Φρανσουά τανγκίΌλο το θέατρο σε μια παράσταση

she she PopΚόσμοι μαζί και χώρια

στεφανία ΓουλιώτηΜυστικά και ψέματα

ΌλιαΛαζαρίδουΌλιαΛαζαρίδουΜια φλογίτσα!

Βλα

ντι

μιρ

& Β

οΒκ

α α

σκεν

αζι

ιι α

ντω

νη

σ Βο

λαν

ακη

σιι

αλκ

ηστ

ισ Π

ρωτο

ψα

λτη

ιιΔη

μη

τρα

Γαλα

νη

ιιμ

αρι

νελ

λαζα

χαρι

ασ

καρο

υνη

σιι

ευρι

ΠιΔ

ησ

λασκ

αρι

Δησ

ιι ελ

ενη

ευθ

υμιο

υιι

Βασι

λησ

χρισ

τοΠ

ουλ

οσ

ιιζω

η χ

ατζη

αν

των

ιου

Ξεν

ια κ

αλο

Γερο

Πο

υλο

υιι

Era

sErs

ιι Γι

αν

νη

σ α

ΓΓελ

ακα

σιι

κων

στα

ντι

νο

σ ν

τελλ

ασ

ιι Βα

ΓΓελ

ησ

θεο

Δωρο

Πο

υλο

σ Γι

αν

νη

σ κα

κλεα

σιι

στα

ματ

ησ

κραο

υνα

κησ

ιι Γι

αν

νη

σ σΠ

αν

οσ

ιι ν

ενα

Βεν

ετσα

νο

υ

H Eφημερίδα του Eλληνικού φεστιβάλEιδική έκδοση για το πρόγραμμα του 2015Nο 45 (4/2015) [9/7/2015]

ISSN: 1791-1729

Eλληνικό Φεστιβάλ A.E.

Διευθυντής Σύνταξης: Hλίας KανέλληςEπιμέλεια ύλης: Μαίρη ΚιτροέφΣύνταξη: Έλια Aποστολοπούλου, Αλεξάνδρα Βουδούρη, Δομίνα Διαμαντοπούλου,Ματίνα Καλτάκη, Kατερίνα Kόμητα,Μυρτώ Λιαλιούτη, Nίκη Oρφανού, Μαρίλια Παπαθανασίου, Μυρτώ Πολυμίλη

Συνεργάζονται:Tηλέμαχος ΑναγνώστουΚόμικς: Τόμεκ ΓιοβάνηςΦωτογράφοι:Bίκυ Γεωργοπούλου, Bασίλης MαθιουδάκηςYπεύθυνος σύμφωνα με το νόμο: Γιώργος ΛούκοςΣχεδιασμός: Z-axisΔημιουργικό: Aνδρέας PεμούντηςEκτύπωση: MINDTINT A.E.

[

]Metropolis

XOPHΓOI EΠIKOINΩNIAΣ

ME THN YΠOΣTHPIΞH

4 shE shE PoP ΚοΣΜοι Μαζι Και χωρια6 Βλαντιμιρ & ΒοΒκα ασκεναζι Πατηρ, υιοΣ Και αγιοΣ ραχΜανινοφ9 ελενη ευθυμιου «να Μη ΜαΣ αΛΛοιωνει ο φοΒοΣ»10 αλκηστισ Πρωτοψαλτη «να ξαναΚανουΜε ενα restart Σε οΛα»12 Δημητρα Γαλανη «Κανω Μονο αυτο Που αγαΠω»14 μαρινελλα she did it her way17 ζαχαριασ καρουνησ «Με ΣυγΚινει ο,τι Μυριζει ανατοΛη»18 ευριΠιΔησ λασκαριΔησ υΠερΒοΛη, γεΛοιοτητα, ανατροΠη!20 στεΦανια Γουλιωτη ΜυΣτιΚα Και ψεΜατα23 αντωνησ Βολανακησ το ΠΛατωνιΚο ΣΠηΛαιο Και ο γαΜοΣ 24 Βασιλησ χριστοΠουλοσ ο εΛιτιΣΜοΣ δεν εχει θεΣη Στη ΜουΣιΚη26 ζωη χατζηαντωνιου τυφΛοτητα Και εθεΛοτυφΛια 28 Ξενια καλοΓεροΠουλου Ματια ερΜητιΚα ανοιχτα29 ErasErs «η ΚαταΣτροφη ειναι ΣυνεχηΣ»30 ολια λαζαριΔου Μια φΛογιτΣα!32 Γιαννησ αΓΓελακασ ο αγαΜεΜνοναΣ εχει ΚαΛο ραφτη33 κωνσταντινοσ ντελλασ ηΛεΚτρα, ΣυγγενηΣ Με τον αΜΛετ34 ΒαΓΓελησ θεοΔωροΠουλοσ δυΣΚοΛοι Καιροι για ηρωεΣ36 Γιαννησ κακλεασ ο διΚαιοΠοΛιΣ αΚτιΒιΣτηΣ38 σταματησ κραουνακησ δεν τον αΚουΣα Ποτε να Λεει «τα ΠαραταΜε»40 Γιαννησ σΠανοσ «δεν ΚανουΜε ΛειτουργηΜα, αΠΛωΣ τραγουδαΜε»42 Φρανσουα τανΓκι οΛο το θεατρο Σε Μια ΠαραΣταΣη44 νενα Βενετσανου Μια ΠοΛιΣ αΛΛη θα Βρεθει

ο συνεγερτικός μίκηςΗ ζωή μου κύλησε με τη μουσική του Μίκη Θεοδωράκη. Ήταν το πιο διεθνές και το πιο απαγορευμένο που μπορούσαμενα προσεγγίσουμε, παιδιά, στην Ελλάδα που πήρε τη σκυτάλη από τη χούντα – μια εξωστρεφή μεν Ελλάδα, δειλή καιεπαρχιώτικη ωστόσο.Ήταν ανέκαθεν συνεγερτικός. Είχα μάθει για την προδικτατορική κόντρα του με τον Χατζιδάκι αλλά, τα πρώταμεταχουντικά χρόνια, έτρεχα στα στάδια για να ακούσω τη μουσική του. Πίστευα πάντα ότι η μουσική του στον ΑλέξηΖορμπά ήταν φολκλορισμός και ήμουν πάντα οπαδός άλλων δικών του σάουντρακ, του Ζ και του Σέρπικο. Οι μελοποιήσεις τραγουδιών του αδελφού του, Γιάννη Θεοδωράκη, ανέδειξαν έναν αξιοζήλευτο λυρικό μουσικό, πουενισχύθηκε όταν μελοποίησε τις Μπαλάντες, σε ποίηση του Μανόλη Αναγνωστάκη. Με άλλα λόγια, ο μουσικός ΜίκηςΘεοδωράκης ήταν παρών σε όλα τα μουσικά είδη. Επιβλητικός, καθ’ όσον εμπνευσμένος και παραγωγικός.Η αλήθεια είναι ότι είχα ένα κενό. Δεν γνώριζα τον Θεοδωράκη ως συνθέτη σοβαρής μουσικής – ώσπου, ένα καλοκαίρι,του 1993 νομίζω, στην Κοπεγχάγη, είδα τους Δανούς μουσικόφιλους να υποκλίνονται σε μαγικές σουίτες, πρώιμες αλλάπολύ ώριμες συμφωνίες, ορατόρια, έργα άγνωστά μου ώς τότε. Ο θρίαμβός του ήταν μεγάλος, θυμάμαι τη σύζυγό του,Μυρτώ, να του λέει ότι έπρεπε να έχει γράψει περισσότερη συμφωνική μουσική, έστω και σε βάρος του λαϊκού (καιστρατευμένου) ιδιώματος που υπηρέτησε.Αλλά ό,τι γράφει δεν ξεγράφει. Ο Μίκης Θεοδωράκης δεν θα μπορούσε να είναι μακριά από την αγορά των ιδεών – κι ημουσική του δεν θα μπορούσε να μην την καθρεφτίζει. Πολιτιστικό αλλά και πολιτικό τεκμήριο πολλών δεκαετιών του20ού αιώνα, επιστρέφει ακόμα μια φορά στο Φεστιβάλ Αθηνών, πάντα συνεγερτική, σε ζωντανό διάλογο με τουςποιητές κι ίσως και με την εποχή μας.Με τη βοήθεια της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών, ας τον ξαναανακαλύψουμε.

ηλίας κανέλλης

Στο εξώφυλλο, η Όλια Λαζαρίδουαπό τον Βασίλη Μαθιουδάκη

Xατζηχρήστου 23 & Mακρυγιάννη11742 / AΘHNA / T. 210 9282900

Διοικητικό ΣυμβούλιοΠρόεδρος: Γιώργος ΛούκοςAντιπρόεδρος: Γιώργος ΑντωνακόπουλοςMέλη: Πολυχρόνης ΠολυχρονόπουλοςΠόπη Σαρανταένα, Μάγια ΛυμπεροπούλουΛιάνα Θεοδωράτου, Γιώργος Πέτρου

ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΕΠΙΧΟΡΗΓΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

ΜΕΓΑΣ ΧΟΡΗΓΟΣ ΧΟΡΗΓΟΣ

editorial

ΘEATPO4 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #45 [9 ΙουΛίου 2015]

Κόσμοι μαζί και χώριαστa Schubladen, δηλαδή στα συρτάρια, βρίσκουμε έξι γυναίκες, πάνω κάτω της ίδιας ηλικίας:λίγο πριν τα σαράντα, λίγο μετά. Όταν παρουσιάστηκε αυτή η παράσταση για πρώτη φορά το2012, η γενιά αυτή φάνταζε ιδιαίτερη: ήταν μια γενιά που είχε ζήσει το πρώτο μισό της ζωής τηςστην κομμουνιστική απομόνωση, και το άλλο μισό στην επανενωμένη Γερμανία. στηνπαράσταση, μια γυναίκα από τη Δυτική Γερμανία κάθεται σ’ ένα τραπέζι απέναντι σε μια γυναίκατης ανατολικής Γερμανίας. συνομιλώντας, ανακαλύπτουν, βήμα βήμα, και όχι πάντα ανώδυνα,ότι η «αντικειμενική αλήθεια» δεν είναι παρά μια ιδεολογική κατασκευή.από τη νίκη ορφανού

she she Pop

infoshe she PopSchubladen

η γυναικεία κολεκτίβα με καταγωγή απότη δυτική γερμανία συναντά τρεις περ-φόρμερ από την ανατολική γερμανία καιανοίγουν τα ντουλάπια τους: προσωπικάημερολόγια, εφηβικές επιστολές, αγαπη-μένα βιβλία, δίσκους, αναμνηστικά. Μέσααπό τη συλλογική αφήγηση και την πο-λυφωνία επιχειρούν να ανεύρουν την αν-τικειμενικότητα στον ιδιωτικό χώρο. Στα γερμανικά με ελληνικούς υπέρτιτλους.

Πειραιώς 260, κτίριο Δ11 Ιουλίου, 21:0012 Ιουλίου, 17:00, 21:00εισιτήρια: 25€ (κανονικό), 20€ (μειωμένο), 15€ (φοιτητικό, 65+), 5€ (ανέργων, αΜεα)

οι she she Pop ιδρύθηκαν πριν από πε-ρίπου 20 χρόνια, από οκτώ φοιτήτριεςτων εφαρμοσμένων θεατρικώνΣπουδών του Πανεπιστημίου γκίσεν.Μετά την αποφοίτηση, αποφάσισαν

να θέσουν εαυτούς εκτός του ασφαλούς συστήμα-τος των κρατικών γερμανικών θεάτρων και να προ-χωρήσουν στην ανεξάρτητη παραγωγή. Ήθελαν ν’ακολουθήσουν έναν δρόμο διαφορετικό και ναπουν, ίσως, όσα δεν λέγονταν στις μεγάλες σκηνέςτης χώρας.

οι παραστάσεις τους, έως και το 2010 περίπου,βασίζονταν σε «ανοιχτές» δραματουργίες: η σύμ-πτωση επηρέαζε την αφήγηση, με την ενεργή συμ-μετοχή του κοινού. Όλα ήταν διαπραγματεύσιμα μετους θεατές που βρίσκονταν μπροστά τους κάθεβράδυ. Ποτέ δεν θα μπορούσε η αφήγηση να μείνειπλήρως υπό τον έλεγχο των δημιουργών. Όλα δου-λεύονταν πάνω στη σκηνή σαν μια «στιγμιαία βιο-γραφία», μια σύνθεση μεταξύ συγκρουόμενωνγραμμών: συμμετοχή του κοινού, σύμπτωση και καλ-λιτεχνικός σχεδιασμός.

Μπορεί το στοιχείο της σύμπτωσης και της αλλη-λεπίδρασης με το κοινό να έχει πλέον σημαντικάπεριοριστεί, αλλά σταθερό σημείο για τη δουλειάτου επιτυχημένου γερμανικού σχήματος συνεχίζεινα είναι η αυτοβιογραφία. αλλά μόνο ως υλικό. «δενθεωρούμε ότι είμαστε το πιο σημαντικό ή ενδιαφέ-ρον θέμα», εξηγούν. «Μας ενδιαφέρει η έννοια τηςυποκειμενικότητας και η ευθύνη του ομιλούντοςπροσώπου. το “εγώ” πάνω στη σκηνή είναι πάνταεκτεθειμένο ως μια κατασκευή.»

τι είδους πράγματα βρίσκουμε στα Schubladen;Προσωπικές επιστολές, μουσική, σχολικά βιβλία,ημερολόγια, λογοτεχνικά κείμενα, επίσημα έγγραφα.διαβάζουμε η μία στην άλλη. χρησιμοποιούμε αυ-τοβιογραφικά κείμενα για να κάνουμε ορατό τοποιές είμαστε, το τι πιστεύουμε και γιατί πιστεύουμεαυτά που πιστεύουμε, το τι συνιστά την ιδιαιτερό-τητά μας ως άτομα. η καθεμία από μας απευθύνεταιαποκλειστικά στο πρόσωπο που έχει απέναντί τηςστο τραπέζι. εδώ, η επανένωση μετατρέπεται σε επι-τελεστική πράξη. δηλαδή: αν δεν κάνεις αυτό πουλες, σημαίνει ότι δεν ισχύει. αμφισβητούμε η μίατην άλλη συνεχώς με τυποποιημένες ερωτήσεις:stOP! εξήγησε το! Ή ακόμα: stOP! Όρισέ το! Λει-τουργούμε σαν ανθρωπολόγοι που μελετούν ξέναείδη. Μέσα από αυτές τις μεθόδους, κάνουμε ορατότο ότι η λεγόμενη υποκειμενικότητά μας είναι δια-ποτισμένη από ιδεολογίες και πολιτικές. αποκαλύ-πτουμε ότι είμαστε πολιτικά κατασκευάσματα τουπεριβάλλοντός μας.

Πώς επιλέξατε τις συνεργάτιδές σας από τηνπρώην ανατολική Γερμανία για την παράσταση;γράψαμε μια ανοιχτή επιστολή. οι ανατολικογερμα-νίδες καλεσμένες μας ήρθαν σε μας γιατί τους εν-διέφερε αυτή η διαδικασία δουλειάς. δεν μπήκαμεσε πρακτικές επιλογής. Κάναμε πρόβες με περισσό-τερους ανθρώπους απ’ όσους βλέπει ο θεατής στησκηνή. Έτσι μπορούμε να παρουσιάζουμε κάθεφορά μια διαφορετική εκδοχή της παράστασης,ανάλογα με το ποιος παίζει.

Διαβάζοντας τα ημερολόγια των παιδικών ή νε-ανικών σας χρόνων, βρήκατε σ’ αυτά σκέψειςπου σας εξέπληξαν;φυσικά. το να κοιτάς, για παράδειγμα, τα ημερολόγιατης ζωής σου ως νέου ανθρώπου που μεγαλώνει

στη δυτική γερμανία και ν’ ανιχνεύεις τη στάση του«νικητή της ιστορίας», ακόμα και στις στιγμές τηςαυτοκριτικής σου, είναι κάτι που δεν το περιμένεις.εκπλήσσεσαι όταν βλέπεις στην πράξη ότι το σύ-στημα, στο οποίο μεγαλώνεις, είναι μέσα σου. είδαμεότι είμαστε όλοι δημιούργημα των καιρών μας καιτις ιδεολογιών μας. Μας βοήθησαν πολύ σ’ αυτό οισυνεργάτιδές μας από την ανατολική γερμανία, πουείχαν ζήσει την απόλυτη κατάρρευση του συστή-ματός τους και είχαν αναγκαστεί σε μικρή ηλικία ναπροσαρμοστούν σ’ ένα εντελώς διαφορετικό σύ-στημα σκέψης και δράσης.

μας είναι συχνά δύσκολο να δούμε ότι οι από-ψεις μας πηγάζουν από ένα τυποποιημένο σύ-στημα σκέψης· ότι είναι κλισέ... τα κλισέ είναι μια πραγματικότητα που πρέπει ν’ αν-τιμετωπίσεις. Στην παράσταση, καλούμαστε να ταφορέσουμε, να τα εκτελέσουμε, να τα ενσωματώ-σουμε στο σώμα μας... κι έτσι προκαλούμε τον εαυτόμας να λάβει ευθύνη γι’ αυτά, να τα αποδομήσει.

Ποιες ήταν οι διαφορές μεταξύ ανατολικής καιΔυτικής Γερμανίας στο θέμα του ρόλου της γυ-ναίκας; η σοσιαλιστική κυβέρνηση της Λαϊκής δημοκρατίαςτης γερμανίας έβαλε τις γυναίκες στην αγορά εργα-σίας και τη δημόσια σφαίρα και τις απελευθέρωσε,προσφέροντας πλήρη φροντίδα για τα παιδιά. η χει-ραφέτηση των γυναικών ήταν ένας στόχος που ολό-κληρη η κοινωνία έπρεπε να επιδιώκει. η χειραφέ-τηση δεν ήταν θέμα προσωπικής επιτυχίας, όπωςήταν στη δύση. αυτό είναι ένα από τα θέματα πουεπεξεργαζόμαστε στην παράσταση. Όλες οι ανατο-λικογερμανίδες περφόρμερς μας είχαν μητέρες (καιγιαγιάδες) οι οποίες εργάζονταν με πλήρες ωράριοκαι χωρίς αισθήματα ενοχής απέναντι στα παιδιάτους. η χειραφέτηση ως ιδιωτική υπόθεση δεν ήτανθέμα άξιο συζήτησης για τις γυναίκες της ανατολικήςγερμανίας.

οι she she Pop είναι ένα γυναικείο θεατρικόσχήμα. θεωρείτε ότι στον θεατρικό κόσμο τηςΓερμανίας οι γυναίκες πρέπει ακόμα να παλέ-ψουν για μια ισότιμη θέση;Σήμερα στο γερμανικό κρατικό θέατρο εξακολουθείη πλειονότητα των διευθυντών να είναι άντρες πουσκηνοθετούν τις ηθοποιούς σε ρόλους που έχουνγραφτεί κυρίως από άνδρες, και που μεταφέρουνέννοιες θηλυκότητας που είναι ξεπερασμένες. ημείξη των ρόλων των δύο φύλων σχεδόν δεν εκ-προσωπείται στη γερμανική σκηνή. το να γερνάς,για τις γυναίκες ηθοποιούς, είναι επίσης ένα πρό-βλημα. είναι δύσκολο για τις περισσότερες να κρα-τήσουν τη δουλειά τους στους θιάσους όταν είναιάνω των 50 ετών. Σπάνιο να βρει κανείς ηλικιωμένεςγυναίκες στις γερμανικές σκηνές... Μένει να δούμεαν οι she she Pop μπορούν να αποτρέψουν αυτήτη μοίρα για τα μέλη τους!

στη σκηνή, είστε ο εαυτός σας; Ή ένας ρόλος; Μπορώ να το θέσω ως εξής: ως περφόρμερ σ’ έναshow σαν αυτό που θα δείξουμε στην αθήνα, έχωαναλάβει την ευθύνη για μια συγκεκριμένη ταυτό-τητα. αυτή η ιδιαίτερη ταυτότητα ίσως είναι κοντάσ’ αυτό που θεωρώ ότι είμαι. Όλα ξεκινούν στις πρό-βες, όπου προσφέρουμε το προσωπικό μας υλικό.αλλά δεν μας ενδιαφέρουν οι δικές μας βιογραφίες.χρησιμοποιούμε αυτοβιογραφικό υλικό ελεύθερα,για να δημιουργήσουμε μια θέση την οποία το κοινόμπορεί να αναγνωρίσει και να μοιραστεί. Έτσι δου-

λεύουμε για περισσότερα από 20 χρόνια. η αυτο-βιογραφία είναι μόνο μια μέθοδος για μας – δενείναι το θέμα μας ή το κέντρο του ενδιαφέροντόςμας ή της ανησυχίας μας. από το αυτοβιογραφικόυλικό και μέσα από μια συλλογική διαδικασία, δημι-ουργούμε μια «μάσκα», την οποία στη συνέχεια φο-ράμε πάνω στη σκηνή. φυσικά, όλοι οι καλλιτέχνιδεςτης ομάδας πρέπει να είμαστε πολύ γενναιόδωρεςμε το προσωπικό μας υλικό στις πρόβες.

υπάρχουν στην παράσταση αυτή στοιχεία αυτο-σχεδιασμού;Στα Schubladen, όλα είναι σχεδιασμένα, οι σχέσειςμεταξύ των περφόρμερς έχουν ένα συγκεκριμένοσχήμα, η αφήγηση είναι πάντα η ίδια. αλλά το στοι-χείο του «πραγματικού» που έχουν όλες οι παρα-στάσεις μας ισχύει κι εδώ: η σχέση μεταξύ δύο προ-σώπων, οι διαφορές τους, οι συγκρούσεις τους, ηαντίδραση του ενός στον άλλον. Όλα αυτά τα ξανα-ζούμε από την αρχή σε κάθε παράσταση.

σε ποιο βαθμό συμμετέχει το κοινό στις παρα-στάσεις σας; Σήμερα, οι παραστάσεις μας δεν είναι ιδιαίτερα δια-δραστικές. οι θεατές κάθονται ως αυτόπτες μάρτυ-ρες – όπως ορίζει η σύμβαση του θεάτρου. αλλά ηπαρουσία τους αναγνωρίζεται πάντα και οι περφόρ-μερς τούς απευθύνονται με άμεσο τρόπο. το γεγο-νός ότι κάποιος παρακολουθεί ενσωματώνεται στηνπαράσταση. Όσα λέγονται είναι συνδεδεμένα με τογεγονός ότι υπάρχει το κοινό. δεν υπάρχει «τέταρτοςτοίχος». δουλεύουμε πάνω στην αρχαία ελληνικήέννοια της αγοράς.

εξακολουθείτε να αισθάνεσθε κοντά στον τρόποσκέψης του Γκίσεν; υπάρχει κάτι που μάθατε εκείτο οποίο αμφισβητήσατε ή απορρίψατε αργό-τερα; δεν μας έρχεται κάτι... αυτό το σχολείο πάντα εν-θάρρυνε την άποψη ότι το θέατρο είναι πείραμα.αυτή τη στιγμή ανακαλύπτουμε ξανά τη θεωρία τουΜπρεχτ και τα θεατρικά του κείμενα. Στον Μπρεχτβρίσκουμε το θέατρο ως κοινωνικό πείραμα. αυτήη ιδέα μάς εκφράζει: η σκηνή είναι ένας χώρος γιαπραγματικές καταστάσεις και πραγματικούς ανθρώ-πους, αλλά που περιλαμβάνει παιχνιδιάρικους καιπάντα διαπραγματεύσιμους κανόνες, δηλαδή κανο-νισμούς και όρια που διαφέρουν από εκείνα πουβρίσκουμε στην πραγματική ζωή. Έτσι, αναπτύσ-σουμε ένα διάλογο που είναι αδύνατο να υπάρξειστον έξω κόσμο. το θέατρο που κάνουμε ανοίγειένα χώρο για μια ουτοπική συνομιλία.

θεωρείτε τη δουλειά σας avant-garde (αν μπο-ρούμε να χρησιμοποιούμε ακόμα αυτόν τονόρο); η ομάδα μας, και η δουλειά μας έχει ηλικία άνω των20 ετών... Μπορεί η avant-garde να είναι αλήθειακάτι τόσο παλιό;

το Schubladen έκανε πρεμιέρα το 2012. Έχει αλ-λάξει η δική σας σχέση με την παράσταση; η ευρώπη καταρρέει αυτή τη στιγμή. η όλη ιδέαμιας «επανενωμένης» γερμανίας το 1990 ήταν εφικτήμόνο στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής Ένωσης. Ότανβλέπει κανείς το Schubladen τώρα, συνειδητοποιείότι αυτή η παράσταση έγινε πριν από 3 χρόνια· ότιη εποχή έχει αλλάξει. γιατί μιλάει από μια ευρωπαϊκήσκοπιά, όπου η γερμανία αποτελούσε αναπόσπαστομέρος του ευρωπαϊκού σχεδίου και δεν τοποθε-τούσε τον εαυτό της χωριστά. s

ΘEATPO [9 ΙΟυΛίου 2015] #45 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 5

ΘEATPO10 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #45 [9 ΙουΛίου 2015]

Πατήρ, υιόςκαι άγιος Ραχμάνινοφ

Βλαντίμιρ & Βόφκα ασκενάζι

© h

ugo

van

Gel

dere

n / a

nefo

ΜΟΥΣΙΚΗ [9 ΙΟυΛίου 2015] #45 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 7

Στις αρχές της δεκαετίας του 1960, ο ρώσος πιανίστας Βλαντίμιρασκενάζι εγκατέλειψε τη Σοβιετική Ένωση, καθώς ασφυκτιούσε σ’ ένακαθεστώς που τον χρησιμοποιούσε ως απόδειξη των επιτευγμάτωντου κομμουνισμού. ο ασκενάζι επέλεξε τη δύση, στην οποίαμεγαλούργησε, όχι μόνον ως πιανίστας, αλλά και ως διευθυντήςορισμένων από τις σημαντικότερες ορχήστρες του κόσμου. οασκενάζι θα εμφανιστεί μαζί με τον πρωτότοκο γιο του, Βόφκα, επίσηςπιανίστα, σ’ ένα μοναδικό ρεσιτάλ για δύο πιάνα, στο Μικρό θέατροαρχαίας επιδαύρου.από τη μαρίλια Παπαθανασίου

Κι ενώ η χώρα ζούσε δραματικές στιγ-μές μετά την ανακοίνωση του πρω-θυπουργού για δημοψήφισμα με αν-τικείμενο τη συμφωνία τωνδανειστών, οι ασκενάζι, πατήρ και

υιός, βρήκαν το χρόνο να μιλήσουν στο εφ γιατην επικείμενη συναυλία και τους δεσμούς τουςμε την ελλάδα.

εμφανιστήκατε για πρώτη φορά στην ελ-λάδα το 1964. Πόσο διαφορετική είναι η ελ-λάδα σήμερα;Βλαντίμιρ ασκενάζι: Πράγματι νομίζω ότι ηπρώτη μου εμφάνιση στο φεστιβάλ αθηνώνήταν το 1964. αγάπησα και αγαπώ πολύ την ελ-λάδα και ανυπομονώ να έρθω στην επίδαυρο.Παρακολουθώ με μεγάλο ενδιαφέρον τις εξε-λίξεις στη χώρα σας και, παρότι δεν γνωρίζωόλες τις λεπτομέρειες διότι δεν μπορώ να τιςπληροφορηθώ όλες από τις εφημερίδες, ελπίζωότι θα βρεθεί μια λύση, ένα είδος συμβιβασμού.

τι σημαίνει η ελλάδα για σας;Βόφκα ασκενάζι: η σχέση μας με την ελλάδαμετρά πολλά χρόνια. Πηγαίναμε στην επίδαυροαπό το 1965 μέχρι το 1985. τότε ήταν πολύ δια-φορετικά, ήταν ένα αρκετά απομονωμένο καιπολύ ήσυχο μέρος. αποκτήσαμε φίλους εκεί, οάνθρωπος που διοργανώνει τη συναυλία μαςείναι φίλος δικός μου και της αδελφής μου απότην εφηβεία μας. είμαστε πολύ συνδεδεμένοιμε την επίδαυρο. (σ.σ. τα έσοδα της συναυλίαςπροσφέρονται στον Πολιτιστικό Σύλλογο αρ-χαίας επιδαύρου.)

στο ρεσιτάλ σας θα ερμηνεύσετε έργα τωνραχμάνινοφ, ραβέλ και σούμπερτ. με ποιοκριτήριο τα επιλέξατε;Βόβ. α.: Με τον πατέρα μου συζητούμε απόκοινού το ρεπερτόριο και επιλέγουμε έργα μετα οποία αισθανόμαστε άνετα. Όπως ξέρετε, οπατέρας μου έχει ιδιαίτερα βαρύ πρόγραμμαως διευθυντής ορχήστρας, οπότε προσπαθούμε

να επιλέξουμε έργα που μας ταιριάζουν και ταγνωρίζουμε. Προσπαθούμε επίσης πάντα να εν-τάξουμε στο πρόγραμμά μας κι έναν ρώσο μου-σουργό, στην περίπτωση αυτή τον ραχμάνινοφ.

Βλ. α.: δεν υπάρχει τόσο μεγάλο ρεπερτόριογια δύο πιάνα! είμαστε τυχεροί που ο ίδιος οραχμάνινοφ έχει ενορχηστρώσει τους Συμφω-νικούς χορούς έργο 45. το ίδιο ισχύει και για τοέργο του ραβέλ που θα ερμηνεύσουμε. Όσο γιατον Σούμπερτ, είναι ένα έργο για πιάνο για τέσ-σερα χέρια, αλλά εμείς θα το ερμηνεύσουμε μεδυο πιάνα διότι έτσι ακούγεται πολύ ωραιότερο.

οι Συμφωνικοί χοροί έργο 45 του ραχμάνινοφείναι το τελευταίο έργο που συνέθεσε ο δη-μιουργός τους. υπάρχουν κοινά σημεία με-ταξύ αυτού του έργου και της Ισπανικής ρα-ψωδίας του ραβέλ και της Divertissement àla hongroise του σούμπερτ, των άλλων δύοέργων που θα ερμηνεύσετε;Βόφ. α.: το κοινό σημείο είναι ο χορός. to συγ-κεκριμένο έργο του Σούμπερτ είναι χορός· έναςουγγρικός χορός. Στην Ισπανική ραψωδία τουραβέλ, τα δύο από τα τέσσερα μέρη του έργουείναι επίσης χοροί. Και στο έργο του ραχμάνινοφυπάρχει το στοιχείο του χορού –το μαρτυρά καιο τίτλος του–, το τελευταίο μάλιστα μέρος τουέργου θυμίζει ίσως ταραντέλα.

τόσο ο πατέρας σας όσο και εσείς είστε ιδι-αίτερα συνδεδεμένοι με το έργο του ραχμά-νινοφ. Γιατί;Βόφ. α.: ο ραχμάνινοφ είναι ο αγαπημένος μουμουσουργός. δεν χρειάζεται καμιά προσπάθειααπό μέρους μου για να τον κατανοήσω. Συνδέ-ομαι απολύτως με την πνευματική πλευρά τουέργου του και νομίζω ότι αυτό μεταδίδω καιστους μαθητές μου όταν τους το διδάσκω. ανμπορούσα να ταξιδέψω στο χρόνο, θα ήθελανα συναντήσω τον ραχμάνινοφ διότι με έλκουντόσο το έργο όσο και η προσωπικότητά του.

το στοιχείο που σας συνδέει με το έργο του

ΠΑΤΗΡ ΚΑΙ ΥΙΟΣο πιανίστας Βλαντίμιρ ασκενάζι με τογιο του, Βόφκα, σε μια φωτογράφηση

από το μακρινό 1963. αργότερα, θαγίνονταν ομότεχνοι.

infoΒλαντίμιρ & Βόφκα ασκενάζιρεσιτάλ Πιάνου

ο διάσημος πιανίστας Βλαντίμιρασκενάζι σε ένα ρεσιτάλ με τονγιο του σε έργα Σούμπερτ, ραβέλκαι ραχμάνινοφ.

μικρό θέατρο αρχαίας επιδαύρου12 ιουλίου, 21:30εισιτήρια: 25€ (ζώνη α), 15€ (ζώνη Β), 10€ (φοιτητικό, 65+), 5€ (άνεργοι, αΜεα)

MOΥΣΙΚΗ12 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #45 [9 ΙουΛίου 2015]

έχει να κάνει και με το γεγονός ότι ο ραχμά-νινοφ ήταν ρώσος όπως, εν μέρει, και εσείς; Βόφ. α.: το γεγονός αυτό παίζει κάποιο ρόλο,αλλά υπάρχουν κι άλλοι ρώσοι μουσουργοί πουδεν με γοητεύουν τόσο. η αγάπη μου για τονραχμάνινοφ έχει περισσότερο σχέση με αυτόπου εξέφραζε, το οποίο ήταν οικουμενικό· ήτανπέρα από την καταγωγή του. ο ραχμάνινοφήταν ένας θρησκευόμενος άνθρωπος που εξέ-φραζε κάτι εξαιρετικά ευγενές. εγώ δεν είμαιθρησκευόμενος άνθρωπος, ίσως όμως είμαιπολύ ρομαντικός.

Πώς κρίνετε το επίπεδο των κλασικών μου-σικών σήμερα; Έχουμε καλύτερους μουσι-κούς, καλύτερες ορχήστρες απ’ ό,τι στο πα-ρελθόν;Βλ. α.: είναι ένα ερώτημα που δεν μπορεί νααπαντηθεί. η ανθρωπότητα πάντοτε γεννούσεταλέντα. Σήμερα έχουμε μουσικούς πολύ υψη-λού επιπέδου αλλά και καταπληκτικές ορχή-στρες, ίσως το υψηλότερο επίπεδο ορχηστρώνπου είχαμε ποτέ στην ιστορία, και όχι μόνο στηνευρώπη, για παράδειγμα, αλλά και στην ιαπω-νία. δεν μπορώ να προβλέψω το μέλλον, αλλάείμαι βέβαιος ότι οι σπουδαίοι μουσικοί, ακόμηκι αν δεν έχουν την υποστήριξη που τους αρ-μόζει, θα συνεχίσουν αυτό που κάνουν διότι τοαντιμετωπίζουν ως προσφορά.

Έχετε διατελέσει διευθυντής της ορχήστραςνέων της ευρωπαϊκής Ένωσης. Πώς βλέπετετο μέλλον του μουσικού πολιτισμού στην ευ-ρωπαϊκή Ένωση;

Βλ. α.: η εε πρέπει να στηρίξει αυτή την ορχή-στρα όσο περισσότερο μπορεί. είναι η ορχή-στρα που στηρίζει το μέλλον τις ευρωπαϊκήςμουσικής. Πολύ συχνά, στις ορχήστρες που δι-ευθύνω ανά την ευρώπη, συναντώ μουσικούςπου με θυμούνται από την ορχήστρα νέων τηςευρωπαϊκής Ένωσης· εξαιρετικούς μουσικούς.

Διδάσκετε μουσική και έχετε δώσει masterclasses σε όλον τον κόσμο. Πώς χαρακτηρί-ζετε το επίπεδο των μουσικών σπουδών σή-μερα;Βόφ. α.: νομίζω ότι το επίπεδο των νέων πουασχολούνται με την κλασική μουσική ανεβαίνει.ωστόσο, στη δημόσια εκπαίδευση η μουσικήδεν διδάσκεται επαρκώς, ενίοτε και καθόλου.αυτό πρέπει να αλλάξει. η μουσική είναι πολύσημαντική, γιατί μας μαθαίνει να αισθανόμαστεκαι να αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο.

σε ποιες χώρες δίδεται ιδιαίτερο βάρος στημουσική παιδεία;Βόφ. α.: Στις χώρες της Βόρειας ευρώπης δίνε-ται ιδιαίτερη σημασία στη διδασκαλία της μου-σικής στα δημόσια σχολεία. αντιθέτως, αυτόδεν ισχύει για τη γαλλία και την ιταλία. Στην ιτα-λία όμως υπάρχουν πολλές μουσικές σχολές.υπό αυτή την έννοια, οι μαθητές έχουν πρό-σβαση στην κλασική μουσική –η ιταλία είναιάλλωστε μια από τις χώρες που διαμόρφωσαντην κλασική μουσική της δύσης–, αλλά όχι μέσωτης δημόσιας εκπαίδευσης. απ’ την άλληπλευρά, χάρη στην τεχνολογία, οι άνθρωποιέχουν τη δυνατότητα ν’ ακούσουν πλέον σχεδόν

όλη την μουσική που έχει ηχογραφηθεί τα τε-λευταία εκατό χρόνια.

