ΜΟΝΙΚΑΙω ΒΟυλγΑρΑΚηγΙωργΟς ςΚΟυρτηςΕλΕωΝΟρΑ ζΟυγΑΝΕληΚΑτΕρΙΝΑ ΕυΑγγΕλΑτΟυΕΚτΟρΑς λυγΙζΟςλΕΝΑ ΚΙτςΟπΟυλΟυΘΕΟδωρΟς ΚΟυρΕΝτζηςVassilikos τρΙςΑ ΜπρΑΟυΝδηΜητρης ΜπΑςηςγΙωτΑ ΝΕγΚΑδηΜητρης TaρλooYγΙΑΝΝης ΜΟςχΟςΜiχΑλης ΜΑρΜΑρΙΝΟςΑΙMΙλΙΟς χΕΙλΑΚηςΚωΝςτΑΝτΙΝΟς ΜΑρΚΟυλΑΚης

[10 Ιουλιου 2014] #40 φEσTiBaλ aΘHNωN & EΠiδaYPoY 3

H EΦημεριΔα του Eλληνικου ΦεΣτιβAλEιδική έκδοση για το πρόγραμμα του 2014Nο 40 (4/2014) [10/7/2014]

ISSN: 1791-1729

Eλληνικο ΦεΣτιβαλ A.E.

Διευθυντής Σύνταξης: Hλίας KανέλληςEπιμέλεια ύλης: Μαίρη ΚιτροέφΣύνταξη: Έλια Aποστολοπούλου, Kατερίνα Kόμητα, Μυρτώ Λιαλιούτη, Αργυρώ Λύτρα, Nίκη Oρφανού, Μαρίλια Παπαθανασίου, Μυρτώ Πολυμίλη, Νικόλας Ρώσσης

Συνεργάζονται:Φώτης Απέργης, Κωνσταντίνα ΚυριάκουΚόμικς: Πέτρος ΧριστούλιαςΦωτογράφοι:Bίκυ Γεωργοπούλου, Bασίλης MαθιουδάκηςYπεύθυνος σύμφωνα με το νόμο: Γιώργος ΛούκοςΣχεδιασμός: Z-axisΔημιουργικό: Aνδρέας PεμούντηςEκτύπωση: IPIΣ A.E.

[

]XOPHΓOI EΠIKOINΩNIAΣ

ME THN YΠOΣTHPIΞH

σΕλ. 18

σΕλ. 32

σΕλ. 26

8 ΜΟΝΙΚΑΔΩΣΕ ΜΑΣ ΦΤΕΡΑ

10 ΝΑΝΑ ΜΟυσΧΟυΡηΤο ΜυΣΤιΚο ΕιΝΑι η πολλη ΔουλΕιΑ

14 Ιω ΒΟυλγΑΡΑΚηΣΤο ΒΑΘοΣ ΕιΝΑι Το ΣυΝΑιΣΘηΜΑ

16 γΙωΡγΟσ σΚΟυΡτησπΡοΔοΘηΚΑΜΕ ΚΑι πΡοΔΩΣΑΜΕ

18 ΕλΕωΝΟΡΑ ζΟυγΑΝΕληΜΕλιΝΑ ΓιΑ πΑΝΤΑ

20 ΚΑτΕΡΙΝΑ ΕυΑγγΕλΑτΟυΕπηΡΕΑζουΜΕ; ιΣΩΣ ΜοΝο ΤιΣ ζΩΕΣ ΚΑποιΩΝ ΘΕΑΤΩΝ

22 ΕΚτΟΡΑσ λυγΙζΟσο ηΘοποιοΣ ΦΤιΑΧΝΕι ΤΑ ΓΕΓοΝοΤΑ

24 λΕΝΑ ΚΙτσΟΠΟυλΟυOΤΑΝ η λEΝΑ «πΑΝΤΡΕYΤηΚΕ» ΤοΝ ΓΚAΤΣο

26 ΚΑΜΕΡΑτΑAll YOu nEEd is BEAtlEs

29 ΘΕΟδωΡΟσ ΚΟυΡΕΝτζησAπο Τη ΡΩΣιΑ ΜΕ ΑΓΑπη

30 Vassilikos Το πΑΡΑποΝο Του ξΕΝιΤΕΜΕΝου

32 τΡΙσΑ ΜΠΡΑΟυΝοΡΓΑΝΩΝοΝΤΑΣ Το ΧΑοΣ

34 δηΜητΡησ ΜΠΑσησ – γΙωτΑ ΝΕγΚΑΑπο ξΕΝο Τοπο Κι Απ’ ΑλΑΡΓιΝο…

36 δηΜητΡησ TaΡλooYΜΑΣ ΕλΚΕι Το ΜυΣΤηΡιο, οΧι ΑυΤο που ΦΑιΝΕΤΑι

38 γΙΑΝΝησ ΜΟσΧΟσΕΧΘΡοΣ ΤηΣ ΝοΣΤΑλΓιΑΣ

40 Μ. ΜΑΡΜΑΡΙΝΟσ, ΑΙM. ΧΕΙλΑΚησ, Κ. ΜΑΡΚΟυλΑΚησοι ΘΕοι ΤηΣ ΕλλΑΔΑΣ ΔΕΝ ΘΑ ΒΑλουΝ Το ΧΕΡι ΤουΣ, οποΤΕ... ΚΑΝΤΕ Το ΜοΝοι

44 ΠΕτΕΡ σΟΟφGREECE? All timE ClAssiC

45 sTaR WaRs – tΑ AΣΤΡΑ

46 JUiCY liU – ΣΤοΝ υπEΡοΧο ΚOΣΜο Του ΕλληΝιΚοY ΦΕΣΤιΒAλ

Στο εξώφυλλο, η Νάνα Μούσχουρη. Σχέδιο: Κωνσταντίνος Γεωργαντάς

σΕλ. 14

Xατζηχρhστου 23 & Mακρυγιaννη11742 / aΘhNa / T. 210 9282900

Διοικητικο ΣυμβουλιοΠρόεδρος: Γιώργος ΛούκοςAντιπρόεδρος: Ήρα Ράλλη-ΒαλσαμάκηMέλη: Ηλίας Μπουντανιώτης, Σοφία Στάικου Μαρία Χ. Χατζηνάσιου, Πολυχρόνης Πολυχρονόπουλος Ελευθέριος Κουλιεράκης

ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΕΠΙΧΟΡΗΓΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

EDiToRial

πολλές από τις φετινές παραγωγές του ΕλληνικούΦεστιβάλ έχουν το χαρακτήρα της αναμέτρησης με τηνεποχή που μοιάζει να τελειώνει, στην καρδιά της πιοάγριας και πιο μακράς κρίσης που περνάει ποτέ η χώραμετά τη δικτατορία. οι βεβαιότητες αλλά και οιμυθολογίες της μεταπολίτευσης αναθεωρούνται.Αναθεωρούνται ακόμα και οι αναθεωρήσεις από τημεταπολιτευτική κουλτούρα προγενέστερων εποχών. Κάπως έτσι, ο Vassilikos δουλεύει με τους ήχους ενόςΤσιτσάνη της παγκοσμιοποίησης. η Ελεωνόρα ζουγανέληεπιχειρεί να επαναποδώσει στις γήινες διαστάσεις του τονμύθο Μελίνα. ο Γιάννης Μόσχος καταφεύγει στον Τσέχοφγια να προσγειώσει το θέατρό του στο ρεαλισμό,αρνούμενος την παραμόρφωση στα πράγματα πουπροκαλεί η νοσταλγία. ο Κώστας Φιλίππογλου, πουσκηνοθετεί Φιλοκτήτη του Σοφοκλή, επιλέγει ένα έργο ηπλοκή του οποίου λύνεται όχι με τον από μηχανής θεότης Ελλάδος, αλλά με τους ανθρώπους να επιλέγουν τηναρμόζουσα και την πιο συμφέρουσα λύση σε μιακατάσταση (την πολιορκία της Τροίας, αλλά θα μπορούσεκαι στην αδυναμία της σημερινής Ελλάδας να νικήσει τονκακό εαυτό της) που έχει οδηγηθεί σε τέλμα. Ακόμα κι οΓιώργος Σκούρτης αναθεωρεί τον μεταπολιτευτικό τουεαυτό, ρίχνοντας στον Καιάδα της απομάγευσης το«ηρωικό» παρελθόν (και το δικό του και της Ελλάδας): ηχώρα θα γλίτωνε, λέει, μόνο αν πουλούσε πολύ ακριβάτην Ακρόπολη – δηλαδή ποτέ, όσο δεν αλλάζουμε.Με την ίδια διάθεση να αφήσουν πίσω τις ερμηνείες τουπαρελθόντος, εισβάλλουν στην Επίδαυρο οικαλλιτέχνες της νεότερης γενιάς. ο ΔημήτρηςΚαραντζάς, που παρουσίασε την Ελένη του Ευριπίδηστη μετάφραση του Δημήτρη Δημητριάδη,λειτούργησε ως διαμεσολαβητής ανάμεσα σε μιασπουδαία πλοκή και σε θεατές που δεν θέλουνκαθοδήγηση για να καταλάβουν – ευνόητη μέθοδος γιαέργα που δευτερευόντως ενδιαφέρει πότε γράφτηκαν ήπότε στο παρελθόν αποθεώθηκαν, αλλά έχει σημασίαότι πρέπει να μιλούν στην καρδιά και στο μυαλό τωνσύγχρονων θεατών. πιο προσωπικός είναι ο Έκτοραςλυγίζος, τον Προμηθέα Δεσμώτη του οποίουπεριμένουμε με αγωνία. Ό,τι κι αν λέγεται, τα πρόσωπααυτά, κι άλλα πρόσωπα σαν κι αυτά, θα είναι οι

λεπτοδείκτες της σημερινής αγωνίας της Ελλάδας –μιας χώρας που, ακόμα, αναμετριέται με ταφαντάσματα της καθυστέρησής της, σε μια προσπάθεια κατάκτησης της εξωστρέφειας, που πάντα χάνεται στην πορεία. Την ίδια εξωστρέφεια, πιο τολμηρά αλλά και πιοαυθόρμητα, πιο αθώα, διεκδικεί η λένα Κιτσοπούλου.Γήινη, νευρώδης, γεμάτη ενέργεια, δεν ενδιαφέρεται ναμεταμφιέσει σε αισθητική τις προσεγγίσεις της στα έργα –δηλαδή στη ζωή. Ελληνίδα με μια απέχθεια στηνυποκρισία των στρατηγικών της ζωής, η Κιτσοπούλουκαταπιάνεται με τον Ματωμένο γάμο του λόρκα, με μιαδιάθεση να βρει τις αναλογίες ανάμεσα στην ισπανία τηςδεκαετίας του 1930 και της σύγχρονης Ελλάδας.προφανώς και τη νοιάζει η σημερινή Ελλάδα· αυτήν ξέρει,αυτήν ζει, αυτήν επιχειρεί να κατανοήσει κι απ’ αυτήνζητάει κατανόηση. Όχι συναίνεση, ούτε λατρεία.Κατανόηση – ελάτε εδώ, λέει, σας προκαλώ, να τοσυζητήσουμε. Αλλά για να το συζητήσουμε, πρώτα θαχρειαστεί να μάθουμε να συζητάμε. Κι αυτόαπομακρύνεται, όλο και πιο πολύ απομακρύνεται, σε μιαχώρα που οι ιδεολογίες χτίζουν τείχη για ναπεριχαρακώνονται όσοι δεν συμμερίζονται τις απόψειςτων άλλων. Τείχη, ακόμα κι εκεί όπου η εξωστρέφεια θαθεωρούνταν δεδομένη, στο τραγούδι, ας πούμε, που μετον ίδιο αυθορμητισμό, την ίδια αθωότητα και το ίδιονεύρο η Κιτσοπούλου τού αφιερώνει και χρόνο καιδημόσια έκθεση. οι καλλιτέχνες μας, όσες και όσοι τουλάχιστονυπηρετούν το μοντερνισμό και την εξωστρέφεια, έχουνκουραστεί. Και θέλουν να τ’ αλλάξουν όλα. Σ’ αυτήν τηνκατεύθυνση εργάζονται. Τίποτα να μη μείνει όρθιο, ένακαινούργιο τοπίο να ανατείλει. Θα είναι ένα τοπίο μετάτη μάχη. Διαφορετικό και, σίγουρα, καλύτερο. Σ’ αυτό το καινούργιο τοπίο, τα πρόσωπα αναφοράς τουαύριο ζουν και δημιουργούν σήμερα, χωρίς τους μύθουςκαι χωρίς τις ευκολίες του παρελθόντος. οι σημερινοίκαλλιτέχνες είναι μόνοι, δεν έγιναν ό,τι έγιναν στηνασφάλεια ιδεολογικών λειμώνων, δεν προστατεύονταιαπό το κράτος. ζουν και δουλεύουν σ’ ένα τοπίο ζόρικηςελευθερίας. Εδώ γεννιούνται όλα απ’ την αρχή. s

ηλίας Κανέλλης

4 φEσTiBaλ aΘHNωN & EΠiδaYPoY #40 [10 ΙΟυλΙΟυ 2014]

Τοπίο μετά τη μάχη

το ΠροΓραμμα10.7 EωΣ 23.7.2014ΕΙΚΑστΙΚΑΣτέφανος Τσιβόπουλος – Ιστορία ΜηδένΜουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, 23 Μαΐου - 28 Σεπτεμβρίου

Πάτροκλος Σκαφίδας – ΑντένεςΠειραιώς 260, Αποθήκη, 24 Ιουνίου - 31 Ιουλίου

Στεφανία Στρούζα – Απόστολος ΒασιλόπουλοςΣε έναν βαθμό, η ιερότητα βρίσκεται στο βλέμμα του θεατήΠειραιώς 260, Κτίριο Α, 5-31 Ιουλίου, 20:00

ΘΕΑτΡΟΔήμος Αβδελιώδης – Η Γυναίκα της Ζάκυθος του Διονυσίου Σολωμού30 Αρχαιολογικοί χώροι, 21 Ιουνίου-27 Αυγούστου, 21:15

ΠΥΡ – Ιώ Βουλγαράκη – Οι ληστές, του Φρίντριχ ΣίλερΠειραιώς 260, Κτίριο Ε, 9-12 Ιουλίου, 21:00

Έκτορας Λυγίζος – Προμηθέας Δεσμώτης του ΑισχύλουΑρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, 12 Ιουλίου, 21:00

Θέατρο Πορεία – Δημήτρης ΤάρλοουΗ μεγάλη Χίμαιρα του Μ. ΚαραγάτσηΠειραιώς 260, Κτίριο Η, 14-17 Ιουλίου, 21:00

Γιάννης ΜόσχοςΔιασκεδαστικές ιστορίες περί θνητότητας –Βασισμένο σε διηγήματα του Αντόν ΤσέχοφΠειραιώς 260, Κτίριο Ε, 18-20 Ιουλίου, 21:00

ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας & Αρτivities – Κώστας ΦιλίππογλουΦιλοκτήτης του ΣοφοκλήΑρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, 18-19 Ιουλίου, 21:00

Κατερίνα Ευαγγελάτου – Ιδομενέας του Ρόλαντ ΣίμελπφενιχΠειραιώς 260, Κτίριο Δ, 20-22 Ιουλίου, 21:00

Γιώργος Σκούρτης – Ο Σαίξπηρ ζει στο καταφύγιοΠειραιώς 260, Κτίριο Ε, 22-23 Ιουλίου

Λένα Κιτσοπούλου – Ματωμένος γάμος του Φεδερίκο Γκαρθία ΛόρκαΠειραιώς 260, Κτίριο Η, 23-24 Ιουλίου, 21:00

ΧΟΡΟσΟμάδα Χορού Τρίσα ΜπράουνWatermotor, Son of Gone Fishin’, Rogues, For M.G.: The MovieΠειραιώς 260, Κτίριο Δ, 11-12 Ιουλίου, 21:00

Martha Graham Dance Company – Celebrating the Greek ConnectionΩδείο Ηρώδου Αττικού, 12 Ιουλίου

ΜΟυσΙΚηΕλεωνόρα Ζουγανέλη“Να με θυμάσαι και να μ’ αγαπάς” Τα τραγούδια της ΜελίναςΩδείο Ηρώδου Αττικού, 10 Ιουλίου, 21:00

Vassilikos – Sunday Cloudy SundayΜικρό Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου, 11-12 Ιουλίου, 21:30

Kyklos Ensemble – Θεόδωρος ΚουρεντζήςΤο χειμωνιάτικο ταξίδι του Σούμπερτ: Μια ερμηνεία-ανασύνθεση για τενόρο και μικρό σύνολο του Χανς ΤσέντερΜέγαρο Μουσικής Αθηνών, Αίθουσα «Δημήτρης Μητρόπουλος»14-15 Ιουλίου, 21:00

Νάνα Μούσχουρη – Happy Birthday TourΩδείο Ηρώδου Αττικού, 14 Ιουλίου, 21:00

Μόνικα – Give Us WingsΩδείο Ηρώδου Αττικού, 16 Ιουλίου, 21:00

Η Καμεράτα συναντά τους ΜπητλςΩδείο Ηρώδου Αττικού, 17 Ιουλίου, 21:00

Δημήτρης Μπάσης & Γιώτα Νέγκα Το τραγούδι του μετανάστηΜικρό Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου, 18-19 Ιουλίου, 21:00

η λένα Κιτσοπούλου.

© Β

ασίλ

ης Μ

αθιο

υδάκ

ης

πέτ

ρος

χρισ

τούλ

ιας

ΜΟυσΙΚη8 φEσTiBaλ aΘHNωN & EΠiδaYPoY #40 [10 ΙΟυλΙΟυ 2014]

Μόνικα είναι μια εξαί-ρεση που τελικά επιβε-βαιώνει τον κανόνα. ηΜόνικα, με μπόλικη δου-λειά και με τα γλυκά αγ-γλόφωνα τραγούδια της,

κατάφερε σε μία εμπορικά αφιλόξενη –για το ιδίωμα που πρεσβεύει– χώρα,όπως η Ελλάδα, να αποκτήσει αναγνω-ρισιμότητα και αναπάντεχη επιτυχία. Επί-σης κατάφερε, είτε το θέλει είτε όχι, ναασχολούνται όλοι μαζί της, κάποιες φο-ρές με γνώμονα αποκλειστικά τη μου-σική της και κάποιες άλλες με λιγότεροκαλλιτεχνικές αναφορές, παρότι διατη-ρεί χαμηλό προφίλ. Αναμφισβήτητα αντί-στοιχοι καλλιτέχνες του εξωτερικούέχουν λίγο-πολύ περισσότερες ευκαιρίεςκαι εγγυήσεις, είτε λόγω γλώσσας και τηςεν γένει μουσικής κουλτούρας είτε λόγωτου γεγονότος ότι το indie έχει μεγαλύ-τερο δημογραφικό μέρισμα απ’ ό,τι στηχώρα μας. Όμως παρά τους περιορι-σμούς και τις ενδεχομένως φαινομενικέςαντιξοότητες της εγχώριας σκηνής, ημουσική της απέκτησε mainstream χα-ρακτήρα και κάποιος μπορεί να ακούσειτα τραγούδια της ακόμα και σε ραδιο-φωνικούς σταθμούς με κατ’ εξοχήν έντε-χνο ρεπερτόριο, αλλά ταυτόχρονα και σεπιο rock σταθμούς.

Τη Μόνικα την παρακολουθούσα απόαπόσταση από τότε που απλώς συμμε-τείχε στους Relevant Box, οι οποίοι ήτανσυμπτωματικά στην ίδια δισκογραφικήεταιρεία με την μπάντα που έπαιζα τότε.

Από τα πρώτα κιόλας μουσικά της βή-ματα, θυμάμαι να λένε στα διάφορα stu-dio της Αθήνας για μια ντροπαλή κοπέλαπου είναι πολύ ιδιαίτερη και σίγουρα έχειμέλλον στο χώρο. Μέσα σ’ ένα σύντομοχρονικό διάστημα, ξαφνικά βλέπω ότιπαίζει στο λυκαβηττό, στη Μικρή Επί-δαυρο, ότι γράφει μουσική για ένα θεα-τρικό και άλλα πολλά. η καλλιτεχνική τηςάνοδος ήταν συνεχής και, από ό,τι φαίνε-ται, η πορεία της δεν θα ανακοπεί εύκολα.

Από τις απλές συγχορδίες του «Overthe Hill» που οδήγησαν στο πρώτο τηςδισκογραφικό συμβόλαιο (για τον δίσκοπου ονομάστηκε Avatar), μέχρι τους πει-ραματισμούς με το μπουζούκι και τονμπαγλαμά του «Yes i do» (από τον δεύ-τερο δίσκο της Exit) ο ακροατής μπορείνα παρατηρήσει μια μουσική συνέπειααλλά και μια αργή και σταδιακή αναζή-τηση του διαφορετικού. Το τρίτο της άλ-μπουμ, ως προς το προαναφερθέν, μάλ-λον αποτελεί άλμα. Αν και πάντα υπάρχειο φόβος ένας καλλιτέχνης να παρασυρ-θεί από τις τρέχουσες μόδες και προτι-μήσεις, η Μόνικα προς το παρόν –αν καιο νέος δίσκος της απέχει πολύ από τουςπροηγούμενους– δείχνει να κρατάει τηνισορροπία της προόδου και της φυσικήςσυνέχειας της μουσικής της.

ο νέος δίσκος ηχογραφήθηκε σταdunham studios της Νέας υόρκης υπότην καθοδήγηση του ντράμερ των mena-han street Band, Χόμερ Στάινουαϊς. Βέ-βαια αυτό από μόνο του δεν σημαίνεικάτι, αλλά ο Χόμερ είναι αγαπημένος συ-

νοδοιπόρος και συνεργάτης του πολυ-πράγμονα Μαρκ Ρόνσον και αποτελείβασικό συστατικό του πλατινένιου δί-σκου της ‘Ειμι Γουάινχαους «Back toBlack», αλλά και κυκλοφοριών της λίλιΆλεν. Το αποτέλεσμα ενδεχομένως θαδικαιώσει τις επιλογές της Μόνικας, κα-θώς δεν υστερεί σε μελωδία καιέμπνευση σε σχέση με παρεμφερείς κυ-κλοφορίες, όπως το επιτυχημένο αλλάκαι υπερτιμημένο Reflektor των ArcadeFire. Τέλος, αξίζει να αναφερθεί ότι στο δί-σκο συμμετέχει και ο Αμερικανός πο-λυοργανίστας Άντρου ουάιατ, μέλος τωνεξαφανισμένων the A.m., αλλά και πιοπρόσφατα των Σουηδών miike snow,στο τραγούδι «shake Your Hands».

ο δίσκος αγγίζει νέα μουσικά μονοπά-τια για τη Μόνικα, ίσως λόγω των funk καιsoul καταβολών του παραγωγού ΧόμερΣτάινουαϊς, αλλά ίσως και λόγω της εμπο-ρικής αναζωπύρωσης του ενδιαφέρο-ντος για την disco από τους daft Punk,που ουσιαστικά κατάφεραν αυτό που δενμπόρεσαν να ολοκληρώσουν οι Jamiro-quai. Όμως ανεξαρτήτως των «νεωτερι-σμών», η Μόνικα διατηρεί αυτήν τηνγνώριμη, ευχάριστη μελαγχολία σε όλητη διάρκεια του δίσκου.

η νέα μουσική γραμμή που ακολουθείπιθανόν να ξενίσει κάποιους, όμως σί-γουρα θα δημιουργήσει και νέους φί-λους. Εξάλλου η Μόνικα έχει προφανώςσυλλέξει τα τελευταία χρόνια αρκετέςεμπειρίες, από την παραμονή της στηΝέα υόρκη έως και το περιπετειώδες

ναυάγιο στο Αιγαίο, οι οποίες είναι ικανέςνα αλλάξουν την οπτική ενός ανθρώπου,όχι μόνο σε καλλιτεχνικό επίπεδο, αλλάκαι στο πώς αντιμετωπίζει την ίδια τηζωή. Ενδεχομένως οι εμπειρίες αυτές απόμόνες τους να αποτελούν ένα νοερό δη-μιουργικό μέλος της μπάντας της, καθώςη αλλαγή και η επαναπροσέγγιση πουυποβοηθάται και από την εκπληκτική πα-ραγωγή είναι εμφανείς.

Το αμάλγαμα αυτών των εμπειριών καιτου νέου δισκογραφικού της πονήματος,με τη συνοδεία των ίδιων των συντελε-στών του album Secret in the Dark, θαμας παρουσιάσει στη μία και μοναδικήπρογραμματισμένη συναυλία της για το2014 στο ηρώδειο, την Τετάρτη 16 ιου-λίου, υπό το τίτλο Give Us Wings, που εί-ναι και τίτλος τραγουδιού από το δίσκο.

η μουσική της Μόνικα επιτέλους απέ-κτησε εύρος, ρυθμό και νεύρο και, απότη στιγμή που στη συναυλία θα πλαισιώ-νεται από εκπληκτικούς μουσικούς, όπωςο Νικ Μόβσον, ο Τόουμπι πάζνερ, ο λίονΜάικελς και φυσικά ο εξαιρετικός ΧόμερΣτάινουαϊς, θα έχει πολύ ενδιαφέρον ναπαρακολουθήσουμε πώς θα προσεγγί-σουν και πώς θα ερμηνεύσουν το παλαι-ότερο, λίγο πιο ακουστικό, υλικό της. Βέ-βαια εδώ τίθεται κι ένα άλλο ερώτημα:Όταν η Μόνικα στηριχθεί ξανά στις δικέςτης δυνάμεις, θα μπορεί να φέρει το ίδιοξεχωριστό αποτέλεσμα «στουντιακά» ήστις ζωντανές της εμφανίσεις; προς τοπαρόν, ας απολαύσουμε αυτήν τη δια-φορετική συναυλία στο ηρώδειο. s

infoΜόνικαGive Us Wings

Στην πρώτη της εμφάνιση στο ηρώδειο,η Μόνικα θα παρουσιάσει τα τραγούδιααπό το νέο της άλμπουμ Secret in theDark, συνοδευόμενη από μουσικούς απότην Αμερική.

ωδείο ηρώδου Αττικού16 Ιουλίου, 21:00 Εισιτήρια: 40€ (ζώνη ViP), 35€ (ζώνη Α),30€ (ζώνη Β), 25€ (ζώνη Γ), 15€ (ζώνη Γ:φοιτητικό), 15€ (Άνω Διάζωμα), 10€ (ΆνωΔιάζωμα: φοιτητικό), 5€ (άνεργοι, ΑμεΑ)

Η

ΔωΣε μαΣ Φτερα μονικα!υπήρξε το τρομερό παιδί του τραγουδιού. Και συνεχίζει.Από τον Νικόλα ρώσση

infoΝάνα ΜούσχουρηHappy Birthday TourΣτις 13 οκτωβρίου 2014 θα κλείσει τα 80και ο καλύτερος τρόπος για να γιορτάσειη Νάνα Μούσχουρη είναι μια εορταστικήσυναυλία παρέα με την κόρη της λενού.

ωδείο ηρώδου Αττικού14 Ιουλίου, 21:00 Εισιτήρια: 50€ (ζώνη ViP), 40€ (ζώνη Α),35€ (ζώνη Β), 25€ (ζώνη Γ), 15€ (ζώνη Γ:φοιτητικό, άνεργοι), 15€ (Άνω Διάζωμα),10€ (Άνω Διάζωμα: φοιτητικό), 5€ (άνερ-γοι, ΑμεΑ)

η NΑΝΑ ΚΑΙ η ΚΟΡηη Νάνα Μούσχουρη επιμένει. πρόσωπο που

εκπροσώπησε τη σύγχρονη Ελλάδα στο εξωτερικό,χωρίς να επικαλείται ούτε ένα στοιχείο φολκλορισμού,

αρνείται να εγκαταλείψει το καλλιτεχνικό προσκήνιο.ςτη φετινή της εμφάνιση στο ηρώδειο,

θα συνοδεύσει την κόρη της λενού (απέναντι), το «ομορφότερο τραγούδι της».

το μυΣτικοειναι η Πολλη ΔουλειαΤα πρώτα τραγούδια της τα ξεσήκωνε από τις αμερικανικές ταινίες που προβάλλονταν στον κινηματογράφοπρωτέας, στο Κουκάκι. η πρώτη διεθνής παρουσία της ήταν στο Βερολίνο, στις αρχές του 1960, όπου πήγεμόνο λόγω του πείσματός της· και η μεγαλύτερή της επιτυχία, η λενού, η κόρη της, με την οποία εμφανίζεταιστη φετινή συναυλία της στην Αθήνα. Από την Κατερίνα Κόμητα

Ν ά ν α Μ ο ύ σ χ ο υ ρ η

ΜΟυσΙΚη

ευτυχία της σκηνής και τομυστικό της επιτυχίας,που παραμένει ακόμα καιγια εκείνη, μετά από τόσαχρόνια, ένα άλυτο μυστή-ριο. οι «δάσκαλοί» της, οι

μέντορες και ο τρόπος να φτιάχνει κα-νείς τα δικά του φτερά. Τα σφάλματα, οιαπογοητεύσεις, αλλά και οι τόποι πουαγαλλιάζει και ξεκουράζεται η ψυχή.

Μια συζήτηση με τη Νάνα Μού-σχουρη για τους σημαντικότερουςσταθμούς της καριέρας της αλλά και τηςζωής της, λίγο πριν από την εμφάνισήτης στο ηρώδειο. Εκεί όπου θα συστή-σει στο ελληνικό κοινό «το ομορφότεροτραγούδι της», την κόρη της λενού.Happy Birthday nana!

Έχετε μια ιδιαίτερη σχέση με το ηρώ-δειο, αφού ουσιαστικά, το 1984, τοεγκαινιάσατε εκ νέου, με την έννοιαότι μέχρι τότε το μονοπωλούσε ηόπερα. χρόνια πριν, είδα για πρώτηφορά το βίντεο αυτής της «θρυλικής»συναυλίας. ςας κοιτούσα και συνειδη-τοποίησα για πρώτη φορά ότι υπάρχειένα συγκεκριμένο είδος ευτυχίας: ηευτυχία της σκηνής· να υπάρχεις, τρα-γουδώντας για χιλιάδες κόσμου, πουμαζικά αντιδρούν σωματικά, χτυπούντα χέρια τους για σένα, τραγουδούνμαζί σου. Είναι έτσι;η σκηνή είναι για μένα ένας ιερός χώροςδημιουργίας. Μια λειτουργία, μια τελε-τουργία που αρχίζει με τη μουσική καιτη φωνή, που ζωντανεύει τις ασπρό-μαυρες νότες, για να φτάσουν στο κοινόκαι να αγγίξουν την ευαισθησία και τοπνεύμα του. Αυτή η ανταλλαγή συναι-σθημάτων, αυτή η αγάπη που ανταλ-λάσσεται και μοιράζεται μεταξύ σκηνήςκαι κοινού, είναι μια ιδιαίτερη ευτυχία. ησκηνή είναι ένας χώρος, από τον οποίοκανείς δεν γυρίζει πίσω ίδιος. ο χώροςτου ηρωδείου είναι για εμένα ακόμασπουδαιότερος: ένας χώρος που η ενέρ-γειά του δεν είναι μόνο τα μεγάλα έργακαι οι μεγάλοι ερμηνευτές που κατοι-κούν εδώ, αλλά κυρίως το συναίσθημα

του κοινού που γέμιζε και γεμίζει δια-χρονικά το θέατρο. Και που το χειρο-κρότημά του είναι πάντα εκεί και το νιώ-θεις, ακόμα κι όταν κάνεις απλά πρόβα.

Έχετε πει ότι το 1984, μ’ εκείνη τη συ-ναυλία, σας πέρασε από το νου πωςήταν εκείνη η ιδανική βραδιά για νααποσυρθείτε. Από τότε μέχρι σήμεραακολούθησαν τριάντα χρόνια καριέ-ρας και εκατοντάδες συναυλίες σ’όλον τον κόσμο. τι είναι αυτό που σαςωθεί και τι, ενδεχομένως, θα σας στα-ματούσε;Είναι αλήθεια. Σκέφτηκα τότε ότι ανέπρεπε να αποσυρθώ, αυτή ήταν η κα-τάλληλη στιγμή. Είχα αισθανθεί ότι βρι-σκόμουν στο απόγειο της μουσικής πο-ρείας μου: η χώρα μου με είχε αποδεχθεί.Είναι η ευχή κάθε θνητού, να τον ανα-γνωρίζουν γι’ αυτό που έχει δημιουργήσειμε προσπάθεια και ειλικρίνεια. Όμως ηαγάπη μου για το τραγούδι και η ανάγκημου να τραγουδώ, δεν με άφησαν ναφύγω. Ακολούθησαν τριάντα ολόκληραχρόνια που είχα την ευτυχία να τραγουδώκαι να μαθαίνω ακόμα περισσότερα. Στηζωή δεν μπορεί κανείς να στέκεται επί τό-που. λίγο πιο πέρα, υπάρχει πάντα μιαευκαιρία για να μάθεις κάτι περισσότερο.η ευτυχία στη ζωή δεν είναι ο στόχος,αλλά ο δρόμος που ακολουθείς. Αν είχαφύγει τότε, θα είχα χάσει τη διαδρομή.

Μέρος των εσόδων της συναυλίας θαδιατεθεί για την ενίσχυση της εκ-στρατείας της τράπεζας Εθελοντώνδοτών Μυελού των Οστών Όραμα Ελ-πίδας, κι αυτή δεν είναι η πρώτη φοράπου συμβάλλετε σ’ έναν φιλανθρω-πικό σκοπό. Εξάλλου, είστε και πρέ-σβειρα της UNiCEF. Ίσως να είστε ιδι-αίτερα ευαισθητοποιημένη γιατί κιεσείς ζήσατε πολύ φτωχικά παιδικάκαι εφηβικά χρόνια. τι έχει χαραχτείστην ψυχή σας από εκείνη την εποχή;Το Ίδρυμα Ελπίδα και το όραμα πουυπηρετεί με έχουν συγκινήσει ήδη απότην αρχή της λειτουργίας του. Εδώ και20 χρόνια, δημιουργεί υποδομές, όπως

το νοσοκομείο για παιδιά που χρειάζο-νται θεραπεία, και συνεχίζει μέχρι καισήμερα, θέτοντας νέους στόχους όπωςη ενίσχυση της Τράπεζας ΕθελοντώνΔοτών Μυελού των οστών. Θαυμάζωτην αφοσίωση και την ακούραστη καιαδιάκοπη προσπάθεια της προέδρουτης Ελπίδας Μαριάννας Βαρδινογιάννη.Για κάποια, όπως εγώ, που έζησα απόπαιδί τη στέρηση, την πείνα, τη φτώχιακαι τον φόβο, οποιοδήποτε έργο συμ-βάλλει στην προστασία των παιδιών, εί-ναι έργο δικαιοσύνης και ανθρωπιάς.Γιατί τα παιδιά είναι τα πρώτα και τα πιοευάλωτα θύματα στην κοινωνία. Αυτόείναι κάτι που εδώ και 22 χρόνια πουδιαδέχθηκα την Όντρεϊ Χέπμπορν ωςπρέσβειρα Καλής Θέλησης της uniCEF,βλέπω σ’ όλον τον κόσμο. Τα παιδιά εί-

ναι το μέλλον του κόσμου και γι’ αυτόθαυμάζω όσους τους δίνουν την ευκαι-ρία για μια υγιή ζωή κι ένα υγιές μέλλον.

το Happy Birthday Tour έχει αφετηρίακαι τέρμα τον ποιητικό λόγο του Νί-κου γκάτσου, που συνδέθηκε πολύστενά με τις μουσικές του Μάνου χα-τζιδάκι. δυο στενοί σας φίλοι, δυο εμ-βληματικές προσωπικότητες στην κα-ριέρα σας, που τους έχετε χάσει εδώκαι πολλά χρόνια. Αναρωτιέμαι αν σαςεπισκέπτονται ακόμα στα όνειρά σας.Και όχι μόνο στα όνειρά μου. ο διάλογόςμου με τον Νίκο Γκάτσο παραμένει «ζω-ντανός» μέχρι και σήμερα. Όπως καιτότε, ο Νίκος μού απαντά: «Τις απαντή-σεις θα της βρεις μόνη σου αν ψάξεις. Ανσου απαντήσω εγώ, θα είναι δική μου

[10 Ιουλιου 2014] #40 φEσTiBaλ aΘHNωN & EΠiδaYPoY 11

H

ΜΟυσΙΚη12 φEσTiBaλ aΘHNωN & EΠiδaYPoY #40 [10 ΙΟυλΙΟυ 2014]

απάντηση». Αυτός ήταν ο Νίκος. Της Εν-δεκάτης Εντολής. Αυτής που ακόμα μεκάνει να αναρωτιέμαι, και αυτής πουακόμα εξηγώ ανάμεσα στις λέξεις καιτα νοήματά της.

ποιος σας «δίδαξε» πώς να τραγου-δάτε; πού πατήσατε για να δημιουρ-γήσετε τον δικό σας τρόπο;Τα πρώτα τραγούδια που τραγούδησαήταν από τις αμερικάνικες ταινίες πουέβλεπα μικρό κορίτσι στον πρωτέα, τονκινηματογράφο στο Κουκάκι όπου ερ-γαζόταν ο πατέρας μου. Ακολούθησανοκτώ χρόνια στο Ωδείο, όπου άκουσακαι έμαθα πολλά. Στη συνέχεια, είχα τηντύχη να γνωρίσω και να τραγουδήσωτραγούδια του Μίμη πλέσσα. Ήταν τοπρώτο σχολείο. Όπως κι ο Κώστας Γιαν-νίδης. Αλλά ο Μάνος Χατζιδάκις κι ο Νί-κος Γκάτσος ήταν που μου έδωσαν τηνκατεύθυνση που ακολούθησα. Αυτοίμου έδωσαν την ελληνική μουσική καιερμηνευτική μου ταυτότητα. Από τότε,ακολούθησα ένα δρόμο. Τον εμπλού-τισα και δεν λοξοδρόμησα. Έμαθα απόπολλούς: Μαρία Κάλλας, Μπομπ Ντίλαν,Μισέλ λεΓκραν, Κουίνσι Τζόουνς, ΧάριΜπελαφόντε. Και πολλούς άλλους μεγά-λους μουσικούς και τραγουδιστές μετους οποίους εργάστηκα μαζί. η Μου-σική είναι μεγάλη. Δεν μπορείς να τηνπλησιάσεις και να την υπηρετήσεις παράμε ταπεινότητα και σεβασμό.

