efektywność mechanizmów konsultacji społecznych
DESCRIPTION
Prezentacja Ewy Stokłuskiej z Fundacji Pracownia Badań i Innowacji Społecznych "Stocznia" na temat efektywności mechanizmów konsultacji społecznych. Prezentacja została przygotowana na spotkanie City camp otwarte miasto: partycypacja konieczny eksperyment organizowane przez Fundację Plan C, Stowarzyszenie Pracownia Obywatelska i Stolik Miejskość i kultura miejska Obywateli Kultury Kraków.TRANSCRIPT
![Page 1: Efektywność mechanizmów konsultacji społecznych](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062308/558c3f81d8b42a8d4f8b4596/html5/thumbnails/1.jpg)
Kraków, 29.06.2012
City camp Otwarte miasto Partycypacja – konieczny eksperyment
Ewa StokłuskaPracownia Badań i Innowacji Społecznych „Stocznia”
![Page 2: Efektywność mechanizmów konsultacji społecznych](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062308/558c3f81d8b42a8d4f8b4596/html5/thumbnails/2.jpg)
2
Partycypacja obywatelska czy społeczna? Partycypacja obywatelska – wertykalna – współpraca
obywateli z władzą Np. tworzenie strategii rozwoju miejscowości przy udziale
mieszkańców i organizacji pozarządowych
Partycypacja społeczna – horyzontalna – współpraca grup osób w celu osiągnięcia wspólnego celu Np. wspólne podjęcie remontu podwórka przez
mieszkańców
![Page 3: Efektywność mechanizmów konsultacji społecznych](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062308/558c3f81d8b42a8d4f8b4596/html5/thumbnails/3.jpg)
3
Partycypacja obywatelska – co to takiego?
Drabina partycypacji – sposób na uporządkowanie myśleniu o działaniach partycypacyjnych i ich różnych formach
WSPÓŁDECYDOWANIE
KONSULTOWANIE
INFORMOWANIEdostarczanie obywatelom wiedzy na temat planowanych i
realizowanych działań – komunikacja jednostronna: władza obywatele
komunikacja dwustronna: władza pyta o zdanie (i wysłuchuje) obywateli/ organizacje pozarządowe
komunikacja oraz działanie dwustronne: obywatele i organizacje pozarządowe występują jako partnerzy w
tworzeniu i realizowaniu działań
Partycypacja obywatelska jest zjawiskiem, które może występować z różną „intensywnością”…
![Page 4: Efektywność mechanizmów konsultacji społecznych](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062308/558c3f81d8b42a8d4f8b4596/html5/thumbnails/4.jpg)
5
Najważniejsze etapy planowania działań partycypacyjnych
Określenie grupy uczestników naszych działań nie zawsze każdy MUSI partycypować: istotne jest zidentyfikowanie grup interesariuszy – ludzi, których przedmiot naszych działań faktycznie dotyczy. Taka wiedza pozwala wybrać formę i sposób przekazania informacji o naszych działaniach
UCZESTNICY
METODA
CEL
Po co?
Jak?
Z kim?
