elementary school level glossary...add qo‘shmoq addend qo‘shiluvchi addition qo‘shuv addition...

18
Elementary School Level Glossary Mathematics Glossary English | Uzbek Translation of Mathematics Terms Based on the Coursework for Mathematics Grades 3 to 5. Last Updated: October 2018 THE STATE EDUCATION DEPARTMENT / THE UNIVERSITY OF THE STATE OF NEW YORK / ALBANY, NY 12234 This glossary is to PROVIDE PERMITTED TESTING ACCOMMODATIONS of ELL/MLL students. It should also be used for INSTRUCTION during the school year. The glossary may be downloaded, printed and disseminated to educators, parents and ELLs/MLLs. Please click here for the New York State Office of Bilingual Education and World Languages Webpage on "Assessment and Testing Accommodations"

Upload: others

Post on 23-Jan-2020

12 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: Elementary School Level Glossary...add qo‘shmoq addend qo‘shiluvchi addition qo‘shuv addition fact qo‘shuv fakti addition sentence qo‘shuv belgisi bor sonli ifoda addition

Elementary School Level

Glo

ssar

y Mathematics Glossary

English | UzbekTranslation of Mathematics Terms Based on the Coursework

for Mathematics Grades 3 to 5.

Last Updated: October 2018

THE STATE EDUCATION DEPARTMENT / THE UNIVERSITY OF THE STATE OF NEW YORK / ALBANY, NY 12234

This glossary is to PROVIDE PERMITTED TESTING ACCOMMODATIONS of ELL/MLL students. It should also be used for INSTRUCTION during the school

year. The glossary may be downloaded, printed and disseminated to educators, parents and ELLs/MLLs.

Please click here for the New York State Office of Bilingual Education and World Languages Webpage on "Assessment and Testing Accommodations"

Page 2: Elementary School Level Glossary...add qo‘shmoq addend qo‘shiluvchi addition qo‘shuv addition fact qo‘shuv fakti addition sentence qo‘shuv belgisi bor sonli ifoda addition

THE STATE EDUCATION DEPARTMENT / THE UNIVERSITY OF THE STATE OF NEW YORK / ALBANY, NY 12234

P-16 Office of Elementary, Middle, Secondary and Continuing Education and Office of Higher Education

Office of Bilingual Education and World Languages http://www.emsc.nysed.gov/biling/

THE UNIVERSITY OF THE STATE OF NEW YORK

Regents of The University

BETTY A. ROSA, Chancellor, B.A., M.S. in Ed., M.S. in Ed., M.Ed., Ed.D. ................. Bronx T. ANDREW BROWN, Vice Chancellor, B.A., J.D. ........................................................... Rochester ROGER TILLES, B.A., J.D. ................................................................................................. Great Neck LESTER W. YOUNG, JR., B.S., M.S., Ed.D. . ...................................................................... Beechhurst CHRISTINE D. CEA, B.A., M.A., Ph.D. . ........................................................................... Staten Island WADE S. NORWOOD, B.A. ............................................................................................... Rochester KATHLEEN M. CASHIN, B.S., M.S., Ed.D. ...................................................................... Brooklyn JAMES E. COTTRELL, B.S., M.D. ....................................................................................... New York JOSEPHINE VICTORIA FINN, B.A., J.D. .............................................................................. Monticello JUDITH CHIN, M.S. in Ed. ............................................................................................... Little Neck BEVERLY L. OUDERKIRK, B.S. in Ed., M.S. in Ed. ........................................................... Morristown CATHERINE COLLINS, R.N., N.P., B.S., M.S. in Ed., Ed.D. ............................................ Buffalo JUDITH JOHNSON, B.A., M.A., C.A.S. ............................................................................. New Hempstead NAN EILEEN MEAD, B.A. ................................................................................................ Manhattan ELIZABETH S. HAKANSON, A.S., M.S., C.A.S. ................................................................ Syracuse LUIS O. REYES, B.A., M.A., Ph.D. ................................................................................... New York SUSAN W. MITTLER, B.S., M.S. ....................................................................................... Ithaca Commissioner of Education and President of The University MARYELLEN ELIA Executive Deputy Commissioner ELIZABETH R. BERLIN The State Education Department does not discriminate on the basis of age, color, religion, creed, disability, marital status, veteran status, national origin, race, gender, genetic predisposition or carrier status, or sexual orientation in its educational programs, services and activities. Portions of this publication can be made available in a variety of formats, including braille, large print or audio tape, upon request. Inquiries concerning this policy of nondiscrimination should be directed to the Department’s Office for Diversity and Access, Room 530, Education Building, Albany, NY 12234.