Όλα αυτά τα χρόνια αποκτήσατε φα-νατικούς και πιστούς θαυμαστές σ’όλον τον κόσμο. χωρίς να φοβηθείτεότι περιαυτολογείτε, αφού σας τοζητώ, θα ήθελα να μου δώσετε τηδική σας ερμηνεία: τι είναι αυτό πουτους έλκει σε εσάς;Δεν ξέρω ακριβώς για ποιο λόγο. πά-ντως η εκτίμηση χτίστηκε σιγά σιγά, όλααυτά τα χρόνια. πιστεύω ότι ήταν ση-μαντική η ειλικρίνεια και ο σεβασμός,με τα οποία αντιμετώπισα το τραγούδιγενικώς και κάθε τραγούδι ξεχωριστά.Στη ζωή μου αναζήτησα την αγάπη καιτην ειρήνη μέσα από τα τραγούδια. Κι

αυτό, το κοινό μου, το ανταποδίδει γεν-ναιόδωρα και πιστά. Είναι ακόμα σημα-ντικό ότι τα τραγούδια μου αποτελούνγια τους ανθρώπους αυτούς έναν κρίκοπου τους συνδέει σαν ομάδα. Άνθρωποιαπό διαφορετικές χώρες και κουλτού-ρες μοιράζονται τα τραγούδια μου καιαυτό τους δένει. Αυτή είναι και η μεγάλημου ευθύνη απέναντί τους.

Αν κοιτάξει κανείς τη ζωή σας, θα δειότι με έναν θαυμαστό τρόπο γνωρί-σατε τους σωστούς ανθρώπους στοσωστό μέρος, τη σωστή στιγμή. πώςέγινε αυτό;Ας πούμε ότι ήμουν τυχερή. Γιατί συχνάοι άνθρωποι αυτοί με διάλεξαν. Εγώ δενπροκάλεσα τίποτε. Το μόνο που ήθελαήταν να τραγουδήσω. Όσο πιο πολύ καιόσο πιο καλά μπορούσα. Αλλά δεν ήτανκαι λίγες οι φορές που με απέρριψαν.πίστευα όμως πολύ σε αυτό που κάνω,και δεν έπαψα ποτέ να μαθαίνω. Το μυ-στικό είναι η αγάπη για τη μάθηση και ηπολλή δουλειά, με ενθουσιασμό και αι-σιοδοξία.

ςτις αρχές της δεκαετίας του 1960, σαςφώναξαν στο Βερολίνο με τον Μάνοχατζιδάκι για την προβολή του ντοκι-μαντέρ Ελλάς, η χώρα των ονείρων. πα-ρότι εκείνος δεν ήθελε, εσείς τελικάαποφασίσατε να πάτε και κάπως έτσιξεκίνησε η διεθνής σας καριέρα. Ήτανλοιπόν αυτή η τόλμη, αυτός ο απογα-λακτισμός, ένα πολύ αποφασιστικόσημείο στην καριέρα σας. πού βρή-κατε τη δύναμη να λειτουργήσετε ανε-ξάρτητα από τον μέντορά σας; Έμαθα από τους μέντορές μου, αλλά γρή-γορα αισθάνθηκα ότι έπρεπε να βρω τηνελευθερία να γνωρίσω και άλλες αλή-θειες. Την ελευθερία να χρησιμοποιήσωαυτά που έμαθα με τον δικό μου τρόπο.Από την ελευθερία και την ερμηνείαβρήκα την προσωπικότητά μου και προ-χώρησα με τα δικά μου φτερά. η συνέ-χεια απέδειξε ότι, αυτά τα χρόνια, τρα-γουδώ τα τραγούδια των Μεντόρων μουστις πέντε ηπείρους με επιτυχία. υπάρχει

ένα κοινό ξένων που μαθαίνουν ελλη-νικά για να τραγουδήσουν τα τραγούδιατου Γκάτσου. Στο περπινιάν της Γαλλίας,δίνεται κάθε χρόνο το «Βραβείο Μεσο-γειακής ποίησης Νίκος Γκάτσος» και στοΜαρκαρές, εδώ και δύο χρόνια, έχει δη-μιουργηθεί μια πλατεία Νίκου Γκάτσου.Είμαι υπερήφανη για την κληρονομιάπου οι φίλοι μού άφησαν να τραγουδώ,και αισθάνομαι χρέος μου να τη διαδίδω,ώστε τα τραγούδια τους να ακούγονταιμέχρι σήμερα.

Έχετε πει σε παλιότερη συνέντευξήσας ότι έχετε μάθει περισσότερα απότα σφάλματα που κάνατε παρά απότις επιτυχίες. ςε ποια σφάλματα ανα-φέρεστε;Ας πάρουμε για παράδειγμα μια παρά-σταση: μια επιτυχημένη βραδιά σε κάνειευτυχισμένο. Την επόμενη δεν σκέφτεσαιτίποτα. πετάς. Μια αποτυχημένη βραδιά,όμως, μια κακή κριτική, σε βάζει πραγ-ματικά σε σκέψη. Γιατί δεν μπόρεσες ναπείσεις ότι ήσουν ειλικρινής στην εκτέ-λεσή σου; Και ξαναρχίζεις να κρίνεις τονεαυτό σου. Τι έλειπε, τι πρέπει να διορ-θώσεις. Σε προσγειώνουν τα σφάλματα,σε κάνουν να προσπαθείς περισσότερογια να μην ξεφύγεις από το δρόμο σου.Αν γυρίζατε το χρόνο πίσω, υπάρχεικάτι που θα κάνατε διαφορετικά;Όχι. Θα ήθελα να ξανακάνω τον ίδιοδρόμο, χωρίς αλλαγή καμία. Γιατί το κάθεβήμα με οδήγησε σήμερα εδώ.

Είμαι σίγουρη πως μέσα σε μια μεγάληκαριέρα χωράνε και απογοητεύσεις.για σας, ποιες ήταν οι μεγαλύτερες;Δεν υπάρχει ζωή χωρίς απογοητεύ-σεις. Γιατί αν δεν τις γνωρίσεις δενμπορείς να διακρίνεις την ικανοποί-ηση της ευτυχίας. Μια απογοήτευσησε ωθεί να διορθώσεις τα σφάλματα.Δεν πρέπει όμως να χάνει κανείς τοκουράγιο του. Όλα διορθώνονται ότανέχεις υγεία και πίστη σ’ αυτό που κά-νεις. Και το κάνεις σωστά. Έμαθα ότιστη ζωή δεν υπάρχουν χατίρια. πρέπεινα εργαστεί κανείς πολύ και σκληρά.

Έμαθα επίσης ότι η λύπη είναι πολύκοντά με τη χαρά. Και ότι, αν δεν γνω-ρίσεις το ένα, δεν μπορείς να εκτιμή-σεις το άλλο. Αλλά κι ότι και τα δύοέχουν ένα τέλος.

τι είναι αυτό που δεν ξέρει ο κόσμοςγια τη Νάνα Μούσχουρη; πώς είναι ηκαθημερινότητά σας όταν δεν περιο-δεύετε;Ότι είναι μητέρα και γιαγιά. Και έχει τρίαεγγονάκια. Και ότι είμαι πολύ υπερήφανηγια τα παιδιά και τα εγγόνια μου. η κα-θημερινότητά μου, όταν δεν είμαι σε πε-ριοδεία, καταλαμβάνεται από την οικο-γένειά μου. Και τις δουλειές που έχουνμείνει πίσω.

Έχετε γυρίσει όλον τον κόσμο, και μά-λιστα πολλές φορές. ποιο είναι εκείνοτο μέρος που φέρνετε στο μυαλό σαςόταν θέλετε να ηρεμήσετε. ποιο είναιτο «σπίτι», η «πατρίδα» της ψυχής σας;η Γενεύη το χειμώνα, εκεί που μεγάλω-σαν τα παιδιά μου. Και η Ελλάδα το κα-λοκαίρι, μαζί με την οικογένειά μου.

τα τελευταία χρόνια στις συναυλίεςσας συμπράττετε συχνά με την κόρησας. το ίδιο θα συμβεί και στη συναυ-λία του ηρωδείου. ςυστήστε μας τηλενού.η λενού είναι για μένα το πιο όμορφόμου τραγούδι· γεννήθηκε στη Γενεύη καισήμερα ζει στο παρίσι. Έχει μια πολύωραία φωνή. Σπούδασε στο λονδίνο θέ-ατρο και μουσική, αλλά τα τελευταία χρό-νια αφιερώθηκε στο τραγούδι, ηχογρά-φησε δύο δίσκους και ακολουθεί τοδρόμο της με σοβαρότητα και σταθερό-τητα. Τραγουδάει και μιλάει τέσσεριςγλώσσες. Είναι μεγάλη χαρά για μένα ναβρισκόμαστε μαζί στη σκηνή. Μοιραζό-μαστε μοναδικές μουσικές στιγμές. Φέρ-νει στη σκηνή τη φρεσκάδα και το στυλτης. Τη θαυμάζω και μαθαίνω από αυ-τήν, όπως μαθαίνω και από άλλους νέουςτραγουδιστές. Ελπίζω ότι στην παρά-σταση στο ηρώδειο θα τη γνωρίσει κα-λύτερα ο κόσμος. s

Μη ΜΟυ ΞυΠΝΑσ τΟ ΠΑΡΕλΘΟΝΕικόνες από τη δεκαετία του 1960. Αριστερά, στα 1966, όταν η Νάνα Μούσχουρη είχε αρχίσει να πολιτογραφείται διεθνής. δεξιά, με τον τότε σύζυγό της, παραγωγό γιώργο πετσίλα, στην Ολλανδία, στα 1969.

Στο βαΘοΣ ειναιτο ΣυναιΣΘημα

Ι ώ Β ο υ λ γ α ρ ά κ η

γοητεύθηκε από το πρώτο έργο του ςίλλερ. Είναι έργο της πρώτηςνεότητάς του, ανήκει στο πρωτο-ρομαντικό ρεύμα sturm und Drang,γράφτηκε όταν ήταν στη στρατιωτική ακαδημία. η ερμηνεία τουέργου, ωστόσο, αντλεί από τη ρωσική σχολή όπου σπούδασε:εμβάθυνση και έμφαση σε ό,τι νιώθεται...Από τη Νίκη Ορφανού, Φωτογραφία: Βασίλης Μαθιουδάκης

γοητεύθηκε από το πρώτο έργο του ςίλλερ. Είναι έργο της πρώτηςνεότητάς του, ανήκει στο πρωτο-ρομαντικό ρεύμα sturm und Drang,γράφτηκε όταν ήταν στη στρατιωτική ακαδημία. η ερμηνεία τουέργου, ωστόσο, αντλεί από τη ρωσική σχολή όπου σπούδασε:εμβάθυνση και έμφαση σε ό,τι νιώθεται...Από τη Νίκη Ορφανού, Φωτογραφία: Βασίλης Μαθιουδάκης

infoπυρ – Ιώ ΒουλγαράκηΟι ληστές, του Φρίντριχ Σίλλερ

Στη Γερμανία του 18ου αιώνα, δύο αδέλ-φια αριστοκρατικής καταγωγής, ο Καρλκαι ο Φραντς, συγκρούονται. ο χαρισμα-τικός αλλά ανυπότακτος φοιτητής Καρλείναι ο αγαπημένος του πατέρα. ο ψυ-χρός και φαύλος Φραντς προσπαθεί ναξεφορτωθεί τον πρωτότοκο Καρλ, για νααπολαύσει ο ίδιος την πατρική κληρονο-μιά. παίζουν: Γιώργος Γάλλος, ΔημήτρηςΉμελλος, Δέσποινα Κούρτη, ηλίας Μου-λάς, Αργύρης ξάφης, Βασίλης Σαφός, Μι-χάλης Τιτόπουλος, Γιώργος Τσούρμας.

πειραιώς 260, Κτίριο Ε9-12 Ιουλίου, 21:00 Εισιτήρια: 15€, 10€ (μειωμένο, φοιτητικό),5€ (άνεργοι, ΑμεΑ)

ε το πρώτο έργο τουσπουδαίου Γερμανούθεατρικού συγγραφέα–και ποιητή, φιλοσό-φου και ιστορικού–Φρίντριχ Σίλλερ Οι Λη-

στές καταπιάνεται η σκηνοθέτις ιώ Βουλ-γαράκη με την ομάδα της πυΡ. Το έργοεκδόθηκε το 1781 και σε ελάχιστο χρόνοπροετοιμάστηκε και η πρώτη σκηνικήτου μεταφορά, στο θέατρο του Μάνχαιμ.O Σίλλερ, νεαρός, ανήσυχος και αηδια-σμένος από τη δουλειά του στρατιωτικούγιατρού στη Στουτγάρδη, λιποτάκτησεώστε να βρεθεί στην πρεμιέρα του έργουτου, κάτι που πλήρωσε με ποινή φυλάκι-σης δύο εβδομάδων και τη ρητή απαγό-ρευση της έκδοσης επόμενων έργων.Αλλά ο Σίλλερ δεν είχε κανένα σκοπό ναυποταχθεί στη θέληση των ανωτέρωντου, ούτε και να αποδεχτεί μοιρολατρικάτη ζωή που είχαν διαλέξει άλλοι γι’ αυτόν.Αυτήν ακριβώς την ανάγκη αυτοπροσ-διορισμού και ελευθερίας αποτυπώνειστους Ληστές, έργο πρωτοποριακό γιατην εποχή του, σχεδόν υβριδικό, και ατί-θασο.

Δεν είναι απλή υπόθεση, λοιπόν, η σκη-νοθεσία του. Αλλά η ιώ Βουλγαράκη μάλ-λον δεν φοβάται τις προκλήσεις. Έχονταςολοκληρώσει τις σπουδές της σε μια απότις καλύτερες σχολές σκηνοθεσίας τηςΡωσίας, προτείνει τη δική της ματιά πάνωστο κλασικό έργο, που δεν είναι ωστόσογνωστό στην Ελλάδα, δεδομένου ότι ητελευταία φορά που ανέβηκε στη σκηνήήταν πριν από τριάντα χρόνια. Τα γιατί καιτα πώς της παράστασης ας την αφή-σουμε να μας τα πει η ίδια.

γιατί Ληστές και ςίλλερ; Διάβασα το έργο στα ρώσικα και το ερω-τεύτηκα. πραγματεύεται το θέμα της εκ-δίκησης, αλλά και της συγχώρεσης.προσωπικώς με έθελξε γιατί ήταν φα-νερά το έργο ενός νέου ανθρώπου. ο Σίλ-λερ το έγραψε στα δεκαεννιά του, πρινακόμη βγει από τη στρατιωτική ακαδη-μία, και το έργο φέρει τους χυμούς τηςνιότης του. Νιώθω ότι αυτή είναι η κα-τάλληλη στιγμή να το κάνω – δεν ξέρωαν θα μ’ ενδιέφερε να το σκηνοθετήσωσε δεκαπέντε χρόνια από τώρα...

Και οι χυμοί της νιότης είναι...περισσότερο απ’ όλα, ένα τρομερόπνεύμα ελευθερίας. ο Σίλλερ έγραφεκλεισμένος στη στρατιωτική ακαδημίαενώ δεν επιτρεπόταν, δηλώνοντας άρ-ρωστος για να έχει τις νύχτες ένα κερί...Δεν ήταν συγγραφέας ακόμα, αλλά δενγινόταν να μη γράφει. οι Ληστές εντάσ-σονται στο κίνημα Θύελλα και ορμή(sturm und drang) που υπήρξε λίγο πριντον Ρομαντισμό, και που δεν είναι ιδιαί-τερα γνωστό γιατί κράτησε πολύ λίγο.Αυτοί οι δημιουργοί είχαν την ανάγκη ναεμποτίσουν το κοινό τους με ακραία συ-ναισθήματα, να το σοκάρουν. Στα έργατους κυριαρχεί η παρόρμηση, το στοι-χείο του ανοίκειου. Το μοτίβο τους ήτανότι πρέπει «να σκεφτόμαστε λιγότερο

και να ζούμε περισσότερο». Στους Λη-στές το κοινό ούρλιαζε, υπήρχαν γυναί-κες που λιποθυμούσαν. ο Ρομαντισμόςκράτησε πολλά από τα χαρακτηριστικάτου κινήματος αυτού, αλλά έθεσε όρια.

η ρομαντική ματιά στο θέατρο τοθέλει χώρο υπερχείλισης συναισθημά-των... Έτσι το βλέπετε κι εσείς;Ναι. Με γοητεύουν τα δυνατά συναισθή-ματα, φυσικά ψάχνοντας πάντοτε τοντρόπο, που τελικά τον υποδεικνύει το ίδιοτο υλικό. Με γοητεύουν έργα και συγ-γραφείς που μπορούν να μας συγκινή-σουν, όχι σαν κλάμα αλλά σαν ψυχικήμετατόπιση. Δεν ξέρω αν υπάρχει γι’ αυτήτην ψυχική μετατόπιση άλλος δρόμοςπέρα από το συναίσθημα.

πόσο μελετάτε τους συγγραφείς, τηζωή και την εποχή τους, όταν ασχολεί-στε με το έργο τους; Διαβάζω για να μπω σ’ έναν κόσμο άγνω-στο για μένα. Κι αυτό είναι το συναρπα-στικό με το θέατρο: ν’ αλλάζεις κόσμουςκαι ζωές. Όταν καταπιάνεσαι μ’ ένα σπου-δαίο κείμενο, πρέπει να δεις ποιος ήταν οάνθρωπος πίσω απ’ αυτό, ποιες οι ιδέεςτου. Δεν πρόκειται για στεγνή, μαθητικήέρευνα, αλλά για μελέτη ουσιαστική,ερωτική, που έχει σώμα.

δεν συμφωνείτε λοιπόν μ’ αυτούς πουβλέπουν τα κείμενα απλώς σαν υλικό.Όχι, καθόλου. Το ερώτημα για μένα είναιτο τι μπορεί να είναι ο Σίλλερ σήμερα.Αυτό προσπαθούμε να ξεκλειδώσουμεμε την παράστασή μας. Φυσικά κανείςβλέπει το έργο του Σίλλερ μέσα από τηδική του ματιά, το προσεγγίζει με τονδικό του τρόπο. Αλλά για μένα το ότικάνω τους Ληστές του Σίλλερ και όχι κάτιάλλο, έχει σημασία. Διαφορετική παρά-σταση θα έκανα με Τσέχοφ, για παρά-δειγμα – κι αυτός είναι ο τρόπος για ναείσαι κάθε φορά καινούργιος. Το ίδιο καιμε τη διανομή: ψάχνεις τους κατάλλη-λους ανθρώπους για να κάνουν τη συ-γκεκριμένη δουλειά. Αυτό έχει να κάνειμε τη σχολή μου, γιατί το πιστεύουνβαθιά οι Ρώσοι, και το πιστεύω κι εγώ.

Έχουν γίνει παρεμβάσεις στο κείμενο;ο Γιώργος Δεπάστας έχει κάνει εξαιρε-τική μετάφραση. Συνεργαστήκαμε πάνωστη σύντμηση του κείμενου, αυτό ήταντο ζητούμενο. Δεν έχει διασκευαστεί,απλώς έχουν περικοπεί κάποιες μη καθο-ριστικές σκηνές, έχει γίνει μια προσαρ-μογή σ’ έναν άλλο ρυθμό παράστασης –αλλιώς θα χρειαζόταν ένα έργο οκτώωρών–, και βέβαια υπάρχουν ηθοποιοίπου παίζουν διπλούς ρόλους. υπήρξε ηανάγκη να παρθούν πρακτικές λύσεις, σεκάθε περίπτωση όμως οι λύσεις είναι καιουσιαστικές, έχουν νόημα για την παρά-σταση, όπως για παράδειγμα το ποιουςρόλους θα κάνει ο κάθε ηθοποιός. Είναιλύσεις συνεπείς με το θέμα.

η τελευταία φορά που ανέβηκαν οι Λη-στές στην Ελλάδα ήταν πριν από τριά-

ντα χρόνια, στο Εθνικό Θέατρο, και χα-ρακτηρίστηκε τότε από τους κριτικούςως φιάσκο... Την έθαψαν άπαντες, είναι αλήθεια. Ήτανπριν γεννηθώ, το 1983. Διάβασα όλο τουλικό για την παράσταση στο ψηφιακόαρχείο του Εθνικού. Νομίζω ότι έχει αλ-λάξει η θεατρική γλώσσα σήμερα, όπωςκαι τα θεατρικά μέσα, και ίσως να είμαστεπιο κοντά στον Σίλλερ απ’ ό,τι πριν τριά-ντα χρόνια. Να, αυτό έχει ενδιαφέρον: οΣίλλερ είχε πει ότι έγραψε μια δραματικήμυθιστορία, και ότι οι Ληστές δεν είναιέργο αλλά μυθιστόρημα σε μορφή θεα-τρικού έργου, που σημαίνει ότι απαιτείαπό τους ηθοποιούς τη διαρκή αίσθησηαφήγησης μιας ιστορίας, με σωστή δόσηελαφρότητας και παιχνιδιού, αλλά και μεσωστό μέτρο, γιατί βέβαια δεν πρόκειταιγια αφηγηματικό έργο αλλά για θεατρικό,και μάλιστα για τραγωδία. οι Ληστές κι-νούνται διαρκώς στην κόψη μεταξύ τωνειδών, έχουν απροκάλυπτο χιούμορ,υπάρχει μια έκδηλη θεατρικότητα απότην άποψη ότι φανερά είμαστε στο θέα-τρο κι αφηγούμαστε κάτι... Κι αυτό είναιτο έργο, δεν είναι δική μας επινόηση.Είναι γραμμένο λοιπόν με σύγχρονη θε-ατρική γλώσσα. Αλλά τη δεκαετία του1980, τα ζητούμενα ήταν διαφορετικάστο θέατρο.

Αναφερθήκατε νωρίτερα στη διανομή.πείτε μας δυο λόγια για την ομάδαπυρ. Θέλουμε πολύ να δουλεύουμε μαζί, συ-ναντιώμαστε σε πολλά πράγματα, και μ’έναν τρόπο αλληλοσυμπληρωνόμαστε.Όλοι ωστόσο έχουμε και τις ξέχωρες πο-ρείες μας, κι έτσι υπάρχουμε καλλιτεχνικάμέσα στην ομάδα κι εκτός αυτής. Δενυπάρχει κατεύθυνση με την έννοια τουρεπερτορίου, αλλά περισσότερο συνά-ντησης στο θέατρο που θέλουμε να κά-νουμε.

Και ποιο είναι το θέατρο που θέλετε νακάνετε;Είναι το θέατρο που μπορεί να πει μιαιστορία. πιστεύω στη αφήγηση της ιστο-ρίας, μέσω της οποίας οι θεατές μπορούννα συναντηθούν με ό,τι δικό τους. υπάρ-χουν πολλά είδη θεάτρου, κι ευτυχώς πουυπάρχουν γιατί μόνο έτσι μπορεί μιατέχνη να εξελίσσεται. προσωπικά, όμως,μ’ ενδιαφέρει η συνάντηση με τα κείμενακαι η αφήγηση μιας ιστορίας που να μπο-ρεί να καταλάβει ο κόσμος, και να του«συμβούν» πράγματα, σε όποιο επίπεδο:σκέψης, σύνδεσης, συγκίνησης. Αυτόείναι ένα κομμάτι που δεν το ελέγχεις.

Και πρακτικά; ποιος είναι ο τρόποςδουλειάς σας;Για μένα το κλειδί είναι ο χρόνος. Το ναδουλεύεις με την ομάδα σου, σου επιτρέ-πει να έχεις περισσότερο χρόνο, κάτι πουκάνει τη σχέση πιο στέρεη και ανοίγει τηδυνατότητα εξέλιξης. Τους Ληστές τουςδουλεύουμε εδώ και πέντε μήνες, κιαυτός ο χρόνος μας ήταν τόσο πολύτιμοςόσο και απαραίτητος. ο ακριβής τρόπος

δουλειάς είναι διαφορετικός κάθε φορά,καθώς τον καθορίζει το ίδιο το κείμενο.Το σημαντικό είναι ότι δεν βιαζόμαστε ναμάθουμε λόγια, ούτε να στήσουμε πράγ-ματα... αυτά πρέπει να γεννηθούν στηνπρόβα. υπάρχει ένα μεγάλο κομμάτι αυ-τοσχεδιασμού για να βρεθούν πράγματαπου δεν έχουμε επινοήσει εκ των προτέ-ρων, χωρίς αυτό να σημαίνει φυσικά ότιδεν υπάρχει στόχος. Με άλλα λόγια, πρέ-πει να ξέρεις τι παράσταση θέλεις να κά-νεις και ταυτόχρονα να μην ξέρεις.

που επίσης σημαίνει ότι ξέρετε τι δενθα θέλατε να είναι αυτή η παράσταση;οι Ληστές είναι ένα κείμενο που έχει αντι-μετωπιστεί ως μανιφέστο για την ελευθε-ρία, και δεν θα ήθελα μια παράσταση πουνα δικαιώνει την απαίτηση που έχουνίσως κάποιοι θεατές για μια κακώς νοού-μενη επικαιρότητα, και που θα έλεγαν «Α,οι Ληστές, ό,τι πρέπει γι’ αυτήν τη στιγμή,και μάλιστα μ’ ένα γερμανικό κείμενο!».Δεν είναι εκεί το θέμα... ίσα ίσα που αυτόείναι μια μεγάλη παγίδα, και για το κοινόαλλά και για τους ίδιους τους καλλιτέχνες:να περιμένουν από το θέατρο ένα σχόλιοαναγνωρίσιμο, όπως το να επιτίθεται γιαπαράδειγμα στην τρόικα... Δεν είναι δου-λειά μας αυτού του είδους η επικαιρό-τητα, αυτή είναι δουλειά των μήντια. ηδουλειά μας είναι να εμπνεύσουμε τουςανθρώπους για κάτι καλύτερο, για μια αλ-λαγή προσωπική, για να γίνουν πιο ανοι-χτοί ψυχικά σε πράγματα που ξεχνούν, ήπου νεκρώνουν μέσα στην καθημερινό-τητα. Το θέατρο μπορεί να παρηγορήσει,μπορεί ακόμα να μας βοηθήσει να συ-μπονέσουμε την εποχή. Είναι δύσκολο τονα κάνεις θέατρο σήμερα, είσαι απρο-στάτευτος, αναρωτιέσαι διαρκώς πώς θαεπιβιώσεις, θέλει πραγματικό αγώνα. Τονα αρθρώσουμε ένα κατηγορώ στηνεποχή δεν αρκεί σαν λόγος για όλη αυτήτην προσπάθεια, θα μπορούσαμε να μεί-νουμε στις διαδηλώσεις!

ςυμμετέχετε στο πρόγραμμα του Φε-στιβάλ Αθηνών μόλις με τη δεύτερησκηνοθεσία σας. πώς κι έτσι; υπάρχει αυτή τη στιγμή στο Φεστιβάλένα άνοιγμα στους νέους, που θεωρώεξαιρετικά σημαντικό, κι επειδή είναισυνειδητή απόφαση, κι επειδή δεν συμ-βαίνει πουθενά αλλού στην Ελλάδα. πι-στεύω ότι βγαίνει στην επιφάνεια μιαγενιά, μέρος της οποίας είμαι κι εγώ, πουέχει να καταθέσει καινούργια πράγματαστο θέατρο. Κι αυτό θα ήταν δύσκολο ναμην το αφουγκραστεί το Φεστιβάλ. Τομεγάλο ζητούμενο παραμένει ωστόσο ηεκπαίδευση. Αυτό που υπάρχει σήμεραστη χώρα είναι ένα σύστημα εκπαίδευ-σης ανύπαρκτο, χωρίς σχολή σκηνοθε-σίας, χωρίς ακαδημία θεάτρου. Αν μαςενδιαφέρει το πώς θα είναι το θέατρο σεείκοσι χρόνια από τώρα, αυτό είναι το ζή-τημα – κι όχι αν κάνω εγώ παράσταση ήόχι. η παιδαγωγική είναι επάγγελμα, όχιπάρεργο. πρέπει να έχει ισότιμη θέση μετην καλλιτεχνική, κι όχι να συμβαίνει συ-μπληρωματικά και τυχαία... s

ΘΕΑτΡΟ [10 Ιουλιου 2014] #40 φEσTiBaλ aΘHNωN & EΠiδaYPoY 15

Μ

ΠροΔοΘηκαμε και ΠροΔωΣαμεΉταν πάντα μια μοναχική περίπτωση, κι ας είναι γνωστή προσωπικότητα στην Αθήνα, αθυρόστομος, μονοκόμματος και, για πολλά χρόνια, πολυγραφότατος. Ο χρόνος τού πρόσθεσε απαισιοδοξία, αλλά κατά τα άλλα μένει πάντα ο ίδιος. Από την Κατερίνα Κόμητα, Φωτογραφία: Βασίλης Μαθιουδάκης

γιώργος σκούρτης

Ο σΚΟυΡτησ σωζΟΙ τη ΧωΡΑυπάρχει ελπίδα για την Ελλάδα; «Ναι, αν πουλάγαμε πέντε τρις τονπαρθενώνα και αν γινόμασταν εμείς ο Μπιγκ Φάκερ».

σκληρή γλώσσα του έκανε τηγραφή του να ξεχωρίζει. οΓιώργος Σκούρτης γράφει σ’ένα προσωπικό, σκληρόιδίωμα, με προφανή τη διά-σταση του θεάτρου καταγγε-

λίας. Κι αυτό με αμείωτη ένταση, 44 χρόνιατώρα – πρωτοεμφανίστηκε στο Θέατρο Τέ-χνης με το έργο Οι Νταντάδες. ο ΓιώργοςΣκούρτης επιμένει ακόμα. Και φέτος, στοΦεστιβάλ Αθηνών, ανεβάζει το έργο Ο Σαίξ-πηρ ζει στο καταφύγιο. πώς γεννήθηκε τοκείμενο; ο ίδιος δεν θυμάται τη στιγμή. Θυ-μάται, όμως, πολλά άλλα ενδιαφέρονταπράγματα - ενώ οι απόψεις του είναι ακόμαπροκλητικές, όπως πάντα...

τι είναι πιο δύσκολο για έναν θεατρικόσυγγραφέα: Ο μονόλογος ή ένα έργο μεπρόσωπα και διαλόγους;Φυσικά το δεύτερο. Μονόλογο μπορεί ναγράψει ο οποιοσδήποτε. η δραματουργίαθέλει κότσια. Για να μην πω την άλλη λέξη...

πώς γίνατε θεατρικός συγγραφέας; ςε τιπεριβάλλον μεγαλώσατε;Σε μια φτωχογειτονιά στα Κάτω πατήσια,στις λάσπες. Μολονότι στο καλύβι που ζού-σαμε δεν εμφανίστηκε ποτέ βιβλίο – μόνο τασχολικά, και όχι όλα. Το ’ψαξα το θέμα εκτός,κι άρχισα να διαβάζω πολύ, πάρα πολύ – ταπάντα. Στην εφηβεία μου άρχισα να μου-ντζουρώνω χαρτιά. Όλοι με μάθατε απ’ τουςΝταντάδες, αλλά εγώ είχα ήδη γράψει δέκαέργα που δεν ήθελα να παιχτούν, ήθελαπρώτα να μάθω τα βαθιά μυστικά της συγ-γραφής. Ε, τώρα μπορώ να σας γράψω ταπάντα: από επικήδειο μέχρι τραγωδία μέχριτην πιο απλή έξυπνη πλάκα.

Επάγγελμα «θεατρικός συγγραφέας»στην Ελλάδα. Βιοπορίζεστε απ’ αυτή τηδουλειά;Για την πολιτεία ανήκουμε στην κατηγορίατου ανειδίκευτου εργάτη, και μάλιστα όλοι οικαλλιτέχνες, χωρίς ένσημα, σύνταξη, ασφά-λιση... Την πιάνεις την πουστιά τους όταν μα-σάνε την τσίχλα «ο πολιτισμός μας είναι η βα-ριά βιομηχανία μας»; Τους φτύνεις ή τουςσφάζεις; Εγώ κατάφερα να γίνω «επαγγελ-ματίας» γιατί είχα πολλές επιτυχίες. Κι όποτεδεν τα κατάφερνα, δούλευα οικοδομή,μπάρμαν...

το ξένο ρεπερτόριο έχει μεγαλύτερη «πέ-ραση» στη χώρα μας; Αν ναι, γιατί;Γιατί –πριν απ’ όλα– οι εγχώριοι «δάσκα-λοι» του θεάτρου μας δεν έχουνε τ’ αρχίδιανα κρίνουν ένα δικό μας άπαιχτο έργο και ναρισκάρουν στην επιτυχία ή την αποτυχίατης άποψής τους. Ανεβάζουν ξένα γιατίέχουν ήδη ανέβει, έχουν διαβάσει γι’ αυτάαναλύσεις, έχουνε ξεπατικώσει τις ξένες πα-ραστάσεις και, και, και. Μας κάνουνε κάθεσαιζόν τους μάγκες ανεβάζοντας «μεγά-λους» ξένους συγγραφείς, αλλά έτσι πουτους αλλάζουνε τα φώτα με τις δήθεν μετα-φράσεις και αποτρόπαιες διασκευές τους, οσημερινός θεατής δεν μπορεί να κρίνει τισόι συγγραφέας ήταν ο Μπέκετ, ο Μπρεχτ,ο πίντερ... Δηλαδή, αντί για καλό, κάνουν

κακό στους θεατές τους και στο ελληνικό θέ-ατρο. Με άλλα λόγια; ξετσίπωτα φιλοτομά-ρια είναι. Δυστυχώς, η τέχνη δεν μπόρεσε ναδαμάσει το «θηρίο» που κρύβουμε μέσαμας. Κι αν το επιτύγχανε ίσως να εξαφανι-ζόταν και η ίδια...

πώς κρίνετε τα έργα των νέων Ελλήνωνθεατρικών συγγραφέων που ανεβαίνουνστις μικρές θεατρικές σκηνές;Ακόμη είναι προπλάσματα μιας μελλοντικήςίσως συγγραφικής ιδιοφυΐας. Μένουν στα«έξω» κι αγνοούν το «μέσα».

ποια η γνώμη σας για τους ερασιτεχνι-κούς θιάσους; Είναι απαραίτητοι και γιατο επαγγελματικό θέατρο;Έχω την καλύτερη γνώμη γι’ αυτούς τουςανθρώπους, ανεξαρτήτως ηλικίας και επαγ-γέλματος και οικονομικής ή όχι άνεσης, πουκερδίζουν τον ελάχιστο ελεύθερο χρόνοτους συμμετέχοντας σ’ αυτούς τους θιάσους.Αυτοί οι θίασοι προετοιμάζουν και καλλιερ-γούν ένα θεατρόφιλο κοινό, το οποίο θα πάεινα δει μια άλλη, επαγγελματική, παράσταση.Βέβαια, συχνά μαχαιρώνουν τον συγγραφέα,αλλά, τα ’παμε, αυτό δεν κάνουν κι οι «δά-σκαλοι» του Ελεύθερου, Εθνικού και Κρατι-κού θεάτρου; Αλλά –να το πω κι αυτό– έχωδει παραστάσεις «ερασιτεχνών» που μπρο-στά τους οι άλλες, των μεγάλων «πρωταγω-νιστών», είναι φύκια για μεταξωτές κορδέλες.

Έχετε πει παλιότερα: «Όταν έχεις καλόέργο και ηθοποιούς που το ιδιαίτερο τα-λέντο τους και η πείρα τους ταιριάζουνμε τους χαρακτήρες του έργου, τότε οσκηνοθέτης τι χρειάζεται; παίρνεις κι έναντροχονόμο!» Επιμένετε;Κι όσο μαθαίνω, πιο πολύ. πρώτον, στο καλόθεατρικό έργο ενυπάρχει η σκηνοθεσία τουσυγγραφέα. (Κανείς άξιος συγγραφέας δενγράφει χωρίς να σκηνοθετεί, αλλιώς θαέγραφε αρλούμπες.) οι άξιοι ηθοποιοί πουθα κατανοήσουν το έργο κάνουν με την ερ-μηνεία τους σκηνο-θεσία. Ε, να, ύστερα έναςτροχονόμος αρκεί.

ποιος ο λόγος του συγγραφέα στο ανέ-βασμα. πρέπει να έχει λόγο;Εδώ κολλάει το προηγούμενο: όταν ο συγ-γραφέας δεν είναι παρών στις πρόβες, τότεέρχεται η αρλούμπα της σκηνοθετικής άπο-ψης να καταστρέψει το έργο. ο συγγραφέαςείναι –θα έπρεπε να είναι, νυν και αεί– ο πρώ-τος βοηθός της όλης παράστασης, γιατί είναιο πρώτος που τα έχει σκεφτεί όλα, ο πρώτοςπου μπορεί να αναλύσει το έργο και τουςχαρακτήρες κι ο πρώτος που ενδιαφέρεταιγια την επιτυχία του έργου του. Όχι σαν τους«μεγάλους» εγχώριους, που πρεσβεύουν καιδηλώνουν «καλός συγγραφέας είναι ο νε-κρός συγγραφέας»...

