WYDANIE SPECJALNEE

KO

Z myślą o ekologii na www.prasa.com.pl/ekopanorama w zakładce „Archiwum wydań” EKOPANORAMA w formacie .pdf

SZANUJ ŚRODOWISKO NATURALNE – OGRANICZ TAKŻE ILOŚĆ WYDRUKÓW MAILI

lasy@prasa.com.pl ISSN 1507 1871 XII 2014/I 2015

2

Nadleśnictwo Janów Lubelski zaprasza do korzystania z leśnych atrakcji turystycznych.

Ośrodek Edukacji Ekologicznej „Lasy Janowskie”przy Nadleśnictwie Janów Lubelski

ul. Bohaterów Porytowego Wzgórza 35, 23-300 Janów Lubelskitel./fax. 015 87 24 244 / 608 203 395

www: www.lasyjanowskie.com email: oee@lasyjanowskie.com

Położony w sąsiedztwie lasu stanowi idealne miejsce do organizacji konferencji, szkoleń, wystaw, zjazdów i innych imprez. Na dzieci i młodzież czekają również kilkudniowe

warsztaty przyrodnicze z wypoczynkiem.

Do dyspozycji gości pozostaje:100 miejsc noclegowych w komfortowo urządzonych

pokojach z pełnym węzłem sanitarnym, TV i dostępem do Internetu, kompleksowo wyposażone sale konferencyjne

i nowoczesna sala komputerowa, znakomite do organizacji konferencji, szkoleń, narad i wystaw,

wystawa przyrodnicza, jadalniaW pobliżu znajduje się zadaszone miejsce do biesiad

i imprez plenerowych. Zapraszamy również do leśniczówki Cegielnia

położonej pośród lasu przy trasie Janów Lubelski – Momoty w odległości około trzech kilometrów od Janowa.

Ogólna liczba miejsc noclegowych w kwaterze – 11 W kwaterze znajduje się sześć sypialni z łazienkami, duży salon z kominkiem i tarasem, dwie werandy i mały aneks kuchenny. Budynek znajduje się na dużym ogrodzonym

terenie z 2 garażami do dyspozycji Gości.SERDECZNIE ZAPRASZAMY!

EDUKACJA - KONFERENCJE - KOLONIE I ZIMOWISKA - SPOTKANIA INTEGRACYJNE - WYPOCZYNEK LATEM I ZIMĄ

Eko-lasyWyniki badań opinii publicznej, przeprowadzonych

w krajach europejskich wskazują, że ponad 93% ankieto-wanych Europejczyków uważa, że ochrona lasów jest bar-dzo ważna, a 80% jest zdania, że w swoim kraju powinni mieć więcej terenów leśnych objętych ochroną, w tym par-ków narodowych. Jedynym mechanizmem, który pozwala w chwili obecnej skutecznie zabezpieczyć zróżnicowane bo-gactwo europejskich lasów, jest prawna ochrona istnieją-cych zasobów. „Wiemy od dawna, że objęte ochroną lasy są niezbędne, jeśli mamy zachować bioróżnorodność naszego kontynentu. Teraz okazuje się również, że ochrony lasów domagają się europejskie społeczeństwa” – mówi Duncan Pollard, dyr programu leśnego WWF. „Tematowi ochrony lasów poświęcano coraz mniej miejsca. Mamy nadzieję, że teraz ten trend się zmieni i problem zyska w działaniach politycznych rangę priorytetową.”

Obecnie obejmowanie ochroną to jedyna szansa na za-chowanie najcenniejszych terenów leśnych, w tym ostat-nich naturalnych lasów Europy. Przetrwanie setek ga-tunków jest uzależnione od utrzymania tych obszarów w nienaruszonym stanie. Lasy spełniają ponadto niezwykle ważną rolę jako „zielone płuca” dla terenów zurbanizowa-nych, zaspokajając jednocześnie potrceby ludzi w zakresie wypoczynku i rekreacji. Wyniki badań wskazują, że właśnie cele rekreacyjne skłaniają ogromną większość ankietowa-nych do odwiedzania lasów objętych ochroną.

Wydawnictwo opracowano we współpracy z Dyrekcją Generalną LP i Regionalnymi Dyrekcjami Lasów Państwowych

oraz Nadleśnictwami i innymi jednostkami Lasów Państwowych oraz Narodowym i Wojewódzkimi FOŚiGW.

Promocja i reklama: eko@prasa.com.pl tel. 503300063

Nadleśnictwo Strzelce o powierzchni 14088 ha poło-żone jest w południowo – wschodniej części województwa lubelskiego. Obszar nadleśnictwa jest zróżnicowany zarów-no pod względem ukształtowania terenu, jak i występują-cych gleb. Lesistość tego terenu wynosi 14 %. Dominującym gatunkiem jest dąb szypułkowy. Występują tutaj liczne ga-tunki, w tym także chronione, roślin i zwierząt. Nadleśnic-two podzielone jest na 9 leśnictw oraz szkółkę gospodarczą, w której produkuje sadzonki w dwóch technologiach: z od-krytym systemem korzeniowym oraz z zakrytym systemem korzeniowym w warunkach kontrolowanych.

Zapraszamy wszystkich do odwiedzenia lasów nad-leśnictwa i do poznania ich walorów przyrodniczych. Zachęcamy do zakupu drewna opałowego oraz sadzo-nek drzew leśnych i krzewów ozdobnych.