Dokładne określenie celu zdefiniowanie rezultatu, który chcemy osiągnąć wyznacza ogólny kierunek wszelkich kolejnych działań, porządkuje myślenie o procesie jako całości
Wybór metody/technik czyli nie wszystko nadaje się do wszystkiego, to na jaką technikę się zdecydujemy może zwiększyć skuteczność naszych działań
![Page 5: Efektywność mechanizmów konsultacji społecznych](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062308/558c3f81d8b42a8d4f8b4596/html5/thumbnails/5.jpg)
6
![Page 6: Efektywność mechanizmów konsultacji społecznych](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062308/558c3f81d8b42a8d4f8b4596/html5/thumbnails/6.jpg)
8
BARIERY
brak rozumienia bądź nieprecyzyjne rozumienie pojęcia „konsultacje społeczne”, tak wśród urzędników, jak i potencjalnych uczestników konsultacji
brak regulacji prawnych (np. wytycznych centralnych, lokalnych regulaminów)
![Page 7: Efektywność mechanizmów konsultacji społecznych](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062308/558c3f81d8b42a8d4f8b4596/html5/thumbnails/7.jpg)
9
Bariery konsultacji brak dedykowanych jednostki organizacyjnych/stanowisk
odpowiedzialnych za konsultacje (8% gmin, na wsi 7%, w miastach43%) obywatele są owszem zainteresowani konsultacjami decyzji mających
wpływ na ich życie, ale nie zawsze mogą odnieść to do różnego rodzaju dokumentów czy strategii
konsultacje prowadzone są najczęściej w przypadkach, w których wprost nakazują to przepisy, przypadki „spontanicznych” konsultacji są rzadkie
zazwyczaj konsultacje dotyczą ostatecznej wersji dokumentów lub prowadzone są w końcowej fazie projektowania inwestycji
najczęściej wykorzystywane są pasywne metody zasięgania opinii
![Page 8: Efektywność mechanizmów konsultacji społecznych](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062308/558c3f81d8b42a8d4f8b4596/html5/thumbnails/8.jpg)
10
![Page 9: Efektywność mechanizmów konsultacji społecznych](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062308/558c3f81d8b42a8d4f8b4596/html5/thumbnails/9.jpg)
11
Bariery po stronie organizatorów
ograniczenia budżetowe i czasowe, sztywne przepisy prawa uniemożliwiające podejmowanie działań odbiegających od rutyny
doświadczenie niskiego zaangażowania potencjalnych uczestników w procesy konsultacji
partykularne interesy uczestników konsultacji -> zawłaszczanie procesów na tematach niezwiązanych z przedmiotem konsultacji
niewystarczająca praktyczna wiedza na temat prowadzenia konsultacji brak wiedzy i kompetencji po stronie uczestników (o materii konsultacji,
ale tez sposobie działania urzędów)
![Page 10: Efektywność mechanizmów konsultacji społecznych](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062308/558c3f81d8b42a8d4f8b4596/html5/thumbnails/10.jpg)
12
Bariery po stronie uczestników zbyt krótki okres trwania konsultacji (brak czasu na zapoznanie się z
przedmiotem procesu i przygotowanie rzetelnego stanowiska) brak wiary w to, że urzędnicy uznają zgłaszane opinie za wartościowe prowadzenie konsultacji na zbyt późnym etapie procesu podejmowania
decyzji brak konsultacji dotyczących spraw znajdujących się w sferze
autentycznych zainteresowań obywateli brak rzetelnego dostępu do informacji nt. przedmiotu konsultacji (często
konsultacje dotyczą dokumentów poddanych obowiązkowym konsultacjom, których obywatele i organizacje nie rozumieją bądź leżą poza sferą ich zainteresowań)
zapraszanie do konsultacji tych samych uczestników, ograniczenie konsultacji do instytucji i brak troski o opinie poszczególnych osób
obawy przed sankcjami za niepopularne opinie
![Page 11: Efektywność mechanizmów konsultacji społecznych](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062308/558c3f81d8b42a8d4f8b4596/html5/thumbnails/11.jpg)
13
Jak to robić lepiej? dobre przygotowanie do konsultacji wewnątrz urzędu, m.in. analiza
ekspertyz, badań, dostępnych danych itp., ewentualnie wykorzystanie profesjonalnej pomocy w przeprowadzaniu konsultacji
szczegółowe zaplanowanie procesu (harmonogram, zarządzanie zespołem, finanse)