σε ποιο βαθμό η οικονομική κρίση έχει επη-ρεάσει το χώρο της κλασικής μουσικής καιτων ηχογραφήσεων;Βλ. α.: Σε όλες τις περιόδους κρίσεων, η τέχνηείναι το πρώτο θύμα, γιατί η τέχνη απαιτεί χρή-ματα. η τέχνη κοστίζει. το να στηρίζεις οικονο-μικά συμφωνικές ορχήστρες, για παράδειγμα,έχει κόστος. οι καλλιτέχνες που συμμετέχουνσε αυτές πρέπει να κάνουν πρόβες και να δίνουνσυναυλίες και δεν μπορούν να αποφέρουνπολλά έσοδα διότι δεν μπορούν να κάνουν κάτιάλλο. για τους σολίστ, τα πράγματα είναι ελα-φρώς καλύτερα.

Βόφ. α.: Έχω την εντύπωση ότι η κρίση λει-τουργεί υπέρ των «μέγα» σταρ του χώρου, τωνπιο εμπορικών καλλιτεχνών. τα χρήματα δίδον-ται συνήθως σε εντυπωσιακές παραγωγές, εν-τυπωσιακές με την έννοια του θεάματος, και αν-τιθέτως τα πράγματα έχουν δυσκολέψει γιανέους και ταλαντούχους μουσικούς.

ο πατέρας σας Βλαντίμιρ ασκενάζι είναι έναςμύθος. Πώς νιώθετε όταν δίνετε ρεσιτάλ μαζίτου;Βόφ. α.: Παλαιότερα, όταν ήμουν πιο νέος,ένιωθα πανικό, ένιωθα ανυπεράσπιστος μπρο-στά σε τόσο μεγαλείο. τα τελευταία όμως είκοσιχρόνια, νιώθω πολύ άνετα, το απολαμβάνω, είναιένα είδος συνομιλίας μαζί του. αισθάνομαι λίγοπιο ισάξιός του. s

ΤΟ ΜΗΛΟ ΚΙ Η ΜΗΛΙΑαριστερά, ο Βόφκα ασκενάζι: λατρεύει τονραχμάνινοφ και αισθάνεται λίγο πιο ισάξιος τουπατέρα του. Δεξιά, ο Βλαντίμιρ ασκενάζι: πάντααισιόδοξος, πιστεύει ότι οι σπουδαίοι μουσικοί δενθα σταματήσουν ποτέ, ακόμα κι αν δεν αμείβονταιγι’ αυτό, να προσφέρουν στο κοινό το ταλέντο τους.κάτω, ο πατέρας και ο γιος (το μήλο που έπεσεκάτω απ’ τη μηλιά) σε δράση.

ΘΕΑΤΡΟ [9 ΙΟυΛίου 2015] #45 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 9

ηομάδα «εν δυνάμει» της ελένης δη-μοπούλου και της Μαρίας ιωαννί-δου δεν είναι μια οποιαδήποτε θεα-τρική ομάδα. οι ηθοποιοί πουσυμμετέχουν σ’ αυτήν έχουν ο κα-

θένας τις δικές του ικανότητες, άλλος περισσότε-ρες κι άλλος λιγότερες, άλλος αναμενόμενες κιάλλος ειδικές. το σίγουρο είναι πως όλοι είναι δια-φορετικοί μεταξύ τους. Και τι μ’ αυτό; Λειτουργούνσυλλογικά, το διασκεδάζουν και συγκινούν, γιατί,τελικά, όπως λέει η σκηνοθέτιδα ελένη ευθυμίου,το να είσαι διαφορετικός είναι πιο ενδιαφέρον.

Ποια ήταν η ιδέα πίσω από την παράσταση; η παράσταση στηρίχτηκε στην ιδέα της ελένηςδημοπούλου να εξερευνήσουμε το όριο μεταξύτου «κανονικού» και του «άλλου». Στόχος ήταν ναδημιουργηθεί ένα πρωτότυπο θεατρικό κείμενοστηριγμένο σε αληθινές αφηγήσεις. Μέσα απόερευνητική δουλειά πάνω στο θέμα της διαφο-ρετικότητας, και ειδικότερα της αναπηρίας, προ-έκυψαν προσωπικές και ανείπωτες ιστορίες πουαποτέλεσαν και τον κύριο κορμό της δραματουρ-γίας.

Πώς αποφασίσατε να αναλάβετε τη σκηνοθε-σία; Μου αρέσει η αναμέτρηση με το άγνωστο και,καθώς δεν είχα κάποια προηγούμενη εμπειρία μετο ζήτημα της αναπηρίας, γοητεύτηκα, θέλησανα το ανακαλύψω, να γνωρίσω άγνωστες πτυχέςτης ανθρώπινης φύσης και να μοιραστώ κάτι πα-

ραπάνω από μία θεατρική εμπειρία με νέους αν-θρώπους. Με εντυπωσίασε ο τρόπος δουλειάςτης ομάδας «εν δυνάμει», όπου άνθρωποι με δια-φορετικές ικανότητες δουλεύουν ισότιμα, βάζον-τας έναν στόχο και παλεύοντας να τον επιτύχουν.Ήταν για μένα πρόκληση να βρεθούν τρόποιώστε να αξιοποιηθούν όλοι, να γίνει μία δουλειάπου να στηρίζεται στη δύναμη του συνόλου καιμέσα από αυτήν να αναδύεται η κάθε προσωπι-κότητα.

Ποια ήταν η ανταπόκριση του κοινού που έχειδει την παράσταση; η ανταπόκριση ήταν πολύ θερμή, κι αυτό μαςέκανε να νιώσουμε μεγάλη χαρά, καθώς έχει επι-τευχθεί ο βασικός μας στόχος: να καταφέρουμενα μοιραστούμε κάτι πολύ προσωπικό και να επι-κοινωνήσουμε με άλλους ανθρώπους κάτι δικόμας.

τι εμπειρίες κερδίσατε δουλεύοντας με αν-θρώπους με ειδικές ικανότητες; απενοχοποίησα ένα πολιτικά ορθό κομμάτι τουεαυτού μου, που πιθανώς περιόριζε την επαφήμε ανθρώπους που μοιάζουν διαφορετικοί απόεμένα. Μέσα από τη δουλειά δημιουργήθηκανσχέσεις ζωής. Ήρθα σε επαφή με ανθρώπους πουσκέφτονται αλλιώς, μοιράστηκα μία δημιουργικήδιαδικασία και ένιωσα να διευρύνονται τα όριατης φαντασίας μου. Με κέρδισε η ειλικρίνεια, τοχιούμορ και ο αυθορμητισμός που χαρακτηρίζειτους ανθρώπους με αναπηρία. αυτό που θεωρώόμως πιο σημαντικό είναι πως είδα να συμβαίνει

κάτι που μοιάζει ακατόρθωτο: ένα σύνολο να δου-λεύει αρμονικά και αποδοτικά, ενσωματώνονταςτις ατέλειές του και χρησιμοποιώντας τες προςόφελος του κοινού στόχου. αυτό δεν θα συνέ-βαινε χωρίς τον ενθουσιασμό, το πάθος και τηναπόλυτη εμπλοκή των ηθοποιών.

Πώς βρίσκονται χρήματα για τέτοιες παρα-στάσεις σήμερα; Όταν μιλάμε για ανεξάρτητες παραγωγές, τα χρή-ματα έρχονται σπάνια και συνήθως δεύτερα σεχρόνο, αν η προσπάθεια τύχει μίας κάποιας επι-τυχίας. αυτό βέβαια δεν συνεπάγεται την επι-βίωση των καλλιτεχνών, απλώς επιβεβαιώνει τηδουλειά τους. Κάθε νέα δουλειά είναι ένα ρίσκο.Προσπάθειες σαν τη δική μας αρκούνται στηνυλοποίηση ενός καλλιτεχνικού έργου λόγω ανάγ-κης να εκφραστούν, απορροφώντας τους οικο-νομικούς κραδασμούς.

Γιατί εξακολουθούμε να φοβόμαστε την δια-φορετικότητα;δεν ξέρω με σιγουριά το γιατί. είναι μάλλον θέμαανασφάλειας και θέμα παιδείας. οι άνθρωποι πι-στεύουμε πως ό,τι διαφορετικό θα μας ξεβολέψει,θα διεκδικήσει το χρόνο μας και τον κόπο μας.δεν κοιτάμε τι μπορούμε να κερδίσουμε, πώςμπορεί να ανοιχτούν νέοι ορίζοντες στη σκέψημας και να πλουτίσουμε ως άνθρωποι. ενώ ηγνώση και η επιστήμη προχωράει, ο φόβος τουξένου μένει σαν μικρόβιο και χρειάζεται συνεχώςνα επαναπροσδιορίζουμε την αιτία, για να μηντον αφήνουμε να μας αλλοιώνει. s

infoομάδα «εν Δυνάμει» –ελένη ευθυμίουΟ άνθρωπος ανεμιστήρας ήΠώς να ντύσετε έναν ελέφαντα

τα μέλη της ομάδας «εν δυνάμει» –κά-ποιοι από τους οποίους είναι άτομαμε αναπηρίες– υπό τις σκηνοθετικέςοδηγίες της ελένης ευθυμίου, μοιρά-ζονται τις προσωπικές ιστορίες, τουςφόβους και τα συναισθήματά τους καιαντιμετωπίζουν τη διαφορετικότηταως κάτι φυσιολογικό. Στην παράστασηακούγονται κείμενα των ξαβιέ ντυ-ρενζέ, νικηφόρου Βρεττάκου, τέλλουφίλη, τζ. Μ. Κούτσι.

Πειραιώς 260, κτίριο ε11 Ιουλίου, 19:00, 23:0012 Ιουλίου, 19:00εισιτήρια: 15€, 10€ (μειωμένο), 5€ (φοιτητικό, άνεργοι, αμεα)

ελένη ευθυμίου

γιατί ένας άνθρωποςγίνεται ανεμιστήρας;τι ρούχο ταιριάζειάραγε σ’ ένανελέφαντα; η ελένηευθυμίου και η ομάδα«εν δυνάμει» είναιέτοιμοι νααπαντήσουν ταβασανιστικάερωτήματα περίανεμιστήρων,ελεφάντων, φόβωνκαι συναισθημάτων,αρκεί να πάμε στηνπαράστασή τους μετο μυαλό και τηνκαρδιά ανοιχτά.

από τη μυρτώ λιαλιούτηφωτογραφίαΒίκυ Γεωργοπούλου

«Να μη μας αλλοιώνει ο φόβος»

Άλκηστις Πρωτοψάλτη

«Να ξανακάνουμε restart σε όλα»δεν είναι η πρώτη φορά που η Άλκηστις Πρωτοψάλτητραγουδά στον μαγικό, όπως τον χαρακτηρίζει, χώρο τουηρωδείου. Στο συγκεκριμένο όμως μουσικό ταξίδι στοωδείο του ηρώδη του αττικού, έχει συνοδοιπόρο της τηΣυμφωνική ορχήστρα του δήμου αθηναίων. ηκαθιερωμένη καλλιτέχνις θα παρουσιάσει το δικό τηςΜυστικό τοπίο, μια παράσταση με τραγούδια που τηνκαθόρισαν στην πορεία της σαραντάχρονης μουσικήςτης διαδρομής. από τη μαρίλια Παπαθανασίου

© θ

. ψια

χός

Σε πείσμα του ζόφου της εποχής, ηΆλκηστις Πρωτοψάλτη πιστεύει ότιτελικώς η ελλάδα θα τα καταφέρει.Και δεν το ισχυρίζεται γιατί είναι αι-σιόδοξος άνθρωπος, αλλά γιατί λόγω

των συνθηκών της ζωής της, έμαθε, παιδίακόμη, τι σημαίνει να ξαναρχίζεις από την αρχή.

τι είναι για σας το Μυστικό τοπίο;ο τίτλος προέρχεται από το εξαιρετικό τρα-γούδι του διονύση Σαββόπουλου με τον ομώ-νυμο τίτλο. η επιλογή των τραγουδιών ήτανβασανιστικά δύσκολη. Προσπάθησα να ενώσωτο παρελθόν με το παρόν και να ξαναερμη-νεύσω τραγούδια που με έχουν συγκινήσει, μεμια μεγάλη συμφωνική ορχήστρα, αυτή τουδήμου αθηναίων. η έκπληξη στο ρεπερτόριοείναι ο Σούμπερτ. η γκάμα όμως των τραγου-διών είναι πολύ μεγάλη· είναι τραγούδια πουέχουν χρωματίσει την καριέρα μου ανεξίτηλα:τραγούδια του Κραουνάκη, του θεοδωράκη,του χατζιδάκι, του Κορκολή, της ρεμπούτσικα,του Σαββόπουλου, αλλά και τραγούδια τουΜπρέγκοβιτς, του ρότα. Πιστεύω ότι δημιούρ-γησα ένα υπέροχο μουσικό μονοπάτι. θεωρώκαταπληκτικό το να συνυπάρχω με τόσους μου-σικούς πάνω στη σκηνή· με γοητεύει πολύ ησυμφωνική ορχήστρα – τη βλέπω σαν μια με-γάλη αγκαλιά. η Συμφωνική ορχήστρα του δή-μου αθηναίων, με την οποία συνεργάστηκα γιαπρώτη φορά τον περασμένο χειμώνα, είναι μιαορχήστρα με εξαιρετικούς μουσικούς. επι-πλέον, έχω τη χαρά και την τιμή να τη διευθύνει–να μας διευθύνει– ο σπουδαίος μαέστρος Λου-κάς Καρυτινός. Μαζί μας είναι και η χορωδίατων αρσακείων-τοσιτσείων Σχολείων, που δίνειιδιαίτερο χρώμα στα τραγούδια.

η συνύπαρξη με μια συμφωνική ορχήστρααπαιτεί από έναν τραγουδιστή διαφορετικούείδους πειθαρχία;ασφαλώς. είναι τελείως διαφορετικό πράγμανα παίζεις με μια ροκ μπάντα και με μια συμ-φωνική ορχήστρα. Και στις δύο περιπτώσειςαπαιτείται πειθαρχία. για μένα, η σκηνή είναιπάντα μια μυσταγωγία που απαιτεί απόλυτο σε-βασμό, και την αντιμετώπιζα έτσι από τότε πουξεκίνησα, πριν από σαράντα χρόνια. για μέναδεν υπάρχει το στοιχείο της τελευταίας στιγμής.Πίσω από το Πρωτοψάλτη υπάρχουν παρά πολ-λές, εκατοντάδες ώρες προετοιμασίας και προ-σήλωσης. το γεγονός δε, ότι η παράσταση δί-νεται στο ηρώδειο, το ωραιότερο σκηνικό πουμπορεί να φανταστεί ένας καλλιτέχνης, είναι γιαμένα μαγεία, και θέλω με την ευκαιρία αυτή ναευχαριστήσω το ελληνικό φεστιβάλ και τον κύ-ριο Λούκο που αγκάλιασαν αυτήν την παρά-σταση.

το Μυστικό τοπίο είναι ένα ακόμη μουσικόβήμα για σας; μια υπόμνηση ότι δεν εφησυ-χάζετε;επιδιώκω να κάνω νέα μουσικά βήματα γιατίδεν μου αρέσει να μένω στα κεκτημένα. Πάραπολλές φορές στη ζωή μου έχω ανοίξει μονο-πάτια και έχω ματώσει και χέρια και πόδια, αλλάαυτό δεν με απασχολεί. Στη συγκεκριμένη πε-ρίπτωση με ιντριγκάρει πολύ η συνεργασία μεμια Συμφωνική ορχήστρα.

ας ελπίσουμε ότι θα εξακολουθήσουν ναυπάρχουν ορχήστρες στην ελλάδα, διότιεξαιτίας της κρίσης πολλοί μουσικοί αφή-νουν τη χώρα για το εξωτερικό. Πώς βλέπετετην κατάσταση στο χώρο της μουσικής σή-μερα στην ελλάδα;τα πράγματα είναι δύσκολα. το Cd έχει πεθάνει.το free downloading έχει κάνει μεγάλη ζημιάστη μουσική, η πειρατεία δεν έχει καταπολεμη-θεί. Πιστεύω ότι οι καλλιτέχνες που θα επιζή-σουν είναι αυτοί που θα δημιουργήσουν δια-χρονικά τραγούδια, με σπουδαίους στίχους·καλλιτέχνες που θα έχουν ταλέντο, φωνή καιθα σέβονται το κοινό τους. η κρίση έχει συμβά-λει στο ξεσκαρτάρισμα στο χώρο της μουσικήςκαι στο χώρο των συναυλιών.

τι θα συμβουλεύατε έναν νέο καλλιτέχνη πουθέλει να ασχοληθεί με τη μουσική;να μην εφησυχάζει. Ένας νέος μπορεί να ηχο-γραφήσει πολύ εύκολα, υπάρχουν εκατοντάδεςhome studios που κάνουν άριστη δουλειά. τοζήτημα είναι τα τραγούδια· εν αρχή ην ο λόγος.θα πρέπει να θέσει ένα στόχο και να μην κάνειβεβιασμένες κινήσεις. να δώσει πολύ μεγάλησημασία στους στίχους και στη μουσική τωντραγουδιών του, και στη συνέχεια να προσέξειμε ποιους ανθρώπους θα συνεργαστεί. η εποχήείναι δύσκολη, αλλά έχει και μια ευκολία, γιατίμέσω του Ίντερνετ, με το πάτημα ενός κουμπιού,η δουλειά σου μπορεί να φτάσει παντού.

Ποιους νέους μουσικούς ξεχωρίζετε;τραγουδιστές όπως ο γιάννης χαρούλης, η να-τάσα Μποφίλιου, η ελεωνόρα ζουγανέλη, και ογιώργος Περρής έχουν κάνει σημαντικά βήματα,αλλά και συνθέτες όπως ο θέμης Καραμουρα-τίδης, ο γιάννης χριστοδουλόπουλος, και στι-χουργοί όπως ο γεράσιμος ευαγγελάτος, ηελένη φωτάκη, ο γιάννης γούνας, η ρεβέκκαρούσση, ο θάνος Παπανικολάου.

Πώς κρίνετε το ρόλο των καλλιτεχνών στηνελλάδα της κρίσης; με αφορμή το θόρυβοπου δημιουργήθηκε εξαιτίας του νέου τρα-γουδιού του νίκου Πορτοκάλογλου με τίτλο«θα περάσει και αυτό», ο οποίος δέχτηκεανηλεείς επιθέσεις, φτάσαμε μήπως σε ση-μείο που ο καλλιτέχνης δεν μπορεί να εκ-φράσει τη γνώμη του;η μουσική δεν είναι διεκπεραίωση, είναι εσω-τερική άποψη την οποία ο καλλιτέχνης έχει δι-καίωμα να βγάλει στο φως όπως εκείνος νομίζεικαλύτερα. ο νίκος Πορτοκάλογλου είναι έναςαπό τους πιο καλούς και σοβαρούς ανθρώπους,με ήθος και αξιοπρέπεια, και μπορεί να εκφρά-ζεται όπως του λέει η ψυχή του.

ο θόρυβος για το συγκεκριμένο τραγούδι ξε-κίνησε από τα social media.τι γνώμη έχετεγια αυτά;τα αντιμετώπιζα πάντα με σεβασμό, αλλά απόαπόσταση. τα χρησιμοποιούσα μόνον ότανήθελα να παρουσιάσω κάτι και πάντα σε σχέσημόνο με τη δουλειά μου. τα social media είναιμια επικίνδυνη ζώνη, μια ζώνη-φωτιά εξαιτίαςτης οποίας μπορεί να καείς πολύ γρήγορα.

είναι σήμερα οι καλλιτέχνες κατάλληλοι νααναλαμβάνουν θέσεις σε δημόσιους οργα-νισμούς, όπως για παράδειγμα ο Διονύσης

τσακνής, ο οποίος ανέλαβε προσφάτως πρό-εδρος της ερτ;δεν μπορώ να μιλήσω για την απόφαση ενόςάλλου ανθρώπου. εκείνος που αποφασίζει, οίδιος παίρνει τις ευθύνες και το ρίσκο. δεν είναικακό να αναλαμβάνει ένας καλλιτέχνης μια τέ-τοια θέση, αρκεί να μπορεί να αντεπεξέλθει σταοικονομοτεχνικά ζητήματα μιας τέτοιας δου-λειάς.

Έχετε την εντύπωση ότι η πόλωση που έχειδημιουργήσει η κρίση μάς οδηγεί σε συνθή-κες εμφυλίου;δεν νομίζω. είναι αδιαμφισβήτητο ότι την τε-λευταία πενταετία έχουν γίνει απύθμενα λάθη.η κρίση έφερε την απόλυτη απονεύρωση τουΈλληνα, και ειδικά των νέων. Με λυπεί πολύ τοότι τόσοι νέοι Έλληνες επιστήμονες εγκαταλεί-πουν τη χώρα. Πιστεύω ότι πρέπει να ξανακά-νουμε ένα restart σε όλα, να ξαναβγάλουμεμπροστά τον πολιτισμό μας, χωρίς να μιλάμεδιαρκώς για τους αρχαίους και το παρελθόν μας.Πρέπει να μας υπερασπιστεί η χώρα μας και νατην υπερασπιστούμε και εμείς.

Βλέπετε φως στην άκρη του τούνελ;θέλω να βλέπω το μέλλον με αισιοδοξία. τοrestart στο οποίο αναφέρομαι, το έζησα σταεπτά μου χρόνια, όταν η οικογένειά μου έχασετα πάντα στην αλεξάνδρεια της αιγύπτου καιήρθαμε στην ελλάδα, όπου αναγκαστήκαμε ναξαναρχίσουμε από την αρχή. Με σύνεση και μεπολλή δουλειά, πιστεύω ότι θα τα καταφέρουμε.υπάρχει ένας στίχος της ελένης ζιώγα, από ένατραγούδι της ευανθίας ρεμπούτσικα που μουαρέσει πολύ και ταιριάζει στα όσα ζούμε: «Βάλεπλώρη γι’ αυτά που ονειρευτήκαμε, για το αύριο,πρόσω ολοταχώς». s

Η συνέντευξη δόθηκε στις 25/6.

ΜΟΥΣΙΚΗ

infoΆλκηστις ΠρωτοψάλτηΜυστικό τοπίο

από Σούμπερτ, νίνο ρότα και Πιατσόλα μέχρι σύγ-χρονους Έλληνες συνθέτες αντύπα, Κραουνάκη,Κορκολή, Σαββόπουλο και ευανθία ρεμπούτσικα.η Άλκηστις Πρωτοψάλτη σ’ ένα μουσικό ταξίδι μετη συνοδεία της Συμφωνικής ορχήστρας δήμουαθηναίων υπό τη μουσική διεύθυνση του ΛουκάΚαρυτινού.

ωδείο ηρώδου αττικού16 Ιουλίου, 21:00εισιτήρια: 35€, 28€ (ViP), 30€, 24€ (ζώνη α), 25€, 20€ (ζώνη Β), 15€, 12€ (ζώνη γ), 10€ (ζώνη γ-φοιτητικό), 10€, 8€ (Άνω διάζωμα),5€ (Άνω διάζωμα-φοιτητικό, άνεργοι, αΜεα)

«Κάνω μόνο αυτό που αγαπώ»η Δήμητρα Γαλάνη, με τουςσυνοδοιπόρους της, ταξιδεύει στο χρόνοκαι τη μνήμη, κάπου ανάμεσα στηνανατολή και τη Δύση, φωτίζοντας μεδιαφορετικό τρόπο αγαπημένατραγούδια.

από τη Δομίνα Διαμαντοπούλου

Δήμητρα Γαλάνη

infoΔήμητρα ΓαλάνηChronos

Με τη συνοδεία ενός κουαρτέτου μου-σικών, η δήμητρα γαλάνη παρουσιάζειένα πρόγραμμα που περιλαμβάνει απότην «ξανθούλα» του Μάντζαρου έως τοντσιτσάνη και τον χατζιδάκι. Συμμετέ-χουν: Πέτρος Κλαμπάνης: κοντραμπάσο,θωμάς Κωνσταντίνου: ούτι, λαούτο, κι-θάρα, Σπύρος Μάνεσης: πιάνο, χρήστοςραφαηλίδης: βιμπράφωνο.

μικρό θέατρο αρχαίας επιδαύρου17-18 Ιουλίου, 21:30εισιτήρια: 25€ (ζώνη α), 15€ (ζώνη Β),10€, 5€ (φοιτητικό, αΜεα)

ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΚΑΙ ΜΙΑη Δήμητρα Γαλάνη και οι τέσσερις συνεργάτεςτης, από πάνω προς τα κάτω:Πέτρος κλαμπάνης, σπύρος μάνεσης, θωμάς κωνσταντίνου, χρήστος ραφαηλίδης

© σ

τεφ

ανία

χαρ

σούλ

α

ΜΟΥΣΙΚΗ [9 ΙΟυΛίου 2015] #45 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 13

αυτή τη φορά, η δήμητρα γαλάνη συνεργάζεταιμε τέσσερις σπουδαίους μουσικούς σ’ ένα πρό-γραμμα διαφορετικό απ’ αυτά που μας έχει συ-νηθίσει. τα πώς και τα γιατί μας τα εξηγεί η ίδιαστη συνομιλία που ακολουθεί:

μιλήστε μας για το Chronos Project και τησυμμετοχή σας στο Φεστιβάλ.είναι ένα κουαρτέτο που αποτελείται από σπου-δαίους μουσικούς – τον χρήστο ραφαηλίδη στοβιμπράφωνο, τον Πέτρο Κλαμπάνη στο μπάσο,τον Σπύρο Μάνεση στο πιάνο και τον θωμά Κων-σταντίνου στο ούτι. είναι μια προσπάθεια να παν-τρέψουμε την ανατολή με τη δύση. tριβέλιζατην ιδέα στο μυαλό μου πάρα πολύ καιρό, απότότε που έχει αρχίσει αυτή η τραγική παρεξήγησημ’ αυτή τη χώρα. Ήταν μια ανάγκη μου να υπεν-θυμίσω τον πολιτισμό μου. αφού βρέθηκε ο ήχοςπου θέλαμε, επιλέξαμε το πολύτιμο υλικό μας:τραγούδια που έχουν γραφτεί πάνω σε μεγάλαδημιουργήματα, είτε πρόκειται για Σεφέρη, είτεγια τον αρχαίο ελληνικό λόγο όπως τον άγγιξε οχατζιδάκις στη «Σαπφώ», για το «θαλασσάκι»,που είναι μία μουσική παραδοσιακή, το «Σ’ το'πα και σ’ το ξαναλέω», ένα τραγούδι ηπειρώτικο,αλλά και τον τσιτσάνη, τη Λένα Πλάτωνος, τονΚαρυωτάκη, μέχρι τον νικόλαο Μάντζαρο στηνποίηση του Σολωμού. Συνδέονται αυτές οι εποχέςκαι δημιουργείται ένα μουσικό γεγονός με κατα-πληκτικό τρόπο από αυτό το κουαρτέτο, γιατίόλοι μας σκύψαμε πάνω στο υλικό με απόλυτοσεβασμό, και συγχρόνως με την ελευθερία πουεπιτρέπουν οι μουσικές γνώσεις αυτών των τεσ-σάρων ανθρώπων.

εγώ είμαι το πέμπτο μέλος, το vocal αυτής τηςομάδας, και αυτό ακριβώς είναι το στοίχημα: ότιεγώ χρησιμοποιούμαι σαν όργανο που αρθρώνειτο λόγο, επομένως η δική μου δουλειά είναι ναακουμπήσω πάνω στο λόγο, να τον ερμηνεύσωκαι να τον αναδείξω. Μέσα στο υλικό υπάρχουνκαι τραγούδια που έχω πει εγώ, γιατί, άθελα μου,συγκυριακά, υπήρξα κομμάτι αυτής της ιστορίαςως ερμηνεύτρια και ίσως αυτό μου δίνει και το«δικαίωμα» να μπορέσω να τα αγγίξω με τοντρόπο που ξέρω μέσα μου ότι θα ήθελαν οι δη-μιουργοί. αισθάνομαι ότι κάνω αυτό που με δί-δαξαν. η πρόθεση ήταν να υπενθυμίσουμε αυτάτα τραγούδια στους συμπατριώτες μας και να ταγνωρίσουμε σε όσους δεν τα ξέρουν εκτός ελ-λάδος, στους επίσης συμπατριώτες μας ευρω-παίους, ή στους συμπατριώτες μας οπουδήποτεστον πλανήτη.

μιλήστε μας για την ενορχήστρωση.είναι ένα παιχνίδι, ένας διάλογος, αυτή είναι ηομορφιά του, έχει στοιχεία τζαζ, ελεύθερους αυ-τοσχεδιασμούς σε συγκεκριμένα σημεία, αλλάχωρίς να προδίδεται ούτε στιγμή η ταυτότητατων τραγουδιών.

Γιατί επιλέξατε να ονομάσετε το πρότζεκτChronos;για τους Έλληνες ο χρόνος είναι μνήμη πάνω απ'όλα, συνδεδεμένη με τον πολιτισμό μας, και οφεί-λουμε να την κρατάμε ζωντανή μέσα σε οποι-αδήποτε καινούργια ρεύματα ή τάσεις. Όποτεαυτό είναι δυνατόν, το υλικό θα συνοδεύεται απόδιαφάνειες έργων πολύ σημαντικών ελλήνων ζω-γράφων, κάποιες προβολές, για να μπορούμε ναδίνουμε και την αίσθηση του φωτός που ανα-δύεται από τη γλώσσα, από τη μουσική μας, απ'

άκρη σ' άκρη της ελλάδας και είναι μονίμως πα-ρόν.

Προηγουμένως αποκαλέσατε τους ευρωπαί-ους «συμπατριώτες» μας...ναι! τα κοινωνικοπολιτικά παιχνίδια δεν πρέπεινα επηρεάζουν τους λαούς, ούτε εδώ ούτε στοεξωτερικό. ζούμε δύσκολες και συγχρόνως ιστο-ρικές καταστάσεις. το πρόβλημα είναι παγκό-σμιο, όχι ελληνικό – απλώς στην ελλάδα έχει με-γαλύτερη ένταση, διότι με μεγαλύτερες εντάσειςγίνονται όλα εδώ, έτσι κι αλλιώς. η μουσική ενώ-νει, η τέχνη ενώνει, και ο δικός μας ρόλος είναιενωτικός. εντός κι εκτός ελλάδος, διατυπώνον-ται διχαστικές διεκδικήσεις και παρατηρούνταικονταροχτυπήματα εξουσιών, όποιες κι αν είναιαυτές. δημιουργούνται εντάσεις που έχουν αν-τίκτυπο στους λαούς. την ίδια στιγμή, απομα-κρύνονται οι άνθρωποι από την παιδεία τους,περιορίζεται η σχέση τους με την κουλτούρατους, την τέχνη και την ιστορία τους. Σαν ναυπάρχει μια διάθεση να σβηστεί η μνήμη. εμένααυτό με τρομάζει... η μνήμη δεν πρέπει να σβή-νεται· βέβαια δεν πρέπει και να σε τραβάει πίσω.Πρέπει να υπάρχει για να συνεχίσεις μπροστά,γιατί δεν μπορώ να φανταστώ ένα παρόν κι έναμέλλον χωρίς παρελθόν.

Έχετε πειραματιστεί στην πορεία σας, ερμη-νεύοντας πολλά μουσικά είδη. Πόσο σημαν-τικός είναι ο πειραματισμός για εσάς;απ’ αυτή τη δουλειά βιοπορίζομαι και ζω καλά.Μεγάλο δώρο είναι και η αγάπη του κόσμου. Πέ-ραν αυτών, όμως, δεν υπάρχει πιο γοητευτικόπράγμα από τον πειραματισμό! αυτό είναι γιαμένα εκ των ων ουκ άνευ – δεν μπορώ να δια-νοηθώ πως στη δουλειά μου δεν θα μαθαίνωκάτι καινούργιο. είναι μια διαρκής σπουδή γιαμένα. Βέβαια, δεν καταπιάνομαι με πράγματαπου δεν μπορώ να κάνω, γιατί τουλάχιστον έχωαπόλυτη συναίσθηση των δυνατοτήτων μου. νο-μίζω ότι αυτό περιμένει ο κόσμος από μένα.

το επόμενο βήμα κάθε φορά είναι εύκολο;είναι κάτι που προκύπτει. Έρχεται μια ιδέα καισιγά σιγά αφήνω το χρόνο να κάνει τη δουλειάτου. δεν το βιάζω, διότι τα πράγματα ωριμάζουνστο μυαλό μας σιγά σιγά. Όσο κι αν φαίνονταικρυμμένα, μετά αποκαλύπτονται, έρχονται στοφως. Έτσι το αντιλαμβάνομαι κι έτσι θα συνεχίσω.δεν θέλω να επαναλαμβάνω τον εαυτό μου, προ-σπαθώ να μην κάνω απλά τη δουλειά μου, βγαί-νοντας ναρκισσευόμενη με τη λογική «α, τι καλήφωνη που έχω και τι ωραία που τα λέω». θέλωνα υπάρχει μία πρόκληση, ώστε να δοκιμάζω τονεαυτό μου όσο αντέχω.

είχατε την τύχη από πολύ νέα να συνεργα-στείτε με σπουδαίους δημιουργούς. Γι’ αυτόδίνετε συχνά βήμα σε νέους;υπάρχει η άποψη ότι εγώ βοηθάω τούς νέουςανθρώπους, αλλά στην ουσία τούς βοηθώ όσομε βοηθούν. είναι θέμα ανάγκης, όχι γενναιοδω-ρίας. είναι θέμα ανάγκης μου να συνομιλώ μετον νέο και να αισθάνομαι ότι κάθε φορά πουέρχομαι σε επαφή μαζί του μου ανοίγει έναν και-νούργιο κόσμο. εγώ βάζω τη γνώση μου, τηνπείρα μου, όσα έχω μάθει, κι εκείνοι βάζουν τηνκαινούργια τους οπτική κι εκεί γίνεται μία πολύωραία ανταλλαγή. οι πρόβες όλης αυτής της δια-δικασίας είναι μαγικές, κοντεύουν να γίνουν πιο

μαγικές απ' τις ίδιες τις παραστάσεις. εντάξει,υπερβάλλω, γίνονται πιο μαγικές όταν ο κόσμοςεισπράττει και μάλιστα αφομοιώνει αυτό πουέχεις πει. αυτή είναι η μέγιστη στιγμή. είναι αυτόπου αγαπάμε. Και μακάρι να κάνουμε μόνο αυτό.

Πιστεύετε ότι οι καλλιτέχνες κάποιου βελη-νεκούς πρέπει να είναι πιο ενεργοί κοινωνικάκαι πολιτικά μέσα από το έργο τους;η τέχνη είναι πολιτική, ούτως ή άλλως. είναι επι-κοινωνία, γνώση, ήθος. αυτό θα έπρεπε να ήτανη πολιτική, αν μη τι άλλο. δεν ξέρω αν είναι, αλλάσίγουρα αυτό θα έπρεπε να είναι. Όποιος ασχο-λείται με την τέχνη έχει τα μάτια και τα αφτιά τουανοιχτά και έχει κάτι περισσότερο από τους πο-λιτικούς. είναι σε διαρκή επαφή με τον κόσμο σεreal time κι όχι σε κλουβί, αποστασιοποιημένος.

Ίσως έτσι θα έπρεπε να είναι η εξουσία; αυτόείναι κάτι μεταξύ ερωτήματος και διαπίστωσης.ο καλλιτέχνης έχει δημόσιο λόγο. Κυρίως μέσααπό το έργο του, βέβαια. νομίζω ότι πρέπει ναπολιτικοποιούμαστε αλλά να αποφεύγουμε νατοποθετούμαστε κομματικά. να υπερασπιζόμα-στε το δίκαιο και το ηθικό. η κομματικοποίησηείναι λιγάκι στεγνή για μένα. από κει και πέρα,σε μεγάλα θέματα, πιστεύω ότι υπάρχουν και οιστιγμές που πρέπει οι καλλιτέχνες να αρθρώνουνλόγο γιατί μπορούν να επηρεάσουν πολλούς αν-θρώπους. Όταν μια σημαντική, κατά τη γνώμημου, προσωπικότητα τοποθετείται στα πράγ-ματα, νιώθω πολύ όμορφα, νιώθω ασφάλεια,γιατί σκέφτομαι «να, αυτό το είχα σκεφτεί κι εγώ».οι άνθρωποι αυτοί, όμως, δεν λένε ποτέ «άσπροή μαύρο», παρά διαλέγουν άλλες αποχρώσεις,αυτές που ενώνουν τους ανθρώπους. τα τελευ-ταία χρόνια, δυστυχώς, έτσι όπως έχουν εξελιχθείτα πράγματα και στο σημείο που μας έχουν φέρειμεγάλη μερίδα των ΜΜε κι ένας πολιτικός λόγοςχαμηλού επιπέδου, έχουν δημιουργηθεί διχαστι-κές τάσεις στην κοινωνία κι αυτό είναι ολέθριο.Πρέπει να είμαστε ενωμένοι, γιατί οι δύσκολεςστιγμές χρειάζονται ενωμένους λαούς, αλληλεγ-γύη, συμπαράσταση. να μην επηρεαζόμαστεαπό τις σειρήνες και να ακολουθούμε ό,τι λέει ηψυχή μας κι η καρδιά μας.