Page 3: Elementary School Level Glossary...add qo‘shmoq addend qo‘shiluvchi addition qo‘shuv addition fact qo‘shuv fakti addition sentence qo‘shuv belgisi bor sonli ifoda addition

MATHEMATICS - GRADE 3, 4, 5

1

ENGLISH UZBEK about taxminan above yuqori, ko‘proq absolute value mutlaq qiymat accurate aniq accurately label work aniq belgilar qo‘yish act it out bajarmoq acute angle o‘tkir burchak acute triangle o‘tkir burchakli uchburchak add qo‘shmoq addend qo‘shiluvchi addition qo‘shuv addition fact qo‘shuv fakti addition sentence qo‘shuv belgisi bor sonli ifoda addition sign qo‘shuv belgisi additive inverses qarama-qarshi sonlar after keyin afternoon tushdan keyin, kunduzi algebra algebra algebraic expression algebraik ifoda algebraic patterns algebraik ketma-ketliklar algebraic relationship algebraik nisbatlar algebraically algebraik usulda algorithm algoritm alike o‘xshash all barcha all together barchasi birga almost deyarli amount miqdor analog clock milli soat analyze tahlil qilish angle burchak angles, adjacent qo‘shni burchaklar answer javob bermoq ante meridian (a.m.) ertalab apex cho‘qqi application ilova, qo‘llash apply qo‘llamioq, ilova qilmoq approach yondashmoq, usul, yondashuv appropriate mathematical language tegishli matemetik atamalar appropriate mathematical language organize work tegishli matemetik atamalar

ishni tashkil qilish arc yoy area maydon argument dalil argument / conjecture / counterexample dalil / gipoteza / teskari namuna

Page 4: Elementary School Level Glossary...add qo‘shmoq addend qo‘shiluvchi addition qo‘shuv addition fact qo‘shuv fakti addition sentence qo‘shuv belgisi bor sonli ifoda addition

MATHEMATICS - GRADE 3, 4, 5

2

ENGLISH UZBEK arithmetic (numeric) expression arifmetik (sonli) ifoda arithmetic expression arifmetik ifoda arithmetic fact arifmetik natija arrange tartibga keltirmoq array jadval, tartibga solingan ko‘plik as long as imkon boricha associative property assotsiativ xossa attribute atribut, xossa autumn (fall) kuz average o‘rtacha miqdor axis (axes) o‘q (o‘qlar) bar graph ustunli diagramma base asos base of a 3-dimensional figure 3 o‘lchamli figura asosi base of a parallelogram parallelogramm asosi base of a polygon ko‘pburchak asosi base of a polyhedron poliedr asosi base of a rectangle to‘g‘riburchak asosi base of a triangle uchburchak asosi base ten number system o‘nlik sanoq tizimi asosi before oldin below past beside between on yonida o‘rtasida ustida big/bigger/biggest katta/kattaroq/judaeng katta bisect teng ikkiga bo‘lish calculate hisoblamoq, hisoblab chiqarmoq calendar kalendar capacity hajm cardinal numbers (1-10) sanoq sonlar (1-10) cent sent centimeter (cm) santimetr (sm) chance imkoniyat, vaziyat charts karta, sxema, jadval, diagramma circle aylana circle graph aylana diagramma circumference aylana uzunligi clarify tushuntirmoq classify triangles uchburchak turlarini tasniflash closed figure yopiq figura coin tanga collaborate hamkorlik qilmoq collection guruh, tizim, kolleksiya common umumiy common denominator umumiy maxraj common multiple umumiy ko‘paytiruvchi

