elasticiteti i ofertes dhe kerkeses -...
TRANSCRIPT
© 2003 Prentice Hall Business Publishing Economics: Principles and Tools, 3/e O’Sullivan/Sheffrin
Prepared by:
Fernando Quijano and Yvonn Quijano
C
H
A
P
T
E
R
5
Elasticiteti i ofertes dhe
kerkeses
Dr. Qazim TMAVA
Msc. Besart Hajrizi
© 2003 Prentice Hall Business Publishing Economics: Principles and Tools, 3/e O’Sullivan/Sheffrin
Elasticiteti:
Një matës i reagimit
• Zgjedhjet racionale dhe vendimet e
konsumatorit.
• ELASTICITETI= shpreh shkallen e reagimit
te subjekteve ekonomik (prodhuesit,
konsumatorit), ndaj ndryshimit te kushteve
ekonomike te tregut, ( ndryshimi i cmimit,
te ardhures se konsumatorit,…)
© 2003 Prentice Hall Business Publishing Economics: Principles and Tools, 3/e O’Sullivan/Sheffrin
Elasticiteti:
Një matës i reagimit
• A) Elasticiteti i ofertës ndaj cmimit :
Një matës i reagimit të sasisë së ofruar
ndaj ndryshimit në cmim;
• B) Elasticiteti i kërkesës ndaj cmimit:
Një matës i reagimit të sasisë së kërkuar
ndaj ndryshimit në cmim;
© 2003 Prentice Hall Business Publishing Economics: Principles and Tools, 3/e O’Sullivan/Sheffrin
Elasticiteti
© 2003 Prentice Hall Business Publishing Economics: Principles and Tools, 3/e O’Sullivan/Sheffrin
Elasticiteti i kërkesës ndaj cmimit
• Easticiteti i kërkesës ndaj cmimit: Një matës
i reagimit të sasisë së kërkuar ndaj ndryshimit
në cmim;
• Elasticiteti i kerkeses, llogaritet duke pjesëtar
ndryshimin në përqindje të sasisë së kërkuar
me ndryshimin në përqindje të cmimit.
Ed= përqindja e ndryshimit të sasisë së kërkuar /
përqindja e ndryshimit në cmim
© 2003 Prentice Hall Business Publishing Economics: Principles and Tools, 3/e O’Sullivan/Sheffrin
Lakorja e kërkesës dhe elasticiteti i
kërkesës ndaj cmimit
• Një rritje prej 10% në cmimin e qumështit (nga 2 në $2.20) zvogëlon sasinë e kërkuar për 15% (nga 100 në 85), atëherë elasticiteti i kërkesës ndaj cmimit është 1.50 = 15%/10%.
Ed= përqindja e ndryshimit të sasisë së kërkuar /përqindja e
ndryshimit në cmim = 15%/10%=1.5
© 2003 Prentice Hall Business Publishing Economics: Principles and Tools, 3/e O’Sullivan/Sheffrin
Elasticiteti i kërkesës ndaj cmimit
• Kërkesa elastike: elasticiteti i kërkesës
ndaj cmimit është më i madh se një.
• Kërkesa joelastike: elasticiteti i kërkesës
ndaj cmimit është më i vogël se një.
• Elasticiteti unitar: elasticiteti i kërkesës
ndaj cmimit është më i barabartë me një.
© 2003 Prentice Hall Business Publishing Economics: Principles and Tools, 3/e O’Sullivan/Sheffrin
Elasticiteti i zëvendësuesit
Ed= përqindja e ndryshimit të sasisë së ujit të kërkuar /përqindja e
ndryshimit në cmim = 2%/10%=0.20
© 2003 Prentice Hall Business Publishing Economics: Principles and Tools, 3/e O’Sullivan/Sheffrin
Elasticiteti i kërkesës ndaj cmimit për
produkte të caktuara
Produkti Elasticiteti i kërkesës ndaj
cmimit
Kripë 0.1
Ujë 0.2
Kafe 0.3
Cigare 0.3
Këpucë 0.7
Zbukurime 1.0
Automobilat 1.2
Udhëtimet e jashtme 1.8
Ushqimet në restaurante 2.3
Fluturimet 2.4
Filmat 3.7
Firmat e caktuara të kafesë 5.6
© 2003 Prentice Hall Business Publishing Economics: Principles and Tools, 3/e O’Sullivan/Sheffrin
Përcaktuesit tjerë të elasticitetit
• Koha,
• Rëndësia e buxhetit,
• Produktet e nevojshme kundrejt
(versus) produktet luksoze.
© 2003 Prentice Hall Business Publishing Economics: Principles and Tools, 3/e O’Sullivan/Sheffrin
Elasticiteti përgjatë lakores së kërkesës
• Elasticiteti i kërkesës ndaj cmimit zvogëlohet kur lëvizim poshtë përgjatë një lakore lineare të kërkesës. Kërkesa është elastike në gjysmën e sipërme të lakores së kërkesës dhe joelastike në gjysmën e poshtme.