Nadleśnictwo Strzelce Maziarnia Strzelecka 17, 22–135 Białopole

tel. (82) 5683210 fax.(82) 5683225Szkółka leśna – tel. (82) 5683251

http://www.lublin.lasy.gov.pl/web/strzelce

3

Nadleśnictwo Sobibór zarządza powierzchnią 22161 ha. Nadleśnictwo należy do najcenniejszych pod względem walorów przyrodniczych w skali RDLP w Lublinie. Specy-fiką tych terenów jest występowanie obok siedlisk wilgot-nych i podmokłych, siedlisk bardzo suchych. Wiąże się to z obecnością wielu gatunków roślin i zwierząt związanych z tego typu siedliskami oraz terenami pomiędzy nimi. Ce-chą charakterystyczną jest wyjątkowo duża bioróżnorod-ność. W naszych lasach schronienie i wyjątkowo dogodne warunki bytowe znajdują między innymi żółw błotny, wilk, łoś i dziś już ekspansywny bóbr. Na terenie Nadleśnictwa znajduje się kilka rezerwatów przyrody. Lasy Sobibor-skie są dużym i zwartym kompleksem lasów wchodzących w skład Międzynarodowego Rezerwatu Biosfery „Polesie Zachodnie”, Obszaru Chronionego Krajobrazu Poleskie-go i Chełmskiego, Sobiborskiego Parku Krajobrazowego. Niewielkie fragmenty lasów nadleśnictwa leżą w granicach otuliny Poleskiego Parku Narodowego. Znajdują się tutaj także rezerwaty przyrody: „Żółwiowe Błota”, „Serniany”, „Jeziora Orchowe”, „Magazyn”, „Trzy Jeziora”, „Brudzie-niec”, „Małoziemce”, a także wyselekcjonowane drzewo-stany gospodarcze nasienne, które odgrywają dużą rolę w nasiennictwie, selekcji i hodowli lasu.

Nadleśnictwo MirczeLasy Nadleśnictwa Mircze leżą

w krainie VI Małopolskiej w me-zoregionach Zamojsko-Hrubieszow-skim i Wyżyny Zachodnio-Wołyńskeij w dolinie rzeki Bug i jej otoczeniu. W zarządzie Nadleśnictwa znajduje się 9507,40 ha lasów podzielonych na

7 leśnictw: Cichobórz, Terebiń, Tu-czapy, Dołhobyczów, Witków, Telatyn i Tarnoszyn. Posiadamy dwie szkółki leśne o całkowitej powierzchni 5,16 ha, na których produkujemy sadzonki głównie gatunków liściastych na uży-tek własny oraz do sprzedaży.

W Nadleśnictwie Mircze na glebach brunatnych i czarnoziemach najczęst-szym typem siedliskowym lasu jest las świeży i las wyżynny. Gatunkami drzew panującymi są dąb szypułko-wy, sosna, brzoza i grab. Oferujemy corocznie w sprzedaży drewno dłuży-cowe jak i średniowymiarowe liściaste i iglaste. Dostarczyliśmy w tym roku największą ilość drewna dłużycowego na submisję ,,Lubelska jesień ‘’.

Przebogate walory środowiska świa-ta zwierząt i roślin, które tu chronimy zostały ujęte w sieci Natura 2000, któ-ra pokrywa ponad 3 tys. ha naszych lasów. Ochronie strefowej podlegają

dwa gatunki ptaków: orlik krzykliwy (49 stref) i bocian czarny (5 stref) oraz z roślin ciemiężyca czarna (2 strefy), ponadto występuje na 5 stanowiskach kwitnący w maju storczyk – obuwik pospolity. Bogata baza pokarmowa, która występuje w tak żyznych siedli-skach daje schronienie i możliwość rozrodu wielu gatunkom zwierząt łow-nych, takich jak łoś, jeleń, sarna i dzik.

Zapraszamy do odwiedzenia nasze-go Nadleśnictwa, aby samemu odna-leźć to piękno przyrody polskiej i sko-rzystać z aktywnego wypoczynku np. na ścieżce dydaktycznej Witków, która w 2014 roku została odnowiona.

Nadleśnictwo Mirczeul. Hrubieszowska 55 22-530 Mirczetel. 0846519002, fax. 0846519074http://www.mircze.lublin.lasy.gov.pl/e-mail: mircze@lublin.lasy.gov.pl

Wiele funkcji lasuRozwój cywilizacyjny powodu je rosnące zapotrzebowanie

na świadczenie przez lasy na rzecz społeczeństwa rozlicznych funkcji pozagospodarczych, w tym ekologicznych, rekreacyj-nych i zdrowotnych oraz społecznych. Funkcje ekologiczne (ochronne), wyrażają ce się korzystnym wpływem lasów na: kształto wanie klimatu globalnego i lokalnego, skład chemicz-ny powietrza, regulację obiegu wody w przyrodzie, przeciw-działanie powodziom, lawi nom i osuwiskom, ochronę gleb przed erozja i krajobrazu przed stepowieniem, zachowanie potencjału biologicznego wielkiej liczby gatun ków i ekosyste-mów, a także różnorodność krajo brazu i lepsze warunki pro-dukcji rolniczej. Funkcje społeczne wzbogacają rynek pra cy, wzmacniają obronność kraju, zapewniają rozwój kultu-ry, nauki oraz edukacji ekologicz nej. Mają one charakter świadczeń pu blicznych gospodarstwa leśnego, zyskują co-raz bardziej na znaczeniu i ich wartość jest kil kakrotnie większa niż funkcja lasu jako pro ducenta drewna. Mamy też do czynienia z jeszcze jedną ważną funkcją lasu – funk-cją hi storyczną. Wśród leśnych ostępów zagubione są krzy-że i mogiły powstańcze i partyzanckie, świadkowie naszych narodowych dziejów.

