ΣτΑυροΣ ΜΠενοΣΑντζελΑ ΜΠρουΣκουΑρηΣ ΣερβετΑληΣΑρηΣ ΜΠινιΑρηΣΓιουλικΑ ΣκΑφιδΑδηΜητρηΣ ΜΑυρικιοΣρουλΑ ΠΑτερΑκηδηΜητρηΣ λιΓνΑδηΣελενη ερηΜουΓιΑννηΣ κΑκλεΑΣλυδιΑ κονιορδου εφη θεοδωρουΓιΑννηΣ κοκκοΣδηΜητρηΣ ΠλΑτΑνιΑΣνικΑιτη κοντουρηΣτεφΑνιΑ ΣτρουζΑΑΠοΣτολοΣ βΑΣιλοΠουλοΣ

Αγλαΐα Παππάο διονυσοσ στισ βακχες τησ μπρουσκου

[24 Ιουλιου 2014] #41 φEσTIBAλ AθHNωN & EΠIδAYPOY 3

H EΦημεριΔα του Eλληνικου ΦεΣτιβAλEιδική έκδοση για το πρόγραμμα του 2014Nο 1 (5/2014) [24/7/2014]

ISSN: 1791-1729

Eλληνικο ΦεΣτιβαλ A.E.

Διευθυντής Σύνταξης: Hλίας KανέλληςEπιμέλεια ύλης: Μαίρη ΚιτροέφΣύνταξη: Έλια Aποστολοπούλου, Kατερίνα Kόμητα, Μυρτώ Λιαλιούτη, Αργυρώ Λύτρα, Nίκη Oρφανού, Μαρίλια Παπαθανασίου, Μυρτώ Πολυμίλη, Νικόλας Ρώσσης

Συνεργάζονται:Τηλέμαχος Αναγνώστου, Κωνσταντίνα ΚυριάκουΚόμικς: Πέτρος ΧριστούλιαςΦωτογράφοι:Bίκυ Γεωργοπούλου, Bασίλης MαθιουδάκηςYπεύθυνος σύμφωνα με το νόμο: Γιώργος ΛούκοςΣχεδιασμός: Z-axisΔημιουργικό: Aνδρέας PεμούντηςEκτύπωση: IPIΣ A.E.

[

]XOPHΓOI EΠIKOINΩNIAΣ

ME THN YΠOΣTHPIΞH

σΕλ. 18

σΕλ. 24

σΕλ. 32

8 στΑυΡΟσ ΜΠΕΝΟσΥιοθετHΣτε EνΑ ΑρχΑIο θEΑτρο

10 ΑΝτζΕλΑ ΜΠΡΟυσκΟυΗ ρIζΑ μΑΣ εIνΑι Η ΒIΑ

12 ΑγλΑΐΑ ΠΑΠΠΑξερω νΑ ΠειθΑρχω

14 ΑΡησ σΕΡβΕτΑλησο εΥριΠιδΗΣ; ΗτΑν λιΓο ΑνΑρχικοΣ

16 ΑΡησ ΜΠΙΝΙΑΡησροκ ΣκΑριμΠΑΣ

18 γΙΟυλΙκΑ σκΑφΙδΑδιεκδικω κΑι εΠιλεΓω

21 δηΜητΡησ ΜΑυΡΙκΙΟσο ροΐδΗΣ εIνΑι τΑ ελΓινειΑ τΗΣ λοΓοτεχνιΑΣ

24 ΡΟυλΑ ΠΑτΕΡΑκηοΦειλω ΠολλΑ Σε ΣτρΑτΗΓοΥΣ, μΑθΗμΑτικοΥΣ, ΠοιΗτεΣ...

27 δηΜητΡησ λΙγΝΑδησδιΑ ΣτομΑτοΣ ΠερικλεοΥΣ

28 ΕλΕΝη ΕΡηΜΟυτο θεΑτρο ωΣ ΑΠοΣτολΗ

30 γΙΑΝΝησ κΑκλΕΑσyΠΑρχει ΠολλΗ ΣκΑρτΑδοΥρΑ...

32 λυδΙΑ κΟΝΙΟΡδΟυ νΑ μΑθοΥμε τιΣ λεξειΣ ΣΥΓχωρεΣΗ, ΣΥμΠονοιΑ, ΑλλΗλεΓΓΥΗ

34 Εφη θΕΟδωΡΟυΠειθΑρχιΑ κΑι μελετΗ, τι Αλλο;

36 γΙΑΝΝησ κΟκκΟσο μΗδενιΣτHΣ ιAΓοΣ εIνΑι ο ΣΗμερινOΣ κOΣμοΣ

38 δηΜητΡησ ΠλΑτΑΝΙΑσοι EλλΗνεΣ EχοΥμε τΗ μιΣΑλλοδοξIΑ Στο DNA μΑΣ

40 ΝΙκΑΙτη κΟΝτΟυΡηοι ΠερΣεΣ ειμΑΣτε εμειΣ

44 στΕφΑΝΙΑ στΡΟυζΑ – ΑΠΟστΟλΟσ βΑσΙλΟΠΟυλΟσΠεριΗΓΗΣΗ Στον ελλΗνικο μοντερνιΣμO

45 STAR WARS – TΑ AΣτρΑ

46 JUICY LIU – Στον ΥΠEροχο κOΣμο τοΥ ελλΗνικοy ΦεΣτιΒAλ

Στο εξώφυλλο, η Αγλαΐα Παππά. Φωτογραφία: Βίκυ Γεωργοπούλου

σΕλ. 10

Xατζηχρhστου 23 & Mακρυγιaννη11742 / aΘhNa / T. 210 9282900

Διοικητικο ΣυμβουλιοΠρόεδρος: Γιώργος ΛούκοςAντιπρόεδρος: Ήρα Ράλλη-ΒαλσαμάκηMέλη: Ηλίας Μπουντανιώτης, Σοφία Στάικου Μαρία Χ. Χατζηνάσιου, Πολυχρόνης Πολυχρονόπουλος Ελευθέριος Κουλιεράκης

ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΕΠΙΧΟΡΗΓΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

EDITORIAL

το πείραμα πέτυχε. το άνοιγμα της επιδαύρου σενέες δυνάμεις επιβραβεύθηκε και πανηγυρικά, μετον Φιλοκτήτη που σκηνοθέτησε ο κώσταςΦιλίππογλου. ο μιχαήλ μαρμαρινός, οκωνσταντίνος μαρκουλάκης, ο Αιμίλιος χειλάκης,πρόσωπα στις πλάτες των οποίων στηρίχθηκε μιαπαράσταση που έθεσε στο επίκεντρο το αιώνιοπρόβλημα της πολιτικής εκπροσώπησης,ανταποκρίθηκαν σε σύνθετους ρόλους, μπήκανβαθιά σ’ αυτούς, τόσο βαθιά ώστε να μη θυμίζουνπιθανές άλλες περσόνες που είχαν υποδυθεί στοπαρελθόν. Στο τέλος, το αυθόρμητο παρατεταμένοχειροκρότημα, η επιβράβευση της προσπάθειαςαπό τους θεατές ήταν κάτι παραπάνω απόεπιβράβευση μιας θεατρικής συγκίνησης. Ήταν ηεπιβράβευση μιας διακινδύνευσης, από την οποίαπροέκυψε αβίαστα η βεβαιότητα ότι οι νέεςδυνάμεις του θεάτρου μας είναι πλάι μας, αρκείκάποιοι να τις εμπιστευτούν και να τους δώσουνβήμα. είχαν προηγηθεί ο δημήτρης καραντζάς καιο Έκτορας λυγίζος, οι προτάσεις των οποίωνέγιναν αφορμή δημιουργικών συζητήσεων ακόμακαι για κριτικές που δεν στάθηκαν ευνοϊκάδιακείμενες απέναντί τους. ο Φιλίππογλου, πάλι,εμπειρότερος, με διεθνή διαδρομή ως μέλος τουTheatre de Complicite στο λονδίνο και συνεργάτηςκορυφαίων καλλιτεχνών όπως ο Πήτερ μπρουκ ήη Αριάν μνουσκίν, χρειαζόταν την εμπιστοσύνηενός θεσμού όπως το Φεστιβάλ επιδαύρου, ενόςθεσμού που πολλοί το συνδυάζουν με ένα ιερατείομεμυημένων σε μια συντεχνία που δήθενυπερασπίζεται το υψηλό.

ευτυχώς, η πνοή που έφερε και στην επίδαυρο τοελληνικό Φεστιβάλ δεν εξατμίστηκε με τηνοικονομική και, κυρίως, με την κοινωνική κρίσηπου διαδέχθηκε τους πρώτους δύσκολουςπειραματισμούς. εν μέσω τεράστιων δεσμεύσεωνσε κανονισμούς και σε κεκτημένα τουπαρελθόντος, το Φεστιβάλ βρίσκει διόδους για ναπεράσει και να ανασάνει το καινούργιο. δεν είναι ασφαλής βηματισμός, αλλά η μόνηασφάλεια, η συντήρηση μιας ακίνητης μεν αλλάβολικής ισορροπίας, οδηγεί σε τέλμα, στηναδιαφορία, μετατρέπει το θέατρο σε άσκησηκοινωνικής συμπεριφοράς, σε κάτι τυπικό καιβαρετό, αντί γι’ αυτό που πρέπει να είναι: ζωντανήκαλλιτεχνική πράξη και περιπέτεια τηςπνευματικότητας και της σωματικότητας. Υπάρχει κι ένας ακόμα βηματισμός· τον εξέφρασεμια βουλευτίνα πριν από μερικές μέρες (το όνομάτης δεν έχει σημασία), που πιθανόν να μην έχει πάειθέατρο ποτέ στη ζωή της, κι η οποία προτείνει ναγυρίσουμε πίσω, σ’ ένα παρελθόν που δεν τοαντέχει ούτε η πιο γλυκερή νοσταλγία. Αστείαπρόταση, αλλά δεν είναι καιρός για γέλια. Η φετινή χρονιά ήταν, γενικώς, χρονιά τόλμης καιανατροπών. χρονιά εμπιστοσύνης στις νεότερεςδυνάμεις, στις ελληνίδες και στους Έλληνες τηςδημιουργίας – και τα έως τώρα αποτελέσματαφέρνουν μόνο αισιοδοξία. οι μέρες που θα ’ρθουνθα ’ναι καλύτερες. Αρκεί να συνεχίσουμε ναδίνουμε τις μάχες της δημιουργικότητας και τηςανατροπής. Αντίο παλιέ κόσμε. s

ηλίας κανέλλης

4 φEσTIBAλ AθHNωN & EΠIδAYPOY #41 [24 ΙΟυλΙΟυ 2014]

Αντίο παλιέ κόσμε

το ΠροΓραμμα24.7 EωΣ 16.8.2014ΕΙκΑστΙκΑΣτέφανος Τσιβόπουλος – Ιστορία ΜηδένΜουσείο Κυκλαδικής Τέχνης23 Μαΐου - 28 Σεπτεμβρίου

Πάτροκλος Σκαφίδας – ΑντένεςΠειραιώς 260, Αποθήκη24 Ιουνίου - 31 Ιουλίου

Στεφανία Στρούζα – Απόστολος ΒασιλόπουλοςΣε έναν βαθμό, η ιερότητα βρίσκεται στο βλέμμα του θεατήΠειραιώς 260, Κτίριο Α 5-31 Ιουλίου, 20:00

θΕΑτΡΟΔήμος ΑβδελιώδηςΗ Γυναίκα της Ζάκυθος του Διονυσίου Σολωμού30 Αρχαιολογικοί χώροι21 Ιουνίου-27 Αυγούστου, 21:15

Λένα ΚιτσοπούλουΜατωμένος γάμος του Φεδερίκο Γκαρθία ΛόρκαΠειραιώς 260, Κτίριο Η23-24 Ιουλίου, 21:00

Άρης ΜπινιάρηςΤο θείο τραγί - Βασισμένο στο διήγημα του Γιάννη ΣκαρίμπαΠειραιώς 260, Κτίριο Ε 25-26 Ιουλίου, 21:00

Εθνικό Θέατρο – Λυδία ΚονιόρδουΙππόλυτος του ΕυριπίδηΑρχαίο Θέατρο Επιδαύρου 25-26 Ιουλίου, 21:00

Ρούλα Πατεράκη – Το μανιφέστο του πολέμου (Μέρος Α’)Μικρό Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου 25-26 Ιουλίου, 21:30

Δημήτρης ΜαυρίκιοςΠάπισσα Ιωάννα - Αναζητώντας την ηρωίδα του ΡοΐδηΠειραιώς 260, Κτίριο Η 30-31 Ιουλίου, 21:00

Έφη Θεοδώρου – Το ατλαζένιο γοβάκι του Πολ ΚλοντέλΠειραιώς 260, Κτίριο Δ30-31 Ιουλίου, 20:00

Εθνικό Θέατρο – Γιάννης Κακλέας – Βάτραχοι του ΑριστοφάνηΑρχαίο Θέατρο Επιδαύρου 1-2 Αυγούστου, 21:00

Θέατρο Δωματίου – Άντζελα ΜπρούσκουΒάκχες του ΕυριπίδηΑρχαίο Θέατρο Επιδαύρου 8-9 Αυγούστου, 21:00

ΚΘΒΕ – Νικαίτη Κοντούρη – Πέρσες του ΑισχύλουΑρχαίο Θέατρο Επιδαύρου 15-16 Αυγούστου, 21:00

ΜΟυσΙκηΕθνική Λυρική Σκηνή – Γιάννης ΚόκκοςΟθέλλος του Τζουζέππε ΒέρντιΩδείο Ηρώδου Αττικού27, 29, 30 & 31 Ιουλίου, 21:00 Μικρό Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου, 18-19 Ιουλίου, 21:00

λεπτομέρεια από τηνπαράσταση του Φιλοκτήτη,

σε σκηνοθεσία κώστα φιλίππογλου.

το τόξο που θα πάει στονπόλεμο για να κερδηθεί η μάχη.

Πέτ

ρος

Χρισ

τούλ

ιας

θΕΑτΡΟ8 φEσTIBAλ AθHNωN & EΠIδAYPOY #41 [24 ΙΟυλΙΟυ 2014]

Σταύρος μπένος διετέ-λεσε δήμαρχος καλαμά-τας, βουλευτής καιυπουργός, όμως το διά-ζωμα είναι, όπως λέει κιο ίδιος, ίσως ό,τι πιο πο-

λιτικό έχει κάνει στην ζωή του. μεαφορμή την Γυναίκα της Ζάκυνθος, τουδιονυσίου Σολωμού που, δραματοποι-ημένη από τον δήμο Αβδελιώδη, συνε-χίζει να ανεβαίνει στα ανά την ελλάδααρχαία θέατρα στα οποία ξανάδωσεζωή το διάζωμα, μιλάει για το σωματείοπου ίδρυσε και αγαπά με πάθος, για ταμνημεία που μπορούν να ζωντανέψουνκαι για όσους ακόμα δεν έχουν ξεχάσεινα ονειρεύονται.

Πώς προέκυψε το διάζωμα;το πρώτο σκίρτημα για την αναγκαιό-τητα δημιουργίας μιας κίνησης πολιτώνγια την προστασία και την ανάδειξη τωναρχαίων μνημείων έγινε όταν ήμουνΥπουργός Πολιτισμού. Από τη μια, ήτανό,τι καλύτερο μπορούσε να μου συμβεί

στη δημόσια ζωή· από την άλλη όμωςένιωσα απόγνωση, γιατί είδα πόσο πε-περασμένα είναι τα όρια του κράτους.Από τότε, μια παρέα αρχίσαμε να το συ-ζητάμε. Πέρασαν δέκα χρόνια προκει-μένου να καταλήξουμε σε κάτι που θαμπορεί πραγματικά να δώσει αποτελέ-σματα. θέλαμε πράξη.

τελικός στόχος είναι η αναστήλωση ήη επαναλειτουργία όλων των μνη-μείων;ο πρώτος στόχος είναι η αναστήλωσήτους. το έργο αυτό δεν μπορεί να δώσεικαθολικό αποτέλεσμα· εξαρτάται απότα κατάλοιπα και την ποιότητα του υλι-κού που βρίσκουμε. Όμως ακόμη καιτότε, μπορούμε να βρούμε λύσεις γιατη χρήση όλων των χώρων. Για μένα, τονα ζωντανεύουν τα μνημεία είναι ό,τικαλύτερο για τη διαχρονική ανάδειξηκαι προστασία τους.

Σήμερα σε ποιο σημείο έχετε φτάσει;Σε κάτι που δεν φωνάζαμε, μη μας πε-

ράσουν για ψώνια: να φέρουμε τα μνη-μεία πιο κοντά στους ανθρώπους και νατα καταστήσουμε πρωταγωνιστές στηνανάπτυξη της χώρας. οργανώσαμεπρώτη φορά, πιλοτικά, στην Ήπειρο, τηνπρώτη Πολιτιστική διαδρομή με επίκε-ντρο τα αρχαία θέατρα. Σκοπός της ήτανη σύνδεση των αρχαιολογικών έργωνμε ό,τι παράγει η περιοχή και οι άνθρω-ποί της. δίπλα στα ενθυμήματα του τα-μείου Αρχαιολογικών Πόρων, γιατί ναμην υπάρχουν και τα βαζάκια των πα-ραγωγών; Έχουμε κάνει συναντήσεις μεόλες τις περιφέρειες της χώρας και εκείπροετοιμάζονται οι αντίστοιχες δια-δρομές. Στην κρήτη, ενοποιητικό στοι-χείο θα είναι τα μινωικά Ανάκτορα.κάθε φορά κοιτάμε την ταυτότητα τηςκάθε περιοχής. είμαστε το όχημα δια-λόγου, για να μπορέσουν να συνεργα-στούν όσοι φορείς χρειάζονται.

Ποιο μνημείο σας παίδεψε περισσό-τερο;το διονυσιακό θέατρο, το οποίο είναι κο-ρυφαίο μνημείο στο χώρο των αρχαίωνθεάτρων. Πλέον όμως έχουν ξεπεραστείόλα τα προβλήματα, έχουν ξεκινήσει οιεργασίες, και από τον Αύγουστο και μετάθα μπουν σε εντατικούς ρυθμούς. Αυτότο οφείλουμε στην Περιφέρεια Αττικής, ηοποία ενέκρινε ένα ποσό 6 εκατομμυρίωνευρώ. με αυτά τα λεφτά γίνονται τώρα ταέργα αποκατάστασης και αναστήλωσης.

Χρήματα πού βρίσκετε;Έχουμε τρεις πύλες. τις μεγάλες χορη-γίες, την αυτοδιοίκηση, και τους «κου-μπαράδες» μας, τραπεζικούς λογαρια-σμούς όπου ο κάθε πολίτης μπορεί ναπροσφέρει τον οβολό του για το θέατροτης καρδιάς του. με την κρίση, μάλιστα,η συμμετοχή αυξήθηκε, λες και οι πολί-τες θέλουν να βγάλουν το φωτεινό τουςπρόσωπο. εμείς απλά προετοιμάζουμετα πράγματα, βοηθούμε για τις πρό-δρομες εργασίες προκειμένου να μπο-ρέσει το Υπουργείο να έρθει τελικά σεεπαφή με τις ευρωπαϊκές χρηματοδο-τήσεις.

τι σημαίνει για σας η περιοδεία τηςΓυναίκας της Ζάκυθος σε αρχαία θέα-τρα που ανοίγουν για πρώτη φορά;νομίζω είναι μια κομβική στιγμή για τοδιάζωμα και για το Φεστιβάλ Αθηνών·μια εξαιρετική συνεργασία. τα θέατραπου συμμετέχουν στο πρόγραμμα είναικατεξοχήν άγνωστα. Υπήρξαν δυσκο-λίες, δεν σας κρύβω, αλλά υπήρχε καιενθουσιασμός. ο δήμος Αβδελιώδηςκαι η Όλια λαζαρίδου, δύο εξαίρετοι καιευαισθητοποιημένοι καλλιτέχνες, δενπήραν καμία επιχορήγηση. είναι μόνο ηαρχή, ελπίζουμε αυτή η συνεργασία νασηματοδοτήσει μια νέα φάση στη λει-τουργία του Φεστιβάλ, το οποίο δενπρέπει να έχει ως αποστολή μόνο τοΗρώδειο και την επίδαυρο, αλλά το σύ-νολο των μνημείων. χαίρομαι πολύ καιγια τους εθελοντές του διαζώματος, πουδανείστηκαν την τεχνογνωσία του Φε-

στιβάλ και την υπηρετούν πιστά.

νομίζετε πως η πολιτεία επενδύει αρ-κετά στον πολιτισμό;Υπάρχει μια σπουδαία αρχαιολογικήκοινότητα, οι πιο ταγμένοι δημόσιοι λει-τουργοί. το Υπουργείο Πολιτισμού, τοοποίο έχει αδικηθεί διαχρονικά, κάνει κιαυτό δουλειά, ειδικά από τη στιγμή πουπρωταγωνιστεί στην απορρόφηση τουεΣΠΑ. Όμως ο πολιτισμός δεν έχει πάρειακόμα τη θέση που του αξίζει. Αυτό τουπέροχο απόθεμα που έχουμε θα μπο-ρούσε να γίνει συγκριτικό πλεονέκτηματης χώρας και στην πραγματική οικο-νομία. οι ξένοι που έρχονται θέλουν ναεπισκεφτούν τα μνημεία του αρχαίουκόσμου.

Για ποιο πράγμα είστε περισσότεροπερήφανος;Για το ότι όταν κάποιος υπηρετεί τουςστόχους του, βλέπει τα πιο τρελά τουόνειρα να γίνονται πραγματικότητα. Αυτόπου λείπει από τη χώρα είναι όσοι ονει-ρεύονται. ουτοπία είναι μια πρόωρη αλή-θεια. είδα πολλές τέτοιες αλήθειες, ότανη πόλη μου ξαναζωντάνεψε μετά το σει-σμό, όταν διαπίστωσα πώς θα μπορούσενα λειτουργεί το κράτος, και τώρα μετους αρχαιολόγους που βλέπουν το μό-χθο τους να δικαιώνεται. s

Infoδήμος Αβδελιώδης

η γυναίκα της Ζάκυθοςδιονυσίου Σολωμού

ο διονύσιος Σολωμός σατιρίζει την ανή-θικη και αντεθνική στάση της Γυναίκας τηςζάκυθος. ο ιερομόναχος διονύσιος ανα-λαμβάνει να περιγράψει τον απεχθή χαρα-κτήρα της γυναίκας και στιγματίζει τοντρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζει τις με-σολογγίτισσες που κατέφυγαν στο νησί γιανα γλιτώσουν από τους τούρκους. ο δήμοςΑβδελιώδης σκηνοθετεί την Όλια λαζαρί-δου. το κείμενο της παράστασης στηρί-χθηκε στην εκδοτική πρόταση του δημή-τρη δημηρούλη η Γυναίκα της Ζάκυθος(εκδ. μεταίχμιο, 2008) και στο έργο διονυ-σίου σολωμού Άπαντα, Πρόλογος-Αναλύ-σεις Έλλης Αλεξίου (εκδ. μέρμηγκας).

29/7 ρωμαϊκό ωδείο θεσσαλονίκης

31/7 μεγάλο θέατρο λάρισας

2/8 ορχήστρα αρχαίου θεάτρου δημη-τριάδας

6/8 Αρχαίο θέατρο μαρώνειας

8/8 Περιβάλλων χώρος αρχαίου θεάτρουΑμφίπολης

12/8 ρωμαϊκό ωδείο δίου

16/8 θέατρο καστρομηνά, χίος

19/8 Περιβάλλων χώρος αρχαίου θεά-τρου μυτιλήνης

21/8 Αρχαίο θέατρο Ηφαιστίας λήμνου

εισιτήρια: 15€

υιοθετHΣτε Eνα αρχαIο θEατροΉταν σιωπηλά αιώνες. δεκάδες αρχαία θέατρα ανάτην ελλάδα ξαναζωντανεύουν χάρη στο διάζωμα, το σωματείο που ίδρυσε ο Σταύρος μπένος – και φέτος φιλοξένησαν και συνεχίζουν να φιλοξενούν τη Γυναίκα της Ζάκυθος, με την Όλια λαζαρίδου, σε σκηνοθεσία δήμου Αβδελιώδη. τι είναι όμως τοδιάζωμα. Πώς λειτουργεί; και πώς χρηματοδοτείται; Από τη Μυρτώ λιαλιούτη

σ τ α ύ ρ ο ς Μ π έ ν ο ς

O

ΠΑΡΕΜβΑτΙκΟσO Σταύρος Μπένος. «Όταν κάποιος υπηρετεί

τους στόχους του, βλέπει τα πιο τρελά τουόνειρα να γίνονται πραγματικότητα», λέει.

η ρIζα μαΣ εIναι η βIαΆ ν τ ζ ε λ α Μ π ρ ο ύ σ κ ο υ

τι μπορεί να συμβεί στονάνθρωπο όταν καταπιέζει ταένστικτα και τις ανάγκες του,όταν αρνείται να γίνειθιασώτης του θεού τηςαπόλαυσης; είναι άραγε οδιόνυσος που θα τοντιμωρήσει για ασέβεια ήμήπως απλώς θα πληρώσειτο τίμημα της επιλογής του;η Άντζελα Μπρούσκουβρίσκει στις βάκχες, το πιοαινιγματικό έργο τουευριπίδη, εκείνα πουαφορούν στον σημερινόάνθρωπο και τηναμφιλεγόμενη, αντιφατικήκαι βίαιη φύση του.

Από την Αργυρώ λύτρα, Φωτογραφία: βίκυ Γεωργοπούλου

θΕΑτΡΟ

νας θεός δημοκράτης, μια λα-τρεία που όλους τους χωράει,που όλα τα ανέχεται. Όλαεκτός από ένα: την αντίστασηστην ίδια τη λατρεία. Ποιος εί-ναι στα αλήθεια ο διόνυσος;

Πώς είναι δυνατόν ένας θεός παλλαϊκός,ένας γενναιόδωρος μύστης στο γλέντικαι τη χαρά να είναι και ο αμείλικτος τι-μωρός όποιου του αντιστέκεται; Πώς οάνθρωπος βρίσκει και πώς χάνει τονεαυτό του μέσα από τη θρησκεία του; καιτι μπορεί να του συμβεί αν αγνοήσει τονΒάκχο εντός του; οι εύκολες απαντήσειςσε τέτοια ερωτήματα δεν είναι αυτό πουέχουν να επιδείξουν οι Βάκχες, αλλά ούτεκαι αυτό που αναζητά η Άντζελα μπρού-σκου σκηνοθετώντας το πλέον σκοτεινόέργο του ευριπίδη.

Σε συνέχεια μιας αταλάντευτης δια-δρομής, με ορόσημο την ίδρυση του θε-άτρου δωματίου το 1993 και βασικόερευνητικό προσανατολισμό την αρχαίατραγωδία, η Άντζελα μπρούσκου φέρνειστην επίδαυρο ένα έργο στο οποίο τομαύρο μπορεί να είναι άσπρο, το άσπρονα γίνει μαύρο και άπειρες οι μεταξύ τουςγκρίζες περιοχές... χαρακτηριστική γιατην ανάγνωση της σκηνοθέτιδας η επι-λογή της να δώσει δύο κεντρικούς αντρι-κούς ρόλους σε γυναίκες ηθοποιούς. ΣτιςΒάκχες, το κύκνειο άσμα του νεότερουτων τραγικών, που παραστάθηκε μετά τοθάνατό του, η αγριότητα και η τρυφερό-τητα, η έκσταση και η οδύνη, το αρσε-νικό και το θηλυκό, το θείο και το αν-θρώπινο εκκινούν από την ίδια περιοχή.Αυτά είναι μερικά από τα στοιχεία του έρ-γου που γοητεύουν την Άντζελα μπρού-σκου, η οποία θα ερμηνεύσει το ρόλο τηςΑγαύης. εξάλλου, όπως υποστηρίζει ηίδια, όλα χωρούν στο διόνυσο, απλώςγιατί όλα χωρούν στον άνθρωπο...

θεωρείτε ότι οι βάκχες έχουν επίκαιροπεριεχόμενο; Σε τι αφορούν το σημε-ρινό θεατή;το έργο έχει να κάνει με τη βία, τη δια-χείριση της βίας, τον πολιτισμό, τη ρίζαμας. Πραγματεύεται πολλά θέματα: τησχέση του ανθρώπου με τη θρησκεία,με την κοινωνία, με το κράτος, με τις δο-μές που έχει φτιάξει για να προστατεύε-ται, για να μπορεί να υπάρξει και να συ-νυπάρξει. Παρ’ όλα αυτά, ανά πάσαστιγμή κινδυνεύουν να ανατραπούν όλααυτά από την πραγματικότητα του αν-θρώπου, από τη ρίζα μας, που είναι βία.ο διόνυσος θα μπορούσε να είναι μιααφορμή. Πιστεύω ότι εμείς είμαστε ο διό-νυσος. ο άνθρωπος έφτιαξε αυτόν τονθεό για να δει τον καθρέφτη του, επί τηςουσίας το προσωπείο του θεού είναι οκαθρέφτης μας.

οι Βάκχες είναι ένα έργο το οποίο υπο-στηρίζει τη συλλογικότητα, κι αυτό είναιπου μας λείπει σήμερα: οι τελετουργίες, οιομαδικές συνευρέσεις όπου μπορούμενα γιορτάσουμε, να πενθήσουμε, να συν -υπάρξουμε, να κάνουμε όλα αυτά πουπαίρνουν τη μορφή μιας τελετής και μέσα

σε αυτήν βρίσκουν διέξοδο όλα τα ένστι-κτά μας. Αυτό με έναν τρόπο το προσφέ-ρουν οι θρησκείες. Φυσικά με τις θρη-σκείες οι άνθρωποι κινδυνεύουν ναγίνονται εμπαθείς. Στο όνομα της θρη-σκείας έχουν γίνει οι μεγαλύτερες γενο-κτονίες, γιατί και η θρησκεία είναι μιαεξουσία. ο διόνυσος είναι μια τελείως δια-φορετική λατρεία. είναι στα μέτρα τουανθρώπου. Σου λέει «ζήσε το σήμερα»,δεν υπάρχει η «σωτηρία της ψυχής».

Έτσι όπως εμφανίζεται όμως στο συ-γκεκριμένο έργο, η βακχεία δεν είναιεπικίνδυνη για τον άνθρωπο;Φυσικά, γιατί ο άνθρωπος θέλει να έχειέλεγχο σε όλα τα πράγματα, υποστηρίζειτον ορθολογισμό και την αυτοσυγκρά-τηση και όλα τα ένστικτά του επί της ου-σίας καταπιέζονται. κι όταν τα ένστικταδεν βρίσκουν διέξοδο, κάποια στιγμήσπάνε τα φράγματα, βγαίνουν σαν χεί-μαρρος και τότε είναι επικίνδυνο. Γι’ αυτόο διόνυσος προσφέρει την τελετή πουμέσα από αυτήν αποκτά ομοψυχία η κοι-νότητα και κατευνάζονται αυτά τα πάθη.Φυσικά δεν είναι μια θρησκεία που θαμπορούσε να τη δεχτεί εύκολα ένα κρά-τος, ιδίως ένα καπιταλιστικό κράτος.

Γιατί το λέτε αυτό; επειδή όλα τα πράγματα στη διονυσιακήλατρεία εξισώνονται, η ευτυχία δεν στη-ρίζεται στη συσσώρευση πλούτου αλλάστα πολύ απλά πράγματα που είναι πραγ-ματικά αναγκαία για τη ζωή μας, δενυπάρχει καταπίεση, απαγορεύσεις ωςπρος τη σεξουαλικότητα που είναι πάραπολύ βασικό θέμα για τον άνθρωπο.μέσα στην κοινωνία μας υπάρχουν πάραπολλές απαγορεύσεις σε σχέση με τις επι-λογές και τις ταυτότητες των ανθρώπωνπου δεν τις δέχεται το κράτος.

Μιλάτε για το ελληνικό κράτος ή γενι-κότερα; Γενικότερα, για όλο τον κόσμο. Στην ου-γκάντα υπάρχει θανατική ποινή για τουςομοφυλόφιλους. επίσης σε πολλά μέρητου πλανήτη οι γυναίκες δεν έχουν απο-κτήσει όλα τα δικαιώματά τους. και ο δυ-τικός πολιτισμός αλλά και όλοι οι υπόλοι-ποι πάνω στη γη, μέσα από τις θρησκείεςτους και τα συστήματά τους, επιβάλλουνδιάφορες απαγορεύσεις – την έννοια τουδιαφορετικού, του άλλου, της ετερότη-τας δεν τη δέχονται. ο διόνυσος είναιένας θεός, μια στάση μάλλον απέναντιστα πράγματα, που τα δέχεται όλα. Αυτόσίγουρα είναι επικίνδυνο για ένα κράτος.

το θηλυκό και το αρσενικό, η συνεί-δηση και η παραφορά, η αγριότητα καιη γαλήνη, το τρυφερό και το αποτρό-παιο είναι συνθήκες οι οποίες διαδέ-χονται η μία την άλλη στις βάκχες. θε-ωρείτε ότι αυτού του τύπου οιαντινομίες είναι μέρος της ανθρώπι-νης φύσης; Φυσικά. Υπάρχει ένα πολύ σημαντικόθέμα εδώ με τα φύλα. είναι αυτό που αντι-μάχεται κι ο Πενθέας, τη θηλυκή πλευρά,

που με έναν τρόπο είναι η φύση. οι άν-θρωποι έχουμε μέσα μας και το θηλυκόκαι το αρσενικό στοιχείο, πράγμα τοοποίο ως ταυτότητα δεν το δεχόμαστεκοινωνικά, γι’ αυτό και έχουμε πάραπολλά στερεότυπα περί θηλυκότητας καιαρσενικότητας. δεν αρκεί δηλαδή που εί-σαι γυναίκα, πρέπει και να υποδυθείς τηγυναίκα. μπορεί να είναι και πολύ κου-ραστικό αυτό. Υπάρχει δηλαδή το βιολο-γικό φύλο και το κοινωνικό φύλο. ΣτιςΒάκχες αυτή η ταυτότητα δεν πιέζεται, ίσαίσα εκφράζεται. δεν είναι κάτι κακό ή ανή-θικο όπως μαθαίνουνε τα μικρά παιδιά...

