elene xarabaze · 5 4.1. ziritadi sasualebebi, mati ariareba, klasifikacia da arricxvis amocanebi...

1

elene xarabaZe

finansuri aRricxva

2

iv. javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo

universiteti

elene xarabaZe

finansuri aRricxva

saxelmZRvanelo

(me-2 gadamuSavebuli gamocema)

Tbilisi

2018

3

wignSi ganxilulia finansuri aRricxvis Teoriisa da praqtikis sakiTxebi

buRaltruli aRricxvis saerTaSoriso standartebis moTxovnebis Sesabamisad.

ganxilulia fuladi saSualebebis, moTxovnebisisa da valdebulebebis,

materialuri maragebis, ZiriTadi saSualebebisa da aramaterialuri aqtivebis,

sakuTari kapitalis, Semosavlebisa da xarjebis buRaltruli aRricxvis

sakiTxebi, finansuri angariSgeba da misi momzadebis teqnika.

wigni momzadebulia finansuri aRricxvis silabusis Sesabamisad da

gankuTvnilia ekonomikuri profilis umaRlesi saswavleblebis akademiuri

personalisa da studentebisaTvis, praqtikos muSakTaTvis, finansuri aRricxvis

sakiTxebiT dainteresebuli pirebisaTvis.

redaqtori: goCa TuTberiZe,

profesori

recenzentebi: nadeJda kvataSiZe,

Tsu asocirebuli profesori

zeinab gogriWiani,

Tsu asistent-profesori

rekomendebulia dasabeWdad iv. javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo

universitetis ekonomikisa da biznesis fakultetis saredaqcio-sagamomcemlo

sabWos gadawyvetilebiT.

4

Sinaarsi

Tavi I. fuladi saSualebebis aRricxva --------------------------------------------------8

1.1. salaros operaciebis aRricxva -----------------------------------------------8

1.2. unaRdo angariSsworebis formebi --------------------------------------------14

1.3. angariSsworebis angariSis operaciebis aRricxva----------------------19

1.4. ucxouri valutiT warmoebuli operaciebis aRricxva --------------29

1.5. akreditiviT angariSsworebis aRricxva -------------------------------------34

1.6. CekebiT angariSsworebis aRricxva ---------------------------------------------38

1.7. fulis droiTi Rirebuleba --------------------------------------------------------42

1.7.1. fulis droiTi Rirebulebis principi ----------------------------42

1.7.2. martivi da rTuli procentebi ------------------------------------43

1.7.3. momavali da mimdinare Rirebuleba -----------------------------44

1.7.4. anuiteti ------------------------------------------------------------------------------50

Tavi II. moTxovnebis aRricxva ------------------------------------------------------57

2.1. moTxovnebis warmoqmnis safuZvlebi-------------------------------------------57

2.2. mimdinare (moklevadiani) moTxovnebis aRricxva ----------------------58

2.3. savaWro moTxovnebis aRricxva _------------------------------------------------59

2.3.1. miwodebidan da momsaxurebidan warmoqmnili

moTxovnebis aRricxva --------------------------------------------------------59

2.3.2. saTamasuqo moTxovnebis aRricxva ------------------------------------62

2.4. daricxuli moTxovnebis aRricxva ---------------------------------------------45

2.5. sxva moTxovnebis aRricxva ---------------------------------------------------------65

2.6. saeWvo da uimedo moTxovnebis aRricxva ---------------------------------67

2.7. grZelvadiani moTxovnebis aRricxva -----------------------------------------72

Tavi III. sasaqonlo-materialuri faseulobebis aRricxva -------------73

3.1. sasaqonlo-materialuri faseulobebi, maTi klasifikacia -----73

3.2. sasaqonlo-materialuri faseulobebis Sefaseba --------------------75

3.3. sasaqonlo-materialuri faseulobebis TviTRirebulebis

gaangariSebis meTodebi ------------------------------------------------------------79

3.4. sasaqonlo materialuri faseulobebis aRricxvis meTodebi--85

3.5. sasaqonlo-materialuri faseulobebis gadafaseba ------------------98

Tavi IV. ZiriTadi saSualebebis aRricxva --------------------------------------102

5

4.1. ZiriTadi saSualebebi, maTi aRiareba, klasifikacia

da aRricxvis amocanebi ----------------------------------------------------------------102

4.2. ZiriTadi saSualebebis Sefaseba --------------------------------------------------108

4.3. ZiriTadi saSualebebis SeZenis aRricxva ------------------------------------112

4.4. ZiriTadi saSualebebis eqspluataciasTan

dakavSirebuli xarjebis aRricxva ----------------------------------------------123

4.5. cveTisa da amortizaciis aRricxva ---------------------------------------------125

4.6. ZiriTadi saSualebebis gadafasebis aRricxva-----------------------------133

4.7. ZiriTadi saSualebebis aRiarebis Sewyvetis (gasvlis)

aRricxva -----------------------------------------------------------------------------------------139

Tavi V. aramaterialuri aqtivebis aRricxva---------------------------------------------------141

5.1. aramaterialuri aqtivebis arsi da saxeebi ----------------------------------141

5.2. aramaterialuri aqtivebis SeZenis aRricxva --------------------------------145

5.3. aramaterialuri aqtivebis amortizaciis aRricxva-----------------------152

5.4. aramaterialuri aqtivebis gasvlis aRricxva -----------------------------155

5.5. aramaterialuri aqtivebis gadafasebis aRricxva--------------------------156

5.6. gudvilis aRricxva----------------------------------------------------------------------------159

Tavi VI. valdebulebebis aRricxva -----------------------------------------------------------------164

6.1. valdebulebebis warmoqmna da klasifikacia-----------------------------------164

6.2. moklevadiani valdebulebebis aRricxva------------------------------------------167

6.2.1. savaWro kreditoruli valdebulebebis aRricxva ----------------167

6.2.2. moklevadiani Tamasuqebis aRricxva ----------------------------------------171

6.2.3. avansebisa da dasabrunebeli depozitebis aRricxva--------------173

6.3. sagadasaxado valdebulebebis aRricxva ----------------------------------------174

6.3.1. damatebuli Rirebulebis gadasaxadis aRricxva--------------------174

6.3.2. mogebis gadasaxadis aRricxva --------------------------------------------------176

6.3.3. sxva sagadasaxado valdebulebebis aRricxva -------------------------194

6.4. daricxuli valdebulebebis aRricxva ---------------------------------------------194

6.4.1. gadasaxdeli xelfasis aRricxva ---------------------------------------------194

6.4.2. gadasaxdeli procentebis da dividendebis aRricxva -------------198

6.4.3. sagarantio valdebulebis aRricxva ----------------------------------------199

6

6.5. grZelvadiani valdebulebebis aRricxva -------------------------------------199

Tavi VII. sakuTari kapitalis aRricxva --------------------------------------------------------- 202

7.1. kapitali, misi arsi da struqtura --------------------------------------------- 202

7.2. saaqcio sazogadoebis sawesdebo kapitalis aRricxva---------------203

7.2.1. aqciebis gamoSvebis aRricxva --------------------------------------------207

7.2.2. aqciebis gavrceleba xelmoweriT ------------------------------------208

7.2.3. aqciebis gamoSveba ofcioniT ---------------------------------------------210

7.2.4. aqciebis konvertireba -------------------------------------------------------211

7.2.5. aqciebis danawevreba ----------------------------------------------------------211

7.2.6. sakuTari aqciebis gamosyidva da xelaxla gayidva-----------211

7.2.7. aqciebis gamoSvebis xarjebis aRricxva ----------------------------213

7.3. sarezervo kapitalis aRricxva ----------------------------------------------------214

7.4. SezRuduli pasuxismgeblobis sazogadoebis sakuTari

kapitalis aRricxva -----------------------------------------------------------------------218

Tavi VIII. Semosavlebisa da xarjebis aRricxva ----------------------------------------------220

8.1. Semosavlebi da xarjebi, maTi klasifikacia -------------------------------220

8.2. Semosavlebis aRiareba da Sefaseba ----------------------------------------------225

8.3. saqonlis gayidvidan miRebuli amonagebis aRricxva ----------------------228

8.4. momsaxurebis gawevidan miRebuli amonagebis aRricxva ------------------236

8.5. procentebis, roialtebisa da dividendebis aRricxva----------------------238

8.6. xarjebis aRiareba da Sefaseba------------------------------------------------------------241

8.7. konversiis danaxarjebiis aRricxva da produqciis

TviTRirebulebis gaangariSeba ----------------------------------------------------------243

8.8. periodis xarjebis aRricxva --------------------------------------------------------------263

8.9. sesxiT sargeblobasTan dakavSirebuli danaxarjebis

aRricxva -----------------------------------------------------------------------------------------------267

8.10. valutis kursis cvlilebiT miRebuli Semosavlebisa da

xarjebis aRricxva ------------------------------------------------------------------------272

Tavi IX. finansuri angariSgeba --------------------------------------------------------------- 274

9.1. finansuri angariSgebis komponentebi da elementebi --------------------274

9.2. finansuri angariSgebis mosamzadebeli daskvniTi samuSaoebi---------276

9.3. finansuri angariSgebis momzadebis teqnika --------------------------------------283

7

9.3.1. angariSgeba mogebisa da zaralis Sesaxeb ------------------------------283

9.3.2. sakuTari kapitalis cvlilebebis angariSgeba ----------------------288

9.3.3. buRaltruli balansi -------------------------------------------------------------290

9.3.4. fuladi nakadebis angariSgeba ----------------------------------------------294

kiTxvebi TviTSemowmebisaTvis ---------------------------------------------------------------302

danarTebi:

1. angariSTa gegma ------------------------------------------------------------------------------319

2. fulis droiTi Rirebulebis cxrilebi --------------------------------------325

8

Tavi I. fuladi saSualebebis

aRricxva

1.1. salaros operaciebis aRricxva

sawarmos Tavisi fuladi saSualebebi SeiZleba ganTavsebuli hqondes

sawarmos salaroSi an bankSi gaxsnil angariSsworebis angariSze.

sawarmos salaros meSveobiT xorcieldeba naRdi fulis moZraobasTan

dakavSirebuli operaciebi, romlebic sawarmoSi uSualod naRdi fuladi

saSualebebis miRebiT, maTi droebiT SenaxviTa da gacemiT Semoifargleba.

salaros meurneobis organizeba sawarmos xelmZRvanels evaleba, xolo

salaros operaciebs molare axorcielebs. igi materialurad pasuxismgebel pirs

warmoadgens da valdebulia daicvas salaros meurneobis Sesaxeb moqmedi

debulebis moTxovnebi.

salaroSi naRdi fulis miReba mxolod Semosavlis orderiT xdeba,

romelic dadasturebuli unda iyos mTavari buRaltris an mis mier rwmunebuli

piris xelmoweriT. salaros Semosavlis orderi brZanebaa molarisadmi,

salaroSi fuladi saSualebebis misaRebad. igi gamoiwereba erT calad, melniT

an burTuliani kalmiT. misi rekvizitebia: salaris Semosavlis orderi, #, visgan

aris miRebuli salaroSi fuli da ra daniSnulebiT, Tanxa (rogorc cifrebiT,

aseve sityvebiTac). salaros Semosavlis orders xels awers mTavari buRalteri,

Semdeg ki, molare _ fulis miRebaze. ასევე, mocemulia organizaciis dasaxeleba

da miTiTeba, buRaltruli Canaweris Sesaxeb, Tu sad unda registrirdes

salaros Semosavlis orderiT gaformebuli Tanxa. radgan es dokumenti salaros

Semosavlis orderia, cxadia, yvela SemTxvevaSi unda dafiqsirdes salaroSi

naRdi fulis zrda. amitom misi miTiTeba saWiro ar aris. aqvea buRaltris xelis

mowera. salaros Semosavlis orders marjvena mxares aqvs mosaxevi qviTari.

qviTarSi igive rekvizitebia mocemuli, rac orderSi. orderis SuaSi Camosaxev

xazze daismeba organizaciis beWedi. fulis Semomtanze gaicema mTavri

buRaltrisa da molaris xelmoweriT dadasturebuli Semosavlis orderis meore

nawili – qviTari, romelzec asaxuli iqneba piris mrgvali beWdis naxevari.

mTavari buRaltrisa da molaris xelmowerili qviTari eZleva salaroSi fulis

Semomtan pirs, Tanxis salaroSi Semotanis dasturad.

salaros gasavlis orderi warmoadgens brZanebas molarisadmi, rom man

salarodan gasces fuladi saSualebebi. msgavsad salaros Semosavlis

9

orderisa, salaros gasavlis orderic gamoiwereba erT calad, melniT. masSi

aRiniSneba visze gaica fuli da ra daniSnulebiT. salaros gasavlis orders,

damuSavebisas unda gaukeTdes aRniSvna, rogor aisaxos buRaltrul aRricxvaSi

orderiT gaformebuli Tanxa.

sabanko dawesebuleba pirebze naRd fuls gascems Cekis safuZvelze, xolo

piri (sawarmo) am Tanxas SemosavalSi aiRebs salaros Semosavlis orderiT,

romlis meore nawili – qviTari miekvreba bankis im dRis amonawers (avizos),

roca moxda sabanko daweseblebidan am Tanxis gacema.

salaros Semosavlisa da gasavlis orderebs, molareze Sesasruleblad

gadacemamde, registracia ukeTdeba specialur JurnalSi da miekuTvneba nomeri.

salaros Semosavlis orderi Semdegi saxisaa:

sawarmo, organizacia sawarmo, organizacia

salaros Semosavlis orderi # qviTari salaros Semosavlis orderi # miRebulia ------------------

___________________ ____________________

safuZveli_____________________________________________________ _____________________________________________________________ miRebulia ___________________________________________________ Tanxa ______________

safuZveli____________________________________________________ ___________________ _________________________________________________ lari___-TeTri

________________________________ lari ______ TeTri _________ `__~____________20.. w.

(sityvierad) `___~_________20__w.

b.a.

danarTi _____________________________________ mT.buRalteri:

mTavari buRalteri molare:

salaros gasavlis orderi Semdegi saxisaa:

dokumentis #

Sedgenis TariRi

mokoresp. angariSi

analizuri aRricxvis kodi

Tanxa miznobrivi daniSnul. kodi

10

sawarmo, organizacia

salaros gasavlis orderi #

dokumentis Sedgenis mokoresp. analizuri Tanxa miznobrivi # TariRi angariSi aRricxvis daniSnulebis kodi kodi

gaices ___________________________________________________

(gvari, saxeli)

safuZveli__________________________________________________________________________

_______________________________________________ lari ________ TeTri ________

(sityvierad)

danarTi ____________________________________________________________________________

xelmZRvaneli: mTavari buRalteri:

miiRo: ___________________________________________lari_______TeTri__________

`___~_____________20__w. xelmowera:

mimRebi pirovnebis damadasturebeli dokumentis dasaxeleba, nomeri, TariRi, gacemis adgili

gasca molarem:

maSasadame, salarodan naRdi fulis yovelgvari gacema aucileblad unda

iyos dadasturebuli salaros gasavlis orderiT. igi warmoadgens brZanebas

molarisadmi orderSi aRniSnuli Tanxis gacemis Sesaxeb, e.i. saTanado wesiT

gamowerili salaros gasavlis orderi jer gadaecema molares, romelic Semdeg

mis safuZvelze axdens salarodan Tanxis gacemas. gamonakliss warmoadgens

salarodan Tanxis gacema, salaros gasavlis orderis gareSe, xelfasebis,

premiebis, daxmarebebis, stipendiebis da sxvaTa saxiT (Tu aseTs adgili aqvs),

erovnuli bankis mier dadgenil vadebSi (sami dRe), romlebic Sesabamisi

sagadasaxado uwyisebiT xdeba. amgvari Tanxebis gacemis samdRiani vadis gasvlis

Semdeg, sagadasaxado uwyisebi Semowmdeba molaris mier da daixureba, anu xdeba

gaucemeli Tanxis deponireba. uwyisSi im pirovnebaTa mimarT, romlebsac ar

miuRiaT kuTvnili Tanxa, keTdeba deponirebis aRniSvna da dgeba deponirebuli

Tanxebis reestri. uwyisis bolos keTdeba SeniSvna faqtobrivad gacemuli da

gaucemeli Tanxebis Sesaxeb, romelic eqvemdebareba deponirebas, rac dasturdeba

xelmoweriT. sagadasaxado uwyisiT faqtobrivad gacemul Tanxaze gamoiwereba

salaros gasavlis orderi. monacemebi faqtobrivad gacemuli Tnxebis Sesaxeb

iwereba salaros wignSi. buRalteria amowmebs ra molaris mier gadacemul

dokumentebs, deponirebuli Tanxebi Seaqvs momsaxure bankis dawesebulebaSi,

razec agreTve, gamoiwereba gasavlis orderi.

11

salarodan naRdi fulis gacemisas, molare valdebulia fulis mimRebs

mosTxovos piradobis damadasturebeli dokumenti.

molarem TanamSromlebis obieqturi mizezebiT aryofnis SemTxvevaSi, fuli

SeiZleba gasces mindobilobiT. mindobiloba damowmebuli unda iqnes kadrebis

Sesabamisi struqturuli qvedanayofis mier. mindobilobiT gacemuli Tanxebis

Sesaxeb molaris mier salaros operaciebisaTvis gankuTvnil dokumentebSi

(orderi da uwyisi), keTdeba Sesabamisi aRniSvna. mindobiloba Tan daerTvis

uwyiss da gasavlis orders.

salaros Semosavlisa da gasavlis orderebs Tan erTvis Sesabamisi

dokumentebi, rogorc operaciis moxdenis safuZveli. aRniSnuli orderebiT

operaciebis ganxorcieleba dasaSvebia mxolod maTi Sevsebis dRes. salaros

orderebi ivseba burTuliani kalmiT da masSi nebismieri Sesworebis an

cvlilebebis Setana akrZalulia.

salaros operaciebTan dakavSirebuli sabuTebis warmoebisas molare

valdebulia Seamowmos misi rekvizitebi, Tu sabuTebi ar aris zusti, is

gadaecema buRalterias saTanado gaformebisaTis. molare salaros orderebze

xels awers fulis miRebis an gacemis operaciis moxdenisTanave. molare adgens

Semosaval-gasavlebis orderebis reestrs.

salaros Semowmeba moulodnelad xdeba. salaros Semowmebis perioduloba

ganisazRvreba sawarmos xelmZRvanelobis mier. Semowmebis Sedegebi Sesabamisad

unda iqnas asaxuli buRaltrul aRricxvaSi. fuladi saSualebebis danaklisis

aRmoCenis SemTxvevaSi, igi daewerebaT damnaSave pirebs, romlebic pasuxs ageben

moqmedi kanonmdeblobis Sesabamisad.

iuridiuli pirebi, romlebic axdenen `saqarTvelos mosaxleobasTan

fuladi angariSsworebis gaxorcielebisas sakontrolo-sakaso aparatebis

gamoyenebis Sesaxeb~ Sesabamisi brZanebulebiT gansazRvrul savaWro operaciebsa

da momsaxurebas, valdebulni arian mosaxleobasTan fuladi angariSsworeba

awarmoon mxolod sakontrolo-sakaso aparatebis gamoyenebiT. aqedan gamomdinare,

maT mTavar salarosTan erTad unda hqondeT saoperacio salaroc, romlis

daniSnulebaa momxmarebelTa momsaxureba sakontrolo-sakaso aparatebis

meSveobiT.

sakontrolo – sakaso aparatebis gamoyenebis, registraciis da teqnikuri

momsaxurebis pirobebi saqarTvelos finansTa saministros dadgenilebiT

ganisazRvreba.

yoveli samuSao dRis dasawyissa da bolos, fiqsirdeba sakontrolo –

sakaso aparatis maCveneblebi da Seitaneba molaris wignSi. samuSao dRis bolos,

saoperacio salaros molare naRd fuls abarebs mTavar salaros, sadac

12

gamoiwereba salaros Semosavlis orderi. am orderis monacemebi Seitaneba

molaris wignSi. salaros operaciebis dasrulebis Semdeg, yvela monacemi

erTmaneTs unda daemTxves.

salaros meSveobiT ganxorcielebuli operaciebis aRsaricxavad, moqmedi

angariSTa gegmiT gaTvaliswinebulia angariSi #1110 `naRdi fuli erovnuli

valutaSi~ da #1120 `naRdi fuli ucxour valutaSi~. am ukanasknels iyeneben is

pirebi, romelTa ekonomikuri saqmianoba dakavSirebulia naRdi ucxouri valutis

moZraobasTan.

angariSebi #1110 `naRdi fuli erovnuli valutaSi~ da #1120 `naRdi fuli

ucxour valutaSi~ sawarmos naRdi fuladi saSualebebis amsaxveli da

maSasadame, aqtiuri angariSebia. aqedan gamomdinare, cxadia, am angariSebs

normaluri saldo debetis mxares aqvs, maT debetSi aisaxeba saangariSgebo

periodis ganmavlobaSi naRdi fuladi saSualebebis miReba, Gxolo kreditSi _

naRdi fuladi saSualebebis gacema. isini realuri, mudmivi angariSebia da

maSasadame, maTze saangariSgebo periodis bolosaTvis ricxuli saldo (naSTi)

gadaitaneba balansSi, aqtivebis, kerZod mimdinare aqtivebis SemadgenlobaSi

muxliT _ `fuladi saSualebebi~.

angariSi `naRdi fuli erovnul valutaSi~ Tavisi debetiT SeiZleba

ukavSirdebodes Semdegi angariSebis kredits:

1. fuladi saSualebebis amsaxveli sxva angariSebis kredits, rogoricaa: `naRdi

fuli ucxour valutaSi~ _ naRdi ucxouri valutis konvertacisas;

`erovnuli valuta rezident bankSi~- sabanko angariSidan naRdi fulis

gamotanisas;

2. investiciebis (moklevadiani da grZelvadiani) amsaxveli angariSebis kredits,

investirebuli Tanxebis naRdi angariSsworebiT dafarvisas, fasiani

qaRaldebis (aqciebi, obligaciebi) gayidvisas;

3. sxvadasxva saxis debitoruli davalianebebiT warmoqmnili moTxovnebis naRdi

angariSsworebiT dafarvisas – moTxovnebis amsaxveli angariSebis kredits,

rogoricaa, moTxovnebi miwodebiT da momsaxurebiT; moTxovnebi mekavSire

sawarmoebis mimarT; moTxovnebi sawarmos personalis mimarT; moTxovnebi

partniorebze gacemuli sesxiT; moTxovnebi kapitalis Sevsebaze (mimdinare

nawili); moTxovnebi gacemuli avansebiT; miRebuli moklevadiani Tamasuqebi;

misaRebi dividendebi; misaRebi procentebi da a.S.;

13

4. grZelvadiani aqtivebis gayidvisas, aqtivebis amsaxveli Sesabamisi angariSebis

kredits, rogoricaa magaliTad, Senobebis, manqana-danadgarebis da sxva

angariSebi;

5. sxvadasxva saxis sesxebis miRebisas, sesxebis saxeebis mixedviT, Sesabamisi

sesxebiT warmoqmnili valdebulebebis amsaxveli angariSebis kredits.

magaliTad, moklevadiani sesxebi, sesxebi partniorebisagan, grZelvadiani

sesxebi da sxva;

6. Semosavlebis miRebisas _ Semosavlebis amsaxveli angariSebis kredits,

Semosavlebis saxeebis mixedviT. magaliTad, Semosavali realizaciidan; sxva

saoperacio Semosavlebi; saprocento Semosavlebi; Semosavlebi dividendebiT;

gansakuTrebuli Semosavlebi da a.S. angariSebis amave jgufs miekuTvneba

`miRebuli avansebi~, romelic daumsaxurebel, gamoumuSavebel anu winaswar

miRebul Semosavals warmoadgens.

angariSi `naRdi fuli erovnul valutaSi~ Tavisi kreditiT SeiZleba

ukavSirdebodes Semdegi angariSebis debets:

1. fuladi saSualebebis amsaxveli sxva angariSebis debets, rogoricaa:

`erovnuli valuta rezident bankSi~ _ sabanko angariSze naRdi fulis

Setanisas; `naRdi fuli ucxour valutaSi~ _ naRdi erovnuli valutis

konvertacisas;

2. investiciebis (moklevadiani da grZelvadiani) amsaxveli angariSebis debets,

Tanxebis investirebisas; fasiani qaRaldebis (aqciebi, obligaciebi) SeZenisas;

3. moTxovnebis amsaxveli angariSebis debets _ sxvadasxva debitorebidan

zedmetad miRebuli TanxebiT angariSsworebisas;

4. sasaqonlo_materialuri maragebis amsaxveli angariSebis debets, maragebis

konkretuli saxeebis mixedviT (masalebis angariSi, saqonlis angariSi),

maragebis aRricxvis uwyveti (mudmivi) meTodis gamoyenebisas, an Sesyidvebis

amsaxveli angariSebis debets (SeZenili masalebi, SeZenili saqoneli),

maragebis aRricxvis perioduli (wyvetili) meTodis gamoyenebisas;

5. winaswar gaweuli xarjebis angariSebis debets, am xarjebis saxeebis mixedviT.

magaliTad, winaswar anazRaurebuli momsaxureba, winaswar gadaxdili saijaro

14

qira, winaswar gaweuli dazRvevis xarji, winaswar gadaxdili mogebis

gadasaxadi, winaswar gadaxdili qonebis gadasaxadi da a.S.;

6. grZelvadiani aqtivebis SeZenisas, aqtivebis calkeuli jgufebis amsaxveli

Sesabamisi angariSebis debets, rogoricaa magaliTad, Senobebis, manqana-

danadgarebis, aramaterialuri aqtivebis da sxva angariSebi;

7. valdebulebebis amsaxveli Sesabamisi angariSebis debets, valdebulebebis

naRdi angariSsworebis wesiT gastumrebisas (dafarvisas), rogoricaa,

mowodebidan da momsaxurebidan warmoqmnili valdebulebebi, gadasaxdeli

xelfasi, valdebulebebi sawarmos personalis winaSe, valdebulebebi

mekavSire sawarmoebis winaSe, sesxebi (moklevadiani, grZelvadiani),

sagadasaxado valdebulebebi_gadasaxadebis saxeebis mixedviT, daricxuli

valdebulebebis amsaxveli angariSebi da sxva;

8. danaxarjebis amsaxveli angariSebis debets, rogoricaa, miwodebis xarjebis

amsaxveli angariSebi, saerTo da administraciuli xarjebis amsaxveli

angariSebi, arasaoperacio da gansakuTrebuli xarjebis amsaxveli angariSebi.

1.2. unaRdo angariSsworebis

formebi

sawarmoebi, TavianTi sameurneo saqmianobidan gamomdinare, sxva

sawarmoebTan, dawesebulebebTan, organizaciebTan, an pirebTan angariSsworebas

axorcieleben naRdi an unaRdo formiT.

angariSsworebaTa saerTo moculobaSi naRdi angariSsworeba SedarebiT

umniSvnelo unda iyos da maSasadame, ZiriTadad, saangariSsworebo operaciaTa

ganxorcieleba unaRdo angariSsworebaTa gziT xdeba. angariSsworebebis unaRdo

wesiT warmoeba mizanSewonili da misaRebia rogorc sawarmoebisaTvis, aseve

saxelmwifosaTvis, romelic Tavs uyris sawarmoTa Tavisufali fuladi

saSualebebis did nawils da brunvaSi CarTavs maT.

angariSsworebaTa ganxorcielebis procesis daCqarebas didi mniSvneloba

eniWeba. igi sawarmoTa finansuri mdgomareobis ganmtkicebis erTerTi saSualebaa.

15

ekonomikur subieqtebs Soris angariSsworebas saqarTvelos sabanko sistema

axorcielebs, saqarTvelos erovnuli bankis mier dadgenili wesebis Sesabamisad.

es wesebi erTnairad vrceldeba yvela iuridiul da fizikur pirze, miuxedavad

maTi organizaciul-samarTlebrivi formisa, romelTac saqarTvelos

kanonmdeblobis Sesabamisad, bankSi gaxsnili aqvT angariSsworebis angariSi.

yovelgvari angariSsworeba ar SeiZleba erTidaigive formiT

ganxorcieldes. sxvadasxva saxis angariSsworebisas gamosayeneblad sxvadasxva

forma SeiZleba iyos mizanSewonili. unaRdo angariSsworebis dros SeiZleba

gamoyenebul iqnes:

sagadasaxado davalebebi;

akreditivebi;

sagadaxdo moTxovna_davalebebi;

Cekebi;

sainkaso davalebebi.

rac Seexeba angariSsworebis formas Tanxebis gadamxdelsa da mis mimRebs

Soris, igi ormxrivi xelSekrulebiT regulirdeba.

angariSsworeba sagadaxdo davalebiT unaRdo angariSsworebis farTod

gavrcelebuli formaa. misi ZiriTadi arsi mdgomareobs masSi, rom gadamxdeli

Tavis momsaxure banks aZlevs davalebas, misi angariSidan gansazRvruli Tanxis

mimRebis angariSze gadaricxvis Sesaxeb. sagadaxdo davalebis gamoyenebis vada 10

dRea, misi gamoweris dRis CauTvlelad.

gadamxdeli momsaxure banks warudgens gadaxdis davalebas erovnuli

bankis mier dadgenili formiT.

gadamxdelis momsaxure bankis mier sagadaxdo davaleba Sesasruleblad

miiReba gadamxdelis angariSze Sesabamisi fuladi saSualebebis arsebobis

SemTxvevaSi. gamonakliss warmoadgens gadaxdis davalebebi, warmodgenili

biujetis da masTan gaTanabrebul gadasaxdelebze, romlebic bankis mier

Sesasruleblad miiReba gadamxdelis angariSze Tanxebis arsebobis miuxedavad.

aseTi gadaxdis davalebebi momsaxure bankis mier aRiricxeba vadaze

gaunaRdebeli sabuTebis saxiT da Tavsdeba Sesabamis karTotekaSi.

produqciis Tanabarzomieri da mudmivi miwodebisas angariSsworeba

mxareebs Soris SeiZleba ganxorcieldes xelSekrulebis safuZvelze, davalebiT

gegmuri gadaxdebis wesiT. davalebebi SeiZleba iyos:

vadiani;

vadamdeli;

gadavadebuli;

16

vadiani gadaxda iTvaliswinebs gadaxdas saqonlis gadatvirTvis Semdeg, e.i.

saqonlis pirdapiri aqceptis gziT, an msxvili garigebisas – nawilobriv

gadaxdas.

vadamdeli gadaxda gulisxmobs saqonlis Rirebulebis gadaxdas

gadatvirTvamde, avansis saxiT.

gadavadebuli gadaxda pirvelad dadgenili vadis gadavadebas niSnavs, rac

gaTvaliswinebuli unda iyos xelSekrulebiT.

unaRdo angariSsworebisas SeiZleba gamoyenebul iqnes safosto

gzavnilebi. safosto gzavnilebis saxiT gadamxdels SeuZlia fuladi

saSualebebis gadagzavna kavSirgabmulobis sawarmoebis meSveobiT, Tanxis

odenobis SeuzRudavad. safosto gzavnilebi gamoiyeneba calkeul moqalaqeTa

kuTvnili TanxebiT (pensiebi, alimentebi, xelfasi da sxva) angariSsworebisas da

gansakuTrebiT, im geografiul erTeulebSi, sadac banki ar aris.

angariSsworeba akreditivebiT gamoiyeneba saqalaqTaSoriso

angariSsworebis dros da igi erTgvar SezRudvas warmoadgens myidvelisaTvis.

akreditivi aris bankis mier, klientis davalebiT, misi kontragentis

sasargeblod, xelSekrulebis Tanaxmad gacemuli fuladi valdebuleba, romlis

mixedviTac akreditivis gamxsneli (emitenti) banki valdebulia, klientis

(akreditivis davalebis mimcemis) TxovniTa da gankarkulebiT, miTiTebuli

dokumentis sanacvlod gadauxados mesame pirs (remitents) am piris brZanebiT

fuladi Tanxa, an gaanaRdos remitentisagan gadmopirebuli Tamasuqi, moaxdinos

aqcepti, an/da daavalos sxva banks am operaciis ganxorcieleba, Tu Sesrulda

sakredito pirobebi. klienti ki, valdebulia gadaixados SeTanxmebuli sazRauri.

SeiZleba gaixsnas Semdegi saxis akreditivebi:

dafaruli (deponirebuli) an daufaravi (garantirebuli);

gamoTxoviTi an gamouTxovari.

dafarul (deponirebul) akreditivad iTvleba akreditivebi, romelTa

gaxsnisas gamxsneli banki droebiT gadaricxavs gadamxdelis sakuTar saxsrebs an

misTvis gacemul kredits remitentis bankis gankargulebaSi calke sabalanso

angariSze _ `akreditivebi~.

17

daufaravi (garantirebuli) akreditivi SeiZleba gaixsnas bankebs Soris

sakorespondento urTierTobebis Camoyalibebis dros, Semsrulebel bankSi.

erTdroulad mas eZleva akreditivis gamxsneli (emitenti) bankis angariSidan

akreditivis mTeli Tanxis Camoweris ufleba.

TiToeul akreditivSi aRiniSneba, SeiZleba Tu ara misi gamoTxova. Tu

aseTi miniSneba ar aris, akreditivis gamoTxova akrZalulia.

gamoTxoviTi akreditivi SeiZleba Seicvalos an gauqmdes gamxsneli bankis

mier remitentTan winaswari SeTanxmebis gareSe im SemTxvevaSi, Tu ar aris

daculi xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli pirobebi, an roca gamxsneli banki

vadamde uars ambobs akreditivis gadaxdis garantiaze.

SesaZlebelia gamoTxoviTi akreditivis pirobebis Secvla. am SemTxvevaSi

gadamxdels ufleba aqvs Sesabamisi cvlilebebis Sesaxeb gankargulebebi misces

remitents (gamyidvels), mxolod gamxsneli (emitenti) bankis saSualebiT, romelic

amis Sesaxeb acnobebs remitentis banks, es ukanaskneli ki, remitents.

Semsrulebeli banki valdebulia gaanaRdos sabuTebi, romlebic Seesabameba

remitentis mier wardgenili akreditivis pirobebs da miiRos remitentis bankma am

ukanasknelis mier akreditivis gauqmebis an Secvlis Setyobinebis miRebamde.

gamouTxovari akreditivi SeiZleba daamowmos Semsrulebelma bankma, Tu

gamxsneli (emitenti) banki uflebamosilebas aZlevs an Txovs Semsrulebel banks,

daadasturos misi gamouTxovari akreditivi. aseTi dasturi akreditivis

gamxsneli bankis valdebulebasTan erTad warmoadgens damadasturebeli bankis

damatebiT myar valdebulebas, ganaxorcielos gadaxdebi akreditiviT misi yvela

pirobis dacvis SemTxvevaSi. damowmebuli gamouTxovari akreditivis dros

gadaxdaze pasuxs agebs rogorc gamxsneli banki, ise damadasturebeli banki.

Semsrulebeli bankis mier daumowmebeli gamouTxovari akreditivis

gadaxdaze pasuxs agebs mxolod gamxsneli banki.

gamouTxovari akreditivi ar SeiZleba Seicvalos an gauqmdes remitentis

Tanxmobis gareSe.

remitents SeuZlia vadamde uari Tqvas akreditivis gamoyenebaze, Tu es

gaTvaliswinebulia akreditivis pirobebiT.

akreditivi unda gaixsnas mxolod erT remitentTan angariSsworebisaTvis.

akreditivi vadiania. akreditivis moqmedebis vada da angarissworebis wesi

ganisazRvreba akreditivis davalebis mimcemsa da remitents Soris dadebuli

xelSekrulebiT, romelSic unda aRiniSnos:

gamxsneli bankis dasaxeleba;

18

akreditivis saxeoba da misi Sesrulebis wesi;

remitentis mier akreditiviT saxsrebis misaRebad warmosadgeni sabuTebis

sruli CamonaTvali da zusti dasaxeleba;

sabuTebis wardgenis vadebi, moTxovnebi sabuTebis gaformebisaTvis;

xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli sxva pirobebi.

gamxsneli bankis mier garantirebuli akreditivebi gaixsneba myidvelTan

dadebuli xelSekrulebisa da sxva bankTan sakorespondento urTierTobebis

pirobebis Sesabamisad. aseT akreditivebs remitentis banki Seasrulebs arsebuli

wesis dacviT.ÅÉ

angariSsworeba sagadaxdo moTxovna-davalebebiT xdeba mimwodebels

(gamyidvelsa) da myidvels Soris miwodebis dokumentebis (sabuTebis) safuZvelze,

igi warmoadgens mimwodeblis moTxovnas myidvelisadmi gaanaRdos xelSekrulebis

Sesabamisad miwodebuli produqciis, Sesrulebuli samuSaoebis an gaweuli

momsaxurebis Rirebuleba.

vada, romlis ganmavlobaSic gadamxdeli valdebulia waradginos bankSi

sagadaxdo moTxovna-davaleba, ganisazRvreba mxareebs Soris dadebuli

xelSekrulebiT da bankis mier ar kontroldeba.

sagadaxdo moTxovna-davalebis ganaRdebaze mTlianad an nawilobriv uaris

Tqmis SemTxvevaSi, gadamxdeli acnobebs uSualod mimwodebels, xelSekrulebiT

daTqmuli wesiT da vadebSi.

xelSekrulebiT gaiTvaliswineba agreTve, gadamxdelis pasuxismgebloba mis

mier bankSi sagadaxdo moTxovna-davalebis dagvianebiT wardgenisaTvis.

CekebiT angariSsworebisas ZiriTad dokuments saangariSsworebo Ceki

warmoadgens. Ceki fasiani qaRaldia, romelic gamoiyeneba rogorc gadaxdis

saSualeba. igi erTiani nimuSis mixedviT mzaddeba da aris mkacri aRricxvis

blanki. CekebiT angariSsworebis dros Cekis gamcemi, banks aZlevs werilobiT

davalebas CekSi aRniSnuli Tanxis ganaRdebis Sesaxeb. Cekis gamowera SeiZleba

mxolod im sabanko dawesebulebaze, romelSic inaxeba Cekis gamcemis saxsrebi,

rac mas uflebas aZlevs saerTo wesiT gankargos es saxsrebi Cekis saSualebiT.

Cekebs gamoiyeneben rogorc fizikuri, ise iuridiuli pirebi, `Cekis Sesaxeb~

saqarTvelos kanoniT gaTvaliswinebuli pirobebis dacviT.

sainkaso davalebebiT angariSsworeba xdeba dadgenil vadebSi gadauxdeli

sagadasaxado da sxva valdebulebebis, sawarmoebis Tanxmobis gareSe, udavo

19

wesiT gadaxdevinebisas, sasamarTlo da sxva organoebis gadawyvetilebaTa

safuZvelze, romelTac kanonmdeblobiT gaaCniaT gadasaxdelTa dakisrebis

uflebamosileba. udavo wesiT saxsrebis amoRebas axdenen mxolod sasamarTlo

aRmasruleblebi da moqmedi kanonmdeblobis Sesabamisad, msgavsi

uflebamosilebis mqone pirebi. gadamxdelis angariSebidan saxsrebis Camowera

xdeba sasamarTloebis mier gacemuli saaRsrulebo furclebisa da

kanonmdeblobis Sesabamisad masTan gaTanabrebuli dokumentebis safuZvelze.

bankSi wardgenil sasamarTlo gadawyvetilebas, saaRsrulebo furcelsa da

sainkaso davalebas Soris ar SeiZleba arsebobdes raime saxis

urTierTSeusabamoba. analogiuri wesi vrceldeba sxva dokumentebis safuZvelze

udavo wesiT gadaxdevinebisasac. udavo wesiT saxsrebis Camowerisas saaRsrulebo

dokumentebi waredgineba uSualod im sabanko dawesebulebas, sadac gaxsnilia

movalis angariSi. aRniSnuli moTxovnebis arasrulyofilad dacvis SemTxvevaSi,

sabanko dawesebulebaSi udavo wesiT Tanxis Camosawerad wardgenili sabuTebi

daubrundeba warmdgens.

sainkaso davalebebs banki miiRebs angariSsworebis angariSze saxsrebis

arsebobis miuxedavad. angariSsworebis angariSze saxsrebis ukmarosobis

SemTxvevaSi davaleba moTavsdeba karTotekaSi da ganaRdeba moxdeba pirvel

rigSi saxsrebis Semosvlis kvalobaze mTlianad an nawilobriv.

1.3. angariSsworebis angariSis

operaciebis aRricxva

yvela sawarmos, romelic damoukidebel iuridiul erTeuls warmoadgens,

bankSi gaexsneba angariSsworebis angariSi. angariSsworebis angariSis

gasaxsnelad iuridiulma pirma bankSi unda waradginos Semdegi dokumentebi:

gancxadeba angariSsworebis angariSis gaxsnaze;

notarialuri wesiT damowmebuli xelmowerebis (faqsimile) da beWdis nimuSi;

sawarmos wesdebisa da sadamfuZneblo dokumentebis asli, danomrili,

zonargayrili da notarialurad damowmebuli;

saxelmwifo registraciis mowmobis asli;

cnoba sagadasaxado inspeqciaSi gadamxdelad aRricxvaze ayvanis Sesaxeb.

banki gauxsnis ra sawarmos angariSsworebis angariSs, miakuTvnebs mas

morig nomers da sawarmos ukve SeuZlia am angariSis meSveobiT ganaxorcielos

20

fuladi saSualebebis moZraobasTan dakavSirebuli operaciebi. angariSsworebis

angariSze ganTavsebulia ra sawarmos fuladi saSualebebi, misi ganmkargveli

sawarmos xelmZRvaneli da mTavari buRalteria. banki mxolod asrulebs

operaciebs, romelTa gaxorcielebac dadasturebulia sawarmos xelmZRvanelisa

da mTavari buRaltris xelmoweriT. banki emsaxureba sawarmos – rezidents,

masTan dadebuli xelSekrulebis safuZvelze da am momsaxurebisaTvis Rebulobs

Sesabamis anazRaurebas. igi angariSsworebis angariSis meSveobiT axorcielebs

momxdari operaciebis kontrols, raTa ar dauSvas iseTi operaciebis moxdena,

romlebic ar Seesabamebian sawarmos wesdebiT gaTvaliswinebul saqmianobas an

arRveven saSualebebis gamoyenebisa da angariSsworebis dadgenil wess.

angariSsworebis angariSis meSveobiT xorcieldeba rogorc naRdi, ise

unaRdo operaciebi. naRdi operaciebi dakavSirebulia uSualod naRdi fulis

moZraobasTan, aseTebia: naRdi fulis Setana angariSsworebis angariSze, an naRdi

fulis gamotana angariSsworebis angariSidan. unaRdo operaciebSi uSualod

fuladi niSnebis moZraoba ar igulisxmeba. igi xorcieldeba angariSsworebis

angariSze Tanxis GCaricxviT, an angariSsworebis angariSidan Tanxis

gadaricxviT.

bankSi Sesasruleblad wardgenili saangariSsworebo dokumentebi

(sabuTebi) unda Seesabamebodes moTxovnebs da maTSi unda aRiniSnos:

saangariSsworebo sabuTis dasaxeleba;

saangariSsworebo sabuTis nomeri, gamoweris TariRi;

gadamxdeli bankis dasaxeleba da kodi;

gadamxdelis dasaxeleba, misi angariSis nomeri bankSi;

Tanxebis mimRebis dasaxeleba, misi angariSis nomeri bankSi, mimRebi bankis

dasaxeleba (CekSi ar aRiniSneba), bankis kodi 9 nomeri;

gadamxdelisaTvis (mimRebisaTvis) sagadasaxado organoebis mier miniWebuli

saidentifikacio kodi;

gadaxdis daniSnuleba (CekSi ar mieTiTeba) teqstobrivad;

gadasaxdeli Tanxa cifrebiT da sityvebiT.

sabuTis Sedgenis wesis miuxedavad, sabuTis pirvel pirze unda iyos

saTanado xelmowerebi, dadasturebuli beWdiT.

angariSsworebis angariSze naRdi fulis Setana formdeba `gancxadebiT

naRdi fulis Setanaze~. mas avsebs angariSsworebis angariSze fulis Semtani erT

calad da Tavadve awers xels.

angariSsworebis angariSidan naRdi fulis gamotana xdeba GCekiT.

Ceki (fuladi) moTavsebulia saCeko wignakSi. igi mkacri angariSgebis

blanks warmoadgens da maSasadame, dadgenili wesiT unda inaxebodes

21

(cecxlgamZle karadaSi da a. S.). Ceki gamoiwereba xeliT, melniani an burTuliani

kalmiT. Secdomebi, Casworebebi da amoSlebi saangariSsworebo dokumentebSi

saerTod, da m. S. CekSi dauSvebelia. Ceki gamoiwereba mTavari buRaltris mier,

erT calad. misi rekvizitebia: Cekis mflobelis (gamomweris) dasaxeleba da

angariSsworebis angariSis nomeri, Cekis nomeri, romelic ganmeorebulia Cekis

marjvena, zeda kuTxeSi, Cekis gamoweris TariRi, Tanxa (cifrebiT da sityvebiT),

bankidan fulis gamomtanis gvari, saxeli, mamis saxeli. Ceks xels awers sawarmos

xelmZRvaneli da mTavari buRalteri, romelTa xelweris nimuSi (faqsimile)

winaswar wardgenilia bankSi da daesmeba sawarmos beWedi. Cekis meore gverdze

mieTiTeba bankidan gamotanili Tanxis gamoyenebis daniSnuleba, romelic agreTve

dasturdeba Sesabamisi xelmoweriT da bankidan fulis gamomtanis piradobis

damadasturebeli dokumentebis monacemebi. CekTan erTad ivseba Cekis yua,

romelSic igive rekvizitebia, rac CekSi. yua rCeba saCeko wignakSi. Cekis

gamoyenebis vada aTi dRea, romlis gasvlis Semdeg, gamouyenebeli Ceki unda

gauqmdes. gauqmebuli Ceki brundeba saCeko wignakSi.

bankis meSveobiT gaxorcielebuli unaRdo operaciebi formdeba sagadaxdo

davalebiT, sagadaxdo moTxovna_davalebiT da a.S.

sagadaxdo davalebebi, sagadaxdo moTxovna-davalebebi, rogorc wesi,

teqnikuri saSualebebis gamoyenebiT gamoiwereba, piris gadasaRebi qaRaldis qveS

erTi SesrulebiT, an dednis gamravlebiT bankisaTvis an angariSsworebaSi

monawile mxareebisaTvis saWiro raodenobiT.

gadamxdelis angariSsworebis angariSidan Tanxebi Camoiwereba mxolod

saangariSsworebo sabuTis pirveli piris safuZvelze, Tu saqarTvelos erovnuli

bankis miTiTebiT sxva wesi ar aris gaTvaliswinebuli. saangariSsworebo sabuTis

yvela pirze banki aRniSnavs miRebisa da ganaRdebis TariRs, amasTan

gadamxdelisaTvis gankuTvnil sabuTs dausvams saxelobiT, an nomrian Stamps.

sagadaxdo davaleba warmoadgens sawarmos davalebas bankisadmi, rom man

sawarmos angariSsworebis angariSidan Camoweros Tanxa da gadaricxos igi

mimRebis angariSze, sagadaxdo davalebaSi miTiTebuli rekvizitebis Sesabamisad.

gadamxdeli banks warudgens sagadaxdo davalebas, dadgenili formis blankiT

sam an oTx calad, angariSsworebaSi monawile mxareTa erT qalaqSi an sxadasxva

qalaqSi ganlagebis mixedviT, sagadaxdo davaleba Semdegi saxisaa:

22

sagadaxdo davaleba ^#

TariRi -

gadamxdelis dasaxeleba _

saident. Kkodi angariSi (debeti) Tanxa

gadamxdelis banki - kodi

mimRebis dasaxeleba - Tanxa sityvebiT

saident. Kkodi angariSi (krediti)

mimRebi banki - bankis kodi

biujetis Semosavlis saxazino kodi bankis aRniSvnebi

gadaxdis daniSnuleba -

bankSi Semosvlis dro. . ……

gatarebulia bankis mier . .

damatebiTi informacia xelmowera

xelmowerebi: xelmZRvaneli b.a. Stampis adgili

sagadaxdo moTxovna-davaleba warmoadgens mimwodeblis moTxovnas meore

mxarisadmi, myidvelisadmi, gaanaRdos xelSekrulebis Sesabamisad miwodebuli

produqciis, Sesrulebuli samuSaoebis an gaweuli momsaxurebis Rirebuleba.

mimwodebeli sagadaxdo moTxovna-davalebas gamowers Sesabamis blankze sam

calad da TandarTul sabuTebTan erTad gaugzavnis uSualod myidvels. aqedan,

pirveli egzemplari gadamxdelis angariSidan Tanxebis Camoweris safuZvels

warmoadgens da operaciis Sesrulebis Semdeg rCeba bankis dRiur sabuTebSi;

meore egzemplari gadamxdelis momsaxure bankis mier gaigzavneba mimwodeblis

momsaxure bankSi, xolo mesame - daubrundeba gadamxdels operaciis

ganxorcielebis dasturad.

sagadaxdo moTxovna-davalebis mTlianad an nawilobriv ganaRdebaze

Tanxmobis (aqceptis) SemTxvevaSi gadamxdeli mas gaaformebs angariSis gankargvis

uflebis mqone pirebis xelmoweriT, beWdis dasmiT da Caabarebs Tavis momsaxure

banks. sagadaxdo moTxovna-davaleba bankis mier Sesasruleblad miiReba

gadamxdelis angariSze saxsrebis arsebobisas. sagadaxdo moTxovna-davalebis

ganaRdebaze aqcepts (Tanxmobas ganaRdebaze) akeTebs gadamxdeli. aqceptze

mTlianad an nawilobriv uaris Tqmis SemTxvevaSi, gadamxdelma unda acnobos

uSualod momwodebels xelSekrulebiT daTqmuli wesiT da vadebSi.

sagadaxdo moTxovna-davaleba Semdegi saxisaa:

23

Semovida bankSi sagadaxdo moTxovnaTa davaleba #

`------~ _______________ 20—w.

(Stampis adgili)

gadamxdeli ___________________________________________________

kodi debeti Tanxa

gadamxdelis banki ________________________ kodi ang.#

(dasaxeleba da adgilsamyofeli)

mimRebi -____________________________________________________ krediti

kodi ang.#

mimRebis banki ____________________________ kodi ang.#


(gadasaxdeli Tanxa sityviT) krediti

ang.#

gatarebulia bankis mier

`------~ __________ 20__w.

gadamxdelis xelmowerebi: bankis xelmowerebi:

sawarmos angariSsworebis angariSidan misi Tanxmobis gareSe, udavo wesiT

saxsrebis gadaxdevineba SeiZleba moxdes sasamarTlo da sxva organoebis

gadawyvetilebaTa safuZvelze, romelTac kanonmdeblobis Sesabamisad gaaCniaT

gadasaxdelTa dakisrebis uflebamosileba.

gadamxdelis angariSidan saxsrebis Camowera xdeba sasamarTlos mier

gacemuli saaRsrulebo furclebisa da masTan gaTanabrebuli dokumentebis

safuZvelze. saaRsrulebo furclebs an masTan gaTanabrebul dokumentebs bankSi

wardgenisas Tan erTvis gankarguleba saxsrebis Camoweris Sesaxeb oTx

egzemplarad, romelic Seivseba sainkaso davalebis blankze. sainkaso davalebaSi

aucileblad unda mieTiTos normatuli aqtis saxelwodeba, muxli (punqti),

romliTac saxsrebis amomRebs micemuli aqvs udavo Camoweris ufleba.

sasamarTlo gadawyvetilebis safuZvelze saxsrebis Camowerisas banks waredgineba

aseve, sasamarTlo gadawyvetilebis pirveli piri an dublikati. banks SeiZleba

waredginos sasamarTlos mier Sesabamisi wesiT damowmebuli gadawyvetilebis

(gadaxdis daniSnuleba, saqonlis, Sesrulebuli samuSaos, gaweuli momsaxurebis dasaxeleba, xelSekrulebis TariRi da #) miRebis xelmowerebi: debeti

b.a.

ang.#

gadasaxdeli Tanxa

b.a.

saravi – TiToeul dReze ___% ______lari (Tanxa sauraviTurT)

24

amonaweri. bankSi wardgenil sasamarTlo gadawyvetilebas, saaRsrulebo

furcelsa da sainkaso davalebas Soris raime saxis urTierTSeusabamoba ar

SeiZleba arsebobdes. analogiuri wesi vrceldeba sxva dokumentebis safuZvelze

udavo wesiT gadaxdevinebisasac.

sainkaso davalebis meore mxares keTdeba aRniSvnebi nawilobriv gadaxdaze.

sainkaso davalebebs banki miiRebs angariSsworebis angariSze saxsrebis

arsebobis miuxedavad. angariSsworebis angariSze saxsrebis ukmarisobis

SemTxvevaSi davaleba bankis mier aiReba kartoTekaSi da ganaRdeba moxdeba

pirvel rigSi saxsrebis Semosvlis kvalobaze mTlianad an nawilobriv.

sainkaso davaleba Semdegi saxisaa:

Stampis adgili

Semovida gadamxdelis bankSi

sainkaso davaleba (gankarguleba) #

`___~ _____________ 20__w.

gadamxdeli _________________________________________________

saidentifikacio kodi

gadamxdelis banki ________________________kodi


mimRebi ____________________________________

saidentifikacio kodi

mimRebis banki ____________________________ kodi


(gadasaxdeli Tanxa sityvebiT)

(gadaxdis daniSnuleba, normatiuli aqtis nomeri, TariRi, punqti, romliTac warmoebs udavo wesiT Camowera)

b. a. warmdgenis xelmowerebi: gatarebulia bankis mier:

1. `___~___________ 20__w.

2. bankis xelmowerebi:

angariSsworebis angariSis meSveobiT ganxorcielebuli unaRdo

angariSsworebis calke saxes akreditiviT da CekebiT angariSsworeba

warmoadgens.

akreditivis gaxsna (wardgena) xdeba gamxsneli bankis mier akreditivze

gancxadebis safuZvelze.

CekebiT angariSsworebisas gamoiyeneba saangariSsworebo Ceki.

saangariSsworebo Cekebi TavianTi SinaarsiT gansxvavdebian fuladi Cekebisagan.

krediti ang.#

Tanxa

debeti ang. #

25

sawarmo periodulad, Tavisi momsaxure bankidan Rebulobs amonawers

angariSsworebis angariSidan (avizos), amonaweri angariSsworebis angariSidan

keTdeba bankis mier da egzavneba klients (sawarmos). masSi asaxulia

angarisSworebis angariSiT ganxorcielebuli yoveldRiuri operaciebi, am

operaciebis Sedegad momxdari cvlilebebi da fuladi saSualebebis naSTi

(Semavali da gamomavali) amonaweris momzadebis momentisaTvis.

amonaweri angariSsworebis angariSidan (avizo), romelic sawarmoSi

miRebulia bankidan, damuSavdeba mTavari buRaltris mier. damuSavebaSi upirveles

yovlisa, igulisxmeba amonaweris (avizos) sisworis Semowmeba, misi Sesabamisoba

operaciis moxdenis damadasturebel dokumentebTan. Semowmebis Sedegad

aRmoCenili Secdomis an sxva Seusabamobis SemTxvevaSi unda ecnobos momsaxure

banks, amonaweris miRebidan araugvianes 10 dRis ganmavlobaSi. amonaweris

damuSavebisas mxedvelobaSi miiReba is, rom bankSi, angariSsworebis angariSze

ganTavsebuli fuladi saSualebebi sawarmos kuTvnilebaa, misi ganmkargveli

sawarmoa, banki mxolod inaxavs mas da momsaxurebas uwevs sawarmos, Tanaxmad

xelSekrulebisa, am saSualebebis moZraobasTan dakavSirebuli operaciebis

ganxorcielebaSi, e. i. momsaxure bankisaTvis sawarmo klients warmoadgens da

angariSsworebis angariSze ganTavsebuli TanxebiT mis winaSe valdebulia.

amitom, angariSsworebis angariSze ricxuli fuladi saSualebebi sawarmos

aqtivebia, da Sesabamisad, maTi arsebobisa da moZraobis aRsaricxavad

gamoyenebuli angariSi _ aqtiuri angariSia, romelsac normaluri saldo debetis

mxares unda qondes. bankisaTvis ki, igi valdebulebis amsaxveli angariSia,

romlis normaluri saldo sakreditoa. aqedan gamomdinare, bankidan miRebul

amonawerSi (avizoSi) sawarmos fuladi saSualebebis periodis dasawyisisa da

bolosaTvis (Semavali da gamavali naSTi), agreTve periodis ganmavlobaSi Tanxis

zrda, maTi miReba asaxulia kreditis svetSi, xolo Tanxis Semcireba, gadaricxva,

Camowera, naRdi fulis gacema _ debetis svetSi. angariSsworebis angariSis

amonaweris aRniSnuli Tavisebureba misi damuSavebisas unda gaiTvaliswinos

sawarmos buRalterma da amonaweris debetis svetSi asaxuli Tanxebi, Sesabamis

angariSebTan korespondenciiT asaxos angariSsworebis angariSis operaciebis

aRsaricxavad gankuTvnili angariSis kreditSi da piriqiT, amonaweris kreditis

svetSi asaxuli Tanxebi _ Sesabamis angariSebTan korespondenciiT,

angariSsworebis angariSis debetSi.

amonaweri angariSsworebis angariSidan warmoadgens ra buRaltruli

Canawerebis safuZvels, buRaltris mier, misi Semowmebis Semdeg debetisa da

26

kreditis svetebSi ganTavsebuli TiToeuli Tanxis gaswvriv keTdeba

mokorespondento angariSis miTiTeba. angariSsworebis angariSis amonaweris

(avizos) damuSaveba unda moxdes bankidan misi miRebisTanave. SecdomiT Caricxuli

an Camowerili Tanxebi unda gamocalkevdes da maT garkvevamde Sesabamisad

aisaxos, rogorc pretenziebs daqvemdebarebuli Tanxebi.

amonaweri angariSsworebis angariSidan Semdegi saxisaa:

amonaweri angariSsworebis angariSidan (avizo) Semdegi saxisaa:

amonaweri piradi angariSidan #; TariRi;

banki (filiali) pasuxismgebeli Semsrulebeli

klienti (sawarmos dasaxeleba) bolo brunvis TariRi

valuta _ qarTuli lari valutis kursi 0.0000

Semavali naSTi _ 01/01/20----Tvis pasivi 0.00

s

ab.#

mokorespodento

angariSi

debeti krediti eq.

lari

operaciis Sinaarsi

sul

gamomavali naSTi _ 01/01/20----Tvis pasivi 0.00

angariSsworebis angariSis meSveobiT ganxorcielebuli operaciebis

aRsaricxavad, bass-is mixedviT SemuSavebuli da sadReisod moqmedi angariSTa

gegmiT gaTvaliswinebulia angariSi #1210 èrovnuli valuta rezident bankSi~.

igi sawarmos fuladi saSualebebis amsaxveli da maSasadame, aqtiuri angariSia.

aqedan gamomdinare, cxadia, am angariSs normaluri saldo debetis mxares aqvs,

mis debetSi aisaxeba saangariSgebo periodis ganmavlobaSi fuladi saSualebebis

miReba, GCaricxva, xolo kreditSi _ fuladi saSualebebis gacema, gadaricxva.

angariSi èrovnuli valuta rezident bankSi~ realuri, mudmivi angariSia da

maSasadame, am angariSze saangariSgebo periodis bolosaTvis (31 dekembrisaTvis)

ricxuli saldo (naSTi) gadaitaneba balansSi, aqtivebis, kerZod mimdinare

aqtivebis SemadgenlobaSi muxliT _ `fuladi saSualebebi~.

angariSi èrovnuli valuta rezident bankSi~ Tavisi debetiT SeiZleba

ukavSirdebodes Semdegi angariSebis kredits:

1. fuladi saSualebebis amsaxveli sxva angariSebis kredits, rogoricaa: naRdi

fuli erovnul valutaSi _ sabanko angariSze naRdi fulis Setanisas;

ucxouri valuta rezident bankSi _ misi konvertaciisa da erovnul valutaSi

27

gadayvanisas; akreditivebi _ akreditivis vadis gasvlis SemTxvevaSi

akreditivze wardgenili Tanxis dabrunebisas;


investirebuli Tanxebis dafarvisas, fasiani qaRaldebis (aqciebi, obligaciebi)

gayidvisas;

3. sxvadasxva saxis debitoruli davalianebebiT warmoqmnili moTxovnebis

dafarvisas, moTxovnebis amsaxveli angariSebis kredits, rogoricaa,

moTxovnebi miwodebiT da momsaxurebiT; moTxovnebi mekavSire sawarmoebis

mimarT; moTxovnebi sawarmos personalis mimarT; moTxovnebi partniorebze

gacemuli sesxiT; moTxovnebi kapitalis Sevsebaze (mimdinare nawili);

moTxovnebi gacemuli avansebiT; miRebuli moklevadiani Tamasuqebi; misaRebi

dividendebi; misaRebi procentebi; dasabrunebeli gadasaxadebis amsaxveli

angariSebi da a.S.

4. grZelvadiani aqtivebis gayidvisas, aqtivebis amsaxveli Sesabamisi angariSebis

kredits, rogoricaa magaliTad, Senobebis, manqana-danadgarebis da sxva

angariSebi.

5. sxvadasxva saxis sesxebis miRebisas, sesxebis saxeebis mixedviT, Sesabamisi

sesxebiT warmoqmnili valdebulebebis amsaxveli angariSebis kredits.

magaliTad, moklevadiani sesxebi, sesxebi partniorebisagan, grZelvadiani

sesxebi da sxva,

6. sagadasaxado valdebulebebis amsaxveli angariSebis kredits, gadaxdili

gadasaxadebis ukandabrunebis SemTxvevaSi, maTi saxeebis mixedviT.

7. Semosavlebis miRebisas _ Semosavlebis amsaxveli angariSebis kredits,

Semosavlebis saxeebis mixedviT. magaliTad, Semosavali realizaciidan; sxva

saoperacio Semosavlebi; saprocento Semosavlebi; Semosavlebi dividendebiT;

gansakuTrebuli Semosavlebi da a.S. angariSebis amave jgufs miekuTvneba

`miRebuli avansebi~, romelic daumsaxurebel, gamoumuSavebel anu winaswar

miRebul Semosavals warmoadgens.

angariSi `erovnuli valuta rezident bankSi~ Tavisi kreditiT SeiZleba


28

1. fuladi saSualebebis amsaxveli sxva angariSebis debets, rogoricaa: naRdi

fuli erovnul valutaSi _ sabanko angariSidan naRdi fulis gamotanisas;

ucxouri valuta rezident bankSi _ erovnuli valutis (laris)

konvertaciisa da ucxour valutaSi gadayvanisas; akreditivebi _ akreditivis

wardgenisas (gaxsnisas);


Tanxebis investirebisas; fasiani qaRaldebis (aqciebi, obligaciebi) SeZenisas;












6. grZelvadiani aqtivebis SeZenisas, aqtivebis calkeuli jgufebis amsaxveli

Sesabamisi angariSebis debets, rogoricaa magaliTad, Senobebis, manqana-

danadgarebis, aramaterialuri aqtivebis da sxva angariSebi;


gastumrebisas (dafarvisas), rogoricaa, miwodebidan da momsaxurebidan

warmoqmnili valdebulebebi, valdebulebebi mekavSire sawarmoebis winaSe,

sesxebi (moklevadiani, grZelvadiani), sagadasaxado valdebulebebi _

gadasaxadebis saxeebis mixedviT, daricxuli valdebulebebis amsaxveli

angariSebi, gadasaxdeli xelfasi da sxva;




29

1.4. ucxouri valutiT warmoebuli operaciebis aRricxva

sawarmoebi ekonomikuri saqmianobis ganxorcielebisas gamoiyeneben e. w.

samuSao valutas. samuSao valuta aRniSnavs im ZiriTadi ekonomikuri garemos va-

lutas, sadac sawarmo eweva saqmianobas, akeTebs da xarjavs fuls. bass-is

Tanaxmad, samuSao valutis gansazRvrisas sawarmo iTvaliswinebs Semdeg faqto-

rebs:

valutas, romelic umTavres gavlenas axdens saqonlisa da momsaxurebis

realizaciis fasebze; da

valutas, romelic umTavres gavlenas axdens saqonlisa da momsaxurebis

uzrunvelyofasTan dakavSirebuli masalebis, SromiT da sxva danaxarjebze.

mniSvnelovania agreTve, iseTi faqtorebis gaTvaliswinebac, rogoricaa: va-

luta, romelSic miiReba saxsrebi safinanso saqmianobidan (e.i. savalo da wilob-

rivi instrumentebis gamoSvebidan) da valuta, romelSic, Cveulebriv, xdeba saope-

racio saqmianobidan miRebuli saxsrebis Senaxva.

saqarTvelos sawarmoebisaTvis samuSao valuta aris lari, romelic

warmoadgens warsadgen valutas. warsadgeni valuta aRniSnavs valutas, romelic

gamoiyeneba sawarmos finansuri angariSgebis warsadgenad.

sawarmoebs, romlebic axorcieleben sagareo-ekonomikur saqmianobas,

warmoeqmnebaT ucxouri valutis gamoyenebis aucilebloba. ucxouri valuta

aRniSnavs yvela sxva valutas, romelic ar warmoadgens sawarmos samuSao

valutas.

sawarmom sagareo-ekonomikuri saqmianoba SesaZloa ganaxorcielos ori

gziT _ gaaCndes ucxouri qveganayofi an awarmoebdes sameurneo operaciebs ucxo-

uri valutiT. garda amisa, SesaZloa, sawarmo finansur angariSgebas waradgendes

ucxour valutaSi.

amocanas warmoadgens is, Tu:

rogor unda asaxos sawarmom finansur angariSgebaSi ucxouri valutiT

Sesrulebuli operaciebi an misi ucxouri qveganayofis saqmianoba;

rogor unda gadaiangariSos finansuri angariSgeba warsadgen valutaSi.

aRniSnul kiTxvebze pasuxis gacemisaTvis gadasawyvetia ZiriTadad, ori sakiTxi:

romeli gasacvleli savaluto kursi unda gamoiyenos sawarmom;

rogor unda aisaxos finansur angariSgebaSi savaluto kursebis cvlile-

bebiT gamowveuli Sedegebi.

30

finansuri angariSgebis momzadebisas, TiToeuli sawarmo, imis miuxedavad,

ras warmoadgens igi _ damoukidebel sameurneo erTeuls, sameurneo erTeuls,

romelic ucxour valutaSi awarmoebs operaciebs, Tu ucxour qveganayofs _ gan-

sazRvravs Tavis samuSao valutas. sawarmo, ucxour valutaSi gansazRvrul mux-

lebs gadaiangariSebs Tavis samuSao valutaSi da gadaangariSebis Sedegebs anga-

riSgebaSi waradgens. ucxouri valutiT warmoebuli operacia iseTi operaciaa,

romelic gansazRvrulia ucxour savaluto erTeulebSi an moiTxovs angariSswo-

rebas ucxouri valutiT. aseTi tipis operaciebi warmoiqmneba maSin, rodesac:

sawarmo yidulobs an yidis ucxouri valutiT Sefasebul saqonelsa da momsa-

xurebas;

sawarmo iRebs an gascems sesxs, romlis misaRebi an gadasaxdeli Tanxebi gan-

sazRvrulia ucxour savaluto erTeulSi; an

sawarmo iZens an yidis ucxouri valutiT Sefasebul aqtivebs, iRebs an faravs

ucxouri valutiT Sefasebul valdebulebebs.

bass-iT ucxouri valutiT warmoebuli operaciebi Tavdapirvelad unda aisa-

xos samuSao valutiT, operaciis Sesrulebis dRisaTvis samuSao valutasa da mo-

cemul ucxour valutas Soris arsebuli spot savaluto kursis mixedviT. spot

savaluto kursi aris savaluto kursi dauyovneblivi miwodebisaTvis.

praqtikaSi xSirad iyeneben operaciis Sesrulebis momentisaTvis arsebul

savaluto kursTan miaxloebul savaluto kurss. magaliTad, SeiZleba gamoyene-

bul iqnes kviris an Tvis saSualo savaluto kursi, Tumca, Tu savaluto kursi

mniSvnelovnad meryeobs, saSualo savaluto kursis gamoyeneba ar aris misaRebi.

bass-is mixedviT, yoveli saangariSgebo periodis bolos unda gadaangariS-

des:

ucxouri valutiT Sefasebuli fuladi sabalanso muxlebi _ saboloo sa-

valuto kursis gamoyenebiT;

arafuladi sabalanso muxlebi, romlebic asaxulia ucxouri valutiT pir-

vandeli Rirebulebis meTodiT _ operaciis Sesrulebis TariRisaTvis arse-

buli savaluto kursiT;

arafuladi sabalanso muxlebi, romlebic asaxulia ucxour valutaSi gan-

sazRvruli realuri RirebulebiT _ realuri Rirebulebis dadgenis dRi-

saTvis arsebuli savaluto kursiT (bass - 21).

31

fuladi muxlisaTvis damaxasiaTebeli arsebiTi niSania fiqsirebuli an

gansazRvradi raodenobis fulis erTeulebis miRebis ufleba (an miwodebis val-

debuleba). fuladi muxlebia: pensiebi da momuSaveTa sxva gasamrjeloebi, romlis

gadaxda fuliT unda moxdes; anaricxebi, fuladi dividendebi, romelic aRiarebu-

lia valdebulebis saxiT da sxva. arafuladi muxlisaTvis damaxasiaTebeli arse-

biTi niSania fiqsirebuli an gansazRvradi raodenobis fulis erTeulebis miRe-

bis uflebis (an miwodebis valdebulebis) ararseboba. arafuladi muxlebia: sa-

qonlisa da momsaxurebisaTvis gadaxdili Tanxebi (mag., gadaxdili saijaro qira);

gudvili; aramaterialuri aqtivebi; sasaqonlo-materialuri faseulobebi; ZiriTa-

di saSualebebi da anaricxebi, romlisTvisac angariSsworeba arafuladi aqtive-

biT unda moxdes.

rac Seexeba sakurso sxvaobebs, romlebic warmoiqmneba fuladi muxlebis

ganaRdebis an maTi gadaangariSebis dros, unda aRiardes mogebaSi an zaralSi im

saangariSgebo periodSi, rodesac igi warmoiqmneba.

bass-is mixedviT, rodesac fuladi muxlebi ucxouri valutiT warmoebuli

operaciebisagan warmoiqmneba da savaluto kursi Seicvleba operaciis TariRsa

da saangariSsworebo TariRs Soris drois monakveTSi, maSin warmoiqmneba sakur-

so sxvaoba. Tu angariSsworeba imave saangariSgebo periodSi moxda, rodesac ope-

racia ganxorcielda, maSin yvela sakurso sxvaoba aRiardeba imave saangariSgebo

periodSi. meore mxriv, rodesac angariSsworeba xorcieldeba romelime momdevno

saangariSgebo periodSi, sakurso sxvaoba, romelic aRiarebulia TiToeul wina

saangariSgebo periodSi angariSsworebis periodamde, ganisazRvreba am periodis

sakurso sxvaobis cvlilebiT.

rodesac arafulad muxlTan dakavSirebuli Semosuloba an zarali pirdapir

sakuTar kapitalSi aRiardeba, maSin Semosulobisa da zaralis Semadgeneli sa-

kurso sxvaobis nebismieri komponentic pirdapir sakuTar kapitalSi unda aRiar-

des. xolo rodesac arafulad muxlTan dakavSirebuli Semosuloba an zarali

mogebaSi an zaralSi aRiardeba, maSin Semosulobisa da zaralis Semadgeneli sa-

kurso sxvaobis nebismieri komponentic mogebaSi an zaralSi aRiardeba.

ucxouri valutiT ganxorcielebuli operaciebis aRsaricxavad, moqmedi

angariSTa gegmiT gaTvaliswinebulia angariSebi: 1220 - `ucxouri valuta

rezident bankSi~; 1230 - `ucxouri valuta ararezident bankSi~. isini sawarmos

fuladi saSualebebis amsaxveli da maSasadame, aqtiuri angariSebia. aqedan

gamomdinare, cxadia, am angariSebs normaluri saldo debetis mxares aqvT,

debetSi aisaxeba saangariSgebo periodis ganmavlobaSi ucxouri savaluto

erTeulebSi gamosaxuli fuladi saSualebebis miReba, GCaricxva, xolo kreditSi

_ fuladi saSualebebis gacema, gadaricxva. isini realuri, mudmivi angariSebia

32

da maSasadame, am angariSebze saangariSgebo periodis bolosaTvis ricxuli

saldo (naSTi) gadaitaneba balansSi, aqtivebis, kerZod mimdinare aqtivebis

SemadgenlobaSi muxliT _ `fuladi saSualebebi~.

am angariSebis meSveobiT xorcieldeba rogorc naRdi, ise unaRdo

operaciebi. naRdi operaciebi dakavSirebulia uSualod naRdi ucxouri valutis

moZraobasTan, aseTebia: naRdi ucxouri valutis Setana sabanko angariSebze, an

naRdi ucxouri valutis gamotana sabanko angariSebidan. unaRdo operaciebSi

uSualod fuladi niSnebis moZraoba ar igulisxmeba. igi xorcieldeba sabanko

angariSebze ucxouri valutis CaricxviT, an sabanko angariSebidan ucxouri

valutis gadaricxviT.

angariSi `ucxouri valuta rezident bankSi~ (`ucxouri valuta

ararezident bankSi~) Tavisi debetiT SeiZleba ukavSirdebodes Semdegi

angariSebis kredits:

1. fuladi saSualebebis amsaxveli sxva angariSebis kredits, rogoricaa: naRdi

fuli ucxour valutaSi, _ sabanko angariSze naRdi ucxouri valutis

Setanisas; naRdi fuli erovnul valutaSi, erovnuli valuta rezident bankSi

_ erovnuli valutis konvertaciisa da ucxour valutaSi gadayvanisas;

akreditivebi _ akreditivis vadis gasvlis SemTxvevaSi akreditivze

wardgenili ucxouri valutis dabrunebisas;


investirebuli Tanxebis ucxouri valutiT dafarvisas, fasiani qaRaldebis

(aqciebi, obligaciebi) gayidvisas;

3. moTxovnebis amsaxveli angariSebis kredits _ sxvadasxva saxis debitoruli

davalianebebiT warmoqmnili moTxovnebis ucxouri valutiT dafarvisas;

4. grZelvadiani aqtivebis amsaxveli Sesabamisi angariSebis kredits _ aqtivebis

gayidvisas, rogoricaa magaliTad, Senobebis, manqana-danadgarebis da sxva

angariSebi.

5. sesxebiT warmoqmnili valdebulebebis amsaxveli angariSebis kredits _

sxvadasxva saxis sesxebis ucxouri valutiT miRebisas, sesxebis saxeebis

mixedviT, magaliTad, moklevadiani sesxebi, sesxebi partniorebisagan,

grZelvadiani sesxebi da sxva,

6. Semosavlebis ucxouri valutiT miRebisas _ Semosavlebis amsaxveli

angariSebis kredits, Semosavlebis saxeebis mixedviT. magaliTad, Semosavali

realizaciidan; sxva saoperacio Semosavlebi; saprocento Semosavlebi;

Semosavlebi dividendebiT; gansakuTrebuli Semosavlebi da a.S.

33

angariSi `ucxouri valuta rezident bankSi~ Tavisi kreditiT SeiZleba


1. fuladi saSualebebis amsaxveli sxva angariSebis debets, rogoricaa: naRdi

fuli ucxour valutaSi _ sabanko angariSidan naRdi ucxouri valutis

gamotanisas; ucxouri valuta rezident bankSi _ ucxouri valutis

konvertaciisa da erovnul valutaSi (lari) gadayvanisas; akreditivebi _

akreditivis ucxouri valutiT wardgenisas (gaxsnisas);


ucxouri valutiT Tanxebis investirebisas; fasiani qaRaldebis (aqciebi,

obligaciebi) SeZenisas;












6. grZelvadiani aqtivebis ucxouri valutiT SeZenisas, aqtivebis calkeuli

jgufebis amsaxveli Sesabamisi angariSebis debets, rogoricaa magaliTad,

Senobebis, manqana-danadgarebis, aramaterialuri aqtivebis da sxva angariSebi;


ucxouri valutiT gastumrebisas (dafarvisas), rogoricaa, miwodebidan da

momsaxurebidan warmoqmnili valdebulebebi, valdebulebebi mekavSire

sawarmoebis winaSe, sesxebi (moklevadiani, grZelvadiani), daricxuli

valdebulebebis amsaxveli angariSebi da sxva;




34

1.5. akreditiviT angariSsworebis

aRricxva

unaRdo angariSsworebis erTerT formas akreditiviT angariSsworeba

warmoadgens. akreditivi niSnavs myidvelis davalebas misi momsaxure bankisadmi,

rom man myidvelis angariSsworebis angariSze ricxuli Tanxis gansazRvruli

nawili waradginos (gaxsnas) momwodeblis momsaxure bankSi, mis mier operaciis

moxdenis damadasturebeli dokumentebis wardegenisTanave angariSsworebis

moxdenisaTvis. maSasadame, akreditivi gulisxmobs ra myidvelsa da momwodebels

Soris angariSsworebis ganxorcielebas momwodeblis momsaxure bankis meSveobiT,

iwvevs myidvelis fuladi saSualebebis gayinvas garkveuli droiT da Tanxebis

dajavSnas konkretul momwodebelTan angarisworebisaTvis. amdenad, akreditiviT

angariSsworeba erTgvar SezRudvas warmoadgens myidvelisaTvis, xolo garantias

_ momwodeblisaTvis Tanxebis droulad anazRaurebis Sesaxeb. akreditiviT

angariSsworebis moTxovna SeiZleba gamowveuli iyos myidvelis mier

momwodeblis davalianebebis dafarvis vadebis darRveviT, myidvelsa da

momwodebels Soris SemTxveviTi, arasistematuri urTierTobebiT, aqedan

gamomdinare, undoblobiT da sxva.

swored imis gamo, rom akreditivi myidvelis uflebebis erTgvar SezRudvas

iwvevs, amasTan igi erTjeradi xasiaTisaa, akreditiviT angariSsworeba unaRdo

angariSsworebis farTod gavrcelebul formas ar warmoadgens.

akreditivs xsnis myidvelis momsaxure anu gamxsneli banki, misive

davalebiT. akreditivis gamxsneli banki emitents warmoadgens, xolo

momwodebeli, romelmac Tavis momsaxure bankSi gaxsnili akreditividan unda

miiRos Tanxebi, remitentad iwodeba.

akreditivi SeiZleba gaixsnas mxolod erT remitentTan

angariSsworebisaTvis. akreditivi vadiania. akreditivis moqmedebis vada da

angariSsworebis wesi akreditivis davalebis mimcemsa da remitents Soris

dadebuli xelSekrulebiT ganisazRvreba, romelSic aRniSnuli unda iyos:

gamxsneli bankis dasaxeleba;

akreditivis saxeoba da misi Sesrulebis wesi;

remitentis mier akreditiviT saxsrebis misaRebad warmosadgeni sabuTebis

sruli CamonaTvali da zusti dasaxeleba;

sabuTebis wardgenis vadebi, moTxovnebi maTi gaformebisadmi;

xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli sxva pirobebi.

35

akreditivis gasaxsnelad akreditivis davalebis mimcemi momsaxure banks

(gamxsnel banks) warudgens gancxadebas akreditiviT gaTvaliswinebuli Tanxis

gadaricxvis Taobaze, sadac unda aRiniSnos:

xelSekrulebis nomeri, TariRi, romlis mixedviTac ixsneba akreditivi;

akreditivis moqmedebis vada (akreditivis daxurvis weli, ricxvi da Tve);

remirentis dasaxeleba;

akreditivis Semsrulebeli bankis dasaxeleba;

akreditivis Sesrulebis adgili;

sabuTebis sruli da zusti dasaxeleba, romliTac warmoebs akreditiviT

gadaxdebi, maTi wardgenis vada da gaformebis wesi;

akreditivis saxeoba aucilebeli monacemebis aRniSvniT;

saqonlis (Sesrulebuli samuSaos, momsaxurebis) mowodebis vada;

akreditivis Tanxa (cifrebiT da sityvebiT);

akreditivis Sesrulebis wesi.

gancxadeba akreditivis gaxsnaze Semdegi saxisaa:

Semovida bankSi

gancxadeba akreditivze #

`____~ _______________ 20__w.

(akreditivis saxeoba)

akreditivis moqmedebis vada `____~ _____________________ 20__ w.

akreditivis gamcemi ____________________________________________________________________

kodi debeti Tanxa

gamxsneli banki (emitenti) q.__________ kodi ang.#

remitenti ______________________________________________ ang.# krediti

kodi

remitentis banki q. _____________ kodi ang.#

fostiT, telegrafiT-faqsiT (saWiro sityvas gaesvas xazi)

Tanxa sityviT

kodi akreditivis Sesrulebis adgili

xelSekruleba

dakveTis # `___~_____________20__w. saqonlis, samuSaos (momsaxurebis) saxeoba, vada

sabuTebis dasaxeleba, romelTa mixedviTac warmoebs akreditiviT gadaxdebi, aqceptiT, uaqceptod

damatebiTi pirobebi: sesxis gacema nebadarTulia

bankis xelmowerebi

klientis xelmowerebi: gatarebulia bankis mier

`____~ ____________ 20__ w.

bankis xelmowerebi:

b.a.

36

akreditivis saxsrebis misaRebad remitenti saqonlis (samuSaos,

momsaxurebis) miwodebis Semdeg, momsaxure bankSi waradgens angariSebis reestrs,

miwodebis damadasturebel da sxva dokumentebs, romlebic akreditivis

pirobebiTaa gaTvaliswinebuli. akreditiviT gadaxdebisa da akreditivis yvela

pirobis Sesrulebis damadasturebeli sabuTebi remitentis banks akreditivis

vadis gasvlamde unda waredginos. akreditivis pirobebidan Tundac erTerTis

darRvevis SemTxvevaSi, gadaxdebi akreditiviT ar ganxorcieldeba.

angariSebis reestri Semdegi saxisaa:

akreditivis saxsrebis misaRebad angariSebis reestri # --------------

`----------~ _________________ w.

sasaqonlo-

satransporto

(samuSaos

Sesrulebis,

momsaxurebis

gawevis)

angariSebis

nomrebi da

TariRi

remitentTan saqonlis

(samuSaos, momsaxurebis)

miRebisas miReba-

Cabarebis sabuTebis

nomrebi da TariRi

kavSirgabmulobis

organizaciebis

meSveobiT

saqonlis

gadazidvisas

safosto

qviTrebis nomrebi

saqonlis

gadatvirTvis

(samuSaos

Sesrulebis,

momsaxurebis gawevis)

TariRi

tvirTis

gadamzidavi

transportis

saxeoba

remitentis beWedi

xelmowera:

remitenti angariSebis reestrs warudgens banks sam calad, romelTagan

pirveli piri rCeba bankSi da gamoiyeneba memorialuri orderis saxiT, mesame _

miecema remitents, rogorc am reestris miRebis dasturi, xolo meore piri

sasaqonlo-satransporto sabuTebTan erTad, bankis Sesabamisi aRniSvniT egzavneba

gamxsnel banks, gadamxdelisaTvis gadasacemad. gamxsneli bankis mier reestris

Tanxa imavdroulad Camoiwereba misi balansgareSe angariSidan `gasanaRdebeli

akreditivebi~.

akreditividan naRdi fulis gacema dauSvebelia. im SemTxvevaSi, rodesac

akreditivis pirobebiT gaTvaliswinebulia davalebis mimcemis rwmunebulis

aqcepti (Tanxmoba ganaRdebaze), unda Semowmdes saaqcepto warweris arseboba da

rwmunebulis xelmoweris Sesabamisoba mis mier wardgenil nimuSTan.

akreditivis pirobebiT davalebis mimcemis warmomadgenlis aqceptis

gaTvaliswinebisas, warmomadgeneli valdebulia Semsrulebel banks warudginos:

piradobos damadasturebel sabuTi;

37

sakuTari xelmoweris nimuSi;

akreditivis davalebis mimcemi organizaciis mier gacemuli samivlinebo

mowmoba an mindobiloba.

angariSTa reestrze an akreditivis gasanaRdeblad aqceptirebul

sasaqonlo-satransporto sabuTebze warmomadgeneli akeTebs Semdeg warweras:

~aqceptirebulia~_________________akreditivis xarjze ___________

(TariRi)

--------------------------------------------------------------------------------------------- warmomadgeneli

(myidveli, organizaciis dasaxeleba)

xelmowera________________________

`___~ -___________ 20__w.

remitentis bankSi akreditivi daixureba Semdeg SemTxvevebSi:

akreditivis vadis gasvlis Semdeg. akreditivis daxurvis Sesaxeb

Semsrulebeli bankis Setyobinebis safuzvelze;

vadis gasvlamde, akreditivis Semdgom gamoyenebaze remitentis mier uaris

gancxadebiT. am gancxadebis safuZvelze remitentis banki gamxsnel banks

ugzavnis Setyobinebas, Semsrulebeli bankis mier gamouyenebeli Tanxa

gadamxdelis miTiTebiT gadairicxeba im angariSze, saidanac deponirebuli

(gadaricxuli) iyo;

akreditivis nawilobriv, an mTlianad gamoTxovis Taobaze davalebis mimcemis

gancxadebiT akreditivi ixureba an Semcirdeba gamxsneli bankidan

Setyobinebis miRebis dRes, magram ara umetes Sesabamis angariSze ricxuli

naSTis Tanxisa. akreditivis daxurvis Setyobineba egzavneba gamxsnel banks.

sawarmo akreditivebiT angariSsworebis gansaxorcieleblad Tavis

angariSTa gegmaSi gaiTvaliswinebs Sesabamis angariSs àngariSsworeba

akreditivebiT~, romelic unda ganTavsdes angariSTa gegmis jgufSi - `fuli

sabanko angariSebze~. àngariSsworeba akreditivebiT~ sawarmos fuladi

saSualebebis amsaxveli da maSasadame, aqtiuri angariSia. aqedan gamomdinare,

cxadia, am angariSs normaluri saldo debetis mxares eqneba, mis debetSi

aisaxeba saangariSgebo periodis ganmavlobaSi akreditivebis gaxsna, xolo

kreditSi _ akreditivis Tanxis xarjva daniSnulebis mixedviT, agreTve misi

srulad an nawilobriv daxurva. angariSi àngariSsworeba akreditivebiT~,

rogorc fuladi saSualebebis amsaxveli angariSi, realuri (mudmivi) angariSia

da maSasadame, am angariSze saangariSgebo periodis bolosaTvis (31

dekembrisaTvis) ricxuli saldo (naSTi) gadaitaneba balansSi, aqtivebis, kerZod

mimdinare aqtivebis SemadgenlobaSi muxliT _ `fuladi saSualebebi~.

38

1.6. CekebiT angariSsworebis

aRricxva

CekebiT angariSsworeba unaRdo angariSsworebis erTerT formas

warmoadgens. CekebiT angariSsworebisas ZiriTad dokuments saangariSsworebo

Ceki warmoadgens. igi fasiani qaRaldia, romelic gadaxdis saSualebad

gamoiyeneba. Ceki erTiani nimuSis mixedviT mzaddeba da mkacri aRricxvis

blankia. Cekebis damzadebisaTvis aucilebelia erovnuli bankis winaswari,

werilobiTi nebarTva.

CekebiT angariSsworebis dros Cekis gamcemi, sabanko dawesebulebas

aZlevs werilobiT davalebas CekSi aRniSnuli Tanxis ganaRdebis Sesaxeb. Cekis

gamowera SeiZleba mxolod im sabanko dawesebulebaze, romelSic inaxeba Cekis

gamcemis saxsrebi, rac mas uflebas aZlevs saerTo wesiT gankargos es saxsrebi

Cekis saSualebiT.

Cekis gamcemi pasuxismgebelia Cekis ganaRdebisaTvis. Cekebis gamoyeneba

regulirdeba `Cekis Sesaxeb~ saqarTvelos kanoniT.

CekSi aRniSnuli Tanxis gadaxda Cekis gamcemis bankSi SeiZleba:

Cekis gamcemis mier calke deponirebuli saxsrebis angariSidan;

Cekis gamcemis Sesabamis angariSze Tanxis ukmarisobis SemTxvevaSi, bankis

saxsrebis xarjze (Tu Cekis gamcemi droulad asrulebs valdebulebebs).

saangariSsworebo Ceki Semdegi saxisaa:

bankis filialis dasaxeleba saTao bankis dasaxeleba

misi adgilmdebareoba adgilmdebareoba

bankis kodi safirmo dasaxdeleba

saangariSsworebo Ceki #

gadauricxeT ________________________________________________________

(mimRebis dasaxeleba)

____________________________________________________________

(Tanxa, sityvierad da cifrebiT)

______________________________ _____________________________

Cekis gamcemis dasaxeleba, piradi angariSis # bankis sakorespondento angariSis #

saangariSsworebo (sakliringo) centris #

Cekis gacemis adgili _______________ TariRi `__ ~ _______________________20__w.

__________________________________

Cekis gamcemis xelmowera

Cekis gamcemis piradobis mowmobis (pasportis) seria da #

39

saangariSsworebo Cekis meore gverdi

Tanxis zRvruli odenoba, romelzec SeiZleba Cekis gamowera

_____________________________________________________________________

(Tanxa sityvierad)

bankis xelmowera:

Cekis gamcemis bankSi Sesuli Ceki, romlis ganaRdeba garantirebulia

bankis mier, Camoiwereba Cekis gamcemis Sesabamisi angariSidan, xolo Tanxebis

ukmarisobis SemTxvevaSi igi miekuTvneba angariSs `sabanko garantiebis mixedviT

gadauxdeli Tanxebi~. am Tanxaze bankis mier gamoiwereba memorialuri orderi,

romelic eZleva Cekis gamcems (klients) misi piradi angariSidan amonawerTan

erTad. es Tanxa warmoadgens ra sesxs, bankTan dadebuli xelSekrulebis

Sesabamisad, Cekis gamcemi sawarmo Tanxis sargeblobis periodSi, romlis

zRvruli vada aseve xelSekrulebiTaa gansazRvruli, ixdis procents.

Cekis misaRebad sawarmo bankSi waradgens gancxadebas mis angariSze

saWiro Tanxis arsebobisas erT calad, xolo bankis mier Cekis ganaRdebis

garantiis SemTxvevaSi – 2 calad. gancxadebas xels aweren is pirebi, romlebsac

micemuli aqvT organizaciis angariSze operaciis Sesasrulebel sabuTebze

xelmoweris ufleba da daesmeba beWedi. gancxadebis pirveli cali rCeba sabanko

dawesebulebaSi, aRiricxeba balansgareSe angariSze `bankis mier gacemuli

garantiebi da Tavdebebi~, meore cali miecema sawarmos Cekis ganaRdebis

garantiis Sesaxeb bankis dasturad.

gancxadebaSi da mis talonSi aRiniSneba im angariSis nomeri, saidanac

ganaRddeba Cekebi, Tu Cekebis ganaRdeba garantirebulia bankis mier, gancxadebaSi

Cekis gacemis Sesaxeb gadaiSleba striqoni `Ceki angariSsworebisaTvis

deponirebuli saxsrebiT~. Cekebis calke angariSze saxsrebis deponirebiT

gadaxdis uzrunvelyofis mizniT Cekebis gasacemad gancxadebasTan erTad bankSi

wardgenili unda iqnes sagadaxdo davaleba Cekis gamcemis calke pirad angariSze

saxsrebis deponirebisaTvis. bankebi valdebuli arian Cekebis gacemisas Seavson

isini Semdegi rekvizitebis gaTvaliswinebiT:

Cekis zemoT marjvena mxares aRiniSneba meTauri bankis dasaxeleba da misi

adgilmdebareoba, xolo bankis filialis mier Cekis gacemis SemTxvevaSi, Cekis

zemo marcxena mxares agreTve, filialis dasaxeleba da adgilmdebareoba;

bankis sakorespondento angariSis nomeri;.

Cekis gamcemis dasaxeleba, piradi angariSis #;

Cekis gamcemis piradobis mowmobis an pasportis seria da #;

im Tanxis zRvruli odenoba, romelzec SeiZleba Cekis gamowera da damowmeba

bankis Tanamdebobis pirebis xelmoweriT da beWdiT;

b. a.

40

gancxadeba Semdegi saxisaa:

gancxadeba #

`___~ ________________ 20__ w.

gTxivT gasceT Cvens # _________ angariSze

1. fulis Ceki ______________________ cali

raodenoba sityvebiT

2.Ceki angariSsworebisaTvis_______________saxsrebis deponirebiT

raodenoba sityvebiT

_______________________ angariSidan_____________ cali

deponireba moxdes __________________________ laris odenobiT

3. Ceki angariSsworebisaTvis bankis garantiis qveS

Cekis moqmedebis vada _________________________

Cekis wardgenis vada___________________________

pretenziis moqmedebis vada _________________________

CvenTvis cnobilia Cekis Sevsebis wesi da pasuxismgebloba

misi saimedo Senaxvisa da ganaRdebisaTvis

Cekebis miRebas vandobT Cvens TanamSromels__________________

gvari, saxeli

romlis xelmoweras vadasturebT _________________________

klientis xelmowera da beWedi

salaros: gaices Cekebi gancxadebaSi miTiTebuli raodenobiT

fulis Cekebi ## ______________________________________

saangariSsworebo Cekebi ## ____________________________

gasca miiRo

molare ______________ ________________

salaros taloni

`___~ _______________20__ w.

angariSi # ______________

gasaformeblad miRebulia Ceki

7. fulisa ___________ cali

# _______________________

# _______________________

2.angariSsworebisaTvis------cali

# _________________________

buRalteri:

buRaltris mier daTvlili

Cekebi ____________________

xelmowera

miiRo

molare __________________

xelmowera

banki valdebulia CekebTan erTad klients misces Cekebis identuri baraTi,

romelic tardeba registraciaSi.

saCeko baraTi Semdegi saxisaa:

saCeko baraTi #

________________________________________________________________________________

(bankis dasaxeleba da misi adgilsamyofeli

1. fizikuri da iuridiuli piris saxelwodeba ____________________________________

2. bankidan Cekis mimRebis xelmowera ____________________________________________

3. bankidan Cekis mimRebis piradobis mowmobis (pasportis) monacemebi _______________

________________________________________________________________________________

(mxolod fizikuri pirebisaTvis)

4. bankidan Cekis mimRebis angariSis nomeri _______________________________________

5. Tanxa sityvebiT larebSi ______________________________________________________

bankis xelmowerebi:

41

bankis xelmowerebi meordeba baraTis meore gverdzec. Cekis mflobeli Ceks

bankSi waradgens Cekis reestrTan erTad, romelic Semdegi saxisaa:

Cekis reestri #

`___~ ____________ 20__ w. debeti Tanxa

Cekebis Tanxa CamowereT Cekis gamcemis angariSidan

gadamxdelis banki ________________ q. bankis # sakor.

(bankis dasaxeleba) kodi ang.#

mimRebi _____________________________ kodi krediti

mimRebis banki ___________q. __________ kodi ang. #

Cekebis # debeti Tanxa

Cekebis gamcemis angariSebis #

______________________ _____________________________ ___________

______________________ ______________________________ ___________

______________________ ______________________________ ___________

bankSi Cekebis warmdgeni piris gatarebulia bankis mier

Tanamdeboba da xelmowera `___~ _____________ 20__w.

bankis xelmowerebi:

bankebi Cekis gamcemis angariSidan Tanxebis Camoweras awarmoebeb miRebuli

Cekebis reestrebis safuZvelze. TviT Cekebi Sesanaxad im bankSi rCeba, sadac

gaxsnilia Sesabamisi bankebis sakorespondento angariSebi.

angariSis gasasworeblad Cekis mimRebi organizacia valdebulia

darwmundes, rom:

Cekis Tanxa ar aRemateba mis meore gverdze da saCeko baraTSi bankis mier

miweril zRvrul Tanxas;

CekSi miTiTebuli Cekis gamcemis angariSis nomeri Seesabameba saCeko baraTSi

aRniSnuls;

Cekze aRniSnuli Cekis gamcemis pasportis (piradobis mowmobis) seria da

nomeri Seesabameba saCeko baraTSi aRniSnuls;

Cekis gamcemis Cekze xelmowera identuria saCeko baraTSi xelmowerisa.

Cekis ganaRdeba misi warmodgenisTanave xdeba, gaunaRdeblobis SemTxvevaSi

Cekis warmomdgens SeuZlia pretenzia warudginos Cekis gamcems da gadaaxdevinos

jarima CekSi miTiTebuli Tanxis odenobida gamomdinare, yoveli dagvianebuli

dRisaTvis.

42

1.7. fulis droiTi Rirebuleba

1.7.1. fulis droiTi Rirebulebis

principi

fulis droiTi Rirebulebis principi farTod gamoiyeneba buRaltruli

aRricxvis rigi sakiTxebis gadawyvetisas. magaliTad, aseTebia: debitoruli da

kreditoruli davalianebebis, ijaris aRricxva, obligaciebsa da sxva fasian

qaRaldebTan dakavSirebuli operaciebi, kapitalis mozidvis dagegmva da misi

wyaroebis gansazRvra, aqtivebis Sefaseba-gadafaseba da sxva.

fuls aqvs Rirebuleba, romelic damokidebulia mis mier motanili

Semosavlebis sidideze.

fulis Rirebulebis gansazRvrisaTvis gamoiyeneba fulis droiTi

Rirebulebis koncepcia, romelic or faqtors emyareba: dros da saprocento

ganakveTs.

fulis droiTi Rirebulebis gansazRvrisaTvis gamoiyeneba ori dro –

mimdinare (axlandeli) da momavali.

saprocento ganakveTi warmoadgens im Semosavlis gaangariSebis normas,

romelic fuladma Tanxam SeiZleba moitanos droSi. saprocento ganakveTis

sidide fuladi Tanxis dabandebis riskis donezea damokidebuli.

fulis droiTi Rirebulebis koncepciis safuZvels warmoadgens debuleba

imis Sesaxeb, rom fulis erTi da igive Tanxa dRes Rirs meti, vidre garkveuli

periodis, magaliTad, erTi wlis Semdeg, ramdenadac dRes arsebuli fuli

SeiZleba gamoyenebul iqnes Semosavlis misaRebad. e. i. dRes arsebuli fuladi

Tanxis momavali Rirebuleba (future value), erTi wlis Semdeg toli iqneba mis

nominalur (mimdinare) Rirebulebas damatebuli saprocento Semosavali.

magaliTad, Tu dRes gvaqvs 100 lari, erTi wlis Semdeg misi Rirebuleba

iqneba 100 lars damatebuli kidev ramdenime lari, romlis odenobac

ganisazRvreba saprocento ganakveTiT.

