ενας νεος ςτην επιδαυροΔημητρησ Καραντζασ

«ΦυλαμΕ τα ιΕρα Και τα οσια χωρισ λοΓο»

Γιρζι Κυλιαν ΕμμανουΕλ ντΕμαρσυ-μοταμιχαΕλ ΚλιΕνΓιουβαλ ΠιΚΓιαννησ μαρΚοΠουλοσβασιλησ χριστοΠουλοσαμαλια μουτουσηαλΕξια ΚαλτσιΚηβασιλησ μαυροΓΕωρΓιουμαρια ΦιλινηΚατΕρινα μαυροΓΕωρΓημανωλησ μητσιασναταλια τσαλιΚηχρηστοσ λουλησΓιαννησ μανταΦουνησΦαμΠρισ μαζλιαΓιωρΓοσ ΠΕτρουνατασσα μΠοΦιλιουλιντα ΚαΠΕτανΕαΕρμιρα ΓΚοροτωνησ λυΚουρΕσησΔημητρησ αΠοστολαΚησιρισ ΚαραΓιαν

[26 Ιουνιου 2014] #39 ΦEσTIBAλ AΘHNωN & EΠIΔAYPOY 3

H EΦημεριΔα του Eλληνικου ΦεΣτιβAλEιδική έκδοση για το πρόγραμμα του 2014Nο 39 (3/2014) [26/6/2014]

ISSN: 1791-1729

Eλληνικο ΦεΣτιβαλ A.E.

Διευθυντής Σύνταξης: Hλίας KανέλληςEπιμέλεια ύλης: Μαίρη ΚιτροέφΣύνταξη: Έλια Aποστολοπούλου, Kατερίνα Kόμητα, Μυρτώ Λιαλιούτη, Αργυρώ Λύτρα, Nίκη Oρφανού, Μαρίλια Παπαθανασίου, Μυρτώ Πολυμίλη

Συνεργάζονται:Κωνσταντίνα ΚυριάκουΚόμικς: Πέτρος ΧριστούλιαςΦωτογράφοι:Bίκυ Γεωργοπούλου, Bασίλης MαθιουδάκηςYπεύθυνος σύμφωνα με το νόμο: Γιώργος ΛούκοςΣχεδιασμός: Z-axisΔημιουργικό: Aνδρέας PεμούντηςEκτύπωση: IPIΣ A.E.

[

]XOPHΓOI EΠIKOINΩNIAΣ

ME THN YΠOΣTHPIΞH

σΕλ. 26

σΕλ. 36

σΕλ. 13

8 ΔηΜητΡησ ΚΑΡΑΝτζΑσ «Το ΚρAξιμο εIναι μEΣα ΣΤη ζωH»

10 ΜΙΧΑΕλ ΚλΙΕΝ8 αθηναιοι 3 μερεΣ 1 ερΓο ανοιχΤο ΣΤην Τυχη

12 ΓΙΡζΙ ΚυλΙΑΝ χορευουμε αΠο Τη μηΤρα ΣΤON TAΦο

16 ΓΙΑΝΝησ ΜΑΡΚΟΠΟυλΟσΤο ΤαξιΔι

18 ΒΑσΙλησ ΧΡΙστΟΠΟυλΟσ«μου ΦEρθηΚαν με αΓEνεια»