Mariusz Trubalski W poprzednich wydaniach EKOPanoramy gościliśmy

Nadleśnictwa z RDLP w Lublinie, Radomiu, Warszawie i Łodzi. Mamy też nadzieję, że w kolejnych wydaniach pojawią się pozostałe jednostki oraz nowe Nadleśnictwa z Regionalnych Dyrekcji LP w Krośnie, Olsztynie i Toruniu

red. EKOPanoramy

Większa część wsi w klinie między Sanem i Wisłą, należała do pana marszałka i do jego krewnych. Owóż wszyscy chłopi, jak jeden mąż w nich powstali, pan marsza-łek bowiem, nie żałując własnej fortuny, ogłosił, iż ten, który za oręż chwyci, z pod-daństwa zostanie uwolniony. Ledwie wieść o tem rozbiegła się po ziemiach, wszystkie kosy osadzono sztorcem i poczęto codzień znosić głowy szwedzkie do obozu, aż pan marszałek musiał tego zwyczaju, jako nie-chrześciańskiego, zakazać… Tak o tych terenach napisał Henryk Sienkiewicz w Potopie tom V, rozdział VI.

Niezmiennie historia kształtowa-ła na przestrzeni dziejów te te-

reny i wywierała wpływ nie tylko na ich mieszkańców, ale także na oko-liczną przyrodę i lasy.

Lasy Nadleśnictwa Rudnik leżą w dorzeczu głównej rzeki jaką jest San, wraz ze swoimi dopływami jak Tanew, Rudnia i dorzeczu rzeki Łęg będącej dopływem Wisły. Nadleśnictwo Rud-nik wchodzi w skład Regionalnej Dy-rekcji Lasów Państwowych w Lublinie i obejmuje swoim zasięgiem północną cześć województwa Podkarpackiego tj. część powiatu niżańskiego z gmina-mi; Jeżowe, Krzeszów, Nisko , Rudnik nad Sanem i Ulanów, część powiatu stalowowolskiego z gminą Bojanów, oraz część powiatu leżajskiego z gminą Nowa Sarzyna.

Obszar działania nadleśnictwa to prawie 49 tyś. hektarów z czego lasy i inne grunty będące w zarządzie nad-leśnictwa zajmują 16057 hektara. Stanowi to 32% powierzchni. Łącznie z lasami prywatnymi lesistość obszaru położonego w zasięgu nadleśnictwa wynosi 43%.

Tak duży udział lasów w obszarze działania Nadleśnictwa Rudnik wy-nika z faktu, iż lasy te stanowią część dobrze zachowanego obszaru dawnej Puszczy Sandomierskiej zlokalizowa-nej w widłach rzeki Wisła i San. Roz-ciągała się ona od Sandomierza po Kraków, Tarnów, Rzeszów, Jarosław. Stanowiła ona dobra królewskie i była obszarem polowań królów Polskich. Najstarsze wzmianki znajdują się w kronikach Jana Długosza. Mówią o polowaniu Króla Władysława Jagieł-ły, który polował w tutejszych lasach i gromadził zapasy przed bitwą z Za-konem Krzyżackim pod Grunwaldem w 1410 roku. Miejscem pobytu królów

podczas pobytów łowów był nieist-niejący już drewniany ufortyfikowany zamek w miejscowości Przyszów nad rzeką Łęg.

Obecne zachowanie Puszczy w dużych zwartych obszarach leśnych jest nie tylko wynikiem wchodzenia w skład dóbr królewskich, ale także sła-bą jakością występujących tutaj ziem oraz dużym obszarem bagien i terenów podmokłych. Ograniczało to w dużym zakresie rolnicze wykorzystanie tych gruntów. W związku z powyższym za-siedlanie tych ziem zaczęło się stosun-kowo późno. Początkowo ograniczało

się do śródleśnych osad. Mieszkańcy trudnili się zbieractwem, bartnictwem, wyrobem smoły, dziegciu, wypala-niem węgla drzewnego. W ciągu wie-lu lat śródleśne osady powiększały się a głównym źródłem utrzymania zaczę-ło stawać się rolnictwo.

Podczas I wojny światowej tutej-sze lasy bardzo ucierpiały od pożarów i działań wojennych w wyniku prze-chodzącego tędy kilkukrotnie frontu.

Także II wojna światowa nie oszczędziła lasów. Utworzony tutaj przez Niemców poligon Wermachtu Południe, był obszarem przygotowań i ćwiczeń wojsk wysyłanych na front. Wsie zostały wysiedlone i zniszczone, a lasy poddane rabunkowej gospodar-ce i przetrzebione.

Los nie oszczędzał także tych lasów podczas wkroczenia wojsk sowieckich w sierpniu 1944 roku. Wojska te stacjo-nowały w tutejszych ostępach leśnych czekając na rozpoczęcie dalszej ofen-sywy z nad Wisły w kierunku Berlina. Ofensywa ta ruszyła w styczniu 1945 roku. W tym krótkim czasie wojska te także znacznie zdewastowały lasy po-przez rabunkową wyrąb drewna na wła-sne potrzeby. Nie były też rzadkością ce-lowe podpalenia dużych połaci lasu.