Përqindja në
ndryshimin e
cmimit
Përqindja e
ndryshimit në sasi
Elasticiteti
Pika r në pikën s 4/80 = 5% 2/10 = 20% 20%/5% = 4.0
Pika v në pikën ë 4/20 = 20% 2/40 = 5% 5%/20% = 0.25
© 2003 Prentice Hall Business Publishing Economics: Principles and Tools, 3/e O’Sullivan/Sheffrin
Rastet ekstreme: kërkesa me elasticitet të
plotë dhe kërkesa me joelasticitet të plotë
• Kur kërkesa është me
joelasticitet të plotë,
sasia e kërkuar është e
njëjtë në secilin nivel të
cmimit, kështu që
elasticiteti i kërkesës
ndaj cmimit është zero.
© 2003 Prentice Hall Business Publishing Economics: Principles and Tools, 3/e O’Sullivan/Sheffrin
Rastet ekstreme: kërkesa me elasticitet të
plotë dhe kërkesa me joelasticitet të plotë
• Kur kërkesa është me
elasticitet të plotë, sasia e
kërkuar është e ndjeshme
deri në pakufi ndaj
ndryshimeve në cmim,
kështu që elasticiteti i
kërkesës ndaj cmimit është
i pakufishëm.
© 2003 Prentice Hall Business Publishing Economics: Principles and Tools, 3/e O’Sullivan/Sheffrin
Përdorimi i formulës për llogaritjen e
elasticitetit zonal
• Përqindja në ndryshimin e cmimit është e barabartë me (0.20) pjesëtuar me mesataren e cmimit ($2.10), ose 9.52%:
• Përqindja në ndryshimin e cmimit = ndryshimi/vlera mesatare = 0.20/ {(2.0+2.20)/2}=9.52%
© 2003 Prentice Hall Business Publishing Economics: Principles and Tools, 3/e O’Sullivan/Sheffrin
Përdorimi i formulës për llogaritjen e
elasticitetit zonal
• Përqindja në ndryshimin e sasisë është e barabartë me (-15) pjesëtuar me mesataren e sasisë (92.5), ose -16.22%:
• Përqindja në ndryshimin e sasisë = ndryshimi/vlera mesatare = -15/ {(100+85)/2}=16.22%
© 2003 Prentice Hall Business Publishing Economics: Principles and Tools, 3/e O’Sullivan/Sheffrin
Përdorimi i formulës për llogaritjen e
elasticitetit zonal
• Nëse i zëvendësojmë këto përqindje në ndryshime në formulën për llogaritjen e elasticitetit të kërkesës ndaj cmimit, elasticiteti ndaj cmimit është 1.70:
Ed= përqindja e ndryshimit të kërkesës /
përqindja e ndryshimit në cmim =
16.22%/9.52%=1.70
© 2003 Prentice Hall Business Publishing Economics: Principles and Tools, 3/e O’Sullivan/Sheffrin
Parashikimi i ndryshimeve në sasinë e
kërkuar
• Formula për llogaritjen e elsticitetit përmbanë tre variabla:
• Nëse i kemi të njohura dy prej tre variablave në formulë, ne mund të llogarisim të tretën.
• Nëse elasticiteti i kërkesës është 2.0, një rritje në cmim prej 15%, do të zvogëlojë sasinë e kërkuar për 30%:
Ed= përqindja e ndryshimit të sasisë së kërkuar /15% = 30%/15%
© 2003 Prentice Hall Business Publishing Economics: Principles and Tools, 3/e O’Sullivan/Sheffrin
Parashikimi i ndryshimeve në të hyrat e
përgjithshme
Cmimi dhe të hyrat e përgjithshme me kërkesë
elastike
Cmimi
Sasia e biletave
të shitura
Të hyrat e
përgjithshme
4.00 100 $400
4.40 80 $352
© 2003 Prentice Hall Business Publishing Economics: Principles and Tools, 3/e O’Sullivan/Sheffrin
Elasticiteti dhe të hyrat e përgjithshme
Lloji i
kërkesës
Vlera e elasticitetit
të kërkesës ndaj
cmimit
Ndryshimi në sasi
Versus
Ndryshimi në cmim
Efektet e cmimit
më të lartë në të
hyrat e
përgjithshme
Efektet e cmimit
më të ulët në të
hyrat e
përgjithshme
Elastike Më i madh sesa
1.0
Përqindje më e
madhe e ndryshimit
në sasi
Zvogëlohet Rritet
Joelastike Më I vogël sesa
1.0
Përqindje më e vogël
e ndryshimit në sasi
Rritet Zvogëlohet
Elasticiteti
unitar
1.0 Përqindje të njëjta të
ndryshimit në sasi
dhe cmim
Nuk ndryshon Nuk ndryshon
© 2003 Prentice Hall Business Publishing Economics: Principles and Tools, 3/e O’Sullivan/Sheffrin
Elasticiteti dhe të hyrat e përgjithshme
• Kërkesa është elastike
përgjatë pjesës së lartë
të lakores lineare të
kërkesës, kështu që
zvogëlimi i cmimit rritë të
hyrat e përgjithshme.