Tu dRevandeli fuladi Tanxis Rirebuleba SeiZleba gamoisaxos momaval

fulSi, aseve, momavali fuladi Tanxis Rirebuleba SeiZleba gamoisaxos

dRevandel fulSi, rogorc mimdinare anu axlandeli Rirebuleba (present value)

Sefasebis sawinaaRmdego proceduris daxmarebiT.

magaliTad, erTi wlis Semdeg misaRebi 100 laris Rirebuleba drois

mimdinare momentisaTvis ganisazRvreba am 100 laridan procentis Tanxis, anu

saprocento Semosavlis gamoklebiT (diskontirebiT).

43

amrigad, procenti SeiZleba ganxilul iqnes, rogorc gadasaxdeli - fulis

gamoyenebisaTvis, romelsac fulis mflobeli Rebulobs, xolo gamomyenebeli -

ixdis. procentebis gadaxdas adgili aqvs yvela SemTxvevaSi, rodesac dgeba

sakiTxi fulis droiTi Rirebulebis Sesaxeb, magaliTad, sesxebis, drois

ramdenime periodis ganmavlobaSi miRebuli an gaweuli momsaxurebis gadaxdisas,

alternatiuli sainvesticio gadawyvetilebebis, mowyobilobebisa da sxva

aqtivebis Sesyidvis variantebis Sefasebisas da sxva.

buRaltruli aRricxvis TvalsazrisiT, mniSvnelovania ganvasxvavoT

saprocento danaxarjebi da saprocento Semosavlebi, aseve, TviT procenti da

ZiriTadi Tanxa, rasac es procenti ericxeba.

procenti, rogorc wesi, dgindeba ganakveTis saxiT drois gansazRvruli

periodisaTvis, xolo saprocento gadaxdebis odenoba ganisazRvreba ZiriTadi

Tanxis, saprocento ganakveTisa da periodebis ricxvis safuZvelze. Cveulebriv,

aseT periodad weli aiReba, Tumca sakmaod gavrcelebulia gadaxdis periodis

sxva xangrZlivoba: naxevarweli, kvartali, Tve. procentis daricxvis periodis

miuTiTeblobis SemTxvevaSi, aseT periodad igulisxmeba weli.

principuli mniSvneloba aqvs procentebis klasificirebas martiv da rTul

procentebad. maT Soris gansxvaveba ramdenime periodis (wlis) ganmavlobaSi

procentebis daricxvisas warmoiqmneba.

1.7.2. martivi da rTuli

procentebi

martivi procentebis gamoyenebisas maTi Tanxa periodidan periodamde ar

icvleba, ramdenadac ucvleli rCeba ZiriTadi Tanxa, romelsac es procenti

daericxeba. magaliTad, sawarmom aiRo sesxi 10000 lari, 3 wlis vadiT, wliuri

10%-iani ganakveTiT. msesxebeli sawarmo kreditors gadauxdis: pirvel wels _

1000 lars, meore wels _ 1000 lars da mesame wels _ 1000 lars, ZiriTad

TanxasTan (10000 lari) erTad.

saprocento xarjis saerTo Tanxa SeiZleba ganisazRvros formuliT:

P x i x n

sadac: P – ZiriTadi Tanxa;

i- saprocento ganakveTi;

n – periodis ricxvi.

44

rTuli procentebis daricxva im SemTxvevaSi xdeba, rodesac erTi periodis

gasvlis Semdeg gadaxdili procentis Tanxa emateba ZiriTad Tanxas da miRebuli

jami warmoadgens momdevno periodis gadasaxdeli procentis Tanxis

gaangariSebis bazas. amasTan, aseTi procedura gamoiyeneba yvela periodisaTvis.

magaliTad, rTuli procentebis daricxva zemoTmoyvanili monacemebis mixedviT

Semdegi saxisaa:

rTuli procentebis daricxva

weli ZiriTadi

Tanxa

procentis

wliuri

Tanxa (10%)

procentis

dagrovili

Tanxa

dagrovili procentis Tanxis gaangariSeba

2006 10000 1000 1000 10000 X 0.10 = 1000 lari

2007 11000 1100 2100 (10000 +1000) X 0.10 = 1100

2008 12100 1210 3310 (10000 + 1000 + 1100) X 0.10 = 1210

1.7.3. momavali da mimdinare

Rirebuleba

rTuli procentebis daricxva warmoadgens fulis momavali Rirebulebis

(future value - FV) da mimdinare Rirebulebis (present value - PV) gaangariSebis

safuZvels.

dRes arsebuli fulis erTi erTeulis (1 laris) momavali Rirebulebis an

momavali 1 laris mimdinare Rirebulebis gaangariSebisaTvis gamoiyeneba Semdegi

meTodebi:

saprocento gadaxdebis Tanmimdevruli gaangariSeba periodidan periodamde,

saprocento ganakveTis, ZiriTadi Tanxisa da periodTa ricxvis safuZvelze;

maTematikuri formulebis gamoyeneba;

fulis erTi erTeulis (1 laris) mimdinare da momavali Rirebulebis

mniSvnelobebis cxrilebis gamoyeneba;

specializirebuli kalkulatorebisa da kompiuteruli programebis

gamoyeneba.

45

dReisaTvis arsebuli fuladi Tanxis momavali Rirebulebis, an momavalSi

misaRebi fuladi Tanxis mimdinare Rirebulebis gaangariSebis gamartivebisaTvis

gamoiyeneba martivi maTematikuri xerxi, gaangariSeba xdeba ara mTel ZiriTad

Tanxaze, aramed fulis erT erTeulize (1 larze) da Sedegi mravldeba ZiriTad

Tanxaze. am wesiT gansazRvruli 1 laris momavali Rirebuleba iwodeba erTeulis

momaval Rirebulebad (future value of 1) da gamoisaxeba abreviaturiT FV1. imis

miTiTebasTan erTad, rom saubaria konkretulad fulis erTi erTeulis momaval

Rirebulebaze (FV1), aseve mieTiTeba saprocento ganakveTi i da periodebis ricxvi

n. 1 laris momavali Rirebuleba i ganakveTiT n periodis Semdeg Caiwereba, rogorc

(FV1,i,n) da gaiangariSeba formuliT:

FV1 = (1 + i)n

magaliTad, Tu saprocento ganakveTia 12, xolo periodebis ricxvi 5, 1

laris momavali Rirebuleba (FV1,12,5) Seadgens (1 + 0,12)5, anu 1,76234. am ricxvze

dRes arsebuli nebismieri Tanxis gamravlebiT miviRebT mis momaval Rirebulebas

5 periodis (wlis) Semdeg, 12%-iani ganakveTiT. magaliTad, 10000 laris momavali

Rirebuleba 12%-iani ganakveTiT, 5 wlis Semdeg iqneba 17623.4 lari.

ramdenadac arsebobs Sesabamisoba ZiriTad Tanxas, saprocento ganakveTs,

periodis ricxvsa da momaval Semosavalebs Soris, gaangariSebis am meTodebis

meSveobiT SeiZleba advilad gamovTvaloT saprocento ganakveTi, an periodebis

(wlebis) ricxvi, romelSic saWiroa ZiriTadi Tanxis dabandeba, sasurveli

Semosavalis misaRebad.

saprocento ganakveTis zustad gamosaTvlelad, imis gamo, rom igi SeiZleba

aRmoCndes wiladi, formulebis, specialuri kalkulatoris an eleqtronuli

cxrilebis gamoyenebaa mizanSewonili. rac Seexeba fulis erTi erTeulis

momavali an mimdinare Rirebulebis cxrilebs, masSi Sesabamisi mniSvnelobebi

miTiTebulia saprocento ganakveTis mxolod mTelis mniSvnelobiT, 21/2-is garda

(aseTi ganakveTi farTodaa gavrcelebuli procentis kvartaluri daricxvisas).

aqedan gamomdinare, am cxrilebiT sargebloba SesaZlebelia, Tu arsebobs

saprocento ganakveTis uaxloes mTelamde damrgvalebis SesaZlebloba.

sasurveli saprocento ganakveTis SesarCevad, upirveles yovlisa, unda

gaviangariSoT 1 laris Sesabamisi momavali Rirebuleba, momavali Tanxis ZiriTad

Tanxaze gayofiT. cxrilis vertikalur svetSi vipovoT periodis ricxvis

mniSvneloba da mis Sesabamis striqonze momavali Rirebulebis romel

mniSvnelobas ufro metad uaxlovdeba gayofis Sedegi. aseTis povnisas, unda

46

vnaxoT Sesabamisi svetis zemoT saprocento ganakveTis romel mniSvnelobas

Seesabameba igi.

analogiuri wesiT SeiZleba SevarCioT saprocento ganakveTi fuladi

Tanxis mimdinare Rirebulebis gasaangariSeblad mimdinare Tanxis momaval

Tanxaze gayofiT.

dRes arsebuli fuladi Tanxis momavali Rirebuleba miiReba ZiriTad

Tanxaze ramdenime periodis ganmavlobaSi rTuli procentebis daricxviT da

masze damatebiT. xolo momavalSi misaRebi romelime Tanxis mimdinare

Rirebuleba ganisazRvreba am Tanxidan ramdenime periodis ganmavlobaSi

daricxuli rTuli procentebis gamoklebiT, anu diskontirebiT. amrigad, viciT

ra amJamad Cvens gankargulebaSi arsebuli ZiriTadi Tanxa, saprocento ganakveTi

da periodebis raodenoba, romlis ganmavlobaSic dairicxeba procenti, SegviZlia

gamovTvaloT, ra Tanxas miviRebT momavalSi. analogiurad SegviZlia gavigoT ra

Tanxa unda davabandoT dRes, rom miviRoT gansazRvruli Tanxa momavalSi.

unda aRiniSnos, rom erTi da igive wliuri saprocento ganakveTisas

SesaZlebelia rTuli procentebis daricxvis gansxvavebuli periodebis dadgena

kontraqtis pirobebidan gamomdinare.

magaliTi:

sawarmom daabanda 100000 lari, 3 wlis vadiT, wliuri 10%-iani ganakveTiT.

ganvixiloT procentis daricxvis ori varianti:

1. procentis daricxva xdeba weliwadSi erTxel;

2. procentis daricxva xdeba kvartalSi erTxel.

gaangariSeba:

1. dabandebuli TiToeuli laris momavali Rirebuleba Seadgens:

(FV1,10%,3) = 1,33100;

2. dabandebuli TiToeuli laris momavali Rirebuleba Seadgens:

(FV1,21/2%,12) = 1,34489, ramdenadac procentis kvartaluri ganakveTi

Seadgens 21/2 (10 / 4), periodebis ricxvi 12.

gaangariSebidan Cans, rom procentis kvartalSi erTxel daricxva ramdenadme

momgebiania pirvelze, radgan:

(FV1,10%,3) = 1,33100 < (FV1,21/2%,12) = 1,34489

magaliTi:

samrewvelo sawarmom kreditiT SeiZina dazga 30000 larad da ivaldebula misi

srulad gadaxda 7 wlis Semdeg, wliuri saprocento ganakveTiT 16%.

ganvsazRvroT ra Tanxas gadaixdis sawarmo procentis daricxvisas:

47

weliwadSi erTxel;

naxevarweliwadSi erTxel;

kvartalSi erTxel.

1. weliwadSi erTxel gadaxdis SemTxvevaSi sawarmos saprocento xarji Seadgens

84786,6 lars.

gaangariSeba:

a. 30000 (FV1,16%,7); an b. 30000 (1+0,16)7; an g. 30000 X 2,82622.

2. naxevarweliwadSi erTxel procentis daricxvisas, wliuri saprocento

ganakveTi unda gaiyos orze _ 8% (16%/2), xolo periodebis ricxvi -

gaizardos orjer 14 (7 X 2). amitom saprocento xarji Seadgens 88115,7.

gaangariSeba:

a. 30000 (FV1,8%,14); an b. 30000 (1+0,08)14; an g. 30000 X 2,93719.

3. kvartalSi erTxel procentis daricxvisas, kvartaluri saprocento ganakveTi

wliuri saprocento ganakveTis meoTxedis toli iqneba da igi 4%-s Seadgens

(16% / 4), xolo periodTa ricxvi 4-jer gaizrdeba da 28-s (7 X 4) Seadgens.

amitom saprocento xarji Seadgens 89961,2 lars.

gaangariSeba:

a. 30000 (FV1,4%,28); an b. 30000 (1+0,04)28; an g. 30000 X 2,99871.

maSasadame, jer erTi, xangrZlivi periodis danawevrebiT procentis

daricxvis periodebis ricxvis zrdisas, saprocento ganakveTis proporciuli

Semcirebis miuxedavad, fulis momavali Rirebuleba (dazgis SeZenis saerTo

danaxarjebi) metnaklebad izrdeba. amitom sawarmo dainteresebuli unda iyos

procentis daricxvis periodis xangrZlivobis gazrdiT da periodis ricxvis

SemcirebiT.

meores mxriv, am gaangariSebisaTvis ra Tqma unda ufro martivia erTi

fuladi erTeulis momavali Rirebulebis cxrilis gamoyeneba, vidre

formulebisa. magram saprocento xarjis kvartaluri daricxvis SemTxvevaSi 28

48

periodia saWiro, cxrili ki mxolod 25 periods moicavs. saWiroa periodebis (3)

damateba da cxrilis 25 periodis mniSvnelobis (2,66584) 3-jer gamravleba 1,04-ze

(1+0,4). Tumca amis xSirad gamoyeneba sasurveli ar aris.

Tu cnobilia ZiriTadi Tanxa da misi momavali Rirebuleba, cxrilebis

meSveobiT advilad SeiZleba gamoiTvalos periodebis raodenoba, romlis

ganmavlobaSic ZiriTadi Tanxa gaizrdeba mis momaval Rirebulebamde (cnobili

saprocento ganakveTiT), an saprocento ganakveTi (cnobili periodTa ricxviT).

amisaTvis saWiroa momavali Rirebuleba gaiyos ZiriTad Tanxaze da Sesabamisi

periodis striqonze, an Sesabamisi saprocento ganakveTis svetSi vipovoT

miRebuli mniSvneloba _ romel ganakveTs an periods ufro Seesabameba igi.

magaliTad, Tu dabandebuli iyo 5000 lari 13 wliT da me-13 wlis

bolosaTvis dagrovda 13598 lari, maSin am dabandebis saprocento ganakveTi

SeiZleba gamoiTvalos Semdegnairad: 13598 / 5000 = 2,7196. vnaxoT momavali

Rirebulebis cxrilSi 13 periodis striqonze, saprocento ganakveTis romel

mniSvnelobas Seesabameba cifri 2,7196. vipoviT ra am ricxvs da gavyvebiT svets

vertikalurad zeviT, davinaxavT, rom saprocento ganakveTi Seadgens 8.

Tu cnobilia fuladi Tanxis momavali Rirebuleba, SeiZleba ganisazRvros

misi mimdinare (axlandeli) Rirebuleba.

momavali fulis erTi erTeulis mimdinare Rirebuleba (present value of 1)

sawinaaRmdego wesiT ganisazRvreba, kerZod proceduriT, romelsac xSirad rTul

diskontirebas uwodeben da aRiniSneba (PVI, i, n), sadac:

I – diskontirebis ganakveTia;

n – periodis ricxvi.

fulis erTi erTeulis mimdinare Rirebulebis gaangariSeba xorcieldeba

formuliT:

PV1 = 1 / (1+i)n

magaliTad, fulis erTi erTeulis mimdinare Rirebuleba 5 wlis Semdeg

wliuri 12%-iani ganakveTiT Seadgens:

PV1 = 1 / (1 + 0,12)5

= 0,56743 lars.

fulis erTi erTeulis mimdinare Rirebuleba aris momavalSi misaRebi

Tanxebis dRes investirebuli fulis erTi erTeuli, garkveuli saprocento

ganakveTis da periodis pirobebSi. aqedan gamomdinare, SegviZlia gamovTvaloT

Tanxa, romelic momavalSi nebismieri Tanxis misaRebadaa saWiro. magaliTad,

imisaTvis, rom 5 wlis Semdeg miviRoT 10000 lari wliuri 12%-iani ganakveTiT,

dRes dagvWirdeba davabandoT 5674,3 lari.

49

msgavsad momavali Rirebulebisa, viciT ra momavalSi misaRebi ZiriTadi

Tanxis mimdinare Rirebuleba, SeiZleba gamovTvaloT am Tanxis miRebisaTvis

aucilebeli an saprocento ganakveTi, an periodis ricxvi. magaliTad, Tu

ramdenime wlis Semdeg misaRebi 15000 laris mimdinare Rirebuleba dRes Seadgens

11209 lars, diskontirebis wliuri ganakveTiT 6%, imisaTvis rom ganvsazRvroT

wlebis es ricxvi, 11209 unda gavyoT 15000-ze, rac udris 0,74726. movZebniT am

cifrs 6%-is Sesabamis svetSi, gavyvebiT striqons marjvniv da vnaxavT, rom

periodis ricxvi Seadgens 5 wels.

momavali da mimdinare Rirebuleba urTierTSebrunebuli sidideebia:

PV1 = 1 / FV1 da piriqiT, FV1 = 1 x PV1

fuladi Tanxis momavali da mimdinare Rirebulebis saprocento ganakveTze

damokidebulebidan Cans, rom realur praqtikaSi ama Tu im sawarmos aqtivebisa

da valdebulebebis farTo speqtris (grZelvadiani debitoruli da kreditoruli

davalianebebis, savalo valdebulebebis, da sxva) sabalanso Rirebuleba

arsebiTad iqneba damokidebuli Sesabamisi aqtivis an valdebulebis saprocento

ganakveTis faqtobriv mniSvnelobaze. saprocento ganakveTis xelovnurad

Semcireba an gazrda qmnis sawarmos aqtivebis an valdebulebebis realuri

Rirebulebis damaxinjebis mniSvnelovan SesaZleblobas. amgvari damaxinjebebis

Tavidan acilebis mizniT, romelmac SeiZleba daafrTxos investori an

kreditori, sabazro ganakveTi unda iqnes gamoyenebuli.

saprocento ganakveTi, rogorc wesi ganisazRvreba sami faqtoriT, romelze

apelirebiTac SeiZleba gamovitanoT daskvna, Seesabameba igi sabazros Tu ara:

1. ganakveTi wminda saxiT, e. i. raRac premia imisaTvis, rom sameurneo subieqti

drois garkveuli periodis ganmavlobaSi uars ambobs am Tanxis gamoyenebaze.

saprocento ganakveTis am komponents sameurneo subieqti gansazRvravs,

rogorc mocemul momentSi fulis fasis Sesaxeb sakuTari warmodgenidan,

aseve bazarze arsebuli saprocento ganakveTebidan gamomdinare.

2. dabandebuli saSualebebis srulad an wilobriv daubruneblobis riski;

3. inflaciis done.

50

1.7.4. anuiteti

momavali da mimdinare Rirebulebis principis safuZvelze xorcieldeba

gaangariSebebi, rogorc erTdroulad dabandebul erT ZiriTad TanxasTan

mimarTebaSi, aseve, ramdenime ZiriTad TanxasTan mimarTebaSi, romelic

dabandebulia Tanabar nawilebad, ramdenime periodis ganmavlobaSi. am

ukanasknels anuiteti ewodeba. TiToeul am nawilze dairicxeba rTuli

procenti. aseTi nawili iwodeba anuitetis gadaxdad (annuity payment) da SeiZleba

dagrovdes, an amoRebul iqnes anuitetis saerTo Tanxidan.

gadaxdebis cikli warmoadgens anuitets, Tu daculia Semdegi pirobebi:

yvela gadaxdebi erTmaneTis tolia;

gadaxda xdeba mkacri periodulobiT;

procentis daricxva xdeba periodSi erTxel.

gadaxdebis momentis mixedviT anuiteti iyofa or saxed: Cveulebriv

anuiteti (ordinaru annuity), da dauyovneblivi anuiteti (annuity due). anuitetis

konkretuli saxis miuTiTeblobis SemTxvevaSi igulisxmeba Cveulebrivi anuiteti.

Cveulebrivi anuitetis momavali Rirebuleba (future value of an ordinary annuity -

FVA ) warmoadgens Tanabari fuladi Tanxis ramdenime miRebas an gadaxdas,

garkveuli periodebis (n) ganmavlobaSi rTuli procentebis daricxviT,

procentis dadgenili ganakveTiT (i). igi gamoisaxeba (FVA, i, n).

Cveulebrivi anuitetis momavali Rirebuleba (i-10, n- 3)

anuitetis gadasaxadi 0 lari 1 lari 1 lari 1 lari mimdinare 1 periodi 2 periodi 3 periodi momavali momenti

anuitetis 0 lari 1 lari 2,10 lari 3,31 lari Tanxa %-Tan erTad

Cveulebrivi anuitetis pirveli periodis bolos xdeba anuitetis pirveli

gadaxda, romelsac procenti ar daericxeba. procentebis daricxva daiwyeba meore

periodis bolodan. meore periodis bolos anuitetis Tanxa (romelic adre

Seadgenda mxolod pirvel periodSi gadaxdil Tanxas) izrdeba pirveli periodis

51

gadaxdis Tanxaze daricxuli procentiT, romelsac emateba meore periodis

gadaxdis Tanxa. (romelzedac procentebi mxolod mesame periodSi dairicxeba) da

a.S.

Cveulebrivi anuitetis momavali Rirebulebis gaangariSeba fulis erTi

erTeulis momavali Rirebulebis gansazRvris analogiuria. anuitetis momavali

Rirebuleba gaiangariSeba formuliT:

AAFVA = (1+i)n – 1 / i

magaliTi:

Cveulebrivi anuitetis gaangariSeba:

pirveli periodis bolos dabandebul iqna 1 lari, saprocento ganakveTi (i) 1%,

periodebis ricxvi (n) 3.

gaangariSeba:

1. pirveli periodis bolos dabandebulia 1 lari, romelsac procenti ar

daericxeba;

2. dabandebul am 1 lars meore periodis bolos daericxeba procenti (i)

dadgenili ganakveTiT, rac aisaxeba misi gamravlebiT (1+i)-ze, da dabandda

meore lari. amrigad, anuitetis saerTo Rirebulebam meore periodis

bolosaTvis Seadgina 1(1+i) + 1;

3. mesame periodis bolos am Tanxas daericxeba procenti, rac gamoixateba misi

gamravlebiT (1+i)-ze. garda amisa, mesame periodis bolos mas daemateba

bolo anuitetis Tanxa 1 lari. amrigad, anuitetis saerTo Rirebuleba mesame

(bolo) periodis bolosaTvis Seadgens {(1+i) + 1} (1+i) + 1.

yoveldRiur praqtikaSi anuitetis momavali Rirebulebis

gaangariSebisaTvis ufro moxerxebulia cxrilebis gamoyeneba.

buRaltrul aRricxvaSi Cveulebrivi anuitetis momavali Rirebulebis

principis gamoyeneba damaxasiaTebelia sxvadasxva fondebis aRricxvisas,

romlebic SemdgomSi gamoiyeneba valdebulebebis dasafaravad, sawarmoo

simZlavreebis gafarToebis dasafinanseblad, sainvesticio proeqtebis

gansaxorcieleblad da sxva saWiroebisaTvis.

Cveulebrivi anuitetis mimdinare Rirebuleba (present value of an (ordinary) annuity

- PVA) warmoadgens anuitetis fulSi gamosaxul dRevandel ekvivalents (rogorc

52

misaRebs, aseve gadasaxdels), romelic unda ganxorcieldes momavali ramdenime

periodis ganmavlobaSi. anuitetis gadaxdebi xdeba Tanabari TanxiT, drois

Tanabari intervaliT, ucvleli saprocento ganakveTiT. anuitetis momavali

gadaxdebis mimdinare Rirebuleba gamoisaxeba (PVA, i, n) , sadac i - sapocento

ganakveTia, xolo n – periodTa ricxvi. anuitetis mimdinare Rirebuleba

gaiangariSeba formuliT:

PVA = 1 – [1 / ( 1 + i)n ]/ i

an Sesabamisi cxriliT.

magaliTi:

anuitetis mimdinare Rirebulebis gaangariSeba:

saqvelmoqmedo fondma gadawyvita devnilTa daxmarebisa da socialuri

reabilitaciis programis ganxorcieleba q. TbilisSi. programis dasafinanseblad

fondma bankSi unda Seitanos garkveuli Tanxa. bankma wamoayena pirobebi, romlis

mixedviTac Tanxa deponirebul unda iqnes pirveli wlis 1 ianvars wliuri 10%-

iani ganakveTiT.

fondis gaangariSebiT, programis xangrZlivoba 3 welia da misi

ganxorcielebisaTvis yovelwliurad saWiro iqneba 60000 lari.

saqvelmoqmedo fondma unda gaiangariSos Tanxa, romlis dabandeba bankSi 3 wlis

ganmavlobaSi uzrunvelyofs yovelwliurad programis 60000 lariT dafinansebas.

am monacemebidan Cans, rom fondma bankisgan SeiZina anuiteti. aseTi

anuitetis Rirebuleba momavali periodebis gadaxdebis mimdinare Rirebulebis

tolia anu 60000 lari (PVA,10%,3). anuitetis mimdinare Rirebulebis cxrilSi

vipoviT aseTi anuitetis 1 erTeulis mimdinare Rirebulebas (2,48685) da

gavamravlebT 60000 larze:

60000 lari X 2,48685 = 149211 lars.

e. i. saqvelmoqmedo fondma programis dasafinanseblad pirveli wlis 1 ianvars

bankSi unda daabandos 149211 lari.

dauyovneblivi anuitetis momavali Rirebuleba (future value of an annuity due –

FVAD) gamoisaxeba (FVAD, i, n) da igi Cveulebrivi anuitetis momaval Rirebulebas

aRemateba periodebis ricxviT, romlebSic dairicxeba procenti. es imiTaa

gamowveuli, rom dauyovneblivi anuitetis dros, Cveulebrivi anuitetisagan

gansxvavebiT anuitetis TiToeuli gadaxda xdeba Sesabamisi periodis dasawyisSi,

da ara bolos. dauyovneblivi anuitetis mixedviT rTuli procentis daricxva

iwyeba pirveli periodis bolodan. Cveulebrivi anuitetisas pirveli periodis

bolos xorcieldeba pirveli gadaxda, romelzec procenti ar dairicxeba, maSin,

53

roca dauyovneblivi anuitetis meore periodis dasawyisSi (romelic drois igive

momentia, rac pirvelis bolo) xorcieldeba ukve meore gadaxda, xolo pirvelze

(romelic gakeTda pirveli periodis dasawyisSi) dairicxeba procenti. procentis

erTidaigive ganakveTisa i da periodTa ricxvisas dauyovneblivi anuitetis

Rirebuleba SeiZleba ganisazRvros Cveulebrivi anuitetis gamravlebiT ( 1 + i) –ze,

rac Cveulebrivi anuitetis momavali Rirebulebis gaangariSebis tolniSnaa

periodebis ricxvisaTvis (1 + n).

dauyovneblivi anuitetis gadaxdebisa da rTuli procentebis daricxva (i-10, n- 3)

anuitetis gadasaxadi 1 lari 1 lari 1 lari mimdinare 1 periodi 2 periodi 3 periodi momavali momenti

anuitetis 1,0 lari 2,10 lari 3,31 lari 3,64 lari Tanxa %-Tan erTad

maSasadame, dauyovneblivi anuitetis momavali Rirebuleba Cveulebrivze

erTi damatebiTi periodisaTvis gadaxdili rTuli procentebis TanxiT metia.

dauyovneblivi anuitetis mimdinare Rirebuleba (present value of an annuity due –

PVAD) gamoisaxeba (PVAD,i,n), sadac i – saprocento ganakveTia, n-i ki, periodTa

ricxvi. Cveulebrivi anuitetis mimdinare Rirebulebis msgavsad, dauyovneblivi

anuitetis mimdinare Rirebuleba ganisazRvreba diskontirebis meTodiT –

momavalSi anuitetis Tanxidan rTuli procentebis Tanxis CamoweriT, periodTa

ricxvisaTvis, romelTa gasvlisasac igi dairicxeba. magram imis gamo, rom

anuitetis gadaxdebi xdeba TiToeuli periodis dasawyisSi, diskontirebis

periodTa ricxvi anuitetis gadaxdebis periodTa ricxvze erTiT naklebia.

ramdenadac dauyovneblivi anuitetis dros rTuli procentebis daricxva

xorcieldeba erTiT metjer, vidre Cveulebrivi anuitetisas, mimdinare

Rirebuleba PVAD SeiZleba miviRoT anuitetis mimdinare Rirebulebis (PVA)

gamravlebiT (1 + i) -ze.

vizualurad anuitetis or saxes Soris gansxvaveba SeiZleba warmovadginoT

Semdegi saxiT:

54

dauyovneblivi anuiteti (i-10, n- 3)

anuitetis gadasaxadi 1 lari 1 lari 1 lari mimdinare 1 periodi 2 periodi 3 periodi momavali momenti

anuitetis 2,74 lari 1,91 lari 1,0 lari diskontirebuli Tanxa

Cveulebrivi anuiteti (i-10, n- 3)

anuitetis gadasaxadi 1 lari 1 lari mimdinare 1 periodi 2 periodi 3 periodi momavali momenti

anuitetis 2,49 lari 1,74 lari 0,91 lari diskontirebuli Tanxa

amrigad, dauyovneblivi anuitetis mimdinare Rirebuleba SeiZleba miviRoT

Cveulebrivi anuitetis mimdinare Rirebulebis safuZvelze periodebisaTvis,

romelic tolia (1 _ n).

magaliTi:

sawarmo ganixilavs fasiani qaRaldebis SeZenis SesaZleblobas, wliuri

saprocento ganakveTiT 15%, romelic saSualebas micemda 5 wlis ganmavlobaSi,

dawyebuli pirveli wlis 1 ianvridan, yovelwliurad mieRo 9000 lari. 5 wlis

gasvlis Semdeg fasiani qaRaldebi kargaven Rirebulebas. sawarmom unda

gaiangariSos am fasiani qaRaldebisaTvis ra Tanxis gadaxdas daeTanxmos.

buRaltruli aRricxvis TvalsazrisiT, sawarmom unda gansazRvros am

fasiani qaRaldebis SeZeniT misaRebi momavali Semosulobebis mimdinare

Rirebuleba. swored igi warmoadgens fasiani qaRaldebis maqsimalur fass,

romlis gadaxdasac SeiZleba daeTanxmos sawarmo. miTiTeba gadaxdebis dawyebis

momentis Sesaxeb (pirveli wlis 1 ianvridan) mianiSnebs, rom adgili aqvs

dauyovnebliv anuitets, erT gadaxdaze 9000 laris odenobiT, saprocento

ganakveTiT 15%, 5 wlis ganmavlobaSi.

gaangariSeba:

dauyovneblivi anuitetis mimdinare Rirebuleba:

55

(PVAD, 15%, 5) anu 9000 X 3,85498 = 34694,82 lars.

buRaltrul aRricxvaSi xSirad warmoiqmneba momavali an mimdinare

Rirebulebis principiT ramdenime Tanxis gaangariSebis aucilebeloba. amis

erTerTi magaliTia e.w. gadavadebuli anuiteti (deferred annuity), romelic ori

fazisagan Sedgeba:

1. kapitalis dabandeba ramdenime periodis ganmavlobaSi, raTa misi

damTavrebisas dagrovdes garkveuli Tanxa, romelic Sedgeba dabandebuli

ZiriTadi Tanxisa da rTuli procentebisagan;

2. dagrovili Tanxebis gadaxdebi erTdroulad an Tanabar nawilebad

ramdenime periodis ganmavlobaSi. bolo SemTxvevaSi anuitetis darCenil

Tanxaze grZeldeba rTuli procentis daricxva.

magaliTi:

sawarmo sainvesticio programebis gansaxorcieleblad qmnis fonds da abandes

100000 lars 4 wliT, wliuri 18%-iani ganakveTiT.

mexuTe wlidan sawarmo am fondidan yovelwliurad, Tanabari odenobiT

daafinansebs sainvesticio programebs, fondis amowurva gaTvaliswinebulia 5

wlis gasvlis Semdeg, amasTan, fondis dauxarjavi Tanxis naSTi rCeba bankSi,

fondis angariSze wliuri 18%-iani ganakveTiT.

gaangariSeba:

1. 4 wlis Semdeg fondis odenoba Seadgens 193878 lars:

100000 X (FV1, 18%, 4) = 100000 X 1,93878 = 193878 lars.

2. dauyovneblivi anuiteti (PVAD, 18%, 5) _ yovelwliuri gadaxdebis

mimdinare Rirebuleba Seadgens 52540 lars:

193878 / (PVAD, 18%, 5) = 193878 / 2,56564 = 75567 lari.

motanili magaliTidan Cans, rom analogiuri tipis amocanebis

gadasawyvetad mizanSewonilia dasmuli amocana daiyos nawilebad. ganxilul

magaliTSi aseTia fondis gayofa or etapad: dagroveba da xarjva, Semdeg ki,

SeirCeva TiToeulisaTvis gadawyvetis Sesabamisi meTodi, e.i. unda gairkves, ras

ganvsazRvravT – erTjeradi gadaxdebis momaval Tu mimdinare Rirebulebas,

Cveulebriv Tu dauyovnebliv anuitets.

erTidaigive buRaltruli amocanis gadasawyvetad fulis droiTi

Rirebulebis gansazRvris ramdenime meTodikis gamoyenebis kidev erT

damaxasiaTebel SemTxvevas warmoadgens aqtivebis SeZena narCeni RirebulebiT.

magaliTi:

56

kompania apirebs saglinavi Carxis SeZenas, romelic misi gaangariSebiT, 5 wlis

ganmavlobaSi yovelwliurad moutans 10000 lars wminda mogebas (Semosavlis

daricxva xdeba wlis bolos). kompania Tvlis, rom 5 wlis gasvlis Semdeg, Carxi

SeiZleba gaiyidos 2000 larad. kompania darwmunebulia, rom mis mier

ganxorcielebuli investicia weliwadSi moitans mogebas aranakleb 10%-sa.

kompaniam unda gaiangariSos is maqsimaluri danaxarjebi, romelTa gawevazec

Tanaxma iqneba.

gaangariSeba:

1. Cveulebrivi anuitetis mimdinare Rirebuleba:

10000 lari X (PVA, 10%, 5) = 10000 X 3,79079 = 37907,9;

2. narCeni Rirebulebis (2000 lari) mimdinare Rirebuleba:

2000 X (PV1, 10%, 5) =2000 X 0,62092 = 1241,84;

3. kompania Carxs SeiZens im pirobiT, Tu misi Rirebuleba ar aRemateba 39149,74

lars. (37907,9 + 1241,84).

fulis droiTi Rirebulebis gaangariSebis principebi principis dasaxeleba mokle aRwera gaangariSebis

formula komentari periodis ricxvze

martivi procenti i procenti daericxeba mxolod ZiriTad Tanxas

P x i x n _

1 erTeulis momavali Rirebuleba (FV1, i, n)

1 gadaxdis momavali Rirebuleba n

periodebis Semdeg, rTuli procentis daricxviT, ganakveTiT i

(1 + i)n yovelTvis metia erTze

1 erTeulis mimdinare Rirebuleba (PV1, i, n)

gadaxdis mimdinare Rirebuleba, romelic moxdeba n periodis Semdeg, diskontirebis i ganakveTiT

1 / (1 + i)n

yovelTvis naklebia erTze

anuitetis momavali Rirebuleba (Cveulebrivi anuiteti) (FVA, i, n)

momavali Rirebuleba n anuitetis gadaxdebis, Sesabamisi periodebis bolos rTuli procentis daricxviT, i ganakveTiT

(1 + i)n – 1 / i

yovelTvis metia momxdari gadaxdebis ubralo Tanxaze

anuitetis gadaxdebis momavali Rirebuleba (dauyovneblivi anuiteti) (FVAD, i, n)

momavali Rirebuleba n anuitetis gadaxdebis, Sesabamisi periodebis dasawyisSi, rTuli procentis daricxviT, i ganakveTiT

(1 + i)n – 1 / i x

x (1 + n) rTuli procentebi dairicxeba erTiT metjer, CveulebrivTan SedarebiT

anuitetis gadaxdebis mimdinare Rirebuleba (Cveulebrivi anuiteti) (PVA, i, n)

mimdinare Rirebuleba n anuitetis gadaxdebis, Sesabamisi periodebis bolos rTuli procentis daricxviT, i ganakveTiT

1–(1 / (1 + i)n) / i

yovelTvis naklebia anuitetis gadaxdebis ubralo Tanxaze

anuitetis gadaxdebis mimdinare Rirebuleba (dauyovneblivi anuiteti) (PVAD, i, n)

mimdinare Rirebuleba n anuitetis gadaxdebis, Sesabamisi periodebis dasawyisSi, rTuli procentis daricxviT, i ganakveTiT

1–(1 / (1 + i)n) / i x (1+i)

Cveulebrivi anuitetis mimdinare Rirebulebaze metia, erTi damatebiTi periodis procentis TanxiT

57

Tavi II. moTxovnebis aRricxva

2.1. moTxovnebis warmoqmnis

safuZvlebi

sawarmoo cikli moicavs drois im monakveTs, romelic iwyeba

warmoebisaTvis saWiro sasaqonlo-materialuri faseulobebis SeZeniT da

mTavrdeba mza produqciis (saqonlis, samuSaoebis, momsaxurebis) realizaciiT

naRd fulze an mis eqvivalentebze.

sawarmom saqonlis (samuSaoebis, momsaxurebis) miwodeba SeiZleba

ganaxorcielos rogorc naRdi angariSsworebiT, aseve kreditiT (Semdgomi

gadaxdis pirobiT), anu gadaxdis TariRis gadavadebiT. gadaxdis pirobebi

regulirdeba mxareebs Soris gaformebuli xelSekrulebiT. saqonlis

(samuSaoebis, momsaxurebis) kreditiT miwodebisas warmoqmneba moTxovna anu

debitoruli davalianeba. debitoruli davalianeba warmoadgens moTxovnas

kreditiT miwodebaze, romelsac procenti ar ericxeba (Tamasuqis garda).

dafarvis vadebis mixedviT, moTxovnebi anu debitoruli davalianebebi

SeiZleba iyos mimdinare, anu moklevadiani da grZelvadiani.

moTxovna, rogorc aqtivi, bass-is mixedviT, CaiTvleba mimdinare

moTxovnad, Tu mosalodnelia misi dafarva balansis Sedgenis TariRidan

Tormeti Tvis ganmavlobaSi, yvela sxva moTxovna grZelvadian moTxovnas

warmoadgens.

bass 1-is mixedviT, rodesac sawarmo saqonlisa da momsaxurebis miwodebas

axorcielebs zustad gansazRvrul sawarmoo ciklSi, grZelvadiani da mimdinare

moTxovnebis cal-calke klasificireba da balansSi asaxva sasargebloa imiT,

rom calke gamoyos neto aqtivebi, romlebic mudmivad imyofeba mimoqcevis

procesSi sabrunavi kapitalis saxiT, im neto aqtivebisagan, romlebsac igi

iyenebs grZelvadiani saqmianobisaTvis. garda amisa, bass 1-is mixedviT, sawarmom

moTxovnebi, rogorc aqtivebi, unda waradginos likvidobis mixedviT, Tu ki es

ukanaskneli iseT informacias awvdis mis momxmareblebs, romelic saimedoa da

ufro Sesabamisi, vidre dafarvis vadebis mixedviT maTi klasificireba mimdinare

da grZelvadian moTxovnebad.

finansuri informaciis momxmareblebisaTvis moTxovnebis Sesaxeb

srulyofili informaciis miwodebis mizniT, SeiZleba moTxovnebis dajgufeba

konkretuli vadebis mixedviTac.

58

daricxvis meTodisa da realizaciis principis mixedviT, miwodebis

momentisaTvis gadauxdeli Tanxebi aRiarebul unda iqnes erTis mxriv, moTxovnad

anu debitorul davalianebad da meores mxriv, Semosavlad. xolo

windaxedulobis principidan gamomdinare, moTxovnebi balansSi aisaxeba

miwodebis neto sarealizacio RirebulebiT, anu uimedo valebis, agreTve,

ukandabrunebebisa da fasdaTmobebis gamoklebiT. zogierTi moTxovna, magaliTad,

winaswar anazRaurebuli momsaxureba, gadaxdili avansebi, balansSi aisaxeba

TviTRirebulebiT.

moTxovnebis aRsaricxavad amJamad moqmedi angariSTa gegmiT

gaTvaliswinebulia angariSebis jgufi - 1400 `moklevadiani moTxovnebi~ da 2300 -

`grZelvadiani moTxovnebi~.

2.2. mimdinare (moklevadiani) moTxovnebis aRricxva

mimdinare (moklevadiani) moTxovnebis aRsaricxavad amJamad moqmedi

angariSTa gegmiT gaTvaliswinebulia 1400 jgufis angariSebi - `moklevadiani

moTxovnebi~, 1500 jgufis angariSebi – `moklevadiani saTamasuqo moTxovnebi~, 1800

jgufis angariSebi - `daricxuli moTxovnebi~, 1700 jgufis angariSebi - `winaswar

gaweuli xarjebi~.

mimdinare (moklevadiani) moTxovnebi SeiZleba daiyos: savaWro moTxovnebad,

daricxul moTxovnebad da sxva moTxovnebad.

savaWro moTxovnebs (debitorul davalianebebs) warmoadgens: moTxovnebi

miwodebiT da momsaxurebiT, moklevadiani saTamasuqo moTxovnebi, mimwodeblebze

gadaxdili avansebi, winaswar gaweuli xarjebi.

daricxuli moTxovnebia: misaRebi dividendebi, misaRebi procentebi da sxva

daricxuli moTxovnebi.

sxva moTxovnebad miiCneva: moTxovnebi sawarmos personalis mimarT,

moTxovnebi sawarmos xelmZRvanelobisa da sameTvalyureo saWos wevrebis mimarT,

moTxovnebi partniorebze gacemuli sesxiT da sxva.

59

2.3. savaWro moTxovnebis

aRricxva

2.3.1. miwodebidan da momsaxurebidan warmoqmnili

moTxovnebis aRricxva

daricxvis meTodis mixedviT, Semosavlis aRiareba unda moxdes saqonlis

(samuSaoebis, momsaxurebis) miwodebisTanave, miuxedavad imisa, moxdeba Tu ara

dauyovnebliv misi gadaxda. swored miwodebisas Tanxis gadauxdeloba, gadaxdis

gadavadeba, anu kreditiT gayidva warmoadgens moTxovnebis warmoqmnis safuZvels.

saerTaSoriso praqtikiT, kreditiT vaWroba miwodebis gavrcelebuli formaa.

saqonlis (samuSaoebis, momsaxurebis) kreditiT miwodeba SeiZleba

ganxorcieldes sxvadasxva pirobebiT: Cveulebrivi, fasdaTmobiT, an TamasuqiT.

ganvixiloT TiToeuli cal-calke:

Cveulebrivi moklevadiani moTxovna anu debitoruli davalianeba aranair

gansakuTrebul pirobas ar iTvaliswinebs da daifareba, rogorc wesi,

xelSekrulebiT gaTvaliswinebul vadebSi. aseTi SeiZleba iyos 30-60 dRe.

moTxovnebis warmoqmnis safuZvels miwodebis angariS-faqtura warmoadgens,

romliTac sakuTrebisa da gankargvis ufleba, agreTve, masTan dakavSirebuli

yvela riski gamyidvelidan myidvels gadaecema.

mimdinare (moklevadiani) moTxovnebis warmoqmna buRaltrul aRricxvaSi

aisaxeba gatarebiT: D

d-ti - moTxovnebi miwodebidan da momsaxurebidan;

k-ti - Semosavali realizaciidan.

im SemTxvevaSi, Tu sawarmo aris dRg-is gadamxdeli, miwodebisas

Semosavlis aRiarebasTan erTad, unda moxdes dRg-s daricxva anu Sesabamisi

sagadasaxado valdebulebis warmoqmna:

d-ti - moTxovnebi miwodebidan da momsaxurebidan (saerTo TanxiT);

k-ti - Semosavali realizaciidan (Semosavlis TanxiT);

k-ti - gadasaxdeli dRg (dRg-s TanxiT).

moTxovnebis anu debitoruli davalianebis dafarva buRaltrul

aRricxvaSi aisaxeba gatarebiT:

d-ti - fuladi saSualebebis angariSebi;

k-ti moTxovnebi miwodebidan da momsaxurebidan.

60

fasdaTmobiT ganxorcielebuli operaciebis aRricxva.

sawarmom klients (debitors) davalianebis droulad dafarvis

stimulirebis mizniT, SeiZleba SesTavazos fasdaTmoba, rac miuxedavad

Semcirebuli Tanxis gadaxdisa, mainc gaaumjobesebs mis finansur mdgomareobas.

davuSvaT, sawarmom miwodeba ganaxorciela 30 dRiani ganvadebiT, Tu klienti

Tanxas gadaixdis miwodebidan 10 dReSi, mas eZleva fasdaTmoba gasanaRdebeli

Tanxis 2%-is odenobiT. igi angariS-faqturaSi Semdegnairad aisaxeba: 2/10 an

srulad 30.

bass-is Tanaxmad, fasdaTmobiT ganxorcielebuli miwodebis operaciebi

buRaltrul aRricxvaSi SeiZleba ori meTodiT aisaxos:

mTliani Tanxis aRricxvis meTodiT; da

wminda Tanxis aRricxvis meTodiT.

magaliTi:

klients 2017 wlis 5 ianvars miewoda saqoneli - 10000 laris, Semdegi pirobiT:

3/10 srulad 30.

mTliani Tanxis asaxvis meTodis gamoyenebisas, operaciis moxdenis dRes, e. i. 2017

wlis 5 ianvars unda moxdes Semosavlebisa da Sesabamisi moTxovnebis aRiareba:

d-ti - moTxovnebi miwodebidan da momsaxurebidan - 10000;

k-ti - Semosavali realizaciidan - 10000.

1. klientma gadaixada davalianebis Tanxa 25 ianvars, e. i. ar isargebla

SeTavazebuli fasdaTmobiT. davalianebis gadaxda aisaxeba buRaltruli

gatarebiT:

d-ti - fuladi saSualebebis angariSebi - 10000;

k-ti - moTxovnebi miwodebidan da momsaxurebidan - 10000.

2. klientma isargebla fasdaTmobis pirobiT da Tanxa gadaixada miwodebidan 7

dReSi, 12 ianvars:


d-ti - gayiduli saqonlis fasdaTmoba - 300;


angariSi `gayiduli saqonlis dabruneba da fasdaTmoba~ kontraluri

angariSia, romelic aregulirebs angariSs `Semosavlebi realizaciidan~. amitom,

saangariSgebo periodis Semosavlebis dazusteba unda moxdes buRaltruli

gatarebiT:

61

d-ti - Semosavali realizaciidan - 300;

k-ti D gayiduli saqonlis fasdaTmoba 300.

wminda (neto) Tanxis aRricxvis meTodiT igive operacia buRaltrul

aRricxvaSi Semdegnairad aisaxeba:

saqonlis miwodebisas, realizaciis wminda (neto) RirebulebiT Sesdgeba

buRaltruli gatareba:


d-ti - gayiduli saqonlis fasdaTmoba - 300;

k-ti - Semosavali realizaciidan - 10000.

1. klientma gadaixada davalianebis Tanxa 12 ianvars, e. i. isargebla SeTavazebuli

fasdaTmobiT:



saangariSgebo periodis Semosavlebis dazusteba moxdeba buRaltruli gatarebiT:

d-ti - Semosavali realizaciidan - 300;

k-ti - gayiduli saqonlis fasdaTmoba - 300.

2. klientma gadaixada davalianebis Tanxa 25 ianvars, e. i. ar isargebla

fasdaTmobiT. davalianebis gadaxda aisaxeba buRaltruli gatarebiT:



Sesabamisad, saangariSgebo periodis bolos, gamouyenebeli fasdaTmobis

TanxiT unda moxdes `moTxovnebis~ angariSis koreqtireba:


k-ti - gayiduli saqonlis fasdaTmoba - 300.

62

2.3.2. saTamasuqo moTxovnebis

aRricxva

saqonlis kreditiT gayidvis operaciebi SeiZleba gaformdes TamasuqiT.

Tamasuqi fasiani qaRaldia, riTac gadamxdeli kisrulobs werilobiT

valdebulebas Tanxis moTxovnisTanave, an dadgenil vadaSi gadaxdaze. Tamasuqi

ori saxisaa:

Cveulebrivi (martivi) Tamasuqi;

gadasapirebeli Tamasuqi.

martivi Tamasuqi adasturebs Tamasuqis mflobelis fulad valdebulebas,

ganaRdebis vadis dadgomisas gadauxados gansazRvruli Tanxa Tamasuqis

mflobels. gadasapirebeli Tamasuqi fasiani qaRaldia, romelic gamoiwereba

kreditoris (Tamasuqis gamcemis) mier da warmoadgens gadamxdelisaTvis

gansakuTrebul werilobiT brZanebas gadauxados miTiTebul dros gansazRvruli

Tanxa gadasapirebel TamasuqSi miTiTebul mesame pirs (Tamasuqis mflobels).

Tamasuqi SeiZleba iyos moklevadiani an grZelvadiani.

Tamasuqis savaldebulo rekvizitebia: dasaxeleba, gacemis TariRi,

nominali, Tamasuqis mimRebis (remitenti) dasaxeleba, dafarvis TariRi,

saprocento ganakveTi, Tamasuqis gamcemis dasaxeleba da xelmowera.

saTamasuqo moTxovnebis aRricxvisas mniSvnelovania Tamasuqis vadis

gansazRvra, ramdenadac Tamasuqis vadis gasvlis Semdeg unda Sewydes procentis

daricxva da Sesabamisad, saTamasuqo moTxovna gadatanil iqnes `miwodebiT da

momsaxurebiT warmoqmnili moTxovnebi~-s angariSze. Tamasuqis vada misi

moqmedebis periodiT (dReebis an Tveebis ricxvi) ganisazRvreba. Tamasuqis

dafarvis TariRis gaangariSebaSi misi gaformebis dRe monawileobas ar

Rebulobs. amasTan, aucilebelia Tamasuqis vadis zustad gansazRvra saprocento

Semosavlis sworad gaangariSebis mizniT. saprocento Semosavali (xarji)

ganisazRvreba Tamasuqis nominalis, wliuri saprocento ganakveTisa da Tamasuqis

vadis mixedviT.

saprocento Semosavlis (xarjis) gaangariSeba SeiZleba e.w. 360 dRiani an

365 dRiani meTodiT. 360 dRiani meTodis dros wliuri misaRebi saprocento

Semosavali iyofa 12 Tveze, ganisazRvreba erTi Tvis saprocento Semosavali,

romelic gamravldeba Tamasuqis moqmedebis TveTa raodenobaze. 365 dRiani

meTodis gamoyenebis dros wliuri misaRebi saprocento Semosavali iyofa 365

dReze, gaiangariSeba erT dReSi dasaricxi saprocento Semosavali, romelic

gamravldeba Tvis dReTa raodenobaze.

63

magaliTi: K

sawarmom moTxovnebis dasafaravad myidvelisagan 2017 wlis 1 Tebervals miiRo

Cveulebrivi (martivi) Tamasuqi 5000 larze, wliuri saprocento ganakveTi 12%;

Tamasuqis dafarvis vada 2017 wlis 31 dekemberia, saprocento Tanxa gadaxdili

unda iqnes yoveli Tvis bolos. sawarmo iyenebs procentis gaangariSebis 360

dRian meTods.

1. Tamasuqis miRebisas, saTamasuqo moTxovnis warmoqmna gatardeba:

d-ti - miRebuli moklevadiani Tamasuqebi - 5000;


2. gaiangariSeba yovelTviuri saprocento Semosavali:

(5000 X 12%) X 1/12 = 50 lari.

yoveli Tvis bolos moxdeba saprocento Semosavlis daricxva:

d-ti - misaRebi procenti - 50;

k-ti - saprocento Semosavali – 50.

3. saprocento Tanxis miReba gatardeba:

d-ti - fuladi saSualebebis angariSeba - 50;

k-ti - misaRebi procentebi - 50.

2017 wlis 31 dekembers, Tamasuqis ZiriTadi Tanxisa da dekembris Tvis

saprocento Tanxis gadaxda gatardeba:


k-ti - miRebuli moklevadiani Tamasuqebi - 5000;

k-ti - misaRebi procentebi - 50.

Tamasuqis droulad gaunaRdeblobis SemTxvevaSi, Sewydeba saprocento

Tanxis daricxva da saTamasuqo moTxovna gadaitaneba `miwodebiT da momsaxurebiT

warmoqmnili moTxovnebi~-s angariSze.

Cveulebrivi (martivi) Tamasuqisagan gansxvavebiT, gadasapirebeli Tamasuqis

gamcemi valdebulia Tamasuqis Tanxa gadauxados Tamasuqis warmomdgens. aqedan

gamomdinare, Tamasuqis mimRebs ufleba aqvs garantori bankis meSveobiT

moaxdinos, Tamasuqis vadamde ganaRdeba, anu miiRos bankis sesxi Tamasuqis

ganaRdebis TariRamde, gadasapirebeli Tamasuqis garantiiT. amas Tamasuqis

aRricxva anu diskonti ewodeba. Tamasuqis diskontisaTvis banki moiTxovs Tanxas,

64

romelsac diskontis ganakveTi ewodeba. diskontis ganakveTi gaiangariSeba

formuliT:

C = (M X I )X T

sadac:

C – diskontis ganakveTia;

M – Tamasuqis gasanaRdebeli Tanxaa;

I – saprocento ganakveTia;

T- Tamasuqis aRricxvidan ganaRdebamde darCenili droa.

magaliTi:

sawarmom momsaxure bankSi moaxdina Tamasuqis diskonti. Tamasuqis nominali 5000

laria, wliuri saprocento ganakveTi – 12%, Tamasuqis dafarvis vada 360 dRea,

Tamasuqis ganaRdebamde darCenilia 150 dRe, diskontis ganakveTi 15%-ia.

gasanaRdebeli Tanxa, gaangariSebis 360 dRiani meTodiT, Seadgens:

5000 + (5000 X 12%) – (5600 X 15% X 150 / 360) = 5000 + 600 – 350 = 5250.

maSasadame, Tamasuqis gasanaRdebeli Tanxaa 5000 lari, saprocento Semosavali -

600 lari, diskontis ganakveTi - 350 lari.

diskontirebuli TamasuqiT bankidan Tanxis miReba gatardeba:


k-ti - miRebuli moklevadiani Tamasuqebi - 5000;

k-ti - saprocento Semosavali - 250 (600 - 350).

2.4. daricxuli moTxovnebis

aRricxva

finansuri operaciebis ganxorcielebiT warmoiqmneba Sesabamisi moTxovna.

isini ZiriTadad, dakavSirebulia sxva subieqtebis mier sawarmos aqtivebis

gamoyenebasTan. magaliTad, aseTebia, misaRebi dividendebi, sawarmos mier gacemul

sesxebze misaRebi procentebi da sxva.

moTxovnebi misaRebi dividendebiT buRaltrul aRricxvaSi aisaxeba gatarebiT:

d-ti - misaRebi dividendebi;

k-ti - Semosavali dividendebiT.

65

moTxovnebi misaRebi procentebiT buRaltrul aRricxvaSi aisaxeba gatarebiT:

d-ti - misaRebi procentebi;

k-ti - saprocento Semosavali.

dividendebisa da procentebis miReba aisaxeba buRaltruli gatarebiT:


k-ti - misaRebi dividendebi;

k-ti - misaRebi procentebi.

2.5. sxva moTxovnebis aRricxva

savaWro moTxovnebis garda sawarmoSi SeiZleba adgili hqondes agreTve,

sxva moTxovnebsac, romelic warmoiqmna momsaxurebis winaswari anazRaurebiT,

sawarmos personalze sxvadasxva daniSnulebiT Tanxebis gacemiT,

ganxorcielebuli finansuri operaciebiT da sxva.

sawarmo xSirad winaswar ixdis sxvadasxva saxis momsaxurebis Rirebulebas.

magaliTad, saijaro qiras, telefonis, eleqtroenergiis gadasaxads, wylis

Rirebulebas da sxva. SesaZlebelia, Tanaxmad xelSekrulebisa, sawarmom

momwodeblebs winaswar gadauxados mosawodebeli sasaqonlo-materialuri

faseulobebis Rirebuleba. es aris winaswar gadaxdili xarji, romelic

Sesabamisobis principidan gamomdinare, ar miekuTvneba saangariSgebo periods da

warmoadgens momavali periodis xarjs. aseTi xarji warmoqmnis moTxovnas

winaswar gadaxdili avansebiT, romelic aisaxeba gatarebiT:

d-ti - gadaxdili avansebi;

k-ti - fuladi saSualebebis angariSebi.

gadaxdili avansebiT warmoqmnili moTxovnebis dafarva moxdeba Sesabamisi

momsaxurebis ganxorcielebiT, faseulobebis mowodebiT, an avansad gadaxdili

Tanxis ukandabrunebiT:

d-ti - Sesabamisi xarjebis amsaxveli angariSebi;

d-ti - maragebis angariSebi (maragebis saxeebis mixedviT);


k-ti - gadaxdili avansebi.

66

sameurneo saqmianobis mimdinareobisas warmoiqmneba saWiroeba, sawarmos

muSakebze sameurneo davalebis Sesasruleblad Tanxebis gacemaze. aseTi Tanxebi

saqveangariSo Tanxebad iwodeba, xolo am Tanxebis mimRebi pirebi –

angariSvaldebul pirebad. Sesabamisad, warmoiqmneba moTxovna sawarmos

personalis mimarT, romelic buRaltrul aRricxvaSi aisaxeba gatarebiT:

d-ti - moTxovnebi sawarmos personalis mimarT;

k-ti - naRdi fuli salaroSi.

angariSvaldebuli pirebis mier saqveangariSod miRebuli Tanxebis xarjvis

damadasturebeli dokumentebis warmodgenis Semdeg, moxdeba Sesabamisi xarjis

aRiareba:

d-ti - maragebis angariSebi (maragebis saxeebis mixedviT);

d-ti - saerTo da administraciuli xarjebi;

k-ti - moTxovnebi sawarmos personalis mimarT.

angariSvaldebuli piris mier daniSnulebisamebr dauxarjavi Tanxis naSTi

unda dabrundes sawarmos salaroSi:

d-ti - naRdi fuli salaroSi;


an, sawinaaRmdego SemTxvevaSi, sawarmom damatebiT unda gadauxados

angariSvaldebul pirs sxvaoba avansad miRebul Tanxasa da faqtiurad gaweul

xarjebs Soris:



sawarmos personals SeiZleba, mieyidos mza produqcia kreditiT (Semdgomi

gadaxdis pirobiT), romelic miwodebisas unda aRiardes Semosavlad:


k-ti - Semosavali realizaciidan.

personalis mier aRniSnuli davalianebis dafarva gatardeba:



SesaZlebelia moklevadiani moTxovna warmoiqmnas partniorebze (damfuZneblebze)

gacemuli sesxebiT:

67

d-ti - moTxovnebi partniorebze gacemuli sesxiT;

k-ti- fuladi saSualebebis angariSebi.

xolo sesxis dafarva sawinaaRmdego gatarebiT aisaxeba:


k-ti - moTxovnebi partniorebze gacemuli sesxiT.

2.6. saeWvo da uimedo moTxovnebis

aRricxva

sabazro ekonomikis pirobebSi, kreditiT gayidva farTod gavrcelebuli da

Cveulebriv, ormxrivad sargebliania rogorc gamyidvelisaTvis, ise

myidvelisaTvis. sawarmoebi, kreditiT gayidvisas, yovelTvis cdiloben

gadamxdelunariani klientebis SerCevas. da mainc, aseTi garigeba garkveul

riskTan aris dakavSirebuli, rac upirveles yovlisa, valis droulad dafarvaSi

mdgomareobs. valis dafarvis periodis ganmavlobaSi SesaZlebelia klients

warmoeqmnas finansuri Tu sxva siZneleebi, rac valis dafarvis vadebis

darRvevas, an saerTod gadauxdelobas gamoiwvevs. Tu sawarmos gaaCnia sakmarisi

mtkicebuleba imisa, rom romelime klienti gakotrda, ver iZebneba an

gardacvlilia, maSasadame, igi ver gadaixdis sawarmos winaSe arsebul

valdebulebas da aseTi moTxovna anu debitoruli davalianeba uimedo valad

unda aRiardes.

uimedo moTxovnebi anu debitoruli davalianebebi saagariSgebo periodis

bolos, finansuri angariSgebis momzadebisas Camoiwereba, e. i. moxdeba misi

xarjad aRiareba da Sesabamisad, aisaxeba sruli Semosavlebis angariSgebaSi.

xolo TviT saqonlis gayidvis operacia, rogorc ukve momxdari faqti, rCeba

buRaltrul aRricxvaSi. maSasadame, Camoiwereba da xarjad aRiardeba mxolod

uimedo debitoruli davalianeba da ara saqonlis gayidva.

buRaltruli gatarebebi:

1. uimedo debitoruli davalianebis Camowera:

d-ti - saeWvo da uimedo moTxovnebis xarjebi; an

d-ti - saeWvo moTxovnebis koreqtireba (rezervi);

k-ti - moTxovnebi miwodebiT.

68

2. xarjebis amsaxveli angariSebis daxurva:

d-ti - saangariSgebo periodis mogeba/zarali;

k-ti - saeWvo da uimedo moTxovnebis xarjebi.

SesaZlebelia, sawarmom garkveuli periodis Semdeg, miiRos adre xarjad

aRiarebuli da zaralSi Camowerili debitoruli davalianeba. aseT SemTxvevaSi,

konservatizmis principis moTxovnaTa gaTvaliswinebiT, buRaltrul aRricxvaSi

jer unda aisaxos Sesabamisi Tanxis miReba, Semdeg ki, aRsdges adre Camowerili

moTxovna:

1. d-ti - fuladi saSualebebis angariSebi;

k-ti - moTxovnebi miwodebiT.

2. d-ti - moTxovnebi miwodebiT;

k-ti - saeWvo da uimedo moTxovnebis xarjebi; an

k-ti - saeWvo moTxovnebis koreqtireba (rezervi).

SesaZlebelia klients warmoeqmnas droebiTi finansuri siZneleebi an

kidev ufro meti, kotrdeba, eqvemdebareba likvidacias. am siZneleebis

mowesrigebamde an likvidaciamde mis mier valis dafarva jer kidev

SesaZlebelia, magram garantirebuli ar aris da amitom, amgvari moTxovnebi

saeWvo moTxovnebad, anu saeWvo debitorul davalianebebad iwodeba. imis gamo,

rom aseTi valebis miReba saeWvoa, magram kidev SesaZlebelia, finansuri

angariSgebis momzadebisas pirdapir misi Camowera da zaralad aRiareba ar xdeba.

debitoruli davalianebebis saeWvo valebad miCnevisas, windaxedulobis

(gamWriaxobis) principis gaTvaliswinebiT, dauyovnebliv unda Seiqmnas Sesabamisi

rezervi, romelic im SemTxvevaSi iqneba gamoyenebuli, Tu aseTi saeWvo vali

marTlac iqca uimedod da sawarmom dakarga misi miRebis SesaZlebloba. amasTan,

bass-is mixedviT, saeWvod miiCneva da xarjad aRiardeba mxolod amosaRebi

debitoruli davalianeba da ar moxdeba miwodebis momentisaTvis ukve Semosavlad

aRiarebuli amonagebis koreqtireba.

saeWvo moTxovnebis koreqtireba, rezervis Seqmna gatardeba:

d-ti - saeWvo moTxovnebis xarji;

k-ti – saeWvo moTxovnebis koreqtireba (rezervi).

maSasadame, xdeba saeWvo moTxovnebis (debitoruli davalianebebis) Tanxis

xarjad aRiareba, magram uimedo moTxovnebisgan gansxvavebiT, saeWvo moTxovnebis

TanxiT ar mcirdeba sawarmos moTxovnebi, saeWvo valebi kvlav rCeba

69

`moTxovnebi~-s angariSze. rac Seexeba angariSs ,,saeWvo moTxovnebis koreqtireba”,

igi pasiuri, kontraluri angariSia, amitom aisaxeba balansSi, mimdinare aqtivis

SemadgenlobaSi, moTxovnebis muxlis momdevno striqonze `minus~ niSniT. e.i.

akldeba moTxovnebis anu debitoruli davalianebebis saerTo Tanxas. Sedegad

miRebuli sxvaoba warmoadgens finansur angariSgebaSi asaxul normalur

debitorul davalianebebs, romelTa miReba eWvgareSea.

ganasxvaveben saeWvo valebis rezervis or saxes:

konkretul rezervi;

saerTo rezervi.

Tu cnobilia konkretuli debitoruli davalianeba, romlis miRebac

saeWvoa, aRniSnuli davalianebis saerTo TanxiT iqmneba saeWvo valebis rezervi,

romelic ,,konkretul rezervad” iwodeba. aseTi, cxadia, iSviaTobas warmoadgens.

Znelia sawarmom winaswar zustad gansazRvros, romeli klienti (debitori) ver

daabrunebs droulad vals. Tu sawarmos muSaobis gasuli wlebis gamocdileba

gviCvenebs, rom ganaRdebis vadadamdgari debitoruli davalianebebis dafarva

srulad ar xdeba da misi garkveuli nawili, magaliTad, 3%, 5%, da a.S. daufaravi

rCeba, sawarmom finansuri angariSgebis momzadebisas unda gaiTvaliswinos, rom

igive mdgomareoba SeiZleba ganmeordes da Seqmnas saeWvo valebis rezervi. saeWvo

valebis rezervi, romelic iqmneba moTxovnebis saerTo Tanxis garkveuli

procentis odenobiT anaricxebad aRiarebiT, ,,saerTo rezervad" iwodeba.

praqtikaSi gamoiyeneba saeWvo valebis rezervis gansazRvris ori ZiriTadi

meTodi:

neto realizaciidan an neto kreditiT realizaciidan procentis

gansazRvris meTodi;

debitoruli davalianebebis analizis meTodi.

neto kreditiT realizaciidan procentis gansazRvris meTodis gamoyeneba

sawarmos warsuli wlebis gamocdilebis gaTvaliswinebiT xdeba.

magaliTi:

2017 wels sawarmos kreditiT realizaciam 160000 lari Seadgina. imave periodSi

saqonlis ukandabrunebam Seadgina 15000 lari, xolo fasdaTmobam – 10000 lari.

2017 wlis neto realizacia 135000 laria (160000 – 15000 – 10000);

70

sawarmos monacemebi saeWvo moTxovnebis Sesaxeb:

wlebi neto realizacia danakargebi saeWvo moTxovn. procenti

2014 80000 2400 3%

2015 120000 3720 3,1%

2016 150000 4350 2,9%

sul 350000 10470 3,0

motanili monacemebis mixedviT, sawarmo yovelwliurad ver Rebulobs neto

realizaciis daaxloebiT 3%. am gamocdilebis gaTvaliswinebiT, 2017 wlis

finansuri angariSgebis momzadebisas man unda gansazRvros saeWvo

moTxovnebisaTvis saWiro rezervis Tanxa. igi 4050 lars Seadgens (135000 X 3%),

aRiardeba saangariSgebo periodis xarjad da periodis bolos aisaxeba sruli

Semosavlebis angariSgebaSi:

d-ti - saeWvo moTxovnebis xarji - 4050;

k-ti – saeWvo moTxovnebis koreqtireba (rezervi) – 4050.

analizis meTodi gulisxmobs debitoruli davalianebebis gaanalizebas

maTi gadaxdis vadebis gaTvaliswinebiT. rac ufro metia gadaxdis

vadagadacilebuli dReebis ricxvi, miT ufro naklebia maTi gadaxdis albaToba.

amitom, analizis meTodis gamoyenebisas debitoruli davalianebebi jgufdeba

gadaxdis vadagadacilebuli dReebis ricxvis mixedviT, ganisazRvreba

gadauxdeli debitoruli davalianebis savaraudo odenoba. TiToeuli

jgufisaTvis ganisazRvreba saeWvo valebis rezervi, xolo am ukanasknelis

safuZvelze _ saangariSgebo periodis bolosaTvis saeWvo valebis rezervis

saWiro Tanxa.

magaliTi:

saeWvo moTxovnebis gaangariSeba

# vadagadacilebuli dReebi sul moTxovnebi saeWvo moTxovnebi

savaraudo %

rezervis Tanxa

1 romelTa ganaRdebis vada ar damdgara 95000 1% 950

2 vadagadacilebuli:

30 dRemde 30000 3% 900

31-60 dRemde 15000 10% 1500

61-90 dRemde 11000 25% 2750

91-120 dRemde 5000 50% 2500

120 dReze zeviT 4000 80% 3200

sul 160000 11800

71

motanili magaliTis mixedviT, warsuli wlebis gamocdilebis

gaTvaliswinebiT, saeWvo moTxovnebi 11800 laria. aqedan xarjad aRiardeba misi

mxolod is nawili, romelic mimdinare saangariSgebo periodis wilad modis.

saangariSgebo periodis bolos saeWvo moTxovnebis rezervis saWiro Tanxis

srulad darezerveba SeiZleba aucilebeli ar iyos. mxedvelobaSi miiReba saeWvo

moTxovnebis koreqtirebis (rezervis) angariSze arsebuli naSTi, romelic saWiro

Tanxamde unda Seivsos. saeWvo moTxovnebis koreqtirebis (rezervis) angariSze

ricxul naSTsa da am miznebisaTvis saWiro Tanxas Soris sxvaobiT Sesdgeba


d-ti - saeWvo da uimedo valebis xarji;

k-ti - saeWvo valebis koreqtireba (rezervi).

saangariSgebo periodis bolos uimedo debitoruli davalianebebis

Camoweram SeiZleba angariSis `saeWvo moTxovnebis koreqtireba (rezervi)~

sadebeto naSTi warmoqmnas, rac igive wesiT daregulirdeba da saeWvo

moTxovnebis rezervis angariSi saWiro Tanxamde Seivseba.

im SemTxvevaSi, Tu saeWvo valebis rezervis angariSis naSTi saWiro

Tanxaze metia, sxvaobis TanxiT moxdeba misi koreqtireba buRaltruli

gatarebiT:

d-ti - saeWvo moTxovnebis koreqtireba;

k-ti - saeWvo da uimedo valebis xarji.

e. i. sxvaobis TanxiT Semcirdeba saeWvo da uimedo moTxovnebTan dakavSirebuli

xarjebi, romelic sawarmos Semosavals warmoadgens da Sesabamisad aisaxeba

angariSgebaSi mogebisa da zaralis Sesaxeb.

aRniSnuli Tanxa periodis bolos mogebisa da zaralis angariSgebaSi aisaxeba,

rogorc sxva Semosavali.

72

2.7. grZelvadiani moTxovnebis

aRricxva

moTxovna, rogorc aqtivi, bass-is mixedviT, CaiTvleba grZelvadian

moTxovnad, Tu mosalodnelia misi dafarva balansis Sedgenis TariRidan

Tormeti Tveze meti xnis ganmavlobaSi. grZelvadian moTxovnebs miekuTvneba:

miRebuli grZelvadiani Tamasuqebi, finansur ijarasTan dakavSirebuli

moTxovnebi, moTxovnebi sawesdebo kapitalis Sevsebaze, gadavadebuli

sagadasaxado aqtivebi da sxva.

grZelvadiani moTxovnebis aRsaricxavad amJamad moqmedi angariSTa gegmiT

gaTvaliswinebulia 2300 jgufis angariSebi:

2310 - miRebuli grZelvadiani Tamasuqebi;

2320 - finansur ijarasTan dakavSirebuli moTxovnebi;

2330 - moTxovnebi sawesdebo kapitalis Sevsebaze;

2340 - gadavadebuli sagadasaxado aqtivebi;

2390 - sxva grZelvadiani moTxovnebi.

miRebuli grZelvadiani Tamasuqebis aRricxva moklevadiani Tamasuqebis

analogiurad xdeba.

finansur ijarasTan dakavSirebuli moTxovnebis, agreTve gadavadebuli

sagadasaxado aqtivebis (valdebulebis) aRricxva Sesabamis TemebSia ganxiluli.

moTxovnebi sawesdebo kapitalis Sevsebaze warmoiqmneba damfuZneblebis

(partniorebis) mimarT, Tu maT srulad ar aqvT Sesrulebuli sawesdebo moTxovna

da Senatani ganvadebulia erT saangariSgebo periodze meti xniT. moTxovnis

warmoqmna gatardeba:

d-ti - moTxovnebi sawesdebo kapitalis Sevsebaze;

k-ti - sawesdebo kapitali.

SesaZlebelia moTxovnebi sawesdebo kapitalis Sevsebaze gadavides

moklevadian moTxovnebSi, rodesac sawesdebo moTxovnebis Sesrulebis bolo vada

12 Tveze naklebi xdeba:

d-ti - kapitalis Sevsebaze grZelvadiani moTxovnis mimdinare nawili;

k-ti - moTxovnebi sawesdebo kapitalis Sevsebaze.

sawesdebo kapitalis Sevsebaze moTxovnebis dafarva fuladi an qonebrivi

SenataniT:


d-ti - arafuladi aqtivebi (saxeebis mixedviT);

k-ti - kapitalis Sevsebaze grZelvadiani moTxovnis mimdinare nawili.

73

Tavi III. sasaqonlo-materialuri faseulobebis

aRricxva

3.1. sasaqonlo-materialuri faseulobebi,

maTi klasifikacia

sasaqonlo-materialuri faseulobebi mimdinare aqtivebia. maTi aRricxva

bass-2 `sasaqonlo materialuri faseulobebi~-iT regulirdeba, romlis

mixedviTac sasaqonlo materialuri faseulobebs miekuTvneba aqtivebi, romlebic:

gaTvaliswinebulia gasayidad Cveulebrivi sameurneo saqmianobis procesSi;

monawileoben warmoebis procesSi da aseve, gaTvaliswinebulia gasayidad;

warmodgenilia nedleulisa da masalebis saxiT da gankuTvnilia sawarmoo

moxmarebisaTvis an momsaxurebis gasawevad.

bass 2 `sasaqonlo materialuri faseulobebi~ gankuTvnilia yvela saxis

sasaqonlo-materialuri faseulobebis aRricxvisaTvis, garda:

daumTavrebeli mSeneblobisa, romelic warmoiqmneba saamSeneblo samuSaoTa

Sesrulebisas, maT Soris pirdapiri samSeneblo momsaxurebis gawevis dros,

romelic regulirdeba bass 11-iT - `samSeneblo kontraqtebi~;

finansuri instrumentebisa; da

biologiuri aqtivebisa, romlebic dakavSirebulia sasoflo-sameurneo

saqmianobasTan da soflis meurneobis produqciasTan, nayofis miRebis

momentSi, romelic regulirdeba bass 41-iT - `soflis meurneoba~.

bass 2 ar gamoiyeneba im sasaqonlo-materialuri faseulobebis SefasebisaTvis,

romelsac flobs:

soflis meurneobisa da satyeo meurneobis produqtebis mwarmoebeli, nayofis

miRebis Semdgomi soflis meurneobis produqcia, agreTve sasargeblo

wiaRiseulis da sasargeblo wiaRiseulis produqtebis mwarmoebeli,

ramdenadac es produqtebi fasdeba neto sarealizacio RirebulebiT im

meTodebis Sesabamisad, romelic damkvidrebulia mopovebiTi mrewvelobis am

dargSi.

saqonliT movaWre brokerebi, romlebic Tavisi sasaqonlo-materialuri

faseulobebis Rirebulebis Sefasebas axorcieleben realizaciis xarjebiT

Semcirebuli realuri RirebulebiT.

74

maSasadame, sasaqonlo materialuri faseulobebis damaxasiaTebeli

ZiriTadi kriteriumebia:

isini materialuri aqtivebia;

sawarmos sakuTrebas warmoadgens da xanmokle periodis ganmavlobaSi

rCeba mis gankargulebaSi;

gankuTvnilia gasayidad an warmoebaSi gamosayeneblad;

mudmiv moZraobas ganicdis (xarjva, SeZena);

aqtivad aisaxeba masTan dakavSirebuli Semosavlis miRebis aRiarebamde.

miuxedavad imisa, rom sasaqonlo-materialuri aqtivebi mimdinare aqtivebia,

igi moicavs `miwas da sxva qonebas, romlebic aseve inaxeba da gaTvaliswinebulia

gasayidad~ (bass 2). momsaxurebis sferos sawarmoSi sasaqonlo-materialur faseu-

lobebs miakuTvneben iseTi momsaxurebis danaxarjebsac, saidanac sawarmos Semo-

savlebi jer ar miuRia.

finansur angariSgebaSi sasaqonlo-materialuri faseulobebi Semdegi

jgufebis mixedviT aisaxeba:

masalebi;

daumTavrebeli warmoeba;

mza produqcia;

saqoneli.

balansSi isini SeiZleba ufro gamsxvilebuli muxlebiTac aisaxos.

sasaqonlo-materialur maragebs or ZiriTad jgufad yofen: sasaqonlo maragebad

da sawarmoo maragebad.

sasaqonlo maragebi sawarmos mier Semdgomi gayidvis mizniT SeZenili

saqonelia, romelic SeZenis Semdeg fizikuri formis arsebiT cvlilebebs ar

ganicdis, Tumca zogjer SeiZleba myidveli sawarmo gayidvamde maTs

kompleqtacias axorcielebdes.

sawarmoo maragebi - sawarmos mier gayidvis mizniT adgilze damzadebuli

an SeZenili sagnebia. sawarmoo maragebs miekuTvneba: masalebi, daumTavrebeli

warmoeba, sakuTari warmoebis naxevarfabrikatebi da mza produqcia.

masalebi warmoebaSi gamoyenebis wesisa da warmoebis procesSi maTi

daniSnulebis mixedviT Semdeg jgufebad iyofa:

- nedleuli da ZiriTadi masalebi;

- nayidi naxevarfabrikatebi;

- damxmare masalebi;

- tara da tara-masalebi;

75

- saTbobi;

- saTadarigo nawilebi;

- narCenebi.

daumTavrebeli warmoeba drois garkveuli momentisaTvis warmoebis

(damuSavebis) procesSi myofi materialuri faseulobaa, romelsac ar gauvlia

damuSavebis yvela stadia da ar miuRia mza produqciis saxe. daumTavrebel

warmoebas miekuTvneba agreTve, sakuTari warmoebis naxevarfabrikatebi.

mza produqcia materialuri faseulobaa, romelmac mocemul sawarmoSi

gaiara damuSavebis yvela stadia, Seesabameba dadgenil standarts da

gankuTvnilia gasayidad.

saqoneli sawarmos mier warmoebuli da gasayidad gankuTvnili an

xelmeored gayidvis mizniT SeZenili materialuri faseulobaa.

3.2. sasaqonlo-materialuri faseulobebis

Sefaseba

sasaqonlo-materialuri faseulobebi, SeiZleba sawarmos aqtivebis

mniSvnelovan nawils warmoadgendes. amitom maT Sefasebasa da finansur

angariSgebaSi realuri RirebulebiT asaxvas didi mniSvneloba eniWeba sawarmos

finansuri mdgomareobisa da misi Sedegebis analizisaTvis.

bass 2-is Tanaxmad, sasaqonlo-materialuri faseulobebis Sefaseba xdeba

mis TviTRirebulebasa da neto (wminda) sarealizacio Rirebulebas Soris

umciresi TanxiT. Sefasebisadmi aseTi midgoma umciresi Rirebulebis princips

emyareba.

sasaqonlo-materialuri faseulobebis TviTRirebuleba moicavs maT

SeZenasTan da gadamuSavebasTan dakavSirebul yvela danaxarjs, agreTve im

danaxarjebs, romlebic gaweulia misi mocemul adgilamde transportirebasa da

saTanado mdgomareobaSi mosayvanad.

sasaqonlo-materialuri faseulobebis SeZenis danaxarjebi moicavs: maTi

SeZenis (nasyidobis) fass, saimporto sabaJo gadasaxads da sxva gadasaxadebs

(garda dabrunebadi gadasaxadebisa), satransporto, damzadebis xarjebs da saer-

Tod, im danaxarjebs, romlebic uSualod aris dakavSirebuli saqonlis, mza pro-

76

duqciis, nedleulis, masalebisa da momsaxurebis SeZenasTan. savaWro daTmoba, sa-

vaWro danamati da a. S. SeZenis danaxarjebis gaangariSebebSi ar Seitaneba.

maSasadame, garda SeZenis xarjebisa, sasaqonlo-materialuri faseulobebis

TviTRirebuleba moicavs maTi ganTavsebis adgilamde mitanasTan dakavSirebul

xarjebs, sxvadasxva mosakreblebs, ukandaubrunebel gadasaxadebs da sxva

xarjebs, romlebic uSualodaa dakavSirebuli faseulobebis SeZenasTan. kerZod,

SeZenili sasaqonlo-materialuri faseulobebis TviTRirebuleba Sedgeba SeZenis

Rirebulebisa da transportirebis xarjebisagan, dasabrunebeli gadasaxadebis

(magaliTad, damatebuli Rirebulebis gadasaxadi) gamoklebiT. xolo Tu es

SeZenili saqoneli importulia, misi TviTRirebulebis SemadgenlobaSi Seitaneba

agreTve, gadaxdili sabaJo gadasaxadi da saqonlis ganbaJebasTan dakavSirebuli

sxva xarjebi, sabaJo mosakreblebisa da sxvaTa saxiT.

bass 2-iT nebadarTuli ar aris ucxouri valutiT SeZenili sasaqonlo-

materialuri faseulobebis SeZenis danaxarjebSi savaluto kursTa Soris

sxvaobis Setana.

saqonlis kreditiT (Semdgomi gadaxdis pirobiT) SeZenisas, gansxvaveba

SeZenis fassa da gadaxdil Tanxas Soris aRiardeba, rogorc saprocento xarji

dafinansebis periodis gaTvaliswinebiT.

rac Seexeba sawarmoo maragebis TviTRirebulebis gansazRvras,

aucilebelia gamoiyos pirdapiri danaxarjebi, mudmivi da cvalebadi zednadebi

xarjebi. `sasaqonlo-materialuri faseulobebis konversiis (gadamuSavebis)

danaxarjebi moicavs iseT danaxarjebs, romlebic uSualodaa dakavSirebuli

produqciis erTeulis warmoebasTan~ (bass 2,m.12). aseTebia, pirdapiri danaxarjebi,

rogoricaa: ZiriTadi masalebis danaxarjebi, pirdapiri SromiTi danaxarjebi.

isini moicaven agreTve, sistematurad gasanawilebel mudmiv da cvlad zednadeb

xarjebs, romlebic gaweulia nedleulisa da masalebis mza produqciad

gardaqmnis, gadamuSavebis procesSi.

mudmivi sawarmoo zednadebi xarjebi arapirdapiri xarjebia, romelic

warmoebis moculobis cvlilebis Sesabamisad ar icvleba. aseTebia: cveTisa da

amortizaciis xarjebi, sawarmoo Senobebisa da mowyobilobebis eqspluataciis

(magaliTad, remontis) xarjebi, danaxarjebi sawarmos marTvasa da

administrirebaze.

cvladi sawarmoo zednadebi xarjebi arapirdapiri sawarmoo xarjebia,

romelic warmoebis moculobis cvlilebis proporciulad icvleba. aseTebia:

damxmare masalebis danaxarjebi, damxmare cocxali Sromis danaxarjebi da sxva.

77

mudmivi da cvladi zednadebi xarjebi warmoadgenen ra arapirdapir xarjebs,

sasaqonlo-materialuri faseulobebis konversiis danaxarjebze maTi mikuTvneba

ganawilebis wesiT xdeba. bass mixedviT, mudmivi sawarmoo zednadebi

xarjebisaTvis ganawilebis bazad ZiriTadad, saSualo sawarmoo simZlavre

gamoiyeneba. saSualo sawarmoo simZlavres uwodeben warmoebis iseT dones, rom-

lis miRwevac saSualod mosalodnelia ramdenime sawarmoo periodis an sezonis

ganmavlobaSi warmoebis normalur pirobebSi, sawarmoo simZlavreebis gegmuri

Senaxvis zaralis gaTvaliswinebiT. standartiT SesaZloa warmoebis faqtobrivi

donis gamoyenebac, Tu igi uaxlovdeba warmoebis saSualo simZlavres.

warmoebuli produqciis erTeulze misakuTvnebeli mudmivi sawarmoo zednadebi

xarjebis Tanxa ar izrdeba dabali mwarmoeblurobis an mowyobilobebis mocdene-

bis gamo. gaunawilebeli zednadebi xarjebi CaiTvleba im periodis xarjebad, ro-

melSic iqna gaweuli. saangariSgebo periodSi, romlisTvisac damaxasiaTebelia

warmoebis araCveulebrivad maRali done, produqciis erTeulze mikuTvnebuli

mudmivi sawarmoo zednadebi xarjebis Tanxa im odenobiT unda Semcirdes, rom ar

moxdes sasaqonlo-materialuri faseulobebis Sefaseba TviTRirebulebaze maRa-

li TanxiT. cvladi sawarmoo zednadebi xarjebis ganawileba produqciis erTe-

ulze xdeba sawarmoo simZlavreebis faqtobrivi gamoyenebis mixedviT.

sawarmoo procesi SesaZloa gulisxmobdes erTdroulad ramdenime

saxeobis produqciis warmoebas. SeiZleba iwarmoebodes kombinirebuli

produqcia, an ZiriTadi da araZiriTadi (Tanamde) produqcia. Tu sawarmoSi

konversiis xarjebi TiToeuli saxeobis produqciisTvis cal-calke ar

aRiricxeba, maSin misi sxvadasxva produqciaze ganawileba xdeba saTanado

normativebis safuZvelze. magaliTad, konversiis xarjebis ganawilebis safuZvlad

SeiZleba aRebul iqnes TiToeuli produqciis Sesabamisi gasayidi fasi. imis gamo,

rom araZiriTadi (Tanamde) produqciis xvedriTi wili umniSvneloa, maTi Sefaseba

xSirad neto sarealizacio RirebulebiT xdeba da igi Semdgom akldeba ZiriTadi

produqciis TviTRirebulebas. rogorc wesi, ZiriTadi produqtis sabalanso

Rirebuleba arsebiTad ar gansxvavdeba misi Rirebulebisagan.

bass-iT sasaqonlo-materialuri faseulobebis TviTRirebulebaSi calke

muxlad gamoiyofa `sxva danaxarjebi~. bass-is mixedviT aseT danaxarjebs

ZiriTadad, miekuTvneba xarjebi, romlebic sasaqonlo-materialuri faseulobebis

mocemul adgilamde mitanasa da maTi saTanado mdgomareobaSi moyvanasTanaa

dakavSirebuli. magaliTad, arasawarmoo zednadebi xarjebi an damkveTis

produqciis daproeqtebis danaxarjebi. rac Seexeba nedleulisa da masalebis

danakargebs, sxvadasxva zenormatiul sawarmoo danaxarjebs, sasaqonlo-

materialuri faseulobebis Senaxvis xarjebs (sawarmoo procesis wina stadiis

78

aucilebeli xarjebis garda), realizaciis danaxarjebs, isini sasaqonlo-

materialuri faseulobebis TviTRirebulebaSi ar Seitaneba da mimdinare

periodis xarjebad aRiardeba. gamonaklis SemTxvevebSi, sasaqonlo-materialuri

faseulobebis TviTRirebulebaSi SeiZleba Setanil iqnes nasesxeb saSualebebTan

dakavSirebuli danaxarjebi bass 23-iT - `sesxiT sargeblobasTan dakavSirebuli

danaxarjebi~ gaTvaliswinebul SemTxvevebSi.

momsaxurebis sferos sawarmoTa sasaqonlo-materialuri faseulobebis

TviTRirebuleba am sferoSi dasaqmebuli, uSualod momsaxurebis gaweviT

dakavebuli an saSualo mmarTvelobiTi (kontroliorebi) personalis SromiTi

danaxarjebisa da masTan dakavSirebuli zednadebi xarjebisagan Sesdgeba. saerTo

administraciuli personalisa da realizaciaSi dasaqmebuli personalis Sromis

anazRaureba da realizaciasTan dakavSirebuli sxva saxis danaxarjebi ar

CairTveba sasaqonlo-materialuri faseulobebis TviTRirebulebaSi da aRiardeba

mimdinare periodis xarjebad.

sasaqonlo-materialuri faseulobebi, romlebic Sedgeba soflis

meurneobis produqciisagan, rac sawarmom miiRo biologiuri aqtividan,

Tavdapirveli aRiarebisas fasdeba nayofis miRebis momentSi, gayidvisaTvis

saWiro Sefasebuli xarjebiT Semcirebuli realuri RirebulebiT (bass 41) da

warmoadgens sasaqonlo-materialuri faseulobebis TviTRirebulebas mocemuli

TariRisaTvis.

neto (wminda) sarealizacio Rirebuleba aris Cveulebrivi sameurneo

procesisaTvis SefasebiTi gasayidi fasi, produqciis dasrulebisa da

gayidvisaTvis saWiro SefasebiTi danaxarjebis gamoklebiT~ (bass 2).

neto (wminda) sarealizacio Rirebuleba gamoiyeneba sasaqonlo-

materialuri faseulobebis Camowerisas, romelic SeiZleba gamowveuli iyos:

sasaqonlo-materialuri faseulobebis gafuWebiT, moZvelebiTa da sasaqonlo

saxis dakargviT, gasayidi fasis dacemiT an sxva mizeziT, rac ganpirobebulia

imiT, rom ar SeiZleba aqtivebis aRricxva imaze met TanxaSi, romelic SesaZloa

miviRoT maTi gayidvis an gamoyenebis Sedegad.

neto sarealizacio Rirebulebamde Camowera gamoiyeneba calkeuli

dasaxelebis sagnebis mixedviT, muxlobrivad, zogjer ki, msgavsi an erTgvarovani

sagnebis jgufebis mixedviTac. mizanSewonili ar aris mza produqciis jgufurad

Camowera neto sarealizacio Rirebulebamde, agreTve sasaqonlo-materialuri

faseulobebis erTad Camowera mrewvelobis romelime dargSi an geografiul

sivrceSi. momsaxurebis sferos sawarmoebi, Cveulebriv, danaxarjebs calke asaxa-

ven momsaxurebis iseTi saxeebis mixedviT, romlebisTvisac erTnairi gasayidi fa-

79

sia dadgenili. amitom momsaxurebis TiToeuli saxe ganixileba, rogorc calke

aRebuli, damoukidebeli elementi.

neto-sarealizacio Rirebulebis gaangariSebis meTodi, sasaqonlo-

materialuri faseulobebis mosalodneli sarealizacio Tanxis gaangariSebis

Sesaxeb, yvelaze xelmisawvdomi da saimedo monacemebis gamoyenebas eyrdnoba.

neto sarealizacio Rirebulebis gaangariSebisas mxedvelobaSi miiReba fasebis

an Rirebulebis mosalodneli cvlilebebi, sasaqonlo-materialuri faseulobebis

daniSnuleba. Tu isini gankuTvnilia sarealizaciod an momsaxurebis gasawevad,

neto sarealizacio Rirebuleba saxelSekrulebo fasis mixedviT gaiangariSeba,

xolo Tu saxelSekrulebo monacemebi ver uzrunvelyofen sawarmos mTeli

sasaqonlo-materialuri maragebis neto-sarealizacio Rirebulebis gansazRvras,

am mizniT Warbi maragebis mimarT saerTo gasayidi fasi gamoiyeneba.


TviTRirebulebis gaangariSebis

meTodebi

sasaqonlo-materialuri faseulobebis TviTRirebulebis gansazRvra maTi

SeZenisas, gansakuTrebul sirTules ar warmoadgens. sakmaod rTulia gayiduli

(gacemuli, daxarjuli) faseulobebis TviTRirebulebis gansazRvra, romelic

xarjad unda aRiardes. `roca sasaqonlo-materialuri faseulobebi gaiyideba,

maTi sabalanso Rirebuleba unda aRiardes im periodis xarjebad, rodesac

miRebul iqna Sesabamisi Semosavalebi~.

sasaqonlo-materialuri faseulobebis SeZenis danaxarjebi mudmiv sidides

ar warmoadgens. igi icvleba saqonlis fasebis meryeobis Sesabamisad, erTi da

igive saxis saqonels, SeZenis drois mixedviT, sxvadasxa TviTRirebuleba

SeiZleba hqondes. maragebis didi odenobisas Znelia ukve gadamuSavebaSi myofi

faseulobebis faqtiuri TviTRirebulebis gansazRvra, amitom aRricxvaSi

gamoiyeneba daSveba, romlis mixedviTac, gadamuSavebaSi materialuri

faseulobebis Tanmimdevruli miReba ganixileba ara rogorc maTi fizikuri

erTeulebis nakadi, aramed rogorc misi TviTRirebulebis moZraoba.

80

bass-is Sesabamisad, SeiZleba gamoyenebul iqnes sasaqonlo-materialuri

faseulobebis Sefasebis Semdegi meTodebi:

individualuri danaxarjebis specifikuri identifikaciis (erTeulis

TviTRirebulebis) meTodi;

saSualo Sewonili Rirebulebis meTodi;

`fifo~-s meTodi (pirveli SemosavalSi, pirveli gasavalSi);

bass-iT akrZalulia sasaqonlo-materialuri faseulobebis TviTRirebulebis

aRricxva `lifo” (bolo SemosavalSi, pirveli gasavalSi) meTodiT.

bass 2-is mixedviT, `calkeuli saxis sasaqonlo-materialuri faseulobebis,

romlebic ar arian urTierTSemcvleli, agreTve specifikuri proeqtisaTvis

warmoebuli saqonlisa da momsaxurebis TviTRirebuleba unda ganisazRvros maTi

individualuri danaxarjebis specifikuri identifikaciiT~ (bass 2). danaxarjebis

specifikuri identifikacia gulisxmobs, rom specifikuri danaxarjebi miekuTvneba

sasaqonlo-materialuri faseulobebis identificirebul erTeuls. TviTRirebu-

lebis gansazRvris specialuri meTodi ar gamoiyeneba maSin, roca sasaqonlo-ma-

terialuri faseulobebi Sedgeba didi raodenobis urTierTSemcvleli elemente-

bisagan. aseT SemTxvevaSi, periodis wminda mogebis an zaralis winaswar gansaz-

Rvruli Sedegis miRebis mizniT, SesaZloa gamoyenebul iqnes im muxlebis SerCe-

vis meTodi, romelic rCeba sasaqon.-materialuri faseulobebis SemadgenlobaSi.

sasaqonlo-materialuri faseulobebis Sefaseba erTeulis RirebulebiT,

sinamdvileSi niSnavs maTi moZraobis aRricxvas TviTRirebulebiT. am meTodis

gamoyenebisas aucilebelia sasaqonlo-materialuri faseulobebis mTeli

sawarmoo Sesyidvebis fizikuri dayofa, rac sakmaod Znelia msxvilseriuli

warmoebis pirobebSi. miuxedavad misi sizustisa, es meTodi SeiZleba gamoyenebul

iqnes mxolod im sawarmoebis mier, romlebic specialur SekveTebs asruleben, an

asruleben operaciebs SedarebiT mcire partiebad, iseTi ZviradRirebuli

saqonlis mixedviT, rogoricaa saiuveliro nakeTobebi, avtomanqanebi da sxva.

yvela sxva SemTxvevaSi sasaqonlo-materialuri faseulobebis TviTRirebulebis

gansazRvrisaTvis gamoyenebuli unda iqnes saSualo Sewonili Rirebulebis

formula an `fifo~ (pirveli SemosavalSi, pirveli gasavalSi). sawarmom

TviTRirebulebis erTnairi formula unda gamoiyenos yvela sasaqonlo-

materialuri faseulobisaTvis, romlebsac sawarmosaTvis msgavsi buneba da

gamoyeneba aqvs. gansxvavebuli bunebis an gamoyenebis sasaqonlo-materialuri

81

faseulobebisaTvis, SeiZleba TviTRirebulebis gansxvavebuli formula iqnes

gamoyenebuli.

saSualo Sewonili RirebulebiT sasaqonlo-materialuri faseulobebis

Sefaseba emyareba gaangariSebis Sesabamisi formulis gamoyenebas. am SemTxvevaSi

daaxloebiTi Sedegis miReba kompensirebulia gaangariSebis simartiviTa da

obieqturobiT. saSualo Sewonili Rirebulebis formulis Tanaxmad, sasaqonlo-

materialuri faseulobebis TiToeuli elementis Rirebuleba ganisazRvreba

saangariSgebo periodis dasawyisSi arsebuli sasaqonlo-materialuri

faseulobebis erTgvarovani elementebis Rirebulebis saSualo Sewonili

sididisa da im erTgvarovani elementebis Rirebulebis safuZvelze, romlebic

awarmoes an SeiZines saangariSgebo periodis ganmavlobaSi. Rirebulebis saSualo

sididis gaangariSeba SesaZlebelia periodulad an yoveli axladmiRebuli

partiisaTvis, mocemuli sawarmosaTvis damaxasiaTebeli konkretuli viTarebis

Sesabamisad.

magaliTi:

davuSvaT, ivlisis TveSi sawarmoSi adgili hqonda masalebis moZraobasTan

dakavSirebiT, Semdeg operaciebs:

TariRi erTeulis fasi

(lari)

raodenoba (cali)

Semosavali gasavali

naSTi 2,00 500

6 ivlisi 2,10 700

9 ivlisi 800

13 ivlisi 2,20 1000

18 ivlisi 600

23 ivlisi 2,40 800

27 ivlisi 1200

82

masalebis Sefaseba saSualo Sewonili RirebulebiT:

TariRi raodenoba (cali) Rirebuleba

saSualo

fasi Semosavali gasavali naSTi

naSTi 500 1000 2,00

6 ivlisi 700 1470 2,10

naSTi 1200 2470 2,06

9 ivlisi 800 (1648)* 2,06

naSTi 400 824 2,06

13 ivlisi 1000 2200 2,20

naSTi 1400 3024 2,16

18 ivlisi 600 (1296) 2,16

naSTi 800 1728 2,16

23 ivlisi 800 1920 2,40

naSTi 1600 3648 2,28

27 ivlisi 1200 (2736) 2,28

naSTi 400 912 2,28

2470 / 1200 x 800 = 1648 da a. S.

`fifo~-s meTodi emyareba daSvebas, rom sasaqonlo-materialuri

faseulobebi igive TanmimdevrobiT gamoiyeneba an iyideba, rogorc igi SeiZina

sawarmom, e. i. `fifo~-s formulis gamoyeneba gulisxmobs, rom sasaqonlo-

materialuri faseulobebis is elementebi, romlebic SeiZines pirvelad, iyideba

(ixarjeba) pirvelad. cxadia, saangariSgebo wlis bolos SeiZleba darCes is

sasaqonlo-materialuri faseulobebi, romlebic SeiZines an awarmoes bolos.

magaliTi:

daxarjuli masalebis Sefaseba `fifo~-s meTodiT:

TariRi raodenoba gaangariSeba TviTRirebuleba

9 ivlisi 800 500 X 2,00 = 1000

300 X 2,10 = 630

1630

18 ivlisi 600 400 X 2,10 = 840

200 X 2,20 = 440

1280

27 ivlisi 1200 800 X 2,20 = 1760

400 X 2,40 = 960

2720

naSTi 400 400 X 2,40 = 960 960

83

magaliTi:

TviTRirebulebis gansazRvris meTodebi:

sawarmos mier wlis ganmavlobaSi SeZenilia saqoneli 5.000 cali; m. S.

