Elektriciteti statik dhe efektet negative te elektricitetit statik ne depozitimin dhe transportimin e karburanteve

Punoi: Darius Vishkurti

Cfarë është Elektriciteti statik • Elektriciteti statik eshte nje teprice ngarkesash elekrike te ngecura ne siperfaqjen e nje

objekti.Ngarkesat qendrojne ne kete trup deri sa ata takohen me nje objekt tjeter me ngarkese elekrike te kundert si p.sh toka ose te shkarkesat elektrike. Quhet elektricitet statik ne contrast me rrymen elektrike e cila transmetohet (kalon) me ane te telave elektike ose me ane te rrugeve te tjera duke transportuar energji. Nje ngarkese e elektricitetit statik krijohet atehere kur 2 trupa preken me njeri-tjetrin. Siperfaqja e njerit trup ka nje rezistence me te larte te rrymes elektike ne krahasim me trupin tjeter. Kjo sjell krijimin e ngarkeses elektrike. Efektet e elektricitetit static jane te njohura per shume njerez sepse ata mund t’i ndjejne, degjojne ose mund te shohin shkendijat elektrike. Nje fenomen I njohur i shokut static, me specifike shkarkimit statik shkaktohet nga neutralizimi i ngarkesave elektrike. Trupat jane te formuar nga atome brenda se ciles ndodhen grimca me ngarkese negative e ngarkese positive. Por numri i ketyre ngarkesave ne atom eshte i barabarte keshtu atomi eshte gtimce pa ngarkese. Fenomeni i elekticitetit statik kerkon nje ndarje te ngarkesave pozitive kundrejt ngarkesave negative. Kur 2 trupa jane ne kontakt elektronet mund te levizin nga nje trup ne nje tjeter duke lene nje sasi te ngarkesave pozitive e duke shtuar te njejten sasi te ngarkesave negative ne trupin tjeter.

Si ndodh Elektriciteti statik • Kur te 2 trupat ndahen ato mbajne ngakese te pabalancuar. Kontakti nxit ndarjen e

ngarkesave. Elektronet mund te shkemehen nga materiale te ndryshem me ane te kontaktit te tyre.Trupat me sasi te vogel elekronesh jane te prirur per t’i humbur ata ndersa trupat me sasi te madhe elektronesh jane te prirur per t’i marre. Ky fenomen quhet efekti triboelektrik gje qe duket nga ndryshimi i ngarkeses elektrike te trupave te takuar. Serite triboelektrike percaktojne polaritetin e fuqine e nje ngarkese elektrike ne nje trup te cfaredoshem. Efektet e triboelektricitetit jane shkaktaret kryesore te elekricitetit statik te cilet vihen re ne jeten tone te perditshme ose ne demonstrimet shkencore te shkollave te larta. Nje tjeter shembull kur kontakti realizon ndarjen e ngarkesave eshte kur floket tane qendrojne te ngjitur me njeri tjetrin duke shkaktuar (static cling), ngjitjen statike. Presioni nxit ndarjen e ngarkesave. Presioni mekanik i shtuar shkakton ndarjen e ngarkesave ne molekula kristalore ose qeramike. Nxehtesia nxit ndarjen e ngarkesave. Nxehtesia nxit ndarjen e ngarkesave elektrike ne atomet ose molekulat e materialeve te ndryshem. Te gjithe materialet piroelektrike piro- “temperature e larte” jane materiale piezoelektrike piezo- “kristalor”. Ndarja me ane te nxehtesise e me ane te presionit kane nje rruge te ngjashme.

Njohuri të përgjithshme rreth karburanteve• Karburantet janë lëndë që kanë aftësi të ruajnë energjinë dhe kjo energji shfrytëzohet

nga njerëzit për të kryer punë.Karburantet gjenden në gjendje të gaztë,lëngët dhe të ngurtë.Karburantet clirojnë avull me veti helmuese të cilat hyjnë në organizëm duke shkaktuar probleme shëndetsore.Karburantet janë lehtësisht të ndezëshme të cilat avullojnë në temperature deri 45 grade Celsius duke formuar përqëndrime të tilla që në prani të një burimi nxehtësie vetndizen.

