elmarie cronjeelmariecronje – taking senwes to · a map showing the malawi region, with an...

Senwester, Februarie 201010

internetwww.senwes.co.za

Elmarie CronjeElmarie Cronje

The establishment of the two projects resulted from Grain-link’s growth strategy. According to Gerard van Zyl, Man-ager of the Business Development department, the depart-

ment’s vision is to identify opportunities that enforce Grainlink’s strategic vision. As enablers to identify opportunities, the neces-sary information is usually gathered from literature, seminars, established networks and national and international fi eld trips.

Where identifi ed opportunities lead to the establishment of new ventures, the Business Development department also fa-cilitates the transition from the developmental stage to the op-erational stage.

At the helmGerard van Zyl has been a part of the Senwes team for the past 36 years. He has a fi nancial background, but spent the majority of his career managing business enterprises. Some of his career highlights was as General Manager of a joint venture between Senwes and HJ Heinz Company, as well as being Managing Director of Senwesko Feeds. Apart from his experience in the frozen potato and stock feed industry, he was also actively in-

Eran Wilson (left) is the newly appointed Managing Director of Senwes’s new business unit in Malawi, that is operating under the name, Senwes Malawi. With him is Chris Motengwe and Gerard van Zyl (right), who both played an important role in the establishment of Senwes Malawi.

Senwes Grainlink’s Business Development department has been in existence for just

over two years and during this time they have researched a number of projects, which

led to the launch of Senwes Malawi and the logistics enterprise, Grainovation.

volved in the edible oil, maize milling, pet food and peanut butter industries.

Chris Motengwe is the Assistant Manager of the Business De-velopment department. He previously worked for the Grain Mar-keting Board of Zimbabwe, where he started as Business Analyst and was promoted to Business Development Manager. He then accepted a position as Production Manager at AgriFoods Ltd and Operational Manager at Atrax Commodities Ltd, before mov-ing on to South Africa and Senwes.

What Chris enjoys most about Business Development, is to be able to work on new projects. Every project is fi lled with new challenges, which gives a new dimension to the project. They also have the opportunity to explore Africa, where you see dif-ferent business models at work and visit different places, that gives a depth to your knowledge and understanding of what is happening in Africa.

The establishment of Senwes MalawiThe Senwes Malawi project was researched as fi rst entry into the grain market of the SADC region. Growth in the South Afri-can grain market is limited, while there is great potential within the SADC region. As Grainlink’s core business is to be involved in the movement of grain, this region is fi lled with opportuni-ties that result from the continuous movement of supply and demand within the region. The sub-Sahara region is also the last area to substantially increase the production of grain in the world without harm to the natural environment, like the South American rain forests.

According to Gerard, the SADC region and Kenya (excluding

Grainlink Business Development – taking Senwes to

Senwester, Februarie 2010 11

main article

South Africa) produces almost 15 million tons of maize annually, at an average yield of one ton per hectare. With worldwide inter-est now focusing on food production in Africa, this average yield can easily increase to two tons per hectare, which means that this region has the potential to produce 30 million tons per year, in addition to the approximately twelve million tons that South Africa produces annually.

“It therefore makes sense for Senwes to expand its footprint further into Africa,” Gerard said.

Why Malawi?Malawi was chosen as fi rst entry for several reasons. Among these is the fact that the country currently produces around 3 million tons of white maize per annum, which, apart from South Africa, is the highest in Africa. Almost 90% of the countries’ citi-zens are also involved with agriculture, which ensures greater involvement from the Malawian government. Malawi’s maize yield is close to two tons per hectare and, together with the seed and fertiliser subsidy programme the goverment offers, the Ma-lawian producers are well on their way to achieve a three tons per hectare yield. The country is also centrally located within the region which Senwes aims to service, and it offers very good export possibilities. It also boasts a relatively well-engineered infrastructure.

The Business Development department investigated the proj-ect for well over two years, which included the presentation of a paper, sponsored by the World Bank, for the Malawian govern-ment on licensed warehouses, desk top researches, fi eld trips and the eventual placing of a development offi cial in Malawi for six months.

The end result was a well thought through business plan, which led to approval by the Senwes Board to establish opera-tions in Malawi.

Running the unit“The success of the venture depends greatly on the quality of management within Malawi,” Gerard said. So, from 1 March 2010, Eran Wilson will relocate to Malawi, where he will function as Managing Director of the newly established company.

Eran has been with Senwes since January this year and has a National Diploma in Purchasing Management, a Marketing Di-ploma from Unisa and an MBA (specialising in Marketing) from Wits, as well as a variety of other business courses to his name. He obtained experience of the African business environment while working for National Milling, Zambia. He also spent seven years as Operational Manager with Masstock Africa. In 2003, he returned to South Africa and joined Starke Ayres, where he was International Sales Manager for four years, before being pro-moted to International Sales Director. This position meant that he was accountable and responsible for sales and marketing of 22 countries outside South African borders.

the next level

“To me, it is an enormous challenge to initiate a new busi-ness. I have a passion for establishing new business units and to start something from nothing,” Eran said. According to him, his future plans include the establishment of a fully-fl edged Sen-wes business unit in Malawi, which will function in a dynamic and innovative manner to create value for all stakeholders.

On 1 March, Eran will start with phase one of the project in

13

A map showing the Malawi region, with an example of the Malawi fl ag.


S

Malawi, which includes the establishment of the business, con-tracting networks, creating relationships and setting up the trad-ing business.

“Senwes will be exercising caution with its entry into Malawi, but future plans also include grain storage and warehouse re-ceipt services,” Gerard said.

With the Malawi project proving viable, Senwes is also look-ing into the establishment of similar ventures in Zambia, Mozam-bique, Zimbabwe and Kenya. According to Gerard, investiga-tions into these ventures are at an advanced stage.

The innovation of GrainovationOne of the inhibiting factors for growth in the Grainlink Marke-ting division was the lack of continuous availability of transport. The Business Development division was subsequently asked to research possible solutions. As logistics management is a spe-cialised fi eld, which is not the core business of Grainlink, it was eventually decided to seek a specialist in this fi eld and rather form a joint venture than doing it alone. Imperial Logistics, which is the biggest logistics company in South Africa, was identifi ed as the ideal partner.