Είστε υπέρ ή κατά του διδακτικού θεά-τρου;Για μένα δεν ισχύει ο όρος. Το θέατρο διδά-σκει πάντα. Ψυχ-αγωγεί και διαπαιδαγωγεί.Όχι όμως πάντα για το καλό του θεατή. Γιατίυπάρχει και η χειρ-αγώγηση του λαού μέσωθεάτρου. Άρτος και θεάματα, ακόμη και όταν

δεν υπάρχει ούτε ο άρτος, το θέαμα «ταΐζει»χοντρά και κάνει «όλως ανεπαισθήτως» λο-βοτομημένους πολίτες.

τι θα συνιστούσατε σ’ έναν νέο θεατρικόσυγγραφέα;Διάβασε, σκέψου, κοίτα, άκου, γράψε, γράψε,γράψε...

Έχετε παρατήσει ένα έργο; Αν ναι, τι σαςκάνει να καταλαβαίνετε ότι ένα έργο δενμπορεί να ολοκληρωθεί και δεν πρόκειταιαπλά για προσωρινό «μπλοκάρισμα»;Σπάνια τελειώνω ένα έργο μονοκοπανιά. Γι’αυτό και γράφω πολλά μαζί. Είμαι... πολυγα-μικός! Αφήνω τη μια αγαπημένη έως θανά-του, πιάνω την άλλη, ξαναγυρίζω στηνπρώτη και, τσουπ!, ξεπηδάει η τρίτη, κ.ο.κ.

τα έργα σας παρακολουθούν την κατά-σταση της χώρας. τι μας συνέβη;προδοθήκαμε και προδώσαμε.

Έχετε πει σε παλιότερη συνέντευξη: «Ε,βρε μαλάκα πολίτη, ποιος σε οδήγησε σ’αυτήν την ξεφτίλα; ςφάξ’ τον!». τι ακρι-βώς προτείνετε;Αυτό ακριβώς! Όποιος αποδεδειγμέναέφταιξε –κάνοντας κατάχρηση της εξουσίαςτου λαού– για την κατάντια του κόσμου καιτου τόπου, πρέπει να τιμωρείται εσαεί. Αυτόσημαίνει δημοκρατία. Δεν εννοώ καθόλουεμφυλίους και σπαραγμούς, όχι. Δεν έχουνεφταίξει αμέτρητοι, ο μισός λαός ας πούμε.Καμιά χιλιάδα είναι. Ε, αυτούς τους χίλιουςστον Καιάδα με συνοπτικές διαδικασίες. Μεδημοψήφισμα, με όποιον τρόπο.

η εξουσία είναι αήττητη;Όχι, βέβαια, αλλά αναγεννάται από τις στά-χτες της δημοκρατίας. Της κόβεις το ένα κε-φάλι – ξεπετιούνται άλλα δέκα. Γι’ αυτό λέω«σφάξ’ τον». Εννοώ τα αποδεδειγμένα με-γάλα κεφάλια του παγκοσμιοποιημένου κα-πιταλισμού. Όχι αυτές τις μαλακίες που κά-νουνε οι, τάχατες, επαναστατικές ομάδεςστην Ελλάδα. Με μολότοφ και κατσαρόλεςπάνε να τα βάλουν με τον Μπιγκ Μπράδερ.πού πάτε ρε μαλάκες; Μια σαρδέλα στα σα-γόνια του καρχαρία!

υπάρχει ελπίδα σωτηρίας για τη χώρα;Να πουλάγαμε πέντε τρις τον παρθενώνακαι να γινόμαστε εμείς ο Μπιγκ Φάκερ.

τι ρόλο μπορεί να παίξει το θέατρο στηνΕλλάδα της κρίσης;Τίποτα, ποιο ρόλο; Δεν βλέπετε τι μαλακίεςπαίζονται στις 300 αίθουσες που έφτιαξαν;Και οδηγούν τον θεατή στον καναπέ και στον«ψεκαστήρα» – την τηλεόραση. Καλύτερανα υπήρχαν 20-30 μόνιμες και επιχορηγού-μενες αίθουσες που να έπαιζαν τα αρι-στουργήματα του παγκόσμιου ρεπερτορίου,παρά 300 σάχλες. Μεγάλο θέμα αυτό, αλλάδεν έχουμε χώρο και χρόνο να το αναλύ-σουμε σοβαρά και τεκμηριωμένα. Γιατίυπάρχουν οι άνεργοι, οι απόφοιτοι των Δρα-ματικών σχολών, οι φιλόδοξοι κι οι ματαιό-δοξοι σκηνοθέτες, η αφραγκία, τα όνειρα,τα σχέδια της ζωής μας... s

[10 Ιουλιου 2014] #40 φEσTiBaλ aΘHNωN & EΠiδaYPoY 17

Hinfoγιώργος ςκούρτηςΟ Σαίξπηρ ζει στο καταφύγιο

Το νέο έργο του Γιώργου Σκούρτη εί-ναι ένας δραματικός, παραληρηματι-κός μονόλογος, που αρθρώνει λόγοενάντια στο θηρίο της αήττητης εξου-σίας. Κείμενο-Σκηνοθεσία: ΓιώργοςΣκούρτης, Μουσική: Γιάννης Μαρκό-πουλος, Ερμηνεία: Κώστας Μεσάρης.

πειραιώς 260, Κτίριο Ε22-23 Ιουλίου Είσοδος ελεύθερη

infoΕλεωνόρα ζουγανέλη«Να με θυμάσαι και να μ’ αγαπάς» Τα τραγούδια της Μελίνας

Είκοσι χρόνια μετά το θάνατο της ΜελίναςΜερκούρη, η Ελεωνόρα ζουγανέλη προ-σεγγίζει με μια μουσικοθεατρική παρά-σταση τα τραγούδια της μαζί με την Καμε-ράτα - ορχήστρα των Φίλων της Μουσικής.Σκηνοθεσία: πέτρος ζούλιας. Ειδική συμ-μετοχή: Μπέτυ Βαλάση.

ωδείο ηρώδου Αττικού 10 Ιουλίου, 21:00 Εισιτήρια: 40€ (ζώνη ViP), 35€ (ζώνη Α),30€ (ζώνη Β), 25€ (ζώνη Γ), 15€ (ζώνη Γ:φοιτητικό), 15€ (Άνω Διάζωμα), 10€ (ΆνωΔιάζωμα: φοιτητικό), 5€ (άνεργοι, ΑμεΑ)

ΜΟυσΙΚη [10 Ιουλιου 2014] #40 φEσTiBaλ aΘHNωN & EΠiδaYPoY 19

Μελίνα Μερκούρη, πουγια πολλά χρόνια υπήρξετο απόλυτο είδωλο, παρα-μένει ακόμα. Εξέφρασε τηγυναικεία χειραφέτηση,σηματοδότησε με την πα-

ρουσία της το θέαμα αλλά και την πολι-τική. η ζωή της ήταν διεκδίκηση καισυμβολισμοί, παρεμβατικότητα και στα-ριλίκι. πολλοί μεταγενέστεροι κάνουναναφορές στους ρόλους της για το θέα-τρο και τον κινηματογράφο, βιογραφίεςτης κυκλοφορούν ακόμα και, γενικώς, οχρόνος μάλλον προσθέτει στον μύθο.Συμβάλλουν άλλωστε σ’ αυτόν και τατραγούδια που κατά καιρούς ερμή-νευσε, έτσι όπως έρχονται από το πα-ρελθόν στην εποχή μας, επιτυχίες πουκάθε άλλο παρά ξεθωριάζουν: «Τα παι-διά του πειραιά» από το Ποτέ την Κυ-ριακή (ζυλ Ντασσέν, 1960), «Αγάπη που΄γινες δίκοπο μαχαίρι» από τη Στέλλα(Κακογιάννης, 1955), «Τι έχει και κλαίειτο παιδί» και «Να με θυμάσαι και να μ’αγαπάς» από το ντοκιμαντέρ Η Ελλάδατης Μελίνας (1964).Αυτά τα κλασικά, και πολλά ακόμα, είναιτα τραγούδια που επαναποδίδει ένααπό τα λαμπερά είδωλα της σημερινήςεποχής μας, η Ελεωνόρα ζουγανέλη. Μεσύγχρονες ενορχηστρώσεις, με τονΜίλτο λογιάδη στο πόντιουμ να διευ-θύνει την Καμεράτα και με την ΜπέτυΒαλάση να είναι ο συνδετικός κρίκοςμιας εποχής που έγινε μύθος και μιαςνέας εποχής στην οποία κερδίζουν μετην αξία τους έδαφος οι σημερινοί και οιαυριανοί μύθοι, η Ελεωνόρα ζουγανέληθα παρουσιάσει στο ηρώδειο τα τρα-γούδια της Μελίνας, σουξέ του Χατζι-δάκι ή του ξαρχάκου, και αρκετά ακόμαπου σίγουρα ανακαλούν άλλες εποχές,κοσμοπολιτισμού, αθωότητας, πίστηςσε μια Ελλάδα που θα μπορούσε να έχειπροχωρήσει με λιγότερους κλυδωνι-σμούς, με λιγότερες περιπέτειες. Ανα-ζητήσαμε την Ελεωνόρα ζουγανέλη και

ζητήσαμε να μας περιγράψει η ίδια τοντρόπο με τον οποίο επαναποδίδει ταακούσματα ενός παρελθόντος σε μιαεποχή απομυθοποίησης.

περιγράψτε μας λίγο τι θα δούμε στησυναυλία της 10ης Ιουλίου.Θα ακούσουμε τραγούδια που έχει τρα-γουδήσει η Μελίνα Μερκούρη στο θέα-τρο και τον κινηματογράφο, τραγούδιασπουδαίων δημιουργών που είναι σεόλους μας αγαπημένα. Είναι μια παρά-σταση σε σκηνοθεσία του πέτρου ζού-λια. Τις χορογραφίες κάνει ο Φώτης Δια-μαντόπουλος και τους φωτισμούς ηΕλευθερία Ντεκώ. Ενορχηστρώσεις κά-νουν οι Ευριπίδης ζεμενίδης και Αντώ-νης Σουσάμογλου, ενώ στην διεύθυνσητης ορχήστρας βρίσκεται ο Μίλτος λο-γιάδης. Μαζί μας σε αυτήν τη διαδρομήαναζήτησης της Μελίνας, της γυναίκας,της πρωταγωνίστριας, της αγωνίστριας,της νικήτριας, της Ελληνίδας, θα είναικαι η φίλη της και μεγάλη ηθοποιόςΜπέτυ Βαλάση. Θα συμμετέχει επίσης ηχορωδία αποφοίτων των Αρσάκειων &Τοσίτσειων σχολείων σε διεύθυνση τηςΧριστίνας Βαρσάμη. Μακάρι να κατα-φέρουμε να θυμηθούμε, να νιώσουμε,να αισθανθούμε τη δύναμη, το φως καιτην ομορφιά αυτής της τόσο πολυδιά-στατης προσωπικότητας.

η συναυλία είναι στο ηρώδειο. Νιώ-θετε κάποιο επιπρόσθετο φορτίολόγω χώρου και μεγέθους;Θα ήταν αδύνατον να μην έχω επηρεα-στεί από τη σπουδαιότητα του χώρου.Είναι μεγάλη τιμή να παρουσιάζω στοηρώδειο μια παράσταση σε τόσο νεαρήηλικία. Είναι ένας από τους λόγους πουτο άγχος με έχει κατακλύσει, αλλά κιένας λόγος που με κάνει να νιώθω βαθιάευγνωμοσύνη για ό,τι συμβαίνει στηζωή μου.

πώς προέκυψε η συγκεκριμένη πα-

ράσταση, ανεξάρτητα από τον επε-τειακό χαρακτήρα της συναυλίας γιατα 20 χρόνια από το θάνατο της;Δεν ξέρω τι θα γινόταν αν όλα ήταν αλ-λιώς. η πρόταση γι’ αυτήν την παρά-σταση έγινε από το Φεστιβάλ Αθηνώνμε αφορμή τα 20 χρόνια από το θάνατοτης Μελίνας. Για μένα αποτελεί απλά μιαόμορφη αφορμή να ερμηνεύσω τρα-γούδια που αγαπούσα πάντα, αλλά πουτώρα ήρθα πιο κοντά στην ουσία τους.ο τίτλος της παράστασης είναι Να με θυ-μάσαι και να μ’ αγαπάς, από το ομώνυμοτραγούδι του Σταύρου ξαρχάκου καιτου Βαγγέλη Γκούφα.

η Μελίνα, αναμφισβήτητα, έχει ερ-μηνεύσει κλασικά τραγούδια γραμ-μένα από μεγάλους Έλληνες συνθέ-τες. Αλλά μήπως έχει γίνει λίγο«τοτέμ»; Μελίνα Μερκούρη ώς πότε;Ένα πρόσωπο σαν την Μελίνα μπορεί ναυπάρχει πάντα. Ήταν μια γυναίκα πουπροφανώς ζούσε το παρόν της, γι’ αυτόκαι υπάρχει στο σήμερα. οι έννοιες και ταθέματα που την απασχόλησαν είναιακόμα ενεργά και ζωντανά. Μέσα απότην παράσταση, στόχος μας είναι να ανα-καλύψουμε και να συναντήσουμε ξανάτη Μελίνα μέσα από την απουσία της όλααυτά τα χρόνια και, κυρίως, να αναγνωρί-σουμε μέσα μας όλες τις χαρές και τα χα-ρίσματά της. Μόνο έτσι, μόνο μέσα μαςμπορεί να υπάρχει κάτι για πάντα, χωρίςνα έχει το ρόλο ειδώλου, αλλά μιας ύπαρ-ξης που μπορεί να δράσει στο τώρα. Κατάτην δική σας άποψη, θα μπορούσε να θε-ωρηθεί τοτέμ ο Μάνος Χατζιδάκις, ο Αρι-στοφάνης και πολλοί ακόμα; Είναι απα-ραίτητο να τιμάμε το παρελθόν μας για ναέχουμε φωτεινό παρόν και μέλλον ως άν-θρωποι και ως χώρα.

Εσείς, ως σύγχρονη τραγουδίστρια,πώς αντιλαμβάνεστε την προσωπικήσας μουσική συμβολή;Δεν νομίζω ότι είμαι εγώ κατάλληλη να

απαντήσω σε αυτό. Ασχολούμαι με τημουσική με πάθος. ζω μέσα από τη μου-σική και αντιλαμβάνομαι μέσα από τημουσική. Ειδικά αυτήν την εποχή, η ζωήμου ολόκληρη είναι συνυφασμένη μετη μουσική. Αυτό με κάνει να μηνμπορώ να απαντήσω στο ποια είναι ηπροσωπική μου συμβολή. Αυτό μόνο οίδιος ο χρόνος θα το δείξει.

δεν επιθυμείτε κι εσείς με το δικό σαςκαθαρά προσωπικό καλλιτεχνικόστίγμα να ανεβείτε το σκαλοπάτι καινα κοιτάξετε στα ίσα τη Μελίνα Μερ-κούρη – όπως, ενδεχομένως θα ανα-μετριόσασταν, π.χ., με τη Μαίρη λί-ντα, ή οποιοδήποτε άλλο πρόσωποαπό το παρελθόν του τραγουδιού μας;Τι εννοείτε να ανέβω και να τις κοιτάξωστα ίσα; ο κάθε άνθρωπος έχει τη δικήτου μοναδική διαδρομή και το δικό τουμοναδικό στίγμα. Ίσως να μην καταλα-βαίνω την ερώτησή σας.

Έχετε συνεργαστεί και συνεργάζεστεμε πάρα πολλούς ικανούς μουσικούςαπό διαφορετικά ιδιώματα. Θα δούμεκάποιο ιδιαίτερο μουσικό πάντρεμαστην επόμενή σας δουλειά ή θα υπάρ-χουν πιο ξεκάθαρες γραμμές προς μιακατεύθυνση συγκεκριμένη, π.χ.πιο ροκ ή πιο έντεχνη;Το μόνο που μπορώ να πω αυτήν τηστιγμή για τη νέα μου δισκογραφικήδουλειά είναι ότι για πρώτη φορά θαερμηνεύσω τραγούδια ενός μόνο συν-θέτη, του Μίνου Μάτσα. Αυτό είναι κάτινέο για μένα και πολύ όμορφο. Σίγουραθα προκύψουν διαφορετικά πράγματα.

Μετά τη συναυλία, τι σχέδια έχετε γιατο άμεσο καλλιτεχνικό σας μέλλον;Μετά την παράσταση του ηρωδείου θασυνεχίσω την καλοκαιρινή μου περιο-δεία Η δύναμή σου δύναμή μου..., σε όλητην Ελλάδα. Καλό καλοκαίρι λοιπόν καισας ευχαριστώ πολύ όλους! s

μελινα Για ΠανταΑπό την εποχή που η Στέλλα δεν έφυγε κι έμεινε να αντιμετωπίσει το δίκοπο μαχαίρι του Γιώργου Φούντα, κιαργότερα, στις Κάννες, στο Χόλιγουντ με τον ζυλ Ντασσέν, στην αντίσταση εναντίον των συνταγματαρχών,στη χειραφέτηση της μεταπολίτευσης, στο υπουργείο πολιτισμού, η Μελίνα Μερκούρη ήταν πάντα μιασταρ. Μερικοί από τους ρόλους της, και μερικά από τα τραγούδια της, έγιναν μικροί θρύλοι της σύγχρονηςΕλλάδας. πώς αυτοί οι μικροί θρύλοι διεκδικούν ξανά το δύσκολο σήμερα; η Ελεωνόρα ζουγανέλη έχει τηδική της απάντηση, στο ηρώδειο. Από τον Νικόλα ρώσση

Ελεωνόρα ζουγανέλη

Η

20 φEσTiBaλ aΘHNωN & EΠiδaYPoY #40 [10 ΙΟυλΙΟυ 2014] ΘΕΑτΡΟ

ιδομενέας: βασιλιάς τηςΚρήτης, γιος του Δευκα-λίωνα και εγγονός του Μί-νωα, που μετά από δέκαχρόνια Τρωικού πολέμουκαταφέρνει να επιστρέ-

ψει και με τα 80 πλοία του, ανέπαφα,στην πολυπόθητη πατρίδα του. Σχεδόν...λίγο πριν τις ακτές της Κρήτης, μιαθύελλα χτυπά. Τα 79 πλοία βυθίζονται. οιδομενέας όμως δίνει μια υπόσχεση. Ανζήσει, να σκοτώσει το πρώτο πλάσμαπου θα αντικρίσει. Κι έτσι το δικό τουπλοίο σώζεται. Μόνο που το πρώτο πλά-σμα που θα αντικρίσει θα είναι ο ιδά-μανθης, ο γιος του. Και τώρα τι; Μέσααπό το εξαιρετικό έργο του καταξιωμέ-νου Γερμανού δραματουργού Ρόλαντ Σί-μελπφενιχ, η σκηνοθέτις Κατερίνα Ευ-αγγελάτου θα ξεδιπλώσει τον μίτο τουιδομενέα και όλες τις πιθανές εκβάσειςτου, ταξιδεύοντάς μας, και ωθώντας μαςνα σκεφτούμε τι θα έκανε κανείς για ναεπιβιώσει. ο Ιδομενέας του Σίμελπφενιχ,του «νικήτη και ναυαγού που κρέμεταιαπό τη ζωή», είναι ένα έργο βαθιά πολι-τικό και αντιπολεμικό, που πραγματεύε-ται μ’ έναν μοναδικό τρόπο το θέμα τηςβίας, των νόμων, του φόβου του θανά-του, της δεισιδαιμονίας αλλά και της σύ-γκρουσης του παλιού με το νέο. η ευαί-σθητη δημιουργός, που μας είχεπρωτοσυστήσει τον πολυβραβευμένοσυγγραφέα, υπόσχεται μια παράσταση«χωρίς μεγαλόστομες ερμηνείες», πουθέλει ενεργό τον θεατή.

τι σας τράβηξε το ενδιαφέρον δια-βάζοντας τον Ιδομενέα;Δεν είναι εύκολο να πεις τι. Είναι έναςσυνδυασμός πραγμάτων. υπάρχει τοκομμάτι του ενστίκτου που δεν εξηγεί-ται, όπως γιατί σ’ αρέσει ένας άντρας.πέρα απ’ αυτό, ο ιδομενέας έχει ένα συν-δυασμό αρετών. Καταρχάς, το δραμα-τουργικό του ύφος, η ποιητική γλώσσαστην οποία είναι γραμμένο. Μ’ ενδιαφέ-ρει επίσης πολύ ότι, ενώ η εκκίνηση τουέργου είναι ένας μύθος, καταφέρνει καιθίγει όλα τα βαθύτερα ανθρώπιναυπαρξιακά ερωτήματα. Είναι ένα έργοβαθιά πολιτικό και αντιπολεμικό, έχειέναν μοναδικό σαρκασμό, που τον είχαξανασυναντήσει και στον Χρυσό δράκοτου Σίμελπφενιχ. Και απαιτεί πραγμα-τικά έναν σκηνοθέτη συντονισμένο μετο έργο και σε τεράστια εγρήγορση. Εί-ναι ένα έργο που ζητά σκηνοθεσία. Κυ-ρίως, όμως, ο λόγος που με ενδιαφέρειο ιδομενέας είναι ότι νιώθω πως αυτή τηστιγμή βαδίζω σ’ ένα μονοπάτι συνέ-χειας, μετα-μπρεχτικό υφολογικά, δια-λέγοντας αυτό το έργο για το τι κάνειένας ηθοποιός και ποια είναι η δραμα-τουργία που μας αφορά σήμερα.

ποια είναι τα θέματα που εγείρει οΙδομενέας;Κάποια στιγμή αναφέρεται στο κείμενο:«Βρισκόμαστε στο όριο μεταξύ δεισι-

δαιμονίας και λογικής. Μπορεί κανείς ναεξηγήσει με τη λογική τον βίαιο θάνατοενός ανθρώπου; Όχι. Το να αφαιρέσειςμια ανθρώπινη ζωή ή πολλές ανθρώπι-νες ζωές, δεν είναι τίποτα άλλο παράμια τερατογένεση υπεροψίας και φό-βου, απληστίας και ενοχής».

Αυτό είναι ένα από τα μεγάλα θέματατου έργου, που προσπάθησα να είναικαι στο επίκεντρο της παράστασης.Αναφέρεται σε όλους τους φανατισμούςπου σε οδηγούν να εναντιωθείς στονσυνάνθρωπό σου, να τον σκοτώσεις, νατον περιθωριοποιήσεις, να τον κακο-ποιήσεις. Αναφέρεται σ’ όλα τα πράγ-ματα που οδηγούν στις συγκρούσειςτων ανθρώπων, του μεγαλύτερου τέρα-τος πάνω στη Γη. Κι αυτό δεν έχει αλλά-ξει ακόμα. Σήμερα, σκοτώνεις επειδήκάποιος είναι μαύρος, άσπρος, ομοφυ-λόφιλος, επειδή έχει άλλη θρησκεία απόσένα. Γι’ αυτό ο Σίμελπφενιχ λέει «οι άν-θρωποι πάντα σφάζονταν και εξακο-λουθούν να σφάζονται αδιάκοπα».

Μια άλλη, πολύ μεγάλη θεματική τουέργου είναι το τι είναι κανείς διατεθει-μένος να πράξει ώστε να επιβιώσει,αλλά και το πότε κάποιος οφείλει νααποσύρεται για να αφήσει να έρθει μιανέα τάξη πραγμάτων, ένα νέο σύστημα,ένα νέο πολίτευμα, μια νεότερη γενιά.Γιατί φυσικά η αφορμή μας είναι το τέ-λος του Τρωικού πολέμου, γεγονός πουσηματοδοτεί και μια σταδιακή αλλαγήστα τότε υπάρχοντα πολιτεύματα.

«Φόβος. υποχρεώσεις, κανόνες, νό-μοι. πίστη και υπακοή. Εκδίκηση καιτιμωρία». Είναι αυτοί μερικοί ακόμηαπό τους βασικούς άξονες του έρ-γου;Είναι τα προβλήματα όλων μας. Είναι ηκαταπίεση του ανθρωπίνου γένους πουδεν αλλάζει – είναι κι αυτό μέσα στονκόσμο της δεισιδαιμονίας που περιγρά-φει ο Σίμελπφενιχ. Και η βία που είναιεπόμενο όλων αυτών των πραγμάτων.Δεν λέω ότι μπορεί να υπάρξει κοινωνίαχωρίς κανόνες. Αλλά μετά ξεκινά μια τε-ράστια κουβέντα για το τι είναι οι νόμοι,τι έχεις δικαίωμα να επιβάλεις σ’ ένανάλλον άνθρωπο και τελικά τι τοίχουςυψώνει η συνείδηση και σε αναγκάζει ναπράττεις μ’ έναν τρόπο που θεωρείςαναπόφευκτο. Είναι ένα από τα κέντρατης παράστασης.

Εσείς πώς προσεγγίζετε το έργο;Θα το δείτε. Δεν μ’ αρέσει να μιλάω πολύγια τη σκηνοθετική προσέγγιση, γιατίθέλω ο θεατής να μην έχει πάρει απόμένα συντεταγμένες για το πώς θα ερ-μηνεύσει το έργο, ειδικά ένα τέτοιο έργο που δεν έχει ξανανεβεί στην Ελλάδα.Και επειδή ο Ιδομενέας είναι ένα έργοτόσο ανοιχτό στην αντιμετώπισή τουκαι στη θεματολογία του, μ’ ενδιαφέρειο θεατής να ξέρει ότι θα έρθει αντιμέ-τωπος με μια παράσταση που τον χρει-άζεται ενεργό στην παρακολούθηση.Δεν θ’ αρχίσουμε να τον σφυροκοπάμεανελέητα με ουρλιαχτά και μεγαλόστο-

μες ερμηνείες. Θέλουμε να τον αφή-σουμε να γλιστρήσει μαλακά στα ερω-τήματα που θέτει το έργο και να σκεφτείμαζί μας πάνω σ’ αυτά. ο χορός πουυπάρχει επί σκηνής σκέφτεται πάνω σταζητήματα του έργου, και όχι για λόγουςδραματουργικού εντυπωσιασμού αλλάγια λόγους εμβάθυνσης. Γιατί αυτού τουείδους τα θέματα δεν έχουν ποτέ μια ξε-κάθαρη απάντηση, είναι τόσο απλά,αλλά και τόσο πολύπλοκα ταυτόχρονα.

Ο Ιδομενέας σε καμία εκδοχή του έρ-γου δεν βγαίνει νικητής. Είναι εξαρ-χής χαμένος; Βέβαια. Όλα αλλάζουν τη στιγμή που,ενώ κινδυνεύει να πνιγεί, ορκίζεται ότι,αν επιβιώσει, θα θυσιάσει το πρώτο ζω-ντανό πλάσμα που θα δει στην ακτή,ό,τι κι αν είναι, όποιος κι αν είναι. Εκείδιαμορφώνει το πεπρωμένο του. Είναιόμως βαθιά ανθρώπινο ότι μάχεται ενα-ντίον του τέλους του, όπως όλοι μαχό-μαστε εναντίον του θανάτου όταν έρθειη ώρα. Ακόμη και ο Καρυωτάκης, πουπήγε να αυτοκτονήσει στη θάλασσα,είπε «συμβουλεύω να μην το κάνει κα-νένας, διότι συνεχώς παλεύεις να βγειςστον αφρό».

Θεωρείτε πως κρίνουν πιο αυστηράτο σκηνοθετικό σας έργο σας λόγωτης οικογένειάς σας (σσ. κόρη τουςπύρου Ευαγγελάτου και της λήδαςτασοπούλου);Νομίζω ορισμένοι ναι, αλλά όχι μόνοεξαιτίας της οικογένειάς μου.

ςας έχουν κατατάξει στους δέκα ισχυ-ρούς του ελληνικού θεάτρου. Τώρα να μην το σχολιάσω αυτό. Μπο-ρείς να γράψεις «γελάει». Τι θα πει δέκαισχυροί; Εξ ορισμού δεν μπορώ νακρίνω αυτή τη φράση. Αν βλέπεις μιατέτοια επικεφαλίδα πάνω από το όνομάσου, δεν μπορείς παρά να καγχάσεις.ισχυροί ως προς τι; Διότι μιλάμε για τοθέατρο, δεν μιλάμε για την Τράπεζα τηςΕλλάδος, ή για το υπουργείο οικονομι-κών. Δυστυχώς μιλάμε για ένα κράτοςπου, κάθε φορά, στο υπουργείο πολιτι-σμού βάζει κάποιον για να βγάλει τηνυποχρέωσή του, ανθρώπους που δενέχουν καμία σχέση με τα πολιτιστικά,οπότε αστείο δεν είναι να λέμε ότι επη-ρεάζουμε εμείς οι δέκα σκηνοθέτες,όταν δεν έχουμε καμία ηγεσία ως προςτον πολιτισμό; Επηρεάζουμε ίσως τιςζωές των ανθρώπων, αν τύχει και τουςαγγίξει η παράστασή μας, αλλά αυτό εί-ναι ένα βαθιά προσωπικό θέμα.

πιστεύετε ότι ένας σκηνοθέτης μπο-ρεί να επιφέρει κάποια αλλαγή στοντρόπο με τον οποίο το κοινό αντι-λαμβάνεται τι σημαίνει πολιτισμός;Επαναστατικό σήμερα είναι να κάνειςτη δουλειά σου με φανατισμό. Εγώ τομόνο που μπορώ να κάνω είναι μέσααπό τη δουλειά μου. Να εξακολουθήσωνα είμαι αυστηρή με τον εαυτό μου, μετον τρόπο δουλειάς μου, με τους συ-

νεργάτες που επιλέγω. Να συνεχίσω ναπροσπαθώ να μην προδώσω τους λό-γους για τους οποίους βρίσκομαι εδώ.Αυτό είναι που ανταμείβει και που αλ-λάζει τον θεατή. Αυτό που μπορεί νααλλάξει λίγο το τοπίο και να διαμορφώ-σει τα πράγματα είναι η συνέπεια και οφανατισμός με τα οποία κάνει ο καθέναςτη δουλειά του. Δεν μπορείς να προ-σφέρεις τίποτα περισσότερο, αλλά τονα κάνεις καλά τη δουλειά σου σήμεραείναι κάτι που εκλείπει σε όλους τουςτομείς, εντός και εκτός θεάτρου. Αν όλοιέκαναν φανατικά τη δουλειά τουςεπειδή οι ίδιοι τη θεωρούσαν σημα-ντική, τότε θα ήμασταν σε μια πολύ δια-φορετική πραγματικότητα. Δεν είναιόμως έτσι τα πράγματα.

Θεωρείτε από την εμπειρία σας λοι-πόν ότι πρόκειται για ένα αμιγώς ελ-ληνικό φαινόμενο;Όχι βέβαια, και είναι πάρα πολύ άδικονα πούμε κάτι τέτοιο. Συνάντησα καιστη Γερμανία τεμπέληδες Γερμανούς,κάτι που δεν πίστευα ότι θα δω. Γνώ-ρισα κι εκεί ασυνεπείς τεχνικούς καιηθοποιούς, αλλά και φοβερά συνεπείςκαι εργατικούς. Δεν υπάρχουν στερεό-τυπα τέτοιου τύπου. Είναι αστείο να μι-λάμε για τη συνέπεια των Γερμανών καιτην ασυνέπεια των Ελλήνων.

Μελλοντικά σχέδια;Έχω τη χαρά να σκηνοθετήσω γιαπρώτη φορά όπερα, ένα είδος που λα-τρεύω. Θα συνεργαστώ μ’ έναν σπου-δαίο καλλιτέχνη, τον μαέστρο ΘεόδωροΚουρεντζή, ο οποίος με κάλεσε στη Ρω-σία, ως καλλιτεχνικός διευθυντής τηςΌπερας της περμ, να κάνουμε μαζί τομαγικό έργο του Όφενμπαχ Τα παραμύ-θια του Χόφμαν. s.

Ο

infoΚατερίνα ΕυαγγελάτουΙδομενέας του Ρόλαντ Σίμελπφενιχ

ο ιδομενέας, βασιλιάς της Κρήτης, επι-στρέφοντας από τον Τρωικό πόλεμο πέ-φτει σε μια τρομερή θύελλα. ζητά τότεβοήθεια από τους θεούς, υποσχόμενοςσε αντάλλαγμα να θυσιάσει το πρώτο ζω-ντανό πλάσμα που θα συναντήσει ότανφτάσει στην πατρίδα του. Μόνο που οπρώτος που συναντά είναι ο ίδιος του ογιος. παίζουν: λευτέρης Βενιάδης, πα-ντελής Δεντάκης, Κλήμης Εμπέογλου,Ακύλλας Καραζήσης, Σοφία Κόκκαλη,ηρώ Μπέζου, Αμαλία Νίνου, Γιάννης Ντα-λιάνης, Αλεξάνδρα παντελάκη.

πειραιώς 260, Κτίριο δ20-22 Ιουλίου, 21:00 Εισιτήρια: 20€, 15€ (μειωμένο), 10€ (φοι-τητικό), 5€ (άνεργοι, ΑμεΑ)

στΟ δΡΟΜΟ γΙΑ τη ΡωσΙΑη σκηνοθέτις του Ιδομενέα ετοιμάζεται να κατακτήσει και τηνόπερα. ςε λίγο καιρό, θα συνεργαστεί με τον ΘεόδωροΚουρεντζή και, με την Όπερα της περμ, θα σκηνοθετήσει ταΠαραμύθια του Χόφμαν του Όφενμπαχ.

εΠηρεαζουμε; ιΣωΣ μονο τιΣ ζωεΣ καΠοιωνΘεατων

Κ α τ ε ρ ί ν α Ε υ α γ γ ε λ ά τ ο υ

Την κατέταξαν στα «ισχυρά πρόσωπα»του θεάτρου μας κι εκείνη, φυσικά,γελάει. Θυμώνει με τις ευκολίες,μαγεύεται από τους δρόμους που τηςανοίγει κάθε νέο έργο και ονειρεύεταιένα ακόμα πιο δημιουργικό μέλλον. Από τη Μυρτώ πολυμίλη, Φωτογραφία: Βασίλης Μαθιουδάκης

ο ηΘοΠοιοΣ ΦτιαΧνει τα ΓεΓονοτα

Έκτορασ λυγίζοσ

infoΈκτορας λυγίζοςΠρομηθέας Δεσμώτης του Αισχύλου

ο προμηθέας καθηλώνεται αλυσοδεμέ-νος σ’ έναν βράχο στον Καύκασο επειδήέκλεψε από τους θεούς τη φωτιά και τηχάρισε στους ανθρώπους. ο προμηθέαςαντιστέκεται ηρωικά για να μην υποκύψειστο θέλημα του Δία και υπομένει σιω-πηλά το αναπότρεπτο μαρτύριό του. Ερ-μηνεύουν: Δήμητρα Βλαγκοπούλου, Στε-φανία Γουλιώτη, Τζίνα Θλιβέρη, ΜιχάληςΚίμωνας, Έκτορας λυγίζος, Άννα Μάσχα,Θάνος Τοκάκης, Γαλήνη Χατζηπασχάλη. η παράσταση παρουσιάζεται στα Ελλη-νικά, με αγγλικούς υπέρτιτλους.

Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου12 Ιουλίου, 21:00 Εισιτήρια: 35€ (ζώνη ViP), 30€ (ζώνη Α),20€ (ζώνη Β), 15€ (ζώνη Β: φοιτητικό),15€ (Άνω Διάζωμα), 10€ (Άνω Διάζωμα:φοιτητικό), 5€ (άνεργοι, ΑμεΑ)

ΘEaTPo [10 Ιουλιου 2014] #40 φEσTiBaλ aΘHNωN & EΠiδaYPoY 23

προμηθέας Δεσμώτηςμπορει να είναι μια τρα-γωδία αποκλειστικά γιααθάνατους, στην παρά-σταση όμως του ταλα-ντούχου Έκτορα λυγί-

ζου, θα έρθουμε αντιμέτωποι με την πιοθνητή πλευρά τους. Δεν θα δούμε ένανπρομηθέα αρχέτυπο επαναστάτη, πουσώζει την ανθρωπότητα, αλλά έναν Τι-τάνα που, ενώ ξέρει τι του μέλλεται, δενμπορεί να το αποδεχτεί και αντιπαλεύειμε την πραγματικότητά του. προδομέ-νος καi εγκαταλελειμμένος, αλαζόνας καιοργισμένος, βρίσκεται στην «αρχή τηςπορείας του προς τον εξανθρωπισμό»,σ’ ένα ταξίδι αυτογνωσίας. ο σκηνοθέτηςτης πολυβραβευμένης ταινίας Το αγόριτρώει το φαγητό του πουλιού, θα μας πα-ρουσιάσει στο αρχαίο θέατρο της Επι-δαύρου έναν προμηθέα πιο συναισθη-ματικό, πιο τρωτό, που η ύψιστη πράξηεπαναστατικότητάς του θα ήταν «να μπο-ρούσε να ζητήσει βοήθεια»· έναν προ-μηθέα που δεν μπορεί παρά να μας αγ-γίξει.

Επιχειρείτε συνήθως με τα έργα πουκαταπιάνεστε, είτε είναι τραγωδίεςείτε κλασικά κείμενα, μια μοντέρναεπανάγνωση των κειμένων;Γενικά κρατάω το μεγαλύτερο μέρος τωνκειμένων. η διασκευή είναι πολύ περιο-ρισμένη. Απλώς προσπαθώ κάθε φοράνα βρω ένα σύστημα για να αφηγηθώξανα την ιστορία από μια πιο συγκεκρι-μένη σκοπιά. Δεν ξέρω αν θα το χαρα-κτήριζα σύγχρονη επανάγνωση, θα τοέλεγα πιο προσωπική. η εκκίνησή μουείναι πάντα η ίδια: να ξαναθυμηθούμετην όποια ιστορία, αλλά μέσα από έναθέμα που με συγκινεί. Σε κάθε έργο ψά-χνω να βρω έναν συγκεκριμένο άξονα.

