el poder judicial de la federación ofrece a toda la ... · ministro alfredo gutiérrez ortiz mena...

36
EN MAYA

Upload: buikhanh

Post on 28-Sep-2018

219 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: el Poder Judicial de la Federación ofrece a toda la ... · Ministro Alfredo Gutiérrez Ortiz Mena Ministro Jorge Mario Pardo Rebolledo. Ministro Arturo Zaldívar Lelo de Larrea

DISTRIBUCIÓN GRATUITAConsulta: http://www.constitucion1917-2017.pjf.gob.mx

En el Centenario de la Constitución Política de los Estados Unidos Mexicanos, el Poder Judicial de la Federación ofrece a toda la población las

un colorido abanico de publicaciones sencillas y amenas…Lecturas Ilustradas,

EN MAYA

Page 2: el Poder Judicial de la Federación ofrece a toda la ... · Ministro Alfredo Gutiérrez Ortiz Mena Ministro Jorge Mario Pardo Rebolledo. Ministro Arturo Zaldívar Lelo de Larrea

CONSEJO DE LA JUDICATURA FEDERAL

Ministro Luis María Aguilar MoralesPresidente

Consejero Felipe Borrego Estrada

Consejero Jorge Antonio Cruz Ramos

Consejera Rosa Elena González Tirado

Consejera Martha María del Carmen Hernández Álvarez

Consejero Alfonso Pérez Daza

Consejero J. Guadalupe Tafoya Hernández

Primera Sala

Ministra Norma Lucía Piña HernándezPresidenta

Ministro José Ramón Cossío Díaz

Ministro Alfredo Gutiérrez Ortiz Mena

Ministro Jorge Mario Pardo Rebolledo

Ministro Arturo Zaldívar Lelo de Larrea

Segunda Sala

Ministro Alberto Pérez DayánPresidente

Ministro José Fernando Franco González Salas

Ministro Javier Laynez Potisek

Ministra Margarita Beatriz Luna Ramos

Ministro Eduardo Medina Mora I.

SUPREMA CORTE DE JUSTICIA DE LA NACIÓN

Ministro Luis María Aguilar MoralesPresidente

Primera edición: Diciembre de 2016D.R. © Suprema Corte de Justicia de la NaciónAv. José María Pino Suárez Núm. 2, Colonia Centro, Delegación Cuauhtémoc,C.P. 06060, México, D.F.

ISBN 978-607-468-918-1ISBN 978-607-468-767-5Impreso en México / Printed in Mexico

Traducción del español al maya por Lilia Hau Ucan. Se agradece la colaboración del Instituto Nacional de Lenguas Indígenas (INALI).

Esta obra estuvo al cuidado del Centro de Documentación y Análisis, Archivos y Compilación de Leyes de la Suprema Corte de Justicia de la Nación en el marco de los trabajos de la Comisión Organizadora del Poder Judicial de la Federación para los Festejos del Centenario de la Constitución Política de los Estados Unidos Mexicanos.

BIENVENIDOS, LECTORAS Y LECTORES DE TODAS LAS EDADES, A…

Lecturas Ilustradas

COMISIÓN ORGANIZADORA DEL PODER JUDICIAL DE LA FEDERACIÓN PARA LOS FESTEJOS DEL CENTENARIO DE LA CONSTITUCIÓN POLÍTICA DE LOS ESTADOS UNIDOS MEXICANOS

Ministro Luis María Aguilar MoralesPresidente de la SCJN, del CJF y de la Comisión

Ministro José Ramón Cossío DíazCoordinador General y Vocal de la Comisión

Consejero Alfonso Pérez DazaVocal de la Comisión Organizadora

FOPOE030L427.41l

Ba’axo’ob unaj u beetik, yéetel páajtalilo’ob yaan ti’ sijnal kaajo’ob = Derechos y obligaciones de los pueblos indígenas / [Rémy Bastien V. D. M. ; traducción del español al maya por Lilia Hau Ucan ; colaboración del Instituto Nacional de Lenguas Indígenas ; esta obra estuvo al cuidado del Centro de Documentación y Análisis, Archivos y Compilación de Leyes de la Suprema Corte de Justicia de la Nación en el marco de los trabajos de la Comisión Organizadora del Poder Judicial de la Federación para los Festejos del Centenario de la Constitución Política de los Estados Unidos Mexicanos ; Presidente de la Suprema Corte de Justicia de la Nación, del Consejo de la Judicatura Federal y de la Comisión Organizadora Ministro Presidente Luis María Aguilar Morales ; Coordinador General y Vocal de la Comisión Organizadora Ministro José Ramón Cossío Díaz ; Consejero de la Judicatura Federal y Vocal de la Comisión Organizadora Alfonso Pérez Daza]. -- México : Suprema Corte de Justicia de la Nación, 2016.32 p. ; ilustraciones a color ; 26 cm. -- (Lecturas ilustradas)

Texto en maya

En la cubierta: El Poder Judicial de la Federación en el devenir constitucional de México. 100 aniversario Constitución 1917

ISBN 978-607-468-918-1

1. Constitución Política de los Estados Unidos Mexicanos – Maya – Lectura y narraciones 2. Pueblos indígenas – Derechos – Obligaciones – México 3. Autodeterminación de los pueblos indígenas 4. Multiculturalismo 5. Derecho a la identidad cultural I. Bastien, Rémy, 1947- II. Hau Ucan, Lilia, traductor III. Instituto Nacional de Lenguas Indígenas (México) IV. México. Suprema Corte de Justicia de la Nación. Centro de Documentación y Análisis, Archivos y Compilación de Leyes V. México. Poder Judicial de la Federación. Comisión Organizadora para los Festejos del Centenario de la Constitución Política de los Estados Unidos Mexicanos VI. serie

CONSEJO ASESOR DE LA COMISIÓN ORGANIZADORA

Mtra. Gabriela Breña Sánchez

Dr. Rafael Diego-Fernández Sotelo

Dr. Javier Garciadiego Dantán

Dra. María del Pilar Hernández

Dr. Andrés Lira González

Dr. Sergio López Ayllón

Mtro. Ignacio Marván Laborde

Dr. Luis Medina Peña

Dr. Pablo Mijangos y González

Magdo. Salvador Mondragón Reyes

Dr. José María Murià Rouret

Dra. Erika Pani Bano

Dra. Lorenza del Río Cañedo

Dra. Elisa Speckman Guerra

• Los Pueblos Indígenas de México, de Federico Navarrete Linares, edición de la Comisión Nacional para el Desarrollo de los Pueblos Indígenas, puede consultarse en: www.cdi.gob.mx/dmdocuments/monografia_nacional_pueblos_indigenas_mexico.pdf

• La edición electrónica de Los Pueblos Indígenas de México 100 Preguntas, de Carlos Zolla y Emiliano Zolla Márquez puede consultarse en: www.nacionmulticultural.unam.mx/100preguntas/

• La Declaración de las Naciones Unidas sobre los Derechos de los Pueblos Indígenas, puede consultarse en: http://www.un.org/esa/socdev/unpfii/documents/DRIPS_es.pdf

• El Convenio 169 de la Organización Internacional del Trabajo sobre Pueblos Indígenas y Tribales, puede consultarse en: http://www.cdi.gob.mx/transparencia/convenio169_oit.pdf

Para saber más:

¡VAYAMOS JUNTOS HACIA EL 5 DE FEBRERO DE 2017!

• El Protocolo de Actuación para quienes imparten justicia en casos que involucren derechos de personas, comunidades y pueblos indígenas, puede consultarse y descargarse en: http://www.sitios.scjn.gob.mx/codhap/

LOS INVITAMOS A CONOCER EN INTERNET EL PORTAL DE LA SUPREMA CORTE

DE JUSTICIA DE LA NACIÓN, EN: www.scjn.gob.mx

CONOZCAN LOS PROGRAMAS, SERIES Y NOTICIARIOS

DEL CANAL JUDICIAL, Y “VOCES, ORIGEN DE UNA NACIÓN”, UNA PRODUCCIÓN QUE DIVULGARÁ

LOS DERECHOS HUMANOS EN LENGUAS INDÍGENAS, EN: www.sitios.scjn.gob.mx/canaljudicial

Y YO, A CELEBRAR EL PRÓXIMO 5 DE FEBRERO DE 2017, ¡CUANDO SE CONMEMORA EL

CENTENARIO DE NUESTRA CONSTITUCIÓN!

EN EL SITIO DEL CENTENARIO DE NUESTRA CONSTITUCIÓN,

www.constitución1917-2017.pjf.gob.mx ENCONTRARÁN VERSIONES EN LENGUAS INDÍGENAS

DE LA CONSTITUCIÓN POLÍTICA DE LOS ESTADOS UNIDOS MEXICANOS…

YO LOS INVITO A CELEBRAR EL DÍA INTERNACIONAL DE LOS PUEBLOS INDÍGENAS, QUE SE CONMEMORA EL 9

DE AGOSTO DE CADA AÑO…

ESTA HISTORIETA Y SUS VERSIONES DIGITALES EN LENGUAS INDÍGENAS

TAMBIÉN ESTARÁN EN EL SITIO DEL CENTENARIO DE NUESTRA CONSTITUCIÓN...

* Ilustración de p. 24, del Códice De la Cruz-Badiano, Biblioteca Nacional de Antropología e Historia (INAH).