Po zakończeniu II wojny światowej administrowanie lasami i prowadze-nie gospodarki leśnej przejęły Lasy

Państwowe. Gospodarkę leśną oparto na szczegółowej inwentaryzacji zaso-bów leśnych, tak aby ilość wycinanego drewna nie przekraczała ilości drewna jaka przyrasta w lesie.

Niemniej głównym celem gospo-darki leśnej była produkcja drew-na na potrzeby odbudowującego i rozwijającego się kraju, a w dalszej kolejności ochrona najcenniejszych walorów przyrodniczych.

Późniejsze lata przynoszą od-wrócenie priorytetów gospodaro-wania. Na pierwszy plan wysuwa się powszechna ochrona lasów, zachowanie trwałości, utrzymania i powiększania zasobów leśnych wraz ze zrównoważonym ich wyko-rzystaniem na potrzeby kraju.

Nadleśnictwo Rudnik

4

W wyniku tak przyjętych priory-tetów prowadzona gospodarka przy-nosi efekt w postaci zwiększenia się średniego wieku lasu w nadleśnictwie z 50 lat w roku 1982, do 63 lat w roku 2012. Znacznemu powiększeniu uległa także ilość drewna jaka tworzy lasy ze 197 metrów sześciennych na hektar do 267. Oznacza to że w lasach przybyło drzew prawie o 27% w ciągu 30 lat.

Najbardziej wartościowe fragmenty lasów o szczególnych walorach zostały objęte różnego rodzaju formami ochro-ny, jak użytki ekologiczne, pomniki przyrody, czy też otrzymały status la-sów ochronnych, które stanowią prawie 44% wszystkich lasów w nadleśnictwie.

W zasięgu terytorialnego działania Nadleśnictwa Rudnik położony jest obszar specjalnej ochrony ptaków Na-tura 2000 Puszcza Sandomierska, oraz specjalne obszary ochrony siedlisk Dolina Dolnego Sanu, Dolina Dolnej Tanwi. Obszary ochrony siedlisk są za-twierdzone przez Komisję Europejską i otrzymały status obszarów o znacze-niu wspólnotowym (OZW).

W zasięgu terytorialnym nadleśnictwa znajduje się północna część krajowego obszaru węzłowego Dolina Środkowego Sanu (symbol 25K) wchodząca w skład ekologicznej sieci ECONET – PL.

Walory przyrodniczo-leśne

Puszcza Sandomierska porośnięta jest w zdecydowanej części borami, na-tomiast bardziej podmokłe doliny Sanu i wpadającej do niego w samym Rudni-ku rzeki Rudnia tworzą dogodne stano-wiska olsów. Równinny teren urozma-icają lekkie wzniesienia i pagórki.

Na terenach Nadleśnictwa Rudnik występuje wiele rzadkich gatunków flory i fauny. Z chronionych gatun-ków roślin występują tu m.in. rosiczka okrągłolistna, lilia złotogłów, storczy-kowate, wawrzynek wilczełyko, dłu-gosz królewski, kopytnik pospolity, a wśród chronionych gatunków zwie-rząt należy wymienić: bociana czar-nego, popielicę, bobra europejskiego, wydrę. Puszcza Sandomierska to także obszar wędrówek wilka.

Głównym gatunkiem lasotwórczym jest sosna (ok. 82 proc.), a obok niej brzoza (5 proc.), olsza (4 proc.), dąb i jodła (po 3,5 proc.) oraz buk i jesion (po 1 proc.).

Pomniki przyrody

Na terenie nadleśnictwa znajduje się osiem pomników przyrody, stano-wią je pojedyncze drzewa lub grupy okazałych drzew, przede wszystkim dębów szypułkowych i lip.

Użytki ekologiczneJest ich dziewięć, o łącznej po-

wierzchni 5,94 ha. Obejmują bagna, źródliska, trzcinowiska i starorzecza o wysokich walorach przyrodniczych i krajobrazowych. W niedalekiej przy-szłości planowane są kolejne 4 użytki.

Rekreacja i turystyka

Nadleśnictwo Rudnik to przede wszystkim znane miejsce polowań, po-pularne wśród myśliwych z kraju i za-granicy – z Austrii, Niemiec, Hiszpanii, Francji, Włoch. Jedni preferują polo-wania na jelenie, inni na sarny, dziki, których nie brakuje w tutejszych lasach.

Na terenie nadleśnictwa występu-je wiele obiektów i pamiątek kultury leśnej i powszechnej takich jak: ka-pliczki, krzyże, figury, mogiły. Są to najczęściej pozostałości po dawnych osadach leśnych, wota dziękczynne lub świadectwa wojen światowych. Najważniejsze z nich to: kapliczka św. Huberta w leśnictwach Kopki i Zalesie.

Turyści, wybierający Rudnik na miejsce odpoczynku, nie będą się nu-dzić, bo samo miasteczko – będące stolicą polskiego wikliniarstwa – ofe-ruje sporo ciekawych miejsc do zwie-dzania. Warto też wybrać się do odle-głego o 25 km Leżajska, Sieniawy (43 km) lub Łańcuta (45 km).