Άρα πρόκειται και για δική μας αδυναμία. σει-ρήνες πάντα θα υπάρχουν.Βέβαια! Μας αρέσει να μεταθέτουμε την ευθύνη.ρίχνουμε όλες τις ευθύνες σε κάποιον άλλο.Πάντα κάποιος άλλος φταίει και τελειώνει το θέμαεκεί. Όχι! εμείς φταίμε για όλα – εννοώ στο βαθμόπου μας αναλογεί. εμείς πρέπει ν’ αλλάξουμε ταπράγματα. δεν χρειάζεται να είσαι πλούσιος γιανα το κάνεις. χρειάζεται να είσαι συνειδητός.Έχουμε έλλειμμα συλλογικής συνείδησης οι Έλ-ληνες, ενώ έχουμε πολύ ανεπτυγμένη την ατο-μική συνείδηση. Μας έμαθαν έτσι. αυτό πρέπεινα το αλλάξουμε. οι νέοι άνθρωποι, ευτυχώς,μπορούν να το κάνουν· ιδιαίτερα τα παιδιά πουμεγαλώνουν μέσα σ’ αυτή την κρίση. Κι εμείς οιμεγαλύτερες γενιές πρέπει να πάρουμε σαν πα-ράδειγμα τους νέους ανθρώπους και να ξεφύ-γουμε απ' τις ανασφάλειές μας. δεν αναφέρομαιμόνο στη χώρα μας, εννοώ παγκοσμίως, γιατί οφόβος και ο κίνδυνος της απληστίας είναι παγ-κόσμιος. αυτή τη στιγμή, η παγκόσμια απληστίαείναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος. Μπορούμε να συγ-κρίνουμε την τωρινή συγκυρία με πολύ μαύρεςστιγμές της ανθρωπότητας και πρέπει να είμαστεόλοι εν εγρηγόρσει. s

infoσταύρος Ξαρχάκος - μαρινέλλαΗ σονάτα του σεληνόφωτοςτου γιάννη ρίτσου

ο γιώργος νανούρης σκηνοθετεί τη Μα-ρινέλλα στην ερμηνεία του εμβληματικούέργου του γιάννη ρίτσου σε μουσικήΣταύρου ξαρχάκου.

Πειραιώς 260, κτίριο Δ15-17 Ιουλίου, 21:00εισιτήρια: 25€ (κανονικό), 20€ (μειωμένο),15€ (φοιτητικό, 65+), 5€ (ανέργων, αΜεα)

o Φρανκ σινάτρα, ακούγοντάς την ναερμηνεύει, είχε πει πως αν διάλεγε νακάνει διεθνή καριέρα, δυο βδομάδες θαήταν αρκετές για να μιλάει όλος κόσμος γι’αυτήν· γι’ αυτή τη «γήινη φωνή με τημεγάλη γκάμα που συναρπάζει, και τηνεκφραστικότητα που ταιριάζει σε ντίβεςτου θεάτρου», όπως έγραψαν οι Τάιμς τηςΝέας Υόρκης για τη μαρινέλλα το 2003.αμέτρητοι δίσκοι, αξέχαστες εμφανίσειςστον ελληνικό κινηματογράφο,παραστάσεις σε μπουάτ και μουσικέςσκηνές που άφησαν εποχή. Για όλουςαυτούς τους λόγους, και για πολλούςακόμα που δεν μπορούν να χωρέσουνεδώ, η μαρινέλλα είναι η «κλασική φωνή»του ελληνικού τραγουδιού και ταυτόχρονα–κι ίσως αυτό είναι το σπουδαιότεροόλων– μια καλλιτέχνης που εφηύρε η ίδιατον εαυτό της. από την κατερίνα κόμητα

μαρινέλλα

She did it her way

ΑΕΙΘΑΛΗΣ 60 χΡΟνΙΑ η μαρινέλλα. αιώνια ντίβα, έχει

χαρακτηρίσει με το πέρασμά της τοελληνικό τραγούδι.

ΜΟΥΣΙΚΗ18 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #45 [9 ΙουΛίου 2015]

ηΜαρινέλλα (κατά κόσμο ΚυριακήΠαπαδοπούλου) γεννήθηκε στηθεσσαλονίκη το 1938. η αγάπη τηςγια το τραγούδι και το σκηνικό τηςχάρισμα διαφάνηκαν ήδη από την

παιδική της ηλικία. από τα πέντε της χρόνιασυμμετείχε στην παιδική ραδιοφωνική εκπομπή«Παιδική ώρα», ενώ όταν έγινε δεκαεπτά περιό-δευσε όλη την ελλάδα ως ηθοποιός με το θίασοτης Μαίρης Λωράνς. το πεπρωμένο φυγείν αδύ-νατον: Μια μέρα η τραγουδίστρια του θιάσουαρρώστησε και η Μαρινέλλα την αντικατέ-στησε. η αποδοχή του κοινού ήταν τέτοια, πουη Μαρινέλλα έγινε η βασική τραγουδίστρια τουθιάσου και κάπως έτσι γεννήθηκε ένα από ταπιο λαμπρά αστέρια του ελληνικού τραγουδιού.

το 1956 αρχίζει να τραγουδά επαγγελματικάως τραγουδίστρια στη θεσσαλονίκη και ο συν-θέτης τόλης χάρμας τη βαφτίζει καλλιτεχνικά«Μαρινέλλα», εμπνευσμένος από το ομώνυμοτραγούδι του. την ίδια χρονιά, η Μαρινέλλα γνω-ρίζει τον τραγουδιστή Στέλιο Καζαντζίδη καιαπό τότε ξεκινά μια σχέση ζωής. τα επόμεναοκτώ χρόνια εμφανίζονται μαζί, ηχογραφούν,περιοδεύουν στο εξωτερικό, κάνουν σειρά εμ-φανίσεων στον κινηματογράφο και στο θέατρο.

η Μαρινέλλα, από δεύτερη φωνή του Καζαν-τζίδη, σταδιακά αρχίζει να στέκεται δίπλα τουως αυτόνομη καλλιτέχνις και καταφέρνει να κερ-δίσει το θαυμασμό των συναδέλφων της και τουκόσμου. το ζευγάρι θα παντρευτεί το 1964 γιανα χωρίσει μόλις δύο χρόνια αργότερα το 1966.η χρονιά αυτή θα σηματοδοτήσει την έναρξητης προσωπικής της καριέρας και η Μαρινέλλαθα δουλέψει σκληρά για να ανοίξει τον προσω-πικό της δρόμο. Όμως τα πράγματα, αρχικά του-λάχιστον, θα είναι δύσκολα για κείνην, αφού οιπρώτες τις δισκογραφικές απόπειρες δεν έτυχανανάλογης αποδοχής, παρότι περιλάμβαναν συ-νεργασίες με σημαντικούς Έλληνες συνθέτες,όπως ο γιώργος Κατσαρός, ο χρήστος Λεοντής,ο γιάννης Μαρκόπουλος κι ο Μίμης Πλέσσας.το καλοκαίρι της ίδιας χρονιάς, πάντως, θα ηχο-γραφήσει τη «φαίδρα» και την «Όμορφη πόλη»του Μίκη θεοδωράκη, ενώ θα ερμηνεύσει υπότη διεύθυνση του συνθέτη στο Λυκαβηττό τουςΛιποτάκτες, δίπλα στον γρηγόρη Μπιθικώτσηκαι τον γιάννη Πουλόπουλο στο πλαίσιο του α΄Μουσικού αυγούστου. Παράλληλα, εμφανίζεταιζωντανά δίπλα στα μεγάλα ονόματα της εποχής,όπως ο τόλης Βοσκόπουλος, η δούκισσα, κι οΣτράτος διονυσίου.

η πρώτη μεγάλη επιτυχία της Μαρινέλλας θαέρθει το 1967 με το «Σταλιά σταλιά» του γιώργουζαμπέτα – ένα τραγούδι που είχε ζητήσει η ίδιανα το πει μετά την άρνηση της αλίκης Βουγιου-κλάκη. η επιτυχία θα συνεχιστεί και την επόμενηχρονιά, όταν η Μαρινέλλα θα αφήσει εποχή μετην ερμηνεία της στο «Άνοιξε πέτρα» του ΜίμηΠλέσσα και την εμφάνισή της στο κινηματογρα-φικό μιούζικαλ Γοργόνες και μάγκες του γιάννηδαλιανίδη.

η Μαρινέλλα, αντιλαμβανόμενη τη δύναμη τηςεικόνας, θα δουλέψει πάρα πολύ πάνω στη σκη-νική της παρουσία και κυριολεκτικά θα μεταμορ-φωθεί. θα κόψει τα μαλλιά της κοντά και θα ταβάψει ξανθά, ενώ θα δώσει πολύ μεγάλη προσοχήστην παραγωγή των παραστάσεών της, χρησι-μοποιώντας ακριβά μπαλέτα και μεγάλες ορχή-στρες. τα αποτέλεσμα θα είναι τόσο εντυπωσιακό,που η φήμη της θα ξεπεράσει τα σύνορα της χώ-ρας. οι συμμετοχές της σε διεθνή φεστιβάλ τρα-γουδιού, οι εμφανίσεις και τα αφιερώματα πουθα κάνουν τα ξένα κανάλια στο πρόσωπό της θααποσπάσουν διθυραμβικές κριτικές.

τη δεκαετία του 1970, η Μαρινέλλα θα ταρά-ξει τα νερά της συντηρητικής ελληνικής κοινω-νίας, αποκτώντας παιδί εκτός γάμου, λίγο πρινπαντρευτεί τον τραγουδιστή τόλη Βοσκόπουλο.Σε καλλιτεχνικό επίπεδο, την ίδια χρονιά, ξεχω-ρίζει η συμμετοχή της στο διαγωνισμό τραγου-διού της eurovision με το τραγούδι του γιώργουΚατσαρού «Κρασί, θάλασσα και τ’ αγόρι μου»,σε στίχους Πυθαγόρα, και φυσικά οι εμφανίσειςτης με τον Κώστα χατζή στην μπουάτ Σκορπιός.Μάλιστα, από τη συνεργασία αυτή θα προκύψειένας τριπλός δίσκος, που ηχογραφήθηκε ζων-τανά και αποτελεί έναν από τους πιο εμπορικούςελληνικούς δίσκους όλων εποχών.

τα χρόνια που θα ακολουθήσουν θα είναιεξαιρετικά δημιουργικά για τη Μαρινέλλα, πουκυκλοφορεί σχεδόν ένα δίσκο το χρόνο, ενώπαράλληλα εμφανίζεται σε νυχτερινά κέντρακαι περιοδεύει στο εξωτερικό.

το 1981-82, κι ενώ όλοι μιλούν πια για το «φαι-νόμενο Μαρινέλλα», θα εμφανιστεί στο Zoomτης Πλάκας και θα αποθεωθεί από κοινό και κρι-

τικούς. Παρουσιάζει ένα πρόγραμμα με απο-σπάσματα από πολύ γνωστά μιούζικαλ και ερ-μηνεύει μοναδικά το τραγούδι «People» τηςΜπάρμπρα Στρέιζαντ, αλλάζοντας φόρεμα επίσκηνής ενώ ο προβολέας φωτίζει μόνο το πρό-σωπο της...

το 1988 είναι η χρονιά που το ιστορικό σινεμάrex της οδού Πανεπιστημίου ανακαινίζεται καιμετατρέπεται σε Music hall με την εικαστικήπροσφορά του γιάννη τσαρούχη. Στην εντυπω-σιακή σκηνή του, στα χρόνια που θα ακολου-θήσουν, η Μαρινέλλα θα συμπράξει καλλιτε-χνικά, μεταξύ άλλων, με τον Βασίλη τζιβιλίκα,τον γιώργο χατζηνάσιο, τον Σταμάτη φασουλή,τη δήμητρα Παπαδοπούλου και τον δημήτρηΠαπάζογλου, προσφέροντας στο κοινό υπέρο-χες μουσικές παραστάσεις.

το καλοκαίρι του 1995 σηματοδοτεί μια απότις πιο σημαντικές στιγμές της καριέρας της,αφού η Μαρινέλλα θα γίνει η κορυφαία του χο-ρού στην παράσταση Γυναικών πάθη που ανε-βαίνει στο ηρώδειο, σε σκηνοθεσία Σταύρουτσακίρη. η παράσταση περιλαμβάνει μελοποι-ημένα χορικά από τραγωδίες του ευριπίδη(Εκάβη, Τρωάδες, Μήδεια κ.ά.). η Μαρινέλλα ερ-μηνεύει χορικά σε μεταφράσεις θρασύβουλουΣταύρου, γιώργου χειμωνά, τάσου ρούσσου,γιάννη τσαρούχη και άλλων, μελοποιημένα απότους χρήστο Λεοντή, Σταμάτη Κραουνάκη,γιώργο Κουρουπό και Μιχάλη χριστοδουλίδη.την ίδια χρονιά, θα κυκλοφορήσει το άλμπουμΗ πρόβα του νυφικού, σε μουσική και στίχουςτου Βασίλη δημητρίου. η μουσική αυτή αποτέ-λεσε το soundtrack της πολύ επιτυχημένης τη-λεοπτικής σειράς του Κώστα Κουτσομύτη, πουβασίστηκε στο ομώνυμο μυθιστόρημα της ντό-ρας γιαννακοπούλου. τα τραγούδια του δίσκουαυτού η Μαρινέλλα θα τα παρουσιάσει το χει-μώνα της ίδιας χρονιάς στο rex, συμπράττονταςεπί σκηνής με πολλούς νέους καλλιτέχνες σεμια εντυπωσιακή μουσική παράσταση που επι-μελήθηκε ο χορογράφος δημήτρης Παπαϊωάν-νου.

Πέντε χρόνια αργότερα, το 2000, η Μαρινέλλαθα αποδεχθεί την πρόκληση να πρωταγωνιστή-σει, ως ηθοποιός πια, στην τηλεοπτική μετα-φορά του βιβλίου Ύστερα ήρθαν οι μέλισσες τουγιάννη ξανθούλη, σε σκηνοθεσία και πάλι τουΚώστα Κουτσομύτη. εκεί θα υποδυθεί τη Μα-ρίκα Σουέζ, μια θεατρίνα, επικεφαλής ενός θε-ατρικού μπουλουκιού που έδινε παραστάσειςσε ελληνικές λουτροπόλεις την περίοδο του εμ-φυλίου, επιστρέφοντας έτσι, νοερά, στο 1955,τότε που και η ίδια περιόδευε με το θίασο τηςΜαίρης Λωράνς. η Μαρινέλλα ερμήνευσε καικάποια από τα τραγούδια που έγραψε ο Στα-μάτης Κραουνάκης για τις Μέλισσες, σειρά στηνοποία παρέλασε ένας μεγάλος θίασος αξιόλο-γων ηθοποιών, όπως η Κάτια δανδουλάκη, ογιώργος Βογιατζής, ο γιώργος χριστοδούλου, ηυβόννη Μαλτέζου, η νατάσσα Μανίσαλη, ο Άγ-γελος Παπαδημητρίου, ο χρήστος Στέργιογλουκαι η θάλεια Ματίκα.

φέτος η Μαρινέλλα συνεργάζεται ξανά με τοΣταύρο ξαρχάκο (οι δυο τους συνεργάστηκανγια πρώτη φορά στη δεκαετία του 1960), ερμη-νεύοντας στο ηρώδειο το εμβληματικό έργοτου γιάννη ρίτσου «η σονάτα του σεληνόφω-τος». Και πραγματικά, αυτός είναι ίσως ο καλύ-τερος τρόπος για να γιορτάσει σήμερα ταεξήντα χρόνια της στο ελληνικό τραγούδι. s

ΠΕνΗνΤΑ χΡΟνΙΑ ΜΕΤΑο σταύρος Ξαρχάκος. η τελευταία φορά που

είχε συνεργαστεί ξανά με τη μαρινέλλα ήταν η δεκαετία του 1950. η φετινή συνεργασία τους

αφορά τη μελοποιημένη από τον συνθέτη εκδοχή της Σονάτας

του σεληνόφωτος του Γιάννη ρίτσου.

ΜΟΥΣΙΚΗ [9 ΙΟυΛίου 2015] #45 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 17

ΠΩΣ νΑ ΚΡΥΦΤΕΙΣ ΑΠ’ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑο ζαχαρίας καρούνης φωτογραφίζεται με το παιδί μιας

οικογένειας ρομά, γειτόνων του, στην αγκαλιά του.

τραγουδιστής, αλλά με αξιοσημείωτη θητεία στομουσικό θέατρο, έρχεται στο Φεστιβάλ αυτή τη

φορά με μια αποκλειστικά δική του συναυλία.από πού έρχεται και πού πηγαίνει;

από τη Δομίνα Διαμαντοπούλου φωτογραφία Βασίλης μαθιουδάκης

τον γνωρίσαμε στο θεατρικό σανίδι –πρωταγωνιστής στο Μεγάλο μαςτσίρκο σε σκηνοθεσία χατζάκη, στοΑμάν αμήν του ξαρχάκου, αλλά καιστη Γειτονιά των αγγέλων στο εθνικό.

Άλλοι πάλι, τον γνώρισαν μέσα από τις εμφανί-σεις του σε τηλεοπτικές μουσικές εκπομπές. οζαχαρίας Καρούνης έχει συνεργαστεί με πολλέςαπό τις μεγάλες μορφές του ελληνικού τραγου-διού, ανάμεσά τους η Μαρία φαραντούρη, ογιώργος νταλάρας και η δόμνα Σαμίου. αυτότο καλοκαίρι, μαζί με αγαπημένους του συνερ-γάτες, στον κήπο του Κτιρίου δ της Πειραιώς,θα ταξιδέψει για πρώτη φορά το κοινό του φε-στιβάλ με την ιδιαίτερη φωνή του στον κόσμοτου ελληνικού τραγουδιού.

θα μας πείτε λίγα λόγια για τη συναυλία σαςστο πλαίσιο του Φεστιβάλ αθηνών; είμαι πολύ χαρούμενος που θα έχω την ευκαιρίανα παρουσίασω με τον πλέον επίσημο τρόπο τρα-γούδια που αγαπώ στο αθηναϊκό κοινό, καθώςτα τελευταία χρόνια επικοινωνούσα με τον κόσμομέσω μεγάλων θεατρικών παραστάσεων, στιςοποίες είχα την τύχη να συμμετέχω ως τραγουδι-στής. η συναυλία αυτή προέκυψε ύστερα απόπρόταση του κυρίου Λούκου, ο οποίος έδειξε με-γάλο ενδιαφέρον για το ρεπερτόριο που εκπρο-σωπώ και τον ευχαριστώ ιδιαιτέρως γι’ αυτό. Μαζίμε τη Λίνα νικολακοπούλου, επιλέξαμε αγαπη-μένα τραγούδια από όλο το φάσμα του ελληνικούρεπερτορίου – τραγούδια που με χαρακτηρίζουν

ως ερμηνευτή. Μαζί μας θα έχουμε πολύ καλούςφίλους, όπως τους Massif Band και την ηρώ Σαΐα,αγαπημένη φίλη και εξαιρετική ερμηνεύτρια.Πέρα όμως από το κυρίως πρόγραμμα, θα πα-ρουσιάσουμε μαζί με τον ταλαντούχο νέο συν-θέτη Σπύρο Παρασκευάκο δύο νέα τραγούδιααπό την επερχόμενη δισκογραφική μας δουλειά,η οποία θα κυκλοφορήσει από τη Μικρή Άρκτο.

Πώς ξεκίνησε η σχέση σας με τη μουσική;Ποια είναι η πρώτη σας μουσική ανάμνηση;ξεκίνησε από πολύ μικρή ηλικία. θα έλεγα βέ-βαια πως εκείνη με συνάντησε και όχι εγώ. Κα-τάλαβα από τα πρώτα μουσικά μου ακούσματαμέσα στην εκκλησία του χωριού ότι αυτό ήθελανα κάνω. η πρώτη μου πολύ «δυνατή» μουσικήανάμνηση ήταν στην επίδαυρο, όταν σε ηλικία19 ετών ερμήνευσα χορικά από τους Βατράχουςτου αριστοφάνη σε μουσική δημήτρη Παπα-δημητρίου και παραγωγή του εθνικού θεάτρου.

Ποια είναι η άποψή σας για την κατάστασητης παραδοσιακής μουσικής στην ελλάδατης κρίσης; Έχει απήχηση στη νεότερη γενιά; h παράδοση αποτελεί ένα ζωντανό μουσικό ορ-γανισμό που και αντέχει τόσα χρόνια, αλλά πα-ράλληλα αλλάζει, ανανεώνεται και μας συστή-νεται με καινούργιες φόρμες και νέους ήχους,ακόμα και μέσα από σύγχρονα τραγούδια. ηπαράδοση δεν έχει να φοβηθεί τίποτα από τηνκρίση, όσο τη σεβόμαστε και την αγαπάμε. ηνέα γενιά, ειδικά μετά από τη λειτουργία των

μουσικών σχολείων, στρέφεται στην παράδοσησε μεγάλο ποσοστό. θα έλεγα ότι, στις μέρεςμας, υπάρχουν πολλοί περισσότεροι οργανο-παίχτες νεαρής ηλικίας απ’ ό,τι στο παρελθόν.

Έχετε ασχοληθεί με παραδοσιακή μουσική,βυζαντινή μουσική, κλασική μουσική, καιθέατρο. σας ελκύει κάτι περισσότερο;είχα την τύχη να μαθητεύσω δίπλα σε μεγάλουςδασκάλους, όπως η δόμνα Σαμίου, ο νίκος Μα-μαγκάκης, ο δάσκαλός μου στη Βυζαντινή Μου-σική Λάζαρος Κουζινόπουλος, ο Σταύρος ξαρ-χάκος και πολλοί άλλοι, οι οποίοι διαμόρφωσαντην αισθητική μου. Πολλές φορές αισθάνομαιότι με συγκινεί περισσότερο ό,τι «μυρίζει» ανα-τολή. αλλά την ίδια συγκίνηση νιώθω κι ότανακούω Μότσαρτ ή Σοπέν. επιλέγω όμως να ερ-μηνεύω και βυζαντινή μουσική ή συνθέσεις πουείναι επηρεασμένες από την παράδοση, γιατίθεωρώ ότι είναι αδικημένη και ποτέ κανείς δεντην προέβαλε όσο και όπως της αξίζει. για πα-ράδειγμα, την εποχή που ανθούσε η κλασικήμουσική στη δύση, στο Βυζάντιο υπήρχαν –χω-ρίς υπερβολή– χίλιοι και πλέον συνθέτες εφά-μιλλοι των δυτικών, των οποίων τα μουσικάέργα παραμένουν καταγεγραμμένα στη Βυζαν-τινή σημειογραφία, αλλά οι οποίοι μένουν στηναφάνεια. απ’ την άλλη, ενημερώνομαι για τηνεποχή μου, ακούω συνθέτες της γενιάς μου καιμάλιστα χαίρομαι ιδιαίτερα που τα νέα μου τρα-γούδια τα συνέθεσε ένας συνθέτης λίγα χρόνιαμικρότερος μου. s

ζαχαρίας καρούνης

«Με συγκινεί ό,τι μυρίζει Ανατολή»

infoζαχαρίας καρούνηςΜε σύμβουλό του τη Λίνα νικολα-κοπούλου, ο ζαχαρίας Καρούνηςμας προσκαλεί σε μια βραδιά στονκήπο της Πειραιώς. Συμμετέχουν:ηρώ Σαΐα, Σπύρος Παρασκευάκοςκαι οι Masif Band.

Πειραιώς 260, κήπος Δ15 Ιουλίου, 22:30είσοδος ελεύθερη

Υπερβολή, γελοιότητα,ανατροπή!αυτή τη φορά, αποφασίζει να φέρει στη σκηνήό,τι δεν τολμούσε ώς σήμερα. και για πρώτηφορά δεν διστάζει να εκθέσει ακόμα και τησυναισθηματική του ανασφάλεια.

από την αλεξάνδρα Βουδούρη φωτογραφία Βίκυ Γεωργοπούλου

ευριπίδης λασκαρίδης

infoομάδα Ώσμωσις – ευριπίδης λασκαρίδηςRelic/Απολίθωμα

ο ευριπίδης Λασκαρίδης παρουσιάζειμια σόλο περφόρμανς με τον ίδιο στησκηνή, αλλά και στη σκηνοθεσία. Με βα-σικούς άξονες τη γελοιότητα και τη με-ταμόρφωση, ο Λασκαρίδης ταξιδεύει μεόχημα το κοστούμι του Άγγελου Μέντη.

Πειραιώς 260, κτίριο ε15 Ιουλίου, 21:0016 Ιουλίου, 20:00εισιτήρια: 15€, 10€ (μειωμένο), 5€ (φοιτητικό, άνεργοι, αμεα)

[9 ΙΟυΛίου 2015] #45 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 19

ηνέα δουλειά του ευριπίδη Λα-σκαρίδη είναι μια σόλο περ-φόρμανς διάρκειας 45 λε-πτών, κατά την οποία ο ίδιοςο σκηνοθέτης ανεβαίνει στη

σκηνή για να ενδυθεί ιδιόμορφες περσό-νες. Με αρωγό το γκροτέσκο κοστούμι τουΆγγελου Μέντη, δημιουργεί έναν κόσμοπαράδοξο, με εικόνες που θυμίζουν στοι-χεία μιας ευτελούς ψυχαγωγίας. τοRelic/Απολίθωμα έχει ήδη ταξιδέψει στηνευρώπη, μετά τη διάκριση που έλαβε στηνευρωπαϊκή πλατφόρμα aerowaves.

Ποια ήταν η ιδέα πίσω από το Relic;Με ενδιαφέρει εδώ και πολλά χρόνια ένακομμάτι παραστατικών τεχνών που έχει νακάνει με την υπερβολή, τη γελοιότητα, τηνανατροπή. Σε όλες τις προηγούμενες δου-λειές μου «φλέρταρα» πολύ με όλα αυτάτα στοιχεία. αυτή τη φορά, ήθελα να «χτυ-πήσω» στην καρδιά της αναζήτησής μου.Και το Relic ήταν αυτή η ευκαιρία.

Γιατί επιλέγετε να είναι βασικοί άξονεςστις δουλειές σας τα δύο αυτά θεατρικάεργαλεία: η μεταμόρφωση και η γελοι-ότητα;δεν τα επιλέγω· αυτά τα «εργαλεία» είναισαν δεύτερη φύση μου, δεν είναι κάτι πουσκέφτομαι. Μέσα από αυτά καταλαβαίνωτην τέχνη, ως θεατής, αλλά και ως δημι-ουργός.

Δηλαδή;Όταν, ας πούμε, σοβαρεύει κάτι πάρα πολύκαι μπαίνει στη σφαίρα του συναισθημα-τικού με στόχο να συγκινήσει, εγώ αυτο-μάτως αποστασιοποιούμαι. εμένα μ’ ενδια-φέρουν όλα όσα τραβάνε το χαλί κάτω απότα πόδια του θεατή ή φαίνονται ότι είναιημιτελή και πρόχειρα. Με συγκινούν όσαμοιάζουν να μην είναι ραφιναρισμένα,αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν έχει υπάρ-ξει δουλειά. Καταλαβαίνω ότι δίνω νόημαμέσα από τη φόρμα και όχι το ανάποδο.

Ποιο είναι το νόημα του Relic και τι θαδει το κοινό στην Πειραιώς 260;το κοινό θα δει μάλλον ένα ασυνήθιστοθέαμα. για έναν «αγνό» θεατή, θα φανεί ότιισορροπεί ανάμεσα στο θέατρο και τονχορό. Πρόκειται για μια περφόρμανς. είναιτο είδος των παραστατικών τεχνών πουδεν έχει ακόμα οριστεί ξεκάθαρα. Και ηΜαρίνα αμπράμοβιτς κάνει περφόρμανς,αλλά δεν έχει καμία σχέση με το θέατρο.είναι μια τέχνη που συνεχίζει να αποτελείπεδίο διερεύνησης.

στην παράσταση, γκροτέσκ φιγούρεςδιαδέχονται η μια την άλλη. τι είδουςιστορίες προσπαθούν να πουν; δεν προσπαθούν να πουν «μία» ιστορία.οι ιστορίες υπάρχουν, αλλά ο κάθε θεατήςθα πρέπει να δώσει τη δική του εκδοχή. οιφιγούρες είναι όντως γκροτέσκ, με τη δια-φορά όμως ότι αυτό δεν αποτελεί αυτο-σκοπό. Πρόκειται για αγωγούς συναισθή-

ματος. Όσο πιο γκροτέσκες είναι οι φιγού-ρες, τόσο πιο βαθύ είναι το συναίσθημακαι ο πόνος που κουβαλούν ή το νόηματης ιστορίας τους.

το γκροτέσκο προκύπτει από το κο-στούμι του Άγγελου μέντη, με τονοποίο έχετε σκηνοθετικό παρελθόν. καιοι δύο κινείστε σ’ ένα δρόμο διαρκώνπειραματισμών. Πείτε μου γι’ αυτή τησυνεργασία.ο Άγγελος είναι σπουδαίος καλλιτέχνης,και ως σκηνοθέτης ο ίδιος είναι από τουςπιο ουσιαστικούς συνεργάτες που μπορείκανείς να ελπίζει να έχει. το χάρισμά τουσυναντιέται με την ανάγκη μου για το πώςη φόρμα μπορεί να φθάσει στα άκρα χωρίςνα χρησιμοποιεί κλισέ.

και οι ήχοι τι ρόλο παίζουν στην παρά-σταση;οι ήχοι, που επιμελείται ο Κώστας Μιχό-πουλος, παίζουν πάρα πολύ σημαντικόρόλο, καθώς δημιουργούν για τον θεατήένα παράλληλο σύμπαν. οι δράσεις μουπάνω στη σκηνή έχουν μια ανακολουθίαή κάτι παράδοξο, και το ηχητικό περιβάλ-λον τους μοιάζει να μη συνάδει με τηνπραγματικότητα, ή να αποτελεί υπερβολήτης, ή ακόμα και να θυμίζει όνειρο. δού-λευα στις πρόβες μ’ ένα γνωστό κομμάτιαπό ταινία του ντέιβιντ Λιντς και πίστευαότι δεν θα μπορούσα ποτέ να ξεκολλήσω.ζήτησα από τον Κορνήλιο Σελαμσή να τοακούσει και να φτιάξει κάτι δικό του. οΚορνήλιος κατάφερε να γράψει ένα κομ-μάτι που να μη θέλω να γυρίσω ποτέ στοπροηγούμενο.

είναι η πρώτη φορά που είστε μόνοςπάνω στη σκηνή και συνυπάρχετε ωςσκηνοθέτης, χορογράφος και ερμηνευ-τής. Πόσο δύσκολη είναι αυτή η συνύ-παρξη;το εγχείρημα είναι ούτως ή άλλως δύ-σκολο, γιατί δεν το έχω ξανακάνει. δεν θαμπορούσα σε καμία περίπτωση να προχω-ρήσω χωρίς τη βοήθεια των φίλων και πο-λύτιμων συνεργατών μου από την ομάδαΏσμωσις, όπως η τατιάνα Μπρε, που στά-θηκε το εξωτερικό μάτι σ’ ένα πάρα πολύμεγάλο και σημαντικό μέρος των προβών,και ο αλέξανδρος Μιστριώτης, του οποίουη πολύπλευρη «ανάγνωση» με βοήθησεουσιαστικά. ο λόγος για τον οποίο απο-φάσισα να ανέβω μόνος στη σκηνή είναιγιατί ήθελα να επισκεφτώ τον κόσμο πουέχω μέσα στο μυαλό μου χωρίς ενδιάμεσο.Ήρθε η ώρα να αναμετρηθώ με αυτό πουεπιθυμώ να βλέπω πάνω στη σκηνή και ναρίξω τη μπάλα στο δικό μου γήπεδο. νααναμετρηθώ πρόσωπο με πρόσωπο με ταπαραστατικά ζητήματα που με καίνε.

το Relic έχει ταξιδέψει ήδη στο εξωτε-ρικό και έχει διακριθεί στην ευρωπαϊκήπλατφόρμα aerowaves. Ποια ήταν η αν-ταπόκριση του κοινού; το Relic όντως διακρίθηκε ανάμεσα σε εκα-τοντάδες συμμετοχές, μέσω αυτής της ευ-ρωπαϊκής πλατφόρμας, όπου 40 καλλιτε-

χνικοί διευθυντές απ’ όλη την ευρώπη επι-λέγουν κάθε χρόνο τις «νέες φωνές» πουπιστεύουν εκείνοι ότι έχουν ενδιαφέρον γιατο ευρωπαϊκό κοινό. Μέσω αυτής της διά-κρισης, ταξιδέψαμε ήδη στη Βαρκελώνηκαι τη Βιέννη, και θα ταξιδέψουμε το 2016στην γαλλία, την ιρλανδία, την ελβετία, τηνφινλανδία και αλλού. Στην πρωτεύουσα τηςΚαταλονίας, πάντως, η παράσταση ανέβηκεμπροστά σε καλλιτεχνικούς διευθυντές.επομένως δοκιμάστηκε σ’ ένα πολύ συγ-κεκριμένο κοινό, που όμως ανταποκρίθηκεεξαιρετικά θερμά. Στη Βιέννη το κοινό τουσυγκεκριμένου φεστιβάλ αποτελούντανκυρίως –και αυτό μου έκανε εντύπωση–από νέους ανθρώπους, φοιτητές σχολώνθεάτρου, χορού κ.λπ. η ανταπόκριση καιεκεί ήταν πολύ ζεστή. Έχω αντιληφθεί πωςη νέα γενιά αναζητά κάτι διαφορετικό καιείναι «ανοιχτή» σ’ ένα νέο είδος.

η ανταπόκριση αυτή, ο τρόπος με τονοποίο τελικά ταξιδέψατε τη δουλειάσας, σας έκανε να σκεφθείτε να φύγετεκαι να συνεχίσετε να δημιουργείτε εκτόςελλάδος;Μεγαλώσαμε σε μια ελλάδα όπου πάνταυπήρχε ως σημείο αναφοράς «προόδου»το εξωτερικό – για σπουδές, για δουλειάκ.λπ. για μένα, που έζησα τέσσερα χρόνιαστη νέα υόρκη αμέσως μετά τις σπουδέςμου στο θέατρο τέχνης, ανακάλυψα πωςδεν υπάρχει απαραιτήτως κάτι πιο δημι-ουργικό εκεί. η ευκαιρία του εξωτερικούείναι μια ευκαιρία συνάντησης μιας διαφο-ρετικής κουλτούρας και ενός ουσιαστικούδιαλόγου. αυτό που συμβαίνει με τηνκρίση στην ελλάδα έχει πολύ ενδιαφέρον.Σταμάτησε ένα «παιχνίδι» εντυπωσιασμούκαι δανεισμού ύφους, και κάθε καλλιτέχνηςκαλείται να βρει την προσωπική φωνή του.υπάρχει πλέον ένα «Ή ταν ή επί τας».

Ποια είναι η σχέση σας με το Φεστιβάλαθηνών ως δημιουργός αλλά και ως θε-ατής;είμαι οπαδός του φεστιβάλ από τότε πουξεκίνησε να μας επιμορφώνει και να φέρνειπαραστάσεις που δεν θα μπορούσαμε ναέχουμε δει παρά μόνο στο εξωτερικό. Κάθεχρόνο, βλέπω τουλάχιστον 3-4 παραστά-σεις με καλλιτέχνες που δοκιμάζουν καιδοκιμάζονται με τρόπο πρωτοφανή, καιξαφνικά νιώθω πως δεν είμαι μόνος –υπάρχουν κι άλλοι που θέτουν ερωτήματαχωρίς να έχουν απαραίτητα την απάντησηστο τσεπάκι τους.