Page 3: el Poder Judicial de la Federación ofrece a toda la ... · Ministro Alfredo Gutiérrez Ortiz Mena Ministro Jorge Mario Pardo Rebolledo. Ministro Arturo Zaldívar Lelo de Larrea

MARIANO YÉETEL FLORE’ IKIL NÁACHCHAJO’OB TI’ U KAAJALO’OB TI’AL U XOOKO’OBE’, CHÉEN P’ÉL ÚUCHAK U TS’O’OKSIK U XOOKO’OBO’, KA SUUNAJ U XÍIMBALT U LÁAK’O’OB

TU KAAJALO’OB…

BEORA XÍIMBALIL K BIN TAK TO KAAJO’…

JAAJ, MA’ SEEN NÁACH XANI’…

ILEJ, LE CHAN BEJA’ MIX JACH SEEN

JELPAJAKI’…

K’A’AJA’ANTECH WA KA’ACH T CHICHNILE’, BIX K BIN XÍIMBALIL TU NAJIL XOOK TAK

TO J MÉEK’TANKAAJO’

Page 4: el Poder Judicial de la Federación ofrece a toda la ... · Ministro Alfredo Gutiérrez Ortiz Mena Ministro Jorge Mario Pardo Rebolledo. Ministro Arturo Zaldívar Lelo de Larrea

KA CHÉEN BINO’OB XÍIMBAL...

JACH KI’IMAK IN WÓOL IN WILKE’EX

TU KA’ATÉEN...

TÚUN YAAN HILARIO YÉETEL X LUZ BEYA’

BIJA’ANO’OB TU NAJIL XOOK...

¡J HILARIO, TS’O’OK TÚUN A JACH NOJOCHTAL!

¡CHAN KI’ICHPAMECH TÚUN X LUZ!

¡BEEY XAN TECH¡

JAYP’ÉEL K’IIN KAN P’ÁATALE’EX WEYE’

MA’ K OJELI’...

¡MA’ TSAJ A KA’ BINE’EXI’!

TÁAN U TS’AABAL TO’ON MEYAJ TO J NOJ KAAJO’,

BA’ALE’ TÁAN K TUKULTIK WA K ÓOTIK WA MA’...

KA K’UCHO’OB TU TAANAJO’OBE’, SETEN KI’IMAKCHAJ U YÓOLO’OB KA TU YILO’OB U NA’ YÉETEL U YUUMO’OB: YUUN EMILIANO YÉETEL X MA AGUSTINA...

JE’ELO’, MARIANO YÉETEL X FLORE’, TU JELAJ U NOOK’O’OB, KA KULAJO’OB JANAL, CHÉEN P’ÉL TS’O’OKIKO’OBE’ KA BINO’OB U CH’A’OB MEJEN PAALAL NAJIL XOOK...

Page 5: el Poder Judicial de la Federación ofrece a toda la ... · Ministro Alfredo Gutiérrez Ortiz Mena Ministro Jorge Mario Pardo Rebolledo. Ministro Arturo Zaldívar Lelo de Larrea

¡TS’O’OK TÚUN U NOJOCHTAL K CHAN KAAJALA’!

K’AJA’ANTEN KA’ACHE’ MIX SÁASIL YAAN TO’ON...

¡P’A’AT JUMP’ÉEL K TS’ÍIB TU YÓO’LAL BIN U PÁAJTALIL

SIJNAL KAAJO’OB!

A’ALAB TO’ONE’, TI’ YAAN BIN TU KA’AP’ÉEL ARTICULOI NOJ

A’ALMAJT’AANE’...

Page 6: el Poder Judicial de la Federación ofrece a toda la ... · Ministro Alfredo Gutiérrez Ortiz Mena Ministro Jorge Mario Pardo Rebolledo. Ministro Arturo Zaldívar Lelo de Larrea

JE’EL BIX TS’O’OK A W’ALIKE’EXO’, LE ARTICULO JE’ELA’, KU T’AAN TU YÓO’LAL U PÁAJTALIL SIJNAL

KAAJO’OB, YÉETEL XAN KU YA’ALIK BA’AXO’OB UNAJ U BEETA’AL…

JACH JE’EL U BÉEYTAL K ÁANTKE’EXE’, MAJÁANTEN A NOJ A’ALMAJT’AAN…

BEORA KEN K JÁAN TSIKBALT TE’EX BA’AX YÓO’LAL KU T’AAN LE

ARTICULO’A...

¡JACH NIB ÓOLAL!

TÁAN K CH’EEXIKINTIKE’EX...

BA’ALE’, BA’AX UNAJ U BEETIK KAAJ, YÉETEL BA’AX XAN UNAJ

U BEETIK JALA’ACHO’OB...

TULÁAKAL TI’ KU TAAL TE NOJ A’ALMAJT’AANO’...

MARIANO YÉETEL FLORE’, TU TS’O’OKSAJ U XOKIKO’OB DÉERECHO...

Page 7: el Poder Judicial de la Federación ofrece a toda la ... · Ministro Alfredo Gutiérrez Ortiz Mena Ministro Jorge Mario Pardo Rebolledo. Ministro Arturo Zaldívar Lelo de Larrea

WEY MÉXICO’E KU T’A’ANAL 68 JUMP’ÉELAL SIJNAL T’AANO’OB YÉETEL YAAN KEX 364 U JELA’ANIL BIX U

T’A’ANAL WA U VARIANTESIL LE SIJNAL T’AANO’OBO’…

LE U KA’AP’ÉEL ARTICULOI LE NOJ A’ALMAJT’AANO’, KU YA’ALIKE’ MÉXICOE’

JUMP’ÉEL NOJ LU’UM PLURICULTURAL, LE JE’ELA’ U K’ÁAT U YA’ALE’ JUMP’ÉEL NOJ LU’UM TU’UX YAAN JACH JEJELÁAS MÚUCH KAJNÁALILO’OBI’, BA’ALE’

TULÁAKALO’OBE’ KU TAALO’OB TI’ SIJNAL KAAJO’OB...

...MÁAXO’OB KU TAALO’OB TI’ JACH ÚUCHBEN KAAJO’OB, YANILI’OB TAK

KA’ACH MA’ K’UCHUK SAK WÍINIKO’OB WEY MÉXICOE’...

YÉETELE’ JUMP’ÉEL SIJNAL KAAJE’, KU YA’ALA’AL TI’ U SIJNAL KAAJIJ, TUMEEN KU

CH’A’AJO’OLTIKO’OB BIX SUUKIL U KUXTALO’OB ÚUCHILI’E, BIX U MUCH’IKUBA’OB, BIX U YÉEYIK U JALA’ACHO’OB, BIX U KAXANTIKO’OB TAAK’IN TI’AL

KAAJ, BIX U KALÁANTIK YÉETEL U KUXTATIK U MYAATSILO’OB…

ULÁAK’ BA’AX UNAJ A WOJÉELTIKE’EXE’, WEY MÉXICO’E’ MAANAL 16 MILLONES JUNTÚULAL MÁAK U TAAL TI’ SIJNAL KAAJ, YÉETELE’ K TÁAKBESIK JEJELÁAS SIJNAL KAAJO’OB...

LE JE’ELA’ U K’ÁAT U YA’ALE’, JACH YA’AB MÁAK, KAAJO’OB WA MÚUCH’

WÍINIKO’OB JELA’AN BIX SUUKIL U BISIK U KUXTALO’OB TI’ ULÁAK’O’OB…

JACH BEYO’, X LUZ...

Page 8: el Poder Judicial de la Federación ofrece a toda la ... · Ministro Alfredo Gutiérrez Ortiz Mena Ministro Jorge Mario Pardo Rebolledo. Ministro Arturo Zaldívar Lelo de Larrea

TI’ TULÁAKAL U NOJ LU’UMIL MÉXICO YAAN SIJNAL KAAJO’OB…

BA’AX U K’ÁAT U YA’AL LE “CONCIENCIA DE SU IDENTIDAD

INDÍGENA’O”

...BA’AX NUPIKO’ONE’, LETI’ IKIL LÁAJ

KAJAKBALO’OB WEY TU LU’UMIL MÉXICOE’...

YÉETEL KEX TÚUN JEJELÁAS BIX U BISIK U

KUXTAL TULÁAKAL MÁAKE’…

ULÁAK’E’, KEX YAAN JEJELÁAS MÚUCH’KAAJILO’OBE’, BA’ALE’ TO’ON BEY SIJNAL KAAJO’ONE’, YAAN PÁAJTALIL JETS’A’AN CHÉEN K TI’AL, TU YÓO’LAL BIXO’ONI’ YÉETEL BIX K BISIK

K KUXTAL...

AH, LE JE’ELA’ U K’ÁAT U YA’ALE’, LETI’O’ UNAJ U YA’ALIKUBA’OB YÉETEL KA’ U JETS’UBA’OB BEY TI’

U TAALO’OB TI’ JUMP’ÉEL SIJNAL KAAJE’...

Page 9: el Poder Judicial de la Federación ofrece a toda la ... · Ministro Alfredo Gutiérrez Ortiz Mena Ministro Jorge Mario Pardo Rebolledo. Ministro Arturo Zaldívar Lelo de Larrea

JE’EL BIX TS’O’OK K CH’A’ACHI’ITIKO’, YÁAX BA’AX KU

TS’AATÁANTA’ALE’, LETI’ K TAAL TI’ JACH U YÁAX SIJNAL KAAJILO’OB

MÉXICÓO...

ULÁAK’ BA’AXE’, LETI’ IKIL K YÉEYIK K JALA’ACHILO’OB

JE’EL BIX SUUKIL ÚUCHE’…

ULÁAK’ BA’AX KU TS’AATÁANTALE’, LETI’ IKIL K JETS’MAJIL U KUXTAL K

KAAJAL TU YÓOK’OL JUNXÓOT’ LU’UMO’…

“LE PAAX KU BEETA’AL T KAAJALO’, LE MEYAJ

K’ABO’OB WA ARTESANÍAS KU BEETA’ALO’, BEEY XAN, TU YÓO’LAL BIX U BEETA’AL

JANAL BE’EN BA’AL WA BA’AX K JAANTIK...”