Szlaki turystyczne

W bliskim sąsiedztwie Nadleśnic-twa Rudnik przebiegają dwa znakowa-ne piesze szlaki turystyczne:

Szlak niebieski: Nowa Sarzyna – Łańcut – Budy – Rzeszów;

Szlak zielony: Nowa Sarzyna PKP – Rzeszów Rynek.

Godne polecenia są wycieczki rowe-rowe leśnymi trasami wokół Rudnika:

Trasa rowerowa „Brzegami Rudnej” – szlak niebieski, dł. 14,5 km. Trasa dość trudna, wiedzie wzdłuż malowni-czej rzeki Rudna. Start: rynek miejski.

Trasa rowerowa „Do Leśnictwa Zatyki” – szlak czerwony, dł. 21,1 km. Start: rynek miejski.

Europejska Trasa Rowerowa R4 Berlin – Lwów, przebiega m.in. w ob-szarze Nadleśnictwa Rudnik od Niska w stronę Leżajska.

Żółty szlak pieszy Sandomierz – Le-żajsk, dł. 107 km, czas przejścia ok. 30 godz. Prowadzi od sandomierskiego rynku do stacji PKP w Leżajsku, doliną Sanu, przebiegając również przez tere-ny Nadleśnictwa Rudnik.

Edukacja leśna

Na terenie Nadleśnictwa Rudnik są dwie ścieżki przyrodniczo-edukacyj-

ne przybliżające zagadnienia hodowli i ochrony lasu oraz pracy leśników.

Na trasie obydwu ścieżek znajdu-ją się miejsca edukacji i wypoczynku, wyposażone w zadaszenia z ławkami i stołami oraz placem do bezpiecznego rozpalenia ogniska. Leśnicy przygoto-wali też pomosty i tarasy widokowe.

Pierwsza ścieżka Nisko – Warchoły ma dwie wydzielone trasy o długości 1,5 oraz 4,9 km, na których przejście trzeba odpowiednio 1,5 oraz 3 godzi-ny. Ścieżka została utworzona w 1999 r. w lasach gospodarczych Nadleśnic-twa Rudnik, na terenie leśnictwa Za-tyki. Jej trasa biegnie przez wyjątkowo urokliwe fragmenty obszarów leśnych, zawiera piękne oraz rzadko spotykane obiekty przyrodnicze.

Przejście drugiej ścieżki Kopki--Chałupki, o dł. ok. 3 km, zajmuje 2 godziny. Na jednym z przystanków podziwiać można pomnik przyrody – dąb szypułkowy. Ścieżka rozpoczy-na się od „Leśnej szkoły”, a kończy w miejscu wyposażonym w ławki i sto-ły, gdzie można odpocząć po spacerze i bezpiecznie rozpalić ognisko.

Leśne miejsca wypoczynku

W obszarze działania Nadleśnic-twa Rudnik jest sześć wydzielonych miejsc do odpoczynku przy ognisku. Wszystkie wyposażono w stoły i ławki oraz kosze na śmieci. Miejsca te, obok wspomnianych dwóch, na ścieżkach przyrodniczo-edukacyjnych, znajdu-ją się na parkingach leśnych leżących przy głównych drogach: przy drodze krajowej Nisko – Rzeszów, przy dro-dze krajowej Rudnik – Leżajsk, przy drodze powiatowej Nisko – Przy-szów, przy drodze powiatowej Rud-nik – Jeżowe.

Kwatery i pokoje gościnne

Nadleśnictwo posiada komforto-wo urządzoną kwaterę myśliwską, wykorzystywaną przede wszyst-kim do celów turystyki myśliw-skiej, choć poza okresami polowań jest ona często wynajmowana przez osoby prywatne oraz instytucje (37-420 Rudnik n/Sanem, ul. Rze-szowska 154, tel.: (015) 876 62 11). Kwatera ma 15 miejsc noclegowych w dwóch dwuosobowych aparta-mentach oraz pokojach jedno-, dwu- i trzyosobowych. Goście mogą korzy-stać z całodziennego wyżywienia.

Nadleśnictwo oferuje też w swojej siedzibie pokój gościnny dla dwóch osób. Odległość od przystanków PKS i PKP wynosi 2,7 i 3,5 km, a do najbliż-szego sklepu spożywczego ok. 1 km.

5

6

Głuszec (Tetrao urgallus) gatu-nek dużego ptaka z rzędu kura-ków, obecnie jeden z najbardziej zagrożonych w Polsce. Liczebność krajowej populacji szacuje się na poziomie 550-750 sztuk (Tomiałojć, Stawarczyk 2003, Keller i in. 2001). Na Lubelszczyźnie jego liczebność ocenia-no na 100-150 osobników (Piotrowska 2005). Najliczniejsza populacja nizin-na występuje na terenie Nadleśnictwa Józefów. Jest to gatunek bardzo rzadki i ustępujący, wpisany do ,,Polskiej Czer-wonej Księgi Zwierząt” z oznaczeniem CR-gatunek skrajnie zagrożony, od 1995 r. objęty ścisłą ochroną prawną, figuruje w załączniku II Dyrektywy Pta-siej Rady Europy, jako gatunek ważny dla Unii Europejskiej, a jego ostoje obję-te są Europejską Siecią ochrony Natura 2000. Na terenie objętym działaniami z zakresu ochrony tego gatunku Minister Środowiska powołał obszar specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 o nazwie Puszcza Solska. Głuszec, to gatunek typowo leśny, osiadły, związany wy-łącznie z dużymi kompleksami lasów. W tych samych rejonach przebywa przez cały rok. Głuszec, jako gatunek borealny, zasiedla na Lubelszczyźnie