SeZenis TariRi raodenoba fasi Tanxa

5 ianvari 400 7,00 2800

15 Tebervali 1100 7,50 8250

20 ivnisi 2000 7,25 14500

15 oqtomberi 1500 7,40 11100

sul 5000 36650

saangariSgebo periodis bolos mocemuli saqonlis maragi 500 calia.

periodis ganmavlobaSi realizaciis moculoba 60000 laria.

ganvsazRvroT:

- maragebis Sefaseba TiToeuli meTodis gamoyenebiT;

- TiToeuli meTodis gavlena sawarmos finansur Sedegze.

1. saSualo-Sewonili RirebulebiT:

saqonlis erTeulis saSualo-Sewonili Rirebuleba 7,33 lari (36650 / 5000);

realizebuli saqonlis TviTRirebuleba 32985 lari (7,33 X 4500);

saqonlis naSTi saangariSgebo periodis bolos 3665 lari (500X7,33); an

(36650 - 32985).

2. `fifo~-s meTodiT:

realizebuli saqonlis TviTRirebuleba:

TariRi raodenoba fasi Tanxa

5 ianvari 400 7,00 2800

15 Tebervali 1100 7,50 8250

20 ivnisi 2000 7,25 14500

15 oqtomberi 1000 7,40 7400

sul 4500 32950

saqonlis naSTi saangariSgebo periodis bolos 3700 lari (36650 - 32950).

84

maragebis Sefasebis meTodebis gavlena sawarmos finansur Sedegze:

`fifo~ saSualo

Sewonili

Semosavali realizaciidan 60000 60000

realizebuli produqciis TviTRirebuleba (32950) (32985)

saerTo mogeba 27050 27015

saqonlis TviTRirebuleba periodis bolos 3700 3665

sasaqonlo-materialuri faseulobebis Sefasebis meTodis arCevani arsebiT

gavlenas axdens sawarmos mogebaze, romelic asaxulia angariSgebaSi mogebisa da

zaralis Sesaxeb.

maragebis Sefasebis meTodebis simravle problemebs uqmnis finansuri

informaciis momxmareblebs. ekonomikuri gadawyvetilebebSi am monacemebis

gamoyenebis Sesamsubuqeblad, agreTve dasaxelebuli meTodebiT manipulirebis

Semcirebis mizniT, bass rekomendacias iZleva angariSgebis SeniSvnebSi aixnas

maragebis Sefasebis meTodebi, raTa igi ufro adeqvaturi iyos sawarmos

saqmianobis Taviseburebebisa da uzrunvelyofdes wminda mogebis ufro zust

gaangariSebas.

TviTRirebulebis gansazRvris iseTi meTodebi, rogoricaa normatiuli da

sacalo fasebis meTodi, SesaZloa gamoyenebul iqnes, Tu Sedegebi miaxloebiT

gautoldeba TviTRirebulebas. normatiuli meTodis dros mxedvelobaSi miiReba

TviTRirebulebis Semadgeneli muxlebis, nedleulisa da masalebis xarjvis,

samuSao Zalis gamoyenebis, mwarmoeblurobisa da sawarmoo simZlavreTa

gamoyenebis normatiuli doneebi. es normebi regularulad unda gadaisinjos da,

saWiroebis SeTxvevaSi, Seicvalos Tanamedrove pirobebis gaTvaliswinebiT.

sacalo fasebis meTods, ZiriTadad, sacalo vaWrobaSi iyeneben, sadac

sasaqonlo-materialuri faseulobebi Sedgeba swrafad cvalebadi didi

raodenobis elementebisagan, romelTac erTnairi marJa (sxvaoba gasayid fassa da

TviTRirebulebas Soris) aqvT da maTTvis arapraqtikulia TviTRirebulebis

gaangariSebis sxva meTodis gamoyeneba. sasaqonlo-materialuri faseulobebis

TviTRirebuleba ganisazRvreba maTi gasayidi fasis mixedviT, romelsac akldeba

saerTo momgebianobis donisaTvis dadgenili garkveuli procentis Sesabamisi

Tanxa. procentul Tanafardobas iyeneben im sasaqonlo-materialuri

faseulobebisaTvis, romelTa Sefaseba moxda fasdaklebiT, Tavdapirvel gasayid

fasTan SedarebiT. sacalo vaWrobis qveganayofebSi ufro xSirad iyeneben

saSualo saprocento ganakveTs.

85

magaliTad, Tu saangariSgebo periodSi amonagebi realizaciidan 200000

laria, xolo savaWro sawarmos saerTo rentabeloba 20%-ia, realizebuli

saqonlis TviTRirebuleba 160000 lari (200000-20%) iqneba. igive wesiT

ganisazRvreba periodis bolosaTvis maragad arsebuli saqonlis

TviTRirebulebac.

3.4. sasaqonlo materialuri faseulobebis

aRricxvis meTodebi

sasaqonlo-materialuri faseulobebis aRricxva ori meTodiT warmoebs:

uwyveti (anu mudmivi) da perioduli meTodiT.

uwyveti meTodis gamoyenebisas, sasaqonlo-materialuri faseulobebis

miReba da xarjva buRaltrul aRricxvaSi mudmivad, yoveldRiurad,

qronologiuri TanmimdevrobiT aisaxeba. saangariSgebo periodis bolosaTvis

maragebis naSTi - aRricxvis Sesabamisi monacemebiT ganisazRvreba.

uwyveti meTodiT sasaqonlo-materialuri faseulobebis moZraobis

aRsaricxavad amJamad moqmedi angariSTa gegmiT gaTvaliswinebulia 1600 jgufis

angariSebi `sasaqonlo-materialuri maragi~:

1610 – saqoneli;

1620 – nedleuli da masalebi;

1630 – daumTavrebeli warmoeba;

1640 – mza produqcia;

1690 – sxva sasaqonlo-materialuri maragi.

uwyveti meTodis dros sasaqonlo-materialuri faseulobebis SeZena

aisaxeba maragebis Sesabamisi angariSebis debetSi da fuladi saSualebebis an

mowodebiT warmoqmnili valdebulebebis angariSis kreditSi:

d_ti - sasaqono-materialuri maragebis angariSebi;

k_ti - fuladi saSualebebis angariSebi; an

k_ti - valdebulebebi mowodebidan da momsaxurebidan.

86

sasaqonlo-materialuri faseulobebis SeZenisas gadaxdili d.R.g SeZenili

maragebis TviTRirebulebaSi ar Seitaneba, ramdenadac igi ukandabrunebadi

gadasaxadia da Sesabamisad, aisaxeba `gadaxdili dRg~-s angariSze, debetSi:


d_ti - gadaxdili dRg;



sasaqonlo-materialuri faseulobebis SeZenisas warmoqmnili yovelgvari

jarimebi da sauravebi arasaoperacio xarjebs miekuTvneba da Sesabamisi

angariSis debetSi aisaxeba, xolo fasdaTmobebi Seamcireben arasaoperacio

Semosavlebs:

d_ti - arasaoperacio Semosavlebi;


rac Seexeba warmoebaSi damzadebul mza produqcias, igi SemosavalSi

aiReba TviTRirebulebiT, mza produqciis angariSis debetSi da Seamcirebs

daumTavrebel warmoebas:

d_ti - mza produqcia;

k_ti - daumTavrebeli warmoeba.

warmoebidan dauxarjavi masalebisa da meoradi gamoyenebis narCenebis

sawarmos sawyobSi dabruneba buRaltrul aRricxvaSi aisaxeba gatarebiT:

d_ti - masalebi;


sasaqonlo-materialuri faseulobebis sawarmodan gacema, xarjva,

realizacia, TviTRirebulebiT aisaxeba saoperacio xarjebisaTvis gankuTvnili

Sesabamisi jgufis angariSebze konkretuli sawarmos profilis mixedviT:

7100 – realizebuli produqciis TviTRirebuleba (produqciis mwarmoebeli

da momsaxurebis sferos sawarmoebisaTvis);

7200 _ realizebuli saqonlis TviTRirebuleba (savaWro sawarmoebisaTvis);

xolo sasaqonlo-materialuri faseulobebis xarjva sxva miznebisaTvis,

Sesabamisad, miekuTvneba angariSebis jgufs: 7300 _ miwodebis xarjebi, an 7400 –

saerTo da administraciuli xarjebi.

87

masalebis xarjva warmoebaSi produqciis dasamzadeblad, daumTavrebeli

warmoebis mqone sawarmoebSi, SeiZleba pirdapir aisaxos daumTavrebeli warmoebis

angariSis debetSi, masalebis angariSis kreditTan korespodenciiT:

d_ti - daumTavrebeli warmoeba;

k_ti - masalebi.

magaliTi:

maragebis aRricxva uwyveti meTodiT:

I. naSTebi angariSebis mixedviT, 2017 wlis 1 ianvrisaTvis:

1. fuladi saSualebebi - 2100 lari;

2. sawesdebo kapitali - 4500 lari;

3. saqoneli - 2400 lari; m. S,

dasaxeleba raodenoba erTeulis fasi Tanxa

saqoneli A 10 60 600

saqoneli B 3 300 900

saqoneli C 4 200 800

saqoneli D 2 50 100

sul 2400

II. momxdari sameurneo operaciebi:

1. saqonlis SeZenis operaciebi:

1. 5 ianvars naRdi angariSsworebiT SeZenilia A A saqoneli, 20 cali, erTeulis

fasi - 60 lari;

d-ti _ saqoneli - 1200;

k–ti _ naRdi fuli erovnul valutaSi 1200;

2. 15 Tebervals SeZenilia kreditiT B saqoneli 5 cali, erTeulis fasi 300

lari;

d-ti _ saqoneli 1500

k-ti _ valdebulebebi mowodebidan 1500;

3. 20 aprils SeZenilia C saqoneli 5 cali, erTeulis fasi 200 l.;

d-ti _ saqoneli 1000

k-ti _ valdebulebebi mowodebidan 1000.

88

2. saqonlis gayidvis operaciebi:

4. 25 ivniss kreditiT (Semdgomi gadaxdis pirobiT) gaiyida A saqoneli 15 cali,

gasayidi fasi 85 lari.

1. d-ti _ moTxovnebi miwodebiT 1275;

k-ti _ Semosavali realizaciidan 1275;

2. d-ti _ realizebuli saqonlis TviTRirebuleba 900;

k-ti _ saqoneli 900;

5. 20 agvistos naRdi angariSsworebiT gaiyida B saqoneli, 6 cali, erTeulis

fasi - 600 lari.

1. d-ti _ naRdi fuli erovnul valutaSi 3600;

k-ti _ Semosavlebi realizaciidan 3600;


k-ti _ saqoneli 1800.

6. 27 agvistos kreditiT gaiyida C saqoneli, 2 cali, fasi 500 lari.

1. d-ti _ moTxovnebi miwodebiT 1000;

k-ti _ Semosavali realizaciidan 1000;


k-ti _ saqoneli - 400.

saangariSgebo periodis bolos, 31 dekembers, saqmianobis finansuri Sedegebis

gansazRvris mizniT, xdeba droebiTi (nominaluri) angariSebis daxurva:

7. Semosavlis angariSis daxurva:

d-ti _ Semosavali realizaciidan 5875;

k-ti _ saangariSgebo periodis mogeba-zarali 5875.

8. xarjebis angariSebis daxurva:

d-ti _ saangariSgebo periodis mogeba-zarali 3100;

k-ti _ realizebuli saqonlis TviTRirebuleba 3100.

9. saangariSgebo periodis mogeba-zaralis angariSis daxurva:

d-ti _ saangariSgebo periodis mogeba-zarali 2775;

k-ti _ gaunawilebeli mogeba 2775.

89

naRdi fuli salaroSi angariSi #1110

TariRi Sinaarsi miniSneba debeti krediti saldo

01 1 naSTi 2100 2100

01 5 saqoneli 1200 900

08 20 Semosavali realizaciidan 3600 4500

moTxovnebi miwodebiT angariSi #1410




saqoneli angariSi #1610


01 1 naSTi 2400 2400

01 5 naRdi fuli 1200 3600

02 15 valdebulebebi mowodebiT 1500 5100


06 25 real. saq. TviTRirebuleba 900 5200



valdebulebebi mowodebiT angariSi #3110


02 15 saqoneli 1500 1500

04 20 saqoneli 1000 2500

Semosavali realizaciidan angariSi #6110


06 25 moTxovnebi miwodebiT 1275 1275

08 20 naRdi fuli 3600 4875


12 31 saang. periodis mogeba

5875 0

90

realizebuli saqonlis TviTRirebuleba angariSi #7100


06 25 saqoneli 900 900

08 20 saqoneli 1800 2700

08 27 saqoneli 400 3100

12 31 saang. periodis mogeba

3100 0

sawesdebo kapitali angariSi #5150


01 1 naSTi 4500

gaunawilebeli mogeba angariSi #5310


12 31 saang. periodis mogeba 2775 2775

saangariSgebo periodis mogeba/zarali angariSi #5330




12 31 gaunawilebeli mogeba 2775 0

მოგება/ზარალისა და სხვა sruli Semosavlებis angariSgeba

2017 wlis 31 dekembramde periodisaTvis

(fragmenti)

Semosavlebi realizaciidan 5875

realizebuli saqonlis TviTRirebuleba (3100)

saerTo mogeba 2775

91

balansi

2017 wlis 31 dekembrisaTvis

(fragmenti)

a q t i v e b i valdebulebebi da kapitali

1. fuladi saSualebebi 4500 1. valdebulebebi mowodebiT 2500

2. moTxovnebi 2275 2. sawesdebo kapitali 4500

3. maragebi 3000 3. gaunawilebeli mogeba 2775

sul aqtivebi 9775 sul kapit. da valdebul. 9775

perioduli meTodis gamoyenebisas ar xdeba sasaqonlo-materialuri

faseulobebis moZraobis yoveldRiuri aRricxva uSualod maragebis amsaxvel

angariSebze. saangariSgebo periodis bolos, finansuri angariSgebis momzadebisas

maragebis raodenobrivi naSTi inventarizaciiT ganisazRvreba, Semdeg ki xdeba

misi Sefaseba sawarmos mier SerCeuli meTodiT da sawyisi naSTis dayvana

saboloo naSTis odenobamde, koreqtirebis gziT.

perioduli meTodiT sasaqonlo-materialuri faseulobebis moZraobis

aRsaricxavad amJamad moqmedi angariSTa gegmiT gaTvaliswinebulia saoperacio

xarjebisaTvis gankuTvnili Sesabamisi jgufis angariSebi konkretuli sawarmos

profilis mixedviT:

1. produqciis mwarmoebeli da momsaxurebis sferos sawarmoebisaTvis _

7100 – realizebuli produqciis TviTRirebuleba:

7110 – ZiriTadi masalebis danaxarjebi/SeZena;

7140 _ damxmare masalebis danaxarjebi/SeZena;

7180 _ remontis danaxarjebi;

7185 _ sasaqonlo-materialuri maragis koreqtireba.

2. savaWro sawarmoebisaTvis 7200 _ realizebuli saqonlis TviTRirebuleba:

7210 _ gayiduli/SeZenili saqoneli;

7220 _ gayiduli saqonlis ukandabruneba da fasdaTmoba;

7290 _ sasaqonlo-materialuri maragebis koreqtireba.

perioduli meTodis gamoyenebisas, produqciis mwarmoebeli da

momsaxurebis sferos sawarmoebisaTvis periodis ganmavlobaSi SeZenili masalebi

mTlianad daxarjulad iTvleba, amitom masalebi SeZenisas aisaxeba ZiriTadi an

92

damxmare masalebis `SeZenis~ angariSis debetSi, savaWro sawarmoSi - `SeZenili

saqonlis~ angariSis debetSi, fuladi saSualebebis an mowodebiT warmoqmnili

valdebulebebis angariSis kreditTan korespondenciiT:

d-ti _ masalebis danaxarjebi/SeZena; an

d-ti _ gayiduli/SeZenili saqoneli;

k_ti _ fuladi saSualebebis angariSebi; an

k-ti _ valdebulebebi mowodebidan.

saangariSgebo periodis bolos, finansuri angariSgebis momzadebisas,

sasaqonlo-materialuri faseulobebis saboloo (raodenobrivi) naSTi

inventarizaciiT ganisazRvreba, igi Sefasdeba sawarmos mier SerCeuli meTodiT

da gamoiyvaneba sasaqonlo-materialuri faseulobebis naSTebs (sawyis da

saboloo) Soris sxvaoba, romelic warmoadgens koreqtirebad Tanxas. naSTebs

Soris sxvaobis TanxiT moxdeba maragebis sawyisi naSTis koreqtireba, saboloo

naSTamde misi dayvanis mizniT:

d-ti _ maragebis amsaxveli angariSebi;

k-ti _ maragebis koreqtirebis angariSi;

an piriqiT:

d-ti _ maragebis koreqtirebis angariSi;

k-ti _ maragebis amsaxveli angariSebi.

aRniSnuli koreqtirebadi gatarebis Semdeg, ganisazRvreba realizebuli

sasaqonlo-materialuri faseulobebis TviTRirebuleba, romelic warmoadgens

angariSis 7100 – realizebuli produqciis TviTRirebuleba (an 7200 _

realizebuli saqonlis TviTRirebuleba) debetis naSTs am momentisaTvis.

maSasadame, realizebuli sasaqonlo-materialuri faseulobebis TviTRirebuleba

udris maragebis sawyis naSTs damatebuli maTi SeZena da gamoklebuli saboloo

naSTi.

magaliTi:

maragebis aRricxva perioduli meTodiT:

1. naSTebi angariSebis mixedviT, 2017 wlis 1 ianvrisaTvis igivea, rac mudmivi

aRricxvis meTodis gamoyenebisas.

momxdari sameurneo operaciebi:

93

1. saqonlis SeZenis operaciebi:

1. 5 ianvars naRdi angariSsworebiT SeZenilia A A saqoneli, 20 cali, erTeulis

fasi - 60 lari;

d-ti _ SeZenili/gayiduli saqonlis TviTRirebuleba - 1200;

k-ti _ naRdi fuli erovnul valutaSi - 1200.

2. 15 Tebervals SeZenilia kreditiT B saqoneli 5 cali, erTeulis fasi 300

lari;

d-ti _ SeZenili/gayiduli saqonlis TviTRirebuleba - 1500;

k-ti _ valdebulebebi mowodebiT da momsaxurebiT - 1500.

3. 20 aprils SeZenilia C saqoneli 5 cali, fasi 200 l.;

d-ti _ SeZenili/gayiduli saqonelis TviTRirebuleba - 1000;

k-ti _ valdebulebebi mowodebiT da momsaxurebiT - 1000.

2. saqonlis gayidvis operaciebi:

4. 25 ivniss kreditiT (Semdgomi gadaxdis pirobiT) gaiyida A saqoneli 15 cali,

gasayidi fasi 85 lari.

d-ti _ moTxovnebi miwodebiT - 1275;

k-ti _ Semosavali realizaciidan - 1275.

5. 20 agvistos naRdi angariSsworebiT gaiyida B saqoneli, 6 cali, erTeulis

fasi - 600 lari.

d-ti _ naRdi fuli erovnul valutaSi - 3600;


6. 27 agvistos kreditiT gaiyida C saqoneli, 2 cali, fasi 500 lari.

d-ti _ moTxovnebi miwodebiT - 1000;


saangariSgebo periodis bolos, 31 dekembris mdgomareobiT, inventarizaciis

monacemebiT saqonlis faqtiuri naSTi Seadgens:

dasaxeleba raodenoba erTeulis fasi Tanxa

saqoneli A 15 60 900

saqoneli B 2 300 600

saqoneli C 7 200 1400

saqoneli D 2 50 100

sul 3000

94

7. sasaqonlo-materialuri maragebis sawyis (2400 lari) da saboloo (3000 lari)

naSTebs Soris sxvaobis TanxiT (600 lari) Sedgeba koreqtirebadi gatareba:


k-ti _ maragebis koreqtireba - 600.

realizebuli saqonlis TviTRirebulebis gansazRvris mizniT, yvela saoperacio

xarji Tavs moiyris sakontrolo angariSze `realizebuli saqonlis

TviTRirebuleba~. am mizniT daixureba am jgufis yvela angariSi:

8. d-ti _ realizebuli saqonlis TviTRirebuleba - 3700;

k-ti _ SeZenili/gayiduli saqoneli - 3700.

9. d-ti _ sasaqonlo-materialuri maragis koreqtireba - 600;

k-ti _ realizebuli saqonlis TviTRirebuleba - 600.

saangariSgebo periodis bolos, 31 dekembers, saqmianobis finansuri Sedegebis

gansazRvris mizniT, xdeba droebiTi (nominaluri) angariSebis daxurva.

10. Semosavlis angariSis daxurva:

d-ti _ Semosavali realizaciidan - 5875;

k-ti _ saangariSgebo periodis mogeba-zarali - 5875.


d-ti _ saangariSgebo periodis mogeba-zarali - 3100;

k-ti _ realizebuli saqonlis TviTRirebuleba - 3100.

12. saangariSgebo periodis mogeba-zaralis agariSis daxurva:

d-ti _ saangariSgebo periodis mogeba-zarali - 2775;

k-ti _ gaunawilebeli mogeba - 2775.

naRdi fuli salaroSi angariSi #1110


01 1 naSTi 2100 2100

01 5 saqoneli 1200 900


95





saqoneli angariSi #1610


01 1 naSTi 2400 2400

12 31 maragebis koreqtireba 600 3000

valdebulebebi mowodebidan angariSi #3110


02 15 saqoneli 1500 1500

04 20 saqoneli 1000 2500




08 20 naRdi fuli 3600 4875



realizebuli saqonlis TviTRirebuleba angariSi #7200


12 31 SeZenili/gayiduli saqoneli 3700 3700


SeZenili/gayiduli saqoneli angariSi #7210


01 5 naRdi fuli 1200 1200



12 31 real. saqonlis TviTR. 3700 0

sasaqonlo-materialuri maragis koreqtireba angariSi #7290



12 31 real. saqonlis TviTR. 600 0

96

sawesdebo kapitali angariSi #5150


01 1 naSTi 4500








12 31 gaunawilebeli mogeba 2775 0

მოგება/ზარალისა და სხვა sruli Semosavlებis angariSgeba


(fragmenti)

lari lari

Semosavlebi realizaciidan 5875

realizebuli saqonlis TviTRirebuleba:

maragebis dawyebiTi naSTi 2400

SeZena (+) 3700

sul sarealizacio saqoneli 6100

maragebis naSTi periodis bolosaTvis (-) 3000

realizebuli saqonlis TviTRirebuleba (3100)

saerTo mogeba 2775

balansi


(fragmenti)

a q t i v e b i valdebulebebi da kapitali

1. fuladi saSualebebi 4500 1. 1. valdebulebebi mowodebiT 2500

2. moTxovnebi 2275 2. 2. sawesdebo kapitali 4500

3. maragebi 3000 3. gaunawilebeli mogeba 2775

sul aqtivebi 9775 sul kapit. da valdebul. 9775

97

sasaqonlo-materialuri maragebis aRricxvis meTodebi

operacia uwyveti meTodi perioduli meTodi

SeZena TiToeuli poziciis mixedviT calke

angariSi iwarmoeba. sasaqonlo-

materialuri faseulobebis calkeuli

jgufebisaTvis sakontrolo angariSi

gamoiyeneba. maragebis SeZena aisaxeba am

angariSebis debetSi

sasaqonlo-materialuri

faseulobebis SeZena aisaxeba

`maragebis SeZenis~ angariSis

debetSi

xarjva sawarmoo

saWiroebisaTvis,

gacema,

realizacia

sasaqonlo-materialuri faseulobebis

warmoebaze gadacemisas dakreditdeba

faseulobebis Sesabamisi poziciis

angariSi, gadacemuli maragebis TanxiT.

imave TanxiT dakreditdeba maragebis

sakontrolo angariSi da dadebetdeba

`realizebuli produqciis

TviTRirebulebis~ angariSi; an

masalebis xarjva SeiZleba aisaxos

`daumTavrebeli warmoebis~ angariSze,

debetSi.

sasaqonlo materialuri maragebis

angariSebze yoveldRiuri

gatarebebi ar xorcieldeba

buRaltruli

Canawerebi

saaRricxvo

periodis bolos

realizebuli produqciis

TviTRirebuleba avtomaturad

ganisazRvreba, sasaqonlo-materialuri

faseulobebis Sesabamis angariSebze

warmoebuli CanawerebiT. Sedarebisa da

auditis mizniT SeiZleba moxdes

maragebis inventarizacia. periodis

bolos uwyveti aRricxvisa da

inventarizaciis monacemebs Soris

gansxvavebis SemTxvevaSi, aRricxvis

monacemebi koreqtirdeba faqtiur

monacemebamde. koreqtirebisas

sasaqonlo-materialuri faseulobebis

angariSebi debetdeba an kreditdeba

sxvaobis TanxiT da Sesabamisad,

debetdeba an kreditdeba maragebis

koreqtirebis angariSi. finansuri

angariSgebis momzadebisas

makoreqtirebeli angariSi daixureba

`realizebuli produqciis

TviTRirebulebi~-s angariSiT.

xdeba sasaqonlo-materialuri

faseulobebis naSTebis

gaangariSeba periodis bolosaTvis

naturalur sazom erTeulebSi da

maTi Rirebulebis Sefaseba

sawarmos mier SerCeuli meTodiT.

sawyis da saboloo naSTebs Soris

sxvaobis TanxiT moxdeba

maragebisa da realizebuli

produqciis (saqonlis) amsaxveli

angariSebis koreqtireba. Sedegad,

naSTebs Soris sxvaobis

gamoyenebiT gaiangariSeba

periodis ganmavlobaSi

realizebuli produqciis

TviTRirebuleba.

98


gadafaseba

marTalia, TviTRirebuleba sasaqonlo-materialuri faseulobebis

Sefasebis bazad iTvleba, magram im SemTxvevaSi, roca igi sabazro Rirebulebaze

maRalia, maTi Sefasebisas neto sarealizacio Rirebuleba gamoiyeneba.

neto (wminda) sarealizacio Rirebuleba aris Cveulebrivi sameurneo proce-

sisaTvis SefasebiTi gasayidi fasi, produqciis dasrulebisa da gayidvisaTvis sa-

Wiro SefasebiTi danaxarjebis gamoklebiT (bass - 2). Cveulebrivi sameurneo

saqmianobis pirobebSi, igi tolia mosalodnel gasayid fass minus realizaciis

organizebisaTvis saWiro mosalodneli xarjebi.

ori Sefasebidan umciresis gamoyeneba windaxedulobis principiTaa

ganpirobebuli, ramdenadac sasaqonlo-materialuri maragebis aRdgeniTi

Rirebulebis Semcireba umetes SemTxvevaSi sarealizacio fasebis dacemis

mauwyeblad iTvleba an mis faqtiur Semcirebas asaxavs.

sasaqonlo-materialuri faseulobebis dazianebis, maTi gasayidi fasebis

dacemis, nawilobriv an srulad moZvelebis SemTxvevaSi, SeuZlebelia ra maTi

Rirebulebis kompensacia, saWiro xdeba am faseulobaTa TviTRirebulebis

Camowera neto sarealizacio Rirebulebamde, raTa aqtivis Rirebuleba ar

aRematebodes mis mier motanil sargebels.

bass-iT sasaqonlo-materialuri faseulobebis neto sarealizacio

Rirebulebamde Camowera xdeba muxlobrivad. Tumca, zogierT SemTxvevaSi, ufro

mizanSewonilia msgavsi an erTmaneTTan dakavSirebuli muxlebis dajgufeba.

muxlebis dajgufeba xdeba im SemTxvevSi, roca sasaqonlo-materialuri faseulo-

bebi produqciis erTsa da imave asortiments miekuTvneba da erTnairi daniSnule-

ba aqvT. mizanSewonili ar aris mza produqciis jgufurad Camowera neto sarea-

lizacio Rirebulebamde.

momsaxurebis sferos sawarmoebi, Cveulebriv, danaxarjebs calke asaxaven

momsaxurebis iseTi saxeebis mixedviT, romlebisTvisac erTnairi gasayidi fasia

dadgenili. amitom momsaxurebis TiToeuli saxe ganixileba, rogorc calke aRe-

buli, damoukidebeli elementi.

bass-iT neto sarealizacio Rirebulebis gaangariSebis meTodi eyrdnoba

sasaqonlo-materialuri faseulobebis mosalodneli sarealizacio Tanxis Sesa-

xeb xelmisawvdomi da yvelaze saimedo monacemebis gamoyenebas.

nedleuli da sxva masalebi, romlebic gankuTvnilia sasaqonlo-materialu-

ri faseulobebis sawarmoeblad, ar SeiZleba Camofasdes TviTRirebulebaze da-

99

bla, Tu mosalodnelia, rom maTi monawileobiT warmoebuli mza produqcia gai-

yideba TviTRirebulebis Sesabamis an TviTRirebulebaze maRal fasSi.

neto sarealizacio Rirebuleba, yovel momdevno saangariSgebo periodSi

xelaxla gaiangariSeba. im SemTxvevaSi, Tu ar arsebobs garemoebebi, romlebmac

sasaqonlo-materialuri faseulobebis TviTRirebulebaze dabali TanxiT

Tavdapirveli Camowera ganapirobes, unda moxdes Camowerili Tanxis kompensacia.

e. i. kompensireba SezRudulia Tavdapirvelad Camowerili TanxiT. sasaqonlo-

materialuri faseulobebis axal sabalanso Rirebulebad TviTRirebulebasa da

neto sarealizacio Rirebulebas Soris umciresi aiReba. es maSin xdeba, rodesac

sasaqonlo-materialuri faseulobebi, romlebic wina periodSi maTi gasayidi

fasis dacemis gamo neto sarealizacio RirebulebiT iyo aRricxuli, sawarmoSi

momdevno saangariSgebo periodSic maragad imyofeba, roca maTi gasayidi fasi

ukve gazrdilia.

magaliTi:

maragebis Sefaseba umciresi TanxiT:

sawarmos 2017 wlis 31 dekembers maragis saxiT sami tipis saqoneli gaaCnia.

maragad myof zogierT saqonelze moTxovna daeca da Sesabamisad, misi

realizacia gaZnelebulia.

finansuri angariSgebis miznebisaTvis unda ganisazRvros maragebis naSTi.

Sefaseba SeiZleba moxdes: sagnebis mixedviT; ZiriTadi jgufebis mixedviT da

saerTo raodenobis mixedviT.

maragebis Sefaseba sagnebis mixedviT:

maragebi jgufi sabalanso

Rirebuleba

neto-sareal.

Rirebuleba

umciresi

Tanxa

1 I 3000 3000 3000

2 I 4000 3000 3000

3 I 5000 3000 3000

4 I 8000 3000 3000

12000

5 II 4500 4000 4000

6 II 7000 4000 4000

7 II 6000 4000 4000

100

8 II 3000 4000 3000

15000

9 III 6000 9000 6000

10 III 6500 9000 6500

11 III 5000 9000 5000

12 III 7000 9000 7000

24500

sul sagnebis mixedviT 51500

maragebis Sefaseba maTi jgufebis mixedviT:


Rirebuleba

neto-sareal.

Rirebuleba

umciresi

Tanxa

1 I 3000 3000

2 I 4000 3000

3 I 5000 3000

4 I 8000 3000

20000 12000 12000

5 II 4500 4000

6 II 7000 4000

7 II 6000 4000

8 II 3000 4000

20500 16000 16000

9 III 6000 9000

10 III 6500 9000

11 III 5000 9000

12 III 7000 9000

24500 36000 24500

sul jgufebis mixedviT 52500

101

maragebis Sefaseba saerTo raodenobis mixedviT


Rirebuleba

neto-sareal.

Rirebuleba

umciresi

ricxvi

1 I 3000 3000

2 I 4000 3000

3 I 5000 3000

4 I 8000 3000

5 II 4500 4000

6 II 7000 4000

7 II 6000 4000

8 II 3000 4000

9 III 6000 9000

10 III 6500 9000

11 III 5000 9000

12 III 7000 9000

65000 64000 64000

sul sagnebis mixedviT 64000

sasaqonlo-materialuri faseulobebis gadafasebis Sedegebi saangariSgebo

periodis mogebisa da zaralis angariSze aisaxeba.

zemoT ganxilul magaliTSi gadafasebis Sedegi zaralad aRiardeba da

aisaxeba buRaltruli gatarebiT:

d-ti - saangariSgebo periodis mogeba/zarali;

k-ti - saqoneli.

maragebis sagnebis mixedviT gadafasebisas zaralma Seadgina – 13500 lari

(51500-65000), jgufebis mixedviT gadafasebisas – 12500 lari (52500-65000), xolo

saerTo raodenobis mixedviT gadafasebisas - 1000 lari (64000-65000).

102

Tavi IV. ZiriTadi saSualebebis

aRricxva

4.1 . ZiriTadi saSualebebi, maTi aRiareba,

klasifikacia da aRricxvis amocanebi

ZiriTadi saSualebebi sawarmos mflobelobaSi arsebuli grZelvadiani

materialuri aqtivebia, romlebic gamoiyeneba saqonlis an momsaxurebis

warmoebaSi an misawodeblad, ijariT gasacemad an administraciuli miznebisaTvis

da gaTvaliswinebulia erT saangariSgebo periodze meti xniT gamosayeneblad.

erT saangariSgebo periods sruli 12 Tve warmoadgens.

ZiriTad saSualebebs, rogorc grZelvadian materialur aqtivebs, fizikuri,

naturaluri forma gaaCniaT. maT miekuTvneba: miwa, Senobebi, nagebobebi, manqana-

danadgarebi, satransporto saSualebebi da sxva.

ZiriTadi saSualebebi sawarmos aqtivebis mniSvnelovani nawilia, amitom

maTze gaweuli danaxarjebis aRiarebam da aRricxvam SeiZleba mniSvnelovani

gavlena moaxdinos sawarmos saqmianobis Sedegebze. aqedan gamomdinare, ZiriTadi

saSualebebis asaxvas sawarmos finansur angariSgebaSi didi mniSvneloba aqvs

sawarmos finansuri mdgomareobis daxasiaTebisaTvis.

saerTaSoriso standartebiT, ZiriTadi saSualebebis aRricxva

regulirdeba bass 16-iT `ZiriTadi saSualebebi~. bass 16 - `ZiriTadi

saSualebebi~ gamoiyeneba ZiriTadi saSualebebis aRricxvisas yovelTvis, garda im

SemTxvevebisa, rodesac buRaltruli aRricxvis romelime sxva saerTaSoriso

standarti moiTxovs an uSvebs buRaltruli aRricxvis gansxvavebul midgomas.

bass-16 ar gamoiyeneba gasayidad gamiznulad klasificirebuli ZiriTadi

saSualebebisaTvis, sasoflo-sameurneo warmoebasTan dakavSirebuli biologiuri

aqtivebisaTvis, mineraluri resursebis maragis Ziebisa da Sefasebis aqtivebis

aRiarebisaTvis, navTobis, bunebrivi gazis da amgvari arakvlavwarmoebadi

resursebis mopoveba-gadamuSavebis SemTxvevaSi.

zogjer ZiriTadi saSualebebis Tavdapirveli aRiareba bass 16-sagan

gansxvavebuli wesiT xdeba da konkretuli SemTxvevebi Sesabamisi standartiT

regulirdeba. magaliTad, aseTebia: fass 5, fass 6, bass 17, bass 20, bass 23, bass

29, bass 37 bass 40, bass 41. am drosac, sawarmo valdebulia daicvas bass 16-is

moTxovnebi, garda im moTxovnebisa, romlebic ZiriTadi saSualebebis

Rirebulebis Tavdapirveli aRiarebis Semdgom Sefasebas exeba.

103

bass-is mixedviT, ZiriTadi saSualebebis Rirebuleba unda aRiardes

aqtivad, Tu mosalodnelia, rom sawarmo momavalSi am aqtivis gamoyenebiT miiRebs

ekonomikur sargebels da SesaZlebelia misi Rirebulebis saimedod Sefaseba.

ZiriTadi saSualebebis romelime obieqtis aqtivad aRiarebisaTvis sawarmom

unda Seafasos momavali ekonomikuri sargeblis miRebis saimedoobis xarisxi

Tavdapirveli informaciis safuZvelze. imis gamo, rom bass 16 ar adgens

aRiarebis sazom erTeuls, e. i. ras moicavs ZiriTadi saSualebis erTeuli, igi

sawarmom konkretuli viTarebis gaTvaliswinebiT unda gansazRvros. magaliTad,

saTadarigo da damxmare nawilebi ZiriTadad, aRiricxeba rogorc sasaqonlo-

materialuri faseulobebi da maTi moxmarebisas aRiareba xdeba saangariSgebo

periodis mogebaSi an zaralSi. Tu sawarmo saTadarigo da damxmare nawilebis

gamoyenebas apirebs erTze meti saaRricxvo periodis ganmavlobaSi, isini ZiriTad

saSualebebad klasificirdeba. bass-iT Tu saTadarigo da damxmare nawilebi

SeiZleba gamoyenebul iqnes mxolod ZiriTadi saSualebebis romelime konkretul

erTeulTan erTad, isini ZiriTad saSualebebad unda aRiricxos.

sawarmo yvela ZiriTad saSualebas afasebs aRiarebis aRniSnuli principis

mixedviT, romeli TariRiTac isini iqna SeZenili. es Rirebuleba moicavs ZiriTa-

di saSualebis Tavdapirveli SeZenis an Seqmnis dros gaweul danaxarjebs da

SemdgomSi, nawilebis Secvlis an misi momsaxurebisTvis damatebiT gaweul

danaxarjebs.

aRiarebis principis mixedviT, sawarmo ar aRiarebs ZiriTadi saSualebis

sabalanso RirebulebaSi misi yoveldRiuri momsaxurebis iseT danaxarjebs,

rogoricaa: SromiTi da sxva resursebis danaxarjebi, mcirefasiani nawilebis

Rirebuleba. isini aRiardeba saangariSgebo periodis mogebaSi an zaralSi. isini

xSirad aisaxeba, rogorc ZiriTadi saSualebebis `remonti da momsaxureba~.

ZiriTadi saSualebebis zogierTi calkeuli erTeulis mTavari detalebi

SesaZloa moiTxovdes regularul Secvlas. bass-is aRiarebis principis

Sesabamisad, sawarmo aRiarebs ZiriTadi saSualebis sabalanso RirebulebaSi

Semcvleli nawilebis Rirebulebas, Tu igi akmayofilebs aRiarebis kriteriumebs.

magaliTad, Rumeli SeiZleba saWiroebdes regulirebas gansazRvruli namuSevari

saaTebis Semdeg an TviTmfrinavis interieri SeiZleba mravaljer Seicvalos, misi

momsaxurebis vadis ganmavlobaSi. aseve, ZiriTadi saSualebis erTeulis

(magaliTad, TviTmfrinavi) uwyveti gamoyenebis piroba moiTxovs periodul

srulmasStabian Semowmebebs defeqtebis gamosaaSkaraveblad, miuxedavad imisa, am

erTeulis nawilebi Seicvleba Tu ara. aseTi srulmasStabiani Semowmebebis

Catarebisas, misi Rirebuleba aisaxeba ZiriTadi saSualebis erTeulis sabalanso

RirebulebaSi, rogorc Semcvleli, Tu akmayofilebs aRiarebis kriteriumebs.

104

ZiriTadi saSualebebi Semadgenlobis mixedviT iyofa or nawilad. maTi erTi

nawili ufro aqtiur rols asrulebs warmoebis procesSi. aseTebia: manqana-

danadgarebi da sawarmoo mowyobilobebi, romelzec mniSvnelovnadaa

damokidebuli produqciis gamoSvebis moculoba da xarisxi, ramdenadac

srulyofili da maRali warmadobis mqone sawarmoo mowyobilobebi

uzrunvelyofen produqciis ukeTes xarisxsa da warmoebis umokles vadebs.

cxadia, aseTi roli ver daekisreba ZiriTadi saSualebebis meore nawils _

Senobebs, nagebobebs, inventars da a.S. amitom ZiriTadi saSualebebis Seswavlisas

gansakuTrebuli yuradReba unda daeTmos maT struqturas, Tu ra xvedriTi wili

modis ZiriTadi saSualebebis aqtiur nawilze, rogori proporciiT izrdeba igi.

ZiriTad saSualebebze ama Tu im sagnis mikuTvneba misi fizikuri TvisebebiT ki

ar ganisazRvreba, aramed misi funqcionaluri daniSnulebiT warmoebis procesSi.

Sromis saSualeba, Tavisi fizikuri Tvisebebis mixedviT, erT sawarmoSi SeiZleba

iyos ZiriTadi saSualeba, meoreSi _ Sromis sagani (masala) da mesameSi _ mza

produqcia. magaliTad, relsi metalurgiuli qarxnisaTvis mza produqciaa,

saamSeneblo-saremonto sawarmosaTvis masala, xolo rkinigzis

departamentisaTvis _ ZiriTadi saSualeba.

ZiriTadi saSualebebis swori aRricxvisa da maTze kontrolis

ganxorcielebisaTvis didi mniSvneloba aqvs maTs klasifikacias. ZiriTadi

saSualebebis klasifikacia SeiZleba moxdes:

gamoyenebis sferoebis mixedviT;

dargobrivi niSniT;

nivTobriv-naturaluri niSniT.

gamoyenebis sferoebis mixedviT ZiriTadi saSualebebi iyofa: sawarmoo

daniSnulebis ZiriTad saSualebebad da arasawarmoo daniSnulebis ZiriTad

saSualebebad.

sawarmoo daniSnulebis ZiriTadi saSualebebia Sromis iaraRebi, romlebic

uSualod monawileoben warmoebis procesSi (manqanebi, mowyobilobebi,

instrumentebi da sxva) da Sromis is saSualebebi, romlebic xels uwyoben

warmoebis procesis ganxorcielebas (Senobebi, nagebobani, gzebi, satransporto

saSualebebi da sxva).

arasawarmoo daniSnulebis ZiriTad saSualebebs miekuTvneba Senobebi,

nagebobani da xangrZlivi moxmarebis iseTi sagnebi, romlebic emsaxurebian

mosaxleobas da arasawarmoo daniSnulebis dawesebulebebsa da organizaciebs.

isini warmoebis procesSi ar monawileoben, magram kvlavwarmoebis aucilebel

pirobas warmoadgenen.

105

dargobrivi niSnis mixedviT ZiriTad saSualebebs yofen mrewvelobis,

soflis meurneobis, mSeneblobis, satyeo meurneobis, kavSirgabmulobis, vaWrobis

da a.S. ZiriTad saSualebebad.

nivTobriv-naturaluri niSnis mixedviT ZiriTadi saSualebebis dajgufebas

didi mniSvneloba aqvs maTi aRricxvis swori organizaciisaTvis. bass-i ZiriTadi

saSualebebis TiToeul jgufSi aerTianebs msgavsi bunebisa da ekonomikuri

daniSnulebis aqtivebs da ZiriTad saSualebebs ajgufebs Semdeg ZiriTad

jgufebad:

miwebi;

miwa da Senoba-nagebobebi;

manqana-danadgarebi;

gemebi;

TviTmfrinavebi;

satransporto saSualebebi;

aveji da mowyobilobebi;

saofise aRWurviloba.

sakuTrebis formebis mixedviT ZiriTad saSualebebs ajgufeben sakuTar da

ijariT aRebul ZiriTad saSualebebad.

gamoyenebis mixedviT gamoyofen moqmed da umoqmedo ZiriTad saSualebebs.

rac Seexeba ZiriTadi saSualebebis dajgufebas sagadasaxado

miznebisaTvis, imis gamo, rom ZiriTadi saSualebebi amortizacias

daqvemdebarebuli aqtivebia, gadasaxadis gaangariSebis miznebidan gamomdinare,

isini iyofa xuT jgufad, amortizaciis normebis mixedviT, romelic

gansazRvrulia saqarTvelos sagadasaxado kodeqsis 183-e muxliT.

ZiriTadi saSualebebis aRricxvis mTavar sakiTxs warmoadgens aqtivis

aRiarebis momentisa da maTi sabalanso Rirebulebis gansazRvra, agreTve,

ZiriTadi saSualebebis cveTisa da amortizaciis Tanxebis danaxarjebad aRiareba.

imis gamo, rom finansuri informaciis momxmareblebi sawarmoebis ZiriTadi

saSualebebis arsebobisa da moZraobis Sesaxeb informacias buRaltruli

aRricxvidan iReben, buRaltrulma aRricxvam unda uzrunvelyos:

ZiriTadi saSualebebis arsebobisa da moZraobis swori, drouli

dokumenturi gaformeba da asaxva buRaltrul registrebSi;

106

kontroli yvela ZiriTadi saSualebebis (m.S. dakonservebuli da

maragad myofi) Senaxvaze;

kontroli SerCeuli meTodiT amortizaciis sworad aRricxvaze

ZiriTadi saSualebebis sasargeblo gamoyenebis mTeli periodis

ganmavlobaSi;

kontroli ZiriTadi saSualebebis gayidvisa da sxva gasvlebis

Sedegebis sworad asaxvaze;

kontroli ZiriTadi saSualebebis aRsadgenad gaweuli faqtiuri

danaxarjebis buRaltrul registrebSi srulad asaxvaze;

kontroli ZiriTadi saSualebebis inventarizaciis Sedegebis aRricxvaSi

obieqturad asaxvaze;

kontroli ZiriTadi saSualebebis permanentuli gadafasebis sworad

ganxorcielebasa da aRdgeniTi (gadafasebuli) Rirebulebis

gaangariSebaze;

kontroli ZiriTad saSualebebTan dakavSirebuli gadasaxadebis

gaangariSebis sisworeze, droulobasa da aRricxvaze;

finansur angariSgebaSi ZiriTadi saSualebebis Sesaxeb arsebuli

informaciis obieqturoba.

am amocanis gadasawyvetad, pasuxi unda gaeces Semdeg kiTxvebs:

rogor ganisazRvros moqmedi pirvandeli an gadafasebuli (aRdgeniTi)

Rirebuleba?

rogor ganisazRvros da aRiardes xarjad (Camoiweros xarjebSi)

ZiriTadi saSualebebis Rirebulebis nawili?

rogor aRiricxos ZiriTadi saSualebebis remontTan, teqnikur

momsaxurebasTan, eqspluataciasTan dakavSirebuli xarjebi?

rogor aisaxos aRricxvaSi ZiriTadi saSualebebis gasvlasTan

(likvidaciasTan) dakavSirebuli operaciebi?

ZiriTadi saSualebebis aRsaricxavad angariSTa gegmaSi Sesabamisi

angariSebia gaTvaliswinebuli. ZiriTadi saSualebebis amsaxveli angariSebi

gankuTvnilia sawarmos kuTvnili, eqspluataciaSi myofi, dakonservebuli da

ijariT gacemuli ZiriTadi saSualebebis aRsaricxavad (garda grZelvadiani

ijariT gacemuli ZiriTadi saSualebebisa). rac Seexeba ijariT aRebul ZiriTad

saSualebebs, igi ijaris saxeobidan gamomdinare, aisaxeba Sesabamis angariSebze _

grZelvadiani ijaris dros _ `grZelvadiani ijariT aRebuli ZiriTadi

107

saSualebebi~, xolo moklevadiani ijarisas - balansgareSe angariSze `ijariT

aRebuli ZiriTadi saSualebebi~.

amJamad moqmedi angariSTa gegmiT, ZiriTadi saSualebebis aRsaricxavad

gaTvaliswinebulia grZelvadiani aqtivebis jgufi 2100 – `ZiriTadi saSualebebi~,

kerZod, angariSebi:

2110 – miwis nakveTebi;

2120 _ daumTavrebeli mSenebloba;

2130 _ Senobebi;

2140 _ nagebobebi;

2150 _ manqana-danadgarebi;

2160 _ ofisis aRWurviloba;

2170 _ aveji da sxva inventari;

2180 _ satransporto saSualebebi;

2190 _ ijariT aRebuli qonebis keTilmowyoba.

xolo ZiriTadi saSualebebis cveTisa da amortizaciis aRsaricxavad

gaTvaliswinebulia jgufi 2200 – `ZiriTadi saSualebebis cveTa~, kerZod,

angariSebi:

2230 _ Senobebis cveTa;

2240 _ nagebobebis cveTa;

2250 _ manqana-danadgarebis cveTa;

2260 _ ofisis aRWurvilobis cveTa;

2270 _ avejisa da sxva inventaris cveTa;

2280 _ satransporto saSualebebis cveTa;

2290 _ ijariT aRebuli qonebis keTilmowyobis cveTa.

ZiriTadi saSualebebis amsaxveli yvela angariSi aqtiuri, inventaruli,

sabalanso angariSia, romlis debetSi miRebuli, xolo kreditSi gasuli

ZiriTadi saSualebebis pirvandeli (istoriuli) Rirebuleba aisaxeba. ZiriTadi

saSualebebis dagrovili cveTis amsaxveli angariSebi kontraluri

(kontraqtiuri), maregulirebeli angariSebia. am angariSebis kreditSi ZiriTadi

saSualebebis dagrovili cveTa, misi zrda, xolo debetSi cveTis Camowera, misi

Semcireba aisaxeba.

ZiriTadi saSualebebis TiToeul saxes, romelic damoukidebel erTeuls

warmoadgens, inventaruli obieqti ewodeba.

108

4.2. ZiriTadi saSualebebis

Sefaseba

ZiriTadi saSualebebis aRricxvisas gansakuTrebuli yuradReba unda

mieqces maT Sefasebas. ZiriTadi saSualebebis funqcionirebis Tavisebureba,

romelic warmoebis procesSi mis xangrZliv gamoyenebasTan da naturalur-

nivTobrivi formis SenarCunebasTan erTad, Rirebulebis imavdroul

cvlilebasTanaa dakavSirebuli, ganapirobebs ZiriTadi saSualebebis ramdenime

Sefasebis gamoyenebas.

ganasxvaveben ZiriTadi saSualebebis pirvandel (istoriul) Rirebulebas

anu TviTRirebulebas, sabalanso Rirebulebas da gadafasebul Rirebulebas.

ZiriTadi saSualebebis aRricxvisas gamoiyeneba agreTve, diskontirebuli

Rirebuleba.

ZiriTadi saSualebebis erTeuli, romelic akmayofilebs aqtivis aRiarebis

kriteriumebs, unda Sefasdes misi TviTRirebulebiT. aqtivis TviTRirebuleba

aris misi SeZenis an Seqmnis dros gadaxdili fulis an fulis eqvivalentebis, an

sxva saxis sazRauris realuri Rirebulebis Tanxa, an sadac Sesaferisia, aseT

aqtivTan dakavSirebuli Tanxa, rodesac Tavdapirveli aRiareba xdeba sxva fass-

is gansakuTrebuli moTxovnebis Sesabamisad (bass 16).

ZiriTadi saSualebebis TviTRirebuleba moicavs:

misi Sesyidvis fass;

aqtivis daniSnulebis adgilamde mitanasTan da samuSao mdgomareobaSi moyva-

nasTan pirdapir dakavSirebul nebismier daxarjs;

aqtivis demontaJis, likvidaciisa da adgilmdebareobis aRdgenis daxarjebis

Tavdapirvel Sefasebas, ris valdebulebasac sawarmo iRebs SeZenis momentSi

an, SemdegSi, rodesac garkveuli drois ganmavlobaSi sawarmo iyenebs aqtivs

sasaqonlo_materialuri faseulobebis warmoebisagan gansxvavebuli saqmiano-

bisaTvis.

Sesyidvis fasi moicavs saimporto baJs, yidvisas gadaxdil daubrunebel

gadasaxadebs, yovelgvari savaWro fasdaTmobebisa da SeRavaTebis gamoklebiT.

fasdaTmobebi, agreTve, dabrunebadi gadasaxadebi (magaliTad, damatebuli

Rirebulebis gadasaxadi), ZiriTadi saSualebebis TviTRirebulebaSi ar Seitaneba.

ZiriTadi saSualebebis samuSao mdgomareobaSi moyvanasTan dakavSirebul

pirdapir danaxarjebs miekuTvneba:

aqtivis momavali adgilmdebareobis momzadebis xarjebi;

transportirebis xarjebi;

109

mowyobilobebis dadgmisa da damontaJebis xarjebi;

daqiravebiT momuSaveTa Sromis anazRaurebis xarjebi, romlebic dakavebulni

arian obieqtis SeZenisas an agebisas;

profesiuli momsaxurebis danaxarjebi.

ZiriTadi saSualebebis TviTRirebuleba ar moicavs:

axali simZlavreebis aTvisebis danaxarjebs;

axali produqciisa da momsaxurebis aTvisebis danaxarjebs;

axal adgilze an momxmarebelTa axal klasTan biznesis warmoebis

danaxarjebs;

administraciul da sxva saerTo zednadeb danaxarjebs.

ZiriTadi saSualebis sabalanso RirebulebaSi danaxarjebis aRiareba

wydeba, rodesac igi mitanilia daniSnulebis adgilze da moyvanilia gamosayeneb-

lad aucilebel samuSao mdgomareobaSi. amitom aqtivis gamoyenebasTan an xela-

xal gadaadgilebasTan dakavSirebuli danaxarjebi mis sabalanso RirebulebaSi

ar Seitaneba. magaliTad, ZiriTadi saSualebis sabalanso RirebulebaSi ar Seva

Semdegi xarjebi:

danaxarjebi, romlebic gaweulia maSin, rodesac aqtivs ukve SeuZlia muSaoba,

magram jer ar aris gaSvebuli eqspluataciaSi, an funqcionirebs srulze nak-

lebi datvirTviT;

Tavdapirveli sawarmoo danakargebi, rogoricaa danaxarjebi, romlebsac adgi-

li aqvs manam, sanam ZiriTadi saSualebis produqciaze moTxovnileba izrdeba.

sawarmos operaciebis mTliani an nawilobrivi reorganizaciis an adgilmdeba-

reobis Secvlis danaxarjebi.

aqtivis sabalanso RirebulebaSi SeiZleba Setanil iqnes sesxiT

sargeblobasTan dakavSirebuli saprocento xarjebi, Tu sesxis aReba xdeba

romelime konkretuli gansakuTrebuli aqtivis SesaZenad, sawarmoeblad an

asaSeneblad (bass-23 `sesxiT sargeblobasTan dakavSirebuli daxarjebi~).

sawarmos mier Seqmnili (damzadebuli, agebuli) aqtivis Rirebulebis

gansazRvra SeZenili aqtivis analogiurad xdeba. sawarmom mis mier Seqmnili aq-

tivis gamoyenebis SemTxvevaSi, aqtivis RirebulebaSi ar unda aRricxos

mosalodneli Sida mogebis Tanxa. aseve, am aqtivis sabalanso RirebulebaSi ar

110

Seitaneba nedleulisa da masalebis, SromiTi da sxva resursebis zenormatiuli

danaxarjebi.

ZiriTadi saSualebebis eqspluataciasTan dakavSirebulma xarjebma maTi

Rirebuleba SeiZleba mxolod im SemTxvevaSi gazardon, Tu isini zrdian am

aqtivis potenciur SesaZleblobebs, aumjobeseben maTi muSaobis xarisxs an

axangrZliveben sasargeblo gamoyenebis periods. magaliTad, aumjobeseben

teqnikur parametrebs an amaRleben maTi gamoyenebis efeqturobas. winaaRmdeg

SemTxvevaSi, amgvari xarjebi ganixileba da aisaxeba, rogorc mimdinare periodis

danaxarjebi anu teqnikuri momsaxurebisa da remontis xarjebi, rac imiT aixsneba,

rom teqnikuri momsaxureba da remonti aRadgens, magram ar zrdis obieqtis

Tavdapirvelad gansazRvrul normatiul maCveneblebs. e. i. ZiriTadi saSualebebis

SeZenis Semdeg, mxolod maTi eqspluataciis efeqturobis amaRlebis mizniT

gaweuli xarjebis kapitalizacia xdeba. cxadia, kapitalizacias ar

daeqvemdebareba ZiriTadi saSualebebis SeZenasTan dakavSirebuli yvela xarji.

magaliTad, SeZenil mowyobilobebze momuSave personalis swavlebisa da

kvalifikaciis amaRlebis xarjebi, radganac igi gamoiwvevs ara TviT

mowyobilobebis, aramed sawarmos personalis muSaobis efeqturobis amaRlebas.

aseve, ar xdeba ZiriTadi saSualebebis sasargeblo gamoyenebis vadis gasvlisas

maTi demontaJis xarjebis, agreTve, qonebis yovelwliuri gadasaxadebis,

dazRvevis xarjebis kapitalizacia. isini Sesabamisi periodis mimdinare xarjebs

miekuTvnebian.

aRniSnulidan gamomdinare, ZiriTadi saSualebebis TviTRirebulebis anu

pirvandeli (istoriul) Rirebulebis komponentebia:

Sesyidvis fasi;

saimporto baJi;

transportirebis xarjebi;

aqtivis adgilze mitanisa da datvirTva-gadmotvirTvis xarjebi;

montaJisa da muSa mdgomareobaSi moyvanis xarjebi;

profesiuli momsaxurebis xarjebi;

aqtivis momavali adgilmdebareobis momzadebis xarji;

rac Seexeba ijariT aRebuli ZiriTadi saSualebebis Sefasebas, misi

aucilebloba mxolod finansuri ijaris (lizingis) SemTxvevaSi warmoiqmneba.

aqtivis sabalanso Rirebuleba finansuri ijaris (lizingis) dros bass 17-is

`ijara~ normebiT ganisazRvreba.

ZiriTadi saSualebebi eqspluataciaSi yofnisas cvTebian. buRaltrul

aRricxvaSi yovelwliurad aisaxeba da maSasadame, wlebis ganmavlobaSi grovdeba

111

ZiriTadi saSualebebis cveTis Tanxa. pirvandeli (istoriuli) Rirebulebidan

dagrovili cveTis gamoklebiT miRebul Tanxas narCeni Rirebuleba ewodeba.

balansSi ZiriTadi saSualebebi, aqtivad Tavdapirveli aRiarebis Semdeg,

aisaxeba sabalanso RirebulebiT.

bass-is mixedviT, sabalanso Rirebuleba is Tanxaa, romliTac aqtivi aRia-

rebulia dagrovili cveTisa da dagrovili gaufasurebis zaralis Tanxebis ga-

moklebis Semdeg.

ZiriTadi saSualebebis pirvandeli (istoriuli) Rirebuleba droTa

ganmavlobaSi cvlilebas ganicdis. jer erTi, icvleba sabazro fasebi, teqnikuri

aRWurvilobis done, Sromis organizacia da sxva. rac sxvadasxva dros Seqmnili

erTi da igive obieqtis gansxvavebul Rirebulebas iZleva. meore, ZiriTadi

saSualebebis sabalanso Rirebuleba, mimdinare sabazro fasebidan gamomdinare,

ar Seesabameba mis realur Rirebulebas. amitom, periodulad saWiroa ZiriTadi

saSualebebis gadafaseba, gadafasebis momentisaTvis arsebuli sabazro fasebiT.

gadafasebiT miRebul axal Sefasebas gadafasebuli Rirebuleba anu aRdgeniTi

Rirebuleba ewodeba. bass 16-is mixedviT, “aqtivad aRiarebis Semdeg, ZiriTadi sa-

Sualebebis erTeuli, romlis realuri Rirebulebis gansazRvra SesaZlebelia sa-

imedod, unda aisaxos gadafasebuli TanxiT, romelic gadafasebis momentisaTvis

arsebuli aqtivis realuri Rirebulebis tolia, dagrovili cveTisa da dagrovi-

li gaufasurebis zaralis Tanxebis gamoklebiT”.

gadafasebuli ZiriTadi saSualebebi balansSi gadafasebuli sabalanso

RirebulebiT aisaxeba, rac aqtivis pirvandeli Rirebulebis sabazro

Rirebulebamde dayvanis aucileblobiTaa gamowveuli.

112

4.3. ZiriTadi saSualebebis SeZenis

aRricxva

sawarmoebis ZiriTadi saSualebebiT aRWurva, Sevseba, rekonstruqcia,

modernizacia, sawarmos gafarToeba kapitaluri dabandebebis gziT xdeba.

kapitaluri dabandeba ZiriTadi saSualebebis Seqmnasa da rekonstruqciaze

gaweuli danaxarjebis jamia, romelic dafinansebis Sesabamisi wyaroebis xarjze

xdeba.

sawarmoSi ZiriTadi saSualebebis miReba, ra gziTac ar unda moxdes igi,

formdeba miReba-Cabarebis aqtiT, romelsac adgens am miznebisaTvis sawarmos

xelmZRvanelobis mier Seqmnili komisia. miReba-Cabarebis aqti formdeba erT

calad, xels awers komisiis yvela wevri da ZiriTadi saSualebebis SeZenasa da

samuSao mdgomareobaSi moyvanasTan dakavSirebuli xarjebis damadasturebel

dokumentaciasTan erTad gadaecema buRalterias. sawarmoSi miRebul obieqts

miekuTvneba inventaruli nomeri da gaexsneba inventaruli baraTi, romelic

analizuri aRricxvis dokumentia. inventaruli baraTi ixsneba miReba-Cabarebis

aqtis safuZvelze. inventaruli baraTebis registracia xdeba inventaruli

baraTebis aRwerilobaSi. materialurad pasuxismgebeli pirebi avseben

inventarul sias, romelSic maTze gapirovnebuli obieqtebia Setanili.

sawarmos SigniT ZiriTadi saSualebebis adgilgadanacvleba, erTi

ganyofilebidan meoreSi gadacema da sxva, formdeba specialuri zednadebiT,

romelSic aRiniSneba Tu saidan sad gadaeca esa Tu is obieqti, misi mizezisa da

pasuxismgebeli piris miTiTebiT.

ZiriTadi saSualebebis SeZenis, maTi Rirebulebis zrdis yvela operacia

aisaxeba ZiriTadi saSualebebis konkretuli jgufis angariSis debetSi da

Sesabamisi angariSebis, magaliTad, fuladi saSualebebis, gasanaRdebeli

Tamasuqebis da a.S. kreditSi.

ZiriTadi saSualebebis SeZena (miReba) SeiZleba moxdes:

naRdi fuladi saSualebebis gadaxdis gziT;

kreditiT (ganvadebiT, Semdgomi gadaxdis pirobiT) SeZeniT;

aqciebze gacvliT;

sxva arafulad aqtivebze gacvliT (barteruli gacvla);

sameurneo wesiT mSeneblobisa da konstruirebis gziT;

usasyidlod, Cuqebis gziT.

ZiriTadi saSualebebis SeZena fuladi saSualebebis gadaxdiT. naRdi

fulis gadaxdiT ZiriTadi saSualebebis SeZenisas, maTi erTeulis

113

TviTRirebuleba ganisazRvreba aRiarebis dRisaTvis Tanadrouli gadaxdisas

gadasaxdeli fasis ekvivalentiT, anu faqtiuri danaxarjis meTodiT. igi

gulisxmobs ZiriTadi saSualebebis TviTRirebulebis gansazRvras am

saSualebebis SeZenasa da maTi saeqspluataciod momzadebaze gaweuli faqtiuri

fuladi danaxarjebiT. e. i. ZiriTadi saSualebebis Sefasebas faqtiuri

TviTRirebulebiT anu pirvandeli (istoriuli) RirebulebiT.

maSasadame, ZiriTadi saSualebebis RirebulebaSi Seitaneba maT motanasTan,

damontaJebasa da eqspluataciaSi gaSvebasTan dakavSirebuli yvela aucilebeli

danaxarji. magaliTad, montaJisa da gamocdis xarjebi Sedis ZiriTadi

saSualebis pirvandel RirebulebaSi, xolo Tu moxda montaJisas saSualebis

dazianeba, misi aRdgenis, remontis Rirebuleba Setanil unda iqnes ara ZiriTadi

saSualebebis pirvandel RirebulebaSi, aramed am saSualebebis eqspluataciasTan

dakavSirebul (mimdinare periodis) xarjebSi.

magaliTi:

ZiriTadi saSualebebis SeZena naRdi fulis gadaxdiT:

sawarmom, warmoebaSi gamoyenebis mizniT, SeiZina axali danadgari da gadaixada

17700 lari (m.S. dRg - 2700 lari); danadgaris transportirebis xarjia - 1000

lari, damontaJebaze daixarja - 500 lari, danadgari damontaJebisas dazianda,

romlis gamosworebaze daixarja - 200 lari; danadgaris gamocdisas daixarja

masalebi _ 100 lari; erTi wlis sagarantio momsaxurebisaTvis sawarmom winaswar

gadaixada - 2000 lari.


d-ti - manqana-danadgarebi - 16600;

d-ti - gadaxdili d.R.g. - 2700;

k-ti - fuladi saSualebebis angariSebi - 19200;

k-ti - masalebi - 100.

rac Seexeba aRniSnuli ZiriTadi saSualebis SeZenasTan dakavSirebul sxva

danarCen xarjebs, isini aqtivis TviTRirebulebaSi ar Seitaneba da mimdinare

periodis Sesabamisi xarjebis amsaxvel angariSebze aRiricxeba. kerZod, aqtivis

damontaJebisas dazianebis gamo mis gasworebaze daxarjuli 200 lari aisaxeba

buRaltruli gatarebiT:

d-ti - remontis xarjebi - 200;

k-ti - fuladi saSualebebis angariSebi - 200.

114

xolo danadgaris sagarantio momsaxurebisaTvis winaswar gadaxdili Tanxa

gatardeba:

d-ti - winaswar gaweuli sagarantio momsaxurebis xarji – 2000;


Tu ZiriTadi saSualebebis SeZena importis gziT xdeba, ganbaJebisas

gadaxdili sabaJo gadasaxadisa da sabaJo mosakreblis TanxiT gaizrdeba

SeZenili aqtivis TviTRirebuleba.

ZiriTadi saSualebebis SeqmnasTan an modernizaciasTan dakavSirebiT

SeiZleba adgili hqondes iseT operacias, romelic saWiro ar aris aqtivis

daniSnulebis adgilas mitanisaTvis an samuSao mdgomareobaSi mosayvanad, rac

aucilebelia xelmZRvanelobis mier dasaxuli miznebisaTvis aqtivis

gamosayeneblad. aseTi operaciebi SemTxveviT operaciebs warmoadgenen da SeiZle-

ba adgili hqondes ZiriTadi saSualebebis Seqmnamde an modernizaciamde an mis

Semdeg. aseTi SemTxveviTi operaciebi aRiardeba saangariSgebo periodis mogebaSi

an zaralSi da miecema Sesabamisi klasifikacia.

magaliTi:

miwis nakveTebis SeZenis aRricxva:

sawarmom SeiZina tyiT dafaruli miwis nakveTi - 100000 larad. mas

gaTvaliswinebuli aqvs aRniSnul miwis nakveTze sastumros Senobis ageba; miwis

nakveTis registraciisaTvis sawarmom gadaixada - 2000 lari; tyis moWrasa da

amoZirkvaze daixarja - 10000 lari; teritoriis mosworebis samuSaoebze - 5000

lari; mimdebare teritoriis keTilmowyobaze - 4000 lari; moWrili tyis gayidviT

sawarmom miiRo Semosavali _ 15000 lari.


1. miwis nakveTis SeZena:

d-ti - miwis nakveTebi - 117000 (100000+17000);


k-ti - sxva xarjebi - 17000 (2000+10000+5000).

2. d-ti - keTilmowyobis xarjebi - 4000;

k-ti - fuladi saSualebebi - 4000.

3. moWrili tyis gayidva:

115


k-ti - miwis nakveTebi - 15000.

e. i. miwis nakveTis sabalanso Rirebuleba mcirdeba moWrili tyis realizaciidan

miRebuli amonagebis TanxiT (15000 lariT). aqedan gamomdinare, SeZenili miwis

nakveTis TviTRirebuleba 102000 laria (117000 - 15000).

sawarmom SeiZleba SeiZinos miwis nakveTi Senoba-nagebobebTan erTad. imis

gamo, rom miwas amortizacia ar ericxeba da buRaltrul aRricxvaSi calke

angariSze aisaxeba, aucilebelia moxdes SeZenisas gadaxdili Tanxis

proporciuli ganawileba miwis nakveTis, Senobebisa da nagebobebis Rirebulebad.

ganawilebisas gamoiyeneba TiToeuli maTganis calk-calke SeZenis SesaZlo

mimdinare sabazro Rirebuleba.

magaliTi:

miwis nakveTis nagebobebTan erTad SeZenis aRricxva:

sawarmom SeiZina miwis nakveTi Senoba-nagebobebTan erTad 800000 larad; davuSvaT,

maTi cal-calke SeZenis SemTxvevaSi, miwis nakveTi mimdinare sabazro

RirebulebiT Sefasdeboda 300000 larad, Senobebi – 200000 larad, xolo

nagebobebi – 500000 larad.

gaangariSeba:

sabazro xv. wona SeZenis

Rirebuleba % Rirebuleba

miwis nakveTi 300000 30 240000

Senobebi 200000 20 160000

nagebobebi 500000 50 400000

sul 1000000 100 800000


d-ti - miwis nakveTi – 240000;

d-ti - Senobebi - 160000;

d-ti - nagebobebi - 400000;

k-ti - fuladi saSualebebis angariSebi – 800000.

ZiriTadi saSualebebis SeZena kreditiT. sawarmom SeiZleba ZiriTadi saSualeba

SeiZinos kreditiT (ganvadebiT, Semdgomi gadaxdis pirobiT).

bass-is mixedviT, Tu ZiriTadi saSualebebis SesaZenad aRebuli kreditis

dafarva scildeba Cveulebrivi sakredito pirobebis farglebs, maSin misi TviT-

116

Rirebuleba iqneba naRdi fuliT gadasaxdeli fasis ekvivalenturi. am Tanxasa da

mTlian gadasaxdel Tanxas Soris sxvaoba aRiarebuli iqneba, rogorc saprocen-

to xarji kreditis vadis ganmavlobaSi, Tuki ar moxda misi kapitalizacia bass

23-is, `sesxiT sargeblobasTan dakavSirebuli danaxarjebis~, Sesabamisad.

ZiriTadi saSualebebis kreditiT SeZenis drosac, maTi TviTRirebuleba

faqtiuri danaxarjebis principiT ganisazRvreba.

ZiriTadi saSualebebis kreditiT SeZenisas, faqtiuri danaxarjebis

aRricxvis ori meTodi gamoiyeneba:

mTliani Rirebulebis meTodi;

wminda Rirebulebis meTodi.

ZiriTadi saSualebebis kreditiT SeZenisas myidvelsa da gamyidvels Soris

gaformebuli sakontraqto garigeba SeiZleba daTmobebsa da gadasaxdel

procentebTan dakavSirebul damatebiT pirobebs iTvaliswinebdes, rac

Sesabamisad unda aisaxos buRaltrul aRricxvaSi.

magaliTi:

ZiriTadi saSualebebis SeZena moklevadiani ganvadebiT:

sawarmom SeiZina saofise teqnika 20000 larad, samTviani ganvadebiT, Semdegi

pirobiT: davalianebis erT TveSi dafarvisas valdebulebis saerTo Tanxa

Semcirdeba 5%-iT, or TveSi gadaxdisas – 3%-iT.

buRaltrul aRricxvaSi ZiriTadi saSualebebis SeZena aisaxeba gatarebiT:

1. mTliani Rirebulebis aRricxvis meTodiT:

d-ti - ofisis aRWurviloba _ 20000;

k-ti - valdebulebebi mowodebiT – 20000.

valdebulebebis dasafaravad Tanxis gadaxdisas, Tu gadaxda moxda valdebulebis

warmoqmnidan erT TveSi, Sedgeba buRaltruli gatareba:

d-ti - valdebulebebi mowodebiT – 20000;


k-ti - arasaoperacio Semosavlebi – 1000.

2. wminda Rirebulebis aRricxvis meTodiT:

117

d-ti - ofisis aRWurviloba _ 20000;

k-ti - arasaoperacio Semosavlebi – 1000;

k-ti - valdebulebebi mowodebiT – 19000.

xolo im SemTxvevaSi, Tu man ver isargebla miniWebuli fasdaTmobis gamoyenebis

uflebiT, fasdaTmobis TanxiT unda moxdes koreqtireba:

1. d-ti – arasaoperacio Semosavali - 1000;

k-ti – valdebulebebi mowodebiT - 1000;

2. d-ti – valdebulebebi mowodebiT - 20000;


SesaZlebelia ZiriTadi saSualebebis kreditiT SeZenisas momwodebels

gadaeces Tamasuqi. TamasuqiT gaTvaliswinebulia saTamasuqo vadis ganmavlobaSi

valdebulebis ZiriTadi Tanxisa da saTamasuqo procentis gastumreba.

saTamasuqo procenti ar Seitaneba aqtivis RirebulebaSi, igi mimdinare periodis

xarjs warmoadgens.

magaliTi:

ZiriTadi saSualebebis SeZena moklevadiani TamasuqiT:

sawarmom 1 dekembers SeiZina saofise teqnika 20000 larad, samTviani ganvadebiT

da gasca Tamasuqi, Semdegi pirobiT: Tamasuqis vada sami Tvea, ZiriTadi

valdebuleba – 20000 lari; saprocento ganakveTi - wliuri 12%.


d-ti - ofisis aRWurviloba - 20000;

k-ti - moklevadiani gasanaRdebeli Tamasuqebi - 20000.

saangariSgebo periodis bolos, 31 dekembers unda moxdes saprocento xarjebis

aRiareba:

d-ti saprocento xarji - 200;

k-ti gadasaxdeli procentebi – 200.

118

da a. S. yovelTviurad, saTamasuqo davalianebis gastumrebamde. saTamasuqo

davalianebis gastumrebisas Sesdgeba buRaltruli gatareba:

d-ti - moklevadiani gasanaRdebeli Tamasuqebi – 20000;

d-ti - gadasaxdeli procentebi - 600;


ZiriTadi saSualebebis kreditiT SeZenisas, SeZenili aqtivis Rirebulebis

gadaxda garigebis pirobebis Sesabamisad, SeiZleba moxdes erTbaSad an nawil-

nawil. maSasadame, buRaltrul aRricxvaSi unda aisaxos valdebuleba

mosalodneli fuladi gadaxdebiT da ganisazRvros gadasaxdeli Tanxis

mimdinare Rirebuleba. amasTan, mxedvelobaSi unda iqnes miRebuli, rom

anuitentis mimdinare Rirebulebis gaangariSebisas diskontirebis ganakveTad

savalo valdebulebis procentis mimdinare sabazro ganakveTi aiReba.

magaliTi:

sawarmom SeiZina ZiriTadi saSualeba kreditiT da gasca Tamasuqi. saTamasuqo

valdebulebis saerTo Tanxa 20000 laria. misi 50% (10000 lari) xelSekrulebis

mixedviT, unda gadaixados ZiriTadi saSualebis miRebisTanave, xolo danarCeni

50% - xuTi wlis ganmavlobaSi, Tanabari odenobiT - 2000 lari yovelwliurad.

Tamasuqis gacemisas analogiuri miznebisaTvis bankebi sesxs gascemdnen wliuri

12%-iani ganakveTiT. aqtivis mimdinare Rirebuleba (PVA, i, n), sadac i - 12%, xolo

n – 5 weli.

ZiriTadi saSualebis sabalanso Rirebuleba, faqtiuri danaxarjis meTodiT

17210 laria (10000 + (2000 X 3,6048).

ZiriTadi saSualebebis kreditiT SeZenis aRricxva damokidebulia

xelSekrulebiT gaTvaliswinebul pirobebsa da maT Sesrulebaze. Tu

xelSekrulebiT gaTvaliswinebulia fasdaTmoba vadamde gadaxdisaTvis, aqtivis

SeZena SeiZleba buRaltrul aRricxvaSi aisaxos valdebulebis wminda

Rirebulebis aRricxvis meTodiT:

d-ti ZiriTadi saSualebebi - 17210;

k-ti – gasanaRdebeli Tamasuqebi - 17210.

rac Seexeba saTamasuqo procents, igi ar Seitaneba SeZenili aqtivis

RirebulebaSi, warmoadgens ra saprocento xarjs da aRiricxeba:

119

d-ti saprocento xarjebi - 2790;

k-ti gadasaxdeli procentebi - 2790;

valdebulebis mTliani Rirebulebis meTodiT aRricxvisas:

d-ti ZiriTadi saSualebebi - 17210;

d-ti saprocento xarji - 2790;

k-ti – gasanaRdebeli Tamasuqebi - 20000.

ZiriTadi saSualebebis ramdenime dasaxelebis obieqtis kreditiT

(ganvadebiT) erTdroulad SeZenisas, bass-is mixedviT, ZiriTad saSualebaTa Se-

madgeneli erTeulis TviTRirebuleba ganisazRvreba fuladi ekvivalentiT aRia-

rebis dRisaTvis. Tu ZiriTadi saSualebebis SesaZenad aRebuli kreditis dafarva

scildeba Cveulebrivi sakredito pirobebis farglebs, maSin misi TviTRirebule-

ba iqneba naRdi fuliT gadasaxdeli fasis ekvivalenturi. am Tanxasa da mTlian

gadasaxdel Tanxas Soris sxvaoba aRiarebuli iqneba, rogorc saprocento xarji

kreditis vadis ganmavlobaSi (bass - 16). aseT SemTxvevaSi, SeZenili ZiriTadi

saSualebebis sabalanso Rirebuleba SeiZleba ganisazRvros kreditiT

warmoqmnili valdebulebebis mimdinare Rirebulebis proporciulad ganawilebiT

da moxdes maTi cal-calke aRricxva. es xdeba maSin, rodesac aqtivis Semadgenel

nawilebs gaaCniaT gansxvavebuli sasargeblo momsaxurebis vada da maTTan

dakavSirebuli ekonomikuri sargeblis miReba sxvadasxva dros xdeba.

magaliTi:

sawarmom kreditiT SeiZina saamqro srulad, miwis nakveTis, Senobisa da manqana-

danadgarebis CaTvliT - 200000 larad. SeZenis momentisaTvis maTi sabalanso

Rirebuleba iyo: miwis nakveTi - 53200 lari; Senoba – 81200 lari; manqana-

danadgarebi - 65600 lari da gasca Tamasuqi. davuSvaT, Tamasuqis mimdinare

Rirebuleba 130000 laria.

ZiriTadi saSualebebis calkeuli jgufis sabalanso Rirebulebis

gansazRvrisaTvis gaiangariSeba maTi xvedriTi wili Tamasuqis nominalur

RirebulebaSi, romelic mravldeba Tamasuqis mimdinare Rirebulebaze:

120

SeZenis xv. wili sabalanso

fasi Rirebuleba

miwis nakveTi 53200 26,6 X 130000 = 34580

Senoba 81200 40,6 X 130000 = 52780

manqana-danadg. 65600 32,8 X 130000 = 42640

sul 200000 100 130000


d-ti - miwis nakveTebi - 34580;


d-ti - manqana-danadgarebi - 42640;

k-ti - gasanaRdebeli Tamasuqebi - 130000.

ZiriTadi saSualebebis miReba sakuTar aqciebze gacvliT. sawarmom SeiZleba

ZiriTadi saSualebebi miiRos sakuTar aqciebze gacvliT (aqciebis gamoSvebiT an

gamosyiduli sakuTar aqciebze gacvliT). aseTi gacvlisas saWiroa ganisazRvros

aqciebze gasacvleli ZiriTadi saSualebebis sabalanso Rirebuleba. ZiriTadi

saSualebebis sabalanso Rirebulebis gansazRvris sami varianti gamoiyeneba:

aqciebis sabazro RirebulebiT; an

ZiriTadi saSualebebis sabazro RirebulebiT; an

ZiriTadi saSualebebis damoukidebeli Sefasebis meTodiT.

ZiriTadi saSualebebis sabalanso Rirebulebis gansazRvrisaTvis aqciebis

sabazro Rirebulebis gamoyeneba SesaZlebelia, Tu am aqciebis kvotireba Ria

bazarze xdeba da ZiriTad saSualebebze gasacvleli aqciebis Rirebuleba Ria

bazarze mocemuli konkretuli sawarmos kvotirebuli aqciebis Rirebulebis

SedarebiT mcire nawils warmoadgens.

im SemTxvevaSi, Tu ZiriTadi saSualebebis sabalanso Rirebulebis

gansazRvra pirveli an meore meTodiT SeuZlebelia, gamoiyeneba damoukidebeli

Sefasebis meTodi, romlis drosac myidvelisa da gamyidvelis SeTanxmebiT,

sxvadasxva varianti SeiZleba SeirCes.

121

ZiriTadi saSualebebis SeZena aqciebze gacvliT buRaltrul aRricxvaSi

aisaxeba:

d-ti - ZiriTadi saSualebebi (sabazro RirebulebiT);

k-ti - Cveulebrivi aqciebi (aqciebis nominaluri RirebulebiT); an

k-ti - gamosyiduli sakuTari aqciebi;

k-ti – saemisio kapitali (sxvaobis TanxiT).

ZiriTadi saSualebebis SeZena sxva arafulad aqtivze (barteruli) gacvliT.

bass-is mixedviT, ZiriTadi saSualebis erTi an ramdenime erTeuli SeiZleba SeZe-

nil iqnes arafulad aqtivze an aqtivebze gacvliT, an fuladi da arafuladi aq-

tivebis kombinaciiT. aseTi ZiriTadi saSualebebi fasdeba realuri RirebulebiT

garda im SemTxvevebisa, rodesac:

aseT gacvlas ara aqvs komerciuli Sinaarsi; an

arc miRebuli da arc gacemuli aqtivebis realuri Rirebuleba ar aris

saimedod Sefasebadi.

SeZenili erTeuli amgvarad maSinac ki fasdeba, rodesac sawarmos ar SeuZ-

lia dauyovnebliv Sewyvitos gacemuli aqtivis aRiareba. Tu SeZenili aqtivi Sefa-

sebuli ar aris realuri RirebulebiT, misi TviTRirebuleba ganisazRvreba gace-

muli aqtivis mimdinare sabalanso RirebulebiT.

sawarmo gansazRvravs, aqvs Tu ara aqtivebis gacvlas komerciuli Sinaarsi.

gaclas aqvs komerciuli Sinaarsi, Tu:

miRebuli aqtivis fuladi nakadebis Semadgenloba (riski, dro da Tanxa) gan-

sxvavdeba gacemuli aqtivis fuladi nakadebis Semadgenlobisagan;

am nawilSi sawarmos operaciebi gavlenas axdens sawarmosaTvis specifikur

Rirebulebaze, rac gacvlis Sedegia;

pirvel da meore punqtebs Soris gansxvaveba mniSvnelovania gacvlili aqtive-

bis realur RirebulebasTan SedarebiT (bass 16).

maSasadame, barteruli gacvlis gziT ZiriTadi saSualebebis miRebisas,

maTi TviTRirebuleba Sefasdeba miRebuli aqtivis realuri RirebulebiT,

romelic gacemuli aqtivis realuri Rirebulebis ekvivalenturia da

122

Sesworebulia nebismieri fuladi saxsrebis an misi ekvivalentis gadaxdili

TanxiT. e.i. rodesac Zneldeba ZiriTadi saSualebebis an maszed gasacvleli

aqtivebis realuri sabazro Rirebulebis gansazRvra, barteruli gacvla

SeiZleba romelime mxaris mier damatebiT fulad kompensaciebTan iyos

dakavSirebuli. aseT SemTxvevaSi, miRebuli ZiriTadi saSualebebis

TviTRirebuleba sanacvlod gacemuli aqtivebis sabazro Rirebulebaze fuladi

saSualebebis damatebiT (an gamoklebiT) ganisazRvreba. Tu barteruli gacvlis

gziT miRebuli ZiriTadi saSualebebis sabazro Rirebulebis gansazRvra

SesaZlebelia, magram igi gansxvavdeba gasacvleli fuladi aqtivebis sabalanso

Rirebulebisagan, miRebuli ZiriTadi saSualebebis TviTRirebulebad aRiardeba

misi sabazro Rirebuleba, romelic aisaxeba buRaltrul aRricxvaSi.

ZiriTadi saSualebebis SeZena sxva arafulad aqtivze gacvliT buRaltrul


d-ti - ZiriTadi saSualebebi (miRebuli aqtivis jgufis Sesabamisad);

d-ti - ZiriTadi saSualebebis cveTa (gacemuli aqtivis jgufis Sesabamisad);

d-ti - fuladi saSualebebi (miRebuli aqtivis Rirebulebaze Tanxis damatebisas);

k-ti - ZiriTadi saSualebebi (gacemuli aqtivis jgufis Sesabamisad);

k-ti – maragebi da a.S.

ZiriTadi saSualebebis miReba mSeneblobis an sakuTari ZalebiT

konstruirebisa da Seqmnis gziT. sawarmos SeuZlia sameurneo wesiT

ganaxorcielos mSenebloba, sakuTari ZalebiT moaxdinos axali ZiriTadi

saSualebebis konstruireba da damzadeba. bass 16-is Sesabamisad, sawarmos mier

Seqmnili aqtivis TviTRirebulebis gansazRvra SeZenili aqtivis analogiurad

xdeba.

aqtivis sabalanso Rirebulebis gansazRvrisas mxedvelobaSi miiReba

aqtivis mSeneblobaze an konstruirebasa da damzadebaze gaweuli yvela

pirdapiri xarji. aseTi xarjebia: masalebis xarji, muSebis xelfasi,

arqiteqtorebisa da inJiner-konstruqtorTa Sromis anazRaurebis xarjebi,

mSeneblobisaTvis miwis momzadebis xarji da sxva. sawarmom mis mier Seqmnili

aqtivis gamoyenebis SemTxvevaSi, am aqtivis RirebulebaSi ar unda aRricxos

mosalodneli Sida mogebis Tanxa. analogiurad, sawarmos mier aqtivis warmoebis

SemTxvevaSi nedleulisa da masalebis, SromiTi da sxva resursebis

zenormatiuli danaxarjebi ar unda CairTos aqtivis sabalanso RirebulebaSi.

rac Seexeba sesxis procents, igi SeiZleba aRiardes sawarmos mier Seqmnili

123

ZiriTadi saSualebebis sabalanso Rirebulebis elementad bass 23-is `sesxiT

sargeblobasTan dakavSirebuli danaxarjebi~ moTxovnebis Sesabamisad.

rac Seexeba zednadeb xarjebs, igi aqtivis sabalanso RirebulebaSi

mxolod maSin Seitaneba, Tu uSualodaa dakavSirebuli konkretuli aqtivis

mSeneblobasTan.

mSeneblobasTan dakavSirebuli xarjebisa da damTavrebuli obieqtis

TviTRirebulebis gansazRvris mizniT, buRaltrul aRricxvaSi calke

damoukidebeli angariSi `daumTavrebeli mSenebloba~ gamoiyeneba, romlis

debetSic Tavs iyris da mzardi jamiT aisaxeba mSeneblobaze gaweuli

danaxarjebi. mSeneblobis damTavrebis Semdeg, danaxarjebis saerTo jamiT

dakreditdeba angariSi `daumTavrebeli mSenebloba~ da Tanxa, romelic

damTavrebuli obieqtis TviTRirebulebas warmoadgens, gadaitaneba konkretuli

ZiriTadi saSualebis (Senobebis, nagebobebis da a.S.) angariSis debetSi.

analogiurad xdeba sawarmos mier konstruirebuli da damzadebuli yvela

sxva saxis ZiriTadi saSualebebis sabalanso Rirebulebis gansazRvra da

aRricxva.

ZiriTadi saSualebebis miReba usasyidlod. sawarmom SeiZleba ZiriTadi

saSualeba miiRos usasyidlod, Cuqebis gziT. usasyidlod miRebuli ZiriTadi

saSualebebis sabalanso Rirebuleba maTi realuri sabazro RirebulebiT

ganisazRvreba. usasyidlod miRebuli ZiriTadi saSualebebi aisaxeba konkretuli

ZiriTadi saSualebis (Senobebis, nagebobebis da a.S.) angariSis debetSi da

angariSis `usasyidlod miRebuli qoneba~ kreditSi, romelic angariSTa gegmaSi

ganTavsdeba rezervebis amsaxveli angariSebis jgufSi:

d_ti ZiriTadi saSualebebi;

k_ti usasyidlod miRebuli qoneba.

4.4. ZiriTadi saSualebebis eqspluataciasTan

dakavSirebuli xarjebis aRricxva

ZiriTadi saSualebebis SeZenis, dadgmis, damontaJebisa da aqtivad

Tavdapirveli aRiarebis Semdeg, maTi eqspluataciaSi yofnis periodSi, SeiZleba

saWiro gaxdes maTs teqnikur momsaxurebasTan, remontTan da a.S. dakavSirebuli

xarjebis gaweva da Sesabamisad, maTi aRricxva.

124

ZiriTadi saSualebebis eqspluataciasTan dakavSirebuli xarjebi SeiZleba sam

jgufad daiyos:

danaxarjebi, romlebic iwveven ZiriTadi saSualebebis sasargeblo gamoyenebis

vadis gaxangrZlivebas an maTi warmadobis amaRlebas;

danaxarjebi, romlebic ar iwveven ZiriTadi saSualebebis sasargeblo

gamoyenebis vadis gaxangrZlivebas an maTi warmadobis amaRlebas;

danaxarjebi, romlebic dakavSirebulia ZiriTadi saSualebebis

gaufrTxilebel mopyrobasTan.

danaxarjebi, romlebic iwveven ZiriTadi saSualebebis sasargeblo

gamoyenebis vadis gaxangrZlivebas an maTi warmadobis amaRlebas, daemateba

aqtivis sabalanso Rirebulebas anu moxdeba maTi kapitalizacia da

amortizirdeba ramdenime saaRricxvo periodis ganmavlobaSi.

bass-is mixedviT, sawarmo aRiarebs ZiriTadi saSualebis sabalanso RirebulebaSi

Semcvleli nawilebis Rirebulebas, Tu igi akmayofilebs aRiarebis kriteriumebs.

danaxarjebi, romlebic ar iwveven ZiriTadi saSualebebis sasargeblo

gamoyenebis vadis gaxangrZlivebas an maTi warmadobis amaRlebas da

dakavSirebulia am aqtividan misaRebi ekonomikuri sargeblis aRdgena-

SenarCunebasTan, aRiricxeba maTi gawevisTanave, rogorc mimdinare periodis

xarji. aseTi yoveldRiuri momsaxurebis danaxarjebia SromiTi da sxva resurse-

bis danaxarjebi, mcirefasiani nawilebis Rirebuleba, agreTve, sxva analogiuri,

SedarebiT umniSvnelo moculobis danaxarjebi.

rac Seexeba danaxarjebs, romlebic dakavSirebulia ZiriTadi

saSualebebisadmi gaufrTxilebel mopyrobasTan, avariebTan da Segnebul

dazianebebTan, sawarmosaTvis warmoadgenen zarals.

ZiriTadi saSualebebis eqspluataciasTan dakavSirebuli iseTi

danaxarjebi, rogoricaa maTi teqnikuri momsaxurebisa da remontis danaxarjebi,

periodul xasiaTs atarebs, gaiweva ra am saSualebebis muSa mdgomareobaSi

yofnis vadis gaxangrZlivebis mizniT da maTi moculoba SedarebiT umniSvneloa.

amgvari danaxarjebis aRricxva SeiZleba faqtiuri danaxarjis meTodiT da

ganawilebis meTodiT. pirvel SemTxvevaSi aRiricxeba faqtiuri danaxarjebi, maTi

gawevisTanave, xolo meore SemTxvevaSi – drois garkveuli SualedurobiT. e.i.

mTeli wlisaTvis ganisazRvreba saremonto samuSaoebis Rirebuleba, romelic

nawildeba ufro xanmokle periodebze (Tve, kvartali) Tanabari odenobiT da

aisaxeba Sesabamisi danaxarjis amsaxveli angariSis debetSi.

ZiriTadi saSualebebis zogierTi obieqtis mTavari detalebi SeiZleba

periodulad Secvlas saWiroebdes. es gansakuTrebiT iseT detalebs exeba,

romlebic TviT ZiriTadi saSualebebis calkeuli obieqtis momsaxurebis vadis

125

ganmavlobaSi mravaljer SeiZleba Seicvalos imis gamo, rom maT sasargeblo

momsaxurebis SedarebiT naklebi vada gaaCniaT. amgvari detalebis ganaxlebasTan

dakavSirebuli danaxarjebis aRricxva SeiZleba ZiriTadi saSualebebis

angariSidan Sesacvleli detalisa da misi Sesabamisi cveTis Tanxis CamoweriT,

romlis narCeni Rirebuleba zaralad iqneba aRiarebuli, da axali detalis

RirebulebiT Sesabamisi angariSis gazrdiT. maSasadame, buRaltrul aRricxvaSi

jer aisaxeba Secvlili detalis Camowera:

d-ti - dagrovili cveTa - cveTis Sesabamisi TanxiT;

d-ti - arasaoperacio zarali - araamortizirebuli RirebulebiT;

k-ti - ZiriTadi saSualebebi - Secvlili detalis RirebulebiT.

Semdeg ki, axali detalis dayenebasTan dakavSirebuli xarji aisaxeba gatarebiT:

d-ti - ZiriTadi saSualebebi - axali detalis RirebulebiT;

k-ti - fuladi saSualebebis angariSebi.

am meTodis gamoyeneba sakmaod mouxerxebelia, imis gamo, rom yovelTvis ar

aris SesaZlebeli Sesacvleli detalisa da misi cveTis Tanxis dadgena. amitom

gamoiyeneba ZiriTadi saSualebebis Sesabamisi angariSis gazrdis meTodi, rac

gulisxmobs am angariSis debetis gazrdas axali detalis RirebulebiT, Zvelis

Camoweris gareSe. cxadia, es wesi iwvevs ZiriTadi saSualebebis Rirebulebis

dausabuTebel zrdas da amitom, misi gamoyeneba mizanSewonilia SedarebiT mcire

narCeni Rirebulebis mqone saSualebebis mimarT.

4.5. cveTisa da amortizaciis

aRricxva

ZiriTadi saSualebebis yvela saxeobas, miwis garda, daericxeba cveTa. imis

gamo, rom miwas Cveulebriv, gaaCnia SeuzRudavi momsaxurebis vada, Sesabamisad,

ar xdeba misi cveTa. sxva danarCeni ZiriTadi saSualebebi, rogoricaa: Senobebi,

nagebobebi, manqana-danadgarebi da a.S. maTi SezRuduli momsaxurebis vadis gamo,

cveTadi aqtivebia.

cveTa aris aqtivis cveTadi Rirebulebis moxmarebuli nawilis sistematu-

ri ganawileba, misi momsaxurebis vadis ganmavlobaSi.

126

cveTadi Rirebuleba aris aqtivis TviTRirebuleba, an finansur angariSge-

baSi aqtivis Rirebulebis Sesafaseblad gamoyenebuli sxva Tanxa, narCeni Rirebu-

lebis gamoklebiT.

aqtivis narCeni Rirebuleba aris SefasebiTi Tanxa, romelsac sawarmo amJa-

mad miiRebda aqtivis gayidvidan, gayidvisaTvis saWiro Sefasebuli danaxarjebis

gamoklebiT, Tu aqtivs ukve eqneboda misi sasargeblo momsaxurebis vadis bolos

mosalodneli asaki da mdgomareoba. anu narCeni Rirebuleba ewodeba Tanxas,

romelic darCeba sawarmos aqtivis momsaxurebis vadis gasvlis Semdeg misi

realizaciidan an likvidaciidan. aqtivis narCeni Rirebuleba xSirad

umniSvneloa da amdenad, cveTadi Rirebulebis gaangariSebisas araarsebiTia.

aqtivis cveTis Tanxa unda ganawildes sistematur safuZvelze, maTi sasar-

geblo momsaxurebis vadis ganmavlobaSi.

maSasadame, ZiriTadi saSualebebis cveTis Tanxis gasaangariSeblad aqtivis

TviTRirebulebasTan erTad, didi mniSvneloba eniWeba aqtivis sasargeblo

momsaxurebis vadis gansazRvras. aqtivis sasargeblo momsaxurebis vada

ganisazRvreba:

periodiT, romlis ganmavlobaSic mosalodnelia sawarmos mier aqtivis

gamoyeneba; an

produqciis an msgavsi nawarmis raodenobiT, romlis miRebac mosalodnelia

sawarmos mier mocemuli aqtivis gamoyenebiT.

aRniSnulidan gamomdinare, ZiriTadi saSualebebis sasargeblo

momsaxurebis vada SeiZleba misi ekonomikuri vargisianobis vadaze naklebi iyos.

ZiriTadi saSualebebis sasargeblo momsaxurebis vadis dadgena sawarmos

xelmZRvanelobis gadawyvetilebazea damokidebuli da eyrdnoba msgavsi aqtivebis

mqone sawarmos gamocdilebas.

sawarmos mier ZiriTad saSualebebSi ganivTebuli ekonomikuri sargeblis

gamoyeneba aqtivis eqspluataciis gziT xdeba. Tumca, iseTi faqtorebi, rogoricaa

aqtivis gamouyeneblobis periodSi teqnikuri moZveleba da fizikuri cveTa, xSi-

rad iwvevs aqtivisagan mosalodneli ekonomikuri sargeblis Semcirebas. amitom,

bass-is Sesabamisad, aqtivis sasargeblo momsaxurebis vadis dadgenisas gaTvalis-

winebul unda iqnes yvela qvemoT CamoTvlili faqtori:

sawarmos mier aqtivis mosalodneli gamoyeneba, romelsac gansazRvravs aqti-

vis savaraudo simZlavre an fizikurad gamoSvebuli produqcia;

127

savaraudo fizikuri cveTa, romelic damokidebulia iseT faqtorebze, rogo-

ricaa: cvlebis raodenoba, saremonto samuSaoebis programa, gamouyenebeli aq-

tivebis Senaxvisa da dacvis wesi;

teqnikuri an komerciuli moZveleba;

aqtivis gamoyenebis sakanonmdeblo an msgavsi SezRudvebi.

aqtivis narCeni Rirebuleba da sasargeblo momsaxurebis vada yoveli fi-

nansuri wlis bolos mainc unda gadaisinjos da Tu mosalodneli mniSvnelovnad

gansxvavdeba wina Sefasebebisagan, igi unda aisaxos, rogorc cvlilebebi saaR-

ricxvo SefasebebSi, bass 8-is ,,saaRricxvo politika, cvlilebebi saaRricxvo Se-

fasebebSi da Secdomebi’’ Sesabamisad.

aqtivis cveTa iwyeba, rodesac SesaZlebelia misi gamoyeneba da wydeba misi

gasayidad gamiznulad klasificirebis dRidan, an am aqtivis aRiarebis Sewyvetis

Semdeg.

cveTis daricxva ar wydeba, rodesac aqtivi xdeba gamouyenebeli an aqtiuri

moxmarebidan gamosulia, sanam aqtivs srulad ar daericxeba cveTa. bass-is

mixedviT, “aqtivze cveTis daricxva maSin iwyeba, rodesac SesaZlebelia misi ga-

moyeneba, anu, rodesac aqtivi aris im adgilas an iseT samuSao mdgomareobaSi,

rac aucilebelia aqtivis gamosayeneblad, xelmZRvanelobis mier dasaxuli amoca-

nebis miznebisaTvis. aqtivis cveTis daricxva wydeba im dRidan, rac igi klasifi-

cirdeba gasayidad gamiznulad fass 5-is Sesabamisad da mis Semdeg, rac wydeba am

aqtivis aRiareba. amgvarad, ar wydeba cveTis daricxva, rodesac aqtivi xdeba ga-

mouyenebeli an aqtiuri moxmarebidan gamosulia, sanam aqtivs srulad ar daeric-

xeba cveTa. amasTan, cveTis gamoyenebis meTodebis Sesabamisad, cveTis xarji SeiZ-

leba nuli iyos, sanam produqcia ar iqneba gamoSvebuli”

bass-is mixedviT, miwa da Senobebi damoukidebel aqtivebs warmoadgenen da

maTi erTad SeZenis SemTxvevaSic ki, cal-calke aRiricxebian. miwas, Cveulebriv,

gaaCnia SeuzRudavi momsaxurebis vada da, Sesabamisad, ar xdeba misi cveTa. Seno-

bebi ki cveTadi aqtivebia, maTi SezRuduli momsaxurebis vadis gamo. zogjer, mi-

was TviTon SeiZleba gaaCndes SezRuduli momsaxurebis vada, am SemTxvevaSi mas

daericxeba cveTa misgan misaRebi sargeblianobis xasiaTis gaTvaliswinebiT.

cveTis Tanxa aisaxeba rogorc xarji da aRiardeba saangariSgebo periodis

mogebaSi an zaralSi, garda im SemTxvevisa, roca igi Sedis sxva aqtivis

RirebulebaSi.