μέσα στις Βάκχες υπάρχει όλη η περι-πέτεια της θνητότητας, του τι μπορεί ναείναι ο άνθρωπος. ουσιαστικά είναι ο άν-θρωπος και το όριό του. ο άνθρωπος έχειτην τάση να υπερβεί το όριό του, θέλει ναγίνει ένθεος, να βγει από τον εαυτό και ναπάει σε μια άλλη δυνατότητα, σε μια άλληδιάσταση. Αλλά αν αυτό το πράγμα γίνειείτε με τεχνητά μέσα είτε με τη βία, όπωςστο έργο, ο άνθρωπος τρελαίνεται . είναισαν να μεθύσεις πάρα πολύ, να επιδιώξειςμε τεχνητά μέσα μια τέτοια κατάσταση.μετά δεν ξέρεις τι θα συμβεί. Αυτή είναικαι η τιμωρία του διόνυσου σε αυτούςπου δεν τον δέχονται.

εσείς επιλέξατε δύο γυναίκες να υπο-δυθούν αντρικούς ρόλους, αν και μεαμφίφυλα χαρακτηριστικά: την ΑγλαΐαΠαππά για τον διόνυσο και τη Μαρίακίτσου για τον τειρεσία. Ποια ήταν τακριτήριά σας γι’ αυτήν την επιλογή; εγώ δεν πιστεύω ότι στο θέατρο πρέπεινα υπερασπιζόμαστε τα φύλα με την έν-νοια ότι ένας ωραίος άντρας πρέπει ναπαίξει για παράδειγμα τον διόνυσο. νο-μίζω ότι ο άνθρωπος πάντα ψάχνει τοφύλο του, ακόμα κι αν δεν το παραδεχό-μαστε, και μέσα από τη μεταμφίεση, είτεάντρες είμαστε είτε γυναίκες, ποθούμενα πάμε και στην άλλη πλευρά, σε αυτόπου θεωρούμε αντίθετό μας. οπότε, έχο-ντας γυναίκες σε αυτούς τους ρόλους,φεύγει αμέσως το δεδομένο ότι είναι εξορισμού άντρες αυτοί οι ρόλοι. εγώ πι-στεύω ότι κανένας ρόλος δεν έχει στηνπραγματικότητα φύλο. Όλους τους ρό-λους μπορούν να τους παίξουν είτεάντρες είτε γυναίκες. εξάλλου νομίζω ότιόταν παίζει το ρόλο του διόνυσου έναςάντρας, βγαίνει μια πολύ αισθησιακήπλευρά που νομίζω ότι δεν ταιριάζει στηντραγωδία, την πάει αλλού, φεύγουμε δη-λαδή από την ιδέα του διόνυσου, την ου-σία. εγώ αυτή την ουσία ψάχνω να βρωκαι όχι αν έχει ξανθές μπούκλες ή γραμ-μωμένους μύες. Η αρχική μου ιδέα μάλι-στα ήταν να παίζουν μόνο γυναίκες στοέργο. Αλλά για κάποιους πρακτικούς, τε-χνικούς λόγους, την εγκατέλειψα στηνπαρούσα φάση.

Γιατί ειδικά μόνο γυναίκες και όχι μόνοάντρες;το έχουμε δει το θέατρο μόνο με άντρες.

ο αποκεφαλισμός του Πενθέα από τηνΑγαύη θεωρείται μια από τις πιο τολ-

μηρές πράξεις στην παγκόσμια δρα-ματουργία. τι σημαίνει για σας αλλάκαι για τη δική σας Αγαύη;το να κόψεις το κεφάλι του εχθρού είναιένδειξη μιας ολοκληρωτικής νίκης, τονταπεινώνεις, είναι ένα τρόπαιο. και θεω-ρείται πολύ ατιμωτικό όταν πρόκειται γιαάνθρωπο. Έκοψαν ας πούμε το κεφάλιτου Άρη Βελουχιώτη, οι Αμερικανοί έπαι-ζαν ποδόσφαιρο στο ιράκ με τα κεφάλιατων εχθρών, έχουμε πάρα πολλά ιστο-ρικά παραδείγματα για να μην αναφέρωτη λαιμητόμο.

εδώ όμως έχουμε μια μητέρα που κό-βει το κεφάλι του παιδιού της...ναι, βέβαια, το κάνει πιστεύοντας ότι είναιζώο και φέρει το κεφάλι ως τρόπαιο όπωςκάνουν οι κυνηγοί...

είναι πιο άγριο αυτό που κάνει η Αγαύηή αυτό που κάνει η Μήδεια;Αυτό που συμβαίνει στην Αγαύη είναιτο πιο άγριο, το πιο τραγικό, γιατί συμ-βαίνει εν αγνοία της. δεν ξέρει τι έχει κά-νει, ενώ η μήδεια έχει κάνει μια συνει-δητή πράξη, ουσιαστικά είναι σαν νααυτοκτονεί για να σταματήσει τη συνέ-χεια της γενιάς αυτού του άνδρα, τουιμπεριαλιστή, κατακτητή ιάσωνα, σκο-τώνοντας τα παιδιά του. Έχει συμβολικόχαρακτήρα η πράξη της, δεν είναι ότιδεν αγαπάει τα παιδιά της.

οι ήρωες στις βάκχες κάνουν τις καθο-ριστικές τους πράξεις σε κατάστασηβακχείας, σε κατάσταση απώλειας τηςσυνείδησης, ενώ καταστρέφονται ότανεπανακτούν τη συνείδησή τους. θαμπορούσε να κάνει κανείς εδώ ένα σχό-λιο ότι τελικά η γνώση είναι που φέρνειοδύνη;Φυσικά. Για να φτάσεις τη γνώση περνάςαπό μια πράξη θυσίας, της απώλειας καιτου εαυτού και του άλλου. Όταν δεν θεςνα καταλάβεις βέβαια, γιατί μπορεί νασυμβεί και με άλλους τρόπους αυτό πουλέει το έργο. ο άνθρωπος δεν θέλει να έρ-θει σε επαφή με κάτι, αλλά μοιραία οι ίδιεςτου οι πράξεις, οι επιλογές του, θα τονφέρουν να αναμετρηθεί με αυτό πουαπωθεί.

τι κρατάτε εσείς από τις φετινές βάκ-χες;είμαι ευτυχής γι’ αυτή τη συνεργασία καιτην επιλογή των ανθρώπων, όλων τωνσυνεργατών. το πιο σημαντικό είναι αυτότο μεγάλο ερωτηματικό που μένει πάνωαπό το έργο όταν τελειώνει. Γιατί αυτό τοέργο δεν προσφέρει ούτε λύσεις, ούτεσυνταγές, ούτε «διδάσκει», αλλά αν υπάρ-χει κάτι το πραγματικά σημαντικό είναιότι μπορεί να σε κάνει να σκεφτείς...

βλέπετε κάποια «κάθαρση» στο έργο;Η κάθαρση είναι ότι αποδίδεται μια ισορ-ροπία όταν συνέρχονται όλοι από αυτό τοπράγμα, που είναι σαν ένας εφιάλτης, κι οκαθένας θα πρέπει να αναλογιστεί και νααναλάβει την ευθύνη των πράξεων του.Αυτή είναι και η μεγαλύτερη τιμωρία. s

[24 Ιουλιου 2014] #41 φEσTIBAλ AθHNωN & EΠIδAYPOY 11

E

ξερω ναΠειθαρχω

Α γ λ α ΐ α Π α π π ά

Έχει ξαναπαίξει αντρικό ρόλο – και τώρα τηςέτυχε ο διόνυσος στις βάκχες της ΆντζελαςΜπρούσκου. δεν την τρομάζουν οιμεταμορφώσεις, γι’ αυτό άλλωστε δενφοβάται την έκθεση, έχει μάθει σ’ αυτήν απότους πολλούς ρόλους που έχει ερμηνεύσει.Μήπως τότε φοβάται τις αλλαγές – τις βίαιεςκαι τις αναπόφευκτες;Από τη Μυρτώ λιαλιούτη, Φωτογραφία: βίκυ Γεωργοπούλου

θοποιός με γκάμα καιαστείρευτη ενέργεια,που έπαιζε πάντα σεμικρά θέατρα γιατίαυτή το διάλεξε, ηΑγλαΐα Παππά φέτος

θα υποδυθεί τον διόνυσο. δεν είναι ηπρώτη φορά που κατεβαίνει στηνεπίδαυρο, ούτε που αναλαμβάνειαντρικό ρόλο. Αλλά οι Βάκχες γιακείνη είναι πρόκληση, γιατί «σε επα-νατοποθετούν σε σχέση με την ζωή».Όσο μιλάει, δεν γίνεται να μη σουγεννηθεί η απορία: Πώς μια γυναίκαπου χαμογελάει συνέχεια θα υποδυ-θεί έναν σκληρό και τιμωρό θεό;ωστόσο, όπως λέει και η ίδια, «τα πά-ντα στο θέατρο είναι θέμα πειθαρ-χίας».

Αναλάβατε το χαρακτήρα τουδιονύσου. Στο παρελθόν έχετεπαίξει και τον τειρεσία. είναι πιοενδιαφέροντες οι διττοί χαρα-κτήρες;είναι όσο ενδιαφέροντες είναι καιοι υπόλοιποι. Όλοι οι ρόλοι έχουντον ίδιο βαθμό δυσκολίας, δεν έχεινα κάνει με το φύλο ούτε με το μέ-γεθος. Στο αρχαίο δράμα, η ενέρ-γεια που απαιτείται ακόμα και γιατο πιο μικρό κομμάτι είναι τερατώ-δης.

Γιατί πολλές φορές ξεχνάμε πωςο διόνυσος έχει και γυναικείαφύση;νομίζω πως γενικά ξεχνάμε ότι κάθεάνθρωπος κρύβει και τα δύο φύλα.το ξεχνάμε στην καθημερινότητάμας – κοντεύει να μας γίνει συνεί-δηση. Όμως η ανθρώπινη φύση δενείναι μονοδιάστατη. Γι’ αυτό και οδιόνυσος δεν μπορεί να είναι μονο-διάστατος, γιατί είναι αντιπροσω-πευτικό δείγμα της. με βάση τηνίδια την περιγραφή που γίνεται στοέργο, ήταν ένας γοητευτικός θεός,γιατί, παρά τα πολλά αρσενικά χα-ρακτηριστικά του, είναι και θηλυκό-μορφος. Αυτό συμβαίνει γιατί φέρειτο στοιχείο της αναγέννησης, πουείναι καθαρά γυναικείο. Η γέννηση,η καρποφορία και η ευφορία τηςάνοιξης είναι αντιπροσωπευτικάτου διονύσου. επίσης, είτε είσαιάντρας είτε γυναίκα, μπορείς να κα-ταστρέψεις κάτι ή να τιμωρήσεις κά-ποιον εξίσου σκληρά. Πολλές φο-ρές μάλιστα, οι γυναίκες, λόγω τηςιδιοσυγκρασίας τους, αποδεικνύο-νται πολύ πιο σκληρές από τουςάντρες.

τι ήταν αυτό που σας δυσκόλεψεπερισσότερο στο ρόλο;το ίδιο το κείμενο. δεν υπάρχει με-γαλύτερο έργο στην παγκόσμιαδραματουργία. Αυτό που λέω δενέχει να κάνει με καμία διάθεση αρ-χαιολατρίας. θεωρώ πως οι Βάκχες

σε επανατοποθετούν σε σχέση μετη ζωή. κάποιος που θα καθίσει καιθα το μελετήσει, δεν υπάρχει περί-πτωση να μη θέσει ξανά στον εαυτότου θεμελιώδη ερωτήματα για τηνκαθημερινότητά του – ειδικά αν βρί-σκεται στα μέσα της ζωής του.

είναι όμως κι ένα χιλιοπαιγμένοέργο, σωστά;ναι, πάρα πολύ! Σε όλους προκαλείτεράστιο ενδιαφέρον και θέλουν ναασχοληθούν με αυτό. το να έχει παι-χτεί ένα έργο πολλές φορές έχει καιτα καλά του και τα κακά του. κά-ποιος μπορεί να έρθει με πολύ κα-θορισμένες ιδέες για το τι θέλει ναδει, κι αυτό δεν είναι απαραιτήτωςκαλό. Πιστεύω ότι οι θεατές πρέπεινα είναι πολύ ανοιχτοί, να μην έχουνπροκαταλήψεις. κάθε φορά πουμου έχει συμβεί κάτι τέτοιο, τα απο-τελέσματα δεν ήταν και τόσο καλά –για όλους μας. δεν υπάρχουμε μόνοεμείς ή μόνο το κοινό· γίνεται μιαόσμωση. Αν δεν λειτουργήσει αυτήη διαλεκτική σχέση μεταξύ κοινούκαι παράστασης, το αποτέλεσμαδεν καλύπτει κανέναν. Πρέπει ναυπάρξει αυτή η σύνδεση για να μπο-ρέσουμε να μιλήσουμε πραγματικάγια την επιτυχία μιας παράστασης.

Πόσο επηρεαζόμαστε από το θείοσήμερα; εξαρτάται από τον άνθρωπο. Έχωγνωρίσει άθεους, οι οποίοι πραγμα-τικά είχαν στενή σχέση με μιαμορφή θείου, κι από την άλλη θρη-σκευόμενους που βρίσκονταν μα-κριά απ’ αυτό που πίστευαν. το θείοτο έχει ο καθένας μέσα του καιυπάρχει ανάλογα με το πώς έχει δια-μορφώσει την προσωπικότητά τουκαι τη σχέση του με την ζωή.

τι μας τρομάζει περισσότερο σ’έναν θεό; Ότι έχει τη δυνατότητανα μας τιμωρήσει;το ότι μπορεί να γίνει άνθρωπος.Αυτό μας τρομάζει και στον διό-νυσο.

Πιστεύετε πως είμαστε δεκτικοίστις αλλαγές;Όχι· ούτε ως κοινωνία, ούτε ως λαός.δεν είμαστε ευέλικτοι, μας αρέσεινα νιώθουμε ασφαλείς. Όμως, πα-ράλληλα, πιστεύω ότι έχουμε και μιαμορφή ελευθερίας που άλλες χώρες,δυτικοευρωπαϊκές, πιο ανεπτυγμέ-νες, δεν την έχουν. Η ελληνική κοι-νωνία, δηλαδή, έχει αντικρουόμεναχαρακτηριστικά.

τώρα με την κρίση, δίνεται η ευ-καιρία να γίνουν αλλαγές που σεάλλες συνθήκες δεν θα αποδεχό-μασταν;Πιστεύω ότι η κρίση μάς έκανε ναδούμε τα πράγματα πολύ πιο κα-θαρά. ειδικά εμάς τους ανθρώπους

του θεάτρου, μας έφερε σε μεγάληαμηχανία. Έπρεπε να μιλήσουμε γιαόλο αυτό το πράγμα που συνέβηκαι, δυστυχώς, δεν ήμασταν έτοιμοινα το κάνουμε. νομίζω ότι σιγά σιγάαρχίζουμε να συμφιλιωνόμαστε μεόσα μας σόκαραν στην αρχή· αρχί-ζουμε να ξαναβρίσκουμε ένα βη-ματισμό και μια γλώσσα για να μπο-ρούμε να αρθρώσουμε. δεν μπορώνα ξέρω αν θα γίνουμε πιο εύκολοιστις αλλαγές, αλλά νομίζω πως όταντελειώσει η κρίση δεν θα είμαστεποτέ οι ίδιοι. Υπό μια έννοια, εγώχαίρομαι γι’ αυτό. Συνέβαιναν πράγ-ματα γύρω μας που δεν είχαν σχέσημε το μέτρο της χώρας. Υπήρχε έναςπολύ μεγάλος βαθμός ψευδαίσθη-σης, και κάπως επανήλθαμε στηνπραγματικότητα. Σε καμία περί-πτωση δεν θέλω να βάζω διαχωρι-στικές δικλίδες, αλλά στη δουλειάμας, όσοι εργαζόμασταν σ’ ένανπολύ συγκεκριμένο χώρο, με τιςαποδοχές που είχαμε, χωρίς να κυ-νηγάμε κάτι περισσότερο, θεωρού-μασταν γραφικοί.

ως ηθοποιός έχετε ένα πολύ ευρύρεπερτόριο, με πολλά και διαφο-ρετικά πράγματα. Πώς διαλέγετεκάθε φορά τον επόμενο ρόλο;είχα την τύχη συνήθως να με επι-λέγουν. Όμως αυτός είναι έναςδρόμος που διάλεξα να ακολου-θήσω από την αρχή. επεδίωξα ναδουλέψω με ανθρώπους που εκτι-μούσα και τους κυνήγησα. με δέ-χτηκαν, και είχα εξαιρετική συνερ-γασία με όλους τους, από τονλευτέρη Βογιατζή, τον Γιάννη χου-βαρδά και τον μιχαήλ μαρμαρινόμέχρι τον Ανατόλι Βασίλιεφ και τονθεόδωρο τερζόπουλο. είδα ένανάλλο τρόπο προσέγγισης. Συχνάκάνουμε πράγματα και τα επεξερ-γαζόμαστε με τον τρόπο που μπο-ρούμε εκείνη την στιγμή – άτσαλαπολλές φορές. τα αποτελέσματαέρχονται μετά, όταν συνειδητοποι-ήσουμε πως οι εμπειρίες αυτέςάνοιξαν μεγάλους δρόμους. Η δου-λειά αυτή θέλει χρόνο.

την τελευταία φορά που πήγατεστην επίδαυρο, στην πολυσυζη-τημένη Μήδεια του Ανατόλι βασί-λιεφ, γίνατε αποδέκτης σφοδρήςαποδοκιμασίας από το κοινό. Πώςμπορεί ένας ηθοποιός να συνεχί-σει να παίζει όταν τον γιουχάρουντόσο έντονα από κάτω;τα πάντα στο θέατρο είναι θέμα πει-θαρχίας. Ένας ηθοποιός πρέπει ναέχει πολύ καλό νευρικό σύστημα,να έχει άξονα. να ξέρει για ποιονλόγο βρίσκεται εκεί πάνω και ανάπάσα στιγμή να ελέγχει το γύρωτου, το απέναντί του και τον εαυτότου. Αν αυτό το έχει κατακτήσει,μπορεί να κάνει ό,τι θέλει πάνω στησκηνή. s

[24 Ιουλιου 2014] #41 φEσTIBAλ AθHNωN & EΠIδAYPOY 13

H

ΑΝδΡΟγυΝΟση Αγλαϊα Παππά. διόνυσος στις φετινέςβάκχες της επιδαύρου, δίνει έμφαση σταθηλυκά χαρακτηριστικά ενός δισδιάστατουθεού: στη γέννηση, την καρποφορία και τηνευφορία της άνοιξης.

14 φEσTIBAλ AθHNωN & EΠIδAYPOY #41 [24 ΙΟυλΙΟυ 2014]

ταν ο κάδμος ίδρυσετη θήβα, ακολουθώ-ντας τη συμβουλήτης θεάς Αθηνάς,έσπειρε στο χώμα ταδόντια ενός δράκο-

ντα, απόγονου του Άρη. Έτσι φύ-τρωσαν οι «Σπαρτοί», από τουςοποίους μόνο πέντε επέζησαν. Έναςαπό αυτούς ονομάστηκε εχίοναςκαι πήρε για γυναίκα του τηνΑγαύη. μαζί έκαναν ένα παιδί, τονΆρη Σερβετάλη. Η αλήθεια είναιπως Πενθέα το ονόμασαν, αλλάαυτό το καλοκαίρι τα δύο ονόματαείναι συνώνυμα.

Φρέσκος από τον ρόλο του Άλεξστο κουρδιστό πορτοκάλι του Γιάννηκακλέα τον περασμένο χειμώνα, οΣερβετάλης μοιάζει να τα πηγαίνειυπέροχα με τους περίεργους χαρα-κτήρες. οι κριτικοί επαινούν τις σω-ματικές προσεγγίσεις που επιχειρείκαι οι θεατές γεμίζουν τις παραστά-σεις στις οποίες παίζει. Πολλές φο-ρές, μάλιστα, κρατούν το χειροκρό-τημα ειδικά γι’ αυτόν. θα καταφέρειάραγε να το κερδίσει ξανά, δοκιμα-ζόμενος για πρώτη φορά στην αρ-χαία τραγωδία;

Όταν ξεκινούσατε, σας είχε πε-ράσει από το μυαλό ότι κάποιαστιγμή θα παίξετε στην επί-δαυρο;μετά τη σχολή, είδα πολλές παρα-στάσεις στην επίδαυρο. να πω τηναλήθεια, όμως, δεν είχα ποτέ αυτόπου λέμε «καημό» να παίξω εκεί. εί-ναι βέβαια ένας φοβερός χώρος,πανέμορφος και από αυτά που έχωακούσει πρέπει να είναι συγκλονι-στική εμπειρία. νομίζω πως «έκα-τσε» η σωστή στιγμή για να γίνειαυτή η δουλειά με την Άντζελα.

η παρουσία στην επίδαυρο θεω-ρείται αναγνώριση της πορείαςενός ηθοποιού ή είναι απλά μιαστιγμή στην καριέρα του;κακά τα ψέματα, για τη χώρα μας,το αρχαίο θέατρο της επιδαύρουείναι ένα μεγάλο κεφάλαιο. είναιμια γιορτή για το θέατρο και είναιωραίο να συμμετέχεις σ’ αυτήν, είτεως θεατής, είτε ως ηθοποιός. Απόκει και πέρα, η θεατρική πράξη γιαμένα έχει την ίδια βαρύτητα, είτε γί-νεται σ’ ένα δωμάτιο είτε σ’ ένα τε-ράστιο ανοιχτό θέατρο. Απλά ηιστορία της επιδαύρου προσδίδειέναν ιδιαίτερο χαρακτήρα και δη-μιουργεί μια συγκεκριμένη ατμό-σφαιρα.

τι σας γοήτευσε περισσότεροστο χαρακτήρα του Πενθέα;το ότι είναι γιος του εχίονα! Πέρααπό την πλάκα, είναι ένας άνθρω-πος που διοικεί, είναι προσκολλη-μένος στους νόμους και φτάνει στα

άκρα, γιατί δεν μπορεί να μπει στηδιαδικασία να αντιληφθεί τη θεό-τητα και τη δύναμή της. οι άλλοιτον αποκαλούν «θεό από λάσπη»και έχει τη νεανική έπαρση τηςεξουσίας, στην πορεία όμως ταπει-νώνεται, εξευτελίζεται και γίνεται οίδιος θυσία για την πόλη του. Απότον Πενθέα κρατάω περισσότεροτην έπαρσή του. Έχει μάθει να στη-ρίζεται τόσο στον εαυτό του, καιόταν γκρεμίζεται από το θρόνο τουαπογυμνώνεται τελείως, με αποτέ-λεσμα να αναγκαστεί να συντονι-στεί σε άλλες συχνότητες πέραντου κόσμου τούτου.

τι είναι αυτό που τον φοβίζει πε-ρισσότερο στη λατρεία του διο-νύσου;νομίζω πως αυτό που τον ενοχλείπερισσότερο είναι ότι χάνει τα ηνίατης εξουσίας. θα αναγκαστεί ναακολουθήσει κάποιον που είναι πιοδυνατός από τον ίδιο, πράγμα πουο εγωισμός του δεν του επιτρέπει.θέλει να είναι κυρίαρχος και γι’ αυτόδεν τον αναγνωρίζει καν ως ξά-δελφο. θα μπορούσε ίσως κάποιος,με τα σημερινά δεδομένα, να τοναποκαλέσει συντηρητικό μονάρχη.

εμείς φοβόμαστε το καινούργιο;Φοβόμαστε, βέβαια. δεν θέλουμενα μπούμε σε μια άγνωστη διαδι-κασία και να φύγουμε από το κέ-ντρο μας. Προτιμάμε να ορίζουμετα πράγματα, νιώθουμε μια ασφά-λεια στο οικείο. Αλλά στην πραγ-ματικότητα αυτή η ασφάλεια προ-καλείται από την ανασφάλεια προςτο νέο, το διαφορετικό. Αυτό νιώ-θει και ο Πενθέας, του οποίου τομυαλό δεν μπορεί να συλλάβειπράγματα αλλιώτικα από αυτά πουγνωρίζει. ούτε επιθυμεί να μπο-ρούσε να καταλάβει, προτιμά νααπολαμβάνει τα προνόμιά του.Από αυτό και μόνο φαίνεται πωςοι Βάκχες είναι ένα πολύ διαχρο-νικό έργο που καταπιάνεται με αρ-χετυπικά θέματα. μου αρέσουνπάρα πολύ. ο ευριπίδης πρέπει ναήταν ημίτρελος για να το συλλά-βει! νομίζω ήταν και λίγο αναρχι-κός, γιατί αυτοεξορίστηκε και στησυνέχεια προσπάθησε να ξυπνή-σει τους Αθηναίους· γι’ αυτό τοέγραψε αυτό το έργο. Αναρωτιέ-μαι όμως αν θα μπορούσαμε κιεμείς να ξυπνήσουμε.

η βία του Πενθέα φέρνει τη βίαιηαντίδραση του διονύσου. Μπο-ρεί η μετάβαση από μια παλιά κα-τάσταση σε μια καινούργια να γί-νει αναίμακτα ή ισχύει το παλιόρητό του Μαρξ ότι «η βία είναι ημαμή της ιστορίας»;Αυτό είναι ένα πολύ μεγάλο κεφά-λαιο. Η βία υπάρχει μέσα μας, έχειπολύ να κάνει με το εγώ του αν-

θρώπου και με το θέλω του. τοθέμα είναι ο τρόπος που την τρέ-φεις, γιατί υπάρχουν πολλά και δια-φορετικά είδη βίας. Ίσως μόνο σεμια κοινωνία αγγέλων τα πράγματανα ήταν διαφορετικά. χρειάζεταιπολύ μεγάλη αντίσταση για να μηγεννήσει η βία περισσότερη βία,αντίσταση που κατά βάση έχει νακάνει με την πνευματικότητα.

βλέπουμε τις βάκχες με τηνασφάλεια ότι αυτά που συνέβη-σαν τότε είναι μύθος και δεν πρό-κειται να συμβούν σε εμάς; ναι. ο μύθος σού επιτρέπει να κά-νεις συνειρμούς. Η ανεξέλεγκτη κα-τάσταση που δημιουργεί η πίστημπορεί να γίνει πολύ τρομακτική.Αυτό που παθαίνουν οι μαινάδεςείναι φοβερό. Φαντάσου τώρα πουείμαστε εδώ και μιλάμε, ξαφνικάεσύ να τρελαθείς, να πάρεις το μα-γνητόφωνο και να αρχίσεις να μο-νολογείς! θα ήταν παλαβό. Αλλάεκείνες κάνουν ό,τι κάνουν γιατί πι-στεύουν σ’ αυτό. Η πίστη είναι έναιδιαίτερο ζήτημα.

εσείς γίνατε ευρέως γνωστόςμέσα από την τηλεόραση, αλλάμετά ακολουθήσατε μια πιο εναλ-λακτική πορεία. Ήταν εύκοληαυτή η αλλαγή;δεν ξεκίνησα από την τηλεόραση,αλλά από ομάδες χορού. Προέκυ-ψαν τρεις τηλεοπτικές δουλειές καιμετά συνέχισα να κάνω αυτό πουμου αρέσει. να διηγούμαι ιστορίεςπου μέσα στην αφήγηση να συμπε-ριλαμβάνουν και το σώμα. Από τηναρχή αυτό είχα στο μυαλό μου. δενυπήρξε αλλαγή πορείας, αν εξαιρέ-σεις την τηλεόραση, η οποία είναιένα πολύ δυνατό μέσο. να πω τηναλήθεια, μου άρεσε που μπήκα καισ’ αυτή τη διαδικασία. ναι μεν θυ-μίζει κινηματογράφο, αλλά ταπράγματα γίνονται πιο άρπα κόλλα.είναι τόσο συμπιεσμένοι οι χρόνοι,που χρειάζεται πολύ καλή προετοι-μασία για να γίνει μια σοβαρή δου-λειά. Στην ευρώπη, βέβαια, ήδη γί-νονται σειρές με προδιαγραφέςταινίας.

θα ξανακάνατε τηλεόραση;Όπως είπαμε, αν υπήρχε κάτι πουνα έχει από πίσω του μια πολύ καλήπροετοιμασία και να είναι μια δου-λειά σοβαρή, ναι, ασφαλώς.

Πώς σας φαίνεται που το πρώτοσίριαλ στο οποίο παίξατε, το εί-σαι το ταίρι μου, προβάλλεταιδιαρκώς σε επανάληψη;δεν είναι φοβερό; μου κάνει εντύ-πωση. ξεκινάς το 2002 να κάνειςέναν τύπο περιθωριακό και ιδιαί-τερο και δεν περιμένεις ότι δώδεκαχρόνια μετά θα τον θυμούνταιακόμα. s

O Infoθέατρο δωματίου –Άντζελα ΜπρούσκουΒάκχες του ευριπίδη

ο θεός διόνυσος έρχεται με τη μορφή αν-θρώπου στη θήβα για να επιβάλει τη λα-τρεία του. ο Πενθέας, γιος της Αγαύης,αποφασίζει να στραφεί ενάντια στις μαι-νάδες, κόρες του κάδμου που ο διόνυσοςοδήγησε στην τρέλα γιατί αμφισβήτησαντη θεϊκή καταγωγή του. ο Πενθέας μετα-μορφώνεται σε μαινάδα και, όταν φτάνειστο βουνό, οι μαινάδες με πρώτη τη μη-τέρα του τον διαμελίζουν. Η Αγαύη επι-στρέφει θριαμβευτικά, αλλά ο κάδμος τηκάνει να συνειδητοποιήσει τι έπραξε. τοέργο κλείνει με την εμφάνιση του διoνύ-σου ως θεού. ερμηνεύουν: Αγλαΐα Παππά(διόνυσος), Αριστείδης Σερβετάλης (Πεν-θέας), μαρία κίτσου (τειρεσίας), Γιώργοςμπινιάρης (κάδμος), Αργύρης Πανταζά-ρας, χάρης χαραλάμπους (δούλος-Άγγε-λος), Παρθενόπη μπουζούρη (Άλλοςάγγελος), Άντζελα μπρούσκου (Αγαύη). Ηπαράσταση παρουσιάζεται στα ελληνικά,με αγγλικούς υπέρτιτλους.

Αρχαίο θέατρο επιδαύρου 8-9 Αυγούστου, 21:00 εισιτήρια: 40€ (ζώνη VIP), 35€ (ζώνη Α),25€ (ζώνη Β), 15€ (ζώνη Β: φοιτητικό),15€ (Άνω διάζωμα), 10€ (Άνω διάζωμα:φοιτητικό, ΑμεΑ), 5€ (άνεργοι)

σΠΟυδη στη βΙΑο Άρης Σερβετάλης επικαλείται την

πνευματικότητα προκειμένου ο άνθρωπος ναξεφύγει από «τη βία που υπάρχει μέσα μας».

ο ευριΠιΔηΣ;ηταν λιΓο

αναρχικοΣ

Ά ρ η ς σ ε ρ β ε τ ά λ η ς

Πώς μπαίνεις στον ψυχισμό ενός θεούαπό λάσπη, που περιφρονεί τηφθαρτότητα μαγεμένος από τη

νεανική έπαρση της εξουσίας; Αν ονομάζεσαι Άρης Σερβετάλης,

σε οδηγούν τα θεατρικά σουπροσόντα: η σωματικότητα της

ερμηνείας και η ταύτιση, τόσουςαιώνες μετά, με την απαιτητική

αντισυμβατικότητα του ευριπίδη.Από τη Μυρτώ λιαλιούτη, Φωτογραφία: βίκυ Γεωργοπούλου

ροκΣκαριμΠαΣροκΣκαριμΠαΣ

Άρης Μπινιάρης

Από τον νικόλα ρώσση, Φωτογραφία: βασίλης Μαθιουδάκης

ο μοναχικός, ιδιότυπος ποιητής της Χαλκίδας,θα ήταν ευτυχισμένος. ο ηχος που συνοδεύει τακείμενά του είναι ηλεκτρικός. υπεύθυνος γι’αυτό, ένας λάτρης των Motörhead.

ε μια ανέλπιστη δροσιά, συναντη-θήκαμε με τον Άρη μπινιάρη στασκαλάκια της καλλιδρομίου, για ναμιλήσουμε για την πολύ ιδιαίτερηκαι πρωτότυπη ερμηνεία του στοαντισυμβατικό μυθιστόρημα του

Γιάννη Σκαρίμπα το θείο τραγί, που ανεβάζειστην Πειραιώς 260, στις 25 και 26 ιουλίου. Παράτις παρεμβολές από τα διερχόμενα οχήματακαι μια μικρή σαύρα, που τρόμαξε μόνο εμένα,ο Άρης μπινιάρης εξήγησε την ουσία της πα-ράστασης, την αγάπη του για τον Σκαρίμπα,αλλά και για τους Motörhead.

Αυτό που κάνετε στο Θείο τραγί είναι κάτιπολύ ξεχωριστό σε σχέση με τις υπόλοιπεςεκδηλώσεις του φεστιβάλ. τι θα δει ο ανυ-ποψίαστος θεατής στην παράστασή σας;Η ιδιαιτερότητα της παράστασης έγκειται στογεγονός ότι είναι σύνθεση μουσικής, θεάτρουκαι εικόνας. είναι μια συναυλιακού τύπου αφή-γηση μιας συγκλονιστικής ιστορίας. Πήραμε τοκείμενο του Γιάννη Σκαρίμπα που είναι γραμ-μένο το 1930 και το επενδύσαμε με δικιά μαςμουσική και δικά μας τραγούδια, που παρεμ-βάλλονται εμβόλιμα στην παράσταση καιαντλούν από το κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο τηςεποχής εκείνης. ο θεατής θα μπορέσει να απο-λαύσει αυτήν την ιστορία με πολύ ξεχωριστότρόπο. Η εικόνα, ο λόγος και η μουσική βρίσκο-νται σε μια ζωντανή συνδιαλλαγή, και γι’ αυτό καιτο μοντάζ των εικόνων γίνεται εκείνη τη στιγμήπαράλληλα από τον τεχνικό μας, τον ΠαντελήΠαντελόγλου. Η παράσταση πρέπει να πω ότι,παρ’ όλη τη ροκ αισθητική που μπορεί να έχει,αφορά ένα ετερόκλητο και διαφόρων ηλικιώνκοινό. είναι σίγουρα μια παράσταση ειλικρινήςκαι συνεπής με την πρόθεση και τις θέσεις της.