Goal of joint ventureThe fi rst goal of the newly-formed company, with a 50/50 share-holding distribution, is to provide for Senwes’s needs for logisti-cal support. Only when the needs of the company have been met, will secondary goals and possibilities come into play.

“The joint venture will enable Senwes to increase its effective-ness in the supply chain – from the farm gate to the consumer. This increase in effectiveness will offer indirect benefi ts to the

clients of Senwes Grainlink. For example: years ago people did their shopping in a very different way. They would walk up to a counter and ask the person servicing the counter for the prod-ucts they needed. The person would then look for the products and give it to the consumer, who would pay for it and be on their way. Then big retail companies, like Pick n Pay and Spar, de-cided that it would be more effective for consumers to pick their own products from the shelf and to have more than one person servicing clients. This increased the effectiveness of their busi-ness and indirectly benefi ted their clients,” Gerard explained.

Grainovation was formally established on 1 February of this year. The company was launched with a fl eet of ten special trucks. “We decided to start small and reduce our risk,” Gerard said. Pieter Olivier has been appointed General Manager of Grainovation. Having previously held the position of Logistics Manager at Grainlink, his appointment will prove to be a valu-able contribution to the company.

The company will have three focus areas, which includes transport from the producer to the silo, from silo to silo and from the silo to the market.

For Grainlink’s Business Development department, the way ahead is clear. Having met their objectives of facilitating the pro-cesses for a logistic entity from the conceptual to the operational stage and carrying out all preliminary work to enable the es-tablishment of a foreign-owned company in Malawi, the division will start looking into new projects to add value for Senwes. For them, innovation and success go hand in hand.

Elmarie Cronje is the Editor of Senwester. Send her an email at [email protected] or phone her at (018) 468-2716.

11

main article



16

Elmarie CronjeElmarie Cronje Gediversifiseerde Vroueprodusent

Christa Grey is in verlede jaar as wenner van die Vroueprodusent van die Jaar-

kompetisie, aangebied deur die Departement van Landbou, in die kategorie vir Nasionale Markte, aangewys. Senwester het saam met hierdie vooraanstaande vroueprodusent op haar plaas in die Derby-distrik gaan kuier.

Met die afsterwe van Christa se man, Jan Grey, in 1994, is dié lid van die Derby Vroue Landbou-unie met ’n moei-like keuse gelaat. Nie net sou hierdie toekoms besluit

haar familie beïnvloed nie, maar ook die lewens van die werkers op die plaas.

“Ek het saam met Jan vir 23 jaar op sy erfplaas, Wolvengat, geboer. Hy het my altyd in sy boerderysake geken en daarom was ek reeds vertroud met die boerdery. My drie dogters, Leona, Simoné en Laurika het toe reeds hul universiteitstudies voltooi en was selfversorgend. Daarom het ek besluit om, met die hulp van Wilhelm Claassen, wat nou my skoonseun is, met die boerdery voort te gaan,” vertel Christa.

Tans het Christa twee plaasbestuurders, Wilhelm en Dirk Kruger, sowel as 15 permanente plaaswerkers. Die dag-tot-dag bestuur van die plaas word grotendeels in die hande van Christa se plaasbestuurders gelaat, maar Christa is steeds betrokke in die besluitnemingsproses en bespreek gereeld plaassake met hulle.

Die grootste gedeelte van Christa se boerdery bestaan uit mielies (beide wit en geel), maar die boerdery is goed gediver-sifi seer, met sonneblomsaad, kommersiële sonneblom, soja-bone en graansorghum wat ook aangeplant word. Volgens Christa het die verskeidenheid gewasse wat sy aanplant sekerlik in haar guns getel met die beoordeling van die kompetisie.

“Daar is spesifi eke kriteria waaraan voldoen moet word binne die kompetisie, onder andere dat jy ’n vrou moet wees, dat die boerdery in jou naam geregistreer moet wees en dat jy ’n lening by Landbank moet hê, wat goed bestuur word. ’n Paneel van beoordelaars kyk ook na die profi el van die boerdery. ’n Mens word genomineer om aan die kompetisie deel te neem en daar is verskillende kategorieë. Ek is as wenner van die kategorie vir Nasionale Markte aangewys,” vertel Christa ’n bietjie meer oor die kompetisie.

Christa is deur die Bojanala Departement van Landbou in kennis gestel dat sy vir die kompetisie genomineer is, waarna baie gesprekke gevolg het en inligting deurgegee moes word. Besoeke is op die plaas afgelê en in Augustus 2009 het ’n groep van vyftien persone, elkeen verteenwoordigend van ’n departement (onder anderde Landbou, Jeug, Plaaslike Muni-sipal iteite en Bemarking) Christa besoek. ’n Verteen woordiger van Total, wat as hoofborg van die kompetisie opgetree het, was ook daar. Met die besoek agter die rug is Christa teen einde 2009 in kennis gestel dat sy as wenner van haar afdeling aangewys is en ’n trofee, sowel as ’n kontantprys, is aan haar oorhandig.

“Die kompetisie word gereël om plattelandse vroueprodusente aan te moedig om selfversorgend te wees, hoër doelwitte te bereik en ook ’n plek van erkenning in die landbou te beklee. Dit poog om vroue op te hef,” het Christa verder vertel.

Christa en haar plaasbestuurder, Wilhelm Claassen, verbou groten-deels mielies in hul boerdery.


profiel

boerdery ’n aanwins vir van die Jaar

Christa Grey (VLU Suid-Derby-tak in die Platinastreek en Vroueprodusent van die Jaar), Alta van Aardt (Voor-sitter: Platinastreek en eerste Vise-president van Noord-wes VLU), Louise Smith (voormalige Streeks voorsitter VLU) en Magdie de Kock (voor malige Pre sident van Mpumalanga VLU).

Sojabone maak ook ’n deel uit van dié gediversifi seerde boerdery.