128

ZiriTadi saSualebebis cveTis daricxva xdeba narCen Rirebulebamde manam,

sanam ZiriTadi saSualebis cveTadi Rirebuleba nulis toli ar gaxdeba. Tumca,

ZiriTadi saSualebebis cveTis Tanxis gansazRvrisas narCeni Rirebulebis

mxedvelobaSi miReba yovelTvis aucilebeli ar aris.

cveTis gaangariSebisTvis gamoyenebulma meTodma unda asaxos sawarmos mier

am aqtividan misaRebi ekonomikuri sargeblis miRebis xasiaTi. imis gamo, rom

mocemuli aqtividan misaReb ekonomikur sargeblSi mniSvnelovani cvlilebebi

SeiZleba moxdes, ZiriTadi saSualebebisaTvis cveTis daricxvis meTodi pe-

riodulad, finansuri wlis bolos mainc, unda gadaisinjos.

bass-iT rekomendebulia cveTis Tanxis gaangariSebis ramdenime meTodi,

aseTebia:

wrfivi cveTis meTodi;

Semcirebadi naSTis (daCqarebuli cveTis) meTodi;

warmoebis erTeulTa jamis meTodi.

wrfivi (Tanabarzomieri) Camoweris meTodi gulisxmobs cveTis erTi da

imave Tanxis daricxvas aqtivis mTeli momsaxurebis vadis manZilze, Tu ar Seic-

vala aqtivis narCeni Rirebuleba.

Rirebulebis wrfivi anu Tanabarzomieri, sworxazovani Camoweris meTodi

yvelaze martivi da amitom, praqtikaSi SedarebiT gavrcelebuli meTodia. am

meTodis gamoyenebisas cveTis daricxva Tanabari odenobiT xdeba aqtivis

sasargeblo gamoyenebis mTeli periodis ganmavlobaSi. gaangariSebis bazas

aqtivis pirvandeli Rirebuleba warmoadgens.

wliuri amortizaciis Tanxa ganisazRvreba formuliT:

TviTRirebuleba – narCeni Rirebuleba cveTis wliuri norma = sasargeblo momsaxurebis vada

magaliTi:

Rirebulebis wrfivi (Tanabarzomieri) Camoweris meTodi:

SeZenilia ZiriTadi saSualeba, romlis Rirebuleba 5100 laria, sasargeblo

momsaxurebis vada 4 weli, xolo narCeni Rirebuleba 300 lari.

am monacemebiT aqtivis cveTa wlebis mixedviT Semdegnairad ganawildeba:

129

wlebi pirvandeli

Rirebuleba

cveTis wliuri

norma

dagrovili

cveTa

narCeni

Rirebuleba

1 5100 1200 1200 3900

2 5100 1200 2400 2700

3 5100 1200 3600 1500

4 5100 1200 4800 300

Tu ZiriTadi saSualeba wlis ganmavlobaSia SeZenili, cveTa daericxeba

momsaxurebis vadis mTeli periodisaTvis, SeZenis momentidan.

praqtikaSi iSviaTia SemTxveva, roca ZiriTadi saSualebebis SeZena zustad

emTxveva saangariSgebo periodis dasawyiss an bolos. umetes SemTxvevaSi,

ZiriTadi saSualebebis SeZena xdeba maSin, roca es aucilebelia da gayidva an

Camowera - roca maTi gamoyeneba araefeqturia. amitom xSirad saWiro xdeba

cveTis odenoba ganisazRvros wlis ama Tu im TvisaTvis. davuSvaT, rom

zemoaRniSnuli ZiriTadi saSualebis SeZena moxda 2 oqtombers, saangariSgebo

periodi mTavrdeba 31 dekembers. am SemTxvevaSi aucilebelia pirvel wels

amortizacia gaangariSebul iqnes 3 TvisaTvis an wlis 3/12-is odenobiT.

magaliTi:

cveTa wlebis mixedviT Semdegnairad ganawildeba:

wlebi pirvandeli

Rirebuleba

cveTis

wliuri norma

dagrovili

cveTa

narCeni

Rirebuleba

1 5100 300 300 4800

2 5100 1200 1500 3600

3 5100 1200 2700 2400

4 5100 1200 3900 1200

5 5100 900 4800 300

cveTis wliuri norma SeiZleba procentebiT iyos gamosaxuli.

motanili monacemebis mixedviT igi 25%-ia (1200/4800X100).

im SemTxvevaSi, Tu narCeni Rirebuleba ar ganisazRvreba, wliuri cveTa

gaiangariSeba obieqtis pirvandeli Rirebulebis gayofiT sasargeblo gamoyenebis

vadaze.

Semcirebadi naSTis meTodis gamoyeneba iwvevs cveTis klebadi Tanxebis

daricxvas aqtivis momsaxurebis vadis ganmavlobaSi. Semcirebadi naSTis meTodiT

cveTis daricxva xdeba yovelwliurad, winaswar gansazRvruli erTi da igive

procentuli ganakveTiT, amasTan daricxuli cveTis TanxiT pirvandeli

130

Rirebulebis yovelwliuri SemcirebiT. eqspluataciis pirvel wels cveTis

daricxva xdeba aqtivis pirvandeli Rirebulebidan, Semdgom wlebSi ki – wminda

sabalanso Rirebulebidan, romelic warmoadgens sxvaobas aqtivis pirvandel

Rirebulebasa da dagrovili cveTis Tanxas Soris. amitom amortizaciis

anaricxebi ZiriTadi saSualebebis eqspluataciis pirvel wlebSi, Semdgom

wlebTan SedarebiT maRalia.

cveTis wliuri procentis gaangariSeba Sesabamisi formuliT SeiZleba.

magram misi gamoyeneba garkveul winaaRmdegobebTanaa dakavSirebuli. amitom

gaangariSebisas SerCeul unda iqnes optimalurad misaRebi procenti. aqtivis

Rirebulebis srulad amortizeba, misi sasargeblo gamoyenebis periodis

bolosaTvis cxadia, ver moxerxdeba, magram mizani ZiriTadad, mainc iqneba

miRweuli, radgan amortizaciis ZiriTadi Tanxa eqspluataciis pirvel wlebSi

dairicxeba.

magaliTi:

gamoviyenoT zemoT motanili monacemebi da davuSvaT, rom amortizaciis norma

Seadgens 25%. maSin cveTa wlebis mixedvT Semdegnairad ganawildeba:

wlebi pirvandeli

Rirebuleba

cveTis

wliuri norma

dagrovili

cveTa

narCeni

Rirebuleba

1 5100 1275 1275 3825

2 5100 956 2231 2869

3 5100 717 2948 2152

4 5100 538 3486 1614

da a. S

motanili magaliTidan naTlad Cans, rom aRniSnuli meTodis gamoyenebiT

aqtivis eqsplutaciis pirvel wlebSi amortizacia maRalia, vidre momdevno

wlebSi, rac Seesabameba kidec obieqtis warmadobas. amitom mas cveTis daricxvis

daCqarebul meTodsac uwodeben. cveTis wrfivi daricxvis meTodTan SedarebiT,

aqtivis Rirebulebis srulad amortizebisaTvis mniSvnelovnad xangrZlivi

periodi, an imave periodSi – cveTis maRali normaa saWiro. amitom Semcirebadi

naSTis meTodis gamoyeneba mizanSewonilia iseTi aqtivebis mimarT, romlebic

eqspluataciis pirvel wlebSi, kargaven TavianTi Rirebulebis did nawils an

maTs eqspluataciasa da Senaxvaze mniSvnelovnad naklebi danaxarjebia saWiro,

momdevno wlebTan SedarebiT. Tumca cveTa Cveulebriv, ganixileba rogorc

wlebis mixedviT ZiriTadi saSualebebis Rirebulebis ganawileba, da ara rogorc

131

am saSualebebis Sefaseba. es wesi iTvleba Sesrulebuli samuSaos moculobis

(mwarmoeblurobis) proporciulad cveTis gaangariSebis meTodad. igi SeiZleba

gamoyenebul iqnes iseTi aqtivebis cveTis gaangariSebisas, rogoricaa magaliTad,

nakaduri xazebi, avtomanqanebi da sxva analogiuri ZiriTadi saSualebebi.

Semcirebadi naSTis meTodis nairsaxeobas warmoadgens cifrebis jamis

meTodi. am meTodis gamoyenebisas cveTis wliuri normis nacvlad aiReba aqtivis

sasargeblo gamoyenebis wlebis cifrebis jami. cifrebis jamis gasaangariSeblad

SeiZleba gamoyenebul iqnes formula:

K = n X(n+1) /2

sadac: n – ZiriTadi saSualebebis momsaxurebis wlebis ricxvia.

magaliTi:

zemoT motanili magaliTis mixedviT, cifrebis jami tolia 10 [4X(4+1)/2=10] an

(4+3+2+1). aqedan gamomdinare, cveTis gaangariSeba (igive monacemebiT) Semdeg saxes

miiRebs:

wlebi pirvandeli

Rirebuleba

cveTis

wliuri norma

dagrovili

cveTa

narCeni

Rirebuleba

1 5100 4/10X5100-300=1920 1920 3180

2 5100 3/10X5100-300=1440 3360 1740

3 5100 2/10X5100-300=960 4320 780

4 5100 1/10X5100-300=480 4800 300

warmoebis erTeulTa jamis meTodis gamoyeneba niSnavs cveTis daricxvas

aqtivebis mosalodneli gamoyenebis an warmoebuli produqciis safuZvelze. igi

gulisxmobs amortizaciis gaangariSebas ZiriTadi saSualebebis warmadobis, da

ara sasargeblo gamoyenebis vadis gaTvaliswinebiT, rac ganpirobebulia imiT,

rom cveTa dakavSirebulia ZiriTadi saSualebis eqspluataciis xarisxTan da

drois monakveTebi araviTar gansakuTrebul rols ar TamaSoben mis gansazRvraSi.

magaliTi:

avtomanqanis savaraudo saerTo garbena 100000 k.m., misi Rirebuleba - 5000 l.

cveTa gaiangariSeba Semdegnairad:

132

wlebi pirvandeli

Rirebuleba

faqtiuri

garbena

cveTis

wliuri norma

dagrovili

cveTa

narCeni

Rirebuleba

1 5000 25000 1250 1250 3750

2 5000 15000 750 2000 1750

3 5000 20000 1000 3000 750

4 5000 10000 500 3500 250

da a. S.

25000/100000X5000

an 5000 / 100000 X 25000 da a.S.

sawarmo damoukideblad irCevs misTvis Sesaferis meTods, romelic ufro

metad asaxavs aqtivSi ganivTebuli mosalodneli momavali ekonomikuri

sargeblis gamoyenebis models. SerCeuli meTodi mudmivad unda gamoiyenebodes

periodidan periodamde manam, sanam ar Seicvleba mocemuli aqtividan ekonomikuri

sargeblis gamoyenebis mosalodneli modeli.

cveTa warmoadgens ra aqtivis momsaxurebis vadis ganmavlobaSi misi

Rirebulebis nawilis xarjebze mikuTvnebas, sawarmos mier SerCeuli meTodiT

gaangariSebuli cveTis TanxiT moxdeba ZiriTadi saSualebebis cveTis

(amortizaciis) daricxva, anu cveTis Tanxis xarjad aRiareba yoveli

saangariSgebo wlis bolos. buRaltrul aRricxvaSi igi aisaxeba gatarebiT:

d-ti - cveTisa da amortizaciis xarji;

k-ti - dagrovili amortizacia da cveTa.

aqedan gamomdinare, cveTis Tanxa ar aisaxeba TviT ZiriTadi saSualebebis

angariSze. ZiriTadi saSualebebi Sesabamis angariSze rCeba pirvandeli

RirebulebiT, xolo buRaltrul balansSi aisaxeba sabalanso RirebulebiT, e.i.

pirvandeli Rirebulebidan dagrovili cveTis gamoklebiT. yovelwliurad

daricxuli cveTa ki, aisaxeba sruli Semosavlebis angariSgebaSi, cveTisa da

amortizaciis xarjis saxiT. amrigad, aqtivis Rirebuleba ganawildeba misi

momsaxurebis mTels periodze, Sesabamisobis principis safuZvelze.

sagadasaxado miznebisaTvis saqarTvelos sagadasaxado kodeqsis mixedviT,

ZiriTadi saSualebebi jgufdeba xuT jgufad. TiToeuli jgufisaTvis

dadgenilia amortizaciis wliuri norma da gamoiyeneba amortizaciis daricxvis

Semcirebadi naSTis meTodi.

133

4.6. ZiriTadi saSualebebis gadafasebis

aRricxva

sawarmom unda airCios TviTRirebulebis modeli, an gadafasebis modeli,

rogorc sawarmos saaRricxvo politika da unda gamoiyenos igi ZiriTadi saSua-

lebebis mTeli jgufis mimarT.

finansur angariSgebaSi ZiriTadi saSualebebi aqtivad aRiarebis Semdeg,

unda aRiricxebodes TviTRirebulebidan dagrovili cveTisa da dagrovili

gaufasurebis zaralis gamoklebis Sedegad miRebuli TanxiT, rac bass-iT

TviTRirebulebis models warmosdgens. magram bass-i aseve, gvTavazobs

gadafasebis models, romlis mixedviTac aqtivad aRiarebis Semdeg, ZiriTadi

saSualebebis esa Tu is erTeuli, romlis realuri Rirebulebis gansazRvra

SesaZlebelia saimedod, unda aisaxos gadafasebuli TanxiT, romelic gadafasebis

momentisaTvis arsebuli aqtivis realuri Rirebulebis tolia, dagrovili cveTi-

sa da dagrovili gaufasurebis zaralis gamoklebiT.

gadafaseba unda tardebodes regularulad imisaTvis, rom aqtivis

sabalanso Rirebuleba arsebiTad ar gansxvavdebodes misi realuri

Rirebulebisagan balansis Sedgenis TariRisaTvis.

ZiriTadi saSualebebis gadafasebas didi mniSvneloba eniWeba, ramdenadac

finansuri angariSgebis informaciis momxmareblebi dainteresebulni arian

miiRon informacia ZiriTadi saSualebebis realuri Rirebulebis Sesaxeb, rac

maTi perioduli gadafasebiT miiRweva. Cveulebriv, gadafasebas profesionali

kvalificiuri Semfaseblebi asruleben.

Senoba-nagebobebisa da miwis realuri Rirebuleba, Cveulebriv, maTi

sabazro fasia, romelic ganisazRvreba profesionali Semfaseblis mier.

manqana-danadgarebis realuri Rirebuleba, Sefasebis gziT miRebul maT sabazro

Rirebulebas warmoadgens. Tu gaurkvevelia sabazro fasi, vinaidan aqtivi

specifikuri xasiaTisaa da iSviaTad iyideba, aqtivis realuri Rirebuleba

ganisazRvreba Semosavlis meTodiT an Canacvlebis RirebulebiT, cveTis

gaTvaliswinebiT.

gadafasebis sixSire ZiriTadi saSualebebis realuri Rirebulebis cvli-

lebebzea damokidebuli. rodesac gadafasebuli aqtivis realuri Rirebuleba ar-

sebiTad gansxvavdeba misi sabalanso Rirebulebisagan, aucilebelia misi Semdgo-

mi gadafaseba. zogierTi aqtivisaTvis, romelTa realuri Rirebuleba swraf da

mniSvnelovan cvlilebebs ganicdis, aucilebelia yovelwliuri gadafaseba. xolo

SedarebiT stabiluri sabazro fasebis mqone aqtivebisaTvis, sakmarisia gadafase-

bis Catareba sam-xuT weliwadSi erTxel.

134

bass-iT rodesac xdeba ZiriTadi saSualebebis romelime obieqtis

gadafaseba, unda moxdes aqtivebis im jgufis mTlianad gadafaseba, romelsac

mocemuli erTeuli miekuTvneba.

rodesac gadafasebis Sedegad aqtivis sabalanso Rirebuleba izrdeba,

nameti unda dakreditdes sakuTari kapitalis ganyofilebaSi `gadafasebis

nametis~ saxelwodebiT. magram gadafasebis nameti mogebaSi an zaralSi unda

aRiardes im zomiT, ramdenic saWiroa imave aqtivis Camofasebis im Tanxis

sakompensaciod, romelic adre mogebaSi an zaralSi aRiarda. (bass 16).

Tu aqtivis gadafasebis Sedegad misi sabalanso Rirebulebis Semcireba xdeba, es

Semcireba mogebaSi an zaralSi unda aRiardes. magram Semcirebis Tanxa unda

dadebetdes sakuTari kapitalis ganyofilebaSi `gadafasebis nametis~

saxelwodebiT im odenobiT, ra sididis sakredito naSTic arsebobs gadafasebis

nametSi am aqtivTan dakavSirebiT. (bass 16, m. 40).

aqtivebis gadafasebisas, unda aRiricxos gadafasebuli aqtivebis cveTa.

ganasxvaveben aqtivebis gadafasebisas, daricxuli cveTis aRricxvis or ZiriTad

meTods: koeficientur (indeqsaciis) meTods da eliminirebis (amovardnis)

meTods.

ZiriTadi saSualebebis gadafasebis TariRisaTvis dagrovili cveTa:

gadaiangariSeba aqtivis mTliani sabalanso Rirebulebis cvlilebis propor-

ciulad ise, rom gadafasebis Semdeg aqtivis sabalanso Rirebuleba udrides

mis gadafasebul Rirebulebas. es meTodi xSirad gamoiyeneba, roca aqtivis

gadafaseba xdeba misi cveTis Sesacvlelad indeqsaciis safuZvelze; an

akldeba aqtivis mTlian sabalanso Rirebulebas, xolo sxvaobis Tanxa

gadaiangariSeba aqtivis gadafasebul Rirebulebamde. magaliTad, es meTodi

gamoiyeneba im SenobebisTvis, romelTa gadafaseba xdeba maTi sabazro

Rirebulebis mixedviT.

Sesworebis Tanxa, romelic warmoiSoba dagrovili cveTis Tanxis

gadafasebis an ignorirebis SemTxvevaSi, Seadgens aqtivis sabalanso

Rirebulebis zrdis an Semcirebis Tanxis nawils. (bass 16).

magaliTi:

ZiriTadi saSualebebis gadafaseba (koeficienturi meTodi):

sawarmom საანგარიშგებო wlis 1 ivliss gadaafasa ZiriTadi saSualeba:

pirvandeli Rirebuleba 100000 lari;

dagrovili cveTa 40000 lari;

135

sabalanso Rirebuleba 60000 lari;

gadafasebuli Rirebuleba 90000 lari;

cveTis daricxvis gamoyenebuli meTodi - wrfivi;

amortizaciis wliuri norma 4%;

cveTisa da amortizaciis wliuri Tanxa 4000 lari;

sasargeblo momsaxurebis vada 25 weli;

gadafasebiT gamowveuli mateba 30000 lari (90000 - 60000).

gadafasebis proporciis koeficienti 1,5 (90000 / 60000).


1. d-ti - ZiriTadi saSualebebi - 50000;

k-ti - ZiriTadi saSualebebis gadafasebis rezervi - 50000.

2. d-ti - ZiriTadi saSualebebis gadafasebis rezervi - 20000;

k-ti - dagrovili cveTa - 20000.

Sesabamisad, gaizrdeba yovelwliurad dasaricxi cveTis Tanxa. ZiriTadi

saSualebebis gadafaseba balansSi Semdeg cvlilebebs gamoiwvevs:

balansi

gadafasebamde gadaf. Semdeg sxvaoba

aqtivebi:

ZiriTadi saSualebebi

100000

150000

+50000

dagrovili cveTa 40000 60000 +20000

sabalanso Rirebuleba 60000 90000 +30000

kapitali:

aqtivis gadafasebis rezervi

0

30000

+30000

sabalanso Rirebuleba 0 30000

aqtivis gadafasebis Semdeg, unda moxdes cveTis wliuri normis xelaxali

gaangariSeba, romlis drosac gaiTvaliswineba ZiriTadi saSualebis sasargeblo

momsaxurebis darCenili vada an ganisazRvreba axali. magaliTad, Tu aqtivis

gadafaseba moxda 2017 wlis 1 ivlisisaTvis, 2017 wlis 31 dekembrisaTvis

dasaricxi cveTis Tanxis gasaangariSeblad unda ganisazRvros aqtivis

136

sasargeblo momsaxurebis darCenili dro, romelic miiReba: sasargeblo

momsaxurebis saerTo dros minus eqspluataciaSi yofnis dro. e. i. 25w.-10.5w.=14.5w.

cveTis daricxvis wrfivi meTodis gamoyenebisas, aqtivis gadafasebuli

Rirebulebis (90000 lari) mixedviT, sasargeblo momsaxurebis darCenili

periodisaTvis, cveTis wliuri Tanxa 6206 laris (90000 / 14,5 w.) toli iqneba.

aRniSnulidan gamomdinare, 2017 wels dasaricxi cveTis Tanxa tolia:

- yovelwliuri cveTis Tanxa: Zveli normiT - 4000 (100000 / 25);

axali normiT - 6207 (90000 / 14,5);

1. cveTa 2017 wlis 1 ivlisamde - 2000 (4000 X 6/12);

2. cveTa 2017 wlis 31 dekembramde - 3103 (6207 X 6/12).


1. cveTis daricxva wlis pirveli naxevrisaTvis, Zveli normiT:

d-ti _ cveTisa da amortizaciis xarji - 2000;

k-ti _ dagrovili cveTa - 2000.

2. cveTis daricxva wlis meore naxevrisaTvis, axali normiT:

d-ti - cveTisa da amortizaciis xarji – 3103;


aRniSnuli operaciebis buRaltrul aRricxvaSi asaxvis Semdeg, ZiriTadi

saSualebebis angariSis debetSi darCeba aqtivis gadafasebuli Rirebuleba (150000

lari), gadafasebis rezervis angariSis kreditSi - gadafasebiT gamowveuli

fasmateba (30000 lari) da dagrovili cveTis angariSze – 65103 lari

(60000+2000+313).

maSasadame, ZiriTadi saSualebebis sabalanso Rirebuleba 2017 wlis 31

dekembrisaTvis 84897 laris (150000+6503) toli iqneba.

im SemTxvevaSi, Tu aqtivis sabalanso Rirebuleba adre Camofasebuli da

xarjad iyo aRiarebuli, davuSvaT, 10000 lariT, pirvel rigSi, gadafasebuli

TanxiT unda aRsdges Semosavali igive odenobiT (10000 lari), nameti TanxiT ki,

dakreditdes საკუთარი kapitalis Sesabamisi angariSi.


d-ti - ZiriTadi saSualebebi - 30000;

k-ti - arasaoperacio Semosavali - 10000;


137

magaliTi:

ZiriTadi saSualebebis gadafaseba (eliminirebis meTodi):

2017 wlis 1 ianvrisaTvis sawarmos balansze iricxeboda Senoba:

- pirvandeli RirebulebiT 2000000 lari;

- dagrovili cveTa 500000 lari;

sabalanso Rirebuleba 1500000 lari.

- Senobis sasargeblo gamoyenebis vada 20 weli;

- amortizaciis wliuri norma 5%;

- cveTis daricxvis meTodi - wrfivi.

- Senoba gadafasda 2017 wlis 1 ivliss. gadafasebuli Rirebuleba 1800000 lari;

- aqtivis sasargeblo gamoyenebis darCenili vada (14.5 weli) ar Secvlila.

Senobis gadafasebuli Rirebuleba (1800000 lari) misi srulad amortizebis

mizniT, 14,5 welze unda gadanawildes da Sesabamisad, ganisazRvros cveTis

wliuri norma. igi 6,9%-ia (1800000 / 14,5) / 1800000)X100).

Senobis gadafasebis operaciebis buRaltruli aRricxvisaTvis unda

ganisazRvros 2017 wlis cveTis Tanxa, romelic udris 108050 lars, m.S.

wlis pirveli naxevrisaTvis - 50000 lari (2000000X5%) /2 Zveli normiT;

wlis meore naxevrisaTvis - 62100 lari (1800000X6,9%) /2 axali normiT.

e. i. wlis meore naxevrisaTvis cveTa gaiangariSeba gadafasebuli Rirebulebidan,

axali normiT.


1. cveTis daricxva 2017 wlis pirveli naxevrisaTvis:

d-ti - amortizaciis xarji - 50000;


2. Senobis gadafaseba fasmatebis TanxiT (1800000-(2000000-500000-50000)):



3. gadafasebis rezervis angariSze, Senobebis gadafasebis Sedegad miRebuli

fasmatebis asaxvis Semdeg, dagrovili cveTa Camoiwereba (eliminirdeba):

d-ti - dagrovili cveTa - 550000;

k-ti - Senobebi - 550000.

4. cveTis daricxva 2017 wlis meore naxevrisaTvis:

138

d-ti - amortizaciis xarji - 62100;


Senobis gadafasebis operaciebis buRaltrul aRricxvaSi asaxvis Semdeg,

sawarmos finansuri angariSgeba Semdeg saxes miiRebs:

balansi

(fragmenti)

Senobebi: gadafasebili RirebulebiT 1800000

dagrovili cveTa 62100

sabalanso Rirebuleba 1737900

ZiriTadi saSualebebis gadafasebis rezervi 350000

მოგება/ზარალისა და სხვა sruli Semosavlebis angariSgeba

(fragmenti)

cveTisa da amortizaciis xarji: Zveli normiT 100000;

gadafasebiT gamowveuli fasmateba 12100;

sul 112100.

an, SesaZlebelia agreTve, sruli Semosavlebis angariSgebaSi wlis

ganmavlobaSi dasaricxi cveTa Sesabamisi TanxiT Zveli da axali normiT

calk-calke aisaxos. maSin sruli Semosavlebis angariSgeba Semdeg saxes

miiRebs:

მოგება/ზარალისა და სხვა sruli Semosavlebis angariSgeba

(fragmenti)

cveTisa da amortizaciis xarji: Zveli normiT 50000;

axali normiT 62100;

sul 112100.

aRniSnulidan gamomdinare, ZiriTadi saSualebebis gadafasebis operaciebis

aRricxvisas, yuradReba unda mieqces or moments:

gadafasebis momentamde, cveTis daricxva xdeba aqtivis pirvandeli

Rirebulebidan;

gadafasebis momentisaTvis dagrovili cveTa Camoiwereba aqtivis pirvandeli

Rirebulebidan, xolo cveTis daricxva xdeba gadafasebuli Rirebulebidan.

139

4.7. ZiriTadi saSualebebis aRiarebis

Sewyvetis (gasvlis) aRricxva

ZiriTadi saSualebebis aRiarebis Sewyveta (gasvla) sxvadasxva mizeziT

SeiZleba iyos ganpirobebuli. aseTebia: ZiriTadi saSualebebis realizacia,

usasyidlod gadacema (gaCuqeba), fizikuri an moraluri siZvelis gamo Camowera

da sxva.

bass-is mixedviT, ZiriTadi saSualebis obieqtis sabalanso Rirebulebis

aRiareba wydeba:

gayidvis SemTxvevaSi; an

rodesac misi gayidvidan an gamoyenebidan aranairi ekonomikuri sargeblis mi-

Reba aRar aris mosalodneli.

`ZiriTadi saSualebis erTeulis aRiarebis Sewyvetis Sedegad miRebuli Semosu-

loba an zarali unda Sevides im periodis mogebaSi an zaralSi, rodesac aRiare-

bis Sewyveta moxda (garda im SemTxvevisa, rodesac bass 17 moiTxovs gansxvavebul

midgomas aqtivis ukuijariT gayidvaze). Semosuloba ar unda klasificirdes ro-

gorc amonagebi~ (bass 16).

Semosuloba an zarali, romelic warmoiSoba ZiriTadi saSualebebis erTeu-

lis aRiarebis Sewyvetisas, unda ganisazRvros, rogorc sxvaoba wminda gasvlis

amonagebsa (Tu aseTi arsebobs) da maT sabalanso Rirebulebas Soris.

misaRebi sazRauri ZiriTadi saSualebebis erTeulis gasvlidan Tavdapirve-

lad aRiricxeba misi realuri RirebulebiT. Tu am erTeulze gadaxda ganvadebu-

lia, sazRauris aRiareba Tavdapirvelad xdeba realuri fasis ekvivalentiT. sxva-

oba sazRauris nominalur Rirebulebasa da realuri fasis ekvivalents Soris ai-

saxeba, rogorc saprocento amonagebi bass 18-is Sesabamisad, sazRauris faqtobri-

vi Semosavlis gamosaxatavad.

ZiriTadi saSualebebis Camoweris gavrcelebuli formaa maTi realizacia.

ZiriTadi saSualebebis realizaciisas, miRebuli amonagebi gansxvavdeba

sabalanso Rirebulebisagan, romelic warmoadgens sxvaobas aqtivis pirvandel

Rirebulebasa da dagrovil cveTas Soris. amis mizezia is, rom sawarmos mier

SemuSavebuli cveTisa da amortizaciis daricxvis grafiki, srulad ver asaxavs

mocemuli saSualebis sabazro Rirebulebis realur cvlilebas. sxvaoba

realizaciidan miRebul amonagebsa da aqtivis sabalanso Rirebulebas Soris

SeiZleba iyos mogeba an zarali.

140

ZiriTadi saSualebebis daSlisa da demontaJis xarjebi ganixileba,

rogorc realizaciidan miRebuli Semosavlis Semcireba, e. i. isini iwveven

mogebis Semcirebas an zaralis zrdas.

ZiriTadi saSualebebis usasyidlod (gaCuqeba) gacemisas, sawarmo mas

asaxavs sabazro RirebulebiT. sxvaoba sabazro da sabalanso Rirebulebas

Soris aisaxeba mogebis an zaralis saxiT.

magaliTi:

ZiriTadi saSualebebis realizacia:

1. sawarmom gayida danadgari 15000 larad, dRg 2700 lari;

- pirvandeli Rirebuleba 24000 lari;

- narCeni Rirebulebaa 4000 lari,

- sasargeblo moxmarebis vada - 4 weli;

- cveTis daricxvisaTvis gamoiyeneba cifrebis jamis meTodi;

- gayidvamde aqtivi eqspluataciaSi iyo 2 weli.

daricxulia amortizacia:

wlebis jami – 10 (4+3+2+1);

cveTadi Rirebuleba 20000 (24000 - 4000);

pirveli weli - 20000 X 4/10 = 8000;

meore weli - 20000 X 3/10 = 6000;

sul dagrovili cveTis Tanxa 14000 lari;



d-ti - dagrovili cveTa - 14000;

k-ti - ZiriTadi saSualeba - 24000;

k-ti - gadasaxdeli dRg - 2700;

k-ti - arasaoperacio mogeba - 5000.

maSasadame, Tu realizaciidan miRebuli amonagebi aRemateba aqtivis

sabalanso Rirebulebas, Sedegad miiReba mogeba, romelic aisaxeba angariSze

`arasaoperacio mogeba~ - kreditSi, xolo sawinaaRmdego SemTxvevaSi, miRebuli

zarali - `arasaoperacio zaralis~ angariSze, debetSi. ZiriTadi saSualebebis

realizaciidan miRebuli mogeba aisaxeba mogeba-zaralis angariSgebaSi,

rogorc arasaoperacio Semosavlebi, xolo zarali, rogorc arasaoperacio

xarjebi.

141

Tavi V. aramaterialuri aqtivebis

aRricxva

5.1. aramaterialuri aqtivebis

arsi da saxeebi

aramaterialuri aqtivebi grZelvadiani aqtivebis erTerT saxes

warmoadgens. bass 38-is `aramaterialuri aqtivebi~ mixedviT, `aramaterialuri

aqtivi aris identificirebadi arafuladi aqtivi, fizikuri formis gareSe~. am

ganmartebiT moiTxoveba aqtivis identificirebadoba, gudvilisagan misi gamijvnis

mizniT.

aqtivi akmayofilebs aramaterialuri aqtivis ganmartebis

identificirebadobis kriteriums, roca igi:

gancalkevebadia, e. i. SesaZlebelia misi gamoyofa da gayidva, gadacema,

licenzireba, gaqiraveba an gacvla calke an masTan dakavSirebul

xelSekrulebasTan, aqtivTan an valdebulebasTan erTad; an

warmoiqmneba saxelSekrulebo an sxva iuridiuli uflebebiT, miuxedavad imisa,

SesaZlebelia Tu ara aRniSnuli uflebebis gadacema an gancalkeveba

sawarmosgan an sxva uflebebisa da movaleobebisagan.

bass-is mixedviT, `sawarmo akontrolebs aramaterialur aqtivs, Tu mas

gaaCnia resursebis momavali ekonomikuri sargeblis miRebis ufleba. amasTan, mas

SeuZlia SezRudos am sargeblis sxvebis mier miRebis ufleba~. bazrisa da teqni-

kurma codnam SesaZloa warmoqmnas momavali ekonomikuri sargebeli. sawarmo

akontrolebs am sargebels, Tu, magaliTad, codna daculia iuridiuli uflebe-

biT, iseTi, rogoricaa: saavtoro uflebebi, savaWro xelSekrulebis SezRudviT

(sadac es nebadarTulia), an momuSaveTa mier konfidencialobis dacvis iuridiu-

li movaleobiT.

maSasadame, aramaterialur aqtivebs miekuTvneba saSualebebi, romelTac

materialuri, nivTieri, xelSesaxebi forma ar gaaCniaT, magram sawarmosaTvis

xangrZlivi periodis ganmavlobaSi ekonomikuri sargeblis motana SeuZliaT.

aramaterialuri aqtivisagan misaRebi momavali ekonomikuri sargebeli

SeiZleba moicavdes saqonlis an momsaxurebis realizaciidan amonagebs, xarjebis

ekonomias an sawarmos mier aqtivis gamoyenebis Sedegad miRebul raime sxva

sargebels.

swored aRniSnuli Taviseburebebidan gamomdinare, Zneldeba

aramaterialuri aqtivebis Rirebulebis Sefaseba, xolo maTi sasargeblo

142

gamoyenebis vada, xSirad gansazRvras ar eqvemdebareba. aqedan gamomdinare, Znelia

aramaterialuri aqtivebis gamoyenebiT misaRebi momavali ekonomikuri sargeblis

dadgenac.

aramaterialuri aqtivebi, umetes SemTxvevaSi, maTi mflobelebis

uflebebis legalizacias, an sakuTrebis uflebidan gamomdinare, maTi

upiratesobis mxardaWeras emsaxureba.

aramaterialur aqtivebs miekuTvneba: samecniero an teqnikuri codna, axali

procesebi an sistemebi, licenziebi, inteleqtualuri sakuTreba, bazris Seswavla

da savaWro niSnebi (sasaqonlo niSnebisa da publikaciebis dasaxelebebis

CaTvliT). aramaterialuri aqtivebis konkretuli magaliTebia: programuli

uzrunvelyofa, patentebi, koncesiebi, saavtoro an sxva uflebebi, filmebi,

klientebis CamonaTvali (sia), ipoTekuri momsaxurebis uflebebi, TevzWeris

licenziebi, kvotebi importze, franSizi, bazris wili da samarketingo uflebebi,

klientebTan an momwodeblebTan urTierTobebi, klientebis loialoba da sxva,

Tu isini akmayofileben aramaterialuri aqtivis ganmartebas,

identificirebadobis, resursebis kontrolisa da momavali ekonomikuri

sargeblis arsebobis moTxovnebs.

aramaterialuri aqtivebis iseTi saxeebi, rogoricaa patentebi, licenziebi,

koncesiebi, saavtoro uflebebi, savaWro niSnebi, warmoadgenen sawarmos uflebas

garkveul sferoSi.

patenti: aris 1) gamogonebis damadasturebeli dokumentia, romelic misi

mflobelis avtorobas da gamogonebis drois gansazRvruli periodis

ganmavlobaSi gamoyenebis gansakuTrebul uflebas adasturebs; 2) samewarmeo

saqmianobis ganxorcielebis uflebis damadasturebeli dokumentia. maSasadame,

patenti saxelmwifo aRiarebis damadasturebeli dokumentia. igi mis mflobels

patentirebuli sagnis gamoyenebisa da monopoliuri Semosavlis miRebis uflebas

aZlevs. patenti garkveuli vadiT gaicema.

licenzia zogadad, saqmianobis ganxorcielebis nebarTvaa. 1) licenzia

romelime saxis saqmianobis ganxorcielebis nebarTvaa. 2) licenzia saxelmwifo

organoebis mier gacemuli nebarTvaa gansazRvrul sferoSi, vadebSi da

moculobiT savaWro saqmianobis (m. S. saerTaSoriso ekonomikuri) ganxorcielebis

Sesaxeb.

koncesia ekonomikuri agentebis samarTalurTierTobaa, rodesac erTi mxare

(uflebamosili) meore (mosargeble) mxares gadascems uflebamosilebas,

samewarmeo saqmianobaSi gamoyenebis mizniT, anazRaurebad safuZvelze, vadiT an

143

uvadod. koncesiis xelSekruleba iTvaliswinebs gansakuTrebuli uflebebis,

saqmiani reputaciisa da komerciuli gamocdilebis gamoyenebas mkacrad

gansazRvrul farglebSi da moculobiT.

saavtoro ufleba literaturisa da xelovnebis dargSi avtoris mier

Sesrulebuli naSromis gavrcelebisa da tiraJirebis kanoniT miniWebuli

monopoliuri uflebaa. literaturisa da xelovnebis nimuSebis, kompiuteruli

programuli uzrunvelyofis da sxva analogiuri aqtivebis tiraJirebis ufleba

kopiraitad iwodeba.

franSizi (SeRavaTi, privilegia) warmoadgens erTi sawarmos mier meoreze

mis sakuTrebaSi arsebuli materialuri da aramaterialuri aqtivebis gamoyenebis

uflebis gadacemas, konkretuli pirobebis dacviT, anazRaurebad safuZvelze.

franSizi msxvili da mcire sawarmoebis urTierTobebisa da sameurneo

integraciis formaa, rodesac msxvili sawarmo (franSaizeri) mcire sawarmos

Tavisi savaWro niSnis sargeblobis uflebas gadascems, anazRaurebad

safuZvelze. franSaizerma SeiZleba gasces SeRavaTiani krediti, an iyos garanti

sesxis miRebisas. mcire mewarmeobisaTvis franSaizis upiratesoba minimaluri

danaxarjebiT biznesis ganviTarebaSi mdgomareobs. Tavis mxriv, franSaizeri

afarToebs saqmianobis geografiasa da Sesabamisad, Semosavlebs minimaluri

investirebiTa da riskiT, inarCunebs organizaciul kompaqturobas. franSaizma

farTo gavrceleba vaWrobis, sayofacxovrebo momsaxurebisa da sastumro

biznesSi hpova.

savaWro niSnebi sawarmoebisa da maTi produqciis dasaxelebaa, romelic

daculia kanonmdeblobiT sxva sawarmoebis mier arasanqcirebuli gamoyenebisagan.

gudvili zogadad, sawarmos fass, mis saqmian reputacias niSnavs da

ZiriTadad, yalibdeba klientebTan sawarmos kargi urTierTobebiT. am

urTierTobebis mizezi SeiZleba iyos sawarmos, rogorc sando mimwodeblis

reputacia, sawarmos kargi marTva, kargi urTierToba personalTan, produqciisa

da momsaxurebis maRali xarisxi, mogebis maRali norma, sawarmos kargi

geografiuli mdebareoba da sxva. gudvili `momavali ekonomikuri sargebelia,

romelic warmoiSoba iseTi aqtivebidan, romlebic individualurad ver ganisaz-

Rvreba da verc calke iqneba aRiarebuli~ (fass - 3).

samecniero-kvleviTi da sacdel-sakonstruqtoro samuSaoebis danaxarjebi

yvela im danaxarjs moicavs, romelic uSualod dakavSirebulia samecniero-

144

kvleviTi da sacdel-sakonstruqtoro saqmianobasTan, romelime praqtikuli

miznis an gamoyenebis sferos Sesaxeb codnis amaRlebasTan, konkretuli

nakeTobis danergvis an misi gaumjobesebis samuSaoebTan.

sxva aramaterialur aqtivebs SeiZleba miekuTvnos, magaliTad, eleqtronul

gamomTvleli manqanebis programuli uzrunvelyofis xarjebi da sxva.

aramaterialuri aqtivebis aRricxva xdeba TiToeuli konkretuli saxis

aramaterialuri aqtivisaTvis gankuTvnil angariSze.

amJamad moqmedi angariSTa gegmiT, aramaterialuri aqtivebis aRsaricxavad

gaTvaliswinebulia grZelvadiani aqtivebis jgufi 2500 – àramaterialuri

aqtivebi~, kerZod, angariSebi:

2510 – licenziebi;

2520 _ koncesiebi;

2530 _ patentebi;

2540 _ gudvili;

2590 _ sxva aramaterialuri aqtivebi;

xolo aramaterialuri aqtivebis amortizaciis aRsaricxavad gaTvaliswinebulia

jgufi 2600 – àramaterialuri aqtivebis amortizacia~, kerZod, angariSebi:

2610 – licenziebis amortizacia;

2620 _ koncesiebis amortizacia;

2630 _ patentebis amortizacia;

2690 _ sxva aramaterialuri aqtivebis amortizacia.

unda aRiniSnos, rom buRaltruli aRricxvis saerTaSoriso standartebis

bolo SesworebiT, gudvili ar unda amortizirdebodes. amis nacvlad, sawarmom,

gudvili unda Seamowmos gaufasurebaze yovelwliurad, an ufro xSirad, Tu

movlenebi da Secvlili garemoebebi mianiSneben, rom is SeiZleba gaufasurebuli

iyos bass 36-is àqtivebis gaufasureba~ Sesabamisad. amitom angariSi 2640

`gudvilis amortizacia~ pirdapiri mniSvnelobiT ar gamoiyeneba.

aramaterialuri aqtivebis aRricxvisas gaTvaliswinebul unda iqnas

Semdegi ZiriTadi momentebi:

pirvandeli Rirebulebis gansazRvra;

sasargeblo gamoyenebis vadis dadgena;

amortizaciis aRricxva.

145

5.2. aramaterialuri aqtivebis SeZenis

aRricxva

aramaterialuri aqtivebis SeZena kapitaluri dabandebis gansakuTrebul

saxes warmoadgens.

bass-is mixedviT, aramaterialuri aqtivis aRiareba unda moxdes maSin,

rodesac:

mosalodnelia aqtivze mikuTvnebadi momavali ekonomikuri sargeblis

saswarmoSi Semosvla; an

SesaZlebelia aqtivis TviTRirebulebis saimedod Sefaseba.

sawarmom gonivrulad da dasabuTebulad unda Seafasos momavali

ekonomikuri sargeblis Semosvlis albaToba, aqtivis sasargeblo moxmarebis

vadis ganmavlobaSi.

aramaterialuri aqtivis sawyisi Sefaseba TviTRirebulebiT unda moxdes.

sawarmoSi aramaterialuri aqtivis miRebia SeiZleba moxdes Semdegi gzebiT:

calke SeZena;

SeZena, rogorc sawarmoTa gaerTianebis nawili;

SeZena saxelmwifo grantis saSualebiT;

aqtivebis gacvla;

sawarmoSi warmoqmnili aramaterialuri aqtivi.

sawarmos mier aramaterialuri aqtivis calke Sesasyidad gadaxdili fasi

asaxavs mis molodins momavali ekonomikuri sargeblis Semodinebis

SesaZleblobis Sesaxeb.

calke Sesyiduli aramaterialuri aqtivis TviTRirebuleba, Cveulebriv,

SeiZleba saimedod Sefasdes, gansakuTrebiT, Tu Sesyidva fuladi saSualebebis

an sxva fuladi aqtivebis gadaxdiT xdeba.

aramaterialuri aqtivis TviTRirebuleba moicavs:

Sesyidvis fass, sxvadasxva mosakreblebisa da aradabrunebadi gadasaxadebis

CaTvliT (SeRavaTebisa da fasdaklebebis gamoklebiT);

aqtivis gamosayeneblad momzadebaze gaweul pirdapir danaxarjebs.

bass-is mixedviT, aqtivis gamosayeneblad momzadebaze gaweul pirdapir

danaxarjebs miekuTvneba:

daqiravebiT momuSaveTa gasamrjeloebis danaxarjebi;

profesiuli danaxarjebi;

146

aqtivis Sesabamisi muSaobis Semowmebis danaxarjebi.

aramaterialuri aqtivebis TviTRirebulebaSi ar Seitaneba:

axali produqciis an momsaxurebis aTvisebis danaxarjebi;

axal adgilze, an klientebis axal jgufTan biznesis warmoebis

danaxarjebi;

administraciisa da sxva zednadebi xarjebi.

aramaterialuri aqtivebis sabalanso RirebulebaSi danaxarjebis aRiareba

wydeba sawarmos xelmZRvanelobisTvis saWiro formiT misi SesaZlo gamoyenebis

momentidan. aqedan gamomdinare, aramaterialuri aqtivis gamoyenibisas an misi

ganmeorebiTi moxmarebisas gaweuli danaxarjebi ar Sedis am aqtivis sabalanso

RirebulebaSi. igive SeiZleba iTqvas aramaterialuri aqtivis srulyofasTan

dakavSirebul, magram ara aucilebel xarjebzec. am operaciebTan dakavSirebuli

Semosavlebi da danaxarjebi gawevisTanave aRiardeba Sesabamisi jgufis

Semosavlebad da xarjebad, aisaxeba angariSgebaSi mogebisa da zaralis Sesaxeb.

aramaterialuri aqtivebis SeZenis operaciebis aRricxva ZiriTadi

saSualebebis miRebis aRricxvis analogiuria. maTi SeZenisas debetdeba Sesabamisi

aramaterialuri aqtivis amsaxveli angariSi da kreditdeba fuladi an gacvlaSi

monawile sxva romelime saSualebebis amsaxveli angariSi.

calke SeZenili aramaterialuri aqtivebi buRaltrul aRricxvaSi aisaxeba

gatarebiT:

d-ti - aramaterialuri aqtivebi;

k-ti – fuladi saSualebebis angariSebi;

SesaZlebelia aramaterialuri aqtivebi SeZenil iqnes gadaxdis gadavadebiT,

normaluri sakredito pirobebiT. am SemTxvevaSi bass 38-is mixedviT `misi

TviTRirebuleba fulad formaSi gamoxatuli fasis eqvivalenturia. am Tanxas da

mTlian gadaxdebs Soris sxvaoba aRiardeba rogorc saprocento danaxarji,

kreditis periodis ganmavlobaSi, Tu igi ar iqneba kapitalizebuli bass 23-iT

`sesxis sargeblobasTan dakavSirebuli danaxarjebi~ nebadarTuli meTodis

Sesabamisad~.


1. aramaterialuri aqtivebis kreditiT SeZena, sesxis procentis kapitalizaciis

gareSe:

d-ti - aramaterialuri aqtivebi (aqtivebis saxeebis mixedviT);

k-ti – valdebulebebi mowodebiT.

147

2. aramaterialuri aqtivebis kreditiT SeZena, sesxis procentis

kapitalizaciisas:


k-ti – valdebulebebi mowodebiT;

k-ti – gadasaxdeli procentebi.

aramaterialuri aqtivebis gamoyenebisas, an maTi ganmeorebiT moxmarebisas

gaweuli SemTxveviTi danaxarjebi, rogoricaa magaliTad, aqtivis Semdgom

srulyofasTan dakavSirebuli araaucilebeli xarjebi, ar Seitaneba aqtivis

sabalanso RirebulebaSi da maTi gawevisTanave aRiardeba xarjad, Sesabamisad,

aisaxeba angariSgebaSi mogebisa da zaralis Sesaxeb.

aramaterialuri aqtivebis SeZena, rogorc sawarmoTa gaerTianebis nawili,

dakavSirebulia ra sawarmoTa gaerTianebasTan, regulirdeba fass 3-iT

`sawarmoTa gaerTianeba~, romlis mixedviTac `Tu aramaterialuri aqtivi

SeZenilia sawarmoTa gaerTianebis dros, maSin am aramaterialuri aqtivis

TviTRirebulebaa SeZenis dros arsebuli misi realuri Rirebuleba~. sawarmoTa

gaerTianebis gziT miRebul aramaterialur aqtivebs myidveli aRiarebs SeZenis

dRes, gudvilisagan gancalkevebiT, Tu am aqtivis realuri Rirebuleba

SesaZlebelia saimedod ganisazRvros, miuxedavad imisa, SeZenil sawarmos es

aqtivi aRiarebuli hqonda Tu ara sawarmoTa gaerTianebamde. magaliTad, aseTi

SeiZleba iyos daumTavrebeli samecniero-kvlevisa da sacdel-sakonstruqtoro

samuSaoTa proeqtebi.

sawarmoTa gaerTianebisas SeZenili aramaterialuri aqtivebis realuri

Rirebulebis saimedod gansazRvra SeuZlebelia, Tu igi warmoqmnilia iuridiuli

an sxva saxis saxelSekrulebo uflebiT, ar aris gancalkevebadi, an ar arsebobs

msgavsi aqtivebis gacvlis operaciebis gamocdileba.

aramaterialuri aqtivebis realuri Rirebulebis gansazRvras

uzrunvelyofs aqtiur bazarze kotirebuli sabazro fasebi, xolo Tu

aramaterialuri aqtivebis aqtiuri bazari ar arsebobs, aqtivis TviTRirebuleba

im TanxiT ganisazRvreba, rasac sawarmo gadaixdida aqtivis Sesyidvis dRes,

`gaSlili xelis manZilis~ principiT Sesrulebuli garigebis Sedegad arsebuli

informaciis safuZvelze, msgavsi aqtivebisaTvis bolo dros Semdgari

garigebebis Sedegebis gaTvaliswinebiT.

bass 38-is mixedviT `sawarmoTa gaerTianebis dros SeZenili

aramaterialuri aqtivi SesaZlebelia gancalkevebadi iyos, magram mxolod

Sesabamis materialur an aramaterialur aqtivTan erTad~. magaliTad, bunebrivi

wyaros wylis savaWro niSani, romelic dakavSirebulia romelime konkretul

148

wyarosTan, unda gaiyidos am wyarosTan erTad. Sesabamisad, myidveli aRiarebs

aqtivebis jgufs, rogorc erT aqtivs, gudvilisagan gancalkevebiT, Tu jgufSi

Semavali calkeuli aqtivis realuri Rirebulebis saimedod Sefaseba

SeuZlebelia.

aramaterialuri aqtivebis, rogorc sawarmoTa gaerTianebis nawilis SeZena,

calke SeZenili aramaterialuri aqtivebis msgavsad aisaxeba buRaltrul

aRricxvaSi gatarebiT:


d-ti – gudvili;

k-ti – fuladi saSualebebis angariSebi; an

k-ti – valdebulebebi mowodebiT.

aramaterialuri aqtivebis SeZena saxelmwifo grantis saSualebiT SeiZleba

ganxorcieldes gadaxdis gareSe an nominaluri kompensaciiT. aseTi SeiZleba iyos

saxelmwifos mier sawarmoze sxvadasxva uflebebis gadacema, rogoricaa,

magaliTad, aeroportebSi TviTmfrinavebis dajdomis ufleba, satelevizio da

radio mauwyeblobis ufleba da sxva. aramaterialuri aqtivebis SeZena

saxelmwifo grantis saSualebiT regulirdeba bass 20-is `saxelmwifo grantebis

buRaltruli aRricxva da saxelmwifo daxmarebis ganmartebiTi SeniSvnebi~

mixedviT. rac Seexeba usasyidlod miRebul aramaterialur aqtivebs, buRaltrul

aRricxvaSi igi aisaxeba gatarebiT:


k-ti – rezervebi da dafinanseba.

aramaterialuri aqtivebis miReba SeiZleba moxdes aqtivebis gacvlis gziT.

bass-iT nebadarTulia erTi an ramdenime aramaterialuri aqtivis arafulad

aqtivze, an fuladi da arafuladi aqtivebis kombinaciaze gacvla. gacvlisas

aramaterialuri aqtivis TviTRirebulebis Sefaseba mocemuli aqtivis realuri

RirebulebiT xdeba, Tu amas xels ar uSlis:

gacvlis operaciis komerciuli safuZvlis ararseboba;

SeuZlebelia rogorc miRebuli, ise gacemuli aqtivis realuri Rirebulebis

saimedod Sefaseba.

aqtivebis gacvlis gziT miRebuli aramaterialuri aqtivebi buRaltrul

aRricxvaSi aisaxeba Semdegnairad:

1. erTi aramaterialuri aqtivis gacvla meoreze. am SemTxvevaSi miRebuli

aramaterialuri aqtivi aisaxeba misi realuri RirebulebiT, xolo maszed

149

gacvlili aramaterialuri aqtivi Camoiwereba sabalanso RirebulebiT,

dagrovili amortizaciis gaTvaliswinebiT:

d-ti - aramaterialuri aqtivebi (miRebuli aqtivis RirebulebiT);

d-ti - aramaterialuri aqtivebis amortizacia (gasuli aqtivis);

k-ti - aramaterialuri aqtivebi (gasuli aqtivis RirebulebiT);

k-ti – arasaoperacio Semosavali. an

d-ti – arasaoperacio zarali.

2. aramaterialuri aqtivis miReba sxva arafulad aqtivze, magaliTa, ZiriTad

saSualebebze gacvliT:


d-ti – ZiriTadi saSualebebis cveTa (gasuli obieqtis);

k-ti – ZiriTadi saSualebebi (gasuli obieqti).

3. aramaterialuri aqtivis miReba fuladi da arafuladi aqtivebis kombinaciaze

gacvliT:


d-ti – ZiriTadi saSualebebis cveTa (gacvlili obieqtis dagrovili cveTiT);

d-ti – fuladi saSualebebi (damatebiT miRebuli fuladi TanxiT); an

k-ti – fuladi saSualebebi (damatebiT gacemuli fuladi TanxiT);

k-ti – ZiriTadi saSualebebi (gasuli obieqtis sabalanso RirebulebiT).

aramaterialuri aqtivis miReba sawarmoSi warmoqmnis gziT. sawarmoSi

SesaZlebelia warmoiqmnas aramaterialuri aqtivi, romelic Cveulebriv, unda

akmayofilebdes misi aqtivad aRiarebis kriteriumebs. am mizniT unda moxdes

aqtivis warmoqmnis procesis klasifikacia. bass-is mixedviT amgvari

klasificireba xdeba:

samecniero-kvleviTi samuSaoebis fazad;

sacdel-sakonstruqtoro samuSaoebis fazad.

Tu sawarmo ver axerxebs am fazebis erTmaneTisagan gamijvnas, masze gaweul

danaxarjebs samecniero-kvleviTi samuSaoebis fazas miakuTvnebs.

samecniero-kvleviT samuSaoebs miekuTvneba:

axali codnis miRebisaTvis warmarTuli saqmianoba;

samecniero aRmoCenebis an sxva codnis gamoyenebis saSualebis Zieba,

Sefaseba da saboloo SerCeva;

150

masalebis, mowyobilobebis, saqonlis, procesebis, sistemis an momsaxurebis

alternativebis Zieba;

axali an gaumjobesebuli masalebis, mowyobilobebis, saqonlis,

procesebis, sistemis an momsaxurebis SesaZlo alternativebis

formulireba, dizaini, Sefaseba da saboloo SerCeva.

samecniero-kvleviT samuSaoebze gaweuli danaxarjebi, dakavSirebulia ra

axali samecniero an teqnikuri codnis SeZenis mizniT winaswar dagegmil kvleva-

ZiebasTan, maTi gawevisTanave aisaxeba mimdinare periodis danaxarjebSi, ar xdeba

misi kapitalizeba da maSasadame, ar warmoadgens aramaterialur aqtivs.

`samecniero-kvleviTi samuSaoebis Sedegad warmoqmnili arc erTi aramaterialuri

aqtivis aRiareba ar unda moxdes. samecniero-kvleviT samuSaoebze gaweuli

danaxarjebis aRiareba xarjis saxiT unda moxdes maSin, rodesac gaweul iqneba

danaxarji~ (bass 38).

rac Seexeba sacdel-sakonstruqtoro danaxarjebs, `aramaterialuri aqtivi,

romelic warmoiqmneba sacdel-sakonstruqtoro samuSaoebis Sedegad, unda

aRiardes mxolod maSin, rodesac sawarmos SeuZlia aCvenos:

teqnikurad ganxorcielebadia aramaterialuri aqtivis dasruleba ise, rom

rom misi gamoyeneba an gayidva gaxdes SesaZlebeli;

aramaterialuri aqtivis dasrulebisa da gamoyenebis an misi gayidvis

ganzraxva;

aramaterialuri aqtivis gamoyenebis an gayidvis unari;

Tu rogor warmoqmnis aramaterialuri aqtivi momaval ekonomikur sargebels.

amasTan, sawarmom unda aCvenos aramaterialuri aqtivis gamoyenebis

Sedegebis an TviT aramaterialuri aqtivis bazris arseboba, an Tu misi

sawarmoSi gamoyenebaa ganzraxuli - aramaterialuri aqtivis sargeblianoba;

sacdel-sakonstruqtoro samuSaoebis dasrulebisa da aramaterialuri

aqtivis gamoyenebis an gayidvisaTvis saWiro adekvaturi teqnikuri, finansuri

da sxva resursebis arseboba;

sacdel-sakonstruqtoro samuSaoebis mimdinareobisas gaweuli, aramate-

rialur aqtivze mikuTvnebadi, danaxarjebis saimedod Sefasebis unari~.

bass 38-is mixedviT, sawarmoSi warmoqmnili aramaterialuri aqtivis

TviTRirebuleba moicavs yvela danaxarjs, romlebic SeiZleba pirdapir iqnas

mikuTvnebuli an gonivrul da dasabuTebul safuZvelze ganawilebuli, aqtivis

151

Seqmnaze, warmoebasa da gamiznuli gamoyenebisaTvis momzadebaze. TviTRirebuleba,

Tu es mizanSewonilia, moicavs:

aramaterialuri aqtivis Sesaqmnelad gamoyenebul an moxmarebul masalebsa da

momsaxurebaze gaweul danaxarjebs;

aqtivis SeqmnaSi uSualod dakavebuli personalis xelfasebs, gasamrjeloebs

da maT dasaqmebasTan dakavSirebul sxva danaxarjebs;

mosakrebels iuridiuli uflebis registraciaze;

aqtivis Sesaqmnelad gamoyenebuli licenziebis an patentebis amortizacias.

sawarmoSi warmoqmnili aramaterialuri aqtivis TviTRirebulebis

komponentebs ar warmoadgens:

gayidvis, administraciuli da sxva saerTo zednadebi xarjebi, garda im

SemTxvevisa, rodesac SesaZlebelia am danaxarjebis pirdapir mikuTvneba qtivis

gamoyenebisaTvis momzadebaze;

naTlad gamokveTili araefeqturoba da sawyisi saoperacio danakargebi, rasac

adgili aqvs aqtivis gegmuri maCveneblebis miRwevamde;

aRniSnuli aqtivis saeqsplutaciod personalis momzadebaze gaweuli

danaxarjebi.

aqedan gamomdinare, sacdel-sakonstruqtoro samuSaoebis danaxarjebi

aisaxeba aramaterialuri aqtivis angariSis debetSi, Sesabamisi danaxarjebis an

valdebulebebis amsaxveli angariSebis kreditTan korespondenciiT.

rac Seexeba sawarmoSi warmoqmnil sasaqonlo niSnebs, Jurnal-gazeTebis

saxelwodebas, publikaciebis dasaxelebebs, klientebis CamonaTvals da sxva

analogiurs, bass-is mixedviT igi ar unda aRiardes aramaterialur aqtivebad,

ramdenadac amgvar muxlebze gaweuli danaxarjebis gamorCeva mTlianad biznesis

ganviTarebis TviTRirebulebisagan SeuZlebelia.

sawarmoSi warmoqmnili gudvili ar unda aRiardes aqtivad. sawarmoSi

warmoqmnili gudvilis aqtivad aRiareba ar xdeba, radgan is ar aris sawarmos

mier kontrolirebuli identificirebadi resursi, romlis TviTRirebulebis

saimedod Sefaseba SesaZlebelia. sawarmoSi warmoqmnili gudvili ver

akmayofilebs aqtivad aRiarebis kriteriumebs, arc gancalkevebadia da arc saxel-

Sekrulebo an sxva iuridiuli uflebebidan warmoSobili.

152

5.3. aramaterialuri aqtivebis amortizaciis

aRricxva

aramaterialuri aqtivi, warmoadgens ra grZelvadian aqtivs, misi

Rirebuleba, aqtivad Tavdapirveli aRiarebis Semdeg, sasargeblo gamoyenebis

mTeli periodis ganmavlobaSi TandaTanobiT, amortizirebis gziT aRiardeba

xarjad. `amortizacia aris aramaterialuri aqtivis cveTis Tanxis sistematuri

Camowera, misi sasargeblo momsaxurebis vadis ganmavlobaSi~ (bass 38) maSasadame,

msgavsad ZiriTadi saSualebebisa, aramaterialuri aqtivebis miRebisas sawarmom

unda gansazRvros misi sasargeblo gamoyenebis periodi, Tu es SesaZlebelia.

amitom, upirveles yovlisa, sawarmom unda Seafasos aramaterialuri aqtivis

sasargeblo momsaxurebis vada ganusazRvrelia Tu SezRuduli, xolo aqtivis

sasargeblo momsaxurebis SezRuduli vadis dadgenisas, gansazRvros misi

xangrZlivoba. aRniSnulidan gamomdinare, cxadia, aramaterialuri aqtivebis

aRricxva damokidebulia mis sasargeblo momsaxurebis vadaze. aramaterialuri

aqtivi SezRuduli sasargeblo momsaxurebis vadiT amortizdeba, xolo

ganusazRvreli sasargeblo momsaxurebis vadiT – ar amortizdeba.

sawarmos mier aramaterialuri aqtivis sasargeblo momsaxurebis vada

miiCneva ganusazRvrelad, Tu yvela mimdinare faqtoris gaanalizebis Semdeg ver

ganisazRvreba im periodis SezRudva, romlis ganmavlobaSic mosalodnelia

aqtivis mier sawarmoSi fuladi nakadebis Semosvlis gamomuSaveba.

aramaterialuri aqtivis sasargeblo momsaxurebis vadis gansazRvrisas,

mravali faqtoris gaTvaliswinebaa saWiro, maT Soris:

sawarmos mier aqtivis mosalodneli gamoyenebis xasiaTi da SesaZlebelia

Tu ara aqtivis efeqturad marTva sxva mmarTveli gundis mier;

aqtivis tipiuri sasicocxlo cikli da sajaro informacia imave tipisa da

msgavsi gamoyenebis aqtivebis sasargeblo momsaxurebis vadis winaswari

Sefasebis Sesaxeb;

teqnikuri, teqnologiuri, komerciuli da sxva saxis moZveleba;

im dargis stabiluroba, romelSic moqmedebs aqtivi da aqtividan miRebul

saqonelze an momsaxurebaze sabazro moTxovnis cvlilebebi;

konkurentebis an potenciuri konkurentebis mosalodneli qmedebebi;

aqtivis momavali ekonomikuri sargeblis miRebis arsebuli donis

SenarCuneba, danaxarjis done, sawarmos unari da survili am donis

misaRwevad;

153

aqtivze kontrolis periodi da iuridiuli an msgavsi SezRudvebi am aqti-

vis gamoyenebaze, magaliTad, aqtivTan dakavSirebuli ijaris vadis gasvlis

TariRi;

damokidebulia Tu ara aqtivis sasargeblo momsaxurebis vada sawarmos

sxva aqtivebis sasargeblo momsaxurebis vadaze.

SezRuduli sasargeblo momsaxurebis vadis mqone aramaterialuri aqtivis

amortizebadi Tanxa sistematurad unda gadanawildes mis sasargeblo

momsaxurebis vadaze. amortizeba iwyeba aqtivis gamoyenebis dawyebis momentidan

da wydeba ori momentidan erT-erTis dadgomisas:

1. Tu igi klasificirdeba, rogorc gasayidi;

2. rodesac Sewydeba am aqtivis aRiareba.

SesaZlebelia gamoyenebul iqnes amortizaciis sxvadasxva meTodi, rogoricaa:

wrfivi daricxvis (Tanabarzomieri Camoweris) meTodi;

Semcirebadi naSTis meTodi;

warmoebis erTeulTa jamis meTodi.

aramaterialuri aqtivebis amortizaciis daricxvis SerCeuli meTodi unda

Seesabamebodes sawarmos mier aqtivis ekonomikuri sargeblis moxmarebis wess da

gamoyenebul unda iqnes ucvlelad, periodidan periodamde, Tu aqtivis mosalod-

neli ekonomikuri sargeblis moxmarebis xasiaTi ar icvleba.

amortizaciis gamoyenebulma meTodma unda asaxos wesi, modeli, romlis

mixedviTac sawarmo moelis aqtivis momavali ekonomikuri sargeblis moxmarebas.

Tu am modelis saimedod gansazRvra SeuZlebelia, maSin gamoiyeneba wrfivi

daricxvis (Tanabarzomieri Camoweris) meTodi.

rogorc wesi, aqtivis amortizebadi Tanxa ganisazRvreba misi narCeni

Rirebulebis gamoklebis Semdeg. aRniSnuli exeba aramaterialuri aqtivebis

amortizebadi Tanxis gansazRvrasac. bass 38-is Sesabamisad, aramaterialuri

aqtivis narCeni Rirebuleba miCneul unda iqnes nulis tolad, garda im

SemTxvevebisa, rodesac:

1. mesame mxares aRebuli aqvs aqtivis sasargeblo momsaxurebis vadis bolos misi

Sesyidvis valdebuleba; an

2. arsebobs aqtiuri bazari aqtivisaTvis da:

154

_ narCeni Rirebulebis gansazRvra SesaZlebelia am bazridan aRebuli informaci-

is safuZvelze; da

_ mosalodnelia, rom es bazari iarsebebs aqtivis sasargeblo momsaxurebis vadis

bolos.

nulisagan gansxvavebuli narCeni Rirebuleba niSnavs, rom sawarmo

varaudobs aqtivis gasvlas, misi ekonomikuri momsaxurebis vadis dasrulebamde.

aqtivis narCeni Rirebulebis Sefaseba efuZneba misi gasvlisas arsebul aRdgeniT

Rirebulebas, romelic gamoiTvleba Sefasebis dRes arsebuli msgavsi aqtivebis

fasebiT, romlebmac miaRwia TavianTi sasargeblo momsaxurebis vadis bolos da

funqcionirebda am aqtivis gamoyenebis msgavs pirobebSi. narCeni Rirebuleba

gadaisinjeba sul mcire yvela finansuri wlis bolos. narCen RirebulebaSi

cvlileba aRiricxeba rogorc cvlileba saaRricxvo SefasebebSi bass 8-is

Sesabamisad.

amortizaciis daricxva warmoadgens ra aramaterialuri aqtivis

Rirebulebis nawilis xarjad aRiarebas, Cveulebriv, aisaxeba angariSgebaSi

mogebisa da zaralis Sesaxeb, garda im SemTxvevebisa, rodesac romelime

standartis mixedviT nebadarTulia an moTxovnilia, rom amortizaciis xarji

Setanil iqnes sxva aqtivis sabalanso RirebulebaSi. magaliTad, sawarmoo

procesSi gamoyenebuli aramaterialuri aqtivebis amortizacia CairTveba maragis

sabalanso RirebulebaSi bass 2 `sasaqonlo-materialuri faseulobebis”

moTxovnis Sesabamisad.

sxva grZelvadiani aqtivebisagan gansxvavebiT, aramaterialuri aqtivebis

amortizaciis daricxvis ori varianti SeiZleba iqnas gamoyenebuli:

1. rodesac aramaterialuri aqtivis Rirebuleba pirdapir mcirdeba daricxuli

amortizaciis TanxiT:

d-ti - cveTisa da amortizaciis xarji;

k-ti - aramaterialuri aqtivi (aqtivebis saxeebis mixedviT);

am meTods amowurvis meTods uwodeben.

2. rodesac bass Semosavlebisa da danaxarjebis Sesabamisobis principis Tanaxmad,

aramaterialuri aqtivis yovelwliurad dasaricxi amortizaciis Tanxa jer

aRiardeba xarjad da aisaxeba aqtivis dagrovili amortizaciis angariSze, Semdeg

ki aqtivis araamortizirebuli nawili ganisazRvreba sabalanso (narCeni)

Rirebulebis saxiT:

d-ti - cveTisa da amortizacis xarji;

k-ti - aramaterialuri aqtivis amortizacia (aqtivebis saxeebis mixedviT).

155

amortizaciis periodi da amortizaciis meTodi yoveli wlis bolos unda

gadaisinjos da saWiroebis SemTxvevaSi Seicvalos.

ganusazRvreli sasargeblo momsaxurebis vadis mqone aramaterialuri

aqtivebi ar unda iqnen amortizebuli. bass 36-is `aqtivebis gaufasureba~ mixedviT,

sawarmos moeTxoveba Seamowmos ganusazRvreli sasargeblo momsaxurebis vadis

mqone aramaterialuri aqtivi gaufasurebaze, misi aRdgeniTi da sabalanso

Rirebulebis Sedarebis gziT yovelwliurad, an aseTis saWiroebis mixedviT.

5.4. aramaterialuri aqtivebis gasvlis

aRricxva

sawarmodan aramaterialuri aqtivebis gasvla SeiZleba gamoiwveuli iyos

misi gayidviT, an misgan ekonomikuri sargeblis miRebis SesaZleblobis amowurviT.

bass-is mixedviT, aramaterialuri aqtivis aRiareba unda Sewydes:

misi gasvlisas; an

rodesac araviTari momavali ekonomikuri sargebeli ar aris mosalodneli

aqtivis gamoyenebisa da Semdgomi gasvlis Sedegad.

aramaterialuri aqtivebis gasvla SeiZleba gamoiwveuli iyos misi gayidviT,

finansuri ijariT, usasyidlod gadacemiT. `aramaterialuri aqtivis aRiarebis

Sewyvetisas warmoqmnili Semosuloba an zarali unda ganisazRvros rogorc

sxvaoba aqtivis gasvlis wminda Semosavlebsa da aqtivis sabalanso Rirebulebas

Soris da unda aRiardes mogebisa da zaralis angariSgebaSi, rodesac aqtivis

aRiareba Sewydeba. Semosuloba ar klasificirdeba amonagebad~ (bass 38).

aramaterialuri aqtivebis gasvlis TariRis gansazRvrisas, sawarmom unda

gamoiyenos saqonlis gayidvidan miRebuli amonagebis aRiarebis kriteriumebi

(bass 18), xolo aqtivis gayidviT da ukuijaris pirobiT gasvlas - bass 17.

aramaterialuri aqtivis gasvlisas misaRebi Tanxa Tavdapirvelad aRiardeba

realuri RirebulebiT. Tu gadaxda aramaterialuri aqtivisaTvis gadavadebulia,

maSin miRebuli anazRaureba Tavdapirvelad aRiardeba fuladi erTeulis ekviva-

lentis Sesabamisad. sxvaoba gadasaxadis nominalur Rirebulebasa da fulad ek-

vivalents Soris aRiardeba procentis saxiT miRebul amonagebad bass 18-is Sesa-

bamisad, asaxavs ra faqtobriv sargebels moTxovnaze.

156

aramaterialuri aqtivebis gayidva buRaltrul aRricxvaSi aisaxeba

gatarebiT:

d-ti - fuladi saSualebebis angariSebi (gayidvis RirebulebiT);

d-ti - aramaterialuri aqtivebis amortizacia (dagrovili TanxiT);

k-ti - aramaterialuri aqtivebi (pirvandeli RirebulebiT);

k-ti - arasaoperacio mogeba; an piriqiT,

d-ti - arasaoperacio zarali.

im SemTxvevaSi, Tu sawarmo iyenebs aramaterialuri aqtivebis gadafasebis

rezervs da aramaterialuri aqtivebis gasvlis TariRisaTvis mas gaaCnia naSTi,

igi unda gauqmdes da gadatanil iqnes mogebis angariSze:

d-ti - aramaterialuri aqtivebis gadafasebis rezervi;

k-ti - arasaoperacio mogeba; an

k-ti - gaunawilebeli mogeba.

aqtivis sasargeblo gamoyenebis vadis amowurvamde gasuli aramaterialuri

aqtivebis Camowera gatardeba:


d-ti - arasaoperacio zarali (sxvaobis TanxiT);

k-ti - aramaterialuri aqtivebi (pirvandeli RirebulebiT).

5.5. aramaterialuri aqtivebis gadafasebis

aRricxva

aramaterialuri aqtivebi finansur angariSgebaSi sabalanso RirebulebiT

aisaxeba. aramaterialuri aqtivebis sabalanso Rirebuleba aris Tanxa, romliTac

igi asaxulia balansSi dagrovili amortizaciisa da dagrovili gaufasurebis

zaralis gamoklebiT. bass 38-is mixedviT, sawarmos SeuZlia airCios da Tavisi

157

saaRricxvo politikiT gansazRvros aramaterialuri aqtivebis sawyisi aRiarebis

Semdgomi Sefasebis modeli:

TviTRirebulebis modeli; an

gadafasebuli Rirebulebis modeli.

aramaterialuri aqtivebi warmoadgens aqtivebis dajgufebas TavianTi

bunebisa da warmoebis procesSi gamoyenebis erTgvarovnebis niSnis mixedviT.

amitom, Tu aramaterialuri aqtivebi aRricxulia gadafasebis modelis

gamoyenebiT, maSin mis jgufSi arsebuli yvela aqtivi aRricxuli unda iyos imave

meTodiT, garda im SemTxvevebisa, rodesac am aqtivebisaTvis ar arsebobs aqtiuri

bazari. bass-iT aqtiuri bazari aris bazari, sadac arsebobs yvela Semdegi

piroba:

bazarze arsebuli saqoneli erTgvarovania;

rogorc wesi, yovelTvis arseboben dainteresebuli myidvelebi da gamyid-

velebi;

fasebi cnobilia sazogadoebisaTvis.

aqtiuri bazris arseboba aramaterialuri aqtivisaTvis ar aris Cveulebrivi,

Tumca aris SesaZlebeli. igi SeiZleba arsebobdes Tavisuflad gadacemadi

licenziis, an warmoebis kvotebisaTvis da ar SeiZleba arsebobdes iseTi

unikaluri aramaterialuri aqtivebisaTvis, rogoricaa: sasaqonlo markebi,

gazeTebis saTaurebi, musikisa da filmebis gamocemis uflebebi, patentebi da sxva.

`sawyisi aRiarebis Semdeg aramaterialuri aqtivi unda aisaxos gadafasebuli

RirebulebiT, romelic aris realuri Rirebuleba gadafasebis TariRiT,

Semcirebuli nebismieri Semdgomi akumulirebuli amortizaciisa da gaufasurebis

zaralis odenobiT~ (bass 38, m. 75). standartiT gadafasebis mizniT, realuri

Rirebuleba unda ganisazRvros aqtiuri bazridan miRebuli informaciis

saSualebiT. gadafasebebi unda moxdes regularulad, ise, rom balansis Sedgenis

TariRisaTvis misi sabalanso Rirebuleba arsebiTad ar gansxvavdebodes realuri

Rirebulebisagan. gadafasebis modelis gamoyenebisas ar unda moxdes:

im aramaterialuri aqtivebis gadafaseba, romlebic manamde ar iyo aRiarebuli

aqtivebis saxiT; an

aramaterialuri aqtivebis sawyisi aRiareba maTi TviTRirebulebis garda raime

sxva TanxiT.

158

gadafasebis modeli gamoiyeneba aqtivis TviTRirebulebiT sawyisi aRiarebis

Semdeg. aramaterialuri aqtivis gadafasebis sixSire damokidebulia misi realuri

Rirebulebis cvlilebaze. Tu aramaterialuri aqtivis gadafaseba xdeba,

nebismieri akumulirebuli amortizacia gadafasebis TariRiT unda:

gadaangariSdes aqtivis mTliani sabalanso Rirebulebis cvlilebis proporci-

ulad ise, rom gadafasebis Semdeg aqtivis sabalanso Rirebuleba misi

gadafasebuli Rirebulebis toli iyos; an

eliminirdes aqtivis mTliani sabalanso Rirebulebis sapirispirod, xolo

wminda sabalanso Rirebuleba gadaangariSdes aqtivis gadafasebul Rirebu-

lebamde.

Tu aramaterialuri aqtivis sabalanso Rirebuleba gadafasebis Sedegad

izrdeba, aRniSnuli zrdis Tanxa unda aisaxos uSualod sakuTar kapitalSi,

kerZod, `gadafasebis rezervis~ kreditSi.


k-ti - aramaterialuri aqtivebis gadafasebis rezervi.

Tu aramaterialuri aqtivi ramdenjerme daeqvemdebara gadafasebas da wina

gadafasebiT miRebuli Rirebulebis Semcireba aRiarebuli iyo xarjad, momdevno

gadafasebidan miRebuli mateba unda aRiardes Semosavlad ise, rom moxdes imave

aqtivis gadafasebiT ganpirobebuli Rirebulebis Semcirebis kompensireba:


k-ti - arasaoperacio Semosavali;

k-ti - aramaterialuri aqtivebis gadafasebis rezervi.

Tu aqtivis sabalanso Rirebuleba gadafasebis Sedegad Semcirda, Semcireba

xarjad unda aRiardes. Tumca, gadafasebis Semcireba pirdapir unda aisaxos

sakuTar kapitalSi, aramaterialuri aqtivebis gadafasebis rezervis debetSi ise,

rom igi ar aRematebodes gadafasebis rezervis angariSis sakredito naSTs. bass-

is mixedviT, sakuTar kapitalSi asaxuli dagrovili gadafasebidan mateba

SeiZleba gadatanil iqnes pirdapir gaunawilebel mogebaSi, rodesac nametis

realizeba moxdeba. aqtivis brunvidan amoRebisas an gasvlisas SesaZloa

realizebul iqnas mTliani nameti.

159

5.6. gudvilis aRricxva

gudvili - farTod gavrcelebuli terminia. igi ZiriTadad, sawarmos fass,

mis saqmian reputacias niSnavs. gudvilis warmoqmnis mizezebi SeiZleba iyos:

sawarmos kargi urTierTobebi masTan dakavSirebul sxva sawarmoebTan,

klientebTan, TanamSromlebTan; sando mimwodeblis reputacia; Sromis kargi

organizacia; efeqturi sareklamo politika; saqonlis (produqciis, momsaxurebis)

gasaRebis efeqturi sistema; zogadad, kargi menejmenti; muSaobis kargi an

SeRavaTiani normatul-samarTlebrivi reJimi da dabegvris sistema; maRali

sakredito reitingi; mogebis saSualo-dargobrivze maRali norma; kargi

geografiuli mdebareoba da sxva.

gudvili aramyari kategoriaa. igi SeiZleba mkveTr cvlilebebs ganicdides

an daikargos kidec, imave mizezebis gamo, romliTac igi warmoiqmna.

gudvili sawarmos an misi damoukidebeli nawilis miwodebisas

(gaerTianebisas) warmoiqmneba da warmoadgens sxvaobas sawarmos SeZenis

Rirebulebasa da misi wminda aqtivebis sarealizacio Rirebulebas Soris. swored

imis gamo, rom gudvili sawarmos an misi damoukidebeli nawilis miwodebisas

(gaerTianebisas) ganisazRvreba, sxva aqtivebTan erTad arsebobs da ar SeiZleba

calke damoukidebel saaRricxo erTeulad iqnas miCneuli. bass-38 -

`aramaterialuri aqtivebi~ moiTxovs aramaterialuri aqtivebis

identificirebadobas gudvilisagan maTi gamijvnis mizniT.

`gudvili warmoadgens myidvelis mier iseTi aqtivebidan momavali

ekonomikuri sargeblis miRebisaTvis Sesrulebul gadaxdas, romelTa cal-calke

gansazRvra da aRiareba SeuZlebelia. momavali ekonomikuri sargebeli

SesaZlebelia warmoiqmnas Sesyidul identificirebadi aqtivebisa da im aqtivebis

erToblivi gamoyenebidan, romlebic individualurad ar kvalificirdeba

finansur angariSgebaSi aRiarebisaTvis, magram romlebisTvisac myidveli mzad

aris gadaixados sawarmoTa gaerTianebis dros~ (bass 38). maSasadame, gudvili

aris momavali ekonomikuri sargebeli, romelic warmoiSoba iseTi aqtivebidan,

romlebic individualurad ver ganisazRvreba da verc calke iqneba aRiarebuli.

igivenairad ganmartavs gudvils fass 3, romelic aRiarebs, rom gudvili

unda ganisazRvros misi bunebis TvalsazrisiT da ara misi gazomvadobiT. kerZod,

fass-i gudvils gansazRvravs, rogorc im aqtivebis Sedegad momavalSi misaReb

ekonomikur sargebels, romelTa damoukideblad gansazRvra da gancalkevebulad

aRiareba SeuZlebelia. cxadia, gudvili sawarmos saqmianobis mTeli periodis

ganmavlobaSi arsebobs, magram finansur angariSgebaSi mxolod misi SeZenisas

(gaerTianebisas) aisaxeba.

160

zogjer danaxarjebis gaweva xdeba momavali ekonomikuri sargeblis

misaRebad, Tumca am danaxarjebis Sedegad ar warmoiqmneba aramaterialuri

aqtivi, romelic akmayofilebs aqtivad aRiarebis bass-iT gaTvaliswinebul

kriteriumebs. aseT danaxarjebs xSirad ganixilaven rogorc danaxarjebs,

romlebic xels uwyobs sawarmoSi warmoqmnili gudvilis gazrdas.

bass-is mixedviT, sawarmoSi warmoqmnili gudvilis aqtivad aRiareba ar

xdeba, radgan is ar aris sawarmos mier kontrolirebuli identificirebadi

resursi, romlis Rirebulebis saimedod Sefaseba SesaZlebelia. e.i. sawarmoSi

warmoqmnili gudvili arc gancalkevebadia da arc saxelSekrulebo an sxva

iuridiuli uflebebidanaa warmoSobili.

aRniSnulidan gamomdinare, warmoSobis mixedviT gudvili SeiZleba iyos

Cveuli (damaxasiaTebeli) da SeZenili. Cveuli (damaxasiaTebeli) anu sawarmos

SigniT, misi saqmianobisas formirebuli gudvili zemoT CamoTvlili erT-erTi

mizezis gamo warmoiqmneba, magram igi identificirebas ar eqvemdebareba da misi

Sefaseba Zalzed Znelia. sawarmoSi formirebuli gudvilis arsebobis

gacnobiereba SesaZlebelia, magram igi aqtivis saxiT ar aRiricxeba da

Sesabamisad, finansur angariSgebaSi ar aisaxeba. SeZenili gudvili igive,

sawarmos SigniT formirebuli gudvilia, romelic sawarmos miwodebisas

(gaerTianebisas) warmoiqmneba da Rirebuleba gaaCnia. im SemTxvevaSi, Tu sawarmos

SeZenisas myidveli imaze mets (an naklebs) ixdis, vidre am sawarmos calk-calke

aRebuli wminda aqtivebis realuri sabazro Rirebulebaa, sxvaoba gudvilad

iwodeba da igi SeZenili gudvilia. e. i. gudvils Rirebuleba gaaCnia, romelic

sawarmos SeZenisas, (gaerTianebisas) anu maszed mesakuTris Secvlisas

warmoiqmneba da maSasadame, SeZenili sawarmos balansSi aramaterialuri

aqtivebis SemadgenlobaSi calke muxlad aisaxeba. `sawarmoTa gaerTianebaSi

SeZenili gudvili myidvelma sawarmom SeZenis dRidan unda aRiaros aqtivis

saxiT, romelic Tavdapirvelad Sefasebuli iqneba, rogorc sawarmoTa

gaerTianebis Rirebulebis gadameteba myidveli sawarmos wilebze, SeZenili

sawarmos identificirebadi aqtivebis, valdebulebebisa da pirobiTi

valdebulebebis wminda realur RirebulebaSi~ (fass 3). amasTan, fass-i moiTxovs,

rom sawarmoTa yvela gaerTianebis buRaltruli aRricxva moxdes mxolod

SeZenis meTodiT.

SeZenis meTodi sawarmoTa gaerTianebas ganixilavs im gaerTianebuli

sawarmos perspeqtividan, romelic ganisazRvreba, rogorc myidveli. SeZenis

meTodis gamoyeneba gulisxmobs: myidveli sawarmos gansazRvras, sawarmoTa

gaerTianebis Rirebulebis Sefasebas, SeZenis dRes sawarmoTa gaerTianebis

161

Rirebulebis ganawilebas SeZenil aqtivebze, valdebulebebze da savaraudo

pirobiT valdebulebebze.

myidvelma sawarmom SeZenis dRes:

unda aRiaros sawarmoTa gaerTianebisas SeZenili gudvili, rogorc aqtivi; da

gudvilis Tavdapirveli Sefaseba TviTRirebulebiT, romelic aris sawarmoTa

gaerTianebis Rirebulebis nameti Tanxa myidveli sawarmos wilze

identificirebadi aqtivebis, valdebulebebisa da pirobiTi valdebulebebis

wminda realur RirebulebaSi (fass 3), romelic aRiarebulia fass-is mixedviT,

anu im SemTxvevaSi, rodesac SeiZleba maTi realuri Rirebuleba saimedod

Sefasdes.

`sawarmoTa gaerTianebisas SeZenili gudvili aris safasuri, romelic

gadaxdilia myidveli sawarmos mier ekonomikuri sargeblis miRebis imediT

samomavlod, iseTi aqtivebidan, romlebic ar SeiZleba individualurad

ganisazRvros da calke aRiardes~ (fass 3).

ramdenadac SeZenili sawarmos identificirebadi aqtivebi, valdebulebebi

da pirobiTi valdebulebebi SeZenis TariRisaTvis ar akmayofilebs aqtivad

calke aRiarebis kriteriumebs, es sabolood gavlenas axdens Tanxaze, romelic

aRiarebulia gudvilis saxiT. ase imitom xdeba, rom gudvili Sefasebulia,

rogorc sawarmoTa gaerTianebis Rirebuleba, romelic rCeba SeZenili sawarmos

identificirebadi aqtivebis, valdebulebebisa da pirobiTi valdebulebebis

aRiarebis Semdeg.

magaliTi:

2017 wlis 1 ivliss A sawarmom SeiZina B sawarmo, gaerTianebis gziT, 2000 aT. Ll.

balansi sawarmoTa gaerTianebamde

sawarmoebi A B

aT. Llari aT. Llari

aqtivebi

mimdinare aqtivebi 800 600

grZelvadiani aqtivebi 2200 1400

sul aqtivebi 3000 2000

valdebulebebi

mimdinare valdebulebebi 500 300

grZelvadiani valdebulebebi 700 400

sul valdebulebebi 1200 700

sakuTari kapitali 1800 1300

sul valdebulebebi da kapitali 3000 2000

162

B sawarmos identificirebadi aqtivebis da valdebulebebis realuri Rirebuleba

2017 wlis 1 ivlisisaTvis:

aT. lari

aqtivebi

mimdinare aqtivebi 600

grZelvadiani aqtivebi 1800

sul aqtivebi 2400

valdebulebebi

mimdinare valdebulebebi 400

grZelvadiani valdebulebebi 600

1000

gudvili Sefasebulia, rogorc sawarmoTa gaerTianebis Rirebulebis gadameteba

identificirebadi aqtivebisa da valdebulebebis wminda realur Rirebulebaze.

amitom gudvili udris:

2000 aT. l. - (2400aT.l. – 1000aT.l.) = 600 aT. lars.


d-ti - mimdinare aqtivebi - 600000;

d-ti - grZelvadiani aqtivebi – 1800000;

d-ti - gudvili - 600000;

k-ti - fuladi saSualebebi - 2000000;

k-ti - mimdinare valdebulebebi - 400000;

k-ti - grZelvadiani valdebulebebi – 600000.

konsolidirebuli balansi

2017 w. 1 ivlisisaTvis aT. lari

aqtivebi

mimdinare aqtivebi 1400

grZelvadiani aqtivebi 4000

gudvili 600

sul aqtivebi 6000

163

valdebulebebi

mimdinare valdebulebebi 900

grZelvadiani valdebulebebi 1300

sul valdebulebebi 2200

sakuTari kapitali (wilebis gadanawilebis Semdeg) 3800

sul valdebulebebi da kapitali 6000

gudvili SeiZleba iyos dadebiTi da uaryofiTi. ganxiluli yvela

SemTxveva dadebiTi gudvilis magaliTia. uaryofiTi gudvili sawinaaRmdego

SemTxvevaSi miiReba, e. i. roca sawarmos Sesyidvis Rirebuleba misi wminda (neto)

aqtivebis mimdinare sabazro Rirebulebaze naklebia. am SemTxvevaSi sxvaoba

gadaxdil Tanxasa da wminda (neto) aqtivebis mimdinare sabazro Rirebulebas

Soris unda aRiardes arasaoperacio Semosavlad.

Tavdapirveli aRiarebis Semdeg, myidvelma sawarmom sawarmoTa

gaerTianebaSi SeZenili gudvili unda Seafasos TviTRirebulebiT, romelsac

gamoakldeba mTeli dagrovili gaufasurebis zarali.

sawarmoTa gaerTianebisas SeZenili gudvili ar unda amortizirdebodes.

amis nacvlad, myidvelma sawarmom, gudvili unda Seamowmos gaufasurebaze

yovelwliurad, an ufro xSirad, Tu movlenebi da Secvlili garemoebebi

mianiSneben, rom is SeiZleba gaufasurebuli iyos bass 36-is `aqtivebis

gaufasureba~ Sesabamisad.

164

Tavi VI. valdebulebebis aRricxva

6.1. valdebulebebis warmoqmna da maTi

klasifikacia

valdebuleba gasuli periodis sameurneo operaciebisa da movlenebis Sede-

gad warmoiqmneba. magaliTad, valdebuleba SeiZleba warmoiqmnas saqonlis SeZenis

an momsaxurebis miRebis Sedegad, romelic savaWro valdebulebas warmoadgens,

sesxis miRebis Sedegad warmoiqmneba sasesxo valdebuleba da a.S.

finansuri angariSgebis momzadebisa da wardgenis struqturuli

safuZvlebis mixedviT, valdebuleba sawarmos mimdinare periodis movaleobaa, ro-

melic warmoiqmneba warsuli sameurneo movlenebis Sedegad da romlis Sesrule-

ba gulisxmobs sawarmos ekonomikur sargebelSi ganivTebuli resursebis gasvlas

sawarmodan. valdebuleba aris sawarmos movaleoba an pasuxismgebloba, romlis

Sesruleba garkveul normebs eqvemdebareba. valdebuleba ganisazRvreba, rogorc

momavalSi ekonomikuri sargeblis SesaZlo uaryofa, romelic warsulSi

momxdari operaciebiT an movlenebiTaa ganpirobebuli.

maSasadame, finansur angariSgebaSi, kerZod, balansSi valdebulebebis

arseboba ganpirobebulia gasuli saangariSgebo periodis im operaciebiTa da

movlenebiT, romelTa gadaxda imave periodSi ar momxdara da ganvadebulia

saTanado SeTanxmebiT. aseTi operaciebi da movlenebi SeiZleba iyos: saqonlis

SeZena an momsaxurebis miReba, sesxis aReba, sagadasaxado Tu sxva sakanonmdeblo

moTxovnebiT warmoqmnili valdebulebebi.

valdebulebebi Sefasdeba im TanxiT, an faseulobebis RirebulebiT,

romelic saWiroa maT dasafaravad. valdebulebebis ZiriTadi maxasiaTeblebia:

valdebulebis arseboba, romlis Sesruleba momavalSi sxva sawarmoebze

aqtivebis gadacemiT an momsaxurebis gaweviT SeiZleba;

sameurneo movlena, romelmac gamoiwvia mocemuli valdebuleba, ukve moxda;

valdebulebis warmoqmna unda iyos sinamdvile (situacia, roca valdebuleba

SeiZleba rogorc warmoqmnas, ise ar warmoqmnas).

valdebulebebi warmoiqmneba savaWro, sasesxo da saangariSsworebo

operaciebis Sedegad, romelic momavalSi unda iqnes gadaxdili.

dafarvis vadebis mixedviT valdebulebebi iyofa moklevadian (mimdinare) da

grZelvadian valdebulebebad, anu kreditorul davalianebebad.

165

bass 1 `finansuri angariSgebis wardgenis~ mixedviT, valdebuleba

CaiTvleba moklevadian valdebulebad, Tu is akmayofilebs romelime Semdeg

pirobas:

misi dafarva mosalodnelia Cveulebrivi sawarmoo ciklis ganmavlobaSi;

ZiriTadad, gamoiyeneba savaWro daniSnulebiT;

unda daifaros balansis Sedgenis TariRidan 12 Tvis ganmavlobaSi;

sawarmos ar gaaCnia valdebulebis dafarvis gadavadebis upirobo ufleba,

balansis Sedgenis TariRidan sul cota 12 Tvis ganmavlobaSi.

yvela sxva valdebuleba iTvleba grZelvadian valdebulebad.

moklevadiani (mimdinare) valdebulebebi, mimdinare aqtivebis msgavsad iyofa

jgufebad. zogierTi moklevadiani valdebuleba, rogoricaa savaWro

valdebulebebi, daricxvebi TanamSromlebisaTvis da sxva sawarmoo xarjebi,

Seadgens sabrunavi kapitalis nawils, romelic gamoiyeneba sawarmos saqmianobis

Cveulebriv ciklSi. isini moklevadian valdebulebebad klasificirdeba maSinac

ki, Tu maTi dafarva gaTvaliswinebulia balansis Sedgenis TariRidan 12 Tvis

Semdeg. roca sawarmos saoperacio cikli zustad ar aris gansazRvruli,

igulisxmeba, rom igi Seadgens 12 Tves.

zogierTi moklevadiani valdebuleba, rogoricaa, finansuri

valdebulebebi, sabanko overdrafti, gadasaxdeli dividendebi, mogebis

gadasaxadi, grZelvadiani valdebulebebis mimdinare nawili, ar warmoadgens

mimdinare sawarmoo ciklis nawils, magram maTi gadaxda gaTvaliswinebulia

balansis Sedgenis TariRidan 12 Tvis ganmavlobaSi, an ZiriTadad, gamoiyeneba

savaWro daniSnulebiT.

bass 1-is Tanaxmad, sawarmom Tavisi finansuri valdebulebebis

klasifikacia unda moaxdinos, rogorc moklevadiani, Tu isini gadaxdas

eqvemdebareba balansis Sedgenis TariRidan 12 Tvis ganmavlobaSi, im SemTxvevaSic

ki, roca:

maTi gadaxdis pirvandeli vada 12 Tveze meti iyo;

sawarmos miRweuli aqvs SeTanxmeba valdebulebebis refinansirebis Sesaxeb,

grZelvadiani pirobebiT da aRniSnuli SeTanxmeba mTavrdeba balansis

Sedgenis TariRis Semdeg, finansuri angariSgebis gamosaqveyneblad

xelmoweris TariRamde.

moklevadiani valdebulebebi SeiZleba dajgufdes: faqtiur, SefasebiT da

pirobiT valdebulebebad.

166

faqtiuri valdebulebebi warmoiqmneba xelSekrulebebis an sakanonmdeblo

moTxovnebis safuZvelze. aseTi valdebulebebis odenoba SeiZleba zustad

ganisazRvros. faqtiur valdebulebebs miekuTvneba: valdebulebebi mowodebiT da

momsaxurebiT, gasanaRdebeli Tamasuqebi, gadasaxdeli gadasaxadebi, gadasaxdeli

xelfasi da a.S.

SefasebiTi valdebulebebi warmoadgenen mosalodnel valdebulebebs da

amdenad, maTi zusti Tanxis gansazRvra konkretuli TariRis (an faqtis)

dadgomamde SeuZlebelia. aseTi valdebulebebia: valdebulebebi sagarantio

momsaxurebisaTvis, gadasaxdeli mogebis gadasaxadi, gadasaxdeli qonebis

gadasaxadi da sxva.

pirobiTi valdebulebebi jer kidev ar arsebuli, potenciuri

valdebulebebia, romelTa warmoqmnac damokidebulia warsuli garigebidan

gamomdinare, momavalSi ganviTarebul movlebeze. aseT valdebulebebs

warmoadgens: valdebulebebi xelSekrulebis pirobebis darRvevisaTvis,

sasarCelo valdebulebebi, valdebulebebi sxvadasxva jarimebiT, sauravebiT da

a.S.

moklevadiani (mimdinare) valdebulebebia:

savaWro kreditoruli valdebulebebi;

moklevadiani sesxebi;

sagadasaxado valdebulebebi;

daricxuli valdebulebebi

grZelvadiani valdebulebebis mimdinare nawili da sxva.

grZelvadian valdebulebebs miekuTvneba:

grZelvadiani sesxebi;

gasanaRdebeli obligaciebi;

gasanaRdebeli Tamasuqebi;

finansuri ijariT warmoqmnili valdebulebebi da sxva.

valdebulebebis dafarva SeiZleba sxavadasxva gziT moxdes. aseTebia:

fulis gadaxdiT;

sxva aqtivebis gadacemiT;

momsaxurebis gaweviT;

erTi valdebulebis sxva valdebulebiT SecvliT;

valdebulebis gadaqceviT sakuTar kapitalad;

kreditorebis mier misaReb Tanxebze uariT an maTze uflebis CamorTmeviT.