drzewostany sosnowe. Zazwyczaj mało uczęszczane przez ludzi trudno dostęp-ne mszary porosłe karłowatą sosną, jak również drzewostany sosnowe na sie-dliskach suchszych, poprzecinane mo-zaiką borów bagiennych. Mozaika wy-stępujących siedlisk boru bagiennego, boru wilgotnego, boru mieszanego wil-gotnego, w sąsiedztwie boru świeżego i mieszanego świeżego jest bogactwem przyrodniczym oraz jednocześnie bo-gactwem pokarmowym. Ta zmien-ność siedlisk zasadniczo ubogich, ale jednocześnie bagiennych, wilgotnych, świeżych i niemal suchych na stosun-kowo niewielkich przestrzeniach, stwa-rza znakomite warunki do bytowania, rozmnażania i rozwoju głuszca. Są to siedliska bogate w pokarm dla głuszca: borówkę bagienną, borówkę czarną, wełniankę, mchy i liczne bezkręgowce. Bardzo ważnym czynnikiem sprzyjają-cym dla głuszca, w omawianych lasach Puszczy Solskiej, jest występująca osło-na drzewostanów sosnowych, podszy-tów świerkowych i innych krzewów, wysokich borówek i traw, które chro-nią go przed wpływem niekorzystnych warunków atmosferycznych takich jak wiatr, niska temperatura, deszcz, śnieg.

W latach 2013-2016 Nadleśnictwo Józefów realizuje kolejny, już piąty, projekt ochrony głuszca, obecnie ze środków Funduszu Leśnego w ramach Programu hodowli i ochrony wybra-nych gatunków zwierząt w jednost-kach lasów państwowych pod nazwą ,,Aktywna ochrona głuszca na terenie Nadleśnictwa Józefów”. Projekt obej-muje środkową część Nadleśnictwa, tereny 6 leśnictw: Fryszarka, Karcz-misko, Kalina, Malce, Oseredek, Boro-wiec, o łącznej powierzchni 9 600 ha (50 % powierzchni zarządzanej przez nadleśnictwo).

Dotyczy on szczególnie takich dzia-łań jak:

Odstrzał ssaków drapieżnych. Potencjalnie najważniejsze działanie mogące doprowadzić do powstrzyma-nia spadku liczebności głuszca.

Usuwanie obcych gatunków drzew i krzewów (przede wszyst-kim czeremchy amerykańskiej). Jest to gatunek obcego pochodzenia, bardzo ekspansywny, zdobywający w krótkim czasie pozycję dominującego w struk-turze naturalnych, rodzimych zespo-łów roślinnych. Jego obecność stanowi szczególne zagrożenie dla pożądanych w biotopach głuszca płatów borówki.

Oznakowanie grodzeń z siatki w dwa poziome żerdzie. W ostojach głuszca ogrodzenia z siatki metalowej są mało widoczne i stanowią poten-cjalne zagrożenie dla lecących ptaków. Dlatego planowane jest w ostojach głuszca wykonanie grodzenia z siatki z jej poziomym oznakowaniem w dwa poziome żerdzie widoczne dla ptaków.

Budowa zastawek na rowach melioracyjnych. Budowa zastawek ma na celu poprawę środowiska wy-stępowania głuszca. Działania prowa-dzone w tym kierunku poprawią prze-strzeń życiową tego gatunku, polepszą stan siedliska i zwiększą bazę żerową. Zastawki mają na celu uregulowanie stosunków wodnych w okresie zarów-no nadmiaru jak i niedoboru wody.

Wykładanie gastrolitów. W miejscach żerowania ptaków będzie wykładany żwir pobierany i wykorzy-stywany przez głuszca do mechanicz-nego rozcieranie pokarmu pędowego.

Wszystkie te działania mają po-prawiać warunki środowiskowo-sie-dliskowe dla obszarów występowania głuszca tak, aby niesprzyjających dla rozwoju populacji tego gatunku wa-runków było jak najmniej.

Nadleśnictwo Józefów

fot. Grzegorz Leśniewski

7

Granice Nadleśnictwa Lubartów przebiegają na północ od Lubli-

na, gdzie w odległości ok. 15km od tego miasta znajduje się duży i zwarty kompleks Lasów Kozłowieckich (bę-dących w zarządzie Nadl. Lubartów). W obecnym kształcie powstało w 1973 r., w wyniku reorganizacji administra-cji Lasów Państwowych z połączenia Nadleśnictw Lubartów i Kozłówka.

Nadleśnictwo Lubartów prowadzi gospodarkę leśną na powierzchni 13 481 ha w tym powierzchnia leśna 13 134 ha – 97,4% (192 kompleksy leśne w tym 14 zwartych kompleksów o wiel-kości powyżej 100ha). Podzielone jest na 2 obręby (Lubartów o pow. 6853 ha oraz Kozłówka o pow. 6628 ha) a w tym 10 leśnictw i gospodarstwo szkół-karskie. Dodatkowo Nadleśnictwo prowadzi dwa Ośrodki Hodowli Zwie-rzyny w obwodach łowieckich wyłączo-

nych z dzierżawienia. Duże zróżnicowanie siedlisk oraz żyzność gleb stwarzają do-skonałe miejsca dla rozwo-ju wielu gatunków roślin i zwierząt rzadkich oraz ob-jętych ochroną gatunkową. Nadleśnictwo Lubartów prowadzi również zajęcia edukacyjne związane z la-sem i gospodarką leśną w oparciu o istniejące ele-

menty bazy edukacyjnej w terenie:Ścieżka dydaktyczna Kopanina zo-

stała utworzona w lasach kozłowiec-kich w latach 1998/1999. Jej długość to około 2km. Na trasie przejścia usta-wiono 14 tablic z opisami walorów przyrodniczo – leśnych. W końcowym punkcie ścieżki znajduje się parking le-śny, zadaszenie z ławami oraz miejsce do rozpalenia ogniska.