Die Vroueprodusent van die Jaar-kompetisie is in 1999 deur die Nasionale Departement van Landbou geïnisieer. Volgens die Departement, is die doel van die kompetisie om vroue in landbou te bemagtig deur hul bydraes te erken en hul sigbaarheid te verbeter.

Daar is vyf kategorieë waarin vroueprodusente kan deel neem, naamlik: Beste Produsent vir Uitvoermarkte; Beste Pro du sent vir Nasionale Markte; Beste Produsent vir Informele Markte; Beste Produsent vir Huishoudelike Gebruik – Agterplaas Groentetuine; en Beste Produsent vir Huishoudelike Gebruik – Gemeenskaplike Groentetuine.

In die kategorie Beste Produsent vir Nasionale Markte, waar Christa Grey as wenner aangewys is, het die volgende kriteria gegeld:• Moet ’n produsent of produsentegroep in eie reg wees;• Wys ’n mate van vernuwing en kreatiwiteit in die

verbetering van bestaande boerderysisteme;• Produseer vir nasionale markte – met produkte wat

oor provinsiale grense versprei word of deur nasionaal erkende besighede verhandel word;

• Verbind tot die beskerming van natuurlike hulpbronne en die volhoubaarheid van hierdie hulpbronne; en

• Demonstreer goeie bestuursvermoë en vernuwing in fi nansiële bestuur.

Inligting uit ’n dokument saamgestel deur die Nasionale Departe-ment van Landbou.

Kompetisie daarop gemik om vroueprodusente te bemagtig


15

Deur die afgelope 75 jaar, het die Suid-Afrikaanse Vroue Landbou-unie (SAVLU) vroue oor kulturele grense heen regoor die land met mekaar verbind en opleiding en ontwikkeling verskaf. Die Suid-Afrikaanse vroue het, soos die tye verander, die voorskoot verruil vir beplanning rondom ekonomiese tydsbestuur, identifi sering van be-hoef tes, bestuur van fi nansies, ekonomiese groei en ont-wik keling – alles in ’n geïntegreerde omgewing.

Die SAVLU is die nasionale, samebindende organisasie van vroue-organisasies wat uit landbou ontstaan het. Dit is een van die grootste vroue-organisasies in Suid-Afrika, met meer as 14 000 lede in Suid-Afrika en Namibië. Die organisasie is in 1931 gestig en as ’n sambreel-orga-nisasie, tree dit op in belang van vroue in Suid-Afrika.

Die SAVLU se grondwet spel dit duidelik uit: “...om die same stellende vroue-organisasies te koördineer en om as skakel tussen hulle en die Regering, asook ander organisasies in Suid-Afrika of die buiteland, op te tree.”

Volgens die SAVLU se missie, is dit ’n opvoedkundige orga nisasie wat geleenthede tot verruiming aan vroue met dieselfde waardes bied, sodat hulle ’n bydrae kan lewer tot, en daadwerklike aandeel kan hê aan die ontwikkeling van ons land.

StruktuurDie SAVLU bestaan uit nege provinsiale organisasies, elkeen met ’n hele aantal takke wat in streke binne die provinsie gegroe peer is. Elke tak het ’n bestuurskomitee en ’n presi dent, vise-president, sekretaresse en tesourier. Elke streek binne die provinsie, sowel as elke provinsiale organisasie, het ’n soortgelyke bestuurstruktuur.

Lede geniet ’n groot aantal opleidingsgeleenthede en inlig ting sessies, alles gemik op die verbetering van kennis en vaardighede. Kompetisies word op alle vlakke aangebied om lede aan te moedig om hul kennis te verbeter en vaardighede te toets.

UitreikingsgeleenthedeHoewel die SAVLU nie ’n welsynsorganisasie is nie, is hul lede betrokke in ’n verskeidenheid van gemeen-skaps op hef fi ngs projekte. Van hierdie projekte sluit in: ’n sopkombuis vir ouer mense, kosgee-projekte vir skool-kinders, gemeenskaplike groen te tuine, skoonmaak-ope ra-sies, koördinering van die bou van gemeenskaps kli nieke, vakansiekampe vir minder bevoor regte kinders, die maak van klere vir ouer mense en minder bevoorregtes, die brei van speelgoed, komberse en hoede vir kinders wat chemoterapie ontvang en die toekenning van beurse aan verdienstelike kinders.

Christa se boerdery bestaan egter nie net uit ’n saaigedeelte nie. As ’n boerderyvertakking speel die kommersiële Santa Gertrudis-beeskudde ’n groot rol in die volhoubaarheid van die boerdery. Die speenkalwers word bemark en daar is onlangs begin met kruisings met die Romagnola-ras. Dié kruisings word met kunsmatige inseminasie (KI) bewerkstellig.

“Die hoër insetkoste wat produsente deesdae die hoof moet bied, maak diversifi kasie noodsaaklik. Boerdery het absoluut ’n besigheid geword, daarom is dit noodsaaklik dat die graanmarkte elke dag gevolg moet word,” het Christa gesê.

Die grootste risiko wat die boerdery vir Christa inhou, is die natuur. Daarom verklaar sy onomwonde dat sy nie sonder versekering boer nie.

As lid en aandeelhouer van Senwes, doen sy haar aankope by die Senwes Village op Ventersdorp.

SAVLU ’n gedugte organisasie

Christa se beesvertakking speel ’n belangrike rol in haar boerdery. Inligting uit www.savlu.org

S

profiel

Een van Christa se voorliefdes is porselein en sy koop graag stukke wat vir haar mooi is, aan wanneer sy reis.

Christa se trekkervloot bestaan hoofsaaklik uit John Deere’s en trekkers en implemente word oor tyd aangevul, wanneer en soos nodig.

Die lekkerste lekker van boerdery is, volgens Christa, wan-neer dit gereën het en jy jou beplanning tot uitvoer kan bring. Sy vertel ook dat haar gunsteling ding om te doen is om vroegoggend in haar bakkie te klim en by die watergat te gaan sit om die diere dop te hou.