167

6.2. moklevadiani valdebulebebis aRricxva

6.2.1. savaWro kreditoruli valdebulebebis

aRricxva

savaWro kreditoruli valdebulebebi warmoadgenen saqonlis (samuSaoebis,

momsaxurebis) miwodebiT warmoqmnil moklevadian valdebulebebs, anu

kreditorul davalianebebs. kreditoruli davalianebis vada ganisazRvreba

mimwodeblis mier, rogorc miwodebis piroba, Sesabamisi xelSekrulebiT.

miwodebiT warmoqmnili valdebulebebis moculoba ganisazRvreba miwodebis

damadasturebeli dokumentebiT da aisaxeba buRaltrul aRricxvaSi. amrigad,

savaWro kreditoruli valdebulebebi kreditiT (Semdgomi gadaxdis pirobiT)

miwodebis SemTxvevaSi warmoiqmneba, e. i. rodesac miwodebisa da momsaxurebis

gadaxda ganvadebulia droSi da garkveuli (SeTanxmebuli) periodis Semdeg unda

moxdes. savaWro valdebulebebis warmoqmna SeiZleba dakavSirebuli iyos

kreditoruli davalianebis gadaxdis vadis darRvevasTan, sawarmos finansuri

siZneleebis, Tu sxva mizezebis gamo valis droulad gadauxdelobasTan.

savaWro kreditorul valdebulebebs ganekuTvneba:

valdebulebebi mowodebiT da momsaxurebiT;

saTamasuqo valdebulebebi;

valdebulebebi miRebuli avansebiT.L

savaWro valdebulebebis aRiareba xdeba maSin, rodesac miRebul saqonelze

(samuSaoebze, momsaxurebaze) yvela riski da sargebeli myidvel sawarmos

gadaecema.

buRaltrul aRricxvaSi savaWro valdebulebebis aRsaricxavad gamoiyeneba

angariSi `miwodebiT da momsaxurebiT warmoqmnili valdebulebebi~. igi pasiuri

angariSia, romlis kreditSi valdebulebis warmoqmna, xolo debetSi am

valdebulebis dafarva Caiwereba. aqedan gamomdinare, konkretuli TariRisaTvis,

am angariSis saldo gadauxdel valdebulebas warmoadgens, romelsac mudmivad

unda mieqces yuradReba, raTa ar moxdes Sesabamisi xelSekrulebebiT

gaTvaliswinebuli pirobebis darRveva. mowodebiT valdebulebis warmoqmna

gatardeba:

d-ti – sasaqonlo-materialuri maragebi (aRricxvis mudmivi meTodis

gamoyenebisas) an

d-ti – SeZenili maragebis TviTRirebuleba (maragebis aRricxvis perioduli

meTodis gamoyenebisas);

k-ti - mowodebidan da momsaxurebidan warmoqmnili valdebulebebi.

168

im SemTxvevaSi, Tu sawarmo dRg-s gadamxdelia, sasaqonlo-materialuri

maragebis SeZenisas gadaxdili d.R.g unda aisaxos Sesabamisi angariSis

`gadaxdili dRg~-s debetSi:


gamoyenebisas) an



d-ti – gadaxdili dRg (aqcizi);

k-ti - mowodebidan da momsaxurebidan warmoqmnili valdebulebebi.

mowodebiT warmoqmnili valdebulebebis gadaxda gatardeba:

d-ti - mowodebidan da momsaxurebidan warmoqmnili valdebulebebi;

k-ti – fuladi saSualebebis Sesabamisi angariSebi.

xelSekruleba kreditiT mowodebis Sesaxeb, SeiZleba damatebiT pirobebsac

iTvaliswinebdes. magaliTad, aseTi SeiZleba iyos myidvelis stimulireba

davalianebis vadaze adre dafarvisaTvis, fasdaTmobis ganakveTis gansazrvriT.

myidvelsa da gamyidvels Soris dadebul xelSekrulebaSi aseTis arsebobisas,

myidvelma sawarmom fasdaTmobis pirobiT ganxorcielebuli operacia SeiZleba

asaxos ori meTodiT: mTliani Tanxis, an wminda (neto) Tanxis meTodiT.

mTliani Tanxis meTodis gamoyenebisas, myidveli sawarmo jer asaxavs

valdebulebas mTliani TanxiT:


gamoyenebisas) an



d-ti – gadaxdili d.R.g. (aqcizi);

k-ti - miwodebidan da momsaxurebidan warmoqmnili valdebulebebi.

Semdeg ki, davalianebis vadamde gadaxdisa da fasdaTmobis uflebis miRebisas,

moaxdens koreqtirebas:


gamoyenebisas) an



d-ti – gadaxdili dRg (aqcizi);

169

k-ti - mowodebidan da momsaxurebidan warmoqmnili valdebulebebi

(fasdaTmobiT Semcirebuli TanxiT);

k-ti – arasaoperacio Semosavali (fasdaTmobis TanxiT).

mowodebiT warmoqmnili valdebulebebis gadaxda gatardeba:

d-ti - mowodebidan da momsaxurebidan warmoqmnili valdebulebebi;

k-ti – fuladi saSualebebis Sesabamisi angariSebi.

magaliTi:

sawarmom 2017 wlis 5 marts SeiZina saqoneli fasdaTmobis pirobiT. saqonlis

Rirebuleba - 10000 lari; davalianebis dafarvis vada _ 30 dRe; 10 dReSi

dafarvis SemTxvevaSi fasdaTmoba - 5%.


1. 5.03.2017 w. saqonlis SeZena:

d-ti – saqoneli - 10000; an

d-ti – SeZenili maragebis TviTRirebuleba - 10000;

k-ti - valdebulebebi mowodebidan - 10000.

2. a) 13.03.2017 w. sawarmom gadaixada momwodeblebis davalianeba 9500 lari [10000

_ (10000 X 5%)], anu isargebla fasdaTmobiT:

d-ti _ valdebulebebi mowodebidan - 10000;

k-ti _ fuladi saSualebebis angariSebi - 9500;

k-ti _ arasaoperacio Semosavlebi - 500.

b) 3.04.2017 w. sawarmom gadaixada momwodeblebis davalianeba 10000 lari, anu ver

gamoiyena fasdaTmobis SesaZlebloba:


k-ti _ fuladi saSualebebis angariSebi - 10000.

wminda (neto) Tanxis meTodis gamoyenebisas, sawarmo valdebulebis

warmoqmnas asaxavs buRaltruli gatarebiT:


gamoyenebisas) an



d-ti – gadaxdili d.R.g. (aqcizi);

170

k-ti - mowodebidan da momsaxurebidan warmoqmnili valdebulebebi

(fasdaTmobiT Semcirebuli TanxiT);

k-ti – arasaoperacio Semosavali (fasdaTmobis TanxiT).

xolo im SemTxvevaSi, Tu man ver isargebla miniWebuli fasdaTmobis gamoyenebis

uflebiT, fasdaTmobis TanxiT moaxdens koreqtirebas:

d-ti – arasaoperacio Semosavali;

k-ti - miwodebidan da momsaxurebidan warmoqmnili valdebulebebi.

magaliTi:

sawarmom 2017 wlis 5 marts SeiZina saqoneli fasdaTmobis pirobiT. saqonlis

Rirebuleba - 10000 lari; davalianebis dafarvis vada _ 30 dRe; 10 dReSi

dafarvis SemTxvevaSi fasdaTmoba - 5%.


1. 5.03.2017 w. saqonlis SeZena:

d-ti – saqoneli - 10000; an

d-ti – SeZenili maragebis TviTRirebuleba - 10000;

k-ti - valdebulebebi mowodebidan - 9500;

k-ti - arasaoperacio Semosavlebi - 500.

2. a) 13.03.2017 w. sawarmom gadaixada momwodeblebis davalianeba 9500 lari [10000

_ (10000 X 5%)], anu isargebla fasdaTmobiT:



b) 3.04.2017 w. sawarmom gadaixada momwodeblebis davalianeba 10000 lari, anu ver

gamoiyena fasdaTmobis SesaZlebloba:

1. d-ti _ arasaoperacio Semosavlebi - 500;

k-ti - valdebulebebi mowodebidan - 500.

2. d-ti _ valdebulebebi mowodebidan - 10000;


171

6.2.2. moklevadiani Tamasuqebis

aRricxva

valdebulebebi miwodebiT da momsaxurebiT SesaZlebelia, ormxrivi

SeTanxmebiT, saTamasuqo valdebulebad gardaiqmnas, Sesabamisi procentis

gadaxdiT.

Tamasuqi fasiani qaRaldia, romelic werilobiT savalo valdebulebas

warmoadgens da gasanaRdebel Tamasuqad iwodeba. gasanaRdebeli kreditoruli

Tamasuqebis ZiriTad wyaros bankis sesxebi, saqonlisa da momsaxurebisaTvis

savalo gadaxdebi warmoadgenen. kreditoruli Tamasuqebi ori saxisaa:

Cveulebrivi Tamasuqebi;

sargeblis nominalSi Semcveli Tamasuqebi.

Cveulebrivi Tamasuqi saSualebas iZleva masze dasaricxi sargebeli calke

iqnas aRricxuli. sargeblis nominalSi Semcvel Tamasuqebze dasaricxi

sargeblis gadaxda ki Tamasuqis gacemisas, winaswar xdeba diskontirebis gziT.

magaliTi:

sawarmo 1 noembers aiRo sesxi 10000 lari, wliuri 12 procentiani ganakveTiT 6

Tvis vadiT. sasesxo xelSekrulebis Tanaxmad sawarmom 6 Tvis Semdeg banks unda

daubrunos sesxad aRebuli 10000 lari da gadauxados sargebeli 600 lari (10000

X 12% X 6/12).

sawarmos SeuZlia sesxis pirobis dafiqsirebis mizniT banks gadasces

Cveulebrivi Tamasuqi, romelSic aRniSnuli iqneba: `1 noembridan 6 Tvis Semdeg

valdebuli var banks gadauxado 10000 lari, wliuri 12%-iani sargebliT~.

Tamasuqis gacemas sawarmo wminda (neto) RirebulebiT aRricxavs:

d-ti - erovnuli valuta bankSi - 10000;

k-ti - gasanaRdebeli moklevadiani Tamasuqebi - 10000.

yovelTviurad saprocento xarjebis mixedviT valdebulebis warmoqmna,

konkretuli Tvis saprocento xarjis TanxiT gatardeba:

d-ti _ saprocento xarji - 100;

k-ti _ gadasaxdeli procentebi - 100;

da a.S. yovelTviurad an balansis Sedgenis TariRisaTvis (200 lari (100 X 2Tve)).

Tamasuqis ganaRdeba gadaxdis vadis dadgomisas, gatardeba:

d-ti - gasanaRdebeli moklevadiani Tamasuqebi - 10000;

172

d-ti - gadasaxdeli procentebi - 600;

k-ti – erovnuli valuta bankSi - 10600.

sawarmos SeuZlia gasces sargeblis nominalSi Semcveli Tamasuqi,

romelSic aisaxeba: `1 noembridan 6 Tvis Semdeg valdebuli var banks gadauxado

10600 lari~. sxvaoba TamasuqiT gasanaRdebel Tanxasa da faqtiurad sesxis saxiT

miRebul Tanxas Soris saprocento xarjia. am SemTxvevaSi, mTliani TanxiT

aRricxvis meTodis gamoyenebiT, Sedgeba buRaltruli gatarebebi:

1. Tamasuqis gacemisas:

d-ti - erovnuli valuta bankSi - 10000;

d-ti – gasanaRdebeli moklevadiani Tamasuqebis diskonti - 600;

k-ti - gasanaRdebeli moklevadiani Tamasuqebi - 10600;

2. saprocento xarjis daricxva yovelTviurad (100 lari) an balansis Sedgenis

TariRisaTvis (200 lari):

d-ti - saprocento xarji - 200;

k-ti - gasanaRdebeli moklevadiani Tamasuqebis diskonti - 200;

3. ganaRdebis TariRisaTvis:

d-ti - gasanaRdebeli moklevadiani Tamasuqebi - 10600;

k-ti – erovnuli valuta bankSi - 10600.

pirvel SemTxvevaSi Tamasuqis nominaluri Rirebuleba sesxad aRebuli

Tanxis tolia, meore SemTxvevaSi ki, metia sesxze 600 lariT, rac gadaxdil

sargebels warmoadgens.

maSasadame, pirveli tipis Tamasuqze yovelTviurad daricxuli sargebeli

aRiricxeba angariSze `saprocento xarjebi~, rac Seexeba sargeblis nominalSi

Semcveli Tamasuqis gacemisas gadaxdil sargebels, igi e. w. saTamasuqo

valdebulebis diskontis amortizaciis meSveobiT TandaTan `gardaiqmneba~ sesxad

aRebuli TanxisaTvis gadaxdil `saprocento xarjebad~. orive SemTxvevaSi

Tamasuqebis ganaRdebis dRisaTvis `saprocento xarjebis~ angariSis naSTi 600

lari iqneba, rac imaze migviTiTebs, rom orive SemTxvevaSi xdeba erTi da igive

garigebis sxvadasxva interpretacia.

173

6.2.3. avansebisa da dasabrunebeli

depozitebis aRricxva

avansebisa da depozitebis miReba myidvelebTan da sxva komerciul

kontragentebTan urTierTobis sakmaod gavrcelebuli formaa.

magaliTad, SekveTis miRebisas sawarmom SeiZleba moiTxovos avansi,

romelic man SeiZleba, da amis ufleba aqvs, daakavos Tu myidveli Semdgom uars

ityvis SekveTaze. mocemul SemTxvevaSi, avansi gamoiyeneba im zaralis

dasafaravad, romelsac sawarmo aseT situaciaSi ganicdis.

depozitebi igive miznebisaTvis gamoiyeneba. magaliTad, igi SeiZleba

dakavebul iqnas, Tu sawarmos kontragenti, romelsac droebiT gadaeca misi

sakuTreba, am sakuTrebas zians miayenebs.

e. i. avansebi da depozitebi sadazRvevo funqcias asruleben da sawarmos

kontragentebis mier saxelSekrulebo pirobebis dacvis stimuls warmoadgenen.

avansebi da depozitebi angariSgebaSi aisaxebian fuladi saSualebebis

angariSebis dadebetebiTa da maTTvis specialurad gamoyofili pasiuri

angariSis, mag., myidvelebis depozitebis angariSis dakreditebiT.

winaswar miRebuli Semosavlebis aRricxva.

termini `winaswar miRebuli Semosavlebi~ axasiaTebs situacias, roca

sawarmo Rebulobs fulad saSualebebs jer kidev miuwodebeli saqonlis an

gauweveli momsaxurebisaTvis. yvelaze gavrcelebuli forma aseTi Semosavlebisa,

aris samgzavro bileTebis gayidva, Jurnal-gazeTebze xelmowera, winaswar

gadaxdili saijaro qira da a.S.

aseTi Semosavlebi ar SeiZleba GCaiTvalos Semosavlad manam, sanam

gaweuli ar iqneba am Semosavlebis momtani momsaxureba an ar moxdeba Sesabamisi

saqonlis miwodeba.

amitom, winaswar miRebuli Semosavlebi aisaxeba rogorc fuladi

saSualebebis zrda, da Sesabamisi valdebulebebis warmoqmna. valdebulebebis

warmoqmnis aRsaricxavad gamoiyeneba specialuri pasiuri angariSi - `miRebuli

avansebi~ an `winaswar miRebuli Semosavlebi~. xSirad am angariSis saxelwodebis

dakonkreteba xdeba Semosavlis wyaros mixedviT.

saqonlis miwodebis an momsaxurebis gawevis Semdeg, romlebic adre iyo

ganaRdebuli, `miRebuli avansebi~-s angariSi mcirdeba miwodebuli saqonlis an

gaweuli momsaxurebis TanxiT da Sesabamisi `Semosavlebi~-s angariSi

dakreditdeba. es gatareba koreqtirebad gatarebas warmoadgens da saaRricxvo

periodis bolos keTdeba.

174

winaswar miRebuli `daumsaxurebeli~ Semosavlebi, romelTa mixedviTac

jer ar momxdara saqonlis miwodeba an momsaxurebis gaweva - gadaitaneba momaval

saaRricxvo periodSi valdebulebebis saxiT da aisaxeba balansSi, sxva

valdebulebebs Soris.

6.3. sagadasaxado valdebulebebis

aRricxva

sagadasaxado kanonmdebloma moiTxovs sxvadasxva gadasaxadebis

gaangariSebas, daricxvas da biujetebTan (centralur an adgilobriv

biujetebTan) angariSsworebas.

buRaltrul aRricxvaSi, gadasaxadebis amgvari daricxva mesame piris

sasargeblod valdebulebis warmoqmnas niSnavs.

saqarTveloSi gadasaxadebi da masTan dakavSirebuli normebi sagadasaxado

kodeqsiT regulirdeba. swored am normebzea damokidebuli calkeuli

gadasaxadis mixedviT warmoqmnili valdebulebis Tanxis odenoba da sawarmos

buRaltrul aRricxvaSi misi asaxvis wesi.

sagadasaxado valdebulebebis aRsaricxavad moqmedi angariSTa gegmiT

gaTvaliswinebulia angariSebis jgufi – 3300 `sagadasaxado valdebulebebi~.

6.3.1. damatebuli Rirebulebis gadasaxadis

aRricxva

piri, romelic registrirebulia dRg-s gadamxdelad, valdebulia

yovelTviurad, biujetis sasargeblod gadaixados dRg, ramdenadac dRg-s

saangariSo periodad iTvleba kalendaruli Tve.

dRg-s aRsaricxavad buRaltrul aRricxvaSi gamoiyeneba ori angariSi:

`gadaxdili dRg~ da `gadasaxdeli dRg~. dRg-s gadamxdelad registrirebuli

piri dRg-T dabegrili faseulobebis SeZenisas gadaxdil dRg-s gamoyofs

faseulobebis Rirebulebidan, rogorc ukandasabrunebel, CasaTvlel gadasaxads

da asaxavs misTvis gankuTvnil angariSze `gadaxdili dRg~:

175

d-ti – maragebis angariSebi (mudmivi meTodis gamoyenebisas); an

d-ti - SeZenili maragebis TviTRirebuleba (perioduli meTodiT);

d-ti - gadaxdili dRg;

k-ti - fuladi saSualebebi; an

k-ti - valdebulebebi mowodebiT.

imis gamo, rom dRg-T dabegvris obieqti sawarmos Semosavalia, saxelmwifo

biujetis winaSe valdebulebis warmoqmna Semosavlis aRiarebis momentSi,

miwodebisTanave xdeba da aisaxeba gatarebiT:

d–ti - fuladi saSualebebi, an

d–ti - moTxovnebi miwodebiT da momsaxurebiT;

k-ti Semosavali realizaciidan;

k-ti gadasaxdeli dRg.

dasabegri brunvidan biujetSi Sesatani dRg-s Tanxa ganisazRvreba, rogorc

sxvaoba dasabegr brunvaze daricxul da CasaTvlel dRg-s Tanxebs Soris:

d–ti – gadasaxdeli dRg;

k–ti – gadaxdili dRg;

k–ti – fuladi saSualebebis angariSebi.

magaliTi:

sawarmom, romeliც dRg- ს gadamxdelia, oqtombris TveSi ganaxorciela Semdegi

sameurneo operaciebi:

1. SeZenilia saqoneli naRdi angariSworebiT. angariS-faqturis monacemebiT:

saqonlis Rirebuleba 50000 laria, dRg – 9000 lari;

2. oqtombris TveSi saqonlis naRdi angariSsworebiT realizaciidan

miRebulia Semosavali 80000 lari, dRg – 14400 lari;

3. 31 oqtombers sawarmom biujetis sasargeblod gadaixada kuTvnili dRg.


1. saqonlis SeZena:


d-ti _ gadaxdili dRg – 9000;

k-ti _ naRdi fuli - 59000.

2. saqonlis realizacia:

176

d-ti _ naRdi fuli - 94400;

k-ti _ Semosavali realizaciidan – 80000;

k-ti _ gadasaxdeli dRg - 14400.

3. dRg-s kuTvnili Tanxis gadaxda:

gaangariSeba:

a) gadasaxdeli dRg – 14400 lari;

b) gadaxdili dRg - 9000 lari;

g) gadasaricxia biujetSi – 5400 lari (14400 - 9000).


1. gadaxdili dRg-s CaTvla:

d-ti _ gadasaxdeli dRg - 9000;

k-ti _ gadaxdili dRg - 9000.

2. gadasaxadis gadaricxva:

d-ti _ gadasaxdeli dRg - 5400;

k-ti _ erovnuli valuta bankSi – 5400.

6.3.2. mogebis gadasaxadis

aRricxva

საქართველოს საგადასახადო კოდექსის (სსკ) მიხედვით მოგების გადასახადის

გადამხდელად აღიარებულია:

რეზიდენტი საწარმო;

არარეზიდენტი საწარმო საქართველოში არსებული წყაროდან მიღებულ

შემოსავალზე; და

არარეზიდენტი საწარმოს მუდმივი დაწესებულება.

sawarmos mogebis gadasaxadiT dabegvris obieqtia dasabegri mogeba,

romelic ganisazRvreba sawarmos erTobliv Semosavalsa da sagadasaxado

kodeqsiT gaTvaliswinebuli gamoqviTvebis Tanxebs Soris sxvaobiT.

177

bass-iT dasabegri (sagadasaxado) mogeba (sagadasaxado zarali) aris Sesa-

bamisi sagadasaxado kanonmdeblobis maregulirebeli wesebiT gansazRvruli saan-

gariSgebo periodis mogeba (zarali), romlis mixedviTac xdeba gadasaxadis ga-

daxda (dabruneba).

dasabegri mogeba ibegreba sagadasaxado kodeqsiT dadgenili ganakveTiT.

sxva gadasaxadebTan SedarebiT, mogebis gadasaxadis aRricxva rTulia. es

sirTule mdgomareobs SemdegSi: unda ganisazRvros saangariSgebo periodis

dasabegri mogeba, romelic gansxvavdeba saaRricxvo (finansuri) mogebisagan,

xarjebis gamoqviTvisas sagadasaxado kodeqsiT dadgenili SezRudvebiT.

saaRricxvo mogeba aris saangariSgebo periodis wminda mogebis an zaralis

Tanxa sagadasaxado xarjis gamoqviTvamde.

sagadasaxado xarji (sagadasaxado Semosavali) aris saangariSgebo periodis

wminda mogebis an zaralis gansazRvrisas gamoyenebuli mimdinare da gadavadebu-

li gadasaxadebis mTliani Tanxa.

gadavadebuli sagadasaxado valdebuleba aris dasabegri droebiTi sxvaobiT

gamowveuli, momaval saangariSgebo periodebSi gadasaxdeli mogebis gadasaxadis

Tanxa.

gansxvaveba saaRricxvo mogebasa da sagadasaxado mogebas Soris SeiZleba

iyos mudmivi da droebiTi.

mudmivi sxvaoba niSnavs imas, rom am gansxvavebis kompensireba ar moxdeba.

es ZiriTadad, exeba iseT danaxarjebs, romlebic araa dakavSirebuli ekonomikur

saqmianobasTan. droebiTi sxvaoba momaval saangariSgebo periodSi kompensirdeba.

igi SeiZleba warmoiqmnas gadavadebuli valdebulebis, an gadavadebuli aqtivis

saxiT. Tu saaRricxvo mogeba metia sagadasaxado mogebaze, warmoiqmneba

gadavadebuli sagadasaxado valdebuleba. gadavadebuli sagadasaxado

valdebuleba aris dasabegri droebiTi sxvaobiT warmoqmnili, momaval

saangariSgebo periodSi gadasaxdeli mogebis gadasaxadis Tanxa.

Tu saaRricxvo mogeba naklebia sagadasaxado mogebaze, warmoiqmneba

gadavadebuli sagadasaxado aqtivi. igi aris mogebis gadasaxadis Tanxa, romelic

momaval saangariSgebo perodSi unda aRdges, rac dakavSirebulia:

gamosaqviT droebiT sxvaobebTan;

gamouyenebeli sagadasaxado zaralis momaval periodSi gadaxdasTan;

gamouyenebeli sagadasaxado SeRavaTebis momaval periodSi gadatanasTan.

saaRricxvo mogebasa da sagadasaxado mogebas Soris gansxvavebebi,

178

romlebic dakavSirebulia xarjebis gamoqviTvebis saqarTvelos sagadasaxado

kodeqsiT dadgenil SezRudvebTan, SeiZleba iyos iseTi xarjebis gamoqviTvisas,

rogoricaa:

grZelvadiani aqtivebis cveTa da amortizacia;

ZiriTadi saSualebebis remonti;

sasaqonlo-materialuri maragebis gadafasebis Sedegi – mogeba an zarali;

saeWvo da uimedo moTxovnebi;

warmomadgenlobiTi xarjebi;

sesxiT sargeblobis xarjebi;

gadaxdili jarimebi da sauravebi;

mivlinebis xarjebi da sxva.

უკანასკნელ პერიოდში მნიშვნელოვანი ცვლილებები იქნა შეტანილი

საქართველოს საგადასახადო კანონმდებლობაში. განსაკუთრებით ეს შეეხო მოგების

გადასახადს. შეიცვალა ან დაზუსტდა მოგების გადასახადით დაბეგვრასთან

დაკავშირებული თითოეული პარამეტრი: გადასახადის გადამხდელები, დაბეგვრის

ობიექტი, გადასახადის განაკვეთი და საანგარიშო პერიოდი. დაბეგვრის მიზნებიდან

გამომდინარე, აუცილებელი გახდა განაწილებული და გაუნაწილებელი მოგების

გამიჯვნა, ასევე, დაბეგვრას დაექვემდებარა ხარჯები და გადახდები, რომლებიც არ

არის დაკავშირებული ეკონომიკურ საქმიანობასთან, უსასყიდლოდ საქონლის

მიწოდება ან მომსახურების გაწევა. დაზუსტდა წარმომადგენლობითი ხარჯების

დაბეგვრის წესი, შეიცვალა გადასახადისგან გათავისუფლების პარამეტრები, ხოლო

2008-2016 წლებში გადახდილი მოგების გადასახადი დაექვემდებარა ჩათვლას.

მნიშვნელოვანი ცვლილებები იქნა შეტანილი მოგების გადასახადით დაბეგვრის

ობიექტში, განსაკუთრებით რეზიდენტი საწარმოს მოგების გადასახადით დაბეგვრაში,

რომლის ობიექტს წარმოადგენს განაწილებული მოგება, აგრეთვე, გაწეული ხარჯი ან

სხვა გადახდა, რომელიც ეკონომიკურ საქმიანობასთან დაკავშირებული არ არის,

უსასყიდლოდ საქონლის მიწოდება, მომსახურების გაწევა ან/და ფულადი სახსრების

გადაცემა და საგადასახადო კოდექსით დადგენილ ზღვრულ ოდენობაზე მეტი

ოდენობით გაწეული წარმომადგენლობითი ხარჯი.

შეიცვალა ასევე, მოგების გადასახადით დაბეგვრის ობიექტი არარეზიდენტი საწარმოს

მუდმივი დაწესებულებისათვის და ორგანიზაციისათვის. არარეზიდენტი საწარმოს

179

მუდმივი დაწესებულებისათვის მოგების გადასახადით დაბეგვრის ობიექტია

განხორციელებული განაცემი (გაწეული ხარჯი), იმავე პრინციპებით, რაც

დადგენილია რეზიდენტი საწარმოსთვის, ხოლო ორგანიზაციის მოგების

გადასახადით დაბეგვრის ობიექტია სხვაობა ერთობლივ შემოსავალსა და კოდექსით

დადგენილ გამოქვითვებს შორის.

არარეზიდენტი საწარმოს დაბეგვრის ობიექტია:

საქართველოს არსებული წყაროდან მიღებული შემოსავალი გამოქვითვების

გარეშე, რომელიც იბეგრება გადახდის წყაროსთან;

ქონების რეალიზაცის შემთხვევაში მოგების გადასახადით დაბეგვრის ობიექტია

სხვაობა კალენდარული წლის განმავლობაში მიღებულ ერთობლივ შემოსავალსა და

გამოქვითვების თანხებს შორის.

მოგების გადასახადით დაბეგვრის მიზნებისათვის ქონების რეალიზაციად ითვლება:

რეზიდენტი იურიდიული პირის ჩვეულებრივი აქციების ან პარტნიორის წილის

რეალიზაციით მიღებული შემოსავალი;

არამატერიალური აქტივის აქტივების რეალიზაციით მიღებული შემოსავალი;

საქათველოში ეკონომიკურ საქმიანობაში გამოყენებული უძრავი ან მოძრავი

ქონების რეალიზაციით მიღებული შემოსავალი;

სხვა ქონების რეალიზაციით მიღებული შემოსავალი.

არარეზიდენტი კომპანიებისათვის, რომლებიც შეღავათიან დაბეგვრის რეჟიმში

ფუნქციონირებენ, გადახდილი ავანსები იბეგრება მოგების გადასახადით. აქედან

გამომდინარე, მიგვაჩნია, რომ ბუღალტრულ აღრიცხვაში განცალკევებულად უნდა

აღირიცხოს:

შეღავათიან ქვეყნებში რეგისტრირებულ კომპანიებზე გადახდილი ავანსები;

არაშეღავათიან ქვეყნებში რეგისტრირებულ კომპანიებზე გადახდილი ავანსები.

შესაბამისად, საჭირო გახდება ანგარიშზე 1480 „მომწოდებლებზე გადახდილი

ავანსები“, გამოიყოს აღნიშნული დასახელების ორი ქვეანგარიში. ავანსის

გადარიცხვისთანავე მოხდება მოგების გადასახადის დარიცხვა ოპერაციის მოხდენის

მომენტისათვის არსებული ვალუტის გაცვლითი კურსით.

180

ასევე, არარეზიდენტ კომპანიებზე და ფიზიკურ პირებზე გაცემული სესხები იბეგრება

მოგების გადასახადით, აქედან გამომდინარე, ბუღალტრულ აღრიცხვაში ცალ-ცალკე

უნდა აღირიცხოს:

ფიზიკურ პირებზე და არარაეზიდენტებზე გაცემული სესხები;

სხვა პირებზე გაცემული სესხები.

შესაბამისად, საჭირო გახდება ცალკე ანგარიში გაცემული სესხებისათვის,

ზემოაღნიშნული დასახელების ორი ქვეანგარიშით, მაგალითად, ანგარიშების 1900

„სხვა მიმდინარე აქტივების“ ჯგუფში.

მნიშვნელოვანია ის, რომ საგადასახადო კოდექსით დაზუსტდა საანგარიშო

პერიოდი და მოგების გადასახადის განაკვეთი. რეზიდენტი საწარმოსათვის,

არარეზიდენტი საწარმოს მუდმივი დაწესებულებისთვის, კომერციული ბანკისთვის,

საკრედიტო კავშირის, სადაზღვევო, მიკროსაფინანსო ორგანიზაციისა და

ლომბარდისათვის (2019 წლის 1 იანვრიდან) მოგების გადასახადის საანგარიშო

პერიოდია კალენდარული თვე. მოგების გადასახადით დასაბეგრი თანხა მიიღება

დაბეგვრის ობიექტის მიხედვით განხორციელებული განაცემის (გაწეული ხარჯის)

ოდენობის 0.85-ზე (85%-ზე) გაყოფით.

ორგანიზაციისთვის, არარეზიდენტი საწარმოსათვის, რომლის შემოსავალი არ

დაიბეგრა გადახდის წყაროსთან, კომერციული ბანკისთვის, საკრედიტო კავშირის,

სადაზღვევო, მიკროსაფინანსო ორგანიზაციისა და ლომბარდისათვის (2019 წლის 1

იანვრამდე) საანგარიშო პერიოდია კალენდარული წელი, გადასახადის განაკვეთი კი,

15%.

მაშასადამე, მოგების გადასახადით დაბეგვრის ობიექტია განაწილებული

მოგება, რომელიც არის მოგების ნაწილი, საწარმოს მიერ აქციონერებზე (მოწილეებზე)

განაწილებული დივიდენდის სახით, ფულადი ან არაფულადი ფორმით, ხოლო

დივიდენდი აქციონერის მიერ აქციებიდან ან უფლებებიდან (წილებიდან) მიღებული

ნებისმიერი შემოსავალი, რომელიც მიიღება მოგების განაწილების შედეგად

აქციონერებზე (მოწილეებზე), კაპიტალში მათი კუთვნილი აქციების (უფლებების)

პროპორციულად ან პროპორციის დაცვის გარეშე.

არარეზიდენტი საწარმოს მუდმივი დაწესებულებისათვის განაწილებულ მოგებად

ითვლება ამ მუდმივი დაწესებულების საქმიანობის შედეგად მიღებული მოგებიდან

181

არარეზიდენტი საწარმოსათვის ფულადი ან არაფულადი ფორმით განხორციელებული

განაცემი.

მოგების განაწილებად არ ითვლება ფულადი ან ნატურალური ფორმით

განხორციელებული გადახდა/განაცემი, რომელიც არ აღემატება კაპიტალში

პარტნიორის მიერ განხორციელებულ შენატანს, საწარმოს პარტნიორზე

განხორციელებული გადახდა ამავე საწარმოს აქციის/წილის საკუთრებაში გადაცემით,

საქართველოში რეგისტრირებული იურიდიული პირისათვის დივიდენდის

განაწილება, გარდა: მოგების გადასახადისგან გათავისუფლებული პირისა, იმ

საწარმოს სახელმწიფოსათვის (მუნიციპალიტეტისათვის) აქტივების გადაცემით

კაპიტალის შემცირება, რომელშიც სახელმწიფო (მუნიციპალიტეტი) ფლობს 50%-ს ან

მეტს, საწარმოს მიერ უცხოური საწარმოსგან მიღებული დივიდენდის განაწილება

(გარდა შეღავათიანი დაბეგვრის მქონე ქვეყანაში რეგისტრირებული პირისა). ამასთან,

დივიდენდის განაწილების მიზნებისათვის პირველ რიგში ითვლება, რომ განაწილდა

უცხოეთიდან მიღებული დივიდენდი.

გაურკვევლობა შეიძლება გამოიწვიოს თუ რა აისახება მოგების განაწილებად

ბუღალტრულ აღრიცხვაში, რამეთუ, საქართველოს კანონით მეწარმეთა შესახებ

„შეზღუდული პასუხისმგებლობის საზოგადოებასა და სააქციო საზოგადოებაში

შესაბამისად, პარტნიორთა საერთო კრების ან აქციონერთა საერთო კრების

გადაწყვეტილებით შეიძლება დადგინდეს წლიური მოგებისა და შუალედური

მოგების დივიდენდების სახით განაწილება. ...დივიდენდები კი უნდა გაიცეს

წესდებით გათვალისწინებულ ვადაში, მაგრამ არაუგვიანეს მოგების განაწილების

შესახებ შესაბამისი გადაწყვეტილების მიღებიდან 9 თვისა.“(კანონი მეწარმეთა შესახებ,

მ.8)

აღნიშნულიდან გამომდინარე, თუ კომპანია მიიღებს გადაწყვეტილებას წმინდა

მოგებიდან დივიდენდის გაცემის შესახებ და მოგების განაწილებად მიჩნეულ იქნება

საწარმოს ხელმძღვანელი ორგანოს მიერ მოგების განაწილების გამოცხადების თარიღი,

ჯერ გაანგარიშებულ უნდა იქნეს განაწილებულ მოგებაზე გადასახდელი მოგების

გადასახადის თანხა, რომელიც მიიღება განაწილებული მოგების გაყოფით 85% და

მიღებული თანხის გამრავლებით 15%. ამ გაანგარიშებით მიღებული თანხით მოხდება

ბუღალტრულ აღრიცხვაში გადასახდელი მოგების გადასახადის დარიცხვა.

იმავდროულად, გაანგარიშებულ და დარიცხულ უნდა იქნეს გადახდის წყაროსთან

182

დასაკავებელი საშემოსავლო გადასახადი, რომელიც მიიღება განაწილებული მოგების

თანხის გამრავლებით 5%-ზე. ორივე თანხის ჯამი წარმოადგენს გადასახადის საერთო

თანხას.

იმ შემთხვევაში, თუ ბუღალტრულ აღრიცხვაში მოგების გადასახადის დარიცხვა

მოხდება დივიდენდის ხელზე გაცემული თანხის მიხედვით, გაცემის მომენტისათვის,

მაშინ გადახდის წყაროსთან დასაკავებელი გადასახადის თანხა ტოლი იქნება ხელზე

გაცემული თანხა გაყოფილი 95%-ზე და გამრავლებული 5%-ზე, ხოლო განაწილებული

მოგების გადასახადის თანხა უდრის ხელზე გაცემული თანხა გაყოფილი 95%-ზე,

მიღებული თანხის 85%-ი გამრავლებული მოგების გადასახადის განაკვეთზე (15 %-

ზე). სულ გადასახდელი გადასახადი კი, ორივე თანხის ჯამს შეადგენს.

დავუშვათ, კომპანიის წილის მფლობელები არიან: რეზიდენტი ფიზიკური პირი

- 40%, რეზიდენტი იურიდიული პირი - 40%, არარეზიდენტი იურიდიული პირი - 20%

და პარტნიორთა საერთო კრებამ მიიღო გადაწყვეტილება დივიდებდების

განაწილების შესახებ, ბუღალტრულ აღრიცხვაში უნდა აისახოს: 1. დივიდენდების

დარიცხვა და 2. დარიცხულ დივიდენდზე საშემოსავლო და მოგების გადასახადის

დარიცხვა. დივიდენდზე დარიცხული საშემოსავლო გადასახადის თანხა

გაანგარიშებულ უნდა იქნეს დარიცხული დივიდენდის თანხის 60%-ის გამრავლებით

საშემოსავლო გადასახადის კუთვნილ 5%-იან განაკვეთზე, ხოლო მოგების

გადასახადის თანხა ტოლი იქნება დარიცხული დივიდენდის თანხის 60% გაყოფილი

85%-ზე და გამრავლებული მოგების გადასახადის განაკვეთზე (15 %-ზე).

თუ კომპანიას არარეზიდენტი პირისაგან მიღებული აქვს დივიდენდი და

ხელმძღვანელი ორგანოს მიერ მიღებულ იქნა გადაწყვეტილება დამფუძნებელ

ფიზიკურ პირზე დივიდენდის განაწილების შესახებ, მაშინ დივიდენდის სახით

დარიცხული თანხა უნდა დაიბეგროს საშემოსავლო გადასახადით (დარიცხული

დივიდენდის თანხა გამრავლებული 5%-ზე), ხოლო გაცემულ დივიდენდზე მოგების

გადასახადის გაანგარიშებისათვის დარიცხული დივიდენდის თანხა შემცირდება

არარეზიდენტი პირისაგან მიღებული დივიდენდის თანხით, რომლის 85%

გამრავლდება მოგების გადასახადის განაკვეთზე (15 %-ზე).

იმის გამო, რომ საწესდებო კაპიტალის შემცირება გარკვეულ შემთხვევებში

იბეგრება მოგების გადასახადით, გადასახადის სწორად გაანგარიშებისა და აღრიცხვის

183

მიზნით ბუღალტრულ აღრიცხვაში ანგარიშების ჯგუფში 5100 „საწესდებო კაპიტალი“

გამოიყოს ცალკე ანგარიშები:

დამფუძნებლის მიერ შევსებული საწესდებო კაპიტალი;

დივიდენდით შევსებული საწესდებო კაპიტალი.

ან ანგარიშზე 5110 „ჩვეულებრივი აქციები“ გამოიყოს ზემოაღნიშნული დასახელების

ორი ქვეანგარიში.

საქართველოს საგადასახადო კოდექსით მოგების განაწილებად ითვლება:

საწარმოს მიერ ურთიერთამოკიდებულ პირთან (გარდა, პირისა რომელიც იბეგრება

ახალი წესით) განხორციელებული ოპერაცია, თუ მათ შორის დადებული გარიგების

ფასი განსხვავდება საბაზრო ფასისაგან. ამ შემთხვევაში გადასახადით იბეგრება:

სხვაობა გარიგების საბაზრო ფასსა და მიღებულ/მისაღებ შემოსავალს შორის, თუ

საბაზრო ფასი აღემატება მიღებულ/მისაღებ შემოსავალს;

სხვაობა გარიგების შედეგად გაწეულ ხარჯსა და საბაზრო ფასს შორის, თუ

გარიგების შედეგად გაწეული ხარჯი აღემატება გარიგების საბაზრო ფასს.

იგივე პრინციპით იბეგრება გარიგების ფასსა და საბაზრო ფასს შორის არსებული

განსხვავება თუ ოპერაცია განხორციელდა მოგების გადასახადისგან

გათავისუფლებულ პირთან.

აღნიშნულის გათვალისწინებით, თუ პირმა, რომელიც იბეგრება განაწილებული

მოგების გადასახადით, ურთიერთდამოკიდებულ პირს, რომელიც

გათავისუფლებულია მოგების გადასახადისაგან, მიაწოდა საქონელი ღირებულებით

10000 ლარი, რომლის საბაზრო ფასია 12000 ლარი, განაწილებული მოგების

გადასახადით დაიბეგრება საქონლის საბაზრო ღირებულებასა და მიწოდების

ღირებულებას შორის სხვაობა, რომლის 85% გამრავლდება მოგების გადასახადის

განაკვეთზე (15 %-ზე) [(12000-10000) / 85% x 15%] .

საწინააღმდეგო შემთხვევაში, როდესაც კომპანიამ შეიძინა საქონელი 15000 ლარად,

რომლის საბაზრო ფასი შეადგენდა 12000 ლარს, განაწილებული მოგების

გადასახადით დაიბეგრება საქონლის საბაზრო ღირებულებასა და მიწოდების

ღირებულებას შორის სხვაობა, რომლის 85% გამრავლდება მოგების გადასახადის

განაკვეთზე (15 %-ზე) ე.ი.[(15000-12000) / 85% x 15%] .

184

მოგების გადასახადის მიზნებისათვის განსაკუთრებული მნიშვნელობა ენიჭება

ხარჯებსა და გადახდებს, რომლებიც არ არის დაკავშირებული ეკონომიკურ

საქმიანობასთან. საგადასახადო კოდექსით ხარჯს, რომელიც ეკონომიკურ

საქმიანობასთან დაკავშირებული არ არის, მიეკუთვნება:

დოკუმენტალურად დაუდასტურებელი ხარჯი;

ხარჯი, რომლის გაწევის მიზანი არ არის მოგების, შემოსავლის ან კომპენსაციის

მიღება;

მიკრობიზნესის გადასახადის გადამხდელის სტატუსის მქონე პირისგან შეძენილ

საქონელზე (მომსახურებაზე) გაწეული ხარჯი;

ფიქსირებული გადასახადის გადამხდელის სტატუსის მქონე პირისაგან

ფიქსირებული გადასახადით დასაბეგრი საქმიანობის ფარგლებში შეძენილ


ფინანსთა მინისტრის მიერ დადგენილი წლიური პროცენტის ფარგლებს ზემოთ

სესხისათვის გადახდილი პროცენტები;

სპეციალური სავაჭრო კომპანიისაგან უცხოური საქონლის შესაძენად ამ საქონლის

საბაჟო ღირებულებაზე მეტი ოდენობით გაწეული ხარჯი.

მაშასადამე, ხარჯი, რომელიც დაკავშირებული არ არის ეკონომიკურ საქმიანობასთან,

იბეგრება მოგების გადასახადით. ამიტომ, მიზანშეწონილად მიგვაჩნია ანგარიშზე 7490

„სხვა საერთო ხარჯები“ გამოიყოს რამდენიმე ქვეანგარიში:

დოკუმენტალურად დაუდასტურებელი ხარჯი;

მიკრობიზნესის (ფიქსირებული) გადასახადის გადამხდელი პირისგან შეძენილ


უსასყიდლო მიწოდება არასახელმწიფო სტრუქტურებზე;

უსასყიდლო მიწოდება სახელმწიფო სტრუქტურებზე;

სხვა არაეკონომიკური ხარჯი.

თუ ოპერაცია დაიბეგრა მოგების გადასახადით, ხარჯი, რომელიც მას

უკავშირდება, არ ექვემდებარება მოგების გადასახადით დამატებით დაბეგვრას.

თუ კომპანიამ იანვარში ფიქსირებული გადასახადის სტატუსის მქონე

პირისაგან მიიღო მომსახურება, რომლის ღირებულება შეადგენს 1000 ლარს და მისი

185

გადახდა მოხდება თებერვლის თვეში, განაწილებული მოგების გადასახადის თანხა

შეადგენს მიღებული მომსახურების ღირებულების 85% გამრავლებული მოგების

გადასახადის განაკვეთზე (15 %-ზე) %-ზე) ე.ი.[(1000 / 85%) x 15%]. მოგების

გადასახადის აღნიშნული თანხის დეკლარირება უნდა მოხდეს თებერვლის თვის

დეკლარაციაში, რომლის დეკლარირების და გადახდის ვადა 15 მარტამდეა.

საგადასახადო კოდექსის მიხედვით, მოგების გადასახადით იბეგრება:

არარეზიდენტის, აგრეთვე, კოდექსის შესაბამისად მოგების გადასახადისაგან

გათავისუფლებული პირის კაპიტალში შენატანის ან აქციის (წილის) შესაძენად

განხორციელებული გადახდა;

ფიზიკური პირისათვის ან არარეზიდენტისათვის სესხის გაცემა ან/და რომელიმე

ამ პირის მიერ მესამე პირისაგან აღებული სესხის დეპოზიტით უზრუნველყოფა;

კომერციული ბანკის, საკრედიტო კავშირის, მიკროსაფინანსო ორგანიზაციის ან

ლომბარდის მიერ პარტნიორ არარეზიდენტზე, კოდექსის შესაბამისად მოგების

გადასახადისაგან გათავისუფლებულ პარტნიორზე ან კაპიტალში არანაკლებ 1%-

ით მონაწილეობის უფლების მქონე პარტნიორ ფიზიკურ პირზე სესხის გაცემა.

იმის გათვალისწინებით, რომ არარეზიდენტი კომპანიის წილის შესყიდვაზე ან

მასში კაპიტალის გაზრდაზე გადახდილი თანხები იბეგრება მოგების გადასახადით,

მოგების გადასახადის სწორად გაანგარიშების მიზნით ანგარიშზე 2430 „მონაწილეობა

სხვა საზოგადოებაში“ უნდა გამოიყოს ორი ქვეანგარიში:

ინვესტიცია არარეზიდენტ კომპანიებში;

ინვესტიცია სხვა კომპანიებში.

რაც შეეხება შეღავათიანი დაბეგვრის მქონე ქვეყანაში რეგისტრირებული

(მოგების გადასახადისგან გათავისუფლებული) პირის მოგების გადასახადით

დაბეგვრას, საგადასახადო კოდექსის მიხედვით იბეგრება:

ამ პირების მიერ გამოშვებული სასესხო ფასიანი ქაღალდის შესაძენად

განხორციელებული გადახდა;

ამ პირებისათვის (გარდა საბიუჯეტო ორგანიზაციისა) გადახდილი,

სახელშეკრულებო ურთიერთობიდან წარმოშობილი პირგასამტეხლო ან/და სხვა

ჯარიმა;

186

მათთვის ავანსის გადახდა;

ამ პირებისგან მოთხოვნის შეძენა;

მოთხოვნის უფლების გადაცემა ან მასზე უარის თქმა, რომლის შედეგად

წარმოიქმნა ზარალი.

შეღავათიანი დაბეგვრის მქონე ქვეყნად ითვლება ქვეყანა ან/და ქვეყნის

ცალკეული ტერიტორიები, სადაც: იურიდიული პირი თავისუფლდება მოგების

გადასახადისგან, მოგების გადასახადის განაკვეთი სამჯერ ნაკლებია საქართველოში

არსებულზე. ამ ქვეყნების ჩამონათვალი განისაზღვრება საქართველოს მთავრობის

დადგენილებით.

მოგების გადასახადის გაანგარიშების მიზნებისათვის, რადგან შეღავათიანი

დაბეგვრის მქონე ქვეყანაში რეგისტრირებული პირის მიერ დარიცხული

პირგასამტეხლო ან/და სხვა ჯარიმა იბეგრება მოგების გადასახადით, საჭირო ხდება

ცალკე ანგარიშზე „დარიცხული პირგასამტეხლო და სხვა ჯარიმა“ (მაგალითად,

ანგარიშების ჯგუფი 8200 „არასაოპერაციო ხარჯები“) ქვეანგარიშებად გამოიყოს:

შეღავათიან ქვეყნებში რეგისტრირებულ კომპანიების მიერ დარიცხული

პირგასამტეხლო და ჯარიმა;

სხვა პირების მიერ დარიცხული პირგასამტეხლო და ჯარიმა.

ფიზიკური და არარეზიდენტი პირების მოგების გადასახადით დაბეგვრისას

გათვალისწინებულ უნდა იქნეს, რომ კომპანია, რომელიც არ წარმოადგენს ფინანსურ

ინსტიტუტს, გასცემს სესხს ფიზიკურ პირზე, სესხის გაცემის დროის მიხედვით

მოახდენს მოგების გადასახადით დაბეგვრას (სესხის თანხის 85% x 15%), ასახავს იმავე

თვის დეკლარაციაში და ახდენს ანგარიშსწორებას ბიუჯეტთან კუთვნილი თანხის

გადახდით, ხოლო იმ თვის დეკლარაციაში, როდესაც ფიზიკურმა პირმა სრულად

დაფარა სესხით დავალიანება, უფლება აქვს საგადასახადო ორგანოსგან მოითხოვოს

აღნიშნული თანხის დაბრუნება ან სხვა გადასახადებში ჩათვლა.

იმის გამო, რომ მოგების გადასახადის მიზნებისათვის სესხის საპროცენტო ხარჯებს

კოდექსით განსაზღვრული აქვს გარკვეული შეზღუდვა, ბუღალტრულ აღრიცხვაში

ანგარიში 8210 „საპროცენტო ხარჯი“ წარმოდგენილ უნდა იქნეს ორი ქვეანგარიშით:

საპროცენტო ხარჯი ნორმის ფარგლებში;

187

საპროცენტო ხარჯი ნორმის.

საქონლის უსასყიდლოდ მიწოდების ან უსასყიდლოდ მომსახურების გაწევისას

მოგების გადასახადით იბეგრება:

საქონლის მიწოდება ან მომსახურების გაწევა, რომლის მიზანი არ არის მოგების,

შემოსავლის ან კომპენსაციის მიღება;

სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობის ან/და ძირითადი საშუალების

დანაკლისი ითვლება მისი გამოვლენის მომენტში ამ საქონლის უსასყიდლოდ

მიწოდებად.

მოგების გადასახადის მიზნებისათვის საქველმოქმედო ხარჯებზე საგადასახადო

კოდექსით დადგენილია ზღვრული ოდენობა, ამიტომ მოგების გადასახადის სწორად

აღრიცხვის მიზნით საჭირო გახდება ანგარიშების ჯგუფში 7400 „საერთო და

ადმინისტრაციული ხარჯები“ გამოიყოს ანგარიშები:

საქველმოქმედო ხარჯები ზღვრული ნორმის ფარგლებში;

საქველმოქმედო ხარჯები ზღვრულ ნორმაზე ზევით.

დავუშვათ, შემოწმებისას ჩატარებული ინვენტარიზაციის შედეგად საწარმოში

გამოვლინდა საქონლის დანაკლისი თვითღირებულებით 1000 ლარი. მისი საბაზრო

ფასია 1100 ლარი. საწარმოს სხვა ოპერაცია არ გააჩნია. გადასახდელი მოგების

გადასახადი გაიანგარიშება საქონლის საბაზრო ფასის 85%-ის გამრავლებით მოგების

გადასახადის განაკვეთზე (15 %-ზე), ე.ი. [(1100 / 85% ) x 15%].

საქონლის უსასყიდლოდ მიწოდების ან უსასყიდლოდ მომსახურების გაწევისას

მოგების გადასახადით არ იბეგრება:

საქველმოქმედო ორგანიზაციაზე გაცემული შემოწირულობა, რომელიც მის მიერ

წინა კალენდარული წლის განმავლობაში მიღებული წმინდა მოგების 10 პროცენტს

არ აღემატება;

უსასყიდლოდ საქონლის მიწოდება, მომსახურების გაწევა ან ფულადი სახსრების

გადაცემა, რომელიც კოდექსის მოთხოვნების შესაბამისად დაბეგრილია გადახდის

წყაროსთან;

188

სახელმწიფოსათვის, მუნიციპალიტეტისათვის ან საჯარო სამართლის

იურიდიული პირისათვის უსასყიდლოდ საქონლის მიწოდება, მომსახურების

გაწევა ან/და ფულადი სახსრების გადაცემა;

საქველმოქმედო ორგანიზაციისათვის უძრავი ქონების უსასყიდლოდ მიწოდება,

თუ ამ ქონების მიმღები ორგანიზაცია ქველმოქმედებას ახორციელებს

ბავშვობიდან შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა ან/და მკვეთრად და

მნიშვნელოვნად გამოხატული შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა

მიმართ არანაკლებ ბოლო 3 კალენდარული წლის განმავლობაში;

ტურისტული საწარმოს მიერ სასტუმრო ნომრის მესაკუთრისათვის

კალენდარული წლის განმავლობაში არაუმეტეს 60 დღის ვადით სასტუმრო

მომსახურების უსასყიდლოდ გაწევა;

თავდებობის, საქართველოს სამოქალაქო კოდექსით გათვალისწინებული

თავდებობის, აგრეთვე სერვიტუტის მომსახურების უსასყიდლოდ გაწევა.

დავუშვათ, კომპანიამ არადაქირავებულ ფიზიკურ პირს უსასყიდლოდ გადასცა

2500 ლარის საქონელი (ქონება). აღნიშნული ოპერაცია არ იყო დაკავშირებული მის

ეკონომიკურ საქმიანობასთან. ასეთ შემთხვევაში, სსკ-ის მიხედვით, 1000 ლარზე მეტი

ღირებულების საქონლის გადაცემა იბეგრება გადახდის წყაროსთან 20%-ის ოდენობით

და არ ხდება გაწეული ხარჯის გამოქვითვა. ახალი რეგულაციებით მოგების

გადასახადით არ იბეგრება უსასყიდლოდ საქონლის მიწოდების ან მომსახურების

გაწევა, თუ უსასყიდლოდ საქონლის მიწოდება, მომსახურების გაწევა ან ფულადი

სახსრების გადაცემა დაბეგრილია გადახდის წყაროსთან. ასევე, ეს ხარჯი არ იბეგრება,

როგორც არაეკონომიკურ საქმიანობის ფარგლებში გაწეული ხარჯი.

ხოლო თუ კომპანიამ არადაქირავებულ ფიზიკურ პირს უსასყიდლოდ გადასცა 500

ლარის საქონელი ან ქონება და აღნიშნული ოპერაცია არ იყო დაკავშირებული მის

ეკონომიკურ საქმიანობასთან, ვინაიდან ახალი რეგულაციებით მოგების გადასახადით

იბეგრება საქონლის მიწოდება ან მომსახურების გაწევა, რომლის მიზანი არ არის

მოგების, შემოსავლის ან კომპენსაციის მიღება, თუ იგი სსკ-ის თანახმად არ დაიბეგრა

გადახდის წყაროსთან, ამ შემთხვევაში, რადგან საქონლის ღირებულება არ აღემატება

1000 ლარს, კომპანიას არ წარმოექმნება გადახდის წყაროსთან გადასახადის დაკავების

189

ვალდებულება, მაგრამ ქონების გადაცემა დაიბეგრება მოგების გადასახადით [(500

/85%)x15%].

მოგების გადასახადით იბეგრება საგადასახადო კოდექსით დადგენილ ზღვრულ

ოდენობაზე მეტი ოდენობით გაწეული წარმომადგენლობითი ხარჯი.

წარმომადგენლობითი ხარჯების ზღვრული ოდენობა კი, განისაზღვრება:

წინა კალენდარული წლის განმავლობაში მიღებული შემოსავლის 1 პროცენტი,

ხოლო თუ გაწეული ხარჯი აღემატება მიღებულ შემოსავალს − გაწეული ხარჯის 1

პროცენტი;

საწარმოს დაფუძნების კალენდარულ წელს მიმდინარე კალენდარული წლის

დასრულებამდე გაწეული ხარჯის 1 პროცენტი.

მაგალითად, თუ საწარმოს დაფუძნება მოხდება 2018 წლის 1 თებერვალს, მის მიერ

გაწეული ხარჯი 2018 წლის აგვისტოს თვეში სულ შეადგენს 100000 ლარს, იმავე თვეში

საწარმოს წარმომადგენლობითი ხარჯი 1800 ლარია, ხოლო 2018 წლის ოქტომბრის

თვეში საწარმოს მიერ დამატებით გაწეულ იქნა ხარჯი 50 000 ლარის ოდენობით,

საწარმომ მოგების გადასახადით დაბეგვრისას უნდა გაითვალისწინოს, რომ:

საწარმომ აგვისტოს თვეში არ იცოდა კალენდარული წლის განმავლობაში მის

მიერ გაწეული ხარჯის ოდენობა, მიუხედავად იმისა, რომ აგვისტოს საანგარიშო

პერიოდის მიხედვით გაწეულმა წარმომადგენლობითმა ხარჯმა გადააჭარბა ამავე

პერიოდისთვის გაწეული ხარჯის (100000 ლ.) 1%-ს, არ წარმოეშვება მოგების

გადასახადით დაბეგვრის ვალდებულება.

რადგან 2018 წლის განმავლობაში გაწეული ხარჯი შეადგენს 150000 (100000 +

50000) ლარს, ხოლო წარმომადგენლობითი ხარჯი 1800 ლარია, გადასახდელი

მოგების გადასახადი გაიანგარიშება: [(150000 x 1%)x 15%]

ამასთან აღვნიშნავთ, რომ არ არის ჩამოყალიბებული მიდგომა, უნდა

დაკორექტირდეს აღნიშნული წარმომადგენლობითი ხარჯის შესაბამისი პერიოდები

თუ აისახოს დეკემბრის თვის დეკლარაციაში.

მოგების გადასახადის გაანგარიშების მიზნებისათვის წარმომადგენლობით

ხარჯებს აქვს რა გარკვეული შეზღუდვა (ზღვრული წლიური ნორმა), გადასახადის

სწორად გაანგარიშებისა და აღრიცხვისათვის საჭირო იქნება საერთო და

190

ადმინისტრაციული ხარჯების ჯგუფში (ანგარიშები 7400) გამოიყოს ორი ანგარიში,

მაგალითად:

7491 - წარმომადგენლობითი ხარჯები ზღვრული ნორმის ფარგლებში;

7492 - წარმომადგენლობითი ხარჯები ზღვრულ ნორმაზე ზევით.

საგადასახადო კოდექსით განისაზღვრა გადახდილი მოგების გადასახადის ჩათვლის

შემთხვევები. ესენია:

ოფშორისგან შეძენილი ფასიანი ქაღალდების რეალიზაცია;

ავანსის სანაცვლოდ საქონლის/მომსახურების მიღება ან თანხის დაბრუნება;

გაცემული სესხის დაბრუნება;

არარეზიდენტი საწარმოს კაპიტალის შემცირება;

სესხის დეპოზიტით უზრუნველყოფის გაუქმება.

გადახდილი მოგების გადასახადის ჩათვლა ხორციელდება იმ საანგარიშო

პერიოდში რომელშიც დადგება ჩათვლის განსახორციელებლად აუცილებელი

პირობის შესრულება. იმ შემთხვევაში თუ ჩათვლის შედეგად წარმოიქმნა ზედმეტობა

მისი დაბრუნება შესაძლებელია ზედმეტობის დაბრუნებისათვის დადგენილი წესით.

საგადასახადო კოდექსით საწარმო უფლებამოსილია ჩაითვალოს საქართველოს

ფარგლებს გარეთ გადახდილი მოგების გადასახადი შესაბამისი საგადასახადო

წლისათვის ამ მოგებაზე საქართველოში გადასახადის გადახდისას, რომელიც

მიღებული არ არის საქართველოში არსებული წყაროდან. ასევე, საწარმო, რომელიც

მოგების გადასახადით მოგების განაწილებისას იბეგრება, უფლებამოსილია გაცემული

დივიდენდის მიხედვით მოგების გადასახადის გადახდისას შესაბამისი საგადასახადო

პერიოდისათვის ჩაითვალოს საქართველოს ფარგლებს გარეთ გადახდილი მოგების

გადასახადი იმ შემოსავალზე, რომელიც მიღებული არ არის საქართველოში არსებული

წყაროდან, ოღონდ იმის გათვალისწინებით, რომ ჩათვლილი თანხების ოდენობა არ

უნდა აღემატებოდეს გადასახადების იმ თანხების ოდენობას, რომლებიც ამ მოგებაზე

საქართველოში იქნებოდა დარიცხული, საქართველოში არსებული წესითა და

განაკვეთებით.

აღნიშნულიდან გამომდინარე, ანგარიშზე 3310 „მოგების გადასახადი“ უნდა

გამოვყოთ ქვეანგარიშები:

191

დაბრუნებადი მოგების გადასახადი;

არადაბრუნებადი მოგების გადასახადი.

მოგების გადასახადისგან თავისუფლდება ცალკეული სახის საქმიანობიდან

მიღებული მოგების განაწილება, როგორიცაა: ორგანიზაციის მიერ მიღებული

გრანტები, საწევრო შენატანები და შემოწირულობები, საქართველოს ეროვნული

ბანკის მოგება, არარეზიდენტის მიერ საქართველოში არსებული წყაროდან მიღებული

შემოსავალი საწარმოს, ორგანიზაციის ან/და მეწარმე ფიზიკური პირის მიერ რისკის

დაზღვევისა და გადაზღვევის საფუძველზე; საქართველოს კანონმდებლობის

შესაბამისად ლიცენზირებული ფინანსური ინსტიტუტისგან მიღებული

პროცენტებიდან მიღებული მოგების განაწილება და არარეზიდენტის მიერ ქონების

ლიზინგით გაცემიდან მიღებული შემოსავალი, რომელიც საქართველოში

არარეზიდენტის მუდმივ დაწესებულებას არ მიეკუთვნება.

გადასახდისაგან გათავისუფლებული თანხის იდენტიფიცირების

მიზნებისათვის ითვლება, რომ საწარმოს მიერ დივიდენდის განაწილებისას პირველ

რიგში ეს თანხა გაიცა.

ცალკეულ შემთხვევებში, განაწილებული მოგების გადასახადით არ იბეგრება

გადასახადისგან გათავისუფლებული საქმიანობის ფარგლებში:

მოგების განაწილება;

გაწეული ხარჯი ან სხვა გადახდა, რომელიც ეკონომიკურ საქმიანობასთან

დაკავშირებული არ არის;

უსასყიდლოდ საქონლის მიწოდება, მომსახურების გაწევა ან/და ფულადი

სახსრების გადაცემა;

კოდექსით დადგენილ ზღვრულ ოდენობაზე მეტი ოდენობით გაწეული

წარმომადგენლობითი ხარჯი.

ზემოაღნიშნული ცალკეული შემთხვევები საკუთარი საქმიანობის ნაწილში ეხება

შემდეგ პირებს:

სასოფლო-სამეურნეო კოოპერატივებს;

თავისუფალი ინდუსტრიული ზონის საწარმოებს;

ტურისტული ზონის მეწარმე სუბიექტებს 2026 წლამდე;

მაღალმთიანი დასახლების საწარმოს.

192

მაგალითად, თუ საწარმომ კომერციულ ბანკში განთავსებული დეპოზიტიდან

მიიღო საპროცენტო შემოსავალი 2000 ლარი. აღნიშნული თანხა მან გასცა

დივიდენდად დედა კომპანიაზე (რეზიდენტი იურიდიული პირი), რომელმაც თავის

მხრივ გაანაწილა დივიდენდის სახით 5000 ლარი დამფუძნებელ ფიზიკურ პირზე:

საკუთარი მოგება 3000 ლარი და მიღებული დივიდენდი 2000 ლარი. შვილობილი

კომპანიის მიერ დივიდენდის დამფუძნებელ პირზე განაწილებისას, დარიცხულ

უნდა იქნეს საშემოსავლო გადასახადი (50000 x 5%) და მოგების გადასახადი[(5000 /

85%) x 15%], რამდენადაც კომერციული ბანკისაგან მიღებული დივიდენდები

განთავისუფლებულია მოგების გადასახადისაგან, თუმცა როდესაც დედა კომპანია

გაანაწილებს დივიდენდებს, აღნიშნული თანხა იკარგება და იბეგრება მთლიანად

დივიდენდი.

საგადასახადო კოდექსში შეტანილი ცვლილებები შეეხო გადახდილი მოგების

გადასახადის ჩათვლას. ახალი ნორმებით საწარმოს უფლება აქვს 2008-2016 წლის

ფინანსური მოგების განაწილებისას მოახდინოს ამ პერიოდში დარიცხული და

გადახდილი მოგების გადასახადის თანხის ჩათვლა. ჩასათვლელი თანხა გაიანგარიშება

ფორმულით − A×B/(C-D), სადაც:

A - დივიდენდის სახით გასანაწილებელი თანხაა, B - 2008 წლის 1 იანვრიდან 2017

წლის 1 იანვრამდე პერიოდების მიხედვით დარიცხული და გადახდილი მოგების

გადასახადის თანხაა, C - 2008 წლის 1 იანვრიდან 2017 წლის 1 იანვრამდე საანგარიშო

პერიოდებში მიღებული წმინდა მოგების ოდენობაა, D 2008 წლის 1 იანვრიდან 2017

წლის 1 იანვრამდე საანგარიშო პერიოდებში მიღებული დივიდენდის სანაცვლოდ

პარტნიორისთვის გადაცემული ამ საწარმოს აქციების (წილის) ღირებულება.

აღნიშნული ცვლილებები საწარმოს აძლევს რა უფლებას 2008-2016 წლის ფინანსური

მოგების განაწილებისას მოახდინოს ამ პერიოდში დარიცხული და გადახდილი

მოგების გადასახადის თანხის ჩათვლა, ჩასათვლელი და გადასახდელი მოგების

გადასახადის სწორად გაანგარიშებისა და აღრიცხვისათვის საჭირო გახდება ანგარიზე

5310 „დაგროვილი მოგება“ გამოიყოს რამდენიმე ქვეანგარიში, მაგალითად: ანგარიში

5311 - დაგროვილი მოგება საწარმოს დაარსებიდან 01.01.2008 წლამდე; ანგარიში 5312 -

დაგროვილი მოგება 01.01.2008 წლიდან 01.01.2017 წლამდე; ანგარიში 5313 -

დაგროვილი მოგება 01.01.2017 წლიდან; ანგარიში 5314 - არარეზიდენტი

193

(არაშეღავათიანი) შვილობილი კომპანიიდან მიღებული დივიდენდით ან ბანკის მიერ

დარიცხული პროცენტით მიღებული მოგება.

mogebis gadasaxadTan dakavSirebuli operaciebi buRaltrul aRricxvaSi

aisaxeba gatarebebiT:

1. saangariSgebo periodis bolos, mogebis gadasaxadis daricxva:

a) Tu saaRricxvo mogeba da sagadasaxado mogeba tolia:

d-ti _ mogebis gadasaxadis xarji;

k-ti – gadasaxdeli mogebis gadasaxadi;

b) Tu saaRricxvo mogeba metia sagadasaxado mogebaze, warmoiqmneba

gadavadebuli sagadasaxado valdebuleba:

d-ti _ mogebis gadasaxadis xarji (saaRricxvo mogebis mixedviT);

k-ti – gadasaxdeli mogebis gadasaxadi (sagadasaxado mogebis mixedviT);

k-ti – gadavadebuli sagadasaxado valdebuleba (sxvaobis TanxiT).

g) Tu saaRricxvo mogeba naklebia sagadasaxado mogebaze, warmoiqmneba

gadavadebuli sagadasaxado aqtivi:

d-ti _ mogebis gadasaxadis xarji (saaRricxvo mogebis mixedviT);

d-ti – gadavadebuli sagadasaxado aqtivi (sxvaobis TanxiT);

k-ti – gadasaxdeli mogebis gadasaxadi (sagadasaxado mogebis mixedviT);

2. biujetis kuTvnili gadasaxadis Tanxis gadaxda:

d-ti – gadasaxdeli mogebis gadasaxadi;

k-ti – erovnuli valuta bankSi.

194

6.3.3. sxva sagadasaxado valdebulebebis

aRricxva

sagadasaxado valdebulebebis warmoqmna iseTi gadasaxadebiT, romlebic

sawarmos xarjebad maTi aRiarebis uflebas aniWebs, buRaltrul aRricxvaSi

aisaxeba gatarebiT:

d-ti _ saerTo da administraciuli xarjebi (sagadasaxado xarji);

k-ti _ gadasaxdeli qonebis gadasaxadi;

k-ti _ gadasaxdeli miwis gadasaxadi da a.S.

biujetis kuTvnili gadasaxadis Tanxis gadaxda, aisaxeba gatarebiT:

d-ti – gadasaxdeli qonebis gadasaxadi;

d-ti _ gadasaxdeli miwis gadasaxadi;


6.4. daricxuli valdebulebebis

aRricxva

daricxuli valdebulebebi balansis Sedgenis TariRisaTvis gadauxdeli

xarjebia, romelic daricxvis meTodisa da Sesabamisobis principis mixedviT

saangariSgebo periodis xarjebad unda aRiardes. daricxuli valdebulebebi

mimdinare valdebulebebis nawils warmoadgens, romelTa gadaxda balansis

Sedgenis TariRidan 12 Tvis ganmavlobaSi unda moxdes. daricxul valdebulebebs

warmoadgens daricxuli xelfasi, saijaro valdebulebebi, gadasaxdeli

dividendebi da procentebi sagarantio momsaxurebiT warmoqmnili valdebulebebi

da a.S.

6.4.1. gadasaxdeli xelfasis

aRricxva

moklevadian valdebulebebs miekuTvneba gadasaxdeli xelfasi. momuSaveTa

gasamrjeloebis aRricxvisa da finansur angariSgebaSi maTi asaxvis wesebi

195

regulirdeba bass 19-iT, `daqiravebul momuSaveTa gasamrjeloebi~. bass-is

mixedviT, sawarmos moeTxoveba aRiaros:

valdebuleba maSin, rodesac momuSavem momsaxureba gaswia momavalSi

gasamrjelos miRebis sanacvlod; da

xarji maSin, rodesac sawarmo moixmars im ekonomikur sargebels, romelic

miiRo momuSavis mier gasamrjelos sanacvlod gaweuli momsaxurebidan.

bass-is mixedviT, momuSaveTa gasamrjeloebs ganekuTvneba:

momuSaveTa moklevadiani gasamrjeloebi;

SromiTi saqmianobis Semdgomi periodis gasamrjeloebi;

momuSaveTa sxva grZelvadiani gasamrjeloebi;

SromiTi saqmianobis SewyvetasTan dakavSirebuli daxmarebebi.

imis gamo, rom aRniSnuli gasamrjeloebi erTmaneTisagan Tvisobrivad

gansxvavdebian, me-19 standarti gasamrjelos TiToeuli kategoriisaTvis

sxvadasxva moTxovnas iTvaliswinebs.

momuSaveTa moklevadiani gasamrjeloebs ganekuTvneba:

xelfasebi da socialuri dacvis Senatanebi;

moklevadiani kompensirebadi gacdenebi; wliuri fasiani Svebuleba da

biuleteni;

mogebaSi monawileoba da gadasaxdeli premiebi;

arafuladi gasamrjeloebi.

momuSavis moklevadiani gasamrjelo, romelic gaweuli momsaxurebisaTvis

unda gadauxados momuSaves, sawarmom unda aRiaros:

rogorc valdebuleba (daricxuli xarji) nebismieri, ukve gadaxdili Tanxis

gamoklebis Semdeg;

rogorc xarji, Tu buRaltruli aRricxvis sxva saerTaSoriso standarti ar

moiTxovs an nebas ar rTavs, rom gasamrjeloebi CaiTvalos aqtivis

TviTRirebulebad, magaliTad, bass-2, an bass-16.

gadasaxdeli xelfasiT valdebulebis warmoqmna anu xelfasis daricxva

xelfasis saangariSsworebo uwyisis safuZvelze xdeba da buRaltrul


d-ti xelfasis xarji;

k-ti gadasaxdeli xelfasi.

196

Tanaxmad saqarTveloSi moqmedi kanonmdeblobisa, sawarmos momuSaveTa

winaSe xelfasiT valdebulebis warmoqmna imavdroulad, sagadasaxado

valdebulebebis warmoqmnasTanaa dakavSirebuli. aseTi sagadasaxado

valdebulebaa gadasaxdeli saSemosavlo gadasaxadi.

saSemosavlo gadasaxadi gaiangariSeba TiToeuli momuSavis daricxuli

xelfasidan sagadasaxado kodeqsiT gansazRvruli normis Sesabamisad.

gadasaxdeli saSemosavlo gadasaxadis saerTo TanxiT biujetis winaSe

valdebulebis warmoqmna gatardeba:

d-ti gadasaxdeli xelfasi;

k-ti gadasaxdeli saSemosavlo gadasaxadi.

momuSaveTa xelfasis da masTan dakavSirebuli sagadasaxado valdebulebis

gadaxda erTdroulad unda moxdes. Tu xelfasi sawarmos salarodan gaicema,

xelfasis gasacemad saWiro Tanxis sabanko angariSidan gamotana da sagadasaxado

valdebulebebis gadaxda gatardeba:

1. bankidan xelfasis gasacemad saWiro Tanxis gamotana da dakavebuli

saSemosavlo gadasaxadis gadaricxva:

d-ti - naRdi fuli salaroSi;

d-ti - saSemosavlo gadasaxadi;

k-ti – erovnuli valuta rezident bankSi.

2. momuSaveebze xelfasis gacema gatardeba:

d-ti – gadasaxdeli xelfasi;


xolo Tu TanamSromlebze xelfasis gacema bankis meSveobiT xdeba:

d-ti gadasaxdeli xelfasi;

d-ti gadasaxdeli saSemosavlo gadasaxadi;

k-ti _ erovnuli valuta bankSi.

bass-is mixedviT, moklevadiani kompensirebadi gacdenisaTvis momuSavis

moklevadiani gasamrjelos mosalodneli xarji sawarmom unda aRiaros:

magrovebadi kompensirebadi gacdenebis SemTxvevaSi – rodesac momuSave gaswevs

momsaxurebas, romelic zrdis mis uflebas momavalSi kompensirebad

gacdenebze; da

aramagrovebadi kompensirebadi aryofnis SemTxvevaSi - rodesac adgili eqneba

gacdenas.

197

sawarmom momuSaves kompensacia SeiZleba gadauxados Svebulebis, droebiTi

Sromisuunarobis, dekretuli Svebulebis, samxedro valdebulebis moxdis

SemTxvevaSi.

kompensirebadi gacdena or kategoriad, magrovebad da aramagrovebad

gacdenad iyofa.

magrovebadi gacdena SeiZleba gadatanil iqnes Semdeg periodSi, Tu

mimdinare periodis kompensirebadi gacdena mTlianad ar aris gamoyenebuli.

magrovebadi kompensirebadi gacdena SeiZleba iyos anazRaurebadi (rodesac

sawarmodan wasvlisas momuSaves aqvs ufleba miiRos fuladi daxmareba

gamouyenebeli gacdenisaTvis) an araanazRaurebadi.

bass-is mixedviT, sawarmom magrovebadi kompensirebadi gacdenis

mosalodneli Rirebuleba unda Seafasos, rogorc damatebiTi Tanxa, romlis

gadaxdasac varaudobs im gamouyenebeli uflebisaTvis, romelic dagrovda

balansis Sedgenis TariRisaTvis.

sawarmo gansazRvravs mosalodneli kompensirebadi Tanxis odenobas,

magaliTad, SvebulebisaTvis saWiro Tanxis odenobas da aRiarebs valdebulebad

buRaltruli gatarebiT:

d-ti – Svebulebis xelfasis xarji;

k-ti – valdebuleba Svebulebis xelfasiT.

Svebulebis xelfasis daricxva buRaltrul aRricxvaSi aisaxeba gatarebiT:

d-ti - valdebuleba Svebulebis xelfasiT;

k-ti - gadasaxdeli Svebulebis xelfasi;

daricxuli valdebulebebi buRaltrul aRricxvaSi makoreqtirebeli

gatarebebiT aisaxeba, saangariSgebo periodis bolos. magaliTad, xelfasi,

romelic periodis bolos ar aris asaxuli da gadaxdili, aRricxvaSi unda

aisaxos xelfasis xarjis angariSis debetSi da xelfasiT davalianebis anu

gadasaxdeli xelfasis angariSis kreditSi.

daricxuli, magram jer gadauxdeli valdebulebebis amgvari asaxva

Sesabamisobis principis safuZvelze xdeba, im Semosavlebisa da xarjebis

dapirispirebis mizniT, romlebsac erTi da igive saaRricxvo periodSi hqonda

adgili.

daricxuli valdebulebebi buRaltrul aRricxvaSi aisaxeba Semdegnairad:

198

6.4.2. gadasaxdeli procentebis da dividendebis

aRricxva

gadasaxdeli procentebis daricxva buRaltrul aRricxvaSi aisaxeba

gatarebiT:

d-ti - saprocento xarjebi;

k-ti - gadasaxdeli procentebi.

miRebuli procentebi gadaxdis wyarosTan unda daibegros gadasaxadiT,

amitom procentebis gadaxdisas sawarmom unda asaxos am gadasaxadis dakaveba da

warmoqmnas Sesabamisi valdebuleba biujetis winaSe. igi buRaltrul aRricxvaSi

aisaxeba gatarebiT:

d-ti - gadasaxdeli procentebi;

k-ti - gadasaxadi procentebidan.

gadasaxdeli procentebis gadaxda gatardeba:

d-ti – gadasaxdeli procentebi;

d-ti – gadasaxadi procentebidan;

k-ti – fuladi saSualebebis angariSebi.

gadasaxdeli dividendebis aRricxva dividendebis gamocxadebis

TariRisaTvis buRaltrul aRricxvaSi aisaxeba Semdegnairad:

1. dividendebis daricxva:

d-ti – gaunawilebeli mogeba;

k-ti - gadasaxdeli dividendebi.

2. dividendebidan gadasaxadis dakaveba gatardeba:

d-ti - gadasaxdeli dividendebi;

k-ti - gadasaxadi dividendebidan.

3. dividendebis gacema (valdebulebis dafarva) gatardeba:

d-ti – gadasaxdeli dividendebi;

d-ti – gadasaxadi dividendebidan;


199

6.4.3. sagarantio valdebulebis

aRricxva

sagarantio valdebuleba warmoadgens gamosaTvlel valdebulebas da

warmoiSveba maSin, rodesac kompania Tavis klientebs uwevs sagarantio

momsaxurebas. is saamisod awarmoebs Sesabamis gaangariSebiT anaricxebs da qmnis

sagarantio momsaxurebis rezervs, romlis gamoyenebaze pasuxs agebs, amitom

aRniSnuli rezervi warmoadgens valdebulebas.

sagarantio rezervis Seqmna aisaxeba gatarebiT:

d-ti - sagarantio momsaxurebis xarji;

k-ti - valdebuleba sagarantio momsaxurebaze.

valdebulebis dafarva xdeba rezervis gamoyenebiT da aisaxeba gatarebiT:

d-ti - valdebuleba sagarantio momsaxurebaze;

k-ti - maragebi, fuladi saSualebebi, gadasaxdeli xelfasi.

Tu saangariSgebo periodis bolos darCa rezervis gamouyenebeli Tanxa,

rezervi ixureba da mcirdeba xarji:

d-ti - valdebuleba sagarantio momsaxurebaze;

k-ti - sagarantio momsaxurebis xarji.

xolo Tu rezervi araa sakmarisi, iqmneba damatebiT rezervi:

d-ti - sagarantio momsaxurebis xarji;

k-ti - valdebuleba sagarantio momsaxurebaze.

6.5. grZelvadiani valdebulebebis

aRricxva

grZelvadian sasesxo valdebulebebs miekuTvneba grZelvadiani sesxi,

gasanaRdebeli Tamasuqi da valdebulebebi finansur ijaraze. sasesxo

valdebulebebis ZiriTadi principebia _ sesxis miReba garkveuli vadiT da

garkveuli saprocento ganakveTiT. sesxis mimRebi iRebs valdebulebas, rac

dafiqsirebulia sasesxo (saTamasuqo) garigebaSi (kontraqtSi, xelSekrulebaSi).

200

miRebul sesxze dasabrunebeli Tanxa Sedgeba ori nawilisagan: ZiriTadi Tanxisa

da sesxiT sargeblobis procentis Tanxisagan. grZelvadiani sesxebis Sefaseba

xdeba im TanxebiT, romelic asaxulia sasesxo xelSekrulebaSi.

magaliTi:

kompaniam iyida danadgari (TamasuqiT) 10000 l. yovelwliuri saprocento

ganakveTi 10%. ZiriTadi Tanxa dabrundeba 2 wlis Semdeg. yoveli wlis bolos

unda moxdes Sesabamisi procentis gadaxda.

danadgaris miReba da saTamasuqo valdebulebebis warmoSoba gatardeba:

d-ti _ manqana-danadgarebi - 10000;

k-ti _ gasanaRdebeli Tamasuqebi - 10000.

pirvel wels gadasaxdeli procenti aRiardeba xarjad da moxdeba misi ganaRdeba

1000 lari (10000 X 10%).

1. procentis daricxva:

d-ti _ saprocento xarjebi - 1000;

k-ti _ gadasaxdeli procentebi - 1000;

2. procentebiT warmoqmnili davalianebebis gadaxda:

d-ti _ gadasaxdeli procentebi - 1000;

k-ti _ erovnuli valuta bankSi - 1000.

meore wels gadaxdil unda iqnes Tamasuqis Rirebuleba (10000 lari) da

saprocento Tanxa (1000 lari), sul 11000 lari.



k-ti _ gadasaxdeli procentebi _ 1000.

2. warmoqmnili davalianebebis gadaxda:

d-ti _ gasanaRdebeli Tamasuqebi - 10000;



magaliTi:

sesxis aRricxva:

kompaniam bankSi aiRo sesxi 30000 lari, 2 wlis vadiT, wliuri 10% ganakveTiT.

mimdinare wels gadasaxdelia ZiriTadi Tanxis 20% da Sesabamisi saprocento

201

Tanxa. meore wlis bolos dabrunebuli unda iqnes darCenili Tanxa procentTan

erTad.


1. sesxis miReba 30000 lari:

d-ti _ erovnuli valuta bankSi – 30000;

k-ti _ grZelvadiani sesxebi - 30000.

2. grZelvadiani sesxis mimdinare nawilis gamoyofa 6000 lari (30.000 X 20%).

d-ti _ grZelvadiani sesxebi - 6000;

k-ti _ grZelvadiani sesxebis mimdinare nawili - 6000.

3. mimdinare wels gadasaxdeli saprocento Tanxa 3000 lari (30.000 X 10%).


k-ti _ gadasaxdeli procentebi – 3000.

4. mimdinare wels ZiriTadi da saprocento Tanxis gadaxda (9000 lari).

d-ti _ grZelvadiani sesxebis mimdinare nawili – 6000;


k–ti _ erovnuli valuta bankSi - 9000

momaval wels gadasaxdeli iqneba ZiriTadi Tanxa 24000 lari (30000-6000),

procentTan erTad.

202

Tavi VII. sakuTari kapitalis

aRricxva

7.1. kapitali, misi arsi da struqtura

kapitali, farTo gagebiT aris saqonlisa da momsaxurebis warmoebisaTvis

Seqmnili resursebi, romelsac Semosavlis motana SeuZlia. viwro gagebiT, igi

aris warmoebrivi saSualebebis saxiT saqmeSi dabandebuli, Semosavlis momtani

wyaro.

buRaltruli aRricxvis miznebidan gamomdinare, kapitali, Tavisi fizikuri

formiT, aqtivebad warmogvidgeba.

sawarmos aqtivebis formirebis Sedegad warmoiqmneba am aqtivebze

sxvadasxva subieqtis (iuridiuli da fizikuri pirebis) ufleba, romlis jamic

kapitals warmoadgens.

aseTi uflebebi SeiZleba or ZiriTad jgufad daiyos: valdebulebebad

kreditorebis winaSe, romelic nasesxeb anu mozidul kapitalad iwodeba da

mflobelTa wilad, romelic sakuTar kapitals warmoadgens. sakuTari kapitali

specialuri saxis valdebulebaa mflobelTa winaSe. swored kapitalia is Tanxa,

romelic ZiriTad kavSirs warmoadgens mflobelsa da bizness Soris.

finansuri angariSgebis momzadebisa da wardgenis struqturuli safuZvle-

bis mixedviT `sakuTari kapitali aris sawarmos aqtivebis is nawili, romelic

rCeba yvela valdebulebis dafarvis Semdeg~.

sakuTari kapitalis struqtura damokidebulia samewarmeo saqmianobis

organizaciul-samarTlebriv formebze.

samewarmeo saqmianobis organizaciul-samarTlebrivi formebi qveynis

kanonmdeblobiT ganisazRvreba da amitom sxvadasxva qveyanaSi gansxvavebuli

saxisaa.

`mewarmeTa Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis mixedviT mewarme subieqtebi

arian:

1. individualuri sawarmo;

2. solidaruli pasuxismgeblobis sazogadoeba (sps);

3. komandituri sazogadoeba (ks);

4. SezRuduli pasuxismgeblobis sazogadoeba (Sps);

5. saaqcio sazogadoeba (ss, korporacia);

6. kooperativi.

203

gansxvavebulia am sawarmoTa organizaciul-samarTlebrivi safuZvlebi. es

gansxvaveba, ZiriTadad, pasuxismgeblobis im SezRudvebzea damokidebuli, romle-

bic exeba sakuTar kapitalSi Semavali Tanxebis ganawilebas mesakuTreebisa da

sxva beneficiarebisaTvis. Tumca, struqturul safuZvlebSi mocemuli kapitalis

ganmarteba misaRebia yvela tipis sawarmosaTvis.

aRniSnuli organizaciul-samarTlebrivi formis sawarmoebidan sakuTari

kapitalis srulyofili struqtura damaxasiaTebelia saaqcio sazogadoebisa da

SezRuduli pasuxismgeblobis sazogadoebisaTvis.

buRaltrul balansSi da Sesabamisad, buRaltrul aRricxvaSi sakuTari

kapitali SeZleba daiyos Semdeg qvejgufebad:

aqcioneruli kapitali;

gaunawilebeli mogeba;

gaunawilebeli mogebidan Seqmnili rezervebi;

rezervebi, romlebic uzrunvelyofen kapitalis SenarCunebas.

sakuTari kapitalis aseTi klasifikacia, romelic asaxavs sawarmos mier

sakuTari kapitalis ganawilebis an sxvagvari gamoyenebis samarTlebriv an sxva

saxis SezRudvebs, sasargebloa finansuri angariSgebis momxmareblisaTvis ekono-

mikuri gadawyvetilebis misaRebad. amgvari struqtura SeiZleba, aseve, asaxavdes

mesakuTreTa mier dividendebis miRebisa da kapitalis amoRebis gansxvavebul uf-

lebebs.

7.2. saaqcio sazogadoebis sawesdebo

kapitalis aRricxva

metnaklebad msxvili sawarmoebis ZiriTadi nawili ramdenime mflobelis

sakuTrebas warmoadgens. rogorc wesi, mflobelTa ricxvi sakmaod didia, rac

imas niSnavs, rom es sawarmoebi miekuTvnebian sakuTrebis aqcionerul formas.

sakuTrebis aqcionerul formas korporaciul sakuTrebas uwodeben, xolo

sawarmos, romelic kapitalis dafinansebas aqciebis gavrcelebiT afinansebs –

korporacias.

saaqcio sazogadoeba saqarTvelos sawarmoTa organizaciul-samarTlebriv

formebs Soris erT-erTi mniSvnelovani forma.

204

saaqcio sazogadoeba – aris sazogadoeba, romlis sawesdebo kapitali

dayofilia erTi da imave nominaluri Rirebulebis mqone aqciebad.

aqcia aris fasiani qaRaldi, romelic adasturebs saaqcio sazogadoebis

valdebulebebs partnioris (aqcioneris) mimarT da aqcioneris uflebebs saaqcio

sazogadoebaSi. aqciis mflobels aqcioneri ewodeba. isini korporaciis

mflobelebi arian. aqcioneri valdebulia kanoniT gaTvaliswinebul

maregistrirebel organoSi (safondo birJa, damoukidebeli registratorebi-

bankebi da sxva) moaxdinos mis mflobelobaSi arsebuli aqciebis registracia

aqciaTa reestrSi, daikanonos maTze sakuTrebis ufleba.

arsebobs aqciis ori saxe: Cveulebrivi aqciebi da privilegirebuli aqciebi.

Cveulebrivi erTi aqcia mis mflobels aqcionerTa saerTo krebaze aZlevs

xmis uflebas, anu uflebas monawileoba miiRos sazogadoebis marTvaSi. marTvaSi

monawileobis done damokidebulia aqcioneris mflobelobaSi arsebuli aqciebis

raodenobaze, magram Cveulebrivi aqciebis floba dividendebis miRebis garantias

ar iZleva. aqcioneri dividendebs mxolod im SemTxvevaSi miiRebs, Tu sawarmo

saangariSgebo wels mogebiT daamTavrebs da mmarTveli organo miiRebs

gadawyvetilebas dividendebis ganawilebis Sesaxeb.

privilegirebuli (SeRavaTiani) aqciebiT dividendis odenoba winaswaraa

gansazRvruli da pirvel rigSi gaicema, miuxedavad imisa, sawarmo miiRebs

mogebas Tu ara. aseve, sazogadoebis likvidaciis an gakotrebis SemTxvevaSi

privilegirebuli aqcia mis mflobels qonebrivi pretenziis uflebas aZlevs,

magram ar aZlevs xmis uflebas sazogadoebis saerTo krebaze.

arsebobs privilegirebuli aqcebis mravali saxe: konvertirebadi da

arakonvertirebadi, dabrunebadi da aradabrunebadi da sxva, romlebic

erTmaneTisagan konkretul SemTxvevaSi miniWebuli privilegiebiT gansxvavdebian.

aqciebis Sefasebisas gamoiyeneba:

nominaluri Rirebuleba;

gamocxadebuli Rirebuleba;

sabalanso (saaRricxvo) Rirebuleba;

sabazro Rirebuleba.

aqciebis nominaluri Rirebuleba aqciaze (aqcionerul sertifikatze)

dafiqsirebuli pirobiTad SerCeuli Rirebulebaa. nominaluri fasi asaxavs

sawesdebo kapitalis sidides erT aqciaze. nominaluri fasi simboluria da

niSnavs, rom aqcia unda gaiyidos aranakleb nominaluri RirebulebiT.

205

aqciis gamocxadebuli Rirebuleba aris nominaluri Rirebulebis gareSe

gamoSvebuli aqciebis Sefaseba korporaciis direqtorTa sabWos mier

gamocxadebuli fasiT.

aqciebis nominaluri da gamocxadebuli Rirebuleba korporaciis aqciebis

gamoSvebaze nebarTvis registraciisas dadgindeba.

aqciis sabalanso Rirebuleba aris Tanxa, romelsac iRebs aqcioneri aqciis

sanacvlod korporaciis likvidaciis SemTxvevaSi, im pirobiT, rom yvela aqtivi

gaiyideba da yvela valdebuleba daifareba sabalanso Rirebulebis mixedviT.

korporaciis aqciebis mTliani sabalanso Rirebuleba udris balansis aqtivebis

jams gamoklebuli valdebulebebi anu neto-aqtivebs.

aqciis sabazro Rirebuleba aqciis fasia fasiani qaRaldebis bazarze. igi

damokidebulia saerTo ekonomikur pirobebze moqmed faqtorebze, mocemuli

korporaciisadmi investorebis damokidebulebaze da korporaciis mier miRebul

mogebaze.

saqarTvelos kanonmdeblobiT, saaqcio sazogadoebis sawesdebo kapitalis

minimaluri odenoba TxuTmeti aTasi laria. aqciis nominaluri Rirebuleba unda

iyos erTi lari an misi mravaljeradi.

aqciebis gavrcelebis wesi saaqcio sazogadoebis wesdebiT ganisazRvreba.

am wesis mixedviT, ganasxvaveben saaqcio sazogadoebis or tips:

Ria tipis saaqcio sazogadoeba;

daxuruli tipis saaqcio sazogadoeba.

Ria tipis saaqcio sazogadoebis aqciebi Tavisuflad mimoiqceva safondo

bazarze da maSasadame, misi SeZena yvela msurvels SeuZlia.

daxuruli tipis saaqcio sazogadoeba aqciebis gavrcelebis SezRudvis

wess iyenebs.

saaqcio sazogadoebis wesdebiT ganisazRvreba gamosaSvebi aqciebis

maqsimaluri raodenoba, romelic gamosaSvebad nebadarTul aqciebad iwodeba.

saaqcio sazogadoebebi cdiloben ar moaxdinon gamosaSvebad nebadarTuli

aqciebis srulad gavrceleba, gamoisyidon ukve gavrcelebuli aqciebi da a.S.

Sedegad warmoiqmneba terminebi: gamoSvebuli anu gayiduli an sxva saxiT

gavrcelebuli aqciebi, gamosaSvebi anu jer kidev gauvrcelebeli aqciebi,

gamosyiduli sakuTari aqciebi anu ukandabrunebuli aqciebi, brunvaSi myofi

aqviebi.

206

saaqcio sazogadoebis umaRlesi organoa saerTo kreba, romelic irCevs

sameTvalyureo sabWos. sameTvalyureo sabWo gansazRvravs saaqcio sazogadoebis

sameurneo politikas da niSnavs direqtorebs, romlebic pasuxismgebelni arian

sazogadoebis sameurneo politikis ganxorcielebaze, marTvasa da kontrolze.

zemoaRniSnulidan gamomdinare, aqciebis moZraobasTan (gamoSveba,

gamosyidva, xelaxla gayidva da sxva) dakavSirebuli operaciebi buRaltruli

aRricxvis sagans warmoadgens.

rogorc ukve aRniSnuli iyo, saaqcio sazogadoebis buRaltrul balansSi

sakuTari (aqcioneruli) kapitali SeiZleba warmodgenil iqnes avansirebuli

kapitalisa da gaunawilebeli (reinvestirebuli) mogebis saxiT.

avansirebuli kapitali aqciebis gamoSvebasTan (emisia) aris dakavSirebuli.

igi gamoSvebuli (gayiduli) aqciebis nominaluri Rirebulebisa da emisiis

Sedegad miRebuli damatebiTi (saemisio) kapitalisagan Sedgeba.

damatebiTi anu saemisio kapitali warmoiqmneba aqciebis pirvelad bazarze

nominalze maRali fasiT gavrcelebisas da warmoadgens sxvaobas aqciis gayidvis

Rirebulebasa da nominals Soris. saemisio kapitali gamoiyeneba igive

miznebisaTvis, rac misi warmoqnnis safuZvelia – aqciebis gamosyidvasTan

dakavSirebuli zaralis dasafaravad.

gaunawilebeli (reinvestirebuli) mogeba saaqcio sazogadoebis wminda

mogebis nawilia, romelic rCeba sawarmoSi aqcionerebze dividendebis

ganawilebis Semdeg, saqmianobis gasafarToeblad. gaunawilebeli mogeba ori

nawilisagan, asignebuli da araasignebuli nawilebisagan Sedgeba. gaunawilebeli

mogebis asignebuli nawili miznobrivi daniSnulebisasa, araasignebul nawils

aseTi miznobrivi daniSnuleba ar gaaCnia.

saaqcio sazogadoebis sakuTari kapitalis aRsaricxavad moqmedi angariSTa

gegmiT gaTvaliswinebulia angariSebis jgufi – 5000 `sakuTari kapitali~, romlis

pirvel qvejgufia - 5100 sawesdebo kapitali:

5110 – Cveulebrivi aqciebi;

5120 privilegirebuli aqciebi;

5130 – gamosyiduli sakuTari aqciebi;

5140 saemisio kapitali.

sawesdebi kapitalis jgufis yvela angariSi, garda 5130 – gamosyiduli

sakuTari aqciebis angariSisa, pasiuri angariSebia. gamosyiduli sakuTari

207

aqciebis angariSi kontrpasiuri, maregulirebeli angariSia da gamoiyeneba

Cveulebrivi an

privilegirebuli aqciebis angariSebis dasaregulireblad.

7.2.1. aqciebis gamoSvebis

aRricxva

aqciebis gamoSveba buRaltrul aRricxvaSi aisaxeba danaxarjebis

principis Sesabamisad, e. i. rogorc aqciebze gacvlis Sedegad miRebuli fuladi

saSualebebi da/an aqtivebis sabazro Rirebuleba.

aqciebis gamoSvebisas nebismieri gansxvaveba fulad Tanxas, an sanacvlod

miRebuli aqtivebis sabazro Rirebulebasa da aqciebis nominalur Rirebulebas

Soris, koreqtirdeba saemisio kapitalis angariSiT.

aqciebis gamoSvebisas debetdeba fuladi saSualebebis angariSi, aqciebis

gamoSvebis Sedegad miRebuli TanxiT, kreditdeba aqciebis angariSi -

nominaluri RirebulebiT da saemisio kapitalis angariSi - TanxiT, romelic

aRemateba aqciebis nominalur Rirebulebas. aqciebis gayidva buRaltrul


d-ti _ fuladi saSualebebis angariSebi;

k-ti _ Cveulebrivi aqciebi; an

k-ti _ privilegirebuli aqciebi; da

k-ti _ saemisio kapitali.

magaliTi:

saaqcio sazogadoebis gamosaSvebad nebadarTuli Cveulebrivi aqciebis raodenoba

-100000 cali,GnominaliT - 1 lari. kompaniam gayida 10000 cali GCveulebrivi

aqcia, gayidvis fasi - 1 lari.


d-ti _ fuladi saSualebebis angariSebi - 10000;

k-ti _ Cveulebrivi aqciebi - 10000.

magaliTi:

saaqcio sazogadoebis gamosaSvebad nebadarTuli Cveulebrivi aqciebis raodenoba -100000 cali,GnominaliT - 1 lari. kompaniam gayida 10000 cali

GCveulebrivi aqcia, gayidvis fasi – 1,50 lari.

208


d-ti _ fuladi saSualebebis angariSebi - 15000;

k-ti _ Cveulebrivi aqciebi - 10000;

k-ti _ saemisio kapitali - 5000.

saaqcio sazogadoebam aqciebis gamoSveba SeiZleba moaxdinos sxva

arafulad aqtivebze gacvliT. e. i. aqciebi SeiZleba gamoiyenos gadaxdis

saSualebad. am SemTxvevaSi unda ganisazRvros aqciebis Sefasebis sakiTxi. Tu am

konkretuli saaqcio sazogadoebis aqciebi bazarze kotirebadia, maSin igi

Sefasdeba aqciebis mimdinare, sabazro RirebulebiT, winaaRmdeg SemTxvevaSi

gamoiyeneba aqciaze gacvlili arafuladi aqtivis sabazro Rirebuleba.

magaliTi:

direqtorTa sabWom gadawyvita 10000 cali Cveulebrivi aqciis (nominaliT 1

lari) gacvla danadgarze. aqciebis gamoSvebisas maTi mimdinare sabazro

Rirebuleba ar iyo gansazRvruli. danadgaris sabazro Rirebuleba 15000 lars

Seadgenda.



k-ti _ Cveulebrivi aqciebi – 10000;


7.2.2. aqciebis gavrceleba

xelmoweriT

aqciebis gavrcelebis erT-erT formas maT SeZenaze xelmowera

warmoadgens, anu korporacia yidis aqciebs xelmoweriT.

xelmoweriT aqciebis gavrcelebis SemTxvevaSi, korporaciasa da mis

momaval aqcionerebs Soris daideba xelSekruleba, romelic asaxavs aqcionerebis

valdebulebas, SeiZinon aqciebis gansazRvruli raodenoba, gadaxdebis

konkretuli pirobebiT – erTdroulad, ramdenime gadaxdebiT an ganvadebiT.

xelmoweriT aqciebis gavrceleba SeiZleba korporacis dafuZnebisas an mis

Semdegac. aseTi SeTanxmeba iwodeba aqciebze xelmowerad, xolo am gziT Seqmnili

kapitali - xelmowerilad.