klarowny dobór uczestników, dobre zdefiniowanie interesariuszy, dbałość o reprezentatywność uczestników
aktywne formy informowania (różnorodność kanałów) i dostosowanie form informowania do odbiorców (język, kanały komunikacyjne), myślenie o trafności komunikatu i skuteczności jego dotarcia (ewaluacja)
wykorzystanie materiałów przybliżających uczestnikom konsultowane zagadnienie, np. zagadnień/pytań do dyskusji, pisanych zrozumiałym, a nie czysto technicznym lub urzędniczym językiem
![Page 12: Efektywność mechanizmów konsultacji społecznych](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062308/558c3f81d8b42a8d4f8b4596/html5/thumbnails/12.jpg)
14
zapewnienie czasu na wyrażanie opinii i składanie wniosków dbałość o jakość organizacji procesu zasięgania opinii, np. spotkania
konsultacyjne w porach południowych, prowadzone wg planu, umiejętnie moderowane
generowanie informacji zwrotnej – jej brak uczestnicy odbierają jako instrumentalne i niepartnerskie traktowanie ich przez urzędników (podanie uzasadnienia ostatecznej decyzji, lista złożonych wniosków)
[! Jako powód braku informacji zwrotnej urzędnicy podają: brak obowiązku, brak potrzeby poinformowania uczestników o wynikach, przekonanie, że obywatele sami powinni interesować się kwestią, którą konsultowali.] ewaluacja procesów -> uczenie się zapewnienie niezbędnych nakładów finansowych na proces (62% urzędów
nie przeznacza na nie żadnych środków lub nie więcej niż 1000zł rocznie…) przygotowanie regulaminu konsultacji (zbioru zasad i wytycznych)
![Page 13: Efektywność mechanizmów konsultacji społecznych](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062308/558c3f81d8b42a8d4f8b4596/html5/thumbnails/13.jpg)
15
Więcej o tym…
w raportach z
Badania efektywności mechanizmów konsultacji społecznych (BEKS)
PBIS Stocznia i SMG/KRC, 2010-2011, na zlecenie MPiPShttp://partycypacjaobywatelska.pl/biblioteka-partycypacja/144-badanie-efektywnoci-mechanizmow-konsultacji-spoecznych
![Page 14: Efektywność mechanizmów konsultacji społecznych](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062308/558c3f81d8b42a8d4f8b4596/html5/thumbnails/14.jpg)
16
Przykład rozwiązań systemowych
![Page 15: Efektywność mechanizmów konsultacji społecznych](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062308/558c3f81d8b42a8d4f8b4596/html5/thumbnails/15.jpg)
Hackney (Londyn)
dzielnica na prawach gminy (borrough) ok. 200 tys. mieszkańców
Hackney Strategic Partnership Strategia Wspólnotowa (Community
Strategy) dokument strategiczny dot. form
angażowania obywateli w procesy decyzyjne dzielnicowa strategia dot. konsultacji i
polityki informacyjnej
![Page 16: Efektywność mechanizmów konsultacji społecznych](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062308/558c3f81d8b42a8d4f8b4596/html5/thumbnails/16.jpg)
Konsultacje Zapis o konsultacjach jako elemencie procesu decyzyjnego w statucie Dzielnicy Działania na rzecz poprawa jakości procesów konsultacyjnych:
standardy konsultacji dla Dzielnicy – Hackney’s Consultation Charter (Regulamin Konsultacji)- wytyczne dla urzędników zlecających i prowadzących konsultacje,- koordynacja działań konsultacyjnych,
Public Consultation Officer przy Zespole ds. Komunikacji:- doradztwo w kwestii organizacji i przeprowadzania procesów konsultacyjnych,- przygotowywanie corocznego Planu Konsultacji,- koordynacja procesów konsultacyjnych w całym Urzędzie i we współpracy z
partnerami (np. The Learning Trust),- monitorowanie przestrzegania Regulaminu Konsultacji.
![Page 17: Efektywność mechanizmów konsultacji społecznych](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062308/558c3f81d8b42a8d4f8b4596/html5/thumbnails/17.jpg)
19
Konsultacje Regulamin Konsultacji określa
wytyczne w zakresie ich organizowania i prowadzenia konsultacji, m.in.:
- ramy czasowe,- etapy procesu,- sposób przygotowania materiałów
konsultacyjnych,- zasada zapewniania równości szans w
dostępie do procedur konsultacyjnych (ze wskazaniem metod),
- zróżnicowanie grup docelowych, m.in. etnicznych, religijnych, wiekowych,
- standardy komunikacyjne (tożsamość wizualna etc.).