ταυτίζετε καθόλου τον εαυτό σας με τονΓιάννη, τον ήρωα ή μάλλον τον αντιήρωατου έργου;δεν θα έλεγα ταυτίζομαι, αλλά θα έλεγα ότι συ-ντονίζομαι γενικότερα με το πνεύμα του Σκαρί-μπα. Συντονίζομαι με τον Σκαρίμπα γιατί στοτραγί αλλά και στα υπόλοιπα έργα του έχει αδια-πραγμάτευτες πολιτικές και κοινωνικές θέσεις –είναι καθαρός. Άλλοι την εποχή του αρέσκο-νταν στο να περιγράφουν ωραία τοπία και ναθολώνουν τις αισθήσεις. μέσα από τις απόψειςτου για το δίκαιο, τον άνθρωπο, την ελευθερίακαι την εξουσία ξεκαθαρίζει και εγείρει τα συ-ναισθήματα, το θυμό, τη θλίψη, τη χαρά και τηνέκπληξη. Γι’ αυτό είναι και γλωσσοπλάστης: γιανα εκφράσει ακριβώς όπως πρέπει κάθε συναί-σθημα. εγώ με αυτό συντονίστηκα και αυτό κά-νει και η παράσταση. επίσης, οποιαδήποτε προ-σπάθεια διαχωρισμού του έργου του Σκαρίμπααπό τις κοινωνικοπολιτικές του θέσεις πρέπεινα μας προβληματίζει. Για μένα, ο παλμός τουΣκαρίμπα καταγράφεται στα ιστορικά του βι-βλία: το ’21 και η αλήθεια και το  ’21 και η αριστο-κρατία του. Αυτό το πνεύμα διέπει και το λογο-τεχνικό του έργο.

Γιατί δεν το μελοποιήσατε πλήρως το έργο;ο Σκαρίμπας δεν θα το ήθελε, πιστεύω. Αλλιώςθα το έκανε θεατρικό και όχι μυθιστόρημα. οστόχος μου άλλωστε δεν ήταν να ανεβάσω πιστάκαι ευλαβικά το Θείο τραγί, σαν να δίνω εξετά-σεις. Ήθελα να το αφηγηθώ σε γενικές γραμμές,

ώστε ο θεατής να καταλάβει τι συμβαίνει. το κεί-μενο είναι απλά αφορμή. εμείς συνεχίζουμε τοδιάλογο με τα ερωτήματα του Σκαρίμπα μέσαστο έργο του για τον έρωτα, για το πότε μιασχέση είναι αληθινή, για τον πόλεμο και την επα-νάσταση. επομένως εμείς κάνουμε τη δική μαςερμηνεία με τα εμβόλιμα μουσικά στοιχεία.

η παράσταση έχει πολλά αυτοσχεδιαστικάστοιχεία, αυτό φαντάζομαι σε κρατάει σεεγρήγορση, αλλά δεν έχει και λίγο ρίσκο;ναι, σίγουρα χωρίς ρίσκο τίποτα δεν γίνεται.δηλαδή, πιστεύω ότι τίποτα ενδιαφέρον δενμπορεί να προκύψει. Η παράσταση είναι δομη-μένη μουσικά, αλλά έχει και κάποια ανοιχτάσημεία αυτοσχεδιασμού όπως λες, αλλά μέσασε κάποια όρια, ώστε να μπορεί να υπάρχειαληθινή αλληλεπίδραση. Αναλόγως και με τηνενέργεια του κοινού και τη δική μας κάθε πα-ράσταση, λίγο διαφοροποιείται. Άρα ο αυτο-σχεδιασμός είναι πιο πολύ αλληλεπίδραση.

Με τους ανθρώπους που σας πλαισιώνουνστη σκηνή είστε και συγκρότημα ή είναιμόνο για την παράσταση;με τον Βασίλη Γασλακιώτη στα τύμπανα, τοντάκη Βαρελά στο μπάσο και τον Παντελή Πα-ντελόγλου στις εικόνες, είναι η πρώτη φοράπου συνεργαζόμαστε και συναντηθήκαμε μεαφορμή το Θείο τραγί. Αυτό μας οδηγεί σιγάσιγά σε μια ιδιότυπη συνεργασία και γινόμαστεκάτι σαν μόνιμη μπάντα τελικά. Απλώς δεν κά-νουμε κάτι αμιγώς μουσικό, θέλουμε πάντααυτό που κάνουμε να είναι μια σύνθεση μου-σικής, λόγου και εικόνας.

Σε κάποιες φωτογραφίες από την παρά-σταση, σας είδα με μπλουζάκι  των  Motör-head. είναι κάποια υποδόρια σύνδεση τουασυμβίβαστου χαρακτήρα αυτής της μπά-ντας με το χαρακτήρα του έργου και τουήρωα, ή το πήγα μακριά και είναι απλά ένα τισερτ για την παράσταση;    το σκέφτηκαεπειδή ο  Lemmy  των  Motörhead  θα μπο-ρούσε να είναι ο εν ζωή Γιάννης.Όχι, όχι, έχεις δίκιο, ήταν μια συνειδητή επι-λογή. ο Lemmy για εμένα αποτελεί πρότυπο.οι Motörhead, αλλά και o Lemmy, πέραν από τομουσικό τους ύφος, είναι πέρα για πέρα αυτόπου φαίνεται. είναι πράγματι αυτό που λέει, εί-ναι συνεπής και είναι αληθινός, κι έτσι είναι καιη ουσία της παράστασης: ακατέργαστη, χωρίςνα υπάρχει κάτι θολό από πίσω. δεν υπάρχουνευφάνταστα σκηνικά και κουστούμια – είναιόλα μπροστά. μπάσο, τύμπανα, κιθάρα χωρίςστολίδια, χωρίς φιοριτούρες, χωρίς περιγρα-φές, όλα είναι θέσεις. οι μπασογραμμές, η ρυθ-μολογία στα τύμπανα είναι μια συγκεκριμένηθέση, όχι η περιγραφή μιας κατάστασης. Έτσι κιο Σκαρίμπας δεν περιέγραφε, αλλά έλεγε πώςαισθάνεται. και ο Lemmy το ίδιο πράγμα κάνει.

Με το Θείο τραγί καταπιάνεστε λίγο-πολύ απότο 2011. τι άλλο θα δούμε στο μέλλον από σας;ετοιμάζουμε μια καινούργια δουλειά για τηχρονιά που μας έρχεται, η οποία θα έχει να κά-νει με τον έρωτα, τον πόλεμο και την επανά-σταση. θα είναι βασισμένη σ’ ένα δικό μου κεί-μενο και θα συνεργαστώ πάλι με τα ίδια παιδιά,όμως ακόμα δεν θέλω να ανακοινώσω λεπτο-μέρειες. Αλλά σίγουρα θα είναι μια ξεχωριστήμουσικοθεατρική εμπειρία. s

[24 Ιουλιου 2014] #41 φEσTIBAλ AθHNωN & EΠIδAYPOY 17

ΣInfoΆρης Μπινιάρηςτο θείο τραγί – Βασισμένο στο διήγημα του Γιάννη Σκαρίμπα

ο Άρης μπινιάρης ετοιμάζει μια συ-ναυλιακού τύπου αφήγηση του διηγή-ματος του Γιάννη Σκαρίμπα με πρωτό-τυπη μουσική και τραγούδια. Έναςπεριπλανώμενος αλήτης, ο Γιάννηςγυρνάει από τόπο σε τόπο απορρί-πτοντας τις κοινωνικές συμβάσεις. οΓιάννης Σκαρίμπας παρουσιάζει ένανγνήσιο αντιήρωα.

Πειραιώς 260, κτίριο ε 25-26 ιουλίου, 21:00 εισιτήρια: 15€, 10€ (μειωμένο), 5€ (φοιτητικό, άνεργοι, ΑμεΑ)

ΑτΑξΙΝΟΜητΟσ ΠΕΙΡΑΜΑτΙσΜΟσο Άρης Μπινιάρης έντυσε με ροκ ήχους την αφήγηση του

αντισυμβατικού της Χαλκίδας, Γιάννη Σκαρίμπα (στη μικρή φωτογραφία), Το θειο τραγί. Πώς μπορεί να ακούγεται

ροκ ένα κείμενο γραμμένο στα 1930;

ΜΕ τΟΝ σκηΝΟθΕτη ΠΟυ τηΝ ΠΑΡΕσυΡΕΌταν ήταν στο λύκειο, η Γιούλικα Σκαφιδά είδε τον Γυάλινοκόσμο στο θέατρο εμπρός, σκηνοθετημένο από τον δημήτρηΜαυρίκιο. εξαιτίας εκείνης της παράστασης, ομολογεί σήμερα,μπήκε στο θέατρο. και επιτέλους, πολλά χρόνια μετά αφήνεταιστις οδηγίες ενός προσώπου που το θεωρεί δάσκαλο.

[24 Ιουλιου 2014] #41 φEσTIBAλ AθHNωN & EΠIδAYPOY 19

ο 2014 είναι χρονιά ανταμοιβής για τους κόπους που έχει κα-ταβάλει η Γιούλικα Σκαφιδά, αφού κατέκτησε το επίζηλο θε-ατρικό βραβείο μελίνα μερκούρη για τις ερμηνείες της στηνπαράσταση του εθνικού θεάτρου με το έργο του ευγένιουο’νιλ το πένθος ταιριάζει στην ηλέκτρα, όπου, σκηνοθετη-μένη από τον Γιάννη χουβαρδά, ερμήνευσε τη χέιζελ νάιλς,

αλλά και στο ρόλο της κάρολ κατρίρ στον ορφέα στον Άδη του τένεσι ου-ίλιαμς, σε σκηνοθεσία της μπάρμπαρα ουέμπερ. μετά το ρόλο της τερέζαΦον χέρτσφελντ, στο μεφίστο του κλάους μαν, που σκηνοθέτησε ο νίκοςμαστοράκης για το εθνικό, η Γιούλικα Σκαφιδά κάνει ένα ρόλο-πρόκλησηγια το Φεστιβάλ Αθηνών: ο δημήτρης μαυρίκιος τη σκηνοθετεί στον βασικόρόλο μιας δραματοποιημένης μορφής της πάπισσας ιωάννας, του κορυ-φαίου αφηγήματος που υπέγραψε ο εμμανουήλ ροΐδης, ο μεγάλος κριτικόςτης νεοελληνικής νοοτροπίας και ιδεολογίας, που από τις μέρες του ώς τιςδικές μας παραμένει αμετάλλαχτα ίδια.

Πασίγνωστη, έπειτα από την τηλεοπτική της εμφάνιση στην τηλεοπτικήσειρά το νησί, η Γιούλικα Σκαφιδά εργάζεται συνεχώς – στην τηλεόραση,στον κινηματογράφο και, βέβαια, στο θέατρο. κάπως έτσι έχει οργανώσειαπό την αρχή τη ζωή της: διάβασμα και δουλειά. Αυτή είναι η στόφα των με-γάλων ηθοποιών. Γι’ αυτό, άλλωστε, την αναζητήσαμε προκειμένου να κά-νουμε τη συζήτηση που ακολουθεί:

Αναφέρετε συχνά τον δημήτρη Μαυρίκιο στις συνεντεύξεις σας, καιπριν την τωρινή συνεργασία σας. Από πού πηγάζει ο θαυμασμός σαςγι’ αυτόν; Όταν ακόμα πήγαινα στη Γ’ λυκείου, ο Γυάλινος κόσμος του τένεσι ουί-λιαμς, τη σκηνοθεσία του οποίου υπέγραφε ο δημήτρης μαυρίκιος, με μά-γεψε. Σκεφτόμουν ότι ήταν ευτυχία να είμαι εκεί την ώρα που αυτό συνέ-βαινε. κατά κάποιον τρόπο, λοιπόν, του χρωστάω το ότι έγινα ηθοποιός. οΓυάλινος κόσμος του μαυρίκιου με έστειλε στη δραματική σχολή. χαίρομαιπου η ζωή κάνει κύκλους και τώρα, επιτέλους, συνεργαζόμαστε.

τι σας μαθαίνει αυτή η συνεργασία;ο δημήτρης μαυρίκιος μου αρέσει γιατί αφήνει τον ηθοποιό να παίρνειπρωτοβουλίες. Η σύλληψή του είναι πρωτίστως εικαστική, χρησιμοποιεί τονκινηματογράφο τον οποίο ενσωματώνει στο έργο, παίζει με τη μουσική...μοιάζει με μαέστρο που προσπαθεί να συγχρονίσει μια σειρά από διαφο-ρετικά στοιχεία, ηθοποιούς, βίντεο, μουσικές, για να προκύψει ένα σύνθετοκαι γοητευτικό οπτικοακουστικό αποτέλεσμα.

Πώς γίνεται κανείς ηθοποιός; Με ποια μόρφωση, τι σπουδές;δεν υπάρχει ένας μόνο τρόπος. Συνήθως, τελειώνεις μια δραματική σχολή,αλλά έχω δει ηθοποιούς που δεν έχουν περάσει ούτε απ’ έξω. Η δραματικήσχολή είναι καλή όχι τόσο γι’ αυτά που θα μάθεις αλλά για τα ερεθίσματα πουθα πάρεις από τους δασκάλους, αλλά και τους συμφοιτητές με τους οποί-ους θα συνεργαστείς. Η εξέλιξη του ηθοποιού, όμως, είναι ατομική τουυπόθεση, μόνος του ανοίγει το δρόμο του. Προσωπικώς, τη δουλειά την«έμαθα» όταν άρχισα να δουλεύω.

Η Πάπισσα ιωάννα του δημήτρη μαυρίκιουείναι από την καλαμάτα. Παθιασμένη με τοθέατρο, δεν αρνιέται ούτε τονκινηματογράφο ούτε την τηλεόραση.Προσπαθεί να ελέγχει τους ρόλους πουπαίζει, δεν υποκύπτει στις ευκολίες για χάρητου μέσου θεατή και απαιτεί τοχειροκρότημα να το κερδίζει με τη δουλειάτης. Όσοι τη θαυμάζουν, μπορούν ναπεριμένουν – σε λίγο καιρό θα τη δουν ξανάκαι στο σινεμά, σ’ ένα μεξικανικό θρίλερ. Από την κωνσταντίνα κυριάκου, Φωτογραφία: βίκυ Γεωργοπούλου

γιούλικα σκαφιδά

ΤΔιεκΔικω και εΠιλεΓω

θEATPO20 φEσTIBAλ AθHNωN & EΠIδAYPOY #41 [24 ΙΟυλΙΟυ 2014]

το βραβείο Μελίνα Μερκούρη σαςπροσφέρει δημοσιότητα. τι άλλο προ-σφέρει ένα βραβείο;χαρά, πολύ μεγάλη χαρά. Για μένα, μάλι-στα, το βραβείο μελίνα μερκούρη ήτανμια επιβράβευση. μου έδωσε κουράγιονα συνεχίσω. δεν είναι τυχαία βράβευση.το βάρος του σου δίνει ώθηση – οι συνά-δελφοί μου που τιμήθηκαν μ’ αυτό έχουνήδη μια αξιοσέβαστη πορεία. δεν θέλωεγώ να παρεκκλίνω.

Σας έκριναν, όμως, και αρνητικά. Πώςτα αντιμετωπίσατε;δεν με επηρέασαν ιδιαίτερα. Η κριτικήείχε να κάνει κυρίως με την ηλικία μου,ελέχθη ότι το βραβείο μελίνα μερκούρηδίνεται σε νέες ηθοποιούς, ενώ εγώ είμαιήδη 10 χρόνια στη δουλειά. Αλλά αυτόδεν είναι ακριβές. το βραβείο απονέμεταισε ηθοποιούς που δεν έχουν κάνει πάνωαπό πέντε δουλειές τα πέντε χρόνια πουεργάζονται στο θέατρο – και οι δουλειέςπου έκανα εγώ ήταν ακριβώς στην πέ-μπτη χρονιά. θεωρώ, όμως, μικρόψυχοκάποιος να παίρνει βραβείο και ορισμένοινα κράζουν. Γέλασα πιο πολύ, πάντως,παρά στενοχωρήθηκα.

Έχετε πει σε μια συνέντευξή σας ότι, ανέπρεπε να ξεχωρίσετε κάποια δουλειάσας, αυτή θα ήταν μάλλον ο ρόλος τηςΜαρίας στην τηλεοπτική σειρά Το νησί.Γιατί ξεχωρίζετε αυτό το ρόλο;Πάντα προσπαθώ να μπαίνω στη θέσητου προσώπου που υποδύομαι. Όταν τε-

λειώνει αυτό, είναι σαν να ξυπνάω απόένα όνειρο και επανέρχομαι στη ρουτίναμου. Αυτό που μου μένει πάντα είναι το μι-κρό βάρος που έχει ο κάθε ρόλος. νο-μίζω ότι το βάρος από το ρόλο της μα-ρίας είναι λίγο πιο μεγάλο, διότι ήτανμεγάλη παραγωγή, με πολύ κόσμο, πουτην είδε πολύς κόσμος. το ξεχωρίζω καιως εμπειρία, γιατί δεν μου έχει ξανασυμ-βεί να φύγω ενάμισι χρόνο από το σπίτιμου και να ζήσω κάπου άλλου για να δου-λέψω. Αλλά υπάρχουν και άλλοι ρόλοι,που με καθόρισαν δημιουργικά. ο ρόλος,ας πούμε, που κράτησα στον κόκκινοβράχο του Γρηγορίου ξενοπούλου, σεσκηνοθεσία της ρούλας Πατεράκη, με κα-θόρισε. χάρη στο ρόλο αυτό, και παράτην περίπου διετή απουσία μου από τοθέατρο για να παίξω στην τηλεόραση,υπήρξαν πρόσωπα του θεάτρου που συ-νέχισαν να με εμπιστεύονται, που δεν φο-βήθηκαν ότι η τηλεόραση θα με αλλο-τρίωνε.

Έχετε κάνει πολλούς ρόλους και στονκινηματογράφο. και μαθαίνω ότι συμ-μετέχετε και σ’ ένα θρίλερ, στη διεθνήπαραγωγή A Lonely Woman, του Μεξι-κανού Γιούβεν καβάσος...Α, είναι ένα low budget φιλμ, που γυρί-στηκε στο τέξας, από τον Σεπτέμβριο ώςτον δεκέμβριο του 2013. Η ταινία βρί-σκεται στο μοντάζ και ευελπιστούμε ναβρούμε μια εταιρία διανομής ώστε ναπαιχτεί στην Αμερική και, φυσικά, αν γί-νεται, να ’ρθει και στην ελλάδα. είναι πε-ριπέτεια, η ιστορία μιας κοπέλας υιοθε-τημένης από μια πλούσια αμερικάνικηοικογένεια, που μετά από χρόνια επι-στρέφει σπίτι από το κολέγιο, για να βρειτους γονείς της δολοφονημένους. καιτότε αποφασίζει να πάρει το νόμο στα

χέρια της για να βρει τους ενόχους.

θα ξανακάνατε κάτι αντίστοιχο;ναι, φυσικά, με την προϋπόθεση ότι θαγυρίσω πίσω στη χώρα μου και θα έχω τηδουλειά μου. δεν θα μπορούσα να ρι-σκάρω να μείνω μια πενταετία χωρίς δου-λειά για να έχω ένα μικρό ρόλο. δεν θα μεέκανε χαρούμενη.

Προτιμάτε να κάνετε καριέρα στην ελ-λάδα απ’ ό,τι καταλαβαίνω και όχι στοεξωτερικό;είναι πολύ δύσκολο να κάνεις καριέραστο εξωτερικό ως ηθοποιός, ειδικά αν ημητρική σου γλώσσα δεν είναι τα αγγλικά,λόγω της προφοράς. και αν το πετύχεις,θα παίξεις πάντα το ρόλο ενός Έλληνα ή,έστω, ενός ξένου. Προσωπικώς, δεν θαήθελα να φύγω από εδώ, όχι γιατί φοβά-μαι το ρίσκο, αλλά γιατί έχω ανάγκη τηνκαθημερινή δουλειά στο θέατρο. θέλωνα παίζω συνέχεια και συνέχεια να βελ-τιώνομαι.

Πηγαίνετε ακόμα σε οντισιόν. το έχετεάραγε ανάγκη;Πρέπει να κυνηγάς την δουλειά σου. κυ-ρίως, όμως, πηγαίνω σε ταινίες, αν εκτι-μήσω ότι μου αρέσουν και πιστέψω ότιμου ταιριάζει ο ρόλος. δοκιμάζω. Πρέπεινα σας πω ότι εγώ κυνηγάω τους ρό-λους – περισσότερους έχω βρει από οντι-σιόν και λιγότερες φορές έχει χτυπήσειτο τηλέφωνο. Έχω λοιπόν την αίσθησηότι εγώ επιλέγω τις δουλειές που κάνω, ότιδεν με επιλέγουν αυτές.

Σας είδα τελευταία ανάμεσα στα πρό-σωπα που στρατεύθηκαν στην προώ-θηση του περιοδικού ςχεδία, οι πωλη-τές του οποίου είναι άστεγοι. τι θέση

έχει στη ζωή σας η κοινωνική προ-σφορά;Αν η δημοσιότητά σου μπορεί να προ-σφέρει στην κοινωνία, γιατί όχι; και ξέ-ρετε, την ίδια στιγμή εμείς δεν έχουμε λύ-σει τα βασικά. θέλω να πω ότι στηνελλάδα της κρίσης είναι δύσκολο να είσαικαλλιτέχνης. ζούμε συνεχώς κάνονταςεκπτώσεις στα οικονομικά, για πολλέςδουλειές δεν ξέρουμε αν θα πληρω-θούμε. Η αβεβαιότητα που είχε το επάγ-γελμά μας έχει πια πολλαπλασιαστεί. δενθέλω να γκρινιάζω, αλλά νιώθω αδικη-μένη. Η γενιά μου καλείται να κάνει θυσίεςγια λάθη που έκαναν οι προηγούμενεςγενιές. Αλλά πάλι, πρέπει να προσπαθή-σουμε με ό,τι έχουμε. Έχω διαβάσει κά-που ότι καθρέφτης της προηγούμενηςγενιάς είναι η γενιά που βλέπεις τώρα.

Έχετε δηλώσει ότι σας αρέσει το χει-ροκρότημα. Πώς το κερδίζετε, όμως;κάνετε αισθητικές υποχωρήσεις για νασας πλησιάσει ευκολότερα το κοινό; Όταν επιλέγω δουλειές, το κάνω βάσειτου ενστίκτου, με ενδιαφέρει όμως πάνταποιοι είναι οι συνεργάτες μου και αν ται-ριάζω με το ρόλο. Αν ο δημιουργός κάνεικάτι που τον ευχαριστεί, αυτό είναι σπου-δαίο· αν ευχαριστεί και το κοινό, είναιυπέροχο. θέλει κάποια ισορροπία, αλλάδεν είμαι της άποψης να κάνεις δουλειέςαποκλειστικά για το κοινό, γιατί τότε εύ-κολα μπορείς να μείνεις στάσιμος. επα-ναπαυόμενος στην επιτυχία, υπάρχει πά-ντα ο φόβος της ευκολίας: ναπροσπαθήσεις να την κρατήσεις κάνο-ντας τα ίδια και τα ίδια. Έχω διαβάσει πά-ντως ότι ο δημιουργός δουλεύει για ναικανοποιήσει τον εαυτό του, αλλά μεγα-λουργεί όταν αυτό που ικανοποιεί τονεαυτό του ικανοποιεί και τους άλλους. s

δΙΕθΝησ ηθΟΠΟΙΟσΈχοντας παίξει πολλούς ρόλους σε ελληνικές ταινίες, η

Γιούλικα Σκαφιδά πρωταγωνιστεί και σε μια διεθνή, στομεξικανικό θρίλερ A Lonely Woman. θα της άρεσε να κάνεικαριέρα εκτός ελλάδος; Προσγειωμένη, γνωρίζει καλά ότιυπάρχει ένα σοβαρό εμπόδιο: η γλώσσα. Πάνω αριστερά,

όπως εμφανίστηκε στο τηλεοπτικό Νησί.

πάπισσα ιωάννα του εμμα-νουήλ ροΐδη, γραμμένη σεάπταιστη καθαρεύουσααπό έναν δημοτικιστή, τυ-πώθηκε για πρώτη φοράτο 1866 και, αμέσως, προ-

κάλεσε την έντονη αντίδραση της εκκλη-σίας. Αφορμή, βεβαίως, ήταν το θέμα της:ο ροΐδης περιγράφει τη ζωή μιας γυναίκαςπου, προσποιούμενη ότι είναι άντρας, κα-τάφερε να ανέλθει στην ιεραρχία της ρω-

μαιοκαθολικής εκκλησίας φτάνοντας ναγίνει πάπας.

ο δημήτρης μαυρίκιος, με μακρά θη-τεία στο κινηματογραφικό ντοκιμαντέρκαι με πολλές επιτυχίες στο θέατρο (κο-ρυφαία εκ των οποίων ήταν ο Γυάλινοςκόσμος του τένεσι ουίλιαμς, τη θεατρικήχρονιά 1996-97, στο θέατρο εμπρός, πουσήμερα θεωρείται παράσταση αναφο-ράς), χρησιμοποιεί το στόρι του πρωτό-τυπου κειμένου, ωστόσο για τις ανάγκες

της θεατρικής απόδοσής του δημιουργείέναν διάλογο ανάμεσα στην Πάπισσα ιω-άννα και στη μητέρα του συγγραφέα,κορνηλία ροΐδη, που είχε εξίσου πολυτά-ραχο βίο. Στην παράσταση πάπισσα ιω-άννα – Αναζητώντας την ηρωίδα του ροΐδη,το ρόλο της κορνηλίας κρατά η ράνια οι-κονομίδου, ενώ Πάπισσα ιωάννα είναι ηανερχόμενη ηθοποιός Γιούλικα Σκαφιδά.

η μεταφορά της Πάπισσας ιωάννας

στο θέατρο ήταν ένα παλιό σας όνειρο,που τώρα βρίσκεται σε στάδιο πραγ-μάτωσης. Από πότε και γιατί ασχολεί-στε με το εγχείρημα αυτό;Για να την ανεβάσω σήμερα την... κατέ-βασα από τη βιβλιοθήκη του παππούμου στα 11 μου χρόνια, ηλικία που είχεκαι ο ροΐδης όταν πρωτοάκουσε για τηθρυλική Πάπισσα. Έκτοτε, την έχω δια-βάσει αρκετές φορές και πιστεύω ότιπρόκειται για το κορυφαίο λογοτέχνημά

θEATPO [24 Ιουλιου 2014] #41 φEσTIBAλ AθHNωN & EΠIδAYPOY 21

H

ο ροΪΔηΣειναι τα

ελΓινεια τηΣ λοΓοτεχνιαΣ

δ η μ ή τ ρ η ς Μ α υ ρ ί κ ι ο ς

οι αγγλικές εκδόσεις αποδίδουν το έργο στον λόρενς ντάρελ, που δεν

είναι παρά ο μεταφραστής. Μύθος πρώτος. υπάρχουν κι άλλοι. την πρώτη φορά που επιχείρησε να

ανεβάσει την Πάπισσα Ιωάννα, χτύπησεσε τοίχο – στις θεοκρατικού τύπου

παρεμβάσεις, τότε, της Αρχιεπισκοπής.Σήμερα, ευτυχώς, έχει κυλήσει

πολύ νερό στ’ αυλάκι. Αμ’ έπος, αμ’ έργον, λοιπόν.

Από τη Μυρτώ Πολυμίλη, Φωτογραφία: βασίλης Μαθιουδάκης

22 φEσTIBAλ AθHNωN & EΠIδAYPOY #41 [24 ΙΟυλΙΟυ 2014] θΕΑτΡΟ

μας. θυμάμαι χαρακτηριστικά στις αρ-χές της δεκαετίας του ’90, όταν υπήρχανστην ερτ κάτι πεντάλεπτα πριν από τις ει-δήσεις, μ’ έναν καλλιτέχνη κάθε μέρα ναδιαβάζει κάποιο απόσπασμα αγαπημέ-νου του έργου, είχα επιλέξει το φινάλετης πάπισσας ιωάννας. το 2004 εγκρί-θηκε με ενθουσιασμό από τον κούρ-κουλο πρότασή μου για ανέβασμα τηςπάπισσας στην τότε κεντρική σκηνή τούεθνικού. δούλευα για την παράστασηπολύν καιρό. ο διονύσης Φωτόπουλοςείχε προχωρήσει τις ιδέες του για τα σκη-νικά. Σε 15 μέρες θα αρχίζαμε πρόβες μετην Παΐζη, τον καραθάνο, τη ναυπλιώ-του κι έναν μεγάλο θίασο, όταν, παρά τιςδημοσιεύσεις και τα πανό του εθνικούσε όλη την Αθήνα, το εγχείρημα δέχθηκετορπίλες... έσωθεν και έξωθεν. ο κούρ-κουλος με παρακαλούσε να «τα βρούμε»,αλλά, προς μεγάλη χαρά κάποιων, ταβρόντηξα και έφυγα. δεν γινόταν να δου-λέψουμε μέσα σε ψυχροπολεμικές συν-θήκες και με χοντρές περικοπές επί τωναρχικώς συμφωνηθέντων κονδυλίων.κάτι τέτοιο θα ισοδυναμούσε με καλλι-τεχνική αυτοκτονία. το 2004, αρχικόέναυσμα στάθηκε η πεποίθηση ότι τοέργο θα λειτουργούσε πρωτίστως ως κα-ταγγελία για τη θεοκρατικής έμπνευσηςανάμειξη της εκκλησίας στην πολιτικήζωή του τόπου. Σήμερα, που με τον σοφόιερώνυμο το φαινόμενο έχει ελαχιστο-ποιηθεί, οι λόγοι της «επιστροφής» μουστην πάπισσα έχουν να κάνουν περισ-σότερο με διαπιστώσεις μου, ίσως και«ανακαλύψεις» του 2004 σχετικά με τοροϊδικό σύμπαν.

δίπλα στην Πάπισσα ιωάννα, τοποθε-τείτε την κορνηλία ροΐδη, αλλά και τονίδιο τον συγγραφέα. Πώς συνδέετεεσείς τα τρία αυτά πρόσωπα επί σκη-νής; Ποιες ιστορίες θα μας αφηγηθούν;Η σχέση ροΐδη και ιωάννας έχει όλο τοπάθος του έρωτα ενός Πυγμαλίωνα γιατην ηρωίδα που δημιουργεί. ο ροΐδηςέγραψε ένα μόνο μυθιστόρημα, την πά-πισσα ιωάννα, και το έγραψε νέος. δενείχε ποτέ άλλη σημαντική «ηρωίνη» –όπως ονομάζει την ιωάννα του– απόεκείνη που αγάπησε τότε. Η ιωάννα συ-χνά «περνάει» μέσα από τη μοναδική γυ-ναίκα με την όποια ο ροΐδης μοιράστηκετη ζωή του ώς το τέλος, μια γυναίκα σπά-νιου πνεύματος και παιδείας: τη μητέρατου κορνηλία. Η πολυτάραχη ζωή τηςπολλά δανείζει στα πάθη της ιωάννας, ει-δικά στην παιδική της ηλικία.

Ποια είναι τα στοιχεία της προσωπικό-τητας της κορνηλίας ροδοκανάκη-ροΐδη που σας ώθησαν να την εντά-ξετε στο πάνθεον με τις δυναμικέςμητρικές μορφές;το πνεύμα που κληροδότησε στον γιοτης δεν θα αρκούσε, αν η σχέση μάναςκαι γιου δεν ήταν τόσο στενή και... ισόβια!Από ένα σημείο και μετά μάλιστα, έμεινανοι δυο τους μόνοι στη ζωή και χωρίς πό-ρους. ο ροΐδης είχε χάσει τελείως τηνακοή του και η μητέρα του το φως της.

Έβλεπαν με τα μάτια του και άκουγαν μετα αφτιά της. Η αδυναμία που προφανώςτης είχε ο ροΐδης τον ώθησε σε μιαακραία πράξη αγάπης: να υποδύεται τοννεκρό αδελφό του σε μια αλληλογραφίαπου έγραφε και της διάβαζε ο ίδιος γιαχρόνια, σαν ο νικολής ροΐδης να ζούσεακόμα στη Γαλλία. Ήθελε ν’ απαλλάξει τημητέρα του από την οδύνη της είδησηςότι ο άλλος γιος της αυτοκτόνησε. Όμωςο εμμανουήλ ροΐδης πέθανε πριν από τηνκορνηλία. Η τυφλή μητέρα με ένα θά-νατο έχασε και τα δυο της παιδιά...

Αν και κάποιοι χαρακτήρισαν τονροΐδη μισογύνη, η Πάπισσα Ιωάννα δενείναι ένα έργο που μιλά για την υπε-ροχή των γυναικών;Πολλοί λάτρεις των γυναικών έχουν θεω-ρηθεί μισογύνηδες, επειδή ύμνησαν γυ-ναίκες εξαιρετικές. Συνήθως, πρώτες τονχαρακτηρίζουν μισογύνη γυναίκες πουενοχλούνται από την προτίμησή του σετέτοιες γυναίκες. Όπως και μίσανδρη θαχαρακτήριζαν εύκολα μια γυναίκα κά-ποιοι άνδρες που νιώθουν θιγμένοιεπειδή αυτή επιλέγει «σπάνιους» άνδρες.το να βάζεις τον πήχη ψηλά στην εκτί-μηση των ανθρώπων δημιουργεί γενικάπαρεξηγήσεις. Πώς καλύτερα να υμνή-σεις τη γυναίκα από το να παρακάμπτειςτη γυναικούλα; Πώς καλύτερα να υμνή-σεις τον άνδρα από το να στιγματίζεις τοαντριλίκι;

διατηρείτε, έστω και εμβόλιμα, τηροΐδια γραφή, αν και ανοίκεια στουςνέους; επιλεγμένη και αρθρωμένη με τον κα-τάλληλο τρόπο, η γλώσσα του ροΐδη μπο-ρεί όχι μόνο να φτάσει χωρίς απώλειεςστο αφτί του νέου θεατή, αλλά και να τουγεννήσει συναισθήματα που η καθομι-λούμενη νεοελληνική θα δυσκολευόταννα του προκαλέσει. Άλλωστε το θέατρομπορεί να γίνει μαγικό τη στιγμή που μαςαφήνει να εισπράξουμε νοήματα και συ-ναισθήματα τα οποία η νόησή μας ίσωςκαι να μην προσλάμβανε σε άλλο πλαίσιο.την ηλέκτρα του λιουμπίμοφ με την ντε-μίτοβα σε μια γλώσσα που αγνοώ, τα ρω-σικά, την κατάλαβα πολύ καλύτερα απ’όλες τις σοφόκλειες Ηλέκτρες που είχαδει σε γνώριμές μου γλώσσες, της δικήςμας μη εξαιρουμένης.