“LE MÚUCH NUKUCH MÁAKO’OB, TU’UX KU TÁAKBESA’AL MÁAXO’OB SEEN YAAN

U NA’ATO’OB YÉETEL YA’AB BA’AL U YOJELO’OB TI’ K KAAJALO’…”

LE BIX K MEYAJTIK K’ÁAX YÉETEL LU’UMO...”’

BEEY XAN JE’EL BIX TU YA’ALAJIJ X LUZO’, UNAJ XAN

K MÚUL BISIKBÁA, K MÚUL ÁANTIKBÁA, K MÚUL KAXANTIK YÉETEL K KALÁANTIK U TAAK’IN

K KAAJAL, YÉETEL K MÚUL KUXTATIK K MYAATSILIL...

WA TU LÁAKAL LE BA’AX TS’O’OK K CH’A’ACHI’ITIK KU

YÚUCHUL WA KU CHÍIKPAJAL TI’ U KUXTAL K KAAJALO’, U K’ÁAT U YA’ALE’ LE BA’AX KU JETS’IK LE U KA’AP’ÉEL ARTICULOI LE NOJ A’ALMAJT’AANO’, KU BÉEYTAL K

TI’ALINTIK XAN...

JACH BEYO’, LETI’ LE SIJNAL KAAJO’OB YANILI’OB TAK LE

MA’ K’UCHUK SAK WÍINIKO’OB TU JA’ABIL 1517º’, JE’EL

BIX LE ZAPOTECA’OBO’, LE PURÉPECHASO’, WA BEEY XAN… ¡LE MAAYA’OBO’!...

“TO’ONE’ K BÉEYKUNSIK LE BA’AXO’OB TS’O’OK A CH’A’ACHI’ITIKO’, TU YÓO’LAL BA’ALO’OB JE’EL BIX:”

7

Page 10: el Poder Judicial de la Federación ofrece a toda la ... · Ministro Alfredo Gutiérrez Ortiz Mena Ministro Jorge Mario Pardo Rebolledo. Ministro Arturo Zaldívar Lelo de Larrea

“LE’ U PÁAJTALIL SIJNAL KAAJO’OB TI’AL U JÁALK’AB MUCH’IKUBA’OBO’,

YAAN U BEETIKO’OB JE’EL BIX JETS’A’ANIL TUMEEN NOJ

A’ALMAJT’AANE’, TU’UXE’ KA’ U CHÍIMPOLT U MÚUCH’ KUXTAL TU LÁAKAL U KAJNÁALILO’OB U NOJ

LU’UMIL MÉXICÓO.”

MARIANO’E TU CH’A’AJO’OLTAJ U XOOK…

JE’ELO’ PAALALE’EX: TULÁAKAL LE JE’ELA’ U K’ÁAT U YA’ALE’ KEX JE’EL U BÉEYTAL K CH’A’AT’ANTIK BIX KEN K YÉEY K JALA’ACHILO’OB YÉETEL BIX KÉEN K JÓOK’S TÁANIL K KAAJALE’...

...BA’ALE’ UNAJ K CHÍIMPOLTIK TULÁAKAL U A’ALMAJT’AANILO’OB K LU’UMIL…

ULÁAK’E’ K KAAJALO’OBE’ LÁAJ CHÍIMPOLT’ANO’OB TI’ TULÁAKAL

U NOJ A’ALMAJT’AAN WA ULÁAK’ U A’ALMAJ’TAANO’OB LÁALAJ XÓOT’

LU’UMIL...

YÉETELE’ LE A’ALMAJT’AANO’OBA’, KU CHÍIMPOLTIKO’OB XAN BA’AX U JETS’MAJ U

KA’AP’ÉEL ARTICULOI LE NOJ A’LMAJT’AANO’…

KU YA’ALIK XANE’ K’A’ABET U TS’AATÁANTIKO’OB BA’AX T’AANIL KU

BEETIK LÁALAJ SIJNAL KAAJ…

JE’EL BIX XAN TU’UX KAJA’ANO’OB...

Page 11: el Poder Judicial de la Federación ofrece a toda la ... · Ministro Alfredo Gutiérrez Ortiz Mena Ministro Jorge Mario Pardo Rebolledo. Ministro Arturo Zaldívar Lelo de Larrea

JE’EL BIX A’ALABIK TO’ON TO TU ANJIL XOOKO’, YÉETEL JE’EL BIX TS’O’OK U YA’ALIK MARIANÓO,

YA’AB SIJNAL T’AANO’OB YAAN WEY TU NOJ LU’UMIL MÉXICO’E’…

YÉETELE’, YAAN MÁAXO’OB KU TAALO’OB TI’ SIJNAL KAAJE’, CHÉEN KU T’ANIKO’OB YÉETEL KU NA’ATIKO’OB U

SIJNAL T’AANO’OB…

YÉETEL TI’ YANO’OB TI’ JEJELÁAS

XÓOXO’TLU’UMILE’...

TE KA’AP’ÉEL ARTICULO’A, KU YA’ALIK XANE’ UNAJ K KALÁANTIK YÉETEL K

MU’UK’ANKÚUNSIK LE BIX SUUKIL K BISIK K KUXTALO’…

JE’EL BIX XAN TULÁAKAL BA’AX K OJEL, YÉETEL TULÁAKAL BA’AL TÁAKBESIK K MÁAXIL YÉETEL K

MYAATSILIL…

TO’ON BEY SIJNAL KAAJO’OBE’, YAAN TO’ON JÁALK’ABIL YÉETEL XANE’ T JUUNAL K CH’A’AT’ANTIK, BIX KEN K MÚUL KUXTAL, BIX KEN K MEYAJ, YÉETEL BIX KÉEN K KAXANT

TAAK’IN TI’AL K KAAJAL…

Page 12: el Poder Judicial de la Federación ofrece a toda la ... · Ministro Alfredo Gutiérrez Ortiz Mena Ministro Jorge Mario Pardo Rebolledo. Ministro Arturo Zaldívar Lelo de Larrea

…CHÉEN BA’AX K’A’ABET MANTATS’E’ K CHÍIMPOLTIK NOJ TUUKULO’OB U JETS’MAJ NOJ

A’ALMAJT’AAN…

BEEY XAN KU CHÍIMPOLTIK U BÉEYTAL K TS’O’OKSIK

TALAMILO’OB ICHILO’ON JE’EL BIX SUUKIL TO’ON ICHIL K

KAAJALE’…

YÉETEL XAN BA’AX U JETS’MAJ U NOJ PÁAJTALIL WÍINIKO’OB... BEEY XAN U TSIKBE’ENIL YÉETEL U

TOJIL U YÓOL KO’OLELO’OB...

¡JACH BEYO’!, TULÁAKAL WÍINIK UNAJ U CHÍIMPOLTA’ALO’OB…

JE’EL BIX, ICHIL U PÁAJTALIL SIJNAL KAAJO’OBE’, WA JUMP’ÉEL TALAMIL MA’ JACH CHEK’E’ETE’, YAAN K’IINE’ CHÉEN K’A’ANA’AN U

YUTSKÍINSA’AL BA’AX K’ASKÚUNTABIJ, YÉETELE’ LE MÁAX BEETO’ MA’ JACH TSAJ U BEETA’AL U BO’OTIK NOJ SI’IPILILI’...

Page 13: el Poder Judicial de la Federación ofrece a toda la ... · Ministro Alfredo Gutiérrez Ortiz Mena Ministro Jorge Mario Pardo Rebolledo. Ministro Arturo Zaldívar Lelo de Larrea

JE’EL BIX T KAAJALE’, K TSIKBALTIK BIX UNAJ U YÚUCHUL KOOL, TU YÓO’LAL

NAJILO’OB XOOK, BIX KUN BEETCHAJAL U CHA’ANIL K KAAJAL…

BEEY TÚUNO’ K MOKT’ANTIK BA’ALO’OB TU YÓO’LAL JUMP’ÉEL TALAMIL, WA TU

YÓO’LAL WA BA’AX KU YÚUCHUL WA KUN ÚUCHUL...

BEEY XAN K BIN AKTÁAN LE U MÚUCH’KABIL NUKUCH MÁAKO’OBO’,

XAK’ALTIKO’OB LE BA’AX TÁAN U YÚUCHULO’…

BEEY TÚUNO’ LETI’O’ KÉEN U CH’A’AT’ANTO’OB LE BA’AX KU

TUKULTIKO’OB YAAN U TAASIK UTSIL TI’ TULÁAKAL KAAJO’…

JE’EL TÚUN TU YÓOK’LAL BIX UNAJ U JALA’ACHTA’AL K KAAJALE’...

LE BA’AXO’OB JACH NO’OJA’ANO’, KU TSIKBALTA’AL ICHIL TULÁAKAL NUKUCH WÍINIK...

Page 14: el Poder Judicial de la Federación ofrece a toda la ... · Ministro Alfredo Gutiérrez Ortiz Mena Ministro Jorge Mario Pardo Rebolledo. Ministro Arturo Zaldívar Lelo de Larrea

BEEY XAN LE KA’AP’ÉEL ARTICULÓO, KU JETS’IKE’, TAK KO’OLELO’OB KU BÉEYTAL U TÁAKPAJALO’OB TI’

LE U MÚUCH’KABIL NUKUCH WÍINIKO’OBO’…

“CITLALLI’E, JUNTÚUL U YÉET BISAJBAIL X FLOR, LETI’E TE K’IINO’OBA’ LETI’ MEYAJTIK U TAAK’IN KAAJ, WA TESORERA, YÉETEL TÁAN U TS’ÍIBOLTIK KA

TÁAKBESA’AK ICHIL LE U MÚUCH’KABIL MUKUCH WÍINIKO’OBO’…”

BEEY, TUMEEN JE’EL BIX KO’OLEL YÉETEL XIIB U TAALO’OB TI’ SIJNAL

KAAJE’, KU BÉEYTAL U KEET YÉEYAJO’OB WA BEEY XAN U KEET YÉEYALO’OB TI’AL MEYAJ TIA’AL U

KAAJALO’…

JE’EL BIX UNAJE’, MASIMA’…

Page 15: el Poder Judicial de la Federación ofrece a toda la ... · Ministro Alfredo Gutiérrez Ortiz Mena Ministro Jorge Mario Pardo Rebolledo. Ministro Arturo Zaldívar Lelo de Larrea

MA’ALOB TÚUN YUUM JALA’ACH...