Page 5: Elementary School Level Glossary...add qo‘shmoq addend qo‘shiluvchi addition qo‘shuv addition fact qo‘shuv fakti addition sentence qo‘shuv belgisi bor sonli ifoda addition

MATHEMATICS - GRADE 3, 4, 5

3

ENGLISH UZBEK commutative property of addition qo‘shuvning kommutativ (joyni almashtirish) xossasi commutative property of multiplication ko‘paytiruvning kommutativ (joyni almashtirish) xossasi compare taqqoslamoq compare numbers sonlarni taqqoslamoq compatible numbers mutanosib sonlar compensation qoplash complementary angles qo‘shimcha burchaklar compose a number son tuzish compose shapes shakllar yasash composite number tarkib son concentric circles konsentrik aylanalar (doiralar) conclusion xulosa concrete representations aniq taqdimotlar cone konus congruent bir-birini qoplovchi congruent triangles bir-birini qoplovchi uchburchaklar conjecture taxmin connect ulamoq (birlashtirmoq) consecutive Izchil consecutive angles izchil burchaklar constant doimiy, doimiy kattalik construct yasamoq contrast qarama-qarshi qo‘ymoq conversion fact o‘zgartirish natijasi convert o‘zgartirmoq, bir tizimdan boshqasiga o‘tkazmoq coordinate koordinata coordinate grid koordinata to‘ri coordinate plane koordinata tekisligi corner burchak corresponding angles tegishli burchaklar corresponding sides tegishli tomonlar count back teskari sanamoq count backwards kamaytirib sanamoq count on oshirib sanamoq counterexample aks misol counting numbers natural sonlar cube kub cubic centimeter (cm3) kubik santimetr (sm3) cubic unit hajm birligi cup (c) kubok (c) currency symbols customary measurement system

valyuta belgilari oddiy o‘lchov birliklari tizimi

data ma’lumotlar data frequency table ma’lumotlar chastotasi jadvali day kun

Page 6: Elementary School Level Glossary...add qo‘shmoq addend qo‘shiluvchi addition qo‘shuv addition fact qo‘shuv fakti addition sentence qo‘shuv belgisi bor sonli ifoda addition

MATHEMATICS - GRADE 3, 4, 5

4

ENGLISH UZBEK daylight kunning yorug‘ vaqti decagon o‘nburchak decimal fraction o‘nli kasr decimal number o‘nli son decimal point o‘nli kasrni butun sondan ajratuvchi nuqta decimeter detsimetr decompose a number sonni tarkibiy qismlarga ajratmoq decompose shapes shaklni tarkibiy qismlarga ajratmoq decrease kamaytirmoq decreasing sequences kamayib boruvchi izchillik degree daraja, gradus degree measure of an angle burchakning gradusli o‘lchovi denominator maxraj density zichlik design tuzish, chizma, rasm diameter diametr differences tafovutlar digit raqam digital clock elektron soat digits raqamlar dime o‘n sentlik tanga, daym dimension o‘lcham discuss muhokama qilmoq distributive property taqsimlash xossasi divide bo‘lmoq dividend bo‘linuvchi divisibility test bo‘linish alomati divisible qoldiqsiz bo‘linadigan divisible by ...ga qoldiqsiz bo‘linadigan division bo‘linish divisor bo‘luvchi dodecahedron dodekaedr (o‘n ikki burchak) dollar ($) dollar ($) doubles minus one ikkiga ko‘paytirib, birni ayirish doubles plus one ikkiga ko‘paytirib, birni qo‘shish doubling ikki marta oshirish draw a graph diagramma, grafik chizish draw a picture rasm chizish drawings rasmlar edge qirra eight sakkiz elapsed time o‘tgan vaqt ellipse ellips endpoint so‘nggi nuqta, nurning boshlanishi equivalent equations tengkuchli tenglamalar

Page 7: Elementary School Level Glossary...add qo‘shmoq addend qo‘shiluvchi addition qo‘shuv addition fact qo‘shuv fakti addition sentence qo‘shuv belgisi bor sonli ifoda addition