είστε ένας από τους πρώτους σκηνο-θέτες που έκανε χρήση του σινεμά στοθέατρο. και εδώ υπάρχει αυτό το πά-ντρεμα μ’ ένα μάλιστα εντυπωσιακόκαστ. τι μας επιφυλάσσετε; εδώ το «παλιά μου τέχνη κόσκινο» –ο κι-νηματογράφος αλλά και το σινεμά στοθέατρο– συναντάει το «πενία τέχνας κα-τεργάζεται», δηλαδή το αναγκαστικόwork in progress ελλείψει χρημάτω,ναλλά με την ελπίδα μιας μελλοντικής πλή-ρους παράστασης. Η πρώτη παράστασηστην όποια είχα εντάξει κινηματογράφο,και μάλιστα με τρεις οθόνες επί σκηνής,ήταν στο μαχαγκόνι των μπρεχτ-Βάιλ καιέπειτα στον Βέρθερο του μασνέ, και τα

δυο στη λυρική Σκηνή, το 1977 και το1984 αντίστοιχα. Στη δεκαετία του ’90,ήρθαν η σαλώμη και ο Γυάλινος κόσμος, μεπολύ κινηματογράφο και τα δύο. Ύστεραήρθαν τα άλλα... Άκουσα πολλά για όλααυτά... Αυτή τη φορά, ο κινηματογράφοςλειτουργεί κάπως και σαν λεύκωμα σκί-τσων για μελλοντικές σκηνές μεικτής τε-χνικής θεάτρου και κινηματογράφου.

ο ροΐδης θεωρήθηκε από ορισμένουςμελετητές ως ένας από τους ευρωπαϊ-στές του καιρού του. εσείς έχετε πει –σεσυνέντευξη του 2010– ότι είστε «απο-γοητευμένος από το πόσο φάουλ εί-ναι ο ευρωπαϊσμός των τελευταίων δε-καετιών» και ότι δεν σας αρέσει «αυτήη υπόθεση της ευρώπης». Πιστεύετεότι αν ζούσε ο ροΐδης σήμερα θα συμ-φωνούσε μαζί σας;Σίγουρα, ειδικά που θα διαπίστωνε ότι ηδεσπόζουσα κουλτούρα σαρώνει τις«υποδεέστερες», με πρώτη ίσως την ελ-ληνική, ακόμα και κατακλέβοντας τον ίδιοκαι την πάπισσά του. δεν απαντώ ευθέωςστην ερώτησή σας, γιατί δράττομαι τηςευκαιρίας να εκφράσω ως Έλληνας τηναπορία μου, ίσως και το θυμό μου, πουδεν έχει γίνει ακόμα θέμα από την ελ-λάδα μια ακραία περίπτωση «λογοτεχνι-κών ελγινείων»! δεκάδες εκδόσεις της πά-πισσας ιωάννας του ροΐδη στα αγγλικάκαι σε άλλες γλώσσες παρουσιάζουν τηνπιστή μετάφραση του λόρενς ντάρελ ωςπρωτότυπο μυθιστόρημά του και δεναναφέρουν πουθενά το όνομα του ροΐδη!μάλιστα! και πρόκειται για μία επί λέξειμετάφραση. Στις πρώτες αγγλικές εκδό-σεις της δεκαετίας του ’50 υπήρχε ακόμαμε μικρά γράμματα το όνομα του ροΐδηκάτω από τα τεράστια γράμματα του ονό-ματος του μεταφραστή ντάρελ. Όμωςγρήγορα παραλείφθηκε το όνομα τουροΐδη σε αγγλικές, γαλλικές και άλλες εκ-δόσεις και οι εκδοτικοί οίκοι διαφημίζουνπια το έργο ως έναν «θαυμάσιο ντάρελ»!Η ελλάδα ξέρει και θυμάται μόνο τα μάρ-μαρα, γιατί η μελίνα έθεσε το θέμα. μάλ-λον χρειαζόμαστε και τώρα κάποιον ήκάποιαν που να τους βγάλει γλώσσα, καιόχι μόνο, στο θέμα του ροΐδη. μη νομί-ζετε ότι δεν είμαι ευρωπαϊστής από κού-νια, που λένε. το αντίθετο. Άλλωστε δενγεννήθηκα στην ελλάδα και τη νεότητάμου την πέρασα μεταξύ ρώμης, όπουέμενα, και Παρισιού, όπου εργάζοντανκαι ζούσαν οι γονείς μου, Γάλλοι υπήκοοι.Αλλιώς όμως ονειρευόμασταν την ευ-ρώπη τότε... Σίγουρα όχι μια ευρώπη τωντραπεζών σε ακραίο καπιταλιστικό πα-ραλήρημα, με την ψαλίδα μεταξύ πλου-σίων και φτωχών να έχει φτάσει στο μέ-γιστο του ανοίγματος και η ίδια αυτήψαλίδα να έχει γίνει όπλο στα χέρια σκο-τεινών δυνάμεων που έμοιαζαν για πάντανεκρές πριν από κάποιες δεκαετίες.

ο ροΐδης είχε καυτηριάσει τον χαρα-κτήρα και την προσωπικότητα των ελ-λήνων, αποδίδοντάς τους αρκετές απότις κακοδαιμονίες της χώρας. Αντίθετασήμερα πολλοί κατηγορούν την ευ-

ρώπη για τα δεινά της ελλάδας. Ποια εί-ναι η δική σας αντίληψη;νομίζω ότι, όταν ο ροΐδης λέει στην πά-πισσα ιωάννα πως ο μπάυρον παράτησετην ποίηση «...και γενόμενος μισάνθρω-πος και φιλέλλην υπό της απελπισίας,έτρεξε να ταφή εις τους βούρκους τουμεσο λογγίου», δεν καυτηριάζει μόνοτους Έλληνες, αλλά και την ακόμα δε-σπόζουσα στις μέρες του «επίσημη» ρο-μαντική κουλτούρα της ευρώπης, με όλοτον δακρύβρεχτο προστατευτισμό τηςαπέναντι στην κατακαημένη ελλάδα καιόσα υπέκρυπτε όλο αυτό το μελό ενός φι-λελληνισμού όχι πάντα ανιδιοτελούς...

Μετά τη Φρεναπάτη, και τον ερρίκο Δ΄,και τώρα με την Πάπισσα Ιωάννα, ολο-κληρώνονται μερικά από τα θεατρικάσας όνειρα; τι ακολουθεί; το Ξαφνικά πέρσι το καλοκαίρι, παλιά ευχήμου μετά τον Γυάλινο κόσμο, αλλά καιαμοιβαία «οφειλή» προς και από τηνμπέτυ Αρβανίτη, με την όποια με δένειούτως ή άλλως μια «βουλή πεπρωμένου».Xρόνια περιμέναμε μια καλή αφορμή γιανα συνεργαστούμε. μας ήρθε... ξαφνικάφέτος το καλοκαίρι για τον χειμώνα πουακολουθεί. Όμως η πάπισσα ιωάννα δενολοκληρώνεται. θέλω να πιστεύω ότι τοwork in progress είναι απλώς η προετοι-μασία μιας κανονικής παράστασης.

υπάρχει κάποιο σχέδιο για το ανέβα-σμα της κόλασης του δάντη, στηνοποία έχετε επενδύσει τόσους μήνεςδουλειάς;μακάρι να γινόταν... Όμως μια τέτοια«υπερπαραγωγή» χρειάζεται την υπο-δομή μιας μεγάλης, ισχυρής και φερέγ-γυας κρατικής σκηνής, κάτι που η Αθήναδεν διαθέτει εδώ και πολλά χρόνια. Γιασήμερα ειδικότερα, ας μη μιλάμε... s

Infoδημήτρης Μαυρίκιοςπάπισσα ιωάννα - Αναζητώντας την ηρω-ίδα του ροΐδη

ο δημήτρης μαυρίκιος συνθέτει και σκη-νοθετεί μια παράσταση βασισμένη στηνπάπισσα ιωάννα του εμμανουήλ ροΐδηεμποτισμένη με στοιχεία από τη στενήσχέση του συγγραφέα με τη μητέρα τουκορνηλία ροΐδη. μια παράσταση στηνοποία ο κινηματογράφος παντρεύεται τοθέατρο. ερμηνεύουν: Σπύρος Ανδρεό-πουλος, Αλέξανδρος Βάρθης, μανώληςδούνιας, δημήτρης ντάσκας, ράνια οι-κονομίδου, εύα οικονόμου-Βαμβακά,Αποστολία Παπαδαμάκη, Στέφανος Πα-πατρέχας, Γιούλικα Σκαφιδά, ΓιάννηςΦλουράκης, Αλίκη Αγγελοπούλου. Η πα-ράσταση είναι ακατάλληλη για ανηλίκους.

Πειραιώς 260, κτίριο η 30-31 ιουλίου, 21:00 εισιτήρια: 20€, 15€ (μειωμένο), 10€ (φοιτητικό), 5€ (άνεργοι, ΑμεΑ)

θΕΑτΡΟ

EIκΟΝΕσ ΜΙΑσ δΙΑδΡΟΜησΑριστερά: Έξι πρόσωπα ζητούνσυγγραφέα, η πρώτη παράστασηπου σκηνοθέτησε ο δημήτρηςΜαυρίκιος (κθβε, 1987). Πάνω:ερρίκος Δ’ (εθνικό, 2006). κάτω: οΧρήστος λούλης στη Φρεναπάτητου κορνέιγ (εθνικό, 2010). Στηβάση: Το τερατώδες αριστούργημα(Μικρή επίδαυρος, 2009). Στηνκορυφή, ράνια οικονομίδου,Γιούλικα Σκαφιδά, Αλέξανδροςβάρφης στην Πάπισσα Ιωάννα.

© λ

υδία

δημ

ητρι

άδη

εκίνησε από τον κινηματογράφο. με καταγωγή από τοκάιρο, με σπουδές φιλολογίας και θεατρολογίας στο Παρίσικαι κινηματογράφου στη ρώμη, ο δημήτρης μαυρίκιος, το1973, έκανε μια πτυχιακή μικρού μήκους, με θέμα τις τρω-άδες, ένα κινηματογραφικό δοκίμιο διαλόγου του ευρι-πίδη με τον Σενέκα. λίγο αργότερα, τον απορροφά το ντο-

κιμαντέρ. το 1975 σκηνοθετεί το Polemonta, με θέμα τουςελληνόφωνους της κάτω ιταλίας. με τον τρόπο που κατέκτησε στοPolemonta, λίγο αργότερα, θα γύριζε αρκετά ακόμα ντοκιμαντέρ γιατην ερτ κι ανάμεσά τους 12 επεισόδια για τη σειρά Γεφύρια του ιονίου,που προβλήθηκε στην κρατική τηλεόραση τα πρώτα χρόνια της δε-καετίας του 1980.

Στο μεταξύ, ο δημήτρης μαυρίκιος είχε εγκατασταθεί στην Αθήνακαι, αφού συνεργάστηκε με τον μάνο χατζιδάκι στο ιστορικό, καινο-τόμο και ανεπανάληπτο τρίτο Πρόγραμμα, σκηνοθέτησε την πρώτηταινία του με υπόθεση, το δρόμο του Λαμόρε, με την κατερίνα χέλμηστον κεντρικό ρόλο.

το 1984, ο δημήτρης μαυρίκιος, με πρόσκληση του Γιώργου κου-ρουπού, υπογράφει μια φιλόδοξη παράσταση για την εθνική λυρικήΣκηνή – τον Βέρθερο του μασνέ. κι ύστερα, το 1987, προσκεκλημένοςτου μίνου Βολανάκη, σκηνοθετεί λουίτζι Πιραντέλο για το κθΒε – τοΈξι πρόσωπα ζητούν συγγραφέα, που αιφνιδίασε κυρίως για τις κινη-ματογραφικής καταγωγής σκηνικές καινοτομίες του. Στο μεταξύ, προ-ετοιμάζει ένα ντοκιμαντέρ για τον τζόρτζιο ντε κίρικο, το AenigmaEst, που προβλήθηκε το 1990 στο Φεστιβάλ θεσσαλονίκης.

Ακολούθησε πολύ θέατρο. μεταξύ άλλων, ο δημήτρης μαυρίκιοςσκηνοθέτησε ρωμαίο και ιουλιέτα του Σαίξπηρ (1989) για το εθνικό, σα-λώµη του Όσκαρ ουάιλντ (1991-92) για το θέατρο του νότου, ενώ πα-ράσταση αναφοράς θεωρείται ο γυάλινος κόσμος του τένεσι ουίλιαμς,που το 1997 σκηνοθέτησε για το εμπρός, με πρωταγωνιστές τη ράνιαοικονομίδου, τον Άγη εμμανουήλ, την Αγγελική Παπαθεμελή και τοννίκο κουρή.

Η συνέχεια στο θέατρο έχει θριαμβικούς τόνους, αποδοχή και βρα-βεύσεις. μεταξύ άλλων, υπογράφει τις εξής σκηνοθεσίες: ηλέκτρα τουΣοφοκλή για το εθνικό, που κάνει πρεμιέρα στην επίδαυρο (1998), τοέβδομο ρούχο της ευγενίας Φακίνου για τη νέα Σκηνή του λευτέρη Βο-γιατζή (2001), επιστρέφει στον Πιραντέλο και στα Έξι πρόσωπα ζητούνσυγγραφέα, που το 2003 σκηνοθετεί για το εθνικό, και ακολουθούν:True West του Σαμ Σέπαρντ (θέατρο τέχνης, 2004), Ερρίκος ∆΄ του Πι-ραντέλο (εθνικό, 2006), Ανδροµάχη του ρακίνα (εθνικό, 2007, που πα-ρουσιάστηκε στην επίδαυρο), το τερατώδες αριστούργημα: μια παρά-σταση για τη ζωή και το έργο του Γιάννη ρίτσου (μικρή επίδαυρος, 2009),Φρεναπάτη του Πιέρ κορνέιγ (εθνικό, 2010).

το 2011, έπειτα από πολλά χρόνια, επέστρεψε στην εθνική λυρικήΣκηνή, για να σκηνοθετήσει το Χορό μεταμφιεσμένων του Βέρντι. Στομεταξύ, αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το φιλόδοξο εγχείρημα της σκη-νοθεσίας για το εθνικό θέατρο της Θείας κωμωδίας του ντάντε, αφού,σύμφωνα με επιστολή του που πήρε ευρύτατη δημοσιότητα, παραι-τήθηκε από την κόλαση, το πρώτο μέρος που ετοίμαζε, και αποχώρησε.

Η θεατρική περιπέτεια συνεχίζεται με την πάπισσα ιωάννα... και τονεπόμενο χειμώνα, θα σκηνοθετήσει για το θέατρο Πράξη την μπέτυΑρβανίτη στο Ξαφνικά πέρσι το καλοκαίρι, του τένεσι ουίλιαμς. και η πε-ριπέτεια της ζωής;

ο δημήτρης μαυρίκιος, όταν του δίνεται η ευκαιρία, είναι κριτικόςστην εποχή μας και στη γενιά του, που πιστεύει ότι βαρύνεται με τηναποτυχία που οδήγησε στην κρίση. Σε μια συνέντευξη που είχε παρα-χωρήσει το 2010 στην Ελευθεροτυπία, σημείωνε:

«μπορεί να βγούμε από την οικονομική κρίση, αλλά η βαθιά ηθικήκαι πολιτισμική κρίση, που πυροδοτήθηκε από τα μεγάλα λάθη και ταμεγάλα ψέματα της δικής μου γενιάς, δεν ξεπερνιέται ούτε σε 1, ούτεσε 2, ούτε σε 3 χρόνια. μάθαμε να λέμε ψέματα. μάθαμε να κλέβουμελιγάκι, αν όχι το βιος του άλλου, την ψυχή του. κι αυτό δεν ξεμαθαίνε-ται ύστερα από ένα χρόνο. ξεμαθαίνεται από τη μια γενιά στην άλλη».

κινηματοΓραΦιΣτHΣ Στη ΣκηνHΑπό τον τηλέμαχο Αναγνώστου

Ξ

οΦειλω Πολλα Σε στρατηγουσ, μαθηματικουσ, ποιητεσ...Πώς αφηγείται κανείς τον πόλεμο; Υπάρχει νεύρωση στην ηγεμονία; μπορεί να δραματοποιηθεί ο θουκυδίδης; Η ρούλα Πατεράκη, σε ένα εγχείρημα που ήθελε να πραγματοποιήσει από καιρό, παρουσιάζει τη δική της απάντηση. Η πρώτη φάση τουΠελοποννησιακού Πολέμου, το μανιφέστο του πολέμου: μέρος Α, παίρνει σάρκα και οστά στο μικρό θέατρο της επιδαύρου, με κύριο ερμηνευτή τον δημήτρη λιγνάδη.

Από τη Μυρτώ λιαλιούτη, Φωτογραφίες: βίκυ Γεωργοπούλου

Ρ ο ύ λ α Π α τ ε ρ ά κ η

Infoρούλα Πατεράκητο μανιφέστο του πολέμου (μέρος Α’)

ο Πελοποννησιακός Πόλεμος σε τρίαμέρη. Η ρούλα Πατεράκη παρουσιάζειφέτος το πρώτο μέρος: η αθηναϊκή δη-μοκρατία υπό τον Περικλή, η πτώση τωνΠλαταιών, η πολιορκία της Ποτίδαιας, οεπιτάφιος του Περικλή. ο δημήτρης λι-γνάδης υποδύεται το λόγο του Περικλή.Παίζουν ακόμα: ελένη ερήμου, Αθηνάμαξίμου, Σπύρος Σαρτζετάκης, διώνηκουρτάκη, Αναστασία Σοφιανίδου, δώραΣτυλιανέση, Γιώργος Γιαννακάκος, Βαγγέ-λης ρόκκος.

Μικρό θέατρο Αρχαίας επιδαύρου 25-26 ιουλίου, 21:30 εισιτήρια: 20€ (ζώνη Α), 15€ (ζώνη Β), 10€ (ζώνη Β: φοιτητικό), 5€ (άνεργοι, ΑμεΑ)

τΟΠΙΟ ΠΡΙΝ τη ΜΑΧηη ρούλα Πατεράκη γοητεύεται

από τον τρόπο με τον οποίο οθουκυδίδης παρουσιάζει τον

πόλεμο. η γλώσσα τουπεριγράφει εναργέστατα τη μόνη

αλήθεια των μαχών: τονανθρώπινο σπαραγμό.

ταν συζητάς με τη ρούλα Πατε-ράκη, είναι δύσκολο να ξεδιαλύ-νεις τις ερωτήσεις. είναι μια γυ-ναίκα που μεγάλωσε μέσα στοθέατρο χωρίς να το επιδιώξει,ηθοποιός και σκηνοθέτιδα μαζί.

Πλέον, κάθε της παράσταση είναι είδηση. Πόσομάλλον τώρα, που καταπιάνεται με τα γραπτάτου θουκυδίδη, μια προσπάθεια για την οποίαδέχεται κριτική. «Στην Αθήνα εκείνης της εποχήςκάθε τετραγωνικό μέτρο είχε και τρεις μεγαλο-φυΐες μέσα! Ποτέ στην ιστορία δεν έχει ξαναγί-νει. μήπως με πουν εθνικίστρια που το λέω; Έχωανησυχήσει!» αναρωτιέται κάποια στιγμή, χωρίςνα φαίνεται να τη νοιάζει πραγματικά.

Πότε σας ήρθε η ιδέα να ασχοληθείτε με τηνιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου τουθουκυδίδη;Πριν πολλά χρόνια, είχα σκεφτεί να ασχοληθώμε τον Πελοποννησιακό Πόλεμο, αλλά η οικο-νομική δυσπραγία δεν επέτρεπε να πραγματο-ποιηθεί ένα τέτοιο όραμα. είχα επανέλθει πολλέςφορές, αλλά δεν μπορούσε να γίνει. Φέτος, ηιδέα ήταν του δημήτρη λιγνάδη, γιατί εγώ είχακάνει άλλη πρόταση. Όμως ο δημήτρης σκέ-φτηκε ότι θα ήταν καλύτερα να κάνουμε τον Πε-λοποννησιακό, γιατί το θέμα είναι σύγχρονο καιπιο καυτό. Όμως το έργο του θουκυδίδη απο-τελείται από οκτώ βιβλία – θα ήταν αδύνατο νατα πούμε όλα. ο Γιώργος λούκος μάς επέτρεψενα το μοιράσουμε σε τρεις χρονιές. Φέτος λοι-πόν θα κάνουμε το πρώτο μέρος, το οποίο πε-ριλαμβάνει τα πρώτα δύο βιβλία του θουκυ-δίδη κι ένα κομμάτι από τον επιτάφιο. τουχρόνου θα γίνει το δεύτερο μέρος και τον άλλοχρόνο το τρίτο. Πάλι, όμως, διαλέγουμε τα επει-σόδια για τα οποία θέλουμε να μιλήσουμε, γιατίείναι αδύνατο να εντάξουμε όλα τα γεγονότα.επιλέξαμε τα πιο αντιπροσωπευτικά.

τι θα δούμε, λοιπόν, φέτος;Στη φετινή παράσταση υπάρχουν πέντε άξονες.ο πρώτος έχει σχέση μόνο με τον θουκυδίδη,τον ίδιο τον συγγραφέα της ιστορίας. ο δεύτε-ρος, που αποτελεί το κύριο θέμα, ασχολείται μετη διακυβέρνηση του Περικλή. Από κει και πέρα,ασχολούμαστε επίσης με το πρώτο κομμάτι τουπολέμου, την πτώση των Πλαταιών, την πολιορ-κία της Ποτίδαιας και τον εμφύλιο σπαραγμόμεταξύ δημοκρατικών και ολιγαρχικών πουέζησε η κέρκυρα. εκεί περίπου θα λέγαμε πωςτελειώνει η επίδραση της πολιτικής του Περι-κλή. οι διάδοχοί του αλλάζουν άρδην την κατά-σταση και έχουμε άλλα γεγονότα, τα οποία φι-λοδοξούμε να εξερευνήσουμε του χρόνου.

βαφτίσατε το έργο Το Μανιφέστο του Πολέ-μου. Γιατί χρησιμοποιείτε τη λέξη μανιφέστο,η οποία έχει πολιτική σημασία, για να πα-ρουσιάσετε ένα καθαρά ιστορικό έργο;το μανιφέστο είναι πολιτικός όρος. είναι έναπρόταγμα πολέμου. δεν του δίνω πρόσημο, θε-τικό ή αρνητικό. Αυτό νομίζω πραγματεύεται κιο θουκυδίδης. το είδος, την τεχνική και τη στρα-τηγική ενός πολέμου. δείχνει τρόπους επιβο-λής, και σ’ ένα σημείο λέει πως αυτός μπορεί ναφέρει ασφαλέστερη ειρήνη. δεν αποποιείται τί-ποτα· ο πόλεμος κυκλοφορεί στο πετσί του.Ήταν στρατηγός, τον έζησε από τα μέσα καιμετά έγραψε γι’ αυτόν. επίσης, ας μην ξεχνάμε

πως η τεχνολογία του πολέμου είναι άκρως επι-στημονική. Η επιστήμη δεν είναι αθώα. και ηελλάδα υπήρξε και τυχερή και άτυχη. Ώς ένασημείο τον εφηύρε τον πόλεμο.

επίσης, η παράσταση έχει υπότιτλο Περικλής:η νεύρωση της ηγεμονίας. Από πού προκύ-πτει η νεύρωση; Η νεύρωση δεν έχει σχέση με τη νευρασθένεια,αλλά με τη φιλοδοξία, την εξουσία και το φόβο.Αυτά τα τρία αποτελούν την ηγεμονία και συνο-ψίζονται στο είδος του ηγέτη που λέγεται Περι-κλής. Πώς έφτασε εκεί και πώς διατηρήθηκε στηθέση του; κλονίστηκε πολλές φορές, αλλά πάνταεπανερχόταν, κάτι που δεν πέτυχε κανένας άλ-λος. Η ιδιωτική του ζωή δεν μας ενδιαφέρει,αλλά επάνω του στηρίχθηκε ολόκληρος ο πέ-μπτος αιώνας της Αθήνας, κι αυτό είναι που έχεισημασία.

Ήταν δύσκολη η δραματουργική επεξεργα-σία ενός έργου που δεν φτιάχτηκε για θέα-τρο;ομολογώ πως ήταν πολύ δύσκολη. Πρώτα απ’όλα, δεν ξέρεις τι να διαλέξεις. Γιατί να αφήσειςκάτι και να ασχοληθείς με κάποιο άλλο; δενυπάρχουν μεγαλύτερα, καλύτερα ή χειρότερα.Ήταν στο χέρι μας να αποφασίσουμε τι να κά-νουμε. Ακόμα κι ο ίδιος ο θουκυδίδης δεν κα-τάφερε να τελειώσει την ιστορία του.

κατά την γνώμη σας, τι κάνει τον θουκυδίδηξεχωριστό ιστορικό;ο τρόπος με τον οποίο συγγράφει. κατηγορείταιπολύ γιατί είναι ασυνεχής, δεν είναι καλλιεπής,ούτε ευχάριστα αφηγηματικός, όπως ο Ηρόδο-τος. δεν έχει τέτοιες αρετές. Έχει όμως μια τέτοιαστεγνή και ξερή ποίηση μέσα σ’ αυτόν τον πε-ρίεργο ρεαλισμό του λόγου του, γιατί η γραφήτου είναι μια ποιητική του πολέμου. Από αυτήντην άποψη είναι και καταστροφικός, εγκληματι-κός, γιατί σε μαγεύει τόσο πολύ. μπορεί να συμ-βεί το ίδιο που μπορεί να πάθεις με τον ευριπίδη.εκεί που στον Αισχύλο νιώθεις δέος και στονΣοφοκλή τον αισθητικό θαυμασμό, στον ευρι-πίδη νιώθεις τον ανθρώπινο σπαραγμό. επειδήλοιπόν ο θουκυδίδης είναι σύγχρονός του, θαμπορούσες να πεις ότι σε ορισμένα σημεία οένας είναι alter ego του άλλου. Γενικά, στηνΑθήνα εκείνης της εποχής κάθε τετραγωνικό μέ-τρο είχε και τρεις μεγαλοφυΐες μέσα! Ποτέ στηνιστορία δεν έχει ξαναγίνει. μήπως με πουν εθνι-κίστρια που το λέω; Έχω ανησυχήσει!

Πώς αποφασίσατε να ασχοληθείτε με το θέ-ατρο;δεν το αποφάσισα εγώ, το αποφάσισαν οι γονείςμου. δέκα χρονών με θεώρησαν παιδί-θαύμακαι με έστειλαν στη σχολή. Από τότε κάνω θέα-τρο. Σπούδασα βέβαια και στο πανεπιστήμιο,αλλά αυτό έμαθα να κάνω.

το προτιμούσατε από την αγγλική φιλολο-γία που σπουδάσατε;και βέβαια! τώρα που μεγάλωσα, δεν ξέρω ανθα είχα επιλέξει να κάνω θέατρο. νομίζω πως θαέκανα, αλλά μου αρέσουν πολύ και οι θετικέςεπιστήμες. τους έχω μεγάλη αγάπη. Άλλωστε,όταν στήνω ένα έργο, βάζω αρκετή μαθημα-τική σκέψη σε αυτό που κάνω – δεν βγαίνει ορ-μητικό από μέσα μου. Σε καμία περίπτωση λοι-πόν δεν θα σπούδαζα αγγλική φιλολογία ή

φιλοσοφία, αλλά κάτι θετικό.

Ποιοι ήταν αυτοί που σας επηρέασαν περισ-σότερο στην πορεία σας;Σπανίως με επηρεάζουν άνθρωποι του δικούμου κλάδου. Πολύ περισσότερο με επηρέασανμεγάλοι ηγέτες, στρατηγοί, μαθηματικοί και ποι-ητές. επειδή μπήκα στο θέατρο από πολύ μι-κρή, δεν έκανα ινδάλματα τους ηθοποιούς, γιατίτους γνώριζα. Ένας μεγάλος συγγραφέας, τονοποίο δεν ήξερα και πάντα φανταζόμουνα, κα-τάφερνε να με επηρεάζει πολύ περισσότερο.

Σήμερα διδάσκετε την νέα γενιά ηθοποιών.υπάρχει ταλέντο;μεγάλο. Η επιτυχία όμως δεν είναι πάντα θέμαικανοτήτων. Υπάρχουν κάποιοι που πετυχαίνουναπό τους νέους και είναι τυχεροί. Υπάρχουν κιάλλοι που είναι πάρα πολύ καλοί και δεν θα πε-τύχουν ποτέ γιατί είναι άτυχοι. Πολλές φορές εί-ναι και θέμα γνωριμιών. Ακόμα όμως και μέσα σεμια ομάδα, ο ένας μπορεί να είναι περισσότεροτυχερός από τον άλλον· δεν θα πετύχουν όλοι τοίδιο. οι νέοι σήμερα είναι αρκετά προστατευμέ-νοι και προβεβλημένοι. Παλιότερα χρειαζότανμεγαλύτερος κόπος για να πετύχεις· σήμερα ταπράγματα τρέχουν με περισσότερη ταχύτητα.

είστε περισσότερο ηθοποιός ή σκηνοθέτις;είναι φορές που αισθάνομαι ότι είμαι μόνο ηθο-ποιός. είναι άλλες που αισθάνομαι μόνο σκηνο-θέτις. Σπανίως νιώθω και τα δύο μαζί. Αυτό πουσίγουρα δεν νιώθω να είμαι καθόλου –και μεέχει καταταλαιπωρήσει– είναι να είμαι δασκάλα.Έχω κουραστεί από αυτό και έχω στεγνώσει.

θεωρείστε θεσμός στο θέατρο. εσείς πι-στεύετε ότι υπάρχουν θεσμοί;ναι, και βέβαια υπάρχουν. Ακόμα και στην αναρ-χία υπάρχουν θεσμοί. Αλλά την ίδια στιγμή όλαγίνονται σε μια προσπάθεια αναίρεσης του θε-σμού. το κακό είναι πως σκεφτόμαστε πάντα δι-λήμματα, ποτέ συνθετικά. Αν δεν είναι το ένα, θαείναι το άλλο. είμαι θεσμός ή δεν είμαι; είναικακό ή καλό; με συμφέρει ή όχι; μερικές φορέςσε συμφέρει να είσαι θεσμός, αλλά δεν σε συμ-φέρει κιόλας, γιατί στερείσαι πολλών πραγμά-των. Από την άλλη, όταν δεν είσαι, μπορεί να πα-ραπονιέσαι γι’ αυτό. Όταν σκέφτεσαι τόσομεροληπτικά και τόσο μονοσήμαντα είναι ατυ-χία για τη διανοητική σου εκπαίδευση. Περιορί-ζεσαι και δεν μπορείς να σκεφτείς ελεύθερα,πέρα απ’ όλα αυτά τα πράγματα. είσαι ή δεν εί-σαι – δεν έχει σημασία.

Από όλα όσα έχετε κάνει, τι θυμάστε περισ-σότερο ως την πιο δημιουργική στιγμή σας;τελευταία αγάπησα πάρα πολύ ένα έργο τουφίλου μου, μάνου λαμπράκη, το Puerto Grande.τη λάτρεψα εκείνη την παράσταση, γιατί έγινεστο χώρο της κομαντατούρ και ήταν μια πάραπολύ δυνατή εμπειρία για μένα και τους ηθο-ποιούς μου. ως ηθοποιός, χάρηκα πολύ τον μι-κρό ρόλο του τειρεσία στις Βάκχες του δημήτρηλιγνάδη, όχι μόνο γιατί μου δόθηκε η ευκαιρίανα γνωρίσω τον δημήτρη, αλλά γιατί μέσα σ’ένα πολύ μικρό πράγμα μπόρεσα να βρω ολό-κληρο κόσμο. τον αγάπησα πολύ το ρόλο μου.είχα μάθει να είναι μόνο μεγάλα αυτά που έκανα,όμως ανακάλυψα ότι κάτι μικρό μπορεί να μουδώσει πολύ περισσότερη χαρά από αυτήν πουμου έδωσε κάτι μεγαλύτερο. s

θEATPO26 φEσTIBAλ AθHNωN & EΠIδAYPOY #41 [24 ΙΟυλΙΟυ 2014]

O

[24 Ιουλιου 2014] #41 φEσTIBAλ AθHNωN & EΠIδAYPOY 27

Δια ΣτοματοΣΠερικλεουΣ

δημήτρης λιγνάδης ακούει τη σκηνοθέτιδάτου με προσοχή και μόνο καλά έχει να πειγια την καλλιτεχνική της φύση, αλλά και τηναυστηρότητά της. το μανιφέστο δεν είναι ηπρώτη τους συνεργασία και δεν θα είναι ητελευταία. Σε ρόλο ηθοποιού αυτή τη φορά,

ο λιγνάδης ανέλαβε να υποδυθεί το λόγο του Περικλή καιόχι, όπως τονίζει, τον ίδιο τον πολιτικό.

υπάρχει κάτι επίκαιρο στο έργο που παρουσιάζετε;νομίζω πως το επικαιρικό στοιχείο στην τέχνη δεν έχει κα-μία σημασία. τι επίκαιρο έχει η μόνα λίζα, ο Παρθενώνας,ο ρωμαίος και η ιουλιέτα; Στενεύει την κρίση μας να συζη-τάμε πάντα γι’ αυτό. Αν κάτι μπορούμε να πούμε πως είναιεπίκαιρο είναι η αλήθεια του κάθε έργου, η ειλικρίνεια μετην οποία παρουσιάζεται και η ενέργειά του ανά τους αι-ώνες. μας κάνουν συχνά την ερώτηση του επίκαιρου, αλλάένα έργο δεν είναι χρονογράφημα σε εφημερίδα. ωστόσο,επειδή ο θουκυδίδης έγραψε ιστορία, νομίζω θα δείτε επίσκηνής το πόσο ανατριχιαστικά επίκαιρο είναι το θέματου. δεν είναι φιλειρηνιστής. ο Παλαιστίνιος, αν τον ρω-τήσεις αν θέλει ειρήνη, θα σου πει πως θέλει ελευθερία.