PEDRO, KO’OX ILIK BEKA’AJ TAAK’IN KUN TS’AAPAJAL TI’ A

KAAJAL TE JA’ABA’...

TULÁAKAL K BEETIK JACH JE’EL BIX U JETS’IK LE NOJ A’ALMAJT’AANO’...

BEEY, TO’ONE’, T JUUNAL K YÉEYIK U JALA’CHILO’OB K KAAJAL, YÉETEL MÁAX XAN KU T’AAN T ÓO’LAL AKTÁAN

U JALA’ACHIL MÉEK’TANKAAJ…

¡ÉEY!, ¡JE’EL KU CHÉEN BINO’!

JE’EX TE K’IINO’OBA’, PEDRO KU T’AAN YÉETEL U JALA’ACHIL MÉEK’TAANKAJ T ÓO’LAL...

Page 16: el Poder Judicial de la Federación ofrece a toda la ... · Ministro Alfredo Gutiérrez Ortiz Mena Ministro Jorge Mario Pardo Rebolledo. Ministro Arturo Zaldívar Lelo de Larrea

K KAAJALE’ KU CHÍIMPOLTIK BA’AX U JETS’MAJ LE U KA’AP’ÉEL ARTICULÓO LE NOJ A’ALMAJT’AANO’, TUMEEN

PEDROE’, YÉEYA’AB TUMEEN TULÁAKAL U KO’OLELILO’OB YÉETEL U XIIBILO’OB K KAAJAL…

ULÁAK’ JUMP’ÉEL BA’AX KU CH’A’ACHI’ITIK LE ARTICULO JE’ELA’, YAAN BA’AX U YIL YÉETEL SIJNÁALIL WA TULÁAKAL

BA’AX BAK’PACHTIKO’ON, TUMEEN UNAJ K KALÁANTIK YÉETEL K MA’ALOBKÚUNSIK…

NOJ A’ALMAJT’AAN, YÉETEL U A’ALMAJT’AAN TULÁAKAL XÓOXOT’ LU’UME’, KU CHÍIMPOLTIKO’OB

LE PÁAJTALILA’…

BEYA’, K TÁAKPAJAL YÉETEL K CHÍIKPAJAL AKTÁAN BIX U MEYAJTA’AL KAAJ, YÉETEL KU CHÍIMPOLTA’AL XAN BIX SUUKIL K

BISIK K KUXTAL ICHIL K KAAJAL…

LETI’ LE TULÁAKAL BA’AX BAKPACHTIKO’ONO’, JE’EL BIX K’ÁAX,

JA’, TUUNICH, BA’ALCHE’O’, IIK’…MA’ KA JÁALSUNTIK LE A WALAK’ CHIVOS

WEYA’, TUMEEN YAAN IN PAK’IK NALI’…

JE’ELO’ MA’ALOB, YAANAL TU’UX

KEN IN BISO’OB…

Page 17: el Poder Judicial de la Federación ofrece a toda la ... · Ministro Alfredo Gutiérrez Ortiz Mena Ministro Jorge Mario Pardo Rebolledo. Ministro Arturo Zaldívar Lelo de Larrea

JACH K’A’ABET K KALÁANTIK LU’UM YÉETEL K’ÁAXO’OB,

TUMEEN U KÚUCHILIL TU’UX K KAJTAL...

TI’ K’ÁAX K JÓOK’SIK BA’AX K’A’ABET TO’ON, JE’EL BIX YUUN LUISE’, TU

YÓO’LAL U YALAK’ KAABE’ KU JOCHIK XAN KAAB…

ULÁAK’E K’A’ABET XAN K KALÁANTIK U TSIKBE’ENNIL K’ÁAXO’OB YÉETEL XAN

MÁAX TI’ALINTIK...

LE LU’UM YÉETEL LE K’ÁAXO’OBA’, KA’AJ YANCHAJ IN NA’ATE’ K TI’ALILI’E…

Page 18: el Poder Judicial de la Federación ofrece a toda la ... · Ministro Alfredo Gutiérrez Ortiz Mena Ministro Jorge Mario Pardo Rebolledo. Ministro Arturo Zaldívar Lelo de Larrea

LETI’ BEETIK K’A’ABET K KALÁANTIK YÉETEL K ILIK MA’ U XU’ULSA’AL…

JACH BEEY, K’A’ABET K MEYAJTIK LE LU’UM JUMP’ÉEL

JA’ABO’, K CHA’IK U JE’ELEL ULÁAK’ JUMP’ÉEL WA

KA’AP’ÉEL JA’AB…

YÉETEL MA’ XAN CHÉEN LETI’ LE LU’UMO’, BEEY XAN TULÁAKAL BA’AX KU TS’AIK SIJNÁALIL, JE’EL BIX LE JA’O’…

LE SIJNAL KAAJO’OBO’, YAAN TI’OB U PÁAJTALIL U BINO’OB AKTÁAN U TRIBUNALIL LÁALAJ XÓOXOT’ LU’UM, TI’AL WA YAAN TALAMIL TI’OBE’ KA BEETA’AK JUSTICIA TI’OB…

TI’AL LE BEYO’OBA’, JACH K’A’ANA’AN U TS’AATÁANTA’AL BIX SUUKIL U BISIK U KUXTALO’OB, BIX U MYAATSILO’OB, YÉETELE’ KA XAN CHÍIMPOLTA’AK NOJ A’ALMAJT’AAN…

AAN, MA’ALOB TÚUN…

TIA’AL U TS’O’OKSA’AL LE TALAMIL YAAN

TECHO’, KA’ABET A BIN TOJ NOJ KAAJO’…

Page 19: el Poder Judicial de la Federación ofrece a toda la ... · Ministro Alfredo Gutiérrez Ortiz Mena Ministro Jorge Mario Pardo Rebolledo. Ministro Arturo Zaldívar Lelo de Larrea

BEEY XAN KU JETS’IKE’, TI’AL TALAMILO’OB TU’UX K’A’ABETE’…

...YAAN TO’ON U PÁAJTALIL U TS’AABAL JUNTÚUL MÁAX SUTIK K T’AAN TI’ ULÁAK’

T’AANIL, BA’ALE’ K’A’ABET U K’AJÓOLMAJO’OB K MYAATSILIL, YÉETEL XAN U YOJELO’OB K

SIJNAL T’AANIL…

JE’EL BIX LE TOLAJKYAAKE’, LE TÁAN LE JA’AJALILE’, K’ÉEX U BEEL LE ÁALKAB JA’O’, KA

PÉEKNAJ TU’UX YAAN LE MÉENSURAO’…

JUMP’ÉEL KÚUCHKABAL MA’ATECH U T’ANIK KÁASTLANE’, TU JUTS’AJ U KOOTIL U TAANAJO’OB, JE’ELO’ KA OOKO’OB ICHIL U

TAANAJ ULÁAK’ MÁAKO’OB...

JE’ELO’ KA TS’O’OKE’, KEX TÚUN U BEEL LE JA’ K’EXPAJO’, BA’ALE’ MÉENSURA YÉETEL PARCELA’OBE’, MA’ K’ÉEX TI’ BIX

YANILIK’OB KA’ACHE’...

JACH JAAJ, LE MÁAXO’OB LOOBILTA’ABO’OBO’, TU KÁAJSO’OB JUMP’ÉEL JUICIO, LE YUUN JUEZ TÚUNO’ TU K’ÁATAJ U

YÁANTAJ JUNTÚUL J SUT T’AAN, JUNTÚUL MÁAX KU NA’ATIK XAN BIX U BIN U BEETA’AL LE MEYAJO’…

LE NOJ A’ALMAJT’AANO’, KU YA’ALIK XANE’, KEX YAAN JÁALK’ABIL TI’ SIJNAL KAAJO’OB TI’AL U CH’A’AT’ANTIKO’OB BA’ALO’OBE’, BA’ALE’ LETI’OBE’ LÁAYLI MÚUCH’KABILO’OB

DE INTERÉS PÚBLICOE’...

¿DE INTERÉS PÚBLICÓO?

Page 20: el Poder Judicial de la Federación ofrece a toda la ... · Ministro Alfredo Gutiérrez Ortiz Mena Ministro Jorge Mario Pardo Rebolledo. Ministro Arturo Zaldívar Lelo de Larrea

“LE INTERÉS PÚBLICÓO”, U K’ÁAT U YA’ALE’ U JALA’ACHILO’OB KAAJE’ LÁAYLI UNAJ U

TS’AATÁANTIKO’OB BA’AXO’OB K’A’ABET WA KU BINETIK TI’ K KAAJALE’...

KEX WÁA TÚUN CHAN CHICHAN K KAAJAL

LE U KA’AP’ÉEL ARTICULOI LE NOJ A’ALMAJT’AANO’, KU TSOLIK

XAN BA’AXO’OB UNAJ U BEETIK NOJ LU’UM, XÓOXOT’ LU’UMO’OB YÉETEL MÉEK’TANKAAJO’OB TI’AL U YILIK KA

CHÍIMPOLTA’AK YÉETEL KA TS’O’OKSPAJAK BA’AX JETS’A’AN TI’AL SIJNAL KAAJO’OB,

JE’EL BIX XAN U KAXANTIKO’OB KA JÓOK’OK TÁANIL TU LÁAKAL K

SIJNAL KAAJO’OB...

