ELEKTRONİK SEÇİM

SİSTEMİ VE TÜRKİYE’DE

UYGULANABİLİRLİĞİ

Osman Güyüm

23.10.2014

Elektronik

Seçim/Oylama

Elektronik seçim, halkın yaptığı seçimin elektronik

aygıtlarla toplanıp, değerlendirilmesi işlemidir.

Elektronik oylama kiosklarla, delikli kartlarla ve optik

oy pusulaları ile yapılabilir.

Elektronik seçim sistemleri 1960 lardan beri

kullanılmaktadır.

i-Oylama

Ayrıca bir başka yol olarak seçmen telefondan,

seçim için düzenlenmiş özel bilgisayar ağlarından

ya da internet üzerinden de oy verebiliyor.

İlk fikir 1890 larda Kennedy Dougan’a ait.

Martin A. Coyle tarafından geliştirilen bir prototip

elektronik oylama makinası 1961 de Ohio’nun Buttler

ve Greene bölglerinde kullanılıyor.

Sayım elle yapılmış veya merkezi bir sisteme

aktarılarak değerlendirilmiş.

Tarihçe

1960 larda Kaliforniya Üniversitesi’nden iki profesör

Joseph P. Harris ve William Rouverol tarafından delikli

kart sistemi fikri ortaya atılıyor.

İlk olarak elektronik seçim sistemi punched card

(delikli kart) teknolojisi piyasaya çıktığında, 1964

yılında, ABD’nin 7 bölgesinde düzenlenen Başkanlık

Seçimleri’nde kullanıldı.

1965 te Joseph P. Harris Votomatic patentini IBM’e

satıyor.

Tarihçe

İlk Başarılı Kullanım

TarihçeTarih sahnesinde kabul edilen ilk elektronik seçim

2001 yılında, Avustralya’da yapılmış.

İnternet üzerinden yapılan ilk elektronik seçimse (i-

oylama) 2007 yılına dayanıyor.

Günümüzdeyse Estonya’da halk, mobil cihazları

üzerinden diledikleri lokasyonda oylamaya

katılabiliyor.

Estonya‘da seçmenler akıllı kart aracılığıyla internet

üzerinden dünyanın her yerinde oy

kullanabilmektedir.

Kartlı Oy-matik

(Votomatic)

Dokumatik

Oy-matik (Votomatic)

KIOSK- Oy-matik İle

Oy Kullanımı

KIOSK- Oy-matik İle

Oy Kullanımı

Dünyadan Örnekler• Birleşik Krallık,

• Hollanda,

• İtalya,

• Brezilya,

• Kanada,

• Estonya,

• Avustralya,

• ABD ,

• Fransa,

• Venezüella,

• Hindistan…

Bu ülkeler haricinde Avrupa Birliği’nin de bu konuda

ciddi çalışmalar var.

Dünyadan Örnekler

e-Oylama

Seçmenlerin verdiği oyları toplayan ve tablolaştıran seçim

makinaları 1996′dan bu yana Brezilya‘da ve 2004 yılından

bu yana Hindistan‘da tüm seçimlerde, ABD ve

Venezüella‘da da büyük ölçüde kullanılmaya devam

edilmektedir.

Venezüella‘da seçmenlerin birden fazla oy kullanmasını

önlemek için bir aygıt aracılığıyla seçmenin parmak izi

alınıyor ve ulusal veri tabanındaki parmak izleriyle

karşılaştırılıyor.

Dünyadan Örnekler

i-oylamaİnternet üzerinden yapılan seçimlerin popülerlik

kazanmasıyla internet ortamında seçim teknolojisini

kullanan ülkeler ;

• 2000 yılından beri İngiltere‘de belirlenen pilot

bölgelerde ve İsviçre‘de ,

• 2005 yılındaki yerel seçimlerle birlikte

Estonya‘da,

• 1991′den bu yana Kanada‘da,

• 2003 yılında Amerika’da yaşayan seçmenleri

için Fransa‘da

• 1991′den beri Belçika‘da genel ve yerel

seçimlerde kullanılmaktadır.