Πώς ήταν η συνεργασία σας με την κύρια Πατεράκη;Όσο πιο πολύ γίνομαι, με την πάροδο των ετών, σκηνοθέ-της, ηθοποιός και δάσκαλος, τόσο πιο πολύ μπορώ να μι-λάω σαν άνθρωπος. Στις πρόβες της Πατεράκη βρέθηκαπότε ως ακροατής, πότε ως θεατής και πότε ως συμμετέ-χων. θα υποδυθώ το λόγο του Περικλή (και όχι τον ίδιο), πε-ρισσότερο μέσα από αυτά που είδα και άκουσα. είναι με-γάλη τύχη να συνεργάζεσαι μ’ έναν τέτοιο μορφωμένοάνθρωπο, ο οποίος εγκαθιδρύεται και αυτοαναιρείται ανάένα λεπτό. Η ρούλα εκπαιδεύει, δεν χαϊδεύει αυτιά, ούτε καντα δικά της. Όλα αυτά την κάνουν πραγματική καλλιτέ-χνιδα και δασκάλα. είμαι πολύ τυχερός που τη γνώρισα, κιάμα παίξω καλά, θα το χρωστάω σε κείνη.

Γιατί λέτε πως δεν θα υποδυθείτε τον ίδιο τον Περικλή,αλλά το λόγο του;Γιατί δεν πρόκειται για θεατρικό έργο. ο Περικλής νιώθειπως έχει μια ηγεμονική υπόσταση. είτε όντως συμβαίνει,είτε όχι, στην ουσία είναι ένας καταραμένος άνθρωπος,γιατί αισθάνεται πως στις φλέβες του αντί για αίμα, τρέχειτο κράτος, η πόλη. νομίζει πως μέσα από αυτόν μιλάει ηίδια η Αθήνα. Αυτό από μόνο του είναι δόξα και τραγωδία.Έτσι προσπαθώ κι εγώ να τον αντιμετωπίσω. είμαι βέβαιαμια μονάδα και μιλάω, αλλά αυτό που βγαίνει από το στόμαμου και τρέχει μέσα στις αρτηρίες μου είναι τα λόγια τουΠερικλή. είναι κάπως σαν αυτό που οι Βυζαντινοί έλεγαν«δια χειρός». διά στόματός μου, λοιπόν, ομιλεί ο Περικλήςπου διυλίστηκε μέσα μου και βγήκε προς τα έξω. τον έχωφανταστεί μ’ έναν συγκεκριμένο τρόπο. Αν μέσω εμούμπορέσει να αποτυπωθεί κάποιος ψυχικός του χρωματι-σμός, θα τον εξηγούσα μέσα από ένα γραπτό του ελύτη:«τις λύπες που ρίχνει μέσα μου ο χρόνος τις αφαιρεί από ταποιήματά μου. Γέμισα ρυτίδες για να παραμείνω νέος εκείπου κανένας δεν θα με θυμάται». s

δημήτρης λιγνάδης

O

ΕκλΕκτΙκΕσ λΑτΡΕΙΕση ελένη ερήμου ορκίζεται στην ομορφιά. «η ωραιότητα θα σώσει τον κόσμο»,λέει, επικαλούμενη μια φράση του ντοστογιέφσκι.

Ε λ έ ν η Ε ρ ή μ ο υ

το θεατρο ωΣαΠοΣτολη

θΕΑτΡΟ

ο πάθος της είναι οι βιο-γραφίες. Γι’ αυτό και πέρυσιανέβασε υπό τις σκηνοθε-τικές οδηγίες του δήμουΑβδελιώδη την Ωδή στονΑλέξανδρο παναγούλη, γι’

αυτό και τα τελευταία δύο χρόνια πα-λεύει με τη ζωή της οριάνας Φαλάτσι,προσπαθώντας να βρει το κείμενο εκείνοπου θα αποδώσει την αλήθεια της ζωήςτης ιταλίδας δημοσιογράφου. Παρ’ όλααυτά, δυσκολεύεται πολύ να μιλάει για τηδική της ζωή. Πιο σωστά, τη δυσκολεύειπολύ η ιδέα ότι θα πρέπει να απαντήσεισε ερωτήσεις. το κατάλαβα πολύ γρή-γορα αυτό, γι’ αυτό και όταν πάτησα τοREC στο μαγνητόφωνο, έβαλα στην άκρητη λίστα με τις ερωτήσεις μου και άφησατην κουβέντα να μας πάει όπου ήθελε.

τα τελευταία χρόνια δεν δίνετε πολ-λές συνεντεύξεις. Αναρωτιέμαι γιαποιο λόγο...Ποτέ δεν τα πήγα καλά με τις συνεντεύ-ξεις. Ένας λόγος είναι ότι έχω κακά προη-γούμενα, γιατί μέσα από αυτό το «κόψε-ράψε» των λεγομένων, είδα πολλέςφορές στο τελικό αποτέλεσμα να βγαίνειπρος τα έξω ένας άλλος άνθρωπος κι όχιεγώ. Από την άλλη, δεν μου αρέσει ναμιλάω για τον εαυτό μου· δεν θέλω νατροφοδοτώ τον κόσμο με τα δικά μουπράγματα που, σε τελική ανάλυση, ούτετον ενδιαφέρουν, ούτε υπάρχει λόγος νατα μάθει. κι ακόμα βλέπω συχνά ότι, τε-λικά, εμείς που μιλάμε, επειδή θέλουμε ναείμαστε αρεστοί, δεν βγάζουμε τον πραγ-ματικό μας εαυτό και το τελικό αποτέλε-σμα είναι κάπως φτιαχτό... επίσης, έναςακόμα λόγος που δεν μου αρέσουν οισυνεντεύξεις είναι ότι δεν απολαμβάνωκαθόλου αυτόν τον «ναρκισσισμό τουφαίνεσθαι». Γι’ αυτό, κι από παιδί ακόμα,δεν μου άρεσε καθόλου να φωτογραφί-ζομαι...

τι εννοείτε; Πώς είναι δυνατόν έναπαιδί να έχει άποψη περί «ναρκισσι-σμού» και «φαίνεσθαι»;κι όμως, θυμάμαι πολύ έντονα ότι, ότανήμασταν παιδιά και βγαίναμε φωτογρα-φίες με τα αδέλφια μου, ο φωτογράφοςμού φώναζε πάντοτε «έι εσύ, η μικρούλα,η ξανθούλα – γέλασε, χαμογέλασε!» κιεγώ αντιδρούσα, έλεγα μέσα μου «γιατίστις φωτογραφίες θα πρέπει πάντα ναχαμογελάω; Γιατί δεν μπορώ να είμαι

όπως είμαι, να σκέφτομαι απλά κάτι ήακόμα και να χαζεύω;». Αυτό το «χαμο-γελάστε», αυτό το φτιαχτό πράγμα το κα-ταλάβαινα από τότε. με πείραζε να χα-μογελάω κατά παραγγελία και το ναφωτογραφίζομαι ήταν και είναι για μένακαταναγκαστικό έργο, εκτός κι αν η φω-τογράφιση είναι αυθόρμητη και δεν είναι«στημένη». επιπλέον, είχα στραβά δο-ντάκια, που από μικρή τα έκρυβα επιμε-λώς. Έτσι λοιπόν, από τη μια προσπα-θούσα να χαμογελάσω και από την άλληνα κρύψω το ελάττωμά μου. Πολύ αργό-τερα, είδα αυτό το «φαινόμενο» που λε-γόταν Αλίκη Βουγιουκλάκη, και η οποία,όταν φωτογραφιζόταν, έβγαζε η ίδιατόσο πολύ φως που δεν είχε ανάγκη απόκανένα φλας. το θαύμασα αυτό και βε-βαιώθηκα ότι το να φωτογραφίζομαι εί-ναι ένα από τα πράγματα που δεν μουαρέσει να κάνω.

Μου δημιουργείτε την εντύπωση ότιείστε πολύ απαιτητική με τον εαυτόσας. είναι έτσι;ναι, είμαι τελειομανής και γι’ αυτό τολόγο πολλές φορές υποφέρω και στηδουλειά μου και στη ζωή μου. επιπλέονέχω ένα πάθος με την ομορφιά. μου αρέ-σουν οι ωραίοι άνθρωποι, δηλαδή οι άν-θρωποι που σκέφτονται και φέρονταιωραία με ευγένεια και πολιτισμό. Αγαπώτη φύση, τη θάλασσα, τα λουλούδια. δενμπορούμε να ζήσουμε χωρίς την ομορ-φιά, γι’ αυτό και θυμώνω πάρα πολύ όταν,για παράδειγμα, βλέπω κάποιον να φέ-ρεται άσχημα, ας πούμε να πετάει από τοπαράθυρο του αυτοκινήτου τον καφέτου ή τα σκουπίδια του. Αυτήν την ασχή-μια δεν την αντέχω. ο ντοστογιέφσκι έχειπει ότι «η ωραιότητα θα σώσει τον κό-σμο».

τι είναι όμορφο στο θέατρο;να μαθαίνεις, να εξελίσσεσαι. Πέρυσι ανε-βάσαμε με τον δήμο Αβδελιώδη την πα-ράσταση για τον Αλέκο Παναγούλη. ο δή-μος λοιπόν –που μακάρι να είχε έρθει στηζωή μου νωρίτερα–, κάθε φορά πριν βγωστη σκηνή, μου έλεγε: «απλότητα, καθα-ρότητα, σεμνότητα». Πάνω σε αυτές τιςαισθητικές αρχές στηριζόμουνα καιέβγαινα στη σκηνή. ο δήμος Αβδελιώδηςείναι ένας τίμιος εργάτης της τέχνης.

Μέχρι πέρυσι, αυτό δεν σας το είχε δι-δάξει ποτέ κανείς πριν στο θέατρο;Για μένα αυτή η παράσταση ήταν απο-

καλυπτική. ούτε εγώ περίμενα ότι είχατόσα πολλά πράγματα να δώσω.

η φετινή συνεργασία σας με τη ρούλαΠατεράκη πώς είναι;Η ρούλα είναι ένας άνθρωπος που αντι-μετωπίζει το θέατρο ως αποστολή, γι’αυτό και το υπηρετεί με ευλάβεια. τηνεκτιμώ, τη θαυμάζω και την αγαπώ. είναιεξαιρετική δασκάλα και είναι τύχη πραγ-ματικά να δουλεύεις μαζί της.

θεατρικά γίνατε αυτό που θέλατε ναγίνετε;«Αχ, πού είσαι νιότη, που ’δειχνες, πωςθα γινόμουν άλλος…» Στο ξεκίνημά μουήθελα να παίξω τις ηρωίδες του Σαίξπηρ,του τσέχωφ, του Ίψεν, αυτοί ήταν οι ρό-λοι που είχα ονειρευτεί. Όμως, ομολογώότι ξεστράτισα. Όταν βγήκα στο θέατρο,ίσχυε ο νόμος σύμφωνα με τον οποίο,αν δεν έπαιζες μέσα σε δυο χρόνια, έχα-νες την άδεια ασκήσεως επαγγέλματος.Έπρεπε λοιπόν να δουλέψεις, αλλιώς έχα-νες την άδεια. κι όπως είναι φυσικό, προ-κειμένου να είσαι στο χώρο, λες διάφοραμικρά «ναι» σε δουλειές που δεν θα επέ-λεγες. Από την άλλη, πάντα ήθελα να εί-μαι ανεξάρτητη οικονομικά, γιατί ήταν κιαυτός ένας τρόπος να πετύχω το αυτε-ξούσιό μου.

Πώς αντέδρασαν οι δικοί σας στηναπόφασή σας να γίνετε ηθοποιός;ο πατέρας μου μάλλον δεν με είδε ποτένα παίζω... τόσο καλά! καταλαβαίνετε τισημαίνει αυτό... Πιστεύω ότι δεν τουάρεσε που έγινα ηθοποιός. Αυτός είναικαι ο λόγος που ολοκλήρωσα τις σπου-δές μου στην Πάντειο και συνέχισα μετάστη νομική. το έκανα πιο πολύ για τουςγονείς μου και γιατί πίστευα ότι αυτό μουέδινε αυτοπεποίθηση κι ένα παραπάνωεφόδιο. Ήθελα να έχω ένα «βραχιόλι»,που έλεγε και η μαμά μου. Έλεγα τότεμέσα μου: «κι αν αποτύχω στο θέατρο; κιαν δεν με θέλει το θέατρο»;

το ερήμου είναι το αληθινό σαςόνομα;ναι, ο μπαμπάς μου λεγόταν κύριος Έρη-μος. θυμάμαι μάλιστα, ότι όταν ήμουνμικρή και πηγαίναμε σε καμιά δημόσιαυπηρεσία ή στην τράπεζα με τη μαμάμου και τα αδέλφια μου, πάντα γινόταν τοσχετικό σχόλιο: ο υπάλληλος μόλις διά-βαζε το όνομα, αναφωνούσε «Έρημος,βαρύς και μόνος». εμένα αυτό το αστει-

άκι με πλήγωνε αφάνταστα. είχα πρό-βλημα ακόμα και στην τάξη όταν φώ-ναζε ο δάσκαλος τα ονόματά μας για ναπάρει απουσίες. Ένιωθα περίεργα. Πολύαργότερα, όταν άρχισα να γίνομαι γνω-στή, μου λέγανε: «τι ωραίο όνομα, τοκαλλιτεχνικό σας είναι;» κανείς δεν μπο-ρούσε να πιστέψει ότι ήταν το πραγμα-τικό μου όνομα. θυμάμαι πως κι ο Φίνοςακόμα, όταν με φώναξε για πρώτη φοράστην εταιρεία του μου, ζήτησε να το αλ-λάξω. ευτυχώς, κατάφερα να τον μετα-πείσω και παρέμεινα ερήμου.

εννοιολογικά θεωρείτε ότι σας ταιριά-ζει το όνομά σας;μου πάει γάντι. Αν και είμαι κοινωνική,επιδιώκω συχνά την προσωπική μου μο-ναξιά. Από πολύ μικρή ανακάλυψα ότι ηθάλασσα είναι η φυγή μου. ξέπλενα μέσατης τις κακές μου σκέψεις, πέταγα ό,τιάχρηστο, αναβαπτιζόμουν μ’ έναν τρόπο.Γι’ αυτό και την απολαμβάνω σε όλη τηδιάρκεια του χρόνου, χειμώνα-καλοκαίρι.Προσπάθησα να μυήσω πολλούς φίλουςκαι συναδέλφους, αλλά δεν τα κατάφερα.δεν είναι εύκολο να πείσεις κάποιον πουσε κοιτάει να κολυμπάς φορώντας τηγούνα του, καταχείμωνο, να το τολμήσει!

Γιατί γίνατε ηθοποιός;δεν ξέρω. Πάντως το συνειδητοποίησααπό πολύ μικρή ότι ήθελα να γίνω ηθο-ποιός. Ίσως γιατί όταν ήμουν παιδί,ήμουν πολύ ντροπαλό, συνεσταλμένο,ευαίσθητο, κοκκίνιζα και δάκρυζα πάραπολύ εύκολα. Ακολούθησα τη φωνή τηςκαρδιάς μου. Αργότερα έμαθα αυτό πουείπε ο νίτσε ότι «έχουμε την τέχνη για ναμην πεθάνουμε από την αλήθεια».

κοκκινίζετε ακόμα εύκολα;ναι, διατηρώ πολλά τέτοια στοιχεία «παι-δικά». και για να είμαι ειλικρινής, δενήθελα και να χάσω.

είχατε αρκετά διαστήματα αποχήςαπό τη δουλειά, γιατί;ναι, έχω κάνει αρκετές και μεγάλες παύ-σεις, έχω φύγει κι έχω αντέξει τη μοναξιάμου για αρκετά μεγάλα διαστήματα.Όταν κάτι με πληγώνει, με προσβάλλει,πολλές φορές επιλέγω την «αγρανά-παυσή» μου. Αυτό μου το δίδαξε η φύση.νομίζω ότι είναι καλό να απομακρύνεταικανείς για ένα διάστημα, να ξαναβλέπειτα πράγματα, να αποφασίζει ξανά τι θέ-λει, να επαναπροσδιορίζεται. s

[24 Ιουλιου 2014] #41 φEσTIBAλ AθHNωN & EΠIδAYPOY 29

Περιμένατε να δείτε την ελένη ερήμου στον Πελοποννησιακό Πόλεμο; Η θεατρική της διαδρομή δεν θα σας επέ-τρεπε μια τέτοια σκέψη. Η ρούλα Πατεράκη, ωστόσο, διεκδίκησε απ’ αυτή (και κέρδισε) την υπέρβαση. Όμως,αρκεί μια συζήτηση με την παλαιά ηθοποιό του θεάτρου για να κατανοήσει κανείς ότι, συχνά, οι στερεότυπεςεικόνες που έχουμε για πολλά δημόσια πρόσωπα δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα...Από την κατερίνα κόμητα, Φωτογραφία βίκυ Γεωργοπούλου

Τ

yΠαρχει ΠολληΣκαρταΔουρα...κάνει, λέει, τον Αριστοφάνη διαφορετικά απ’ όλους. του λείπουνδιάφορα πνευματικά αναστήματα απ’ τη σημεριή ελλάδα, ανμπορούσε να κάνει μετακλήσεις από τον Άδη θα φώναζε τονβαμβακάρη, τον κουν, τον βολανάκη, τον Σεβαστίκογλου, τονΣεφέρη... είναι κολλημένος με τον Μαρκούζε, του λείπει ηπεριπλάνηση μιας ζωής εμπνευσμένης από τον κέρουακ και υπηρετείτο θέατρο γιατί δεν είναι για εκτόνωση. ο κακλέας κι αν εγέρασε...

Από τον νικόλα ρώσση, Φωτογραφία: βίκυ Γεωργοπούλου

Infoεθνικό θέατρο – Γιάννης κακλέαςΒάτραχοι του Αριστοφάνη

ο διόνυσος, προβληματισμένος από τηνέλλειψη ποιητών ικανών να διδάξουνήθος στους Αθηναίους, αποφασίζει να κα-τέβει στον Άδη, με στόχο να φέρει στη γητον ευριπίδη. μαζί του θα πάρει τονδούλο του, τον ξανθία. Φτάνοντας εκεί,παρακολουθούν τον ευριπίδη και τον Αι-σχύλο να μάχονται για το θρόνο της τρα-γωδίας στον Άδη. ο διόνυσος, θεός τουθεάτρου, ορίζεται ως κριτής. Η μάχη είναιαμφίρροπη. Η τελική απόφαση του διο-νύσου θα ξαφνιάσει, αφού φεύγει απότον Άδη παίρνοντας τελικά μαζί του τονΑισχύλο. ερμηνεύουν: Βασίλης χαραλα-μπόπουλος, Γιάννης ζουγανέλης, Φάνηςμουρατίδης, Πάνος Βλάχος, λαέρτηςμαλκότσης, Βαγγέλης χατζηνικολάου,Σωκράτης Πατσίκας, εβελίνα Παπούλια,Αγορίτσα οικονόμου.

Αρχαίο θέατρο επιδαύρου1-2 Αυγούστου, 21:00

εισιτήρια: 45€ (ζώνη VIP), 40€ (ζώνη Α),20€ (ζώνη Β), 13€ (ζώνη Β: φοιτητικό),13€ (Άνω διάζωμα), 10€ (Άνω διάζωμα:φοιτητικό, ΑμεΑ), 5€ (άνεργοι)

γ ι ά ν ν η ς κ α κ λ έ α ς

θΕΑτΡΟ

ίλησα ένα απόγευμαμ’ έναν ευδιάθετο –παρότι μόλις είχεκλειδωθεί έξω απότο σπίτι του– και γε-μάτο αυτοσαρκα-

σμό Γιάννη κακλέα, σε μια συνέντευξηπου εξελίχθηκε σε συζήτηση, λες καιγνωριζόμασταν χρόνια. ο Γιάννης κα-κλέας μίλησε για την παράσταση πουανεβάζει φέτος το καλοκαίρι στην επί-δαυρο, για τα μεγαλεπήβολα σχέδιάτου με το Cirque du Soleil, αλλά καιγια ποιους θα έφερνε πίσω από τονΆδη.

η πρώτη ερώτηση ίσως φανεί κα-κιασμένη. τι διαφορετικό θα δούμεστους βατράχους του Γιάννη κα-κλέα; Γιατί να έρθει κάποιος να δειτην παράσταση;χα χα! Kάνε όσο πιο κακιασμένες ερω-τήσεις γίνεται, να έχει λίγο ενδιαφέρον.κατά πρώτον, απ’ ό,τι σε κόβω, δενέχεις διαβάσει το έργο. Αντικειμενικάλοιπόν θα σου πω ότι είναι το αρι-στούργημα του Αριστοφάνη. είναι έναέργο που ξεφεύγει από τα συνηθισμένατου θέματα γιατί πραγματεύεται τηναναζήτηση του χαμένου ποιητικού λό-γου. Πεθαίνει ο ευριπίδης και ο θεόςτου θεάτρου διόνυσος έχει πέσει σε με-λαγχολία. κατεβαίνει στον Άδη να πά-ρει τον ποιητή, γιατί έτσι θα σωθεί ηπόλη. τελικά κάνει έναν θεατρικό δια-γωνισμό και, για λόγους σατιρικούς,επιλέγει τον Αισχύλο. είναι πολύ προ-χωρημένο έργο για την εποχή του. Σκέ-ψου ότι γράφτηκε εν καιρώ πολέμου,λίγο πριν χάσουν οι Αθηναίοι από τουςΣπαρτιάτες. Σαν τελευταία αναζήτησησωτηρίας, λοιπόν, ήταν η γνώση πουθα έρθει μέσα από έναν ποιητή και τονποιητικό λόγο. Γι’ αυτό οι Βάτραχοι σή-μερα είναι χρήσιμοι, ειδικά σε καιρούςκρίσης, δηλαδή σε φάσεις που αναζη-τούμε ένα λόγο που δεν κοιτάει απλώςτο αύριο, αλλά κοιτάει το μέλλον βαθιάστα μάτια και σκάβει το παρελθόν. Έχωβέβαια και μια δοκιμασμένη ομάδα συ-ντελεστών και ακόμη μια φορά συνερ-γάζομαι με το alter ego μου, που είναιο μανώλης Παντελιδάκης ο σκηνο-γράφος. επίσης, τον Σταύρο Γασπα-ράτο, που είναι εξαιρετικός συνθέτης,την εύα νάθενα στα κοστούμια και τονχρήστο Παπαδόπουλο στις χορογρα-φίες. με αυτούς του συντελεστές, χτίζωτον δραματουργικό κορμό της παρά-στασης. Αλλά τίποτα δεν θα σταθείγερά αν η ομάδα των ηθοποιών δεν εί-ναι πειθαρχημένη και ταλαντούχα. Έχωλοιπόν μαζί μου τον Βασίλη χαραλα-μπόπουλο, όπως εδώ και 14 χρόνιαπου ψάχνουμε μαζί τον νέο Αριστοφα-νικό κώδικα. τον Φάνη μουρατίδη πουεκτιμώ ιδιαίτερα, τον Πάνο Βλάχο, έναεξαιρετικό νέο ταλέντο που θα γίνει τοπρόσωπο των επόμενων χρόνων, καιτην εβελίνα Παπούλια, που έχει ανα-λάβει και το μουσικό μέρος του έργου.

Όλη η ομάδα στηρίζει μια νέα άποψηανεβάσματος του Αριστοφάνη για ναμην πει ακόμα μια φορά ο κόσμος:«Πάλι Αριστοφάνη; Πάλι με τον ίδιοτρόπο; Έχουμε βαρεθεί». Βλέπουμε τονΑριστοφάνη με διαφορετικό τρόπο καιτο έχουμε αποδείξει στις προηγούμε-νες παραστάσεις.

Στο έργο, ο θεός διόνυσος ήταναπογοητευμένος με την κατάστασητου θεάτρου. εσείς πώς αντιλαμβά-νεστε το θέατρο σήμερα στην ελ-λάδα;το θέατρο σήμερα, χθες και αύριο βρί-σκει έναν τρόπο να υπάρχει με μιααντίληψη αρκετά sui generis. Η χώραμας είναι μια χώρα που ποτέ δεν δέ-χτηκε ένα σύστημα. εγώ έχω σπουδά-σει στην Αγγλία και έχω διδαχθεί θεα-τρικό σύστημα. Αντιλαμβάνομαι ότιυπάρχει μια αναρχία στη θεατρικήανάγνωση των κειμένων, όπως καιστον τρόπο παιξίματος. μέσα στα χρό-νια, υπάρχουν κάποιοι sui generis ηθο-ποιοί και σκηνοθέτες, που με ισχυρόένστικτο ανανεώνουν το θέατρο, ίσωςόχι με πολλή γνώση, αλλά με μια βαθιάσύνδεση με την έννοια του θεάτρουγιατί το έχουμε μέσα μας. Σαν μεσο-γειακός λαός, έχουμε μια ιστριονικήαντίληψη και μια θεατρικότητα με ό,τιπραγματευόμαστε, κι αυτό καθρεφτί-ζεται στον τρόπο που αγαπάμε το θέ-ατρο ή τη μίμηση ή τη μάσκα. Πιστεύωότι το θέατρο σήμερα, κυρίως από νέ-ους ανθρώπους που έχουν πράγματανα πούνε, βρίσκεται σε φάση ακμής.

δηλαδή χρειάζεται να στείλουμε κά-ποιον στον Άδη να φέρει πίσω κά-ποιον να σώσει το θέατρο; εάν έστελ-ναν εσάς, ποιον θα φέρνατε πίσω;Α, θα έφερνα μεγάλη παρέα. Πρώτα θαέφερνα τον μάρκο Βαμβακάρη, γιατίτον θεωρώ από τους μεγαλύτερουςποιητές της σύγχρονης πραγματικότη-τας και γιατί θα ξαναθυμηθούμε τι θαπει έρωτας, τι θα πει μαγκιά, τι θα πεικοίταγμα στα μάτια, τι θα πει υπάρχωμε μια γυναίκα, τι θα πει υπάρχω με τιςπουτάνες όπως υπάρχω με τις κυρίες.μετά θα έφερνα τους δασκάλους μου,τον κάρολο κουν, τον Γιώργο Σεβαστί-κογλου και τον μίνω Βολανάκη, να μαςπούνε πράγματα που δεν πρόλαβαν ναπουν. θα έφερνα πίσω ποιητές. Αυτή ηχώρα είναι ευλογημένη σε αυτό. θέλωπίσω τον ρίτσο, τον Σεφέρη και τονελύτη. θέλω πολύ κόσμο, θα γεμίζαμε.Αλλά το θέμα δεν είναι ποιους θαέφερνα, αλλά ποιους θα έδιωχνα. Γιατίαν με ρωτήσεις ποιους, η μισή ελλάδαμόνο θα έμενε. Έχουμε γίνει λαμόγιακαι υπάρχει πολύ σκαρταδούρα καιπρέπει κάπου να τους στείλουμε.

υπάρχει κάποιος ή κάποια ηθοποιόςπου θα θέλατε να συνεργαστείτεπολύ μαζί και ακόμα δεν έχει συμβεί;Βέβαια. Η μαρία ναυπλιώτου είναι μιαηθοποιός και προσωπικότητα που θέλω

να δουλέψω μαζί της και δεν της το έχωπροτείνει ποτέ. Αν το διαβάσει αυτό, αςαρχίσει να το σκέφτεται. Υπάρχουν πολ-λοί καλοί που δεν έχω συνεργαστεί καιμε κάποιους έχω τσακωθεί κιόλας στοπαρελθόν, αλλά τους εκτιμώ πολύ. Αλλάκοίτα, 22 χρόνια με τον τεχνοχώρο, τηνομάδα που είχα, αλλά και με την πα-ρεΐστικη ματιά που έχω στα πράματα,δεν έχω ανοιχτεί πολύ σε αυτό που λέμεγενικές συνεργασίες. ως εκ τούτου, δενέχω συνεργαστεί με πάρα πολλούς,γιατί μου αρέσουν οι κλειστές σχέσεις.επειδή οι παραστάσεις που κάνω έχουνμια ειδική γραφή και η έννοια της κοι-νής γλώσσας παίζει σπουδαίο ρόλο,κάποιες στιγμές είναι επώδυνο να δου-λεύεις με ανθρώπους για πρώτη φορά.μ’ έναν τρόπο που δεν ορίζεις κάθεφορά, οι συνεργάτες που αποκτάς στηνπορεία έχουν μια κοινή γλώσσα καιπροσθέτουν στην όλη διαδικασία, στομυαλό και στην κρίση του άλλου. Πρέ-πει να ανοίγεις τους ορίζοντές σου,αλλά η ασφάλεια των σταθερών συ-νεργατών είναι όμορφη.

Πρόσφατα είδα το ντοκιμαντέρ γιατον Αλεχάντρο Χοντορόφσκι και γιατο Dune, την ταινία που δούλεψεσκληρά να ολοκληρώσει, αλλά δεντα κατάφερε. υπάρχει κάποιο έργοπου θέλετε πολύ να κάνετε, αλλάακόμα δεν μπορείτε να αγγίξετε;Ποιο είναι το δικό σας Dune;με πιάνεις αδιάβαστο. (σ.σ. εδώ πα-ρεμβάλλονται 20 λεπτά όπου του διηγή-θηκα τα πάντα). θέλω να ανεβάσω τηντρικυμία του Σαίξπηρ, αλλά θέλω νατο κάνω με το Cirque Du Soleil. δη-λαδή πρέπει να ψήσω αυτόν τον τύποπου πήγε στο διάστημα και είναι οιδρυτής του (σ.σ. τον Γκι Λαριμπέρ). Αυ-τός παίζει πόκερ «τέξας χόλντεμ»,όπως κι εγώ, οπότε μπορεί να βρε-θούμε σε κάποιο τραπέζι και θα τονπιάσω να του πω. θα τον βρω, και είμαισίγουρος ότι θα πει ναι.

κάποτε είχατε πει ότι μισείτε τηνποιητικοφανή αντίληψη των πραγ-μάτων και ότι ένας βασικός εκχυ-δαϊσμός της τέχνης βρίσκεται στηροζ αντίληψη περί ποίησης. Πώς τοαντιλαμβάνεστε αυτό σήμερα;τελείως τυχαία, αυτό το αναφέρουμεκαι στους Βατράχους, γιατί καμιά φοράξεχνάω τι λέω και νομίζω ότι τα λέωπρώτη φορά, όταν μάλλον τα έχω ξα-ναπεί. με απενοχοποίησε όταν διάβασαότι η Πίνα μπάους έκανε την ίδια χο-ρογραφία με μικρές παραλλαγές 40χρόνια! εγώ τέλος πάντων σιχαίνομαιτην ευαισθησία εντός εισαγωγικών. εί-μαι ένας άνθρωπος κατά βάση σκλη-ρός. θέλω να συνδιαλέγομαι με τονσκληρό πυρήνα των ανθρώπων κι εκείδεν υπάρχει ωραιοποίηση. εκεί είναι μιαάβυσσος που μπορούμε να μιλήσουμεμε ποιητικούς και διεισδυτικούς όρουςπου αποκρυσταλλώνουν μια έννοια. Ηποίηση που ωραιοποιεί τα πράγματα,

όπως και οι σαχλοζωγράφοι που πι-στεύουν ότι ζωγραφίζοντας, π.χ., έναωραίο τοπίο νομίζουν ότι μπορούν ναμας πείσουν ότι αυτό είναι τέχνη, δεν εί-ναι τίποτα παραπάνω από ζάχαρη άχνηπου ρίχνεις σ’ ένα γλυκό χωρίς ουσία. οιουσιαστικοί ποιητές είναι αυτοί που ψά-χνουν τόσο βαθιά και που ενδεχομέ-νως κιόλας καταλήγουν σε αυτό που οιάνθρωποι φοβούνται και ονομάζουντρέλα. το θέμα είναι να μην επαναλαμ-βάνεις μια μανιέρα που έχεις κατακτή-σει, γιατί τότε εμπορευματοποιείς τονεαυτό σου. Όταν ήμουν πιτσιρικάς διά-βασα τον μαρκούζε, έναν μετα-μαρξι-στή φιλόσοφο, για τον έρωτα και το θά-νατο. εγώ από αυτό ακόμα δεν έχωξεφύγει. μπορεί όλη μου η θεματολο-γία να βρίσκεται γύρω από αυτήν τηνυπόθεση, η οποία όμως είναι και η βα-σική υπόθεση της ποίησης. Αυτά ταστοιχεία και ο κύκλος τους μου αρκούνγια να ασχοληθώ σε όλη μου την καλλι-τεχνική ζωή. με τι άλλο να ασχοληθώάλλωστε;

επίσης προσφάτως δηλώσατε ότιένα από τα πιο εξωφρενικά πράματαπου έχετε κάνει είναι η διαμονή σαςστο λονδίνο. Αυτό μου κέντρισε τηνπεριέργεια. Μπορείτε να ρίξετε λίγοφως σε αυτό;Ένα παιδί από τη θεσσαλονίκη έφυγεχωρίς αγγλικά και εφόδια, ερωτευμέ-νος με μια γυναίκα, για να ακολουθήσειέναν θεατρικό δρόμο που τον έβγαλεσε μονοπάτια που ποτέ δεν περίμενε.Έζησα μια περιπέτεια που κάθε μέραεκπλήρωνε κάτι. τότε ήμασταν μαγεμέ-νοι από τη νουβέλ Βαγκ που έλεγε«ζήσε για να ζήσεις». Αυτή η ευδαιμονίατου εφήμερου και η γνώση που έβγαινεαπό αυτήν την εμπειρία στις διάφορεςκοινοβιακές κοινωνίες που έζησα –διότιήταν μια περίοδος όπου το πανκ και οισκινχεντ μεσουρανούσαν–, θα μπο-ρούσε να βγαίνει μέσα από τις σελίδεςτου κέρουακ. μου λείπει λίγο αυτό,ομολογώ. Γιατί και τώρα ζούμε σε μιαπραγματικότητα σκληρή και απάν-θρωπη, που γινόμαστε κανίβαλοι τωνιδεών μας. Η χώρα μας άλλωστε μισείκαι φθονεί τη νεότητα, δεν έχει αλλη-λεγγύη, είμαστε για την πάρτη μας.