BA’AX KU KAXAMPAJAL YÉETEL LE TUUKUL MEYAJA’ LETI’ U K’I’ITBESA’AL LE KEETIL ICHIL TULÁAKAL KAJNÁAL, JE’EL BIX XAN YÉETEL

SIJNAL KAAJILO’OBO’, BEYA’ KA XI’IK U XU’ULSA’AL JUMPÁAYKUNAJIL. U YILA’AL U XU’ULSA’AL ÓOTSILIL

TI’ MEJEN KAAJO’OB. BA’ALE’ UTI’ALE’, K’A’ABET XAN K TÁAKPAJAL TI’ LE U SÚUTUKIL U BEETA’AL LE TUUKUL

MEYAJO’OBA’, JE’EL BIX XAN TI’AL U SÚUTUKIL U JAAJKUUNSA’AL…

BEEY, UNAJ U BEETIKO’OB YÉETEL U YÁANTAJ A’ALMAJT’AANO’OB WA YÉETEL

XAN NU’UKBESAJO’OB…

JE’EL BIX LE ÁANTAJ KU TS’AIK LE NU’UKBESAJ KU TS’AATÁANTIK

KOOLO’OBO’…

Page 21: el Poder Judicial de la Federación ofrece a toda la ... · Ministro Alfredo Gutiérrez Ortiz Mena Ministro Jorge Mario Pardo Rebolledo. Ministro Arturo Zaldívar Lelo de Larrea

LETI’ LE KAAJO’OB KUN A’ALIKO’OB BIX KUN K’A’ABETKÚUNSBIL WA JACH BA’AX TI’AL KU MEYAJ

LE TAAK’IN KU K’UCHUL UTIA’ALOBO’...

JE’EL BIX WÁA LE KA CH’A’AT’ANTA’AB U YOKSA’AL SÁASIL TI’ TULÁAKAL

NAJO’OBO’.

JE’EL BIX XAN U KAXANTA’AL U JÓOK’SA’AL TÁANIL LE XÓOT’

LU’UMO’OB TU’UX YAAN SIJNAL KAAJO’OBO’, TU’UX KA KAXANTA’AK U MU’UK’ANKÚUNSA’AL U MEYAJTIK U TAAK’INO’OB, YÉETEL U TS’AABAL

BA’AL U MEYAJTO’OB TU’UX KA KUXLAKO’OB TU YÉETEL...

LETI’ TÚUN LE KU MÚULMEYAJTIK PEDRO TE J MÉEK’TANKAAJ YÉETEL LE

JALA’ACHO’...

JACH BEYO’ X LUZ, LE TAAK’INO’ UNAJ U K’A’ABETKÚUNSA’AL TI’AL U MA’ALOBKÚUNSA’AL U

KJUXTAL KAJNÁALO’OB...

BEY U YA’ALIK LE NOJ A’ALMAJT’AANO’…

LE ÓO’LALE’ NOJ LU’UME’ KU K’UBIK JUNJAATS TAAK’IN TI’ XÓOXOT’ LU’UMO’OB, LE JE’ELOBA’ TI’

MÉEK’TANKAAJO’OB, YÉETELE’ U TS’OOKO’OBA’ UNAJ XAN U K’UBIKO’OB TI’ LÁALAJ SIJNAL KAAJ…

Page 22: el Poder Judicial de la Federación ofrece a toda la ... · Ministro Alfredo Gutiérrez Ortiz Mena Ministro Jorge Mario Pardo Rebolledo. Ministro Arturo Zaldívar Lelo de Larrea

ICHIL ULÁAK’ BA’AX K’A’ABET U BEETIK

NOJ LU’UM, XÓOT’ LU’UMO’OB YÉETEL MÉEK’TANKAAJO’OBE’, LETI’ U YILIKO’OB KA BÉEYAK U

YANTAL JEJELÁAS NAJIL XOOK TI’AL U CHÚUKBESIK U XOOK KAJNÁALO’OBO’,

BEEY XAN U YILIKO’OB KA TS’AABAK XOOK ICHIL KA’AP’ÉEL T’AAN,

KÁASTLAN YÉETEL SIJNAL T’AAN, KA BÉEYAK U KANA’AL XOOK YÉETEL TS’ÍIB TUMEEN U YA’ABIL KAJNÁAL,

YÉETELE’ U YA’ABILE’ KA XAN U TS’O’OKS KEX U

SECUNDARIAO’ WA U PREPAO’...

KA’ALIK FLOR YÉETEL MARIANO BIJA’ANO’OB U TS’O’OK U XOOKOBE’, WEYE’ T LÍIK’SAJ JUMP’ÉEL U NAJIL

XOOK PRIMARIA...

TE’ELA’ KU TS’AABAL XOOK ICH K SIJNAL T’AAN YÉETEL XAN KÁASTLAN, LE JE’ELA’ TS’O’OK U TAASIK SEEN UTSIL TI’ K KAAJAL…

LE JE’ELO’, JACH TÚUN MA’ALOB ATI’ALE’EX, TUMEEN TEEN YÉETEL X FLOR KA’ACHE’, XÍIMBALIL K BIN KACH TAK TOJ

MÉEK’TAANKAJ TI’AL K XOKIK K PRIMARYA’O...

LE KA’ACHO’ CHÉEN ICH KÁASTLAN U TS’AABAL XOOK…

Page 23: el Poder Judicial de la Federación ofrece a toda la ... · Ministro Alfredo Gutiérrez Ortiz Mena Ministro Jorge Mario Pardo Rebolledo. Ministro Arturo Zaldívar Lelo de Larrea

LE U KA’AP’ÉEL ARTICULOI LE NOJ A’ALMAJT’AANO’ KU CH’A’ACHI’TIK XAN KA

JETS’EK U CHÍIKULIL U TS’AABAL ÁANTAJ TI’ XOKNÁALO’OB WA BECAS...

TI’AL XOKNÁALO’OB U TAALO’OB TI’ SIJNAL KAAJO’OB...

TEEN YÉETEL MARIANOE’, T XOKAJ K PRIMARIA, K SECUNDARIA YÉETEL K PREPA TO J MÉEK’TANKAAJO’, KA TSO’OKE’, YÉETEL LE ÁANTAJ

TI’AL XOKNÁALO’OBO’, BÉEYCHAJ K XOKIK U CARRERAIL DERECHO’…

LE JE’ELO’ JACH MA’ALOB…

LE ÁANTAJO’OBA’ TI’AL TULÁAKAL XOKNÁALO’OB, JE’EL BA’AX KU XOKIKO’OBE’ WA KÍNDER TAK POSGRADO,

YÉETEL OKA’AN XAN TAK MÁAKO’OB MA’ATECH U T’ANIKO’OB KÁASTLANI’...

JE’EL BIX TE TU TALLER X MA MICAELAO’ JACH YA’AB KO’OLEL TS’O’OK U YÁANTALO’OBI’…

Page 24: el Poder Judicial de la Federación ofrece a toda la ... · Ministro Alfredo Gutiérrez Ortiz Mena Ministro Jorge Mario Pardo Rebolledo. Ministro Arturo Zaldívar Lelo de Larrea

TULÁAKAL BA’AX U P’ATMAJ TO’ON K CH’I’IBALO’OBE’, KU CHÍIKPAJAL TI’ LE MEYAJ

K’ABO’OB WA ARTESANÍASO’, TUMEEN LÁALAJ JUMP’ÉELE’ JACH KU KALÁANTA’AL

BIX U BEETA’AL...

LE MEYAJK’ABO’OBO’, LE ITS’ATO’OBO’, ICHIL U JEJELÁASIL

U BEETA’ALE’…

...JUMP’ÉEL BIX U TÁAKMÚK’TA’AL BA’AX U YOJEL LE JEJELÁAS SIJNAL KAAJO’OB

YAAN WEY T U’UMILA’...

...KA CHÍIMPOLTA’AK BA’AX ÚUCHILI’ U P’AT K

CH’I’IBALO’OBE’, LE JE’ELA’ UNAJ U BEETCHAJAL YÉETEL

LE A’ALMAJT’AANO’OB UTI’ALO’, YÉETEL XANE’

KA K’ÁATCHI’ITA’AK SIJNAL KAAJO’OB TU YÓO’LAL...

BIX U BIN TULÁAKAL X MA

MICAELA’

JE’ELO’ XUNÁAN, JACH YA’ABKACH KI’IMAK ÓOLAL…

CHICH U BIN U NOJOCHTAL K CHAN TALLERO’, JE’EX BEYA’, TS’O’OK IN KAANSIK ULÁAK’ JUNMÚUCH

KO’OLELO’OB, TI’AL KA’ U KANO’OB CHUY NOOK’, YAANE’ TI’AL KA U KANO’OB BON NOOK’ YÉETEL ULÁAK’E’ TI’AL U

MEYAJTO’OB K’AT...

YÉETEL TS’O’OK XAN U TS’AABAL TO’ON ÁANTAJ TI’AL K KAANSIK ULÁAK’

KO’OLELO’OBO’...

...LÁALAJ JUMP’ÉELE’ JELA’AN TI’ ULÁAK’...