Behalwe vir die boerdery, is Christa ook baie betrokke by die Noordwes Vroue Landbou-unie. Sy is ’n spysenier by die kerk en verskaf gereeld verversings by die beesveilings op Derby. Gemeenskapswerk is ook vir haar ’n prioriteit en twee tot drie keer per jaar lewer sy ’n bydrae by die Koster-tehuis.

Haar oudste dogter, Leona, is ’n ouditeur, terwyl die middelste dogter, Simoné, op die plaas by haar woon. Haar jongste dogter bly in Derby, waar sy en haar man ’n antiekwinkel en ’n slaghuis besit.

“Met die boerdery saam, was daar goeie jare, maar ook moei-like jare – min reën, swak graanpryse, hoë insetkoste – maar ek is steeds op die plaas,” vertel Christa. En as ’n mens mooi luister, kom jy agter dat dit is waar sy die graagste wil wees.

Elmarie Cronje is die Redakteur van Senwester. Stuur ’n e-pos aan [email protected] of skakel haar by (018) 468-2716.



Jasper Dreyer

Presisieboerdery is ’n kombinasie van tegnologie wat pro-dusente in staat stel om kunsmis en ander insetmiddele meer terrein-spesifi ek toe te dien as wat voorheen op

groot skaal prakties haalbaar was. ’n Kombinasie van die volgende tegnologie kan hiervoor ge-

bruik word:• Die globale posisioneringstelsel (GPS), wat deur middel van

satelliete wat om die aarde wentel, werk;• Gerekenariseerde geografi ese inligtingstelsels (GIS), wat in

staat is om gedetailleerde kaarte te maak uit die gekombineer-de inligting van ’n verskeidenheid grondchemiese en -fi siese in lig ting, asook opbrengskartering; en

• Veranderlike toedieningstegnologie, waar die tempo van kalk, gips, kunsmis, saad en chemiese middels veranderlik toe ge-dien kan word.

Die aard en voordeel vanBernard Muller

Die tegnologiese vooruitgang wat deur presisieboerdery gebied word, kan ’n

noemenswaardige verskil maak aan die volhoubaarheid en winsmarge van ’n

saaiboerdery.

Figuur 1: Skematiese voorstelling van die gebruik van GPS en GIS in presisieboerdery.

Grondeienskappe op een deel van ’n land kan verskil van ’n ander deel van dieselfde land, met gevolglike verskillende bestuurs eienskappe vir die verskillende dele. Tot en met die koms van bogenoemde tegnologie, het die meeste produsente noodgedwonge die verskillende dele eenders behandel, onge-ag die grondfi siese en -chemiese verskille wat binne lande voor kom. Om die verskille wat voorkom volgens “gemiddelde” waar des te bestuur, gaan met oneffektiwiteit gepaard en die ware opbrengspotensiaal word nie ontsluit nie. Hierdie praktyk van gemiddelde bestuur hef nie, waar nodig, beperkende opbrengs faktore op nie en die verskillende dele kan óf te min, óf onnodig te veel van ’n voedingstof of grondverbeteraar kry.

Een benadering tot presisieboerdery is om ’n land in selle op ’n ruitpatroon op te deel, met elke sel gewoonlik een of twee hektaar in grootte. Só, byvoorbeeld, word ’n land van 80 hektaar in 80 geografi esverwysde punte opgedeel, vir ’n een hektaar ruitpatroon-opname. By elke opnamepunt word grondmonsters getrek, grondprofi el-beskrywings gedoen en terreineienskappe aangeteken.

Nadat die chemiese resultate van die grondlaboratorium ont vang is, kan kaarte wat die ruimtelike verspreiding van die grondchemiese aspekte aantoon, met behulp van rekenaar-programmatuur gemaak word. Een kaart kan dus nou gebiede


landbou in praktyk

presisieboerdery

Figuur 2: Voorbeeld van ’n persentasie suurversadigingskaart.

wys met lae, medium en hoë grondfosfaatvlakke en ’n ander kaart dieselfde vir pH en die persentasie suurversadiging. Figuur 2 is ’n voorbeeld van ’n persentasie suurversadigingskaart. Die drumpelwaarde vir optimale produksie verskil tussen gewas se se suurverdraagsaamheidsvermoë. Vir volhoubare eko no miese produksie, is die ideaal om die persentasie suur ver sadiging na nul toe te bestuur.

Kaarte van ander inligting en ruimtelike veranderlikes – soos grond vorm, effektiewe gronddiepte, waterhouvermoë, terrein-mor fologie, opbrengspotensiaal en opbrengsgeskiedenis – word ook met die programmatuur geproduseer. Figuur 3 is ’n voor beeld van ’n effektiewe gronddieptekaart. Daar is meestal ’n

korrelasie tussen effektiewe gronddiepte en opbrengs, met die gevolg dat die opbrengspatrone dieselfde behoort te wees as dié van die effektiewe gronddieptekaart.

Nadat ’n landboukundige al die nodige data ontleed het, kan aanbevelings gemaak word, sodat aanbevelingskaarte geskep kan word. Die beginpunt is natuurlik om grondsuurheid en ander wanbalanse eers op te hef, anders kan die gewenste effek van die veranderlike toediening van kunsmis nie verwag word nie.

Die beginsel is basies dat die aanbevelings omskep word in elek troniese aanbevelingskaarte. Hierdie aanbevelingskaarte

20

Grondsuurheid en ander wanbalanse moet eers aangespreek word voordat ’n effek met

die veranderlike toediening van kunsmis verwag kan word.


word op die taak-rekenaar van die trekker gelaai, wat toegerus is met die nodige harde- en sagteware vir veranderlike toe-die ning. Só kan dele wat uitgewys is as laag in fosfaat met ’n hoër toediening van fosfaat-kunsmis bemes word, terwyl dele wat hoog in fosfaat ontleed het, minder fosfaat-kunsmis kry. Soortgelyk kan stikstof in gebiede met ’n laer opbrengs poten-siaal verminder word en vermeerder word op dele met ’n hoër potensiaal.