σας προβληματίζουν όσα συμβαίνουντις τελευταίες μέρες στη χώρα; αυτές τις μέρες, κυκλοφορώντας στηνπόλη, βλέπω διαφορετικά τους γύρω μου.Μ’ έναν τρόπο δεν είναι ξένοι. Σαν να ξέρωγια ποιο λόγο αγωνιούν. Όταν ξέρω τηναγωνία του διπλανού μου, ακόμη κι αν δεντον γνωρίζω προσωπικά, πιάνω τον εαυτόμου να συμπάσχω, και αυτή η άτυπηένωση, ενώ κρυφά με ευχαριστεί, μου φέρ-νει και τεράστια αμηχανία. Συνειδητοποιώπόσο απαίδευτος είμαι στην παρουσία τουσυναισθήματος. s

ΘΕΑΤΡΟ20 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #45 [9 ΙουΛίου 2015]

Μυστικά και ψέματαγιατί ο Άρειος Πάγος δικαιώνει τον ορέστη, που σκότωσε τη μητέρα του Κλυταιμνή-στρα; Και γιατί οι ερινύες, αρχαϊκές εικόνες της ανθρώπινης ψυχής, δεν αθωώνουντον μητροκτόνο; η Στεφανία γουλιώτη βρίσκει στις Ευμενίδες του αισχύλου ένα μήνυμαγια τον σύγχρονο συνειδητοποιημένο άνθρωπο – που συχνά κουβαλά τις ερινύεςστην ψυχή του, φορτωμένος ακόμα και ενοχές για αδικίες τις οποίες, όσο και αν τοήθελε, δεν θα μπορούσε να τις αποτρέψει.από την αλεξάνδρα Βουδούρη φωτογραφία Βασίλης μαθιουδάκης

στεφανία Γουλιώτη

ηενοχή και η ευθύνη είναι τα κεν-τρικά ζητήματα στις Ευμενίδες,αυτό το αρχέτυπο του δυτικού πο-λιτισμού, ο οποίος θα ακολουθήσειτην εποχή του αισχύλου. ο τραγι-

κός ποιητής επιχειρεί στο τρίτο και τελευταίομέρος της Ορέστειας να αποκωδικοποιήσει βα-θιές πραγματικότητες της ανθρώπινης ψυχήςκαι σκέψης. αυτό που δεν απαντιέται από τοναισχύλο είναι αν μπορεί τελικά ο άνθρωπος ναπετύχει την ειρήνη με τον εαυτό του, στρέφον-τας με το μέρος του τα προγονικά κομμάτια τηςψυχής του, ώστε να φτάσει στην ποθητή απε-νοχοποίηση. Με στόχο να απαντηθεί από τονίδιο τον θεατή το αρχετυπικό αυτό ερώτημα,χωρίς έξωθεν παρέμβαση, η Στεφανία γουλιώτηεπιλέγει να εμφανιστεί μόνη της στη σκηνή,υποδυόμενη όλους τους χαρακτήρες του αισχύ-λειου αυτού έργου. δεν αμφισβητεί το ρόλο τουσκηνοθέτη, απλά για πρώτη φορά επιθυμεί ναμην υποκρίνεται και να μη λέει ψέματα, ώστενα αγγίξει, όπως λέει, τη μαγεία του θεάτρου.

Γιατί επιλέξατε να εμφανιστείτε μόνη σαςστη σκηνή, σε μια παράσταση που φέρει εξολοκλήρου την υπογραφή σας;υπάρχει μια ανάγκη υποκριτικής δοκιμασίας.Πρόκειται για μια ανάγκη που μου έχει δημι-ουργηθεί εδώ και χρόνια και δεν έχω καταφέρεινα την ικανοποιήσω στις παραστάσεις στις

οποίες συμμετείχα. να δώσω, δηλαδή, μια συγ-κεκριμένη υποκριτική διάσταση, που απαιτείμια τρομακτική έκθεση απέναντι στο συναί-σθημα και τον ψυχισμό. δεν εννοώ ότι στις άλ-λες παραστάσεις δεν έχω περάσει υπέροχα υπο-κριτικά. απλά, είχα πάντα μια ανάγκη, αν θέλειςέμπνευση, να εκθέσω τον ψυχισμό μου μπρο-στά στον κόσμο, χωρίς να τον καλουπώσω ή ναπουλήσω κάποιου είδους τέχνη. Πιστεύω ότι ηυποκριτική έχει έναν πολύ βαθύτερο τρόπο ναυπάρχει από αυτόν που έχουμε συνηθίσει.

Δηλαδή;θεωρώ ότι οι ηθοποιοί και οι σκηνοθέτες δου-λεύουμε πάρα πολύ γι’ αυτό που θέλουμε εμείςνα πιστέψει ο κόσμος βλέποντας μια παρά-σταση και ξεχνάμε το κείμενο. Σ’ αυτήν την πα-ράσταση, λοιπόν, η υποκριτική μου διάθεση εί-ναι να βγω τελικά από τη μέση και να γίνω απλάο αγωγός, μέσω του οποίου θα περάσει το κεί-μενο για να φθάσει στο κοινό, με «βάρκα» τοσυλλογικό ασυνείδητο.

Βοηθάει πολύ ο αισχύλος, φαντάζομαι, ωςπρος το συλλογικό ασυνείδητο. επέλεξα τις Ευμενίδες του αισχύλου γι’ αυτόνακριβώς το λόγο. αυτό που μας εμποδίζει ναεπικοινωνήσουμε ένα κείμενο στον κόσμο είναιοι μικρές, προσωπικές φιλοδοξίες. εννοώ ότιθέλουμε να αρέσουμε στη σκηνή. Πώς να τοκάνουμε; Έχουμε μεγαλώσει μ’ έναν τρόπο, πουέχουμε μάθει ότι πρέπει να αρέσουμε για να

μας αγαπάνε. οπότε θέλω να φύγει αυτό με κά-ποιον τρόπο και να μην εξαρτάται πλέον τίποτααπό το εάν θα είμαι καλή ή όχι. Προσπαθώ ναφτιάξω μια πλατφόρμα επικοινωνίας με τοκοινό, μέσω της οποίας θα αποδειχθεί ότι η ιστο-ρία έχει τρομερή δύναμη, χωρίς να της επι-βληθώ εγώ. γίνομαι ιδανικά αόρατη. Στην ουσίαθα δουν το κείμενο μέσα από έμενα.

αυτήν την πλατφόρμα επικοινωνίας δεν τηνείχατε βρει στις προηγούμενες δουλειές σας;φυσικά. Μέσα από τη δουλειά άλλων σκηνοθε-τών με τους οποίους έχω συνεργαστεί εμπνεύ-στηκα αυτό που φιλοδοξώ να κάνω. το έχω δεινα συμβαίνει, αλλά τελικά να μη φθάνει εκεί πουπρέπει. να μην τολμάμε δηλαδή να πάμε σε βά-θος, παρά το γεγονός ότι αυτή είναι η ουσία τουθεάτρου. θέλω να ασχοληθώ πλέον με αυτόπου νιώθω ότι είναι η μαγεία στο θέατρο. αλλάγια να το συλλάβω, σίγουρα κάπου το είδα. τοείδα σε κάποιους από τους σκηνοθέτες με τουςοποίους έχω δουλέψει.

Πρόκειται στην ουσία για το σκηνοθετικόσας ντεμπούτο. Έχετε συνεργαστεί με ση-μαντικούς σκηνοθέτες. μάθατε κάτι από αυ-τούς;Και το τελευταίο μου μάλλον σκηνοθετικό εγ-χείρημα! εμένα το θέμα μου είναι η υποκριτική.αυτό που με ενοχλεί όλα αυτά τα χρόνια, πουκάνω αυτήν τη δουλειά είναι ότι λέω ψέματα.υποκρίνομαι, δηλαδή· παίζω θέατρο και δεν

infoστεφανία ΓουλιώτηΕυμενίδες του αισχύλου

Μετά τη δολοφονία της μητέρας τουκαι του αίγισθου, ο ορέστης κατα-φεύγει ικέτης στο ναό του απόλλωναστους δελφούς. οι ερινύες τον κατα-διώκουν, αλλά με την παρέμβαση τηςθεάς αθηνάς μετατρέπονται σε ευμε-νίδες. ερμηνεύει η Στεφανία γου-λιώτη.

Πειραιώς 260, κτίριο ε20-22 Ιουλίου, 21:00εισιτήρια: 15€, 10€ (μειωμένο), 5€ (φοιτητικό, 65+, άνεργοι, αΜεα)

λέω αλήθειες. για να πω αλήθεια, δεν μπορώ ναυποκριθώ ότι είμαι, για παράδειγμα, η ηλέκτρα,γιατί δεν είμαι η ηλέκτρα. υποκρίνομαι όσο κα-λύτερα μπορώ. Πολλές φορές υποκρίνομαικαλά, άλλες λιγότερο. δεν παύω όμως να λέωψέματα. Με θλίβει ότι κάνω μια δουλειά τόσοωραία, που όμως λέει ψέματα στον κόσμο.οπότε, μέσω αυτής της ιδέας που είχα, θεωρώότι δεν θα πω το παραμικρό πλέον ψέμα.

τι είναι αυτό που σας δυσκολεύει περισσό-τερο σ’ αυτό το εγχείρημα;Με δυσκολεύει ο οργανισμός μου, το σώμα μου.ο τρόπος που έχει μάθει το σώμα να λειτουργείδεκαπέντε χρόνια τώρα· το ότι δηλαδή θέλω νααρέσω, το ότι με ενδιαφέρει η γνώμη του κό-σμου, το ότι φοβάμαι μη βαρεθεί. Κάνω, αν θέ-λεις, κάποια τερτίπια, γιατί το σώμα μου λέει ότιφοβάται.

το γεγονός ότι είστε πλέον μόνη στη σκηνήδεν σας δημιουργεί αυτήν την ανασφάλεια;σε ποιον λογοδοτείτε, με ποιον συζητάτε όσαπροβλήματα τυχόν προκύπτουν; Κατ’ αρχάς, έχω εξαιρετικούς συνεργάτες, πουστην ουσία είναι το «μάτι» μου, όπως ο ηθο-ποιός Προμηθέας ελευθερόπουλος. επίσης, οΈκτορας Λυγίζος, που με έχει βοηθήσει πάραπολύ με το κείμενο και πρέπει να πω ότι απόδική του παράσταση εμπνεύστηκα, στην ουσία,αυτό που φιλοδοξώ να κάνω. υπάρχει μια σειράσυνεργατών που βρίσκομαι υπό το άγρυπνοβλέμμα τους και δεν πίστευα ποτέ ότι θα δεχ-θούν αυτήν τη συνεργασία, γιατί είναι πολύ επι-λεκτικοί, όπως η Βίκυ Παναγιωτάκη, που επιμε-λείται την κίνηση του σώματος, ο δημήτρηςΚαμαρωτός, που ασχολήθηκε με τη μουσική ήο Σέρβος βίντεο άρτιστ ντόριαν Κολούντζια.Λογοδοτώ, λοιπόν, σε όλους αυτούς. οπότε δενμε φοβίζει κάτι, παρά μόνο να μη με πιάσει τοάγχος του «θέλω να αρέσω». αυτός είναι πάνταο μεγαλύτερος εχθρός μου. δυστυχώς, το σώμακάνει πράγματα γιατί επιζητά πάντα το μπράβο.Με αυτό παλεύω καθημερινά.

τι μορφή θα έχει η παράσταση και ποιοι είναιοι «βοηθοί» σας πάνω στη σκηνή;Στη σκηνή είμαι μόνη χωρίς κανένα βοηθό,παρά μόνο τον αισχύλο και την ιστορία του.Πρόκειται για μια οικουμενική ιστορία, για έναθέμα που θα αφορά πάντα τον άνθρωπο καιδεν είναι άλλο από το πώς αντιμετωπίζει το άλλοκομμάτι του εαυτού του, αυτό που δεν θέλει ναείναι, αυτό που τον συνδέει με τους προγόνουςτου και τα λάθη τους. είναι ο εαυτός που δενθέλουμε να γνωρίζουμε, που δεν ξέρουμε απόπού προέρχεται, γιατί θυμώνει και γιατί απελπί-ζεται. αυτό που αρκετοί ψυχαναλυτές ονομά-ζουν «τοξική ντροπή» και που μας καταδιώκεικάθε δευτερόλεπτο της ημέρας.

αυτό που δεν απαντιέται τελικά στην Ορέ-στεια του αισχύλου είναι αν και πώς είναι δυ-νατόν ο άνθρωπος να πετύχει την ειρήνη μετον εαυτό του. υπάρχει τελικά τρόπος ναφτάσουμε στην ποθητή, όπως και για τονορέστη, απενοχοποίηση;Μα, είμαστε έρμαια της αυτοενοχοποίησης,αυτό είναι το θέμα. Ποιος είναι ο λόγος πουζούμε όλο αυτό το δράμα; νομίζω ότι εάν δενενοχοποιούσαμε τον εαυτό μας συνέχεια, θα

ήμασταν τόσο ελεύθεροι, που δεν θα αντέχαμετόση ελευθερία. Στις ερινύες, η θεά αθηνά λέει«ποιος είναι δίκαιος, όταν δεν φοβάται τίποτα»;Και ο χορός αναφέρει κάποια στιγμή: «ο πόνοςσυμφέρει όταν σωφρονίζει». δηλαδή, εάν απε-λευθερωθούμε από αυτή τη σιδηρόμπαλα πουκουβαλάμε μέσα μας, τότε θα έρθει το χάος.αυτό είναι ανατριχιαστικό, εάν το σκεφθείς. τοίδιο πράγμα που είναι ο εχθρός σου κάθε δευ-τερόλεπτο που ζεις, αυτό στην ουσία σε κρατάειστη ζωή. Με αυτή τη συνειδητοποίηση παίζωπάνω στη σκηνή. δηλαδή, αυτό είναι το θέματου έργου. το κατά πόσον η λογική και η γνώσημπορεί να σε βοηθήσει να ανακαλύψεις αυτόπου τελικά συμβαίνει, και να λειτουργήσει προςόφελός σου, όταν από την άλλη διακατέχεσαιαπό αυτήν την τοξική ντροπή. Έχει γραφτεί λά-θος ότι οι ερινύες κάποια στιγμή γίνονται ευ-μενίδες. δεν γίνεται ποτέ αυτό. Στο συγκεκρι-μένο έργο, από τη στιγμή που ο ορέστηςαπελευθερώνεται φαινομενικά από αυτές μέσωτης αθηνάς, μέσω δηλαδή της γνώσης, τελικάδεν απαλλάσσεται από τις ερινύες· ριζώνουνπιο βαθιά μέσα του. ο ορέστης δεν δικαιώνεταιτελικά ποτέ. αντιθέτως, το έργο τελειώνει με μιαπραγματικά εφιαλτική σκηνή.

Για πολλούς ανθρώπους του θεάτρου, ο αι-σχύλος είναι κάπως «απροσπέλαστος». συμ-φωνείτε ότι υπάρχουν κάποιες δυσκολίεςστην ανάγνωση του αισχύλειου έργου σεσχέση με τον ευριπίδη και τον σοφοκλή;για εμένα ο αισχύλος συνδέεται με κάτι αρχε-τυπικό. το έργο του με συνδέει με κάτι πολύβαθύ, με αυτό που στην ουσία μου αρέσει ναασχολούμαι περισσότερο. υπάρχει μια μεταφυ-σική διάσταση στο αισχύλειο έργο. ο κόσμος,άλλωστε, με τον οποίο καταπιάνεται δεν έχειακόμα προσδιοριστεί, δεν γνωρίζει κανείς ποιοςπραγματικά εξουσιάζει, δεν έχει τελειώσειακόμα ο πόλεμος ανάμεσα στους θεούς. Στουςάλλους δύο τραγικούς ποιητές, τα ζητήματαμπορεί να είναι επίσης αρχετυπικά, αλλά γίνον-ται πιο κατανοητά, πιο καθημερινά, με εξαίρεσητη Μήδεια και τις Βάκχες του ευριπίδη, που κου-βαλάνε κάτι «αισχύλειο».

Παρ’ όλο που η γλώσσα είναι περιοριστική,με αυτή τη δουλειά θα θέλατε να ταξιδέψετεεκτός ελλάδας;Όχι απαραίτητα. δεν θέλω να πάω σε όλα ταφεστιβάλ. δεν έχω τέτοιες φιλοδοξίες. η φιλο-δοξία μου είναι να πετύχω τον στόχο μου με τοκοινό που θα έρθει σε αυτό το φεστιβάλ. εάνδω ότι πέτυχα αυτόν το στόχο, ίσως να προσπα-θήσω να δείξω τη δουλειά μου σε όσους περισ-σότερους γίνεται. Σίγουρα, πάντως, είμαι σεδρόμο πολύ κοντινό, σε αυτόν που τελικά θέλωνα είμαι.

σας ενδιαφέρουν και, αν ναι, πώς ενημερώ-νεστε για τα θεατρικά δρώμενα στην ελλάδακαι τον κόσμο;Πρώτα απ’ όλα κάνω ταξίδια στο Παρίσι, το Λον-δίνο, το Βερολίνο. απ’ την άλλη, είμαστε πολύτυχεροί που έχουμε το φεστιβάλ αθηνών αλλάκαι τη Στέγη γραμμάτων και τεχνών, που φέρ-νουν παραστάσεις από το εξωτερικό. Όταν είσαιέμπειρος θεατής, καταλαβαίνεις τι συμβαίνει,όχι απλά εάν πρόκειται για μια καλή παράσταση,αλλά το ποια τάση εξυπηρετεί. Κυρίως ενημε-

ρώνομαι, αν θέλεις, μέσω της δουλειάς μου μεξένους σκηνοθέτες. υπάρχει επίσης μια ομάδαΒέλγων ηθοποιών που έχουν έρθει πολλές φο-ρές στην αθήνα, οι «tg staN», οι οποίοι κάνουνθέατρο όπως ονειρεύομαι κι εγώ να κάνω.

υπάρχουν ηθοποιοί που ζουν για το σανίδικαι μόνο γι’ αυτό. ισχύει το ίδιο και για σας; Όχι. εγώ ζω και έξω από το σανίδι. ευτυχώς. Πί-στευα κάποια περίοδο ότι ζω μόνο γι’ αυτό. Βέ-βαια δεν θα μπορούσα να ζω και χωρίς το θέα-τρο. νομίζω ότι δεν μπορώ να κάνω κάτι άλλοστη ζωή μου.

από το 2012, διδάσκετε στη Δραματικήσχολή Ίασμος – Βασίλης Διαμαντόπουλος.Ποιο είναι το βασικό σας μέλημα σε αυτή τηδιδακτική διαδικασία; αυτό που ανέφερα σαν δικό μου εμπόδιο είναιαυτό που προσπαθώ να αντιμετωπίσουν οι μα-θητές μου στα πρώτα τους βήματα. να απαλλα-γούν δηλαδή από την τάση να αρέσουν και να εί-ναι τελικά κλεισμένοι στον εαυτό τους. να μηνασχολούνται με το τι κάνουν εκείνοι πάνω στησκηνή και εάν το κάνουν καλά, γιατί αυτό στηνουσία είναι «τοξικό». Μέσω της τεχνικής του Μάισ-νερ (Meisner technique) που είναι διαδεδομένηπολύ στο εξωτερικό και πρόκειται για μια επικοι-νωνιακή τεχνική, οι κινήσεις του κάθε ηθοποιούεξαρτώνται αποκλειστικά από εκείνον που έχουναπέναντι τους και όχι από τον εαυτό τους. η μέ-θοδος του Μάισνερ συμπίπτει τελικά με τη φιλο-σοφία μου και μάλιστα, όπως έμαθα, είναι μια ψυ-χαναλυτική επικοινωνιακή μέθοδος και για τηζωή. για να επικοινωνήσεις δεν πρέπει να ερμη-νεύεις τα πράγματα με τον δικό σου τρόπο.

Πώς βλέπετε αυτά που βιώνει η χώρα αυτέςτις ημέρες; υπάρχει κάτι που σας ανησυχείπερισσότερο;το πρόβλημα της χώρας δεν έχει να κάνει μόνομε ό,τι συμβαίνει αυτές τις μέρες. δυστυχώς,έχει να κάνει με κάτι που είναι πολύ παλιό καιοφείλεται στο ότι οι Έλληνες θέλουμε να ζούμεσ’ ένα χάος, και μάλιστα δεν θέλουμε να βγούμεαπό αυτό. τώρα απλά ζούμε την κορύφωσή του.δεν μπορούμε να ζούμε με οργάνωση, μ’ ένασύστημα, όπου όλα λειτουργούν σωστά. το βα-σικό πρόβλημα της κοινωνίας είναι η ανάγκηνα νιώθουμε σημαντικοί, έστω και εάν τελικάδεν το αξίζουμε. δυστυχώς, επίσης, η έννοιατης σημαντικότητας προσδιορίζεται με βάση τοχρήμα. θέλουμε να ζούμε και να νιώθουμε ση-μαντικοί μέσα σε αυτό το χάος και αυτό δεν θααλλάξει.

και ποια μπορεί να είναι η λύση;εάν θέλουμε αλλαγή σ’ αυτόν τον τόπο, θα πρέ-πει να ασχοληθούμε σοβαρά με όσους σε είκοσιχρόνια από τώρα, ως εικοσάρηδες τότε, θα θέ-λουν να φτιάξουν τον κόσμο. ο μόνος τρόποςνα αλλάξουν όλα είναι να φτάσουμε στον πάτομε αβέβαια αποτελέσματα, γιατί και στο παρελ-θόν με πραξικοπήματα η χώρα βρέθηκε στονπάτο και δεν προχώρησε τελικά εκεί όπουέπρεπε. Λέει η αθηνά στο έργο «τα σφάλματατων προγόνων μάς σέρνουν προς τις ερινύες,προς την ενοχή, στην τοξική ντροπή». Πρόκειταιγια μια αλυσιδωτή αντίδραση, από την οποίαφοβάμαι ότι δύσκολα θα βγούμε, αν βγούμεποτέ... s

ΘEATPO22 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #45 [9 ΙουΛίου 2015]

ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ [9 ΙΟυΛίου 2015] #45 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 23

αντώνης Βολανάκης

infoαντώνης ΒολανάκηςThe Holy Bachelorette in the Wedding Cave

ο εικαστικός αντώνης Βολανάκης συνθέτει μια βίν-τεο-εγκατάσταση που κινείται μεταξύ εικαστικώνκαι ντοκιμαντέρ. εκκινώντας από την Πηνελοπιάδατης Μάργκαρετ Άτγουντ, γυναίκες από την ελλάδακαι τη νέα υόρκη συζητούν για την ισότητα, τη μη-τρότητα και τη συντροφικότητα.

Πειραιώς 260, κτίριο α1-31 Ιουλίου, 19:30 είσοδος δωρεάν21 Ιουλίου - Ανάγνωση Η Πηνελοπιάδα: Ένα απόσπασμα, της Μάρκαρετ Άτγουντ

Το πλατωνικό σπήλαιο και ο γάμοςΣτα 1.000 τετραγωνικά μέτρα του χώρου α, στην Πειραιώς 260, κάτιπαράξενο συμβαίνει. νυφικά στηρίζονται σε κάθετους άξονες από τηνοροφή, ένας παλιός αργαλειός τραβάει την προσοχή. Σε διαφορετικάσημεία του τεράστιου χώρου κρέμονται λευκά υφάσματα με τα οποίακατασκευάζονται νυφικά – μοιάζουν με οθόνες, και ως γνωστόν«οθόνη» στην αρχαία ελληνική σήμαινε το πανί των καραβιών αλλά καιτο σάβανο (νεκρική οθόνη). Πάνω τους προβάλλονται 14 βίντεο μεγυναίκες που μιλούν για «γυναικεία ζητήματα».

από τη ματίνα καλτάκη

δημιουργός της εικαστικής περφόρ-μανς με τον περίεργο τίτλο The HolyBachelorette in the Wedding Cave [ηαγία εργένισσα στο νυφικό σπή-λαιο] είναι ο αντώνης Βολανάκης,

εικαστικός και διδάσκων σε διάφορες σχολέςστην ευρώπη και την αμερική που υπηρετούντη διεπιστημονική τάση στο χώρο των καλώντεχνών. εξηγεί ότι το καλλιτεχνικό έργο σήμεραμπορεί να αποτελεί σύνθεση διαφορετικών τε-χνών –εικαστικών, παραστατικών και οπτικών–και ότι η δουλειά του είναι να δημιουργεί επιτε-λεστικούς (performative) χώρους και σύνθεταεικαστικά αντικείμενα. «τα όρια έχουν ανοίξεικαι χαίρομαι που μπορώ να κινούμαι σε διαφο-ρετικά, αν και σχετικά, πεδία, αξιοποιώντας τιςσπουδές μου στα εικαστικά, το θέατρο και τονκινηματογράφο. ας πούμε, η εικαστική εγκατά-σταση και η σκηνογραφία –που μ’ ενδιαφέρει–είναι πολύ κοντά. Με απασχολεί η έννοια τηςσυνεργασίας και της συνέργειας δημιουργώναπό διαφορετικούς χώρους –εξού και το πρό-τζεκτ των Tυφλών Ραντεβού, blinddate12.blog-spot.gr–, όπως και η έννοια της φιλοξενίας, πώςο ξένος γίνεται φίλος. η τέχνη νομίζω πρέπει ναβάζει τον θεατή σε μια θέση χειραφέτησης καιόχι χειραγώγησης. να τον βάζει σε μία συνθήκηπου να αισθάνεται καλοδεχούμενος, έτσι ώστενα μπορεί να «ανοίξει» και να γίνει ενεργό στοι-χείο της καλλιτεχνικής δράσης», μας εξηγεί.

τι σημαίνει όμως ο παράξενος τίτλος Η αγίαεργένισσα στο νυφικό σπήλαιο; «η ιδέα και η υλο-ποίηση του έργου εκκινούν από την ανάγκη μουνα γνωρίσω καλύτερα τη γυναικεία φύση. ηαναφορά στην πλατωνική αλληγορία του σπη-λαίου συνδέεται με το τι ξέρουμε και τι δεν ξέ-ρουμε, εν προκειμένω σε σχέση με τη γυναίκα,και πώς πρέπει να μετακινηθούμε για να μά-θουμε. ο γάμος αποτελεί μία κρίσιμη στιγμήστη ζωή της, μία τελετή μετάβασης από τηφάση της κόρης στη φάση της μητέρας. εγώσυλλέγω εδώ και κάποια χρόνια παλιά νυφικά.Μ’ ενδιαφέρει αυτό το “αντικείμενο”, το κεντρικόστη γυναικεία φαντασίωση κοινωνικό “εργα-λείο” και, φυσικά, το πιο θεατρικό από τα ρούχαπου βάζει ποτέ μια γυναίκα στη διάρκεια της

ζωής της. Στη βιβλιογραφία της εγκατάστασηςσυνυπάρχουν ένα πλήθος φεμινιστικών βιβλίωνπου μιλούν για το γάμο και τη χειραφέτηση τηςγυναίκας, αλλά και υπέροχα λευκώματα με νυ-φικά από εκθέσεις σε μουσεία, από σκηνές γά-μου στον κινηματογράφο, ένας τεράστιος πλού-τος μαρτυριών που αποκαλύπτουν τη σημασίααυτού του κοστουμιού μέσα στους αιώνες, σεδιαφορετικές κουλτούρες. Στο χώρο α, βέβαια,τα νυφικά κρέμονται από την ανάποδη, όχι μόνογιατί είναι η πλευρά που ήρθε σε επαφή με τογυναικείο σώμα αλλά και γιατί αποκαλύπτει τηνταπεινή, εσωτερική όψη του ρούχου, άρα καιτη χειρωνακτική διάσταση της κατασκευής του.τα αντικείμενα φέρουν μνήμη», λέει ο αντώνηςΒολανάκης.

Και τα βίντεο; τραβήχτηκαν «με συνεργείοκαι αγάπη», λέει ο δημιουργός, στην ελλάδα καιστην αμερική, πάνω στην εξής ιδέα: γυναίκεςαπευθύνουν ερωτήσεις σε άλλες γυναίκες.απαντώντας η μία στην άλλη, αποκαλύπτουν τιτις απασχολεί και πώς τοποθετούνται/ανταπο-κρίνονται ως προς τους ρόλους, τις υποχρεώσειςκαι τις επιδιώξεις τους. Προσπάθησε το δείγματων δεκατεσσάρων γυναικών που συμμετέχουν

να είναι αντιπροσωπευτικό διαφορετικών ηλι-κιών, επαγγελματικής και οικονομικής κατάστα-σης, κοινωνικής θέσης (μία επιχειρηματίας, μίαάνεργη, δύο τραγουδίστριες, μία ηθοποιός, μίαπανεπιστημιακός, μια καθαρίστρια, μία φιλόλο-γος κ.ο.κ.). η παρακολούθηση όλων των βίντεοδιαρκεί μία ώρα και στο χώρο θα υπάρχουνμπάλες πιλάτες για να κάθονται άνετα οι θεατές.

το πολυμεσικό έργο του αντώνη Βολανάκηχρωστάει πολλά στους φωτισμούς του σπου-δαίου ζεράρ Καρλικόβ. s

γΥνΑΙΚΕΙΑ ζΗΤΗΜΑΤΑη εικαστική εγκατάσταση του αντώνη Βολανάκη (στην ασπρόμαυρη φωτογραφία), στο κτίριο α της Πειραιώς 260.

infoKyklos EnsembleΤα όρια του ρομαντισμού

υπό τη μουσική διεύθυνση του Βασίληχριστόπουλου, το Kyklos ensembleπαρουσιάζει έργα των Στράους, Βέμ-περν και Μάλερ. την πρώτη βραδιάμαζί τους η σοπράνο Λένια ζαφειρο-πούλου και τη δεύτερη ο βαρύτονοςδημήτρης τηλιακός.

μέγαρο μουσικής αθηνών, αίθουσα «Δημήτρης μητρόπουλος»17-18 Ιουλίου, 21:00εισιτήρια: 25€ (ζώνη α), 20€ (ζώνη Β),15€ (φοιτητικό, 65+), 5€ (άνεργοι, αΜεα)

Βασίλης χριστόπουλος

Ο ελιτισμός δεν έχει θέση στη μουσικήο αρχιμουσικός Βασίλης χριστόπουλος, ένας από τούς πλέον επιτυχημένους –καλλιτεχνικά καιεμπορικά– διευθυντές της κρατικής ορχήστρας αθηνών, κλείνει έναν δεκαετή κύκλοσυνεργασίας με τη Φιλαρμονική της νοτιοδυτικής Γερμανίας, και ανοίγει έναν καινούργιο κύκλο,γεμάτο ταξίδια ανά την υφήλιο.από τη Δομίνα Διαμαντοπούλου φωτογραφία Βίκυ Γεωργοπούλου

ΜΟΥΣΙΚΗ [9 ΙΟυΛίου 2015] #45 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 25

Σε αυτή τη μεταβατική φάση, παρουσιά-ζει δύο βραδιές με έργα των ρίχαρντΣτράους, Άντον Βέμπερν και γκούσταφΜάλερ, με το σύνολο Kyklos και τουςτραγουδιστές Λένια ζαφειροπούλου

και δημήτρη τηλιακό, εξερευνώντας πώς η θλίψημπορεί να οδηγήσει στη λύτρωση.

τι περιλαμβάνει το πρόγραμμα;οι δύο συναυλίες έχουν σχεδόν το ίδιο πρόγραμμα,αλλάζει μόνο ο κύκλος τραγουδιών του Μάλερ. οκοινός παρονομαστής είναι ότι πρόκειται για έργατα οποία φτάνουν στα όρια του ρομαντισμού,όπως μαρτυρά και ο τίτλος του προγράμματος, μ’έναν πολύ εσωτερικό τρόπο.

ο Στράους έγραψε τις Μεταμορφώσεις, εμ-πνευσμένος από ένα μοτίβο από το πένθιμο εμ-βατήριο της Ηρωικής συμφωνίας του Μπετόβεν.είναι ένα έργο επηρεασμένο από την ατμό-σφαιρα, την παρακμή και τη θλίψη τού Β΄ Παγ-κοσμίου Πολέμου, που έγραψε σε πολύ μεγάληηλικία και είναι τρομερά μεστό. υπάρχει μόνο τοηχόχρωμα των εγχόρδων, και μάλιστα εμείς τοπαρουσιάζουμε στην πυρηνική του εκδοχή, πουείναι για επτά όργανα όχι για 23, σε μια βερσιόντου έργου που δεν παίζεται συχνά, στην οποίαεπικεντρώνεται κανείς στο υλικό και όχι στα ηχο-χρώματα και τον όγκο.

οι έξι μινιατούρες τού Βέμπερν είναι επίσης πέν-θιμες και αντικατοπτρίζουν συγκεκριμένες ψυχικέςκαταστάσεις. ο Βέμπερν αρχικά τις έγραψε για τε-ράστια ορχήστρα και μετά τις επεξεργάστηκε γιαμικρό σύνολο – στην εκδοχή που θα τις παρου-σιάσουμε εμείς. θυμίζουν μοριακή κουζίνα, στηνοποία είναι πολύ μικρές οι μερίδες, αλλά τρομεράέντονη και εκρηκτική η γεύση. η ουσία της μουσι-κής είναι απίστευτα συμπυκνωμένη. είναι σαν ναέχουμε ελάχιστο όγκο και άπειρη μάζα, άπειρη πυ-κνότητα.

θεωρώ ότι το έργο τού Βέμπερν συμπληρώνειμε τρόπο αντιθετικό τα άλλα δύο. η ξηρότητά τουέρχεται σε αντίθεση με το ρομαντισμό του Στρά-ους και προετοιμάζει το έδαφος για τον Μάλερ, οοποίος επίσης προέρχεται από τη σχολή της Βιέν-νης, αλλά, βέβαια, μένει στα όρια της τονικότητας,ενώ ο Βέμπερν τα ξεπερνά. ο Στράους είναι ο πιομελίρρυτος από τους τρεις.

Με λακωνικά, λιτά μέσα, θα εκφράσουμε τα μέ-γιστα συναισθήματα. Και τα τρία έργα είναι θρη-νητικού χαρακτήρα, ωστόσο μη νομίζετε ότι θαμαυρίσει η ψυχή σας – η δύναμη της μουσικής αυ-τής, και ειδικά η κατάληξη, με τη γλύκα της αν-θρώπινης φωνής σε συνδυασμό με την τρυφερό-τητα των εγχόρδων, λειτουργεί σαν βάλσαμο,παραμυθία, παρηγοριά, ώστε στο τέλος αυτό τοπένθος γεννά μία ελπίδα για το επέκεινα και μίαψυχική ανάταση· δεν μας καταρρακώνει. Κάποιοιστίχοι είναι πολύ τρυφεροί. Μέσα από τη μαγείατης ποίησης βρίσκει κανείς συντροφιά στον πόνοτου. Και φυσικά, η δύναμη της μουσικής είναι τέ-τοια που μας συντροφεύει μετά· μας μένει.

με ποιο κριτήριο οδηγηθήκατε σ’ αυτή τη θε-ματολογία; θεωρείτε πως με κάποιο τρόπο πα-ραμένουν επίκαιρα αυτά τα έργα;αυτά τα έργα είναι διαχρονικά, δεν είναι επίκαιρα.ο καθένας μπορεί να ερμηνεύσει ένα έργο τέχνηςσύμφωνα με την εποχή στην οποία ζει και με τιςπροσλαμβάνουσες παραστάσεις της εκάστοτε πε-ριόδου. εμείς δεν κάνουμε επιθεώρηση· δεν κά-

νουμε σχολιασμό της επικαιρότητας. αυτά τα έργαείναι πανανθρώπινης και διαχρονικής αξίας και θε-ωρούμε ότι αποτελούν μία ενδιαφέρουσα πρό-ταση –μουσικά και αισθητικά– για το κοινό τούφεστιβάλ.

είναι εξοικειωμένο το ελληνικό κοινό με τηνκλασική μουσική;δεν υπάρχει «ελληνικό» κοινό. υπάρχουν πάραπολλά κοινά. για παράδειγμα, δεν ακούν όλοι οιαυστριακοί Μάλερ και Μπρούκνερ· υπάρχει και οαυστριακός που χειροκροτά την Κοντσίτα Βουρστ.

αυτό το επιχείρημα είναι ένα άλλοθι το οποίοχρησιμοποιείται επίτηδες για να δικαιολογούμετην πάγια έλλειψη πολιτιστικής και πολιτικής παι-δείας και να τροφοδοτούμε την υποκουλτούρα.

Προφανώς, μέσα στην οικονομική και αξιακήκρίση που ζούμε, την κατάρρευση της αστικής τά-ξης και της παιδείας, φθίνει και το κοινό της κλασι-κής μουσικής, όπως φθίνει το κοινό το οποίο αγα-πάει, λόγου χάρη, την αρχιτεκτονική, εφόσον δενμπορεί να την απολαύσει και τη βλέπει βεβηλω-μένη από γκράφιτι. Όταν αποξενώνεις το κοινόαπό κάτι, είναι πολύ δύσκολο να το ξαναπροσεγ-γίσει.

Στην ελλάδα είχαμε μεγάλη παράδοση καιαγάπη στην κλασική μουσική τη δεκαετία του1930. την εποχή εκείνη, που μεσουρανούσαν οιποιητές στην ελλάδα, ανθούσαν οι συναυλίες,υπήρχε ένα τεράστιο ρεύμα προς την κλασική μου-σική. Έρχονταν κορυφαία ονόματα της ευρωπαϊ-κής και παγκόσμιας μουσικής σκηνής. ο ρίχαρντΣτράους είχε διευθύνει στο Παναθηναϊκό Στάδιο,είχε έρθει ο Σαιν-Σανς, υπήρχε η ελληνική οπερέτα.αλλά και αργότερα, σημαντικότατοι σολίστες καιμαέστροι, όπως ο Κάραγιαν, είχαν συνεργαστεί,παραδείγματος χάριν, με την Κρατική ορχήστρααθηνών. δεν μπορούμε να πούμε ότι η κλασικήμουσική δεν είναι στην παράδοσή μας. είναι πολύπερισσότερο από τον σύγχρονο χορό ή τον Μπέ-κετ, απλώς κάποια ρεύματα στο πλαίσιο της παγ-κοσμιοποίησης προβάλλονται περισσότερο,επειδή είναι ίσως πιο εύπεπτα.