ςτον Προμηθέα ποιος είναι αυτός οάξονας;Αυτό που με συγκίνησε ξαναδιαβάζο-ντας τον Προμηθέα είναι το πόσο προ-δομένος νιώθει, το πώς βιώνει την τιμω-ρία του αλλά κι έναν βαθύ πόνο λόγωτου αποχωρισμού του από τον Δία, οοποίος υπήρξε κατά κάποιο τρόπο σύ-ντροφός του. πέρα από την πολιτική καιεπαναστατική προέκταση του χαρα-κτήρα, πέρα από την απόφασή του ναμοιράσει την εξουσία –γνώση– στουςαδύναμους, μου έκανε εντύπωση ότι, ανκαι Τιτάνας, εμφανίζεται στο έργο πολύπονεμένος, αδύναμος και φοβισμένος,και ζει μια κατάσταση απομόνωσης και

ερήμωσης. Αισθάνεται ότι κανείς δεν τονκαταλαβαίνει.

Ενώ είναι ο ήρωας της διαύγειας, πουμπορεί να βλέπει το μέλλον και άρα θαέπρεπε να είναι ψύχραιμος, έχει θολώσει.Το κάθε στάδιο του έργου τον βοηθάεισιγά σιγά να εκτονωθεί συναισθηματικάκαι στο τέλος να αποδεχτεί την κατά-στασή του. Βλέπουμε λοιπόν να ξετυλί-γεται ένα χρονικό ενηλικίωσης. Για μένα,το έργο μιλάει για τη διαδικασία κατά-κτησης της γνώσης, βάζοντας ως πρω-ταγωνιστή τον κατεξοχήν εκπρόσωπο τηςγνώσης. Αντιλαμβανόμαστε όλοι ότι αυτάπου μας συμβαίνουν, είτε καλά είτε κακά,τα ξέραμε από πριν και το αξιοπερίεργοείναι πως, ακόμα και αν δεν το συνειδη-τοποιούμε, τελικά τα επιλέγουμε .

ποια είναι η θηλυκή πλευρά του προ-μηθέα; το κομμάτι της προσφοράς; η θηλυκή πλευρά εμπεριέχει διάφοραστοιχεία. Σίγουρα υπάρχει το κομμάτι τηςπροσφοράς. η γυναίκα είναι αυτή πουθυμίζει τη σχέση μας με τη Γη, με τα στοι-χεία, και έχει πιο πολύ τη μέριμνα τουαδυνάτου. Όμως η θηλυκή πλευρά τουπρομηθέα έγκειται πιο πολύ στην έκ-φραση ψυχικών καταστάσεων, όπως μί-σος και εκδικητικότητα κ.ά. Αυτό είναιμια συνθήκη της αρχαίας τραγωδίας πουτην κωδικοποιεί αποδίδοντας αυτά ταχαρακτηριστικά κυρίως στις γυναικείεςηρωίδες, όπως στην Κλυταιμνήστρα, στηΜήδεια, στην ηλέκτρα κ.λπ. οι ανδρικοίχαρακτήρες είναι συνήθως πιο καταπιε-σμένοι λόγω της ύπαρξης κανόνων καιτης έλευσης πιο απόλυτων ιδεών.

Έχετε μιλήσει για έναν προμηθέα«προάγγελο της ψυχαναναλυτικήςσχολής». Αναφέρομαι κυρίως στον εσωτερικό διά-λογο του προμηθέα με κάποια κομμάτιατου εαυτού του. Συνδιαλέγεται με τουςφόβους του. υπάρχουν στιγμές που βλέ-πει καθαρά και άλλες που επικρατεί από-λυτη σύγχυση. Βρίσκεται σε μια διαδικα-σία σταδιακής συνειδητοποίησης καιαποδοχής της κατάστασής του. Επίσης,στην ψυχανάλυση χρησιμοποιείται η έν-νοια του κατόπτρου – ότι οι άνθρωποι μετους οποίους σχετίζεσαι είναι καθρέφτεςσου, κουβαλάνε πάνω τους στοιχεία πουτα έχεις κι εσύ αλλά δε μπορείς να ταδεις. Αυτό μου φαίνεται πολύ ξεκαθαρόστη σχέση του προμηθέα με τον Δία. Ενώστο έργο κατηγορεί τον Δία ότι είναιαμείλικτος, απόλυτος, αλαζόνας, οργι-σμένος, σκληρός – και ο ίδιος εκδηλώνειτα περισσότερα από αυτά τα χαρακτηρι-

στικά. η σχέση μ’ αυτόν που έχασε –αυτήη συντροφική σχέση– τον κάνει να δεικαι πράγματα δικά του.

τι επιδιώκετε με τη χρήση δύο ηθο-ποιών για κάθε ρόλο;Είμαι σε μια φάση της ζωής μου που μουφαίνεται πιο γόνιμο το να βλέπω τη ζωήμέσα από ένα διπλό πρίσμα και όχι απο-κλειστικά μέσα από το δικό μου. παρόλοπου πολλές φορές αυτό μπορεί να σε κα-ταπιέσει και να παραβιάσει τους ρυθμούςσου –ακόμη και στην παράσταση–, πα-ράλληλα σου υπενθυμίζει συνεχώς κά-ποια στοιχεία που σου διαφεύγουν.

Στην παράσταση κάποιες φορές οι δύοηθοποιοί είναι απέναντι ο ένας στον άλ-λον, άλλες φορές συμφωνούν και ουσια-στικά υποστηρίζουν με διπλή φωνή τιςβεβαιότητές ή το θυμό τους. προσπαθή-σαμε να εμπεριέχει όλα τα κομμάτια τηςσύγκρουσης ή της συμφωνίας με τονεαυτό σου ή του εσωτερικού μονολόγου.

γι’ αυτό κι έχετε αναλάβει και το διπλόρόλο του σκηνοθέτη και του πρωτα-γωνιστή; Αναζητάτε τις δύο πλευρέςκαι του ηθοποιού και του σκηνοθέτη;Κατ’ αρχάς, συνειδητοποίησα σταδιακάότι δεν μ’ ενδιαφέρει μόνο να ασκώέλεγχο, αλλά και να χάνω τον έλεγχο, μετην έννοια ότι το θέατρο είναι ένα «παι-χνίδι» που, ακίνδυνα σ’ ένα βαθμό, παίζειμε την ιδέα του ελέγχου. Αν είσαι μόνοσκηνοθέτης, σ’ αρέσει να φτιάχνεις ένασύστημα, κι αν είσαι ηθοποιός σ’ αρέσειμε κάποιο τρόπο να μπαίνεις σ’ ένα σύ-στημα που έχει φτιάξει ένας άλλος, κιαυτό κάπως να σε καθορίζει. ο δεύτε-ρος λόγος είναι ότι αναζητώ και εξε-ρευνώ σιγά σιγά ένα σύστημα που ζητάαπό τον ηθοποιό να είναι και σκηνοθέ-της, δηλαδή να έχει μια πολύ καλή επο-πτεία του πώς αυτό που κάνει φαίνεταιαπ’ έξω, ποια είναι η δυναμική του. Είναιένα δύσκολο άλμα. Αλλά πριν εμφανι-στεί ο σκηνοθέτης στο θέατρο, αυτό τοέκανε ο ηθοποιός από μόνος του. Και μ’αρέσει η έννοια ενός παλιού θεάτρου,όπου ο ηθοποιός φτιάχνει τα γεγονότα.

πηγαίνετε στην Επίδαυρο μ’ έναν μι-κρό θίασο, χωρίς μεγάλο χορό, με μιαιδέα λίγο ρηξικέλευθη. ςας αγχώνειαυτό;Ακόμη κι αν νομίζεις ότι δεν σε επηρεά-ζει, υποσυνείδητα σε επηρεάζει καιόντως υπάρχει άγχος. Αλλά νομίζω είναιπερισσότερο άγχος με τον εαυτό σου, ανθα καταφέρεις να κάνεις κάτι πραγμα-τικά λειτουργικό και επιδραστικό. Όταν

βέβαια σκέφτεσαι ότι ένα κομμάτι τηςδουλειάς σου είναι να προτείνεις εσύ τηνοπτική σου, τότε σταματάς να αγχώνεσαι.Κατά βάθος δεν θεωρώ ότι παραβιάζωπολύ τα έργα. προσπαθώ να τα αφου-γκραστώ από πολύ κοντά και να ανα-δείξω κάθε κομμάτι της ιστορίας, όσο μι-κρό κι αν είναι. Απλά, επειδή δεν υπάρχειαπόλυτη ταύτιση του ηθοποιού με τονήρωα, επαφίεται στη φαντασία του κα-θενός. ο στόχος είναι να δημιουργήσειςμια επικοινωνία με το κοινό, να οδηγή-σεις τον θεατή μέσα από τους δαιδάλουςτης ιστορίας, να καταφέρεις να μην τηνπαρακολουθούν μόνο απ’ έξω. Σ’ ένανκλειστό χώρο θα ήταν πιο απλό. Είναι πιοεύκολο να επηρεάσεις την ακοή του θε-ατή, να χαλαρώσεις το δέρμα του. ΣτηνΕπίδαυρο, επειδή είναι πολύ ισχυρός οχώρος, πρέπει να πας με τα νερά της φύ-σης. Είναι ένας χώρος που αφήνει τονήχο να ταξιδέψει και είναι σχεδιασμένοςκυρίως για ακροάματα και λιγότερο γιαθέαμα. Κατ’ εμέ, πρέπει να βρεις μια ισορ-ροπία μεταξύ ακροάματος και θεάματος.

Είστε νέος σκηνοθέτης, σε μια κοινω-νία σχεδόν εμμονική με την ηλικία.Έχετε βιώσει αυτήν την προκατάληψηπερί ηλικίας;Σίγουρα τη βιώνεις. Το ζήτημα είναι πώςτη βιώνεις μέσα σου. Επειδή τα βασικάκριτήρια με τα οποία κρίνονται οι παρα-στάσεις είναι βασισμένα στο τι ξέρουμεμέχρι τώρα και όχι στους θεατρικούςόρους, χρειάζεται περισσότερος χρόνοςέτσι ώστε ο άλλος να αναγνωρίσει τααπλά βασικά εργαλεία που χρησιμοποι-είς. οπότε για μεγάλο διάστημα δεν έχειςουσιαστικά feedback για την ουσία αυ-τού που κάνεις. Δεν σχολιάζουν τα ερ-γαλεία που χρησιμοποίησες και τι πέτυ-χες μ’ αυτά και τι όχι. Αρκετές φορές, ηκριτική γίνεται στη βάση του «γιατί το’κανες αυτό και με τι θράσος». Μου έχειφύγει όμως λίγο η αγωνία για το αν αυτόπου κάνω στέκει ή όχι. Αυτό που προ-σπαθώ είναι να παρουσιάσω την οπτικήμου. Δεν προσπαθώ να πείσω κανένανότι αυτός είναι ο σωστός δρόμος, παράμόνο να προτείνω στον θεατή, αν τον εν-διαφέρει, να δει και την άποψή μου.

Κι επειδή πλέον μου είναι πολύ σαφήτα εργαλεία που δοκιμάζω, ακόμη κι ανκάτι δεν πετύχει τελείως, μετά με τουςσυνεργάτες μου κάνουμε έναν απολογι-σμό και προχωράμε παρακάτω. Κι αυτόβοηθάει. Είναι όμως δύσκολο να νιώσειςτόσο βαθιά ακύρωση γι’ αυτό που κάνειςόταν αντιλαμβάνεσαι κι εσύ τι περίπουδοκιμάζεις. s

η ταινία του Το αγόρι τρώει το φαγητό του πουλιού συζητήθηκε πολύ την περσινή χρονιά, στα ελληνικά και στα ξένα φεστιβάλ. Αλλά η ενασχόλησή του με το σινεμά δεν τον αποτρέπει από τη θεατρικήαναζήτηση. ο Προμηθέας Δεσμώτης είναι γι’ αυτόν πρόκληση. πώς ένα τέτοιο τραγικό πρόσωπο γίνεταιεπίκαιρο σήμερα; Και πώς ο ηθοποιός και ο σκηνοθέτης μπορούν να ταυτίζονται σ’ αυτήν την αναζήτηση;Από τη Μυρτώ πολυμίλη, Φωτογραφία: Βασίλης Μαθιουδάκης

O

η πρόκληση είναι η δουλειά της. Την έχουν αποκαλέσει ασεβή,αποδομητική, ακόμα και μηδενίστρια. Αλλά δεν ιδρώνει τ’ αυτί της.πάντα ανήσυχη, κάνει τη δουλειά της, που φέτος τη φέρνει σε επαφή μεέναν ανήσυχο και ασυμβίβαστο συγγραφέα του ισπανικούμοντερνισμού, τον λόρκα, και τον Ματωμένο γάμο του, τον οποίομάλιστα «κάνει δικό της» χρησιμοποιώντας την πιο γνωστή μετάφρασήτου στα ελληνικά: τη μετάφραση του Νίκου Γκάτσου. Από τη Μυρτώ λιαλιούτη, Φωτογραφία: Βασίλης Μαθιουδάκης

Oταν η λEνα «ΠαντρεYτηκε» τον ΓκAτΣο

λ έ ν α Κ ι τ σ ο π ο ύ λ ο υ

infoλένα ΚιτσοπούλουΜατωμένος γάμοςτου Φεδερίκο Γκαρθία λόρκα

ο Γαμπρός και η Νύφη ετοιμάζονται να πα-ντρευτούν, αλλά η Νύφη είναι ακόμα ερω-τευμένη με τον πρώην αρραβωνιαστικότης λεονάρντο, συγγενείς του οποίου σκό-τωσαν τον πατέρα του Γαμπρού. Το πρωίτου γάμου ο λεονάρντο επισκέπτεται τηΝύφη, αλλά εκείνη αρνείται τις προτάσειςτου. υποκύπτει, όμως, στο πάθος της όταντελειώνει η τελετή. ο Γαμπρός αναζητά τοπαράνομο ζευγάρι, αναμετράται με τον λε-ονάρντο και οι δύο άνδρες σκοτώνονται.Ερμηνεύουν: Νίκος Καραθάνος, Έμιλυ Κο-λιανδρή, ιωάννα Μαυρέα, Μαρία Καλλι-μάνη, Βίκυ Βολιώτη, Γιάννος περλέγκας,Γιάννης Κότσιφας, Χρήστος Σαπουτζής,Σταύρος Γιαννουλάδης, Αινείας Τσαματής.

πειραιώς 260, Κτίριο η23-24 Ιουλίου, 21:00 Εισιτήρια: 20€, 15€ (μειωμένο), 10€ (φοιτητικό), 5€ (άνεργοι, ΑμεΑ)

ΘΕΑτΡΟ [10 Ιουλιου 2014] #40 φEσTiBaλ aΘHNωN & EΠiδaYPoY 25

ι συμβαίνει όταν μια νύφητο σκάει με τον πρώην τηςτη νύχτα του γάμου της; οΦεντερίκο Γκαρθία λόρκαβάφτισε Ματωμένο γάμοαυτό που στην Ελλάδα θα

ονομάζαμε μακελειό. Αποθεώνοντας τοπάθος και τον καταδικασμένο έρωτα, οσυγγραφέας προειδοποιούσε την προ-εμφυλιακή ισπανία πόσο δύσκολο θαήταν να γλιτώσει τη βία, τον πόνο και τοθάνατο που παραμόνευαν στη γωνία.προφητικός και σουρεαλιστής, ο λόρκαεπέλεξε από νωρίς να ταχθεί εναντίοντης υποκρισίας των παραδόσεων. ηλένα Κιτσοπούλου δεν θα μπορούσενα είχε διαλέξει έναν συγγραφέα που νατης ταιριάζει περισσότερο.

Εμάς μας ταιριάζει η λένα Κιτσοπού-λου. Άλλωστε, γι’ αυτήν δημιουργήθηκεη φράση «αγαπάμε να μισούμε». Κατάκαιρούς, της έχουν προσάψει ασέβεια,προκλητικότητα, διάθεση αποδόμη-σης – χαρακτηρισμοί που τους προ-σπερνάει. Γι’ αυτό, όταν δεν σκηνοθετεί,γράφει βιβλία και τραγουδάει ρεμπέ-τικα. Και όχι μόνο δεν νοιάζεται για όλαόσα την κατηγορούν, αλλά επιμένει πωςτα θετικά σχόλια είναι περισσότερα απότα αρνητικά. «Αν αρέσεις σε όλους, κάτιφταίει σε σένα», λέει και το πιστεύει.

τι ήταν αυτό που σας κέντρισε πε-ρισσότερο το ενδιαφέρον στον Μα-τωμένο γάμο;πολλά πράγματα. Καταρχάς, είναι έναπολύ αγαπημένο μου έργο από την πε-ρίοδο της σχολής. Στο θέατρο Τέχνης τοκάναμε πάρα πολύ, κάθε έτος έπαιζε κιέναν Ματωμένο γάμο! Του τρέφω λοι-πόν από παλιά μια αγάπη. ο λόρκα εί-ναι ένας μεγάλος συγγραφέας, και τοθέμα που πραγματεύεται είναι ακραίο,ερωτικό, σκοτεινό και παθιασμένο. Μ’αρέσει πολύ. Θυμίζει σε πολλά αρχαίατραγωδία, μοιάζει και με δημοτικό τρα-γούδι. Αυτή η ισπανική ρίζα του έργουμάς είναι κατά κάποιον τρόπο οικεία.

τα ταμπού και οι παραδόσεις πουκαυτηριάζει ο λόρκα έχουν επιβιώσειμέχρι σήμερα;Θεωρώ πως πάντα υπάρχουν κοινωνικάταμπού, υποκρισία και αφόρητοςεγκλωβισμός. Αλλάζει απλώς το περι-τύλιγμα. Θέλω να πω, οι γυναίκες σή-μερα δεν κλείνονται μέσα στα σπίτια,μπορούν να βγουν έξω και να δουλέ-ψουν, ο κόσμος έχει εξελιχθεί. Όμωςμέσα στην οικογένεια και την κοινωνίαυπάρχουν ακόμα στεγανά, κανόνες, καιη λογική του πολιτικά ορθού. οι άν-θρωποι είναι αναγκασμένοι να συμβι-βάζονται με αυτά, με τη στενομυαλιάπου μπορεί να σε περιβάλει και να σεπνίξει. Τα ταμπού λοιπόν αλλάζουνμορφές κατά καιρούς, αλλά είναι πάνταεδώ. ζω αρκετά την επαρχία και παρα-

τηρώ τρομερά «πρέπει» που ακολου-θούνται. Για να παντρευτείς πρέπειπρώτα να λογοδοθείς και μετά να κά-νεις το κρεβάτι. Όταν πεθάνει ο πεθε-ρός σου, πρέπει κι εσύ να φοράς μαύρακαι να βάλεις τακούνι μετά από έναμήνα. Βλέπουμε να ακολουθούνται τύ-ποι και διαδικασίες μέχρι και τώρα.υπάρχει υποκρισία. οι οικογένειες δέρ-νονται μεταξύ τους κι έξω από τους τέσ-σερις τοίχους παριστάνουν τους «κα-θώς πρέπει». Το θέμα του Ματωμένουγάμου είναι βέβαια διαχρονικό. Μιλάειγια ένα γάμο που, λίγο αφότου τελε-στεί, η νύφη φεύγει. Αυτό και σήμερααν συνέβαινε, θα γινόταν σφαγή – μπο-ρεί να υπήρχαν μέχρι και θύματα.

υπάρχουν ακόμα έρωτες σαν του λε-ονάρντο και της Νύφης;Νομίζω πως ναι, και φοβάμαι μήπωςυπάρχουν μόνο τέτοιοι. Γι’ αυτό το έργοείναι πάντα επίκαιρο, γιατί μιλάει για τοανικανοποίητο. Μάλλον κι ο λόρκα πι-στεύει πως ο έρωτας είναι καταδικα-σμένος.

γιατί επιλέξατε το ρόλο της Μάνας,μιας ισχυρής γυναικείας και μη-τριαρχικής φιγούρας, να τον ερμη-νεύσει ένας άντρας ηθοποιός, ο Νί-κος Καραθάνος;Καμιά φορά ένας άντρας μπορεί να έχεικαλύτερη εικόνα για τη γυναίκα, πόσομάλλον για τη μάνα. Δεν μου φαίνεταιπερίεργο να ακούω τον Νίκο στηνπρόβα να λέει τα λόγια της. ο Ματωμέ-νος γάμος δεν είναι ένα έργο ψυχολο-γικό, αλλά, όπως είπα και πριν, θυμίζειπολύ αρχαία τραγωδία. Διαπραγμα-τεύεται έννοιες περισσότερο και όχιχαρακτήρες. Μιλάμε δηλαδή για τηνέννοια «μάνα» και την έννοια «οικογέ-νεια». Από εκεί και πέρα δεν σκέφτηκανα πάω να κάνω κάτι πρωτότυπο. Δενείναι άλλωστε κάτι καινούργιο αυτόπου κάνουμε, έχει γίνει άπειρες φορέςκαι πολύ καλά. Απλά θα ακούσουμεένα ποίημα από έναν υπέροχο ηθο-ποιό. ο Νίκος είναι ένας πολύ σπου-δαίος καλλιτέχνης, συνεργάτης και φί-λος με την ουσιαστική έννοια τουόρου. Έχουμε μια κοινή οπτική πάνωστα πράγματα, κι εμένα μου αρέσει ναδουλεύω με τέτοιους ανθρώπους, μετους οποίους ψάχνουμε το ίδιοπράγμα. πρόκειται για μια πολύ ομα-δική δουλειά. προσπαθούμε να βγά-λουμε την οπτική του κάθε χαρακτήραξεχωριστά· δεν θα υπάρχει μία Μάναπρωταγωνίστρια, όπως ίσως τηνέχουμε στο μυαλό μας.

ως σκηνοθέτιδα έχετε ένα πολύ συ-γκεκριμένο προσωπικό στυλ, τοοποίο κάποιος μπορεί να θεωρήσειανατρεπτικό. Όμως γι’ αυτήν την πα-ράσταση επιλέγετε την πλέον κλα-σική μετάφραση του γκάτσου. τα δύο

μοιάζουν ασύμβατα μεταξύ τους. Ναπεριμένουμε ξανά εμβόλιμα δικά σαςκομμάτια μέσα στο έργο; Σίγουρα. Δεν μπορώ να αποφύγω κάτιτέτοιο. Μου αρέσει να πειραματίζομαι,όμως δεν θέλω να «χαλάσω» κάτι. Αντί-θετα, θέλω να το αναδείξω, να το βοη-θήσω να γίνει πιο κατανοητό, καταρχήνσε μένα. υπάρχουν πράγματα που έχωτην ανάγκη να τα μεταφράσω σε κάτιδικό μου, να τα ερμηνεύσω μ’ έναν ση-μερινό τρόπο. Το πέρασμα από τη ρεα-λιστική περιγραφή στο Φεγγάρι πουμιλά ήταν σίγουρα πρωτοποριακό γιατην εποχή του, διαλύει όλη την υποκρι-σία των προηγούμενων σκηνών. προ-σπαθώ όμως να ψάξω λίγο παραπάνωαυτήν τη σκοτεινή πλευρά της φύσης,αντί να βάλω κάποιον απλά να πει ταλόγια. η μετάφραση του Γκάτσου είναιυπέροχη, από μόνη της ένα ακόμα έργοτέχνης. Σε καμία περίπτωση δεν τηνυποτιμώ, αντίθετα, στο μυαλό μου τηνέχω ψηλότερα απ’ όλα όσα υπάρχουνμέσα στην παράσταση. Θέλω όσες σκη-νές χρησιμοποιηθούν να μείνουν αυ-τούσιες και να ακουστεί ο λόγος του.Το ότι υπάρχει αυτή η μετάφραση, γιαμένα λειτουργεί ως δώρο. Ακόμα κι ανπροσθέσω κάτι άλλο δικό μου πριν ήμετά, έρχεται ξαφνικά σαν εξιλέωση,φέρνει πίσω το ρομαντισμό που έχουμεχάσει. Αυτόν το ρόλο θα παίξει, της «κα-λής πλευράς», του Θεού, αν υπάρχει.

ςτην παράσταση θα είναι ισχυρό τοελληνικό στοιχείο;Όσοι κάνουμε αυτή τη δουλειάαντλούμε την έμπνευσή μας από προ-σωπικά βιώματα. Αυτό είμαι, εδώ ζω.Δεν το επιδιώκω, αλλά πολλές φορέςβλέπω μέσα στην πρόβα να βγαίνει Ελ-λάδα. Ειδικά στον Ματωμένο γάμο, πουτυχαίνει να ταιριάζουμε και λίγο σανλαοί με τους ισπανούς. προσωπικά έχωτόσες εικόνες από ελληνικούς γάμους,από γλέντια και από επαρχία, που χωρίςνα το θέλω προκύπτουν και στη σκηνή.

Ενώ ως συγγραφέας γίνεστε περισ-σότερο αποδεκτή, η σκηνοθετικήσας δουλειά συνεχίζει να αμφισβη-τείται. γιατί θεωρείτε πως συμβαίνειαυτό;υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που ούτετα γραπτά μου τους αρέσουν. Αυτό εί-ναι το φυσιολογικό και το ωραίο. Αν σ’αυτήν την κοινωνία αρέσεις σε όλους,τότε σίγουρα κάτι φταίει σε σένα.

Από την άλλη, όμως, η αντίδρασηεναντίον σας κάποιες φορές ξεπέ-ρασε τα όρια. Είπατε ποτέ «καλύτερανα είχα περάσει αδιάφορη»;Όχι. Χαίρομαι όταν βλέπω όσουςασκούν τέτοιου είδους κριτική. Το κακόγια μένα θα ήταν να άρεσα σε όλουςεκείνους που ξεπερνούν τα όρια, πουέχουν εμπάθεια ή σεξισμό. Θα σήμαινε

ότι είμαι σαν κι αυτούς. Το ότι με δια-χωρίζουν και το ότι με θεωρούν κάτιαποκρουστικό μού φαίνεται θετικό.

Με τους κριτικούς πώς είναι η σχέσησας; Αν λάβω υπόψη τον πρόλογοτης Κοκκινοσκουφίτσας που είδαμεπριν λίγο καιρό στην ςτέγη, δεν θατην χαρακτήριζα ειδυλλιακή. Κάθε επάγγελμα είναι σπουδαίο, αρκείνα γίνεται με γνώση και σεβασμό. Στιςμέρες μας υπάρχουν άνθρωποι πουγράφουν τη γνώμη τους, χρησιμοποιώ-ντας μία πολύ φτηνή γλώσσα, ένα κα-λιαρντό που καθόλου δεν αρμόζει σεκάποιον που αποφασίζει να εκθέσει δη-μόσια την άποψή του. Κάνουν κριτικήστα πρόσωπα και όχι στο έργο και μά-λιστα με ύφος τριτοκοσμικού κουτσο-μπολιού. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις, είμαιαρνητική και, δυστυχώς, αυτό συμβαί-νει συχνά.

Θα θέλατε κάποια στιγμή να σκηνο-θετήσετε στην Επίδαυρο;Για κάποιο λόγο, δεν θα έλεγα πως αυτόείναι κάποιο μεγάλο μου όνειρο. Δενξέρω γιατί. Νομίζω πως μ’ αρέσουν πε-ρισσότερο οι κλειστοί χώροι.

Μαζί με όλες τις υπόλοιπες καλλιτε-χνικές σας δραστηριότητες, τραγου-δάτε και ρεμπέτικα. πώς προέκυψεαυτή η ασχολία;Όλα αυτά που κάνω τα ήθελα απόπάρα πολύ μικρή. Δεν εμφανίστηκανξαφνικά, οπότε για μένα είναι πάραπολύ φυσιολογικά. Έπαιζα πιάνοπολλά χρόνια. Στο σχολείο ήμουν αυτήπου έβγαινε και τραγουδούσε. Με πα-ρέες τα καλοκαίρια, σε ταβέρνες, πή-γαινα και καθόμουνα όπου έβλεπαμπουζούκι! Είναι κι αυτό ένα κομμάτιμου. Είχα όνειρο ν’ ανέβω σ’ ένα πάλκο,να δουλέψω νύχτα, να πάρω το μικρό-φωνο. Όλο αυτό δεν προέκυψε από τημια στιγμή στην άλλη – είχα τέτοιες τά-σεις. Κάποια στιγμή βρέθηκα με κά-ποιους μουσικούς και τόλμησα να τοκάνω. Αρχικά σ’ ένα μαγαζί στην Σα-ντορίνη, με ντόπιους που γνωριζόμα-στε και τραγουδούσαμε μαζί σε γά-μους και αργότερα με τον Γιάννοπερλέγκα και τους Ραστ Χιτζάζ, με τονοποίο γνωριστήκαμε μέσω του θεά-τρου και έτυχε κι αυτός να το γουστά-ρει. Βρέθηκαν λοιπόν οι κατάλληλοιάνθρωποι και οι συγκυρίες, γιατί τοκόλλημα υπήρχε.

ςτον Ματωμένο γάμο ποιο ρεμπέτικοταιριάζει; Νομίζω όλα τα ερωτικά που κρύβουνπόνο και καταστροφή ταιριάζουν. Καιο ίδιος ο λόρκα τραγουδούσε. Μελε-τούσε τα παλιά ισπανικά τσιγγάνικατραγούδια, τα οποία έχουν πολλάκοινά σημεία με τα δικά μας ρεμπέ-τικα. s

T

All YOu nEEd is BEAtlEs

Μια αναδρομή στα τραγούδια των «Σκαθαριών» με αφορμή τη συναυλία που θα δώσει η Καμεράτα τον ιούλιο στο ηρώδειο

Από τον Φώτη Απέργη

δΙΑΧΡΟΝΙΚη ΜΟδΑπολύχρωμο βάδισμα σταψυχεδελικά χρώματα του YellowSubmarine. Απέναντι: Οι Beatlesτα χρόνια της μονοκρατορίας. Ο τζορτζ χάρισον, ο πολΜακάρτνεϊ, ο ρίνγκο ςταρ και ο τζον λένον.

ΜΟυσΙΚη

οιο θεωρείτε μεγαλύτεροεπίτευγμά σας: ότι συνθέ-σατε ένα ορατόριο στα 55σας, ή ότι γράψατε ένα τρα-γούδι σαν το «Yesterday»στα 23 σας;

ο πολ Μακ Κάρτνεϊ ήταν έτοιμος νααπαντήσει. Επιτέλους. Εκείνο το μεση-μέρι του 1999, σ’ εκείνη τη λαϊκή μπιρα-ρία στην Κολωνία, δεν ήταν η πρώτηφορά που ήθελα να του κάνω αυτήν τηνερώτηση. η απορία μού είχε γεννηθείδυο χρόνια πριν, σ’ έναν τελείως διαφο-ρετικό χώρο, στο Royal Albert Hall τουλονδίνου, όπου ο πρώην Μπητλ παρου-σίαζε με υπερηφάνεια σε δεκάδες δημο-σιογράφους απ’ όλη την Ευρώπη το δεύ-τερο ορατόριό του, με τίτλο StandingStone. Όμως τότε δεν στάθηκα από τουςλίγους τυχερούς που μπόρεσαν να τουαπευθύνουν κάποια ερώτηση. Και να πουτώρα είχα ακόμα μια ευκαιρία. η αφορμήήταν διαφορετική –ένα άλμπουμ με πα-λιά ροκ εντ ρολ κομμάτια που ο ΜακΚάρτνεϊ θέλησε να ηχογραφήσει αποχαι-ρετώντας τον 20ό αιώνα–, αλλά αυτή τηφορά ήμασταν μόλις πέντε δημοσιογρά-φοι γύρω από το στρογγυλό τραπέζι. λοι-πόν, ποιο από τα δύο θεωρούσε ο σερπολ μεγαλύτερο επίτευγμά του;

«Νομίζω το γεγονός ότι έγραψα το“Yesterday”», απάντησε. «Γιατί γεννήθηκεαπό το πουθενά και ήταν πιο ολοκληρω-μένο. Ήταν ένα είδος ορόσημου για μένα.Αλλά νομίζω ότι και το Standing Stoneήταν καλό. Τελείως διαφορετικό επί-

τευγμα αυτό».πριν και περισσότερο από κάθε άλλο

συγκρότημα της εποχής τους, οι Μπητλςσυνδύασαν με τη μεγαλύτερη φαντασίακαι επιτυχία τις πιο διαφορετικές μουσι-κές επιδράσεις. Το «Yesterday» περιείχετα πάντα και όμως, την ίδια στιγμή, έμοι-αζε σαν να είχε γεννηθεί από το πουθενά.Δεν ήταν το μόνο...

«Αν ζούσε ο Μπετόβεν, δεν νομίζωπως θα του κακόπεφτε αυτή η μουσικήφράση», φαίνεται να λέει σ’ ένα ντοκιμα-ντέρ για τους Μπητλς ο παραγωγός καιμέντοράς τους, Τζορτζ Μάρτιν, και παίζειστο πιάνο την εισαγωγή τού «lucy in thesky with diamonds». πόσο βρετανικήδιατύπωση, για να πεις ότι μία μελωδία εί-ναι τόσο πρωτότυπη και καθαρή, ώστεδιαπερνά τις εποχές. η χάρη της είναι αρ-κετά στέρεη για να χτίσεις πάνω της ένατραγούδι, και όμως όχι: ο Τζον λένονπροτιμά να μας οδηγήσει στο ονειρικότοπίο του με μια «μονότονη» αντίστιξη:«Picture yourself in a boat on a river, withtangerine trees and marmelade skies...»

Δεν είναι, φυσικά, το πρώτο, ούτε τοτελευταίο τραγούδι στο οποίο ο ίδιος ή οπολ Μακ Κάρτνεϊ κάνουν κάτι τέτοιο –από απρόοπτα άλλο τίποτα στις συνθέ-σεις και τις ενορχηστρώσεις τους. Θυμη-θείτε το «A day in the life»: πάνω πουμας έχουν μεταγγίσει την ατμόσφαιρατου βασικού τους θέματος (μιας μελαγ-χολικής μπαλάντας), δεν διστάζουν να τοτορπιλίσουν με μια δήθεν ασυνάρτητησυμφωνική ορχήστρα, που έρχεται από

το πουθενά και εξωθείται σ’ ένα απρό-σμενο κρεσέντο, το οποίο, όμως, επίσηςδίνει τη θέση του σ’ ένα πιάνο, που παίζειανύποπτο σε χαρούμενο ρυθμό. παρ’ όλααυτά, σ’ ένα λεπτό η πρώτη μελωδία επι-στρέφει ως διά μαγείας τόσο φυσικά, σαννα μη χάθηκε ποτέ.

Κυρίως, όμως, θυμηθείτε τα τραγού-δια τους, που δεν εκπλήσσουν από τηναρχή, γιατί έχουν αφομοιώσει με τόσησοφία τα κέρδη από τα πειράματά τους,ώστε κυλούν με την αμέριμνη φυσικό-τητα του διαχρονικού. Μελωδίες όπωςακριβώς το «Yesterday», που, σε πείσματου τίτλου του, ακούγεται πάντοτε ση-μερινό.

πώς γίνονται όλα αυτά; Σε τι οφείλουμεαυτήν την τόσο αρμονική και ισορροπη-μένη αταξία καινοτομιών; Στον εμπνευ-σμένο αυτοσχεδιασμό ή στην αριστοτε-χνική οργάνωση; Ίσως και στα δύο.υπάρχουν τραγούδια που κρύβουν τιςπιο πρωτότυπες ακροβασίες στα πρω-τόγονα στούντιο της εποχής: η ρυθμικήβάση προερχόταν από μία ηχογράφηση,η κιθάρα από μιαν άλλη, τα παράξεναεφέ από μια τρίτη, άλλης μέρας. η μίξητους αναγγελλόταν ως οριστική, μέχριπου, δίχως κανείς να το περιμένει, ο λέ-νον ή ο Μακ Κάρτνεϊ αποφάσιζαν να ταξανακάνουν όλα απ’ την αρχή. υπάρχουν,όμως, και τραγούδια, όπως το «Yes ιt ιs»,που ηχογραφούνταν σε μόλις πέντεώρες. Και δίσκοι σαν το Help!, που ολο-κληρώνονταν σε πέντε μέρες σε τέσσερακανάλια. πώς αλλιώς θα μπορούσαν να

κυκλοφορήσουν έξι άλμπουμ σε μόλις33 μήνες, ακριβώς στα μέσα τής δεκαε-τίας του ’60;

η φήμη και έντονη παραγωγικότηταδεν τα πάνε καλά με τη δημιουργικότητα.Κι όμως: και τα έξι αυτά άλμπουμ είναιιστορικά. Αλλά αυτό δεν τους ήταν αρ-κετό. οι Μπητλς σταματούν οριστικά τιςσυναυλίες (όπου το κοινό άκουγε πιαμόνο τον εαυτό του) και, κρατώντας από-σταση ασφαλείας από τα εφηβικά παρα-καλετά των οπαδών τους, διαλέγουν αυ-τήν ακριβώς τη στιγμή που είναι«δημοφιλέστεροι κι απ’ τον Χριστό» γιανα καταδυθούν εξομολογητικά στην παι-δική τους ηλικία, να συνδυάσουν τολ-μηρά τα πιο ανεκπλήρωτα όνειρα με τηνπιο πεζή καθημερινότητα, να τραγουδή-σουν για τους ήρωες, μα και για τους γεί-τονές τους. Εμπνέονται από το κάθε τι:από μια τηλεοπτική διαφήμιση κορ-νφλέικς («Good morning»), από μια παι-δική ζωγραφιά («lucy in the sky with di-amonds»), από ένα οικογενειακό σίριαλ(«A day in the life»), από το κείμενο μιαςαφίσας τσίρκου («Being for the Benefit of

[10 Ιουλιου 2014] #40 φEσTiBaλ aΘHNωN & EΠiδaYPoY 27

Πinfoη Καμεράτα συναντά τους Μπητλςυπό τη διεύθυνση του Μίλτου λογιάδη, ηΚαμεράτα θα ερμηνεύσει τις μεγάλες επι-τυχίες των θρυλικών Σκαθαριών.