Die rekenaar gee seine aan motors op die toediener of kalk-strooier om die tempo van toediening te verhoog of te verlaag soos wat dit op die toedieningskaart voorkom, terwyl die GPS-ontvanger die posisie bepaal. Die gedagte agter die beginsel is om beide oortoediening op gebiede met ’n hoë vrugbaarheidsta-tus te verminder (spaar van geld) en ook ondertoediening op gebiede met ’n lae vrugbaarheidstatus (maak van geld deur ’n hoër opbrengs te lewer) te voorkom. Die totale hoeveelheid kunsmis of kalk wat só toegedien is, verskil meestal nie veel van die hoeveelhede wat in die verlede toegedien is nie en kan selfs minder wees, maar die toedieningshoeveelhede is meer in pas met die plant se behoeftes.

Gewoonlik dink ’n mens eers aan besparing op dié kolle wat tradisioneel te veel bemes is, maar ’n groot voordeel wat dikwels misgekyk word, is dat die hoër potensiaal dele ook

19

beter presteer omdat dit nou genoegsame voeding ontvang. Stroperopbrengskaarte word as ’n baie gewilde hulpmiddel

beskou, omdat die werklike opbrengsreaksie van gewasse onder verskillende klimaatstoestande meetbaar word en aan bepaalde grondchemiese en -fi siese eienskappe gekoppel kan word. Hierdie opbrengskaarte wys dat die opbrengste meer varieer as wat ’n mens met die oog kan waarneem. In som-mige dele van ’n land, kan opbrengsvlakke maklik twee tot drie keer so hoog wees as in ander dele van die land. Deur die opbrengs kaarte en die voedingstatuskaarte van die grond oor mekaar te lê, kan bepaal word tot watter mate voedingstekorte die opbrengs beperk. Ander probleme, soos grondfi siese eien-skappe, kan ook aan die lig gebring word.

Hierdie gerekenariseerde GPS-gebaseerde sisteme is relatief duur in terme van die toerustingkoste en die koste om die nodige inligting te versamel. Die volle spektrum van veranderlike toerusting mag miskien nog nie ekonomies haalbaar wees vir alle boerdery-eenhede nie.

Nogtans moet dit nie as afskrikmiddel dien nie, aangesien daar baie goeie gebruikswaarde uit die konsep verkry kan word sonder om baie geld aan elektronika te bestee. Deur ’n bietjie ekstra moeite te doen, kan die verskillende sones uitgemerk word en met nie-veranderlike toerusting en verskillende kali-

'n Taak-rekenaar wat toegerus is met die nodige harde- en sagteware vir veranderlike toediening, word op die trekker gelaai.


landbou in praktyk

S

Figuur 3: Voorbeeld van ’n effektiewe gronddieptekaart.

brasies steeds anders behandel word. Die gebruiker moet besef dat hierdie metode nie dieselfde resultaat sal lewer as gerekenariseerde toedienings nie, maar dit is al ’n groot verbetering.

Senwes GIS en grondkarteringsdienste staan gereed om jou met die insameling van grondfi siese en -chemiese inligting, asook die produksie van kaarte, te help. Die volgende persone kan by die grondkarteringsafdeling vir navrae geskakel word: Jacques Odendaal (Grondtegnoloog: Bultfontein) by 083 458 1296; Jasper Dreyer (Grondkundige: Klerksdorp) by 082 801 7622; Koos van Rensburg (Grondtegnoloog: Hartbeesfontein)

by 083 440 1496 of Almero Olwagen (Grondkundige: Bothaville) by 083 320 0599.

VerwysingBRADY, N.C. & WEIL, R.R.: 2008. The nature and properties of soils. 14th edition. Upper Saddle River: Pearson Prentice Hall.

Bernard Muller is Bestuurder: Akkerbou en Grondkartering en Jasper Dreyer is ’n Grondkundige by Senwes Landboudienste. Vir meer inligting, stuur ’n e-pos aan [email protected] of [email protected]; of skakel Bernard by (057) 354-2126 of Jasper by 082 801 7622.

'n Groot voordeel van presisieboerdery is dat hoëpotensiaal gronde ook beter presteer omdat dit genoegsame voeding ontvang.



Stephan de Groot

In Suid-Afrika speel koringroes ’n belangrike rol wanneer daar bepaal moet word of koring winsgewend verbou kan word. ’n Demper word gewoonlik op koringproduksie geplaas wan-

neer ’n jaar baie gunstig vir die ontwikkeling en verspreiding van roesswamme is.

Plaaslik kom daar drie tipes koringroes voor, naamlik stam-,blaar- en streeproes (sien Figuur 1). Die koringroestipe wat die Vrystaat se winterkoring gewoonlik die meeste kniehalter, is streeproes. Streeproes (ook bekend as geelroes) se naam is afgelei van die manier waarop die roespuisies liniêr op die blaaroppervlak gerangskik is (sien Figuur 2).

Die belangrikheid van weerstandsteling vir die koringbedryf

- waarom SST 356 in die Vrystaat aanbeveel word

Is jy op soek na ’n weerstandbiedende kultivar wat homself teen die nadelige effek van koringroes kan beskerm? Sensako se

nuwe droëland winterkoringkultivar vir die Vrystaat, SST 356, is dalk net die

kultivar vir jou.

Streeproes is ’n koue-weer-roestipe wat by baie lae tempera-ture van tussen 0°C - 13°C koring kan besmet. Verder benodig streeproes normaalweg ook vogtige omstandighede om opti-maal te ontwikkel. Die toestande wat die afgelope seisoen geheers het, was dus ideaal vir die ontwikkeling en versprei ding van streeproes in die Vrystaat-gebied. Met die goeie lentereën wat gevolg het, het streeproes gefl oreer.

Streeproes het ’n nadelige invloed op beide die kwaliteit en die opbrengs van koring, aangesien die aantal halms per plant minder is, minder en kleiner pitte per aar gevorm word en pit-te met ’n lae massa voorkom. Die planthoogte, stamdikte en wortel ontwik keling word ook nadelig geaffekteer.

Die belangrikheid van weerstandsteling word beklemtoon deurdat ’n weerstandbiedende kultivar homself kan beskerm teen die nadelige effekte van streeproes, teenoor ’n vatbare kultivar wat nie oor voldoende weerstand beskik nie. Vat ba re streeproes koringkultivars word, ten opsigte van die ver min de-ring van die totale aantal halms per plant, of ’n verlaging in blaar-oppervlakte, benadeel.