δεν χάνουμε μόνο την επαφή με την κλασικήμουσική, αλλά και με την ποίηση και την αισθητική,γιατί μας περιβάλλουν πολλά σκυλάδικα και φτηνοίστίχοι. η κλασική μουσική απευθύνεται σε όλους,αλλά απαιτείται προσπάθεια και θέληση για ναγνωρίσει κανείς το ωραίο. είναι, εν μέρει, θέμαπροσωπικής ευθύνης, αλλά και το περιβάλλον κά-νει ό,τι μπορεί για να μας στερήσει δυνατότητες.το πνεύμα μας περιορίζεται συνεχώς απ’ τη στιγμήπου θα πάμε στο σχολείο.

η κλασική μουσική –να μην το ξεχνάμε αυτό–είναι συνδεδεμένη με μία εποχή, με μία συγκεκρι-μένη τάξη, θεωρείται ενδεχομένως συντηρητική,παρωχημένη, αλλά υπάρχουν πάρα πολλοί νέοιάνθρωποι οι οποίοι μαθαίνουν όργανα και τη λα-τρεύουν. φυσικά, οι περισσότεροι δεν έχουν καμίασχεδόν πρόσβαση σε αυτήν. Έχουμε ένα Μέγαροτο οποίο λειτουργούσε με τρομερά ελιτίστικοτρόπο για πάρα πολύ καιρό και ακόμα και τώραπολλές φορές λειτουργεί με τη λογική των event,δηλαδή «θα φέρουμε τη φιλαρμονική της Βιέννηςκαι τού Βερολίνου, θα κάνουμε λίγα, συγκεκριμέναπράγματα». Έχει γίνει πολιτιστική και εκπαιδευτικήπολιτική από την Καμεράτα, αλλά πολύ περιορι-σμένη. Στο δε ραδιοτηλεοπτικό τοπίο, επικρατείχάος. ακούς μονίμως ή σκυλάδικα και λαϊκοπόπ ήαμερικάνικη μουσική.

Λέμε ότι η κλασική μουσική δεν είναι στην πα-

ράδοσή μας. η δημοτική μας μουσική, που είναιστην παράδοσή μας, ανθεί; η ελληνική γλώσσα,που είναι στην παράδοσή μας, είναι προστατευ-μένη, τη σεβόμαστε; Όχι! το κοινό χάνει τηνεπαφή ακόμη και με μορφές τέχνης που είναιπιο κοντά στην παράδοσή μας, όπως η λογοτε-χνία του Βιζυηνού ή του Παπαδιαμάντη. Όπως,ας πούμε, η χούντα, με τους σολοικισμούς τουΠαπαδόπουλου και την καθαρεύουσα, μας έκανενα σιχαθούμε τη γλώσσα μας και τη δημοτικήμας μουσική. Έτσι, για άλλους λόγους –ιστορι-κοπολιτικοκοινωνικούς– έχει απομακρυνθεί πολύμεγάλο μέρος της κοινωνίας από την κλασικήμουσική, διότι θεωρήθηκε ξενόφερτη και συν-τηρητική. αυτό όμως είναι ψευδές. Πρέπει να αν-τιληφθούμε την πανανθρώπινη δύναμη της μου-σικής· πως ο Μπετόβεν, ο Βιβάλντι ή ο Βέμπερνμπορούν να συγκινούν ανθρώπους κάθε υπο-βάθρου.

Πιστεύω ότι η ποιότητα έλκει τον περισσότεροκόσμο, αρκεί να μην υπάρχει ελιτισμός και συγκα-τάβαση από την πλευρά των καλλιτεχνών και φό-βος της άγνοιας από την πλευρά του κοινού. υπάρ-χει ελιτισμός και είναι κακό αυτό. υπάρχει ηαίσθηση του «εσείς κι εμείς». είναι λάθος αυτό!

Πώς κρίνετε το επίπεδο των μουσικών σπου-δών στην ελλάδα;η κατάσταση είναι άθλια! οργανωμένη μουσικήπαιδεία στην ελλάδα δεν υπάρχει στο επίπεδο πουθα έπρεπε. το ζήτημα της δημιουργίας Μουσικήςακαδημίας απασχολεί τη μουσική κοινότητα επίδεκαετίες. τα ωδεία είναι ανεξέλεγκτα, αδιαβάθ-μητα, ό,τι γίνεται, γίνεται από μεμονωμένα άτομα,από φωτισμένους δασκάλους και από γονείς οιοποίοι θέλουν να μεταλαμπαδεύσουν το ωραίοστα παιδιά τους. Όλοι όσοι καταφέρνουν κάτιέχουν στη συντριπτική τους πλειονότητα μετεκ-παιδευτεί στο εξωτερικό.

αυτή η φυγή στο εξωτερικό είναι μονόδρομος;Βέβαια! Όχι μόνο για σπουδές, αλλά και για τηναπόκτηση εμπειρίας. υπάρχουν ελάχιστες ορχή-στρες πλέον, ελάχιστες ευκαιρίες για να δουλέψεικανείς. είναι πάρα πολύ φτωχό το τοπίο, πάρα πολύφτωχό! Λείπει η υποδομή, είναι ελάχιστες οι περι-φερειακές ορχήστρες, λείπουν οι ορχήστρες νέων,στις οποίες μπορεί να εκπαιδευτεί κάποιος. οι δυ-νατότητες είναι πολύ περιορισμένες.

Πώς κρίνετε την πορεία της κρατικής ορχή-στρας αθηνών;ελπίζω η πολιτεία να την αγκαλιάσει και να τη στη-ρίξει, διότι η περιφρόνηση και η αδιαφορία πουέχει εισπράξει η πρώτη ορχήστρα της χώρας,ακόμη και σε σύγκριση με άλλους πολιτιστικούςφορείς, είναι διαχρονικά αποκαρδιωτική.

Ποια είναι τα σχέδιά σας για το μέλλον;Μετά από δέκα χρόνια, ολοκληρώθηκε με μεγάληεπιτυχία και συγκίνηση και με αισθήματα ευγνω-μοσύνης εκατέρωθεν η θητεία μου ως κορυφαίουαρχιμουσικού της φιλαρμονικής της νοτιοδυτικήςγερμανίας και τώρα ξεκινάει ένα άλλος κύκλος,που θα δούμε πού θα οδηγήσει. Στο πρόγραμμάμου υπάρχουν πολλά ταξίδια, από Βραζιλία έωςαυστραλία. χαίρομαι για τη νεοαποκτηθείσα ελευ-θερία μου, γιατί μπορώ ξανά να συγκεντρωθώαποκλειστικά στη μουσική, στη διεύθυνση ορχή-στρας, χωρίς διοικητικές, πειθαρχικές, οικονομικέςευθύνες. είναι μία απελευθέρωση! s

26 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #45 [9 ΙουΛίου 2015]

οκτώ απρόσωποι χαρακτήρες, στε-ρημένοι από το φως τους, βρίσκον-ται μόνοι και εγκλωβισμένοι σ’ ένασκοτεινό και άγνωστο δάσος, περι-μένοντας τον κηδεμόνα τους που

ποτέ δεν θα έρθει. η ζωή χατζηαντωνίου, στηνπρώτη εμφάνισή της ως σκηνοθέτρια στο φεστι-βάλ αθηνών, μας παρουσιάζει το αλληγορικόδράμα του Μωρίς Μαίτερλινκ Οι τυφλοί και μιλάειστο εφ για τη εθελοτυφλία, τη ζωή, το θάνατο καιτα δίπολα που διακατέχουν το έργο του μεγάλουΒέλγου συγγραφέα.

Πώς επιλέξατε τους Τυφλούς; Ποιο ήταν τοέναυσμα;γνωρίζω το κείμενο από παλιά. Όντας φοιτήτριαστη θεατρολογία, είχα μια καθηγήτρια που ήτανφανατική του Μαίτερλινκ, κι έτσι ήταν από τουςσυγγραφείς που πρωτογνώρισα. Πριν από τρίαχρόνια, προτείναμε με τον δημήτρη Καρατζά στηΣτέγη το Εσωτερικό του Μαίτερλινκ. τελικά δεπροέκυψε το συγκεκριμένο έργο αλλά ο Κυκλι-σμός του τετραγώνου, που σκηνοθέτησε ο δημή-τρης, εγώ έκανα την κίνηση κι ο δημήτρης Καμα-ρωτός τη μουσική. Με έναυσμα το Εσωτερικό,ξαναδιάβασα τα έργα του Μαίτερλινκ, και τουςΤυφλούς. διαβάζοντάς το, μου θύμισε πάρα πολύτην κατάστασή μας εδώ. υπάρχει και εδώ μια ηθε-λημένη τύφλωση. είμαστε τόσο χρόνια σε κατά-σταση κρίσης κι εγώ αισθάνομαι ότι πλησιάζουμεένα τέλος με τα μάτια κλειστά. Κάπως σαν να υπο-κρινόμαστε ότι δεν συμβαίνει κάτι και περιμένον-τας μια λύση έξωθεν. το έναυσμα τώρα για τηπαράσταση ήταν πιο πολύ η συνθήκη που προ-τείνει ο συγγραφέας που μου φάνηκε πολύ ιν-τριγκαδόρικη: αυτή η αναμονή 12 κανονικά –8στη παράστασή μας– τυφλών ανθρώπων. επίσης,το γεγονός ότι εγώ είμαι χορογράφος και αυτόείναι ένα στατικό δράμα. τι μπορεί να σημαίνεινα κινήσεις αυτά τα ακίνητα πρόσωπα; η ιδέα τουΜαίτερλινκ για να εκφραστεί δεν βασίζεται σ’ ένακείμενο, αλλά σ’ έναν άλλο κώδικα. το συγκεκρι-μένο έργο με εξυπηρετεί γιατί στην πραγματικό-τητα πατάει σ’ ένα πολύ αφαιρετικό κείμενο, σχε-δόν ελλειπτικό, δείχνοντας την αδυναμία τωνπροσώπων να εκφραστούν. επίσης, με τράβηξεαυτή η χαλαρή δραματουργία που προτείνει –μια ατέρμονη αναμονή χωρίς καμία γραμμικήαφήγηση, χωρίς αρχή και τέλος. Όλο αυτό με γοή-τευσε και ήταν μια καλή περιοχή για ν’ αρχίσω ναδουλεύω με ομιλούντα πρόσωπα.

οι χαρακτήρες του έργου μοιάζουν σαν να μηνέχουν ξανασυναντηθεί ποτέ, παρότι ζουν όλοιμαζί μέσα σ’ ένα άσυλο.είναι σαν να γνωρίζονται για πρώτη φορά και σαννα αναγνωρίζουν για πρώτη φορά τον εαυτότους, τη ζωή τους, το χρόνο και το χώρο που βρί-σκονται. Όλο αυτό βέβαια είναι συμβολικό. εμείςτο έχουμε αντιμετωπίσει περισσότερο σαν τυφλάσώματα, παρά ως τυφλοί άνθρωποι. Μια τυφλό-τητα πιο πολύ οντολογική και υπαρξιακή, παράως αναπηρία.

η παράσταση περιγράφεται ως «όπερα ήχουκαι χειρονομιών». θα ακούσουμε το κείμενοτου μαίτερλινκ;υπάρχει αυτούσιο το κείμενο και έχουν προστεθείκαι άλλα κομμάτια: κάτι σαν άριες της Σαβίνας(γιαννάτου), αλλά και κείμενο που έχει προτείνει

ο Καμαρωτός, βασισμένο σε ποιήματα του Μαί-τερλινκ. Έχουμε χρησιμοποιήσει και κάποιο υλικόαπό τον Έλιοτ. ονομάζεται «όπερα» γιατί έχει δου-λευτεί με τη λειτουργία της όπερας, δηλαδή ηαφήγηση γίνεται μέσα από μια σύνθεση ειδών,που είναι το τραγούδι και μια φωνητική λειτουρ-γία των ηθοποιών, που κάποιες στιγμές λειτουργείως χορωδία. επίσης, οι ηθοποιοί συνομιλούν καιμε τον πιανίστα μας θοδωρή Κοτιπάλδο, καθώςχρησιμοποιούμε το πιάνο ως φωνή. αλλά και οιίδιοι η ηθοποιοί παράγουν ήχους μέσω μιας λει-τουργίας που ο Καμαρωτός την αποκαλεί λει-τουργία ιδιόφωνων σωμάτων. είναι εξοπλισμένοιμε διάφορα αντικείμενα: τάματα, τιμαλφή, κο-σμήματα, ό,τι πιο πολύτιμο είχε ο καθένας, πουτο πήρε μαζί του φεύγοντας από το άσυλο, σ’ αυ-τήν τη χωρίς επιστροφή εκδρομή. Όλους τουςήχους της φύσης τούς προτείνουν οι ίδιοι. είναιένα είδος νοσηρού παιδικού παιχνιδιού. ακόμηκαι η τυφλότητα είναι κατά κάποιο τρόπο εθελο-τυφλία. είμαστε τυφλοί απέναντι σε όλα. Καλύ-τερα να μην έχουμε να οδηγήσουμε τον εαυτόμας και να κρατάμε τα μάτια κλειστά σε ό,τι μπο-ρεί να ανοίγεται μπροστά μας. Μέχρι τη στιγμήπου ο κηδεμόνας δεν υπάρχει πια και βρίσκονταιαντιμέτωποι με το γεγονός ότι μόνο οι ίδιοι μπο-ρούν να οδηγήσουν τον εαυτό τους.

Ένα ιδιαίτερα επίκαιρο έργο λοιπόν;ναι, παρ’ όλο που ο Μαίτερλινκ δεν είχε πολιτικέςπροθέσεις αλλά οντολογικές. εντέλει όλα είναιεκφάνσεις του ανθρώπου. η εφεύρεση της πολι-τικής, όπως και της θρησκείας, είναι κατά κάποιοτρόπο ευρήματα που πηγάζουν από μας. Άρα,κάπου στη διαδρομή συναντιόμαστε.

υπήρχαν δυσκολίες στο ανέβασμα ενός τόσοαφαιρετικού έργου;Σ’ αυτό το έργο το καταπληκτικό είναι ότι σ’ όλεςτις λέξεις που προτείνει ο συγγραφέας υπάρχειένα δίπολο· δηλαδή το κάθε πράγμα περιέχει τοαντίθετό του. ο Μαίτερλινκ προτείνει στη σκηνήεξ αρχής (σ’ εμάς η δραματουργία είναι λίγο πα-ραλλαγμένη) έναν νεκρό ηλικιωμένο κι ένα νεο-γέννητο μωρό ταυτόχρονα. τη στιγμή που συνει-δητοποιούν οι τυφλοί ότι ο κηδεμόνας τους–ιερέας– έχει πεθάνει, σχεδόν «γεννούν» το μωρό.η αρχή είναι τέλος και το τέλος είναι αρχή. Καιεκεί συγγενεύει πάρα πολύ με τον Έλιοτ, που λέειότι «η αρχή είναι το τέλος μου». Και αυτό το δί-πολο είναι συνέχεια ορατό. Πολλές φορές ανα-ρωτιόμαστε –και θα είναι ωραίο να αναρωτηθείκαι ο θεατής– «τώρα αυτοί είναι ζωντανοί καιπάνε προς κάτι που μοιάζει με θάνατο, ή είναι νε-κροί και πάνε προς κάτι που μοιάζει με ζωή;»οπότε προσπαθούμε σε ό,τι κάνουμε να υπάρχειμια εσωτερική αντίστιξη. είναι ένα κείμενο που ηκάθε φράση και η κάθε ιδέα είναι σαν κορυφήενός παγόβουνου και κάτω από κάθε φράση καισκέψη κρύβεται το παγόβουνο. μέσα στο κείμενο μπορεί να διακρίνει κανείςκι ένα δίπολο αντρών-γυναικών;οι γυναίκες είναι οι πιο διαισθαντικές. οι άντρεςείναι πιο ενωτικοί, πιο φοβισμένοι. Όπως είναι καιστην πραγματικότητα. οι γυναίκες έχουν μια άλ-λου είδους διαίσθηση της φύσης, των ανθρώπων,των σχέσεων μεταξύ τους. οι άντρες θέλουν τηνοργάνωση κι έτσι νιώθουν ασφαλείς. δεν δέχονταιεύκολα αυτό που δεν επιδέχεται ανάλυση και είναιπιο πρακτικοί – πώς θα γυρίσουμε πίσω, τι θα κά-νουμε; οι γυναίκες αφήνονται και διαισθάνονται

αυτό που είναι να έρθει πολύ πιο πριν απ’ αυτούς.Μάλιστα αυτό το έργο λειτουργεί ως μια βιβλικήπαραγωγή και ο Μαίτερλινκ το έχει προτείνει ωςπαραβολή τυφλών. τον έχει απασχολήσει πάραπολύ το θέμα της πίστης, χωρίς να δηλώνει άπι-στος, αμφισβητώντας τον θεό, την κατασκευήμιας θρησκείας ως ένα πλαίσιο μέσα στο οποίοαισθανόμαστε ασφαλείς και που μας δίνει άλλοθιγια πάρα πολλά πράγματα: την άγνοιά μας, τηναπραξία, την αδράνειά μας.

είναι ένα έργο αρκετά σκοτεινό.Στην αρχή υπήρχαν αντιδράσεις από κάποιουςαπό τους ηθοποιούς: «τι σκοτεινιά είναι αυτή; δεμπορώ άλλη μαυρίλα». Και όμως, στην πορεία,με τις πρόβες, έχουμε πειστεί σχεδόν όλοι ότιυπάρχει πάρα πολύ φως. γιατί ο Μαίτερλινκ, πα-ρόλο που φαίνεται θανατολάγνος, αυτό που προ-σπαθεί να μας πει είναι ότι είναι πολύ ωραίο ναμη γνωρίζουμε. η πιο γόνιμή μας κατάσταση είναιη κατάσταση της άγνοιας. Και όταν αυτό το πα-ραδεχτούμε, θα φωτιστούμε. γι’ αυτόν, η μόνοάγνωστη περιοχή που δεν μπορεί να φτάσει οάνθρωπος είναι από το θάνατο και μετά. Και είναισαν να έχει μια τεράστια περιέργεια για το τι κρύ-βεται μετά απ’ αυτό.

Πόσο εύκολο είναι να σκηνοθετείτε οκτώ πρό-σωπα χωρίς προσωπικότητα;επειδή είναι ηθοποιοί και δεν είναι χορευτές,έχουν μάθει σε όλες τους τη ζωή να δομούν ρό-λους. εδώ προσπαθήσαμε να κάνουμε το αντί-θετο. είναι απρόσωπα πρόσωπα, περιφερόμενεςψυχές. εμείς τους αντιμετωπίζουμε σαν εκφάνσειςενός όντος και γι’ αυτό κάποιες φορές συγκλίνουνκαι δημιουργείται ένα είδος χορικότητας φωνη-τικής και σωματικής.

Έχετε την τύχη να συνεργάζεστε με μια ομάδαιδιαίτερα εκλεκτών ηθοποιών.Στην αρχή, όταν τους πήρα τηλέφωνο, κάποιοιμε ήξεραν ως κινησιολόγο ή ως χορογράφο, κά-ποιοι δεν με ήξεραν καθόλου. Και αναρωτιόντου-σαν τι είναι αυτό που τους προτείνω. θα έχουμεκείμενο; θα αντέχουμε σωματικά; Κι εγώ είχαπολύ μεγάλη αγωνία στην αρχή. αλλά έγινε μιαπολύ ωραία συνάντηση με όλους. υπήρξε μια αλ-ληλοσυμπλήρωση. Όλοι είναι πάρα πολλά χρόνιαστο θέατρο και είναι τόσο απαλλαγμένοι από φι-λοδοξίες προσωπικής προβολής και ενός εγώισχυρού. Και ήρθαν όλοι με πάρα πολύ όρεξη καιεμπιστοσύνη να δουλέψουμε όλοι μαζί, σανομάδα. s

ζωή χατζηαντωνίου

Τυφλότητα και εθελοτυφλίαΠώς μπορείς να κινήσεις οκτώ ακίνητα πρόσωπα; τι μπορεί να αναγκάσει έναν «ηθελημένα» τυφλό να πράξεικαι να σταματήσει να περιμένει τον αόρατο σωτήρα του; από τη μυρτώ Πολυμίλη φωτογραφίες Βίκυ Γεωργοπούλου

infoζωή χατζηαντωνίουΟι τυφλοί ή Ο ήχος των μικρών πραγμάτων σε μεγάλοσκοτεινό τοπίο

Μια όπερα ήχων και χειρονομιώνβασισμένη στο έργο Οι τυφλοί τουΜωρίς Μαίτερλινκ. Μια ομάδα τυ-φλών μένει αβοήθητη σε ένα δά-σος όταν συνειδητοποιούν ότι οοδηγός τους δεν θα έρθει ποτέ.ερμηνεύουν: ξένια Καλογεροπού-λου, Μαρία Κεχαγιόγλου, υβόννηΜαλτέζου, γιώργος Μπινιάρης,ανέζα Παπαδοπούλου, χρήστοςΣτέργιογλου, χάρης τσιτσάκης,Μηνάς χατζησάββας, Σαβίνα γιαν-νάτου (φωνή), θοδωρής Κοτεπά-νος (πιάνο).

Πειραιώς 260, κτίριο η12-13 Ιουλίου, 21:30εισιτήρια: 20€, 15€ (μειωμένο),10€ (φοιτητικό, 65+), 5€ (άνεργοι, αΜεα)

ΕΘΕΛΟΤΥΦΛΙΑη σκηνοθέτρια ζωή χατζηαντωνίου.

Πλάι: ο θίασος. από αριστερά: όρθιοι, πίσω, χάρης τσιτσάκης, μηνάς χατζησάββας, Γιώργος μπινιάρης, υβόννη μαλτέζου, χρήστος

στέργιογλου και ο πιανίστας θοδωρής κοτεπάνος. καθιστές, στημέση, η τραγουδίστρια σαβίνα Γιαννάτου, η μαρία κεχαγιόγλου, η

Ξένια καλογεροπούλου και η ανέζα Παπαδοπούλου, μπροστά, η σκηνοθέτρια.

ΘEATPO28 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #45 [9 ΙουΛίου 2015]

ενθουσιώδης και πάντα νέα, η ξένιαΚαλογεροπούλου, από τις μεγάλες κυ-ρίες του ελληνικού θεάτρου, μιλάειστο εφ για την παράσταση των Τυ-φλών στην οποία συμμετέχει, για τα

σχέδιά της για το μέλλον, αλλά και για τις πρώτεςτης θεατρικές αναμνήσεις.

Πώς αποφασίσατε να συμμετάσχετε στουςΤυφλούς;Κατ’ αρχάς μου άρεσε πολύ η πρόταση και είπα«ναι» πριν καν διαβάσω το έργο, γιατί ήθελα ναδουλέψω και με τη ζωή (χατζηαντωνίου) καιμε τους ηθοποιούς που συμμετέχουν, μια πουοι μισοί είναι φίλοι και όλοι είναι καλοί ηθοποιοί.Όλοι συνεργάζονται πολύ καλά. τούμπες έκανα!απλώς είναι κουραστικό και σωματικά. είναι ηπρώτη φορά που φοράω επιγονατίδες, αλλάεπειδή παίζουμε όλοι συγχρόνως δεν υπάρχειπεριθώριο στις πρόβες να πάρουμε μια ανάσα.

το έργο τι συναισθήματα σας προκάλεσεόταν το πρωτοδιαβάσατε;Περίεργα· είναι πολύ αλλόκοτο το έργο. η ατμό-σφαιρά του είναι πολύ ωραία, και είναι τόσοομαδική διαδικασία. υποτίθεται ότι δεν υπάρ-χουν ρόλοι, ότι είμαστε οκτώ άνθρωποι σαν ναείμαστε ένας. Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν· ο κα-θένας από τους οκτώ έχει μια διαφορετική προ-σωπικότητα. είναι ένα έργο πολύ ιδιότυπο, έναςκόσμος –σίγουρα σκοτεινός– που σε κάνει ναφαντάζεσαι πράγματα: αυτό το χώρο που βρί-σκονται οι χαρακτήρες, τους ανθρώπους αυ-τούς. είναι γοητευτικό για έναν ηθοποιό και είναιγοητευτικό έτσι όπως το έχει δει και η ζωή. αυτήη σχέση των ανθρώπων που υπάρχουν και δενυπάρχουν.

Δεν είναι όμως διαμορφωμένοι χαρακτήρεςμε την κλασική θεατρική έννοια;Όχι δεν είναι. η παρουσία του κάθε ηθοποιούόμως είναι διαφορετική και οι γυναικείοι ρόλοιέχουν κάτι το διαφορετικό. η δικιά μου έχειμια αθωότητα που βγήκε από μόνη της· λίγοπιο ζεν γριά, το οποίο με διασκεδάζει. αλλάόλοι μαζί οι χαρακτήρες είναι σίγουρα ένας.Και η ζωή έχει δουλέψει πάρα πολύ το θέματου ρυθμού και της παύσης, αλλά και το τι κρύ-βεται πίσω από κάθε φράση, κι αυτό είναιπάντα απαραίτητο και υπάρχει πολύ σ’ αυτήν

την παράσταση. είναι πολύ ομαδική δουλειάκαι με κάνει να αισθάνομαι νέα. είμαι η πολύπολύ γεροντότερη του θιάσου – η επόμενη με-γαλύτερη είναι κάπου 10 χρόνια νεότερή μου.εγώ είμαι η γιαγιά της ιστορίας αλλά μ’ αρέσειπου είμαι με τη νεολαία. η νεολαία είναι ζωή.

Ποια είναι τα σχέδιά σας;το βασικό είναι ότι έγραψα ένα βιβλίο, το οποίοτώρα θα παραδώσω. το βιβλίο λέγεται Γράμμαστον Κωστή και είναι μια αυτοβιογραφία πουαπευθύνεται στον άντρα μου που έχασα. Και εί-ναι για όλη μου τη ζωή και για τη δουλειά μου –από την παιδική μου ηλικία μέχρι τώρα. το άρ-χισα μόλις πέθανε ο Κωστής (Σκαλιόρας) και συ-ναισθηματικά ήταν μια σωτηρία για μένα, απότη στιγμή που άρχισα να το γράφω· στην αρχήμε πολύ πόνο και μετά με χαρά όσο προχω-ρούσα. το άλλο είναι που θα παίξω το χειμώναστην Πόρτα σ’ ένα έργο του αλφρέ ντε Μυσσέ,τις Ιδιοτροπίες της Μαριάννας, και επίσης μετα-φράζω ένα έργο για το χειμώνα και θα λέω καιπαραμύθια το χειμώνα.

Πώς σας φαίνεται η εξέλιξη της Πόρτας;είμαι ενθουσιασμένη! Όσο είχα στενοχωρηθείόταν έκλεισε, τόσο ευτυχής είμαι τώρα. Με τονθωμά (Μοσχόπουλο) είχαμε δουλέψει μαζίπολύ και είχα ήδη αποφασίσει εδώ και κάποιαχρόνια ότι αυτός θα συνεχίσει τη δουλειά μουκαι θα πάρει το θέατρο. το σκεφτόμουν να τοκάνω όταν θα πεθάνω, και μετά σκέφτηκα γιατίνα περιμένω, ας κάνουμε καινούργια πράγ-ματα. Ήταν μια χρονιά πολύ κοπιαστική, ειδικάγια τον θωμά, αλλά και για πολύ κόσμο, καιέπρεπε να βρούμε έναν καινούργιο τρόπο ναδουλεύουμε από πλευράς οργάνωσης.

Πώς αποφασίσατε να ξεκινήσετε το κομμάτιτου παιδικού θεάτρου:Ήταν τότε δικτατορία και ήμασταν όλοι λίγομαραμένοι. Ήθελα κάτι φρέσκο, κάτι καινούρ-γιο, και είπαμε να βάλουμε μια παράσταση γιαπαιδιά. ο πρώτος θίασος ήταν καταπληκτικόςγιατί είχαμε τη Λήδα Πρωτοψάλτη, τον χρυσ-σομάλλη, τον φασουλή, τον χατζησάββα, τοναρζόγλου – και ποιον δεν είχαμε! Έγινε μια νό-στιμη παράσταση και μεγάλη επιτυχία και μετάδεν μπορούσα να ξεκολλήσω πια. Άρχισε ναεξελίσσεται, να γίνεται πολύ απαιτητικό. Όταν

ξεκινήσαμε, η τηλεόραση είχε μόλις αρχίσει,δεν είχε μπει στη ζωή των ελλήνων, επομένωςήταν κάτι πολύ καινούργιο να περιμένεις μπρο-στά σε μια αυλαία να ανοίξει. είχε ένα χτυπο-κάρδι που δεν υπάρχει πλέον. τώρα πρέπει ναβρεις τρόπους να κάνεις για τα παιδιά κάτι πολύπιο ουσιαστικό και με μέσα πιο απλά· να δημι-ουργήσεις το αντίθετο απ’ όλες αυτές τις ταινίεςμε τα φοβερά εφέ ή τις παραστάσεις που εγώδεν συμπαθώ καθόλου, που είναι πολύ παρδα-λές και τζούφιες. Έτσι, οδηγήθηκα και στο θέα-τρο με βρέφη, που το κάναμε ήδη τέσσεριςχρονιές και φέτος θα το αναλάβει ο θωμάς. Καιτο να παίζω σ’ αυτό ήταν μια απίστευτη εμπει-ρία. Πραγματικά υπέροχο.

υπάρχει κάποιος ρόλος που έχετε ξεχωρίσει;Ποιο πολύ απ’ όλους μ’ άρεσε ο ρόλος πουέπαιξα στις Μεταμορφώσεις – και δεν ήταν ακρι-βώς ρόλος. ο καθένας είχε σκεφτεί το δικό τουρόλο. υπήρχε δηλαδή και το κομμάτι της συγ-γραφής συγχρόνως. αυτοσχεδιάζαμε πάνω σειστορίες που είχαμε επινοήσει για το ρόλο μας.εγώ, π.χ., είχα για κόρη την Άννα Μάσχα. ούτεη Άννα όμως ήξερε τι είχα ζήσει και πώς τηβλέπω, ούτε εγώ· ούτε και είπαμε ποτέ ποιοςήταν ο κρυφός κόσμος του καθενός μας. Μόνοο θωμάς (Μοσχόπουλος) ήξερε. Και αυτό ήτανπάρα πολύ ενδιαφέρον.

Ποια είναι η πρώτη σας ανάμνηση από θέα-τρο;αυτά τα γράφει και το βιβλίο... Ήταν μια πα-ράσταση στο εθνικό, το Πολύ κακό για το τί-ποτε, όπου έπαιζε ο χορν, η αρώνη. Ήμουν μι-κρή τότε, κάπου 10 χρονών, και δεν είχαμεπαιδικά θέατρα και εντυπωσιάστηκα πάραπολύ. αλλά δεν σκέφτηκα τότε ότι θέλω ναγίνω ηθοποιός.

Πότε το αποφασίσατε;Περισσότερο από τις παραστάσεις που κάναμεστο σχολείο, γιατί θυμάμαι μάλιστα όταν ήμουνσ’ αυτήν την ηλικία που είδα την πρώτη μου πα-ράσταση. Κάνανε μια γιορτή στο σχολείο καιμου είπαν να απαγγείλω ένα σονέτο του Μα-βίλη. Και είπα εγώ: «να μάθω απ’ έξω κάτι καινα το πω μπροστά σε κόσμο; ούτε να το δια-νοηθώ!» Πού να ήξερα ότι αυτό θα έκανα σεόλη μου τη ζωή! s

Μάτια ερμητικά

ανοιχτά

Όταν πήγαινε σχολείο,της ανατέθηκε νααπαγγείλει ένα σονέτοτου μαβίλη. «εγώ»,αναρωτήθηκε, «ναμάθω κάτι απ’ έξω καινα το πω μπροστά σεκόσμο;» Πού να τοφανταζόταν ότι, λίγαχρόνια μετά, όλη της τηζωή, αυτό θα γινόταν ηδουλειά της;

Ξένια καλογεροπούλου

ΘEATPO [9 ΙΟυΛίου 2015] #45 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 29

οι erasers δημιουργήθηκαν το 2005και περιγράφουν τις παραστάσειςτους ως «κινηματογράφο σεπραγματικό χρόνο». χρησιμοποι-ώντας τα στοιχεία μιας κινηματο-

γραφικής ταινίας, χρησιμοποιούν τη θεατρικήδράση, την οθόνη και τη μουσική ως μέσα αφή-γησης της ιστορίας που θέλουν να διηγηθούν.η δράση τους δεν περιορίζεται στην ώρα τηςπαράστασης, καθώς συνηθίζουν να παρεμβαί-νουν εικαστικά, με αφίσες και αυτοκόλλητα συ-νήθως ανυπόγραφα, στους τοίχους της πόληςκαι στο διαδίκτυο. φέτος το καλοκαίρι, παρου-σιάζουν στο φεστιβάλ αθηνών την δική τουςεκδοχή για όσα μας συμβαίνουν.

είναι δύσκολη η παρουσίαση «ανοιχτών»,υβριδικών έργων; δεν είναι υβριδικό αυτό που κάνουμε. Συνδυάζειπολλές διαφορετικές «γραφές», από διαφορετι-κές μορφές τέχνης. το υβρίδιο είναι μια φόρμαπου γεννήθηκε από το μεταμοντέρνο. είναι αι-σθητικός νόμος που ορίστηκε πολιτικά σαν μίαδύναμη που θα έλεγχε το νόημα, μετατρέποντάςτο σε κάτι αφηρημένο και θα αφαιρούσε τη γραμ-μικότητά του, θολώνοντας την αφηγηματική τουορμή. εμείς προτείνουμε καθαρές γραμμές αφή-γησης, καταγραφή αυτόνομων αφηγήσεων καιπροβολή μη διαμεσολαβημένων σκέψεων.

Πώς σας ήρθε η ιδέα για την παράσταση;το Road to Knowhere ξεκίνησε το 2011. τότε τοσκηνικό στήθηκε στην ερμού και η ιδέα ήτανένα road movie μέσα σ’ ένα στατικό αυτοκίνητο,υπό τους ήχους του κινητήρα, μιας κιθάρας κιενός μπάσου. το 2012, ταξίδεψε σε ρώμη καιγενεύη με διαφορετική ανάπτυξη, σχολιάζονταςαποσπασματικά ιστορικά γεγονότα του τελευ-ταίου αιώνα. Στο φεστιβάλ αθηνών θέλουμενα παρουσιάσουμε μία «γραμμική» θεατρικήαφήγηση, οριοθετώντας την ιστορία μας μεσυγκεκριμένα στοιχεία. Όσον αφορά τον τίτλο,τη δεκαετία του ’70 o τζίμι ριντ σχεδίασε τηδιάσημη πανκ εικόνα των δύο λεωφορείων. τοένα έγραφε boredom και το άλλο nowhere. Πε-ριέγραφε το πανκ ως το παρόν ενός στοιχει-ωμένου παρελθόντος. tο 2014, ο Μαρκ φίσερέγραψε ένα βιβλίο για τα φαντάσματα, την κα-τάθλιψη και τις στοιχειωμένες ψυχές, βασισμένοσε δύο διαφορετικές διαδρομές. η μία σεέστελνε στα non-places [ου τόπους] και η άλληστα non-events [ου γεγονότα]· το παρόν είχεκαταληφθεί από ένα στοιχειωμένο μέλλον.εμείς βασιζόμαστε στην ταύτιση και τη σύμ-πτωση παρελθόντος και μέλλοντος. η δια-δρομή δεν είναι νέα, είναι η αναίρεση του πα-ρόντος.

η καταστροφή που αποτυπώνεται θα μπο-ρούσε να έχει αποφευχθεί;

η καταστροφή είναι συνεχής. δυστυχώς η αν-τίδρασή μας σε αυτήν είναι μία συνεχής απο-δοχή των συνεπειών της. Στον δυτικό κόσμο,όλοι έχουν εμπεδώσει λαθεμένα την απόστασηαπό σημαντικά γεγονότα. οχυρωμένοι πίσωαπό τον ατομισμό μας, νομίζουμε ότι όλα είναιμακριά από εμάς. ξαφνικά έρχεται το ατύχημα,και τότε όλα είναι κοντά μας.

σε τι παραπέμπει η «μεγάλη νύχτα»;αυτό θα μπορούσε να το απαντήσει καλύτεραένας κάτοικος της ουκρανίας, που είδε την ευ-ρωπαϊκή Ένωση να οπλίζει τις ναζιστικές πολι-τοφυλακές εναντίον του.