Leśne miejsce wypoczynku w Le-śnictwie Bratnik w lesie przylegającym do parku Muzeum Zamoyskich w Ko-złówce wyposażone jest w parking, za-daszenia, ławki i tablice informacyjne.

W lasach kozłowieckich wyznaczo-no sieć ścieżek rowerowych o łącznej długości ok. 30km ułatwiających po-ruszanie się po lesie. W terenie ścieżki oznakowane są piktogramami umiesz-czonymi na drzewach oraz tablicami na początku i końcu ścieżek. Prowadzą

one do najciekawszych miejsc takich jak rezerwat „Kozie Góry”, osada Sta-ry Tartak, stawy „Wzory”, Kozłówka. Szkółka gospodarcza „Stróżek”, w któ-rej prowadzone są zajęcia dotyczące prac zalesieniowo–odnowieniowych. Punkt edukacji przyrodniczo-leśnej „Leśna klasa” położony jest w osadzie biura nadleśnictwa w Lubartowie.Posia-da dwie sale: dydaktyczną i muzealną.

Lasy nadleśnictwa to raj dla myśli-wych. Kilkanaście kilometrów od Lu-bartowa zlokalizowana jest kwatera myśliwska Stary Tartak. Malownicze otoczenie kwatery tworzą Kozłowicki

Park Krajobrazowy oraz rezerwat przyrody florystycznej „Kozie Góry”. Okolice kwatery poznawać można w czasie pieszych spacerów oraz wy-cieczek rowerowych. Ułatwiają je śródleśne drogi oraz sieć oznakowa-nych tras rowerowych. Dom Myśliwski Stary Tartak to doskonałe miejsce do wypoczynku pośród leśnej kniei z dala od miejskiego zgiełku. Wszystkich żądnych wrażeń przyrodniczych a za-razem ceniących sobie spokój i samot-ność serdecznie zapraszamy do odwie-dzenia tego znakomitego siedliska.

Nadleśnictwo Lubartów zapraszaul. Gen. Kleeberga 17, 21-100 Lubartówtel.: (81) 855 23 14; fax: (81) 855 22 78e-mail: lubartow@lublin.lasy.gov.pl

Położenie: województwo lubel-skie, prawe skrzydło dorzecza

Wisły, międzyrzecze Bugu i Wisły. Powierzchnia: 11 377,15 ha, w tym powierzchnia leśna 11 228,81 ha. Le-śnictwa (11): Borek, Chmiel, Krzczo-nów, Milejów, Niedrzwica, Radawiec, Siostrzytów, Skrzynice, Stary Gaj, Świdnik i Zemborzyce.

Lasy nadleśnictwa to głównie drze-wostany liściaste. W składzie gatunko-wym przeważa dąb oraz inne gatunki liściaste (buk, jawor, klon, lipa). Jesz-cze kilkanaście lat temu dominują-cym gatunkiem była sosna, obecnie wskutek przebudowy drzewostanów

jej miejsce zajął dąb, jako gatunek właściwy dla bogatych siedlisk. W ra-mach prowadzonej gospodarki leśnej nadleśnictwo pozyskuje rocznie ok. 46 tys. m³ drewna. W ofercie sprzeda-ży posiadamy drewno tartaczne oraz stosowe, którego odbiorami są firmy „drzewne” i klienci indywidualni.

W lasach świdnickich znajdziemy ciekawe rośliny ciepłolubne, charakte-rystyczne dla muraw kserotermicznych m.in.: oman wąskolistny i szorstki, turzyca niska. Można tu spotkać sta-nowiska roślin-reliktów zlodowaceń, których przykładem jest cieszynianka

Nadleśnictwo Świdnik

wiosenna i groszek wschodniokarpac-ki, a także rośliny charakterystyczne dla żyznych lasów grądowych takich jak: łuskiewnik różowy, wawrzynek wilczełyko, lilia złotogłów.

Nadleśnictwo wychodząc naprzeciw ogromnemu zainteresowaniu przyrodą i pracą leśnika, podejmuje szereg dzia-łań z zakresu edukacji leśnej. Na po-trzeby prowadzenie „zielonych lekcji” przygotowaliśmy punkty edukacji leśnej z szeregiem tablic o tematyce leśnej oraz miejscami ogniskowymi. Serdecznie za-praszamy do skorzystania z oferty edu-kacyjnej naszego nadleśnictwa.

Nadleśnictwo Świdnikul. Lotnicza 4 21-040 Świdnik

tel. (81) 751-30-11e-mail: swidnik@lublin.lasy.gov.pl

Nadleśnictwo Skierniewice położone jest w połowie drogi

między dużymi aglomeracjami miej-skimi Warszawą i Łodzią. Stanowi atrakcyjne miejsce rekreacji i maso-wego wypoczynku.