Τραγουδούν: Κώστας Βασιλιάγκος, Δώ-ρος Δημοσθένους, Βασίλης Γισδάκης,Στηβ Κόκκας. special guest: mEλιssEs.

ωδείο ηρώδου Αττικού 17 Ιουλίου, 21:00 Εισιτήρια: 30€ (ζώνη Α), 15€ (Άνω Διάζωμα), 10€ (Άνω Διάζωμα:φοιτητικό), 5€ (άνεργοι, ΑμεΑ)

ΜΟυσΙΚη28 φEσTiBaλ aΘHNωN & EΠiδaYPoY #40 [10 ΙΟυλΙΟυ 2014]

mr. Kite!»). Το τελευταίο, μάλιστα, το με-λοποιούν αυτούσιο. Αλλά με αυτήν τημελωδία και την παράξενα πανηγυριώ-τικη ενορχήστρωση (που ο λένον έχειζητήσει «να μυρίζει πριονίδι»...) μετου-σιώνεται σε κάτι δίχως προηγούμενο.

οι δύο βασικοί συνθέτες του περίφη-μου κουαρτέτου γνωρίζονταν σχεδόναπό παιδιά. Εκείνο το φθινοπωρινό με-σημέρι του 1999 στη γερμανική μπιρα-ρία, ο Μακ Κάρτνεϊ μάς αφηγήθηκε ότιθυμόταν τον φίλο του ως σπουδαστή τουΚολεγίου Τεχνών του λίβερπουλ, «να ξυ-πνάει κάθε πρωί σ’ ένα διαμέρισμα πουδεν είχε έπιπλα, μόνο ένα πικάπ και μιασόμπα, ν’ ανάβει τσιγάρο και να τρα-γουδά, ανάμεσα σε χασμουρητά, ένα πα-λιό ροκ εντ ρολ τραγούδι, το “HoneyHush”».

Ήταν μια καλή ευκαιρία να τον ρω-τήσω: «πολλοί πιστεύουν ότι αργότερατσακωνόσασταν συνέχεια. Είναι αλή-θεια;»

«Όχι, όχι. Αυτό διάρκεσε μόνο λίγαχρόνια», απάντησε ο Μακ Κάρτνεϊ. «Τονπερισσότερο καιρό ήμασταν πολύ κο-ντά. Αλλιώς, πώς θα μπορούσαμε ναγράψουμε μαζί όλα αυτά τα τραγούδια;Κανείς από τους δυο μας δεν θα μπο-ρούσε να ανεχθεί έναν ηλίθιο. υπήρξε,βέβαια, μια περίοδος δύσκολη, εξαιτίαςτης δουλειάς. Τότε, όντως, τσακωνόμα-σταν. Αλλά αυτό κράτησε δυο-τρία χρό-νια. Ήταν πολύ λυπηρό. Ήταν σαν γά-μος, που ξαφνικά οδηγείται σε διαζύγιο.Αυτό δεν σημαίνει ότι νωρίτερα δενήταν ευτυχισμένος».

ο Μάνος Χατζιδάκις τόνιζε συχνά τον«μη συμπτωματικό χαρακτήρα του αλη-θινού τραγουδιού. Εδώ», έλεγε, «ησχέση μουσικής και στίχου δεν είναι τυ-χαία, αλλά καθοριστική και τελεσίδικη».οι Μπητλς δεν πέτυχαν μόνο αυτό, αλλάξεπέρασαν και το κοινωνικό και αισθη-τικό τοπίο που γέννησε το στίχο και τημουσική τους: Είχαν νιάτα, ανατρεπτι-κότητα και χιούμορ, αλλά δεν ένιωσανυποχρεωμένοι να αναπαράγουν τα ιδε-οληπτικά στερεότυπα του ροκ. Από τοσκάνδαλο, προτίμησαν την τόλμη· καιαπό τον ηδονισμό, τον ερωτισμό. ποτέδεν κολάκευσαν τους νέους, οι οποίοιτους είχαν ανακηρύξει τόσο αναπά-ντεχα σωτήρες τους. (Το «she’s leavingHome» μελοποιεί με τρυφερότητα καικατανόηση όχι μόνο τη λαχτάρα τής κο-πέλας που εγκαταλείπει κρυφά την οι-κογενειακή εστία, αλλά και την πικρήέκπληξη των γονιών της, όταν βρίσκουντο αποχαιρετιστήριο γράμμα της).

Είχαν ακόμη σεβασμό προς τα αρχικάτους πρότυπα, τον Τσακ Μπέρι και τονΜπάντι Χόλι, όμως δεν δίστασαν καθό-λου να τα ποικίλουν με τον Μπαχ. Ακόμηκαι να υπονομεύσουν τη φόρμα του τρα-γουδιού. πόσο εντυπωσιακά, εξάλλου,άνθισαν μετά το 1965 και στράφηκανγια ήλιο όπου υπήρχε ανατολή: από τηλαϊκή παράδοση της ινδίας («norwegianWood») έως τη λόγια της Ευρώπης(«Eleanor Rigby»: μέχρι και με δύο κου-αρτέτα εγχόρδων το ηχογράφησαν. Ό,τι,

δηλαδή, επιχειρούν πλέον οι νεωτεριστές– μόνο που οι Μπητλς είχαν προηγηθείκατά δεκαετίες).

Είναι γεγονός ότι δεν ήταν αυτοί οιπρώτοι που διεκδίκησαν και πέτυχαν ναέχει η νεότητα την έκφρασή της. Καιόμως, με αυτούς ταυτίστηκε η νεανικήέκφραση περισσότερο απ’ τον καθένα.(Γιατί όχι; πρώτοι από τούς ομοτέχνούςτους ενορχήστρωσαν την έξαψη. πρώτοιαντικατέστησαν την αισθηματολογία μετη δραματικότητα).

Είναι επίσης αλήθεια ότι κάποιοι είχανξανακάνει ορισμένα από αυτά που έκα-ναν οι Μπητλς. (οι ίδιοι μνημονεύουν τοPet Sounds των Μπιτς Μπόις, ως ένα δί-σκο που επηρέασε σημαντικά το περί-φημο Sgt. Pepper’s Lonely Hearts ClubBand). Αλλά κανείς δεν είχε ξανακάνειόλα όσα έκαναν αυτοί. Και μάλιστα σεμια τέτοια εποχή...

«η ιστορία μιας τέχνης, λόγω του προ-σωπικού της χαρακτήρα, είναι η εκδί-κηση του ανθρώπου απέναντι στηναπρόσωπη ιστορία τής ανθρωπότητας»,γράφει ο Μίλαν Κούντερα στις Προδο-μένες διαθήκες, και σ’ αυτούς τους τέσσε-ρις θα έβρισκε ένα καλό παράδειγμα. Με-γάλωσαν μεν μόλις χάθηκε το σκοτάδιτου Β΄ παγκοσμίου πολέμου, αλλά τοχλωμό φως τού μικροαστικού καθωσ -πρεπισμού τής δεκαετίας τού ’50 δεντους ήταν αρκετό, πόσο μάλλον που βό-λευε τις ψυχροπολεμικές σκιές. Στηναρχή, όλα ήρθαν σαν ένα εύθυμο, σκαν-δαλιάρικο παιχνίδι, που γινόταν πιο δια-σκεδαστικό όσο εντονότερη γινόταν ηαντίδραση. Όμως, οι Μπητλς ανταποκρί-θηκαν σ’ αυτό για το οποίο τους προόριζεη εποχή τους: ωρίμασαν με εντυπωσιακήταχύτητα. Και σύντομα φάνηκε ότι ηαστείρευτη μελωδικότητα, η ιδιοφυήςκαι ευφάνταστη μουσική σκέψη, η προ-σωπική και τολμηρή κοινωνική στάσηκαι ο δίχως σύνορα κοσμοπολιτισμός δενείχαν ξανακάνει τέτοιο καρέ. Κανείς μέχριτότε δεν είχε αποδώσει τόσο αριστοτε-χνικά και μαζί ποιητικά στην ελαφρότητα

το βάρος που της αξίζει, και στο βάροςτην ελαφρότητα που κρύβει.

Να γιατί, αυτήν τη φορά, η πρωτοπο-ρία έγινε γρήγορα αντιληπτή και αγα-πητή σ’ ολόκληρο τον κόσμο. (Δεν είναιμόνον ότι ο πιο παράτολμος γάμος στοτραγούδι τού δεύτερου μισού τού αιώναμας υπήρξε και ο πιο πετυχημένος. Αλλάκαι ότι έκανε τους περισσότερους φίλους,παρ’ όλες τις ιδιοτροπίες του, ή μάλλονακριβώς χάρη σ’ αυτές).

Να γιατί είναι περισσότεροι οι καλλιτέ-χνες κάθε εθνικής και μουσικής καταγω-γής που έπαιξαν ή τραγούδησαν μιαφορά στη ζωή τους ένα τραγούδι των λέ-νον και Μακ Κάρτνεϊ, παρά οι άλλοι πουδεν το έκαναν. «Ήταν οι μελωδικότεροικαι οικουμενικότεροι. Με μελωδίες σύ-ντομες, πυκνές, απέριττες, αλλά και λυρι-κές. περιείχαν δε τόσο διαφορετικέςκουλτούρες, που άγγιζαν κι εμάς», είχεεπισημάνει ο Νότης Μαυρουδής, ο πρώ-τος διεθνώς κλασικός σολίστ που, το1978, κυκλοφόρησε δίσκο αποκλειστικάμε κλασικές διασκευές συνθέσεών τους.Τότε, το περιβάλλον των ωδείων τον αντι-μετώπισε με επιφύλαξη. Έκτοτε, όμως,αμέτρητες ορχήστρες και σολίστ σ’ όλοντον κόσμο διασκεύασαν συνθέσεις τωνλένον και Μακ Κάρτνεϊ. Ανάμεσά τους καιη ορχήστρα των Χρωμάτων, υπό τηνεμπνευσμένη διεύθυνση του Μίλτου λο-γιάδη. η πρώτη συναυλία τους δόθηκετον ιούνιο του 1996 και ακολούθησανπολλές, με μεγάλη επιτυχία. Στις 17 ιου-λίου, ο ίδιος μαέστρος θα διευθύνει στοηρώδειο τους ίδιους σολίστ της πρώτηςεκείνης βραδιάς –Κώστα Βασιλιάγκο, Βα-σίλη Γισδάκη, Δώρο Δημοσθένους καιΣτηβ Κόκκα–, με μια άλλη διακεκριμένηορχήστρα μας, την Καμεράτα.

Τα τραγούδια των Μπητλς μπορούνπάντοτε να συνεγείρουν τους καλλιτέ-χνες και να συγκινούν το κοινό. παραμέ-νουν απαράλλαχτα σ’ αυτό, όσο κι αν αλ-λάζουν οι δημιουργοί τους – εκείνοι πουμένουν ανάμεσά μας.

«Κάποτε τα τραγούδια σας άρχισαν μια

μουσική επανάσταση. Νιώθετε ικανόςγια μια δεύτερη; Και πιστεύετε ότι μπορείνα υπάρξει ακόμα μία δεκαετία του ’60τον επόμενο αιώνα;» είχα ρωτήσει τονΜακ Κάρτνεϊ, λίγο πριν από το τέλος τηςσυνέντευξης.

«Σήμερα τα πράγματα είναι διαφορε-τικά, αλλά τα προβλήματα είναι τα ίδια»,απάντησε. «η ελευθερία είναι ακόμα έναθέμα. Το ίδιο και το περιβάλλον και τομέλλον του κόσμου. Τώρα, αν εγώ είμαιικανός για μια δεύτερη επανάσταση; Δενξέρω. Νομίζω πως είμαι. Όμως, αναρω-τιέμαι αν τη θέλω. Άλλωστε, δεν τα ορ-γανώνεις αυτά τα πράγματα. Δεν λες,τώρα θα γίνει μια επανάσταση. Γίνεταιστην ώρα της. Νομίζω πως η επανά-σταση με την οποία συνδέομαι αυτή τηστιγμή είναι μια επανάσταση καλοσύνηςκαι αφορά τα ζώα. Έχουμε υπάρξει πολύσκληροί μαζί τους: τα εξοντώνουμε κατάεκατομμύρια, γιατί η κοινωνία μας είναιβασικά σαρκοφάγος. Νομίζω, λοιπόν, ότιστον επόμενο αιώνα ο πλανήτης μαςοφείλει να παρουσιάσει νέες λύσεις για τοπεριβάλλον. η χορτοφαγία είναι μια πολύκαλή ιδέα. Είναι κάτι άβολο – το καταλα-βαίνω, γιατί κι εγώ έτρωγα κρέας. Αλλάόλο και περισσότεροι νέοι την υποστη-ρίζουν. Αυτή, λοιπόν, είναι η επανάστασηστην οποία συμμετέχω σήμερα».

Αμηχανία απλώθηκε στο δημοσιογρα-φικό τραπέζι με αυτήν του την τοποθέ-τηση. Ευτυχώς, μια συνάδελφος από τηΦινλανδία τον ρώτησε σοβαρά, αν θαμπορούσε να συνοψίσει το νόημα τήςζωής του σε δυο-τρεις κουβέντες:

«Σ’ αυτήν την περίπτωση, θα απα-ντούσα: καρότα», απάντησε με προσποι-ητή σοβαρότητα ο Μακ Κάρτνεϊ.

«Καρότα;» επανέλαβε άναυδη εκείνη.«Απολύτως! Κarroten! Ακούστε, είναι

πολύ μεγάλη ερώτηση. Δεν ξέρω τι θαέλεγα, δεν μπορώ να συνοψίσω τη ζωήμου. Μπορείτε εσείς να συνοψίσετε τηδική σας; πάντως, τα πέρασα καλά. Δενέχω παράπονο», είπε γελώντας ο δημο-φιλέστερος, ίσως, συνθέτης του 20ού αι-ώνα και, αφού μας χαιρέτησε, χάθηκεεπιδέξια από την πίσω πόρτα της μπιρα-ρίας. s

ςημείωση:Το κείμενο αυτό βασίζεται σ’ ένα άλλο πουδημοσιεύτηκε στο πρόγραμμα τηςσυναυλίας της ορχήστρας των Χρωμάτωνμε τραγούδια των Μπητλς, το 1996, καθώςκαι στη συνέντευξη με τον πολ Μακ Κάρτνεϊπου δημοσιεύτηκε στην ΚυριακάτικηΕλευθεροτυπία το 1999.

ΜΙΑ ΕΙΚΟΝΑ ΜΙΑσ ΙστΟΡΙΑση κόμμωση, η αμφίεση, η εικόνα τωνBeatles ήταν συστατικά της φήμης τους,στα οποία έδιναν έμφαση οι μάνατζερ.η εικόνα, στο πλάι, είναι διαφημιστική:οι Beatles διαφημίζουν την εβδομαδιαίαSunday Mirror και η Sunday Mirror τουςBeatles. το ‘να χέρι νίβει τ’ άλλο.

MoYσΙΚη

ε ηλικία 23 ετών, ο Θεόδωρος Κουρεντζής διηύθυνε τηΦιλαρμονική του λένινγκραντ και λίγο αργότερατην Όπερα του Νοβοσιμπίρσκ. Από το 2011, έχειαναλάβει το Θέατρο και την Όπερα της πόληςπερμ της Σιβηρίας, εκεί όπου μεγάλωσε οΝτιαγκίλεφ. υπό τη διεύθυνση του Κουρε-

ντζή, το περμ εξελίσσεται σε μια ακόμη κυψέλη πολιτι-σμού της κλασικής μουσικής, καθώς έχουν παρουσια-στεί εκεί σπουδαίες συναυλίες με διάσημουςμουσικούς και σολίστες.

ο Κουρεντζής έχει πολύ συγκεκριμένη άποψηγια την τέχνη που υπηρετεί: «Δεν αντέχω αυτό τοπράγμα που γίνεται στη Δύση», δήλωνε το 2007,«όπου μόλις λήξει το ωράριο, οι μουσικοί παρα-τάνε αμέσως την πρόβα. Σαν την πόρνη που έτσικαι κάτσει λίγο παραπάνω ο πελάτης, τον χτυπάειστον ποπό και του λέει “Ε, αγάπη μου, τι, θα πα-ντρευτούμε;” η μουσική όμως δεν είναι έτσι, ημουσική είναι σαν τον έρωτα. Θέλει αφοσίωση.Έκανα λοιπόν μια πειραματική ορχήστρα, παίρνο-ντας τους καλύτερους σολίστ απ’ όλη τη Ρωσία. Καιφτιάξαμε ένα μουσικό γκέτο. Έναν καταυλισμό αςπούμε, όπου οι άνθρωποι που ζουν εκεί βλέπουνόλοι μαζί φιλμ του Ντράγερ, διαβάζουν Ρίλκε σταγερμανικά, μεταφράζουν πάουλ Τσέλαν, ακούν διά-φορες ηχογραφήσεις, κάνουν πρόβα χωρίς να κοιτάνετο ρολόι – μερικές φορές φτάνουμε και το δωδεκάωρο.Ένα μοναστήρι. Γι’ αυτό και η επαφή αυτής της ορχήστραςμε τη μουσική είναι κάτι πολύ διαφορετικό».

ο Θεόδωρος Κουρεντζής γεννήθηκε στο Βύρωνα το 1972και τα πρωινά ξυπνούσε, λόγω της μουσικού μητέρας του, μεΤσέρνι, Μότσαρτ, Σούμπερτ. Δεν ήταν δύσκολο να ασχοληθεί μαζίτους και ο ίδιος. Στα εφτά του χρόνια άρχισε μαθήματα βιολιού, ενώείχε ήδη κάνει και μαθήματα πιάνου. Όταν, το 1987, ασχολήθηκε γιαπρώτη φορά με τη σύνθεση υπό την καθοδήγηση του Γιώργου Χατζηνίκου(«Μας γνώρισε τον Σκαλκώτα, τον Σένμπεργκ και τον Βέμπερν»), είχε ήδη φοι-τήσει στο Εθνικό Ωδείο, στο τμήμα Θεωρητικής Μουσικής και στο Τμήμα Εγχόρδων.Αρχές του 1990, έφυγε για τη Ρωσία, που ήταν το μεγάλο του όνειρο: «Δεν είμαι από αρι-στερή οικογένεια, ούτε ήμουν του χώρου». «Ήμουν πάντα αναρχικός και διατηρώ μέ-χρι σήμερα μια παρόμοια στάση. η Ρωσία ήταν για μένα ο Μπαρβίνσκι, ο Μαγιακόφσκι,ο Χλεμπίκοφ, ο Καντίνσκι – αυτά είχα στο μυαλό μου. Με εξέφραζε ο ρομαντισμός καιη μακρότητα που έχει αυτή η χώρα», έχει δηλώσει.

Στο κρατικό ωδείο της Αγίας πετρούπολης, ο δάσκαλός του, Ίλια Μούσιν, μυθικήμορφή της σοβιετικής διεύθυνσης ορχήστρας, είπε για τον νεαρό Έλληνα: «Είχα πολύταλαντούχους μαθητές, σαν τον Βαλέρι Γκεργκίεφ και τον Γιούρι Τεμιρκάνοφ και μία

μόνοδιάνοια:

τον ΘεόδωροΚουρεντζή». ο Κου-

ρεντζής αργότερα θα ανέ-τρεχε σ’ εκείνα τα λόγια με χαρά, μέχρι να το

κάνει όμως, θα διέγραφε και μια πορεία που θα έκανε τα ρωσικά μέσα ενημέρωσης νατον χαρακτηρίζουν «αναρχικό, ωραιοπαθή και ιδιοφυΐα», τη χήρα του Σοστακόβιτς νατον αποζητεί για να τον συγχαρεί αυτοπροσώπως, και τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρπούτιν να δηλώνει θαυμαστής του. s

[10 Ιουλιου 2014] #40 φEσTiBaλ aΘHNωN & EΠiδaYPoY 29

AΠο τη ρωΣια με αΓαΠηο αρχιμουσικός Θεόδωρος Κουρεντζής, που ζει και εργάζεται στη Ρωσία, όπου έχει αναγνωριστεί ως μουσική ιδιοφυΐα, εμφανίζεται για δύο συναυλίες στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, παρουσιάζοντας το Χειμωνιάτικο ταξίδι του Σούμπερτ, στη μεταγραφή του Χανς Τσέντερ για τενόρο και μικρό σύνολο. η ορχήστρα, που αυτή τη φορά θα διευθύνει ο διεθνoύς φήμης μαέστρος, είναι το Kyklos Ensemble. πρόκειται για ένα σύνολο μουσικής δωματίου με διευθυντή τον σολίστ κρουστών Δημήτρη Δεσύλλα και με καλλιτεχνικό διευθυντή τον ΓιώργοΚουμεντάκη, το οποίο ιδρύθηκε το 2013, και έχει ήδη διαγρά-ψει μια λαμπρή πορεία ευρέος μουσικού φάσματος.Από τoν τηλέμαχο Αναγνώστου

Θ ε ό δ ω ρ ο ς Κ ο υ ρ ε ν τ ζ ή ς

Σ

ΕΚλΕΚτΙΚΕσ συγγΕΝΕΙΕσ«η ρωσία ήταν για μένα ο Μπαρβίνσκι, οΜαγιακόφσκι, ο χλεμπίκοφ, οΚαντίνσκι» . Ο Θόδωρος Κουρετζήςδίνει το στίγμα του.

infokyklos Ensemble – Θεόδωρος ΚουρεντζήςΤο χειμωνιάτικο ταξίδι του Σούμπερτ: Μιαερμηνεία-ανασύνθεση για τενόρο και μι-κρό σύνολο του Χανς Τσέντερ

ο Θεόδωρος Κουρεντζής συμπράττει μετο Kyklos Εnsemble και ερμηνεύουν γιαπρώτη φορά στην Ελλάδα το Χειμωνιάτικοταξίδι του Σούμπερτ στη μεταγραφή τουΧανς Τσέντερ για σύνολο δωματίου (1993).

Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, Αίθουσα «δημήτρης Μητρόπουλος»14-15 Ιουλίου, 21:00 Εισιτήρια: 25€ (ζώνη Α), 20€ (ζώνη Β), 10€ (ζώνη Β-φοιτητικό), 5€ (άνεργοι, ΑμεΑ)

το ΠαραΠονο του ξενιτεμενουaπό τους Raining Pleasure ώς την επαφή του με τον Βασίλη τσιτσάνη,μεσολάβησαν η επιτυχία και η αποξένωση με την καθημερινήκουλτούρα μας. ςήμερα, «πολιτισμικός μετανάστης» στην Ευρώπη,εμβαθύνει από μακριά στην ελληνική μουσική, «παντρεύοντας» ταδικά μας ηχοχρώματα με ευρωπαϊκά ιδιώματα και προσδοκώντας ένακαλύτερο αύριο. Ή μήπως έχει πάψει να προσδοκά;

Από τη Μαρίλια παπαθανασίου

© γι

ώργ

οςγε

ρανι

ός

V a s s i l i k o s

ΜΟυσΙΚη

πό τους πιο επιτυχημέ-νους καλλιτέχνες τηςγενιάς του, ο Vassilikos,κατά κόσμον ΒασιλικόςΣακκάς, πρώην front-man των εξίσου επιτυ-

χημένων Raining Pleasure, εμφανίζε-ται στο μικρό Θέατρο της ΑρχαίαςΕπιδαύρου, παρουσιάζοντας τη δικήτου εκδοχή των τραγουδιών του Βα-σίλη Τσιτσάνη. Σ’ ένα διάλειμμα από τιςπρόβες, στη γενέτειρά του την πάτρα,ο Βασιλικός, που εξηγεί γιατί είναι «πο-λιτισμικός μετανάστης από το 2004»στο εξωτερικό, μιλά για τη μουσική –τηδική του και των άλλων–, αλλά και τογιατί η χώρα στην οποία μεγάλωσε καιάκουσε για πρώτη φορά μουσική τοναποκαρδιώνει βαθιά.

γιατί επιλέξατε να ασχοληθείτε εσείς,μουσικός ταυτισμένος κυρίως με τηναγγλόφωνη ροκ και ποπ μουσική, μετον τσιτσάνη;Άρχισα να προετοιμάζω το υλικό αυτόαπό το 2012, με σκοπό μια παράσταση.Αυτό που δεν περίμενα να μου συμβεί,είναι να μου προταθεί να ηχογραφηθείόλο αυτό το υλικό. προέκυψε ένας δί-σκος εκεί που δεν τον περίμενε κανείς.Γιατί ο Τσιτσάνης; Γιατί τις περισσότε-ρες φορές, όταν άκουγα ένα λαϊκό τρα-γούδι, επί σειρά ετών, και ρωτούσα τίήταν αυτό, η απάντηση που έπαιρναήταν: Τσιτσάνης. Και όσο μεγάλωνα καιωρίμαζε η σχέση μου με τη μουσική,συνειδητοποίησα ότι τρέφω μεγάλησυμπάθεια στον συγκεκριμένο καλλι-τέχνη και άρχισα να εμβαθύνω περισ-σότερο στο έργο του, δηλαδή πρωτί-στως να ακούω περισσότερο. Και στησυνέχεια, θέλησα να δω πώς θα ακού-γονται αυτά τα τραγούδια αν ξανάκαναένα πείραμα με επανεκτελέσεις στηζωή μου.

Θέλετε να απομακρυνθείτε από τιςεπανεκτελέσεις;οι επανεκτελέσεις προέκυψαν απόατύχημα. Το 2008, ενώ ζούσα στη Γερ-μανία, βρέθηκα στο στούντιο χωρίς συ-γκεκριμένο σχέδιο, χωρίς να ξέρωακριβώς τι θέλω να κάνω, χωρίς πιατους Raining Pleasure, που ήταν η πα-ρέα μου για 20 χρόνια. Κάποια στιγμή,πήρα μια κιθάρα και τραγούδησα ένατραγούδι των Μπητλς. ο παραγωγόςμου, ο Κλάιβ Μάρτιν, το ηχογράφησεγιατί του φάνηκε ενδιαφέρον. Έτσι, δια-λέξαμε ορισμένα κομμάτια-θρύλους,τραγούδια ιστορικά, που έπαιξαν γιαμένα πολύ σημαντικό ρόλο στη ζωήμου, αισθητικό και συναισθηματικό.Αυτά αποτέλεσαν το υλικό του δίσκουVintage, ο οποίος κυκλοφόρησε το2009. παλιότερα, το 2004, όταν ετοι-μάσαμε το Relfections του Χατζιδάκι,σκοπός μας ήταν τέσσερις παραστά-σεις με την Έλλη πασπαλά. Σε μια απότις παραστάσεις, ήρθε ο γιος του Χα-τζιδάκι, ο Γιώργος, και μας πρότεινε να

τα ηχογραφήσουμε σε δίσκο, ο οποίοςπήγε πάρα πολύ καλά.η παράσταση της Επιδαύρου θα εί-ναι αποκλειστικά ο δίσκος με τη δικήσας εκδοχή των τραγουδιών του τσι-τσάνη, με τίτλο Sunday Cloudy Sun-day που κυκλοφόρησε το 2013;Ναι, αλλά θα παίξουμε και άλλα κομ-μάτια που δεν μπήκαν στο δίσκο. Τοπολύ σημαντικό της υπόθεσης είναι οιδύο τραγουδίστριες που συμμετέχουν,η Δήμητρα Γαλάνη και η Ελευθερία Αρ-βανιτάκη, που πολύ με τιμούν με τηνπαρουσία τους και τη φωνή τους.

η αγγλοσαξονική ποπ κουλτούρααντιστρατεύεται το ελληνικό λαϊκότραγούδι;Κι εγώ για πολλά χρόνια τα θεωρούσααντικρουόμενα. Αλλά άλλαξα γνώμηόταν επιχείρησα το πείραμα, όταν απο-φάσισα να εμβαθύνω. Για δύο μήνεςάκουγα μόνο Τσιτσάνη και διάβαζαβιογραφίες του.

ποιες είναι οι κύριες μουσικές σαςεπιρροές;Τα κομμάτια των καλλιτεχνών που πε-ριλαμβάνονται στο Vintage: του λέο-ναρντ Κοέν, των Μπητλς, των Βέλβετς.Τα πρώτα ακούσματα ως παιδάκι πουμε έκαναν να λικνίζομαι ήταν οι ΜπόνεϊΕμ, αυτά ακούγονταν στο σπίτι μου.Μετά αγάπησα πολύ τον Μάικλ Τζάκ-σον. η πρώτη μου όμως απόλυτη ταύ-τιση με μουσική, ήταν με τους Μπητλς,κι αυτό το κεφάλαιο δεν έχει ακόμη κο-πάσει μέσα μου.

τώρα θα εμφανιστείτε στο μικρό θέ-ατρο της αρχαίας Επιδαύρου, χώροεξ ορισμού υποβλητικό. Επειδή δί-νετε συχνά συναυλίες, τι γνώμηέχετε για το κοινό των συναυλιών,και κυρίως γι’ αυτήν την τάση ορι-σμένων να φιλμάρουν ακατάπαυστατις συναυλίες με τα κινητά τους;Αυτό που με ενοχλεί είναι ότι οι περισ-σότεροι άνθρωποι που τραβάνε με τηνκάμερά τους για να δημιουργήσουν μιαανάμνηση, εκείνη τη στιγμή δεν συνει-δητοποιούν ότι χάνουν την πραγματι-κότητα. Θυμάμαι ότι όταν πήγα τις κα-λύτερες διακοπές στη ζωή μου καιήξερα ότι ζούσα ένα θαύμα, όταν επέ-στρεψα, συνειδητοποίησα ότι δεν είχαβγάλει ούτε μια φωτογραφία. η ιστορίαμε τα smartphones είναι αρρώστια. οιάνθρωποι ενδιαφέρονται περισσότερογια το τι θα ποστάρουν στο Facebookκαι λιγότερο για το τι ζουν.

ςυχνά αναφέρεστε στη σχέση τηςανάγνωσης με τη μουσική. διαβά-ζετε πολύ; τι διαβάζετε αυτήν τηνεποχή;Δεν είμαι φίλος του μυθιστορήματος.Διαβάζω δοκίμιο, ποίηση, διαβάζω βιο-γραφίες. Μια ιδιαίτερα καλογραμμένηβιογραφία είναι αυτή του Στινγκ· τηβρήκα πολύ ενδιαφέρουσα. O Στινγκβέβαια κατέχει το παιχνίδι με τη

γλώσσα γιατί ήταν και καθηγητής Αγ-γλικών.

Οι παλιότεροι μουσικοί, όπως οςτινγκ, οι Μπητλς, πέραν του ταλέ-ντου τους, δούλευαν και πολύ. το δί-δυμο λένον-Μακάρτνεϊ, πριν ακόμηγίνουν Μπητλς, ήξεραν τουλάχιστον1.000 τραγούδια. η τεχνολογία έχειεπηρεάσει αναμφίβολα τον τρόποδημιουργίας της μουσικής. Οι σημε-ρινοί μουσικοί δουλεύουν λιγότεροεξαιτίας της;υπάρχουν άνθρωποι που ξέρω ότι δου-λεύουν πολύ, και άλλοι που δεν ψάχνο-νται. Αυτό όμως είναι θέμα προσωπι-κής ανάγκης του καθενός και όχισημάδι των καιρών. Αυτόν που θέλει ναεμβαθύνει, η τεχνολογία τον βοηθάει,αυτόν που θέλει να κάνει τη δουλειάτου «μπακάλικα», χωρίς να υποτιμώ τοεπάγγελμα, η τεχνολογία μπορεί να τονκάνει ακόμη πιο πρόχειρο.

χρησιμοποιείτε την τεχνολογία, εί-στε παιδί της εποχής σας, δίνετεόμως την εντύπωση ότι θα θέλατείσως να ζείτε σε άλλη εποχή.Ναι, νομίζω ότι η εποχή μου είναι τασίξτις. Καλλιτεχνικά, θα ήθελα να έχωυπάρξει έφηβος στα σίξτις.

ζείτε πολλά χρόνια στο εξωτερικό,από επιλογή. ςκέφτεστε να επιστρέ-ψετε στην Ελλάδα;ζω στο εξωτερικό τα τελευταία δέκαχρόνια. Τα πρώτα πέντε στη Γερμανίακαι τα τελευταία πέντε στο λονδίνο.Βρίσκομαι εκεί γιατί, εκτός των άλλων,σπουδάζω παράλληλα, έχω ένα χρόνοακόμη να τελειώσω τις σπουδές μουστην κινεζική ιατρική. Αυτό το κάνωγια μένα, αλλά από τη στιγμή που τοκάνω, οφείλω και να το μεταδώσω. Τοαν θα το ασκήσω επαγγελματικά, δεντο ξέρω. Δεν ξέρω πού θα πάω μετά.Δεν νιώθω ότι μπορώ να γυρίσω στηνΕλλάδα.

Βρίσκετε την κατάσταση στην Ελ-λάδα αποκαρδιωτική;Όχι απλώς αποκαρδιωτική. Μου προ-καλεί τόσο μα τόσο πολύ θυμό, πουθαυμάζω τον κόσμο που μπορεί να μέ-νει εδώ. Αδυνατώ, και ταυτόχρονα αρ-νούμαι να ζήσω αυτήν την πραγματι-κότητα. Την Ελλάδα την αγαπώ πάραπολύ, αλλά δυστυχώς μπορώ μόνο νατην επισκέπτομαι. Έχω μεγαλώσει στηνπάτρα, εδώ ζουν οι γονείς μου, ξέρωόλες τις λακκούβες της πόλης αλλά τοελληνικό στοιχείο μού προκαλεί σχε-δόν παθολογική απέχθεια. Βγήκα τιςπροάλλες για λίγο με το μηχανάκι μουστην πόλη και κινδύνευσα τρεις φορές.Αυτό είναι ένα στοιχείο βαθιά ριζωμένοστην ελληνική κουλτούρα. Το ότι υπάρ-χει μόνον ο εαυτός μου. Αυτό προϋ-πήρχε της κρίσης. Απλώς η κρίση τοεπιτείνει. Βλέπω τόσο μίσος του ενόςγια τον άλλο γύρω μου, κι αυτό με διώ-χνει. Εγώ δεν μεγάλωσα έτσι. s

[10 Ιουλιου 2014] #40 φEσTiBaλ aΘHNωN & EΠiδaYPoY 31

A

ΜΕ τΑ ωΡΑΙΑ τΟυ τσΙτσΑΝη«Μαυρομάτα μου με βλέπεις και γελάς /και τα παλάτια που μου έταζες χαλάς [...] και θα καπνίσω με τον έρωτατσιγάρο / για να βλέπει εμένα φάροη τρελή σου η άστατη καρδιά».Ο Vassilikos ζει στον μαγικό κόσμο του τσιτσάνη.

infoVassilikosSunday Cloudy Sunday

η «Συννεφιασμένη Κυριακή» του ΒασίληΤσιτσάνη, όπως θα μας την παρουσιάσειο Βασιλικός. Τα θρυλικά τραγούδια του20ού αιώνα μέσα από το πρίσμα της ποπκουλτούρας. Συμμετέχουν: Δήμητρα Γα-λάνη, Ελευθερία Αρβανιτάκη.

