Ég get sungið líka

mín altrödd yndisleg...

Már Wolfgang Mixa16.3.2006

Sögulegar staðreyndir

• Úrvalsvísitala Kauphallar Íslands hækkaði eftirfarandi síðustu ár:

• 2003 54%• 2004 57%• 2005 60%• Fyrstu tvo mánuði 2006 17%• Ávöxtun ársins enn jákvæð þrátt fyrir neikvæða

umfjöllun undanfarið

Krossapróf

• Bestu 3 ár á hlutabréfamörkuðum Bandaríkjanna á síðustu öld veittu eftirfarandi ávöxtun?

• A. 54% - 53% - 51%

• B. 60% - 57% - 54%

• C. 75% - 74% - 64%

• D. 81% - 74% - 73%

• E. Ekkert af ofangreindu

Er þessi hækkun réttlætanleg?

• Hlutabréf höfðu lækkað mikið áður en þau hækkuðu aftur

• Ytri skilyrði hafa verið afar hagstæð – helst slíkt öllu lengur?

• Mikil þennsla ríkjandi

• Búið að gera marga góða hluti

• Auðvelt aðgengi að fjármagni – “easy money”

Lánshæfismat

• Hvað er lánshæfismat?» Líkur á því að skuldari geti staðið við skuldbindingar

sínar» Stöndugri skuldari – betra lánshæfismat & því lægri

ávöxtunarkrafa gerð til viðkomandi» 3 fyrirtæki eru langmest áberandi við að meta

lánshæfismöt» Eru flokkuð eftir stöfum, AAA er best, AA næst best,

A svo á eftir, síðan kemur BBB (mörg fjárfestingarfyrirtæki kaupa ekki skuldabréf með lægra mati en BBB) og síðan koll af kolli. Það þarf djarfhuga að fjárfesta í B eða CCC skuldabréfum.

» Bandarísk ríkisskuldabréf eru sögulega stöndugust

Lánshæfismat - Ísland

• Er í dag á hæsta grunni hjá Fitch matsfyrirtækinu hvað innlendar skuldbindingar varðar, eða AAA.

• Mati var ekki breytt í um daginn, en horfur eru orðnar neikvæðar.

• Ríki hefur greitt niður skuldir.• Skuldsetning einkageirans og einstaklinga

er aftur á móti orðið með því hæsta sem þekkist

Lánshæfismat - framhald

• Easy money hefur aðallega birst í auðveldu aðgengi einstaklinga í gegnum húsnæðislán (þrátt fyrir hækkandi vaxtastig)

• Yfirdráttarheimildir voru greiddar niður með nýjum & hagstæðum húsnæðislánum

• Þær heimildir voru komnar á sama stig aðeins um 9-12 mánuðum síðar....

• Erlend lán fyrirtækja einnig meiri, miklu meiri

Lántökur

• Auka hagnað og velsæld þegar að vel gengur

• Verða dragbítur þegar að á móti blæs

• Eru Íslendingar að taka áhættu vegna lántaka?

• Fitch bendir á ævintýrið í Asíu sem endaði með hörmungum árin 1997-1999

Ég er miklu bestur, mín bók er dásamleg

• Kaup á fyrirtækjum og lántökur til að stækka þau hafa gengið vonum framar hingað til

• Einstaklingar eru þó margir búnir að spenna bogan afar mikið – fasteignakaup, flottir bílar, o.s.frv.

• Hækkandi vaxtastig hefur hingað til aðeins aukið viðskiptahallann og styrkt íslensku krónuna (sem gerir innflutar vörur ódýrari og eykur þar með enn á neyslu).

Hvað ef sama þróun heldur áfram

• Skuldir aukast sem leiðir að lokum til þess að lánshæfismat Íslands lækkar

• Lánskjör versna• Íslenska krónan veikist• Erfiðra verður að fjármagna

útrásarverkefni• Trú almennings þverrar• Getur myndað hringrás sem verður verri

en flestum órar fyrir (sbr. netbólan um árið)

Hvað þarf að gera?

• Í stuttu máli þarf að ná tökum á skuldsetningu einstaklinga og fyrirtækja

• Hvernig? – Hjá einstaklingum þarf að endurskoða

húsnæðislánastefnuna sem stigmagnaðist árið 2004 í stríði ríkis og fjármálastofnanna

– Erfiðra er að meta slíkt hjá fyrirtækjum (lántökur geta oft aukið virði fyrirtækja, spurning frekar hvenær slíkt fari að vinna á móti þeim)

Hætta á ferð?

• Þegar að sjónir beinast að hagnaði vegna fjárfestinga er hætta á ferð – verðmætasköpunin sjálf gleymist

• Hætta felst í því að spilaborg sé að myndast svipað því og gerðist í Japan árin 1985-1990. Á þeim árum “græddu” fyrirtæki mest á því að fjárfesta í hvor öðrum. Þessu er stýrt mestmegnis af fjárfestingarfyrirtækjunum sjálfum.

Hlutabréf – hætta á ferð?

• Öðruvísi farið með margar íslenskar fjárfestingar – fjárfest og rekstur endurskipulagður (Straumur, Baugur, Bakkavör)

• Litið er mikið til fræða og ekki síst hugmyndafræða varðandi fjárfestinga (Buffett) og rekstur (Jack Welch)

Eru allir að gera það gott?

• Það er kaldhæðni að sjaldan hafa jafn fáir einstaklingar verið að fjárfesta í íslenskum hlutabréfum og nú, þegar að mestar hækkanir eru.

• Allir eru þó óbeint að gera það gott, skatttekjur, viðbótarsparnaður & lífeyrir.

• Ég vinn alla daga, en allt á sama veg....