![Page 18: Efektywność mechanizmów konsultacji społecznych](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062308/558c3f81d8b42a8d4f8b4596/html5/thumbnails/18.jpg)
20
Różne poziomy „konsultowania”
![Page 19: Efektywność mechanizmów konsultacji społecznych](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062308/558c3f81d8b42a8d4f8b4596/html5/thumbnails/19.jpg)
21
Praktyka około 100 procesów rocznie zróżnicowane spektrum
zagadnień: od dokumentów strategicznych do lokalizacji przejść dla pieszych
zróżnicowane metody rozwój rozwiązań online internetowa baza konsultacji konsultacje jednorazowe i
okresowe
regularna ocena działań samorządu
plany konsultacji zatwierdzane przez Radę Dzielnicy jako element kwartalnych Planów Działania
![Page 20: Efektywność mechanizmów konsultacji społecznych](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062308/558c3f81d8b42a8d4f8b4596/html5/thumbnails/20.jpg)
22
Czy nowatorska formuła konsultacji może sama w sobie zachęcić do wzięcia w nich udziału?
![Page 21: Efektywność mechanizmów konsultacji społecznych](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062308/558c3f81d8b42a8d4f8b4596/html5/thumbnails/21.jpg)
23
OCENA PARTYCYPACYJNA (Participatory Appraisal)
Zestaw technik do:- diagnozy społeczności lokalnej (potrzeb i warunków funkcjonowania),- wypracowywania propozycji rozwiązań,- tworzenia planów działania.
Wykorzystanie wiedzy i obserwacji członków danej społeczności.
„Partycypacyjne badanie socjologiczne”: badanie/ocena społeczności dokonana z udziałem samych jej członków
Umożliwia tworzenie wspólnej wizji, np. rozwoju miejscowości, zmian przestrzennych, rozwoju instytucji publicznych, oceny jakości usług.
Np. w procesach planowania przestrzennego, oceny środowiskowej, ewaluacji usług publicznych
![Page 22: Efektywność mechanizmów konsultacji społecznych](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062308/558c3f81d8b42a8d4f8b4596/html5/thumbnails/22.jpg)
24
Kluczowe założenia
To sami ludzie są ekspertami w sprawach, które ich dotyczą.
Reprezentatywność grupy
Uwzględnienie osób marginalizowanych
Praca nad wspólnym katalogiem problemów, potrzeb i priorytetów społeczności – dyskusja i dążenie do konsensusu
Mobilizacja członków społeczności do spojrzenia na daną kwestię z szerszej perspektywy - konfrontacja różnych perspektyw i priorytetów grupowych -> wypracowanie wizji dobra wspólnego
![Page 23: Efektywność mechanizmów konsultacji społecznych](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062308/558c3f81d8b42a8d4f8b4596/html5/thumbnails/23.jpg)
25
OCENA PARTYCYPACYJNA (Participatory Appraisal) PROCES:- diagnozowanie kontekstu (zbieranie
danych w terenie – np. wywiady indywidualne, proste pytania otwarte zamiast ankiet)
- analiza problemów,- generowanie rozwiązań,- planowanie przyszłych działań
Techniki warsztatowe, m.in.:- mapowanie,- wykorzystanie materiałów graficznych
(planów, zdjęć etc.),- tworzenie diagramów, rankingów i matryc,
np. zadowolenia, jakości życia, oceny jakości usług, preferencji,
- SpeakOut: mieszkańcy występują, urzędnicy zadają pytania
Kluczowa rekrutacja uczestników Wsparcie trenerów/moderatorów Szkolenie uczestników do pracy w terenie Zaangażowanie miejscowych aktywistów,
wolontariuszy (np. w partnerstwie z NGO)