Μικρό Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου11-12 Ιουλίου, 21:30 Εισιτήρια: 20€ (ζώνη Α), 15€ (ζώνη Β) 10€ (ζώνη Β-φοιτητικό), 5€ (άνεργοι, ΑμεΑ)

ΧΟΡΟσ32 φEσTiBaλ aΘHNωN & EΠiδaYPoY #40 [10 ΙΟυλΙΟυ 2014]

ορΓανωνονταΣ το ΧαοΣΤο όνομά της έχει ταυτιστεί με την πρωτοπορία και τον μεταμοντέρνο χορό. η ομάδα της, η trisha Brown dance Company, έχει εμφανιστεί στο Φεστιβάλ ήδη τρεις φορές τα τελευταία χρόνια. Στην τέταρτη εμφάνισή της, θα έχουμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε στο θέατρο της οδού πειραιώς 260 τέσσερα έργα της που παρουσιάζονται για πρώτη φορά στην Ελλάδα.Από την Έλια Αποστολοπούλου

τρίσα Μπράουν

Γεννήθηκε το 1936 στην ουάσινγκτον, και ξεκίνησε μαθήματα μπαλέτου ως παιδί. Σπούδασε σύγ-χρονο χορό στην Καλιφόρνια, αλλά όταν το 1961 γνώρισε την πρωτοπόρο Άννα Χάλπριν,

μετακόμισε στη Νέα υόρκη. Τον ιούλιο του 1962 παρουσίασε μαζί με άλλους φοιτη-τές την παράσταση με τίτλο Concert of Dance No 1 στο Judson memorial Church

της Νέας υόρκης, που σηματοδότησε όχι μόνο την Τρίσα Μπράουν, αλλά και ολό-κληρη την ιστορία του χορού. η νεοϋορκέζικη αβάν-γκαρντ ομάδα Judson

dance theater ταυτίστηκε με τον μεταμοντέρνο χορό τη δεκαετία του 1960.οι κινησιολογικές εξερευνήσεις της ομάδας αναζήτησαν το εξωπραγμα-

τικό μέσα στην καθημερινότητα και αμφισβήτησαν τις κυρίαρχεςαντιλήψεις για την ουσία της περφόρμανς. οι καλλιτέχνες του

Judson διεύρυναν τα όρια της χορογραφίας και άλλαξαν τονσύγχρονο χορό για πάντα. Την περίοδο εκείνη, η Τρίσα Μπρά-

ουν απέφευγε τη χρήση της μουσικής στα έργα της, γιατί θε-ωρούσε ότι η μουσική θα την οδηγούσε σε μία συγκεκρι-μένη κατεύθυνση. «η μουσική σε κάνει να χορεύεις. Αυτό

μπορεί να σε ξεγελάσει!» είχε πει σε συνέντευξή της στον ρα-διοφωνικό σταθμό WnYC, στον Τζον Σέφερ, τον ιανουάριο

του 2010. Το 1970, ίδρυσε μαζί με άλλους χορευτές του Judson την κολεκτίβα

Grand union, αλλά ταυτόχρονα και τη δική της ομάδα χορού. Αρχικά, τα έργατης δεν ανέβαιναν σε θέατρα, αλλά κυρίως σε εξωτερικούς χώρους, όπως τα-

ράτσες. Μόνο μετά το 1979 άρχισε να χορογραφεί για θεατρικές σκηνές. Αντί,όμως, να συμβιβαστεί με τους κανόνες που επιβάλλει η θεατρική σκηνή, εισήγαγε τις

πειραματικές και αντισυμβατικές ιδέες της, μετασχηματίζοντας την παραδοσιακήσκηνή. Το έργο Glacial Decoy (1979) ήταν το ντεμπούτο της σε θεατρική σκηνή, αλλά και

η πρώτη συνεργασία της με τον εικαστικό Ρόμπερτ Ράουσενμπεργκ, που εξελίχθηκε σεστενό συνεργάτη και φίλο της. Με δικά της λόγια: «Εγώ προσπαθώ να φτάσω στην τάξη

μέσα από το χάος· ο Μπομπ [Ράουσενμπεργκ] προσπαθεί μέσα από την τάξη να φτάσει στοχάος. Το χάος είναι το σημείο που συναντιόμαστε». Το έργο της Τρίσα Μπράουν χωρίζεται σε κύκλους. Στην πρώτη περίοδο, τα υλικά της είχαν

λίγη σχέση με το χορό. Έπαιζε κυρίως με τη βαρύτητα και το χώρο, χρησιμοποιώντας κάποιεςφορές λουριά, ώστε οι χορευτές να περπατούν πάνω στους τοίχους. Στη δεύτερη περίοδο, χρη-σιμοποίησε τις μαθηματικές σειρές, την πρόσθεση και τον πολλαπλασιασμό ως βασικές αρχές.Τα έργα με την «ασταθή μοριακή δομή» είναι ίσως τα πιο ξεχωριστά: παρακολουθώντας τα, ανα-ρωτιέσαι αν βλέπεις σωματίδια της ύλης (χορευτές) ή κύματα ενέργειας (χορογραφία). Το Set andReset του 1983 είναι ίσως το γνωστότερο έργο αυτής της περιόδου με μουσική της λόρι Άντερ-σον. Στο τέλος της δεκαετίας του 1980, η Τρίσα Μπράουν εγκαινίασε τον κύκλο που η ίδια έχειονομάσει «ανδρείο». Αφήνοντας απ’ έξω τη ρευστότητα, επικεντρώθηκε στη δύναμη, τη μάζα καιτην προσπάθεια, αντλώντας έμπνευση από έπιπλα που μετακινούσε στο στούντιο. Αντιπροσω-πευτικότερα έργα αυτής της περιόδου είναι το Newark (1987) και το Astral Convertible (1989), μετα οποία ωθούσε τους χορευτές στα φυσικά τους όρια με σκοπό να εξερευνήσει την κίνηση σεσχέση με το φύλο. Ακολούθησε ο γοητευτικός και μυστηριώδης κύκλος Back to Zero, μια έρευναπάνω στην ασυνείδητη κίνηση. Το 1995, έστρεψε την προσοχή της στην κλασική μουσική και στην

όπερα με τον Μουσικό Κύκλο, και άρχισε για πρώτη φορά να χορογραφεί Μπαχ, Βέμπερν, Μο-ντεβέρντι. Το 2010 μάλιστα, ανέβασε τον Πυγμαλίωνα του Ραμό που παρουσιάστηκε στην

Αθήνα με τους les Arts Florissants του ουίλιαμ Κρίστι. Εκτός από τη δική της ομάδα,έχει επίσης χορογραφήσει για το Μπαλέτο της Όπερας της λυόν και της Όπερας τουπαρισιού.

η επίδραση της Τρίσα Μπράουν στο χορό υπήρξε καταλυτική. Από το 1961 έχει χο-ρογραφήσει περισσότερα από 100 έργα και έχει τιμηθεί με πολυάριθμα βραβεία. Το1991, έγινε μάλιστα η πρώτη γυναίκα στην οποία απονεμήθηκε το βραβείο macArthurGenius. Εκτός, όμως, από το χορό, έχει ασχοληθεί και με τις εικαστικές τέχνες. Τα σχέ-διά της έχουν εκτεθεί σε γκαλερί και σημαντικά μουσεία ανά τον κόσμο, μεταξύ τωνοποίων στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Νέας υόρκης το 2011.

ΚυΜΑ ΕΝΕΡγΕΙΑση τρίσα Μπράουν σε μια από τιςιστορικές χορογραφίες της με την«ασταθή μοριακή δομή».

infoΟμάδα χορού τρίσα ΜπράουνWatermotor, Son of Gone Fishin’, Rogues, For M.G.: The Movie

η ομάδα χορού της Τρίσα Μπράουν θαπαρουσιάσει τέσσερα έργα που φωτίζουντην εξέλιξη της χορογράφου η οποίασφράγισε τον σύγχρονο χορό. Από τηνεποχή της απλότητας (Watermotor) στοαπόγειο της πολυπλοκότητας (Son ofGone Fishin’), κι από εκεί επιστροφή στονμινιμαλισμό (For M.G.: The Movie). ΤοRogues αποτελεί το πιο πρόσφατο έργοτης Τρίσα Μπράουν.

πειραιώς 260, Κτίριο δ 11-12 Ιουλίου, 21:00 Εισιτήρια: 25€, 20€ (μειωμένο), 15€ (φοιτητικό), 5€ (άνεργοι, ΑμεΑ)

For M.G.: The Movie (1991)Ένα έργο διάρκειας 30 λεπτών για οκτώ χορευτές.Έκανε πρεμιέρα στη γαλλία το 1991. Μαζί με το ForayForêt (1990), που είδαμε το 2008 στην πειραιώς,αποτελούν τον κύκλο Back to Ζero, στον οποίο η τρίσαΜπράουν θυσίασε για λίγο τη δεξιοτεχνία της για ναεξερευνήσει την ασυνείδητη κίνηση σε μινιμαλιστικέςχορογραφίες. πρόκειται για ένα έργο που επιδέχεταιπολλών ερμηνειών, συνδυάζοντας το συναίσθημα μετην αφαιρετικότητα.

Son of Gone Fishin’ (1981)Έργο 25 λεπτών για έξι χορευτές. Όπως παραδέχεται η ίδια η χορο-γράφος, με αυτό άγγιξε το απόγειο της πολυπλοκότητας. πολύπλοκοισυνδυασμοί των έξι χορευτών ερμηνεύονται αρχικά στην κανονικήκατεύθυνση και στη συνέχεια σε αναδρομή. ςτις περιοδείες είχαν μαζίτους μία μικρή μουσική βιβλιοθήκη του ρόμπερτ Άσλεϊ και οι χορευτέςδιάλεγαν τυχαία ποια μουσική θα χρησιμοποιούσαν σε κάθε παρά-σταση. ςυγκαταλέγεται στα πιο δύσκολα έργα της, ένα εντυπωσιακόοπτικά θέαμα με μία δομή που δύσκολα γίνεται κατανοητή με τηνπρώτη επαφή.

Rogues (2011)το πιο πρόσφατο έργο της χορογράφου, διάρκειας 8λεπτών. Οι χορευτές δούλεψαν καθοδηγώντας έναάτομο, ώστε να τους δέσει σε κόμπο και ύστερα να τουςμεταφέρει ως άγαλμα σε άλλο χώρο. ςτη συνέχεια,άντλησαν στοιχεία από αυτούς τους αυτοσχεδιασμούςγια να δημιουργήσουν κινητικές φράσεις γύρω από τηνιδέα των φανταστικών χώρων. Έτσι, ανέκυψε έναενδιαφέρον για τη διακοπή: οι κινητικές επιλογές τουενός χορευτή διέκοπταν αυτές του άλλου, προκαλώνταςμία εκτροπή, έννοια στην οποία επικεντρώθηκαν. ηαρχική έμπνευση της τρίσα Μπράουν βασίστηκε στηγλυπτική, την καλλιγραφία και τους κόμπους.

Watermotor (1978)Κινηματογραφημένο σόλοτου 1978 μεπρωταγωνίστρια την ίδια,που επανεκτελέστηκε το2000 και προαναγγέλλει τηστροφή της τρίσαΜπράουν σ’ ένα πιοπλούσιο κινησιολογικόλεξιλόγιο. Μέσα σε μόλιςδυόμισι λεπτά,παρουσιάζονται κινήσειςτης καθημερινότητας σεμία συνεχή ακολουθία.

infoδημήτρης Μπάσης & γιώτα ΝέγκαΤο τραγούδι του μετανάστη

ο Δημήτρης Μπάσης και η Γιώτα Νέγκααναβιώνουν τραγούδια μεγάλων Ελλή-νων δημιουργών για τη μετανάστευσηκαι την ξενιτιά.

Μικρό Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου18-19 Ιουλίου, 21:00 Εισιτήρια: 20€ (ζώνη Α), 15€ (ζώνη Β) 10€(ζώνη Β-φοιτητικό), 5€ (άνεργοι, ΑμεΑ)

ΕΚΕΙΝΟσ ΚΙ ΕΚΕΙΝηη γιώτα Νέγκα μπήκε αργά στη

δισκογραφία. Ο δημήτρηςΜπάσης έζησε την κατάρρευσή

της. Κι οι δύο νοσταλγούν αλλά,ταυτόχρονα, κοιτάζουν μπροστά.

η ζωή είναι μπροστά.

ΜΟυσΙΚη

αι οι δύο συγκαταλέγο-νται στις στιβαρές λαϊ-κές φωνές μιας παρά-δοσης που επιμένει. Καιοι δύο αρνήθηκαν τοσυρμό των νυχτερινών

μαγαζιών, επιμένοντας στη δυναμική τηςσυναυλίας που επιτρέπει στο κοινό ναεμπεδώνει τα ακούσματα κι όχι να ταχρησιμοποιεί για «νάιλον κέφια». Συνερ-γάζονται για πρώτη φορά στη ΜικρήΕπίδαυρο, σ’ ένα πρόγραμμα με θέμα τημετανάστευση, με τραγούδια που αντι-προσωπεύουν πολλές εποχές της ελλη-νικής μουσικής: δημοτικά, ρεμπέτικα,λαϊκά, έντεχνα... Το γιατί και το διότι τοεξηγούν οι ίδιοι στη συνομιλία μας πουακολουθεί:

ποιο ήταν το έναυσμα της συνεργα-σίας σας;Δημήτρης Μπάσης: Κάθε φορά που σκέ-φτομαι μια γυναικεία φωνή, στο μυαλόμού έρχεται η Γιώτα Νέγκα και η ευρείαγκάμα τραγουδιών του ρεπερτορίουτης – λαϊκά, έντεχνα, παραδοσιακά... ξε-κινήσαμε τη συνεργασία μας το 2009 μεμια καλοκαιρινή περιοδεία. Στη ΜικρήΕπίδαυρο, όμως, μόνο εγώ είχα εμπειρίανα εμφανιστώ το 2007. Ε, φέτος, αυτή ηεμπειρία θα γίνει κοινή.

πώς προέκυψε το θέμα των συναυ-λιών σας, τα τραγούδια για τη μετα-νάστευση;Δ.Μπ.: Είμαι παιδί μεταναστών. οι γονείςμου έζησαν γκασταρμπάιτερ 21 χρόνιαστη Γερμανία, εκεί γεννήθηκα. Έζησαμαζί τους τι σήμαινε νοσταλγία της επι-στροφής στην πατρίδα, τους είδα νακλαίνε ακούγοντας τέτοια τραγούδια. Εί-μαστε χώρα μεταναστών. οι συνθήκεςκαι οι δυσκολίες της μετανάστευσης ήτανπηγή έμπνευσης πολλών καλλιτεχνών,για πολλά χρόνια.Γιώτα Νέγκα: Είναι ίσως το πιο καυτό θέματης επικαιρότητας. Είναι δυσάρεστο ναμεταναστεύεις από ανάγκη – το λέω καιγια τους Έλληνες που μεταναστεύουναλλά και για τους μετανάστες που έρχο-νται στη χώρα μας. Και κανέναν δεν αφή-νει ο νόστος, η λαχτάρα της επιστροφής.

Κύριε Μπάση, έχετε δηλώσει ότι, ωςτραγουδιστής, η επιτυχία ήρθε μέσασε μία νύχτα, χάρη στο τραγούδι «ςα-ράντα κύματα» που ερμηνεύσατε στηντηλεοπτική σειρά Ψίθυροι καρδιάς.πώς διαχειριστήκατε την επιτυχία σετόσο μικρή ηλικία;Δ.Μπ.: Μπορεί να έγινα γνωστός με τοτραγούδι, στα 1997, αλλά ήδη δούλευαεπαγγελματικά πολλά χρόνια, από το1991. Αλλά δεν υπήρχε φόβος να καβα-λήσω καλάμι. Το περιβάλλον μου, και ιδι-αίτερα ο Χρήστος Νικολόπουλος, με κρά-τησε προσγειωμένο. Επίσης, προέρχομαιαπό μία οικογένεια του μόχθου και σκε-φτόμουν ότι αυτό που συμβαίνει τώραμπορεί να σταματήσει. Έπρεπε να απο-δείξω ότι δεν είμαι ο τραγουδιστής ενόςτραγουδιού.

Κυρία Νέγκα, αντίθετα, η δική σαςτραγουδιστική καριέρα εξελίχθηκεσταδιακά, με σίγουρα και αργά βή-ματα...Γ.Ν.: ξεκίνησα τη δισκογραφία αρκετάαργότερα από τη στιγμή που άρχισα νατραγουδάω επαγγελματικά – μάλιστα σεστιγμή που είχα αποφασίσει ότι δεν θα τακατάφερνα κι είχα αρχίσει να το παίρνωαπόφαση. Με προβληματίζει που καθυ-στέρησα τόσο, αλλά χαίρομαι που τοπρώτο τραγούδι μου συνεχίζει να ακού-γεται.

Αναφέρεστε συχνά στους ανθρώπουςπου σας βοήθησαν στην πορεία σαςαποκαλώντας τους δασκάλους. ποιαείναι αυτά τα πρόσωπα;Γ.Ν.: πολλοί ήταν δάσκαλοι ερήμην τους,και αναφέρομαι στις μεγάλες φωνές τωνπροηγούμενων δεκαετιών, καθώς καιστους λαϊκούς συνθέτες. η κανονική μουδασκάλα είναι η κυρία Άννα Διαμαντο-πούλου. Με βοήθησε να καλλιεργήσωτη φωνή μου, της έδωσε υγεία και μουέμαθε τρόπους να την προφυλάσσω.

Κύριε Μπάση, συνεργαστήκατε με τονΜίκη Θεοδωράκη, επανερμηνεύονταςτραγούδια που τα βάραινε η πρώτηερμηνεία του γρηγόρη Μπιθικώτση.Ήταν βάρος για σας να πείτε κλασικάκομμάτια;Δ.Μπ.: ο Μίκης Θεοδωράκης είναι ένα

σπουδαίο κεφάλαιο της προσωπικήςμου καριέρας. Κάναμε μαζί δύο δί-σκους. ο πρώτος ήταν Το τραγούδι τουνεκρού αδελφού, στην πλήρη εκδοχήτου. Το 1961, που πρωτοκυκλοφόρησεμε τη φωνή του Γρηγόρη Μπιθικώτση,λόγω των πολιτικών καταστάσεων, είχελογοκριθεί και δεν συμπεριλήφθηκανστο δίσκο δύο τραγούδια. Σαράνταχρόνια μετά, το 2001, ο Θεοδωράκηςεπέλεξε εμένα για να αποδώσω τηναποκαταστημένη μορφή. Ακολούθησεστη συνέχεια ένας δίσκος με ερωτικάτραγούδια του συνθέτη. Απ’ αυτή τησυνεργασία αποκόμισα πολλά πράγ-ματα.

ποια ήταν η σημαντικότερη στιγμήτης καριέρας σας;Δ.Μπ.: Δεν υπάρχει μόνο μια στιγμή. Όλαείναι αλυσίδα. Αν δεν υπήρχαν τα προη-γούμενα βήματα δεν θα γινόταν κάθεφορά το επόμενο. Ένα πράγμα πουμπορώ να ξεχωρίσω είναι ο πρώτος δί-σκος μου, καθώς είναι το όνειρο κάθετραγουδιστή. Ένιωσα συγκίνηση τηστιγμή που πρωτάκουσα τη φωνή μουστο ραδιόφωνο.Γ.Ν.: Κι εγώ δεν θα ξεχάσω τη στιγμή πουπρωτάκουσα τη φωνή μου στο ραδιό-φωνο. Ερχόταν από διπλανό σπίτι κι ήταντο πρώτο μου τραγούδι. Επίσης, αξέχα-στη θα μου μείνει η συνεργασία μου μετον Σταμάτη Κραουνάκη και με τον ΜίκηΘεοδωράκη, καθώς και ο τελευταίος μουδίσκος, που είναι ό,τι ονειρευόμουν όλααυτά τα χρόνια.

Κύριε Μπάση, έχετε δηλώσει ότι «ηδισκογραφία δεν περνάει κρίση, γιατίπλέον δεν υπάρχει». δεν υπάρχει,αλλά και το τραγούδι δεν τελείωσε.Και στο παρελθόν, όταν η δισκογρα-φία ήταν ισχυρή, υπήρχαν κατηγορίεςγια τη «δικτατορία των εταιρειών»που επέβαλλαν το γούστο. Είστε αρ-νητικός στον τρόπο με τον οποίο ημουσική διακινείται και διεκδικεί τοκοινό της πλέον στο διαδίκτυο;Δ.Μπ.: Είναι η εξέλιξη τη κρίσης σε συν-δυασμό με την τεχνολογία. Εγώ ευτύ-χησα να ζήσω την εποχή όπου οι εται-ρείες έστελναν παραγωγούς για ναανακαλύψουν νέα ταλέντα στη Θεσσα-

λονίκη. υπήρχε όραμα από τις εταιρείεςώστε να δημιουργήσουν καλλιτέχνεςαπό το μηδέν και όραμα για συνεργα-σίες τραγουδιστών με στιχουργούς καισυνθέτες. Τότε, οι δίσκοι έκαναν επιτυχία,σε κάθε γειτονιά υπήρχε ένα δισκοπω-λείο. Αυτό έχει αντικατασταθεί με τις πω-λήσεις μέσω διαδικτύου και μέσα απότον Τύπο. Ένα γρανάζι της δισκογραφίαςήταν και το ραδιόφωνο, που πλέον παίζειplaylist, χάσαμε και τους παραγωγούς μεάποψη. Γ.Ν.: Την εποχή που περιγράφει ο Δημή-τρης εγώ δεν την έζησα, διότι έβγαλατον πρώτο μου δίσκο το 2003. Σήμερα,είμαστε σε μια εποχή μετάβασης. Καμιάφορά σκέφτομαι εκείνους τους δημι-ουργικούς καιρούς, θα ήθελα πολύ νατους έχω ζήσει. Αυτό που αντιλαμβάνο-μαι, πάντως, είναι ότι είναι μεγάλη η δύ-ναμη των «ζωντανών» εμφανίσεων.

ςυμφωνείτε με την είσοδο στη μου-σική σκηνή νεότερων καλλιτεχνώνμέσα από τα ριάλιτι σόου;Δ.Μπ.: Τα ριάλιτι βρίσκουν την ευκαιρίανα πουλήσουν ελπίδα και όνειρο σε παι-διά που μπορεί να έχουν ταλέντο, αλλάμέσα από αυτή τη διαδικασία κινδυνεύ-ουν περισσότερο να ισοπεδωθούν.Γ.Ν.: Δεν είναι ο μοναδικός τρόπος τα ριά-λιτι. υπάρχουν πολλά παιδιά που γρά-φουν, τραγουδούν, αγαπούν αυτό πουκάνουν και το πονάνε. Ότι δεν ακούγο-νται δεν σημαίνει πως δεν υπάρχουν.

ποιο κίνητρο σας ωθεί να εξελίσσε-σθε; Και προς ποια κατεύθυνση;Δ.Μπ.: η μουσική είναι ένα αδιάκοπο τα-ξίδι που δεν σταματάει. η συνεργασία μετη Γιώτα στη Μικρή Επίδαυρο είναι έναόνειρο – κι όταν θα πραγματοποιηθεί,στη συνέχεια θα ακολουθήσει κάτι άλλο.Θέλω πλέον να συνεργάζομαι με πρό-σωπα από τα οποία θα αποκομίζω εμπει-ρίες. Συνεχίζω σαν να ξεκινάω τώρα, κερ-δίζοντας από τη νιότη και τις ιδέες τωννεότερων.Γ.Ν.: Το κίνητρό μου είναι η αγάπη μουγια τη μουσική, η οποία με έχει οδηγήσειεδώ. Σε όλη αυτήν την πορεία υπήρχαναγωνίες, δυσκολίες, απογοητεύσεις...πήρα όμως και πολλή χαρά. Αλλά δεναλλοιώθηκε το κίνητρο. s

[10 Ιουλιου 2014] #40 φEσTiBaλ aΘHNωN & EΠiδaYPoY 35

αΠο ξενο τοΠο κι αΠ’ αλαρΓινο…οι Έλληνες ανέκαθεν μετανάστευαν, για να βρουν καλύτερη ζωή. Στις μέρες μας χρειάστηκε να φιλοξενήσουν κι οι ίδιοι μετανάστες. Κοινά τα προβλήματα, έχουν τραγουδηθεί από όλα τα μουσικά ιδιώματα: δημοτικό, ρεμπέτικο, λαϊκό, έντεχνο. η Γιώτα Νέγκα και ο Δημήτρης Μπάσης φέρνουν τα πιο αντιπροσωπευτικά τραγούδια αυτής της θεματικής στην επικαιρότητα.Από την Κωνσταντίνα Κυριάκου, Φωτογραφίες: Βίκυ γεωργοπούλου

δημήτρης Μπάσης – γιώτα Νέγκα

K

μαΣ ελκει το μυΣτηριο οΧι αυτο Που ΦαινεταιμαΣ ελκει το μυΣτηριο οΧι αυτο Που Φαινεται

infoΘέατρο πορεία – δημήτρης τάρλοουΗ μεγάλη Χίμαιρα του Μ. Καραγάτση

η Γαλλίδα Μαρίνα Μπαρέ ερωτεύεταιέναν Έλληνα εφοπλιστή και τον ακολουθείστη Σύρο. Όταν, όμως, έρχεται σε επαφήμε τη χώρα που θαύμαζε, αναγκάζεται ναζήσει κάτω από τον αποδοκιμαστικό ίσκιοτης πεθεράς της. η οικονομική κατα-στροφή της οικογένειας συνδέεται με τηνψυχική φθορά της ηρωίδας. παίζουν: Αλε-ξάνδρα Αϊδίνη, Νίκος Ψαρράς, Όμηροςπουλάκης, Σοφία Σεϊρλή, ηλιάνα Μαυρο-μάτη, Κατερίνα Αποστολοπούλου, Βασι-λική Σταυροπούλου, Αλίκη Αλεξανδράκη,Δημήτρης Τάρλοου. Με την υποστήριξη του Γαλλικού ινστι-τούτου, στο πλαίσιο του προγράμματοςΕλλάς Γαλλία Συμμαχία 2014.

πειραιώς 260, Κτίριο η14-17 Ιουλίου, 21:00 Εισιτήρια: 20€, 10€ (φοιτητικό), 15€ (μειωμένο), 5€ (άνεργοι, ΑμεΑ)

δ η μ ή τ ρ η ς τ ά ρ λ ο ο υ

ΑΠ’ τΟΝ ΠΑΠΠΟυ στΟΝ ΕγγΟΝΟΟ δημήτρης τάρλοου είναι εγγονός

του Μ. Καραγάτση (απέναντι). Όπως ομολογεί σήμερα, ο Καραγάτσης,επιβλητικός και βαρύς ως χαρακτήρας,

ήταν το απώτερο δέος για τον ίδιο.

ο Μ. Καραγάτσης είναι πασίγνωστος στο μεγάλο κοινό από τις τηλεοπτικέςμεταφορές των σημαντικών κειμένων του – του Γιούγκερμαν, τουΣυνταγματάρχη Λιάπκιν... Αλλά το θεατρικό ανέβασμα της Μεγάλης Χίμαιραςείναι το πιο φιλόδοξο καλλιτεχνικό πείραμα. Την ευθύνη αυτού του πειράματοςεπωμίσθηκε ο εγγονός του, που επιχειρεί να συντονίσει σημαντικούςπρωταγωνιστές, τα ρεαλιστικά με τα ονειρικά στοιχεία της αφήγησης, το καθαρόαιμο θέατρο με κινηματογραφικές εικόνες... Από την Αργυρώ λύτρα, Φωτογραφία: Βίκυ γεωργοπούλου

ΘΕΑτΡΟ [10 Ιουλιου 2014] #40 φEσTiBaλ aΘHNωN & EΠiδaYPoY 37

μεταφορά στη σκηνή τουκλασικού μυθιστορήματοςτου Μ. Καραγάτση Η Με-γάλη Χίμαιρα θα ήταν ίσωςένα υπερβολικά παρά-τολμο εγχείρημα αν δεν

είχε την υπογραφή ενός κατ’ εξοχήν γνώ-στη του έργου του μεγάλου πεζογράφου,του Δημήτρη Τάρλοου, ο οποίος είναι εγ-γονός του συγγραφέα. ο Τάρλοου σκη-νοθετεί ένα θίασο εκλεκτών ηθοποιώνσ’ έναν καινοτόμο διάλογο μεταξύ θεά-τρου και κινηματογράφου, μεταξύ πραγ-ματικότητας και ονείρου, μεταξύ αλή-θειας και χίμαιρας...

τι σας ώθησε να ζητήσετε από τονςτρατή πασχάλη τη διασκευή της Με-γάλης Χίμαιρας και να ανεβάσετε αυτότο έργο;Είναι ένα μυθιστόρημα του  oποίου οιθεματικοί άξονες με ενδιέφεραν απόπαλιά. Βέβαια το γεγονός ότι είναι τουΚαραγάτση βοηθάει, γιατί έχω τα δικαι-ώματα αλλά και μια καλή γνώση του υλι-κού. Ως παιδί μεικτής οικογένειας, μετον Αμερικανό πατέρα μου να έρχεταιφοιτητής στην Ελλάδα το 1963 και ναμένει, με ενδιέφερε το θέμα των ξένωνκαι της προσαρμογής – ή μάλλον τηςμη προσαρμογής τους. ο πατέρας μουεξοικειώθηκε πολύ με την ελληνικήπραγματικότητα, μίλησε εξαιρετικά ελ-ληνικά, τραγούδησε ρεμπέτικα, έκανεπαρέα με τον Τσαρούχη, κι ωστόσοεκριζώθηκε βίαια από δω. Όταν χώριζεμε τη μάνα μου, μου αφηγήθηκε ότι βλέ-ποντας μια ταινία του Γούντι Άλεν στηνοποία ήταν ο μόνος που γελούσε στοσινεμά, κατάλαβε πόσο ξένος νιώθει. Εί-ναι τρομακτικό να το ανακαλύπτεις μετάαπό 15 χρόνια. Κάπως έτσι καίγεται καιη Μαρίνα Μπαρέ σ’ αυτό το αναλυτικόψυχογράφημα.

ο Καραγάτσης μπαίνει στα μυθιστο-ρήματά του κανονικά ως Δημήτρης Ρο-δόπουλος (σ.σ. το πραγματικό όνοματου Καραγάτση), ως ο ίδιος ο Καραγά-τσης. Εδώ μπαίνει και ως Δημήτρης Ρο-δόπουλος, εμφανίζεται δηλαδή όπως ο

Χίτσκοκ στις ταινίες του, μ’ έναν μικρόρόλο, αλλά επί της ουσίας νομίζω ότι τοκάνει πολύ πιο πονηρά, μέσω του Μηνάκαι της Μαρίνας, όπου διχοτομεί τονεαυτό του ψυχικά. Αυτά ήταν στοιχείαπου με ενδιέφεραν και γι’ αυτό επέλεξανα το κάνω, κι όχι γιατί νιώθω ότι πρέπεινα κάνω Καραγάτση. Δεν κάνω ποτέπράγματα που δεν με αφορούν προσω-πικά. η διασκευή του Στρατή πασχάληθεωρώ ότι ήταν ευτυχής συγκυρία. Ήτανο μόνος που θα τολμούσε να γράψει ένακαινούργιο έργο, κι όχι απλώς να κάνειμια διασκευή διαλόγων. Ήταν ο μόνος οοποίος δέχθηκε να εντάξει κινηματο-γραφική πλοκή στο έργο που αποτελείκανονικό διάλογο μεταξύ του θεάτρουκαι του κινηματογράφου. Διηγούμαστετην ιστορία και με τα δύο μέσα.

ςτην παράστασή σας παρεμβάλλο-νται κινηματογραφικές σεκάνς, που«συνομιλούν», επεξηγούν, σχολιά-ζουν ή προεκτείνουν τα θεατρικάδρώμενα. γιατί καταφύγατε και στονκινηματογράφο; η αίσθηση που έχω για το μυθιστόρημαείναι αυτή ενός επικού μελοδράματοςμε στοιχεία τραγωδίας. Κι αυτό το επικόμελόδραμα μόνο μέσω χαρακτήρωνπου είναι μεγαλύτεροι της πραγματικό-τητας μπορεί να αποδοθεί. Θα μπο-ρούσε να γίνει κι αλλιώς, μπορεί να πεικάποιος. Σίγουρα. Μια σημαντική με-ρίδα των Ελλήνων θεατών είτε πηγαίνεινα ακούσει την πρόζα είτε έχει μια προ-κατασκευασμένη εικόνα για το πώς πρέ-πει να είναι τα πράγματα. Αυτό είναι βα-θύς συντηρητισμός (κατά περίπτωση,μάλιστα, μπορεί να είναι και επαρχιωτι-σμός), που είναι επίσης μια από τις θε-ματικές του έργου.

ποια μέθοδο επιλέξατε για να μηνπροδώσετε το κλίμα του συγγραφέα; η αφήγηση του Καραγάτση χρησιμο-ποιεί ρεαλιστικά στοιχεία προκειμένουνα μας εξοικειώσει με έναν γνωστό κό-σμο, αλλά επί της ουσίας δεν είναι ούτερεαλισμός ούτε νατουραλισμός. Όλη ηζωή αυτών των ανθρώπων είναι ένα

όνειρο, μια χίμαιρα. Γι’ αυτό και στην πα-ράσταση δεν υπάρχουν καθόλου ρεαλι-στικές περιγραφές. Δεν χρησιμοποιούμεδηλαδή πιάτα, ποτήρια και άλλα σκη-νικά αντικείμενα. υπάρχουν μόνο έναςκαναπές, ένα παλιό ραδιόφωνο, ελάχι-στά πράγματα…

Ένας ξένος προσπαθεί να προσαρ-μοσθεί στο ελληνικό περιβάλλον.Ένας σκοτεινός ερωτικός πόθος.Αυτά είναι τα βασικά μοτίβα που εκ-μεταλλεύεται η σκηνοθεσία σας; Είναι και τα δυο πολύ γεροί άξονες. Μηνξεχνάμε, επίσης, ότι ο έρωτας σε αυτό τομυθιστόρημα είναι καθαρά μια πρόβαθανάτου. ο Καραγάτσης εμφανίζει μεμεγεθυντικό φακό πάρα πολύ ψυχρά καιωμά αυτό που είναι οι άνθρωποι. Δεν εί-ναι ψυχρός και ωμός ο ίδιος. Αντίθετα,είναι οδυρόμενος, ευαίσθητος και απελ-πισμένος, αλλά λέει «να, αυτό είμαστε»,αυτές τις ανάγκες έχουμε. Γι’ αυτό τον μί-σησαν τον Καραγάτση, γιατί παρου-σίαζε τους ανθρώπους έτσι όπως οι άν-θρωποι δεν θέλουν να βλέπουν τονεαυτό τους. Γιατί εμφανίζει τερατώδειςπλευρές τους. η επιθυμία αυτών των αν-θρώπων είναι να βυθιστούν σε έναακραίο ρομάντσο, αλλά διαπιστώνουνάναυδοι ότι δεν υπάρχει τίποτα – κι αυτόείναι το τραγικό. πάνε για μαλλί και βγαί-νουν κουρεμένοι. η πρόθεσή τους όμωςείναι ρομαντική.

τείνουμε να θεωρούμε ως πιο μεγάλοπάθος τη σκοτεινή, την ανεκπλήρωτηπλευρά του έρωτα, όπως εκφράζεταικαι στη Μεγάλη Χίμαιρα. γιατί μας αγ-γίζει πάντα αυτή η προσέγγιση τουέρωτα; Γιατί ζούμε από το μυστήριο, δεν ζούμεαπό τη φωτεινή πλευρά. Μας έλκει σανμαγνήτης το μυστήριο, το αφανέρωτο,αυτό που υπονοείται, όχι αυτό που φαί-νεται. Αυτό που δεν φαίνεται μας έλκει.Και στις παραστάσεις που μου αρέσουν,αυτό που με γοητεύει είναι ό,τι δεν λέ-γεται. Αυτό είναι πολύ δύσκολο να επι-τευχθεί ως σκηνικό αποτέλεσμα. Αυτόπου υπάρχει χωρίς να λέγεται. Είναι η

ατμόσφαιρα μεταξύ δύο προσώπων ήπερισσότερων. Και για να μιλήσω για τηδική μας προσπάθεια, είναι πολύ εντυ-πωσιακό αυτό που προκύπτει ως αδή-λωτη σχέση μεταξύ της Μαρίνας και τουΜηνά. Κι αυτό είναι πολύ ισχυρό χαρτί,διότι στην πραγματικότητα όλο το μυ-θιστόρημα είναι αυτή η σχέση. Αυτό δενπαίζεται. Ή υπάρχει ή δεν υπάρχει, κιεγώ εδώ το παρατηρώ, παρότι είμαι πά-ντα κακός θεατής της δικής μου δου-λειάς.

ςτην παράσταση εσείς υποδύεστετον Καραγάτση, τον παππού σας...Εγώ υποδύομαι τον εαυτό μου. Στηνπραγματικότητα, επί της ουσίας, είναιμια ειρωνεία αυτό το πράγμα: ο Καρα-γάτσης σπάει τον τέταρτο τοίχο καιμπαίνει στο μυθιστόρημά του, κι εγώσπάω τον τέταρτο τοίχο και μπαίνω ωςσκηνοθέτης στην παράστασή μου. Ταυ-τοχρόνως όμως δηλώνω ότι είμαι ο Δη-μήτρης Ροδόπουλος, όχι εκείνος, αλλά οεγγονός του.

Μοιάζετε με τον παππού σας;ο Καραγάτσης είχε κάτι το αυστηρό καιτο βαρύ. Εγώ δεν του μοιάζω καθόλουστο physique, κι αυτό με ταλαιπώρησεστη ζωή μου. Ωστόσο αυτό το βαρύθυμοτου χαρακτήρα του το έχω πάρει.

τι σας ταλαιπώρησε;Το γεγονός ότι η εικόνα μου δεν συμ-βάδιζε και δεν συμβαδίζει με αυτό πουφέρω. πάντα έμοιαζα μικρότερος απότην ηλικία μου, οι άλλοι με αντιμετώπι-ζαν ως νεαρό, κι αυτό κοντράριζε μεαυτό που ένιωθα εγώ για τον εαυτό μου,με αυτό που ήμουν πραγματικά. ΣτονΚαραγάτση συμβάδιζε το μέσα με τοέξω του: ήταν τεράστιος, βαρύς μέσακαι έξω.

ςας λέει κάτι το γεγονός ότι, πολύγρήγορα, εξαντλήθηκαν τα εισιτήριαγια τις παραστάσεις του Φεστιβάλ; Για τους εχθρούς σημαίνει ότι πουλάει οΚαραγάτσης, για τους φίλους ότι είμα-στε ένας καλός θίασος... s

H

τις αρχές ιουνίου του 1904,πάσχοντας από φυματίωσηστο τελικό στάδιο, ο ΆντονΤσέχοφ ταξίδεψε με τη γυ-ναίκα του Όλγα σ’ ένα θέρε-τρο της νοτιοδυτικής Γερμα-

νίας, με την ελπίδα της ανάρρωσης. Όμωςήταν πολύ αργά, και στις 15 ιουλίου ανα-κάθισε στο κρεβάτι του και δήλωσε στονγιατρό του ότι είχε φτάσει πια η ώρα να πε-θάνει, οριστικά και αμετάκλητα. Εκείνοςσυμφώνησε και ζήτησε από την υπηρέτριανα του φέρει ένα ποτήρι σαμπάνια. ο Τσέ-χοφ πήρε τη σαμπάνια, χαμογέλασε στηγυναίκα του και είπε: «Καιρό είχα να πιωσαμπάνια». Κατέβασε το ποτήρι όλο μονο-μιάς, έκλεισε τα μάτια του και πέθανε χωρίςάλλη καθυστέρηση.

Αυτή η ιστορία του θανάτου του, όπωςτην καταγράφει η γυναίκα του Όλγα στοημερολόγιό της, θα μπορούσε να είναιγραμμένη από τον ίδιο τον Τσέχοφ: σταδιηγήματά του, το τραγικό δεν είναι παρά ηάλλη όψη του κωμικού, το νόημα δεν βρί-σκεται στα λόγια αλλά στις παύσεις ανά-μεσά τους, οι κοινωνικές και ηθικές αξίεςαποδεικνύονται κούφιες, ενώ αντίθετα οιταπεινές, ασήμαντες λεπτομέρειες της κα-θημερινότητας φωτίζουν τις μεγάλες αλή-θειες της ανθρώπινης ύπαρξης.