MATHEMATICS - GRADE 3, 4, 5

5

ENGLISH UZBEK equal (=) teng (=) equal to (=) ...ga teng (=) equation tenglama equidistant marks teng uzoqlik belgilari equilateral polygon to‘g‘ri burchakli uchburchak equidistant marks teng uzoqlik belgilari equivalent ekvivalent, teng qiymatli equivalent decimals ekvivalent o‘nli kasrlar equivalent fractions ekvivalent kasrlar equivalent numerical expressions ekvivalent sonli ifodalar equivalent ratios ekvivalent proporsiyalar estimate baholamoq, sanamoq, qiymatni aniqlamoq estimation baho, baholash estimation strategies baholash strategiyasi (usuli) evaluate hisoblab chiqmoq, qiymatni topmoq even number juft son evening kechqurun event voqea, hodisa examine imtihon qilmoq, tekshirmoq example misol expanded form kengaytirilgan ko‘rinish experimental results tajriba natijalari explain tushuntirmoq explain mathematical relationships matematik munosabatlarni tushuntirish explore tadqiq qilmoq explore mathematical relationships matematik nisbatni tushuntirmoq (isbotlamoq) exponential notations sonlarni (mantissa va tartib ko‘rinishida) eksponensial

taqdim etish extend a pattern izchillikni davom ettirmoq extend models modellarni davom ettirmoq extended fact umumlashtirilgan (kengaytirilgan) fakt face qirra fact fakt fact family (related facts) o‘zaro bog‘liq faktlar tizimi factor (noun) ko‘paytirgich, ko‘paytgich factor (verb) ko‘paytirgichlarga ajratmoq factorial faktorial fair share adolatli ulush fewer kamroq fewer than ...dan kamroq fifths beshinchi first birinchi five besh flip (reflection) foot (ft.)

aks ettirish fut (ft.)

Page 8: Elementary School Level Glossary...add qo‘shmoq addend qo‘shiluvchi addition qo‘shuv addition fact qo‘shuv fakti addition sentence qo‘shuv belgisi bor sonli ifoda addition

MATHEMATICS - GRADE 3, 4, 5

6

ENGLISH UZBEK formula formula formulate conclusions from graphs grafiklar asosida xulosalar yasash formulate predictions from graphs grafiklar asosida taxminlar hosil qilish four to‘rt four-digit number to‘rt xonali son fourth to‘rtinchi fraction kasr frequency table chastotalar jadvali front-end estimation ma’lumotlarni dastlabki baholash gallon (gal) gallon (gal) generate solutions yechimlar topmoq geometric fact geometrik fakt geometric figure geometrik figura geometric pattern geometrik izchillik geometric solid geometrik jism geometry geometriya gram (g) gramm (g) graphical representations grafikali taqdimotlar graphs diagrammalar, grafikalar greater kattaroq greater than (>) ...dan kattaroq (>) greatest eng katta greatest common divisor (GCD) eng katta umumiy bo‘luvchi (GCD) greatest common factor (GCF) eng katta umumiy ko‘paytiruvchi (GCF) grid to‘r group how many guruh; guruhlamoq; qancha guess taxmin qilmoq half hour yarim soat halves yarimtalar halving ikkiga bo‘lish heavier og‘irroq height balandlik height of a 3-dimensional figure uch o‘l chamli figuraning balandligi height of a parallelogram parallelogrammning balandligi height of a rectangle to‘g‘riburchakning balandligi height of a triangle uchburchakning balandligi heptagon yettiburchak hexagon oltiburchak higher balandroq horizontal gorizontal hour soat hour hand soat mili hundred chart 1 dan 100 gacha sonlar jadval hundred thousands yuz minglar hundred thousand million yuz ming million

Page 9: Elementary School Level Glossary...add qo‘shmoq addend qo‘shiluvchi addition qo‘shuv addition fact qo‘shuv fakti addition sentence qo‘shuv belgisi bor sonli ifoda addition