Πώς πιστεύετε ότι θα θυμόμαστε το καλο-καίρι του 2015, όλα όσα συμβαίνουν;δυσκολευόμαστε να απαντήσουμε σε κάτι τέ-τοιο λόγω των συνθηκών. υπάρχει το παρά-δειγμα του χριστόδουλου, που στην ερώτηση«τι έκανες στη χούντα;», είχε απαντήσει ότικοίταζε τη δουλειά του και διάβαζε τα μαθή-ματά του. εντάξει. υπάρχουν και χειρότεραπράγματα, όπως η παραίτηση από τη ζωή. Σή-μερα που απαντάμε στην ερώτηση, αυτό δια-κυβεύεται. υπάρχει κόσμος γύρω μας που φο-βάται. η μεγαλύτερη αρετή αυτή τη στιγμήείναι η αλληλεγγύη. η αλληλεγγύη μέσα σεμία κοινωνία δεν είναι το φάρμακο, είναι οτρόπος. s

Erasers

infoThe ErasersRoad to Knowhere, ένα οπτικοακουστικό αφήγημα δρόμου

το 2040 προβάλλεται ένα ντο-κιμαντέρ που γυρίστηκε το2015. τρεις άνθρωποι διασχί-ζουν οδικώς την ευρώπη λίγεςμέρες πριν ξεσπάσει ο μεγάλοςευρωπαϊκός εμφύλιος. Παίζουν:γιώργος Κακανάκης, χρήστοςΠασσαλής, θεοδώρα τζήμουκαι άλλοι. Στην παράσταση γίνεται χρήσηφωτιστικών εφέ στροβοσκοπι-κού τύπου (strobo) για σύντομοδιάστημα, ενώ η μουσική είναισε πολύ μεγάλη ένταση.

Πειραιώς 260, κτίριο Δ19 Ιουλίου, 21:00εισιτήρια: 20€, 15€ (μειωμένο), 10€ (φοιτητικό, 65+), 5€ (άνεργοι, αΜεα)

Ένα ντοκιμαντέρ, ένα αυτοκίνητο, ο μεγάλος ευρωπαϊκός εμφύλιος του 2015 και η «Μεγάλη νύχτα». οι erasers παρουσιάζουν ένα θέαμα που, μέσα από το μέλλον, μιλάει για το παρόν.από τη μυρτώ λιαλιούτη φωτογραφία Βίκυ Γεωργοπούλου

«Η καταστροφή είναι συνεχής»

Όλια λαζαρίδου

Μια φλογίτσα!η Όλια λαζαρίδου είναι η ηλέκτρα του σοφοκλή, στη σκηνοθετική εκδοχή του κωνσταντίνουντέλλα. η ίδια δεν υποκινείται από κάποια μεγάλη ιδέα, από την ανάγκη της καταξίωσης, απόματαιοδοξία – κάθε άλλο. θεωρεί ότι έχει υποχρέωση να παίξει το ρόλο, καταδυόμενη στο βάθοςτου. στην προσέγγιση αυτή θεωρεί ότι συμβάλλει ο σκηνοθέτης, που στρέφεται «στην παράδοση μεμοντέρνο τρόπο». η ηθοποιός έχει μάθει να καταδύεται χαμηλόφωνα στα θέματά της. Πώςσκέφτεται για το θέατρο και για τον κόσμο; Γυρίστε σελίδα.

από τη ματίνα καλτάκη φωτογραφίες Βασίλης μαθιουδάκης

θυμάσαι τον άνδρα με το κερί στη Νοσταλγία του ταρκόφσκι;

[9 ΙΟυΛίου 2015] #45 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 31

infoκωσταντίνος ντέλλαςΗλέκτρα του Σοφοκλή [το τελευταίο αίμα]

Κατά την επιστροφή του αγαμέμνονα απότην τροία, η Κλυταιμνήστρα με τον εραστήτης αίγισθο τον δολοφονούν. η ηλέκτρα φυ-γαδεύει τον μικρό αδελφό της ορέστη, οοποίος επιστρέφει χρόνια μετά για να εκδι-κηθεί τη δολοφονία του πατέρα του. ερμη-νεύουν: Όλια Λαζαρίδου, γεράσιμος Μιχελής,ζωή ξανθοπούλου, φανή Παναγιωτίδου,γιώργος χριστοδούλου.

θέατρο τέχνης κάρολος κουν - Φρυνίχου13-16 Ιουλίου, 21:00εισιτήρια: 20€, 15€ (μειωμένο), 10€ (φοιτητικό, 65+), 5€ (άνεργοι, αΜεα)

σαν «αρχετυπικό παραμύθι» λέει η Όλια Λαζαρί-δου ότι αντιμετώπισαν την τραγωδία του Σοφοκλή.την επιθυμία της να παίξει την ηλέκτρα δεν τηνκινεί καμία ματαιοδοξία για μεγάλους ρόλους αλλάμία «υποχρέωση»: «τα τελευταία χρόνια, όποτε καιόσο μπορώ, νιώθω την ανάγκη να είμαι με άλλουςμαζί αλλά να υπάρχω “υπαρξιακά” μέσα στη δου-λειά μου· να “είμαι” σ’ ό,τι κάνω – όχι απλώς νακάνω θέατρο. Μέσα στα χρόνια, έχω μαζέψει υλικόπου με χαρά καταθέτω, στηρίζοντας το όραμα ενόςκαλλιτέχνη που ανοίγει δρόμο αυτή τη στιγμή. Μετον Κωνσταντίνο ντέλλα αισθάνθηκα μια συγγέ-νεια ως προς το ζητούμενο από την αρχή. η ματιάτου στα πράγματα αγγίζει πτυχές που και μένααπασχολούν βαθιά, υπαρξιακά. είναι ένας άνθρω-πος με πνευματικότητα, που δεν «μεταμοντερνίζει»αλλά στρέφεται προς την παράδοση με πολύ μον-τέρνο τρόπο, χωρίς γραφικότητες».

Κρίσιμες έννοιες –η πατρίδα, η παράδοση, ηγλώσσα– την απασχολούν έντονα. αναφέρεταιστην περσινή εμπειρία να παίξει, στο πλαίσιο τουφεστιβάλ αθηνών, τη Γυναίκα της Ζάκυθος σε σκη-νοθεσία του δήμου αβδελιώδη σ’ όλα τα αρχαίαθέατρα: «Ήταν συγκλονιστική αυτή η ιστορία. ναλέω το λόγο του Σολωμού κάτω από τ’ αστέρια,σ’ αυτά τα μικρά θέατρα που είναι σαν σπάνια κο-χύλια μισοθαμμένα. υπήρχαν μέρη που για πρώτηφορά ακούστηκε λόγος θεατρικός μετά από 2.000χρόνια. ελιές τριγύρω, μυρωδιές από θυμάρι, ημαγεία του να παίζουμε στο φυσικό φως του σού-ρουπου. αυτός είναι ο θησαυρός μας! Ήθελα ναφωνάξω το BBC, τα ξένα σοβαρά κανάλια, να κι-νηματογραφήσουν αυτά τα υπέροχα μέρη, να ταδείξουν σ’ όλον το κόσμο... Με είχε πιάσει πατριω-τική υπερηφάνεια! νιώθω λατρεία γι’ αυτόν τοντόπο, που αυτά τα χρόνια τα τελευταία, τα δύ-σκολα, έχει αυξηθεί μέσα μου. Πήγαμε στους δελ-φούς πριν από τρία χρόνια, όταν άνοιξε το θέατροτων δελφών, και έτρεχαν τα μάτια μου από τησυγκίνηση. ξαναδιαβάζω τον εθνικό Ύμνο, τοντρόπο που μιλάει ο Σολωμός για την ελευθερία,“σε γνωρίζω από την κόψη του σπαθιού την τρο-μερή, σε γνωρίζω από την όψη που με βια μετράειτην γη” –ναι, η ελευθερία, το να κατακτάς τηνελευθερία σου και να μένεις ελεύθερος έχει βία,δεν είναι απλή υπόθεση– και μου δημιουργείταιαυθόρμητα η επιθυμία να τον παρουσιάσω στοθέατρο. φίλοι με συγκρατούν, με το επιχείρημαότι στο κοινό θα μαζευτούν χρυσαυγίτες. είναιτρομερό αν το σκεφτείς ότι, μιλώντας για πατρίδακαι παράδοση, υπάρχει κίνδυνος να θεωρηθείςεθνικιστής. επειδή κάποιες έννοιες τις έχουν κα-ταπατήσει βίαια άλλοι, πρέπει να σε απασχολήσειτο γεγονός ότι είναι καταπατημένες για να τις ξα-ναφέρεις καθαρές στην συνείδηση του κοινού –να αναγνωρίσεις το πρόβλημα για να βρεις τοντρόπο να το λύσεις. Πιστεύω ότι ένας τρόπος είναινα πλησιάσεις κάποια ευαίσθητα κείμενα με παι-δική αθωότητα· με ό,τι πιο καθαρό διαθέτεις. ναπροσπαθήσεις, μ’ άλλα λόγια, να αγγίξεις και ναμεταφέρεις την αρχική συγκίνηση των πραγμά-των. το ίδιο απαιτεί και η τραγωδία.

Λέει κάποιος ότι η παράδοση είναι μια φλογίτσαπου παραδίδεται από το ένα χέρι στο άλλο για ναμείνει άσβεστη. Μια φλογίτσα – θυμάσαι τον άν-δρα με το κερί στη Νοσταλγία του ταρκόφσκι; Μ’αυτή την έννοια τη θεωρώ ιερό πράγμα την πα-ράδοση – έχει βέβαια και στεγανά και άκαμπταστοιχεία αλλά “καμιά φορά για να πιεις καθαρόνερό, πρέπει να παραβλέψεις το βρώμικο κύπελο”.ο έξυπνος άνθρωπος, που θέλει να πάει στην ου-

σία των πραγμάτων, ξέρει ότι καμιά φορά το νααντιδράσει σε κάτι δευτερεύον δεν είναι σοφό.Καλύτερα να το παρακάμψεις, αν αυτό που δια-κυβεύεται είναι σοβαρό, και σε δεύτερη φάση ξε-καθαρίζεις τις διαφορές. από την εμπειρία μου,μπορώ να πω ότι αν έμενα αμετακίνητη στηνπρώτη αντίδραση/αντίθεση, δεν θα ερχόμουν σεεπαφή με διάφορα πράγματα, και θα έχανα τονπλούτο που είχαν να μου δώσουν στη συνέχεια».

ο χειμωνάς, στο προλογικό σημείωμα της Ηλέ-κτρας, σημειώνει: «ο ελληνικός λόγος, αρχαίος καινέος (νέος: όπως αντηχεί τον αρχαίο) αποτελεί γιαμένα το πιο ισχυρό ερέθισμα – με μια φυσική έν-νοια, εθνική και δημιουργική. αφού ένας συγγρα-φέας είναι πάντα εθνικός: ερμηνεύει τη γλώσσατης φυλής του». ρωτώ την Όλια Λαζαρίδου αν ηπραγματική ακρόπολη είναι η γλώσσα μας.

«θα σου πω το εξής: όταν ήμουν στη γαλλία,τότε που πήγα στη σχολή του Βιτέζ, κάποια στιγμήόταν τελείωσε ο χρόνος, αντιμετώπισα το δίλημμανα επιστρέψω ή να μείνω και να δουλέψω εκεί.το σκέφτηκα πολύ και είπα μέσα μου “ναι, αλλάτα όνειρα που βλέπεις τη νύχτα είναι στην ελλη-νική. Πώς θα μπορέσεις να παίξεις θέατρο, μιαβαθιά ποιητική λειτουργία, σε μια άλλη γλώσσααπ’ αυτήν που ονειρεύεσαι;” η σχέση μας με τηγλώσσα είναι μια ψυχοσωματική λειτουργία. θυ-μάμαι μικρή είχα δύο κατηγορίες λέξεων: καλέςκαι κακές, μαλακές και αιχμηρές. Καλές ας πούμεήταν οι λέξεις “ουρανός” και “λάδι”· κακές αυτέςπου είχαν αιχμηρό ήχο, πολλά ή σκληρά σύμ-φωνα: “αγκώνας”, “φτέρνα”, κ.ο.κ. το λέω γιατί,όταν είσαι μικρός, τη γλώσσα την αντιλαμβάνεσαιαθώα, αγνά.

Μεγαλώνοντας, αρχίζει η ορθολογική επεξερ-γασία. χρησιμοποιούμε τη γλώσσα προς ίδιονόφελος. η ερμηνεία της τραγωδίας απαιτεί νααπομακρύνουμε το ορθολογιστικό και συμφερον-τολογικό πρίσμα, να ξαναβρούμε την πρώτηαθώα σχέση με τη γλώσσα. γιατί είναι ένας άλλοςκόσμος, όπου οι θεοί ακούνε κι οι νεκροί μιλάνε.την Ηλέκτρα μόνο με αγνότητα και αθωότηταμπορείς να την πλησιάσεις, σαν ένα αρχετυπικόπαραμύθι. αλλιώς πώς να δεχθείς ότι ο ορέστηςσκοτώνει κι όμως παραμένει αθώος;»

Kι η σχέση της με την ηλέκτρα; «τα πρόσωπατης τραγωδίας είναι αρχετυπικά, περιέχουν δηλαδήστοιχεία και πλευρές που όλοι έχουμε μέσα μας.Με την ηλέκτρα με απασχόλησε εξαρχής τι είναιαυτό που την κάνει τόσο εμμονική, τόσο τυφλω-μένη. θυμάμαι το σχόλιο του γιάννη αγγελάκα ότανδιάβασε την ηλέκτρα – μου είπε “είναι φοβερή!eίναι τυφλωμένη από το ίδιο της το δίκιο”. το ξέρωαυτό το αίσθημα· ξέρω ανθρώπους που ήταν έτσι.η συγχωρέμενη η φίλη μου Κατερίνα γώγου αυ-τοαναφλέχθηκε από το ίδιο της το δίκιο. είναι κάτιπου σε όλους μας μπορεί να συμβεί, να νιώθεις ότιέχεις το δίκιο με το μέρος σου τόσο που να απο-κλείεις τους άλλους – και να αποκλείεσαι.

ο τρόπος που προσεγγίζουμε την ηλέκτρα είναιαντιηρωικός – είναι πιο μαλακός· σαν ένα τρα-γούδι, σαν ένα ποίημα. δεν μας φτάνει το “ύφοςτραγωδίας” που περιορίζει τα τραγικά πρόσωπα,τα κάνει μονοδιάστατα. το να πω “αυτός είναι κα-κός” δεν αρκεί. Κανείς δεν είναι μόνο κακός ήμόνο καλός. τι άλλο είναι που οδηγεί τον άν-θρωπο στην απολυτότητα; αυτό μ’ ενδιαφέρει.Μην ξεχνάμε ότι οι ποιητές στην αρχαιότητα μετις τραγωδίες επεδίωκαν να εκπαιδεύσουν τοκοινό, για να αναγνώσουν οι θεατές τους ίδιουςτους τους εαυτούς». s

ΘΕΑΤΡΟ

Γιάννης αγγελάκας

Δεν έχω κάνει θέατρο ποτέ. το απέφευγα.Ήμουν του κινηματογράφου. τη συνάντηση μετην τραγωδία και τον Κωνσταντίνο ντέλλα τηνοργάνωσε στο μυαλό της η Όλια. Πρώτα μουέδωσε να διαβάσω το κείμενο της Ηλέκτρας απότον χειμωνά. Μαγεύτηκα! Κατάλαβα ότι δενέχουμε να κάνουμε με μία ακαδημαϊκή προσέγ-γιση της τραγωδίας, αλλά για κάτι πολύ βαθύ,κοντά στο δημοτικό τραγούδι. Μετά γνώρισατον Κωνσταντίνο, όταν ήρθε να με βρει στηνθεσσαλονίκη. Ένιωσα ενστικτωδώς ότι μπορού-σαμε να συνεννοηθούμε και συμφώνησα ναγράψω τη μουσική. Σωστά εμπιστεύτηκα το έν-στικτό μου, γιατί ο Κωνσταντίνος είναι ένας σκη-νοθέτης που μου πάει πολύ. νιώθω ότι έχουμεσυγγένεια αισθητική – και στον τρόπο που αν-τιμετωπίζει την παράδοση.

του έδωσα τη μουσική πριν αρχίσει τις πρό-βες. Βασίστηκα στην αίσθηση που μου προκά-λεσε ο λόγος του χειμωνά, αυτό που ένιωθα ότιαπέπνεε η μετάφραση. Στην ουσία είναι ένα μο-τίβο από την αρχή έως το τέλος, το οποίο εναλ-λάσσεται – άλλοτε ακολουθεί τις εντάσεις, άλ-λοτε τις υποβάλλει.

χαίρομαι πάρα πολύ που συμμετέχω, παρότιείμαι εξουθενωμένος – δεν έχω μάθει να δου-λεύω με τέτοιους ρυθμούς, από τις 11 το πρωίμέχρι το βράδυ. γιατί είχαμε συμφωνήσει απότην αρχή η παράσταση να είναι “εσωτερική” καιμουσική, η δράση να συνδέεται με τη μουσική.γι’ αυτό και οι ηθοποιοί έπρεπε να μιλάνε σ’ έναφάσμα συχνοτήτων, πάνω σε κάποιες νότες, ενώκαι τα χορικά απαγγέλλονται. αλλά κι αυτή ηαπαγγελία θέλει τονικότητα, αλλαγές τόνων, έναδέσιμο της ερμηνείας του λόγου με τη μουσική.Πρώτη φορά αντιμετώπισα τέτοια ζητήματα,αλλά μ’ αρέσει που βρέθηκα με καινούργιουςγρίφους.

νιώθω πως αυτή η παράσταση μπορεί να λει-τουργήσει σαν μικρός εξορκισμός, σαν επί-κληση στην ανθρωπιά μας. θέλαμε να έχει τε-λετουργική διάσταση, που να επιτρέπει στοκοινό να ταυτιστεί και να εξαγνιστεί. να φύγουνοι θεατές πιο άνθρωποι, αν μπορώ να το πωέτσι.

Περιμένω να τη δω τελειωμένη και να ζήσωτην εμπειρία των παραστάσεων. Μετά θα σουπω αν θα ασχοληθώ ξανά με το θέατρο. αλλάαν μου ξαναζητήσει να δουλέψουμε ο Κωνσταν-τίνος, το βέβαιο είναι ότι θα δεχθώ! s

ανάμεσα στα ενδιαφέρονταστοιχεία της παράστασηςξεχωρίζει η συμμετοχή τουγιάννη αγγελάκα, που όχι μόνοέγραψε για πρώτη φορά μουσικήγια θέατρο, αλλά θα ερμηνεύσει–με μπλε ραφ κοστούμι– τοφάντασμα του αγαμέμνονα, τηναφήγηση του δολοφονημένουβασιλιά από τη ραψωδία λ τηςοδύσσειας σαν «αμλετικό»,εισαγωγικό στη σκηνική δράση,μονόλογο!

Ο Αγαμέμνοναςέχει καλό ράφτη

«η ηλέκτρα θα μπορούσε να είναι η αδελφή μας, καιτην ίδια στιγμή μια αρχαία θεότητα. Ένα πλάσμα πουδεν ορίζεται εύκολα, γιατί εμπεριέχει πολλά αντιθετικάστοιχεία, όπως όλοι μας. Έχουμε μέσα μας τον τύραννο,τον ήρωα, το θύμα, τον σοφό, τον δίκαιο, τον εκδικητή– όλα σε διαφορετικές ποσότητες, αναλογίες, αποχρώ-σεις.

θέλουμε να δείξουμε τους ήρωες στη ρωγμήτους. ούτε να τους θαυμάσεις, ούτε να τους απορ-ρίψεις. γιατί, ας πούμε, ο ηρωισμός έχει τη γοητείατου υψηλού, μιας υπέρβασης πέρα από μεσότητεςκαι συμβιβασμούς, αλλά έχει και μεγάλη σκληρό-τητα – το ηρωικό στοιχείο εύκολα μπορεί να το μι-σήσεις στον άλλον, ιδίως όταν εμπλέκεσαι συναι-σθηματικά. η χρυσόθεμις το λέει στην ηλέκτρα “τοδίκιο πρέπει να ενώνει”. Και σε άλλο σημείο αναρω-τιέται: “Ποιο δίκιο; αυτό που προξενεί δεινά;” Έχουνόλοι κάποιο μέρος δίκιου και, όσον με αφορά, νιώθωότι είμαι όλοι. το ιδανικό, λοιπόν, για μένα θα ήτανστο τέλος της παράστασης να καταλάβεις την ηλέ-κτρα, αλλά να μπορέσεις να πεις “Κι η χρυσόθεμις,βέβαια, καλά τα έλεγε”. η τραγωδία σε μαθαίνει στηνεπιείκεια.

υπάρχει συγγένεια της ηλέκτρας με τον Άμλετ. ονεκρός πατέρας οδηγεί τις επιλογές τους. ο δολο-φονημένος αγαμέμνων στοιχειώνει την ιστορία τηςηλέκτρας. γι’ αυτό και ο πρώτος μονόλογός της φιλ-τραρίστηκε μέσα από τα λόγια του Άμλετ (μετά πουσυναντήθηκε με το φάντασμα του πατέρα του). Στηναρχή έβαλα τους στίχους από την “νέκυια”, από τηραψωδία λ της οδύσσειας, όπου ο αγαμέμνων αφη-γείται στον οδυσσέα το τέλος του. επέλεξα τη με-τάφραση του Καζαντζάκη γιατί φέρει έναν κόσμοπαλιό ο αγαμέμνων κι ήθελα αυτήν την απόστασηπου δίνει μια κάπως παλιά, λαϊκή γλώσσα.

Ήθελα εξαρχής να ερμηνεύσει αυτόν τον εισα-γωγικό μονόλογο ο γιάννης αγγελάκας. Μου ήταναναγκαία η παρουσία του, αλλά δεν ήθελα ναβιάσω τη συμμετοχή του. δίνω το κείμενο στονγιάννη μια μέρα, λέγοντάς του ότι, αν μπορέσει ναδει τον εαυτό του μέσα σ’ αυτό, θα το ήθελα πολύ.Με τον γιάννη συνεννοούμαστε από την αρχή χω-ρίς πολλά λόγια. Έγινε.

Στην παράσταση θα είναι παρόντες οι νεκροί τηςιστορίας, της κατάρας αυτής της οικογένειας, σανπαράλληλος προς τη σκηνική δράση κόσμος. Έναςκόσμος ανήσυχος, που καταλαμβάνει το χώρο πε-ριμένοντας κάτι να γίνει, να κλείσει αυτός ο κύκλοςαίματος. ζωντανοί και νεκροί θα βρίσκονται κοντά,σε μια κίνηση που όλο και θα πυκνώνει – σ’ ένα ση-μείο μηδέν, όταν ο ορέστης μπαίνει μέσα στο ανά-κτορο για να κάνει το φόνο, η σκηνική δράση μπαί-νει σ’ ένα εντελώς ονειρικό πεδίο που επιτρέπειαυτοί οι δύο κόσμοι να επικοινωνήσουν. Βρήκα κα-ταφύγιο σε φράσεις από την Αποκάλυψη του Ιωάννη(σε μετάφραση του συγγραφέα δημήτρη τσεκούρα),γιατί υπάρχει αναμονή για δικαίωση σ’ αυτό κείμενοπου λατρεύω, που πολύ ταιριάζει στο τρόπο πουδιαβάσαμε την Ηλέκτρα.

τον χορό ανέλαβαν η ζωή ξανθοπούλου και ηφανή Παναγιωτίδου. από την αρχή με τον γιάννηδεν θέλαμε τραγούδια, αλλά λόγο συντονισμένο μετη μουσική.

είναι μια παράσταση που μπορεί να παιχθεί οπου-δήποτε – με σούπερ τεχνολογία αλλά και γύρω απόένα τραπέζι. Μπορεί, και πολύ θα το θέλαμε, να πα-ρουσιαστεί σε ανοιχτό θέατρο, ακόμα και στο φωςτης μέρας. Με τη Μελίνα Μάσχα επιδιώξαμε οι φω-τισμοί να προσομοιώνουν το φυσικό φως, από τηνανατολή ώς τη δύση του ήλιου – δεν υπάρχουν σκο-τάδια. s

[9 ΙΟυΛίου 2015] #45 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 33

κωνσταντίνος ντέλλας

Ηλέκτρα, συγγενής με τον Άμλετείναι ένα καλό στοίχημα γι’ αυτόν. Προσεγγίζει ηρωικέςμορφές , αλλά η τραγωδία προσγειώνει στην επιείκεια. κι έπειτα, ο σοφοκλής δουλεύει σαν πρόδρομος του σαίξπηρ,ένας σταρ του τραγουδιού έρχεται μαζί του κι η προφητικήΑποκάλυψη του ιωάννη σημαδεύει με τις τρομερές προφητείεςτης τις επιλογές του. υποσχέσεις για μια νέα ανάγνωση που θακερδίσει και τους πιο δύσκολους.

Δύσκολοι καιροί για ήρωεςσε μια προδιαγεγραμμένηπάλη, όπου οι θεοί έχουνπάντα το πάνω χέρι, οηρωικός πολεμιστής αίαςαναμετράται με τον εαυτότου, τους εχθρούς του καιτην έννοια της χαμένηςτιμής. ο Βαγγέληςθεοδωρόπουλος έρχεταιγια να μας ξεναγήσει σ’έναν κόσμο που μοιάζειπολύ μακρινός, αλλά καιτόσο οικείος. από τη μυρτώ Πολυμίλη

infoθέατρο του νέου κόσμου - Βαγγέλης θεοδωρόπουλοςΑίας του Σοφοκλή

ο αίας αξιώνει μετά το θάνατο του αχιλλέανα πάρει τα όπλα του ως ο δυνατότεροςπολεμιστής. Όταν αυτά αποδίδονται στονοδυσσέα, αποφασίζει μανιασμένος νατους σκοτώσει, αλλά τυφλωμένος από τηναθηνά, επιτίθεται στα κοπάδια του στρα-τοπέδου. Όταν συνέρχεται, δίνει τέρμα στηζωή του από την ντροπή και διατάζεται ναμείνει το πτώμα άταφο. ο οδυσσέας δίνειτη λύση και επιτρέπεται τελικά η ταφή τουαίαντα. ερμηνεύουν: νίκος Κουρής, ΜαρίαΠρωτόπαππα, γιάννος Περλέγκας, Παντε-λής δεντάκης, ελένη ουζουνίδου, γιάννηςτσορτέκης, γιάννης Κλίνης, δημήτρης Πα-πανικολάου, νικόλας Κατσαμπάνης, Μιχά-λης τιτόπουλος. Στα ελληνικά με αγγλικούς υπέρτιτλους.

αρχαίο θέατρο επιδαύρου17-18 Ιουλίου, 21:00εισιτήρια: 40€, 32€ (ViP, ομαδικό), 30€, 24€ (ζώνη α, ομαδικό), 20€, 16€ (ζώνη Β, ομαδικό), 15€, 12€ (Άνω διάζωμα, ομαδικό), 15€, 10€ (φοιτητικό), 5€ (Άνεργοι, αΜεα)

Βαγγέλης θεοδωρόπουλος

© Δ

ημοσ

θενη

ς Γα

λλης

ΗΡΩΑΣ ΣΕ ΕνΑν ΑνΤΙΗΡΩΙΚΟ ΚΟΣΜΟο νίκος κουρής, αίας, στο ομώνυμο δράμα του

σοφοκλή. ο σκηνοθέτης Βαγγέλης θεοδωρόπουλος(απέναντι) τον προσεγγίζει ως εκπρόσωπο του

ηρωισμού που, εκ των πραγμάτων, έρχεταιαντιμέτωπος με την πολιτική.

ΘEATPO [9 ΙΟυΛίου 2015] #45 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 35

οΒαγγέλης θεοδωρόπουλος επι-στρέφει στην επίδαυρο με τοναριστουργηματικό –όπως έχει χα-ρακτηριστεί– Αίαντα, το παλαι-ότερο από τα σωζόμενα δράματα

του Σοφοκλή. ο ανήσυχος και πολυπράγμωνσκηνοθέτης και ιδρυτής του θεάτρου νέου Κό-σμου εξερευνά τη βαθιά πολιτική αυτή τραγω-δία, όπου ο «ηρωισμός αναμετράται με την πο-λιτική» και ο κάθε ήρωας με τον εαυτό του,δημιουργώντας ένα «τραγούδι για τον αίαντακαι για τον κάθε αίαντα».

ως επί το πλείστον επιλέγετε να σκηνoθε-τείτε σύγχρονα έργα. Πόσο επίκαιρος είναιο Αίας και γιατί τον επιλέξατε;είναι αλήθεια ότι τα περισσότερα έργα που ανε-βάζω είναι σύγχρονα, αλλά αυτό δεν σημαίνειπως δεν με συγκινεί το κλασικό ρεπερτόριο ήτο αρχαίο δράμα. tον Αίαντα τον επέλεξα πριναπό μερικά χρόνια, όταν ο φίλος Μίμης Μαρω-νίτης μού έδωσε τη θαυμάσια μετάφρασή του,κι έκτοτε με συντροφεύει. επιτέλους, χάρη στοφεστιβάλ αθηνών, που ενέταξε την παραγωγήαυτή στα επιδαύρια, το καλλιτεχνικό αυτό σχέ-διο παίρνει σάρκα και οστά. ο Αίας είναι τρα-γωδία διαχρονική και για τούτο απολύτως επί-καιρη. επίκαιρη ως προς τις ιδέες και σύγχρονηως προς τη μορφή. ο Αίας είναι έργο βαθιά πο-λιτικό. είναι η αναμέτρηση του ηρωισμού μετην «πολιτική», και είναι η ώρα που θα νικήσειη πολιτική. είναι η τραγική ιστορία ενός ήρωαπου η νέα τάξη πραγμάτων δεν τον χρειάζεταιπια, γιατί το ζητούμενο δεν είναι πλέον η πολε-μική αρετή, αλλά η νομή και η κατοχή της εξου-σίας. Στοχαζόμαστε έτσι και συνειδητοποιούμεακόμα μια φορά την ανθρώπινη αδυναμία καιτα όρια της πολιτικής.

ο Αίας δεν είναι από τα έργα που παίζονταισυχνά. Πείτε μας λίγα λόγια για το θέμα του.Κατ’ αρχάς, θα ήθελα να αναφέρω μερικά βασικάστοιχεία που προηγούνται της θεατρικής δρά-σης: μετά το θάνατο του αχιλλέα, ο αίας είναι οκαλύτερος πολεμιστής στο στρατόπεδο των ελ-λήνων. Όμως, κατά την κρίση των όπλων του νε-κρού ήρωα, οι αρχηγοί των αχαιών δεν τα δίνουνστον αίαντα αλλά μεροληπτούν υπέρ του οδυσ-σέα. αυτό τον θίγει βαθιά. τυφλωμένος από τηνοργή, επιχειρεί να επιτεθεί στις σκηνές των αν-τιπάλων του, όμως η αθηνά θολώνει το μυαλότου και η φονική του μανία ξεσπάει στα κοπάδια,τη λεία των αχαιών. Όταν συνέρχεται και συνει-δητοποιεί τι έκανε, ο αίας δεν έχει άλλη διέξοδοαπό την αυτοκτονία. η ζωή του είναι η τιμή του.Μετά τον εξευτελισμό δεν υπάρχει ζωή. ο ήρωαςλέει στο έργο: «γιατί ο τίμιος ή πρέπει τίμια ναζει ή να πεθάνει έντιμος. αυτό τα λέει όλα». Κυ-ρίαρχο κατά τη γνώμη μου θέμα του Αίαντα είναιη σύγκρουση δύο κόσμων: του ηρωικού, με εκ-φραστή τον αίαντα, και της νέας τάξης πραγμά-των, όπου κυριαρχεί η πολιτική, με κύριο εκφρα-στή τον οδυσσέα. Όταν τελειώνει ένας πόλεμος,βλέπουμε να αναδύεται η μορφή του πολιτικού·ενώ ο πολεμιστής, ατίθασος από τη φύση του,πρέπει να φύγει απ’ τη μέση. φυσικά το έργοπιάνει κι άλλα σημαντικά θέματα, όπως είναι ηαξιοπρέπεια και η τιμή, η ελευθερία και το αυ-τεξούσιο της ανθρώπινης ύπαρξης, το ιερό δι-καίωμα στην ταφή του νεκρού, άνθρωποι καιθεοί στον ηρωικό κόσμο.

θα μας πείτε λίγα λόγια για τον τρόπο με τονοποίο προσεγγίσατε τη συγκεκριμένη τρα-γωδία;η παράσταση προσπάθησε να κινηθεί ανάμεσαστην αφήγηση και την υπόκριση. Με την πα-ρουσία ενός ραψωδού, που βγαίνει μέσα απότο χορό, και με τη βοήθεια της μουσικής, θελή-σαμε να φτιάξουμε μια παράσταση που να είναιένα τραγούδι για τον αίαντα, για τον κάθε αί-αντα ώς τις μέρες μας. Κι επειδή μ’ ενδιαφέρει,ακόμα και ως υπόθεση εργασίας, να βρίσκωαναλογίες μέσα στο χρόνο, ακόμα και μέχρι τηνεποχή μας (βλέπε για παράδειγμα τον Άρη Βε-λουχιώτη), η σκέψη μου στάθηκε σ’ ένα πρό-σωπο από την επανάσταση του ’21. ο οδυσ-σέας ανδρούτσος, από τις μεγαλύτερες μορφέςτου αγώνα, ένιωσε στο πετσί του τον παραμε-ρισμό του από τους πολιτικούς. η νέα τάξηπραγμάτων δεν τον χρειαζόταν τον χτεσινόήρωα· έπρεπε να τον ακυρώσει. αμαυρώνονταςτο όνομά του και παίρνοντας τη ζωή του με τονπιο βίαιο τρόπο. αυτές οι αναλογίες, που βασί-ζονται σε κάποια κοινά στοιχεία, δεν χρειάζεταινα δηλώνονται φωναχτά, ωστόσο επηρέασαντη σκηνοθετική ματιά, τη μουσική και την αι-σθητική της παράστασης (ωραία πρώτη συνερ-γασία με την ελένη Μανωλοπούλου). ως προςτο χορό, που για μένα είναι κεφάλαιο κεντρικήςσημασίας το πώς τον αντιμετωπίζεις, θελήσαμεμαζί με τον νίκο Κυπουργό να εκτελείται ζων-τανά η μουσική από τους ηθοποιούς, χωρίς μη-χανική υποστήριξη. Και θεωρώ πως είναι απότα πιο γοητευτικά στοιχεία της παράστασης ταλαούτα και η μπάντα των πνευστών μέσα στομοναδικό φυσικό ηχείο της επιδαύρου. φυσικά,καθοριστικής σημασίας είναι και εδώ η παρου-σία της αγγελικής Στελλάτου.

σοφόκλειος οδυσσέας ή αίαντας;ο αίας είναι ανδρείος, τολμηρός. θα έλεγα τοαρχέτυπο του πολεμιστή, άνθρωπος της πράξηςκαι όχι των λόγων. επιπλέον, θεωρεί ότι δεν είναιοφειλέτης στους θεούς για τίποτα· ότι είναι κύ-ριος της ψυχής και του σώματός του. Πάλευεμε τη μοίρα του, γι’ αυτό και ήταν πολύ μόνος.Όπως πολύ μοναχική είναι και η πράξη της αυ-τοκτονίας. Ήθελε να ορίζει ακόμη και το θάνατότου. Ένα βαθιά ελεύθερο άτομο. ο αίας βάζειτην τιμή του πάνω από κάθε άλλη αξία. χωρίςτην τιμή του δεν έχει λόγο να ζει. από την άλλη,ο οδυσσέας δεν είναι απλώς ένας πανούργοςπου μηχανορραφεί, αλλά ένας δαιμόνιος πολι-τικός νους, που ξέρει να διαχειρίζεται δύσκολεςκαταστάσεις και να βγαίνει κερδισμένος. Μπορείεπίσης να δείχνει συμπόνια για τον άψυχο πιααντίπαλό του, αναγνωρίζοντας ίσως και τη δικήτου μοίρα στη μοίρα του νεκρού. ο οδυσσέαςείναι ο άνθρωπος της νέας εποχής, αλλά καικάθε εποχής που ανατέλλει μετά τη σύγκρουση.η εικόνα του κόσμου που μας δίνει ο Σοφοκλήςδεν επιδέχεται μονοσήμαντη ερμηνεία, όπωςκαι οι ήρωες δεν επιδέχονται μονοσήμαντηαξιολόγηση. δεν μπορώ να κρύψω όμως ότι τοπρόσωπο του αίαντα με συγκινεί βαθιά. ακόμακι ο θυμός του, αλλά πιο πολύ η θλίψη του. Κι οΣοφοκλής, παρότι θεολογικός, υποκλίνεταιμπροστά σ’ αυτόν τον μοναχικά ωραίο.

είπατε για τον αίαντα ότι «τον χθεσινό ήρωαδεν τον χρειάζεται η νέα εποχή, πρέπει να τονακυρώσει». χρειαζόμαστε αίαντες σήμερα;

ο αίας ανήκει στον ηρωικό κόσμο, στη μυθο-λογία και στη λογοτεχνία, που σημαίνει πως δενμπορούμε να τον συναντήσουμε σήμερα.ωστόσο, πλευρές αυτού του χαρακτήρα, τηνακεραιότητα, την εντιμότητα, την αυταπάρ-νηση, όλα μαζί ή χώρια, τα βρίσκεις σε όλες τιςεποχές. υπάρχουν ιστορικές στιγμές ανάτασηςπου εμπνέουν τους ανθρώπους και τους κάνουννα υπερβαίνουν τον εαυτό τους. Σε μέρες σαντις τωρινές, δεν είναι το ίδιο εύκολο να τουςαναγνωρίσεις.