![Page 24: Efektywność mechanizmów konsultacji społecznych](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062308/558c3f81d8b42a8d4f8b4596/html5/thumbnails/24.jpg)
26
„Dzień Otwarty” (Open House) szansa na zapoznanie się z
prezentowanymi koncepcjami, zadawanie pytań i zgłaszanie uwag oraz własnych propozycji
możliwość spotkania się z przedstawicielem władz/organizacji
Miejsce: popularne miejsce publiczne Dłuższy czas: cały dzień lub weekend, kilka
terminów w kilku miejscach
prezentacja problemu (tablice, makiety, zdjęcia), materiały informacyjne (pisane, wizualne)
dyżury organizatorów rozmowy niemoderowane zbieranie informacji kontaktowych
-> informacja zwrotna możliwość przeprowadzenia „przy okazji”
badań ankietowych
![Page 25: Efektywność mechanizmów konsultacji społecznych](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062308/558c3f81d8b42a8d4f8b4596/html5/thumbnails/25.jpg)
27
Terenowe punkty konsultacyjne
Lotne lub stałe Zwłaszcza, gdy określone grupy
odbiorców, np.- rowerzyści – w pobliżu ścieżek,- osoby starsze – w ośrodkach zdrowia,- rodzice – w placówkach oświatowych,
przy okazji wydarzeń dla dzieci itd. Zwłaszcza gdy kwestie związane z
przestrzenią, np. wystawy w przestrzeni publicznej
Wymiar wizerunkowy
![Page 26: Efektywność mechanizmów konsultacji społecznych](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062308/558c3f81d8b42a8d4f8b4596/html5/thumbnails/26.jpg)
28
Future Scenario Workshop Metoda kreatywna wykorzystywana do:
Tworzenia wspólnej wizji przyszłości (planowania) szukania innowacyjnych rozwiązań dla kwestii problemowych
Założenie: równość opinii i stanowisk Konkretny temat Uczestnicy: członkowie lokalnej społeczności, przedstawiciele władz i
instytucji lokalnych Konieczne do przeprowadzenia warsztatu są:
Wola do wprowadzenia w życie wypracowanych pomysłów Urealnienie oczekiwań uczestników
![Page 27: Efektywność mechanizmów konsultacji społecznych](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062308/558c3f81d8b42a8d4f8b4596/html5/thumbnails/27.jpg)
29
Future Scenario Workshop Proces warsztatowy składa się z 3 faz:
Faza krytyki Krytyczne opinie są zapisywane na karteczkach i grupowane Faza kończy się dynamicznym przedstawieniem wyłonionych tematów (np.
z użyciem psychodramy) Faza utopii
Burza mózgów i wyłonienie kilku najważniejszych tematów, nad którymi uczestnicy będą pracować w mniejszych grupach
„Zagraniczni goście, którzy słyszeli o świetnych rezultatach działań, które rozpoczęły się na warsztacie w 2010 roku, postanowili przyjechać z wizytą badawczą w 2030. Co zobaczą, usłyszą i poczują?”
Przedstawienie przez uczestników stworzonych przez nich obrazów przyszłości
Faza realizacji Każda grupa musi poprawić swój pomysł i stworzyć szczegółowy plan
działań, w którym rozpisują wszystkie kroki, które trzeba podjąć, aby zrealizować dany cel
![Page 28: Efektywność mechanizmów konsultacji społecznych](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062308/558c3f81d8b42a8d4f8b4596/html5/thumbnails/28.jpg)
30
Etap po etapie – o czym pamiętać
![Page 29: Efektywność mechanizmów konsultacji społecznych](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062308/558c3f81d8b42a8d4f8b4596/html5/thumbnails/29.jpg)
31
DIAGNOZA…
O CZYM NALEŻY PAMIĘTAĆ?
… czyli przyjrzenie się dotychczasowej sytuacji (podejmowanym działaniom, zaangażowanym grupom, zebranej już wiedzy i informacjom), by precyzyjniej określić podejmowany temat.