κλείστε την συνέντευξη με τον δικόσας τρόπο ή μήνυμα.μήνυμα στο ταχυδρομείο· εγώ στηφάση που είμαι θέλω να κάνω μια πα-ρότρυνση. ο κόσμος πρέπει να στηρί-ξει τις ουσιαστικές δυνάμεις του θεά-τρου, ώστε να μπορέσουν και αυτές ναδώσουν πίσω αυτό που θα ήθελαν. εάντα νέα ρεύματα δεν υποστηριχθούν γιανα ερμηνεύσουν την πραγματικότητα,θα στραφούν σε εμπορικούς και φτη-νούς τρόπους. Η ευθύνη δεν είναι μόνοτου καλλιτέχνη στην παραγωγή ενόςέργου, αλλά είναι και του αποδέκτη. Αςμην υποβιβάζεται η έννοια του θεά-τρου με ευτελή θεάματα για εκτόνωση.το θέατρο είναι κάτι παραπάνω. s

[24 Ιουλιου 2014] #41 φEσTIBAλ AθHNωN & EΠIδAYPOY 31

Μ

θΕΑτΡΟ32 φEσTIBAλ AθHNωN & EΠIδAYPOY #41 [24 ΙΟυλΙΟυ 2014]

ξήντα χρόνια έχουν περάσειαπό την πρώτη παράστασητου ιππόλυτου του ροντήρη,η οποία άτυπα εγκαινίασε ταεπιδαύρια. Αυτή τη φορά, ημεγάλη τραγωδός μας, λυ-

δία κονιόρδου, έχει κληθεί να σκηνο-θετήσει αλλά και να πρωταγωνιστήσειστο ιδιαίτερα σημαντικό αυτό έργο γιατο εθνικό. Η παράσταση της κονιόρ-δου δεν επικεντρώνεται στη ματαιό-τητα των επιλογών των θνητών, αλλάστη σχετικότητα της αλήθειας. Η σπου-δαία ηθοποιός και σκηνοθέτιδα μας μί-λησε για «την περιορισμένη όραση»των ηρώων του ιππόλυτου και την «πε-περασμένη οπτική τους γωνία», πουδεν τους επιτρέπει να συνειδητοποιή-σουν τις λάθος επιλογές τους, οδηγώ-ντας τους έτσι στην καταστροφή. Στοτέλος, το μόνο που απομένει είναι ησυγχώρεση, δώρο θεϊκό και πολύτιμο.ο ιππόλυτος του ευριπίδη, σαν σύγ-χρονο παραμύθι, μας προειδοποιεί ότιαν δεν διευρύνουμε τη συνείδησή μας,αν δεν αποδεχτούμε ότι η δική μαςαλήθεια είναι ένα μόνο κομμάτι τουπαζλ, θα καταστραφούμε.

ο Ιππόλυτος είναι ένα έργο σταθμόςγια το εθνικό στην επίδαυρο. Γιατίξανά;Έχει να ανέβει δέκα χρόνια από τοεθνικό, και επειδή φέτος είναι χρονιάεπετειακή, καθώς ο θεσμός των επι-δαυρίων κλείνει τα 60 του χρόνια, επε-λέγη ο ιππόλυτος, ένα έργο καταπλη-κτικό, που θίγει θέματα καίρια στιςσυνειδήσεις των ανθρώπων αυτού τουπλανήτη.

Όπως;Η δική μας ανάγνωση βασίζεται στο γε-γονός ότι εκ των πραγμάτων δεν μπο-ρούμε να δούμε το όλον της αλήθειαςγιατί είναι πεπερασμένη η οπτική μαςγωνία. ο κάθε άνθρωπος έχει περιορι-σμένη «όραση» και γι’ αυτό κάνει σφάλ-ματα. Έτσι και τα τέσσερα βασικά πρό-σωπα του έργου –ο ιππόλυτος, ηΦαίδρα, η τροφός, και ο θησέας– αντι-μετωπίζουν την αλήθεια από τη δικήτους οπτική γωνία και ο καθένας έρχεταιαντιμέτωπος με το δικό του προσωπικόδίλημμα. Η Φαίδρα πάλλεται μεταξύ τι-μής και έρωτα. ο θησέας είναι από τημία ο δημόσιος άνδρας και γενάρχης,και από την άλλη πατέρας. ο ιππόλυτοςαντιπαλεύει με την ευσέβεια αλλά καιμε την ανάγκη για επιβίωση, και τέλος ητροφός πρέπει να επιλέξει τη σιωπή ήτην επιβίωση. επειδή όμως οι ήρωές μαςαγνοούν το όλον της αλήθειας που είναιορατό μόνο στους θεούς, ο καθέναςλαμβάνει τις αποφάσεις του νομίζονταςότι κάνει το σωστό. Στην πραγματικό-τητα, όμως, βυθίζονται όλο και πιο βα-θιά στην καταστροφή.

το σύμπαν φροντίζει πάντα ότανυπάρχει ανισορροπία να την εξισορ-ροπήσει και γι’ αυτό υπάρχει το δίδυμο

των θεών Αφροδίτη-Άρτεμις, ένα δί-δυμο αντιθετικό που συνυπάρχει μεαμοιβαία συμφωνία κυριών. Η καθεμιάφροντίζει τα δικά της συμφέροντα.Όταν η μία υπερβαίνει τα όρια, σπεύδειη αντίθετη πλευρά να επαναφέρει τηντάξη. Αυτό κάνει η Αφροδίτη όταν ηόψη της Άρτεμιδος, μέσω του ιππόλυ-του, που περιφρονεί τον έρωτα, είναιαλαζονική και περιφρονητική. Σπεύδεινα τον τιμωρήσει για να εξισορροπήσειτο σύμπαν.

Όμως οι ήρωες μοιάζουν με πιόνιαστα χέρια των θεών. Ό,τι κι αν κά-νουν είναι καταδικασμένοι; Όχι. Αυτό που λέει το έργο είναι ότι οάνθρωπος έχει ελευθερία επιλογής. Ανόμως δεν διευρύνει τη συνείδησή του,είναι δεδομένο ότι θα κάνει σφάλματα.Πρέπει να καταφέρει να υπερβεί τονπεριορισμό της ύπαρξής του μέσω τηςσυγχώρεσης, μέσω της συνύπαρξης μεανθρώπους που έχουν αντίθετηάποψη. ο άνθρωπος πρέπει να αποδε-χτεί ότι και το αντίθετό του έχει δικαί-ωμα να υπάρχει· δεν πρέπει ούτε να τοεξαλείψει ούτε να είναι αλαζονικόςαπέναντί του.

ο ιππόλυτος έχει χαρακτηριστεί ως οπιο γνήσιος εκπρόσωπος του μισο-γυνισμού των ελλήνων. Όχι! εμείς δεν τον εκλαμβάνουμε ωςμισογύνη. ο ιππόλυτος είναι ένας μύ-στης, αφιερωμένος σ’ έναν θεό. Υπάρ-χει μια όψη του ανθρώπου η οποία τεί-νει προς μια υπερβατική ύπαρξη, προςτην απελευθέρωση από την ύλη και τηναθανασία και μια άλλη όψη που τείνειπρος τη Γη. ο ιππόλυτος είναι, κατά τηδική μας ανάγνωση, ένας ταγμένοςοπαδός της πνευματικότητας και τηςένωσης με το θείο, ένας άνθρωπος πουαφήνει τα εγκόσμια.

Όμως εξαπολύει ένα δριμύτατο λί-βελο κατά των γυναικών.Στη δίκη μας ανάγνωση, ο λίβελος τουιππόλυτου είναι ειρωνικός, δεν κυριο-λεκτεί. δεν μπορείς να τον πάρεις στασοβαρά. εκείνη τη στιγμή, στην ουσία,είναι σα να βγάζει τη γλώσσα του. Έτσιόπως το ερμηνεύουμε εμείς, ο ιππόλυ-τος δεν διακατέχεται από οργή. Βεβαίωςυποτιμά τις γυναίκες –γιατί οι γυναίκεςμόνο έρωτες έχουν στο κεφάλι τους ενώεκείνος θέλει να φτάσει το θείο– αλλάδεν είναι μέσα από μια αίσθηση απειλής.ούτε βαρύς είναι, ούτε θυμωμένος.Έχουμε μια πιο σκωπτική και ειρωνικήανάγνωση του πρώτου μέρους απ’ αυ-τήν που γίνεται συνήθως. θεωρούμε ότιτο πρώτο μέρος του έργου είναι στηνουσία μια μπλόφα, μια παγίδα για τοδεύτερο μέρος. Όλοι νομίζουν το αντί-θετο απ’ αυτό που θα συμβεί.

διάβασα πως οι ερμηνευτές θα περι-στρέφονται μέσα στο «υδάτινο σύ-μπαν μιας πελώριας αχιβάδας»; Πώςπροέκυψε αυτό;

θεωρώ ότι το ποιητικό θέατρο δεν εί-ναι ρεαλιστικό και ψυχολογικό. Παίρ-νοντας πάντα από το ίδιο το έργο τοστίγμα και την ατμόσφαιρα, προσπα-θούμε να δημιουργήσουμε ένα περι-βάλλον που μέσα από μινιμαλιστικέςκαι καθαρές γραμμές να αποκαλύπτειτις δυναμικές του έργου και την υφήτου. εδώ είναι σαφές ότι το έργο είναιυδάτινο – παντού υπάρχει το νερό. Ηθάλασσα, το καραβάκι που φέρνει τηΦαίδρα από την κρήτη, η ίδια η Φαίδραθέλει νερό, ο θησέας ως θαλασσοκρά-τωρ, η θαλασσογεννημένη Αφροδίτη, οθάνατος του ιππόλυτου έρχεται μέσααπό το κύμα. είναι όλα έτσι σχεδια-σμένα από τον ευριπίδη.

Έχετε πλέον κατασταλάξει στο τρόποπου προσεγγίζετε την αρχαία τραγω-δία;είχα την τύχη να μαθητεύσω δίπλα στηνΑσπασία Παπαθανασίου, μια σπουδαίαεκπρόσωπο της σχολής ροντήρη, αλλάκαι τον μεγάλο δάσκαλο κάρολο κουν.δύο οπτικές νομίζω συμπληρωματικές,που με βοήθησαν να βρω τον δικό μουδρόμο, που είναι μια διασταύρωση τωνδύο αυτών σχολών. με τον τσιάνο δού-λεψα το θέμα της όρχησης στο αρχαίοδράμα, κάτι πολύ σημαντικό, και με τονΒασίλιεφ ολοκληρώθηκε η αναζήτησήμου στο θέμα της μεθοδολογίας. Στοποιητικό θέατρο τα πράγματα δεν είναιπεζά. Όπως έλεγε ο κουν, είναι πάνωστο άλογο, δεν είναι κάτω ξεκαβαλι-κευμένα. Υπάρχει το μέτρο, ο ρυθμός, ηπροσωδία, η ποίηση. Αυτό είναι μια ει-δοποιός διαφορά από το ψυχολογικό,ρεαλιστικό θέατρο. επίσης, στο ποιη-τικό θέατρο οι ήρωες βλέπουν το τέ-λος τους, ατενίζουν το στόχο τους, ανκαι μπορεί να τον φοβούνται ή να λο-ξοδρομούν. Πάντα όμως στο αρχαίοδράμα ξέρουμε από την αρχή αυτό πουθα συμβεί στο τέλος, δεν εκπλησσό-μεθα. επομένως αυτό που χρειάζεται οάνθρωπος του θεάτρου που θα δουλέ-ψει σ’ αυτό το είδος, είναι να έχει μιαδομή και μια μεθοδολογία για να μπο-ρέσει να δικαιώσει υποκριτικά, σκηνο-θετικά και σαν στήσιμο μια παράσταση.Αυτόν τον δρόμο ακολουθώ. Αυτή είναιη μεθοδολογία μου η οποία έχει στηρι-χθεί σ’ αυτά που έχω μάθει απ’ αυτούςτους μεγάλους δασκάλους με τουςοποίους δούλεψα και που έχω αναπτύ-ξει εγώ η ίδια. και αυτήν την παρά-σταση την αφιερώνω στον δάσκαλόμου στο εθνικό, Αλέξη διαμαντόπουλο,ο οποίος με έμαθε να διαβάζω με μιαδιαλεκτική οπτική τα έργα. Σ’ έναν πο-λιτισμό που συγχέει το αποτέλεσμα μετην αιτία, αυτός μας έμαθε να αναζη-τούμε τις αιτίες που γέννησαν τα έργα,αλλά και τις αιτίες πίσω από τις πράξειςτων ανθρώπων.

Σκηνοθεσία ή ηθοποιία; είναι δύο διαφορετικά κομμάτια γιαμένα, τελείως αυτόνομα. το ένα δενμπερδεύεται με το άλλο. Όταν με σκη-

νοθετεί κάποιος, ακολουθώ πειθήνιατο όραμά του. Αυτός είναι ο καπετά-νιος κι εγώ προσφέρω την τέχνη μου.Όταν είναι κάτι που μπορώ να ονει-ρευτώ εγώ η ίδια, το έχω φανταστεί κά-πως, τότε μπορώ να το σκηνοθετήσω.επομένως είναι μια διαφορετική λει-τουργία. δεν αναλαμβάνω κάτι αν δεμπορώ να το φανταστώ.

Μιλήσατε περί συμπαντικής αρμο-νίας και εξισορρόπησης. είναι μιαάποψη που ασπάζεστε περί του σύ-μπαντος που εξισορροπείται;μα το βλέπουμε στη φύση. Όταν κάνεικαύσωνα, πρέπει να περιμένουμε ότιθα έχουμε αέρηδες αμέσως μετά. Ότανέχει τρομερή ζέστη και υγρασία πρέπεινα περιμένουμε πολλή βροχή. το σύ-μπαν εξισορροπείται. ο άνθρωπος δενθέλει να το καταλάβει αυτό. θέλει ταπράγματα να είναι στατικά. δεν κατα-λαβαίνει ότι βρίσκεται μέσα σ’ έναδιαρκές γίγνεσθαι – ποτέ δεν μπαίνειςδύο φορές στο ίδιο ποτάμι, έλεγε οΗράκλειτος. ο άνθρωπος επειδή θέλεινα οικειοποιείται τα πράγματα γύρωτου, πάντα ζει σε μια ψευδαίσθηση ότιτίποτα δεν θα αλλάξει ποτέ. Αυτό βιώ-νουμε τώρα. νομίζαμε ότι θα ζούσαμεμε την ίδια νοοτροπία και σπατάλη καιανέμελο δανεισμό για πάντα. κι αυτήτη στιγμή βρισκόμαστε προ μεγάλωνανατροπών που συμπαρασύρουν καιδίκαιους και άδικους. και η Φαίδρα, σ’αυτό το έργο, μια παράπλευρη απώ-λεια είναι.

Στην εποχή μας, μια εποχή κρίσηςκαι αβεβαιότητας, ποιες είναι οι δι-κές σας σταθερές;νομίζω ότι αυτό που λέει το έργο με εκ-φράζει απόλυτα. ο άνθρωπος πρέπει νασυνειδητοποιήσει αυτό που αιώνες τώραβιώνει: τη σχετικότητα της αλήθειας του.Όμως εκείνος περιχαρακώνεται δογμα-τικά, είτε σαν άτομο, είτε σαν ομάδα, καιπροσπαθεί να αποκλείσει, να εξοντώσειή να εξαφανίσει ό,τι δεν συμφωνεί μαζίτου. κι έτσι δημιουργούνται όλες αυτέςοι συγκρούσεις και ανισορροπίες, οι με-γάλες αποκλίσεις, οι μεγάλες κοινωνικέςδιαφορές. το αποτέλεσμα είναι να κατα-στρεφόμαστε όλοι μαζί. διότι είμαστεένα. Γνωρίζουμε ότι η ανθρωπότηταεξαρτάται από τους πλανήτες, από τηφύση. Έχοντας απομονώσει τη δική μαςαλήθεια από τη φύση, την καταστρέ-φουμε, με αποτέλεσμα να καταστρεφό-μαστε και εμείς.

θεωρώ ότι πρέπει να συνειδητοποι-ήσουμε ότι είμαστε μέρος ενός ευρύ-τερου συνόλου και ότι η δική μαςάποψη είναι ένα μέρος μόνο. και επο-μένως η συγχώρεση, η συμπόνια και ηαλληλεγγύη είναι οι τρεις λέξεις πουθα καθορίσουν την επόμενη πολιτι-σμική βαθμίδα την οποία θα ζήσουμε.Γιατί στη θέση αυτού που πονά τώρα,αύριο μπορεί να βρεθούμε εμείς. Αλ-λιώς θα αλληλοκαταστραφούμε. δενυπάρχει άλλος δρόμος. s

E

Infoεθνικό θέατρο – λυδία κονιόρδουιππόλυτος του ευριπίδη

ο θησέας και η γυναίκα του Φαίδρα κα-ταφεύγουν στην αυλή του Πιτθέα στηντροιζήνα, όπου μεγαλώνει και ο ιππόλυ-τος, γιος του θησέα από το γάμο του μεμια αμαζόνα. Η Φαίδρα ερωτεύεται πα-ράφορα τον όμορφο ιππόλυτο παρακι-νημένη από την Αφροδίτη που θέλει νατιμωρήσει τον ιππόλυτο γιατί παραμελείνα της αποδώσει τιμές. Όταν αποκαλύ-πτεται το πάθος της Φαίδρας, αυτή απο-φασίζει να δώσει τέλος στη ζωή της. οθησέας πιστεύει ότι ο ιππόλυτος είναιυπεύθυνος για το θάνατό της και ζητάαπό τον Ποσειδώνα την τιμωρία του γιουτου.

Αρχαίο θέατρο επιδαύρου 25-26 ιουλίου, 21:00 εισιτήρια: 45€ (ζώνη VIP), 40€ (ζώνη Α),20€ (ζώνη Β), 13€ (ζώνη Β: φοιτητικό),13€ (Άνω διάζωμα), 10€ (Άνω διάζωμα:φοιτητικό, ΑμεΑ), 5€ (άνεργοι)

να μαθουμε τιΣ λεξειΣΣυΓχωρεΣη, ΣυμΠονοια, αλληλεΓΓυη

λυδία κονιόρδου

ο ιππόλυτος μάς μαθαίνει ότι οι άνθρωποι πρέπει να αποδέχονται όσους δεν είναι όμοιοί τους κι όσους δεν έχουν την ίδια άποψη μ’ αυτούς.

το ποιητικό θέατρο τέμνεται με τις βασικές δημοκρατικές αξίες. Από τη Μυρτώ Πολυμίλη, Φωτογραφία: βασίλης Μαθιουδάκης

InfoΈφη θεοδώρουτο ατλαζένιο γοβάκι του Πολ κλοντέλ

Η Έφη θεοδώρου σκηνοθετεί το μακρο-σκελέστατο αυτοβιογραφικό έργο τουκλοντέλ βασισμένη στη νέα μετάφρασητου Στρατή Πασχάλη. ταξιδεύοντας γιατην κίνα, ο κλοντέλ γνωρίζει την Πο-λωνή ροζαλί Βετκ, ήδη παντρεμένη καιμητέρα τεσσάρων παιδιών, και ερωτεύ-ονται παράφορα. ζουν μαζί για τέσσεραχρόνια κι όταν εκείνη έγκυος πηγαίνει ναπάρει διαζύγιο από τον σύζυγό της γιανα παντρευτούν, γνωρίζει έναν ολλανδόεπιχειρηματία και ζει μαζί του στις Βρυ-ξέλλες. Η ροζαλί επανεμφανίζεται ότανο κλοντέλ έχει ήδη παντρευτεί και έχειαποκτήσει πέντε παιδιά. Παίζουν: κων-σταντίνος Αβαρικιώτης, κωνσταντίνοςΑσπιώτης, τζωρτζίνα δαλιάνη, μα-ριάννα δημητρίου, μάξιμος μουμού-ρης, δημήτρης Παπανικολάου, μαρίαΣκουλά, Γιώργος τζαβάρας, Πηνελόπητσιλίκα, χάρης Φραγκούλης, ΓιώργοςΦριντζήλας, νικόλας χανακούλας. μετην υποστήριξη του Γαλλικού ινστιτού-του, στο πλαίσιο του προγράμματοςελλάς Γαλλία Συμμαχία 2014.

Πειραιώς 260, κτίριο δ30-31 ιουλίου, 20:00 εισιτήρια: 20€, 15€ (μειωμένο), 10€ (φοιτητικό), 5€ (άνεργοι, ΑμεΑ)

ΕΝΑλλΑγΕσΈπος, λυρισμός, αφήγηση, ποιητική

πρόζα, γκροτέσκο... η Έφη θεοδώρουπειραματίζεται με διάφορα θεατρικά

είδη, επιδιώκοντας να μην προδώσει τοσημαντικό κείμενο του Πολ κλοντέλ με

το οποίο αναμετριέται.

θΕΑτΡΟ

ταν κατά τη διάρκεια τηςγερμανικής κατοχής στηΓαλλία, το 1943, όταν ανέ-βηκε, με τεράστια επιτυ-χία, το Ατλαζένιο γοβάκιτου Πολ κλοντέλ στην πε-

ρίφημη Comédie-Française. το έργο, ανκαι ξεδιπλώνεται γύρω από ένα τυπικόερωτικό τρίγωνο (τον ηλικιωμένο σύ-ζυγο, τη νεαρή γυναίκα και τον εραστή),εντούτοις σκιαγραφεί ολόκληρο το ιστο-ρικό δράμα της Αναγέννησης. Γράφτηκεπολύ πριν την πρώτη του σκηνική πα-ρουσίαση, την περίοδο ανάμεσα στο1919 και το 1924, όταν ο κλοντέλ ζούσε,ως διπλωμάτης, στην ιαπωνία. λέγεταιμάλιστα ότι χάθηκε μέρος του χειρογρά-φου κατά τη διάρκεια του μεγάλου σει-σμού του τόκιο, κι ότι ο κλοντέλ χρειά-στηκε να το γράψει από την αρχή. δενήταν όμως η τελευταία φορά που ο συγ-γραφέας θα επέστρεφε στο κείμενο: τοξαναδούλεψε είκοσι χρόνια αργότερα,για την πρεμιέρα του 1943, σε συνεργα-σία με τον σκηνοθέτη ζαν-λουί μπαρό.Αυτή η δεύτερη εκδοχή είναι γνωστή ωςη «σύντομη εκδοχή του έργου».

Στην παράσταση που παρουσιάζει στοπλαίσιο του ελληνικού Φεστιβάλ, όμως, ηΈφη θεοδώρου προτείνει μια δική τηςσύνθεση, που περιλαμβάνει το τέταρτομέρος του έργου, που ο ίδιος ο κλοντέλπαρέλειψε στην σύντομη εκδοχή. «Αυτότο τελευταίο μέρος είναι πολύ σημαντικόγια το έργο» εξηγεί, «καθώς αποτελεί τηνπεριπέτεια της συνειδητοποίησης και τηναποτίμηση της ζωής του ήρωα. είναι τοπιο τολμηρό κομμάτι του έργου, αποτε-λεί μια τρομερή επίθεση στο ρεαλιστικόθέατρο, καθώς βλέπει τη ζωή με άλλομάτι και αυθαδιάζει απέναντι στη φόρματου ρεαλισμού, προτείνοντας διαρκείςεναλλαγές: επικό, λυρικό, αφήγηση, μο-νολογικά ποιητικά κομμάτια, commediadell’arte, γκροτέσκο. μπορείς να ανα-δείξεις όλα αυτά σε μια παράσταση; Αυτόείναι το δικό μας στοίχημα.»

Γιατί διασκευή;Γιατί ολόκληρο το κείμενο θα απαιτούσεπαράσταση 10 ή 12 ωρών. το έκανε αυτόο Αντουάν Βιτέζ στο παρελθόν και, πιοπρόσφατα, ο ολιβιέ Πι, αλλά δεν ήτανγια μας αυτό το ζητούμενο. Έκανα τη δια-σκευή πάνω στη νέα μετάφραση πουετοίμασε για μας ο Στρατής Πασχάλης.

Έπρεπε να επιλέξω τι θα αφήσω απ’ έξω,και πώς αυτό που θ’ αφήσω απ’ έξω θα τοκαλύψει η παράσταση, πώς θα το ενσω-ματώσουν οι ηθοποιοί στο παιχνίδι. τοήξερα από την αρχή ότι θα ήταν ένα δύ-σκολο εγχείρημα. τολμηρό. μελετώνταςτο κείμενο, νιώθεις ότι έρχεσαι αντιμέ-τωπος με μια γιγαντιαία κατασκευή πουπεριλαμβάνει όλα τα είδη του θεάτρου,όλες τις θεατρικές φόρμες. δεν γίνεταινα το πιάσεις χωρίς να αγωνιάς μέσα σου.Αλλά κι αυτή η αγωνία, και το ρίσκο, είναιμέρος της καλλιτεχνικής δημιουργίας.

Μιλήστε μας για το έργο.Στο κέντρο του έργου υπάρχει ένας απα-γορευμένος έρωτας στην ισπανία του16ου αιώνα, της Αναγέννησης, κάτι τοάπιαστο και την ίδια ώρα ολοκληρωτικό,κάτι που εντείνει το πάθος και τηνεμπλοκή των προσώπων. Αυτό είναι έναπολύ σημαντικό θέμα στο έργο, ο έρω-τας δηλαδή που δεν μπορεί να πραγμα-τωθεί, που είναι ανέφικτος, κι όμως αρ-χετυπικός. Η νοσταλγία γι’ αυτό πουέχουμε χάσει, γι’ αυτό που μας υποσχέ-θηκαν αλλά που δεν το κρατάμε στα χέ-ρια μας, δημιουργεί τη βαθιά αίσθησητης απώλειας που καταπίνει τα πρόσωπα.οι ήρωες γυρίζουν διαρκώς γύρω απ’αυτό το θέμα του χαμένου παραδείσου.

Αυτό είναι και το θεολογικό στοιχείοστο έργο;Σίγουρα. Αυτή τη χαρά που μας έχουνυποσχεθεί με την έλευσή μας στη ζωήκαι που δεν μπορούμε να την έχουμε,ένας έρωτας την υπόσχεται... ο έρωτας, ηαγάπη, αυτό το καθολικό συναίσθημαπου νιώθει κάποιος για κάποιον άλλονάνθρωπο, είναι η πιο δυνατή εμπειρίατης ζωής του. κι αυτός που θα γνωρίσειαυτό το συναίσθημα και το στερείται στησυνέχεια, ζει βασανισμένος. μ’ αυτό κα-ταπιάνεται ο κλοντέλ, κι όχι τυχαία. είναιη προσωπική του ιστορία: έζησε έναν με-γάλο έρωτα με μια γυναίκα παντρεμένημε άλλον, που τελικά τον εγκατέλειψε,όντας έγκυος στο παιδί του, για να ζήσειμε άλλους εραστές. κι αυτό είναι άλλω-στε και το θέμα του κλήρου του μεσημε-ριού. Στον κλοντέλ, ο έρωτας είναι απου-σία. Ποιητής και άνθρωπος του κόσμου,ο κλοντέλ ζει ωστόσο με μια πληγή στοπλευρό του. το ίδιο και ο ήρωάς του, ρο-ντρίγκο. Αυτή η απώλεια του έρωτα τονοδηγεί τελικά σε γνώση του εαυτού του,

σε ανύψωση της συνείδησης κι ένωσημε τον θεό. μόνο η γυναίκα είναι ικανήνα γνωρίσει στον άνδρα –το άγριο ζώοπου είναι ο άνδρας–, τον θεό μέσα απότην απουσία. Πρόκειται για τη θυσία τηςγυναίκας στο βωμό της ενηλικίωσης ήεξύψωσης του άνδρα, και της ένωσήςτου με τον θεό.

η αδυναμία εκπλήρωσης του έρωταείναι προδιαγεγραμμένη;ναι, απόλυτα. και παρ’ όλα αυτά οι ήρωεςθρηνούν αυτή την απώλεια σ’ όλο τοέργο. δεν μπορούν να την αποδεχτούν,να την καταλάβουν. Αυτό δημιουργεί τοδράμα: ενώ ξέρουν ότι η απώλεια είναιδεδομένη και ότι εκπληρώνουν μια απο-στολή δοσμένη σ’ αυτούς από τον θεό (ήτον ποιητή), ωστόσο κάθε στιγμή θρη-νούν γι’ αυτό. Γι’ αυτό ο κλοντέλ είναιτόσο μεγάλος συγγραφέας, γιατί, ενώτρέχει η δράση και μιλούν τα πρόσωπα γι’αυτό που συμβαίνει, υπάρχει πάντα μιαρωγμή μέσα στο λόγο τους. Απ’ αυτή τηρωγμή αναδεικνύεται ο λόγος του ποι-ητή. Αυτός δίνει οικουμενικότητα στο κεί-μενο, ξεπερνάει το ψυχολογικό θέατροκαι μας πάει σ’ ένα λόγο υπερκείμενο,που βρίσκεται πάνω από το λόγο τωνπροσώπων.

Πώς αφήνουν οι ηθοποιοί ν’ ακουστείαυτός ο λόγος;είναι δύσκολο εγχείρημα γιατί δεν κα-λούνται να υπηρετήσουν ένα κλειστό σύ-στημα, δεν φτάνει να «παίζουν το ρόλοτους». Πώς το έλεγε ο Βιτέζ; «Όταν δενπαίζουμε τους ρόλους, παίζουμε τοέργο».

εναλλάσσονται στους ρόλους οι ηθο-ποιοί σας;ναι, είναι 12 άτομα διαρκώς στη σκηνήγια 30 ρόλους, που σημαίνει ότι έναςμπορεί να παίζει τρεις και τέσσερις ρό-λους. είναι μια απαιτητική δουλειά γιαόλο το θίασο κάθε στιγμή. μ’ αρέσει ναδουλεύω έτσι, όταν η θεατρική δηλαδήλειτουργία είναι υπόθεση περισσότερωνατόμων την ίδια στιγμή, και το κείμενο γί-νεται θέμα όλου του θιάσου και όχι μόνοτων συμπαικτών των ρόλων. ο λόγοςμοιράζεται, κι έτσι είναι όλοι παρόντες,αποτραβηγμένα κάποιες φορές αλλά πα-ρόντες. Έχουμε δουλέψει για τρεις μήνεςήδη, και τώρα είμαστε στο ίδιο μήκοςκύματος. Όλοι ξέρουν το έργο πολύ

καλά, το έχουν αγαπήσει, έχουν συλλάβειτο μέγεθός του, το έχουν κάνει δικό τους.

Ποιες είναι οι απαιτήσεις σας από τουςηθοποιούς; Πειθαρχία, απόλυτη διαθεσιμότητα, με-λέτη προσωπική. διαλέγω έργα που ζη-τάνε κάτι παραπάνω από τον ηθοποιό.δεν θέλω έναν ηθοποιό που είναι καλόςτεχνίτης, αλλά έναν ηθοποιό-φιλόσοφο,έναν συνειδητό καλλιτέχνη που παίρνειρίσκα, που έχει καλλιεργήσει τα εργαλείατου, που έρχεται πλήρης, με γνώση τουεαυτού του και με ματιά στον κόσμο.Έναν ολοκληρωμένο καλλιτέχνη δηλαδή.δεν γίνεται να υπηρετήσει κανείς αυτό τοκείμενο χωρίς να έχει κατακτήσει αυτά ταπράγματα. δεν γίνεται να τον καθοδηγείο σκηνοθέτης συνέχεια, πρέπει να μπορείο ίδιος να κάνει μια βουτιά μέσα του καινα βγάζει το καλύτερο κομμάτι του εαυ-τού του. δεν είναι διαφορετικός αυτός οηθοποιός από τον ποιητή: γράφει πάνωστην άμμο, καλλιεργώντας τη μνήμη του,αντλώντας απ’ αυτήν τα εκφραστικά τουμέσα. και μ’ αυτά ξεδιπλώνει όλη του τηνύπαρξη. θέλω τους ηθοποιούς να είναισυνομιλητές μου.

ο ηθοποιός-φιλόσοφος δεν είναι όμωςμια ουτοπία; Σ’ αυτό παίζει τεράστιο ρόλο το δημό-σιο θέατρο, που όμως είναι σε υποχώ-ρηση σήμερα. τα τελευταία είκοσι χρό-νια, μια ολόκληρη γενιά καλλιτεχνών,ηθοποιών και σκηνοθετών πειραματί-στηκε, δούλεψε την τέχνη της, παρου-σίασε ουσιαστικό έργο. οι συνθήκες δεντο επιτρέπουν σήμερα αυτό, δεν υπάρ-χουν επιχορηγήσεις και υποστήριξη.Ακούμε ότι ο πολιτισμός είναι η αιχμήτου δόρατος, αλλά πώς το εννοούν ότανστην πράξη δεν πράττουν τα απαραί-τητα; Η πολιτεία έχει τεράστια ευθύνη.Φέτος βλέπω πεντακάθαρα πόσο δύ-σκολες είναι οι συνθήκες για τους αν-θρώπους του χώρου... και παρ’ όλα αυτά,έχουμε μια γενιά ηθοποιών, τριάντα μεσαράντα χρονών, που είναι ακόμα φρέ-σκια, τολμηρή, που πιστεύει στο θέατρο,που δεν έχει φθαρεί, που δεν έχει προ-καταλήψεις για τους ρόλους ή τα έργα,που έρχεται με ανοιχτό μυαλό, που αγω-νίζεται με αφοσίωση παρά τις δυσκολίες.και το να συνεργάζεσαι με τέτοιους αν-θρώπους, σου δίνει τη δύναμη να συνε-χίσεις. s

[24 Ιουλιου 2014] #41 φEσTIBAλ AθHNωN & EΠIδAYPOY 35

Πειθαρχια και μελετη, τι αλλο;Πώς τιθασεύεις ένα έργο που περιέχει όλα τα θεατρικά είδη, όλες τις θεατρικές φόρμες; Συγκόπτοντας. ελέγ-χοντας τα εκφραστικά μέσα. διαλεγόμενος με τον συγγραφέα και με τα μεγάλα ανεβάσματά του. και πιστεύ-οντας στη δυναμική των ηθοποιών σου. Η Έφη θεοδώρου υπόσχεται μια απολαυστική παράσταση.Από τη νίκη ορφανού, Φωτογραφία: βασίλης Μαθιουδάκης

Έφη θεοδώρου

H

ο μηΔενιΣτHΣ ιAΓοΣ εIναι ο ΣημερινOΣ κOΣμοΣ

γ ι ά ν ν η ς κ ό κ κ ο ς

[24 Ιουλιου 2014] #41 φEσTIBAλ AθHNωN & EΠIδAYPOY 37

τη Γαλλία, ο σκηνοθέτης και σκηνογράφοςΓιάννης κόκκος έχει διαγράψει ήδη μιασπουδαία πορεία δεκαετιών. επί μακρόδιάστημα συνεργάτης του Αντουάν Βιτέζ,τα τελευταία αρκετά χρόνια ο κόκκος υπο-γράφει ο ίδιος θεατρικές παραστάσεις και

όπερες σε συνεργασία με τους σημαντικότερους καλ-λιτέχνες της διεθνούς σκηνής. μετά τον περσινόθρίαμβο του ιπτάμενου ολλανδού του Βάγκνερ, με τηνεθνική λυρική Σκηνή, ο Γιάννης κόκκος παρουσιάζεικαι πάλι με την ελΣ τον οθέλλο του Βέρντι. Αισιόδοξοςαπό τη φύση του, εκτιμά ωστόσο ότι στη σημερινή συ-γκυρία κερδισμένος είναι ο ιάγος.