MATHEMATICS - GRADE 3, 4, 5

7

ENGLISH UZBEK hundreds yuzlar hundreds places yuzlar turkumi hundredths yuzinchi hypotenuse gipotenuza icosahedron ikosaedr, yigirmaburchak identify aniqlamoq identify the problem vazifani aniqlamoq element for addition qo‘shuv amali elementi Identify element for multiplication ko‘paytirish amali elementini aniqlamoq impossible outcome mumkin bo‘lmagan natija improper fraction noto‘g‘ri kasr inch (in) dyuym (in) increase ko‘pay(tir)moq increasing sequences ortib boruvchi izchillik inequality tengsizlik input values kiruvchi kattaliklar Inscribed polygon ichki chizilgan ko‘pburchak inside ichida integer butun son interior angles ichki burchaklar interpret talqin qilmoq interpret models modellarni talqin qilmoq intersect o‘zaro kesishmoq intersecting lines o‘zaro kesishuvchi chiziqlar invalid approach noto‘g‘ri yondashuv inverse operations teskari amallar inverse property teskari xossalar investigate aniqlash irrational numbers irratsional sonlar irregular polygon noto‘g‘ri ko‘pburchak irregular shape noto‘g‘ri shakl irrelevant information ishga aloqasi yo‘q ma’lumot isosceles triangle teng yonli uchburchak justify asoslab bermoq key sequence asosiy izchillik key to a graph diagramma sharhi kilogram (kg) kilogramm (kg) kilometer (km) kilometr (km) kite «varrak», bir xil uzunlikdagi ikkita kalta tarafi va bir xil

uzunlikdagi ikkita uzun tarafi bor to‘rtburchak label work belgilar qo‘ymoq language of logic (and, or, not) mantiq tili (va, yoki, yo‘q) large / larger / largest katta / kattaroq / eng katta last so‘nggi least common denominator (LCD) eng kichik umumiy maxraj (LCD)

Page 10: Elementary School Level Glossary...add qo‘shmoq addend qo‘shiluvchi addition qo‘shuv addition fact qo‘shuv fakti addition sentence qo‘shuv belgisi bor sonli ifoda addition

MATHEMATICS - GRADE 3, 4, 5

8

ENGLISH UZBEK least common multiple (LCM) eng kichik umumiy daraja (LCM) leg of a right triangle o‘ng uchburchak tomoni length uzunlik less kamroq less than (<) ...dan kamroq (<) lighter yengilroq like (common denominator) bir xil (umumiy maxraj) likely ehtimol tutilgan line chiziq line graph chiziqli grafik, chiziqli diagramma line of symmetry simmetriya chizig‘i line plot chiziqli grafik line segment chiziq bo‘lagi line symmetry chiziqli simmetriya listen tinglamoq liter (L) litr (L) logical reasoning mantiqiy fikrlash long / longer / longest uzun / uzunroq / eng uzun longer uzunroq longer than ...dan uzunroq look for a pattern qonuniyat izlash lower pastroq lowest terms (simplest form) eng past had (eng sodda shakli) make a chart jadval chizmoq make a diagram grafik chizmoq make an organized chart tartibli jadval chizmoq make an organized list tartibli ro‘yxat tuzmoq make conjectures taxmin qilmoq make observations kuzatmoq map legend xaritaning shartli belgisi map scale xarita masshtabi mass massa match juft uchun tanlamoq mathematical statements matematik fikr mathematics matematika mean o‘rtacha qiymat measure o‘lchov measurement o‘lchash median mediana, o‘rta chiziq mental math yodda hisoblash meter (m) metr (m) metric system of measurement o‘lchashning metrik tizimi metric units of measure o‘lchovning metrik birliklari mile milya milliliter (ml) millilitr (ml)

Page 11: Elementary School Level Glossary...add qo‘shmoq addend qo‘shiluvchi addition qo‘shuv addition fact qo‘shuv fakti addition sentence qo‘shuv belgisi bor sonli ifoda addition