Διασκεδαστικές ιστορίες περί θνητότηταςείναι ο τίτλος της παράστασης που προτεί-νει ο σκηνοθέτης Γιάννης Μόσχος στο πλαί-σιο του φετινού φεστιβάλ. υλικό του, δέκαμικρά αριστουργήματα του Τσέχοφ, λίγο-πολύ άγνωστα στο ευρύ κοινό.

Ιστορίες περί θνητότητας, λοιπόν. Έναςτρόπος για να μιλήσουμε για το θάνατο;Ναι, και για το θάνατο. Όταν μιλάει κανείςγια τη ζωή, μιλάει και για το θάνατο. Απλώςο θάνατος είναι μια λέξη που αποφεύγουμε,μας τρομάζει, παρόλο που το μόνο βέβαιοείναι ότι θα πεθάνουμε. η θνητότητα είναιτο μόνο που πραγματικά γνωρίζουμε στηζωή. ο τίτλος είναι παρμένος από ένα απότα διηγήματα της παράστασης, το «περίθνητότητας, μια διασκεδαστική ιστορία».η παράσταση είναι, για μένα, αυτό ακρι-βώς: η αγωνία μας να δικαιώσουμε τη ζωήμας, να ξεχωρίσουμε, να αποδείξουμε ότιαξίζουμε που υπάρχουμε. Και είναι τελικάκωμικό όλο αυτό. Και γι’ αυτό είναι υπέρο-χος ο Τσέχοφ, που ποτίζει και την πιο δρα-ματική του ιστορία με τρομερό χιούμορ.Ακόμα και η πιο τραγική στιγμή φλερτάρειμε το γελοίο. Αν αυτό δεν το αντιλαμβάνε-σαι, η ζωή σού φαίνεται αφόρητη. Μεγα-λώνοντας, το αντιλαμβάνομαι όλο και πε-ρισσότερο, χωρίς αυτό να σημαίνει ότιμπορώ να το διαχειριστώ σωστά. ζω τόσαδράματα –μικρά, ασήμαντα, προσωπικάδράματα– τα οποία βιώνω τρομερά,ωστόσο αντιλαμβάνομαι πλέον και την κω-μική τους διάσταση. Ελπίζω μεγαλώνονταςνα βλέπω περισσότερο το γελοίο του πράγ-ματος παρά την εκάστοτε τραγωδία.

Και το θέατρο όμως είναι μια τέχνη τουεφήμερου. Είναι κάτι που αποδέχεστε ήσας ενοχλεί;

Ναι, είναι εφήμερο, και αυτό το κάνει γοη-τευτικό και την ίδια ώρα οδυνηρό. Το απο-δέχομαι, αλλά με βασανίζει κιόλας. Επιβιώ-νουμε ίσως γιατί όταν ολοκληρώνεται έναςκύκλος, αρχίζει ένας καινούργιος. ξεκινάμεμια άλλη ζωή. Ενώ η πραγματική μας ζωήτελειώνει κάποια στιγμή οριστικά, χωρίς ναμας δίνεται άλλη ευκαιρία.

Απ’ αυτήν την άποψη, το θέατρο καθυ-στερεί το θάνατο, τον αναβάλλει...Δεν το είχα σκεφτεί έτσι αλλά ναι, μ’ αρέσει!

ποιο είναι το υλικό της παράστασης; Δέκα διηγήματα του Τσέχοφ – αυτά είναι οβασικός κορμός. Στην αρχή και το τέλοςυπάρχουν μικρά αποσπάσματα και φρά-σεις από πολύ γνωστά θεατρικά έργα τουΤσέχοφ, ένας μονόλογος για την έναρξη κιένα μικρό διαλογικό κομμάτι για το φινάλε.Όμως το βασικό υλικό είναι τα διηγήματα.Δεν έχω επιλέξει τα πολύ γνωστά του, κυ-ρίως γιατί η ιδέα ήταν να είναι πολύ μικρέςιστορίες, κι έτσι η επιλογή είχε να κάνει μετο μέγεθος. Ανάμεσά τους είναι «Το τυχερόλαχείο», «η θλίψη», «Κυρίες», «η αφήγησημιας κυρίας».

τι είδους φόρμα έχετε δημιουργήσει γιατην παράσταση;Έχει κρατηθεί ο αφηγηματικός χαρακτή-ρας των διηγημάτων, γιατί η λογική της πα-ράστασης δεν ήταν να δραματοποιηθούνπλήρως τα διηγήματα. Έχουμε λοιπόν τέσ-σερις ηθοποιούς που αφηγούνται τις ιστο-ρίες. υπάρχει μια παιγνιώδης διάθεση, ενώοι αφηγητές ταυτόχρονα «ενσαρκώνουν»τα πρόσωπα: μια σειρά από πρόσωπα, δια-φόρων ηλικιών, φύλων. Και μέσα απ’ αυτότο παιχνίδι, αφηγούνται την ιστορία τηςζωής όλων μας. Είναι τρομαχτικό το να βλέ-πεις, μέσα από τα κείμενα του Τσέχοφ, ότιδεν έχει αλλάξει σήμερα απολύτως τίποταγια την ανθρώπινη ζωή και συμπεριφορά.

Είναι η συρραφή πεζών έργων καλή ιδέαγια το θέατρο;Ναι, είναι καλή ιδέα αν λειτουργεί. Και προ-φανώς έχει δυσκολίες. Δεν υπάρχουν, όμως,κανόνες στην τέχνη, κι έτσι κρίνουμε τοκάθε πράγμα μόνο του. ο στόχος οπωσδή-ποτε ήταν να μείνουμε πιστοί στο υλικό,στα κείμενα του Τσέχοφ. Άλλωστε είναιτόσο ωραία γραμμένα που πρέπει να είσαικουτός για να νομίζεις ότι μπορείς να ταγράψεις καλύτερα. ο Τσέχοφ είναι εκπλη-κτικός παρατηρητής της ανθρώπινης ζωήςκαι συμπεριφοράς, αντιλαμβάνεται από-λυτα τις αντιφάσεις των ανθρώπων αλλάδεν κρίνει, αντιθέτως αγαπά τους ανθρώ-πους. Στα κείμενά του, αναγνωρίζεις κομ-μάτια του εαυτού σου. Είναι μεγάλη πρό-κληση να καταφέρεις λοιπόν να δώσεις τοέργο του με τρόπο θεατρικό – και όσο καλάκι αν το κάνεις, πάλι θα σε ξεπερνά.

πότε συνειδητοποιήσατε ότι θέλατε ναγίνετε σκηνοθέτης θεάτρου; πριν ακόμη καταλάβω καλά καλά το τι σή-μαινε. Έβλεπα από πολύ μικρός θέατρο, μεπήγαινε η μάνα μου που ήταν θεατρόφιλη...και φυσικά με τα χεράκια της έβγαλε τα μα-

τάκια της! Ήταν γιατροί οι γονείς μου, καιήθελαν να συνεχίσω την οικογενειακή πα-ράδοση. Αλλά κανείς δεν μπορεί να εξηγή-σει γιατί ένας άνθρωπος ξαφνικά μαγεύεταιαπό κάτι, από μια τέχνη. Εγώ μαγεύτηκααπό το θέατρο, και κατάλαβα ότι αυτό πουήθελα ήταν να μπορώ να ορίσω το πώς θαγίνει το σύνολο των πραγμάτων σε μια πα-ράσταση. Μετά έμαθα ότι αυτό το λένεσκηνοθεσία...

δεν μπήκατε ποτέ στον πειρασμό τηςυποκριτικής; ποτέ! Θα ήμουν σίγουρα πολύ κακός ηθο-ποιός. Σπούδασα υποκριτική φυσικά γιατίμου ήταν χρήσιμο για τη σκηνοθεσία. Καιτότε είδα τι πειρασμός είναι το να βρίσκεσαιπάνω στη σκηνή, και πώς μπορεί να σε γοη-τεύσει, να σε κατακτήσει... Και η δύναμηπου έχει ο ηθοποιός! Γιατί, παράσταση χω-ρίς σκηνοθέτη γίνεται, χωρίς ηθοποιούςόμως όχι. Ευτυχώς φυσικά που δεν ακο-λούθησα αυτό το δρόμο – θα ήταν κατα-στροφή.

Κατά τη γνώμη σας, τι κάνει έναν ηθο-ποιό καλό;πώς να το εξηγήσει κανείς αυτό; πώς ναπροσδιορίσει ένα ταλέντο που έχει έναςάνθρωπος; Είναι ένα ψυχικό χάρισμα, είναιη επικοινωνιακή ικανότητα ενός εσωτερι-κού κόσμου που έχει ενδιαφέρον, είναι μιαειδική ευαισθησία. Δεν υπάρχει λέξη να πε-ριγράψει πραγματικά τι κάνει έναν καλλι-τέχνη καλό. Είναι κάτι άπιαστο. Με το πουθα σταθεί επί σκηνής και θα μιλήσει, σ’ εν-διαφέρει αυτό που θα σου πει. Δεν ακυ-ρώνω τη σημασία της εκπαίδευσης φυσικά,αλλά υπάρχει και κάτι άλλο. Είναι σκληρόπράγμα να θέλει κανείς να κάνει μια δου-λειά καλλιτεχνική και να μην έχει το ειδικόχάρισμα. Θα μου πεις, ποιος είναι αυτόςπου θα ορίσει ποιος το έχει και ποιος όχι; πι-στεύω όμως ότι το ειδικό χάρισμα κερδίζει,κι ότι είναι καθαρό σε όλους...

Κι εσείς ως σκηνοθέτης; Έχετε ελαττώ-ματα;Είμαι, ίσως, πολύ λογικός, πολύ ορθολογι-στής. Το πολεμάω διαρκώς. Κάποιες φορέςτα καταφέρνω, κάποιες λιγότερο. η λογικήείναι ένα πρόβλημα, το κεφάλι που ορίζει ταπάντα είναι ένα πρόβλημα. Γιατί τα πραγ-ματικά ωραία πράγματα συμβαίνουν σευποσυνείδητο επίπεδο, όταν η λογική μένειστην άκρη, όταν λειτουργεί η αίσθηση –χωρίς όμως αυτό να οδηγεί στο χάος. Είναιμια λεπτή ισορροπία, αλλά δεν υπάρχει συ-νταγή, δεν είναι μαθηματικά...

Έχετε ακολουθήσει στην παράστασητον πασίγνωστο κανόνα, γνωστό ως το«όπλο του τσέχοφ»;που πρέπει να εκπυρσοκροτήσει στο τέ-λος! Σοφή ρήση, αν βάζεις ένα όπλο στηνπρώτη πράξη, πρέπει να το χρησιμοποιή-σεις ώς την τρίτη. Γιατί μια ιδέα που φαίνε-ται αρχικά καλή αλλά μετά μένει ανεκμε-τάλλευτη είναι άχρηστη. πρέπει να κατα-λήξεις σε σκηνικά πράγματα που να έχουννόημα, όχι σε ιδέες πεταμένες πάνω στησκηνή. Τον ακολουθώ αυτόν τον κανόνα,

και όχι μόνο όταν σκηνοθετώ Τσέχοφ!

Ξεκινήσατε την καριέρα σας δίπλα σεγνωστούς σκηνοθέτες, στο Αμόρε. Μά-θατε από αυτούς;πάρα πολύ. Το πιο χρήσιμο πράγμα για τοθέατρο είναι να βρεθείς κοντά σε ανθρώ-πους που έχουν να σου μάθουν πράγματα,και να τα ακούσεις. Μπορεί να είναι πολύδιαφορετικός ο τρόπος τους, ή ο κόσμοςτους, αλλά έχεις να κερδίσεις κάτι απ’ όλους.Δουλεύοντας ως βοηθός του Γιάννη Χου-βαρδά, για παράδειγμα, κατάλαβα το ρόλοτου σκηνοθέτη, αλλά και το πώς να διαβά-σει κανείς ένα έργο και πώς να κάνει μιασύνθεση. Ήταν πολύτιμη εκείνη η συνερ-γασία, και φυσικά ότι ήμουν μέλος της οι-κογένειας του Αμόρε. Ευτυχώς ή δυστυ-χώς, το Αμόρε έκανε έναν κύκλο καιτελείωσε. Ήταν πολύ οδυνηρό για όλουςότι έκλεισε, αλλά από την άλλη έκλεισεπάνω στην ακμή του. ο Χουβαρδάς, που εί-ναι ένας έξυπνος άνθρωπος, έκλεισε τονκύκλο με ωραίο τρόπο.

διαφέρει το θεατρικό τοπίο σήμερα;Ναι, είναι πολύ διαφορετικό από τότε. Τότεείχαν μόλις δημιουργηθεί δομές, θεατρικέςεστίες με τη στήριξη επιχορηγήσεων, κιεμείς, η γενιά των σαράντα και κάτι σήμερα,ενταχθήκαμε σ’ αυτές. πλέον όλα αυτά είναιανέκδοτο, δεν υπάρχει τίποτα. υπάρχουνδύο κρατικές σκηνές, το Φεστιβάλ, η Στέγητα τελευταία χρόνια – και τέλος. Αναγκαζό-μαστε να κάνουμε πολλές εκπτώσεις, όχιαπαραίτητα σε σχέση με το καλλιτεχνικόαποτέλεσμα, γιατί η επιθυμία των ανθρώ-πων να κάνουν καλή δουλειά παραμένειισχυρή, αλλά σε σχέση με τις συνθήκες. Γιανα καταφέρει κάποιος να βιοποριστεί στοι-χειωδώς, πρέπει να εφεύρει χίλια δυο πράγ-ματα. Δεν έχουμε όμως άλλη επιλογή, αλ-λιώς θα μείνουμε σπίτι μας.

Και η σχέση με το κοινό; Έχει, κατά τηγνώμη σας, αλλάξει;πρέπει πάντα νομίζω να υπάρχει η ανά-γκη από τους δημιουργούς να επικοινω-νήσουν κάτι, και όχι απλώς να πειραματί-ζονται. Αλλιώς το κοινό γιατί να έρθει; Απότην άλλη πλευρά, κανείς δεν ξέρει τι θέλειτο κοινό, δεν υπάρχουν απαντήσεις. Είναιαλήθεια ότι το ελληνικό κοινό πολλές φο-ρές δεν είναι ανοιχτό, αντιθέτως περιμένειαπό τους καλλιτέχνες κάτι συγκεκριμένο.Στην Επίδαυρο τα τελευταία χρόνια έχουνσυμβεί διάφορα ανόητα έκτροπα, που ξε-κινούν από μια εξίσου ανόητη αρχαιολα-τρία. Το μέσο κοινό είναι αρκετά συντηρη-τικό, και ίσως οι συντηρητικές απόψεις νακερδίζουν σήμερα έδαφος. Και την εποχήτου Αμόρε υπήρχαν αντιδράσεις από με-ρίδα του κόσμου σε κάποια πρωτοποριακάθεάματα, αλλά υπήρχε και μεγαλύτερη διά-θεση να βγούμε από τον μικρόκοσμό μας.Σήμερα έχουμε πλημμυρίσει από θεάματανοσταλγίας για την «υπέροχη, αγνή, κα-θαρή Ελλάδα του 1950 και του 1960». Κα-τασκευασμένες εικόνες του παρελθόντος...Σε τι ήταν παράδεισος η Ελλάδα του τότε;Σίγουρα όχι για τις γυναίκες ή τους ομο-φυλόφιλους... s

ΘEaTPo38 φEσTiBaλ aΘHNωN & EΠiδaYPoY #40 [10 ΙΟυλΙΟυ 2014]

Σ

εΧΘροΣ τηΣ νοΣταλΓιαΣΈγινε σκηνοθέτης επειδή αγάπησε το θέατρο. υπήρξε βοηθός του γιάννη χουβαρδά στο Αμόρε. Ανεβάζει τσέχοφ, τον γοητεύουν η συσχέτιση τραγικού και κωμικού στοιχείου χωρίς να το κάνει θέμα. Ο βιοπορισμός δεν τον τρομάζει, οι στοχαστικές προσαρμογές στην πραγματικότητα είναι μέρος της δουλειάς του. Και γελάει όταν του λένε ότι χθες, πέρυσι, παλιά ήταν καλύτερα.

Από τη Νίκη Ορφανού, Φωτογραφία: Βασίλης Μαθιουδάκης

infoγιάννης ΜόσχοςΔιασκεδαστικές ιστορίες περί θνητότητας -Βασισμένο σε διηγήματα του Αντόν Τσέχοφ

ο Γιάννης Μόσχος διασκευάζει αποσπά-σματα από δέκα διηγήματα του Τσέχοφσε μια παράσταση με θέμα την αδυναμίατων ανθρώπων να συμφιλιωθούν με τονθάνατο. Ερμηνεύουν: Αλέξανδρος Μυ-λωνάς, Μιχάλης οικονόμου, Εύη Σαουλί-δου, λυδία Φωτοπούλου.

πειραιώς 260, Κτίριο Ε 18-20 Ιουλίου, 21:00 Εισιτήρια: 15€, 10€ (μειωμένο, φοιτητικό),5€ (άνεργοι, ΑμεΑ)

γιάννης Μόσχος

ΟΙ ΘΕΟΙ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΔΕΝ ΘΑ ΒΑΛΟΥΝ ΤΟ ΧΕΡΙ ΤΟΥΣ, ΟΠΟΤΕ...

καντε το μονοι ΣαΣδηΠΕΘΕ Πάτρας & Αρτivities – Κώστας φιλίππογλου

ο Φιλοκτήτης ανεβαίνει στην Επίδαυρο σε σκηνοθεσία ΚώσταΦιλίππογλου και με τον Μιχαήλ Μαρμαρινό, τον Αιμίλιο Χειλάκηκαι τον Κωνσταντίνο Μαρκουλάκη στους ρόλους τουΦιλοκτήτη, του Νεοπτόλεμου, του οδυσσέα. Είναι μια τραγωδίαηθικών συγκρούσεων και διλημμάτων, χάρη στην οποίαβραβεύθηκε ο Σοφοκλής το 409 π.Χ. Καινοτόμος, υποβαθμίζειτο ρόλο των θεών. Αλλά όταν λείπουν οι θεοί, ιδιαίτερα μάλισταοι θεοί της Ελλάδας, το βάρος της λύσης ενός προβλήματοςανήκει στους ανθρώπους. Με την Τροία, οι Έλληνες τακατάφεραν. Θα τα καταφέρουν και σήμερα; Από την Αργυρώ λύτρα

infoδηπΕΘΕ πάτρας & Αρτivities – Κώστας ΦιλίππογλουΦιλοκτήτης του Σοφοκλή

ο Φιλοκτήτης εκστρατεύει μαζί με τουςυπόλοιπους Έλληνες εναντίον των Τρώων,αλλά στη λήμνο τον δαγκώνει ένα ερ-πετό στο πόδι και καθώς, η πληγή του δενθεραπεύεται, αποφασίζεται να τον εγκα-ταλείψουν εκεί. Μετά από δέκα χρόνιαπολέμου, δίνεται χρησμός ότι οι Αχαιοίδεν θα κυριεύσουν την Τροία χωρίς τοανίκητο τόξο του ηρακλή που κατείχε οΦιλοκτήτης. ο οδυσσέας και ο Νεοπτό-λεμος στέλνονται στη λήμνο να αποσπά-σουν με δόλο το τόξο από τον Φιλοκτήτη.παίζουν: Μιχαήλ Μαρμαρινός, ΑιμίλιοςΧειλάκης, Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης. η παράσταση παρουσιάζεται στα Ελλη-νικά, με αγγλικούς υπέρτιτλους.

Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου18-19 Ιουλίου, 21:00 Εισιτήρια: 40€ (ζώνη ViP), 35€ (ζώνη Α),25€ (ζώνη Β), 15€ (ζώνη Β: φοιτητικό),15€ (Άνω Διάζωμα), 10€ (Άνω Διάζωμα:φοιτητικό), 5€ (άνεργοι, ΑμεΑ)

ΘEaTPo

θοποιός, σκηνοθέτης, πα-νεπιστημιακός δάσκαλος.ιδιότητες με τις οποίες τοέργο του Μιχαήλ Μαρμα-ρινού έχει ταξιδέψει εντόςκαι εκτός συνόρων, έχο-

ντας αποσπάσει σημαντικές διεθνείςδιακρίσεις. πρωτοποριακός όσο και αμ-φιλεγόμενος, δεν έχει διστάσει να ανα-μετρηθεί με γιγαντιαία έργα του παγκό-σμιου ρεπερτορίου, ενώ σπάνια οιδουλειές του να μην έχουν προκαλέσειέντονες συζητήσεις, με τελευταία την πα-ράσταση Φάουστ του Γκαίτε, που σκη-νοθέτησε τον περασμένο θεατρικό χει-μώνα. Όπως κι αν κρίνει κανείς τηνπροσέγγισή του, δεν μπορεί να μην ανα-γνωρίσει πως ο Μιχαήλ Μαρμαρινόςαποτελεί ένα ξεχωριστό κεφάλαιο για τοσύγχρονο θέατρο. Φέτος, θα τον δούμεστην Επίδαυρο να ενσαρκώνει ένανσπουδαίο ήρωα της παγκόσμιας δραμα-τουργίας, τον Φιλοκτήτη του Σοφοκλή.

ςε τι εστιάζετε την τραγικότητα τουΦιλοκτήτη; Νομίζω ότι ο πυρήνας της τραγικότηταςτου Φιλοκτήτη είναι πως πρόκειται γιαέναν ήρωα, ένα πρόσωπο του οποίου τοσύστημα αξιών μοιάζει να μην εξαργυ-ρώνεται με την τρέχουσα πραγματικό-τητα. Δεν μπορεί να συνεννοηθεί με τουςάλλους ήρωες στο επίπεδο του τι είναιπρέπον, ηθικό, αξιοπρεπές, και νομίζωότι η απομόνωσή του στη λήμνο είναιαπλώς η γεωγραφία αυτής της μοναξιάς.Θεωρώ πως είναι σωστό την τραγωδία ή

τουλάχιστον το συγκεκριμένο δράμα νατο αντιλαμβανόμαστε και στο σήμερα.Αν τυχόν θυμίζει τίποτα από τη δική μαςεμπειρία ως μέλη μιας ιστορικής πραγ-ματικότητας στην οποία συμμετέχουμεκαι υποτίθεται ότι διαμορφώνουμε ή όχι.

υπάρχουν συμβολισμοί στο πρό-σωπο του Φιλοκτήτη που μας επιτρέ-πουν αναγωγές στη σημερινή εποχή;η εγκατάλειψή του από τους Αχαιούςεπειδή τους βρωμάει η πληγή του μεοδηγεί σε σκέψεις...πρέπει να ξεμπερδεύουμε με αυτό τοάγχος της αναγωγής στο σήμερα καιαπλώς να αναγνωρίσουμε ότι το τότεκαι το σήμερα είναι το ίδιο σημείο μέσαστο μύθο. Κι εμείς σήμερα δεν ζούμεστο σήμερα, ζούμε στο μύθο. Από κεικαι πέρα μπορούμε να αναγνωρίζουμετα επιμέρους συμπτώματα, όπως το ότιοι Αχαιοί πέταξαν εκεί τον Φιλοκτήτηγιατί τους βρώμαγε ή γιατί τους ήτανάχρηστος πλέον...

Με δεδομένο ότι το σχήμα ύβρις-άτιςδεν είναι τόσο εμφανές στη συγκε-κριμένη τραγωδία, ποια θα λέγατε ότιείναι η ευθύνη του Φιλοκτήτη για τηδική του μοίρα;η ύβρις και η άτις βρίσκεται στο κεφάλιτων Αχαιών. Αυτοί διέπραξαν την ύβρικαι ουσιαστικά τιμωρούνται γιατί σκο-τώνονται στην Τροία τόσα χρόνια. Θαμπορούσε να είναι κι ένας υπότιτλος τηςτραγωδίας το «για ποιο λόγο τιμωρού-νται οι Αχαιοί» κι επειδή κι εμείς σήμεραθεωρούμαστε Αχαιοί...

ο Φιλοκτήτης απλώς τυχαίνει να εί-ναι το όργανο της ύβρεως, αλλά βέβαιαο ίδιος υποφέρει γιατί είναι άνθρωπος.Είναι πολύ ενδιαφέρον το ότι ενώ ο πό-νος του είναι το στίγμα του, του προ-σφέρουν την αποθεραπεία κι αυτός τηναρνείται διότι τον πρόδωσαν και δενυπογράφει «δήλωση μετανοίας». ο Φι-λοκτήτης θυμίζει μερικές γενιές αριστε-ρών που χάθηκαν μέσα στην κοινωνίακαι χάθηκαν μέσα στην απόλυτη αίγλητης αξιοπρέπειάς τους. Μου έρχεται γιαπαράδειγμα στο μυαλό ο Νίκος πλου-μπίδης. Δεν είναι μόνο από την αρι-στερά τα παραδείγματα, αλλά είναι κυ-ρίως από την αριστερά. Γιατί η αριστεράκουβαλούσε οπλοστάσιο αξιών, ακόμηίσως και λάθος μερικές φορές, αλλάκουβαλούσε.

ο Φιλοκτήτης λέει: «Τι μου ζητάτε ναπάω στην Τροία; Να κουβαλήσω στοέκτρωμα του Ατρέα την πληγή μου;» ηπληγή του Φιλοκτήτη που είναι ζωντανήδιαρκώς, επειδή πονάει, είναι η διαρκήςσυνείδηση των αξιών του.

Αυτή είναι επομένως κι η «ευθύνη»του, η συνείδηση των αξιών του;Όσο ήταν ευθύνη για τους αριστερούςπου τους λέγανε «σου δίνουμε ένα περί-πτερο, ρε παιδί μου, υπόγραψε και θα φύ-γεις από τη Μακρόνησο» και αρκετοί λέ-γανε «όχι». Χωρίς να τολμώ εγώ βέβαια ναασκήσω κριτική και σε όσους είπαν «ναι».

Ο Φιλοκτήτης θεωρείται τραγωδίατων ανθρωπίνων σχέσεων. Έχει κα-νέναν αληθινό φίλο ο Φιλοκτήτης,

όπως υπαινίσσεται το όνομά του;Έχει έναν τρομερό φίλο, έχει Τον φίλο. Κιαυτός είναι ο ηρακλής. ο Φιλοκτήτηςήταν ο μόνος που βοήθησε στον από-λυτο πόνο τον ηρακλή, γιατί μόνο αυτόςτόλμησε να τον σηκώσει και να τον βά-λει στη φωτιά για να λυτρωθεί. Είναι αυ-τός στον οποίο χάρισε το ιερό του τόξοο ηρακλής κι όχι στον γιο του. Στον Φι-λοκτήτη, ενώ έχουν συμβεί τα πάντα,ενώ έχει τελειώσει όλη η τραγωδία μετον Φιλοκτήτη να αρνείται να πάει στηνΤροία, εμφανίζεται ο ηρακλής.

οι αρχαίοι Αθηναίοι γνώριζαν πολύκαλά τους μύθους – εμείς γνωρίζουμεμόνο τα δράματα. Γνώριζαν λοιπόν ότι οΦιλοκτήτης τελικά πήγε στην Τροία. οΣοφοκλής, που είναι ένας ιδιοφυής γέ-ρων, έχει το κουράγιο να τελειώσει τηντραγωδία με τον Νεοπτόλεμο και τον Φι-λοκτήτη να φεύγουν όχι για την Τροίααλλά για το σπίτι του Φιλοκτήτη. Κι εκεί,λίγο πριν αρχίσει το χειροκρότημα, ο Σο-φοκλής λέει «μια στιγμή, πρέπει να σώ-σουμε και το μύθο». Κι είναι τρομερό αυτόπου κάνει γιατί, ενώ στην πραγματικό-τητα εκεί τελειώνει το έργο, κάνει μια με-ταδραματική παρέμβαση σπουδαίας τόλ-μης. Εμφανίζεται λοιπόν ο ηρακλής καιτου λέει «αγαπημένε μου φίλε έχω κάτι νασου πω, η Τροία πρέπει να πέσει με τοτόξο μου και πρέπει εσύ να το χειριστείς».Έτσι λύνεται το δράμα: με την παρουσίατου φίλου του. η παρουσία του φίλου τουέσωσε το μύθο. Είναι σπουδαία πράγματααυτά. πρέπει εμείς να αρθούμε ως σκέψη,ως εμπειρία, ως μόρφωση για να τα αντι-ληφθούμε στο εύρος τους... s

[10 Ιουλιου 2014] #40 φEσTiBaλ aΘHNωN & EΠiδaYPoY 41

ζουμε Στον μυΘο

Μιχαήλ Μαρμαρινός

H

© Β

ίκυ

γεω

ργοπ

ούλο

υ

ΘEaTPo42 φEσTiBaλ aΘHNωN & EΠiδaYPoY #40 [10 ΙΟυλΙΟυ 2014]

ολονότι έγινε μέσααπό την τηλεόρασηένας από τους πιο δη-μοφιλείς ηθοποιούςτης γενιάς του, ο Αιμί-λιος Χειλάκης έχει κερ-

δίσει την εκτίμηση του θεατρικού κοινούμέσα από απαιτητικούς ρόλους κλασικούρεπερτορίου, έχοντας συνεργαστεί απότα πρώτα του κιόλας βήματα με σκηνο-θέτες όπως ο λευτέρης Βογιατζής. Τονπερασμένο θεατρικό χειμώνα, το τολ-μηρό του εγχείρημα να μείνει στη σκηνήΜόνος με τον Άμλετ, ερμηνεύοντας ο ίδιοςόλους τους ρόλους του σαιξπηρικού αρι-στουργήματος, γέμισε τις αίθουσες καιενθουσίασε κοινό και κριτικούς. Το 2002,υποδύθηκε τον Αχιλλέα στην Ιφιγένεια ενΑυλίδι του Κώστα Τσιάνου, ενώ δεν είναιη πρώτη φορά που θα τον δούμε στηνΕπίδαυρο σε ένα σοφόκλειο έργο. Μόλιςπριν δυο χρόνια, το αργολικό θέατρο τονχειροκρότησε θερμά ως οιδίποδα Τύ-ραννο σε σκηνοθεσία Τσέζαρις Γκραου-ζίνις. Στον Φιλοκτήτη αναλαμβάνει τώρατο ρόλο του Νεοπτόλεμου.

Αν θεωρήσουμε ότι η βασική ανά-γνωση της τραγωδίας είναι η σύγ κ -ρουση ανάμεσα στο πατριωτικό αί-σθημα και στην ανθρωπιστικήσυμπεριφορά, ο ρόλος του Νεοπτό-λεμου συμπυκνώνει αυτήν τη σύγ κ -ρουση μέσα από την ενδοδιαμάχητου για το αν πρέπει να εξαπατήσειτον Φιλοκτήτη για να τον οδηγήσειστην τροία ή όχι. πώς στέκεται ο δι-κός σας Νεοπτόλεμος απέναντι σεαυτό το δίλημμα;Το έργο έχει αυτούς ακριβώς τους δύο

πυλώνες: το εθνικό συμφέρον, που αντι-προσωπεύει ο οδυσσέας, και την ηθικήτου ηρωικού ανθρώπου, που αντιπρο-σωπεύει ο Φιλοκτήτης. ο Νεοπτόλεμος εί-ναι ο γιος ενός μεγάλου ήρωα, του Αχιλ-λέα, αλλά και στρατιώτης των Αχαιών. Στηδιάρκεια του έργου, συνθλίβεται μεταξύαυτών των δυο πυλώνων, ανάμεσα στηνεθνική αλλά και προσωπική του υπόθεσηνα πέσει η Τροία, και της ηθικής που εκ-φράζει ο Φιλοκτήτης και είναι κοινή μ’εκείνην του πατέρα του. Είναι και οι δύο οιεπικοί, οι αγνοί ήρωες.

η διαδρομή του Νεοπτόλεμου μέσασ’ αυτήν την παράσταση δεν έχει γραμ-μική πορεία, αλλά ακολουθεί τις διακυ-μάνσεις που του «προσφέρουν» οι δύοισχυροί πυλώνες, ο οδυσσέας και ο Φι-λοκτήτης. Αυτό του προσδίδει σχεδόνψυχολογικά χαρακτηριστικά, τα οποίαείναι μεγάλη παγίδα για τον ηθοποιό. ηπροσέγγιση του Κώστα Φιλίππογλουστην παράσταση, την οποία θεωρώ εξαι-ρετικά ευρηματική και πολύ φιλική γιατον ηθοποιό, είναι μέσω της σωματικήςδιαδικασίας. Το συναίσθημα δεν έρχε-ται τόσο από το λόγο όσο από το σώμα.Ένας Νεοπτόλεμος ο οποίος λυγάει καισπάει είναι πολύ πιο σημαντικός από έναΝεοπτόλεμο ο οποίος ίσως λυγίσει. Αυτήη προσέγγιση δίνει τη δυνατότητα στοθεατή, που είναι ο σημαντικότερος απο-δέκτης, να ακούσει καθαρότερα το λόγο.

ποια είναι η φύση της εσωτερικήςσύγ κ ρουσης του Νεοπτολέμου καιεντέλει η δική του τραγικότητα;ο Νεοπτόλεμος είναι ένας πολεμιστής μεό,τι αυτό πρέπει να συνεπάγεται, δεν ξέ-ρει όμως να λέει ψέματα. Αυτή η σύ-

γκρουση της ρώμης που υπηρετεί και τηςπονηριάς που του υπαγορεύεται από τονοδυσσέα δημιουργεί μια στρεβλότηταπου όλοι μας αναγνωρίζουμε, ο καθέναςγια τον εαυτό του. Την κάθαρση του τρα-γικού ήρωα τη φέρνει η ίδια του η από-φαση να μεροληπτήσει τελικά υπέρ τηςρώμης και της ηθικής, αποφασίζοντας οίδιος να πάρει τον Φιλοκτήτη και, αντί νατον πάει στην Τροία για να εκπληρωθεί οεθνικός σκοπός, να τον γυρίσει στην πα-τρώα γη του.

«Όταν εξαπατάς την ίδια σου τη φύση,τα πάντα καταντούν μια ατέλειωτη δυ-σχέρεια» λέει ο ποιητής διά στόματοςΝεοπτόλεμου. Θεωρείτε πως υπάρχειμια ορισμένη «φύση» στους ανθρώ-πους και πως η ανθρώπινη δυσχέρειαπηγάζει από την εναντίωση σ’ αυτήντη φύση;Γι’ αυτό έχουν εφευρεθεί οι θρησκείες.προσπαθώντας δηλαδή να αναγνωρί-σουμε τη φύση μας, κατασκευάσαμε θε-ούς, παραδείσους ή κολάσεις που ορί-ζουν ποιο είναι το δυσχερές. Δεν τομέμφομαι, απλά το κοιτάω από μακριάκαι θεωρώ ότι η κεκαλυμμένη φύση μαςείναι αυτό που μας έχει δυσκολέψει πε-ρισσότερο. Με τον όρο κεκαλυμμένη, εν-νοώ αυτήν που έχει καλυφθεί, έχει άραεξαπατηθεί. Αν μπορέσουμε να ανακα-λύψουμε το τι πραγματικά έχει ανάγκη οκαθένας, σε προσωπικό ή σε συλλογικόεπίπεδο, θα αποτρέψουμε τη δυσχέρεια.Για τον Νεοπτόλεμο, η φύση του είναι τοαγνό και το ύψιστο.

ςύμφωνα με ορισμένους μελετητές,ο Φιλοκτήτης δεν είναι μια τραγωδία

σύγκρουσης του θεϊκού με το ανθρώ-πινο στοιχείου, αλλά μια τραγωδία σύ-γκρουσης του ανθρώπινου στοιχείομε το ανθρώπινο. Με το τέλος της τρα-γωδίας, όμως, η λύση έρχεται θα λέ-γαμε σε συμφωνία με τη θεϊκή τάξητων πραγμάτων. πώς το σχολιάζετε;Έρχεται μια τάξη πραγμάτων η οποία δενείναι ωστόσο ακριβώς θεϊκή, γιατί δενέχουμε παρουσία ενός θεού του δωδε-καθέου. Έχουμε την παρουσία του ηρα-κλή, ενός θνητού, ο οποίος θεοποιήθηκε,αλλά μέσα από το ανθρώπινο μαρτύριότου. Αυτός, λοιπόν, φέρνει τον θεϊκό λόγοσ’ έναν άλλο μάρτυρα, τον Φιλοκτήτη. οπόνος του Φιλοκτήτη είναι σχεδόν σισύ-φειος και στην τραγωδία ο πόνος του είναιτο διακύβευμα και όχι το τόξο του. ο Φι-λοκτήτης αρνείται να πάψει να πονάει γιανα μπορεί να θυμάται. Για τον ίδιο λόγο οηρακλής έγινε ημίθεος. Αυτοί οι πόνοι εί-ναι που ορίζουν το τι είναι ο άνθρωπος,άρα το διακύβευμα του πόνου στην τρα-γωδία μας είναι ανάγκη ανθρώπινη. οεθνικός σκοπός είναι όμως επίσης ανάγκηανθρώπινη. Αυτό κάνει και τον Νεοπτό-λεμο πολύ μεγάλο ήρωα. Το γεγονός δη-λαδή ότι η σύγκρουση είναι σε υψηλόεπίπεδο ανθρώπινη κι ότι ο ίδιος έχει νααποφασίσει μέσα στα πλατιά όρια τουανθρώπου. Και αποφασίζει τελικά ουμα-νιστικά. Αυτή η τραγωδία των ανθρώπωνείναι ένας μεγάλος καθρέφτης για να κοι-τάξουμε το «πρέπει», το «είναι», το «φαί-νεσθαι» και να τα χρησιμοποιήσουμε ωςεργαλεία της ζωής μας και όχι μόνο ως φι-λοσοφικές μονάδες μέτρησης της νόη-σης. Αυτό είναι κατά τη γνώμη μου το με-γάλο επίτευγμα του Σοφοκλή σ’ αυτήντην τραγωδία. s

M

© Β

ίκυ

γεω

ργοπ

ούλο

υ

οι λυΣειΣειναι μεΣαΣτη ζωη

Αιμίλιος Χειλάκης

ΘEaTPo [10 Ιουλιου 2014] #40 φEσTiBaλ aΘHNωN & EΠiδaYPoY 43

σως υπήρξε ο πρώτος οιδίπους Τύ-ραννος για τον οποίο έγιναν τόσεςσυζητήσεις πριν ακόμη ανέβει η πα-ράσταση, αφού το 2010 ο Κωνστα-ντίνος Μαρκουλάκης έγινε ο νεότε-ρος ηθοποιός που πρωταγωνίστησε

στο σοφόκλειο αριστούργημα. Δυο χρό-νια μετά, η Επίδαυρος επρόκειτο να τονυποδεχθεί ξανά στο ίδιο έργο, σε διαφο-ρετικούς όμως ρόλους. πλάι στον οιδί-ποδα του Αιμίλιου Χειλάκη, υποδύθηκε το2012 την ιοκάστη, τον Τειρεσία και τονβοσκό. Με δυναμική παρουσία στα θεα-τρικά πράγματα, ιδιαίτερα πετυχημένηπορεία στην τηλεόραση ως πρωταγωνι-στής σειρών αλλά και παρουσιαστής ψυ-χαγωγικών εκπομπών, με σαφές στίγμαστην πολιτική σκηνή, καθώς το 2009υπήρξε υποψήφιος ευρωβουλευτής μετη Δράση, αν ο χαρακτηρισμός πολυ-πράγμων ταιριάζει στον ΚωνσταντίνοΜαρκουλάκη ίσως είναι ένας από τουςλόγους για τον οποίο του ταιριάζει ο ρό-λος του πολυμήχανου οδυσσέα στον Φι-λοκτήτη.