• czy ktoś poruszał już ten temat? (publikacje, badania, dokumenty,
artykuły prasowe)• czy były podejmowane jakieś działania w tym obszarze?• czy ktoś dysponuje wiedzą w tym zakresie? jest ekspertem?• kogo należy zapytać o zdanie i jak do nich trafić?
![Page 30: Efektywność mechanizmów konsultacji społecznych](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062308/558c3f81d8b42a8d4f8b4596/html5/thumbnails/30.jpg)
32
INFORMOWANIE…
O CZYM NALEŻY PAMIĘTAĆ?
… czyli zaproszenie do planowanych przez nas działań.
• stworzyć zrozumiały i konkretny komunikat: o czego dotyczy sprawao co i kiedy będzie się działoo czemu warto się zaangażowaćo jak można to zrobić o gdzie uzyskać dodatkowe informacje
• wybrać kanały dotarcia (kilka, różne dla różnych grup) – tak, by dotrzeć do wszystkich do których chcemy
![Page 31: Efektywność mechanizmów konsultacji społecznych](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062308/558c3f81d8b42a8d4f8b4596/html5/thumbnails/31.jpg)
33
ZASIĘGANIE OPINII…
O CZYM NALEŻY PAMIĘTAĆ?
… czyli działanie „właściwe”: etap poznawania opinii w danej sprawie, wypracowywania rozwiązań, stanowisk
• dostępnych wiele różnych metod – warto dobrać je do tematu i grupy, z którą pracujemy
• jasno zakreślić ramy działania: o czym dokładnie rozmawiamy, na co możemy mieć wpływ, co stanie się dalej z efektami wspólnej pracy
• odpowiednio zaplanować działania: czas trwania, ich dostępność dla uczestników (np. czas, miejsce)
• warto zbierać bezpośrednie kontakty do uczestników – przydadzą się później
![Page 32: Efektywność mechanizmów konsultacji społecznych](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062308/558c3f81d8b42a8d4f8b4596/html5/thumbnails/32.jpg)
34
INFORMACJA ZWROTNA…
O CZYM NALEŻY PAMIĘTAĆ?
… czyli zdanie relacji. Przekazanie wszystkim zaangażowanym osobom podsumowania pracy i zapowiedzi kolejnych kroków
• należy wykorzystać te same kanały informowania poprzez które zapraszaliśmy oraz skorzystać z zebranych w trakcie zasięgania opinii kontaktów
• informować o: finalnym rezultacie, wykorzystaniu efektów wspólnej pracy, kolejnych krokach
• przygotować 2 wersje podsumowania: pełną i skróconą • przekazywać skrócone podsumowanie i odsyłać do całości
podsumowania
![Page 33: Efektywność mechanizmów konsultacji społecznych](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062308/558c3f81d8b42a8d4f8b4596/html5/thumbnails/33.jpg)
35
EWALUACJA…
O CZYM NALEŻY PAMIĘTAĆ?
… czyli jak nam to wyszło. Próba oceny zrealizowanego procesu: czy cel został zrealizowany, co sądzą o nim uczestnicy, o czym zapomnieliśmy, co nam się udało.
• ocena „wewnętrzna” (przez nas samych) i „zewnętrzna” (pytanie o zdanie uczestników i partnerów)
• formułowanie konkretnych pytań na wybrane tematy (np.: czy spotkanie był dobrze zorganizowane? czy uczestnicy byli dobrze poinformowani? czy do wszystkich dotarła informacja zwrotna?)
• warto wykorzystać zebrane wcześniej dane kontaktowe – zapytać tych, którzy uczestniczyli
• wyniki ewaluacji (lub ich fragment) warto opublikować
![Page 34: Efektywność mechanizmów konsultacji społecznych](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062308/558c3f81d8b42a8d4f8b4596/html5/thumbnails/34.jpg)
36
Dziękuję za uwagę!