209

aseT xelSekrulebebs iuridiuli Zala aqvT da momxdari operaciis

buRaltrul aRricxvaSi asaxvis safuZvels warmoadgenen. xelmoweriT aqciebis

gavrcelebis saxelSekrulebo Rirebuleba warmoadgens moTxovnas da Sesabamis

angariSis debetSi aisaxeba, rogorc `moTxovnebi aqciebze xelmoweriT~.

imavdroulad, xelmoweriT gavrcelebuli aqciebis Rirebuleba gatardeba

`aqciebi xelmoweriT~ angariSis kreditSi, nominaluri RirebulebiT. Tu es

ukanaskneli nominalze metia, sxvaoba aisaxeba saemisio kapitalis angariSis

kreditSi:

d-ti _ moTxovnebi aqciebze xelmoweriT (saxelSekrulebo RirebulebiT);

k-ti _ aqciebi xelmoweriT (nominaliT);

k-ti _ saemisio kapitali (sxvaobis TanxiT).

xelmoweriT aqciebis gavrcelebas SeiZleba daeqvemdebaros rogorc

Cveulebrivi, aseve privilegirebuli aqciebi.

aqcionerebis mier aqciebze xelmoweriT warmoqmnili davalianebebis

dafarva aisaxeba buRaltruli gatarebiT:


k-ti _ moTxovnebi aqciebze xelmoweriT.

aqcionerebi aqciebis mflobelebi gaxdebian aqciebis Rirebulebis morigi

gadaxdis an srulad davalianebebis dafarvis Semdeg, xolo korporacia aqciebze

xelmoweriT warmoqmnili moTxovnebis miRebis Semdeg, asaxavs aqciebis gamoSvebas:

d-ti _ aqciebi xelmoweriT;

k-ti _ Cveulebrivi aqciebi.

magaliTi:

sawarmom miiRo xelmowera 2017 wlis 1 ianvars 200000 cali GCveulebrivi aqciis

gamoSvebaze, nominaliT - 1 lari. erTi aqciis saxelSekrulebo Rirebuleba 1,30

laria. angariSsworeba unda moxdes 2017 wlis 1 ivliss.


1.01.2017 w. d-ti _ moTxovnebi aqciebze xelmoweriT – 260000;

k-ti _ aqciebi xelmoweriT - 200000;


1.07.2017 w. 1. d-ti _ fuladi saSualebebis angariSebi - 260000;

k-ti _ moTxovnebi aqciebze xelmoweriT - 260000. 2. d-ti _ aqciebi xelmoweriT - 20000;

k-ti _ Cveulebrivi aqciebi - 200000.

210

7.2.3. aqciebis gamoSveba ofcioniT

ofcioni sawarmos muSakTa uflebaa gansazRvrul periodSi fiqsirebul

fasebSi SeiZinon kompaniis aqciebis gansazRvruli raodenoba. aqciebis SeZenis

fasi mis sabazro Rirebulebaze dabalia.

maSasadame, aqciebis gamoSveba ofcioniT warmoadgens SeTanxmebas saaqcio

sazogadoebasa da SromiT koleqtivs Soris, TanamSromlebze aqciebis sabazro

fasTan SedarebiT SeRavaTiani pirobebiT gavrcelebis Sesaxeb. ofcioni

ganisazRvreba aqciebis gayidvis dRes arsebul sabazro fasTan SedarebiT.

ofcioni SeiZleba sawarmos TanamSromlebs momavalSi aqciebis

fiqsirebuli fasiT SeZenis uflebas aZlevdes. Cveulebriv, aseTi saxis ofcioni

gamoiyeneba muSakTa dajildoebisa da waxalisebisaTvis. aqciis sabazro kursis

awevis SemTxvevaSi sawarmos muSaks SeuZlia SeiZinos igi ofcioniT

dafiqsirebuli fasiT da gayidos sabazro fasiT.

ofcioniT dafiqsirebul fassa da sabazro fass Soris sxvaoba premias

warmoadgens. ofcionis ganxorcielebisas buRaltruli Canawerebi igive iqneba,

rac wina SemTxvevaSi. rac Seexeba muSakis mier miRebul premias, igi buRaltrul

aRricxvaSi ar aisaxeba. im SemTxvevaSi, Tu safondo bazarze moxda korporaciis

aqciebis fasis mkveTri vardna da ofcionis fasi gamocxadebis TariRisaTvis

aqciis sabazro fasze naklebia, buRaltrul aRricxvaSi aisaxeba sxvaoba

ofcionsa da aqciis sabazro fass Soris, muSakTa waxalisebaze gaweuli

xarjebis saxiT.

buRaltrul AaRricxvaSi aqciebis gamoSveba ofcioniT analogiurad

aisaxeba, rogorc nebismieri sxva gamoSveba:


k-ti _ Cveulebrivi aqciebi; an

k-ti _ saemisio kapitali.

magaliTi:A

korporaciam TanamSromlebs ofcioniT miyida 3000 cali aqcia 6 larad, aqciis

nominaluri Rirebuleba - 5 lari, sabazro Rirebuleba 8 lari.


d-ti _ fuladi saSualebebis angariSebi 18000;

k-ti _ Cveulebrivi aqciebi - 15000;


211

7.2.4. aqciebis konvertireba

aqciebis konvertireba niSnavs aqciebis Seqcevadobas, fasiani qaRaldebis

bazarze erTi saxis aqciis meoreze gacvlis SesaZleblobas.

saaqcio sazogadoebam winaswar dadebuli SeTanxmebis safuZvelze,

SeiZleba miiRos gadawyvetileba privilegirebuli aqciebis Cveulebriv aqciebSi

konvertaciis Sesaxeb. konvertaciis mizani SeiZleba iyos aqciebis amoReba,

privilegirebuli aqciebis gamoSvebis pirobis dacva. konvertireba buRaltrul

aRricxvaSi aisaxeba aqciebis Sesabamis angariSebze, nominaluri RirebulebiT,

xolo privilegirebuli da Cveulebrivi aqciebis nominalur Rirebulebebs Soris

sxvaoba aisaxeba saemisio kapitalis an gaunawilebeli mogebis angariSze:

d-ti _ priviregirebuli aqciebi;

k-ti _ Cveulebrivi aqciebi.

7.2.5. aqciebis danawevreba

aqciebis danawevreba xdeba korporaciis mier gamoSvebuli aqciebis

raodenobis gazrdis, aqciebis nominaluri Rirebulebis Semcirebis gziT, sabazro

Rirebulebis Semcirebisa da likvidurobis gazrdis mizniT.

aqciebis danawevrebis aucilebloba warmoiSoba maSin, roca sawarmos

aqciebis sabazro Rirebuleba imdenad maRalia, rom igi xels uSlis aqciebis

mimoqcevas da sawarmos kapitalTan dakavSirebul operaciebs.

aqciebis danawevreba ar iwvevs gamosaSvebi aqciebis nebadarTuli

raodenobis zrdas da ar cvlis sawesdebo kapitals, amitom buRaltruli

gatareba ar keTdeba. aqciebis danawevreba cvlis brunvaSi myofi aqciebis

raodenobas da aqciis nominalur Rirebulebas.

7.2.6. sakuTari aqciebis gamosyidva

da xelaxla gayidva

saaqcio sazogadoebam SeiZleba nebayoflobiT gamoisyidos sakuTari

aqciebi sxvavasxva mizniT, romelTa Soris SedarebiT damaxasiaTebelia:

fasiani qaRaldebis bazarze sakuTari aqciebis xelsayreli koniunqturis

SenarCuneba;

212

brunvaSi myof erT aqciaze gaangariSebiT Semosavlis gadideba;

sakontrolo paketis sxvis xelSi aRmoCenisa da konkurentebis mier sawarmos

STanTqmis Tavidan acileba;

gamosyiduli aqciebis xelaxali gayidva ofcioniT an moaxdinos konvertacia;

gamosyiduli aqciebis gamoyeneba sxva fasiani qaRaldebis SesaZenad;

aqciebis brunvidan amoReba da xelaxla brunvaSi gaSveba.

gamosyiduli sakuTari aqciebi aqtivebs ar warmoadgenen. maTi aRricxva

swarmoebs kompaniis saaqcio kapitalis kontrpasiur angariSze `gamosyiduli

sakuTari aqciebi~, Sesyidvis RirebulebiT. sakuTari aqciebis gamosyidva iwvevs

kompaniis sakuTari kapitalisa da misi aqtivebis Semcirebas.

sakuTari aqciebis gamosyidva buRaltrul aRricxvaSi aisaxeba gatarebiT:

d-ti _ gamosyiduli sakuTari aqciebi;

k-ti _ fuladi saSualebebis angariSebi.

sakuTari aqciebis nebayoflobiTi gamosyidvis garda, saqarTvelos

kanonmdeblobiT saaqcio sazogadoebam SeiZleba sakuTari aqciebi gamoisyidos

aqcionerTa moTxovniT. aqcionerTa moTxovniT gamosyiduli sakuTari aqciebis

nominaluri RirebulebiT unda Semcirdes sawesdebo kapitali, xolo Tu aqciebis

gamosyidva moxda nominalze maRali RirebulebiT, sxvaobis TanxiT mcirdeba

saemisio kapitali, an saemisio kapitalis saWiro naSTis ararsebobis SemTxvevaSi

- gaunawilebeli mogeba:

d-ti _ Cveulebrivi aqciebi (nominaluri RirebulebiT);

d-ti _ saemisio kapitali (Sesyidvis fassa da nominals Soris sxvaobiT);

an

d-ti _ gaunawilebeli mogeba;


aqciebis gamosyidvis Semdeg mcirdeba ra brunvaSi myofi aqciebis

raodenoba, finansuri angariSgebis axsna-ganmartebebSi unda mieTiTos

nebadarTuli, gamoSvebuli da brunvaSi myofi aqciebis raodenobis Sesaxeb.

gamosyiduli aqciebi SeiZleba Senaxul iqnas ganusazRvreli droiT,

SeiZleba xelaxla gaiyidos an saerTod amoRebul (gauqmebul) iqnas brunvidan.

gamosyiduli sakuTari aqciebis xelaxali gamoSvebisas, Tu gayidvis

Rirebuleba Sesyidvis fasze metia, gayidvisa da Sesyidvis Rirebulebebs Soris

sxvaoba aisaxeba saemisio kapitalis angariSis kreditSi, buRaltruli gatarebiT:

d-ti _ fuladi saSualebebis angariSebi (gayidvis RirebulebiT);

213

k-ti _ gamosyiduli sakuTari aqciebi (Sesyidvis RirebulebiT);

k-ti _ saemisio kapitali (sxvaobis TanxiT). xolo Tu gamosyiduli sakuTari aqciebis xelaxali gamoSvebisas, gayidvis

Rirebuleba Sesyidvis fasze naklebia, gayidvisa da Sesyidvis Rirebulebebs

Soris sxvaoba aisaxeba saemisio kapitalis angariSis debetSi, an saemisio

kapitalis saWiro naSTis ararsebobis SemTxvevaSi – Semcirdeba gaunawilebeli

mogeba:

d-ti _ fuladi saSualebebis angariSebi (gayidvis RirebulebiT);

d-ti _ saemisio kapitali (sxvaobis TanxiT); an


k-ti _ gamosyiduli sakuTari aqciebi (Sesyidvis RirebulebiT).

gamosyiduli sakuTari aqciebis amoReba aqcionerTa moTxovniT

gamosyiduli sakuTari aqciebis aRricxvis analogiurad xdeba:

d-ti _ Cveulebrivi aqciebi (amoRebuli aqciebis nominaluri RirebulebiT);

d-ti _ saemisio kapitali (nominalur Rirebulebaze metobis TanxiT); an


k-ti _ gamosyiduli sakuTari aqciebi (Sesyidvis RirebulebiT).

7.2.7. aqciebis gamoSvebis xarjebis

aRricxva

aqciebis gamoSvebas Tan axlavs gansazRvruli teqnikuri xarjebi,

rogoricaa: dabeWdvis, sakomisio da sxva. aqciebis gamoSvebasTan dakavSirebuli

danaxarjebi marTalia, SedarebiT mcirea, magram mainc unda aRiricxos. am

xarjebis aRricxvis ori meTodi gamoiyeneba: kompensaciis da gadavadebuli

gadaxdebis meTodi. praqtikaSi SedarebiT xSirad pirveli meTodi gamoiyeneba.

kompensaciis meTodis gamoyenebisas aqciebis gamoSvebasTan dakavSirebuli

xarjebi ganixileba, rogorc im Semosavlebidan gamoqviTvebi, romlebic miiReba

aqciebis gavrcelebis Sedegad. amitom aqciebis gavrcelebis xarjebis

gamoiricxeba saaqcio kapitalis Tanxidan, romelic aRemateba aqciebis nominalur

Rirebulebas.

Tu saaqcio kapitalis Tanxa, romelic aRemateba aqciebis nominalur

Rirebulebas aqciebis gavrcelebis xarjebze naklebia, iTvleba, rom aqciebi

iyideba daTmobiT, am sxvaobis odenobiT. es daTmoba moqmedebs aqcionerebis

214

interesebze, ramdenadac maT Seitanes aqciebis nominalur Rirebulebaze

aranaklebi Tanxa.

gadavadebuli gadaxdebis meTodis gamoyenebisas, aqciebis gamoSvebis

xarjebi ganixileba rogorc gadavadebuli gadasaxdeli, romelic

amortizirebul unda iqnes kargad gaazrebul, gansazRvrul drois monakveTSi.

iTvleba, rom aqciebis gamoSvebis xarjebi asaxaven aramaterialur aqtivs,

romelic xels uwyobs korporaciis saqmianobas, romelic drois ganmavlobaSi

ufasurdeba, da Sesabamisad, amortizacias eqvemdebareba. e.i. es xarjebi

Seesabamebian momavali periodis Semosavlebs, Semosavlebisa da xarjebis

Sesabamisobis principis Tanaxmad.

rac Seexeba aqciebis gamoSvebis Semdeg gaweul xarjebs, romlebic

dakavSirebulia saaqcio kapitalis moZraobis GCanawerebis warmoebasTan,

dividendebis gadaxdasTan (am miznebisaTvis gaweul wminda teqnikur xarjebs, da

ara TviT dividendebs), isini miekuTvnebian mimdinare danaxarjebs da aisaxebian

warmoqmnis mixedviT.

7.3. sarezervo kapitalis

aRricxva

saaqcio sazogadoebis sakuTari kapitali, sawesdebo kapitalis garda

moicavs sarezervo kapitals anu rezervebs, romlebic miznobrivi daniSnulebisaa.

rezervebi ZiriTadad, iqmneba mogebis xarjze. bass ganixilavs rezervebs,

romlebic iqmneba gaunawilebeli mogebidan da rezervebs, romlebic

uzrunvelyofen kapitalis SenarCunebas. isini buRaltrul balansSi calk-calke

muxlad unda iqnes warmodgenili.


safuZvlebis mixedviT, `rezervebis Seqmna zogjer moiTxoveba wesdebiT an kanon-

mdeblobiT, mesakuTreebisa da kreditorebis zaralisgan damatebiTi dacvis miz-

niT. SeiZleba Seiqmnas sxva rezervic, Tu qveynis sagadasaxado kanonmdebloba

aTavisuflebs sawarmos gadasaxadisagan an amcirebs sagadasaxado valdebulebas,

rodesac aseTi rezervi iqmneba. balansSi amgvari samarTlebrivi, sakanonmdeblo

da sagadasaxado rezervebis arsebobas SesaZloa mniSvneloba hqondes momxmareb-

lis mier ekonomikuri gadawyvetilebebis miRebisTvis. rezervebis Seqmna ufro me-

tad miRebuli Semosavlebis SenarCunebaa, vidre danaxarjebis gaweva~.

saqarTvelos kanonmdeblobiT aseTi rezervebis Seqmna SeuZliaT bankebsa da

sadazRvevo kompaniebs, romelTa saqmianobac riskebTan aris dakavSirebuli. sxva

danarCen SemTxvevebSi, sawarmoebs ra Tqma unda, aseTi rezervebis Seqmnis ufleba

215

aqvT, magram mxolod sakuTari wminda mogebidan. e.i. am SemTxvevaSi saqarTvelos

sagadasaxado kanonmdebloba ar aTavisuflebs sawarmos gadasaxadisagan, ar amci-

rebs sagadasaxado valdebulebas, da Sesabamisad, sawarmos mier Seqmnili

rezervis Tanxa ar gamoiqviTeba mogebis gadasaxadis gaangariSebisas.

SeiZleba gamoiyos Semdegi saxis rezervebi:

saemisio kapitali;

gaunawilebeli mogeba;

miznobrivi daniSnulebis rezervebi;

grZelvadiani aqtivebis gadafasebis rezervebi.

saemisio kapitali sakuTari kapitalis Semadgeneli nawilia, romelic

warmoadgens fasiani qaRaldebis pirvelad bazarze aqciebis nominalur

Rirebulebaze maRali fasebiT gayidvidan miRebul namets. saemisio kapitali

miznobrivi daniSnulebis rezervia, ganawilebas ar eqvemdebareba da gamoiyeneba

meorad bazarze aqciebis gayidvisas miRebuli zaralis dasafaravad, aseve

bonusuri emisiisas.

Tavisi ekonomikuri SinaarsiT, gaunawilebeli mogebac rezervis erT-erT

saxes warmoadgens. gaunawilebeli mogeba warmoiqmneba da balansSi aisaxeba imis

gamo, rom sazogadoebis xelmZRvanel organos – saerTo krebas jer kidev ar aqvs

miRebuli gadawyvetileba saangariSgebo periodis wminda mogebis ganawilebis

Sesaxeb. amgvari gadawyvetileba SeiZleba iyos:

srulad ganawileba;

nawilobrivi ganawileba;

srulad reinvestireba;

reinvestirebuli anu gaunawilebeli mogeba aqtivs ar warmoadgens da

Sesabamisad, gaunawilebeli mogebis angariSis sakredito naSTis arseboba ar

niSnavs sawarmoSi fuladi Tu arafuladi saSualebebis dabandebas, radganac igi

aris saangariSgebo periodis ganmavlobaSi sawarmoSi ganxorcielebuli

operaciebis Sedegad aqtivebis zrda, romelmac ganapiroba mogebis miReba.

gaunawilebeli (reinvestirebuli) mogeba ganisazRvreba saangariSgebo periodis

bolos da buRaltrul aRricxvaSi aisaxeba gatarebiT:

1. Semosavlebis angariSebis daxurva:

d-ti _ Semosavlebis angariSebi;

k-ti _ saangariSgebo periodis mogeba/zarali.

216


d-ti _ saangariSgebo periodis mogeba/zarali;

k-ti _ xarjebis angariSebi.

3. saangariSgebo periodis mogeba/zaralis angariSis daxurva, romelsac

SeiZleba hqondes an kreditis naSTi (saldo), romelic saangariSgebo

periodis wminda mogebaa, da gatardeba:


k-ti _ gaunawilebeli mogeba.

an SeiZleba hqondes debetis naSTi (saldo), romelic saangariSgebo periodis

wminda zaralia:

d-ti _ daufaravi zarali;

k-ti _ saangariSgebo periodis mogeba/zarali.

gaunawilebel mogebas SeiZleba miekuTvnos gayiduli grZelvadiani

aqtivebis (ZiriTadi saSualebebis, aramaterialuri aqtivebis, investiciebis)

gadafasebis rezervis naSTi:

d-ti _ gadafasebis rezervi (aqtivebis saxeebis mixedviT);

k-ti _ gaunawilebeli mogeba.

saaqcio sazogadoebis gaunawilebeli mogeba, sazogadoebis wesdebisa da moqmedi

kanonmdeblobis Sesabamisad, upirvelesad, gamoiyeneba dividendebis gasacemad da

sxva miznebisaTvis.

dividendi saaqcio sazogadoebis wminda mogebis nawilia, romelic

nawildeba aqcionerebs Soris, maT mflobelobaSi arsebuli aqciebis wilis

Sesabamisad. dividendi warmoadgens investirebuli kapitalis sanacvlod

miRebuli mogebis Tanxas, romelis anazRaurebasac periodulad axorcielebs

korporacia Tavis aqcionerebze. dividendebis gacema xdeba dagrovili wminda

mogebidan fuladi saSualebebis, arafuladi aqtivebis, an sakuTari aqciebis

saxiT. dividendis odenoba erT Cveulebriv aqciaze cvalebadia, xolo

privilegirebul aqciaze – fiqsirebuli. dividendebis gacemis Sesaxeb

gadawyvetilebas iRebs saaqcio sazogadoebis aqcionerTa saerTo kreba.

1. dividendebis daricxva dividendebis gacemis Sesaxeb gamocxadebis Semdeg:


k-ti _ gadasaxdeli dividendebi.

2. sxva saxis rezervebis Seqmna:

217


k-ti _ rezervebi (mizobrivi daniSnulebis).

gaunawilebeli mogeba, saWiroebis SemTxvevaSi, SeiZleba gamoyenebul iqnes

saaqcio sazogadoebis mier sakuTari aqciebis gamosyidvisas, Tu maTi gamosyidvis

Rirebuleba aRemateba nominalur Rirebulebas da saemisio kapitali ver

uzrunvelyofs mis dafarvas:

3. d-ti _gamosyiduli sakuTari aqciebi; an

d-ti _ Cveulebrivi aqciebi (nominaluri RirebulebiT);

d-ti _ gaunawilebeli mogeba (sxvaobis TanxiT);

k-ti _ fuladi saSualebebis angariSebi (gamosyidvis RirebulebiT).

mogebis xarjze rezervebis SeqmniT sawarmo axdens aqtivebis zrdas da

arsebuli aqtivebis SenarCunebas. amgvari rezervebis Seqmnisa da gamoyenebis

pirobebi, ZiriTadi mimarTulebebi ganisazRvreba sazogadoebis wesdebiT.

rezervis Seqmna xdeba sazogadoebis xelmZRvaneli organos – saerTo

krebis gadawyvetilebiT mogebis ganawilebis Sesaxeb. amave gadawyvetilebiT

ganisazRvreba Seqmnili rezervis miznobrivoba. Tu sawarmom miiRo

gadawyvetileba muSakTa waxalisebisaTvis rezervis Seqmnis Sesaxeb, buRaltrul

aRricxvaSi gaunawilebeli mogebidan am rezervis Seqmna aisaxeba gatarebiT:


k-ti _ waxalisebis rezervi.

muSakTa waxalisebis rezervis gamoyeneba aisaxeba gatarebiT:

d-ti _ waxalisebis rezervi;

k-ti _ gadasaxdeli xelfasi.

rac Seexeba rezervebs, romlebic uzrunvelyofen kapitalis SenarCunebas,

anu grZelvadiani aqtivebis gadafasebis rezervebs, igi ganxilul iqna ZiriTadi

saSualebebis aRricxvisas.

218

7.4. SezRuduli pasuxismgeblobis sazogadoebis

sakuTari kapitalis aRricxva

SezRuduli pasuxismgeblobis sazogadoeba (Sps) aris sazogadoeba, romlis

pasuxismgebloba kreditorebis winaSe Semoifargleba sazogadoebis qonebiT,

xolo TiToeuli partnioris pasuxismgebloba - sawesdebo kapitalSi misi wiliT.

SezRuduli pasuxismgeblobis sazogadoebis dafuZneba SeuZliaT rogorc

partniorebs, ise erT pirsac.

SezRuduli pasuxismgeblobis sazogadoebis sawesdebo kapitalis

minimaluri odenoba gansazRvrulia kanoniT da igi 200 laria. Senatanis odenoba

TiToeuli partniorisaTvis SeiZleba gansxvavebulad ganisazRvros, magram igi

aTze unaSTod unda iyofodes.

SezRuduli pasuxismgeblobis sazogadoebis daarsebisas, sawesdebo

kapitalSi Senatani unda ganxorcieldes ara nakleb 50 procentisa, Tu Sps

wesdebiT sxva ram ar aris gaTvaliswinebuli.

SezRuduli pasuxismgeblobis sazogadoebis sawesdebo kapitalis

aRsaricxavad moqmedi angariSTa gegmiT gaTvaliswinebulia angariSi – 5150

`sawesdebo kapitali Sps-Si~. igi pasiuri angariSia. Sps-s dafuZnebisas, sawesdebo

kapitalis Sesavsebad ganxorcielebuli fuladi Senatanebi buRaltrul


d-ti _ fuladi saSualebebis angariSebi (faqtobrivad Setanili TanxiT);

d-ti _ moTxovnebi kapitalis Sevsebaze (jer kidev Seutaneli wilis TanxiT);

k-ti _ sawesdebo kapitali Sps-Si (saerTo TanxiT).

sawesdebo kapitalSi Senatanebi SeiZleba ganxorcieldes rogorc fuladi,

ise arafuladi saxiT, anu qonebrivi SenataniT. arafuladi Senatanisas aqtivi

unda Sefasdes realuri RirebulebiT, romelic dadasturebuli iqneba

damoukidebeli auditoris mier. sawesdebo kapitalis Sesavsebad

ganxorcielebuli arafuladi Senatanebi buRaltrul aRricxvaSi aisaxeba

gatarebiT:

d-ti _ aqtivebis amsaxveli angariSebi (aqtivebis realuri RirebulebiT); an

d-ti _ moTxovnebi kapitalis Sevsebaze (jer kidev Seutaneli aqtivis

RirebulebiT);

k-ti _ sawesdebo kapitali Sps-Si.

im SemTxvevaSi, Tu sawesdebo kapitalis Sesavsebad Sesatani aqtivis

realuri Rirebuleba misi Semtani partnioris Sesatani wilis SeTanxmebul

Tanxaze naklebia, igi unda Seivsos damatebiTi fuladi TanxiT:

219

d-ti _ aqtivebis amsaxveli angariSebi (aqtivebis realuri RirebulebiT);

d-ti _ fuladi saSualebebis angariSebi (damatebiT Setanili TanxiT); an

d-ti _ moTxovnebi sawesdebo kapitalis Sesavsevad (moTxovnebis TanxiT);

k-ti _ sawesdebo kapitali Sps-Si (partnioris wilis saerTo TanxiT).

sawinaaRmdego SemTxvevaSi, rodesac aqtivis realuri Rirebuleba metia

sawesdebo kapitalSi partnioris mier Sesatani wilis SeTanxmebul Tanxaze,

partniorisaTvis am metobis dabruneba dauSvebelia. metobis Tanxa warmoadgens

damatebiT kapitals da Sps-s sakuTar kapitalSi calke muxlad aisaxeba:

d-ti _ aqtivebis amsaxveli angariSebi (aqtivebis realuri RirebulebiT);

k-ti _ sawesdebo kapitali Sps-Si (partnioris wilis saerTo TanxiT);

k-ti _ sxva rezervebi (aqtivebis Rirebulebis nameti TanxiT).

im SemTxvevaSi, Tu partniors sawesdebo kapitalis Sesavsebad misi wilis

mxolod nawili aqvs Setanili da SeTanxmebul droSi darCenili nawili ver

Seitana, igi pirvel Senatanzec kargavs uflebas, misi wili ki, SeiZleba sxva

partniorebze gadanawildes. xolo Tu partnioris darCenili Seutaneli Tanxis

miuxedavad sawesdebo kapitalis odenoba Seesabameba sakanonmdeblo moTxovnebs,

im partnioris sawesdebo kapitalSi ukve Setanili Tanxa, romelmac ver Seasrula

Sps-s wesdebiT gaTvaliswinebuli valdebuleba da dakarga ufleba, gadaitaneba

sarezervo kapitalis angariSze:

d-ti _ sawesdebo kapitali Sps-Si;

k-ti _ sxva rezervebi.

partnioris mier sawesdebo kapitalis Sesavsebad warmoqmnili

valdebulebebis SeTanxmebul droSi dafarva buRaltrul aRricxvaSi aisaxeba

gatarebiT:


d-ti _ aqtivebis amsaxveli angariSebi;

k-ti _ moTxovnebi kapitalis Sevsebaze.

220

Tavi VIII. Semosavlebisa da xarjebis

aRricxva

8.1. Semosavlebi da xarjebi, maTi

klasifikacia

sawarmos saqmianobis Sedegebis Sefasebis erT-erT mniSvnelovan maCvenebels

mogeba warmoadgens. mogeba finansuri angariSgebis ori elementiT, SemosavlebiT

da xarjebiT ganisazRvreba.


safuZvlebis mixedviT, `Semosavali aris sawarmos mier ekonomikuri sargeblis

zrda saangariSgebo periodSi, aqtivebis zrdis an valdebulebebis Semcirebis

gziT, rac gamoixateba sawarmos sakuTari kapitalis gadidebiT, romelic araa da-

kavSirebuli sakuTari kapitalis mesakuTreTa damatebiT SenatanebTan~.

`xarjebi aris sawarmos ekonomikuri sargeblis Semcireba saangariSgebo pe-

riodis ganmavlobaSi aqtivebis sawarmodan gasvlis an valdebulebebis zrdis sa-

fuZvelze, rac gamoixateba sawarmos sakuTari kapitalis SemcirebiT, romelic

araa dakavSirebuli mesakuTreTaTvis kapitalis ganawilebasTan~.

Semosavlebisa da xarjebis elementebi gansxvavebulia. amitom aucilebelia

Semosavlebisa da xarjebis elementebs Soris am gansxvavebis dadgena da maTi

dajgufeba, rac sawarmos saqmianobis Sedegebis sxvadasxva xarisxobrivi maCvaneb-

lebis meSveobiT daxasiaTebis saSualebas iZleva.

Semosavlebis cneba moicavs amonagebs da Semosulobas.

amonagebi aris sawarmoSi Semosuli ekonomikuri sargeblis saerTo Tanxa,

romelic miiReba sawarmos Cveulebrivi sameurneo saqmianobidan da gamoixateba

sakuTari kapitalis zrdiT, mesakuTreTa mxridan damatebiTi investirebis gareSe

(bass 18).

amonagebi warmoiqmneba sawarmos Cveulebrivi saqmianobis procesSi da cno-

bilia sxvadasxva saxelwodebiT: magaliTad, amonagebi saqonlis realizaciidan,

amonagebi momsaxurebis gawevidan, procenti, dividendi, roialti da saijaro qira.

amonagebi saqonlis (mza produqciis, samuSaoebis momsaxurebis) realizaciidan

sawarmos mier ekonomikuri sargeblis saxiT miRebuli Semosavalia, romelic

dakavSirebulia Cveulebriv samewarmeo saqmianobasTan. iseT sawarmoebs, romlebic

axdenen saqonlis (mza produqciis) gayidvas, warmoeqmnebaT Semosavlebi

(amonagebi) realizaciidan. sawarmoebs, romelTa ZiriTad saqmianobas

221

momsaxurebis gaweva warmoadgens, warmoeqmnebaT Semosavlebi (amonagebi)

momsaxurebis gawevidan. momsaxurebis gaweva, rogorc wesi, gulisxmobs sawarmos

mier momsaxurebis Sesrulebas, xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli pirobebisa da

vadebis safuZvelze. momsaxurebis gaweva SeiZleba dasruldes erT saangariSgebo

periodSi an gagrZeldes Semdgom saangariSgebo periodebSic.

sxva pirTa mier sawarmos kuTvnili aqtivebis gamoyeneba iwvevs sawarmoSi

ekonomikuri sargeblis Semosvlas procentebis, dividendebis, roialtebisa da

saijaro qiris saxiT.

procenti Semosavalia, romelsac sawarmo iRebs kapitalis yovel as

erTeulze. saprocento Semosavals sawarmo Rebulobs mis sakuTrebaSi arsebuli

Tavisufali fuladi saSualebebisa da maTi ekvivalentebis gamoyenebidan.

dividendebi aris sawarmos mier investirebuli kapitalis sanacvlod

miRebuli mogebis Tanxa, romlis anazRaurebasac periodulad anxorcielebs

saaqcio sazogadoeba (korporacia) Tavis aqcionerebze.

roialti aris Semosavali, romelic miiReba sawarmos kuTvnili

grZelvadiani aqtivebis, magaliTad, patentebis, savaWro niSnebis, saavtoro

uflebebis da kompiuteruli uzrunvelyofis gamoyenebis uflebis gadacemisaTvis.

Semosuloba gulisxmobs sxva muxlebs, romlebic akmayofileben Semosavlis

Sesaxeb arsebul ganmartebas da SeiZleba warmoiqmnas an ar warmoiqmnas sawarmos

Cveulebrivi saqmianobis procesSi. Semosuloba gulisxmobs sawarmos ekonomikuri

sargeblis gadidebas da, am TvalsazrisiT, ar gansxvavdeba amonagebidan.

Semosavlebis cneba gulisxmobs ararealizebul Semosulobebs, romelic

SesaZloa warmoiSvas likviduri fasiani qaRaldebis gadafasebiT an grZelvadiani

aqtivebis sabalanso Rirebulebis zrdiT.

sruli Semosavlebis angariSgebaSi Semosulobebs zogjer asaxaven maT mi-

RebasTan dakavSirebuli xarjebis gamoklebiT.

Semosavlis xarjze SesaZlebelia aqtivebis miReba an arsebuli aqtivebis

gaumjebeseba. magaliTad, fuladi saxsrebi, moTxovnebi, saqoneli da momsaxureba,

romlebic miiReba saqonlis gacvlisa da gaweuli momsaxurebis Sedegad. aseve, Se-

mosavali SeiZleba warmoiqmnas valdebulebis dafarviT. magaliTad, sawarmos Se-

uZlia kreditoruli davalianebis dasafaravad kreditors miawodos saqoneli an

222

momsaxureba, romelic gamoiwvevs erTis mxriv, valdebulebebis dafarvas da

meores mxriv, Semosavlebis zrdas.

xarjebis cneba moicavs zarals da aseve xarjebs, romlebic warmoiqmneba

sawarmos Cveulebrivi (saoperacio) saqmianobis procesSi.

sawarmos Cveulebrivi saqmianobis procesSi warmoqmnili xarjebia,

magaliTad, realizebuli saqonlis TviTRirebuleba, xelfasi, cveTa da

amortizacia.

rogorc wesi, sawarmos Cveulebrivi saqmianobis procesTan dakavSirebuli

xarjebi praqtikaSi sxvadasxva saxis aqtivebis (fuladi saSualebebi da maTi eqvi-

valentebi, sasaqonlo-materialuri faseulobebi, ZiriTadi saSualebebi) Semcire-

biT an sawarmodan gasvliT gamoixateba.

sawarmos Cveulebriv saqmianobasTan dakavSirebuli xarjebis ZiriTadi

jgufebia:

- realizebuli produqciis (saqonlis) TviTRirebuleba;

- miwodebis xarjebi;

- saerTo da administraciuli xarjebi.

realizebuli produqciis (saqonlis) TviTRirebuleba moicavs iseT

xarjebs, rogoricaa: ZiriTadi da damxmare masalebis, saqonlis, pirdapiri da

arapirdapiri xelfasis, cveTisa da amortizaciis, remontis da sxva saoperacio

xarjebs.

miwodebis xarjebis jgufs miekuTvneba: reklamis xarjebi, saqonlis

(produqciis) transportirebisa da Senaxvis xarjebi, saqonlis (produqciis)

miwodebis sxva xarjebi.

saerTo da administraciuli xarjebia: ijaris, saofise inventaris,

komunikaciis, sakonsultacio da sagarantio momsaxurebis, dazRvevis, ZiriTadi

saSualebebis cveTisa da amortizacis, sagadasaxado xarjebi, saeWvo

moTxovnebTan dakavSirebuli xarjebi da sxva saerTo xarjebi.

zarali gulisxmobs sxva muxlebs, romlebic akmayofileben xarjebis Sesa-

xeb arsebul ganmartebas da SeiZleba warmoiqmnas an ar warmoiqmnas sawarmos Cve-

ulebrivi saqmianobis procesSi. zarali asaxavs sawarmodan ekonomikuri sargeb-

lis gasvlas da amdenad, Tavisi bunebiT ar gansxvavdeba sxva xarjebisgan.

223

zarali SeiZleba warmoiqmnas sawarmos araordinaluri saqmianobis pirobebSic

magaliTad, stiqiuri ubedurebis an katastrofis gamo (wyaldidoba, xanZari da

sxva). xarjebis cneba agreTve, moicavs farul zarals. magaliTad, igi SeiZleba

warmoiqmnas ucxouri savaluto kursis zrdis gamo erovnul valutasTan Sedare-

biT, Tu sawarmos hqonda savaluto kreditoruli davalianeba.

sruli Semosavlebis angariSgebaSi zarali ufro xSirad aisaxeba masTan

dakavSirebuli Semosavlebis gareSe.

ekonomikuri gadawyvelebebis misaRebad aucilebeli informaciiT momxmareb-

lis uzrunvelyofis mizniT, Semosavlebisa da xarjebis asaxva sruli

Semosavlebis angariSgebaSi gansxvavebulad SeiZleba. saerTaSoriso praqtikiT,

Cveulebrivi saqmianobis pirobebSi miRebul Semosavlebsa da danaxarjebs ganas-

xvaveben im Semosavlebisa da danaxarjebisagan, romlebic warmoiqmneba sawarmos-

aTvis uCveulo, araordinalur pirobebSi. aseTi tipis gansxvavebis warmoqmnisas

gaTvaliswinebul unda iqnes sawarmosa da misi saqmianobis Taviseburebebi.

finansuri angariSgebis informaciis momxmareblebisaTvis mniSvnelovania

sawarmos saqmianobis finansuri Sedegebis iseTi komponentebi, romlebic SesaZ-

loa erTmaneTisagan gansxvavdebodes stabilurobis, amonagebis, zaralis potenci-

alisa da prognozirebis SesaZleblobebis TvalsazrisiT. amitom bass-is

mixedviT, sawarmom unda moaxdinos xarjebis klasifikacia.

xarjebis klasifikacia unda moxdes:

xarjebis xasiaTisa da ekonomikuri daniSnulebis mixedviT; an

sawarmoSi maTi funqciebis mixedviT.

bass-is Sesabamisad, sruli Semosavlebis angariSgebaSi xarjebi, maTi eko-

nomikuri Sinaarsis mixedviT jgufdeba:

amonagebi X

sxva Semosavlebi X

cvlilebebi mza produqciisa da daumTavrebeli

warmoebis maragSi X

gamoyenebuli nedleuli da masalebi X

personalis Senaxvis xarjebiA X

cveTisa da amortizaciis xarjebi X

sxva xarjebi X

sul xarjebi (X)

mogeba X

224

xarjebis klasificirebis meore tipis struqtura exeba xarjebis funqciebs

anu ,,mimoqcevis (sabrunavi) xarjebis~ meTods. am meTodis Tanaxmad, xarjebis kla-

sifikacia xdeba maTi funqciebis mixedviT, rogorc realizebuli produqciis

TviTRirebulebis nawili, an komerciuli an administraciuli saqmianobis nawili.

sruli Semosavlebis angariSgebaSi xarjebis amgvari wardgeniT sawarmo gayidve-

bis TviTRirebulebas gamoyofs sxva xarjebisagan, riTac momxmareblebs uzrun-

velyofs ufro Sesaferisi informaciiT, vidre xarjebis ekonomikuri daniSnule-

bis mixedviT klasifikaciisas.

bass-is Sesabamisad, sruli Semosavlebis angariSgebaSi xarjebi funqciebis

mixedviT jgufdeba:

amonagebi X

realizebuli produqciis TviTRirebuleba (X)

saerTo mogeba X

sxva Semosavlebi X

komerciuli xarjebi (X)

administraciuli xarjebi (X)

sxva xarjebi (X)

mogeba X

xarjebis klasificirebis meTodis SerCevisas gansakuTrebuli yuradReba

unda mieqces ufro saimedo da Sesabamis informaciis miRebas. standarti moiT-

xovs, rom danaxarjebis klasifikaciis SerCeva moxdes sawarmos saqmianobis Sede-

gebis ukeT warmoCenis poziciidan.

Semosavlebisa da xarjebis elementebs Soris gansxvavebis dadgena da maTi

sxvadasxva gziT dajgufeba, sawarmos saqmianobis Sedegebis sxvadasxva xarisxob-

rivi maCvaneblebis meSveobiT daxasiaTebis saSualebas iZleva.

225

8.2. Semosavlebis aRiareba

da Sefaseba

Semosavlebis aRiareba aris sawarmos sruli Semosavlebis angariSgebaSi

Semosavlebis muxlis asaxvis procesi, romelic akmayofilebs misi, rogorc

finansuri angariSgebis elementis ganmartebas da bass-iT gansazRvrul aRiare-

bis kriteriums. aRiareba gulisxmobs Semosavlebis sityvier da Tanxobriv asax-

vas buRaltrul aRricxvasa da Sesabamisad, sruli Semosavlebis angariSgebaSi.

Semosavali, romelic akmayofilebs finansuri angariSgebis elementis cne-

bas, aRiarebul da asaxul unda iqnes finansur angariSgebaSi, Tu:

mosalodnelia am muxliT gamowveuli momavali ekonomikuri sargeblis sawar-

moSi Semosvla; da

mas gaaCnia Rirebuleba, romelic SeiZleba saimedod Sefasdes.

arsebobs Semosavlebisa da xarjebis aRiarebis Semdegi meTodebi:

daricxvis meTodi;

sakaso meTodi.

daricxvis meTodis Tanaxmad, sameurneo operaciebis Sedegebisa da sxva mov-

lenebis aRiareba xdeba maTi moxdenisTanave, da ara fuladi saSualebebisa da mi-

si eqvivalentebis miRebisa da gadaxdis dros. amasTan, isini gatardeba saTanado

buRaltrul dokumentebSi da aisaxeba im periodis finansur angariSgebaSi, ro-

melsac ganekuTvneba.

sakaso meTodiT Semosavlebis aRiareba xdeba maTi miRebis an gamoyenebisa

da gankargvis uflebis mopovebis momentis mixedviT, xolo xarjebis aRiareba -

ganaRdebis Semdeg.

finansuri angariSgebis momzadebisa da wardgenis struqturuli safuZvlebis

mixedviT, finansuri angariSgebis momzadebas safuZvlad udevs buRaltruli aR-

ricxvis daricxvis meTodi. aqedan gamomdinare, buRaltruli aRricxvis

saerTaSoriso standartebi moiTxovs Semosavlebisa da xarjebis aRiarebas, maT

aRricxvas daricxvis meTodiT. rac Seexeba saqarTvelos erovnul

kanonmdeblobas, kerZod, saqarTvelos sagadasaxado kodeqss, igi gadasaxadis

gadamxdels uflebas aZlevs Semosavlebisa da xarjebis aRsaricxavad gamoiyenos

226

sakaso an daricxvis meTodi, imis mixedviT, Tu romel meTods iyenebs igi

buRaltrul aRricxvaSi.

bass-iT sawarmos sruli Semosavlebis angariSgebaSi Semosavlis aRiare-

ba_asaxva xdeba im SemTxvevaSi, Tu sawarmoSi momavali ekonomikuri sargeblis

zrda gamowveulia aqtivebis zrdiT an valdebulebebis SemcirebiT da misi saime-

do Sefaseba SesaZlebelia. es ki imas niSnavs, rom Semosavlebis aRiareba xdeba

maSinve, rogorc ki aRiarebuli iqneba aqtivebis zrda an valdebulebebis Semci-

reba, magaliTad, aqtivebis zrda saqonlis an momsaxurebis realizaciis Sedegad

an valdebulebis Semcireba kreditoris mier valze uaris Tqmis SemTxvevaSi.

amonagebis aRricxvis principuli sakiTxia imis dadgena, Tu rodis unda mox-

des amonagebis aRiareba. garkveuli tipis sameurneo operaciebisa da movlenebis

Sedegad warmoqmnili amonagebis aRricxvis reJims gansazRvravs bass 18

`amonagebi~, romelic gamoiyeneba iseTi sameurneo operaciebisa da movlenebis Se-

degad warmoqmnili amonagebis aRiarebisaTvis, rogoricaa:

saqonlis gayidva;

momsaxurebis gaweva;

sxva pirTa mier sawarmos kuTvnili aqtivebis gamoyeneba, rasac mohyveba sawar-

moSi ekonomikuri sargeblis Semosvla dividendebis, procentebisa da roial-

tebis saxiT.

bass-iT saqoneli moicavs sawarmos mier warmoebul produqcias, romelic

gankuTvnilia gasayidad, agreTve, im produqcias, romelic SeZenil iqna xelmeo-

red gayidvis mizniT. magaliTad, sacalo vaWrobis sawarmos mier SeZenili samrew-

velo produqcia, miwa an sxva qoneba, romlebic gaTvaliswinebulia xelmeored

gayidvisaTvis.

bass-iT `amonagebis Sefaseba unda moxdes miRebuli an misaRebi anazRaure-

bis realuri Rirebulebis mixedviT~ (bass 18).

realuri Rirebuleba aris is Tanxa, romliTac aqtivi SeiZleba gaicvalos

an valdebuleba daifaros, dainteresebul da saqmis mcodne mxareebs Soris ,,gaS-

lili xelis manZilis principiT~.

calkeul sameurneo operaciasTan dakavSirebuli amonagebis sidide, ro-

gorc wesi, ganisazRvreba sawarmosa da aqtivis myidvels Soris dadebuli garige-

bis safuZvelze. misi Sefaseba xdeba sawarmos mier miRebuli an misaRebi anazRau-

rebis realuri RirebulebiT, nebismieri savaWro fasdaTmobis gaTvaliswinebiT.

imis gamo, rom xSirad anazRaureba fulis an fuladi saxsrebis ekvivalen-

227

tebis saxiT xdeba, Sesabamisad, Semosavlis Tanxac misaRebi an miRebuli fulisa

da fuladi saxsrebis ekvivalentebis tolia.

magaliTi:

sawarmo, Cveulebriv, Tavis produqcias yidis erTeuls - 10 larad. erT-erT

myidvelTan dadebuli xelSekrulebis Sesabamisad, sawarmom miawoda produqcia,

3000 erTeuli, 3%-iani fasdaTmobiT. fasdaTmobis pirobis gamoyenebis SemTxvevaSi

amonagebi Seadgens 29100 lars (30000 – 900).

SeiZleba adgili hqondes SemTxvevas, rodesac fulis an fuladi saxsrebis

ekivalentis Semosvla sawarmoSi gadaideba. Sedegad, anazRaurebis realuri Rire-

buleba SeiZleba miRebuli an misaRebi fulis nominalur Tanxaze naklebi aRmoC-

ndes. magaliTad, saqonlis gayidvisas sawarmom SeiZleba myidvels misces upro-

cento krediti an daeTanxmos sabazro saprocento ganakveTze dabalprocentiani

Tamasuqis miRebas. aseTi operacia, faqtobrivad, warmoadgens ra finansur opera-

cias, anazRaurebis realuri Rirebuleba ganisazRvreba momavalSi misaRebi Tan-

xebis diskontirebiT, pirobiTi saprocento ganakveTis gamoyenebiT.

pirobiTi saprocento ganakveTi ufro naTlad gansazRvravs:

analogiuri kreditunariani emitentis analogiur instrumentze umetesad

gavrcelebul ganakveTs; an

saprocento ganakveTs, romliTac xdeba mocemuli instrumentis nominaluri

Tanxis diskontireba, mocemuli saqonlis an momsaxurebis mimdinare fasam-

de naRd fulze gayidvisas (bass 18).

bass-is mixedviT, realur Rirebulebasa da anazRaurebis nominalur Tanxas So-

ris sxvaoba unda aRiardes saprocento amonagebad.

magaliTi:

sawarmom gayida aqtivi 2 wliani ganvadebiT. gadasaxdeli Tanxa 20000 laria.

operaciis moxdenis momentisaTvis analogiuri miznebisaTvis sesxis wliuri

saprocento ganakveTi 12%-ia. aqtivis realuri (diskontirebuli) Rirebuleba,

15944 lari [(20000 x (PVI,i,n)) = (20000 x 0,7972)] aRiardeba realizaciidan miRebul

Semosavlad, xolo 4056 lari (20000 - 15944) _ saprocento Semosavlad.

228

fulis an fuladi saxsrebis ekvivalentebis saxiT anazRaurebis garda,

SesaZlebelia adgili hqondes gacvliT operaciebs. gacvliTi operaciebi

SeiZleba warmoqmnidnen an ar warmoqmnidnen amonagebs. saqonlisa da momsaxurebis

gacvla analogiuri bunebisa da Rirebulebis mqone saqonelsa da momsaxurebaze

ar iTvleba amonagebis warmomqmnel sameurneo operaciad. es is SemTxvevebia, ro-

desac momwodeblebi gacvlas awarmoeben, sxvadasxva geografiul sivrceSi warmo-

Sobili sabazro moTxovnebis droulad dakmayofilebis mizniT. Tu saqoneli da

momsaxureba icvleba gansxvavebuli saxis saqonelsa da momsaxurebaze, aseTi gac-

vla iTvleba amonagebis warmomqnel operaciad. amonagebis Tanxa ganisazRvreba mi-

Rebuli saqonlisa da momsaxurebis realuri RirebulebiT. koreqtireba xdeba fu-

lisa da fuladi saxsrebis ekvivalentebiT. im SemTxvevaSi, rodesac miRebuli sa-

qonlisa da momsaxurebis realuri Rirebulebis saimedod gansazRvra

SeuZlebelia, amonagebis Tanxis Sefaseba xdeba gacemuli saqonlisa da momsaxu-

rebis realuri RirebulebiT, romelic Semdgom koreqtirdeba miRebuli fulisa

da fuladi saxsrebis ekvivalentebis TanxiT (bass 18).

8.3. saqonlis gayidvidan miRebuli

amonagebis aRricxva

bass-is mixedviT, saqonlis gayidvis Sedegad miRebuli amonagebis aRiareba

xdeba maSin, rodesac dakmayofilebuli iqneba yvela qvemoT CamoTvlili piroba:

sawarmo myidvels gadascems saqonlis sakuTrebasTan dakavSirebul yvela

mniSvnelovan risks da sargebels;

sawarmo ar inarCunebs uwyvet menejerul monawileobas im doniT, romelic,

Cveulebriv, asocirdeba sakuTrebis uflebasTan da ar axorcielebs gayidul

saqonelze efeqtur kontrols;

SesaZlebelia amonagebis Tanxis saimedod gansazRvra;

mosalodnelia, rom mocemuli operaciidan sawarmo miiRebs ekonomikur sarge-

bels;

SesaZlebelia mocemul operaciasTan dakavSirebuli ukve gaweuli an momaval

periodSi gasawevi xarjebis saimedod gansazRvra.

229

maSasadame, amonagebis aRiareba xdeba mxolod maSin, Tu mosalodnelia mo-

cemuli operaciidan sawarmoSi ekonomikuri sargeblis Semosvla.

saqonlis (momsaxurebis, samuSaoebis) gayidvis Sedegad miRebuli amonagebi

warmoadgens saoperacio Semosavals. saoperacio Semosavlebis aRsaricxavad

moqmedi angariSTa gegmiT gaTvaliswinebulia angariSebis jgufi – 6100

`saoperacio Semosavlebi~, kerZod, angariSebi:

6110 - Semosavali realizaciidan;

6120 - gayiduli saqonlis dabruneba da fasdaTmoba;

6130 - Semosavali saeWvo moTxovnebidan;

6190 - sxva saoperacio Semosavlebi.

angariSi `Semosavali realizaciidan~ pasiuri angariSia da Semosavlebi

aRiarebisas aisaxeba am angariSis kreditSi, fuladi saSualebebis an moTxovnebis

amsaxveli angariSebis debetTan korespondenciiT.

sxvadasxva qveynis kanonmdebloba SesaZloa iTvaliswinebdes, Semosavlebis

aRiarebis kriteriumis sxvadasxva dros dakmayofilebis SesaZlebelobas. kerZod,

kanoni SeiZleba gansazRvravdes drois im moments, rodesac sawarmo gadascems sa-

kuTrebasTan dakavSirebul mniSvnelovan risksa da sargebels.

xelSekrulebis pirobebis Semowmebis gziT xdeba imis dadgena, Tu ro-

dis gadasca sawarmom myidvels saqonlis sakuTrebasTan dakavSirebuli mniSvne-

lovani riskebi da sargebeli. xSirad, sakuTrebasTan dakavSirebuli riskebisa da

sargeblis gadacema emTxveva myidvelze samarTlebrivi an qonebrivi uflebebis

gadacemas. umetesad, ase xdeba sacalo vaWrobaSi. Semosavlebis aRiarebis

aRniSnuli meTodi miwodebis TariRiT Semosavlebis aRiarebad iwodeba.

Sesabamisad, saqonlis (momsaxurebis, samuSaoebis) miwodeba, romelic iwvevs aqti-

vebis zrdas buRaltrul aRricxvaSi aisaxeba gatarebiT:

d-ti _ fuladi saSualebebis amsaxveli angariSebi; an

d-ti _ moTxovnebi miwodebiT da momsaxurebiT;

k-ti _ Semosavali realizaciidan.

erTi da imave operaciasTan dakavSirebuli amonagebisa da xarjebis aRiare-

ba erTdroulad xdeba, amonagebisa da xarjebis Sesabamisobis principis

safuZvelze. amitom, saqonlis gayidvis Sedegad miRebuli Semosavlis

aRiarebasTan erTad unda moxdes Sesabamisi xarjis, anu gayiduli saqonlis

TviTRirebulebis Camowera:

230

d-ti - gayiduli saqonlis TviTRirebuleba;

k-ti - saqoneli.

saqonlis gayidva da Sesabamisad, Semosavlis aRiareba SesaZlebelia

dakavSirebuli iyos myidvelis mier gadaxdil an gadasaxdel iseT TanxebTan,

romelic sawarmos ar ekuTvnis da cxadia, arc aRiardeba Semosavlad. aseTi

SeiZleba iyos e. w. arapirdapiri gadasaxadebi, magaliTad, damatebuli

Rirebulebis gadasaxadi. Tanaxmad saqarTvelos kanonmdeblobisa, sawarmo,

romelic aris damatebuli Rirebulebis gadasaxadis gadamxdeli, valdebulia sa-

qonlis (momsaxurebis, samuSaoebis) gayidvisas myidvels gadaaxdevinos dRg-s

Tanxac da Sesabamisad, Semosavlebis aRiarebisas aRiaros igi, rogorc

valdebuleba:

d-ti _ fuladi saSualebebis amsaxveli angariSebi (saerTo TanxiT); an

d-ti _ moTxovnebi miwodebiT da momsaxurebiT (saerTo TanxiT);

k-ti _ Semosavali realizaciidan (Semosavlis TanxiT);

k-ti _ gadasaxdeli dRg (dRg-s TanxiT).

operacia ar iTvleba gayidvad da, Sesabamisad, ar xdeba amonagebis aRiare-

ba, Tu sawarmo inarCunebs mflobelobis mniSvnelovan riskebs. saqonlis mflobe-

lobis riskis SenarCuneba sxvadasxva gziTaa SesaZlebeli. bass-is mixedviT, sa-

warmo saqonlis sakuTrebasTan dakavSirebul mniSvnelovan riskebsa da sarge-

bels myidvels ar gadascems maSin, rodesac:

sawarmo itovebs aradamakmayofilebel miwodebasTan dakavSirebul valdebule-

bas, romelic uzrunvelyofili ar aris saTanado garantiiT;

sawarmoSi romelime saqonlis (momsaxurebis) gayidvidan amonagebis miReba da-

mokidebulia myidvelis amonagebis wyaroze, romelic man unda miiRos Tavisi

saqonlis an momsaxurebis gayidvis Sedegad;

xelSekrulebiT gaTvaliswinebulia gagzavnili saqonlis damontaJeba da es

piroba mniSvnelovani saxelSekrulebo valdebulebaa, romelic sawarmos jer

ar Seusrulebia;

myidvels ufleba aqvs, xelSekrulebis Tanaxmad, uari Tqvas saqonlis an mom-

saxurebis SeZenaze da, amdenad, sawarmosaTvis gaurkvevelia ukugebis miRebis

SesaZlebloba (bass 18).

maSasadame, bass-is mixedviT nebadarTulia Semosavlebis aRiareba moxdes

saqonlis miwodebis Semdeg.

231

garigeba saqonlis Semdgomi miwodebis Sesaxeb, rodesac myidveli iRebs sa-

kuTrebis uflebas da angariSis ganaRdebis valdebulebas, SesaZlebelia

iTvaliswinebdes saqonlis miwodebis gadavadebas myidvelis moTxovniT. am

SemTxvevaSi amonagebis aRiareba xdeba maSin, rodesac myidveli miiRebs sakuTre-

bis uflebas, im pirobiT, rom:

SesaZlebeli iqneba saqonlis miwodebis ganxorcieleba;

saxeze arsebobs is saqoneli, romelic identificirebulia da mzad aris

myidvelisaTvis gasagzavnad im momentisaTvis, rodesac xdeba realizaci-

is aRiareba;

myidveli specialuri SeTanxmebis Sesabamisad adasturebs saqonlis miwo-

debis gadavadebas; da

gamoiyeneba gadaxdis Cveulebrivi pirobebi.

gadavadebuli gayidvisas saqonlis miwodeba ganxorcieldeba mxolod maSin,

rodesac myidveli sabolood gaasworebs angariSs, nawil-nawil gadaxdis piro-

bebSi. amgvari realizaciidan amonagebis aRiareba xdeba mas Semdeg, rodesac saqo-

neli mitanili iqneba adgilze.

amonagebis aRiareba ar xdeba, Tu arsebobs mxolod saqonlis SeZenis an war-

moebis survili, misi droulad miwodebis mizniT.

garigeba saqonlis miwodebis Sesaxeb SeiZleba iTvaliswinebdes

miwodebuli saqonlis damontaJebas da teqnikur Semowmebas. am SemTxvevaSi amona-

gebis aRiareba maSin moxdeba, rodesac myidveli miiRebs miwodebul saqonels da

misi damontaJeba da teqnikuri Semowmeba damTavrdeba. amonagebis aRiareba

gatardeba:




miuxedavad aRniSnulisa, amonagebis aRiareba SesaZloa ganxorcieldes mi-

wodebuli saqonlis miRebisTanave im SemTxvevaSi, rodesac:

damontaJebis procesi martivia; an

teqnikuri Semowmeba xorcieldeba mxolod saboloo saxelSekrulebo fase-

bis dadgenis mizniT.

232

saboloo saxelSekrulebo fasebis dadgenis mizniT teqnikuri Semowmebis

ganxorcieldebisas amonagebis aRiareba SesaZloa ganxorcieldes miwodebuli sa-

qonlis miRebisTanave, Tu:

myidvels aqvs saqonlis dabrunebis SezRuduli uflebebi;

saqonlis gayidva xdeba konsignaciiT;

saqonlis miwodebisTanave xdeba fulis gadaxda.

garigeba saqonlis miwodebis Sesaxeb SeiZleba iTvaliswinebdes myidvelis

mier saqonlis dabrunebis SezRudul uflebebs. am SemTxvevaSi amonagebis aRiare-

ba unda moxdes maSin, rodesac myidveli oficialurad miiRebs miwodebul saqone-

ls an saqoneli mitanilia adgilze da uaris Tqmis vada amowurulia.

saqonlis gayidva dabrunebis uflebiT buRaltrul aRricxvaSi Semdegnairad

aisaxeba:

1. Semdgomi gadaxdis pirobiT saqonlis miwodebisas:

a. Semosavlis aRiareba:




b. gayiduli saqonlis TviTRirebulebis Camowera:

d-ti _ gayiduli saqonlis TviTRirebuleba;

k-ti _ saqoneli.

2. myidvelis mier saqonlis Rirebulebis gadaxda:


k-ti _ moTxovnebi miwodebiT da momsaxurebiT.

3. gayiduli saqonlis nawilis dabruneba:

a. gasayidi RirebulebiT:

d-ti _ gayiduli saqonlis dabruneba da fasdaTmoba;

k-ti _ valdebuleba saqonlis dabrunebiT.

b. TviTRirebulebiT:

d-ti _ saqoneli;

233

k-ti _ gayiduli saqonlis TviTRirebuleba.

myidvelis mier saqonlis dabrunebis SemTxvevaSi unda moxdes gadasaxdeli

dRg-is angariSis koreqtireba:

d-ti _ gayiduli saqonlis dabruneba da fasdaTmoba;

d-ti _ gadasaxdeli dRg;

k-ti _ fuladi saSualebebis angariSebi;

k-ti _ valdebulebebi gayiduli saqonlis dabrunebiT.

4. sakompensacio Tanxis gadaxda:

d-ti _ valdebuleba saqonlis dabrunebiT;


5. Semosavlebis koreqtireba:


angariSi `gayiduli saqonlis dabruneba da fasdaTmoba~ daixureba, riTac

moxdeba realizaciidan miRebuli Semosavlebis koreqtireba:

d-ti _ Semosavali realizaciidan;

k-ti _ gayiduli saqonlis dabruneba da fasdaTmoba.

6. saangariSgebo periodis bolos, Semosavlebisa da xarjebis amsaxveli

angariSebis daxurva:

a. d-ti _ Semosavali realizaciidan;

k-ti _ saangariSgebo periodis mogeba/zarali;

b. d-ti _ saangariSgebo periodis mogeba/zarali;


im SemTxvevaSi, Tu saqonlis dabruneba moxda myidvelis mier davalianebis

Tanxis dafarvamde, igive operaciebi buRaltrul aRricxvaSi Semdegnairad

aisaxeba:

1. Semdgomi gadaxdis pirobiT saqonlis miwodebisas:

a. Semosavlis aRiareba:



234

b. gayiduli saqonlis TviTRirebulebis Camowera:

d-ti _ gayiduli saqonlis TviTRirebuleba;

k-ti _ saqoneli.

2. gayiduli saqonlis nawilis dabruneba:

a. gasayidi RirebulebiT:

d-ti _ gayiduli saqonlis dabruneba;

k-ti _ valdebuleba saqonlis dabrunebiT.

b. TviTRirebulebiT:

d-ti _ saqoneli;


3. gayiduli saqonlis Rirebulebis gadaxda myidvelis mier:



4. Semosavlebis koreqtireba:

d-ti _ Semosavali realizaciidan;

k-ti _ gayiduli saqonlis dabruneba.

saqonlis gayidva konsignaciiT gulisxmobs, rom saqonlis mimRebi (myidveli)

Tavis Tavze iRebs valdebulebas, saqoneli gayidos tvirTis mimwodeblis saxe-

liT. saqonlis gamgzavni amonagebs aRiarebs maSin, rodesac saqonlis mimRebi mas

mesame pirze gayidis.

saqonlis gayidva SeiZleba aseve, ganxorcieldes Suamaval mxareze, distri-

butorebze, dilerebze an sxva pirebze, romlebic axdenen saqonlis gadayidvas

uSualod momxmareblebze. Cveulebriv, amgvari realizaciidan amonagebis aRiareba

xdeba maSin, rodesac moxdeba saqonlis sakuTrebasTan dakavSirebuli riskebisa

da sargeblis gadacema. miuxedavad amisa, Tu myidveli arsebiTad moqmedebs ro-

gorc agenti, gayidva iTvleba konsignaciur gayidvad.

gayiduli saqonlis Rirebulebis an gayidvis Sesaxeb Setyobinebis miRebis

safuZvelze moxdeba amonagebis aRiareba.

konsignaciiT saqonlis gayidva buRaltrul aRricxvaSi aisaxeba:

1. saqonlis miwodeba konsignatorisaTvis:

d-ti _ saqoneli konsignaciiT;

235

k-ti _ saqoneli.

2. amonagebis aRiareba fulis miRebisas:



3. imavdroulad, gayiduli saqonlis TviTRirebulebis Camowera:

d-ti - gayiduli saqonlis TviTRirebuleba;

k-ti - saqoneli konsignaciiT.

garigeba saqonlis miwodebis Sesaxeb SeiZleba iTvaliswinebdes avansad ga-

daxdas (srulad an nawilobri) im saqonlis miwodebisaTvis, romelic mocemul

momentSi ar arsebobs sasaqonlo-materialuri maragis saxiT. aseT SemTxvevebSi

amonagebis aRiareba moxdeba maSin, rodesac saqoneli mitanili iqneba myidvelTan,

radgan winaswar gadaxdili Tanxa warmoadgens sawarmos valdebulebas myidvelis

winaSe, anu gamoumuSavebel (daumsaxurebel) Semosavals. Sesabamisad, Tanxis

avansad miReba buRaltrul aRricxvaSi aisaxeba gatarebiT:

d_ti _ fuladi saSualebebis angariSebi;

k_ti _ miRebuli avansebi.

saqonlis miwodebisa da myidvelTan mitanisas moxdeba misi Rirebulebis

aRiareba Semosavlad, Sesabamisi valdebulebebis, anu miRebuli avansebis

Semcirebis gziT:

d_ti _ miRebuli avansebi (saerTo TanxiT);



236

8.4. momsaxurebis gawevidan miRebuli

amonagebis aRricxva

momsaxurebis gaweva, Tavisi ekonomikuri SinaarsiT, saqonlis miwodebis

identuria. igi SeiZleba erT an ramdenime saangariSgebo periods moicavdes.

amitom momsaxurebis gawevidan miRebuli Semosavlebis aRiareba da aRricxva

momsaxurebis xelSekrulebis pirobebzea damokidebuli.

bass 18-is mixedviT, momsaxurebis gawevidan miRebuli Semosavlebis

aRiareba xdeba balansis Sedgenis TariRisaTvis, momsaxurebis xelSekrulebis

Sesrulebis stadiis mixedviT, im SemTxvevaSi, Tu SesaZlebelia momsaxurebis ga-

wevis Sedegebis saimedod gansazRvra.

bass-is mixedviT, momsaxurebis miwodebis Sedegebis saimedod Sefaseba maSin

aris SesaZlebeli, Tu dakmayofilebulia Semdegi pirobebi:

amonagebis Tanxis gansazRvra SesaZlebelia saimedod;

mocemuli operaciidan mosalodnelia ekonomikuri sargeblis Semosvla sawar-

moSi;

SesaZlebelia momsaxurebis miwodebis xelSekrulebis Sesrulebis stadiis sa-

imedod dadgena, balansis Sedgenis TariRisaTvis;

SesaZlebelia momsaxurebaze ukve gaweuli da xelSekrulebis mTlianad Sesru-

lebisaTvis saWiro danaxarjebis saimedod Sefaseba (bass 18).

momsaxurebis gawevis stadiis gaTvaliswinebiT amonagebis aRiareba, procen-

tuli Sesrulebis meTodis saxelwodebiTaa cnobili. am meTodis Tanaxmad, amona-

gebis asaxva xdeba momsaxurebis gawevis Sesabamis saangariSgebo periodebSi.

sawarmos SeuZlia amonagebis saimedod Sefaseba, Tu momsaxurebis miwodebis

xelSekrulebaSi gaTvaliswinebuli iqneba:

TiToeuli mxaris uflebebi momsaxurebis miwodebasa da miRebasTan dakavSire-

biT;

anazRaurebis pirobebi;

angariSsworebis wesi.

momsaxurebis miwodebis xelSekrulebis Sesrulebis stadiis dadgena sxva-

dasxva meTodiTaa SesaZlebeli. sameurneo operaciis bunebidan gamomdinare, es me-

Todebi SeiZleba gulisxmobdes mocemuli TariRisaTvis:

237

Sesrulebuli samuSaos gamokvlevas;

Sesrulebuli momsaxurebis procentuli Tanafardobis gaangariSebas mTeli

momsaxurebis mimarT;

gaweuli danaxarjebis Tanafardobis gaangariSebas mocemul operaciasTan da-

kavSirebuli danaxarjebis saerTo Tanxis mimarT.

is danaxarjebi, romlebic asaxavs mocemuli TariRisaTvis Sesrulebul

momsaxurebas, xarjis saxiT aisaxeba mocemuli TariRisaTvis. xolo is danaxarje-

bi, romlebic saWiroa momsaxurebis dasasruleblad, CarTuli iqneba operaciis

saerTo danaxarjebis SefasebaSi.

momsaxurebis gawevidan miRebuli amonagebis aRiareba xdeba mxolod maSin,

rodesac mosalodnelia mocemuli operaciidan ekonomikuri sargeblis Semosvla

sawarmoSi. buRaltrul aRricxvaSi momsaxurebis gawevidan miRebuli Semosavali

aisaxeba gatarebiT:

d-ti _ fuladi saSualebebis amsaxveli angariSebi; an



an, momsaxurebis gamwevi sawarmo Tu aris damatebuli Rirebulebis gadasaxadis

gadamxdeli, buRaltruli gatarebiT:

d-ti _ fuladi saSualebebis amsaxveli angariSebi (saerTo TanxiT); an




miuxedavad aRniSnulisa, amonagebad aRiarebis Semdeg, SeiZleba gaCndes

ganusazRvreloba Tanxis miRebaze. aseT SemTxvevaSi `amouRebeli Tanxa anu Tan-

xa, romlis amoRebis albaToba nulis tolia, aRiarebuli iqneba rogorc xarji

da ara rogorc Tavdapirvelad aRiarebuli amonagebis Tanxis koreqtireba~ (bass

18).

d-ti _ saeWvo da uimedo valebis xarji;


238

garigeba momsaxurebis Sesaxeb SeiZleba iTvaliswinebdes avansad (srulad

an nawilobri) gadaxdas. momxmareblebisagan nawil-nawil gadaxdili Tanxebi da

avansebi xSirad ar asaxavs Sesrulebuli momsaxurebis sidides. amitom, Tu `mom-

saxurebis gaweva xdeboda mravaljeradi aqtis Sedegad, garkveuli periodis gan-

mavlobaSi, Semosavlis aRiareba xdeba Tanabarzomierad, momsaxurebis gawevis

mTeli periodis ganmavlobaSi, Tu ar arsebobs imis safuZveli, rom romelime

sxva meTodis gamoyenebiT ufro zustad SeiZleba momsaxurebis Sesrulebis sta-

diis asaxva~ (bass 18).

Semosavlis aRiareba gaweul momsaxurebaze momxmareblebisagan miRebuli

avansebis Semcirebis gziT, buRaltrul aRricxvaSi aisaxeba gatarebiT:

d_ti _ miRebuli avansebi (saerTo TanxiT);

k-ti _ Semosavali realizaciidan (momsaxurebis TanxiT);


8.5. procentebis, roialtebisa da dividendebis

aRricxva

bass 18-is Sesabamisad, sawarmos aqtivebis sxva pirTa mier gamoyenebidan mi-

Rebuli amonagebi procentebis, roialtebisa da dividendebis saxiT buRaltrul

aRricxvaSi unda aisaxos, Tu:

mosalodnelia, rom mocemuli operaciidan momavalSi sawarmoSi Semova ekono-

mikuri sargebeli; da

SesaZlebelia amonagebis sididis saimedod Sefaseba.

procentebis aRiareba xdeba efeqturi saprocento meTodis gamoyenebiT.

efeqturi saprocento meTodi aris finansuri aqtivisa Tu finansuri val-

debulebis (an finansuri aqtivebisa Tu finansuri valdebulebebis jgufis) amor-

tizebuli Rirebulebis gamoTvlisa da saprocento Semosavlebis an xarjebis Se-

sabamis periodSi gadanawilebis meTodi.

sawarmos aqtivebis sxva pirTa mier gamoyenebidan miRebuli procentebi

amonagebad aRiardeba, Tu es saqmianoba sawarmosaTvis ZiriTadia, magaliTad,

239

bankebisaTvis. sxva SemTxvevaSi, miRebuli an misaRebi procentebi Semosulobebs

warmoadgens da sawarmos buRaltrul aRricxvaSi arasaoperacio Semosavlebis

saxiT aRiricxeba:

d-ti - fuladi saSualebebis amsaxveli angariSebi; an

d-ti - misaRebi procentebi;

k-ti - saprocento Semosavlebi.

bass 18-is bixedviT, Tu gadasaxdeli procentis daricxva procentiani inves-

ticiebis (fasiani qaRaldebis) SeZenamde moxda, momaval periodSi misaRebi sapro-

cento Semosavali gadanawildeba fasiani qaRaldebis SeZenis wina da momdevno pe-

riodebze; am SemTxvevaSi, amonagebis saxiT aRiarebuli iqneba mxolod momdevno

periodis saprocento Semosavali. rogorc ki kuTvnil fasian qaRaldebze gamoc-

xaddeba dividendebis gacema maT SeZenamde miRebuli wminda Semosavlidan, es di-

videndebi gamoiqviTeba fasiani qaRaldebis Rirebulebidan (bass 18).

sawarmos buRaltrul aRricxvaSi aisaxeba:

1. investiciebis (fasiani qaRaldebis) SeZena:

d-ti - investiciebi sawarmos fasian qaRaldebSi (TviTRirebulebiT);

d-ti - misaRebi dividendebi – (SeZenamde gamocxadebuli dividendebis nawiliT);

k-ti - fuladi saSualebebis angariSebi (SeZenis TanxiT).

2. gamocxadebuli dividendebis miReba:


k-ti - misaRebi dividendebi.

magaliTi:

sawarmom 1 aprils SeiZina 2000 cali aqcia, aqciis nomonaluri Rirebuleba – 10

lari, sabazro Rirebuleba 15 lari. SeZenis TariRisaTvis emitentis mier

gamocxadebuli iyo dividendi 1 aqciaze – 1,30 lari. brokeris momsaxurebis

Rirebuleba -SeZenili aqciebis 5%. dividendis gacema gaTvaliswinebulia 1

ivliss.

gaangariSeba:

1. investiciebis TviTRirebuleba 31474 lari (30000 + 1500 - 2600):

– aqciebis SeZenis Rirebuleba 30000 lari (2000 X 15);

_ brokeris momsaxurebis xarji 1500 lari (30000 X 5%).

2. gamocxadebuli dividendebi – 2600 (2000 c. X 1,30).

240


1. moklevadiani aqciebis SeZena:

d-ti – moklevadiani investiciebi - 31474;

d-ti - misaRebi dividendebi - 2600;

k-ti - fuladi saSualebebis angariSebi – 34074.

2. dividendebis miReba:

d-ti _ fuladi saSualebebis angariSebi – 2600;

k-ti _ misaRebi dividendebi – 2600;

roialtebis daricxva da amonagebis saxiT maTi aRiareba xdeba daricxvis

meTodiT, Sesabamisi saxelSekrulebo pirobebis mixedviT. praqtikuli Tvalsazri-

siT, roialtebisa da salicenzio gadasaxdelis daricxva SesaZlebelia wrfivi

meTodis gamoyenebiT, SeTanxmebis vadis ganmavlobaSi.

fiqsirebul gadasaxdelebsa da arakompensirebad garantiebze uflebebis

gadacema Seuqcevadi xelSekrulebis dros, romelic licenziis mimRebs uflebas

aZlevs, Tavisuflad gamoiyenos es uflebebi da licenziis gamcems ar rCeba ara-

viTari Sesasrulebeli valdebuleba, arsebiTad gayidvas niSnavs. aseT SemTxveveb-

Si, amonagebis aRiareba xdeba gayidvisTanave.

Tu salicenzio gadasaxdelis an roialtis miReba an armiReba momavali pe-

riodis movlenebzea damokidebuli, amonagebis aRiareba xdeba mxolod maSin, ro-

desac SesaZlebelia salicenzio gadasaxdelis an roialtis miReba, rac, Cveuleb-

riv, mas Semdeg ganxorcieldeba, rodesac am movlenas eqneba adgili.

dividendebis aRiareba xdeba maSin, rogorc ki ZalaSi Seva aqcioneris uf-

leba dividendebis miRebis Sesaxeb (bass 18). dividendebis daricxva buRaltrul


d-ti _ misaRebi dividendebi;

k-ti _ Semosavali dividendebidan.

dividendebis miReba buRaltrul aRricxvaSi aisaxeba gatarebiT:


k-ti _ misaRebi dividendebi.

241

bass-is mixedviT, amonagebis aRiareba xdeba mxolod maSin, rodesac

mosalodnelia operaciidan ekonomikuri sargeblis miReba sawarmoSi. magram Tu

amonagebi ukve asaxulia da amis Semdeg saeWvo gaxda Tanxis miReba, amosaRebi

Tanxa aisaxeba rogorc xarji da ara rogorc Tavdapirvelad aRiarebuli amona-

gebis Tanxis Sesworeba:

d-ti _ saeWvo da uimedo valebis xarji;

k-ti _ misaRebi dividendebi.

8.6. xarjebis aRiareba da Sefaseba

buRaltrul aRricxvaSi danaxarjebis asaxva da finansur angariSgebaSi

maTi aRiareba Sesabamisobis principidan gamomdinare, uSualodaa dakavSirebuli

Semosavlebis aRiarebasTan.

bass-is mixedviT, sawarmos sruli Semosavlebis angariSgebaSi xarjebis

aRiareba xdeba maSin, Tu sawarmodan momavali ekonomikuri sargeblis gasvla da-

kavSirebuli iqneba aqtivebis SemcirebasTan an valdebulebebis zrdasTan da Tu

SesaZlebelia misi saimedo Sefaseba-gazomva. es ki imas niSnavs, rom xarjebis aRi-

areba-gansazRvra xdeba maSinve, rogorc ki aRiarebuli iqneba aqtivebis Semcireba

an valdebulebebis zrda.

magaliTi:

ZiriTadi saSualebebis cveTisa da amortizaciis daricxva niSnavs maTi

amortizirebadi Rirebulebis nawilis xarjad aRiarebas, romelic aisaxeba

finansur angariSgebaSi, kerZod, sruli Semosavlebis angariSgebaSi, cveTisa da

amortizaciis xarjis saxiT. xolo meores mxriv, daricxuli cveTisa da

amortizaciis TanxiT mcirdeba ZiriTadi saSualebebis, rogorc aqtivis

sabalanso Rirebuleba.

magaliTi:

sawarmos personalisaTvis xelfasis daricxva, romelic maT mier gaweuli Sromis

anazRaurebas warmoadgens, erTis mxriv, iwvevs sawarmos valdebulebebis zrdas

gadasaxdeli xelfasis saxiT, xolo meores mxriv, igi aRiardeba xarjad da

242

xelfasis xarjis saxiT aisaxeba finansur angariSgebaSi, kerZod, sruli

Semosavlebis angariSgebaSi.

Semosavlebisa da danaxarjebis Sesabamisobis principis mixedviT, sawarmos

mogebisa da zaralis angariSgebaSi xarjebis aRiareba xdeba maSin, Tu danaxarje-

bis gawevisa da Semosavlebis calkeuli muxlebis miRebis procesebs Soris arse-

bobs pirdapiri kavSiri. es ki imas niSnavs, rom erTi da igive sameurneo operaci-

iT, an movleniT gamowveuli xarjebisa da amonagebis aRiareba erTdroul unda

moxdes. magaliTad, realizebul produqciaze gaweuli sxvadasxva saxis xarji

aRiarebuli iqneba maSinve, rogorc ki sawarmo miiRebs amonagebs mocemuli pro-

duqciis realizaciidan. `roca sasaqonlo-materialuri faseulobebi gaiyideba,

maTi sabalanso Rirebuleba unda aRiardes im periodis xarjebad, rodesac miRe-

bul iqna Sesabamisi Semosavlebi. nebismieri sasaqonlo-materialuri faseulobe-

bis neto sarealizacio Rirebulebamde Camoweris Tanxa, agreTve, sasaqonlo-mate-

rialuri faseulobebis danakargis Tanxebi, Sesabamisad, unda aRiardes im perio-

dis xarjebad, roca moxda Camowera an adgili hqonda danakargebs~ (bass 2).


safuZvlebis mixedviT, `Tu ekonomikuri sargeblis Semosvla sawarmoSi mosa-

lodnelia ramdenime saangariSgebo periodis Semdeg da maTi kavSiris dadgena Se-

mosavlebTan mxolod zogadad da arapirdapir aris SesaZlebeli, xarjebis aRia-

reba unda moxdes sistematurad raime Sesabamisi normatiuli ganawilebis princi-

pis mixedviT~.

magaliTi:

iseTi aqtivebis SeZenaze gaweuli xarjebis danaxarjebad aRiareba, rogori-

caa: ZiriTadi saSualebebi, aramaterialuri aqtivebi, xdeba maTi sasargeblo

gamoyenebis mTeli periodis ganmavlobaSi, cveTis an amortizaciis xarjebis sa-

xiT.

maSasadame, xarjebis ganawilebis aRniSnuli procedurebi iTvaliswinebs

danaxarjebis aRiarebas im saangariSgebo periodebSi, rodesac aRniSnul muxleb-

Tan dakavSirebuli ekonomikuri sargebeli moixmareba an amoiwureba.

Tu xarji ar warmoSobs samomavlo ekonomikur sargebels, an am danaxar-

jis Sedegad miRebuli ekonomikuri sargebeli ar SeiZleba aRiarebul da asaxul

iqnes balansSi, rogorc aqtivi, sawarmom sruli Semosavlebis angariSgebaSi xar-

jad unda aRiaros da asaxos misi gawevisTanave.

243

magaliTi:

masalebis xarji, pirdapiri xelfasis xarji da a.S., Sedis ra damzadebuli

produqciis TviTRirebulebaSi, warmoadgens produqciis erTeulis

TviTRirebulebis gansazRvris safuZvels. damzadebuli produqcia

sarealizaciod aris gamiznuli. saangariSgebo periodis ganmavlobaSi

realizebuli da ararealizebuli produqciis raodenobidan gamomdinare,

gaiangariSeba xarji, romelic aRiardeba sruli Semosavlebis angariSgebaSi

realizebuli produqciis TviTRirebulebis saxiT, xolo ararealizebuli _

balansSi, aqtivis (maragis) saxiT.

xarjis aRiareba sruli Semosavlebis angariSgebaSi, agreTve, moxdeba maSin,

rodesac valdebuleba warmoiqmneba aqtivebis aRiarebis gareSe, magaliTad, garan-

tiis uzrunvelyofiT warmoqmnili valdebuleba.

8.7. konversiis danaxarjebiis aRricxva da

produqciis TviTRirebulebis

gaangariSeba

TviTRirebuleba produqciis warmoebasa da realizaciaze gaweuli

danaxarjebis fuladi gamoxatulebaa. finansuri angariSgebis momzadebisas,

finansuri Sedegebis gansazRvris miznebidan gamomdinare, aucilebelia

realizebuli produqciis TviTRirebulebis gansazRvra da misi aRiareba

sawarmos sruli Semosavlebis angariSgebaSi. es ki, warmoebis (konversiis)

danaxarjebis aRricxvisa da damzadebuli produqciis TviTRirebulebis

gansazRvris safuZvelze xdeba.

konversiis (gadamuSavebis) danaxarjebi moicavs iseT danaxarjebs, romle-

bic uSualodaa dakavSirebuli produqciis erTeulis warmoebasTan. konversiis

(gadamuSavebis) danaxarjebi da Sesabamisad, produqciis TviTRirebuleba sam

ZiriTad elements moicavs. es elementebia:

- materialuri danaxarjebi;

- SromiTi danaxarjebi;

- sawarmoo zednadebi xarjebi.

244

konversiis materialuri danaxarjebi samrewvelo sawarmoebSi ZiriTadi da

damxmare masalebis danaxarjebs warmoadgens.

ZiriTadi masala (nedleuli) Seqmnili produqciis nivTieri safuZvelia,

misi substanciaa. ZiriTadi masalebi SeiZleba warmoebuli produqciis

TviTRirebulebas pirdapir, an arapirdapir (ganawilebiT) miekuTvnos. aseve,

warmoebuli produqciis TviTRirebulebaze pirdapiri gziT mikuTvnebuli

masalebi yovelTvis ar warmoadgenen ZiriTad masalebs da isini SeiZleba

damxmare masalebi iyos.

damxmare masalebi Seqmnili produqciis mTavar saxes ar warmoadgens,

magram aucilebelia mis Sesaqmnelad. isini an moixmarebian Sromis saSualebebis

mier (sawvav-sacxebi masalebi _ manqanebis mier), an uerTdebian masalebs da

monawileoben operaciebSi.

konversiis (gadamuSavebis) SromiTi danaxarjebi produqciis warmoebaze

uSualod dasaqmebuli personalis Sromis anazRaurebis, anu xelfasis xarjebs

warmoadgenen. amitom aseTi xarjebi pirdapiri xelfasis saxelwodebiT aisaxeba.

im personalis xelfasi, romelic dasaqmebulia warmoebis procesSi, emsaxureba

mas, magram uSualod ar monawileobs calkeuli produqciis damzadebaSi,

arapirdapir xelfasad aisaxeba, an miekuTvneba sawarmoo zednadeb xarjebs.

konversiis (gadamuSavebis) danaxarjebi moicavs agreTve, sistematurad gasa-

nawilebel mudmiv da cvlad zednadeb xarjebs.

mudmivi sawarmoo zednadebi xarjebi iseTi arapirdapiri sawarmoo danaxar-

jebia, romlebic warmoebis moculobis cvlilebasTan mimarTebaSi ucvleli rCe-

ba. magaliTad, aseTi danaxarjebia: cveTisa da amortizaciis danaxarjebi, sawar-

moo mowyobilobebis eqspluataciis xarjebi, agreTve, warmoebis marTvisa da ad-

ministrirebis xarjebi.

cvladi sawarmoo zednadebi xarjebi iseTi arapirdapiri sawarmoo danaxar-

jebia, romlebic warmoebis moculobis cvlilebebis pirdapirproporciulad ic-

vleba. magaliTad, damxmare masalebis danaxarjebi, damxmare personalis xelfasi.

konversiis danaxarjebis aRricxvis TvalsazrisiT mniSvnelovania

xarjebis klasifikacia:

245

maTi xasiaTisa da ekonomikuri daniSnulebis, anu ekonomikuri elementebis

mixedviT;

sawarmoSi maTi funqciebis, anu sakalkulacio muxlebis mixedviT.

aqedan gamomdinare, danaxarjebis buRaltruli aRricxvisas SeiZleba

gamoyenebul iqnes ori meTodi, ekonomikuri elementebisa da sakalkulacio

muxlebis mixedviT danaxarjebis aRricxvis meTodebi. pirveli pasuxobs kiTxvas –

ra saxis danaxarjs hqonda adgili saerTod, xolo meore – konkretulad raze

iqna gaweuli esa Tu is xarji.

buRaltrul aRricxvaSi danaxarjebis aRricxvis ama Tu im meTodis

gamoyeneba dakavSirebulia finansuri angariSgebis, kerZod, sruli Semosavlebis

angariSgebis momzadebis meTodTan.

ekonomikuri elementebis mixedviT danaxarjebis aRsaricxavad amJamad

moqmedi angariSTa gegmiT gaTvaliswinebulia saoperacio xarjebisaTvis

gankuTvnili Sesabamisi jgufis angariSebi, konkretuli sawarmos profilis

mixedviT:

1. produqciis mwarmoebeli da momsaxurebis sferos sawarmoebisaTvis 7100 –

realizebuli produqciis TviTRirebuleba;

2. savaWro sawarmoebisaTvis 7200 _ realizebuli saqonlis TviTRirebuleba.

ekonomikuri elementebis mixedviT danaxarjebis aRricxvisas SeZenili

sasaqonlo-materialuri faseulobebi SeZenisTanave aRiardeba danaxarjad anu

xdeba sasaqonlo-materialuri faseulobebis aRricxva perioduli meTodiT.

sasaqonlo-materialuri faseulobebis aRricxvis perioduli meTodis

gamoyenebisas ar xdeba sasaqonlo-materialuri faseulobebis moZraobis

yoveldRiuri aRricxva uSualod maragebis amsaxvel angariSebze. am meTodis

gamoyenebisas, produqciis mwarmoebeli da momsaxurebis sferos sawarmoebisaTvis

periodis ganmavlobaSi SeZenili maragebi mTlianad daxarjulad iTvleba, amitom

isini SeZenisas aisaxeba sasaqonlo-materialuri faseulobebis (ZiriTadi an

damxmare masalebis, saqonlis) `SeZenis~ angariSis debetSi, fuladi saSualebebis

an mowodebiT warmoqmnili valdebulebebis angariSis kreditTan

korespondenciiT:

d-ti _ masalebis danaxarjebi/SeZena; an

d-ti _ gayiduli/SeZenili saqoneli;

k_ti _ fuladi saSualebebis angariSebi; an

k-ti _ valdebulebebi mowodebidan.

246


sasaqonlo-materialuri faseulobebis saboloo (raodenobrivi) naSTi

inventarizaciiT ganisazRvreba, igi Sefasdeba sawarmos mier maragebis Sefasebis

SerCeuli meTodiT (`fifi~, saSualo-Sewonili, da sxva) da gamoiyvaneba

sasaqonlo-materialuri faseulobebis naSTebs (sawyis da saboloo) Soris

sxvaoba, romelic warmoadgens koreqtirebad Tanxas. naSTebs Soris sxvaobis

TanxiT moxdeba maragebis sawyisi naSTis koreqtireba, saboloo naSTamde misi

dayvanis mizniT:

d-ti _ maragebis amsaxveli angariSebi;

k-ti _ maragebis koreqtirebis angariSi.

an piriqiT:

d-ti _ maragebis koreqtirebis angariSi;

k-ti _ maragebis amsaxveli angariSebi.

aRniSnuli koreqtirebadi gatarebis Semdeg, ganisazRvreba realizebuli

sasaqonlo-materialuri faseulobebis TviTRirebuleba, romelic warmoadgens

angariSis `realizebuli produqciis (saqonlis) TviTRirebuleba~ debetis naSTs

am momentisaTvis. maSasadame, realizebuli sasaqonlo-materialuri faseulobebis

TviTRirebuleba udris maragebis sawyis naSTs damatebuli maTi SeZena da

gamoklebuli saboloo naSTi.

SromiTi danaxarjebis aRricxvis wesi, ekonomikuri elementebis mixedviT

danaxarjebis aRricxvisas, damokidebulia personalis (muSebis) mier

Sesasrulebel samuSaoze, SromiTi danaxarji gaiweva mxolod erTi konkretuli

produqciis, Tu ramdenime sxvadasxva produqciis dasamzadeblad. miuxedavad

imisa, rom SromiTi danaxarji ZiriTadi xarjia da ekonomikur elements

warmoadgens, pirvel SemTxvevaSi pirdapiri xelfasis, xolo meore SemTxvevaSi

arapirdapiri xelfasis saxiT aisaxeba.

sawarmos buRaltrul aRricxvaSi xelfasis daricxva aisaxeba gatarebiT:

d-ti - pirdapiri xelfasi;

d-ti - arapirdapiri xelfasi;

k-ti - gadasaxdeli xelfasi.

sawarmoo zednadebi xarjebi arapirdapir xarjebs warmoadgenen da

TviTRirebulebaSi ganawilebis wesiT aisaxebian.

247

mudmivi sawarmoo zednadebi xarjebis ganawileba saSualo sawarmoo sim-

Zlavris mixedviT xdeba. saSualo sawarmoo simZlavre ewodeba warmoebis dones,

romlis miRwevac saSualod mosalodnelia ramdenime sawarmoo periodis ganmav-

lobaSi, warmoebis normaluri funqcionirebis pirobebSi. im SemTxvevaSi, Tu war-

moebis faqtobrivi done uaxlovdeba warmoebis saSualo simZlavres,

SesaZlebelia am maCveneblis gamoyenebac. bass-is mixedviT, Tu warmoebuli

produqciis erTeulze misakuTvnebeli mudmivi sawarmoo zednadebi xarjebis Tan-

xa ar izrdeba dabali mwarmoeblurobis an mowyobilobebis mocdenebis gamo,

darCeba gaunawilebeli zednadebi xarjebi, romelic ar miekuTvneba

TviTRirebulebas da aisaxeba im periodis xarjebSi, romelSic iqna gaweuli.

magaliTi:

sawarmos gaangariSebiT, wliuri mudmivi sawarmoo zednadebi xarjebi

Seadgens 400000 lars. wliuri saSualo sawarmoo simZlavre – 200000 cali.

produqciis erTeulze mudmivi sawarmoo zednadebi xarjebi 2 lari (400000 /

200000). damzadebuli produqciis faqtobrivma raodenobam 180000 cali, xolo mud-

mivma sawarmoo zednadebma xarjebma 400000 lari Seadgina. mudmivi sawarmoo zed-

nadebi xarjebi ganawildeba da TviTRirebulebas miekuTvneba 360000 lari (180000

X 2), xolo saangariSgebo periodis xarjebs 40000 (400000 - 360000).

Tu saangariSgebo periodisTvis damaxasiaTebelia warmoebis araCveulebri-

vad maRali done, produqciis erTeulze mikuTvnebuli mudmivi sawarmoo zednade-

bi xarjebis Tanxa im odenobiT unda Semcirdes, rom ar moxdes sasaqonlo-materi-

aluri faseulobebis Sefaseba TviTRirebulebaze maRali TanxiT.

magaliTi:

sawarmos gaangariSebiT, wliuri mudmivi sawarmoo zednadebi xarjebi

Seadgens 400000 lars. wliuri saSualo sawarmoo simZlavre – 200000 cali.

produqciis erTeulze mudmivi sawarmoo zednadebi xarjebi 2 lari (400000 /

200000). damzadebuli produqciis faqtobrivma raodenobam 260000 cali, xolo mud-

mivma sawarmoo zednadebma xarjebma 400000 lari Seadgina. TviTRirebulebas

miekuTvneba mudmivi sawarmoo zednadebi xarjebi 400000 lari, anu produqciis

erTeulze 1,54 lari (400000 / 260000).

248

cvalebadi sawarmoo zednadebi xarjebis ganawileba produqciis erTeulze

xdeba sawarmoo simZlavreebis faqtobrivi gamoyenebis mixedviT.

magaliTi:

konversiis danaxarjebis aRricxva da realizebuli produqciis

TviTRirebulebis gansazRvra ekonomikuri elementebis mixedviT danaxarjebis

aRricxvis meTodiT:

1. sawarmos maragebis naSTi inventarizaciis monacemebiT:

dasaxeleba saangariSgariSgebo

periodis dasawyisSi

saangariSgebo periodis

bolos

raod-ba fasi

(lari)

Rireb-a raod-ba fasi

(lari)

Rireb-a

masalebi 250 60 15000 268

mza produqcia 87 100 8700 257

daumTavrebeli warmoeba 7900 3125

2. a) sawarmos maragebis Sefasebis meTodia - `fifo~;

b) aRricxvis gamartivebis mizniT, masalebis SeZena aRricxulia `masalebis~

angariSze.

3. sawarmos saangariSgebo periodis sameurneo operaciebi:

1. SeZenilia masalebi 600 erTeuli, erTeulis fasi - 50 lari, Rirebuleba -

30.000 lari, dRg – 5400 lari. fuli gadaricxulia sabanko angariSidan;

2. miRebulia masalebi momwodeblebisagan 818 erTeuli, erTeulis fasi - 55

lari, Rirebuleba - 44990 lari, dRg – 8098 lari, sul 53088 lari;

3. sawyobidan gacemulia masalebi, romelic daixarja warmoebaSi produqciis

dasamzadeblad 1400 erTeuli;

4. daricxulia muSebis xelfasi 27975 lari;

5. warmoebidan miRebulia mza produqcia 120 cali;

249

6. myidvelebs Semdgomi gadaxdis pirobiT gaegzavnaT mza produqcia 100 cali,

erTeulis gasayidi fasi 150 lari; Rirebuleba 15.000 lari; dRg 2700 lari;

sul 17700 lari;


8. myidvelebs gaegzavna produqcia 660 cali, erTeulis fasi 150 lari,

Rirebuleba 99.000 lari, dRg 17.820 lari, sul 116820 lari;


Rirebuleba 40.500 lari, dRg 7290 lari, sul 47790 lari. angariSsworeba

miwodebisTanave, Tanxa Caricxulia sabanko angariSze.

buRaltruli aRricxvis mTavari Jurnali

TariRi angariSebis dasaxeleba aRniSvna

debeti krediti

1 masalebi 1620 30000

gadaxdili dRg 3340 5400

Ferovnuli valuta bankSi 1210 35400

2 masalebi 1620 44990


valdebulebebi mowodebiT 3110 53088

4 pirdapiri xelfasi 7100 27975

gadasaxdeli xelfasi 3130 27975

6 moTxovnebi miwodebiT 1410 17700


gadasaxdeli dRg 3330 2700

8 moTxovnebi miwodebiT 1410 116820



9 erovnuli valuta bankSi 1210 47790



koreqtirebebi:

1 masalebis xarji 7100 75250

masalebi 1620 75250

2 maragebis koreqtireba 7100 4775

250


3 mza produqcia 1640 14430

maragebis (mza produqcia) koreqtireba 7100 14430


1 Semosavali realizaciidan 6110 154500

saangariSgebo periodis mogeba/zarali 5330 154500

2 saangariSgebo periodis mogeba/zarali 5330 93570

realizebuli produqciis TviTRirebuleba 7100 93570


gaunawilebeli mogeba 5310 60930

buRaltruli aRricxvis mTavari wigni

erovnuli valuta bankSi angariSi #1210


naSTi periodis dasawyisSi 50000 50000

1 masalebi 1620 35400 14600

9 Semosavali realizaciidan 6110 47790 62390





masalebi angariSi #1620



1 Ferovnuli valuta bankSi 1210 30000 45000

2 valdebulebebi mowodebiT 3110 44990 89990

koreq 1 masalebis xarji 7100 75250 14740

daumTavrebeli warmoeba angariSi #1630



koreq 2 maragebis koreqtireba 7100 4775 3125

251

mza produqcia angariSi #1640



koreq 3 maragebis koreqtireba 7100 14430 23130



2 masalebi 1620 53088 53088

gadasaxdeli xelfasi angariSi #3130


4 pirdapiri xelfasi 7100 27975 27975

gadasaxdeli dRg angariSi #3330


6 moTxovnebi miwodebiT 1410 2700 2700


9 erovnuli valuta bankSi 1210 7290 27810

gadaxdili dRg angariSi #3340






dax. 3 saang. periodis mogeba 5330 60930 60930



dax. 1 Semosavali realizaciidan 6110 154500 154500

dax. 2 realizebuli produqciis TviTRirebuleba

7100 93570 60930

dax. 3 angariSis daxurva 5310 60930 0

252






dax. 1 daxurva 5330 154500 0

realizebuli produqciis TviTRirebuleba angariSi #7100



kor. 1 masalebis xarji 1620 75250 103225

kor. 2 maragebis koreqtireba 1630 4775 108000

kor. 3 maragebis koreqtireba 1640 14430 93570


maragebis raodenobrivi aRricxvis baraTebi

masalebi

TariRi Sinaarsi Semosavali (cali)

gasavali (cali)

saldo (cali)

r-ba fasi r-ba fasi r-ba fasi

naSTi periodis dasawyisSi 250 60 250

1 SeZena 600 50 850

2 SeZena 818 55 1668

3 xarjva 1668 1400 268 55

mza produqcia

TariRi Sinaarsi Semosavali (cali)

gasavali (cali)

saldo (cali)


3 damzadebulia 120 207

5 gayidulia 100 107

7 damzadebulia 1080 1187

8 gayidulia 660 527

9 gayidulia 270 257

sul 1287 1030

253

gaangariSebebi:

maragebis koreqtireba:

1. masalebi

saangariSgebo periodis bolos, inventarizaciis monacemebiT, masalebis naSTi

sawyobSi 268 erTeulia.

masalebis Sefaseba `fifos~ meTodiT:

daixarja produqciis warmoebaze:

250 erTeuli X 60 l. = 15000 lari;

600 erTeuli X 50 l. = 30000 lari;

550 erTeuli X 55 l. = 30250 lari;

sul 1400 erTeuli, 75250 lari

masalebis naSTi periodis bolos 268 erTeuli X 55 l. = 14740 lari.