ποιες διαφορές ή ομοιότητες έχει οΟδυσσέας του Φιλοκτήτη κι εκείνοςπου γνωρίζουμε από τα ομηρικά έπη; η εικόνα που έχουμε για τον οδυσσέααπό το σχολείο, όπου μαθαίνουμε τιςπεριπέτειές του, είναι αρχετυπική γιατον σημερινό Έλληνα. Αυτό είναι καικαλό και κακό για τον οδυσσέα, γιατί

τον θεωρούμε –λόγω της ευφυΐας καιτης ικανότητάς του να λύνει προβλή-ματα– ηθικά ελλειμματικό. Ταυτοχρό-νως, έχουμε την τάση να τον θαυμά-ζουμε εξαιτίας αυτού του συνδυασμούευφυΐας και ελλειμματικής ηθικής, καιδεν είναι τυχαίο που στον Νεοέλληνα δί-νουμε το χαρακτηρισμό του πολυμήχα-νου ανθρώπου, που είναι καταφερτζήςόπως ο οδυσσέας. Γι’ αυτό πιστεύω πωςτον θεωρούμε αρχετυπική φιγούρα, γιατίμέσα από βάσανα και δυσκολίες θα βρειτρόπο να λύσει το πρόβλημά του.

Όλη αυτή η θεώρηση είναι λίγο άδικηγια τον συγκεκριμένο ήρωα, γιατί έχεικάποια πολύ θετικά χαρακτηριστικά. Τοβασικότερο είναι πως ό,τι κάνει –είτεαυτό είναι ο Δούρειος Ίππος, είτε το τέ-χνασμα με τον Φιλοκτήτη– δεν το κάνειγια το προσωπικό του όφελος. υπάρχειένας κοινός σκοπός, ο οποίος για τονοδυσσέα υπερβαίνει κάθε προσωπικόσυναίσθημα και κάθε εγωισμό. Το άλλοενδιαφέρον σημείο είναι ότι ο ίδιος δενήθελε καν να πάει στην Τροία – αναγκά-στηκε. Αλλά από τη στιγμή που αναγκά-στηκε, βρήκε τον καλύτερο δυνατότρόπο να είναι εκεί.

Ο Οδυσσέας πρωτοστάτησε στο πα-ρελθόν στην εγκατάλειψη του Φιλο-κτήτη και τώρα σχεδιάζει την εξαπά-τησή του. τον θεωρείτε αρνητικόπρόσωπο;Στις πρόβες κάναμε από την αρχή πολλές

συζητήσεις σε σχέση με τη σύγκρουσηΦιλοκτήτη-οδυσσέα, τη σύγκρουση προ-σώπων και ιδεών. οι περισσότεροι είχαντην τάση να τον χρωματίσουν αρνητικά.Εγώ δεν σας κρύβω ότι τον υπερασπί-στηκα, κι όχι μόνο επειδή τον ερμηνεύω,αλλά και επειδή στο συγκεκριμένο έργο,στον Φιλοκτήτη, ο οδυσσέας είναι η φωνήτης λογικής. Και το τέχνασμα με το οποίοπροσπαθεί να αποσπάσει το τόξο απότον Φιλοκτήτη το κάνει για την κοινήωφέλεια, η οποία είναι η εκπόρθηση τηςΤροίας και δεν υπάρχει άλλος τρόπος – οχρησμός το έχει πει. Άρα ο οδυσσέας εί-ναι το πρόσωπο που έχει την ενήλικη, τηνψύχραιμη στάση. Το κοινό όμως, όπωςκαι οι συντελεστές του έργου στις πρόβες,συντάσσεται με τον Φιλοκτήτη γιατί έχειτην τάση να συντάσσεται με αυτόν που εί-ναι προδομένος και εκφράζει τον πόνοτου. Το θεωρώ φυσικό να συμβαίνει αυτόγιατί οι δυο πλευρές της σύγκρουσης εί-ναι εξίσου ισχυρές, αλλιώς το έργο θαήταν αδύναμο. Από την άλλη είναι απο-λύτως φυσικό να συντασσόμαστε με αυ-τόν που εκφράζει το συναίσθημα.

Είναι ξεκάθαρο για τον Οδυσσέα ότι τοκαλό, όσον αφορά στο πολεμικό απο-τέλεσμα, ταυτίζεται και με το ηθικό;Είναι ξεκάθαρο γιατί μεριμνά για το κοινόκαλό. Δεν υπάρχει για εκείνον συζήτησηγια το αν είναι σωστό ή λάθος, γιατί είναιαπαραίτητο. ο οδυσσέας είναι εκεί για ναδιαχειριστεί την κρίση και για να διαχει-

ριστείς την κρίση πρέπει να χρησιμοποι-ήσεις μέσα που ένας κοινός θνητός δενθα χρησιμοποιούσε.

Ο Οδυσσέας του Κωνσταντίνου Μαρ-κουλάκη κάνει παραπομπές στο σή-μερα σε πρόσωπα ή καταστάσεις; ο οδυσσέας που γνωρίζουμε από τοσχολείο είναι o αρχετυπικός· ο οδυσ-σέας του Φιλοκτήτη διαχειρίζεται μια κα-τάσταση κρίσης και αντιλαμβάνεται ότιγια να λυθεί θα πρέπει να ξεπεράσει τοερώτημα ευγενές ή αγενές, ωραίο ήάσχημο. Νομίζω πως έχει παραπομπέςστο σήμερα γιατί όλα αυτά κινούνται σεμια γκρίζα ζώνη όταν βρισκόμαστε σεκατάσταση διαχείρισης κρίσης. Μοιάζει,λοιπόν, λίγο με το «ο σκοπός αγιάζει ταμέσα», στάση η οποία είναι επικίνδυνηγιατί εν δυνάμει οδηγεί σε αυταρχικά κα-θεστώτα και ολοκληρωτικές συμπερι-φορές. Το πρόβλημα είναι ότι η κοινωνίαδεν ορίζει ένα συγκεκριμένο κοινό καλό,κάθε κοινωνική ομάδα έχει τα δικά τηςσυμφέροντα, τις δικές της επιδιώξεις, τηδική της γνώμη για το ποιο είναι το κοινόκαλό. οπότε αν δεχθούμε ότι υπάρχειένα κοινό καλό για το οποίο επιτρέπο-νται τα πάντα, ο καθένας μπορεί να τοορίσει διαφορετικά, δυστυχώς. Για αυτόστην πράξη, στην πραγματική ζωή, οχρυσός κανόνας είναι νομίζω ότι καμιάιδεολογία δεν μπορεί να επιβάλλεταιπάνω στα ατομικά δικαιώματα των αν-θρώπων. s

ΣωΣτο ειναι το αΠαραιτητο

Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης

I

© Β

ίκυ

γεω

ργοπ

ούλο

υ

44 φEσTiBaλ aΘHNωN & EΠiδaYPoY #40 [10 ΙΟυλΙΟυ 2014]

τις 8 ιουλίου, στο Ωδείονηρώδου του Αττικού, η Κρα-τική ορχήστρα Αθηνών και ηΦιλαρμονική ορχήστρα τηςΝοτιοδυτικής Γερμανίας, υπότη διεύθυνση του αρχιμου-

σικού Βασίλη Χριστόπουλου, συνέπρα-ξαν στην ερμηνεία της Συμφωνίας τωνΆλπεων του Ρίχαρντ Στράους ενώ, επι-πλέον, η γερμανική ορχήστρα ερμήνευσετη Συμφωνία αρ. 41 του Διός, του Μό-τσαρτ. η παράσταση έγινε δυνατή χάρηστην ευγενική υποστήριξη και της γερ-μανικής πρεσβείας στην Αθήνα. Με αυτήτην ευκαιρία, συναντήσαμε τον Γερμανόπρέσβη, Δρα πέτερ Σόοφ, και τον ρωτή-σαμε για την πολιτική του γερμανικούκράτους στα θέματα του πολιτισμού αλλάκαι για την εικόνα που έχει ο ίδιος απο-κομίσει για το πολιτιστικό πρόσωπο τηςΕλλάδας στην κρίση.

ποια είναι η πολιτική της γερμανίας ωςπρος την τέχνη και τον πολιτισμό; η πολιτιστική διπλωματία είναι ένας απότους βασικούς πυλώνες της γερμανικήςεξωτερικής πολιτικής. πρόθεσή της είναινα παρέχει στους εταίρους μας και τονκόσμο μια αξιόπιστη και επίκαιρη εικόνατης Γερμανίας, έτσι όπως πραγματικά εί-ναι: μια μοντέρνα, δυναμική, ανοιχτή κοι-νωνία γεμάτη ευκαιρίες, με μια ακμά-ζουσα πολιτιστική σκηνή και μεγάλεςδημιουργικές προοπτικές. Επιπρόσθετα,ένας από τους θεμελιώδεις στόχους τηςπολιτιστικής μας διπλωματίας είναι η καλ-λιέργεια της αμοιβαίας κατανόησης με-ταξύ των λαών. Ωστόσο, το ομοσπον-διακό υπουργείο Εξωτερικών, ως οκατεξοχήν φορέας εξωτερικής πολιτι-κής, δεν είναι παρά μόνο ένας από τουςπολλούς φορείς που δραστηριοποιού-νται στο πεδίο της πολιτιστικής διπλω-ματίας μας. ιδρύματα όπως το ινστιτούτοGoethe ή το ινστιτούτο Εξωτερικών πο-λιτιστικών Σχέσεων (institut für Aus-landsbeziehungen - iFA) είναι εξαιρετικάενεργά σε αυτό το πεδίο. Το ινστιτούτοGoethe, για παράδειγμα, διατηρεί 153παραρτήματα σε 93 χώρες, δεκατέσ-σερα εξ αυτών στη Γερμανία και δύοστην Ελλάδα. Τα ινστιτούτα Goethe προ-σφέρουν μαθήματα γερμανικών, βοη-θούν τους καθηγητές της γερμανικήςγλώσσας στο εξωτερικό, οργανώνουνλογοτεχνικές βραδιές, θεατρικές και κι-νηματογραφικές εκδηλώσεις και συζη-τήσεις. Το ινστιτούτο Εξωτερικών πολι-τιστικών Σχέσεων iFA ασχολείται κατάκύριο λόγο με τον πολιτιστικό διάλογο.

Επιπλέον, ιδιαίτερα σημαντικά είναι καιτα γερμανικά σχολεία στο εξωτερικό.υπάρχουν πάνω από 140 από αυτά σε 71χώρες με συνολικά 79.000 μαθητές,58.000 εκ των οποίων δεν είναι Γερμανοίυπήκοοι. Στην Ελλάδα υπάρχουν δυο γερ-μανικά σχολεία, ένα στην Αθήνα και έναστην Θεσσαλονίκη. Με το πρόγραμμα«Σχολεία - Συνεργάτες του Μέλλοντος»το ομοσπονδιακό υπουργείο Εξωτερι-κών υποστηρίζει συγκεκριμένα το σχο-

λικό έργο στο εξωτερικό. Στα σχολεία τουπρογράμματος αυτού τα Γερμανικά δι-δάσκονται ως ξένη γλώσσα.

Τέλος, η διατήρηση της πολιτιστικήςκληρονομιάς είναι θεμελιώδους σημα-σίας για την πολιτιστική μας διπλωματία.Το Γερμανικό Αρχαιολογικό ινστιτούτουπηρετεί ακριβώς αυτό το σκοπό. Το πα-ράρτημα του Γ.Α.ι στην Ελλάδα, για πα-ράδειγμα, συνεργάζεται με το ελληνικόυπουργείο πολιτισμού για την προστασίακαι την περαιτέρω έρευνα σε ανασκαφέςόπως αυτές στον αρχαιολογικό χώρο τουΚεραμεικού στην Αθήνα αλλά και τηνολυμπία.

ποια είναι η τρέχουσα στρατηγική τηςπρεσβείας σε σχέση με τις χορηγίες;Το έργο της πρεσβείας επικεντρώνεταιστις ακαδημαϊκές ανταλλαγές, στηνυποστήριξη των σχολείων και σε άλλεςδραστηριότητες που στοχεύουν στηνπροώθηση του ενδιαφέροντος για τηγερμανική γλώσσα και στον διαπολιτι-σμικό διάλογο. πέραν τούτων, στηρί-

ζουμε οικονομικά ένα εξαιρετικά ευρύφάσμα πολιτιστικών εκδηλώσεων. Για πα-ράδειγμα, έχουμε εγκαθιδρύσει μια μα-κροπρόθεσμη συνεργασία με την Κρα-τική ορχήστρα Αθηνών, στο πλαίσιο τηςοποίας έχουμε στηρίξει δύο κύκλουςμουσικών συναυλιών με έργα τωνΜπραμς και Μπετποβεν, καθώς και ένανειδικό κύκλο για την προώθηση της κλα-σικής μουσικής στα σχολεία. Στηρίζουμε,επίσης, διάφορα πολιτιστικά φεστιβάλ σεδιάφορες περιοχές της Ελλάδας, όπως τοΦεστιβάλ Αθηνών στην Αθήνα και τηνΕπίδαυρο, το Φεστιβάλ ολύμπου στη Βό-ρεια Ελλάδα, το Φεστιβάλ Μουσικής Δω-ματίου Σαρωνικού και το ΦεστιβάλRemap στην πελοπόννησο, για να ανα-φέρω μόνο μερικά από αυτά.

Μετά την επίσκεψη του ομοσπονδια-κού προέδρου κ. Γιόακιμ Γκάουκ στην Ελ-λάδα τον περασμένο Μάρτιο, συστάθηκεένα νέο «Ταμείο για το Μέλλον» προκει-μένου να προωθήσει προγράμματα σεκοινότητες στην Ελλάδα που επλήγησανσοβαρά από τη γερμανική κατοχή κατά

τη διάρκεια του Β' παγκοσμίου πολέμου.Ένας άλλος στόχος αυτού του προγράμ-ματος, σε συνδυασμό με το νεοσύστατοΕλληνογερμανικό Ίδρυμα Νεολαίας, είναινα προσφέρει στη νέα γενιά, τόσο στηνΕλλάδα όσο και στη Γερμανία, τη δυνα-τότητα να θυμάται και να κατανοεί τηνκοινή μας ιστορία. ο σχεδιασμός αυτώντων προγραμμάτων έχει ήδη ξεκινήσει.Στόχος μας είναι να ξεκινήσει η υλοποί-ησή τους εντός του τρέχοντος έτους.

τι πιστεύετε για τη σύγχρονη πολιτι-στική δραστηριότητα στην Ελλάδα;η ποικιλία και η ποιότητα των πολιτιστι-κών εκδηλώσεων στην Ελλάδα είναι εξαι-ρετική. παρά την κρίση, η πολιτιστικήδραστηριότητα ανθεί, ενδεχομένως δεκαι εξαιτίας της κρίσης, καθώς όλο καιπερισσότεροι άνθρωποι στρέφονταιπρος τον πολιτισμό προκειμένου να αντα-πεξέλθουν στην παρούσα κατάσταση.Σχεδόν κάθε πόλη έχει να προσφέρει έναφεστιβάλ, ιστορική κληρονομιά, μου-σεία και πληθώρα εκθέσεων. Αυτό σεσυνδυασμό με τον καλό καιρό όλο τοχρόνο καθιστά την Ελλάδα ένα ιδανικόμέρος για να απολαύσει κανείς τον πολι-τισμό. Ως εκ τούτου, το σύνθημα: «Greece:All time classic", περιγράφει με τον καλύ-τερο τρόπο την εικόνα που έχω για τηνΕλλάδα. Στο μέλλον η πολιτιστική δρα-στηριότητα θα μπορούσε ενδεχομένωςνα επεκταθεί σε προγράμματα που ασχο-λούνται με την ευρωπαϊκή πολιτιστικήανταλλαγή. η ποικιλομορφία και o πολι-τισμικός πλούτος της Ευρώπης είναι ένααπό τα δυνατά της σημεία, ένα από τασυστατικά της γοητείας της, όπως μαρ-τυρούν και τα εκατομμύρια τουριστώνπου επισκέπτονται την Ευρώπη κάθεχρόνο. Για τους νέους Έλληνες, όπως καιγια όλους τους νέους Ευρωπαίους, είναιως εκ τούτου σημαντικό να γνωρίσουντις διαφορετικές ευρωπαϊκές κουλτού-ρες, και εμείς αναζητούμε συνεχώς προ-γράμματα ώστε να εντατικοποιηθεί αυτήη διαπολιτισμική ανταλλαγή. Το Βερολίνοαποτελεί ένα ζωντανό παράδειγμα μιας«ευρωπαϊκής» πόλης. Σε αυτό το πλαίσιοπροωθούμε τώρα τη διοργάνωση ενόςσυμποσίου με στόχο την ανταλλαγή τε-χνογνωσίας σε αυτά τα θέματα.

Κατά την προσωπική σας άποψη, ποιοείναι το πιο αναμενόμενο γεγονός τουΦεστιβάλ του φετινού καλοκαιριού;προσωπικά προσμένω με χαρά το theBeatles tribute Project από την Καμεράταστο ηρώδειο στις 17 ιουλίου και τουςπέρσες του Αισχύλου στο Αρχαίο Θέα-τρο της Επιδαύρου και βέβαια τη γερμα-νική παραγωγή mAmAZA EiFo Efi με τουςΓιάννη Μανταφούνη και Φαμπρίς Μαζ-λία. Αν μου επιτρέπετε, θα ήθελα να προ-τείνω στο Φεστιβάλ να εφαρμόσει απότο επόμενο έτος μια πολιτική ελεύθερηςεισόδου σε ορισμένες κοινωνικά ευπα-θείς ομάδες, για περιορισμένο αριθμό θέ-σεων, προκειμένου να τους δώσει την ευ-καιρία να επισκεφθούν κάποιες από τιςπαραστάσεις. s

GREECE? All time clAssicΕίναι ο πρέσβης της ομοσπονδιακής Δημοκρατίαςτης Γερμανίας στην Ελλάδα. η πρεσβεία της χώραςτου υποστήριξε την κοινή συναυλία της ΚοΑ και τηςΦιλαρμονικής ορχήστρας της ΝΔ Γερμανίας, υπό τηδιεύθυνση του Βασίλη Χριστόπουλου. Τι του έμαθε ηθητεία του στην Ελλάδα για την κουλτούρα μας;Από τον Νικόλα ρώσση

Σ

D r . Π έ τ ε ρ σ ό ο φ

[10 Ιουλιου 2014] #40 φEσTiBaλ aΘHNωN & EΠiδaYPoY 45ζωωδΙΑ

STAR WARS Τα άστρα & οι προτάσεις του δεκαπενθημέρου – 2 σε 1

Από τον Άγγελο γκαγκάριν

To tip του ασ τρολόγου Να τρως λιγότερο, να γεύεσαι περισσότερο

Κριός Κι όταν νομίζεις ότι τελείωσες με τιςεπαγγελματικές υποχρεώσεις, τσουπ!,ξεφυτρώνει μια καινούργια. Μα καλά,ακόμα δεν το κατάλαβες ότι αυτά ταπράγματα δεν τελειώνουν ποτέ; ηεποχή κουβαλά εργασιακά βάρη αλλάκαι ευκαιρίες για ξεκούραση καιόμορφα καλοκαιρινά βράδια. Μην τολ-μήσεις να πεις όχι σε μια ενδιαφέρουσαβραδινή έξοδο με το φόβο ότι την άλλημέρα θα πρέπει να ξυπνήσεις πρωί. Θατο μετανιώσεις...

Μουσική: Μόνικα, Give Us Wings16 ιουλίου, ηρώδειο

ταύρος (20 Απριλίου – 20 Μαΐου) Χαιρόμαστε που σε βλέπουμε alive andkicking ξανά μαζί μας και ελπίζουμε ναμην ξαναχαθείς, γιατί λείπεις από τις πα-ρέες, τις δουλειές και τα στέκια. η εποχήτης εσωστρέφειας τελείωσε, καιρός νααρχίσει η εποχή της απόλαυσης. ξεκίνατην κάθε σου μέρα λες κι είναι η πρώτητης υπόλοιπής σου ζωής. λες και κά-ποιος σου έχει προδώσει το μυστικό ότισήμερα θα σου συμβεί κάτι υπέροχο.Και μόνο μια τέτοια στάση ζωής είναικάτι υπέροχο.

Θέατρο: Κατερίνα Ευαγγελάτου, Ιδομενέας του ρόλαντ ςίμελπφενιχ20-22 ιουλίου, πειραιώς 260, Κτίριο Δ 

δίδυμοι (21 Μαΐου – 21 ιουνίου)η δημιουργικότητά σου χτυπάει κόκ-κινο αυτήν την εποχή, οπότε το καλόπου σου θέλω κοίτα να το εκμεταλλευ-τείς. Ταυτόχρονα, προσπάθησε να κινη-θείς στα σωστά περιβάλλοντα, εκείόπου υπάρχουν οι άνθρωποι που μπο-ρούν να πιστέψουν σε σένα και στις δυ-νατότητές σου και να σε βοηθήσουν νακάνεις τα όνειρά σου πραγματικότητα.Αν βρεις τους κατάλληλους συμμάχους-συνεργάτες, μπορεί να κάνεις το άλμαπου περιμένεις τόσο καιρό.

Θέατρο: γιώργος ςκούρτης,Ο Σαίξπηρ ζει στο καταφύγιο22-23 ιουλίου, πειραιώς 260, Κτίριο Ε 

Καρκίνος (22 ιουνίου – 22 ιουλίου)οι πρόσφατες εξελίξεις στα συναισθη-ματικά σου σ’ έχουν ρίξει σε περίσκεψη.Εντάξει μην το παίρνεις και τόσο κατά-καρδα, δες το σαν μια ευκαιρία να ξε-καθαρίσει το τοπίο και να φανούν οιαληθινές προθέσεις. Και να σου πω καιτο άλλο; υπάρχουν κι αλλού πορτοκα-λιές που κάνουν πορτοκάλια, κι όχι μα-κριά. Αν αποφασίσεις τελικά να πας γι’άλλα, να ξέρεις πως το κοινό σου βρί-σκεται στο πολύ κοντινό σου περιβάλ-λον. Μην πας μακριά λοιπόν...

Μουσική: Ελεωνόρα ζουγανέλη, «Να με θυμάσαι και να μ’ αγαπάς» Τα τραγούδια της Μελίνας10 ιουλίου, ηρώδειο

λέων (23 ιουλίου – 22 Αυγούστου) Διαρκής επιθυμία για κάτι καλύτερο. Τομυστικό της προόδου και παράλληλατο μυστικό της δυστυχίας. η ανάγκη σουνα βελτιώσεις τα δεδομένα της ζωήςσου μπορεί να σε οδηγήσει στα καλύ-τερα ή απλά στη νεύρωση. Μια ιδέα θαήταν να αναζητήσεις την καλύτερη εκ-δοχή αυτών που έχεις ήδη. Αλλιώς ναφέρεις τα πράγματα, αλλά και τις σχέσειςπου ήδη έχεις, κοντά στα μέτρα σου καιστις αληθινές σου επιθυμίες.

Θέατρο: Έκτορας λυγίζος, Προμηθέας Δεσμώτης του Αισχύλου12 ιουλίου, Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου 

παρθένος (23 Αυγούστου – 22 Σεπτεμβρίου) Αν σε κατακλύζει μια ακατανίκητη επι-θυμία να ομολογήσεις τα σφάλματα ήτις αμαρτίες σου, σου γράφω επιτόπουχάπια αυτοσυγκράτησης: δύο ανά έξιώρες. Σε καμία περίπτωση δεν είναιεποχή για να ανοίξεις την καρδιά σουκαι να ζητήσεις συγχώρεση. Τα αφτιάστα οποία απευθύνεσαι δεν είναι έτοιμανα σε ακούσουν, πόσο μάλλον να δώ-σουν τόπο στην οργή.

Μουσική: Νάνα Μούσχουρη, Happy Birthday Tour14 ιουλίου, ηρώδειο

ζυγός (23 Σεπτεμβρίου – 23 οκτωβρίου) Και κάπως έτσι, χωρίς να το καταλάβεις,βρέθηκες στη μέση μιας σύγκρουσηςπου ουσιαστικά δεν σε αφορά. Αλλά οισφαίρες που σφυρίζουν γύρω από τ’αφτιά σου είναι αληθινές και σε αφο-ρούν. Συνιστώ ουδετερότητα, ψυχραι-μία και προσευχή, να τελειώνει το θέμαόσο το δυνατόν πιο γρήγορα και πιοαναίμακτα. Αν βρίσκεις προκλητική τηνιδέα να παίξεις το ρόλο του ειρηνευτήκαι του μεσολαβητή, σου λέω μαζέψουγιατί θα φας το κεφάλι σου.

Μουσική: η Καμεράτα συναντά τους Μπητλς17 ιουλίου, ηρώδειο

ςκορπιός (24 οκτωβρίου – 21 Νοεμβρίου) Έχεις βαρεθεί τα μεγάλα λόγια και τις υπο-σχέσεις και ζητάς πράξεις. Απλές, χειρο-πιαστές ενδείξεις αγάπης και αφοσίωσης.Και ποιος μπορεί να σε κατηγορήσει γι’αυτό; πρόσεξε μόνο μήπως, στην προ-σπάθειά σου να δώσεις στον άλλον νακαταλάβει τις ανάγκες σου, του θέσεις τε-λεσίγραφα ή ακόμη χειρότερα τον μπλέ-ξεις σε κάποιο εκβιαστικό δίλημμα. Δεν εί-ναι εποχή να φέρεις τα πράγματα σταάκρα. Τα σχοινιά μπορεί να σπάσουν.

Θέατρο: δηπΕΘΕ πάτρας & Αρτivities – Κώστας ΦιλίππογλουΦιλοκτήτης του Σοφοκλή18-19 ιουλίου, Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου 

τοξότης (22 Νοεμβρίου – 21 Δεκεμβρίου) Κατά έναν περίεργο τρόπο, δεν μπορείςνα βρεις ησυχία πουθενά. Ενοχλητικοίγείτονες, φλύαροι συνάδελφοι, νευρικοίσυνεπιβάτες καταφέρνουν να κάνουν τανεύρα σου τσατάλια στο μεγαλύτερο μέ-ρος της ημέρας. Το σκηνικό αυτό θα συ-νεχιστεί για το προσεχές διάστημα, γι’αυτό θα πρέπει να βρεις τρόπους ώστενα μειώσεις το effect. Τα ακουστικά μεκαλή μουσική μπορεί να είναι σωτήριααυτήν την εποχή για σένα.

Μουσική: δημήτρης Μπάσης & γιώταΝέγκα, Το τραγούδι του μετανάστη18-19 ιουλίου,Μικρό Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου 

Αιγόκερως (22 Δεκεμβρίου – 19 ιανουαρίου) Ένα πρόσωπο του περιβάλλοντός σουέχει λάβει κάποιες αποφάσεις για τη ζωήτου που δεν σε βρίσκουν καθόλου σύμ-φωνο. Αν αποφασίσεις να παρέμβεις, ναείσαι προετοιμασμένος για το ενδεχό-μενο να έρθεις σε ευθεία ρήξη μαζί του.Ίσως να ήταν καλύτερα λοιπόν να επι-κεντρωθείς στα προσωπικά σου ζητή-ματα, που απαιτούν επίσης παρεμβά-σεις άμεσες, αλλιώς η κατάστασημπορεί να ξεφύγει και να έχει τον αμά-ζευτο.

Θέατρο: γιάννης Μόσχος, Διασκεδαστικές ιστορίες περί θνητότητας - Βασισμένο σεδιηγήματα του Άντον τσέχοφ18-20 ιουλίου, πειραιώς 260, Κτίριο Ε 

υδροχόος (20 ιανουαρίου – 18 Φεβρουαρίου) η υπομονή τελείωσε. Όσα περιμένειςαπό τους άλλους και δεν είδες ακόμα,πάρ’ το απόφαση ότι δεν θα τα δειςποτέ. Κουνήσου λοιπόν και διεκδίκησεαυτά που θέλεις και μην περιμένεις κα-νέναν να σου τα προσφέρει στο πιάτο.πάρε τα ρίσκα σου και κοίτα κατάματατο φόβο της αποτυχίας. Αυτός που δενέχασε ποτέ είναι αυτός που δεν πολέ-μησε ποτέ. η εποχή της ενηλικίωσηςζητά από σένα τα πάντα και, κυρίως, νατελειώνεις με τα παιδικά καπρίτσια.

Χορός: Martha Graham Contemporary Dance12 ιουλίου, ηρώδειο

Ιχθύες (19 Φεβρουαρίου – 20 Μαρτίου) Αν ήσουν ψαράς σ’ ένα μικρό νησί του Ει-ρηνικού, θα μπορούσες να κυκλοφορείςμέρες με την ίδια παλιά βερμούδα χωρίςνα υπάρχει πρόβλημα. Δεν είσαι όμως,οπότε κάτι θα πρέπει να κάνεις για να βελ-τιώσεις την εξωτερική σου εμφάνιση πουτο τελευταίο διάστημα παίρνει χαμηλέςβαθμολογίες. Δεν χρειάζεται να αγορά-σεις καινούργια ρούχα, απλά πέτα όλες τιςπαλιατζούρες που έχεις μαζέψει χρόνιατώρα στην ντουλάπα σου. Άντε ντε...

Μουσική: Vassilikos, Sunday Cloudy Sunday11-12 ιουλίου, Μικρό Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου 

J U I C Y L I U Στον υπέροχο κόσμο του Eλληνικού Φεστιβάλ

Το βράδυ της έναρξης του φετινού ΦεστιβάλΕπιδαύρου, στη Βραζιλία έπαιζαν η Αργεντινή με τοΒέλγιο (νίκησε η Αργεντινή) και η ολλανδία με τηνΚόστα Ρίκα, που είχε αποκλείσει την Ελλάδα στα πέναλτι(νίκησε η ολλανδία στα πέναλτι). Αλλά όποιος περίμενεμόνο τις γυναίκες και τα παιδιά στην Επίδαυρογελάστηκε. Τα διλήμματα δεν πέρασαν, το μαζικό θέαμαδεν απέτρεψε το κοινό της Επιδαύρου να κάνει το τάματου. Και να χαρεί την επίσημη πρώτη ενός νεαρούσκηνοθέτη, με στιβαρή και ώριμη, όμως, απόλυταελεγχόμενη σκηνοθετική γραμμή.

ο Δημήτρης Καραντζάς δεν είχε γνωστούς ηθοποιούς.Επίσης, δεν είχε χλαμύδες, ούτε και σκηνικό. ούτεπομπώδεις τρόπους. Έλειπε και η Ελένη, που στο κάτωκάτω, πουκάμισο αδειανό, δεν ήταν στην Τροία, αλλάστην Αίγυπτο. προσωπικώς, σε εμένα η παράστασηθύμισε τους τρόπους του Χουβαρδά, αλλά ποια είμαι εγώπου θα μπω στα χωράφια των κριτικών. Εντύπωση μουέκανε, επίσης, ένα σκηνοθετικό σχόλιο που έγινεανεπαισθήτως (καταπώς θα το περιέγραφε ο Καβάφης): οΜενέλαος έπεσε στη θυμέλη, την οποία, ως κέντρο τηςιερότητας, απαγορεύεται υποτίθεται να την πατάνε ή νατην αγγίζουν οι ηθοποιοί, γι’ αυτό άλλωστε στο παρελθόνέχουν γίνει ομηρικές μάχες της κερκίδας (όπου δεσπόζειη ιερή κραυγή: «φύγε, ρε, απ’ τη θυμέλη»). Επειδή όμωςκανείς δεν θυμήθηκε την ιερότητα του βωμού στοκέντρο του θεάτρου, και καμία κραυγή δεν ακούστηκε,ήταν ασφαλώς περιττό που ο Μενέλαος σηκώθηκε για ναξαναπέσει. Και επίσης περιττό ήταν που κάποιος άλλοςσκούπισε με ένα μαντιλάκι το βωμό, μήπως και εμιάνθη.

πάντως, ο σκηνοθέτης παρακολουθούσε ατάραχος σανκοινός θεατής (εντάξει, όχι κοινός, αλλά τωνδιακεκριμένων θέσεων) την παράσταση που είχεσκηνοθετήσει. Φαινόταν άνετος και χωρίς άγχος. Νέος, μεκαθαρή, ακομπλεξάριστη ματιά. Νομίζω ότι το πείραμαπέτυχε.

Θετική είναι και η πρώτη εντύπωση τηςδημοσιογράφου Βένας Γεωργακοπούλου, που έσπευσενα τη διατυπώσει στη σελίδα της στο facebook – καιεγώ σπεύδω να την αντιγράψω: «Ίσως επειδή σπάνιαπια απολαμβάνω αρχαία τραγωδία, η Ελένη τουΚαραντζά με ενθουσίασε. Αυτό το παιδί έχει το χάρισμα,μια τρέλα και ευφυΐα θεατρική, τα κάνει όλα καινούργια.Με λίγα λόγια, ένιωσα όπως όταν στα εφηβικά μουχρόνια ανακάλυπτα το Ελεύθερο Θέατρο. περιμένω μεανυπομονησία τις κριτικές, αλλά εγώ ΤΕΤοιΕΣπαραστάσεις θέλω να βλέπω στην Επίδαυρο». οενθουσιασμός της Βένας πάντα είναι οδηγός μου – τονσυμμερίζομαι ιδίως επειδή είμαι πολύ νεότερη.

ξέρατε ότι η λένα Κιτσοπούλου είναι εξαιρετική στο ρεμπέτικο;Όσοι δεν το ξέρατε, το μάθατε την 1η ιουλίου, είτε βγαίνατε απότις παραστάσεις της Σουίτας Ιονέσκο σε σκηνοθεσία ΕμμανουέλΝτεμαρσύ-Μοτά είτε ακούσατε μπουζούκια και μπήκατε στονκήπο της πειραιώς 260. ορισμένοι ήταν μυημένοι νωρίτερα –ανάμεσά τους και ο Γιώργος λούκος, ο οποίος μάλιστα πήγεΓάλλους φίλους του το χειμώνα να ακούσουν την Κιτσοπούλου νατραγουδά σε στέκι, και έμειναν σχεδόν μέχρι το ξημέρωμα. Ε, απότο μαγαζί στην πειραιώς 260 (και μάλιστα δωρεάν), δενχρειάστηκε παρά η ιδέα και η πρόσκληση. Ανταποκρίθηκαν ακόμαη Σοφία Εμφιετζή (που άνοιξε τις εκδηλώσεις με ρεμπέτικα) και οΆγγελος παπαδημητρίου με την Ελένη Κοκκίδου (την περασμένηΔευτέρα), που ειδικεύονται στο ρετρό.

Ήμουν κι εγώ στην Κιτσοπούλου. Συνοδευόμενη από τους ΡαστΧιτζάζ, σε μένα τουλάχιστον θύμιζε τη Στέλλα Χασκήλ.

Και μια βασική πληροφορία, για όσες και όσους θέλετε να πάτε στηνΕπίδαυρο. λόγω της οικονομικής κρίσης και μετά από απαίτησηπολλών θεατών για οικονομικότερη μετάβαση, τα ΚΤΕλ Αργολίδαςκάνουν έκπτωση 45% (μόνο για τις παραγωγές του Φεστιβάλ). Το εισιτήριο για τη μετάβαση και την επιστροφή, δηλαδή, κοστίζει10 € αντί για 19 €. Το λεωφορείο αναχωρεί από τα ΚΤΕλ Κηφισού στις 5 μ.μ., όταν έχει παράσταση, και επιστρέφει 15 λεπτά μετά και το τελευταίο χειροκρότημα.

46 φEσTiBaλ aΘHNωN & EΠiδaYPoY #40 [10 ΙΟυλΙΟυ 2014]

ΕΝΑ ΡΙσΚΟ ΚΑΙΜΙΑ ΕΠΙτυΧΙΑςκηνή από τηνπαράσταση τηςΕλένης, στηνΕπίδαυρο, σεσκηνοθεσία δημήτρη Καραντζά.η εμπιστοσύνη σε έναν 26χρονοσκηνοθέτηαποδείχθηκε και απότην προσέλευσηκαι από τη θερμήαποδοχή τηςανάγνωσής του.

σΧΟλΙΑ

© Ε

ύη Φ

υλακ

τού