© 2003 Prentice Hall Business Publishing Economics: Principles and Tools, 3/e O’Sullivan/Sheffrin
Elasticiteti dhe të hyrat e përgjithshme
• Kërkesa është joelastike përgjatë gjysmës së poshtme të lakores lineare të kërkesës, kështu që një zvogëlim në cmim zvogëlon të hyrat e përgjithshme.
• Të hyrat e përgjithshme arrijnë maksimumin në pikën e mesme të kurbës së kërkesës, ku kërkesa është me elasticitet unitar.
© 2003 Prentice Hall Business Publishing Economics: Principles and Tools, 3/e O’Sullivan/Sheffrin
Elasticitetet tjera të kërkesës
• Elasticiteti i kërkesës ndaj të ardhurave:
Një matës i reagimit të sasisë së kërkuar ndaj
ndryshimit në të ardhurat e konsumatorëve.
Ei= përqindja e ndryshimit të sasisë së kërkuar / përqindja e ndryshimit në të ardhura
© 2003 Prentice Hall Business Publishing Economics: Principles and Tools, 3/e O’Sullivan/Sheffrin
Elasticitetet tjera të kërkesës
• Elasticiteti i tërthortë i kërkesës: Një matës i
reagimit të sasisë së kërkuar ndaj ndryshimit
në cmimin e një produkti të lidhur.
Exy= përqindja e ndryshimit të sasisë së
kërkuar të X / përqindja e ndryshimit në
cmimin e Y
© 2003 Prentice Hall Business Publishing Economics: Principles and Tools, 3/e O’Sullivan/Sheffrin
Elasticiteti i ofertës ndaj cmimit
Es= përqindja e ndryshimit të sasisë së ofruar / përqindja e ndryshimit në cmim
© 2003 Prentice Hall Business Publishing Economics: Principles and Tools, 3/e O’Sullivan/Sheffrin
Lakorja e ofertës së tregut dhe
elasticiteti i ofertës ndaj cmimit
• Një rritje prej 10% në
cmimin e qumështit (nga
$2 në $2.20) rrit sasinë e
ofruar për 20% (nga 100
milion galonë në 120
milion), kështu që
elasticiteti i ofertës është
2.0 = 20%/10%.
Es= përqindja e ndryshimit të sasisë së ofruar / përqindja e
ndryshimit në cmim = 20%/10%=2.0
© 2003 Prentice Hall Business Publishing Economics: Principles and Tools, 3/e O’Sullivan/Sheffrin
Rastet ekstreme: oferta me elasticitet të
plotë dhe oferta me joelasticitet të plotë
• Kur oferta është me joelasticitet të plotë, sasia e ofruar është e njëjtë në secilin nivel të cmimit, kështu që elasticiteti i ofertës ndaj cmimit është zero.
© 2003 Prentice Hall Business Publishing Economics: Principles and Tools, 3/e O’Sullivan/Sheffrin
Rastet ekstreme: oferta me elasticitet të
plotë dhe oferta me joelasticitet të plotë
• Kur oferta është me
elasticitet të plotë, sasia
e ofruar e është e
ndjeshme ndaj
ndryshimeve në cmim
deri në pakufi, kështu që
elasticiteti i ofertës ndaj
cmimit është i pakufi.
© 2003 Prentice Hall Business Publishing Economics: Principles and Tools, 3/e O’Sullivan/Sheffrin
Parashikimi i ndryshimeve në cmim
duke përdorur elasticitetin ndaj cmimit
• Formula e ndryshimit të cmimit : një formulë
që tregon përqindjen e ndryshimit të cmimit
ekuilibrues që rrjedhë si pasojë e ndryshimit
në kërkesë apo ofertë, duke marrë parasysh
vlerat e elasticitetit të kërkesës apo ofertës
ndaj cmimit.
Përqindja në ndryshimin e cmimit ekuilibrues = përqindja në ndryshimin e
kërkesës/ (Es + Ed)
© 2003 Prentice Hall Business Publishing Economics: Principles and Tools, 3/e O’Sullivan/Sheffrin
Rritja në kërkesë rrit cmimin ekuilibrues
• Një rritje në kërkesë zhvendosë lakoren e kërkesës djathtas, duke rritur kështu cmimin ekuilibrues. Në këtë rast, një rritje prej 35% në kërkesë rrit cmimin për 10%.
Përqindja në ndryshimin e cmimit ekuilibrues = përqindja në ndryshimin e kërkesës / (Es+Ed) = 35% / (2+1.5) = 10%