MATHEMATICS - GRADE 3, 4, 5

9

ENGLISH UZBEK millimeter (mm) millimetr (mm) millions millionlar minuend kamayuvchi minus minus minus sign minus belgisi minute daqiqa minute hand daqiqa mili mixed number aralash son mode usul money pul months of the year yil oylari more ko‘proq more than (>) ...dan ko‘proq more / most ko‘proq / eng ko‘p morning tong multiple ko‘plab multiple representations ko‘plab taqdimotlar multiplicand ko‘paytiriluvchi multiplication ko‘paytirish multiplicative inverses teskari son multiplier ko‘paytiruvchi multiply ko‘paytirmoq negative number manfiy son negative rational numbers manfiy ratsional sonlar next keyingi, navbatdagi nickel besh sentlik tanga, nikel night kecha tun nine to‘qqiz nonagon to‘qqizburchak nonstandard measure nostandart o‘lchov nonstandard representations nostandart taqdimotlar nonstandard units nostandart birliklar noon tushlik payti not equal to (¹) ...ga teng emas (¹) not equal (≠) teng emas (≠) number son number in words so‘zlar bilan ifodalangan son number line son chizig‘i number model son modeli number sentence sonlardan iborat gap number system sonlar tizimi numeral raqam numeration hisob, hisoblash tizim numerator surat numeric expression sonli ifoda

Page 12: Elementary School Level Glossary...add qo‘shmoq addend qo‘shiluvchi addition qo‘shuv addition fact qo‘shuv fakti addition sentence qo‘shuv belgisi bor sonli ifoda addition

MATHEMATICS - GRADE 3, 4, 5

10

ENGLISH UZBEK numeric patterns sonlar qonuniyati numerical problems sonlardan iborat masalalar numerically raqamlar shaklida objects buyumlar, jismlar objects created using technology texnologiya yordamida yasalgan buyumlar obtuse angle o‘tmas burchak obtuse triangle o‘tmas uchburchak octagon oktagon, sakkizburchak octagon parallel lines sakkiz burchakli shaklning parallel chiziqlari odd number toq son one bir one-digit number bir xonali son ones birliklar one’s place birliklar turkumi open figure ochiq figura open sentence ochiq fikr operation amal operational method / operation amal bajarish usuli / amal oral representations og‘zaki taqdimotlar order tartib, izchillik order of operations amal bajarish tartiblari ordered number pair tartiblangan son juftligi ordinal number tartib son organize tashkil qilmoq, tartibga solmoq organize work tartibli ravishda yozib olmoq organize chart tartibga solingan jadval organize list tartibga solingan ro‘yxat origin koordinatalarnining boshlanishi ounce (oz.) unsiya (oz.) over yuqori pan balance pallali tarozi parabola parabola parallel lines parallel chiziqlar parallelogram parallelogramm part qism part-to-part ratio qismlar o‘rtasidagi (proporsional) munosabat part-to-whole ratio qismning butunga nisbati pattern qonuniyat, takrorlanuvchi xossa penny bir sentli tanga, penni pentagon beshburchak percent foiz perimeter perimetr perpendicular lines perpendikulyar chiziqlar personal references shaxsiy tavsiyalar per-unit rate birlikka nisbat

Page 13: Elementary School Level Glossary...add qo‘shmoq addend qo‘shiluvchi addition qo‘shuv addition fact qo‘shuv fakti addition sentence qo‘shuv belgisi bor sonli ifoda addition

MATHEMATICS - GRADE 3, 4, 5

11

ENGLISH UZBEK physical models fizik modellar pi pi, pi «raqami» pictograph piktogramma pictorial representations tasvirli taqdimotlar pint (pt) pinta (pt) place value sonning razryadli qiymati plane tekislik plane figure tekislik figurasi plot grafik, chizmoq plus Plyus point nuqta poll so‘rov o‘tkazmoq polygon ko‘pburchak polyhedron poliedr, ko‘pburchak positive number musbat son positive power of 10 10 ning musbat darajasi positive rational numbers musbat ratsional sonlar possible outcomes ehtimoliy natijalar post meridian (p.m.) tushdan keyin (p.m.) pound (lb.) funt (lb.) power daraja, quvvat power of 10 10 ning darajasi predict oldindan aytmoq tahmin qilmoq prediction oldindan aytish tahmin prime factorization oddiy ko‘paytiruvchilarga ajratish prime number oddiy son, bo‘linmas son prism prizma probability ehtimol problem solving strategies masalalarni yechish usullari process of elimination istisno qilish jarayoni product ko‘paytma proper fraction to‘g‘ri kasr property Xossa protractor transportir, burchak o‘lchagich pyramid piramida Pythagorean Theorem Pifagor teoremasi quadrangle to‘rtburchak quadrant kvadrant, aylananing to‘rtdan bir qismi quadrilateral to‘g‘ri to‘rtburchak quart (qt) kvarta (qt) quarter 25 sentlik tanga, chorak questions savollar quotient bo‘linma radius radius random number tasodifiy son