HindistanEn kalabalık elektronik oy verme uygulaması 2004 yerel

seçimleri.

Kolay ve kullanılabilir bir sistem olması katılım sayısının

yüksek olmasında avantaj sağlamış.

Yeniden programlanamayan mikroişlemciler kullanılmış.

Üretim sonrası yazılımda sahteciliğin önüne geçilmiş.

Aygıtın fiyatı 200$ civarında. 390 Milyon kişi 1 milyon

aygıttan oy kullanmış.

1800 tanesi arızalanmış.

1214 yerel merkezde seçim kurullarınca sayımlar yapılmış.

Yazılımın kapalı olması risk oluşturuyor.

Ayrı bir kağıt çıktı üretilmediği için oylamanın

doğruluğunun denetlenebilmesi mümkün değil.

Brezilya1996 dan beri kullanılmakta.

Usulsüzlükleri önlemek için ayrıca kullanılan oy bir camın

arkasında gösterilip onaylanmaktadır.

2002 yılı seçimlerinde 360 bin aygıt kullanılmış.

Aygıtın fiyatı 1000$ civarında.

Yazıcıların arızalanması sonucu uzun kuyruklar oluşmuş.

Ayrı bir kağıt çıktı ürettiği için oylamanın doğruluğunun

denetlenebilmesi mümkün olmuş. İtirazlar kağıt oyların

sayılması yöntemi ile değerlendirilmiş.

VenezüellaParmak izi ile kontrol.

Dokunmatik ekranlar üzerinden.

Ayrı bir kağıt çıktı ürettiği için oylamanın doğruluğunun

denetlenebilmesi mümkün olmuş. İtirazlar kağıt oyların

sayılması yöntemi ile değerlendirilmiş.

Hile karıştığı iddası ile aygıtların %1 i tekrar kontrol ediliyor.

İncelenecek makinaları seçecek olan rastgele sayı

üretecinin rastgele sayı üretmediği ve sandık sonrası

anketler ile sandıktan çıkan sayıların uyuşmadığı

ispatlanmış.

Ayrıca oy verme aygıtları ile seçim merkezi arasında

iletişimin iki yönlü olması kuşku uyandırıcı olarak tespit

edilmiş.

Sistemin

Avantajları• Oy kullanmada zaman tasarrufu

• Hızlı seçim sonucu

• Geçersiz oy kullanılmasının önüne geçilmesi

• Okur yazar olmayan nüfus için kolay kullanım

• Kağıt ve mürekkep tasarrufu veya daha az kullanımı

• i-oylama olması durumunda yakıt, kağıt, mürekkep,

insan kaynağı v.b. diğer seçim için gerekli unsurlardan

ciddi manada tasarruf.

Sistemin

Dezavantajları• Teknik sorunlar

• Hatalı kullanım

• Sahtekarlık

Yapılabilecek

Sahtekarlıklar

• Seçimden önce aygıtlara kötü amaçlı yazılımların

yüklenmesi

• Telsiz ve uzaktan yapılabilecek saldırılar

• Sunuculara yapılabilecek saldırılar

• Aygıtların hatalı ayarlanması

Tespit Edilen

Problemlerden

Örnekler

• Florida‘da Punched Card bazlı elektronik oylama

sistemlerinden biri olan Votomatic Sistemi’ndeki

yazılım hatalarının 2000 yılı ABD Başkanlık Seçimi

sonuçlarını etkilediği ortaya çıktı.

• Kaliforniya‘da 2004 seçimlerinde 6 binden fazla

yabancı oy tespit edildi.

• Almanya‘da 2005 yılı Bundestag seçimlerinde

elektronik sistem 2 milyon seçmen tarafından

kullanıldı ve güvenlik açığı dolayısıyla

kullanımından vazgeçildi.