Πώς επιλέγετε τους συνεργάτες σας; Όταν καταπιάνομαι μ’ ένα έργο, καθώς το δια-βάζω και το ξαναδιαβάζω για να το κατανοήσω,οι χαρακτήρες του συνδέονται λίγο λίγο μέσαμου με συγκεκριμένους ηθοποιούς, είτε από τονκύκλο των τακτικών συνεργατών μου είτε απόανθρώπους που εκτιμώ και θα ήθελα να συναν-τηθώ μαζί τους. Κάτι σημαντικό επίσης για μέναείναι να νιώθω πως ταιριάζουν τα χνώτα μας,γιατί θεωρώ πως οι ψυχοφθόρες καταστάσειςκαι οι εξουσιαστικές συμπεριφορές δεν βοη-θούν ούτε τις πρόβες ούτε το καλλιτεχνικό απο-τέλεσμα. h σκληρή δουλειά και η πειθαρχία δεναποκλείουν το χιούμορ και το παιχνίδι.

Έχετε κάποιο θεατρικό απωθημένο; δεν μου δημιουργούνται τέτοια αισθήματα. τοπαγκόσμιο ρεπερτόριο, σύγχρονο και κλασικό,έχει πάρα πολλά σπουδαία έργα, κι ο καθέναςμας στη ζωή του με μερικά μόνο απ’ αυτά μπο-ρεί να καταπιαστεί. αγαπώ τα έργα που ανε-βάζω, εξαρχής ή στην πορεία, και προσπαθώνα δώσω κάποιο νόημα στην εικόνα της ζωήςπου παρουσιάζουν. α, έχω και μια εκκρεμότητα.Πριν από χρόνια παράγγειλα στον φίλο μου τονΠαντελή Μπουκάλα να μεταφράσει για μένατους Όρνιθες του αριστοφάνη. το έχω στο συρ-τάρι μου. Μακάρι να είναι η επόμενη δουλειάμου στην επίδαυρο. s

© Β

ασίλ

ης μ

αθιο

υδάκ

ης

Ο Δικαιόπολις ακτιβιστήςΓιάννης κακλέας

infoΓιάννης κακλέαςΑχαρνής του αριστοφάνη

τον έκτο χρόνο του Πελοποννησια-κού Πολέμου, ο aθηναίος αγρότηςδικαιόπολις, απογοητευμένος απότους πολιτικούς, αποφασίζει να κλεί-σει συνθήκη ειρήνης με τη Σπάρτηγια τον ίδιο και την οικογένειά του.εξοργισμένοι οι καρβουνιάρηδεςτου δήμου των αχαρνών θέλουν νατον τιμωρήσουν. ο δικαιόπολις ζη-τάει τη βοήθεια του ευριπίδη για νατους αντιμετωπίσει και χρησιμοποιείκάθε μέσο για να επιβάλει την ει-ρήνη. ερμηνεύουν: Βασίλης χαρα-λαμπόπουλος, χρήστος χατζηπανα-γιώτης, Άρης Σερβετάλης, φάνηςΜουρατίδης, Λεωνίδας Καλφαγιάν-νης, Σωκράτης Πατσίκας, ΛάμπροςΚτεναβός, θάνος Μπίρκος, γιώργοςΚοψιδάς, αγγελική τρομπούκη, Κώ-στας γαβαλάς, Στέλιος ιακωβίδης,Βαγγέλης χατζηνικολάου, αλέξηςφουσέκης, αχιλλέας χαρίσκος, θα-νάσης ζερβόπουλος. Στα ελληνικά με αγγλικούς υπέρτιτ-λους.

αρχαίο θέατρο επιδαύρου10-11 Ιουλίου, 21:00εισιτήρια: 40€, 32€ (ViP, ομαδικό),30€, 24€ (ζώνη α, ομαδικό), 20€,16€ (ζώνη Β, ομαδικό), 15€, 12€(Άνω διάζωμα, ομαδικό), 15€, 10€(φοιτητικό), 5€ (Άνεργοι, αΜεα)

οι Αχαρνής είναι η τέταρτη παράσταση που σκηνοθετεί ο Γιάννης κακλέας για το μεγάλο θέατρο τηςεπιδαύρου. με βασικό πλεονέκτημα το σύνολο των λαμπρών ηθοποιών που συμμετέχουν (Βασίληςχαραλαμπόπουλος, χρήστος χατζηπαναγιώτης, Άρης σερβετάλης, Φάνης μουρατίδης, σωκράτηςΠατσίκας, λεωνίδας καλφαγιάννης κ.ά.), επιμένει στην παλιά επιθυμία του: να αναδείξει τηνποιητικότητα του λόγου του αριστοφάνη, την τολμηρή δραματουργία του, τη μελαγχολία και τηβαθύτητα της ματιάς του. «Πέρα από την “παράδοση” της μπαλαφάρας, των βωμολοχιών και τωνεύκολων επικαιροποιήσεων, θέλω να φανεί ότι ο αριστοφάνης είναι ένας ιδιοφυής συγγραφέας,εφάμιλλος των μεγάλων τραγικών», λέει. από τη ματίνα καλτάκη φωτογραφία Βίκυ Γεωργοπούλου

τα πρώτα χρόνια του στο θέατρο, τηδεκαετία του ’80, ο γιάννης Κακλέαςήταν αντίθετος στην «κατεστημένη»τάξη που εκπροσωπούσε το αρχαίοθέατρο της επιδαύρου. τότε, λέει, χρη-

σιμοποιούσε σαν επιχείρημα την επιλογή τουΠίτερ Μπρουκ να μην παρουσιάσει τη Μαχαμ-παράτα στο μεγάλο αργολικό θέατρο αλλά στονταμάρι της Πετρούπολης. «Όταν όμως έτυχε νασκηνοθετήσω για πρώτη φορά εκεί τη Λυσι-στράτη, αφοπλίστηκα. Έκτοτε, έζησα άλλες τρειςφορές το θαύμα αυτού του θεάτρου – πάντα μεκωμωδίες του αριστοφάνη. είναι ένα ενεργειακόμέρος απίστευτο, ένα θέατρο τόσο μεγάλο καιτην ίδια στιγμή τόσο μικρό – μια αγκαλιά».

Με τους Αχαρνής (425 π.χ.), μία από τις πρώτεςκωμωδίες του αριστοφάνη, ο γιάννης Κακλέαςείχε ν’ αντιμετωπίσει ένα έργο δύσκολο να σκη-νοθετηθεί, αλλά ιδιαιτέρως ελκυστικό. ο αρι-στοφάνης θέλει να πει πολλά πράγματα, πνίγεταιαπό το δίκιο του, έχει μεγάλο θυμό για τηνέπαρση της αθηναϊκής δημοκρατίας. «Μην ξε-χνάμε ότι το έργο παρουσιάστηκε ένα χρόνομετά το τέλος της δοκιμασίας που υπήρξε γιατην αθήνα ο λοιμός (430-426 π.χ.) – μια επιδημίαπου ξεκλήρισε το ένα τέταρτο, κατ’ άλλους τοένα τρίτο, του αθηναϊκού πληθυσμού. τολμάει,λοιπόν, σε μια φάση που το πολεμικό φρόνημαείναι ακόμη υψηλό, και οι αθηναίοι νικάνε, ναφωνάξει “Στοπ! θα καταστραφούμε!”, απευθυ-νόμενος σ’ όλους – στους συνετούς, στους αλα-ζόνες, στους ιδιοτελείς, που συνήθως κερδίζουναπό τη λογική του μαύρου και του άσπρου».

ετοιμάζοντας την παράσταση, τον προβλη-μάτισε κάτι που και δεν έχει απασχολήσει αρ-κετά τους μελετητές του αριστοφανικού θεά-τρου. γιατί Αχαρνής; Ποιοι ήταν οι αχαρνής;«Ήταν οι άνθρωποι που στήριζαν την οικονομίατης αθήνας, κυρίως με τον δασικό πλούτο τηςΠάρνηθας, προμηθεύοντάς την με ξύλα και κάρ-βουνα, δίνοντάς της ενέργεια και κίνηση», εξη-γεί. ο δήμος των αχαρνών, επιπλέον, βρισκότανσε στρατηγική θέση, και ήταν βασικός στόχοςόσων επιτίθονταν στην αθήνα – από την έναρξητου πολέμου, κάθε άνοιξη οι Σπαρτιάτες επέ-δραμαν και κατέστρεφαν την εύφορη γη τηςπεριοχής, για να στερήσουν βασικά αγαθά απότο κλεινόν άστυ. οι αχαρνής, άνθρωποι της φύ-σης, ονομαστοί για τη γενναιότητά τους οπλίτεςκαι ιππείς ήδη από τους Περσικούς πολέμους,ακολουθώντας την εντολή του Περικλή, βρέθη-καν κλεισμένοι εντός των τειχών της πόλης ενώεπιθυμούσαν να πολεμήσουν και να εκδικηθούνγια τις καταστροφές που οι εχθροί προκαλού-σαν στον τόπο τους. γι’ αυτό ο αριστοφάνηςτους παρουσιάζει άγριους και πολεμοχαρείς.»

η απάντηση του γιάννη Κακλέα στο πώς χει-ρίζεται κανείς ένα έργο με σαφή πολιτική διά-σταση, όπως οι Αχαρνής, σε σχέση με τη σοβα-

ρότητα αυτών που συμβαίνουν γύρω μας, είναιξεκάθαρη:

«δεν ήθελα να το συνδέσω με την επικαιρό-τητα. Μ’ ενδιέφερε η εξερεύνηση και η ανάδειξητου ποιητικού αριστοφάνη. Κατέληξα πως ανφωτίσω την εσωτερική πλευρά των πραγμάτων,μπορεί να αναδειχθεί η πολιτική ουσία του έρ-γου. η παράσταση επιχειρεί κάτι επικίνδυνο: ναεπικοινωνήσει τον παραλογισμό του ανθρώπι-νου μυαλού όταν η παρακμή εγκαθίσταται. είναιμια μπεκετική σκέψη που λατρεύω: είναι επώ-δυνο να βιώνει κανείς την παρακμή όταν γνω-ρίζει ότι ζει στην παρακμή, όταν το μέσα τουκαι οι αξίες του δεν αντικατοπτρίζονται καθόλουστον δημόσιο βίο. Όταν η σημασία του ιδιωτι-κού βίου έχει μεγεθυνθεί δυσανάλογα προς τονδημόσιο βίο –ο πρώτος πάει μαζί με την εγω-πάθεια, την αλαζονεία, το ίδιον όφελος· ο δεύ-τερος απαιτεί ταπεινότητα, διάθεση προσφο-ράς, αλληλεγγύη, λέξεις που καταλήγουνσήμερα να είναι κούφιες– τι κάνεις; γιατί αυτήείναι η ουσία της παρακμής: όταν απαξιώνεταιο δημόσιος χώρος, η δημόσια ζωή – κι ο αρι-στοφάνης είναι μανιακός με τη δημόσια ζωή.φωνάζει “ξυπνήστε, ελάτε να δημιουργήσουμεμια αληθινή δημοκρατία, που δεν θα στηρίζεταιστην εκμετάλλευση της δύναμης και της εξου-σίας”. Σ’ αυτό το πνεύμα έβαλα στο στόμα τουδικαιόπολι τη φράση της νεαρής γερμανίδαςακτιβίστριας, της ζοζεφίν Βιτ, που “επιτέθηκε”με κομφετί στον ντράγκι, τον πρόεδρο της ευ-ρωπαϊκής Κεντρικής τράπεζας, “ξυπνήστε!Όποιος κοιμάται στη δημοκρατία, ξυπνάει σεδικτατορία”».

η προσωπική ειρήνη που κλείνει ο δικαιόπο-λις με τον εχθρό, τη Σπάρτη, έχει ερμηνευθείως εγωισμός του τύπου «να είμαι εγώ καλά κιοι άλλοι ας καταστραφούν». ο γιάννης Κακλέαςδιαφωνεί κάθετα μ’ αυτήν την άποψη: «ο αρι-στοφάνης παίζει με την επιθυμία. αναφέρεταιστην προβληματική πραγματικότητα αλλά παί-ζει με τ’ όνειρο και την επιθυμία, γι’ αυτό και ηνεφελοκοκκυγία, γι’ αυτό ο τρυγαίος πάει στουςθεούς να φέρει την ειρήνη, γι’ αυτό η ιστορίατού να βρει ο Πλούτος το φως του, ώστε τααγαθά να μοιράζονται δίκαια σε όλους. ο δι-καιόπολις ξεκινά από την εκκλησία του δήμουκαι μόνο όταν διαπιστώνει ότι οι πολίτες κω-φεύουν τραβάει με γενναιότητα –γιατί προκαλείμε τη στάση του την κοινή γνώμη– τον δικό τουδρόμο. η δημοκρατία είναι πολύ δύσκολη υπό-θεση κι ο αγώνας που απαιτεί έχει φάει ψυχέςκαι μυαλά. Πρέπει να είσαι σε αέναο διάλογοακόμη και μ’ αυτούς που δεν συμφωνείς. δενγίνεται αλλιώς – η άλλη επιλογή είναι η απόλυτηρήξη με το κυρίαρχο σύστημα. γιατί, ναι, έτσιτο βλέπω και γω, μαζί με άλλους: ο καπιταλισμόςδεν είναι σε κρίση, ο καπιταλισμός είναι η κρίση!αν δεν αλλάξουμε τα στραβά του, θα βυθιζό-

μαστε μέχρι να βυθιστούμε εντελώς», σχολιάζειο σκηνοθέτης.

τον ρωτώ για την εμμονή του αριστοφάνη νασατιρίζει τον ευριπίδη. Στους Αχαρνής, ο δικαιό-πολις ζητά τη βοήθεια του ποιητή προκειμένουνα μοιάζει αρκετά δυστυχής (!) και να πείσει γιατο δίκιο του τους αχαρνής που τον κυνηγούν.«Πιστεύω ότι ο ευριπίδης υπήρξε μεγάλη αγάπηγια τον αριστοφάνη. Συχνά παρωδεί έργα τουευριπίδη, αλλά στους Βατράχους θρηνεί, σπα-ράζει για την απώλειά του. εδώ κάνει το εξήςωραίο: παρωδώντας το θέατρο του ευριπίδη,καταθέτει έναν ύμνο στο θέατρο, στη δύναμήτου να κινεί και ν’ αλλάζει τους ανθρώπους. είναιπολύ σπουδαίος ο αριστοφάνης, και το δικό μουστοίχημα είναι ν’ αποδείξω ότι είναι συγγραφέαςεφάμιλλης αξίας με τους τρεις τραγικούς».

η παράσταση του γιάννη Κακλέα αρχίζει μεθουκυδίδη, με το απόσπασμα που μιλάει για ταθύματα του πολέμου και της αρρώστιας «Ήθελαη κωμωδία να ενταχθεί σ’ ένα δραματικό πλαί-σιο πολέμου και ψύχωσης και αρρώστιας. Στηνπραγματικότητα, η παράστασή μας χωρίζεταισε δύο μέρη: στο πρώτο τα πράγματα είναιασπρόμαυρα, είναι η φάση του πολέμου, ο ευ-ριπίδης εμφανίζεται σαν ένα στοιχειό σ’ ένα υπό-γειο θέατρο που παράγει τέχνη. Όταν ο δικαιό-πολις κάνει ειρήνη, η σκηνική πραγματικότηταγεμίζει χρώματα, έρχονται οι κωμικοί (που παί-ζουν τη γουρουνίτσα, το χέλι, τον συκοφάντη),οι ρόλοι του έργου γίνονται σαν θέατρο μέσαστο θέατρο. Καθώς η σκηνική αφήγηση προ-χωράει, γίνεται σαφές ότι βρισκόμαστε στηνεπικράτεια της ουτοπίας, κι ότι όλο αυτό πουπροηγήθηκε ανήκει στο χώρο της επιθυμίας».

ο γιάννης Κακλέας λέει πως το ελληνικό θέ-ατρο, παρά την κρίση, ανθεί. γιατί είναι που εί-ναι μέσα στο dNa των ελλήνων. «Ίσως γιατί τοθέατρο, και δη η ηθοποιία, απαιτεί έναν εσω-τερικό τυχοδιωκτισμό, μια διάθεση φυγής, μιακατάφαση στο όνειρο, μία απειθαρχία σταπράγματα, που είναι χαρακτηριστικά των ελ-λήνων. υπάρχει η σωστή θερμοκρασία· λείπειτο σύστημα. το ζήτημα, λοιπόν είναι να βρεθείη “μεσογειακή μέθοδος”. χρειάζεται όμως καικάτι ακόμη: κοινωνική ταυτότητα. δηλαδή ναέχει συνείδηση ο καλλιτέχνης σε ποιο χώροβρίσκεται, για ποιο λόγο, τι σκοπεύει. γιατί ηθο-ποιός και σκηνοθέτης χωρίς πολιτική σκέψηδεν πρέπει, νομίζω, να πατάει το πόδι του στοσανίδι. είναι μια τέχνη σύγκρουσης το θέατρο,είναι μια τέχνη που διαχειρίζεται πολλά κρίσιμαερωτήματα, που σκάβει βαθιά στις ψυχές τόσοτων καλλιτεχνών όσο και των θεατών.» Και κα-ταλήγει: «εντός του θεάτρου βρισκόμαστε σετοπία επιθετικά και ταυτόχρονα στον πυρήνατης δημοκρατίας· εκεί που οι ιδέες συνδιαλέ-γονται με τολμηρό τρόπο, προσπαθώντας ναβρουν την ισορροπία τους». s

ΘΕΑΤΡΟ [9 ΙΟυΛίου 2015] #45 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 37

© μ

αριλ

ενα

σταφ

υλιδ

ου

η Φράνκα ράμε για τον ντάριο Φο

Δεν τον άκουσα ποτέ να λέει «τα παρατάμε»ο Σταμάτης Κραουνάκης με τη Σπείρα-Σπείρα του και η Λίνα νικολακοπούλου «συναντούν» στο ηρώδειοτον ντάριο φο, τον μεγάλο ιταλό σατιρικό συγγραφέα που τιμήθηκε το 1997 με το βραβείο νόμπελ. αντί γιαμια συνομιλία με τους Έλληνες συντελεστές, με υπόδειξή τους, φιλοξενούμε απόσπασμα από μία μαρτυρίατης φράνκα ράμε, ηθοποιού και συζύγου του ντάριο φο, που πέθανε το 2013. Σε πλαίσιο, δημοσιεύουμε καιτο αιτιολογικό της απόφασης της Σουηδικής ακαδημίας όταν απένειμε το νόμπελ στον συγγραφέα.

infoσταμάτης κραουνάκης - λίνα νικολακοπούλουAvanti Dario

ο Σταμάτης Κραουνάκης και η Λίνα νι-κολακοπούλου οργανώνουν μια γιορτήγια να τιμήσουν τον σπουδαίο θεα-τράνθρωπο ντάριο φο, που το 1997 τι-μήθηκε με το βραβείο νόμπελ λογοτε-χνίας. Παίρνουν μέρος: ΜάγιαΛυμπεροπούλου, δάνης Κατρανίδης,Άγγελος Παπαδημητρίου, ελένη ου-ζουνίδου, φωτεινή Μπαξεβάνη, αλε-ξάνδρα Καρακατσάνη, χάρης φλέου-ρας, Παναγιώτης Παναγόπουλος,δημήτρης Μάριζας και η ομάδα μου-σικού θεάτρου Σπείρα-Σπείρα. Έκτακτησυμμετοχή: αργυρώ Καπαρού. Σπείρα-Σπείρα: αθηνά αφαλίδου, αναστασίαΈδεν, τζέρομ Καλούτα, Σάκης Καραθα-νάσης, Μαρία Κοσκινά, Κώστας Μπου-γιώτης, γιώργος Στιβανάκης. διδασκα-λία: Σταμάτης Κραουνάκης, Mουσικόσενάριο: Λίνα νικολακοπούλου, Στα-μάτης Κραουνάκης, Στίχοι: Λίνα νικο-λακοπούλου, Σύμβουλος δραματουρ-γίας: ευανθία Στιβανάκη, ειδικόςσύμβουλος: θοδωρής αγγελόπουλος,χορογραφίες: ισίδωρος Σιδέρης, Σκη-νικό: γιάννης Μουρίκης, Κοστούμια:Μαρία Καραπούλιου, ειδικές κατα-σκευές: αλέξανδρος Λόγγος, φωτισμοί:Κώστας Μπλουγουράς, Βοηθός χορο-γράφου: χρυσηίς Λιατζιβίρη, Μακιγιάζ:Στέλλα Καραπούλιου, οργάνωση πα-ραγωγής: ελένη Συροπούλου, γραμμα-τεία παραγωγής: γιούλα αναγνωστο-πούλου, Προβολή & επικοινωνία:δέσποινα Κραουνάκη.

ωδείο ηρώδου αττικού9 Ιουλίου, 21:00 εισιτήρια: 35€, 28€ (ViP), 30€, 24€ (ζώνη α), 25€, 20€ (ζώνη Β), 15€, 12€ (ζώνη γ), 10€ (ζώνη γ-φοιτητικό), 10€, 8€ (Άνω διάζωμα), 5€ (Άνω διάζωμα-φοιτητικό, άνεργοι, αΜεα)

[9 ΙΟυΛίου 2015] #45 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 39

[…] εγώ και ο τζάκοπο, ο γιος μας, είμαστε τα πρόσωπα που διαβάζουμε πρώτα κάθε του και-νούργια σελίδα, και μετά από τόσα χρόνια δεν μπορώ ακόμα να τον συνηθίσω: τον βρίσκω εξαι-ρετικό! είναι ακόμα ζωντανός, νεανικός, ποτέ ανιαρός, φυσικός. τα κείμενά του έχουν πάντα μιαθεατρική μηχανή τέλεια, δεν είναι ποτέ ανιαρά. εκείνο που με εντυπωσιάζει περισσότερο είναιπως γράφει χωρίς σκελετό. εφευρίσκει ένα διάλογο πάνω σε μια κατάσταση φανταστική ή πραγ-ματική και προχωράει με μια φυσική γεωμετρική λογική, συγκρούσεις που διαλύονται σ’ ένα«gag», παράλληλα με την πολιτική συζήτηση. Πολιτική συζήτηση καθαρή, διδακτική. Συγκινείσαικαι γελάς, μα πάνω απ’ όλα σκέφτεσαι και συνειδητοποιείς, και επιπλέον εμβαθύνεις σε γεγονόταπου σου είχανε ξεφύγει.

Μαθαίνεις την ιστορία της χώρας σου, όπως στο Όλοι ενωμένοι! Όλοι μαζί! Μα, συγγνώμη, αυτόδεν είναι το αφεντικό; από τον πρώτο ιμπεριαλιστικό πόλεμο, τον πόλεμο της Λιβύης (1911),αυτού που θέλησε το κεφάλαιο (1915-18), τους μεγάλους εργατικούς αγώνες του 1918-21, τηςδιάσπασης του ’21 στο Psi και τη γέννηση του κομμουνιστικού κόμματος, μέχρι την επιβολήτου φασισμού. Στην παράσταση αυτή βλέπεις πως η εργατική τάξη αγωνίστηκε για να τελειώνειμε τους εκμεταλλευτές, τα παντοτινά αφεντικά. Βλέπεις τη δύναμή της, τους νεκρούς της, τημεγάλη της επιθυμία· βλέπεις ακόμα αυτούς που τη χαντακώσανε, αυτούς που είχαν στα χέριατους την εμπιστοσύνη τους και την καθοδήγηση: τους σοσιαλιστές. το έργο αυτό μαζί με το Μί-στερο Μπούφο και τον Τυχαίο θάνατο ενός αναρχικού είναι τα ωραιότερα πολιτικά κείμενα τουντάριο. για τον ντάριο φο συγγραφέα-σκηνοθέτη-ηθοποιό έχουν ήδη μιλήσει πάρα πολλοί.εκείνο που θα μπορούσα να προσθέσω είναι η συμπεριφορά του ντάριο-ηθοποιού στη σκηνή.Πάντα παρών να δεχθεί τα παράπονα του κοινού. Σύντροφος μέχρι τέλους των συντρόφωνπου δουλεύουν μαζί του. Πολλές φορές δυσαρεστημένος από την επιτυχία του σε σχέση μετην επιτυχία ενός άλλου συντρόφου, πάντα πρόθυμος να έχουν όλοι προσωπικές ικανοποιήσεις.αν κάποιος σύντροφος χάσει το γέλιο του, τον παίρνει από κοντά και δεν τον αφήνει μέχρι νατο ξαναβρεί. για τον ντάριο-άνδρα-σύντροφο, ντρέπομαι να μιλήσω. θα πω μόνο ότι η τιμιότητάτου, η εσωτερική του ομορφιά φαίνεται όλο και περισσότερο καθώς γερνάει στο πρόσωπο,που είναι όλο και πιο γλυκός, συμπαθητικός και ήρεμος, γενναιόδωρος, μετριόφρονας, και υπο-μονετικός. δεν γνωρίζω κανέναν να είναι τόσο υπομονετικός, ιδιαίτερα στις δυσκολίες· μόνο οθεός ξέρει πόσες συναντήσαμε αυτά τα χρόνια. δεν τον αποθαρρύνει τίποτε, δεν τον άκουσαποτέ να λέει «τα παρατάμε». ακόμα και δοκιμασίες σκληρότατες, όπως η απαγωγή μου απότους φασίστες το ’72 με την ομάδα που δουλεύαμε και έχουμε μιλήσει, τις ξεπέρασε με υπομονή,με ηρεμία και σιγουριά, σίγουρος για την υποστήριξη και την εκτίμηση των συντρόφων πουκατά χιλιάδες μας ακολουθούν πάντα. τι λέτε; σας φαίνεται ότι είμαι λίγο «φανατική» για τονντάριο, ότι τον εκτιμώ πολύ, πάρα πολύ; ε λοιπόν, εγώ λέω ναι! τον θαυμάζω, μα πιο πολύακόμα, τον εκτιμώ. το να τον συναντήσω ήταν για μένα μια μεγάλη τύχη. αν δεν το είχα ήδηκάνει, θα τον παντρευόμουνα! s

(ντάριο φο, Ο εργάτης ξέρει 300 λέξεις το αφεντικό 1000, γι’ αυτό εκείνος είναι το αφεντικό, ιστορικές εκδόσεις: 1981)*το γλωσσικό ιδίωμα του κειμένου έχει προσαρμοστεί

Γελωτοποιός και τροβαδούροςτο βραβείο νόμπελ για τη λογοτεχνία απονέμεται στον ιταλό ντάριο φο, ο οποίος, σύμφωναμε την παράδοση των γελωτοποιών και τροβαδούρων του μεσαίωνα, μαστίγωνε την εξουσίακαι επανέφερε την αξιοπρέπεια στους ταπεινούς... Όπως πάντα, η κωμωδία του φο ρίχνει ταβέλη της εναντίον της σημερινής κοινωνίας. εάν υπάρχει κάποιος που αξίζει να χαρακτηριστείγελωτοποιός και τροβαδούρος με την πραγματική έννοια του όρου είναι ο φο. το κράματου γέλιου και της σοβαρότητας αποτελεί το όργανο το οποίο χρησιμοποιεί για να αναζω-πυρώσει τις συνειδήσεις μας για τις καταχρήσεις και τις αδικίες της κοινωνίας μας. ο ντάριοφο είναι ένας πάρα πολύ σοβαρός σατιρικός συγγραφέας. για την ανεξαρτησία και την οξυ-δέρκειά του διέτρεξε μεγάλους κινδύνους και δέχθηκε τις συνέπειες, μα την ίδια στιγμήγνώρισε μια ζωντανή και ζωηρή επιβεβαίωση σε μεγάλα στρώματα του κοινού.

(ντάριο φο, Εναντίον των γελωτοποιών. Η ομιλία στη Σουηδική Ακαδημία. εκδόσεις Πανοπτικόν, 2003)

ΕΙΔΩΛΑ ΠΑνΤΟΣ ΚΑΙΡΟΥο ντάριο Φο και η Φράνκα ράμε, ένα ζευγάρι που

πορεύτηκε μαζί σε δύσκολα χρόνια, υπηρετώντας έναθέατρο διεκδικητικό. Δεξιά, ο σταμάτης κραουνάκης,

που μαζί με τη λίνα νικολακοπούλου τιμούν τουςσπουδαίους αυτούς θεατρανθρώπους.

«Δεν κάνουμε λειτούργημα, απλώς τραγουδάμε»με ξεχωριστή παρέα θα μας υποδεχτεί ο Γιάννης σπανός στο ηρώδειο, σ’ έναπρόγραμμα με μπαλάντες και τραγούδια-σταθμούς από το νέο κύμα. Ίσως ακούσουμεκαι κανένα τσιφτετέλι, αν και φοβάται ότι το κοινό του ηρωδείου δεν τα αγαπάει.από την Έλια αποστολοπούλου φωτογραφία Βασίλης μαθιουδάκης

Γιάννης σπανός

ξεκίνησε από τις γαλλικές μπουάτ τουΠαρισιού τη δεκαετία του 1960 και,επιστρέφοντας στην ελλάδα, ταυτί-στηκε με το νέο Κύμα. οι τρεις αν-θολογίες με μελοποιημένη ποίηση

αποτελούν ορόσημα στην καριέρα του, ενώ έχειγράψει μουσική για πολύ σημαντικές φωνές τουελληνικού τραγουδιού: Μοσχολιού, Μπιθικώ-τσης, αλεξίου, αρλέτα, τσανακλίδου, Μητσιάς,Πρωτοψάλτη, δήμου, Μητροπάνος. ο γιάννηςΣπανός, ένας γλυκύτατος άνθρωπος, μας άνοιξετην πόρτα και μας υποδέχθηκε στο σπίτι του,παραχώνοντας διάφορα αντικείμενα στα συρ-τάρια για να κρύψει την τσαπατσουλιά του,όπως μας είπε.

τι θα έχει αυτή η βραδιά στο ηρώδειο;θα έχω κοντά μου τον Μανώλη Μητσιά, τηνελένη δήμου, την τάνια τσανακλίδου, την αρ-λέτα, και τη γιοβάνα, με την οποία είχαμε βρεθείκαι στη γαλλία και θα πει 2-3 γαλλικά τραγούδια.θα είναι ο δώρος δημοσθένους που έχει φοβε-ρές δυνατότητες και είναι απρόβλεπτος, η Με-λίνα ασλανίδου, την οποία λατρεύω και ως ερ-μηνεύτρια και ως άνθρωπο γιατί έχει τσαγανόκαι είναι ατόφιο χρυσάφι. ο γρηγόρης Βαλτινός,που είναι φίλος μου και τον εκτιμώ πολύ, θα πα-ρουσιάζει τη βραδιά, αλλά θα πει και μερικάτραγούδια.

Ξεκινήσατε από το Παρίσι. Πώς βιώσατεεκείνη την εποχή ως ανερχόμενος μουσικός;είχα ακούσει γαλλική μουσική και ήθελα να ξε-φύγω από την ελλάδα. Μάθαινα γλώσσες τότεκι όταν έφτασα στο Παρίσι κατάλαβα ότι εκείανήκω. Στην αρχή έκανα ακροάσεις ως πιανί-στας πριν αρχίσω να συνθέτω. αμέσως με αγ-κάλιασαν όλα τα μαγαζιά και οι μπουάτ. εκείήταν όλοι φίλοι και υπήρχε αξιοκρατία, ακόμακι εγώ που ήμουν εντελώς άγνωστος μπήκα στηγαλλική ακαδημία τραγουδιού.

τι σήμαινε εκείνη την εποχή να είσαι Έλλη-νας μουσικός στη Γαλλία;δεν πρόβαλλα την καταγωγή μου. δεν έκαναπαρέα και με άλλους Έλληνες, γιατί ήθελα ναμάθω γαλλικά και να μπω στο γαλλικό πνεύμα.διαφορετικά δεν υπήρχε λόγος να πάω στο Πα-ρίσι. ταυτίστηκα με το γαλλικό κοινό. Μουάρεσε πολύ και η γαλλική ερμηνεία, χωρίς τομικρόφωνο στο χέρι να φτερουγίζει σαν περι-στέρι. αυτό το έχει καταφέρει η τσανακλίδου.

Γυρίσατε έπειτα στην ελλάδα και ταυτιστή-κατε με το νέο κύμα. Ήμασταν μια παρέα τότε με τον γιώργο Παπα-στεφάνου, τον αλέκο Πατσιφά της Λύρας, καιξεκινήσαμε το νέο Κύμα. Μαζί μας κι ο νότηςΜαυρουδής και η αρλέτα. δεν προσπαθούσαμενα ανταγωνιστούμε τα μεγάλα κεφάλαια τηςμουσικής – τον χατζιδάκι, τον θεοδωράκη καιτον ξαρχάκο.

το λέτε αυτό χωρίς κάποιο κόμπλεξ.Ό,τι είναι καλύτερο από μένα το θαυμάζω, δεντο ζηλεύω.

σε μια άλλη εποχή ο λοΐζος, ο θεοδωράκης,ο μαρκόπουλος έγραψαν πολιτικό τραγούδι.το ζηλεύετε αυτό;

Έχω ζηλέψει τραγούδια του Λοΐζου που ήτανκαι φίλος μου. Λατρεύω μερικά τραγούδια τουΜαρκόπουλου. το Πολυτεχνείο βγήκε μέσα απόαυτά τα τραγούδια. εγώ εκείνη την εποχή ήμουνστη γαλλία, οπότε το πολιτικό τραγούδι το έκα-ναν καλύτερα από μένα. εγώ ασχολήθηκα μετο λυρικό, το ερωτικό τραγούδι. Με κοροϊ-δεύανε τότε, ότι είμαι γαλλόφωνος.

υπάρχει αντίστοιχο πολιτικό τραγούδι σή-μερα;η στιγμή του Πολυτεχνείου ήταν αξεπέραστη.τότε έκανα πρόβες για το Μορμόλη στο θέατροαθηνά που είναι ακριβώς δίπλα και τα έζησααπό κοντά. Ήταν θαυμάσια, υπήρχε ένα συναί-σθημα που δεν υπάρχει σήμερα. δεν ήταν κομ-ματικοποιημένο – ήταν η ελλάδα. Σήμερα είναιόλα κομματικά. Πολιτικό τραγούδι όπως βγήκετότε δεν θα ξαναγίνει. τα τραγούδια εκείνα είναικλασικά. Σήμερα είναι πολλά, παράλληλα προ-βλήματα και υπάρχουν πολλές απόψεις.

Πολλά από τα τραγούδια που έχετε γράψειέχουν γίνει μεγάλες επιτυχίες. Ό,τι τραγούδι έγραφα δεν είχε σκοπό την επι-τυχία, αλλά ήθελα να βγαίνει με ειλικρίνεια απόμέσα μου. Πολύ αργότερα κατάλαβα τι απήχησηείχε αυτό στον κόσμο, όταν σε συναυλίες τρα-γουδούσαν τα τραγούδια μου κι απορούσα πουτα ήξεραν. Πολλά τραγούδια μου έχουν δημι-ουργήσει οικογένειες. υπάρχουν άνθρωποι πουμου λένε ότι με τα τραγούδια μου έχουν ερω-τευτεί και παντρευτεί. ο χαρακτήρας, όμως, δενπρέπει να είναι κολλημένος στην καριέρα, είναιτυποποίηση αυτό και λείπει η αλήθεια. Ότανγράφω ένα τραγούδι, είναι η αλήθεια της στιγ-μής. Μπορεί να είναι ένα ερωτικό τραγούδι, μιακινηματογραφική μελωδία ή ένα τσιφτετέλι. δενχρειάζεται το ένα να ακολουθεί το άλλο. η ζωήείναι γεμάτη στιγμές. το λαϊκό τραγούδι έπρεπενα το έχεις ζήσει για να το καταλάβεις. εγώέκανα λαϊκό τραγούδι γιατί πήγαινα στα κου-τούκια τότε. Έβλεπα τους ανθρώπους πώς δια-σκέδαζαν με τα ζεϊμπέκικα που δεν ακούγοντανπουθενά αλλού. Ήταν ένας κόσμος κλειστός.τώρα το λαϊκό είναι επίπλαστο, δεν υπάρχει αυ-τός ο πόνος της ζωής. είναι ωραίο να παίρνειςό,τι χρειάζεσαι από το παρελθόν και να μην τοπεριφρονείς.

Πόσο εύκολο είναι σήμερα για τους νέουςκαλλιτέχνες να εδραιωθούν στο χώρο;η νεολαία σήμερα είναι λίγο αδικημένη, γιατί ητεχνολογία τους απασχολεί τόσο πολύ που τουςξεφεύγει το κυρίως πρόβλημα της ζωής. Παιδιάπου έχουν ταλέντο δεν τα παρακολουθεί κανείς.το ταλέντο έχει και αδυναμίες, ανασφάλειες.Ένας παραγωγός μπορεί να σε προστατεύσειαπό αυτά και να βοηθήσει να ολοκληρωθεί τοταλέντο. εμείς είχαμε παραγωγούς και εταιρείεςδίσκων που μας βοηθούσαν. δεν υπάρχει σή-μερα η ανησυχία της δημιουργίας. υπάρχουνβέβαια καλλιτέχνες σημαντικοί, όπως ο αλκί-νοος ιωαννίδης, ο χρήστος θηβαίος ή ο Λαυ-ρέντης Μαχαιρίτσας που τον λατρεύω. ακολου-θούν ένα δρόμο που ανανεώνει και προχωράειτη μουσική.