2. daumTavrebeli warmoeba periodis bolos Sefasda 3125 larad;

daumTavrebeli warmoebis naSTebs Soris sxvaoba anu koreqtirebadi Tanxa 4775

laria (7900-3125).

3. damzadebuli produqciis TviTRirebuleba 108000 laria;

sul damzadebulia 1200 cali produqcia;

erTeuli produqciis TviTRirebuleba 90 laria (108000 / 1200).

mogeba/zaralisa da sxva sruli Semosavlis angariSgeba

(xarjebis ekonomikuri Sinaarsis mixedviT)

amonagebi 154500

sxva Semosavlebi 0

cvlilebebi mza produqciisa da daumTavrebeli

warmoebis maragSi (9655)

gamoyenebuli nedleuli da masalebi 75250

personalis Senaxvis xarjebiA 27975

sxva xarjebi 0

sul xarjebi (93570)

mogeba 60930

sakalkulacio muxlebis mixedviT danaxarjebis aRricxvis meTodis

254

gamoyenebisas, moqmedi angariSTa gegmiT, produqciis TviTRirebulebis

formirebisaTvis gaTvaliswinebulia sasaqonlo-materialuri maragebis jgufis

angariSi _ 1630 `daumTavrebeli warmoeba~. igi aqtiuri, sakalkulacio angariSia,

mis debetSi aisaxeba daumTavrebeli warmoebis sawyisi da saboloo naSTebi

(inventarizaciis monacemebiT), konversiis rogorc pirdapiri (ZiriTadi), aseve

sawarmoo zednadebi danaxarjebi, xolo kreditSi aisaxeba periodis

ganmavlobaSi warmoebidan dabrunebuli gamouyenebeli masalebi

(TviTRirebulebiT), warmoebis narCenebi (SesaZlo gamoyenebis fasebiT),

wundebuli, arastandartuli produqcia (danakargebis TviTRirebulebiT).

sakalkulacio muxlebis mixedviT danaxarjebis aRricxvisas SeZenili

sasaqonlo-materialuri faseulobebis moZraoba (SeZena, xarjva) uSualod

aisaxeba am faseulobebis amsaxvel angariSebze, anu xdeba sasaqonlo-

materialuri faseulobebis aRricxva uwyveti (mudmivi) meTodiT.

uwyveti meTodis gamoyenebisas, sasaqonlo-materialuri faseulobebis

miReba da xarjva buRaltrul aRricxvaSi yoveldRiurad, qronologiuri

TanmimdevrobiT aisaxeba. SeZena aisaxeba sasaqonlo-materialuri maragebis

Sesabamisi angariSebis debetSi, fuladi saSualebebis an mowodebiT warmoqmnili

valdebulebebis angariSebis kreditTan korespondenciiT:


d_ti - gadaxdili dRg;



warmoebidan dauxarjavi masalebisa da meoradi gamoyenebis narCenebis

sawarmos sawyobSi dabruneba buRaltrul aRricxvaSi aisaxeba gatarebiT:

d_ti - masalebi;


rac Seexeba warmoebaSi damzadebul mza produqcias, igi periodis

ganmavlobaSi SemosavalSi aiReba normatiuli RirebulebiT, mza produqciis

angariSis debetSi da Seamcirebs daumTavrebel warmoebas:

d_ti - mza produqcia;


255

sasaqonlo-materialuri faseulobebis sawarmodan gacema, xarjva,

realizacia, TviTRirebulebiT aisaxeba saoperacio xarjebisaTvis gankuTvnili

Sesabamisi jgufis angariSebze, konkretuli sawarmos profilis mixedviT.

produqciis mwarmoebeli da momsaxurebis sferos sawarmoebisaTvis:

d-ti – realizebuli produqciis TviTRirebuleba;

k-ti _ mza produqcia.

savaWro sawarmoebisaTvis:

d-ti _ realizebuli saqonlis TviTRirebuleba;

k-ti _ saqoneli.

sakalkulacio muxlebis mixedviT danaxarjebis aRricxvisas pirdapiri

SromiTi danaxarjebi buRaltrul aRricxvaSi aisaxeba gatarebiT:

d-ti _ daumTavrebeli warmoeba;


xolo sawarmoo zednadebi xarjebis produqciis TviTRirebulebaze

mikuTvneba aisaxeba gatarebiT:

d-ti _ daumTavrebeli warmoeba;

k-ti _ sawarmoo zednadebi xarjebi.

saangariSgebo periodis bolos, `daumTavrebeli warmoebis~ angariSis

monacemebis safuZvelze, ganisazRvreba warmoebuli produqciis faqtobrivi

TviTRirebuleba: daumTavrebeli warmoebis naSTs periodis dasawyisSi daemateba

periodis warmoebis danaxarjebi, anu `daumTavrebeli warmoebis~ angariSis

debetis brunva, gamoakldeba kreditis brunva da daumTavrebeli warmoebis naSTi

periodis bolos.

relizebuli produqciis TviTRirebulebis gansazRvrisaTvis mza

produqciis naSTs periodis dasawyisSi unda daematos periodis

ganmavlobaSi damzadebuli produqciis TviTRirebuleba da gamoakldes

mza produqciis naSTi periodis bolos.

saangariSgebo periodis bolos, erTeuli produqciis faqtobrivi

TviTRirebulebis gaangariSebis Semdeg, ganisazRvreba sxvaoba faqtobriv da

normatiul TviTRirebulebas Soris, romlis gamravlebiT periodis ganmavlobaSi

warmoebuli produqciis raodenobaze miiReba koreqtirebadi Tanxa. Sesabamisad,

kuTvnili koreqtirebadi TanxiT moxdeba `mza produqciis~, `daumTavrebeli

256

warmoebis~ da `realizebuli produqciis TviTRirebulebis~ angariSebis

koreqtireba.

masalebis xarjva warmoebaSi produqciis dasamzadeblad, daumTavrebeli

warmoebis mqone sawarmoebSi, pirdapir aisaxeba daumTavrebeli warmoebis

angariSis debetSi, masalebis angariSis kreditTan korespodenciiT:

d_ti - daumTavrebeli warmoeba;

k_ti - masalebi.

magaliTi:

konversiis danaxarjebis aRricxva da realizebuli produqciis

TviTRirebulebis gansazRvra sakalkulacio muxlebis mixedviT danaxarjebis

aRricxvis meTodiT:

1. sawarmos maragebis naSTi inventarizaciis monacemebiT:

dasaxeleba saangariSg. periodis dasawyisSi

saangariSgebo periodis bolos

raod-ba fasi (lari)

Rireb-a raod-ba fasi (lari)

Rireb-a

masalebi 250 60 15000 268

mza produqcia 87 100 8700 257


2. informacia sawarmos saaRricxvo politikidan:

a. sawarmos maragebis Sefasebis meTodi - `fifo~;

b. mza produqciis erTeulis normatiuli Rirebuleba saangariSgebo periodSi –

80 lari.

3. sawarmos saangariSgebo periodis sameurneo operaciebi:

1. SeZenilia masalebi 600 erTeuli, erTeulis fasi - 50 lari, Rirebuleba -

30.000 lari, dRg – 5400 lari. fuli gadaricxulia sabanko angariSidan;

2. miRebulia masalebi momwodeblebisagan 818 erTeuli, erTeulis fasi - 55

lari, Rirebuleba - 44990 lari, dRg 8098 lari, sul 53088 lari;

3. sawyobidan gacemulia masalebi, romelic daixarja warmoebaSi produqciis

dasamzadeblad 1400 erTeuli, 75250 lari;

4. daricxulia muSebis xelfasi 27975 lari;

257

5. warmoebidan miRebulia mza produqcia 120 cali, normatiuli Rirebuleba 9600

lari;

6. myidvelebs Semdgomi gadaxdis pirobiT gaegzavnaT mza produqcia 100 cali,

erTeulis gasayidi fasi 150 lari; Rirebuleba 15.000 lari; dRg 2700 lari;

sul 17700 lari;



Rirebuleba 99.000 lari, dRg 17.820 lari, sul 116820 lari;


Rirebuleba 40.500 lari, dRg 7290 lari, sul 47790 lari. angariSsworeba

miwodebisTanave, Tanxa Caricxulia sabanko angariSze.

buRaltruli aRricxvis mTavari Jurnali

TariRi angariSebis dasaxeleba aRniSvna debeti krediti

1 masalebi 1620 30000


Ferovnuli valuta bankSi 1210 35400

2 masalebi 1620 44990


valdebulebebi mowodebiT 3110 53088

3 masalebis xarji 1630 75250

masalebi 1620 75250

4 pirdapiri xelfasi 1630 27975




6 a) moTxovnebi miwodebiT 1410 17700



b) gayiduli produqciis TviTRirebuleba 7100 8000

mza produqcia 1640 8000


258


8 a) moTxovnebi miwodebiT 1410 116820



b) gayiduli produqciis TviTRirebuleba

7100 52800


9 erovnuli valuta bankSi 1210 47790



b) gayiduli produqciis TviTRirebuleba 7100 21600


koreqtirebebi:

1 gayiduli produqciis TviTRirebuleba 7100 12000



gayiduli produqciis TviTRirebuleba 7100 830


1 Semosavali realizaciidan 6110 154500

saangariSgebo periodis mogeba/zarali 5330 154500


realizebuli produqc. TviTRirebuleba 7100 93570



buRaltruli aRricxvis mTavari wigni

erovnuli valuta bankSi angariSi #1210



1 masalebi 1620 35400 14600






259

masalebi angariSi #1620



1 Ferovnuli valuta bankSi 1210 30000 45000


3 masalebis xarji 1630 75250 14740

daumTavrebeli warmoeba angariSi #1630

TariRi Sinaarsi miniSn. debeti krediti saldo


3 masalebi 1620 75250 83150

4 xelfasis xarji 3130 27975 111125

5 mza produqcia 1640 9600 101525

7 mza produqcia 1640 86400 15125

kor. 1 gayiduli produqciis TviTRir. 7100 12000 3125

mza produqcia angariSi #1640



5 daumTavrebeli warmoeba 1630 9600 18300

6 gayiduli produqcia 7100 8000 10300

7 daumTavrebeli warmoeba 1630 86400 96700



koreq 2 gayiduli produqciis TviTRir. 7100 830 23130



2 masalebi 1620 53088 53088

gadasaxdeli xelfasi angariSi #3130



gadasaxdeli dRg angariSi #3330





260

gadaxdili dRg angariSi #3340





TariRi Sinaarsi miniSneb debeti krediti saldo

dax. 3 saang. periodis mogeba 5330 60930 60930



dax. 1 Semosavali realizaciidan 6110 154500 154500

dax. 2 realizebuli produqciis TviTRir. 7100 93570 60930







dax. 1 daxurva 5330 154500 0

realizebuli produqciis TviTRirebuleba angariSi #7100


6 mza produqcia 1640 8000 8000

8 mza produqcia 1640 52800 60800

9 mza produqcia 1640 21600 82400

kor. 1 daumTavrebeli warmoeba 12000 94400

kor. 2 mza produqcia 830 93570

3 daxurva 93570 0

261

maragebis raodenobrivi aRricxvis baraTebi

masalebi

TariRi Sinaarsi Semosavali (cali) gasavali (cali)

saldo (cali)

r-ba fasi Tanxa r-ba fasi Tanxa r-ba fasi Tanxa

naSTi periodis dasawyisSi

250 60 15000

1 SeZena 600 50 30000

2 SeZena 818 55 44990

3 xarjva 1400 75250

1668 89990 1400 75250 268 55 14740

mza produqcia

TariRi Sinaarsi Semosavali (cali) gasavali (cali) saldo (cali)

r-ba norm. fasi

Tanxa r-ba norm.fasi

Tanxa r-ba fasi Tanxa

naSTi periodis dasawyisSi

87 8700 87 8700

3 damzadebulia 120 80 9600 207

5 gayidulia 100 80 8000 107

7 damzadebulia 1080 80 86400 1187

8 gayidulia 660 80 52800 527

9 gayidulia 270 80 21600 257

sul 1287 104700 1030 82400 257 22300

gaangariSebebi:

1. daxarjuli masalebis TviTRirebuleba:

masalebis Sefaseba `fifos~ meTodiT:

daixarja produqciis warmoebaze:

250 erTeuli X 60 l. = 15000 lari;

600 erTeuli X 50 l. = 30000 lari;

550 erTeuli X 55 l. = 30250 lari;

sul 1400 erTeuli, 75250 lari

masalebis naSTi periodis bolos 268 erTeuli X 55 l. = 14740 lari.

262

2. daumTavrebeli warmoeba periodis bolos Sefasda `fifos~ meTodiT 3125

larad;

3. damzadebuli produqciis TviTRirebuleba:

daumTavrebeli warmoebis naSTi periodis dasawyisSi 7900 lari;

masalebis xarji 75250 lari;

xelfasis xarji 27975 lari;

sul 111125 lari;

naSTi periodis bolos (-) 3125 lari;

produqciis TviTRirebuleba 108000 lari.

erTeuli produqciis faqtobrivi TviTRirebuleba 90 lari (108000 / 1200).

sxvaoba mza produqciis TviTRirebulebasa da normatiul Rirebulebas Soris 10

lari (90 - 80);

sul damzadebulia 1200 cali produqcia.

koreqtirebadi Tanxa 12000 lari (1200 cali X 10 l.).

4. realizebuli produqciis faqtobrivi TviTRirebuleba:

mza produqciis naSTi periodis bolos _ 257 cali, TviTRirebuleba _ 23130 lari

(257 X 90 l.)

realizebuli produqciis TviTRirebuleba:

mza produqciis naSTi periodis dasawyisSi 8700 lari;

damzadebulia periodis ganmavlobaSi 108000 lari;

mza produqciis naSTi periodis bolos (_) 23130 lari;

realizebuli produqciis TviTRirebuleba 93570 lari.

koreqtirebadi Tanxa - 830 lari (93570-94400).

sruli Semosavlis angariSgeba

(xarjebis funqciebis mixedviT)

amonagebi 154500

realizebuli produqciis TviTRirebuleba (93570)

saerTo mogeba 60970

sxva Semosavlebi 0

komerciuli xarjebi (0)

administraciuli xarjebi (0)

sxva xarjebi (0)

mogeba 60970

263

8.8. periodis xarjebis aRricxva

periodis xarjebi ewodeba iseT xarjebs, romlebic mxolod mimdinare

saangariSgebo periods unda miekuTvnos da momdevno periodebze misi mikuTvneba

dauSvebelia. periodis xarjebia:

- miwodebis xarjebi;

- saerTo da administraciuli xarjebi.

moqmedi angariSTa gegmiT, periodis xarjebis aRsaricxavad

gaTvaliswinebulia angariSebis Semdegi jgufebi: 7300 - `miwodebis xarjebi~ da

7400 - `saerTo da administraciuli xarjebi~.

miwodebis xarjebi anu komerciuli xarjebi produqciis (saqonlis,

momsaxurebis) miwodebasTan (realizaciasTan) dakavSirebuli xarjebia. xarjebis

am jgufs miekuTvneba: reklamis xarjebi, Sromis anazRaureba da sakomisio

gasamrjeloebi, transportirebisa da Senaxvis xarjebi da miwodebis sxva

xarjebi. miwodebis xarjebis aRsaricxavad angariSTa gegmiT gaTvaliswinebulia

Sesabamisi saxelwodebis Semdegi angariSebi:

7310 - reklamis xarjebi;

7320 - Sromis anazRaureba da sakomisio gasamrjeloebi;

7340 - transportirebisa da Senaxvis xarjebi;

7390 - miwodebis sxva xarjebi.

rogorc yvela xarjebis amsaxveli sxva angariSi, `miwodebis xarjebis~

angariSebic aqtiuri angariSebia. saangariSgebo periodis ganmavlobaSi am

angariSebis debetSi grovdeba Sesabamisi xarjebi, romlebic saangariSgebo

periodis bolos kreditiT gadaitaneba da Tavs moiyris 7300 - miwodebis xarjebis

angariSis debetSi da am angariSis saerTo TanxiT miekuTvneba saangariSgebo

periodis mogeba/zaralis angariSs, romlis daxurvis Semdeg aisaxeba finansur

angariSgebaSi, kerZod, sruli Semosavlebis angariSgebaSi, saxelwodebiT -

`miwodebis xarjebi~.

magaliTi:

sawarmom saangariSgebo periodis ganmavlobaSi ganaxorciela Semdegi operaciebi:

1. qalaqis sxvadasxva raionSi reklamis ganTavsebisaTvis sareklamo saagentos

gadauxada 12000 lari.

264

d-ti - reklamis xarjebi - 12000;

k-ti – fuladi saSualebebis angariSebi - 12000.

2. realizebuli produqciis transportirebisaTvis satransporto sawarmos

gadauxada 23000 lari.

d-ti - transportirebisa da Senaxvis xarjebi - 23000;


3. daricxulia tvirTis gamcileblebis xelfasi 7000 lari.

d-ti - Sromis anazRaureba da sakomisio gasamrjeloebi - 7000;

k-ti - gadasaxdeli xelfasi - 7000.

4. gadaxdilia sawarmos savaWro obieqtebis dacvisaTvis 3000 lari.

d-ti - miwodebis sxva xarjebi - 3000;


saangariSgebo periodis bolos daixureba xarjebis angariSebi da

gadaitaneba `miwodebis xarjebis~ angariSze:

d-ti - miwodebis xarjebi - 45000;

k-ti - reklamis xarjebi - 12000;

k-ti - transportirebisa da Senaxvis xarjebi - 23000;

k-ti - Sromis anazRaureba da sakomisio gasamrjeloebi - 7000;

k-ti - miwodebis sxva xarjebi - 3000.

Semdeg ki, miwodebis xarjebis angariSis daxurviT aisaxeba jer saangariSgebo

periodis mogeba/zaralis angariSze, Semdeg ki, sruli Semosavlebis

angariSgebaSi:

d-ti - saangariSgebo periodis mogeba/zarali - 45000;

k-ti - miwodebis xarjebi - 45000.

saerTo da administraciuli xarjebi warmoebis momsaxurebasa da sawarmos

marTvasTan dakavSirebuli xarjebia. saerTo da administraciuli xarjebs

miekuTvneba iseTi xarjebi, rogoricaa: administraciuli personalis Sromis

anazRaurebis xarjebi, saerTo daniSnulebis ZiriTadi saSualebebis, magaliTad,

saofise Senobis, inventaris da a.S. cveTisa da amortizaciis, remontis xarjebi,

dazRvevis xarjebi, ijaris xarjebi, komunikaciis xarjebi, sakonsultacio,

265

auditoruli, sasamarTlo da iuridiuli momsaxurebis xarjebi, saeWvo

moTxovnebTan dakavSirebuli xarjebi, sagadasaxado xarjebi da sxva.

saerTo da administraciuli xarjebis gamijvna Sida funqciuri

daniSnulebiT da periodebs Soris ganawileba TiTqmis SeuZlebelia.

saerTo da administraciuli xarjebis aRsaricxavad angariSTa gegmiT

gaTvaliswinebulia igive saxelwodebis angariSebis jgufi _ 7400 `saerTo da

administraciuli xarjebi~. rogorc xarjebis amsaxveli yvela sxva angariSi,

saerTo da administraciuli xarjebis angariSebic aqtiuri angariSebia, romlebic

periodis ganmavlobaSi debetiT kribaven Sesabamis xarjebs, xolo periodis

bolos, xarjebis saerTo, jamobrivi Tanxa kreditiT gadaaqvT jer saangariSgebo

periodis mogeba/zaralis angariSze, Semdeg ki, saangariSgebo periodis

mogeba/zaralis angariSis daxurvisa da finansuri angariSgebis momzadebisas _

angariSgebaSi mogebisa da zaralis Sesaxeb, saerTo saxelwodebiT `saerTo da

administraciuli xarjebi~. saerTo da administraciuli xarjebis

SemadgenlobaSi erT-erTi mniSvnelovani xarjia administraciuli personalis

Sromis anazRaurebis xarjebi. periodis ganmavlobaSi administraciuli

personalis xelfasis daricxva buRaltrul aRricxvaSi aisaxeba gatarebiT:

d-ti _ administraciuli personalis Sromis anazRaurebis xarjebi;


rogorc aRniSnuli iyo, saerTo xarjebs miekuTvneba administraciuli da

saofise Senobebis, avejis da sxva inventaris, saerTo daniSnulebis

satransporto saSualebebis, ofisis aRWurvilobis movla-Senaxvisa da cveTis

xarjebi.

saerTo daniSnulebis ZiriTadi saSualebebis movla-Senaxvis xarjebi

periodis ganmavlobaSi aisaxeba saerTo da administraciuli xarjebis

SemadgenlobaSi, angariSze `remontis xarjebi~, xarjebis saxeebis mixedviT:

d-ti _ remontis xarjebi;

k-ti _ fuladi saSualebebis angariSebi;

k-ti _ masalebi da a.S.

xolo saerTo daniSnulebis ZiriTadi saSualebebis cveTisa da amortizaciis

daricxva aisaxeba gatarebiT:

d-ti _ cveTisa da amortizaciis xarji;

k-ti _ Senobebis cveTa;

k-ti _ satransporto saSualebebis cveTa da a.S.

266

Tu sawarmos aqvs ijariT aRebuli saerTo daniSnulebis ZiriTadi

saSualebebi, magaliTad, saofise Senoba, mimdinare periodis saijaro qiris

daricxva an pirdapir gadaxda aisaxeba gatarebiT:

d-ti _ saijaro qiris xarji;

k-ti _ gadasaxdeli saijaro qira; an


saerTo xasiaTis xarjebia bankis momsaxurebis, satelefono

momsaxurebis, internetis da sxva analogiuri xarjebi, romlebic komunikaciis

xarjebad iwodebian da periodis ganmavlobaSi aRiricxebian gatarebiT:

d-ti _ komunikaciis xarjebi;

k-ti _ fuladi saSualebebis angariSebi; an

k-ti _ sxva moklevadiani valdebulebebi.

saerTo xasiaTis sagadasaxado xarjs warmoadgens qonebis gadasaxadi

(miwis gadasaxadi). saangariSgebo periodis qonebis gadasaxadis daricxva aisaxeba

gatarebiT:

d-ti _ qonebis gadasaxadis xarji;

k-ti _ gadasaxdeli qonebis gadasaxadi.

Tu sawarmo mizanSewonilad miiCnevs Sesabamisi riskebis dazRvevis mizniT,

warsuli wlebis gamocdilebidan gamomdinare, Seqmnas saeWvo moTxovnebis

rezervi, misi daricxva gatardeba:

d-ti _ saeWvo moTxovnebTan dakavSirebuli xarjebi;

k-ti _ saeWvo moTxovnebis koreqtireba (rezervi).

periodis ganmavlobaSi Sesabamis angariSebze dagrovili saerTo da

administraciuli xarjebi saangariSgebo periodis bolos, mTliani jamiT

Camoiwereba da miekuTvneba jer saangariSgebo periodis mogeba/zaralis angariSs,

Semdeg ki, aisaxeba sruli Semosavlebis angariSgebaSi:


k-ti _ saerTo da administraciuli xarjebi.

267

8.9. sesxiT sargeblobasTan dakavSirebuli

danaxarjebis aRricxva

sawarmo Tavis saqmianobaSi xSirad iyenebs sesxebs. sesxiT sargebloba

yovelTvis garkveul xarjebTanaa dakavSirebuli. sesxiT sargeblobasTan dakavSi-

rebuli danaxarjebis aRiareba, maTi buRaltruli aRricxva reglamentirebulia

bass 23 - `sesxiT sargeblobasTan dakavSirebuli danaxarjebi~.

bass-is mixedviT, sesxiT sargeblobasTan dakavSirebuli danaxarjebi aris

sawarmos mier nasesxebi saxsrebisaTvis sakuTar Tavze aRebuli procenti da sxva

danaxarjebi.

sesxiT sargeblobasTan dakavSirebul danaxarjebSi Sedis:

bankis overdraftis, mokle da grZelvadiani sesxebis saprocento ganakveTebi;

sesxiT sargeblobasTan dakavSirebuli daTmobebisa da danamatebis amortiza-

cia;

sesxis aRebasTan dakavSirebuli organizaciuli danaxarjebis amortizacia;

finansur ijarasTan dakavSirebuli finansuri xarjebi;

ucxour valutaSi aRebul sesxebTan dakavSirebuli sakurso sxvaobis Tanxa,

Tu igi ganixileba rogorc saprocento danaxarjebis Sesworeba.

sesxiT sargeblobasTan dakavSirebuli danaxarjebis buRaltruli aRricxvis

sabaziso meTodis mixedviT, `sesxiT sargeblobasTan dakavSirebuli danaxarjebi

unda aRiardes im periodis xarjebad, rodesac iqna gaweuli~ (bass 23).

maSasadame, ZiriTadi saaRricxvo meTodiT, sesxiT sargeblobasTan dakavSire-

buli yvela saxis danaxarjis xarjebad aRiareba xdeba maTi gawevisTanave, miuxe-

davad imisa, Tu rogor xdeba sesxis gamoyeneba.

bankis overdraftis, mokle da grZelvadiani sesxebis saprocento xarjis

aRiareba buRaltrul aRricxvaSi aisaxeba gatarebiT:

d-ti _ saprocento xarji;

k-ti _ gadasaxdeli procentebi; an


sesxiT sargeblobasTan dakavSirebuli daTmobebisa da danamatebis amorti-

zacia Tanabarzomieri Camoweris meTodiT xdeba da im periodis xarjad

aRiardeba, romelsac igi ganekuTvneba.

igive wesiT xdeba sesxis aRebasTan dakavSirebuli organizaciuli dana-

xarjebis Camowera (amortizacia).

268

finansur ijarasTan dakavSirebuli finansuri (saprocento) xarjebi

saijaro valdebulebis Semadgeneli nawilia da saijaro valdebulebis saerTo

Tanxis diskontirebiT gamoiyofa. finansur ijarasTan dakavSirebuli saprocento

xarjebi bass-is moTxovnis Tanaxmad, ijaris mTel periodze unda ganawildes,

yoveli saangariSgebo periodis valdebulebis naSTis mimarT mudmivi

saprocento ganakveTis gamoyenebiT.

finansuri xarjebi aRiardeba moijaris buRaltrul aRricxvaSi da aisaxeba

gatarebiT:

d-ti - saprocento xarji;

k-ti - gadasaxdeli procentebi.

ucxour valutaSi aRebul sesxebTan dakavSirebuli sakurso sxvaoba

xarjad aRiardeba im SemTxvevaSi, Tu igi iwvevs saprocento danaxarjebis Seswo-

rebas.

bass-iT nebadarTulia alternatiuli meTodis gamoyenebac, anu danaxarjebis

kapitalizacia im SemTxvevaSi, rodesac sesxi pirdapir ukavSirdeba gansakuTrebu-

li aqtivis SeZenis, warmoebis an mSeneblobis process. `gansakuTrebuli aqtivis

SeZenasTan, warmoebasTan an mSeneblobasTan uSualod dakavSirebuli sesxiT sar-

geblobis danaxarjebi unda aRiricxos aRniSnuli aqtivis TviTRirebulebaSi anu

moxdes maTi kapitalizacia.~ (bass 23).

sesxiT sargeblobasTan dakavSirebuli danaxarjebis kapitalizebadi

nawilis gansazRvrac standartis moTxovnebis Sesabamisad xorcieldeba.

gansakuTrebuli aqtivi aris iseTi aqtivi, romlis daniSnulebisamebr ga-

mosayeneblad an gasayidad momzadebisaTvis saWiroa drois mniSvnelovani perio-

di.

gansakuTrebuli aqtivi SeiZleba iyos sasaqonlo_materialuri faseulobe-

bi, romelTa warmoeba an mSenebloba daniSnulebisamebr gamoyenebis an gasayidad

momzadebisaTvis moiTxovs drois did periods, aseve, sawarmoo Senobebi da nage-

bobebi, Zalovani manqanebi, mowyobiloba da sainvesticio qoneba, sxva saxis inves-

ticiebi, grZelvadiani finansuri dabandebebi.

sxva saxis finansuri dabandebebi, agreTve sasaqonlo-materialuri faseu-

lobebi, romelTa seriuli warmoeba SesaZlebelia drois mokle periodis ganmav-

lobaSi, an aqtivebi, romlebic SeZenisTanave ukve mzad aris daniSnulebisamebr

gamosayeneblad, an gasayidad, ar miekuTvneba gansakuTrebul aqtivebs. Sesabamisad,

am miznebisaTvis aRebuli sesxis sargeblobasTan dakavSirebuli danaxarjebis bu-

Raltruli aRricxva sabaziso meTodiT xdeba da igi aRiardeba periodis xarjad.

269

gansakuTrebuli aqtivis SeZenasTan, warmoebasTan an mSeneblobasTan uSua-

lod dakavSirebuli sesxiT sargeblobis danaxarjebi kapitalizdeba, anu Cair-

Tveba aRniSnuli aqtivebis sabalanso RirebulebaSi, Tu momavalSi mosalodnelia

am aqtivebisagan ekonomikuri sargeblis miReba da SesaZlebelia danaxarjebis sa-

imedod Sefaseba. yvela sxva danaxarji, romelic am or pirobas ar daakmayofi-

lebs, maTi gawevisTanave xarjebad unda aRiardes.

gansakuTrebuli aqtivebis SeZenasTan, warmoebasTan an mSeneblobasTan uSu-

alod dakavSirebul danaxarjebs miekuTvneba sesxiT sargeblobasTan dakavSire-

buli is danaxarjebi, romelTa Tavidan acileba SesaZlebeli iqneboda, aucilebe-

li rom ar yofiliyo gansakuTrebul aqtivebTan dakavSirebuli danaxarjebis ga-

weva. Tu sawarmo sesxs iRebs mxolod gansakuTrebuli aqtivebis SeZenis, warmoe-

bis an mSeneblobis mizniT, maSin SesaZlebelia sesxiT sargeblobasTan dakavSire-

buli danaxarjebis im nawilis saimedod gansazRvra, romelic uSualod ukavSir-

deba mocemul aqtivs.

Tu sesxis aReba xdeba romelime konkretuli gansakuTrebuli aqtivis Sesa-

Zenad, sawarmoeblad an asaSeneblad, maSin sesxiT sargeblobasTan dakavSirebuli

danaxarjebis kapitalizebadi nawili ganisazRvreba saangariSgebo periodSi gawe-

uli sesxiT sargeblobasTan dakavSirebuli faqtobrivi danaxarjebidan im sain-

vesticio Semosavlebis Tanxis gamoqviTviT, romelic mocemuli sesxis mokleva-

diani finansuri dabandebidan miiReba.

xSirad, gansakuTrebuli aqtivis SesaZenad, sawarmoeblad an asaSeneblad

aRebuli sesxi mTlianad an nawilobriv ar gamoiyeneba daniSnulebisamebr.

SeiZleba sawarmom sesxis droebiT Tavisufali nawili daabandos moklevadian aq-

tivebSi. aseT SemTxvevaSi, mocemuli periodis danaxarjebis kapitalizebadi Tan-

xis gansazRvrisas sesxiT sargeblobasTan dakavSirebul danaxarjebs unda

gamoakldes moklevadiani finansuri dabandebidan miRebuli sainvesticio Semosa-

vali.

SeiZleba adgili qondes sawinaaRmdego SemTxvevas _ sawarmo iRebs Cveuleb-

rivi, saerTo daniSnulebis sesxs, magram gamoiyenebs romelime konkretuli gansa-

kuTrebuli aqtivis SesaZenad, sawarmoeblad an asaSeneblad. aseT SemTxvevaSi,

sesxiT sargeblobasTan dakavSirebuli danaxarjebis kapitalizebadi Tanxis gan-

sazRvrisaTvis gamoiyeneba am aqtivze gaweuli danaxarjebis kapitalizaciis nor-

ma. igi aris sesxiT sargeblobasTan dakavSirebuli danaxarjebis saSualo Sewo-

nili sidide, sawarmos mier mocemul saangariSgebo periodSi gadauxdeli sesxis

im nawilTan, romelic gankuTvnili ar aris gansakuTrebuli aqtivebis SesaZenad,

sawarmoeblad an asaSeneblad. amasTan, mocemuli periodis kapitalizebadi dana-

270

xarjebis Tanxa ar unda aRematebodes amave periodSi gaweul, sesxiT sargeblo-

basTan dakavSirebuli danaxarjebis Tanxas.

bass-iT gansazRvrulia sesxiT sargeblobasTan dakavSirebuli danaxarje-

bis kapitalizaciis dro. igi gansakuTrebuli aqtivis TviTRirebulebis nawilis

saxiT iwyeba maSin, rodesac:

gansakuTrebul aqtivze gaweulia pirveli danaxarjebi;

gaweulia sesxiT sargeblobasTan dakavSirebuli pirveli danaxarjebi;

dawyebulia pirveli samuSaoebi mocemuli aqtivis daniSnulebisamebr gamo-

sayeneblad an gasayid mdgomareobaSi mosayvanad.

gansakuTrebul aqtivebze gaweuli pirveli danaxarjebi gulisxmobs

sawarmos aqtivebis gasvlas (xarjvas), xolo sesxiT sargeblobasTan

dakavSirebuli pirveli danaxarjebi gulisxmobs procentebze valdebulebis

warmoSobas.

sesxiT sargeblobasTan dakavSirebuli danaxarjebis kapitalizaciis

periodi grZeldeba manamde, vidre ar dasruldeba aqtivze teqnikuri Tu

administraciuli xasiaTis aqtiuri samuSaoebi, romelic aqtivis sawarmoo

gamoyenebisaTvis an gasayidad mosamzadebeli samuSaoebis ganuyofeli nawilia.

sesxiT sargeblobasTan dakavSirebuli danaxarjebis kapitalizacia

SeiZleba droebiT SeCerdes an Sewydes.

sesxiT sargeblobasTan dakavSirebuli danaxarjebis kapitalizacia droe-

biT unda SeCerdes im momentSi, rodesac Seferxdeba aqtivze aqtiuri samuSaoebis

warmarTvis procesi, xolo unda Sewydes maSin, rodesac, ZiriTadad, damTavrdeba

mocemuli aqtivis gamoyenebisaTvis an gasayidad momzadebisaTvis saWiro yvela aq-

tiuri samuSao.

magaliTi:

sawarmom SeiZina mowyobiloba 100000 larad da gasca Tamasuqi. wliuri

saprocento ganakveTi – 12%. gadaxdis periodi - 4 weli, yovewliurad Tanabari

odenobiT, procentTan erTad. mowyobilobis montaJisa da saeqspluataciod

momzadebis periodi - 12 Tve. mosamzadebeli samuSaoebi daiwyeba mowyobilobis

sawarmoSi mitanisTanave.

imis gamo, rom mowyobilobis SeZenidan eqspluataciaSi gadacemamde

periodi gansazRvrulia da 12 Tves moicavs, mowyobiloba gansakuTrebul aqtivs

271

warmoadgens. e.i. unda moxdes sesxis sargeblobasTan dakavSirebuli danaxarjebis

(procentis) kapitalizacia.


1. mowyobilobis SeZena:


k-ti _ gasanaRdebeli Tamasuqebi - 100000.

2. grZelvadiani saTamasuqo valdebulebis mimdinare nawilis gamoyofa:

25000 lari (100000 lari / 4 weli).

d-ti _ gasanaRdebeli Tamasuqi - 25000;

k-ti _ grZelvadiani valdebulebebis mimdinare nawili - 25000.

3. sesxiT sargeblobasTan dakavSirebuli danaxarjebis kapitalizacia:

gaangariSeba:

- dawyebis dro - mowyobilobis sawarmoSi motanisTanave;

- kapitalizaciis periodi – 12 Tve;

- kapitalizaciis Tanxa – 48000 (100000 X 12% X 4);

- kapitalizaciis erTi Tvis Tanxa – 4000 lari (48000 / 12 Tveze);



k-ti _ gadavadebuli gadasaxdeli procentebi - 4000.

da a. S. 12 Tvis ganmavlobaSi.


I weli – 12000 lari (100000 X 12%).

d-ti _ gadavadebuli gadasaxdeli procenti - 12000;

k-ti _ gadasaxdeli procenti - 12000.

da a. S. yovelwliurad, 4 wlis ganmavlobaSi.

aqtiuri samuSaoebisa da kapitalizaciis periodis damTavrebis Semdeg

aqtivis Rirebuleba 148000 lari gaxdeba (100000 + 48000).

272

aqtivis eqspluataciaSi Sesvlis Semdeg daiwyeba saprocento da ZiriTadi

Tanxis gadaxda.

5. valdebulebebis gadaxda:

d-ti _ grZelvadiani valdebulebebis mimdinare nawili – 25000;

d-ti _ gadasaxdeli procenti - 12000;


da a. S. yovelwliurad, 4 wlis ganmavlobaSi.

8.10. valutis kursis cvlilebiT miRebuli

Semosavlebisa da xarjebis aRricxva

sawarmos ufleba aqvs, misi saqmianobidan gamomdinare, ganaxorcielos

operaciebi ucxouri valutiT. ucxouri valuta aRniSnavs yvela sxva valutas,

romelic ar warmoadgens sawarmos samuSao valutas. operaciebis ucxouri

valutiT ganxorcielebam SeiZleba gavlena moaxdinos sawarmos Semosavlebsa da

xarjebze, ucxouri valutis kursis cvlilebis gamo. ucxouri valutiT

warmoebuli operaciebi buRaltrul aRricxvaSi aisaxeba saangariSgebo (lari)

valutiT, saangariSgebo valutasa da ucxour valutas Soris operaciis

moxdenis dRes arsebuli gacvliTi kursiT. saangariSgebo periodis bolos,

finansuri angariSgebis momzadebisas, ucxouri valutiT Sefasebuli fuladi

muxlebi unda Sefasdes balansis momzadebis TariRisaTvis arsebuli saboloo

savaluto kursiT. Sedegad warmoiqmneba sakurso sxvaoba.

bass-is mixedviT, rodesac fuladi muxlebi ucxouri valutiT warmoebuli

operaciebisagan aris warmoqmnili da savaluto gacvliTi kursi Seicvleba ope-

raciis TariRsa da saangariSsworebo TariRs Soris drois monakveTSi, war-

moiqmneba sakurso sxvaoba.

sakurso sxvaobebi, romlebic warmoiqmneba fuladi muxlebis ganaRdebis an

maTi gadaangariSebis dros, unda aRiardes mogebaSi an zaralSi im saangariSgebo

periodSi, rodesac igi warmoiqmneba.

Tu angariSsworeba imave saangariSgebo periodSi moxda, rodesac operacia

ganxorcielda, maSin yvela sakurso sxvaoba aRiardeba imave saangariSgebo peri-

273

odSi. meores mxriv, rodesac angariSsworeba xorcieldeba romelime momdevno sa-

angariSgebo periodSi, sakurso sxvaoba, romelic aRiarebulia TiToeul wina sa-

angariSgebo periodSi angariSsworebis periodamde, ganisazRvreba am periodis sa-

kurso sxvaobis cvlilebiT.

rodesac arafulad muxlTan dakavSirebuli Semosuloba an zarali pirda-

pir sakuTar kapitalSi aRiardeba, maSin Semosulobisa da zaralis Semadgeneli

sakurso sxvaobis nebismieri komponentic pirdapir sakuTar kapitalSi unda aRi-

ardes. xolo rodesac arafulad muxlTan dakavSirebuli Semosuloba an zara-

li mogebaSi an zaralSi aRiardeba, maSin Semosulobisa da zaralis Semadgeneli

sakurso sxvaobis nebismieri komponentic mogebaSi an zaralSi aRiardeba.

magaliTi:

2017 wlis 1 oqtombers sawarmom ganaxorciela saqonlis importi, gadaxdis 6

Tviani ganvadebiT. saqonlis Rirebuleba 10000 aSS dolari, gacvliTi kursi – 1 =

1,50 lars. 2017 wlis 30 noembers gadaixada 5000 aSS dolari, gacvliTi kursi – 1

= 1,70 lars.


1. saqonlis SeZena:


k-ti _ valdebulebebi mowodebiT -15000.

2. valdebulebis nawilis gadaxda (30.11.2017w.)

d-ti _ valdebulebebi mowodebiT – 7500;

d-ti _ zarali kursTa Soris sxvaobidan - 1000;

k-ti _ ucxouri valuta bankSi - 8500;

2017 wlis 31 dekembers gacvliTi kursi iyo: 1 = 1,40 lari. finansur angariSgebaSi

valdebuleba unda aisaxos balansis momzadebis TariRisaTvis arsebuli

saboloo savaluto kursiT (1 = 1,40). kursTa Soris sxvaoba 500 laria [5000 X (-

0,10)] da unda aRiardes Semosavlad.

3. d-ti _ valdebulebebi mowodebiT – 500;

k-ti _ mogeba kursTa Soris sxvaobidan - 500.

274

Tavi IX. finansuri angariSgeba

9.1. finansuri angariSgebis komponentebi

da elementebi

finansuri angariSgeba, romlis mizani momxmareblebisaTvis sawarmos

finansuri mdgomareobis, misi saqmianobis Sedegebisa da fuladi saSualebebis

moZraobis Sesaxeb informaciis miwodebaa, aris saangariSgebo periodis

ganmavlobaSi sawarmos finansuri mdgomareobisa da mis mier ganxorcielebuli

sameurneo operaciebis struqturulad Camoyalibebuli finansuri suraTi.

finansur angariSgebaSi asaxuli informacia mis momxmareblebs ekonomikuri

gadawyvetilebebis miRebis saSualebas aZlevs. finansuri angariSgeba utyuari

unda iyos da samarTlianad asaxavdes sawarmos saqmianobas da mis finansur

Sedegebs. mxolod aseT finansur angariSgebas SeuZlia momxmareblebs maTTvis

sasargeblo informacia miawodos. es ki, finansuri angariSgebis xarisxobrivi

maxasiaTeblebis sruli dacviT miiRweva. finansuri angariSgebis momzadebisa da

wardgenis struqturuli safuZvlebis mixedviT aseTi maxasiaTeblebia: aRqmadoba,

Sesabamisoba, saimedooba da Sesadarisoba.

finansuri angariSgebis momzadeba da momxmareblebisaTvis wardgena

sawarmos xelmZRvanelobas evaleba. sawarmo valdebulia saangariSgebo periodis

bolos moamzados da waradginos saerTo daniSnulebis finansuri angariSgeba,

romlis sruli paketi moicavs:

finansuri mdgomareobis angariSgebas periodis dasasrulisTvis;

periodis mogeba/zaralisa da sxva sruli Semosavlis angariSgebas;

periodis sakuTari kapitalis cvlilebebis angariSgebas;

periodis fuladi nakadebis angariSgebas;

ganmartebiT SeniSvnebs, sadac mokled ganxilulia yvela mniSvnelovani saaR-

ricxvo politika da sxva ganmartebiTi informacia;

finansuri mdgomareobis angariSgebas pirveli Sesadarisi periodis dawyebis

TariRis mdgomareobiT, rodesac is saaRricxvo politikas iyenebs retros-

peqtulad, an finansuri angariSgebis muxlebs gadaiangariSebs retro-

speqtulad, an rodesac sawarmo cvlis finansuri angariSgebis muxlebis

klasifikacias.

finansur angariSgebaSi asaxuli informacia dajgufebulia maTi

ekonomikuri maxasiaTeblebis mixedviT. amgvar dajgufebas finansuri angariSgebis

275

elementebs uwodeben. finansuri angariSgebis elementebia: aqtivebi,

valdebulebebi, sakuTari kapitali, Semosavlebi da xarjebi. aqedan pirveli sami

elementi finansuri mdgomareobis angariSgebaSi, anu buRaltrul balansSi

aisaxeba, balansis elementebia. sawarmos finansuri mdgomareobis Sefaseba

swored buRaltruli balansis, misi elementebis safuZvelze xdeba.

sruli Semosavlis angariSgebis elementebs Semosavlebi da xarjebi

warmoadgenen. isini asaxaven sameurneo saqmianobaSi momxdar operaciebsa da

movlenebs, romlebmac drois garkveuli periodis ganmavlobaSi gavlena iqonies

sawarmos finansur mdgomareobaze da aqtivebis, valdebulebebisa da kapitalis

cvlilebebi ganapirobes. saangariSgebo periodis Semosavlebisa da xarjebis

erTmaneTTan dapirispireba sawarmos saqmianobis finansuri Sedegis gansazRvris

saSualebas iZleva, romelic mogebis an zaralis saxiT warmogvidgeba.

finansur angariSgebaSi asaxuli informacia, momxmareblisaTvis ufro

gasagebi da sasargeblo rom iyos, misi elementebi rogorc finansuri

mdgomareobis angariSgebaSi, anu buRaltrul balansSi, aseve sruli Semosavlis

angariSgebaSi, dajgufebuladaa warmodgenili.

finansur angariSgebaSi im muxlebis asaxvas, romlebic akmayofileben

mocemuli elementis ganmartebas, aRiareba ewodeba. aRiareba gulisxmobs

mocemuli muxlis sityvier da Tanxobriv asaxvas finansuri mdgomareobis

angariSgebaSi (buRaltrul balansSi) an sruli Semosavlis angariSgebaSi. muxli,

romelic akmayofilebs finansuri angariSgebis elementis cnebas, aRiardeba da

masSi aisaxeba im SemTxvevaSi, Tu:

SesaZlebelia am muxliT gamowveuli momavali ekonomikuri sargeblis

sawarmoSi Semosvla an sawarmodan gasvla;

muxls gaaCnia saimedod Sefasebuli ricxobrivi mniSvneloba.

bass-i marTalia, iTvaliswinebs finansuri angariSgebis elementebis

Sefasebas pirvandeli Rirebulebis (faqtiuri TviTRirebulebis), mimdinare

Rirebulebis, sarealizacio Rirebulebis da diskontirebuli Rirebulebis

meTodebiT, magram finansuri angariSgebis momzadebis safuZvlad aRiarebs

pirvandel Rirebulebas.

276

9.2. finansuri angariSgebis mosamzadebeli

daskvniTi samuSaoebi

finansuri angariSgebis momzadeba moiTxovs saangariSgebo periodis bolos

rigi samuSaoebis Catarebas, romelic ganapirobebs finansur angariSgebaSi

asaxuli muxlebis realurobasa da saimedoobas. aseTi mosamzadebeli

samuSaoebia: inventarizacia, saaRricxvo ciklis damamTavrebeli operaciebi,

makoreqtirebeli gatarebebis warmoeba, monacemTa ganzogadeba da samuSao

furclis momzadeba.

cnobilia, rom buRaltruli Canawerebi zustad unda asaxavdnen aqtivebisa

da maTi wyaroebis mdgomareobas, saerTod, sawarmos sameurneo saqmianobas da mis

Sedegebs. miuxedavad amisa, zogjer saaRricxvo monacemebi ar Seesabameba

sinamdviles. aseTi gansxvavebis ZiriTad mizezad SeiZleba miCneul iqnes:

Senaxvis procesSi sasaqonlo-materialur faseulobaTa bunebrivi danakargebi,

rac SeiZleba gamoiwvios mizezebma, romlebic mimdinare aRricxvaSi

dokumentebiT gaformebas ar eqvemdeba;

Senaxvis adgilebidan faseulobaTa miReba-gacemisas daSvebuli uzustobebi

da Secdomebi, ris Sedegadac SeiZleba aRmoCndes zedmetoba an danaklisi;

aRricxvaSi daSvebuli Secdomebi pirvelad dokumentebSi araswori

ariTmetikuli gaangariSebebis Sedegad;

aRuricxavi (an piriqiT) operaciebis aRmoCena.

finansuri aRricxvis monacemebis faqtobriv mdgomareobasTan Sesabamisobis

Semowmeba inventarizaciis gziT xdeba. inventarizacia buRaltruli aRricxvis

meTodis erT-erTi elementia, romlis meSveobiTac xdeba aqtivebisa da

valdebulebebis naSTebis faqtobrivi mdgomareobis dadgena.

balansis muxlebis inventarizacia gansxvavebul midgomas moiTxovs.

materialuri aqtivebis inventarizaciis Casatareblad sawarmos xelmZRvanelis

mier gamoiyofa komisia, ganisazRvreba inventarizaciis obieqti da Catarebis

vadebi. komisiis SemadgenlobaSi unda Sediodnen Sesabamisi samsaxurebis

warmomadgenlebi da sawarmos mTavari buRalteri.

inventarizaciis dawyebamde xdeba materialur faseulobaTa

daxarisxeba_dalageba. unda damTavrdes Semosaval-gasavlis amsaxveli yvela

dokumentis damuSaveba da maTi asaxva aRricxvaSi, gamoyvanil unda iqnes naSTebi

inventarizaciis dawyebis dRisaTvis.

277

inventarizacia tardeba faseulobaTa Senaxvis adgilebis mixedviT cal-

calke materialurad pasuxismgebeli pirebis TandaswrebiT. inventarizaciis

Sedegebi formdeba inventarizaciis uwyisiT, romelsac sainventarizacio komisia

adgens. inventarizaciis damTavrebis Semdeg sainventarizacio uwyisi gadaecema

buRalterias faseulobaTa faqtobrivi naSTebis saaRricxvo CanawerebTan

SedarebisaTvis. aseTi Sedareba formdeba Sedarebis uwyisiT, romelSic

sainventarizacio uwyisidan gadaitaneba faseulobaTa faqtobrivi naSTebi,

xolo buRaltruli registrebidan _ imave faseulobebis saaRricxvo monacemebi.

gamoiyvaneba gadaxrebi, romelic ganixileba komisiis mier. SeiZleba Sedarebis

uwyisiT gamovlindes faseulobaTa metoba an danaklisi, romelic Sesabamisad

unda aisaxos buRaltrul aRricxvaSi.

angariSsworebebis inventarizaciisas, sawarmo gansakuTrebiT

dainteresebulia moTxovnebis inventarizaciiT, ramdenadac: jer erTi,

moTxovnebis ZiriTadi nawili aRricxvaSi ukve aRiarebul Semosavlebs

ukavSirdeba da meore, sawarmom unda gansazRvros momaval saangariSgebo

periodSi misaRebi fuladi nakadebi. moTxovnebis inventarizacia

urTierTSedarebebiT xdeba. TiToeul klients (debitors) egzavneba werilobiTi

Setyobineba moTxovnebis angariSze arsebuli davalianebis Sesaxeb da moiTxoveba

misi dadastureba. dasturis ori saxe arsebobs: dadebiTi da uaryofiTi.

dadebiTi dasturis gamoyenebisas klientma unda daadasturos an uaryos

davalianebis arseboba, xolo uaryofiTi dasturis gamoyenebisas – klienti

Setyobinebaze pasuxs mxolod im SemTxvevaSi agzavnis, Tu igi ar eTanxmeba

davalianebis arsebul Tanxas, an srulad, an nawilobriv. SesaZlebelia dasturis

kombinirebuli formis gamoyenebac.

valdebulebebis inventarizacia moTxovnebis analogiurad xdeba, rame Tu,

isini kreditorebisaTvis moTxovnebs warmoadgenen.

balansis muxlebis invetarizaciis Sedegebi aisaxeba buRaltrul

aRricxvaSi, riTac iwyeba saaRricxvo ciklis damamTavrebeli operaciebis asaxva.

saaRricxvo ciklis damamTavrebel operaciebs miekuTvneba grZelvadiani

aqtivebis cveTisa da amortizaciis daricxva, iseTi muxlebis gadafaseba,

rogoricaa: ZiriTadi saSualebebi, aramaterialuri aqtivebi, investiciebi,

maragebi.

makoreqtirebeli gatarebebi unda gakeTdes saangariSgebo periodis bolos

da igi aucilebelia periodis ganmavlobaSi miRebuli yvela Semosavlisa da

gaweuli yvela xarjis finansur angariSgebaSi sworad asaxvisaTvis. angariSebis

koreqtireba saWiroa Semdegi mizezebis gamo:

278

zogjer, sawarmo Tanxas saqonlis (samuSaoebis, momsaxurebis) miwodebisaTvis

winaswar, miwodebis faqtis moxdenamde Rebulobs. winaswar (avansad) Tanxebis

miRebis momentSi warmoiqmneba valdebuleba saqonlis miwodebasa da

momsaxurebis gawevaze, an misi Seusruleblobis SemTxvevaSi, miRebuli avansis

ukan dabrunebaze. e. i. miRebuli avansebi sawarmosaTvis daumsaxurebel,

gamoumuSavebel Semosavals, anu valdebulebas warmoadgens;

aseve, sawarmos SeuZlia winaswar gadaixados Tanxa momaval periodebSi

saqonlis (samuSaoebis, momsaxurebis) mowodebisaTvis. aseTi winaswari gadaxda

sawarmosaTvis aqtivs, moTxovnas warmoadgens, gacemuli avansebis saxiT.

gacemuli avansebi sawarmos saqonlis (samuSaoebis, momsaxurebis) miRebis, an

gacemuli avansis Tanxis ukan dabrunebis uflebas aZlevs;

miRebuli avansebis sawinaaRmdego situacia iqmneba, rodesac saqonlis

(samuSaoebis, momsaxurebis) miwodeba ukve moxda, magram misi Rirebuleba jer

ar aris miRebuli. e. i. warmoiqmna aqtivi _ moTxovna, anu misi momaval

periodSi anazRaurebis ufleba;

aseve, SeiZleba warmoiqmnas gacemuli avansebis sawinaaRmdego situacia,

rodesac saqoneli (samuSaoebis, momsaxurebis) miRebuli da sawarmos mier ukve

gamoyenebulia, magram misi Rirebuleba jer gadaxdili ar aris. momaval

periodSi misi gadaxdis aucilebloba valdebulebas warmoadgens.

aRniSnulidan gamomdinare, finansuri angariSgebis momzadebas win unda

uswrebdes Semosavlebisa da xarjebis, aqtivebisa da valdebulebebis dazusteba,

rac koreqtirebebis gziT miiRweva. makoreqtirebeli gatarebebis aucilebloba

SeiZleba warmoiqmnas Semdegi SemTxvevebidan, romelimes arsebobisas:

1. avansis miReba _ momavalSi saqonlis (samuSaoebis, momsaxurebis) miwodebis

pirobiT;

2. winaswari gadaxda _ momavalSi saqonlis (samuSaoebis, momsaxurebis)

mowodebis pirobiT;

3. saqonlis (samuSaoebis, momsaxurebis) miwodeba _ misi Rirebulebis gadaxdamde;

4. saqonlis (samuSaoebis, momsaxurebis) miReba/gamoyeneba _ misi Rirebulebis

gadaxdamde.

saangariSgebo periodis bolos Sedgeba Semdegi makoreqtirebeli gatarebebi:

1. momavalSi saqonlis (samuSaoebis, momsaxurebis) miwodebis pirobiT miRebuli

avansis koreqtirebisas, Tu Sesrulebulia garigebis piroba:

279

d-ti _ miRebuli avansebi;

k-ti _ Semosavlebi realizaciidan.

2. momavalSi saqonlis (samuSaoebis, momsaxurebis) mowodebis pirobiT sawarmos

mier winaswar gadaxdili Tanxebis anu gacemuli avansebis koreqtireba, Tu

Sesrulebulia garigebis piroba da mowodeba ukve momxdaria, moxdeba

winaswar gadaxdili Tanxebis aRiareba xarjebad, magaliTad, winaswar

gadaxdili ijarisas – ijaris xarjad, winaswar gadaxdili dazRvevisas –

dazRvevis xarjad da a. S.:

d-ti _ mimdinare periodis Sesabamisi xarjebi;

k-ti _ gacemuli avansebi (winaswar gaweuli xarjebi).

saavanso gadaxdebTan dakavSirebuli sxva saxis makoreqtirebeli

gatarebebis aucilebloba warmoiqmneba saangariSgebo periodis ganmavlobaSi

sxvadasxva saxis maragebis, kerZod, misi xarjvis aRricxvisas. saangariSgebo

periodis xarjis odenoba ganisazRvreba daxarjuli masalebis raodenobiT, da

ara drois periodiT. saangariSgebo periodis bolos inventarizaciiT dadgindeba

maragis faqtiuri naSTi, gamoiyvaneba am maragis saboloo naSTsa da sawyis naSTs

Soris sxvaoba, romelic aRiardeba xarjad:

d-ti _ masalebis xarji;

k-ti _ masalebi.

makoreqtirebeli gatareba aucilebelia agreTve, maragebis aRricxvis

perioduli meTodis gamoyenebisas. am SemTxvevaSi, maragebis SeZena saangariSgebo

periodis ganmavlobaSi ar aRiricxeba uSualod maragebis angariSebze, igi

aRiricxeba `maragebis (masalebi, saqoneli) SeZenis~ angariSze, romelic

danaxarjebis amsaxveli angariSia da imisaTvis, rom ganisazRvros SeZenili

maragebidan saangariSgebo periodis ganmavlobaSi daxarjuli da dauxarjavi

maragebi, saWiroa inventarizaciis gziT dadgindes maragis faqtiuri naSTi,

ganisazRvros maragebis saboloo naSTsa da sawyis naSTs Soris sxvaoba, rogorc

koreqtirebadi Tanxa da moxdes misi aRiareba:

d-ti _ maragebis angariSebi;

k-ti _ maragebis (masalebi, saqoneli) SeZenis angariSi.

an piriqiT:

d-ti _ maragebis (masalebi, saqoneli) SeZenis angariSi;

k-ti _ maragebis angariSebi.

280

3. saqonlis (samuSaoebis, momsaxurebis) miwodeba _ misi Rirebulebis gadaxdamde,

SeiZleba warmoiqmnas, rodesac sawarmo Tavis produqcias (samuSaoebs,

momsaxurebas) klients kreditiT (Semdgomi gadaxdis pirobiT) miyidis da

saangariSgebo periodis bolo dRe ar daemTxveva angariS-faqturis gamoweris

SeTanxmebul TariRs. maSasadame, am momentisaTvis Semosavali aRiarebuli ar

aris da unda aRiardes makoreqtirebeli gatarebiT:

d-ti _ moTxovnebi miwodebiT;


4. saqonlis (samuSaoebis, momsaxurebis) miReba/gamoyeneba _ misi Rirebulebis

gadaxdamde warmoiqmneba, Tu saangariSgebo periodis bolos, imis gamo, rom

saangariSgebo periodis bolo dRe ar daemTxva Sesabamisi dokumentis

gamoweris TariRs, xarjebic SeiZleba iyos ukve gaweuli, magram xarjad jer

kidev auRiarebeli. amis tipiuri magaliTia jer kidev gauangariSebeli da

gadauxdeli xelfasi, procentebi kreditiT sargeblobisaTvis da sxva. amgvari

danaxarjebi makoreqtirebeli gatarebiT unda aRiardes xarjad:

d-ti _ xelfadis xarji;

d-ti _ saprocento xarji; da a. S.

k-ti _ gadasaxdeli xelfasi;

k-ti _ gadasaxdeli procentebi da a. S.

finansuri angariSgebis mosamzadeblad sxvadasxva damxmare buRaltruli

cxrilebi gamoiyeneba. erT-erTi aseTi, romelsac SedarebiT xSirad mimarTaven,

gansakuTrebiT mcire da saSualo biznesis sawarmoebi, samuSao furcelia. igi

saSualebas iZleva finansuri angariSgeba momzaddes koreqtirebadi gatarebebis

gadatanamde. samuSao furceli ar warmoadgens finansur angariSgebas da

maSasadame, arc buRaltruli ciklis savaldebulo dokuments. Tumca igi

arsebiTad aadvilebs finansuri angariSgebis momzadebas, iZleva ra

koreqtirebadi gatarebisa da finansuri angariSgebis muxlebis erTgvarovnad

momzadebis saSualebas. mouxedavad amisa, samuSao furclis gamoyenebis drosac,

yoveli saangariSgebo periodis bolos aucilebelia Sesabamisi koreqtirebadi

da angariSebis daxurvebis gatarebebis asaxva mTavar JurnalSi, Semdeg ki misi

gadatana mTavar wignSi (registrSi).

samuSao furceli Semdegi moxazulobisaa:

281

samuSao furceli

31 dekemberi, 2017 w.

# angariSebis dasaxeleba

sacdeli balansi

koreqtirebebi koreqtireb. sacdeli balansi

mogeba- zaralis

angarig.

balansi

d-ti k-ti d-ti k-ti d-ti k-ti d-ti k-ti d-ti kti

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

maSasadame, samuSao furceli moicavs xuT wyvileul svets:

1. sacdeli balansi;

2. koreqtirebebi;

3. koreqtirebuli sacdeli balansi;

4. sruli Semosavlis angariSgeba (mogeba/zarali);

5. finansuri mdgomareobis angariSgeba (balansi).

samuSao furclis mosamzadeblad saWiroa mTavari wignis (registris)

yvela angariSis gadaxedva, gaanalizeba da saangariSgebo periodis bolosaTvis,

e. i. 31 dekembrisaTvis arsebuli Canawerebis safuZvelze gamoyvanili naSTebis

dafiqsireba.

samuSao furclis momzadeba Semdegi etapebisagan Sesdgeba:

1. angariSis kodis (Sifris) da dasaxelebis asaxva 1_2 svetebSi;

2. pirveli sacdeli balansis Sedgena, (sv. 3_4), romelSic angariSebis saldoebi

gadaitaneba mTavari wignidan an gasuli saangariSgebo periodis sacdeli

balansidan;

3. sacdeli balansis jamis gansazRvra da dabalanseba;

4. koreqtirebadi gatarebebis asaxva (5_6 svetebSi) Sesabamisi dasaxelebis

angariSis striqonze, rigisobis aRniSvniT (1,2,3, da a.S.), raTa

identificirebuli iqnes TiToeuli koreqtirebadi gatareba. Tu

koreqtirebisas saWiro gaxdeba angariSi, romelic jer ar aris asaxuli

samuSao furcelSi, pirvel sacdel balansSi Sesatani saldos ar arsebobis

gamo, igi daemateba samuSao furclis momdevno, Tavisufal striqonze, yvela

koreqtirebadi gatarebis asaxvis Semdeg, koreqtirebebis svetebi dajamdeba,

romelic cxadia, unda dabalansdes.

282

5. koreqtirebebis asaxvis Semdeg, gaiangariSeba koreqtirebuli sacdeli balansi

(sv. 7_8). koreqtirebuli sacdeli balansis mosamzadeblad, pirveli sacdeli

balansis monacemebs calkeuli angariSebis mixedviT Sesabamisad, daemateba an

gamoakldeba koreqtirebebis debetisa da kreditis svetebis Canawerebi.

6. koreqtirebuli sacdeli balansis monacemebi (sv. 7_8) gadatanil unda iqnes

mogeba/zaralisa da sxva sruli Semosavlebis angariSgebis (sv. 9_10) an

balansis (sv. 11_12) Sesabamis svetebSi angariSebis tipis mixedviT da dajamdes.

kerZod, koreqtirebuli sacdeli balansis monacemebi nominaluri (droebiTi)

angariSebis mixedviT, gadaitaneba mogeba/zaralis angariSebis debetis an

kreditis svetebSi Sesabamisad, xolo realuri (mudmivi) angariSebis mixedviT

_ balansSi. '

mogeba/zaralisa da sxva sruli Semosavlebis angariSgebis debetisa da

kreditis svetebis jamebs Soris sxvaoba warmoadgens saangariSgebo periodis

mogebas an zarals. igi toli unda iyos balansis debetisa da kreditis svetebis

jamebs Soris sxvaobisa. winaaRmdeg SemTxvevaSi daSvebulia Secdoma Tanxebis

gadatanisas an dajamebisas, romelic unda gaswordes.

Tu mogeba/zaralis angariSgebis kreditis svetis jami metia debetis

svetis jamze, sxvaoba saangariSgebo periodis mogebas, sawinaaRmdego SemTxvevaSi

ki _ zarals warmoadgens da emateba (an akldeba) sakuTar kapitals wminda

mogebis (zaralis) saxiT, e. i. gadaitaneba balansSi. mTavar JurnalSi

registrirdeba buRaltruli gatareba:

d_ti _ saangariSgebo periodis mogeba;

k_ti _ gaunawilebeli mogeba.

an piriqiT:

d_ti _ daufaravi zarali;

k_ti saangariSgebo periodis zarali.

aseTi gatarebis Semdeg mogeba/zaralis angariSgebisa da balansis debetisa

da kreditis svetebis jamebi gatoldeba.

283

9.3. finansuri angariSgebis

momzadebis teqnika

samuSao furclis srulyofilad warmoeba mniSvnelovnad amartivebs

finansuri angariSgebis momzadebas. amasTan gasaTvaliswinebelia finansuri

angariSgebis komponentebis momzadebis Tanmimdevroba: pirvel rigSi unda

momzaddes sruli Semosavlis angariSgeba, Semdeg angariSgeba sakuTari

kapitalis cvlilebebis Sesaxeb, Semdeg finansuri mdgomareobis angariSgeba

(balansi) da bolos, fuladi nakadebis angariSgeba. finansuri angariSgebis

momzadebis aRniSnuli Tanmimdevroba ganpirobebulia imiT, rom wminda mogeba,

romelic sruli Semosavlis angariSgebaSia asaxuli, saWiroa sakuTari

kapitalis cvlilebebis angariSgebis mosamzadeblad, xolo kapitalis angariSis

saldo, romelic kapitalis moZraobis angariSgebaSia asaxuli, aucilebelia

finansuri mdgomareobis angariSgebis (balansis) Sesadgebad.

finansuri angariSgebis momzadebasTan dakavSirebuli sakiTxebi

regulirdeba bass -1-iT `finansuri angariSgebis wardgena~.

9.3.1. mogeba/zaralisa da sxva sruli Semosavlebis

angariSgeba

rogorc ukve aRniSnuli iyo, sruli Semosavlis angariSgebis elementebia

Semosavlebi da xarjebi. bass-is moTxovnebiT `saangariSo periodSi aRiarebuli

Semosavlisa da xarjis yvela muxli CarTuli unda iyos amave periodis sruli

Semosavlis angariSgebaSi~.

bass-is mixedviT, sawarmom periodis ganmavlobaSi aRiarebuli

Semosavlebisa da xarjebis yvela muxli unda waradginos:

erT, sruli Semosavlis angariSgebaSi; an

or angariSgebaSi: angariSgebaSi, romelic gviCvenebs mogebisa da zaralis

komponentebs (gancalkevebuli mogebisa da zaralis angariSgeba) da meore

angariSgebaSi, romelic iwyeba mogebiT an zaraliT da gviCvenebs `sxva

sruli Semosavlis~ komponentebs (sruli Semosavlis angariSgeba).

284

bass 1-is mixedviT, mogeba/zaralisa da sxva sruli Semosavlebis angariSge-

baSi aucilebelad unda aisaxos Semdegi muxlebi, Sesabamisi TanxebiT:

amonagebi;

finansuri danaxarjebi;

kapital-meTodiT aRricxuli mekavSire sawarmoebisa da erToblivi saqmianobis

mogebisa da zaralis wili;

sagadasaxado xarjebi;

Tanxa, romelic Sedgeba Semdegi muxlebis jamisagan:

- Sewyvetili operaciebis Sedegad gamowveuli mogeba an zarali dabegvris

Semdeg;

- dabegvris Semdgomi Semosuloba an zarali, romelic aRiarebulia im

aqtivebis gayidvis an gasvlis realuri Rirebulebisa da danaxarjebis

sxvaobis Sefasebis dros, romlebic warmoadgenen Sewyvetil operacias;

mogeba an zarali.

sxva sruli Semosavlis TiToeuli komponenti, romelic klasificirebulia

Sinaarsis mixedviT ((T) punqtis Tanxebis garda);

kapital-meTodiT aRricxuli mekavSire sawarmoebisa da erToblivi saqmianobis

sxva sruli Semosavlis wili; da

sruli Semosavlis mTliani Tanxa.

bass 1-is mixedviT, sawarmom sruli Semosavlis angariSgebaSi unda warmoadginos

muxlebi, Semdegi struqturiT:

periodis mogeba an zarali, romelic misakuTvnebelia:

_ aramakontrolebel wilebze; da

_ saTavo sawarmos mesakuTreebze.

periodis mTliani sruli Semosavali, romelic misakuTvnebelia:

_ aramakontrolebel wilebze; da

_ saTavo sawarmos mesakuTreebze.

sruli Semosavlis angariSgebaSi da gancalkevebul mogebisa da zaralis

angariSgebaSi (Tu wardgenilia) SeiZleba damatebiTi muxlebis, saxelwodebebisa

da qvejgufuri jamuri Tanxebis wardgena, Tu amgvari wardgeniT ukeT aRiqmeba

sawarmos saqmianobis finansuri Sedegebi.

285

standarti moiTxovs, rom “sawarmom sruli Semosavlis angariSgebaSi, an

gancalkevebul mogebisa da zaralis angariSgebaSi (Tu wardgenilia), an

ganmartebiT SeniSvnebSi Semosavlebis an xarjebis muxlebi ar unda warmoadginos

gansakuTrebuli muxlis saxiT”. sawarmom saangariSgebo periodis Semosavlebisa

da xarjebis yvela muxli unda aRiaros mogebaSi an zaralSi, Tu fass-iT sxva

ram ar moiTxoveba, an nebadarTuli ar aris. rac Seexeba sxva sruli Semosavlis

TiToeul komponentTan dakavSirebul mogebis gadasaxads, sawarmom igi unda

aCvenos an sruli Semosavlis angariSgebaSi, an ganmartebiT SeniSvnebSi. amasTan,

mogebaSi an zaralSi aRiarebuli xarjebis klasifikacia unda moaxdinos maTi

ekonomikuri Sinaarsis, an sawarmoSi maTi funqciebis mixedviT. arCevani unda ga-

keTdes im meTodze, romelic ufro saimedo da Sesabamis informacias iZleva.

xarjebi unda daiyos qvejgufebad, raTa naTlad gamoikveTos sawarmos saq-

mianobis finansuri Sedegebis iseTi komponentebi, romlebic SesaZloa erTmaneTi-

sagan gansxvavdebodes stabilurobis, Semosulobisa da zaralis potencialisa da

prognozirebis SesaZleblobebis TvalsazrisiT.

arsebobs am informaciis miwodebis ori gza.

pirveli tipis struqtura moixsenieba, rogorc xarjebis `ekonomikuri Sina-

arsis~ mixedviT dajgufebis meTodi.

xarjebi mogebis an zaralis farglebSi agregirdeba maTi ekonomikuri

Sinaarsis mixedviT (magaliTad, cveTa, masalebis SeZena, transportirebis dana-

xarjebi, momuSaveTa gasamrjeloebi, da a.S.) da ar xdeba maTi gadanawileba fun-

qciebis mixedviT. am meTodis gamoyeneba mosaxerxebelia imdenad, ramdenadac saWi-

ro ar aris mimdinare xarjebis ganawileba funqcionaluri saklasifikacio jgu-

febis mixedviT. Sesabamisad, sruli Semosavlis angariSgeba SeiZleba momzaddes

ori meTodiT:

xarjebis ekonomikuri Sinaarsis mixedviT dajgufebis meTodiT;

xarjebis funqciebis mixedviT dajgufebis anu ,,mimoqcevis xarjebis’’ meTodiT.

sruli Semosavlis (mogeba-zaralis) angariSgebis momzadebis meTodis

SerCeva damokidebulia sawarmos saqmianobis Sedegebis ukeT warmoCinebis

SesaZleblobaze.

xarjebis ekonomikuri Sinaarsis mixedviT dajgufebis meTodiT

momzadebuli sruli Semosavlis (mogeba/zaralis) angariSgeba Semdegi saxisaa:

286


wlisaTvis, romelic mTavrdeba 2017 wlis 31 dekembers

amonagebi X

sxva Semosavlebi X

cvlilebebi mza produqciisa da

daumTavrebeli warmoebis maragSi X

gamoyenebuli nedleuli da masalebi X

personalis Senaxvis xarjebiA X

cveTisa da amortizaciis xarjebi X

sxva xarjebi X

sul xarjebi (X)

mogeba dabegvramde X

meore tipis struqtura exeba `xarjebis funqciebs~ anu ,,mimoqcevis (sabru-

navi) xarjebis’’ meTods.

xarjebis funqciebis anu ,,mimoqcevis xarjebis’’ meTodis gamoyenebisas, xar-

jebis klasifikacia xdeba maTi funqciebis mixedviT, rogorc realizebuli pro-

duqciis TviTRirebulebis nawili, an rogorc komerciuli an administraciuli

saqmianobis nawili. amiT sawarmo gayidvebis TviTRirebulebas gamoyofs sxva xar-

jebisagan, riTac momxmareblebs ufro Sesaferisi informaciiT uzrunvelyofs.

xarjebis funqciebis anu ,,mimoqcevis xarjebis’’ meTodiT momzadebuli

angariSgeba mogebisa da zaralis Sesaxeb Semdegi saxisaa:

287



amonagebi X

realizebuli produqciis TviTRirebuleba (X)

saerTo mogeba X

sxva Semosavlebi X

komerciuli xarjebi (X)

administraciuli xarjebi (X)

sxva xarjebi (X)

mogeba dabegvramde X

xarjebis aRricxvis meTodebs Soris arCevani damokidebulia istoriul

da samrewvelo faqtorebsa da sawarmos Taviseburebebze. orive meTodi uzrunvel-

yofs im xarjebis daxasiaTebas, romelTaApirdapiri an arapirdapiri cvalebado-

bac mosalodnelia sawarmos warmoebis an realizaciis donis cvlilebebis Sesa-

bamisad. vinaidan wardgenis TiToeul meTods Taviseburi Rirseba axasiaTebs sxva-

dasxva tipis sawarmoTa poziciidan, standarti moiTxovs, rom danaxarjebis kla-

sifikaciis meTodis SerCeva moxdes informaciis saimedoobisa da Sesabamisobis

kriteriumebis gaTvaliswinebiT. amasTan, radgan informacia xarjebis ekonomikuri

Sinaarsis Sesaxeb sasargebloa fuladi nakadebis prognozirebisaTvis, sawarmos,

romelic xarjebis klasifikacias funqciebis mixedviT axdens, moeTxoveba damate-

biTi ganmartebebi.

sruli Semosavlis angariSgebis mosamzadeblad samuSao furclis

gamoyenebisas, saWiroa Sesabamisi monacemebi mxolod gadaiweros samuSao

furclidan (sv. 9_10), mogebisa da zaralis Sesaxeb angariSgebis SerCeuli

formatiT. amonagebi aisaxeba neto-sarealizacio RirebulebiT, fasdaTmobebisa

da ukandabrunebebis gamoklebiT. realizebuli maragebis TviTRirebuleba

gaiangariSeba Semdegi wesiT: maragebis sawyis naSTs emateba neto-Sesyidvebi

periodis ganmavlobaSi da akldeba maragebis saboloo naSTi.

288

9.3.2. sakuTari kapitalis cvlilebebis

angariSgeba

bass-is mixedviT, sawarmom unda waradginos sakuTari kapitalis cvlilebe-

bis angariSgeba, romelSic unda aisaxos:

a) saangariSgebo periodis mTliani sruli Semosavali, saTavo sawarmos mesa-

kuTreebsa da aramakontrolebel wilebze misakuTvnebeli mTliani Tanxebis

calke gamoyofiT;

b) sakuTari kapitalis TiToeuli komponentisTvis, saaRricxvo politikis

retrospeqtulad gamoyenebis an Tanxebis retrospeqtulad gadaangariSebis

Sedegebi, bass 8-is Sesabamisad;

d) sakuTari kapitalis TiToeuli komponentisTvis, wlis dasawyissa da wlis

bolos arsebuli sabalanso Rirebulebebis Sejereba, sadac cal-calke iqneba

naCvenebi cvlilebebi, romlebic gamowveulia:

_ mogebis an zaralis cvlilebiT;

_ sxva sruli Semosavlis TiToeuli muxlis cvlilebiT; da

_ mesakuTreebTan, rogorc aqciebis mflobelebTan ganxorcielebuli opera-

ciebiT, sadac cal-calke iqneba naCvenebi mesakuTreebis Senatanebi,

mesakuTreebze ganxorcielebuli ganawilebebi da Svilobil sawarmoebSi

misi sakuTrebis wilebis cvlilebebi, romelic ar iwvevs kontrolis

uflebis dakargvas.

sakuTari kapitalis komponentebi moicavs, magaliTad, sakuTar kapitalSi

ganxorcilebul nebismieri tipis Senatans, sxva sruli Semosavlis TiToeuli

kategoriis akumulirebul naSTs da gaunawilebel mogebas.

sawarmom sakuTari kapitalis cvlilebebis angariSgebaSi, an ganmartebiT

SeniSvnebSi unda aCvenos mesakuTreebze ganawilebuli dividendebis odenoba,

romelic aRiarebulia saangariSgebo periodSi da Sesabamisi Semosavali erT aq-

ciaze.

saangariSgebo periodis or TariRs Soris, dawyebisa da damTavrebis

TariRebs SorisperiodSi sawarmos sakuTar kapitalSi momxdari cvlilebebi gviC-

venebs sawarmos wminda aqtivebis zrdas an Semcirebas saangariSgebo periodis

ganmavlobaSi.

289

sawarmos sakuTari kapitalSi momxdari jamuri cvlileba, garda imisa,

romelic gamowveulia mesakuTreebTan, rogorc aqciebis mflobelebTan ganxorci-

elebuli operaciebiTa da uSualod amgvar operaciebTan dakavSirebuli

saoperacio danaxarjebiT, gviCvenebs saangariSgebo periodSi sawarmos saqmianobi-

dan miRebul mTlian Semosavlebsa da xarjebs, maT Soris, miRebul

Semosulobebsa da danakargebs. aseTi operaciebi SeiZleba iyos: wilis Senatanebi,

sawarmos sakuTari wilobrivi instrumentebis gamosyidva da dividendebis ganawi-

leba.

sakuTari kapitalis cvlilebebis Sesaxeb angariSgebis momzadeba SesaZle-

belia ramdenime gziT. erT-erTia svetebad dayofili formati, romelsac Sesabami-

sobaSi mohyavs sakuTari kapitalis TiToeuli elementis sawyisi da saboloo naS-

Ti.

sakuTari kapitalis cvlilebebis angariSgeba


aqcionerebze misakuTvnebeli

kapitali

umcr.

wili

sul

saaqc.

kapit.

sxva

rezer

gadaf.

rezervi

gaunaw.

mogeba

jami

naSTi periodis dasawyisSi X X (X) X X X X

saaqcio kapitalis gamoSveba X X X

ofcioni X X X

dividendebi (X) (X) (X) (X)

saangariSg. periodis mogeba X X X X

zarali qonebis gadafasebidan (X) (X) (X) (X)

naSTi periodis bolos X X (X) X X X X

sakuTari kapitalis cvlilebebis angariSgebis mosamzadeblad saWiroa

samuSao furclis `balansi~-s kreditis svetidan gadatanil iqnes sakuTari

kapitalis amsaxveli angariSebis sawyisi saldo, mogeba/zaralis angariSgebidan

_ wminda mogeba, xolo sxva informacia, romelic samuSao furcelSi gaSlilad

ar aris mocemuli, uSualod saaRricxvo monacemebidan gadaitabeba. aRniSnuli

290

monacemebis mixedviT ganisazRvreba sakuTari kapitalis saboloo naSTi (saldo)

Semadgeneli muxlebis mixedviT, Semdegi gaangariSebiT: sakuTari kapitalis

sawyis naSTs damatebuli saangariSgebo periodis ganmavlobaSi misi zrda da

gamoklebuli kapitalis Semcireba.

9.3.3. finansuri mdgomareobis angariSgeba

(buRaltruli balansi)

balansi buRaltruli aRricxvis meTodis erT-erTi elementia, romelic

drois gansazRvruli momentisaTvis ganzogadebulad, fuladi sazomiT asaxavs

sawarmos aqtivebs, valdebulebebsa da kapitals. buRaltruli balansis

momzadeba buRaltruli aRricxvis erT-erTi ZiriTadi principis – fuladi

Sefasebis principis safuZvelze xdeba. am principis gaTvaliswinebiT, balansSi

aqtivebi, valdebulebebi da kapitali erovnul valutiT aisaxeba.

buRaltrul balansSi asaxuli aqtivebi, valdebulebebi da kapitali

axasiaTebs sawarmos finansur mdgomareobas.

buRaltruli balansi saangariSgebo periodis bolosaTvis mzaddeba.

balansSi sawarmos aqtivebi da maTi formirebis wyaroebi buRaltruli

aRricxvis erT_erTi ZiriTadi principis – ormxrivobis principis safuZvelze

aisaxeba.

bass-is mixedviT, `yovelma sawarmom balansSi gancalkevebulad unda asaxos

grZelvadiani da mimdinare aqtivebi da valdebulebebi, garda im SemTxvevisa,

rodesac wardgena xdeba likvidobis mixedviT, radgan am SemTxvevaSi warmodgeni-

li informacia ufro saimedo da Sesabamisia. roca amgvari gamonaklisi arsebobs,

maSin yvela aqtivisa da valdebulebis wardgena likvidobis mixedviT unda mox-

des~ (bass1).

zogierTi sawarmosaTvis aqtivebisa da valdebulebebis asaxva likvidobis

mixedviT ufro sando da saWiro informacias warmoadgens, vidre mimdinare da

grZelvadiani niSnis mixedviT asaxva, rac imiTaa gamowveuli, rom sawarmo mkafi-

od gansazRvrul saoperacio ciklSi ar axorcielebs saqonlisa da momsaxure-

bis miwodebas. standartiT, sawarmos SeuZlia zogierTi aqtivi da valdebuleba

warmoadginos mimdinare da grZelvadiani klasifikaciiT da zogierTi _ likvido-

bis mixedviT, Tu amgvari warmodgena ufro saimedo da Sesabamis informacias iZ-

291

leva. aseTi kombinirebis saWiroeba im SemTxvevaSi warmoiqmneba, roca sawarmo

sxvadasxva saxis operacias axorcielebs.

bass-is mixedviT, balansSi aucilebelia aisaxos Semdegi muxlebis Sesabamisi

Tanxebi:

ZiriTadi saSualebebi;

sainvesticio qoneba

aramaterialuri aqtivebi;

finansuri aqtivebi;

investiciebi, romelTa buRaltruli aRricxva xdeba kapital-meTodiT;

biologiuri aqtivebi;

sasaqonlo-materialuri faseulobebi;

savaWro da sxva moTxovnebi;

fuladi saxsrebi da maTi ekvivalentebi;

jamuri Tanxa fass 5-is _ `gasayidad gamiznuli grZelvadiani aqtivebi da

Sewyvetili operaciebi~_ Sesabamisad gasayidad gamiznulad klasificirebu-

li aqtivebisa da gasayidad Ggamiznulad klasificirebul gamsvlel jguf-

Si CarTuli aqtivebis;

savaWro da sxva valdebulebebi;

anaricxebi;

finansuri valdebulebebi;

mimdinare sagadasaxado aqtivebi an valdebulebebi;.

gadavadebuli sagadasaxado aqtivi an valdebuleba;

fass 5-is Sesabamisad gasayidad gamiznulad klasificirebul gamsvlel

jgufSi Sesuli valdebulebebi;

aramakontrolebeli wili, romelic warmodgenilia sakuTar kapitalSi;

gamoSvebuli saaqcio kapitali da saTavo sawarmos mesakuTreebze misa-

kuTvnebeli rezervebi.

292

sakuTari kapitali da valdebulebebi

ZiriTadi sawarmos aqcionerebze misakuTvne-

beli sakuTari kapitali

saaqcio kapitali X X

sxva rezervebi X X

gaunawilebeli mogeba X X

X X

umciresobis wili X X

sul sakuTari kapitali X X

grZelvadiani valdebulebebi

balansi


2017 2016

aqtivebi

grZelvadiani aqtivebi

ZiriTadi saSualebebi X X

sxva aramaterialuri aqtivebi X X

investiciebi X X

X X

mimdinare aqtivebi

sasaqonlo-materialuri faseulobebi X X

savaWro moTxovnebi X X

sxva mimdinare aqtivebi X X

fuladi saxsrebi da maTi ekvivalentebi X X

X X

sul aqtivebi X X

293

grZelvadiani sesxebi X X

gadavadebuli gadasaxadi X X

sul grZelvadiani valdebulebebi X X

moklevadiani valdebulebebi

savaWro da sxva valdebulebebi X X

moklevadiani sesxebi X X

grZelvadiani sesxebis mimdinare wili X X

sagadasaxado valdebulebebi X X

sul moklevadiani valdebulebebi X X

sul valdebulebebi X X

sul sakuTari kapitali valdebulebebi X X

balansis mosamzadeblad samuSao furclis `balansi~-s debetisa da

kreditis svetebidan (sv. 11_12) balansis formatze gadaitaneba yvela monacemi

`sakuTari kapitalisa~ garda. sakuTari kapitali balansSi gadaitaneba

`angariSgebidan sakuTari kapitalis cvlilebebis Sesaxeb~.

sayuradReboa is, rom samuSao furcelSi sakuTari kapitalis angariSebis

striqonebze asaxuli saldo saangariSgebo periodis sawyisi saldoa. balansSi

sakuTari kapitali unda asaxavdes mis saldos saangariSgebo periodis bolos da

igi unda emTxveodes mTavari wignis (registris) sakuTari kapitalis angariSebis

saldoebs, angariSebis koreqtirebebisa da daxurvebis gadatanis Semdeg.

294

9.3.4. fuladi nakadebis angariSgeba

angariSgeba fuladi nakadebis Sesaxeb finansuri angariSgebis

momxmareblebs saSualebas aZlevs Seafason sawarmos mier fuladi saSualebebis

da maTi eqvivalentebis gamomuSavebis unari da sawarmos moTxovnileba fulad

saSualebebis gamoyenebaze. finansuri angariSgebis momxmareblebi ekonomikuri

gadawyvetilebebis miRebisas unda gaerkvnen sawarmos mier fuladi saSualebebisa

da maTi eqvivalentebis gamomuSavebis SesaZleblobebSi, mis droulobasa da

saimedoobaSi.

fuladi nakadebis angariSgeba, rogorc finansuri angariSgebis Semadgeneli

nawili da misi komponenti, informaciis momxmarebels saSualebas aZlevs Seafa-

sos sawarmos wminda aqtivebSi momxdari cvlilebebi, misi finansuri struqtura,

likvidoba, gadaxdisunarianoba da sawarmos SesaZlebloba _ droulad moaxdinos

reagireba fuladi saSualebebis raodenobriv mxareze, viTarebisa da pirobebis

Sesabamisad. informacia fuladi nakadebis Sesaxeb aucilebelia imisaTvis, rom

momxmarebelma ara marto Seafasos sawarmoSi fuladi saSualebebisa da maTi ek-

vivalentebis gamomuSavebis SesaZlebloba, aramed agreTve Seafasos da erTmaneTs

Seudaros sxvadasxva sawarmos momavali periodis fuladi nakadebis diskontire-

buli Rirebuleba. gamoricxavs ra fuladi saSualebebTan dakavSirebuli

operaciebisa da movlenebis mimarT buRaltruli aRricxvis sxvadasxva meTodis

gamoyenebas, igi aseve zrdis sxvadasxva sawarmos saqmianobis Sedegebis Sesadari-

sobas.

sawarmoebs fuladi saSualebebi sWirdebaT TavianTi saqmianobis

gansaxorcieleblad, operaciebis Casatareblad, sakuTar valdebulebaTa dasafa-

rad da investorebTan angariSsworebisaTvis. amitom fuladi nakadebis angariSge-

bis wardgena yvela sawarmosaTvis savaldebuloa.

fuladi nakadebi niSnavs fuladi saxsrebisa da maTi ekvivalentebis Semos-

vlasa (Semodinebas) da gasvlas (gadinebas).

fuladi nakadebis angariSgebaSi unda aisaxos saangariSgebo periodis fu-

ladi nakadebi, dajgufebuli saqmianobis saxeobis mixedviT, saoperacio, sainves-

ticio da safinanso saqmianobad. aseTi dajgufeba sawarmos finansur mdgomare-

obaze mocemuli saqmianobis gavlenis Sefasebis saSualebas iZleva.

sawarmos saqmianobis Sefasebis mTavari indikatori saoperacio saqmianobas-

Tan dakavSirebuli fuladi nakadebis odenobaa. aseTebia:

saqonlis gayidvidan da momsaxurebis gawevidan miRebuli fuladi saxsrebi;

roialtebidan, honorarebidan, sakomisio gadasaxdelebidan da sxva Semosavle-

295

bidan miRebuli fuladi saxsrebi;

saqonelsa da momsaxurebaze momwodebelTaTvis gadaxdili fuladi saxsrebi;

TanamSromlebisaTvis gadaxdili fuladi saxsrebi;

sadazRvevo premiebiTa da sxva sadazRvevo daxmarebebiT miRebuli da gadaxdi-

li fuladi saxsrebi;

mogebis gadasaxadTan dakavSirebuli fuladi saxsrebis gadaxda an dabruneba;

da

komerciuli garigebisa da savaWro mizniT dadebuli kontraqtebiT miRebuli

da gadaxdili fuladi saxsrebi.

sainvesticio saqmianoba aris grZelvadiani aqtivebisa da im sxva investici-

aTa SeZena da realizacia, romlebsac ar moicavs fuladi saxsrebis ekvivalente-

bi.

sainvesticio saqmianobasTan dakavSirebuli fuladi nakadebia:

grZelvadiani aqtivebis SesaZenad gadaxdili da maTi realizaciidan miRe-

buli fuladi saxsrebi;

sxva sawarmoebis sakuTari kapitalis an sasesxo instrumentebisa da erTob-

livi saqmianobis wilis SesaZenad gadaxdili da maTi realizaciidan miRe-


sxva pirebze avansebad da sesxebad gacemuli da gacemuli avansebisa da

sesxebis dasafarad miRebuli fuladi saxsrebi;

fiuCersuli, forvarduli, saofcio da svop_kontraqtebiT gadaxdili da

miRebuli fuladi saxsrebi.

safinanso saqmianoba aris iseTi saqmianoba, romlis Sedegad raodenobrivad

da struqturulad icvleba sawarmos sakuTari kapitali da nasesxebi saSualebe-

bi.

safinanso saqmianobasTan dakavSirebuli fuladi nakadebia:

aqciebisa da sakuTari kapitalis sxva instrumentebis gamoSvebis Sedegad miRe-


mesakuTreTaTvis aqciebis SeZenis an gamosyidvis mizniT gadaxdili fuladi

saxsrebi;

savalo fasiani qaRaldebis, sesxebis, Tamasuqebis, obligaciebis, giraoebisa

da sxva moklevadiani an grZelvadiani sesxebis gamoSvebis Sedegad miRebuli

fuladi saxsrebi;

296

sesxebis dasafarad gadaxdili fuladi saxsrebi;

moijaris mier finansuri ijaris valdebulebebis Sesamcireblad gadaxdili

fuladi saxsrebi.

sawarmos saoperacio saqmianobidan miRebuli fuladi nakadebis

gansazRvris ori meTodi arsebobs: pirdapiri da arapirdapiri.

pirdapiri meTodiT momzadebuli fuladi nakadebis angariSgeba asaxavs fu-

ladi saxsrebis Semosvlisa da gasvlis mTlian nakadebs, ZiriTadi kategoriebis

mixedviT, amitom bass-iT misi gamoyenebaa rekomendirebuli.

arapirdapiri meTodiT wminda mogeba an zarali koreqtirdeba arafuladi

operaciebis SedegebiT, warsuli an momavali periodis saoperacio Semosavlebisa

da gadaxdebis gadavadebis an daricxvis gaTvaliswinebiT, agreTve im Semosavle-

bisa da xarjebis gaTvaliswinebiT, romlebic dakavSirebulia sainvesticio an sa-

finanso saqmianobis fulad nakadebTan.

pirdapiri meTodis Tanaxmad, informacia fuladi nakadebis Sesaxeb SeiZle-

ba miRebul iqnes:

sawarmos sabuRaltro wignebidan; an

realizaciis, realizebuli produqciis TviTRirebulebis, mogebisa da zara-

lis angariSgebis sxva muxlebis koreqtirebis safuZvelze, Semdegis gaTvalis-

winebiT:

- saangariSgebo periodSi sasaqonlo-materialur faseulobebsa da saopera-

cio saqmianobis Sedegad warmoqmnil moTxovnebsa da gadasaxdelebSi mom-

xdari cvlilebebi;

- sxva arafuladi muxlebi; da

- sxva muxlebi, romlebic gviCvenebs sainvesticio da safinanso saqmianobas-

Tan dakavSirebul fulad nakadebs.

pirdapiri meTodiT fuladi nakadebis angariSgebis momzadeba rig

gaangariSebebTanaa dakavSirebuli. aseTebia:

1. klientebisagan miRebuli fuladi Tanxebis odenoba: amisaTvis unda dazustdes

Semosavlebi realizaciidan, miRebuli fuladi Tanxebis gaTvaliswinebiT, e. i.

Semosavlebidan unda gamoiricxos saangariSgebo periodis bolosaTvis

gadauxdeli moTxovnebi. gaangariSebisaTvis monacemebi aiReba:

_ sruli Semosavlis angariSgebidan – Semosavali realizaciidan;

297

_ balansidan – savaWro moTxovnebi, wlis dasawyisisa da wlis bolosaTvis.

gagaiangariSeba am naSTebs Soris sxvaoba.

gayidvebidan miRebuli fuladi Tanxa udris realizaciidan miRebul

Semosavals damatebuli savaWro moTxovnebis naSTebis Semcireba; an

gamoklebuli maTi zrda.

2. analogiurad gaiangariSeba momwodeblebisaTvis gadaxdili fuladi Tanxebis

odenoba: amisaTvis unda dazustdes relizebuli produqciis TviTRirebuleba,

am produqciis damzadebisaTvis gadaxdili fuladi Tanxebis gaTvaliswinebiT,

e. i. unda ganisazRvros SeZenili maragisaTvis gadaxdili fuladi Tanxa.

gaangariSebisaTvis monacemebi aiReba:

- mogebisa da zaralis Sesaxeb angariSgebidan – relizebuli

produqciis TviTRirebuleba;

- balansidan – maragebi da savaWro-kreditoruli valdebulebebi, wlis

dasawyisisa da wlis bolosaTvis. gagaiangariSeba am naSTebs Soris

Sesabamisi sxvaobebi.

gayidvebidan miRebuli fuladi Tanxa udris relizebuli produqciis

TviTRirebulebas damatebuli maragebis naSTis zrda da savaWro-

kreditoruli valdebulebebis Semcireba; an gamoakldes maragebis

naSTis Semcireba da savaWro-kreditoruli valdebulebebis zrda.

3. sxva xarjebi pirdapir aiReba mogebisa da zaralis Sesaxeb angariSgebidan, Tu

isini saangariSgebo periodis ganmavlobaSi fuladi TanxebiT iyo gaweuli da

Sesabamisad, balansSi valdebulebebi ar aris asaxuli. winaaRmdeg SemTxvevaSi,

Tu am muxlebis mixedviT Tanxebi gadaxdili ar aris da balansSi asaxulia

valdebuleba, magaliTad, gadasaxdeli xelfasi, gadasaxdeli mogebis

gadasaxadi da sxva, saWiroa calkeuli muxlebis mixedviT naSTebs Soris

sxvaobis gaangariSeba da misi gaTvaliswineba.

4. cveTisa da amortizaciis xarji, romelic aiReba mogebisa da zaralis

Sesaxeb angariSgebidan, rogorc arafuladi xarji, gamoiricxeba fuladi

nakadebidan.

5. winaswar gaweuli xarjebi - romelic aiReba balansidan, naSTebis zrda

daemateba, xolo Semcireba – gamoakldeba.

arapirdapiri meTodiT fuladi nakadebis angariSgebis momzadebisas, saopera-

cio saqmianobasTan dakavSirebuli wminda fuladi nakadebi ganisazRvreba wminda

298

mogebisa da zaralis koreqtirebiT. saangariSgebo periodis wminda mogebas:

- emateba savaWro moTxovnebis naSTebis zrda; an akldeba misi Semcireba;

- emateba maragebis naSTebis Semcireba; an akldeba misi zrda;

- emateba savaWro-kreditoruli valdebulebebis naSTebis zrda; an akldeba

misi Semcireba;

- emateba winaswar gaweuli xarjebis naSTebis Semcireba; an akldeba misi

zrda;

- emateba daricxuli valdebulebebis naSTebis zrda; an akldeba misi

Semcireba;

- emateba sagadasaxado valdebulebebis naSTebis zrda; an akldeba misi

Semcireba;

- emateba cveTisa da amortizaciis xarji

- emateba sainvesticio da finansuri saqmianobebidan miRebuli zarali; an

akldeba mogeba.

magaliTi:

balansi

2017 weli, 31 dekemberi

aqtivebi 2017w. 2016w.

(lari) (lari)

ZiriTadi saSualebebi 50000 40000

maragebi 25000 27000

moTxovnebi miwodebiT 11000 15000

fuladi saSualebebi 14000 3000

sul aqtivebi 100000 850000

kapitali da valdebulebebi

Cveulebrivi aqciebi 60000 60000


valdebulebebi mowodebidan 24500 22000


mogebis gadasaxadi 1545 0

sul kapitali da valdeb. 100000 85000

299

mogeba/zaralisa da sxva sruli Semosavlebis angariSgeba


(lari) (lari)

Semosavali realizaciidan 105000

realizebuli saqonls TviTRirebuleba 74700

saerTo mogeba 30300

saerTo da administraciuli xarjebi:

xelfasis xarji 14000

cveTa da amortizacia 3400

sxva xarjebi 2600

sul saerTo xarjebi 20000

wminda mogeba 10300

damatebiTi saaRricxvo informacia sawarmos saqmianobis Sesaxeb 2017 wels:

1. wlis ganmavlobaSi ZiriTadi saSualebebi:

- SeZenilia 13400 lari;

- gaiyida - 8000 lari.

gaangariSeba:

1. gayidvebidan miRebuli fuladi Tanxa:

105000 – (11000 - 15000) = 101000;

2. momwodeblebisaTvis gadaxdili fuladi Tanxa:

74700 – [(25000-27000)+(24500-22000)] = 70200;

3. saoperacio xarjebis dasafaravad gadaxdili fuladi Tanxa:

- daricxuli valdebulebebis dasafaravad gadaxdili fuladi Tanxa:

(1955 – 1300) + (1545 – 0) = (2200);

- cveTa da amortizacia (3400);

sul 20000 – (2200 + 3400) = 14400

300

fuladi nakadebis angariSgeba


(pirdapiri meTodiT)

fuladi nakadebi ZiriTadi saqmianobidan: (lari)

gayidvebidan miRebuli fuladi Tanxa 101000

momwodeblebisaTvis gadaxdili fuladi Tanxa 70200

saoperacio xarjebis dasafaravad gadaxadili Tanxa 14400

wminda fuladi nakadi ZiriTadi saqmianobidan 16400

fuladi nakadebi sainvesticio saqmianobidan:

ZiriTadi saSualebebis gayidviT miRebuli Tanxa 8000

ZiriTadi saSualebebis SesaZenad gadaxdili Tanxa 13400

wminda fuladi nakadi sainvesticio saqmianobidan -5400

fuladi nakadebi finansuri saqmianobidan 0

fuladi saxsrebis wminda zrda 11000

fuladi saSualebebi:

periodis dasawyisSi – 3000 lari;

periodis bolos - 14000 lari;

cvlileba (+, _) - 11000 (14000 - 3000).