Zasięg terytorialny Nadleśnictwa Skierniewice obejmuje 175 tys. ha położonych na terenie województwa łódzkiego i mazowieckiego, w ramach 6 powiatów (skierniewicki ziemski i grodzki, łowicki, rawski, tomaszowski i żyrardowski).

Punkt edukacyjny przy nadleśnic-twie wyposażony jest w 13 tablic o te-matyce przyrodniczo-leśnej. Znajdują się tu stoły i ławki dla ok. 100 osób oraz miejsce na ognisko. Do dyspozy-cji jest również świetlica. W punkcie edukacyjnym realizowane są następu-jące tematy: charakterystyka przyrod-

niczo-leśna nadleśnictwa , naturalne i sztuczne odnowienie lasu, warstwo-wa budowa lasu, szkółka leśna — „sa-dzonka z nasionka”, znaczenie różnych gatunków drzew w lesie oraz pielęgno-wanie lasu.

Przez obszar nadleśnictwa oraz w jego zasięgu terytorialnym przebie-ga 10 ścieżek edukacyjnych (1. Ścieżka edukacyjna „Ruda Chlebacz”; 2. Ścież-ka edukacyjna „Dolina Rzeki Rawki”; 3. Ścieżka edukacyjna „Droga Łowic-ka”; 4. Zielona Szkoła - Kopanicha--Rawka; 5. Droga leśników; 6. Skrajem Puszczy Bolimowskiej; 7. Szlakiem Wielkich Polan; 8. Kręgowce Lądowe Polany Siwica; 9. Nieborów-Siwica--Arkadia; 10. Rokita Ostoja Bobrów).

Ścieżki nie są oznakowane w te-renie — broszury zawierające mapki i opisy poszczególnych ścieżek można uzyskać w Dyrekcji BPK. (Bolimowski Park Krajobrazowy tel. 468351100 lub 468333777, ul. Konstytucji 3 Maja 6, 96-100 Skierniewice).

Na terenie nadleśnictwa znajduje się 8 rezerwatów przyrody o łącznej powierzchni 370,58 ha.: Trębaczew, Bażantarnia, źrodła Borówki, Babsk, Ruda Chlebacz, Kopanicha, Polana Siwica, Rawka. Inną formą szczegól-

nej ochrony przyrody na terenie Nad-leśnictwa Skierniewice: Zespół Przy-rodniczo-Krajobrazowy Zwierzyniec Królewski w uroczysku leśnym Zwie-rzyniec. Największą jego atrakcją przy-rodniczą jest 430 sztuk starych drzew (głównie sędziwe dęby szypułkowe, a także buki, graby, jesiony, wiązy i to-pole). Najstarsze drzewa osiągają wiek ponad 250 lat.

Nadleśnictwo Skierniewice Maków, ul. Zwierzyniec;

tel: 468312018, 468312019, www.lodz.lasy.gov.pl/web/skierniewice/homee-mail: skierniewice@lodz.lasy.gov.pl

Powierzchnia Nadleśnictwa wyno-si 14500 ha, siedziba mieści się

w Płocku, przy ul. Bielskiej 24. Sięga od jeziora Szczutowskiego, w gminie Szczutowo na północy do gminy Czer-wińsk na południu, gdzie naturalną po-łudniową granice stanowi rzeka Wisła.

Na łącznej powierzchni 302 ha ustanowione zostały trzy rezerwaty przyrody: Brwilno, Sikórz, Brudzeń-skie Jary. Dodatkowo rezerwat Sikórz, ze względu na cenne wartości przy-rodnicze włączony jest w europejską sieć obszarów Natura 2000. Część

lasów nadleśnictwa wchodzi w skład Brudzeńskiego Parku Krajobrazowe-go, powołanego dla zachowania wa-lorów krajobrazowych. Urozmaicona rzeźba terenu Parku jest osobliwością na nizinnym i równinnym Mazowszu. Sosna, gatunek wyraźnie dominują-cy na obszarze lasów Nadleśnictwa Płock zajmuje ponad 72 % ogólnej powierzchni. Drugim gatunkiem jest brzoza zajmująca 9,8% powierzch-ni, olsza 8,5% oraz dąb 5,5%.Średni wiek drzewostanów wynosi 56 lat. Nadleśnictwo Płock obejmuje obszar o niskiej lesistości. Lasy nadleśnictwa są atrakcyjnym miejscem wypoczyn-ku letniego i sobotnio-niedzielnego ludności oraz miejscem pozyskiwania runa leśnego. Bardzo atrakcyjnymi turystycznie obszarami, gdzie głównie skupia się zorganizowany ruch tury-styczny są: dolina Wisły, stanowiąca południową granicę zasięgu teryto-rialnego nadleśnictwa i dolina Skrwy Prawej, przepływającej wzdłuż jego za-chodniej granicy.

Nadleśnictwo Płock prowadzi czyn-ną działalność edukacyjną.

Nadleśnictwo Płock

Szkółka leśna w Gałkach Nowych produkuje bogaty wybór sadzonek o wysokiej jakości i bardzo atrakcyjnych cenach, nie tylko do zalesień ale także do zadrzewień i ogródków przydomo-wych. Nadleśnictwo oferuje bogaty asortyment surowca drzewnego sosny, brzozy, dębu i olszy. Jest dostawcą su-rowca dla dużych zakładów drzewnych jak również odbiorców detalicznych.

8