Die vermindering van blaaroppervlakte word deur die blaar, wat totaal bedek word deur die vorming van die liniêre streep-roespuisies, teweeggebring. Dooie blare beskik nie oor die vermoë om te fotosinteer nie, omdat sulke blare minder chlorofi l bevat. Die blaarmassa tree op as die energiebron of fabriek van ’n koringplant en daarom is enige demping daarvan proble-maties vir ’n goeie oes.

Met bogenoemde in gedagte is die aanplanting en verbouing van ’n weerstandbiedende kultivar dus van kardinale belang wanneer dit by oessekerheid en die verlaging van insetkoste

Figuur 1: a. streeproes. b. stamroes. c. blaarroes.

Jan Cilliers© - Sensako Jan Cilliers© - Sensako Ida Paul Wilson© - LNR Kleingraan Instituut, Stellenbosch

Figuur 2: Liniêre verspreiding van streeproes se sporulering op die blaar.

Jan Cilliers© - Sensako


Figuur 3: Land van SST 356 naby Clocolan; 12 November 2009.

a. b. c.


landbou in praktyk

kom. Sensako se nuwe droëland winterkoringkultivar vir die Vrystaat, SST 356, beskik oor uitstekende geelroesweerstand, in kombinasie met goeie agronomiese- en opbrengseienskappe (sien Figuur 3). In Figuur 4 word die huidige seisoen (2009) se opbrengsdata vanaf Sensako se proewe in die sentraal-Vrystaat grafi es voorgestel. Die data is in die belangrikste koringverbouingsareas in die sentraal-Vrystaat versamel. Hieruit is dit duidelik dat SST 356 goed meeding en beter doen as die huidige beskikbare kommersiële opposisie-kultivars.

SST 356 se geelroesweerstandbiedendheid is uitnemend wan neer dit met ander bekende kommersieel-verboude kultivars in die Vrystaat vergelyk word. In Figuur 5 word SST 356 (links) se geelroesweerstand met ’n bekende kommersiële kultivar (regs) vergelyk. Die regterkantste kultivar se blare is totaal met streep roes bedek, waar SST 356 (links) se blaaroppervlak nog heel temal groen is.

Streeproes is ’n verpligte parasiet, wat beteken dat dit op lewen dige gasheerweefsel moet parasiteer om te kan oorleef. Dus sal streeproes die koringplant selde heeltemal vernietig, aangesien dit van die koringplant vir koolhidrate en ander voe-ding stowwe afhanklik is. Sodra ’n koringkultivar vatbaar word, sal streeproes die plant infekteer en daarop parasiteer deur in te tap by die translokasiestroom wat koolhidrate vanaf die blare en ander stoororgane na die are vervoer. Die parasitering van streeproes op die koringplant het ’n aansienlike effek op die uitein delike opbrengs. Die geproduseerde koolhidrate kan nie ten volle deur die plant vir graanvuldoeleindes benut word nie, wat ’n oesverlaging teweegbring.

Behalwe dat streeproes ’n groot effek op die translokasiestroom van koolhidrate aan die aar het, het dit ook ’n wesenlike effek op die fotosinteseproses, soos in Figuur 6, waar omtrent 80% van al die blare aan die regterkant met streeproes (geel) oortrek is, gesien kan word. In dié foto is die fotosintetiese kapasiteit van die geïnfekteerde blare aansienlik verminder en kan dit dus nie meer tot die produksie van koolhidrate bydra nie. Al dié faktore kan ’n vatbare kultivar se oesvelies as gevolg van streeproes aansienlik beïnvloed, in vergelyking met ’n weerstandbiedende kultivar, soos SST 356.

Verdere voordele wat ’n weerstandbiedende kultivar vir die produsent inhou, is ’n verlaging in insetkoste. SST 356 hoef nie met swamdoders gespuit te word nie, aangesien die weer-stands meganisme wat in die kultivar ingebou is, enige groei van streeproes hokslaan.

Koringroes verander soos omgewingstoestande verander. Die vrystelling en verbouing van weerstandbiedende kultivars

kan veroorsaak dat koringroese onder geweldige druk geplaas word om te oorleef, omdat groot oppervlaktes met ’n kultivar geplant word waarop die siekte nie kan voed nie. Die geweldige seleksiedruk wat op die koringroes geplaas word om te oorleef, forseer dit dan om te verander en die weerstandsmeganisme van die nuwe weerstandbiedende kultivar te oorkom om weer die plant te parasiteer.

Die natuurlike evolusionêre proses van broodkoring is te stadig om ’n voorsprong oor die potensiële verandering van koringroese, te behou. SST 356 benadruk ook die nood saak-likheid van ’n plaaslike teelprogram om kultivars wat weer stand teen siektes en plae bied, te ontwikkel. Met dit in gedagte, is dit van kardinale belang dat Suid-Afrika oor goeie koringteel-programme beskik. Sodoende kan sterker agrono miese weerstandbiedende kultivars ontwikkel word, wat ’n volhoubare koringbedryf kan verseker.

Stephan de Groot is van Sensako. Stuur ’n e-pos aan [email protected] indien jy hom wil kontak.

Figuur 4: Kultivardata van Sensako se koringproewe in sentraal-Vrystaat tydens die huidige koringproduksieseisoen van 2009.


Figuur 5: SST 356 aan die linkerkant en ’n bekende kommersiële koringkultivar aan die regterkant. Let op die verskil in groenblaar-oppervlakte tussen die twee, waar die kultivar regs omtrent geen groenblaaroppervlak meer oor het nie, maar SST 356 steeds sy vol-le groenblaaroppervlak het as gevolg van sy weerstandigheid vir streeproes.


Figuur 6: Die geelblare wat besmet is met streeproes kan nie meer fotosinteer nie en die meeste van die voedingstowwe wat vir translokasie vir die aar bedoel is, word nou deur die streeproes op die blare benut.