301

fuladi nakadebis angariSgeba


(pirdapiri meTodiT)

fuladi nakadebi ZiriTadi saqmianobidan: (lari)

wminda mogeba 10300

moTxovnebis cvlileba (4000)

maragebis cvlileba 2000

savaWro valdebulebebis cvlileba 2500

daricxuli valdebulebebis cvlileba 2200

cveTa da amortizacia 3400

wminda fuladi nakadi ZiriTadi saqmianobidan 16400

fuladi nakadebi sainvesticio saqmianobidan:

ZiriTadi saSualebebis gayidviT miRebuli Tanxa 8000

ZiriTadi saSualebebis SesaZenad gadaxdili Tanxa 13400

wminda fuladi nakadi sainvesticio saqmianobidan -5400

fuladi nakadebi finansuri saqmianobidan 0

fuladi nakadebis wminda zrda 11000

fuladi saSualebebi:

periodis dasawyisSi – 3000 lari;

periodis bolos - 14000 lari;

cvlileba (+, _) - 11000 (14000 - 3000).

302

kiTxvebi TviTSemowmebisaTvis

1. ra dokumentebiT formdeba salaroSi naRdi fulis moZraoba?

1. salaros Semosavlis orderiT, salaros gasavlis orderiT;

2. molaris davTariT;

3. CekiT, gancxadebiT naRdi fulis Setanaze.

2. sabanko angariSidan naRdi fulis gamotana gatardeba:

1. d-ti – naRdi fuli erovnul valutaSi, k-ti - erovnuli valuta rezident

bankSi;

2. d-ti - erovnuli valuta rezident bankSi, k-ti - naRdi fuli erovnul

valutaSi;

3. d-ti - naRdi fuli erovnul valutaSi, k-ti – valdebulebebi bankisadmi.

3. sawarmos mier investirebuli Tanxebis naRdi angariSsworebiT dafarva

gatardeba:


valutaSi;


valutaSi;

3. d-ti – naRdi fuli erovnul valutaSi, k-ti - investiciebi (moklevadiani da

grZelvadiani).

4. miwodebiT warmoqmnili moTxovnebis (debitoruli davalianebebis) naRdi

angariSsworebiT dafarva gatardeba:

1. d-ti – naRdi fuli erovnul valutaSi, k-ti - moTxovnebi miwodebidan da

momsaxurebidan;


valutaSi;

3. d-ti - naRdi fuli erovnul valutaSi, k-ti – valdebulebebi.

5. angariSvaldebuli piris mier saqveangariSo Tanxebis ukandabruneba gatardeba:

1. d-ti – naRdi fuli erovnul valutaSi, k-ti - moTxovnebi personalis mimarT;

2. d-ti – naRdi fuli erovnul valutaSi, k-ti - valdebulebebi personalis

mimarT;

3. d-ti – moTxovnebi personalis mimarT, k-ti - valdebulebebi personalis

mimarT.

303

6. gayidulia naRdi angariSsworebiT avtomanqana:

1. d-ti – naRdi fuli erovnul valutaSi, k-ti – satransporto saSualebebi;

2. d-ti – satransporto saSualebebi, k-ti – naRdi fuli erovnul valutaSi;

3. d-ti – ZiriTadi saSualebebi, k-ti – naRdi fuli erovnul valutaSi.

7. miRebulia salaroSi procentebi gacemuli sesxisaTvis:

1. d-ti – naRdi fuli erovnul valutaSi, k-ti – bankis sesxi;

2. d-ti – saprocento Semosavlebi, k-ti – bankis sesxi;

3. d-ti – naRdi fuli erovnul valutaSi, k-ti – saprocento Semosavlebi.

8. miRebulia salaroSi Tanxa winaswar, Semdgom periodSi misawodebeli

produqciisa da gasawevi momsaxurebisaTvis:

1. d-ti – miRebuli avansebi, d-ti – naRdi fuli erovnul valutaSi;

2. d-ti – naRdi fuli erovnul valutaSi, k-ti – miRebuli avansebi;

3. d-ti – naRdi fuli erovnul valutaSi, k-ti – Semosavali realizaciidan.

9. salarodan fuli Setanilia bankSi, angariSsworebis angariSze:

1. d-ti - erovnuli valuta rezident bankSi, k-ti – naRdi fuli erovnul

valutaSi;

2. d-ti – naRdi fuli erovnul valutaSi, k-ti - erovnuli valuta rezident

bankSi;

3. d-ti - erovnuli valuta rezident bankSi, k-ti – miRebuli avansebi.

10. naRdi erovnuli valutis konvertacisas Sesdgeba buRaltruli gatareba:

1. d-ti - naRdi fuli ucxour valutaSi, k-ti – naRdi fuli erovnul valutaSi;

2. d-ti – naRdi fuli erovnul valutaSi, k-ti - naRdi fuli ucxour valutaSi;

3. d-ti - naRdi fuli ucxour valutaSi, k-ti – kursTa Soris sxvaoba.

11. sawarmom SeiZina sxva sawarmos aqciebi naRdi angariSsworebiT:

1. d-ti - naRdi fuli ucxour valutaSi, k-ti – investiciebi;

2. d-ti – naRdi fuli erovnul valutaSi, k-ti - investiciebi;

3. d-ti – investiciebi sawarmos fasian qaRaldebSi, k-ti – naRdi fuli erovnul

valutaSi.

12. sawarmom qonebis dazRvevisaTvis salarodan gadaixada erTi wlis Senatani:

1. d-ti – winaswar gaweuli dazRvevis xarji, k-ti – naRdi fuli erovnul

valutaSi;

304

2. d-ti – naRdi fuli erovnul valutaSi, k-ti – winaswar gaweuli dazRvevis

xarji;

3. d-ti – naRdi fuli erovnul valutaSi, k-ti – dazRvevis xarji.

13. sawarmom gadaixada mogebis mimdinare gadasaxadi naRdi angariSsworebiT:

1. d-ti – naRdi fuli erovnul valutaSi, k-ti – winaswar gadaxdili mogebis

xarji;

2. d-ti – naRdi fuli erovnul valutaSi, k-ti – mogebis gadasaxadi;

3. d-ti – winaswar gadaxdili mogebis gadasaxadi, k-ti – naRdi fuli erovnul

valutaSi.

14. salarodan personalze xelfasis gacema gatardeba:

1. d-ti - gadasaxdeli xelfasi, k-ti – naRdi fuli erovnul valutaSi;

2. d-ti – xelfasis xarji, k-ti – naRdi fuli erovnul valutaSi;

3. d-ti – xelfasis xarji, k-ti – gadasaxdeli xelfasi.

15. unaRdo angariSsworebis formebia:

1. Caricxvebi da gadaricxvebi;

2. fuladi Cekebi;

3. sagadasaxado davalebebi, akreditivebi, sagadasaxado moTxovna_davalebebi,

saangariSsworebo Cekebi, sainkaso davalebebi.

16. ra dokumentiT formdeba angariSsworebis angariSze naRdi fulis Setana?

1. gancxadebiT naRdi fulis Setanaze;

2. fuladi CekiT;

3. saangariSsworebo CekiT.

17. ra dokumentiT xdeba angariSsworebis angariSidan naRdi fulis gamotana?

1. G gancxadebiT naRdi fulis gamotanaze;

2. fuladi CekiT;

3. gadaxdis davalebiT.

18. ra dokumentiT formdeba bankis meSveobiT ganxorcielebuli unaRdo

operaciebi?

1. sagadasaxado davalebiT, sagadasaxado moTxovna_davalebiT;

2. fuladi CekiT;

3. amonaweriT angariSsworebis angariSidan (avizo).

305

19. ra aris aqcepti?

1. unaRdo angariSsworebis forma;

2. bankis avizo;

3. Tanxmoba ganaRdebaze.

20. bankidan miRebul amonawerSi (avizoSi) sad aris asaxuli periodis

ganmavlobaSi sawarmosaTvis fuladi saSualebebis Tanxis zrda?

1. Tanxis zrda, miReba asaxulia debetis svetSi;

2. Tanxis zrda, miReba asaxulia kreditis svetSi;

3. Tanxis zrda, miReba asaxulia Semavali saldos saldos svetSi.

21. bankidan miRebul amonawerSi (avizoSi) sad aris asaxuli periodis

ganmavlobaSi sawarmosaTvis fuladi saSualebebis Tanxis Semcireba?

1. Tanxis zrda, miReba asaxulia debetis svetSi;

2. Tanxis zrda, miReba asaxulia kreditis svetSi;

3. Tanxis zrda, miReba asaxulia Semavali saldos saldos svetSi.

22. sawarmom aiRo bankis moklevadiani sesxi, romelic Cairicxa angariSsworebis

angariSze:

1. d-ti – moklevadiani sesxi, k-ti – erovnuli valuta rezident bankSi;

2. d-ti – erovnuli valuta rezident bankSi, k-ti – moklevadiani sesxi;

3. d-ti – arasaoperacio Semosavali, k-ti – moklevadiani sesxi.

23. sawarmom gayida Senoba, Tanxa Caricxulia angariSsworebis angariSze:

1. d-ti – Senobebi, k-ti – erovnuli valuta rezident bankSi;

2. d-ti – erovnuli valuta rezident bankSi, k-ti – Senobebis amortizacia;

3. d-ti – erovnuli valuta rezident bankSi, k-ti – Senobebi.

24. gaiyida produqcia, Tanxa Caricxulia angariSsworebis angariSze:

1. d-ti – erovnuli valuta rezident bankSi, k-ti – Semosavali realizaciidan;

2. d-ti – erovnuli valuta rezident bankSi, k-ti – mza produqcia;

3. d-ti – saoperacio Semosavlebi, k-ti – erovnuli valuta rezident bankSi.

25. gadaericxa biujets kuTvnili saSemosavlo gadasaxadi:

1. d-ti – erovnuli valuta rezident bankSi, k-ti – saSemosavlo gadasaxadi;

2. d-ti – saSemosavlo gadasaxadi, k-ti – erovnuli valuta rezident bankSi;

3. d-ti – erovnuli valuta rezident bankSi, k-ti – angariSsworeba biujetTan.

306

26. wardgenil (gaxsnil) iqna akreditivi:

1. d-ti – erovnuli valuta rezident bankSi; k-ti – ucxouri valuta;

2. d-ti –akreditivebi, k-ti – erovnuli valuta rezident bankSi;

3. d-ti – erovnuli valuta rezident bankSi; k-ti – akreditivi.

27. gadaricxulia Tanxa angariSsworebis angariSidan momwodeblebis

davalianebis dasafaravad:

1. d-ti – erovnuli valuta rezident bankSi, k-ti – valdebulebebi mowodebiT;

2. d-ti – valdebulebebi mowodebiT, k-ti – erovnuli valuta rezident bankSi;

3. d-ti – masalebi, k-ti – erovnuli valuta rezident bankSi.

28. rogor aRiricxeba ucxouri valutiT warmoebuli operaciebi?

1. erovnuli valutiT, operaciis moxdenis dRes arsebuli kursiT;

2. ucxouri valutiT;

3. ucxouri valutiT, dadebiTi sakurso sxvaobis gaTvaliswinebiT.

29. fulis momavali Rirebuleba gaiangariSeba formuliT:

1. FV = PV X (1+i)n

2. PV = FV X (1+i)n

3. FV = PV / (1+i)n

30. fulis mimdinare Rirebuleba gaiangariSeba formuliT:

1. FV = PV X (1+i)n

2. FV = PV / (1-i)n

3. PV = FV / (1+i)n

31. fulis momavali Rirebuleba aris:

1. dRes fulis erTi erTeulis investirebiT momavalSi misaRebi Tanxa,

garkveuli saprocento ganakveTis da periodis pirobebSi;

2. dRes investirebuli fulis erTi erTeulis sabazro Rirebuleba;

3. momavalSi investirebisaTvis gankuTvnili fulis mimdinare Rirebuleba.

32. saqonlis kreditiT gayidva dRg-s gadamxdeli sawarmosaTvis aisaxeba

gatarebiT:

1. d_ti moTxovnebi, k_ti saqoneli; k_ti gadaxdili dRg;

2. d_ti moTxovnebi, k_ti Semosavali realizasiidan, k_ti gadasaxdeli dRg;

3. d_ti moTxovnebi, k_ti Semosavali realizaciidan.

307

33. gaiyida saqoneli kreditiT, asanazRaurebeli Tanxa 3600 laria, gansazRvreT

gadasaxdeli dRg-s Tanxa, SeadgineT buRaltruli gatareba:

34. gaiyida saqoneli kreditiT, 3000 lari, dRg - 540 lari, buRaltruli

gatareba:

1. d_ti moTxovnebi 3000; k_ti saqoneli 3000,

k_ti gadaxdili dRg 540;

2. d_ti moTxovnebi 3000; k_ti Semosavali realizaciidan- 3000,

k_ti gadasaxdeli dRg 540;

3. d_ti moTxovnebi 3000; k_ti Semosavali realizaciidan 3000.

35. uimedo moTxovnebis Camowera gatardeba:

1. d_ti saeWvo da uimedo valebis xarji, k_ti moTxovnebis koreqtireba;

2. d_ti saeWvo da uimedo valebis xarji, k_ti moTxovnebi miwodebiT;

3. d_ti moTxovnebi miwodebiT; k_ti saeWvo moTxovnebis koreqtireba.

36. saeWvo valebis rezervis Seqmna gatardeba:

1. d_ti saeWvo moTxovnebis xarji, k_ti saeWvo moTxovnebis koreqtireba;

2. d_ti saeWvo moTxovnebis koreqtireba, k_ti saeWvo moTxovnebis xarji;

3. d_ti saeWvo moTxovnebis koreqtireba, k_ti moTxovnebi.

37. saeWvo valebis rezervis gansazRvra xdeba:

1. analizis meTodiT; wminda realizaciis meTodiT;

2. konkretuli valebis gziT;

3. sawarmos xelmZRvanelobis gadawyvetilebiT.

38. saeWvo valebis rezervis gansazRvra xdeba:

1. analizis meTodiT; wminda realizaciis meTodiT;

2. konkretuli valebis gziT;

3. sawarmos xelmZRvanelobis gadawyvetilebiT.

39. sasaqonlo materialuri faseulobebis damaxasiaTebeli ZiriTadi

kriteriumebia:

1. isini materialuri grZelvadiani aqtivebia;

2. sawarmos sakuTrebas warmoadgens da xanmokle periodis ganmavlobaSi rCeba mis

gankargulebaSi; gankuTvnilia gasayidad an warmoebaSi gamosayeneblad;

308

2. mudmiv moZraobas ar ganicdis da aqtivad aisaxeba masTan dakavSirebuli

Semosavlis miRebis aRiarebis Semdeg.

40. sasaqonlo-materialur maragebs miekuTvneba:

1. sawarmos balansze ricxuli yvela faseuloba;

2. mxolod sawarmos mier Semdgomi gayidvis mizniT SeZenili saqoneli, romelic

SeZenis Semdeg fizikuri formis arsebiT cvlilebebs ar ganicdis;

3. saqoneli, masalebi, daumTavrebeli warmoeba, mza produqcia.

41. bass-is mixedviT, sasaqonlo-materialuri maragebis Sefaseba xdeba:

1. TviTRirebulebiT;

2. diskontirebuli RirebulebiT;

3. TviTRirebulebasa da neto sarealizacio Rirebulebas Soris umciresi

TanxiT.

42. sasaqonlo-materialuri faseulobis TviTRirebuleba moicavs:

1. faseulobebis gadamuSavebis xarjebs;

2. Sesyidvis fassa da ukandasabrunebel gadasaxadebs;

3. maT SeZenasTan da gadamuSavebasTan dakavSirebul yvela danaxarjs, agreTve

transportirebasa da saTanado mdgomareobaSi mosayvanad gaweul danaxarjebs.

43. bass-is mixedviT, sasaqonlo -materialuri faseulobebis TviTRirebulebis

gansazRvris meTodebia:

1. mimdinare sabazro Rirebulebis meTodi;

2. uwyveti da wyvetili meTodi;

3. individualuri danaxarjebis specifikuri identifikaciis meTodi; saSualo

Sewonili Rirebulebis meTodi; `fifo~-s meTodi.

44. sasaqonlo-materialuri maragebis aRricxvis meTodebia:

1. pirdapiri da arapirdapiri meTodi;

2. uwyveti da perioduli meTodi;

3. saSualo Sewonilis, da `fifos~ meTodebi.

45. maragebis uwyveti aRricxvis meTodiT saqonlis kreditiT SeZena aisaxeba

gatarebiT:

1. d_ti - Sesyidvebi; k_ti - valdebulebebi miwodebidan da momsaxurebidan;

2. d_ti - saqoneli; k_ti - valdebulebebi miwodebidan da momsaxurebidan;

3. d_ti - saqoneli; k_ti - naRdi fuli.

309

46. maragebis uwyveti aRricxvis meTodiT saqonlis SeZena naRdi angariSsworebiT

aisaxeba gatarebiT:

1. d_ti - Sesyidvebi; k_ti - valdebulebebi miwodebidan da momsaxurebidan;

2. d_ti - saqoneli; k_ti - valdebulebebi miwodebidan da momsaxurebidan;

3. d_ti - saqoneli; k_ti - naRdi fuli erovnul valutaSi.

47. maragebis uwyveti aRricxvis meTodiT saqonlis gayidva naRdi

angariSsworebiT aisaxeba gatarebiT:

1. d_ti - moTxovnebi; k_ti - Semosavali realizaciidan;

2. a. d_ti - naRdi fuli; k_ti - Semosavali realizaciidan;

b. d_ti - realizebuli saqonlis TviTRirebuleba; k_ti - saqoneli;

3. d_ti - moTxovnebi; k_ti - saqoneli.

48. maragebis uwyveti aRricxvis meTodiT saqonlis kreditiT gayidva aisaxeba

gatarebiT:

1. a. d_ti - moTxovnebi; k_ti - Semosavali realizaciidan;


2. a. d_ti - naRdi fuli; k_ti - Semosavali realizaciidan;


3. d_ti - moTxovnebi; k_ti - saqoneli;

49. maragebis perioduli aRricxvis meTodiT, saqonlis SeZena naRdi


1. d_ti - SeZenili saqonlis TviTRirebuleba; k_ti - naRdi fuli;

2. d_ti - saqoneli; k_ti - naRdi fuli erovnul valutaSi;


50. maragebis perioduli aRricxvis meTodiT, saqonlis kreditiT SeZena aisaxeba

gatarebiT:

1. d_ti - SeZenili saqonlis TviTRirebuleba; k_ti - valdebulebebi mowodebiT;

2. d_ti - saqoneli; k_ti - valdebulebebi mowodebiT;


51. maragebis perioduli aRricxvis meTodiT saqonlis kreditiT gayidva aisaxeba

gatarebiT:

1. d_ti - moTxovnebi miwodebiT da momsaxurebiT; k_ti - saqoneli;

310

2. d_ti-moTxovnebi miwodebiT da momsaxurebiT; k_ti - Semosavali realizaciidan;

3. d_ti - gayidvebis TviTRirebuleba; k_ti - Semosavali realizaciidan.

52. maragebis perioduli aRricxvis meTodiT saqonlis gayidva naRdi


1. d_ti - moTxovnebi miwodebiT da momsaxurebiT; k_ti - saqoneli;

2. d_ti - naRdi fuli erovnul valutaSi; k_ti - Semosavali realizaciidan;

3. d_ti - gayidvebis TviTRirebuleba; k_ti - Semosavali realizaciidan.

53. bass-is Sesabamisad, sasaqonlo-materialuri faseulobebis gayidvisas, maTi

sabalanso Rirebuleba unda aRiardes:

1. mimdinare xarjebis kapitalizirebul nawilad;

2. momavali periodis xarjebad;

3. im periodis xarjebad, rodesac miRebul iqna Sesabamisi Semosavlebi.

54. bass-is Sesabamisad, nebismieri sasaqonlo-materialuri faseulobebis neto sa-

realizacio Rirebulebamde Camoweris Tanxa unda aRiardes:

1. im periodis xarjebad, roca adgili hqonda danakargebs;

2. sasaqonlo-materialuri faseulobebis Tanxis zrdad;

3. im periodis xarjebad, roca moxda Camowera.

55. sasaqonlo-materialuri faseulobebis danakargis Tanxebi unda aRiardes:

1. im periodis xarjebad, roca adgili hqonda danakargebs;

2. sasaqonlo-materialuri faseulobebis Tanxis zrdad;

3. im periodis xarjebad, roca moxda Camowera.

56. ZiriTadi saSualebebi aris:

1. sabrunavi aqtivebi;

2. aramaterialuri aqtivebi;

3. grZelvadiani materialuri aqtivebi.

57. ZiriTdi saSualebebis sawarmoSi miReba SeiZleba moxdes:

311

1. naRdi fuladi saSualebebis gadaxdiT, kreditiT SeZeniT, aqciebze gacvliT,

barteruli gacvliT, sameurneo wesiT mSeneblobis da konstruirebis gziT,

gziT da usasyidlod Cuqebis wesiT;

2. SeZena mxolod naRdi angariSsworebiT;

3. centralizebuli wesiT ganawilebis gziT.

58. ZiriTadi saSualebis obieqti, romelic akmayofilebs aqtivis aRiarebis

kriteriums, Tavdapirvelad unda Sefasdes:

1. misi TviTRirebulebiT;

2. gadafasebuli RirebulebiT;

3. diskontirebuli RirebulebiT.

59. ZiriTadi saSualebebis kreditiT SeZenisas Sedgeba buRaltruli gatareba:

1. d-ti - ZiriTadi saSualebebi, k-ti - valdebulebebi mowodebiT;

2. d-ti - ZiriTadi saSualebebi, k-ti - sawesdebo kapitali;

3. d-ti - ZiriTadi saSualebebi, k-ti - moTxovnebi.

60. ZiriTadi saSualebebis usasyidlod miRebisas Sedgeba buRaltruli gatareba:

1. d-ti - ZiriTadi saSualebebi, k-ti - valdebulebebi;

2. d-ti - ZiriTadi saSualebebi, k-ti - sawesdebo kapitali;

3. d-ti - ZiriTadi saSualebebi, k-ti - rezervebi;

61. ZiriTadi saSualebebis eqspluataciasTan dakavSirebuli xarjebi jgufdeba:

1. kapitalizirebul da arakapitalizirebul (mimdinare) xarjebad;

2. ZiriTadi saSualebebis modifikaciis xarjebad;

3. ZiriTad da zednadeb xarjebad.

62. ra SemTxvevaSi warmoadgens ZiriTadi saSualebebis eqspluataciasTan

dakavSirebuli xarjebi mimdinare periodis xarjs:

1. Tu igi ar iwvevs maTi sasargebo gamoyenebis periodis gaxangrZlivebas an maTi

warmadobis amaRlebas;

2. Tu igi ZiriTadi saSualebebis modifikaciis xarjebia;

3. Tu igi iwvevs maTi sasargebo gamoyenebis periodis gaxangrZlivebas.

63. ras niSnavs ZiriTadi saSualebebis eqspluataciasTan dakavSirebuli xarjebis

kapitalizacia:

1. am xarjebis gamoklebas ZiriTadi saSualebebis pirvandeli Rirebulebidan;

312

2. am xarjebis aqtivad aRiarebas;

3. am xarjebis mikuTvnebas dagrovili cveTis angariSze.

64. aqtivebis sasargeblo momsaxurebis vadis ganmavlobaSi maTi cveTis Tanxis

dadgenisaTvis SeiZleba gamoyenebul iqnes Semdegi meTodebi:

1. pirvandeli Rirebulebis meTodi;

2. kapitalizaciis meTodi; daCqarebuli cveTis meTodi;

3. wrfivi cveTis meTodi, Semcirebadi naSTis meTodi da warmoebis erTeulTa ja-

mis meTodi.

65. ZiriTadi saSualebebis cveTisa da amortizaciis daricxva gatardeba:

1. d-ti cveTisa da amortizaciis xarji; k-ti dagrovili cveTa;

2. d-ti dagrovili cveTa, k-ti ZiriTadi saSualebebi;

3. d-ti cveTisa da amortizaciis xarji; k-ti ZiriTadi saSualebebi.

66. rogor aisaxeba buRaltrul aRricxvaSi ZiriTadi saSualebebis gadafasebiT

gamowveuli fasmateba?

1. d-ti - sawesdebo kapitali; k-ti - ZiriTadi saSualebebi;

2. d-ti - dagrovili cveTa, k-ti - ZiriTadi saSualebebi;

3. d-ti - ZiriTadi saSualebebi; k-ti - ZiriTadi saSualebebis gadafasebis rezervi.

67. rogor aisaxeba buRaltrul aRricxvaSi ZiriTadi saSualebebis likvidacia?

1. d-ti - saemisio kapitali; k-ti - ZiriTadi saSualebebi;

2. d-ti - ZiriTadi saSualebebi, k-ti - ZiriTadi saSualebebis gasvla;

3. d-ti - dagrovili cveTa, d-ti - arasaoperacio zarali;

k_ti - ZiriTadi saSualebebi.

68. aramaterialuri aqtivebia:

1. patentebi, licenziebi, koncesiebi, gudvili; saavtoro uflebebi, sasaqonlo

niSnebi;

2. moTxovnebi da valdebulebebi;

3. sawarmos mimdinare aqtivebi.

69. aramaterialuri aqtivis SeZena aisaxeba buRaltruli gatarebiT:

1. d_ti - naRdi fuli, k_ti - aramaterialuri aqtivi;

2. d_ti - aramaterialuri aqtivi, k_ti - naRdi fuli, an valdebulebebi

miwodebiT;

313

3. d_ti - aramaterialuri aqtivi, k_ti - kapitali.

70. aramaterialuri aqtivebis, rogorc sawarmoTa gaerTianebis nawilis SeZena

aisaxeba gatarebiT:

1. d_ti - aramaterialuri aqtivi, k_ti - sawesdebo kapitali;

2. d_ti - aramaterialuri aqtivi, k_ti - moTxovnebi miwodebiT;

3. d-ti - aramaterialuri aqtivebi; d-ti – gudvili;

k-ti – fuladi saSualebebi; an k-ti – valdebulebebi miwodebiT.

71. aramaterialuri aqtivebis gayidva buRaltrul aRricxvaSi aisaxeba gatarebiT:

1. d-ti - fuladi saSualebebi;

d-ti - valdebulebebi miwodebiT;

k-ti - aramaterialuri aqtivebis amortizacia;

2. d-ti - fuladi saSualebebi (gayidvis RirebulebiT);


k-ti - aramaterialuri aqtivebi (pirvandeli RirebulebiT);

k-ti - arasaoperacio mogeba.

3. d-ti - arasaoperacio zarali; k-ti - aramaterialuri aqtivebis amortizacia.

72. amortizaciis romeli meTodi gamoiyeneba ZiriTadad, aramaterialuri

aqtivebis amortizaciis gaangariSebisas?

1. wrfivi anu Tanabarzomieri Camoweris meTodi;

2. Semcirebadi naSTis meTodi;

3. daCqarebuli amortizaciis meTodi.

73. aramaterialuri aqtivebis amortizaciis daricxva gatardeba:

1. d-ti - amortizaciis xarji, k-ti - aramaterialuri aqtivebis amortizacia;

2. d-ti - dagrovili amortizacia, k-ti - aramaterialuri aqtivebi;

3. d-ti - aramaterialuri aqtivebi k-ti - amortizaciis xarji.

74. ras warmoadgens gudvili?

1. myidvelis mier iseTi aqtivebidan momavali ekonomikuri sargeblis

miRebisaTvis Sesrulebul gadaxdas, romelTa cal-calke gansazRvra da

aRiareba SeuZlebelia;

2. sxvaobas sabazro Rirebulebasa da aqtivebis Rirebulebas Soris;

314

3. sxvaobas sawarmos gasayid Rirebulebasa da misi wminda valdebulebebis

Rirebulebas Soris.

75. rodis warmoiSoba gudvili?

1. sawarmos aqtivebis nawilis SeZenisas;

2. sawarmos an misi damoukidebeli nawilis miwodebisas (Serwymisas);

3. sawarmos likvidaciis dros.

76. warmoSobis mixedviT gudvili SeiZleba iyos:

1. martivi an rTuli;

2. Cveuli (damaxasiaTebeli) an SeZenili;

3. or mxares Soris garigebis Sedegad gansazRvruli.

77. moklevadiani valdebulebebi SeiZleba dajgufdes:

1. gadaxdis vadebis mixedviT;

2. daricxul da dauricxav valdebulebebad;

3. faqtiur, SefasebiT da pirobiT valdebulebebad.

78. mowodebiT da momsaxurebiT valdebulebis warmoqmna gatardeba:

1. d-ti – SeZenili maragebis TviTRirebuleba;

k-ti - mowodebidan da momsaxurebidan warmoqmnili valdebulebebi;

2. d-ti - mowodebidan da momsaxurebidan warmoqmnili valdebulebebi;

k-ti – SeZenili maragebis TviTRirebuleba;

3. orive pasuxi mcdaria.

79. mowodebiT warmoqmnili valdebulebebis gadaxda gatardeba:


k-ti – fuladi saSualebebis Sesabamisi angariSebi;

2. d-ti – SeZenili maragebis TviTRirebuleba;

k-ti - mowodebidan da momsaxurebidan warmoqmnili valdebulebebi;


k-ti – moTxovnebi.

80. kreditoruli Tamasuqis saxeebia:

1. procentiani da uprocento Tamasuqi;

2. nominaluri da realuri Tamasuqi;

3. Cveulebrivi Tamasuqi; sargeblis nominalSi Semcveli Tamasuqi.

315

81. avansebis miReba aisaxeba buRaltruli gatarebiT:

1. d-ti – miRebuli avansebi; k-ti Semosavali realizaciidan;

2. d-ti – fuladi saSualebebis angariSebi; k-ti – miRebuli avansebi;

3. d-ti – miRebuli avansebi; k-ti – fuladi saSualebebis angariSebi.

82. dRg-s daricxva aisaxeba buRaltruli gatarebiT:

1. d–ti - fuladi saSualebebi, an d–ti - moTxovnebi miwodebiT da

momsaxurebiT;

k-ti - Semosavali realizaciidan; k-ti - gadasaxdeli dRg;

2. d-ti - gadasaxdeli dRg; k-ti - Semosavali realizaciidan;

3. d-ti - Semosavali realizaciidan; k-ti - gadasaxdeli dRg.

83. gadaxdili dRg-s CaTvla aisaxeba buRaltruli gatarebiT:

1. d-ti _ gadaxdili dRg; k-ti _ gadasaxdeli dRg;

2. d-ti _ gadasaxdeli dRg; k-ti _ gadaxdili dRg;

3. d-ti – naRdi fuli; k-ti _ gadaxdili dRg.

84. dRg-s davalianebis gadaxda gatardeba:

1. d-ti _ gadasaxdeli dRg; k-ti _ erovnuli valuta bankSi;

2. d-ti _ gadaxdili dRg; k-ti _ gadasaxdeli dRg;

3. d-ti _ erovnuli valuta bankSi; k-ti _ gadasaxdeli dRg.

85. mogebis gadasaxdis daricxva gatardeba:

1. d_ti - mogebis gadasaxadi, k_ti - mogebis gadasaxadis xarji;

2. d_ti - mogebis gadasaxadis xarji k_ti - gadasaxdeli mogebis gadasaxadi;

3. d_ti - gadasaxdeli mogebis gadasaxadi, k_ti - mogeba.

86. ra aris saaRricxvo mogeba/zarali:

1. saangariSgebo periodis mogebis an zaralis Tanxa sagadasaxado xarjis

gamoqviTvamde;

2. saangariSgebo periodis wminda mogebis an zaralis Tanxa sagadasaxado xarjis

gamoklebis Semdeg;

3. mogebis gadasaxadis yovelwliuri deklaraciiT gaangariSebuli mogeba.

87. bass-is Tanaxmad, rogori gansxvaveba SeiZleba arsebobdes sagadasaxado da

saaRricxvo mogebas Soris?

1. droebiTi, mudmivi;

316

2. araarsebiTi;

3. arsebiTi.

88. ra aris gadavadebuli sagadasaxado aqtivi?

1. Semosavlebidan gadasaxadebis is nawili, romlis dabruneba momaval

saangariSgebo periodSi unda moxdes;

2. dasabegri droebiTi sxvaoba, romelic gadaxdil iqneba momaval saangariSgebo

periodSi;

3. mudmivi gansxvavebiT gamowveuli sxvaoba sagadasaxado da finansur Semosavals

Soris.

89. ra aris gadavadebuli sagadasaxado valdebuleba?

1. Semosavlebidan gadasaxadebis is nawili, romlis dabruneba momaval

saangariSgebo periodSi unda moxdes;

2. dasabegri droebiTi sxvaoba, romelic gadaxdil iqneba momaval saangariSgebo

periodSi;

3. mudmivi gansxvavebiT gamowveuli sxvaoba sagadasaxado da finansur Semosavals

Soris.

90. warmoSobili gadavadebuli mogebis gadasaxdis valdebuleba aisaxeba

gatarebiT:

1. d_ti - mogebis gadasaxadis xarji (sagadasaxado mogebis TanxiT)

k_ti - gadasaxdeli mogebis gadasaxadi (saaRricxvo mogebis TanxiT)

k_ti - gadavadebuli mogebis gadasaxadi (sxvaobis TanxiT);

2. d_ti - mogebis gadasaxadis xarji (saaRricxvo mogebis TanxiT)

k_ti - gadasaxdeli mogebis gadasaxadi (sagadasaxado mogebis TanxiT)

k_ti - gadavadebuli mogebis gadasaxadi (sxvaobis TanxiT);

3. d_ti - mogebis gadasaxadis xarji (saaRricxvo mogebis TanxiT)

k_ti - gadasaxdeli mogebis gadasaxadi (sagadasaxado mogebis TanxiT)

k_ti - gadavadebuli aqtivi (sxvaobis TanxiT);

91. ra aris qonebis gadasaxadis gaangariSebis baza?

1. sawarmos kuTvnili uZravi qoneba;

2. sawarmos balansze ricxuli qonebis saSualowliuri Rirebuleba;

3. saangariSgebo periodSi sawarmos mier SeZenili uZravi qoneba.

92 qonebis gadasaxadis daricxva gatardeba:

1. d_ti - qonebis gadasaxadi; k_ti - qonebis gadasaxadis xarji;

2. d_ti - mogeba; k_ti - gadasaxdeli qonebis gadasaxadi;

317

3. d_ti - qonebis gadasaxadis xarji; k_ti - gadasaxdeli qonebis gadasaxadis.

93. gadasaxdeli procentis daricxva gatardeba:

1. d_ti - saprocento xarjebi; k_ti - arasaoperacio Semosavali;

2. d_ti - saprocento xarjebi; k_ti - gadasaxdeli procentebi;

3. d_ti - gadasaxdeli procentebi; k_ti – gaunawilebeli mogeba.

94. gadasaxdeli xelfasis daricxva gatardeba:

1. d_ti - xelfasis xarjebi; k_ti - gadasaxdeli xelfasi;

2. d_ti - gadasaxdeli xelfasi; k_ti - xelfasis xarji;

3. d_ti - gadasaxdeli xelfasi; k_ti - saerTo da administraciuli xarjebi.

95. xelfasidan saSemosavlo gadasaxadis dakaveba gatardeba:

1. d_ti - gadasaxdeli xelfasi; k_ti - naRdi fuli;

2. d_ti - gadasaxdeli xelfasi; k_ti - saSemosavlo gadasaxadi;

3. d_ti – gaunawilebeli mogeba, k_ti - saSemosavlo gadasaxadi.

96. rogori gatareba unda Sedges, Tu gamocxadda dividendebis gacemis Sesaxeb?

1. d_ti - gadasaxdeli dividendebi; k_ti - fuladi saSualebebi;

2. d_ti - gaunawilebeli mogeba; k_ti - gadasaxdeli dividendebi;

3. d_ti - gadasaxdeli dividendebi; k_ti - gaunawilebeli mogeba.

97. aqciebis gamoSveba gatardeba:

1. d-ti _ fuladi saSualebebis angariSebi;

k-ti _ Cveulebrivi aqciebi;

k-ti _ saemisio kapitali;

2. d-ti _ Cveulebrivi aqciebi; k-ti _ saemisio kapitali;

3. d-ti _ saemisio kapitali; k-ti _ fuladi saSualebebis angariSebi.

98. xelmoweriT aqciebis gavrceleba gatardeba:

1. d-ti _ aqciebi xelmoweriT; k-ti _ moTxovnebi aqciebze xelmoweriT;

2. d-ti _ moTxovnebi aqciebze xelmoweriT;

k-ti _ aqciebi xelmoweriT; k-ti _ saemisio kapitali;

3. d-ti _ saemisio kapitali; k-ti _ aqciebi xelmoweriT.

99. sakuTari Cveulebrivi aqciebis gamosyidva nominaluri RirebulebiT gatardeba:

1. d_ti - gamosyiduli sakuTari aqciebi, k_ti - fuladi saSualebebi;

2. d_ti - sakuTari kapitali, k_ti - Cveulebrivi aqciebi;

318

3. d_ti - Cveulebrivi aqciebi, k_ti - saemisio kapitali.

96. ras warmoadgens ofcioni:

1. SeTanxmebas, xelmZRvanelobis mier TanamSromlebze aqciebis sabazro fasTan

SedarebiT SeRavaTiani fasiT gavrcelebis Sesaxeb;

2. SeTanxmebas, xelmZRvanelobis mier TanamSromlebze aqciebis nominaluri

RirebulebiT gavrcelebis Sesaxeb;

3. aqciebis gavrcelemas xelmoweriT.

100. sesxiT sargeblobasTan dakavSirebuli danaxarjebis kapitalizacia xdeba,

Tu:

1. mosalodnelia am aqtivebisagan momavalSi ekonomikuri sargeblis miReba;

2. SesaZloa danaxarjebis saimedod Sefaseba;

3. orive pasuxi sworia.

101. saqmianobis romeli saxis mixedviT aisaxeba fuladi nakadebis angariSgebaSi

informacia fuladi nakadebis Sesaxeb:

1. ZiriTadi saqmianobidan; sainvesticio da finansuri saqmianobidan;

2. mxolod finansuri saqmianobidan;

3. samewarmeo saqmianobidan.

102. sawarmos ZiriTadi saqmianobidan miRebuli wminda fuladi nakadebis

gansazRvris ra meTodebi arsebobs:

1. pirdapiri da ZiriTadi;

2. mudmivi da cvalebadi;

3. orive pasuxi sworia.

103. ZiriTadi saqmianobidan miRebuli wminda fuladi nakadis pirdapiri meTodiT

gansazRvrisas _ fuladi nakadebis Semodineba gaiangariSeba Semdegi wesiT:

1. gayidvebidan miRebul Semosavals plius procentebisa da dividendebis saxiT

miRebuli Semosavali;

2. gayidvebidan miRebul Semosavals plius debitoruli davalianebis Semcireba an

minus debitoruli davalianebis zrda;

3. gayidvebidan miRebuli wminda Semosavals plius procentebisa da dividendebis

saxiT miRebuli Semosavlebi.

319

danarTebi:

angariSTa gegma

a q t i v e b i

1000 mimdinare aqtivebi

1100 naRdi fuli

1110 naRdi fuli erovnul valutaSi

1120 naRdi fuli ucxour valutaSi

1200 fuli sabanko angariSebze

1210 erovnuli valuta rezident bankebSi

1220 ucxouri valuta rezident bankebSi

1230 ucxouri valuta ararezident bankebSi

1290 fuli sxva sabanko angariSebze

1300 moklevadiani investiciebi

1310 moklevadiani investiciebi sawarmos fasian qaRaldebSi

1320 moklevadiani investiciebi saxelmw. fasian qaRaldebSi

1330 grZelvadiani investiciebis mimdinare nawili

1390 sxva moklevadiani investiciebi

1400 moklevadiani moTxovnebi

1410 moTxovnebi miwodebidan da momsaxurebidan

1415 saeWvo valebis rezervi

1420 moTxovnebi mekavSire sawarmoebis mimarT

1430 moTxovnebi sawarmos personalis mimarT

1440 moTxovnebi xelmZRvan-bisa da sameTvaly. organoebis wevrebis mimarT

1450 moTxovnebi partniorebze gacemuli sesxebiT

1460 kapitalis Sevsebaze partniorebis grZelv. davalianebebis mimd. nawili

1470 grZelvadiani moTxovnebis mimdinare nawili

1480 momwodeblebze gadaxdili avansebi

1490 sxva moklevadiani moTxovnebi

1500 moklevadiani saTamasuqo moTxovnebi

1510 miRebuli moklevadiani Tamasuqebi

1520 miRebuli grZelvadiani Tamasuqebis mimdinare nawili

1600 sasaqonlo materialuri maragebi

1610 saqoneli

1620 nedleuli da masalebi

1630 daumTavrebeli warmoeba

320

1640 mza produqcia

1690 sxva sawarmoo maragi

1700 winaswar gaweuli xarjebi

1710 winaswar anazRaurebuli momsaxureba

1720 winaswar gadaxdili saijaro qira

1790 sxva winaswar gadaxdili xarjebi

1800 daricxuli moTxovnebi

1810 misaRebi dividendebi

1820 misaRebi procentebi

1890 sxva daricxuli moTxovnebi

1900 sxva mimdinare aqtivebi

1910 sxva mimdinare aqtivebi

2000 grZelvadiani aqtivebi

2100 ZiriTadi saSualebebi

2110 miwis nakveTebi

2120 daumTavrebeli mSeneblobebi

2130 Senobebi

2140 nagebobebi

2150 manqana-danadgarebi

2160 ofisis aRWurviloba

2170 aveji da sxva inventari

2180 satransporto saSualebebi

2190 ijariT aRebuli qonebis keTilmowyoba

2200 ZiriTadi saSualebebis cveTa

2230 Senobebis cveTa

2240 nagebobebis cveTa

2250 manqana-danadgarebis cveTa

2260 ofisis aRWurvilobis cveTa

2270 avejisa da sxva inventaris cveTa

2280 satransporto saSualebebis cveTa

2290 ijariT aRebuli qonebis keTilmowyobis cveTa

2300 grZelvadiani moTxovnebi

2310 miRebuli grZelvadiani Tamasuqebi

2320 finansur ijarasTan dakavSirebuli moTxovnebi

2330 moTxovnebi sawesdebo kapitalis Sevsebaze

2340 gadavadebuli sagadasaxado aqtivebi

321

2390 sxva grZelvadiani moTxovnebi

2400 grZelvadiani investiciebi

2410 grZelvadiani investiciebi sawarmoTa fasian qaRaldebSi

2420 grZelvadiani investiciebi saxelmw. fasian qaRaldebSi

2430 monawileoba sxva sazogadoebaSi

2490 sxva grZelvadiani investiciebi

2500 aramaterialuri aqtivebi

2510 licenziebi

2520 koncesiebi

2530 patentebi

2540 gudvili

2590 sxva aramaterialuri aqtivebi

2600 aramaterialuri aqtivebis amortizacia

2610 licenziebis amortizacia

2620 koncesiebis amortizacia

2630 patentebis amortizacia

2640 gudvilis amortizacia

2690 sxva aramaterialuri aqtivebis amortizacia

valdebulebebi

3000 mimdinare valdebulebebi

3100 moklevadiani valdebulebebi

3110 mowodebidan da momsaxururebidan warmoqmnili valdebulebebi

3120 miRebuli avalsebi

3130 gadasaxdeli xelfasi

3140 roialti

3150 sakomisio gadasaxdelebi

3160 valdebulebebi sawarmos personalis winaSe

3170 valdebulebebi mekavSire sawarmoebis winaSe

3190 sxva moklevadiani valdebulebebi

3200 moklevadiani sesxebi

3210 moklevadiani sesxebi

3220 sesxebi partniorebisagan

3230 grZelvadiani sesxebis mimdinare nawili

3300 sagadasaxado valdebulebebi

3310 gadasaxdeli mogebis gadasaxadi

322

3320 gadasaxdeli saSemosavlo gadasaxadi

3330 gadasaxdeli dRg.

3340 gadaxdili dRg

3350 gadasaxdeli aqcizi

3360 gadaxdili aqcizi

3370

3390 sxva sagadasaxado valdebulebebi

3400 daricxuli valdebulebebi

3410 gadasaxdeli procentebi

3420 gadasaxdeli dividendebi

3430 valdebuleba sagarantio momsaxurebaze

3490 sxva daricxuli valdebulebebi

4000 grZelvadiani valdebulebebi

4100 grZelvadiani sasesxo valdebulebebi

4110 gasanaRdebeli obligaciebi

4120 gasanaRdebeli Tamasuqebi

4130 valdebulebebi finansur ijaraze

4140 grZelvadiani sesxebi

4190 sxva grZelvadiani sasesxo valdebulebebi

4200 gadavadebuli gadasaxadebi da sxva grZelvadiani valdebulebebi

4210 gadavadebuli mogebis gadasaxadi

4220 sxva grZelvadiani valdebulebebi

4300 anaricxebi

4310 sapensio uzrunvelyofis anaricxebi

4320 sxva anaricxebi

4400 gadavadebuli Semosavali

4410 gadavadebuli Semosavali

5000 sakuTari kapitali

5100 sawesdebo kapitali

5110 Cveulebrivi aqciebi

5120 privilegirebuli aqciebi

5130 gamosyiduli sakuTari aqciebi

5140 saemisio kapitali

5150 sawesdebo kapitali Sps-Si

5200 partniorTa kapitali (SezRuduli qonebrivi pasuxismgeblobis

323

armqone sazogadoebebSi)

5210 partniorTa kapitali

5300 mogeba-zarali

5310 gaunawilebeli mogeba

5320 daufaravi zarali

5330 saangariSgebo periodis mogeba-zarali

5400 rezervebi da dafinanseba

5410 sarezervo kapitali

5420 ZiriTadi saSualebebis gadafasebis rezervi

5430 investiciebis gadafasebis rezervi

5490 sxva rezervebi da dafinanseba

6000 saoperacio Semosavlebi

6100 saoperacio Semosavlebi

6110 Semosavali realizaciidan

6120 gayiduli saqonlis dabruneba da fasdaTmoba

6130 Semosavali saeWvo moTxovnebidan

6190 sxva saoperacio Semosavlebi

7000 saoperacio xarjebi

7100 realizebuli produqciis TviTRirebuleba (produqciis

mwarmoebel da momsaxurebis sferos sawarmoebisaTvis )

7110 ZiriTadi masalebis danaxarjebi/SeZena

7120 pirdapiri xelfasi

7130 socialuri danaricxebi pirdapir xelfasze

7140 damxmare masalebis danaxarjebi /SeZena

7150 arapirdapiri xelfasi

7160 socialuri danaricxebi arapirdapir xelfasze

7170 cveTa da amortizacia

7180 remontis danaxarjebi

7185 sasaqonlo-materialuri maragebis koreqtireba

7190 sxva saoperacio xarjebi

7200 realizebuli saqonlis TviTRirebuleba (savaWro

sawarmoebisaTvis)

7210 gayiduli/ SeZenili saqoneli

7220 SeZenili saqonlis ukandabruneba da fasdaTmoba

7290 sasaqonlo-materialuri maragebis koreqtireba

324

7300 miwodebis xarjebi

7310 reklamis xarjebi

7320 Sromis anazRaureba da sakomisio gasamrjelo

7330 Sromis anazRaurebaze danaricxi

7340 transportirebisa da Senaxvis xarjebi

7390 sxva miwodebis xarjebi

7400 saerTo da administraciuli xarjebi

7410 Sromis anazRaureba

7415 socialuri danaricxebi

7420 saijaro qira

7425 saofise inventari

7430 komunikaciis xarjebi

7435 dazRveva

7440 remonti

7445 kompiuteris xarjebi

7450 sakonsultacio xarjebi

7455 cveTa da amortizacia

7460 saeWvo moTxovnebTan dakavSirebuli xarjebi

7470 sxva sagadasaxado xarjebi

7480 sagarantio xarjebi

7490 sxva saerTo xarjebi

8000 arasaoperacio Semosavlebi da xarjebi

8100 arasaoperacio Semosavlebi

8110 saprocento Semosavlebi

8120 dividendebi

8130 arasaoperacio mogeba

8190 sxva arasaoperacio Semosavlebi

8200 arasaoperacio xarjebi

8210 saprocento xarjebi

8220 arasaoperacio zarali

8290 sxva arasaoperacio xarjebi

9000 gansakuTrebuli da sxva Semosavlebi da xarjebi

9100 gansakuTrebuli Semosavlebi da xarjebi

9110 gansakuTrebuli Semosavlebi

9120 gansakuTrebuli xarjebi

325

9200 sxva xarjebi

9210 mogebis gadasaxadi

326

1.fulis erTi erTeulis momavali Rirebuleba ( FV1)

wlebi 2.00% 2,5% 3.00% 4.00% 5.00% 6.00% 7.00% 8.00% 9.00% 10.00% 11,00% 12.00% 13,00% 14.00% 15,00%

1 1,0200 1,02500 1,0300 1,0400 1,0500 1,0600 1,0700 1,0800 1,0900 1,1000 1,11000 1,1200 1,1300 1,1400 1,1500

2 1,0404 1,05063 1,0609 1,0816 1,1025 1,1236 1,1449 1,1664 1,8810 1,2100 1,23210 1,2544 1,2769 1,2996 1,3225

3 1,0612 1,07689 1,0927 1,1249 1,1576 1,1910 1,2250 1,2597 1,2950 1,3310 1,36763 1,4049 1,4429 1,4815 1,5209

4 1,0824 1,10381 1,1255 1,1699 1,2155 1,2625 1,3108 1,3605 1,4116 1,4641 1,51807 1,5735 1,6305 1,6890 1,7490

5 1,1041 1,13141 1,1593 1,2167 1,2763 1,3382 1,4026 1,4693 1,5366 1,6105 1,68506 1,7623 1,8424 1,9254 2,0114

6 1,1262 1,15969 1,1941 1,2653 1,3401 1,4185 1,5007 1,5869 1,6771 1,7716 1,87041 1,9738 2,0819 2,1950 2,3131

7 1,1487 1,18869 1,2299 1,3159 1,4071 1,5036 1,6065 1,7138 1,8280 1,9487 2,07616 2,2107 2,3526 2,5023 2,6600

8 1,1717 1,21840 1,2668 1,3686 1,4775 1,5938 1,7182 1,8509 1,9926 2,1436 2,30454 2,4760 2,6584 2,8526 3,0590

9 1,1951 1,24886 1,3048 1,4233 1,5513 1,6895 1,8365 1,9990 2,1719 2,3579 2,55804 2,7731 3,0040 3,2519 3,5179

10 1,2190 1,28008 1,3439 1,4802 1,6289 1,7908 1,9672 2,1589 2,3674 2,5937 2,83942 3,1058 3,3946 3,7072 4,0458

11 1,2434 1,31209 1,3842 1,5395 1,7103 1,8983 2,1049 2,3316 2,5804 2,8531 3,15176 3,4785 3,8359 4,2262 4,6524

12 1,2682 1,34489 1,4258 1,6010 1,7959 2,0122 2,2522 2,5182 2,8127 3,1384 3,49845 3,8960 4,3345 4,8179 5,3503

13 1,2936 1,37851 1,4685 1,6651 1,8856 2,1329 2,4098 2,7196 3,0658 3,4523 3,88328 4,3635 4,8980 5,4924 6,1528

14 1,3195 1,41297 1,5126 1,7317 1,9799 2,2609 2,5785 2,9372 3,3417 3,7975 4,31044 4,8871 5,5346 8,2613 7,0757

15 1,3459 1,44830 1,5580 1,8009 2,0789 2,3966 2,7590 3,1722 3,6425 4,1772 4,78459 5,4736 6,2543 7,1379 8,1371

16 1,3728 1,48451 1,6047 1,8730 2,1829 2,5404 2,9522 3,4259 3,9703 4,5950 5,31089 6,1304 7,0673 8,1372 9,3576

17 1,4002 1,52162 1,6528 1,9479 2,2920 2,6928 3,1588 3,7000 4,3276 5,0545 5,89509 6,8660 7,9861 9,2765 10,7613

18 1,4282 1,55966 1,7024 2,0258 2,4066 2,8543 3,3799 3,9960 4,7171 5,5599 6,54355 7,6900 9,0243 10,5752 12,3755

19 1,4568 1,59865 1,7535 2,1068 2,5270 3,0256 3,6165 4,3157 5,1417 6,1159 7,26334 8,6128 10,1974 12,0557 14,2318

20 1,4860 1,63862 1,80611 2,1911 2,6533 3,2071 3,86968 4,6610 5,6044 6,7275 8,06231 9,6463 11,5231 13,7435 16,3665

21 1,5157 1,6796 1,8603 2,2788 2,7860 3,3996 4,14056 5,0338 6,1088 7,4003 8,9492 10,8039 13,0211 15,6676 18,8215

22 1,5460 1,7216 1,9161 2,3699 2,9253 3,6035 4,43040 5,4365 6,6586 8.1403 9,9336 12,1003 14,7138 17,8610 21,6448

23 1,5769 1,7646 1,9736 2,4647 3,0715 3,8198 4,7405 5,8715 7,2579 8,9543 11,0263 13,5524 16,6266 20,3616 24,8915

24 1,6084 1,8087 2,0328 2,5633 3,2250 4,0489 5,0724 6,3412 7,9111 9,8497 12,2392 15,1786 18,7881 23,2122 28,6252

25 1,6406 1,8539 2,0938 2,6658 3,3864 4,2919 5,4274 6,8485 8,6231 10,8347 13,5855 17,0001 21,2305 26,4619 32,9189

327

1. fulis erTi erTeulis momavali Rirebuleba ( FV1) gagrZeleba

wlebi 16,00% 17,00% 18,00% 19,00% 20,00% 21,00% 22,00% 23,00% 24,00% 25,00%

1 1,16000 1,17000 1,18000 1,19000 1,20000 1,2100 1,2200 1,2300 1,24000 1,2500

2 1,3456 1,36890 1,3924 1,41610 1,44000 1,46410 1,48840 1,51290 1,53760 1,56250

3 1,560896 1,60161 1,643032 1,68516 1,72800 1,77156 1,81585 1,86087 1,90662 1,95313

4 1,810639 1,87389 1,938778 2,00534 2,07360 2,14359 2,21533 2,28887 2,36421 2,44141

5 2,100342 2,19245 2,287758 2.38635 2,48832 2,59374 2,70271 2,81531 2,93163 3,05176

6 2,436396 2,56516 2,699554 2,83976 2,98598 3,13843 3,29730 3,46283 3,63522 3,81470

7 2,82622 3,00124 3,185474 3,37932 3,58318 3,79750 4,02271 4,25928 4,50767 4,76837

8 3,278415 3,51145 3,758859 4,02139 4,29982 4,59497 4,90771 5,23891 5,58951 5,96046

9 3,80298 4,10840 4,435454 4,78545 5,15978 5,55992 5,98740 6,44386 6,93099 7,45058

10 4,441435 4,80683 5,233836 5,69468 6,19174 6,72750 7,30463 7,92595 8,59443 9,31323

11 5,117265 5,62399 6,175926 6,77667 7,43008 8,14027 8,91165 9,74891 10,65709 11,64153

12 5,936027 6,58007 7,287593 8,06424 8,91610 9,84973 10,87221 11,99116 13,21479 14,55192

13 6,885791 7,69868 8,599359 9,59645 10,69932 11,91818 13,26410 14,74913 16,38634 18,18989

14 7,987518 9,00745 10,14724 11,41977 12,83918 14,42099 16,18220 18,14143 20,31906 22,73737

15 9,265521 10,53872 11,97375 13,58953 15,40702 17,44940 19,74229 22,31396 25,19563 28,42171

16 10,748 12,33030 14,12902 16,17154 18,48843 21,113378 24,08559 27,44617 31,24259 35,52714

17 12,46768 14,42646 16,67225 19,24413 22,18611 25,54767 29,38442 33,75879 38,74081 44,40892

18 14,46251 16,87895 19,67325 22,90052 26,62333 30,91268 35,84899 41,52331 48,03860 55,51115

19 16,77652 19,74838 23,21444 27,25162 31,94800 37,40434 43,73577 51,07368 59,56786 69,38894

20 19,46076 23,10560 27,39303 32,42942 38,33760 45,25926 53,35764 62,82062 73,86415 86,73617

21 22,57448 27,03355 32,32378 38,59101 46,00512 54,76370 65,09632 77,26936 91,59155 108,42022

22 26,1864 31,62925 38,14206 45,92331 55,20614 66,26408 79,41751 95,04132 113,57352 135,52527

23 30,37622 37,00623 45,00763 54,64873 66,24737 80,17953 96,88936 116,90082 140,83116 169,40659

24 35,23642 43,29729 53,10901 65,03199 79,49685 97,01723 118,20502 143,78801 174,63064 211,75824

25 40,87424 50,65783 62,66863 77,38807 95,39622 117,39085 144,21013 176,85925 216,54199 264,69780

328

2. fulis erTi erTeulis mimdinare Rirebuleba ( PV1)

wlebi 2.00% 2.,5% 3.00% 4.00% 5.00% 6.00% 7.00% 8.00% 9.00% 10.% 11% 12.00% 13% 14.00% 15.00% 16.00%

1 0,9804 0,97561 0,9709 0,9615 0,9524 0,9434 0,9346 0,9259 0,9174 0,9091 0,90090 0,8929 0,88496 0,8772 0,8696 0,86207

2 0,9612 0,95181 0,6426 0,9246 0,9070 0,8900 0,8734 0,8573 0,8417 0,8264 0,81162 0,7972 0,78315 0,7895 0,7561 0,74316

3 0,9423 0,92860 0,9151 0,8890 0,8638 0,8396 0,8163 0,7938 0,7722 0,7513 0,73119 0,7118 0,69305 0,6750 0,6575 0,64066

4 0,9238 0,90595 0,8885 0,8548 0,8227 0,7921 0,7629 0,7350 0,7084 0,6830 0,65873 0,6355 0,61332 0,9521 0,5718 0,55229

5 0,9057 0,88385 0,8626 0,8219 0,7835 0,7473 0,7130 0,6806 0,6499 0,6209 0,59345 0,5674 0,54276 0,5194 0,4972 0,47611

6 0,8880 0,86230 0,8375 0,7903 0,7462 0,7050 0,6663 0,6302 0,5963 0,5645 0,53464 0,5066 0,48032 0,4556 0,4323 0,41044

7 0,8706 0,84127 0,8131 0,7599 0,7107 0,6651 0,6227 0,5835 0,5470 0,5132 0,48166 0,4523 0,42506 0,3996 0,3759 0,35383

8 0,8535 0,82075 0,7894 0,7307 0,6768 0,6274 0,5820 0,5403 0,5019 0,4665 0,43393 0,4039 0,37616 0,0351 0,3269 0,30503

9 0,8368 0,80073 0,7664 0,7026 0,6446 0,5919 0,5439 0,5002 0,4604 0,4241 0,39092 0,3606 0,33288 0,3075 0,2843 0,26295

10 0,8203 0,78120 0,7441 0,6756 0,6139 0,5584 0,5083 0,4632 0,4224 0,3855 0,35218 0,3220 0,29459 0,2697 0,2472 0,22668

11 0,8043 0,76214 0,7224 0,6496 0,5847 0,5268 0,4751 0,4289 0,3875 0,3505 0,31728 0,2875 0,26070 0,2366 0,2149 0,19542

12 0,7885 0,74356 0,7014 0,6246 0,5568 0,4970 0,4440 0,3971 0,3555 0,3186 0,28584 0,2567 0,23071 0,2076 0,1869 0,16846

13 0,7730 0,72542 0,6810 0,6006 0,5303 0,4688 0,4150 0,3677 0,3262 0,2897 0,25751 0,2292 0,20416 0,1821 0,1625 0,14523

14 0,7579 0,70773 0,6611 0,5775 0,4151 0,4423 0,3878 0,3405 0,2992 0,2633 0,23199 0,2046 0,18068 0,1597 0,1413 0,12520

15 0,7430 0,69047 0,6419 0,5553 0,4810 0,4173 0,3624 0,3152 0,2745 0,2394 0,20900 0,1827 0,15989 0,1401 0,1229 0,10793

16 0,7284 0,67362 0,6232 0,5339 0,4581 0,3936 0,3387 0,2919 0,2519 0,2176 0,18829 0,1631 0,14150 0,1229 0,1069 0,09304

17 0,7142 0,65720 0,6050 0,5134 0,4363 0,3714 0,3166 0,2703 0,2311 0,1978 0,16963 0,1456 0,12522 0,1078 0,0929 0,08021

18 0,7002 0,64117 0,5874 0,4936 0,4155 0,3503 0,2959 0,2502 0,2120 0,1799 0,15282 0,1300 0,11081 0,0946 0,0808 0,06914

19 0,6864 0,62553 0,5703 0,4746 0,3957 0,3305 0,2765 0,2317 0,1945 0,1635 0,13768 0,1161 0,09806 0,0829 0,0703 0,05961

20 0,6730 0,61027 0,5537 0,4564 0,3769 0,3118 0,2584 0,2145 0,1784 0,1486 0,12403 0,1037 0,08678 0,0728 0,0611 0,05139

21 0,65978 0,59539 0,53755 0,43883 0,35894 0.29416 0,24151 0,19866 0,16370 0,13513 0,11174 0,09256 0,07680 0,06383 0,05313 0,04430

22 0,64684 0,58086 0,52189 0,42196 0,34185 0,27751 0,22571 0,18394 0,15018 0,12285 0,10067 0,08262 0,06796 0,05599 0,04620 0,03819

23 0,63416 0,56670 0,50669 0,40573 0,32557 0,26180 0,21095 0,17032 0,13778 0,11168 0,09069 0,07379 0,06014 0,05911 0,04017 0,03292

24 0,62172 0,55288 0,49193 0,39012 0,31007 0,24698 0,19715 0,15770 0,12640 0,10153 0,08170 0,03588 0,05323 0,04306 0,03493 0,02838

25 0,60953 0,53939 0,47761 0,37512 0,29530 0,23300 0,18425 0,14602 0.11597 0,09230 0,07361 0,05882 0,04710 0,03779 0,03038 0,02447

329

2. fulis erTi erTeulis mimdinare Rirebuleba ( PV1) gagrZeleba

wlebi 17.00% 18.00% 19% 20% 21% 22% 23% 24% 25%

1 0,85470 0,84746 0,84034 0,83333 0,82645 0,81967 0,81301 0,80645 0,80000

2 0,73051 0,70616 0,70616 0,69444 0,68301 0,67186 0,66098 0,65036 0,64000

3 0,62437 0,60863 0,59342 0,57870 0,56447 0,55071 0,53738 0,52449 0,51200

4 0,53365 0,51579 0,49867 0,48225 0,46651 0,45140 0,43690 0,42297 0,40960

5 0,43711 0,4190 0,41905 0,40188 0,38554 0,37000 0,35520 0,34111 0,32768

6 0,38984 0,37043 0,35214 0,33490 0,31863 0,30328 0,28878 0,27509 0,26214

7 0,33320 0,31393 0,29592 0,27908 0,26333 0,24859 0,23478 0,22184 0,20972

8 0,28478 0,26604 0,24867 0,23257 0,21763 0,20376 0,19088 0,17891 0,16777

9 0,24340 0,22546 0,20897 0,19381 0,17986 0,16702 0,15519 0,14428 0,13422

10 0,20804 0,19106 0,17560 0,16151 0,14864 0,13690 0,12617 0,11635 0,10737

11 0,17781 0,16192 0,14757 0,13459 0,12285 0,11221 0,10258 0,09383 0,08590

12 0,15197 0,13722 0,12400 0,11216 0,10153 0,09198 0,08339 0,07567 0,06872

13 0,12989 0,11629 0,10421 0,09346 0,08391 0,07539 0,06780 0,06103 0,05498

14 0,11102 0,09855 0,08757 0,07789 0,06934 0,06180 0,05512 0,04921 0,04398

15 0,09489 0,08352 0,07359 0,06491 0,05731 0,05065 0,04481 0,03969 0,03518

16 0,08110 0,07078 0,06184 0,05409 0,04736 0,04152 0,03643 0,03201 0,02815

17 0,06932 0,05998 0,05196 0,04507 0,03914 0,03403 0,02962 0,02581 0,02252

18 0,05925 0,05083 0,04367 0,03756 0,03235 0,02789 0,02408 0,02082 0,01801

19 0,05064 0,04308 0,03670 0,03130 0,02673 0,02286 0,01958 0,01679 0,01441

20 0,04328 0,03651 0,03084 0,02608 0,02209 0,01874 0,01592 0,01354 0,01153

21 0,03699 0,03094 0,02591 0,02174 0,01826 0,01536 0,01294 0,01092 0,00922

22 0,03162 0,02622 0,02178 0,01871 0,01509 0,01259 0,01052 0,00880 0,00738

23 0,02702 0,0222 0,01830 0,01509 0,01247 0,01032 0,00855 0,00710 0,00590

24 0,02310 0,01883 0,01538 0,01258 0,01031 0,00846 0,00695 0,00573 0,00472

25 0,01974 0,01596 0,01292 0,01048 0,00852 0,00693 0,00565 0,00462 0,00378

330

\

3. Cveulebrivi anuitetis momavali Rirebuleba (FVA)

2.00% 2,5% 3.00% 4.00% 5.00% 6.00% 7.00% 8.00% 9.00% 10.00% 11,00% 12.00% 13,00%

1 1,0000 1,00000 1,0000 1,0000 1,0000 1,0000 1,0000 1,0000 1,0000 1,0000 1,0000 1,0000 1,00000

2 2,0200 2,02500 2,0300 2,0400 2,0500 2,0600 2,0700 2,0800 2,0900 2,1000 2,11000 2,1200 2,13000

3 3,0604 3,07563 3,0909 3,1216 3,1525 3,1836 3,2149 3,2464 3,2781 3,3100 3,34210 3,3744 3,40690

4 4,1216 4,15252 4,1836 4,2465 4,3101 4,3746 4,4399 4,5051 4,5731 4,6410 4,70973 4,7793 4,84980

5 5,2040 5,25633 5,3091 5,4163 5,5256 5,6371 5,7507 5,8666 5,9847 6,1051 6,22780 6,3528 6,48027

6 6,3081 6,38774 6,4684 6,6330 6,8019 6,9753 7,1533 7,3359 7,5233 7,7156 7,91286 8,1152 8,32271

7 7,4343 7,54743 7,6625 7,8983 8,1420 8,3938 8,6540 8,9228 9,2004 9,4872 9,78327 10,0890 10,40466

8 8,5830 8,73612 8,8923 9,2142 9,5491 9,8975 10,2598 10,6366 11,0285 11,4359 11,85943 12,2997 12,75726

9 9,7546 9,95452 10,1591 10,5828 11,0266 11,4913 11,9780 12,4876 13,0210 13,5795 14,16397 14,7757 15,41571

10 10,9497 11,20338 11,4639 12,0061 12,5778 13,1808 13,8164 14,4866 15,1929 15,9374 16,72201 17,5487 18,41975

11 12,1687 12,48347 12,8078 13,4864 14,2068 14,9716 15,7836 16,6455 17,5603 18,5312 19,56143 20,6546 21,81432

12 13,4121 13,79555 14,1920 15,0258 15,9171 16,8699 17,8885 18,9771 20,1407 21,3843 22,71319 24,1331 25,65018

13 14,6803 15,14044 15,6178 16,6268 17,7130 18,8821 20,1406 21,4953 22,9534 24,5227 26,21164 28,0291 29,98470

14 15,9739 16,51895 17,0863 18,2919 19,5986 21,0151 22,5505 24,2149 26,0192 27,9750 30,09492 32,3926 34,88271

15 17,2934 17,93193 18,5989 20,0236 21,5786 23,2760 25,1290 27,1521 29,3609 31,7725 34,40536 37,2797 40,41746

16 18,6393 19,38022 20,1569 21,8245 23,6575 25,6725 27,8881 30,3243 33,0034 35,9497 39,18995 42,7533 46,67173

17 20,0121 20,86473 21,7616 23,6975 25,8404 28,2129 30,8402 33,7502 36,9737 40,5447 44,50084 48,8837 53,73906

18 21,4123 22,38635 23,4144 25,6454 28,1324 30,9057 33,9990 37,4502 41,0313 45,5992 50,39594 55,7497 61,72514

19 22,8406 23,94601 25,1169 27,6712 30,5390 33,7600 37,3790 41,4436 46,0185 51,1591 56,93949 63,4397 70,74941

20 24,2974 25,54466 26,8704 29,7781 33,0660 36,7856 40,9955 45,7620 51,1601 57,2750 64,20283 72,0524 80,94683

21 25,78332 27,18327 28,67649 31,96920 35,71925 39,99273 44,86518 50,42292 56,76453 64,00250 72,26514 81,69874 92,46992

22 27,29898 28,86286 30,53678 34,24797 38,50521 43,39229 49,00574 55,46676 62,87334 71,40275 81,21431 92,50258 105,49101

23 28,84496 30,58443 32,45288 36,61789 41,43048 46,99583 53,43614 60,89330 69,53194 79,54302 91,14788 104,60289 120,20484

24 30,42186 32,34904 34,42647 39,08260 44,50200 50,81558 58,17667 66,76476 76,78981 88,49733 102,17415 118,15524 136,83147

25 32,03030 34,15776 36,45926 41,64591 47,72710 54,86451 63,24904 73,10594 84,70090 98,34706 114,41331 133,33387 155,61956

331

3. Cveulebrivi anuitetis momavali Rirebuleba (FVA) gagrZeleba

wlebi 14.00% 15.00% 16,00% 17,00% 18,00% 19,00% 20,00% 21,00% 22,00% 23,00% 24,00% 25,00%

1 1,00000 1,00000 1,00000 1,00000 1,00000 1,00000 1,00000 1,00000 1,00000 1,00000 1,00000 1,00000

2 2,1400 2,1500 2,16000 2,17000 2,18000 2,19000 2,2000 2,21000 2,22000 2,23000 2,24000 2,25000

3 3,4396 3,4725 3,50560 3,53890 3,57240 3,60610 3,64000 3,67410 3,70840 3,74290 3,77760 3,81250

4 4,9211 4,9934 5,06650 5,14051 5,21543 5,29126 5,36800 5,44566 5,52425 5,60377 5,68422 5,76563

5 6,6101 6,7424 6,87714 7,01440 7,15421 7,29660 7,44160 7,58925 7,73958 7,89263 8,04844 8,20703

6 8,5355 8,7537 8,97748 9,20685 9,44197 9,68295 9,92992 10,18299 10,44229 10,70794 10,98006 11,25879

7 10,7305 11,0668 11,41387 11,77201 12,14152 12,52271 12,91590 13,31142 13,73959 14,17077 14,61528 15,07349

8 13,2328 13,7268 14,24009 14,77325 15,32700 15,90203 16,49908 17,11892 17,76231 18,43004 19,12294 19,84186

9 16,0853 16,7858 17,51851 18,28471 19,08585 19,92341 20,79890 21,71389 22,67001 23,66895 24,71245 25,80232

10 19,3373 20,3037 21,32147 22,39311 23,52131 24,70886 25,95868 27,27381 28,65742 30,11281 31,64344 33,25290

11 23,0445 24,3493 25,73290 27,19994 28,75514 30,40355 32,15042 34,00131 35,96205 38,03876 40,23787 42,56613

12 27,2707 29,0017 30,85017 32,82393 34,93107 37,18022 39,58050 42,14158 44,87370 47,78767 50,89495 54,20766

13 32,0887 34,3519 36,78620 39,40399 42,21866 45,24446 48,49660 51,99132 55,74591 59,77883 64,10974 68,75958

14 37,5811 40,5047 43,67199 47,10267 50,81802 54,84091 59,19592 63,90949 69,01001 74,52796 80,49608 86,94947

15 43,8424 47,5804 51,65951 56,11013 60,96527 66,26068 72,03511 78,33049 85,19221 92,66940 100,81514 109,68684

16 50,9804 55,7175 60,92503 66,64885 72,93901 79,85021 87,44213 95,77989 104,93450 114,8336 126,01077 138,10855

17 59,1176 65,0751 71,67303 78,97915 87,06804 96,02175 105,93056 116,89367 129,02009 142,42953 157,25336 173,63568

18 68,3941 75,8364 84,14072 93,40561 103,74028 115,26588 128,11667 142,44134 158,40451 176,18832 195,99416 218,04460

19 78,9692 88,2118 98,60323 110,28456 123,41353 138,16640 154,74000 173,35402 194,25350 217,71163 244,03276 273,55576

20 91,0249 102,44358 115,37975 130,03294 146,62797 165,41802 186,68800 210,75836 237,98927 268,78531 303,60062 342,94470

21 104,76842 118,81012 134,84051 153,13854 174,02100 197,84744 225,02560 256,01762 291,34691 331,60593 377,46477 429,68087

22 120,43600 137,63164 157,41499 180,17209 206,34479 236,43846 271,03072 310,78131 356,44323 408,87530 469,05632 538,10109

23 138,29704 159,27638 183,60138 211,80134 244,48685 282,36176 326,23686 377,04539 435,86075 503,91662 582,62984 673,62636

24 158,65862 184,16784 213,97761 248,80757 289,49448 337,01050 471,98108 457,22492 532,75011 620,81744 723,46100 843,03295

25 181,87083 212,79302 249,21402 292,10486 342,60349 402,04249 471,98108 554,24216 650,95513 764,60545 898,09164 1054,79118

332

4. Cveulebrivi anuitetis mimdinare Rirebuleba (PVA)

wlebi 2.00% 2,5% 3.00% 4.00% 5.00% 6.00% 7.00% 8.00% 9.00% 10.00% 11,00% 12.00% 14.00%

1 0,9804 0,97561 0,9709 0,9615 0,9524 0,9434 0,9346 0,9259 0,9174 0,9091 0,90090 0,8929 0,8772

2 1,9416 1,92744 1,9135 1,8861 1,8594 1,8334 1,808 1,7833 1,7591 1,7355 1,71252 1,6901 1,6467

3 2,8839 2,85602 2,8286 2,7751 2,7232 2,673 2,6243 2,5771 2,5313 2,4869 2,44371 2,4018 2,3216

4 3,8077 3,761974 3,7171 3,6299 3,546 3,4651 3,3872 3,3121 3,2397 3,1699 3,10245 3,0373 2,9137

5 4,7135 4,645828 4,5797 4,4518 4,3295 4,2124 4,1002 3,9927 3,8897 3,7908 3,69590 3,6048 3,4331

6 5,6014 5,508125 5,4172 5,2421 5,0757 4,9173 4,7665 4,6229 4,4859 4,3553 4,23054 4,1114 3,8887

7 6,472 6,349391 6,2303 6,0021 5,7864 5,5824 5,3893 5,2064 5,032 4,8684 4,71220 4,5638 4,2883

8 7,3255 7,170137 7,0197 6,7327 6,4632 6,2098 5,9713 5,7466 5,5348 5,3349 5,14612 4,9676 4,6389

9 8,1622 7,970866 7,7861 7,4353 7,1078 6,8017 6,5152 6,2469 5,9952 5,759 5.52705 5,3282 4,9464

10 8,9826 8,752064 8,5302 8,1109 7,7217 7,3601 7,0236 6,7101 6,4177 6,1446 5,88923 5,6502 5,2161

11 9,7868 9,514209 9,2526 8,7605 8,3064 7,8869 7,4987 7,139 6,8052 6,4951 6,20652 5,9377 5,4527

12 10,5753 10,25776 9,954 9,3851 8,8633 8,3838 7,9427 7,5361 7,1607 6,8137 6,49236 6,1944 5,6603

13 11,3484 10,98318 10,635 9,9856 9,3936 8,8527 8,3577 7,9038 7,4869 7,1034 6,74987 6,4235 5,8424

14 12,1062 11,69091 11,2961 10,5631 9,8986 9,295 8,7455 8,2442 7,7862 7,3667 6,98187 6,6282 6,0021

15 12,8493 12,38138 11,9379 11,1184 10,3797 9,7122 9,1079 8,5595 8,0607 7,6061 7,19087 6,8109 6,1422

16 13,5777 13,055 12,5611 11,6523 10,8378 10,1059 9,4466 8,8514 8,3126 7,8237 7,37916 6,974 6,2651

17 14,2919 13,7122 13,1661 12,1657 11,2741 10,4773 9,7632 9,1216 8,5436 8,0216 7,54879 7,1196 6,3729

18 14,992 14,35336 13,7535 12,6593 11,6896 10,8276 10,0591 9,3719 8,7556 8,2014 7,70162 7,2497 6,4674

19 15,6785 14,97889 14,3238 13,1339 12,0853 11,1581 10,3356 9,6036 8,9501 8,3649 7,83929 7,3658 6,5504

20 16,3514 15,58916 14,8775 13,5903 12,4622 11,4699 10,594 9,8181 9,1285 8,5136 7,96333 7,4694 6,6231

21 17,01121 16,18455 15,41502 14,02916 12,82115 11,76408 10,83553 10,01680 9,29224 8,64869 8,07507 7,56200 6,68696

22 17,65805 16,76541 15,41502 14,45112 13,16300 12,04158 11,06124 10,20074 9,44243 8,77154 8,17574 7,64465 6,74294

23 18,29220 17,33211 16,44361 14,85684 1348857 12,30338 11,27219 10,37106 9,58021 8,88322 8,26643 7,71843 6,79206

24 18,91393 17,88499 16,93554 15,24696 13,79864 12,55036 11,46933 10,52876 9,70661 8,98474 8,34814 7,78432 6,83514

25 19,52346 18,42438 17,41315 15,62208 14,09394 12,78336 11,65358 10,67478 9,82258 9,07704 8,42174 7,84314 6,87293

333

4. Cveulebrivi anuitetis mimdinare Rirebuleba (PVA) gagrZeleba

wlebi 15.00% 16,00% 17,00% 18,00% 19,00% 20,00% 21,00% 22,00% 23,00% 24,00% 25,00%

1 0,8696 0,86207 0,84746 0,84746 0,84034 0,83333 0,82645 0,81967 0,81301 0,80645 0,80000

2 1,6257 1,60523 1,58521 1,56564 1,54650 1,52778 1,50946 1,49153 1,47399 1,45682 1,44000

3 2,2832 2,24589 2,20958 2,17427 2,13992 2,10648 2,07393 2,04224 2,01137 1,98130 1,95200

4 2,855 2,79818 2,74324 2,69006 2,63859 2,58873 2,54044 2,49364 2,44827 2,40428 2,36160

5 3,3522 3,27429 3,19935 3,12717 3,05763 2,99061 2,92598 2,86364 2,80347 2,74538 2,68928

6 3,7845 3,68474 3,58918 3,49760 3,40978 3,32551 3,24462 3,16692 3,09225 3,02047 2,95142

7 4,1604 4,03857 3,92238 3,81153 3,70570 3,60459 3,50795 3,41551 3,32704 3,24232 3,16114

8 4,4873 4,34359 4,20716 4,07757 3,95437 3,83716 3,72558 3,61927 3,51792 3,42122 3,32891

9 4,7716 4,60654 4,45057 4,30302 4,16333 4,03097 3,90543 3,78628 3,67310 3,56550 3,46313

10 5,0188 4,83323 4,65860 4,49409 4,33893 4,19247 4,05408 3,92318 3,79927 3,68186 3,57050

11 5,2337 5,02864 4,83641 4,65601 4,48650 4,32706 4,17692 4,03540 3,90185 3,77569 3,65640

12 5,4206 5,19711 4,98839 4,79322 4,61050 4,43922 4,27845 4,12737 3,98524 3,85136 3,72512

13 5,5831 5,34233 5,11828 4,90951 4,71471 4,53268 4,36235 4,20277 4,05304 3,91239 3,78010

14 5,7245 5,46753 5,22930 5,00806 4,80228 4,61057 4,43170 4,26456 4,10816 3,96160 3,82408

15 5,8474 5,57546 5,32419 5,09158 4,87586 4,67547 4,48901 4,31522 4,15298 4,00129 3,85926

16 5,9542 5,66850 5,40529 5,16235 4,93770 4,72956 4,53637 4,35673 4,18941 4,03330 3,96000

17 6,0472 5,74870 5,47461 5,22233 4,98966 4,77463 4,57551 4,39077 4,21904 4,05911 3,90993

18 6,128 5,81785 5,53385 5,27316 5,03333 4,81219 4,60786 4,41866 4,24312 4,07993 3,92794

19 6,1982 5,87746 5,58449 5,31624 5,07003 4,84350 4,63460 4,44152 4,26270 4,09672 3,94235

20 6,2593 5,92884 5,62777 5,35275 5,10086 4,86958 4,65669 4,46027 4,27862 4,11026 3,95388

21 6,31246 5,97314 5,66476 5,38368 5,12677 4,89132 4,67495 4,47563 4,29156 4,12117 3,96311

22 6,35866 6,01133 5,69637 5,40990 5,14855 4,90943 4,69004 4,48822 4,30208 4,12998 3,97049

23 6,39884 6,04425 5,72340 5,43212 5,16685 4,92453 4,70251 4,49854 4,31063 4,13708 3,97639

24 6,43377 6,07263 5,74649 5,45095 5,18223 4,93710 4,71282 4,50700 4,31759 4,14281 3,98111

25 6,46415 6,09709 5,76623 5,46691 5,19515 4,94759 4,72134 4,51393 4,32324 4,14742 3,98489

334

5. dauyovneblivi anuitetis momavali Rirebuleba ( FVAD)

wlebi 2.00% 2,5% 3.00% 4.00% 5.00% 6.00% 7.00% 8.00% 9.00% 10.00% 11,00% 12.00% 13.00%

1 1,02000 1,02500 1,03000 1,04000 1,05000 1,06000 1,07000 1,08000 1,09000 1,1000 1,11000 1,12000 1,13000

2 2,06040 2,07563 2,09090 2,12160 2,15250 2,18360 2,2149 2,24640 2,27810 2,31000 2,34210 2,37440 2,40690

3 3,12161 3,15252 3,18363 3,24646 3,31013 3,31013 3,43994 3,50611 3,57313 3,64100 3,70973 3,77933 3,84980

4 4,20404 4,25633 4,30914 4,41632 4,52563 4,63709 4,75074 4,86660 4,98471 5,10510 5,22780 5,35285 5,48027

5 5,30812 5,38774 5,46841 5,63298 5,80191 5,97532 6,15329 6,33593 6,52333 6,71561 6,91286 7,11519 7,32271

6 6,43528 6,54743 6,66246 6,89829 7,14201 7,39384 7,65402 7,92280 8,20043 8,48717 8,78327 9,08901 9,40466

7 7,58297 7,73612 7,89234 8,21423 8,54911 8,89747 9,25980 9,63663 10,02647 10,43589 10,85943 11,29969 11,75726

8 8,75463 8,95452 9,15911 9,58280 10,02656 10,49132 10,97799 11,48756 12,02104 12,02104 13,16397 13,77566 14,41571

9 9,94972 10,20338 10,46388 11,00611 11,57789 12,18079 12,81645 13,48656 14,19293 14,93742 15,72201 16,54874 17,41975

10 11,16872 11,48347 11,80780 12,48635 13,20679 13,97164 14,78360 15,64549 16,56029 17,53117 18,56143 19,65458 20,81432

11 12,41209 12,69555 13,19203 14,02581 14,91713 15,86994 16,88845 17,97713 19,14072 20,38428 21,71319 23,13313 24,65018

12 13,68033 14,14044 14,61779 15,62684 16,71298 17,88214 19,14064 20,49530 21,95338 23,52271 25,21164 27,02911 28,98470

13 14,97394 15,51895 16,08632 17,29191 18,59863 20,01507 21,55049 23,21492 25,01919 26,97498 29,09492 31,39260 33,88271

14 16,29342 16,93193 17,59891 19,02359 20,57856 22,27597 24,12902 26,15211 28,36092 30,77248 33,40536 36,27971 39,41749

15 17,63929 18,38022 19,15688 20,82453 22,65749 24,67253 26,88805 29,32428 32,00340 34,94973 38,18995 41,75328 45,67173

16 19,01207 19,86473 20,76159 22,69751 24,84037 27,21288 29,84022 32,75023 35,97370 39,54470 43,50084 47,88367 52,73906

17 20,41231 21,38635 22,41444 24,64541 27,13238 29,90565 32,99903 36,45024 40,30134 44,59917 49,39594 54,74971 60,72514

18 21,84056 22,94601 24,11687 26,67123 29,53900 32,75999 36,37896 40,44626 40,01846 50,15909 55,93949 62,43968 69,74941

19 23,29737 24,54466 25,87037 28,77808 32,06595 35,78559 39,99549 44,76196 50,16012 56,27500 63,20283 71,05244 79,94683

20 24,78332 26,18327 27,67649 30,96920 34,71925 38,99273 43,86518 49,42292 55,76453 63,00250 71,26514 80,69874 91,46992

21 26,29898 27,86286 29,53678 33,24797 37,50521 42,39229 48,00574 54,45676 61,87334 70,40275 80,21431 91,50258 104,49101

22 27,84496 29,58443 31,45288 35,61789 40,43048 45,995583 52,43614 59,89330 68,53194 78,54302 90,14788 103,60289 119,20484

23 29,42186 31,34904 33,42647 38,08260 43,50200 49,81558 57,17667 65,76476 75,78981 87,49733 101,17415 117,15529 135,83147

24 31,03030 3315776 35,45926 40,64591 46,72710 53,86451 62,24904 72,10594 83,70090 97,34706 113,41331 132,33387 154,61956

25 32,67091 35,01171 43,31174 43,31174 50,11345 58,15638 67,67647 78,95442 92,32398 108,18177 126,99877 149,33393 175,85010

335

5. dauyovneblivi anuitetis momavali Rirebuleba ( FVAD) gagrZeleba

wlebi 14.00% 15,00% 16,00% 17,00% 18,00% 19,00% 20,00% 21,00% 22,00% 23,00% 24,00% 25,00%

1 1,14000 1,15000 1,16000 1,17000 1,18000 1,19000 1,20000 1,21000 1,22000 1,23000 1,24000 1,25000

2 2,43960 2,47250 2,53890 2,53890 2,57240 2,60610 2,64000 2,67410 2,70840 2,74290 2,77760 2,81250

3 3,92114 3,99338 4,06650 4,14051 4,21543 4,29126 4,36800 4,44566 4,52425 4,60377 4,68422 4,76563

4 5,61010 5,74238 5,87714 6,01440 6,15421 6,29660 6,44160 6,58925 6,73958 6,89263 7,04844 7,20703

5 7,53552 7,75374 7,97748 8,20685 8,44197 8,68295 8,92992 9,18299 9,44229 9,70794 4,98006 10,25879

6 9,73049 10,06680 10,41387 10,77201 11,14152 11,52271 11,91590 12,32142 12,73959 13,17077 13,61528 14,07349

7 12,23276 12,72682 13,24009 13,77325 14,32700 14,90203 15,49908 16,11892 16,76231 17,43004 18,12294 18,84186

8 15,08535 15,78584 16,51851 17,28471 18,08585 18,92341 19,79890 20,71389 21,67001 22,66895 23,71245 24,80232

9 18,33730 19,30372 20,32147 21,39311 22,52131 23,70886 24,95868 26,27381 27,65742 29,11281 30,64344 32,25290

10 22,04452 23,34928 24,73290 26,19994 27,75514 29,40355 31,15042 33,00131 34,96205 37,03876 39,23787 41,56613

11 26,27075 28,00167 29,85017 31,82393 33,93107 36,18022 38,58050 41,14158 43,87370 46,78767 49,89495 53,20766

12 31,08865 33,35192 35,78620 38,40399 41,21866 44,24446 47,49660 50,99132 54,74591 58,77883 63,10974 67,75958

13 36,58107 39,50471 42,67199 46,10267 49,81802 53,84091 58,19592 62,90949 68,01001 73,52796 79,49608 85,94947

14 42,84241 46,58041 50,65951 55,11013 59,96527 65,26068 71,03511 77,33049 84,19221 91,66940 99,81514 108,68684

15 49,98035 54,71747 59,92503 65,64885 71,93901 78,93901 86,44213 94,77989 103,93450 113,98336 125,01077 137,10855

16 58,11760 64,07509 70,67303 77,97915 86,06804 95,02175 104,93056 115,89367 128,02009 141,42953 156,25336 172,63568

17 67,39407 74,83636 83,14072 92,40561 102,74028 114,26588 127,11667 141,44134 157,40451 175,18832 194,99416 217,04460

18 77,96923 87,21181 97,60323 109,28456 122,41353 137,16640 153,74000 172,35402 193,25350 216,71163 243,03276 272,55576

19 90,02493 101,44358 114,37975 129,03294 145,62797 164,41802 185,68800 209,75836 236,98927 267,78531 302,60062 341,94470

20 103,76842 117,81012 133,84051 152,13854 173,02100 196,84744 224,02560 255,01762 290,34691 330,60593 376,46477 428,68087

21 119,43600 136,63164 156,41499 179,17209 205,34479 235,43846 270,03072 309,78131 355,44323 407,87530 468,05632 537,10109

22 137,29704 158,27638 182,60138 210,80134 243,48685 281,36176 325,23686 376,04539 434,86075 502,91662 581,62984 672,62636

23 135,83147 183,16784 212,97761 247,80757 288,49448 336,01050 391,48424 456,22492 531,75011 619,81744 722,46100 842,03295

24 154,61956 211,79302 248,21402 291,10486 341,60349 401,04249 470,98108 553,24216 649,95513 763,60545 897,09164 1053,79118

25 175,85010 244,71197 289,08827 341,76268 404,27211 478,43056 566,37730 670,63302 794,16526 940,46470 1113,63363 1318,48898

336

6. dauyovneblivi anuitetis mimdinare Rirebuleba (PVAD)

wlebi 2.00% 2,5% 3.00% 4.00% 5.00% 6.00% 7.00% 8.00% 9.00% 10.00% 11,00% 12.00% 13,00%

1 1,00000 1,00000 1,00000 1,00000 1,00000 1,00000 1,00000 1,00000 1,00000 1,00000 1,00000 1,00000 1,00000

2 1,98039 1,97561 1,97087 1,96154 1,95238 1,94340 1,93458 1,92593 1,91743 1,90909 1,90090 1,89286 1,88496

3 2,94156 2,92742 2,91347 2,88609 2,85941 2,83339 2,80802 2,78326 2,75911 2,73554 2,71252 2,69005 2,66810

4 3,88388 3,85602 3,82861 3,77509 3,72325 3,67301 3,62432 3,57710 3,53129 3,48685 3,44371 3,40183 3,36115

5 4,80773 4,76197 4,71710 4,62990 4,54595 4,46511 4,38721 4,31213 4,23972 4,16987 4,10245 4,03735 3,97447

6 5,71346 5,64583 5,57971 5,45182 5,32948 5,21236 5,10020 4,99271 4,88965 4,79079 4,69590 4,60478 4,51723

7 6,60143 6,50813 6,41719 6,24214 6,07569 5,91732 5,76654 5,62288 5,48592 5,35526 5,23054 5,11141 4,99755

8 7,47199 7,34939 7,233028 7,00205 6,78637 6,58238 6,38929 6,20637 6,03295 5,86842 5,71220 5,56376 5,42261

9 8,32548 8,17014 8,01969 7,73274 7,46321 7,20979 6,97130 6,74664 6,53482 6,33493 6,14612 5,96764 5,79877

10 9,16224 9,51805 8,78611 8,76876 8,10782 7,90180 7,51523 7,16033 6,99525 6,52212 6,53705 5,96947 6,13166

11 9,98259 9,75206 9,35020 9,11090 8,72173 8,36009 8,02358 7,71008 7,41766 7,14457 6,88923 6,65022 6,42624

12 10,78685 10,51421 10,25262 9,76048 9,30641 8,88687 8,49867 8,13896 7,80519 7,49506 7,20652 6,93770 6,68694

13 11,57534 11,25776 10,95400 10,38507 9,86325 9,38384 8,94269 8,53608 8,16073 7,81369 7,49236 7,19437 6,91765

14 12,34837 11,98318 11,63496 10,98565 10,39357 9,85268 9,35765 8,90378 8,48690 8,10336 7,74987 7,42355 7,12181

15 13,106225 12,69091 12,29607 11,56312 10,89864 10,29498 9,74547 9,24424 8,78615 8,36669 7,98187 7,62817 7,30249

16 13,84926 13,38138 12,93794 12,11839 11,37966 10,71225 10,10791 9,55948 9,06069 8,60608 8,19087 7,81086 7,46238

17 14,57771 14,05500 13,56110 12,65230 11,83777 11,10590 10,44665 9,85137 9,31256 8,82371 8,37916 7,97399 7,60388

18 15,29187 14,71220 14,16612 13,16567 12,27407 11,47726 10,76322 10,12164 9,54363 9,02155 8,54879 8,11963 7,72909

19 15,99203 15,35336 14,75351 13,65930 12,68959 11,82760 11,05909 10,37189 9,75563 9,20141 8,70162 8,24967 7,83991

20 16,67846 15,97889 15,32380 14,13394 13,08532 12,15812 11,33560 10,60360 9,95011 9,36492 8,83929 8,36578 7,93797

21 17,35143 16,58916 15,87747 14,59033 13,46221 12,46992 11,59401 10,81815 10,12855 9,51356 8,96333 8,46944 8,02475

22 18,01121 17,18455 16,41502 15,02916 13,82115 12,76408 11,83553 11,01680 10,29224 9,64869 9,07507 8,56200 8,10155

23 18,65805 17m76541 16,93692 15,45112 14,16300 13,04158 12,06124 11,20074 10,44243 9,77154 9,17574 8,64465 8,16951

24 19,29220 18,33211 17,44361 15,85684 14,48857 13,30338 12,27219 11,37106 10,58021 9,88322 9,26643 8,71843 8,22966

25 19,91393 18,88499 17,93554 16,24696 14,79864 13,55036 12,46933 11,52876 10,70661 9,98474 9,34814 8,78432 8,28288

337

6. dauyovneblivi anuitetis mimdinare Rirebuleba (PVAD) gagrZeleba

wlebi 14.00% 15,00% 16,00% 17,00% 18,00% 19,00% 20,00% 21,00% 22,00% 23,00% 24,00% 25,00%

1 1,00000 1,00000 1,00000 1,00000 1,00000 1,00000 1,00000 1,00000 1,00000 1,00000 1,00000 1,00000

2 1,87719 1,86957 1,86207 1,85470 1,84746 1,84034 1,83333 1,82645 1,81967 1,81301 1,80645 1,80000

3 2,64666 2,62571 2,62571 2,58521 2,56564 2,54650 2,52778 2,50946 2,49153 2,47399 2,45682 2,44000

4 3,32163 3,28323 3,24589 3,20958 3,17427 3,13992 3,10648 3,07393 3,04224 3,01137 2,98130 2,95200

5 3,91371 3,85498 3,79818 3,74324 3,69006 3,63859 3,58873 3,54044 3,49364 3,44827 3,40428 3,36160

6 4,43308 4,35216 4,27429 4,19935 4,12717 4,05763 3,99061 3,92598 3,86364 3,80347 3,74538 3,68928

7 4,88867 4,78448 4,68474 4,58918 4,49760 4,40978 4,32551 4,24462 4,16692 4,09225 4,02047 3,95142

8 5,28830 5,16042 5,03857 4,92238 4,81153 4,70570 4,60459 4,50795 4,41551 4,32704 4,24232 4,16114

9 5,63886 5,48732 5,34359 5,20716 5,07757 4,95437 4,83716 4,72558 4,61927 4,51792 4,42122 4,32891

10 5,48819 5,77158 5,06683 5,45057 4,69605 5,16333 4,36824 4,90543 4,07710 4,67310 3,81742 4,46313

11 6,21612 6,01877 5,83323 5,65860 5,49409 5,33893 5,19247 5,05408 4,92318 4,79927 4,68186 4,57050

12 6,45273 6,23371 6,02864 5,83641 5,65601 5,48650 5,32706 5,17692 5,03540 4,90185 4,77569 4,65640

13 6,66029 6,42062 6,19711 5,98839 5,79322 5,61050 5,43922 5,27845 5,12737 4,98524 4,85136 4,72512

14 6,84236 6,58315 6,34233 6,11828 5,90951 5,71471 5,53268 5,36235 5,20277 5,05304 4,91239 4,78010

15 7,00207 6,72448 6,46753 6,22930 6,00806 5,80228 5,61057 5,43170 5,26456 5,10816 4,96160 4,82408

16 7,14217 6,84737 6,57546 6,32419 6,09158 5,87586 5,67547 5,48901 5,31522 5,15298 5,00129 4,95000

17 7,26506 6,95423 6,66850 6,40529 6,16235 5,93770 5,72956 5,53637 5,35673 5,18941 5,03330 4,88741

18 7,37286 7,04716 6,74870 6,47461 6,22233 5,98966 5,77463 5,57551 5,39077 5,21904 5,05911 4,90993

19 7,46742 7,12797 6,81785 6,53385 6,27316 6,03333 5,81219 5,60786 5,41866 5,24312 5,07993 4,92794

20 7,55037 7,19823 6,87746 6,58449 6,31624 6,07003 5,84350 5,63460 5,44152 5,26270 5,09672 4,94235

21 7,62313 7,25933 6,92884 6,62777 6,35275 6,10086 5,86958 5,65669 5,46027 5,27862 5,11026 4,95388

22 7,68696 7,31246 6,97314 6,66476 6,38368 6,12677 5,89132 5,67495 5,47563 5,29156 5,12117 4,96311

23 7,74294 7,35866 7,01133 6,69637 6,40990 6,14855 5,90943 5,69004 5,48822 5,30208 5,12998 4,97049

24 7,79206 7,39884 7,04425 6,72340 6,43212 6,16685 5,92453 5,70251 5,49854 5,31063 5,13708 4,97639

25 7,83514 7,43377 7,07263 6,74649 6,45095 6,18223 5,93710 5,71282 5,50700 5,31759 5,14281 4,98111

elene xarabaze · 5 4.1. ziritadi sasualebebi, mati ariareba, klasifikacia da arricxvis amocanebi...

Documents