Page 14: Elementary School Level Glossary...add qo‘shmoq addend qo‘shiluvchi addition qo‘shuv addition fact qo‘shuv fakti addition sentence qo‘shuv belgisi bor sonli ifoda addition

MATHEMATICS - GRADE 3, 4, 5

12

ENGLISH UZBEK randomly tasodifan range diapazon rate birlik ko‘rsatkichi, me’yor, nisbat ratio o‘zaro nisbat rational number ratsional son rationale asoslash ray nur, yarim to‘g‘ri chiziq real number haqiqiy son real world math amaliy matematika real world situation haqiqiy hayotiy vaziyat reasonable estimates qoniqarli baholar reasonableness mantiqqa asoslanganlik reasonableness of a solution qarorning asoslanganligi recognize tanimoq, aniqlamoq rectangle to‘g‘ri burchak reference frame koordinata o‘qlari, sanoq tizimi regroup (regrouping) qayta guruhlamoq (qayta guruhlash) regular polygon to‘g‘ri ko‘pburchak regular polyhedron to‘g‘ri ko‘pyoqlik related facts o‘zaro bog‘liq faktlar relation symbol nisbat ramzi relevant information muhim ma’lumot remainder qoldiq repeated addition ko‘p martalik qo‘shish repeated subtraction ko‘p martalik ayirish repeating decimal davriy o‘nli kasr rhombus romb right angle to‘g‘ri burchak rotation burish round a number sonni yaxlitlash rounding yaxlitlash rule qoida ruler lineyka same ayni, bir xil sample space ehtimoliy natijalar ro‘yxati scale drawing masshtabli chizma scale on a graph grafik masshtabi scale to measure mass massani o‘lchash tarozisi scalene triangle har tomonlama uchburchak scientific notation eksponensial format seasons in relation to the months yil fasllari oylarga nisbatan second soniya, ikkinchi sector sektor semicircle yarim aylana set of data ma’lumotlar turkumi

Page 15: Elementary School Level Glossary...add qo‘shmoq addend qo‘shiluvchi addition qo‘shuv addition fact qo‘shuv fakti addition sentence qo‘shuv belgisi bor sonli ifoda addition

MATHEMATICS - GRADE 3, 4, 5

13

ENGLISH UZBEK set of objects obyektlar turkumi seven yetti shape shakl share ulush, qism, bo‘lishmoq shorter qisqaroq shorter than ...dan qisqaroq show ko‘rsatmoq side tomon similar figures o‘xshash figuralar similar triangles o‘xshash uchburchaklar similar triangles square o‘xshash uchburchaklar maydoni similarities o‘xshashlik simplest form eng oddiy shakl simplify an expression Ifodani soddalashtirmoq simplify fractions kasrlarni soddalashtirmoq single event yagona voqea single-event experiment yagona voqea tajribasi six olti sixth oltinchi size o‘lcham skip count ma’lum birliklarni tashklab sanamoq slide (translation) parallel ko‘chirish small / smaller / smallest kichik / kichikroq / eng kichik solid figure geometrik jism solution yechim solutions yechimlar solve yechmoq solve a simpler problem oddiy masalani yechmoq some bir oz sort tasniflamoq special case alohida holat special case (s) alohida holat(lar) speed tezlik sphere sfera, shar spring bahor square kvadrat, sonning ikkinchi darajasi square array kvadrat jadvali square number butun son kvadrati square of a number son kvadrati square root of a number sonning kvadrat ildizi square unit maydon birligi standard measure standart o‘lchov standard notation sonni yozishning standart shakli (darajalarni

ko‘rsatmasdan) standard representation standart taqdimot

Page 16: Elementary School Level Glossary...add qo‘shmoq addend qo‘shiluvchi addition qo‘shuv addition fact qo‘shuv fakti addition sentence qo‘shuv belgisi bor sonli ifoda addition