Tespit Edilen

Zaafiyetler

• Örneğin ABD’de kullanılmakta olan Diebold

firmasına ait DKE aygıtına bir dakikada kötü amaçlı

program yüklenebileceği ve bu programla tespit

edilmeden oy çalmanın yanı sıra bütün kayıtların ve

sayaçların yeni oylarla uygun hale getirilmesinin de

mümkün olduğu gösterilmiştir (Feldman, Halderman

ve Felten 2006).

• Aynı şekilde Hollanda, Almanya ve Fransa’da

değişik versiyonları kullanılan ES3B aygıtının

programının kolaylıkla değiştirilebileceği ve aygıttan

yayılan elektromanyetik dalgalar kaydedilerek

kullanılan oyların izlenebileceği gösterilmiştir

(Gonggrijp et al, 2006).

Mecruri Yöntem Bu yöntemde seçmen oyunu elektronik olarak

kullandıktan sonra ayrıca üretilen kağıt oy

pusulasını bir cam arkasında görmekte, bu pusula

seçmenin onayından sonra ayrı, güvenli bir

haznede biriktirilmektedir. Eğer seçmen oyunun

yanlış kaydedildiğini saptarsa sandık görevlileri

oyu iptal etmekte ve seçmen yeniden oyunu

kullanmaktadır.

Güvenli haznede biriktirilen bu kağıt pusulalar

seçimden sonra gerekirse

yeniden sayım veya sistemlerin denetimi için

kullanılabilmektedir.

Chaum YöntemiChaum ise daha karmaşık bir pusula sistemi

önermektedir.

Bu sistemde bazı şifreleme yöntemleri kullanılarak

seçmene oyunu kullandıktan sonra

yanında götüreceği bir pusula basılmaktadır.

Pusula üstündeki bilgiler şifreli olduğu için

seçmenin kime oy verdiği belli olmamaktadır.

Ancak her seçmen için tek olarak

üretilmektedir. Seçimden sonra oy makinesinin

kaydettiği oylar bir web sitesinde

yayınlanmakta ve seçmen isterse kendi verdiği oyun

bu oylar arasında olup olmadığını bu

pusulayla karşılaştırarak denetleyebilmektedir.

Ancak bu sistem karmaşıklığı ve

denetleme için seçmenin bir internet erişimi olmasını

gerektirmesi nedeniyle kısa vadede

uygulanabilir görünmemektedir.

SonuçTüm bu elektronik seçim sisteminin tekniklerini ve

uygulayan ülkelerin örneklerini gördükten sonra

seçim hilelerinin elektronik seçimle de

engellenemeyeceğini görebiliyoruz.

Hilesiz bir seçim için demokrasiyi kabullenmiş bir

ortam ve seçmen çoğunluğu gerekiyor.

Önemli olan vicdandan ve başkasının oyuna el

sürmemekten geçiyor.

Türkiye’ye en uygun yapı mecruri yöntemi olabilir.

Türkiye’de Örnek

Uygulama

Türkiye, 1 Ekim tarihi itibariyle borsaya kotalı tüm

şirketler için genel kurul toplantılarına elektronik

ortamda katılma sistemini hayata geçiren ilk ülke

oldu.

Yıllık genel kurul toplantılarının gerçek zamanlı

olarak takip edilmesini, toplantı öncesinde genel

kurula ilişkin tüm belgelere erişilebilmesini,

elektronik ortamda temsilci tayin edilebilmesini,

genel kurulu canlı olarak izleyip görüş iletilmesini ve

oy kullanmasını sağlayan e-Genel Kurul Sistemi (e-

GKS) devreye alındı.

Kaynaklar• http://americanhistory.si.edu/vote/punchcard.html

• http://webrazzi.com/2014/04/04/elektronik-secim-

turkiye/

• ELEKTRONİK OY VERME

SİSTEMLERİNDEGÜVENLİK: DENEYİMLER VE

TÜRKİYE İÇİNÖNERİLER Yrd. Doç. Dr. Melda AKIN

Hindistan Elektronik Seçim Sistemi Uygulama Videoları

• http://www.youtube.com/watch?v=pCeaUOnv3To

• http://www.youtube.com/watch?v=Z9gdacMoeHM

Teşekkürler