UNAJ U TS’A’ABAL XOOK ICH SIJNAL T’AAN

YÉETEL KÁASTLAN, BA’ALE’ BEEY XAN U MEYAJTA’AL

NU’UKBESAJO’OB YAAN BA’AX U YILO’OB YÉETEL XOOK…

Page 25: el Poder Judicial de la Federación ofrece a toda la ... · Ministro Alfredo Gutiérrez Ortiz Mena Ministro Jorge Mario Pardo Rebolledo. Ministro Arturo Zaldívar Lelo de Larrea

LE U KA’AP’ÉEL ARTICULOI LE NOJ A’ALMAJT’AANO’ KU CH’A’ACHI’ITIK XAN BIX UNAJ U BISA’AL U YÁANTAJ U

KÚUCHILO’OB TS’AAK TULÁAKAL TU’UX...

WA K K’OJA’ANIL KU K’A’ABETKÚUNSIKE’, K BIN TU

KÚUCHILLILO’OB TS’AAK YAAN TOJ MÉEK’TANKAAJO’...

BEEY XAN KU YA’ALIK BIX UNAJIL XAN U K’A’ABETKÚUNSA’AL LE TS’AAKANKIL YÉETEL

XÍIWO’OBO’...

….LE JE’ELO’OBA’, TI’ U TAAL TI’ JACH YÁAX SIJNAL KAAJO’OBE’, MASIMA’.

BEYO’, LUZ, LE KA K’UCH SAK WÍINIKO’OBO’, LE

TS’AAKANKIL YÉETEL XÍIWO’, SEEN TAAKCHAJ U MEYAJTA’AL...

JE’EL BIX LE BIX U TS’AKIKUBÁA KA’ACH LE AZTECAS YÉETEL LE

CHE’OBO’, LE SAK WÍINIKO’OBO’ JACH JELA’AN TU YILAJILO’OB…

BA’ALE’ WA MA’E CHÉEN WEY KEK

TS’A’AKALE’...

Page 26: el Poder Judicial de la Federación ofrece a toda la ... · Ministro Alfredo Gutiérrez Ortiz Mena Ministro Jorge Mario Pardo Rebolledo. Ministro Arturo Zaldívar Lelo de Larrea

YAAN JUMP’ÉEL ÚUCHBEN ÁANALTE’E K’AJÓOLA’AN BEY “PEQUEÑO LIBRO DE HIERBAS

MEDICINALES DE LOS INDÍGENAS”, LE JE’ELA’ TS’ÍIBTA’AB ICH NÁHUATL, TUMEEN MARTÍN

DE LA CRUZ…

…SU’UT ICH LATIN TUMEEN JUAN BADIANO, LE ÁANALTE’A KU TSOLIK U YUTSIL KEX 250 JUMP’ÉELAL

CHE’ KU K’A’ABETKÚUNSIK KA’ACH LE AZTECA’OBO’…

¡JACH BEYO’!, LE U MEYAJTA’AL LE TS’AAKANKIL XÍIWO’OBO’, JUMP’ÉEL

JACH NOJ BA’AL.

X ALMA’E KU PAK’IK TS’AAKANKIL XÍIWO’OB, BEYA’ TÁAN U KUXKÍINTIK JUMP’ÉEL

BA’AL SUUK U BEETA’AL ÚUCHILI’ KA’ACH TUMEEN K CH’I’IBALO’OBE’…

YAAN U AJ TS’AAKYAJILO’OB J MÉEK’TANKAAJ, YÉETEL TI’ ULÁAK’ NOJ KAAJO’OBE’ KU TAALO’OB U CH’A’AB XÍIWO’OB TI’AL U TS’AAKANKILO’OB...

BEEY XANE’ LE U KA’AP’ÉEL ARTICULOI LE NOJ A’ALMAJT’AANO’, KU T’AAN TU YÓO’LAL U YÁANTA’AL KA ILA’AK U CHÚUKPAJAL U

JANAL MEJEN PAALAL. JUMP’ÉEL BIX U CHÍIKPAJALE’ LETI’ LE UK’UL KU TS’AABAL TO’ON TOJ

NAJIL XOOKO’...

BEEY XAN KU CH’A’ACHI’ITIK UNAJ U YILA’AL KA MA’ALOBKÚUNSA’AK BIX U KUXTAL SIJNAL KAAJO’OB...

Page 27: el Poder Judicial de la Federación ofrece a toda la ... · Ministro Alfredo Gutiérrez Ortiz Mena Ministro Jorge Mario Pardo Rebolledo. Ministro Arturo Zaldívar Lelo de Larrea

BEEY, BA’ALE’ BEEY XAN LE KÚUCHILO’OB TU’UX K NÁAYSIK K ÓOL

WA TU’UX K MUCH’IKBAO’...

WEY T KAAJALE’, TO TU’UX KU LÚUBUL LE JA’O’, YAAN U TUUKULIL U BEETA’AL JUMP’ÉEL KÚUCHIL TI’AL

U NÁAYSIK U YÓOL MÁAKI’...

BEEY XANE’ YAAN KÚUCHKABALO’OBE’, TS’O’OK U KAXANTIKO’OB U TS’AABAL

ÁANTAJ TI’OB TI’AL U TS’O’OKSIK U LÍIK’SIK U TAANAJO’OB...

MA’ XAANE’ TU PAACH K’IINE’, YAAN XAN K K’ÁATIK ÁANTAJ TI’AL K BEETIK U TAANAJ LUZ YÉETEL HILARIO KEN

NOJOCHCHAJAKO’OB…

BEY JE’EX U YA’ALIK LE NOJ A’ALMAJT’AANO’, K KAAJALE’ TS’O’OK U

YÁANTAJ TI’AL KA BEETA’AK U TÁAKPAJAL KO’OLEL TI TULÁAKAL BA’AL…

BEEY, TI’AL U BEETA’AL NU’UKBESAJO’OB TU’UX KA MEYAJNAKO’OB BA’ALE’ KA KUXLAKO’OB XAN TU YÉETEL...

Page 28: el Poder Judicial de la Federación ofrece a toda la ... · Ministro Alfredo Gutiérrez Ortiz Mena Ministro Jorge Mario Pardo Rebolledo. Ministro Arturo Zaldívar Lelo de Larrea

BA’ALE’, YAAN XAN BA’AX U YIL, IKIL YA’AB XIIBO’OB TS’O’OK U BINO’OB U

KAXANTO’OB MEYAJ TÁANXEL KAAJILO’OB...

YÉETELE’ KO’OLELO’OBE’, YANCHAJ U BEETIKO’OB BA’AXO’OB CHÉEN XIIBO’OB BEETIK KA’ACHIJ...

¡TS’O’OK K ILIK!, KA’ACHE’ MA’ SUUK U YILA’AL JUNTÚUL KO’OLEL U JO’OLINTIK

BA’ALO’OB JE’EL BIX LE CITLALLI’O’...

LE BIX SUUKIL U BEETIK U KUXTAL K KAAJALO’ TS’O’OK U K’ÉEXEL, TI’AL U YUTSIL

TU LÁAKAL KAJNÁAL…

BEY JE’EX TÚUN U YA’ALIK LE K’AAYE’, IKIL U BIN A BINE’, KA JABIK A BEEL...

BEYA’, BEYA’, TAK KAN K’UCHUKO’ON TI’ JUMP’ÉEL JACH KEET KUXTALIL ICHIL KO’OLEL

YÉETEL XIIBO’OB...

ULÁAK’E’, JE’EL BIX XAN U YA’ALIK LE KA’AP’ÉEL ARTICULÓO, K KAAJALE’ KU YILIK U KALÁANTIK U TOJ ÓOLAL U KO’OLELILO’OB K SIJNAL KAAJAL,

JE’EL BIX XAN U TS’AABAL ÁANTAJ TI’OB TI’AL U TS’O’OKSIK U XOOKO’OB...

YÉETEL XAN U TÁAKPAJALO’OB TI’ TU LÁAKAL CH’A’AT’AANILO’OB YAAN BA’AX U

YIL YÉETEL U KUXTAL KAAJ...

JACH BEYO’...

Page 29: el Poder Judicial de la Federación ofrece a toda la ... · Ministro Alfredo Gutiérrez Ortiz Mena Ministro Jorge Mario Pardo Rebolledo. Ministro Arturo Zaldívar Lelo de Larrea

U K’A’ABETIL U K’USA’AL RADIO, TELEVISIÓN, INTERNET WA ULÁAK’ CHÍIKULO’OB TAK

TE SIJNAL KAAJO’OBO’, TI’AL U BÉEYTAL U MUCH’IKUBA’OB WA U NATS’IKUBA’OB TI’ ULÁAK’ U

BAATSILO’OB...

YÉETEL INTERNETE’, BEJLAE’ TÁANKELMO’OB YÉETEL X LOLO’BAYANO’OBE’, MA’ALOB YÉETEL JACH SÉEB K JÁAN T’ANIKBÁA, K XOOK, BEEY XAN K CHA’ANTIK DOCUMENTALO’OB TU YÓO’LAL TÚUMBEN BA’ALO’OB, BEYA’ K OJEL BA’AX

BA’ALOBIL TÁAN U YÚUCHUL TU YÓOK’OL KAAB...

YAAN WA JAYP’ÉEL NAJO’OBE’, BEJLA’E YAAN TO’ON INTERNET, YÉETEL ULÁAK’ MÁAKO’OBE’, TE K’IINO’OBA’ TAK CELULAR YAAN TI’OB,

JE’EL BIX J MIGUELE’...