MATHEMATICS - GRADE 3, 4, 5

14

ENGLISH UZBEK standard representations standart taqdimotlar standard units standart birliklar stem-and-leaf plot «yaproqli shoxcha» diagrammasi step graph bosqichli diagramma straight angle to‘g‘ri burchak strategies qoidalar, usullar substitute o‘rnini bosmoq substitution o‘rnini bosish subtract ayirmoq subtraction ayirish subtraction fact ayirish natijasi subtraction sentence ayirish belgisi mavjud sonli ifoda subtraction sign ayirish belgisi subtrahend ayriluvchi sum yig‘indi summer yoz supplementary angles qo‘shimcha burchaklar survey so‘rov, tadqiqot symbols ramzlar symbols in verbal form og‘zaki ramzlar symbols in written form yozma ramzlar table jadval take away ayirmoq, chiqarib tashlamoq tall /taller / tallest baland / balandroq / eng baland tallies hisob uchun qo‘llanadigan belgilar tally mark hisob uchun qo‘llanadigan belgi ten o‘n ten thousands o‘n ming tens o‘nlar tens place o‘nlar turkumi tenth o‘ninchi term atama, had (algebra ifodalari) terminating decimal davriy bo‘lmagan o‘nli kasr tessellation mozaika theorem teorema third uchinchi thought process fikrlash jarayoni thousands minglar thousandth minglik qismlar three uch three-digit number uch xonali son three-dimensional figure uch o‘lchamli figura tiling koshin bilan qoplash time vaqt to challenge thinking fikrga qarshi chiqmoq

Page 17: Elementary School Level Glossary...add qo‘shmoq addend qo‘shiluvchi addition qo‘shuv addition fact qo‘shuv fakti addition sentence qo‘shuv belgisi bor sonli ifoda addition

MATHEMATICS - GRADE 3, 4, 5

15

ENGLISH UZBEK to clarify thinking fikrni tushuntirish to elicit thinking fikrlatishga erishish to extend thinking fikrlashni davom ettirish together birga ton tonna translate ko‘chirmoq, tarjima qilmoq trapezoid trapetsiya trial and error sinab ko‘rish va xatolar triangle uchburchak true / false to‘g‘ri / yolg‘on turn (rotation) aylanish two ikki two-digit number ikki raqamli son two-dimensional figure ikki o‘lchamli figura types of representations taqdimot turlari under ostida understand tushunmoq unit birlik unit fraction birlik bo‘lagi unlike denominators turli nomdagi maxrajlar unlikely ehtimoli kam use manipulatives ko‘rgazmali qurollardan foydalanmoq valid approach to‘g‘ri yondashuv value qiymat variable o‘zgaruvchan kattalik Venn diagram Venn diagrammasi verbal expression og‘zaki ifoda verbal form of reasoning og‘zaki fikrlash verbal language og‘zaki forma verbal process og‘zaki tilda ifoda qilish jarayoni verbal symbols og‘zaki ramzlar verify claims of others boshqalarninig fikrini tasdiqlash verify results natijalarni tasdiqlash vertex balandlik vertical vertikal vertical angles vertikal burchaklar volume hajm week hafta whole butun whole number butun son whole numbers butun sonlar whole unit butun birlik width kenglik winter qish work backwards teskari tartibda ishlamoq

Page 18: Elementary School Level Glossary...add qo‘shmoq addend qo‘shiluvchi addition qo‘shuv addition fact qo‘shuv fakti addition sentence qo‘shuv belgisi bor sonli ifoda addition

MATHEMATICS - GRADE 3, 4, 5

16

ENGLISH UZBEK write an equation tenglamani yozish written form of reasoning og‘zaki fikrlash written language yozma shaklda written representations yozma taqdimotlar written symbols yozma belgilar yard (yd) yard (yd) year yil zero nol zero as the identify element in addition nol qo‘shuv amalining birlik elementi sifatida zero property of addition nolning qo‘shishdagi xossasi zero property of multiplication nolning ko‘paytirishdagi xossasi