είναι η πρώτη φορά που ανεβάζετε τον Οθέλλο τουβέρντι. τι δυσκολίες αντιμετωπίσατε με το συγκε-κριμένο έργο;είναι ένα έργο πολύ δυνατό και σκηνοθετικά αρκετάπολύπλοκο, γιατί ο Βέρντι, με αυτό το έργο γραμμένοπριν από τον Φάλσταφ, ανοίγει έναν καινούργιο δρόμογια την όπερα. με τον οθέλλο, ο Βέρντι επιδιώκει το εί-δος του μελοδράματος να ακολουθήσει έναν άλλοδρόμο. Στο μελόδραμα, γενικά στην όπερα όπως αυτήεξελίχθηκε στον 19ο αιώνα, οι ήρωες είναι αρκετά στε-ρεοτυπικοί. Στον τρόπο όμως που ο Βέρντι επιλέγει νακάνει τον οθέλλο δεν υπάρχει τίποτε το στερεοτυπικό.Όλη η ιστορία είναι μια συνεχής κατάπτωσις. με το ex-ultate, όπου μπαίνει ο οθέλλος, εμφανίζεται ένας ήλιος,στο τέλος όμως έχουμε την τέλεια καταστροφή. Απότην άλλη πλευρά, ο ιάγος είναι η μορφή του απόλυτουμηδενισμού. ο ιάγος του Βέρντι πηγαίνει πέρα από τοφθόνο: διακρίνουμε σ’ αυτόν μια φιλοσοφική διά-σταση, η οποία δεν είχε ποτέ πριν δοθεί στην όπερα,γιατί όταν είχαμε αρνητικούς χαρακτήρες, αυτοί ήτανκυρίως πρόσωπα εωσφορικά, δαιμονικά. νομίζω ότιέτσι ήθελε ο Βέρντι να αποδώσει τον ιάγο και αυτόπροσπαθώ να δώσω κι εγώ στην παράσταση: ότι ο ιά-γος είναι ο απόλυτος μηδενιστής, ένας πολύ μέτριοςάνθρωπος, που η μόνη του υπόσταση είναι η άρνησηγιατί ο ίδιος δεν είναι τίποτε. είναι ένα πολύ ενδιαφέ-ρον στοιχείο στο οποίο εργαστήκαμε πολύ με τον δη-μήτρη Πλατανιά, ο οποίος υποδύεται τον ιάγο.

οι δυσκολίες της παράστασης έγκεινται στο ότι όλααυτά θα πρέπει να δοθούν μ’ έναν τρόπο πολύ θεα-τρικό. Περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη όπεράτου, ο Βέρντι ήθελε ο οθέλλος του να είναι ένα θέατροπου τραγουδιέται και γι’ αυτό και ο τρόπος που η μου-σική αναδεικνύει το λόγο είναι πολύ ιδιαίτερος. Υπόαυτή την έννοια, ο Βέρντι είναι πιο μοντέρνος από τονποιητή Αρίγκο μπόιτο, ο οποίος συνεργάστηκε μαζίτου στο λιμπρέτο. ο μπόιτο ήταν μεν άριστος γνώστηςτου Σαίξπηρ, αλλά ήθελε να διατηρήσει ορισμένα στοι-χεία πιο κλασσικά, του παλαιότερου είδους όπερας. οΒέρντι κράτησε τελικώς ορισμένα μόνον τέτοια στοι-χεία και αυτά ως αναφορές στο έργο του Σαίξπηρ.

οι σύνθετοι χαρακτήρες ισχύουν και για τους άλ-λους ήρωες στον Οθέλλο; Βεβαίως. Η δυσδαιμόνα, με την απλότητα και τηνομορφιά της, δεν είναι ωστόσο καθόλου άυλη ηρωίδα.είναι μια κοπέλα που αντιστάθηκε στις πιέσεις της οι-κογένειάς της, τις ευρύτερες κοινωνικές πιέσεις καιπου κέρδισε την αγάπη του οθέλλου από θάρρος.

Πώς αποδώσατε σκηνογραφικά το κλίμα το έργου;μ’ ένα σκηνικό πιο θεατρικό, που απεικονίζει το εσω-τερικό χάος του οθέλλου και το χάος στο οποίο τείνειο ιάγος. Ένα σκηνικό στο οποίο νομίζω ότι οι ηθο-ποιοί –και λέω επίτηδες ηθοποιοί και όχι τραγουδι-στές, γιατί επιμένω στη θεατρικότητα του έργου– θα

αποδώσουν το κλίμα έντασης. Αυτή τη φορά δεν θέ-λησα να χρησιμοποιήσω multimedia στη σκηνογρα-φία, γιατί ήθελα να διατηρήσω την έντονη θεατρικήδιάσταση.

ο Οθέλλος θίγει ασφαλώς και το ζήτημα του ρα-τσισμού.Ένα πολύ σημαντικό ζήτημα που είχε ήδη θέσει ο Σαίξ-πηρ και θίγει ασφαλώς και ο Βέρντι. ο οθέλλος προέρ-χεται από μια διαφορετική κουλτούρα, έχει αποδεχθείμιαν άλλη, έχει αναδειχθεί σ’ αυτήν την άλλη κουλτούρα.εδώ όμως βρίσκεται και το εύθραυστον του χαρακτήρατου, καθώς ο ιάγος μπορεί να τον χειραγωγήσει και ναστήσει εις βάρος του σκευωρία.

τα ζητήματα που θέτει ο Οθέλλος απηχούν τηνεποχή μας;Ασφαλώς. κατ’ αρχάς αυτός ο μεταφυσικός φθόνος, ημη αποδοχή του διαφορετικού, ο μηδενισμός που αντι-προσωπεύει ο ιάγος.

ο οθέλλος έρχεται από έναν κόσμο άλλης κουλτού-ρας, με παλαιές αξίες, όπως η εντιμότητα, η ευθύτητα.ο ιάγος είναι ο καινούργιος κόσμος που φέρνει άλλεςαξίες, συμβολίζει την καμπή προς έναν καινούργιο κό-σμο. Αυτά τα δύο πρόσωπα αντιστοιχούν απόλυταστο πέρασμα από μια εποχή σε μια άλλη, κάτι ανάλογομε αυτό που ζούμε σήμερα. Έχουμε περάσει σε μια δια-φορετική εποχή, όπου οι παλαιές αξίες έχουν αντικα-τασταθεί από τις αξίες του χρήματος, από τον κόσμοτου χρήματος. Η λογική του να αποκτάς, να σωρεύειςαγαθά, έχει επικρατήσει σε σχέση με τη λογική του ναυπάρχεις, να είσαι άνθρωπος.

Αυτό το διαπιστώνετε και στη Γαλλία όπου ζείτεεδώ και πολλές δεκαετίες;νομίζω ότι έχουμε να κάνουμε μ’ ένα παγκόσμιο φαι-νόμενο. Στην ελλάδα τα πράγματα λαμβάνουν ιδιαί-τερη ένταση και εξαιτίας της ιδιοσυγκρασίας του λαού,αλλά και για γεωπολιτικούς λόγους, και συνεπώς ηαντίθεση αυτή είναι μεγαλύτερη. ωστόσο υπάρχει ένακαινούργιο ρεύμα, μικρό ίσως ακόμη, που επιδιώκειμια επιστροφή στις αληθινές αξίες, αυτές που με ιδιο-φυία ανέδειξε η ελληνική φιλοσοφία. τις αξίες όμωςαυτές θα πρέπει τις ξαναβρούμε με σύγχρονο τρόποκαι με σύγχρονα δεδομένα.

Πιστεύετε ότι οι πολιτικοί φέρουν ευθύνη γι’ αυτήντην αλλαγή; τεράστια. και στην ελλάδα ακόμη περισσότερο, διότιτο κράτος ήταν πάντα εναντίον του πολίτη, λειτουρ-γούσε ως ένας μικροοργανισμός που εξέφραζε το εν-διαφέρον του για το κοινό καλό μόνο με λόγια, με με-γάλα λόγια.

Ποιος ο ρόλος της ιδιωτικής πρωτοβουλίας στο πε-δίο του πολιτισμού; Στην περίπτωση της εθνικήςλυρικής Σκηνής, υπάρχει η προσφορά του ιδρύ-ματος Σταύρος νιάρχος για την ανέγερση της νέαςέδρας της ελΣ που αναμένεται ότι θα δώσει νέαώθηση στο έργο της.Η ιδιωτική πρωτοβουλία είναι κάτι πολύ σημαντικόόταν η κρατική πρωτοβουλία μπορεί να εξασφαλίζει τααπαραίτητα σε όλους – την υγεία, την εκπαίδευση. τοίδιο ισχύει και στο πεδίο του πολιτισμού. Η ιδιωτικήπρωτοβουλία θα πρέπει να συμπληρώνει την κρατικήπρωτοβουλία και να μην είναι ανεξέλεγκτη. Στη Γαλλία,τα πράγματα είναι πιο ξεκάθαρα σε σχέση με την ελ-λάδα, διότι υπάρχουν συγκεκριμένες δομές, υπάρχουναντίβαρα, υπάρχει έλεγχος. Βλέπετε όμως ότι και στηΓαλλία υπάρχουν μεγάλα πολιτικά σκάνδαλα, υπάρχειαρκετό χάος. Όσο κι αν είμαι αισιόδοξος από τη φύσημου, νομίζω ότι τελικώς έχει κερδίσει ο ιάγος. s

ΣΕΝΑσ δΙΕθΝησο Γιάννης κόκκος. η στοχαστική ματιά του δεν τον αποτρέπει να ερμηνεύσει ρεαλιστικάτην κατάσταση στη Γαλλία και στην ελλάδα – τις δυοχώρες που ξέρει καλά. ιδίως μάλιστα για την ελλάδα,δεν κρύβει την απαισιοδοξία του.

Συνεργάτης για πολλά χρόνιατου Αντουάν βιτέζ, ο διεθνήςΈλληνας από τη Γαλλίαεπιστρέφει για νασκηνοθετήσει τον Οθέλλο τουβέρντι, για την εθνική λυρικήΣκηνή. η αδυναμία αποδοχήςτου διαφορετικού, ομεταφυσικός φθόνος για ό,τικατέχει ο άλλος, ο μηδενισμόςστην προσέγγιση τωνανθρώπινων αξιών είναι οιέννοιες γύρω από τις οποίεςκινείται η σκηνοθετικήερμηνεία. ο Γιάννης κόκκοςήταν και παραμένει βαθύταταπολιτικός. Σε ένα βαθμό, άρα,στην παράστασηκαθρεφτίζεται μια κοινωνίαπου κινείται σε ένα θεσμικόχάος. είναι η δική μαςκοινωνία.Από τη Μαρίλια Παπαθανασίου, Φωτογραφία: βίκυ Γεωργοπούλου

βαρύτονος δημήτρηςΠλατανιάς είναι απόεκείνες τις περιπτώσειςτων ελλήνων καλλιτε-χνών που σε χρόνουςζοφερούς, όπως αυτοί

που διανύουμε, μας υπενθυμίζουν ότιη ελλάδα έχει δυνατότητες να λάμψειστο πεδίο του πολιτισμού. ο Πλατα-νιάς, που υποδύεται τον ιάγο στονοθέλλο του Βέρντι, στην παραγωγή τηςελΣ και σε σκηνοθεσία Γιάννη κόκκου,έχει ήδη μια λαμπρή διεθνή διαδρομή– ο ριγκολέτο του, το 2012, στο κόβεντΓκάρντεν, απέσπασε διθυραμβικές κρι-τικές. χωρίς ίχνος έπαρσης και με με-γάλο κέφι, εξηγεί τι σημαίνει να υπη-ρετεί κανείς σήμερα τη λυρική τέχνηκαι γιατί η ελλάδα μπορεί να ξεφύγειαπό τις αγκυλώσεις που την εμποδί-ζουν να αναπτυχθεί πολιτισμικά.

υποδύεστε τον ιάγο σε μια από τιςσημαντικότερες όπερες του βέρντικαι σε λιμπρέτο Μπόιτο, ωστόσουπάρχει το «βαρύ» όνομα του Σαίξ-πηρ. Πώς το αντιμετωπίζετε;Έχω ξαναπαίξει τον ιάγο και είμαι κά-πως εξοικειωμένος με το ρόλο γιατίκαι στην προηγούμενη παραγωγή οσκηνοθέτης είχε την ίδια άποψη γιατον ήρωα, οπότε αυτό με διευκόλυνε.Βέβαια κάθε παραγωγή είναι διαφο-ρετική και το βαρύ όνομα του Σαίξ-πηρ μπορεί να φοβίσει. επειδή όμωςεμείς δεν είμαστε ηθοποιοί θεάτρου,καλύτερα να είμαστε πιο αποστασιο-ποιημένοι από το σαιξπηρικό θέατρο.Φωνητικά είναι δύσκολος ρόλος, αλλάστον Βέρντι δεν υπάρχει φωνητικά εύ-κολος ρόλος σε κανέναν από τουςπρωταγωνιστές. ως προς το σκέλοςτης υποκριτικής, με βοηθά πολύ οσκηνοθέτης της παράστασης, ο κ.κόκκος, και η προηγούμενη εμπειρίαμου, αλλά όχι ότι είμαι και ο σερ λό-ρενς ολίβιε!

Πώς είναι η συνεργασία σας με τονκ. κόκκο;Άριστη. Άνευ περιστροφών. Ένας πολύευγενής άνθρωπος, χαμηλών τόνων,που ξέρει τι θέλει και σου το περνάειμε πολύ ήρεμο τρόπο. δεν έχουμεεκρήξεις, γεγονός που για τους συντε-λεστές μια παράστασης είναι εξαιρε-τικά σημαντικό. Έχουμε ζήσει πολλάμε σκηνοθέτες, και όταν συνεργαζό-μαστε με τέτοιους ανθρώπους νομί-ζουμε ότι βρισκόμαστε στον παρά-δεισο.

ο οθέλλος υποφέρει επειδή είναιδιαφορετικός. Με δεδομένη και τηνκατάσταση στην ελλάδα της κρίσης,διακρίνετε αναλογίες;ο οθέλλος υποφέρει επειδή είναι δια-φορετικός και τρομερά μισαλλόδοξος.και νομίζω ότι εμείς οι Έλληνες έχουμετη μισαλλοδοξία στο DNA μας από αρ-

χαιοτάτων χρόνων. Σκεφτείτε τον θε-μιστοκλή που έλεγε «ουκ εά με καθεύ-δειν το του μιλτιάδου τρόπαιον». Ανείναι δυνατόν ένας από τους μεγαλύ-τερους ήρωες της αρχαίας ελλάδας ναλέει «δεν με αφήνει να κοιμηθώ η δόξατου μιλτιάδη». νομίζω ότι αυτό είναιτο πιο ελληνικό στοιχείο που έχει αυτήη όπερα, το «να ψοφήσει και του δι-πλανού ο γάιδαρος». Αυτό το χαρα-κτηριστικό το έχει επιτείνει η κρίση,αλλά προϋπήρχε. Πιστεύω πάντως ότι,ανεξαρτήτως της κρίσης, οι άξιοι άν-θρωποι πηγαίνουν μπροστά.

Στη σημερινή ελλάδα υπάρχει χώ-ρος για τους άξιους ανθρώπους;είμαι σίγουρος, και δεν το λέω από αι-σιοδοξία. Απλώς, σε συνθήκες κρίσης,οι άξιοι άνθρωποι θα πρέπει να ταλαι-πωρηθούν λίγο περισσότερο. και πι-θανόν να αλλάξουν και πατρίδα, να αλ-λάξουν χώρο λειτουργίας, αντί ναπροσφέρουν τα πάντα στην ελλάδαεπειδή δεν μπορούν, ενδεχομένως, καινα ξενιτευτούν.

εσείς θα ξενιτευόσαστε;εγώ είμαι ξενιτεμένος, απλά δεν ζωστο εξωτερικό. τα τελευταία χρόνιαόμως τον περισσότερο χρόνο της ζωήςμου τον περνώ στο εξωτερικό, με τηνέννοια ότι εργάζομαι εκτός ελλάδος.Όχι ότι δεν εργάζομαι εδώ ή ότι δενθέλω να τραγουδώ στην Αθήνα. Ανείχα όμως μόνο τη δουλειά μου εδώ,δεν νομίζω ότι θα μπορούσα να ταέβγαζα εύκολα πέρα.

η ελλάδα δίνει ευκαιρίες στους νέ-ους ανθρώπους να αναδειχθούν στοπεδίο του πολιτισμού;μπορώ να μιλήσω για τον δικό μουχώρο. το πρόβλημα σε εμάς είναι ότιυπάρχει μόνον ένας οργανισμός, η λυ-ρική Σκηνή, που μπορεί να απορρο-φήσει τραγουδιστές. και το μέγαρομουσικής μπορεί, αλλά όχι σε σταθερήβάση. και υπάρχουν και άλλοι φορείς,όπου οι καλλιτέχνες του λυρικού τρα-γουδιού μπορούν να εργαστούν περι-στασιακά.

Με τη μεταστέγαση της λυρικήςΣκηνής στο κέντρο ΠολιτισμούΊδρυμα Σταύρος νιάρχος, στο φά-ληρο, εκτιμάτε ότι θα διευρυνθεί οχώρος για την όπερα στην ελλάδα;το ότι θα πάμε σ’ ένα νέο κτίριο, σ’ έναχώρο σύγχρονο, καλύτερο, και πρα-κτικό για όλους μας, αυτό είναι σί-γουρο. τώρα το αν εξαιτίας αυτού θαασχοληθούν περισσότεροι άνθρωποιμε το τραγούδι, δεν το ξέρω, όπως δενξέρω και αν θα απορροφηθούν περισ-σότεροι άνθρωποι ως εργαζόμενοιστη λυρική Σκηνή. ενδεχομένως καινα συμβεί. Σκέφτομαι ότι όταν ηεθνική ελλάδας κέρδισε το ευρωπαϊκόπρωτάθλημα μπάσκετ το 1987, τα παι-διά ασχολήθηκαν περισσότερο με τομπάσκετ. μπορεί να συμβεί αυτό. μα-

κάρι να συμβεί. το ζήτημα είναι ναανανεωθεί το κοινό της όπερας στηνελλάδα και αυτό προσπαθεί τα τελευ-ταία χρόνια να κάνει και η λυρικήΣκηνή, όχι για οικονομικούς λόγους,αλλά για εκπαιδευτικούς.

η πολιτική που ασκείται στο πεδίο τουπολιτισμού δεν θα έπρεπε να περιλαμ-βάνει περισσότερες πρωτοβουλίες;το πιστεύω εκατό τοις εκατό. Σ’ αυτόχωλαίνουμε πολύ ως πολιτεία. καιαφορά όλες τις εκφάνσεις της τέχνης,και ασφαλώς και την όπερα.

Πού αποδίδετε αυτή τη σημαντικήέλλειψη; Μήπως στο γεγονός ότι οιάνθρωποι που είναι υπεύθυνοι γιατον πολιτισμό δεν κατέχουν το αντι-κείμενο;νομίζω ότι αυτό μπορεί να ισχύει καισε ποσοστό μεγαλύτερο του 50% ανα-φορικά με τους ανθρώπους που δια-χειρίζονται αυτόν τον τομέα. τώρα θαμου πείτε: να βάλουμε καλλιτέχνες νατον διαχειρίζονται; Στη λυρική Σκηνή,για παράδειγμα, ο αρχηγός είναι μου-σικός, δεν είναι κανένας εμποροϋπάλ-ληλος. Αλλά δεν παίζει ρόλο μόνον ηκεφαλή ενός οργανισμού, είναι και αυ-τός που βρίσκεται πάνω από αυτήν,για να το πούμε χύμα – αυτός που δίνειτα λεφτά. δεν γίνεται να αγωνιούμε μέ-χρι την τελευταία στιγμή για το πόσαχρήματα θα δοθούν ως κρατική επιχο-ρήγηση, και αν θα αναγκαστούμε κα-τόπιν να κάνουμε εκπτώσεις. Από τηνάλλη, ασφαλώς και δεν μπορεί να πειτο κράτος πάρτε 500 εκατομμύρια καικάνετε ό,τι νομίζετε. Υπάρχει όμως καιμέση οδός ανάμεσα στα δύο αυτάάκρα. Στην ελλάδα, το πρόβλημα εί-ναι ότι δεν γίνεται διάλογος ανάμεσαστους ανθρώπους που δίνουν τα χρή-ματα και τους ανθρώπους της τέχνης.

Σε παλαιότερη συνέντευξή σας στοβήμα έχετε πει ότι στην όπερα δεναρκεί πλέον μόνο μια μεγάλη φωνή.τι άλλο απαιτείται;Πολλοί θα πουν ότι η εποχή μας είναιπερισσότερο εποχή της εικόνας και λι-γότερο του ήχου, το οποίο ισχύει, αλλάόχι απολύτως. λένε ότι για να κάνειςκαριέρα πρέπει να είσαι κούκλος ήκούκλα και ας μην έχεις και πολύ σπου-δαία φωνή. Αυτό δεν ισχύει. εγώ ούτεκούκλος είμαι ούτε λεπτός, και δόξατω θεώ, τραγουδώ και αρκετά, και σεπολύ καλά θέατρα και με σπουδαίουςμουσικούς και μαέστρους. Αυτό πουχρειάζεται είναι βάσεις και μια κουλ-τούρα εγκυκλοπαιδική, και ασφαλώςκαι εξειδικευμένη γνώση του καθενόςστο αντικείμενό του. να ξέρεις γλώσ-σες, να ξέρεις τι λες, να ξέρεις αυτόπου τραγουδάς, τι είναι, ποιος τοέγραψε, να γνωρίζεις την εποχή του.και στην ελλάδα μπορεί κανείς να ταμάθει όλα αυτά. δάσκαλοι υπάρχουν,πρέπει όμως οι μαθητές να θέλουν νακαταλάβουν. s

38 φEσTIBAλ AθHNωN & EΠIδAYPOY #41 [24 ΙΟυλΙΟυ 2014]

Infoεθνική λυρική Σκηνή – Γιάννης κόκκοςοθέλλος του τζουζέππε Βέρντι

την προτελευταία όπερα του Βέρντι, γιαπολλούς και την καλύτερή του, παρου-σιάζει η εθνική λυρική Σκηνή σε σκηνο-θεσία, σκηνικά και κοστούμια του Γιάννηκόκκου. ο οθέλλος γίνεται στρατηγόςμιας υπερδύναμης, αλλά δεν καταφέρνεινα ξεπεράσει την ανασφάλειά του λόγωτης καταγωγής του. ο ιάγος, που φθονείτον οθέλλο, μηχανορραφεί εναντίον τουκαι θέτει σε αμφισβήτηση την αγάπη τηςγυναίκας του δυσδαιμόνας. μουσική δι-εύθυνση: μύρων μιχαηλίδης. ερμηνεύ-ουν: οθέλλος: Αντονέλλο Παλόμπι (27, 29,31/7), ρέυμοντ Βέρυ (30/7), ιάγος: Γκεόρ-γκε Γκαγκνίτζε (27, 30/7), δημήτρης Πλα-τανιάς (29, 31/7), κάσσιος: δημήτρης Φλε-μοτόμος (27, 30/7), Γιάννης χριστόπουλος(29, 31/7), ροδερίκος: χαράλαμπος Αλε-ξανδρόπουλος, λουδοβίκος: τάσος Απο-στόλου (27, 30/7), Πέτρος μαγουλάς (29,31/7), μοντάνος: Άκης λαλούσης (27,30/7), Παύλος Σαμψάκης (29, 31/7), Έναςκήρυκας: Παύλος μαρόπουλος (27, 30/7),θεόδωρος μωραΐτης (29, 31/7), δυσδαι-μόνα: Αλεξία Βουλγαρίδου (27, 30/7), τσέ-λια κοστέα (29, 31/7), Αιμιλία: ΑντιγόνηΠαπούλκα (27, 30/7), ινές ζήκου (29,31/7). Συμμετέχει η ορχήστρα και η χο-ρωδία της ελΣ

ωδείο ηρώδου Αττικού27, 29, 30 & 31 ιουλίου, 21:00 εισιτήρια: 100€, 85€ (ζώνη VIP), 60€(ζώνη Α), 55€ (ζώνη Β), 45€ (ζώνη Γ), 25€(Άνω διάζωμα), 15€ (φοιτητικό, ΑμεΑ)

Ο

ΜΕτΡΙΟΠΑθΕΙΑΜε φόντο την ελιά, το δέντρο-σήμακατατεθέν της ιδιαίτερης πατρίδαςτου (σκηνικό από παλαιότερηόπερα), ο δημήτρης Πλατανιάςομολογεί ότι έχει αφεθείστις εντολές του σκηνοθέτη του.βεβαίως, προσθέτει με μετριόφρον χιούμορ, «δεν είμαικαι ο σερ λόρενς ολίβιε».

οι EλληνεΣ Eχουμε τη μιΣαλλοΔοξIα Στο DNA μαΣΈνας διεθνής από την καλαμάτα ζει στην ελλάδα αλλά μπορεί να συντηρείται επειδήεργάζεται στο εξωτερικό. ο κυνικός ιάγος στον οθέλλο της λυρικής, όπως τονσκηνοθετεί ο Γιάννης κόκκος, δεν κρύβει πόσο λυπάται που η χώρα μας αφήνειαναξιοποίητους πολλούς νεότερους – από το χώρο της τέχνης (και της επιστήμης, και του αθλητισμού).

Από τη Μαρίλια Παπαθανασίου, Φωτογραφία: βασίλης Μαθιουδάκης

δημήτρης Πλατανιάς

οι ΠερΣεΣ ειμαΣτε εμειΣΑπό την Έλια Αποστολοπούλου

Νικαίτη κοντούρη©

Γιώ

ργος

Χρυ

σοχο

ΐδης

η ωΡΑ τΟυ θΡηΝΟυΣτα Σούσα, η Άτοσσα (Άκης Σακελλαρίου), μητέρα του Ξέρξη,

πληροφορείται από τον Αγγελιαφόρο (λάζαρος Γεωργακόπουλος) τησυντριβή των Περσών στη ναυμαχία της Σαλαμίνας.

η Άτοσσα είναι άνδρας. κι ο θρήνος γίνεται ευχερέστερος όταν το κείμενο του Αισχύλου μπολιάζεται με την καβαφική«ναυμαχία»...

θEATPO42 φEσTIBAλ AθHNωN & EΠIδAYPOY #41 [24 ΙΟυλΙΟυ 2014]

την πρώτη της επαφή με τηναρχαία τραγωδία, με τη μή-δεια του ευριπίδη το 1997,γνώρισε μεγάλη επιτυχία καιταξίδεψε στο εξωτερικό.Πέρσι ασχολήθηκε για

πρώτη φορά με τον Αισχύλο μέσα απότον Αγαμέμνονα. τόσο την συνεπήρε,που οι πέρσες ήρθαν ως φυσική συνέ-χεια. Πρόκειται για την πρώτη τραγω-δία που πραγματεύεται ιστορικά γεγο-νότα, και μάλιστα μόλις επτά χρόνιαμετά τη ναυμαχία της Σαλαμίνας, στηνοποία μετείχε και ο ίδιος ο Αισχύλος. ΗΆτοσσα, μητέρα του ξέρξη, βρίσκεταιστα Σούσα, πρωτεύουσα του Περσικούκράτους, όταν πληροφορείται από τοναγγελιαφόρο τη συντριβή των Περσώνστη ναυμαχία της Σαλαμίνας. κάπου εκείμπαίνει και ο καβάφης με τη ναυμαχίατου, ποίημα του 1899, που συγκαταλέ-γεται στα κρυμμένα. λίγο πριν την πρε-μιέρα του έργου στο θέατρο δάσουςτης θεσσαλονίκης, μιλήσαμε με τη σκη-νοθέτιδα νικαίτη κοντούρη, σ’ ένα διά-λειμμα από τις πρόβες. ο λόγος της ξε-χείλιζε από το πάθος της για τονΑισχύλο.

Μετά τις Τρωάδες του 2009, καταπιά-νεστε πάλι με το θέμα του πολέμου,μέσα από τους Πέρσες του Αισχύλουαυτή τη φορά. τι σας έλκει τόσο σ’αυτή τη θεματολογία;μεσολάβησε ο Αγαμέμνονας πέρσι και,μελετώντας αυτό το κείμενο, μοιραίαμελετήσαμε και τους πέρσες, γιατί πρό-κειται σε μεγάλο βαθμό για συγγενή κεί-μενα. Η πρόταση του κθΒε ήρθε σανθείο δώρο, γιατί ο Αισχύλος με είχε συ-ναρπάσει. Ίσως γιατί νιώθω ότι είναι καιο πλέον άγνωστός μας· ένας δραμα-τουργός με τον οποίον δεν μπορείς ποτένα νιώσεις ότι τον αποκρυπτογραφείς.Στους πέρσες δεν έχουμε φανερές συ-γκρούσεις, έχουμε όμως μεγέθη που συ-γκρίνονται: μία αυτοκρατορία της Ανα-τολής με υπηκόους υποτελείς στονισόθεο βασιλιά δαρείο ή ξέρξη ή στηνΆτοσσα, όταν μένει πίσω στο πόδι τους.Αυτός ο πολιτισμός δεν νοείται να πε-ράσει σε δημοκρατικές διαδικασίες.οπότε μοιραία τίθεται σε απόλυτη σύ-γκριση με την Αθηναϊκή κοινωνία, όπουγεννιέται η δημοκρατία και ο Αισχύλοςπλέκει το εγκώμιό της. είναι ένα έργοβαθιά πολιτικό και αντιπολεμικό, αλλάκαι θεολογικό σε σχέση με τον τρόποπου πίστευαν την εποχή εκείνη ότι απο-δίδεται η δικαιοσύνη. Όταν παραβείς ταόρια που έχουν βάλει οι θεοί, λειτουργείη δικαιοσύνη.

Έχετε μείνει πιστή στο πρωτότυποκείμενο. Πώς υπεισέρχεται ο καβά-φης σε αυτό;Έχουμε μείνει απόλυτα πιστοί στο κεί-μενο, και μάλιστα κάποιες φράσεις τουθρήνου ακούγονται από το πρωτότυπο.Στην παράσταση ακούγεται και το ποί-ημα «Η ναυμαχία» του καβάφη, ένα από

τα κρυμμένα ποιήματά του που έχειαπόλυτη σχέση με τους πέρσες του Αι-σχύλου. είναι σαν να γράφει ένας Αι-σχύλος την περίοδο του μεσοπολέμου.τα κοστούμια είναι πολύ λιτά και η σκη-νοθεσία γεωμετρική. δεν είναι εύκολονα μιλάς τον αισχυλικό λόγο, κυρίωςόταν το θέατρο ιδεών δεν προσομοιάζειμε την καθημερινότητά σου, αλλά πρέ-πει να το μπολιάσεις με δικές σου απο-σκευές. είναι μια παράσταση του σή-μερα με διαχρονικά στοιχεία, αλλά μεσύγχρονο λόγο. Η εξαιρετική μουσικήτης Σοφίας καμαγιάννη τονίζει το φόβοπου διατρέχει το έργο. δεν μπορείς ναπαίξεις τη σαρωτική απώλεια μιας χώ-ρας, απλώς το λες και πρέπει ο παλμόςνα είναι ενιαίος. το ζητούμενο είναι οαποδέκτης να μπορέσει να γευτεί τολόγο και να δει ισχυρές εικόνες.

Ποιος είναι ο ρόλος των θεών στονΑισχύλο σε σχέση με την ανθρώπινηβούληση;Ύβρις-νέμεσις-τίσις: ένας μηχανισμόςκοινός και στους τρεις τραγικούς. ΣτονΑισχύλο, όμως, ο ρόλος των θεών είναιισχυρότερος, καθώς μάλιστα είναι και ομεγαλύτερος σε ηλικία. Η ύβρις είναιαποτέλεσμα της αλαζονείας και της αμε-τροέπειας του ξέρξη, του τραγικούήρωα. Πάντα υπάρχουν οι ήρωες πουαπό άγνοια προκαλούν και υφίστανταιτην τιμωρία των θεών. διαφαίνεται,όμως, μέσα στο κείμενο η ευθύνη τωνανθρώπων.