από τους ανθρώπους με τους οποίους έχετεσυνεργαστεί, ξεχωρίζετε κάποιον;Με ενδιαφέρει πολύ ο χαρακτήρας των ανθρώ-

πων με τους οποίους συνεργάζομαι. Έχω ξεχω-ρίσει ιδιαίτερα τη Βίκυ Μοσχολιού. αυτή η σπου-δαία τραγουδίστρια ήταν πάντα ένα απλό κο-ρίτσι της γειτονιάς, δεν είχε ούτε ύφος ούτετίποτε. δεν έλεγε ποτέ τίποτε για κανέναν, είχεήθος. θαυμάζω τις λαϊκές ψυχές, αυτούς κατα-λαβαίνω και με καταλαβαίνουν καλύτερα. Έχωγελάσει πολύ με την ελένη δήμου, την τάνιατσανακλίδου. θέλω να περνάω καλά με τουςσυνεργάτες μου. δεν αισθάνομαι ότι κάνουμελειτούργημα, απλώς τραγουδάμε.

στο σπίτι τι μουσική ακούτε;δεν ακούω μουσική. γιατί ακούω ένα θέμα καικολλάει στο μυαλό μου και δεν μ’ αφήνει ναησυχάσω, ούτε να κοιμηθώ. είμαι τόσο μέσαστη μουσική, που δεν θέλω να ξανακούω ποτέτους δικούς μου δίσκους.

Ποιο τραγούδι θα θέλατε να είχατε γράψει;το Ne me quitte pas του ζακ Μπρελ.

ανησυχείτε στην παρούσα πολιτική συγκυ-ρία;Πάρα πολύ. δεν είμαστε ώριμοι να αντιδρά-σουμε σωστά στα προβλήματα που δημιουρ-γούμε οι ίδιοι. ειδικά τώρα είμαστε στην πιο επι-κίνδυνη στιγμή και αδυνατούμε να τοκαταλάβουμε. ελπίζω να επικρατήσει ο κοινόςνους, γιατί γύρω μας είναι το χάος. s

ΘEATPO [9 ΙΟυΛίου 2015] #45 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 41

infoΓιάννης σπανόςΤραγούδια μιας ζωής

από τις μπουάτ του Παρισιού στο νέο Κύμα κιαπό εκεί στα δημοφιλή ερωτικά τραγούδια. ο γιάν-νης Σπανός με αγαπημένους ερμηνευτές για μίανύχτα στο ηρώδειο. τραγουδούν: Μανώλης Μη-τσιάς, γρηγόρης Βαλτινός, δώρος δημοσθένους,τάνια τσανακλίδου, Μελίνα ασλανίδου, ελένη δή-μου, αρλέτα, γιοβάννα.

ωδείο ηρώδου αττικού12 Ιουλίου, 21:00εισιτήρια: 35€, 28€ (ViP), 30€, 24€ (ζώνη α), 25€, 20€ (ζώνη Β), 15€, 12€ (ζώνη γ), 10€ (ζώνη γ-φοιτητικό), 10€, 8€ (Άνω διάζωμα), 5€ (Άνω διάζωμα-φοιτητικό, άνεργοι, αΜεα)

ΘΕΑΤΡΟ38 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #45 [9 ΙουΛίου 2015]

Passim: λατινική λέξη που σημαίνει«διάσπαρτα, εδώ κι εκεί, σε διά-φορα μέρη» και χρησιμοποιείταικατά κανόνα σε βιβλία, για να δη-λώσει ότι κάποια λέξη, κρίση,

γνώμη κ.λπ. απαντά αρκετές φορές σ’ έναέργο από την αρχή ώς το τέλος του. Στη θε-ατρική αυτή δημιουργία του φρανσουάτανγκί και του θεάτρου της Σχεδίας, ο θεα-τής βρίσκεται μπροστά σ’ ένα συνεχώς με-ταβαλλόμενο κόσμο. τεράστια ξύλινα πλαί-σια δημιουργούν εικόνες που εμφανίζονταικαι εξαφανίζονται σαν από κάποιο μαγικότρικ. αυτή η θεατρική κατασκευή από θραύ-σματα εικόνων που παραπέμπουν σε διαφο-ρετικές εποχές αλλά και σε κόσμους μυστι-κιστικούς ή ονειρικούς, και που περνούν απότο κωμικό στο τραγικό και αντιθέτως, είναιμια σύνθεση βασισμένη στις αρχές της αρ-

μονίας αλλά και του χάους. Πάνω στη σκηνή, οι ηθοποιοί –μάγοι οι

ίδιοι–, φροντίζουν να μεταμορφώνουν ταπάντα τη στιγμή ακριβώς που ο θεατής νιώθειότι έχει πλέον αντιληφθεί τους όρους του παι-χνιδιού. είναι όντως ένα παιχνίδι το Passim.οι ηθοποιοί, άλλοι με υμίψηλα καπέλα καιφράκα, κι άλλοι με κουρέλια· νοικοκυραίοικαι περιπλανώμενοι ζητιάνοι, αφεντικά καιμεροκαματιάρηδες, βασίλισσες και μάγισσες,αγρότες και διανοούμενοι, όλοι μαζί στήνουνέναν ατέλειωτο χορό. αποσπάσματα ζωής,αναφορές στην τέχνη, ονειροφαντασίες.

για υλικά τους έχουν κείμενα, ποίηση, μου-σική, ζωγραφική. η Πενθεσίλεια του Κλάιστ,ο Βασιλιάς Ληρ του Σαίξπηρ, Η ζωή είναι έναόνειρο του Καλντερόν, οι Μεταμορφώσειςτου οβίδιου, οι Τρεις αδελφές του τσέχοφ,αλλά και αποσπάσματα από τον ευριπίδη,

τον Μάρλοου, τον Μολιέρο, τον τσέλαν, τονΠαβέζε. το παιχνίδι των αναφορών προκα-λεί τον θεατή ν’ αγωνιστεί να τις παρακο-λουθήσει, ή απλώς να αφεθεί στη γοητείατων λέξεων και των ρυθμών. η μουσικές τουΣούμπερτ, του Μπετόβεν, του χαίντελ, τουΒέρντι, του τζον Κέιτζ και του ξενάκη προ-σθέτουν νέους όρους στο παιχνίδι, νέες ανα-φορές, νέα σημεία στο χρόνο που ξετυλίγε-ται μπροστά στα μάτια του κοινού.

Σ’ αυτούς τους διαρκώς εναλλασσόμενουςθεατρικούς πίνακες του τανγκί, οι ηθοποιοίαλλάζουν φορεσιές, προσωπεία, ρόλους. ηελαφρότητα διαδέχεται τη θλίψη, ο αισθησια-σμός μετατρέπεται σε ανησυχία, το φως δίνειτη θέση του στη σκιά, η φωνή γίνεται ψίθυρος.το κεντρικό στοιχείο αυτής της δημιουργίαςείναι η μεταμόρφωση. Μέσα στο λαβύρινθοτων εικόνων, των κειμένων και της μουσικής,

Φρανσουά τανγκί

Όλο το θέατρο σε μια παράσταση ο φρανσουά τανγκί δημιουργεί έναν καινούργιοκόσμο από θραύσματα κλασικών θεατρικώνέργων, ποίησης, ζωγραφικής. υπεύθυνοι για τησυνοχή του, οι ηθοποιοί-μάγοι που τοναναδημιουργούν. από τη νίκη ορφανού

infoThéâtre du radeau - Φρανσουά τανγκίPassim

Μια θεατρική κατασκευή με τε-ράστια ξύλινα πλαίσια δημιουρ-γεί εικόνες που εμφανίζονται καιεξαφανίζονται. αυτές παραπέμ-πουν σε διαφορετικές χρονικέςεποχές, αλλά και σε κόσμους μυ-στικιστικούς ή ονειρικούς, περ-νώντας από το κωμικό στο τρα-γικό και αντιστρόφως. Στα γαλλικά με ελληνικούς υπέρ-τιτλους.

Πειραιώς 260, κτίριο η16-18 Ιουλίου, 21:00εισιτήρια: 20€, 15€ (μειωμένο),10€ (φοιτητικό, 65+), 5€ (άνεργοι, αΜεα)

© B

rigi

tte

Engu

eran

d

ο θεατής περνά από την πραγματικότητα στοόνειρο, από τη συνειδητή σκέψη στην ξαφ-νική ανάμνηση ή στην αναπόληση. ο ίδιος οσκηνοθέτης λέει για το Passim: «δεν είναι μιαπαράσταση. Κανείς δεν μπορεί να περιγράψειτι συμβαίνει. δεν υπάρχει τίποτα για να πε-ριγράψει».

ο φρανσουά τανγκί έχει συνδέσει την καλ-λιτεχνική του πορεία με το θέατρο της Σχε-δίας, που δημιουργήθηκε στα τέλη της δε-καετίας του 1970 στην πόλη Λε Μαν και τοοποίο ανέλαβε, ως βασικός σκηνοθέτης του,λίγα χρόνια αργότερα, το 1982. Μαζί με τονΛωράν Σαμπλ, ίδρυσαν επισήμως τον θίασοτου θεάτρου της Σχεδίας, που εγκαταστά-θηκε στο χώρο μιας παλιάς αυτοκινητοβιο-μηχανίας, και που αργότερα ονομάστηκε LaFonderie. αρχικώς πραγματεύονταν τα έργατου Σαίξπηρ, στην πορεία όμως η έρευνατου θιάσου απομακρύνθηκε από τα γραπτάκείμενα. από το 1997 και μετά, το θέατροτης Σχεδίας εγκαταλείψε τις σταθερές θεα-τρικές σκηνές και άρχισε να περιπλανιέταιμ’ ένα κινητό θέατρο ονόματι La tente ή ναφιλοξενείται σε μη θεατρικούς χώρους.

η δουλειά του τανγκί υπήρξε από τηνεποχή εκείνη στραμμένη στην προσπάθειανα παρουσιάσει μια θεατρική πρόταση πουδεν είναι ούτε σύγχρονο ούτε κλασικόδράμα, αλλά που σχοινοβατεί ανάμεσα σταδύο, αμφισβητώντας τυποποιημένες δρα-ματουργίες.

Πολλές φορές, οι τίτλοι των παραστάσεώντου, με αναφορές στο Μίστερο Μπούφο, τονΦάουστ ή τον Βόιτσεκ μοιάζουν σαν να κι-νούνται σ’ ένα γνώριμο τοπίο. αλλά στις πα-ραστάσεις του καταξιωμένου γάλλου σκη-νοθέτη, το κείμενο δεν είναι παρά μιααφορμή, μια κατάσταση εργασίας. δεν υπε-ρισχύει σ’ αυτό το θέατρο κανέναν στοιχείοεις βάρος κάποιου άλλου: όλα βρίσκονταισε μια ισότιμη θέση, σε μια διαρκή διαπραγ-μάτευση, σε μια ρευστή αλληλεπίδραση.Στο θέατρο του τανγκί βρίσκουμε πολλα-πλές σκέψεις και ερευνητικά νήματα. Όλεςτους έχουν κείμενο και μουσική. Μόνο πουτο κείμενο και η μουσική χρησιμοποιούνταισαν σημείο εκκίνησης, απ' όπου απομακρυ-νόμαστε σταδιακά – ή αλλιώς, απ’ όπου κα-λούμαστε να δραπετεύσουμε.

ο γάλλος δημιουργός κατασκευάζει κάθεφορά μια θεατρική μηχανή, της οποίας όλατα μέρη λειτουργούν σαν ελβετικό ρολόι. δενυπάρχουν «ατυχήματα» εδώ, αντιθέτως υπη-ρετείται το σύνολο με απόλυτη ακρίβεια, εγ-γράφοντάς τα όλα μέσω μιας ιδιαίτερης αν-τίληψης της μουσικότητας. αλλά η τελικήσύνθεση, παρότι λειτουργεί πάντα με ακρί-βεια, δεν στερείται ελευθερίας γιατί το θεα-τρικό σώμα που δημιουργεί ο φρανσουάτανγκί δεν είναι εύκολα ελέγξιμο. δεν προ-σαρμόζεται σε γνωστές επιταγές του θεά-τρου, δεν υποτάσσεται σε μόδες της εποχής.είναι ένα μοντέλο που κανείς δεν ξέρει απόπού έρχεται και πού θα καταλήξει, και τοοποίο απελευθερώνει ένταση και παλμό μέσααπό φράσεις, ρυθμό, κίνηση και μουσική.

Μέσα στον κόσμο που κατασκευάζει οτανγκί, ο θεατής ανακαλύπτει χιούμορ αλλάκαι πολιτική σκέψη, σε μια συνύπαρξη πουεπαναπροσδιορίζει διαρκώς τον εαυτό της. s

ΘΕΑΤΡΟ [9 ΙΟυΛίου 2015] #45 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY 43

ΘΕΑΤΡΟΚατερίνα ΕυαγγελάτουΡήσος του ΕυριπίδηΛύκειον Αριστοτέλους 7 Ιουλίου - 9 Αυγούστου, 20:30

Γιάννης ΚακλέαςΑχαρνής του ΑριστοφάνηΑρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, 10-11 Ιουλίου, 21:00

Ομάδα «Εν Δυνάμει» - Ελένη ΕυθυμίουΟ άνθρωπος ανεμιστήρας ή Πώς να ντύσετε έναν ελέφανταΠειραιώς 260, Κτίριο Ε11 Ιουλίου, 19:00, 23:00, 12 Ιουλίου, 19:00

She She PopSchubladenΠειραιώς 260, Κτίριο Δ11 Ιουλίου, 21:00, 12 Ιουλίου, 17:00, 21:00

Ζωή ΧατζηαντωνίουΟι τυφλοί ή Ο ήχος των μικρών πραγμάτων σε μεγάλο σκοτεινό τοπίοΠειραιώς 260, Κτίριο Η12-13 Ιουλίου, 21:30

Κωσταντίνος ΝτέλλαςΗλέκτρα του Σοφοκλή [το τελευταίο αίμα]Θέατρο Τέχνης Κάρολος Κουν - Φρυνίχου13-16 Ιουλίου, 21:00

Ομάδα Ώσμωσις – Ευριπίδης ΛασκαρίδηςRelic/ΑπολίθωμαΠειραιώς 260, Κτίριο Ε15 Ιουλίου, 21:00, 16 Ιουλίου, 20:00

Théâtre du Radeau - Φρανσουά ΤανγκίPassimΠειραιώς 260, Κτίριο Η16-18 Ιουλίου, 21:00

Θέατρο του Νέου Κόσμου - Βαγγέλης ΘεοδωρόπουλοςΑίας του ΣοφοκλήΑρχαίο Θέατρο Επιδαύρου17-18 Ιουλίου, 21:00

The ErasersRoad to Knowhere, ένα οπτικοακουστικό αφήγημα δρόμουΠειραιώς 260, Κτίριο Δ19 Ιουλίου, 21:00

Στεφανία ΓουλιώτηΕυμενίδες του ΑισχύλουΠειραιώς 260, Κτίριο Ε20-22 Ιουλίου, 21:00

ΜΟΥΣΙΚΗΣταμάτης Κραουνάκης - Λίνα ΝικολακοπούλουAvanti DarioΩδείο Ηρώδου Αττικού, 9 Ιουλίου, 21:00

Νένα Βενετσάνου1000 + 1 πόλειςΜικρό Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου10-11 Ιουλίου, 21:30

Γιάννης ΣπανόςΤραγούδια μιας ζωήςΩδείο Ηρώδου Αττικού, 12 Ιουλίου, 21:00

Βλαντίμιρ & Βόφκα ΑσκενάζιΡεσιτάλ ΠιάνουΜικρό Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου12 Ιουλίου, 21:30

Κρατική Ορχήστρα Αθηνών Αφιέρωμα στον Μίκη ΘεοδωράκηΩδείο Ηρώδου Αττικού, 14 Ιουλίου, 21:00

Σταύρος Ξαρχάκος - ΜαρινέλλαΗ σονάτα του σεληνόφωτος του Γιάννη ΡίτσουΠειραιώς 260, Κτίριο Δ, 15-17 Ιουλίου, 21:00

Ζαχαρίας ΚαρούνηςΠειραιώς 260, Κήπος Δ, 15 Ιουλίου, 22:30

Άλκηστις ΠρωτοψάλτηΜυστικό τοπίοΩδείο Ηρώδου Αττικού, 16 Ιουλίου, 21:00

Δήμητρα ΓαλάνηChronosΜικρό Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου17-18 Ιουλίου, 21:30

Kyklos EnsembleΤα όρια του ρομαντισμούΜέγαρο Μουσικής Αθηνών, Αίθουσα «Δημήτρης Μητρόπουλος», 17-18 Ιουλίου, 21:00

ΔΡΩΜΕΝΑΠρόδρομος ΤσινικόρηςΣτη μέση του δρόμου - ΑθήναΠλατεία Κλαυθμώνος9 Ιουλίου 2015, 17:00 18:00, 19:00, 20:00

ΕΙΚΑΣΤΙΚΑΒασίλης ΒρεττόςMise en abymeΠειραιώς 260, 1 Ιουνίου - 31 Ιουλίου, 19:00

ΝΕΟΝ - Οργανισμός Πολιτισμού & Ανάπτυξης Δ. ΔασκαλόπουλουRenaissance StoriesΠειραιώς 260, Κτίριο Α, 8 Ιουνίου - 24 Ιουλίου, 19:00

Αντώνης ΒολανάκηςThe Holy Bachelorette in the Wedding CaveΠειραιώς 260, Κτίριο Α, 1-31 Ιουλίου, 19:30

ΠΑΡΑΛΛΗΛΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣΓαλλικό Ινστιτούτο ΕλλάδοςΑντιγόνες ΑναγνώσειςΓαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος9 Ιουλίου, 21:00, Είσοδος δωρεάν

Athens Open Air Film FestivalΤα παραμύθια του ΧόφμανΠειραιώς 260, Κήπος Δ13 Ιουλίου, 21:30Είσοδος δωρεάν

ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 09-22.7.2015

ΜΟΥΣΙΚΗ44 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #45 [9 ΙουΛίου 2015]

Με τριακονταπενταετή πορείαστο τραγούδι και τη σύνθεση,με σπουδαίες συνεργασίες στοενεργητικό της –εκτός του χα-τζιδάκι και με τον χρήστο Λε-

οντή, την ελένη Καραΐνδρου και τον νίκο Μα-μαγκάκη–, η νένα Βενετσάνου, σε συνεργασίαμε τον Άγγελο αγγελή (ο οποίος έχει τη σκηνο-θετική επιμέλεια της παράστασης), στήνει στησκηνή του μικρού θεάτρου της αρχαίας επιδαύ-ρου μια παράσταση αφιερωμένη στον σπουδαίοαρχιτέκτονα και πολεοδόμο δημήτρη Πικιώνη.

η παράσταση φέρει τον τίτλο «1000+1 πόλεις»της φαντασίας, της ιστορίας και της διασποράς,και αποτελεί μια μουσική περιήγηση σε τοπίατου φανταστικού, σε μουσική των Μίκη θεο-δωράκη, Μάνου χατζιδάκι και της ίδιας της Βε-νετσάνου. Σ’ αυτήν τη μουσική διαδρομή, «οδο-δείκτες» είναι τα κείμενα σημαντικών ποιητώνκαι συγγραφέων όπως ο Κωνσταντίνος Καβά-φης, ο γιάννης ρίτσος, ο Ίταλο Καλβίνο, και οτάσος γαλάτης.

Στόχος της παράστασης είναι η καλλιτέχνις,με το λυρισμό και την ευαισθησία της φωνήςτης, να υμνήσει την πόλη, τον πολίτη και τον

πολιτισμό, τραγουδώντας τους λόγους για τουςοποίους νιώθουμε τη διάρκεια, την αξία, τονπαλμό, την ομορφιά και το μέλλον των πόλεων.

ο τίτλος της παράστασης απηχεί την ανάγκητων ανθρώπων να επαναπροσδιορίσουν τησχέση τους στον πολυπρόσωπο σύγχρονο κό-σμο.

Πρόκειται για μια μουσική διαδρομή της νέ-νας Βενετσάνου στο χώρο και το χρόνο «τωνελληνίδων πόλεων της φαντασίας, της ιστορίαςκαι της διασποράς», η οποία ιχνογραφεί μια πο-λυσύνθετη ζωή, θυμίζοντας πως κάποτε ο ελ-ληνικός κόσμος συνεβάλε στη διεύρυνση τωνοριζόντων.

Καθιερωμένη καλλιτέχνις και πολιτικοποι-ημένη, η Βενετσάνου αντιλαμβάνεται ότι, στηνεποχή της κρίσης, τα εμπόδια που αντιμετωπί-ζουν οι νέοι καλλιτέχνες έχουν ενδεχομένως αυ-ξηθεί. ανάμεσα σ’ αυτά τα εμπόδια είναι και ηέλλειψη ευκαιριών που δεν έχει ένας νέος δη-μιουργός σήμερα.

Σε πρόσφατη συνέντευξή της στην ιστοσε-λίδα ΜusicPaper.gr, η Βενετσάνου μίλησε γιατην τύχη που είχε να συναντηθεί με τον αλέκοΠατσιφά, έναν από τους σημαντικότερους πα-

ραγωγούς στην ελληνική δισκογραφία καιιδρυτή της μυθικής δισκογραφικής εταιρίαςLyra. O Πατσιφάς ήταν εκείνος που ενεθάρρυνετη Βενετσάνου να συνεχίσει τις συνθέσεις της –κάτι που δεν είχαν κάνει ούτε ο χατζιδάκις ούτεο Μαμαγκάκης, όπως τονίζει.

η καλλιτέχνις λοιπόν με τη σειρά της, προ-τρέπει τους Έλληνες παραγωγούς να εμπι-στεύονται τους μουσικούς που έχουν να επι-δείξουν κάτι το ιδιαίτερο. ταυτόχρονα,συμβουλεύει τους νέους καλλιτέχνες να μηφρενάρουν στη δημιουργία τους, αλλά και ναμην είναι αποφασισμένοι για όλα χωρίς κριτή-ριο και χωρίς να έχουν θέσει έναν συγκεκριμένουψηλό στόχο. η Βενετσάνου πιστεύει στους νέ-ους καλλιτέχνες και κατανοεί το άγχος τουςόταν αισθάνονται ότι πρέπει να αναμετρηθούνμε καλλιτέχνες εμπειρότερους, όπως αυτοί τηςδικής της γενιάς. «τους δώσαμε καλές αρχές»,λέει χαρακτηριστικά η καλλιτέχνις, «όμως δενείναι ανάγκη να βιάζονται...» Και προσθέτει επί-σης ότι ο τραγουδιστής δεν είναι μόνον μουσι-κός· πρέπει να είναι και ψυχολόγος, να διαχει-ρίζεται το συναίσθημα, να έχει μεγάληαντίληψη και καλή σχέση με τη γλώσσα. s

Μια πόλις άλλη θα βρεθεί«φωνή πλήρης, στην ευφυή ισορροπία τουκλασικού με το λαϊκό». αυτός ήταν οχαρακτηρισμός που είχε δώσει ο Μάνοςχατζιδάκις στην τραγουδίστρια νέναΒενετσάνου.

από τον τηλέμαχο αναγνώστουνένα Βενετσάνου

infoνένα Βενετσάνου1000 + 1 πόλεις

η νένα Βενετσάνου επιχειρεί ένα μου-σικό ταξίδι στα τραγούδια του χατζι-δάκι, του θεοδωράκη, αλλά και σεδικά της τραγούδια πάνω σε στίχουςελλήνων ποιητών. Παρεμβάλλονταικείμενα του ρίτσου, του Καβάφη καιτου χάινε, μεταξύ άλλων, και εικόνεςβίντεο του Άγγελου αγγελή.

μικρό θέατρο αρχαίας επιδαύρου10-11 Ιουλίου, 21:30εισιτήρια: 25€ (ζώνη α), 15€ (ζώνη Β), 10€, 5€ (φοιτητικό, αΜεα)

ζΩΩΔΙΑ46 ΦEΣTIBAΛ AΘHNΩN & EΠIΔAYPOY #45 [9 ΙουΛίου 2015]

STAR WARS Τα άστρα & οι προτάσεις του δεκαπενθημέρου – 2 σε 1

από τον Άγγελο Γκαγκάριν

To tip του ασ τρολόγου Να λες αυτό που εννοείς και να εννοείς αυτό που λες

κριός (21 Μαρτίου – 19 απριλίου)το παρελθόν ξαναέρχεται στο προ-σκήνιο μ’ έναν θεαματικό τρόπο, καικάποια θέματα που θεωρούσες εδώκαι χρόνια τελειωμένα ξανανοίγουνκαι ζητούν αναθεώρηση. Πολύ πιθα-νόν να αναγκαστείς να παραδεχτείςπως κάποιες αρχικές εκτιμήσεις σου,τελικώς, δεν ήταν σωστές (ναι, συμ-βαίνει αυτό ακόμα και στα καλύτερασπίτια – συνέβη και σε σένα). ετοιμά-σου λοιπόν να αποδώσεις «πολεμικέςαποζημιώσεις» στα θύματά σου...

Θέατρο: κατερίνα ευαγγελάτου, Ρήσος του ευριπίδη1-19 ιουλίου, Λύκειον αριστοτέλους

ταύρος (20 απριλίου – 20 Μαΐου) Συνήθως απομακρυνόμαστε απ’όσους δεν γουστάρουμε και κάνουμεπαρέα μ’ εκείνους με τους οποίους ται-ριάζουμε. Έχεις σκεφτεί όμως ποτέ ότιτελικά η λύση σ’ ένα πρόβλημα, το μυ-στικό για ν’ απομακρυνθείς από μιακακή συνήθειά σου, μπορεί να κρύβε-ται στο μυαλουδάκι ενός ανθρώπουμε τον οποίο ποτέ δεν θα μπορούσεςνα κάνεις παρέα; η ζωή σε φέρνειμπροστά στην πρόκληση ν’ αντέξειςτο διαφορετικό από σένα και την τύχηνα επωφεληθείς απ’ αυτό.

Θέατρο: she she Pop, Schubladen11-12 ιουλίου, Πειραιώς 260, Κτίριο δ

Δίδυμοι δίδυμοι (21 Μαΐου – 21 ιουνίου)αν αντιλαμβάνεσαι τον τελευταίοκαιρό προβλήματα στην επικοινωνία·μια χαρά αντιλαμβάνεσαι. αν πάλι δενέχεις πάρει χαμπάρι τίποτα, τι να σουπω; να το κοιτάξεις αυτό... αν σ’ εν-διαφέρει να καταλάβεις γιατί οι άλλοιέχουν «κατεβάσει ρολά», θα σε βοη-θήσω. είσαι σνομπ, και –κυρίως– σουφαίνεται. Κι αν είσαι διατεθειμένος ναπληρώσεις το τίμημα της λαμπρής σουπροσωπικότητας, πάει καλά. αν όμωςδεν είσαι... ε, τότε, καλά ξεμπερδέ-ματα.

Θέατρο: ζωή χατζηαντωνίου, Οι τυφλοί ή Ο ήχος των μικρών πραγμάτων σε μεγάλο σκοτεινό τοπίο12-13 ιουλίου, Πειραιώς 260, Κτίριο η

καρκίνος (22 ιουνίου – 22 ιουλίου)Μυστικά και ψέματα. είτε τα μαγει-ρεύεις είτε τα τρως, η ζωή σου κινείταισ’ αυτό το δίπολο και πρωταγωνιστείςσ’ ένα έργο που, είτε σου αρέσει είτεόχι, είναι κακόγουστο. το μεγαλύτεροπρόβλημα είναι ότι εσύ ο ίδιος έχειςδιαλέξει τα μέλη του θιάσου σου – ανκαταλαβαίνεις τι εννοώ. Κι έτσι κανείςδεν θα σε πάρει σοβαρά αν αρχίσεις(κατά την προσφιλή σου συνήθεια) ναμοιράζεις ευθύνες στους άλλους. Μή-πως, έτσι γι’ αλλαγή, να δεις λίγο καλόθέατρο;

Θέατρο: κωσταντίνος ντέλλας, Ηλέκτρα του σοφοκλή [το τελευταίο αίμα]13-16 ιουλίου, θέατρο τέχνης κάρολος κουν - Φρυνίχου

λέων (23 ιουλίου – 22 αυγούστου) τον τελευταίο καιρό διεκδικείς επάξιατο να μπει η φωτογραφία σου δίπλαστον ορισμό του τρόλινγκ. επίτηδες ήόχι, καταφέρνεις να μας ερεθίζεις καινα μας ταράζεις απλά και μόνο γιατίμπορείς! ε λοιπόν, σε προειδοποιώ ότι,αν συνεχίσεις έτσι, είναι λίγα τα ψωμιάσου και αργά ή γρήγορα το αστείο θαγίνει σοβαρό, και χωρίς να το καταλά-βεις θα πρέπει να απολογηθείς στασοβαρά για πράγματα που θεωρούσεςαστεία. Μόνο εσύ όμως...

Θέατρο: ομάδα Ώσμωσις - ευριπίδηςλασκαρίδης, Relic/Απολίθωμα15-16 ιουλίου, Πειραιώς 260, Κτίριο ε 

Παρθένος (23 αυγούστου – 22 Σεπτεμβρίου) δουλειά πρώτη, δουλειά έξτρα, σχέση,οικογένεια, γυμναστήριο. Σε πόσακομμάτια θα ήθελες να σπάσεις, πεςμας. γιατί αν συνεχίσεις να ξοδεύειςέτσι τις δυνάμεις σου, σίγουρα θα γίνεικαι αυτό. αν δεν αρχίσεις να προσέχειςτον εαυτό σου και να του συμπεριφέ-ρεσαι με μεγαλύτερη αγάπη, είναι σί-γουρο ότι θα αντιμετωπίσεις προβλή-ματα υγείας. φάε καλύτερα, κοιμήσουπερισσότερο, δούλεψε πιο έξυπνα,άκου όμορφα πράγματα – όπως αυτότο ρεσιτάλ:

Μουσική: Βλαντίμιρ & Βόφκα ασκενάζι, Ρεσιτάλ πιάνου12 ιουλίου, Μικρό θέατρο αρχαίας επιδαύρου

ζυγός (23 Σεπτεμβρίου – 23 οκτωβρίου) αυτό το καλοκαίρι έχει όλες τις προ-ϋποθέσεις να είναι ένα από τα πιο ερω-τικά της ζωής σου, αρκεί να δώσειςστον έρωτα τη σημασία και, κυρίως,το χρόνο που του αξίζει! ρομαντικοίπερίπατοι χέρι με χέρι στην παραλία,και οι δύο στα λευκά, και γύρω σαςεκείνη η αχλή των ελληνικών ταινιώντης δεκαετίας του ’60 που αναδείκνυαντην ομορφιά του ελληνικού καλοκαι-ριού... ξέφυγα μόνο και μόνο για νασου πω κάτι που θα μπορούσα να τοπω με δυο λέξεις: ζήσε το!

Μουσική: Γιάννης σπανός, Τραγούδια μιας ζωής12 ιουλίου, ηρώδειο 

σκορπιός (24 οκτωβρίου – 21 νοεμβρίου) να γελάς περισσότερο. αυτή είναι ηαπάντηση σε όλα τα ερωτήματα πουθέλεις να μου κάνεις. ναι, το ξέρω: αυ-τήν την εποχή έχεις χίλιους λόγους γιανα είσαι σκεπτικός και γκρινιάρης.Όμως κόντρα σε όλα σου τα επιχειρή-ματα, σε καλώ ν’ αλλάξεις τη γεωμορ-φολογία των γραμμών του προσώπουσου. χαλάρωσε τις ρυτίδες του μετώ-που σου και ρίξε όλη σου τη δύναμηστο χαμόγελό σου. θα δεις –και θα ει-σπράξεις– μεγάλη διαφορά στον ίδιοσου τον εαυτό, αλλά και στους γύρωσου...

Μουσική: σταμάτης κραουνάκης - λίνα νικολακοπούλου, Avanti Dario9 ιουλίου, ηρώδειο

τοξότης (22 νοεμβρίου – 21 δεκεμβρίου) θα επαναλάβω μια από τις μεγαλύτε-ρες –και πιο εκνευριστικές– κοινότυ-πες εκφράσεις που έχουμε ακούσειόλοι μας: Όλα στη ζωή έρχονται γιακάποιο λόγο, και συνήθως για να μαςδιδάξουν κάτι το οποίο υπάρχειανάγκη να μάθουμε. Μη βαράς, δενφταίω εγώ, εγώ απλώς μεταφέρω τομήνυμα. διάβασε πίσω από τις δυσκο-λίες το κρυμμένο μήνυμα και δείξε στοσύμπαν πως έχεις πάρει επιτέλους μυ-ρωδιά αυτό που θέλει να σου διδάξει.Μόνο έτσι θα ησυχάσεις...

Θέατρο: ομάδα «εν Δυνάμει» - ελένηευθυμίου, Ο άνθρωπος ανεμιστήραςή Πώς να ντύσετε έναν ελέφαντα11-12 ιουλίου, Πειραιώς 260, Κτίριο ε

αιγόκερως (22 δεκεμβρίου – 19 ιανουαρίου) η καθημερινότητα κάποιες φορές μοι-άζει με γολγοθά κι είναι αλήθεια πολύεκνευριστικό να γνωρίζεις ότι το δικόσου μερίδιο στην ευθύνη είναι ελάχι-στο. θα σου πω κάτι που πραγματικάδεν συνηθίζω να λέω: η όλη σου προ-σπάθεια θα πρέπει να επικεντρωθείστο να βρεις έναν τρόπο που θα σουεπιτρέψει να λουφάρεις αποτελεσμα-τικά. Με άλλα λόγια, βγάλε την ουράσου απέξω, κοίτα πως εσύ θα τη βγά-λεις καθαρή, κι άσε τους άλλους ναπληρώσουν τα λάθη τους.

Θέατρο: Γιάννης κακλέας, Αχαρνής του αριστοφάνη10-11 ιουλίου, αρχαίο θέατρο επιδαύρου

υδροχόος (20 ιανουαρίου – 18 φεβρουαρίου) τι λες να πας κόντρα στη φύση σου; τιλες να αφεθείς στο συναίσθημα, στονέρωτα, να γίνεις ένα μικρό, χαζό παιδίπου πιστεύει σε μεγάλες ψεύτικες υπο-σχέσεις και ονειρεύεται το αδύνατο;δεν υπάρχει καταλληλότερη εποχή απ’αυτήν για να βάλεις την ποίηση στηζωή σου. Κι αν επιμένεις να ψάχνειςόφελος πίσω από αυτό, θα σου πωποιο είναι αυτό: η εμπειρία. η ευκαιρίανα δεις τον εαυτό σου να πετάει απόπάνω του τις μανιέρες που, στο κάτωκάτω, δεν τον πήγαν και πολύ μακριά...

Μουσική: σταύρος Ξαρχάκος – μαρινέλλα, Η σονάτα του σεληνόφωτος, του Γιάννη ρίτσου15-17 ιουλίου, Πειραιώς 260, Κτίριο δ 

ιχθύες (19 φεβρουαρίου – 20 Μαρτίου) οι μέρες αυτές απαιτούν μεγαλύτερηπροσοχή, καθώς ένα πρόβλημα πουδεν έχεις αντιληφθεί μέχρι σήμεραπόσο σοβαρό είναι, πρόκειται να με-τατραπεί σε βραχνά. οι άλλοι δεν φαί-νεται να έχουν τη δυνατότητα ή τηδιάθεση να προσφέρουν αποτελεσμα-τική βοήθεια, οπότε μάλλον θα πρέπεινα το πάρεις απόφαση πως, για μιαακόμα φορά, θα σηκώσεις όλο το βά-ρος μόνος/η σου. αυτά είναι τα κακάνέα. τα καλά νέα είναι ότι αντέχεις.

Μουσική: νένα Βενετσάνου, 1000 + 1 πόλεις10-11 ιουλίου, Μικρό θέατρο αρχαίας επιδαύρου

Προσεχωσ

στην παρηκμασμένη αθήνα του Πελοποννησιακού πολέμου ο ευριπίδης μιλά για τη δημοκρατίαπου φθίνει και πειραματίζεται πάνω στα όρια της τραγωδίας. με οδηγό τη μετάφραση του

τσαρούχη, ο κακάλας προτείνει ένα θέατρο λαϊκό και ταυτόχρονα ποιητικό, που ολοκληρώνεταιμέσα από τη διαδραστική σχέση με το κοινό.

Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου28-29 Αυγούστου 2015

Ορέστης του Ευριπίδηεταιρεία θεάτρου χώρος - σίμος κακάλας