Karakteristikat e produkteve të naftësBenzina dhe gazoili klasifikohen si lengje te nxehta dhe qe vetendizen. Nje nga cilesite baze te rreziqeve nga produktet e naftes, eshte avullueshmeria e larte e tyre, intesiteti i se ciles varet shume nga temperatura e lengut, ajrit dhe te kushteve te ndryshme te ngrohjes. Gjate ngarkimit krijohen ngarkesa te rezikshme te energjise elektrostatike, qe lidhen me shpejtesine, masen e levizjes dhe viskozitetin e produkteve te naftes,madje dhe te nje sasie te vogel te ujit ne gjendje suspenze te ajrit dhe te copave te metaleve, te cilat shume shpejt zmadhojne rezikun e krijimit te ngarkesave elektrostatike. Ne produktet e naftes, vlera te rrezikshme te potencialeve elektrostatike krijohen gjate levizjes se tyre ne tubacione me shpejtesi qe e kalon nje meter ne sekond. Gjithashtu dhe me krijimin e rrymave ne magistrale me ngarkesa me avuj ose ajer te ngjeshur.

Karakteristika të përgjithshme• Karburantet vijne ne rruge tokesore me

autocisterno, ne ate detare me anije te tipit cisterna.Ruajtjen e tyre ne rezervuaret perkates, mbushjen e autocisternove, si dhe shperndarjen e tyre ne destinacion e ruajne shoqerite perkatese. Eshte projektuar stacioni i mbushjes se autocisternave, duke perfshire ne perputhje me sasine e produkteve te naftes kater instalime mbushese. Te kater instalimet jane te destinuar per shitie benzine dhe gazoili me kapacitet 100/150 m3/ore.Mbushja e rezervuareve me produktet respektive realizohet nepermjet stacionit te pompimit me pompa centrifugale nga anija e ankoruar ne portin bregdetar. Per mbrojtje nga reshjet atmosferike, vendi ku jane vendosur te montuar instalimet e mbushjes eshte e mbuluar me telajo te lehte prej konstruksioni metalik.

Mbrojtja nga ngarkesat elektrostatike• Gjithashtu duke patur parasysh dhe

mundesine e pashmageshme te lindjes se rrymave elektrostatike gjate levizjes se lengut(produktit te naftes) neper tubacione, rezervuare etj, gjate proceseve te ngarkimit e shkarkimit, dukuri kjo e rrezikshme per lindjen e vatrave te zjarrit, ne projekt jane marre masa per evitimin e pasojave. Mbrojtja nga rrymat elektrostatike te tubacioneve te linjave teknologjike te projektuara, realizohet permes lidhjeve te konstruksioneve metalike te tyre, tek pajisjet e sistemit te tokezimit. Rezistenca e kalimit te rrymes jo me shume se 100 ohm.

Mbrojtja nga shkarkimet atmosferike

• Ne kuadrin e mbrojtjes se obiektit nga mundesia e lindjes se zjarrit, eshte parasnikuar edhe mbrojtja e tij nga shkarkimet atmosferike. Te gjithe objektet, si rezervuaret cilindrike vertikal mbitokesore dhe ato me lartesi te madhe te ndodhura brenda territorit te sheshit te objektit te rezervuareve, si shtyllat e ndricimit me prozhektor, shtyllat e flamujve dhe ato te furnizimit me energji elektrike perfshihen ne sistemin e mbrojtjes nga renia nen tension. Mbrojtja e rezervuareve realizohet me instalime te elektrodave te tokezimit te lidhura direkt ne trupin e tyre. Stacioni i mbushjes se autocisternave per mbrojtje realizohet me tokezimin e konstruksionit metalik te tendes se mbulimit.Objekte e tiere, nyjet teknologjike te grup saracineskave, shtyllat e prozhektoreve, etj, tokezohen duke u lidhur ne sistemin e mbrojtjes te objekteve ne vecanti ose te objektit ne teresi.

Shembuj praktik:

Faleminderit!