Ποιες είναι οι αξίες των ελλήνων;Στο μήνυμα που φέρνει ο αγγελιαφό-ρος φαίνεται η συνοχή και η ομοψυχίαπου υπήρχε στο στράτευμα των ελλή-νων. Πολεμούσαν σώμα με σώμα με αυ-ταπάρνηση, ξέρανε τη γη τους και τηχρησιμοποίησαν στρατηγικά. ο Αισχύ-λος μιλάει για συλλογικές αποφάσεις, κιόχι για το ιμπεριαλιστικό όραμα τουενός να κατακτήσει τον κόσμο. και οιΈλληνες βέβαια συμπεριφέρθηκαν ανά-λογα, αλλά σε άλλη ιστορική φάση. ΗΆτοσσα αναρωτιέται πώς είναι δυνατόνμια τόσο μικρή χώρα να αντιστέκεταιστην υπερδύναμη του ενός εκατομμυ-ρίου οπλιτών. δεν μπορεί κανείς να στα-ματήσει τους τυράννους όταν θέλουννα επιβληθούν ή να επιβάλουν ένατρόπο συμπεριφοράς, παρά μόνο οιίδιοι οι άνθρωποι, που σχηματίζουν μι-κρές εστίες αντίστασης και κάποιαστιγμή ανατρέπονται τα σχέδια των τυ-ράννων. οι τραγικοί μάς διδάσκουν ότιγια να συνεχίσουμε πρέπει να γνωρί-ζουμε όσα προηγήθηκαν. ο Αισχύλοςμάλιστα, έχοντας συμμετάσχει στη ναυ-μαχία της Σαλαμίνας, είναι σε θέση νακαταγράψει ακριβώς όσα συνέβησαν.Όταν παίχτηκε η τραγωδία, απευθυνό-ταν κυρίως σε συνομηλίκους, ήθελε νατονώσει το φρόνημα των ελλήνων.

Πώς αντιμετωπίζει ο Ξέρξης την ήττατου;ο ξέρξης είναι ένας ήρωας φτιαγμένος

από ετερόκλητα υλικά. Παίρνει το ανά-θεμα από όλους, οι πάντες τον φωτο-γραφίζουν ως υπαίτιο. Αποδίδεται ένατρομακτικό βάρος σ’ έναν τόσο νεαρόάνδρα, ο οποίος δαιμονοποιείται, γιατίέτσι ήταν η δομή αυτής της κοινωνίας.Ένας είναι ο προνομιούχος, αυτός είναιισόθεος, αλλά πάνω σε αυτόν θα ξε-σπάσει και η οργή. Όταν οι γέροντες τουχορού κάνουν σφοδρή επίθεση, έρχε-ται ο δαρείος από τον τάφο να προτείνειως λύση να σταματήσουν τον πόλεμο. οπρώην αλαζόνας και επιθετικός βασι-λιάς έχει γίνει πια πιο σοφός.

Ποιος είναι ο ρόλος της Άτοσσας;Η βασιλομήτωρ Άτοσσα είναι προορι-σμένη να είναι πάντα πολύ δυνατή,ακόμη κι όταν τα χτυπήματα είναι τρο-μακτικά. να μπορεί να κρατάει τις ισορ-ροπίες. να μπορεί να χαϊδεύει και ναδιατάζει την ίδια στιγμή. Βρίσκεται εκείγια να διατηρήσει τη συνέχεια της δε-σποτείας. είναι μια αρχετυπική περσόνα,αντίστοιχη με την κλυταιμνήστρα: γυ-ναίκες που είναι φτιαγμένες από πολύσκληρά υλικά. μέσα σε αυτή τη σκλη-ρότητα υπάρχει κι ένα δάκρυ κι ένα χάδι,αλλά μόνο ένα. είναι γυναίκες που θεω-ρούν ότι μπορούν να ορίσουν τη μοίρακαι είναι έτοιμες ανά πάσα στιγμή ναδιαπράξουν ύβρη ή να εξωθήσουν ταπαιδιά τους να το κάνουν. ο ρόλος τουςδεν μεταστρέφεται.

την Άτοσσα υποδύεται ο Άκης Σα-κελλαρίου. Πώς προέκυψε αυτή η επι-λογή;Η δύναμη ενός τέτοιου χαρακτήρα δενχάνεται ποτέ, είτε τον ερμηνεύει άνδραςείτε γυναίκα. Όμως, οι δυνάμεις του θιά-σου είναι ισορροπημένες. είναι έναδρώμενο όργανο ο Αγγελιαφόρος, εί-ναι μία σκληρή Άτοσσα, οργισμένη καιπονεμένη μαζί. είναι ένα πλάσμα μέσαστους δαίμονές του ο ξέρξης και είναιμια σοφή προσωπικότητα ο δαρείος,που αποδίδει δικαιοσύνη, αλλά σε έναάλλο επίπεδο πλέον. Έχει περάσει ωςισόθεος σ’ έναν άλλο κόσμο και βρίσκε-ται στη μετάβαση από τον ανθρώπινοκόσμο προς τον κόσμο των θεών. είναισ’ ένα στάδιο που γνωρίζει πολύ περισ-σότερα από τους ανθρώπους που χτυ-πιούνται και υποφέρουν πάνω στη γη.

Με τους Πέρσες, ο Αισχύλος πλέκειτο εγκώμιο των ελλήνων για να το-νώσει το φρόνημά τους. Χρειάζεταικάτι ανάλογο σήμερα;ο Έλληνας σήμερα χρειάζεται να βρει τοφως για έναν άλλο προσανατολισμό.Αρκεί να έρθει αυτό το φως και να είναιισχυρό. Όλες οι κοινωνίες ψάχνουν γιαένα φως λαμπερό που θα τους σηκώσειαπό το ζόφο. οι πέρσες είναι ένα κεί-μενο τόσο παλιό και τόσο δικό μας. τομικραίνουμε ένα κλασικό κείμενο με τονα κάνουμε προβολές στη σημερινήπραγματικότητα. Όμως, η άγνοια και ηαδυναμία μας να κατανοήσουμε ταπράγματα, ενώ άλλοι παίρνουν αποφά-

σεις χωρίς να μπορούμε να παρεμβά-λουμε τη δική μας θέληση, αγγίζει ταόρια του τραγικού. είναι σαν να έχει πέ-σει η μελάνη και έχει θολώσει την ιστο-ρία μας και την πραγματικότητα και δενμπορούμε να δούμε τι συμβαίνει και τικουβαλάμε. Υπάρχει θυμός και δεν μπο-ρούμε να καταλάβουμε σε τι ακριβώςέχουμε φταίξει. Η καθημερινότητά μαςείναι πια οδοστρωτήρας, μας τα παίρ-νουν όλα. δεν υπάρχει συλλογική συ-νείδηση αφύπνισης. οι πέρσες μπορούνίσως να λυτρώσουν κάποιους ανθρώ-πους, μπορούν να τους ρίξουν σε μαύ-ρες σκέψεις ή και να τους αφήσουναδιάφορους.

είστε αισιόδοξη;είμαστε άνθρωποι δύο εποχών. το χει-μώνα ενωνόμαστε και προσπαθούμε ναβρούμε λύσεις και το καλοκαίρι χαλα-ρώνουμε και σκεφτόμαστε αν έχουμελεφτά να βγούμε έξω και να πάμε γιαμπάνιο. Βλέπω τον κόσμο να συγκινείταιτο καλοκαίρι με τις παραστάσεις αρ-χαίου δράματος και μετά το χειμώνα τοξεχνάει. Η ελαστική μας συνείδηση. Πώςξεχνάμε τόσο εύκολα; δεν λέω να είμα-στε εκδικητικοί, αλλά είναι σαν ναέχουμε μια αίσθηση ηττοπάθειας. δενμπορούμε να ταυτιζόμαστε με τουςΠέρσες, αυτοί χάνουν τα παιδιά τους,εμείς θα τα χάσουμε από την ενοχή μας.θυμώνω που δεν μπορώ να στείλω τοπαιδί μου στο σχολείο που θέλω να πάει,γιατί είμαστε καλλιτέχνες και μας πλη-ρώνουν μόνο τα κρατικά θέατρα καιελάχιστοι άνθρωποι που κατανοούν τιςανάγκες. Έχει χαθεί η πίστη. Συρρικνω-νόμαστε και είναι κρίμα να περνάμεαυτή την οικονομική δυσκολία και ναμην ανθίσουμε στο επίπεδο των ιδεών.είναι τόσο δύσκολο πια να βγούνε κεί-μενα που να μας συνενώσουν. s

Σ

Infoκθβε – νικαίτη κοντούρηπέρσες του Αισχύλου

Η πρώτη τραγωδία που αντλεί τη θεματο-λογία της από ιστορικά γεγονότα πραγ-ματεύεται την οδύνη των Περσών ότανπληροφορούνται τη συντριβή τους στηναυμαχία της Σαλαμίνας. ερμηνεύουν:Γιάννης Φέρτης (φάντασμα δαρείου),Άκης Σακελλαρίου (Άτοσσα), Γιώργος κο-λοβός (ξέρξης), λάζαρος Γεωργακόπου-λος (αγγελιαφόρος).

Αρχαίο θέατρο επιδαύρου 15-16 Αυγούστου, 21:00 εισιτήρια: 50€ (ζώνη VIP), 40€ (ζώνη Α),25€ (ζώνη Β), 15€ (ζώνη Β: φοιτητικό),15€ (Άνω διάζωμα)

ηττΟΠΑθΕΙΑ;η νικαίτη κοντούρη είναι απαισιόδοξη όταν αποτιμά την καθημερινή ζωή μας.

φοβάται ότι η οικονομική δυσκολία πουδημιούργησε η κρίση συμβάλλει στην ήττα

των ελεύθερων ιδεών και της παιδείας. «Έχει χαθεί η πίστη», σημειώνει.

ΕΙκΑστΙκΑ44 φEσTIBAλ AθHNωN & EΠIδAYPOY #41 [24 ΙΟυλΙΟυ 2014]

περιηγηση στον ελληνικομοντερνιΣμOΗ εικαστικός Στεφανία Στρούζα, η οποία υπογράφει τη φετινή αφίσα του Φεστιβάλ, κι ο επιμελητής Απόστο-λος Βασιλόπουλος φωτίζουν όψεις της εικαστικής και ηχητικής εγκατάστασης σε έναν βαθμό, η ιερότητα βρί-σκεται στο βλέμμα του θεατή, που φιλοξενείται στην Πειραιώς 260.

σ τ ε φ α ν ί α σ τ ρ ο ύ ζ α – Α π ό σ τ ο λ ο ς β α σ ι λ ό π ο υ λ ο ς

InfoΣτεφανία Στρούζα – Απόστολος βασιλόπουλος

σε έναν βαθμό, η ιερότητα βρίσκεται στο βλέμμα του θεατή

μια εικαστική και ηχητική εγκατά-σταση εν εξελίξει από την εικαστικόΣτεφανία Στρούζα και τον επιμελητήΑπόστολο Βασιλόπουλο πάνω στηνπροβληματική έλευση και δεξίωση τουευρωπαϊκού μοντερνισμού στη νεό-τερη ελλάδα, μια ιδιαίτερη έκφανσητου –σε διαρκή εκκρεμότητα– διαλό-γου ανάμεσα σε δύση και Ανατολή.

Πειραιώς 260, κτίριο Α5-31 ιουλίου, 20:00 είσοδος ελεύθερη

(…)Στο χώρο της εγκατάστασης, στήνεται ένα εικαστικό το-πίο, διαγράφεται ένας μυθοπλαστικός χώρος όπου συ-ναντιούνται δύο ταξίδια: αυτό της μήδειας, όπως το εί-δαμε στην ομώνυμη ταινία του Πιερ Πάολο Παζολίνι,και ο ερχομός των μοντερνιστών στην ελλάδα, το 1933,για το συνέδριο του αρχιτεκτονικού οργανισμού CIAM.τα δύο αυτά ταξίδια ανασυστήνονται στο χώρο της εγκα-τάστασης και η στιγμή της συνάντησής τους γίνεται έναόχημα για να περιηγηθούμε στον τόπο και το χρόνο τηςελληνικής νεωτερικότητας και της πολιτισμικής της αμ-φισημίας.

(…)Γύρω από τη δυναμική αυτής της αμφισημίας συγκε-ντρώνονται παλιά και νεότερα έργα της εικαστικούΣτεφανίας Στρούζα. Ένα πλήθος πολιτισμικών ανα-φορών από τα δύο ταξίδια έγινε η πρώτη ύλη για μιασειρά αφαιρετικών συνθέσεων. μια ομάδα αυτώναποτελείται από υβριδικές κατασκευές, οι οποίες ανα-φέρονται στον αρχαϊκό κόσμο της μήδειας, στον πρι-μιτιβισμό και σε γεωγραφικές τοποθεσίες της Ανατο-λής. Ένα άλλο κομβικό έργο του project είναι ησύνθεση  «Medea»,  ένας οπτικός κώδικας εμπνευ-σμένος από την ευρωπαϊκή γεωμετρική αφαίρεση. ο

κώδικας αυτός υπαινίσσεται κατά κάποιο τρόπο τησυνάντηση ενός αρχαϊκού παρελθόντος και του μο-ντέρνου κινήματος. Η συνάντηση αυτή επανέρχεταιστο χώρο, και τα έργα στέκουν ως σιωπηλοί οδηγοίμπροστά σε μια εννοιολογική και χωρική αναμέ-τρηση.

(…)Αυτή η αναμέτρηση αποδόθηκε ταυτόχρονα μέσα απότον ήχο, ως φορέα νοημάτων και κώδικα που επιτρέπει ναδιασχίσουμε τις πιο δύσβατες σημάνσεις των δύο κε-ντρικών αφηγήσεων του project. δύο προεπιλεγμένεςηχητικές πηγές, μια όπερα της κάλλας και το μουσικόθέμα από την ταινία του Παζολίνι, αποτέλεσαν τη βάσηγια τις τρεις ξεχωριστές ηχητικές περφόρμανς, σε μιααπόπειρα να εντοπίσουμε το ίχνος μια πολιτισμικής σύ-γκρουσης μέσα από την καθεαυτή δράση και επίδρασητου ήχου.

(…)Στο χώρο Α της οδού Πειραιώς, σ’ ένα πρώην βιομηχα-νικό τοπίο, η εγκατάσταση οικειοποιείται τα χαρακτηρι-στικά ενός «ερειπωμένου ναού» και ανοίγεται αργά καισταθερά στην παραδοξότητα, ενώ τα γλυπτά ρυθμίζουνως θραύσματα τον πλέον φορτισμένο χώρο. Η παρούσα

έκθεση ενισχύεται με δύο νέα γλυπτικά έργα («Les Pas-sagers» και «Modulor»), που προσυπογράφουν την ανά-γκη μιας άλλης κατανόησης μιας βαθύτερης πολιτισμικήςδιεργασίας. τέλος, με τη φιλοξενία ενός αποσπάσματοςαπό το φιλμ Architects’ Congress του λάσλο μόχολι-νά-γκι, τοποθετούμαστε στη στιγμή της έλευσης των μο-ντερνιστών στην ελλάδα. Σε μια μετέωρη αίσθηση συ-ντελεσμένου μέλλοντα, αυτό που φαίνεται να διασχίζεταιπρώτο κατά την πλεύση τους είναι ο ιστορικός χρόνος καιμετέπειτα ο χώρος.

(…)το μελλοντολογικό στοιχείο εμφανίζεται τελικά συγ-γενές με την αίσθηση του ανολοκλήρωτου της ελληνι-κής νεωτερικότητας. Αυτή η παράδοση σε μια κατά-σταση εν εξελίξει καθορίζει και τη δομή του ίδιου τουproject, μέσα από τα τρία στοιχεία που το συνθέτουν:το εικαστικό, το κειμενικό και τον ήχο. τα έργα λει-τουργούν σαν ανοιχτά συστήματα, τα οποία προτεί-νουν κάθε φορά άλλους συσχετισμούς, δυνατότητεςκαι αδυνατότητες ανάμεσα στις παραμέτρους του proj-ect. Aναλόγως, μέσα από τη μορφή ενός ισότοπου,στοιχειοθετούμε όλο εκείνο το υλικό που μας ευθυ-γραμμίζει με το ίχνος μιας πολιτισμικής αφήγησης πουβρίσκεται σε λανθάνουσα κατάσταση.

© ν

ίκος

Γ. Π

ολύζ

ος

[24 Ιουλιου 2014] #41 φEσTIBAλ AθHNωN & EΠIδAYPOY 45ζωωδΙΑ

STAR WARS Τα άστρα & οι προτάσεις του δεκαπενθημέρου – 2 σε 1

Από τον Άγγελο Γκαγκάριν

To tip του ασ τρολόγου οι κινέζοι λένε «Αυτός που καβαλικεύει έναν τίγρη, φοβάται να κατέβει». μην κάνεις τον κινέζο...

κριός κάποιες ευαίσθητες ισορροπίες στονεπαγγελματικό τομέα το τελευταίο διά-στημα έχουν γίνει ακόμα πιο δύσκολεςκαι επικίνδυνες. καλά θα κάνεις να πά-ρεις τις αποστάσεις σου, τουλάχιστοναπό εκείνες τις διαφορές που δεν σεαφορούν άμεσα. Η μέρες αυτές δεν ευ-νοούν τις συγκρούσεις ούτε τις μετωπι-κές διεκδικήσεις. Αν με κατάλαβες καιπήρες το μήνυμα, χαλάρωσε τις ρυτίδεςτου προσώπου σου και σφύρα αδιά-φορα στις προκλήσεις που θα δεχθείς...

θέατρο: δήμος Αβδελιώδης, Η Γυναίκα της Ζάκυθος, του διονυσίου Σολωμού21 ιουνίου - 27 Αυγούστου, Αρχαιολογικοί χώροι 

ταύρος (20 Απριλίου – 20 μαΐου) καυγάδες στον ορίζοντα. Όχι επειδήυπάρχει πραγματικό πρόβλημα πουοδηγεί τα πράγματα σε ρήξη, αλλάεπειδή εσύ θα θελήσεις να φτάσεις τιςκαταστάσεις μέχρι εκεί. Για φαντάσου…θεωρείς ότι τα επιχειρήματα είναι ανί-κανα να δώσουν στον άλλον να κατα-λάβει, και πλέον σηκώνεις τα χέρια (καιτη φωνή σου) ψηλά. Πρόσεξε μόνο μηνυποτιμήσεις την επίδραση που μπορείνα έχει η θυμωμένη (μπορεί και οργι-σμένη) έκδοσή σου στους άλλους...

θέατρο: εθνικό θέατρο – λυδία κονιόρδου, Ιππόλυτοςτου ευριπίδη, 25-26 ιουλίου, Αρχαίο θέατρο επιδαύρου 

δίδυμοι (21 μαΐου – 21 ιουνίου)Αν θες να βρεις τη λύση, κοίτα κάτω απότη μύτη σου, γιατί ως συνήθως εκεί κρύ-βεται. οι μέρες είναι ευνοϊκές για να δειςτα πράγματα καθαρά και να ξεμπερ-δεύεις μια και καλή με τις τυραννικέςεμμονές που βασανίζουν το κεφαλάκισου. Όχι, δεν θέλουν να σε απολύσουν,ούτε θέλουν να σε χωρίσουν. Αν συνε-χίζεις όμως να πρήζεις τον κόσμο με τονπολύ επιτυχημένο τρόπο που το κάνειςτο τελευταίο διάστημα, σίγουρα σε κά-ποιον θα μπουν ιδέες...

εικαστικά: Στέφανος τσιβόπουλος, Ιστορία Μηδέν23 μαΐου - 28 Σεπτεμβρίου, μουσείο κυκλαδικής τέχνης 

καρκίνος (22 ιουνίου – 22 ιουλίου)Η φαντασία δεν σου λείπει, ούτε τα σχέ-δια. Αλλού πάσχεις. τα μετράς και τα ξα-ναμετράς και φαίνεται πως τα οικονο-μικά σου δεν μπορούν να καλύψουναυτήν την εποχή όλες τις επιτακτικέςεπιθυμίες σου. Βάλε λίγο φρένο λοιπόνκαι βάλε στην κορυφή της λίστας όχι ταπιο χρηστικά αλλά αυτά που θα σε κά-νουν να νιώσεις καλύτερα, θα σε τέρ-ψουν και θα σε ξεκουράσουν. καλό-πιασε τον εαυτό σου τώρα, για να έχειςνα λαμβάνεις από αυτόν στα δύσκολα...

θέατρο: θέατρο δωματίου – Άντζελα Μπρούσκου, βάκχες του ευριπίδη8-9 Αυγούστου, Αρχαίο θέατρο επιδαύρου 

λέων (23 ιουλίου – 22 Αυγούστου) μετά από καιρό, επιτέλους, η επικοινω-νία αρχίζει και επανέρχεται στα φυσιο-λογικά της και φαίνεται ότι εσύ και ουπόλοιπος κόσμος ξαναμιλάτε την ίδιαγλώσσα. τώρα μπορείς να δώσεις στουςάλλους να καταλάβουν τι είναι αυτό πουπραγματικά θέλεις και ποιες είναι οιπροθέσεις σου. Η εποχή ευνοεί παράλ-ληλα και τις μετακινήσεις. ξεκίνα ναετοιμάζεις ταξίδι και όχι μοναχά γιαπάρτη σου. Υπάρχουν άνθρωποι πουπεθαίνουν για ένα καλοκαίρι μαζί σου.

θέατρο: Έφη θεοδώρου, Το ατλαζένιογοβάκι, του Πολ κλοντέλ30-31 ιουλίου, Πειραιώς 260, κτίριο δ 

Παρθένος (23 Αυγούστου – 22 Σεπτεμβρίου) Η κούραση, που το τελευταίο διάστημασε έκανε μουντό και βαρύ, υποχωρείσταδιακά και πολύ σύντομα ετοιμάσουνα λάμψεις και πάλι. κατά πάσα πιθανό-τητα ο έρωτας θα σε βρει στο πιο άκυρομέρος, γι’ αυτό άκου το προσκοπικόπρόσταγμα και έσω έτοιμος. Αν διάβα-σες προσεκτικά μέχρι τώρα τι γράφω,έχεις σίγουρα καταλάβει γιατί το επό-μενο διάστημα σε καμιά περίπτωση δενβγαίνεις από το σπίτι ατημέλητος. δενθέλω τεμπελιές ούτε ευκολίες λέμε...

θέατρο: εθνικό θέατρο – Γιάννης κακλέας, βάτραχοιτου Αριστοφάνη, 1-2 Αυγούστου, Αρχαίο θέατρο επιδαύρου 

ζυγός (23 Σεπτεμβρίου – 23 οκτωβρίου) Βάλε λίγο νερό στο κρασί σου και μην εί-σαι τόσο απαιτητικός με τους άλλους καικυρίως με τους πολύ δικούς σου ανθρώ-πους. Η αλήθεια είναι ότι εδώ και καιρόέχεις κάποιες σοβαρές συζητήσεις πουεκκρεμούν και ζητήματα που πρέπει ναξεκαθαριστούν. ωστόσο, καλό θα ήταννα περιμένεις λίγο ακόμα πριν ανοίξειςμέτωπα και να προσπαθήσεις με εμέσουςτρόπους να σφυρίξεις στους άλλουςαυτά που θέλεις να τους φωνάξεις...

θέατρο: Άρης Μπινιάρης, Το θείο τραγί – βασισμένο στο διήγημα του Γιάννη Σκαρίμπα25-26 ιουλίου, Πειραιώς 260, κτίριο ε 

Σκορπιός (24 οκτωβρίου – 21 νοεμβρίου) τα επαγγελματικά έχουν προοπτικές καιταυτόχρονα απαιτούν το μεγαλύτεροκομμάτι της ενέργειάς σου. Η περίοδοςείναι κρίσιμη καθώς το διάστημα πουακολουθεί μπορεί να κρίνει την εξέλιξητων επόμενων ετών. καλείσαι να απο-δείξεις ότι αξίζεις, κι αυτό από τη μια σεαγχώνει, από την άλλη όμως λειτουργείως μια πολύ δημιουργική πρόκληση.Ένας συνάδελφος είναι πολύ πιθανόννα εξελιχθεί σε έναν πολύτιμο σύμμαχοστην προσπάθειά σου.

θέατρο: κθβε – νικαίτη κοντούρη, Πέρσες του Αισχύλου15-16 Αυγούστου, Αρχαίο θέατρο επιδαύρου 

τοξότης (22 νοεμβρίου – 21 δεκεμβρίου) Αισθάνεσαι ότι οι άλλοι σε περιορίζουνμε τα δικά τους θέλω και σε πνίγουν μετις προσδοκίες που έχουν ακουμπήσειπάνω σου. μίλα τους και βάλε τα όριάσου πριν να είναι αργά. επαγγελματικά,μετά από καιρό, βρίσκεσαι ξανά σε μιαρουτίνα που μπορεί από τη μια να φαί-νεται κουραστική, από την άλλη όμωςεσένα τουλάχιστον σου προσφέρει μιαευεργετική κούραση που σε εμποδίζεινα ακούς τις πιο σκοτεινές σκέψεις πουμπορεί να γεννήσει το μυαλουδάκι σου...

μουσική: εθνική λυρική Σκηνή – Γιάννης κόκκος, Οθέλλος του τζουζέππε βέρντι27-29 & 31 ιουλίου, Ηρώδειο

Αιγόκερως (22 δεκεμβρίου – 19 ιανουαρίου) Η πίεση που έχεις νιώσει το τελευταίοδιάστημα έχει συσσωρευτεί και είναι πι-θανόν με έναν τρόπο να τη δεις ως απο-τέλεσμα στο σώμα σου. Αυτό στο οποίοοφείλεις να επικεντρωθείς είναι η απο-φόρτιση. και πραγματικά, δεν υπάρχεικαλύτερος τρόπος για να διώξεις τοστρες και τις πιεστικές σκέψεις από τονήλιο και τη θάλασσα. μπορεί να φαίνεταιαπίστευτο, αλλά στο επόμενο διάστημαη πιο αποτελεσματική λύση απέναντιστις υποχρεώσεις που τρέχουν είναι ηελάχιστη εγρήγορση εκ μέρους σου.

θέατρο: ρούλα Πατεράκη, Το μανιφέστο του πολέμου (Μέρος α’)25-26 ιουλίου, μικρό θέατρο Αρχαίας επιδαύρου

υδροχόος (20 ιανουαρίου – 18 Φεβρουαρίου) κλείσε τα αφτιά στις συμβουλές των φί-λων. Όσο καλοπροαίρετοι κι αν είναι, δενείναι σε θέση να γνωρίζουν τις πραγμα-τικές σου ανάγκες ούτε τους βαθύτερουςφόβους σου. Προσπάθησε να αφήσειςγια λίγο στην άκρη την τετράγωνη λο-γική σου και εμπιστέψου, έτσι για αλλαγή,το ένστικτό σου. χαμήλωσε την έντασητων σκέψεών σου για να ακούσεις τηνκαρδιά. Από πού σε διώχνει; Προς τα πουσε πάει; τι δεν αντέχει και τι ζητάει;

θέατρο: δημήτρης Μαυρίκιος, Πάπισσα Ιωάννα – αναζητώντας την ηρωίδα του Ροΐδη30-31 ιουλίου, Πειραιώς 260, κτίριο Η

ιχθύες (19 Φεβρουαρίου – 20 μαρτίου) Ή τώρα ή ποτέ. Ή θα τολμήσεις τώρα ναπροσεγγίσεις το άτομο που σ’ ενδιαφέρειερωτικά, ή αλλιώς να το ξεχάσεις. Η εποχήέχει τις προϋποθέσεις να σε ζευγαρώσεικαι μόνο εσύ μπορείς να τα καταφέρειςώστε να μείνεις καλαμάκι στον κάμπο. Ανπάλι ανήκεις στο γκρουπ των δεσμευμέ-νων και είσαι σε μια σχέση που θέλεις νατη διαφυλάξεις, κλείσε τα μάτια σου γιατίκυκλοφορούν πειρασμοί. και κάτιακόμα... κάποια χρήματα φαίνεται να έρ-χονται από εκεί που δεν το περιμένεις...

θέατρο: λένα κιτσοπούλου, Ματωμένος γάμοςτου φεδερίκο Γκαρθία λόρκα23-24 ιουλίου, Πειραιώς 260, κτίριο Η

J U I C Y L I U Στον υπέροχο κόσμο του Eλληνικού Φεστιβάλ

Όσες και όσοι σπεύσετε στην παράσταση της ρούλαςΠατεράκη, την ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου,όπως την κατέγραψε ο θουκυδίδης, προετοιμαστείτεπαρακαλώ για ένα άλλο, πιο σύγχρονο και, δυστυχώς, πιοάγνωστο έπος: την οριστική λήξη του. διότι μπορεί εκείνοςο πόλεμος να σήμανε το τέλος του πολιτιστικού θαύματοςτης αρχαίας αθηναϊκή δημοκρατίας, ωστόσο στα χαρτιά ηλήξη του δεν τελείωσε ποτέ. χρειάστηκε να περάσουν2.427 χρόνια και να βρεθούν δυο φωτισμένοι πολιτικοίηγέτες που συναντήθηκαν για να σφυρίξουν τη λήξη του.

Ήταν 10 μαρτίου του σωτηρίου έτους 1996. ο τότεδήμαρχος Αθηναίων, δημήτριος Αβραμόπουλος, πήρε τοαυτοκίνητό του και τράβηξε για τη Σπάρτη. κανείς δεν τονσταμάτησε στο δρόμο, αντίθετα τον υποδέχθηκαν με τιμέςπου άρμοζε στον πρώτο δημότη της πόλεως των Αθηνών.Σίγουρα δεν τον τάισαν μέλανα ζωμό, αλλά η συνάντησήτου με τον (τότε) πρώτο πολίτη της πόλεως της Σπάρτης,τον γενναίο λακεδαίμονα δήμαρχο δημοσθένη ματάλα,και οι διαπραγματεύσεις που ασφαλώς ακολούθησαν είχαναίσιο πέρας. οι δύο άνδρες υπέγραψαν διακήρυξη λήξεωςτου Πελοποννησιακού Πολέμου και συνεργασίας τωνενδοξοτάτων αυτών ελληνικών πόλεων.

ω, τι διακήρυξη ήταν εκείνη! Αρκεί να σας πω ότι οι δύοηγέτες εξέφρασαν τη «βαθύτατη θλίψη τους για τηνπολυαίμακτη σύρραξη των δύο κορυφαίων πόλεων τηςαρχαίας ελλάδος», ενώ η λήξη του πολέμου έγινε «μεόρους ισοτιμίας», προκειμένου να θεμελιωθούν άρρηκτοιμεταξύ των δύο πόλεων δεσμοί φιλίας και συνεργασίας «μεηθικό έρεισμα και την αρχαία ελληνική μεγαλουργία τους».

ξέρω. ο θουκυδίδης δεν ζει πια και δεν ευρέθη κανείςμεταγενέστερος ιστορικός, έστω ιστοριοδίφης, ναεξιστορήσει το έπος της μείζονος αυτής συμφιλίωσης, πουθα μπορούσε να είναι το υπόδειγμα για τη λήξη διαφόρωνμειζόνων κρίσεων οι οποίες σοβούν σήμερα στον κόσμο.Αλλά προσωπικώς, ιδιαιτέρως αισιόδοξη, πάντα θααναμένω τον φωτισμένο εκείνο συνεργάτη του ΦεστιβάλΑθηνών ο οποίος θα σκηνοθετήσει, σε μια ξεχωριστήπαράσταση, αυτό το νέο έπος. θα μπορούσε ναδιεκδικήσει λίγη έμπνευση ξεκινώντας από τους Γενναίουςτου μπρανκαλεόνε.

Στο μεταξύ, και όσο η μητέρα των ελληνικών μαχώνεμπεδωνόταν ότι έπρεπε να κοπάσει, ξέσπασαν άλλεςμάχες, έστω με ελαφρά όπλα – τα όπλα του πάθους και τηςπροκατάληψης. εύκολο θύμα της μάχης αυτής ήταν ημόνικα, στην ποδιά της οποία οι εχθροπραξίεςσυνεχίζονται. ο λόγος; το Ηρώδειο, θεώρησαν πολλοί,είναι πολύ μεγάλο για μια τραγουδίστρια που και μεσυνέπεια πορεύεται και ξέρει να εκπλήσσει. καταλάβατε;το μέγεθος είναι που δίνει την καταξίωση! Αστειότητες,γύρω από ένα κοινό βολεμένο στην προκατάληψη και στις

προκάτ «μάχες» που έχουν χαθεί από τα αποδυτήρια. διότι κερδίζουνμόνο όσες και όσοι ιδρώνουν τη φανέλα.

Ανάλογος πόλεμος στήθηκε με αφορμή την παρουσία στη μικρή επίδαυρου του Βασιλικού. ο οποίος, όπως είπαν πολλοί,διέπραξε το ανοσιούργημα να ερμηνεύσει τον τσιτσάνη χωρίςμπουζούκι. Σοβαρά; Από πότε υπάρχουν στεγανά στην έκφραση; Από πότε, ας πούμε, μπορεί όποιος θέλει να ερμηνεύσει όπωςγουστάρει το «Summertime», το «Satisfaction», τον Σαίξπηρ ή τον Αισχύλο, αλλά δεν δικαιούται να πειράζειτα ιερά και τα όσια της ορθοδοξίας ορισμένων. Αλλά σε ποιους ανήκει η ορθοδοξία της νεοελληνικής κληρονομιάς;Ανήκει στους καλλιτέχνες και στο κοινό τους, στον ανοιχτό κόσμο –το τοπικό είναι παγκόσμιο, οι ερμηνείες ανοιχτές και στα σκυλιάδεμένα. κι ας αλυχτάνε.

είμαι με όσους ρισκάρουν, επανερμηνεύουν, αναδομούν... είμαι μετον Έκτορα λυγίζο, ας πούμε, που άφηνε πίσω τον προμηθέαδεσμώτη της ελληνικής δραματουργικής παράδοσηςριψοκινδυνεύοντας τα πυρά των ηθικολόγων και των αυτόκλητωνφυλάκων των παραδόσεων. τίποτα, τίποτα δεν ανήκει στους οπαδούςτου παλιού κόσμου.

να μην ξεχάσω να εξάρω την ηθοποιό που κέρδισε τις εντυπώσειςστην κατά τάρλοου μεγάλη Χίμαιρα του καραγάτση: την ΑλεξάνδραΑϊδίνη, που κατάφερε να δεσπόσει πάνω κι από την καλλιγραφημένηηθογραφία που στηρίχθηκε στις πλάτες της. θαυμάστριά της.

46 φEσTIBAλ AθHNωN & EΠIδAYPOY #41 [24 ΙΟυλΙΟυ 2014]

ΑλλΟσ γΙΑ τηΝΕΠΙδΑυΡΟη τόλμη σώζει. ο Άρης Σερβετάλης,η ρούλα Πατεράκηκαι η ΆντζελαΜπρούσκουφωτογραφίζονται μετον Γιώργο λούκο,στην παρουσίασητων παραστάσεωντης επιδαύρου. οι φετινές τολμηρέςπροτάσειςαγκαλιάζονται απότο κοινό.

σΧΟλΙΑ

© θ

ωμά

ς δ

ασκα

λάκη

ς