S



Sipho Lowane Land does not necessarily

equal wealthThe acquisition of land is not the only step in the AgriBEE process – there are other chal-lenges that developing producers face and

must overcome to be able to farm successfully.

The South African government initiated the land reform pro-gramme in 1994, which is now facilitated by the Depart-ment of Rural Development and Land Reform. Since then,

numerous farms have been allocated to their respective ben-efi ciaries. However, successful settlement and the realisation of production is a major challenge. The success rate is low and this can be attributed to a number of factors, such as lack of produc-tion capital and mechanisation, managerial incompetence, too many benefi ciaries on a farm and a lack of effective support.

Senwes embarked on a programme to assist developing producers with their farming endeavours and in the process identifi ed various challenges facing the producers, who have acquired land through various land acquisition schemes.

The challengesAt the start of the 2009/2010 production season, Senwes was approached by several developing grain producers in need of fi nancial aid to help them carry out their production activities for the season.

A natural resource evaluation, feasibility study and risk car-rying capability study is conducted on the proposed enterprise prior to making a recommendation regarding fi nancial assis-tance, to determine whether a production loan can be recom-mended to the producer. In most cases, the proposed enter-prises were marginally feasible, or not feasible at all. The risk of investing in such enterprises is very high.

Lack of production capital and mechanisationObservations made revealed common challenges shared by the majority of the developing producers. The most critical chal-lenge is a lack of suffi cient mechanisation and fi nancial muscle for production and investment capital. This is one of the reasons why the producers fi nd it diffi cult to start producing when given land.

In most cases, the producers have the land, but with only a few implements – or none at all – at their disposal. They have dif-fi culty carrying out production activities – from soil preparation, planting and crop maintenance to harvesting. As a result most of these lands lay fallow. Investing in land that has not been in production is very costly.

In most cases, developing producers have land, but with only a few implements at

their disposal.


agriculture in practice

Phillip Xaba, a runner-up in the Grain SA Developing Producer of the Year project for the season 2008/2009, is one of the producers that Senwes is assisting.

These producers then fi nd themselves in a situation where they cannot do anything other than wait for grants from the Department of Agriculture, which in most cases are not given in time for the planting season.

Managerial incompetence and lack of commitment In some cases the farms have only been in production for the fi rst few years of their acquisition. Thereafter, managerial in-competence, lack of commitment and the inability to maintain tractors and other implements prevail, putting the farms out of production.

Some benefi ciaries just enjoy the status symbol that being a farm owner gives and take little responsibility for the productivity of the farms, leading to the collapse of those farms.

Too many benefi ciariesA farm as a business unit has to accommodate an enterprise or a mixture of enterprises at a certain size and production level to satisfy the fi nancial objectives of the benefi ciaries above the total production costs. This is not feasible when too many bene- 26

fi ciaries have been allocated a farm unit.As a result, internal confl icts render the units unproductive.

Efforts to resuscitate these units may even need huge capital investments, as in some cases, property is vandalised. Such projects are mostly affected by group dynamics, to the extent that they become totally dysfunctional.

Support Farming success is also dependent on mechanisation cap acity and the availability of production capital. Seemingly, govern-ment’s intervention and support in this regard is not as intensive and effective as farming demands.

Financial institutions and agribusinesses have eased con-ditions to make it easier for developing producers to obtain production capital. However, some producers have diffi culty in managing the facilities and as a result they become credit un-worthy and forfeit the benefi ts.

A02764-Senwester 105x210 Geelmielie ad.indd 1 12/2/09 2:46:33 PM

For the developing producers to stay on course, the following aspects need attention:

Continuous supportAllocation of land without post-settlement support pro-grammes threatens food security and is a recipe for exponen-tial food price increases. An appeal is made to all agricultural stakeholders to continue with providing training to develop-ing producers in order to increase their skills on all issues relevant to agriculture, including management.

Intensify capacity buildingGovernment should intensify and render more effective ca-pacity building programmes for developing producers that have been settled by injecting more capital and providing basic inputs for the new businesses. Timeliness in the execu-tion of intervention action plans to make the efforts more effec-tive, is highly important.

Identify suitable benefi ciariesIdentifi cation and assessment of individuals or projects that have a potential to become successful producers or farming units is equally important. Selection criteria that will ensure the most suitable individual is allocated to the right type of farm, must be used. Keep in mind that, for a farm to generate suffi cient income to reach reasonable fi nancial objectives as a business unit, it has to accommodate an enterprise of a

25

Aspects to be addressed in developing agriculture

certain size and production level.

CommitmentFor developing producers to become commercial producers, the benefi ciaries need fi nancial and technical support for both capital investment and production activities. Even though de-veloping producers may make substantial progress when there is a joint effort from agribusinesses and government, the responsibility to develop to commercial levels still lies with the producers. They will always be responsible for their own growth.

If not, the producers will never achieve real success, no matter how much effort the government and agribusinesses may put into the projects.

S

agriculture in practice

®

A02764-Senwester 105x210 Geelmielie ad.indd 1 12/2/09 2:46:33 PM

What Senwes is doingSenwes is committed to making a positive contribution to the advancement and development of developing producers who demonstrate commitment and integrity and has the aspiration to become fully fl edged commercial producers. The company has even taken the risk of offering credit without collateral to de-veloping producers. The aim is to establish a mutually benefi cial long term business relationship with the producers, based on mutual respect, integrity, willingness and commitment.

Senwes provides agronomic, livestock and agricultural eco-nomic support to the producers. Its technical and fi nancial sup-port approach is based on comprehensive resource evaluation, as well as feasibility analyses. Capacity building is based on the principle of continuous improvement through mentoring. Pro-ducers are also assisted in managing their credit facility.

Senwes also facilitates and coordinates training for the pro-ducers and presents lectures about agricultural development at information days and farmers’ days.

Sipho Lowane is an Economist and Coordinator at Senwes Agricul-tural Services. For more information, send an email to sipho.lowane @senwes.co.za or phone Sipho at (018) 464-7378.

The aim is to establish a mutually benefi cial long term business

relationship with the producers, based on mutual respect, integrity,

willingness and commitment.Senwes is committed to making a positive

contribution to the advancement of developing producers.