TE CHÍIKUL RADIO YAAN TOJ MÉEK’TANKAAJO’, TS’AABAN JUNSÚUTUK

TI’AL K A’ALIK BA’AX KU YÚUCHULI’. YÉETEL ICHIL K SIJNAL T’AANIL…

TÁANT XAN U JE’ETS’EL JUMP’ÉEL HORA TI’AL MEJEN PAALAL, X LOLO’BAYAN YÉETEL TÁANKELMO’OBE’, TU’UX KU TS’AABAL PAAX,

PÉEKTSILO’OB, TSIKBALO’OB…

LE TÚUMBEN BA’ALO’OBO’, KU YÁANTAJO’OB TI’AL U KEET K’UCHUL

P’ÉEKTSIL ICHIL TULÁAKAL KAAJNÁALO’OB, JE’EL BIX XAN KA BÉEYAK U TÁAKPAJAL TULÁAKAL MÁAK TI’ TULÁAKAL BA’AL…

BEEY XAN KU YA’ALIKE’, JE’EL BIX U JALA’ACHIL NOJ LU’UM, XÓOT’ LU’UM YÉETEL MÉEK’TANKAAJE’, UNAJ U TS’A’IKO’OB ÁANTAJ

TI’AL MEYAJO’OB KU TAASIK NOJ UTSIL TI’ KAJNÁALO’OB...

U BEETA’AL YÉETEL U YA’ABKUNSA’AL BEJO’OB YÉETEL

TELECOMUNICACIONES (RADIO, TELEVISIÓN,

INTERNET)...

BÁAN ULÁAK’ TÚUN KU YA’ALIK LE KA’AP’ÉEL

ARTICULÓO, PAAL

Page 30: el Poder Judicial de la Federación ofrece a toda la ... · Ministro Alfredo Gutiérrez Ortiz Mena Ministro Jorge Mario Pardo Rebolledo. Ministro Arturo Zaldívar Lelo de Larrea

UNAJ XAN U YANTAL ÁANTAJ TI’AL U MEJEN PAALAL, TÁANKELMO’OB YÉETEL U X

LO’BAYAN PAALAL MÁAXO’OB BIJA’ANO’OB TÁANXEL KAAJ WA TÁANXEL LU’UMIL, UNAJ U BEETIKO’OB

NU’UKBESAJO’OB TI’AL XOOK YÉETEL MA’ALOB JANALIL...

TÁAN U KALÁANTA’AL KA CHÍIMPOLTA’AK U NOJ PÁAJTAL

WÍINIKO’OB...

BEEY, TI’AL U BÉEYTAL U MUCH’IKO’OB LE BEKA’AJ TAAK’IN K’A’ABET TI’OBE’...

BEEY XANE’, JALA’ACHO’OBE’ K’A’ABET U BEETIKO’OB NU’UKBESAJO’OB TI’AL U KALÁANTIKO’OB MÁAXO’OB KU BINO’OB TÁANXEL KAAJ WA TÁANXEL LU’UMILO’OB...

BEEY XANE’, UNAJ U YILIKO’OB KA BÉEYKUNSA’AK YÉETEL KA CHÍIMPOLTA’AK U PÁAJTALIL MÁAXO’OB KU NÁAJALO’OB ICH NUKUCH KOOLO’OB, YÉETEL

XAN U YILIKO’OB KA TS’AATÁANTA’AK U TOJ ÓOLAL KO’OLELO’OB...

LE JE’ELA’ TS’O’OK U BÉEYKUNSIK KA TS’AABAK

MEYAJ TI’ MÁAKO’OB...

Page 31: el Poder Judicial de la Federación ofrece a toda la ... · Ministro Alfredo Gutiérrez Ortiz Mena Ministro Jorge Mario Pardo Rebolledo. Ministro Arturo Zaldívar Lelo de Larrea

BEEY XANE’, SIJNAL KAAJO’OBE’, YAAN TI’OB U PÁAJTALIL U K’ÁATCHI’ITALO’OB TU SÚUTUKIL U BEETA’AL

TUUKUL MEYAJ TI’AL U JÓOK’OL TÁANIL LE KAAJO’OBO’...

TU LÁAKAL BA’AX KEN U YA’ALO’OB TU YÓO’LAL LE BA’AX KU K’ÁATCHI’ITA’AL TI’OBO’, JE’EL U BÉEYTAL U

TÁAKBESA’AL ICHIL LE TUUKUL MEYAJO’OBO’...

JE’ELO’ TS’OOK K K’UCHUL TU XUUL LE KA’AP’ÉEL ARTICULÓO, LE TÚUN U TS’OOK U

XÓOT’O’ KU YA’ALIK...

SIJNAL KAAJO’OBE’ TI’AL KA BÉEYAK U TI’ALINTIKO’OB LE TAAK’IN JETS’A’AN UTIA’ALO’OBO’,

YAAN CHÍIKULILO’OB YÉETEL TSOOLILO’OB JETSA’AN UNAJ U BEETIKO’OB...

“YAAN U YILA’AL MA’ U LOOBILTA’AL LE PÁAJTALILO’OB JETS’A’AN TI’AL

SIJNAL KAAJO’OB, YÉETEL TI’AL ULÁAK’ KAAJO’OBO’, BA’ALE’ WA YAAN ULÁAK’

KAAJO’OB KEETO’OB WA BEY JE’EX LE JE’ELOBA’, YAAN U TS’AABAL

XAN TI’OB LE PÁAJTALILO’OB TS’O’OK U CH’A’ACHI’ITALO’.”

...UNAJ U JETS’IKO’OB TAAK’IN TI’AL KA BÉEYAK U BÉEYTAL TULÁAKAL

BA’AX JETS’AN TI’AL BEETBIL...

LETI’ BEETIK K’A’ABET K LÍIK’SIKBÁA, K MEYAJ YÉETEL K KANIK MEYAJT TAAK’IN

TU BEEL...

DIPUTADOS, U CONGRESOIL XÓOXOT’LU’UMO’OB YÉETEL

MÉEK’TANKAAJO’OB…

Page 32: el Poder Judicial de la Federación ofrece a toda la ... · Ministro Alfredo Gutiérrez Ortiz Mena Ministro Jorge Mario Pardo Rebolledo. Ministro Arturo Zaldívar Lelo de Larrea

KA CHÍIN K’IINE’...

LE JE’ELA’ U K’ÁAT U YA’ALE’, LE PÁAJTALILO’OB TI’AL SIJNAL KAAJO’OBO’, LÁAYLI KU BÉEYTAL U TS’AABAL TI’ ULÁAK’ KAAJO’OB ÓOLI BEYO’OB JE’EX LE SIJNAL

KAAJO’OBO’...

JACH NIB ÓOLAL, BEORA TS’O’OK K OJÉELTIK MÁAKALMÁAK K

PÁAJTALILO’OB...

JE’ELO’, BEYA’, K TS’ÍIBE’ JACH MA’ALOB KUN P’ÁATALIL...

“U XOOK MÁAKE’ LETI’ U TS’EEKIL TI’AL U JÓOK’OL TÁANIL JUMP’ÉEL KAAJ”...

TEEN YÉETEL MARIANO’E TS’O’OK K CH’A’AT’ANTIKE’ WEY KÉEN K BEET

K SERVICIO SOCIAL TI’AL U BÉEYTAL K CH’AIK K TITULO’E...

BEEY, TEEN YÉETEL FLORE’, YAAN K P’ÁATAL TI’AL U BÉEYTAL

K ÁANTIK K KAAJAL...

JE’EL U BÉEYTAL K KÁAJSIK YÉETEL U CHAN XÓOT’ U TUUKUL

BENITO JUAREZA’…

Page 33: el Poder Judicial de la Federación ofrece a toda la ... · Ministro Alfredo Gutiérrez Ortiz Mena Ministro Jorge Mario Pardo Rebolledo. Ministro Arturo Zaldívar Lelo de Larrea

TIN KAXTAJ INTERNETE’, TI’ TU LÁAKAL BIN U YÓOK’OL KAABE’,

YAAN SIJNAL KAAJO’OB KU T’ANIK U SIJNAL T’AANO’OB XANI’...

¡XOOKNENE’EX TEK ÉETEL!

K’A’ABET U TS’O’OKILI’ LE KÉEN BEETA’AK CHA’AN TU KA’ATENO’...

JE’EL BIX LE LAPONO’OB YANO’OB TU LU’UMIL NORUEGAO’, LE INUITO’OB YAAN CANADAJO’, WA BEEY XAN LE

AINU’OB YANO’OB JAPONO’…

KA’ALIKE’ TÁANKABE’, TÁAN U TSIKBAL PEDRO YÉETEL CITLALLI’I...

JACH TÁAJ K’A’ABET U SÉEB TS’O’OKSPAJAL LE BODEGA

TI’AL K KAAJALO’...

CHÉEN KU BINETIK TO’ON

MÁAX BEETIK LE MEYAJO’...

¡TENE’ YAAN IN BEETIK U TSOOLIL U SIJNAL KAAJILO’OB MÉXICÓO!, LE

YAQUI’OBO’, RARAMURIS, CH’OOLES, MIXES YÉETEL HUICHOLES…

.

LE OTOMIJO’OBO’, MAYA’OB, TSOTSILO’OB, TZELTALO’OB,

PURÉPECHA’OB, ZAPOTECO’OB YÉETEL MAZAHWA’OB…

Page 34: el Poder Judicial de la Federación ofrece a toda la ... · Ministro Alfredo Gutiérrez Ortiz Mena Ministro Jorge Mario Pardo Rebolledo. Ministro Arturo Zaldívar Lelo de Larrea

Ma’ tun xáantal ken beetchajak le chan tsikbal ichil uláak’ sijnal t’aano’ob je’el bix: maya, náhuatl ti’ le huasteca potosinao’, mixteco del oeste de la costa, tsotsil yéetel zapoteco de la planicie costera.

YÉETEL KI’IMAK K ÓOLIL K TÁAKPAJALI’...

¡JACH BEY U YA’ALALO’!

TEK ILAJ A MÁAN TU CHÍINIL K’IIN, TÁAN WA A TÁAKBESIKBÁA TI’AL A

JO’OLINT KAAJ BEYA’

JACH TU JAAJIL, JAAJ TÚUN YAAJ TIN WÓOL MINA’ANEN KA’ACH WEY TIN KAAJAL

YÉETEL IN WÉET KAAJALO’OBE’...

