı: ·         Yapılan bütün deneyler etik açıdan

problem yaratmamalıdır. ·         İnsan embriyosunun laboratuvar

kültürü çalışması 14 günü aşmamalıdır. ·         Hayvanları genetik açıdan karıştırarak

üretme çalışmalarında insan gametleri kullanılmamalıdır.

SONUÇ…

Embriyonik kök hücre çalışmaları yapılırken mutlaka vericinin izni alınmalıdır.

İnsan embriyosunun laboratuvar kültürü çalışması 14 günü aşmamalıdır.

Kadın istismarını önlemek amacıyla yeni yasa düzenlemeleri yapılmalıdır ve embriyonun para karşılığında verilmesi yasaklanmalıdır, sadece gönüllülük esasına dayanmalıdır.

REFERANSLAR http://www.onikibilgi.com/embriyonik-kok-hucre-

arastirmalarinin-artilari-eksileri/ http://www.kokhucre.com/kokhucre.asp?kID=6&ic_id

=31 http://www.biyoetik.org.tr/etkinlikler/gorusler/kok_

hucre_mart_2009.pdf http://www.onikibilgi.com/embriyonik-kok-hucre-

arastirmalarinin-avantajlari/ http://www.ehow.com/about_4780664_advantages-

embryonic-stem-cell-research.html http://stemcellworld.tripod.com/page5.html http://www.yumurtaspermbagisi.com/lang

_tr/general/hukuk.asp http://www.felsefeekibi.com/dergi5/s5_y21.html

TEŞEKKÜRLER…