S

internetwww.senwes.co.zalandbou in praktyk

Elmarie CronjeElmarie Cronje

2010 is in Suid-Afrika sinoniem met een groot gebeurtenis – die FIFA Wêreldbeker Sokkertoernooi! Maar wat is die invloed

wat die sokkerwêreldbeker op die landbou gaan hê?

Rooivleisbedryf kan voordeel trek uit

sokkerwêreldbeker

Volgens die Buro vir Voedsel- en Landboubeleid (BFAP) is die enigste noemenswaardige invloed wat deur die land-bou-omgewing ervaar sal word, in die vleisbedryf.

BFAP het vier moontlike scenario’s ontwikkel, wat die rooi-vleisbedryf in ’n mindere of meerdere mate sal beïnvloed en grotendeels afhang van die eetgewoontes van die verbruikers wat Suid-Afrika in die tydperk van die sokkerwêreldbeker gaan besoek.

Die samestelling van buitelandse besoekers – en hul eet ge-woontes – sal grotendeels die impak op die witvleis- teenoor die rooivleisbedryf bepaal. Die hoeveelheid kaartjies wat aan die onderskeie lande verkoop word, kan dien as ’n aanduiding van dié samestelling.

Die moontlikheid dat alle beskikbare kaartjies verkoop gaan word, met tussen 300 000 en 500 000 besoekers wat na Suid-Afrika gaan stroom, is steeds daar, ten spyte van die negatiewe invloed wat die onlangse ekonomiese krisis op wêreldstede gehad het. Daar word verwag dat die oorgrote meerderheid besoekers van lande soos Amerika, Australië, Duitsland, Italië, Frankryk, Nederland en Engeland sal wees.

Amerikaners het oor die algemeen ’n voorkeur vir beesvleis, gevolg deur varkvleis en dan pluimvee, terwyl die Duitsers hoë volumes varkvleis verbruik. In Brittanje is daar ’n gemiddelde verbruik van bees- en varkvleis, met relatiewe hoë verbruik in pluimvee. Italianers verkies varkvleis, met ’n gemiddelde ver-bruik van beesvleis en pluimvee.

Australië en Brasilië se syfers toon ’n hoë verbruik van bees-vleis, terwyl beide Frankryk en Nederland se varkvleis verbruik hoog is.

Na verwagting sal besoekers meestal wegneemetes nuttig en dus sal daar nie ’n groot impak op die kleinhandelbedryf wees nie. Besoekers behoort tussen 10 en 20 dae in Suid-Afrika te spandeer. Gedurende die vorige toernooi, wat in Duitsland gehou is, het besoekers ongeveer €280 per dag spandeer en daar word verwag dat hulle vanjaar ’n soortgelyke bedrag sal spandeer, terwyl ongeveer 250 gram vleis per persoon per dag gebruik sal word.

Ondersteuners kuier vir ’n kort periodeIn een van die scenario’s wat deur BFAP geskets word, word daar gekyk na die impak op die rooivleisbedryf indien ondersteuners alleen na Suid-Afrika reis en gevolglik slegs vir ’n kort periode bly.

Hierdie besoekers sal vleis van ’n hoë gehalte wil eet. Weg-neem etes sal dus gewild wees. Daar word verwag dat sowat 164 ton ekstra beesvleis en 23 ton ekstra lamsvleis in dié geval verbruik sal word.

Ondersteuners en hul gesinne kuier saamSou die ekonomiese situasie in die wêreld noemenswaardig verbeter, kan ondersteuners dwarsoor die wêreld besluit om ook hul gesinne saam te bring na die sokkerwêreldbeker. Meer besoekers per groep sal na verwagting tot langer vakansies lei.

Daar word aanvaar dat rooivleis die voorkeurvleisproduk van buitelandse toeskouers is en dat gastehuise die voorkeurverblyf van die toeskouers sal wees. Die aanvraag na vars rooivleissnitte sal dus styg. ’n Algemene verhoogde aanvraag na vleis lei ook tot ’n verhoogde invoer van verwerkte snitte.

In hierdie geval word verwag dat 875 ton bykomende bees-vleis verbruik sal word en 67 ton lamsvleis.

Ondersteuners reis in groepeWaar ondersteuners die toernooi alleen bywoon en in groepe saam met vriende reis, sal die totale aantal besoekers aan Suid-Afrika minder wees as wanneer hulle byvoorbeeld saam met hul gesin hierheen reis. Vir hierdie groep sal die fokus steeds op hoë gehalte rooivleis wees, maar die algemene prysimpak sal laer wees.

Varkvleis die voorkeurvleisIn ’n scenario waar heelwat Europeërs Suid-Afrika besoek, sal varkvleis die voorkeurvleis wees, wat die grootste impak op die varkvleisbedryf het. Dit kan egter gebeur dat hierdie besoekers besluit om ander vleissoorte ook op die proef te stel.

Voordelig vir rooivleisbedryfAl vier moontlike scenario’s sal tot voordeel van die rooivleis-bedryf wees, omdat die rooivleisverbruik in ieder geval gaan styg. Rooivleisverbruik sal met tot 22 535 ton verhoog met die hoogste getal besoekers wat oornag, terwyl die kleinste getal rooivleisverbruik met tot 760 ton sal laat toeneem.

Me Tina Joemat-Petterson (Minister van Landbou, Bosbou en Vissery) het produsente gemaan om die geleenthede wat die toernooi bied, aan te gryp. “Laat ons seker maak dat daar voedselsekuriteit is. Laat ons geen kos invoer nie, maar net die beste produkte wat in Suid-Afrika beskikbaar is, aan besoekers voorsit,” het sy gesê.

Volgens Johannes Möller (President: Agri SA) bied die sok-ker wêreldbekertoernooi aan landbou die ideale geleentheid om reklame te doen – op ons eie voorstoep!

Elmarie Cronje is die Redakteur van Senwester. Stuur ’n e-pos aan [email protected] of skakel haar by (018) 468-2716.

elmarie cronjeelmariecronje – taking senwes to · a map showing the malawi region, with an...

Documents