¡MINA’AN BA’AL, JE’EL BIX A SUUT TAA KAAJALE’!

TS’O’OKIJ.

TÁAN BIN U TUKULTA’AL IN TÁAKPAJAL TI’AL TE TU LÁAK’ JAATS

MEYAJO’...

Page 35: el Poder Judicial de la Federación ofrece a toda la ... · Ministro Alfredo Gutiérrez Ortiz Mena Ministro Jorge Mario Pardo Rebolledo. Ministro Arturo Zaldívar Lelo de Larrea

CONSEJO DE LA JUDICATURA FEDERAL

Ministro Luis María Aguilar MoralesPresidente

Consejero Felipe Borrego Estrada

Consejero Jorge Antonio Cruz Ramos

Consejera Rosa Elena González Tirado

Consejera Martha María del Carmen Hernández Álvarez

Consejero Alfonso Pérez Daza

Consejero J. Guadalupe Tafoya Hernández

Primera Sala

Ministra Norma Lucía Piña HernándezPresidenta

Ministro José Ramón Cossío Díaz

Ministro Alfredo Gutiérrez Ortiz Mena

Ministro Jorge Mario Pardo Rebolledo

Ministro Arturo Zaldívar Lelo de Larrea

Segunda Sala

Ministro Alberto Pérez DayánPresidente

Ministro José Fernando Franco González Salas

Ministro Javier Laynez Potisek

Ministra Margarita Beatriz Luna Ramos

Ministro Eduardo Medina Mora I.

SUPREMA CORTE DE JUSTICIA DE LA NACIÓN

Ministro Luis María Aguilar MoralesPresidente

Primera edición: Diciembre de 2016D.R. © Suprema Corte de Justicia de la NaciónAv. José María Pino Suárez Núm. 2, Colonia Centro, Delegación Cuauhtémoc,C.P. 06060, México, D.F.

ISBN 987-607-468-920-4ISBN 978-607-468-767-5Impreso en México / Printed in Mexico

Traducción del español al náhuatl de la huasteca potosina por Irla Élida Vargas del Ángel. Se agradece la colaboración del Instituto Nacional de Lenguas Indígenas (INALI).

Esta obra estuvo al cuidado del Centro de Documentación y Análisis, Archivos y Compilación de Leyes de la Suprema Corte de Justicia de la Nación en el marco de los trabajos de la Comisión Organizadora del Poder Judicial de la Federación para los Festejos del Centenario de la Constitución Política de los Estados Unidos Mexicanos.

BIENVENIDOS, LECTORAS Y LECTORES DE TODAS LAS EDADES, A…

Lecturas Ilustradas

COMISIÓN ORGANIZADORA DEL PODER JUDICIAL DE LA FEDERACIÓN PARA LOS FESTEJOS DEL CENTENARIO DE LA CONSTITUCIÓN POLÍTICA DE LOS ESTADOS UNIDOS MEXICANOS

Ministro Luis María Aguilar MoralesPresidente de la SCJN, del CJF y de la Comisión

Ministro José Ramón Cossío DíazCoordinador General y Vocal de la Comisión

Consejero Alfonso Pérez DazaVocal de la Comisión Organizadora

FOPOE030L427.42l

Maseualaltepetsitsij itechpouilis uan itlanauatilij = Derechos y obligaciones de los pueblos indígenas / [Rémy Bastien V. D. M. ; traducción del español al náhuatl de la huasteca potosina por Irla Élida Vargas del Ángel ; colaboración del Instituto Nacional de Lenguas Indígenas ; esta obra estuvo al cuidado del Centro de Documentación y Análisis, Archivos y Compilación de Leyes de la Suprema Corte de Justicia de la Nación en el marco de los trabajos de la Comisión Organizadora del Poder Judicial de la Federación para los Festejos del Centenario de la Constitución Política de los Estados Unidos Mexicanos ; Presidente de la Suprema Corte de Justicia de la Nación, del Consejo de la Judicatura Federal y de la Comisión Organizadora Ministro Presidente Luis María Aguilar Morales ; Coordinador General y Vocal de la Comisión Organizadora Ministro José Ramón Cossío Díaz ; Consejero de la Judicatura Federal y Vocal de la Comisión Organizadora Alfonso Pérez Daza]. -- México : Suprema Corte de Justicia de la Nación, 2016.32 p. ; ilustraciones a color ; 26 cm. -- (Lecturas ilustradas)

Texto en náhuatl de la huasteca potosina

En la cubierta: El Poder Judicial de la Federación en el devenir constitucional de México. 100 aniversario Constitución 1917

ISBN 987-607-468-920-4

1. Constitución Política de los Estados Unidos Mexicanos – Náhuatl – Lectura y narraciones 2. Pueblos indígenas – Derechos – Obligaciones – México 3. Autodeterminación de los pueblos indígenas 4. Multiculturalismo 5. Derecho a la identidad cultural I. Bastien, Rémy, 1947- II. Vargas del Ángel, Irla Élida, traductor III. Instituto Nacional de Lenguas Indígenas (México) IV. México. Suprema Corte de Justicia de la Nación. Centro de Documentación y Análisis, Archivos y Compilación de Leyes V. México. Poder Judicial de la Federación. Comisión Organizadora para los Festejos del Centenario de la Constitución Política de los Estados Unidos Mexicanos VI. serie

CONSEJO ASESOR DE LA COMISIÓN ORGANIZADORA

Mtra. Gabriela Breña Sánchez

Dr. Rafael Diego-Fernández Sotelo

Dr. Javier Garciadiego Dantán

Dra. María del Pilar Hernández

Dr. Andrés Lira González

Dr. Sergio López Ayllón

Mtro. Ignacio Marván Laborde

Dr. Luis Medina Peña

Dr. Pablo Mijangos y González

Magdo. Salvador Mondragón Reyes

Dr. José María Murià Rouret

Dra. Erika Pani Bano

Dra. Lorenza del Río Cañedo

Dra. Elisa Speckman Guerra

• Los Pueblos Indígenas de México, de Federico Navarrete Linares, edición de la Comisión Nacional para el Desarrollo de los Pueblos Indígenas, puede consultarse en: www.cdi.gob.mx/dmdocuments/monografia_nacional_pueblos_indigenas_mexico.pdf

• La edición electrónica de Los Pueblos Indígenas de México 100 Preguntas, de Carlos Zolla y Emiliano Zolla Márquez puede consultarse en: www.nacionmulticultural.unam.mx/100preguntas/

• La Declaración de las Naciones Unidas sobre los Derechos de los Pueblos Indígenas, puede consultarse en: http://www.un.org/esa/socdev/unpfii/documents/DRIPS_es.pdf

• El Convenio 169 de la Organización Internacional del Trabajo sobre Pueblos Indígenas y Tribales, puede consultarse en: http://www.cdi.gob.mx/transparencia/convenio169_oit.pdf

Para saber más:

¡VAYAMOS JUNTOS HACIA EL 5 DE FEBRERO DE 2017!

• El Protocolo de Actuación para quienes imparten justicia en casos que involucren derechos de personas, comunidades y pueblos indígenas, puede consultarse y descargarse en: http://www.sitios.scjn.gob.mx/codhap/

LOS INVITAMOS A CONOCER EN INTERNET EL PORTAL DE LA SUPREMA CORTE

DE JUSTICIA DE LA NACIÓN, EN: www.scjn.gob.mx

CONOZCAN LOS PROGRAMAS, SERIES Y NOTICIARIOS

DEL CANAL JUDICIAL, Y “VOCES, ORIGEN DE UNA NACIÓN”, UNA PRODUCCIÓN QUE DIVULGARÁ

LOS DERECHOS HUMANOS EN LENGUAS INDÍGENAS, EN: www.sitios.scjn.gob.mx/canaljudicial

Y YO, A CELEBRAR EL PRÓXIMO 5 DE FEBRERO DE 2017, ¡CUANDO SE CONMEMORA EL

CENTENARIO DE NUESTRA CONSTITUCIÓN!

EN EL SITIO DEL CENTENARIO DE NUESTRA CONSTITUCIÓN,

www.constitución1917-2017.pjf.gob.mx ENCONTRARÁN VERSIONES EN LENGUAS INDÍGENAS

DE LA CONSTITUCIÓN POLÍTICA DE LOS ESTADOS UNIDOS MEXICANOS…

YO LOS INVITO A CELEBRAR EL DÍA INTERNACIONAL DE LOS PUEBLOS INDÍGENAS, QUE SE CONMEMORA EL 9

DE AGOSTO DE CADA AÑO…

ESTA HISTORIETA Y SUS VERSIONES DIGITALES EN LENGUAS INDÍGENAS

TAMBIÉN ESTARÁN EN EL SITIO DEL CENTENARIO DE NUESTRA CONSTITUCIÓN...

* Ilustración de p. 24, del Códice De la Cruz-Badiano, Biblioteca Nacional de Antropología e Historia (INAH).

Page 36: el Poder Judicial de la Federación ofrece a toda la ... · Ministro Alfredo Gutiérrez Ortiz Mena Ministro Jorge Mario Pardo Rebolledo. Ministro Arturo Zaldívar Lelo de Larrea

DISTRIBUCIÓN GRATUITAConsulta: http://www.constitucion1917-2017.pjf.gob.mx

En el Centenario de la Constitución Política de los Estados Unidos Mexicanos, el Poder Judicial de la Federación ofrece a toda la población las

un colorido abanico de publicaciones sencillas y amenas…Lecturas Ilustradas,

EN NÁHUATL DE LA HUASTECA POTOSINA