20 ΑΜΑλΙΑ ΜΟυτΟυση, ΑλΕξΙΑ ΚΑλτσΙΚημεΤαΤοΠιΣη ΠροΣ Το ερυθρο

22 ΒΑσΙλησ ΜΑυΡΟΓΕωΡΓΙΟυ, ΜΑΡΙΑ ΦΙλΙΝη, ΚΑτΕΡΙΝΑ ΜΑυΡΟΓΕωΡΓηΠεθαινω Για Σενα

24 ΜΑΝωλησ ΜητσΙΑσο ΤΣιΤΣανηΣ μου Κι ο χαΤζιΔαΚιΣ μου

26 ΓΙΟυΒΑλ ΠΙΚΠολεμωνΤαΣ Τη ΒαρυΤηΤα

28 ΝΑτΑλΙΑ τσΑλΙΚη, ΧΡηστΟσ λΟυλησΤη ΔουλειA Την ΚAνει ο θεαΤHΣ

30 ΓΙΑΝΝησ ΜΑΝτΑΦΟυΝησ, ΦΑΜΠΡΙσ ΜΑζλΙΑζηΤω Το ΠεριΤΤο

32 ΓΙωΡΓΟσ ΠΕτΡΟυη ΚαμεραΤα Δεν θα ΣιωΠηΣει

34 ΝΑτΑσσΑ ΜΠΟΦΙλΙΟυΤεΤαρΤη ανθολοΓια

36 ΕΜΜΑΝΟυΕλ ΝτΕΜΑΡσυ-ΜΟτΑο ανθρωΠοΣ ειναι εναΣ ΣΚανΤζοχοιροΣ

38 λΙΝτΑ ΚΑΠΕτΑΝΕΑο θριαμΒοΣ Του ερωΤα

39 ΕΡΜΙΡΑ ΓΚΟΡΟMULTI-DANCE

40 τωΝησ λυΚΟυΡΕσηση Πιο ευρωΠαϊΚη ελλαΔα ανΤεΠιΤιθεΤαι

42 ΔηΜητΡησ ΑΠΟστΟλΑΚησουΤε μεΣοΣ ανθρωΠοΣ ουΤε Κοινη Γνωμη

44 ΙΡΙσ ΚΑΡΑΓΙΑΝεIναι Το ΚAΤι Που μEνει

45 STAR WARS – Tα AΣΤρα

46 JUICY LIU – ΣΤον υΠEροχο ΚOΣμο Του ελληνιΚοy ΦεΣΤιΒAλ

Στο εξώφυλλο, o Δημήτρης Καραντζάς από τη Βίκυ Γεωργοπούλου

σΕλ. 14

Xατζηχρhστου 23 & Mακρυγιaννη11742 / aΘhNa / T. 210 9282900

Διοικητικο ΣυμβουλιοΠρόεδρος: Γιώργος ΛούκοςAντιπρόεδρος: Ήρα Ράλλη-ΒαλσαμάκηMέλη: Ηλίας Μπουντανιώτης, Σοφία Στάικου Μαρία Χ. Χατζηνάσιου, Πολυχρόνης Πολυχρονόπουλος Ελευθέριος Κουλιεράκης

ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΕΠΙΧΟΡΗΓΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

EDITORIAL

Το 2007, στο αρχαίο θέατρο της επιδαύρουπαρουσιάστηκε μια παράσταση που, μολονότι είμαστεέθνος εσωστρεφές και παραδομένο στο παρελθόν του,δεν προξένησε παρά ελάχιστες αντιδράσεις: ήταν οιευτυχισμένες μέρες, του μπέκετ, με τη Φιόνα Σο. Όπωςθυμάται σήμερα ο Γιώργος λούκος, σε συνέντευξη τουστα νέα, προφανώς και είχε αντιδράσεις. «Τι είναι αυτά,μπέκετ στην επίδαυρο;», του είχαν πει. επέμεινε, καιήταν μια επιτυχία. επειδή, μάλιστα, η δεύτερηπαράσταση συνέπεσε με τις μεγάλες πυρκαγιές τουκαλοκαιριού του 2007, η παράσταση επέστρεψε και τηνεπόμενη χρονιά. Στα χνάρια του μπέκετ, στη συνέχεια, ηεπίδαυρος φιλοξένησε την Πίνα μπάους, τονΌστερμαϊερ ή τον Κέβιν Σπέισι, ο ριχάρδος του οποίουείχε τόσο κόσμο ώστε χρειάστηκε να γίνει ακόμα μιαπαράσταση. «αυτά που λένε ότι η επίδαυρος είναι αποκλειστικά γιααρχαίο δράμα είναι αυθαίρετο» λέει ο διευθυντής τουΦεστιβάλ. επισημαίνει ότι το αρχαίο θέατρο γέννησεπολλά είδη, ήταν το προαπαιτούμενο της θεατρικήςάνθισης στο πέρασμα του χρόνου και θα επρόκειτο γιαιδεολογική αγκύλωση μιας εσωστρεφούς αντίληψης γιατα πράγματα ο αποκλεισμός μεταγενέστερωνσυγγραφέων και μεταγενέστερων ειδών. «θα ήταν πολύωραίο, ας πούμε, να ανέβει στην επίδαυρο έναγιαπωνέζικο, ένα νο ή Καμπούκι», επιμένει. ηεξωστρέφεια, η αναζήτηση, η παρουσία της επιδαύρουστην εμπροσθοφυλακή των αναζητήσεων τηςπρωτοπορίας, μαζί με την εκμετάλλευση του μυθολογικούστοιχείου που ενέχει το θέαμα, αυτή είναι η διεκδίκηση γιαένα μεγάλο λαϊκό θέατρο και το Φεστιβάλ του. είναιακριβώς η ίδια διεκδίκηση με εκείνη του 1960, όταν στηνεπίδαυρο η μαρία Κάλλας ερμήνευσε τη νόρμα, κι ήταντέτοια η επιτυχία, τόση η θετική δημοσιότητα ώστε τηνεπόμενη χρονιά ο αλέξης μινωτής επιχείρησε ναπροσεταιριστεί ένα μέρος της, σκηνοθετώντας πλέον οίδιος την ντίβα στο ρόλο της μήδειας. μια δεύτερη προκατάληψη για την επίδαυρο έχει νακάνει με τα πρόσωπα και τα σχήματα που εμφανίζονταιεκεί. υποτίθεται ότι έχουν δικαίωμα μόνον οι φτασμένοι,

πρόσωπα με περγαμηνές – που πολλές φορές, ότανφτάνουν στη σκηνή του θεάτρου του Πολυκλείτου, ηδημιουργική ταυτότητά τους έχει κιόλας ολοκληρωθεί,επαναλαμβάνουν δηλαδή τα έτοιμα. Φέτος, είναι ηχρονιά που θα επιχειρηθεί να καταρριφθεί ο μύθος τουφτασμένου. Φέτος, δηλαδή, το αρχαίο θέατρο ανοίγει μεσκηνοθεσίες δύο νεότερων. ο πρώτος είναι ο Δημήτρης Καραντζάς, μόλις 26χρόνων, που σκηνοθετεί την ελένη του ευριπίδη, στις 5ιουλίου. ο Καραντζάς συζητήθηκε πολύ για τησυνεργασία του με το εθνικό θέατρο, προφανώς έχειμεγαλύτερο ενθουσιασμό παρά αμφιβολίες καιενδεχομένως συγγενεύει περισσότερο με ιδιώματα τηςμαζικής κουλτούρας παρά με την ιδιόλεκτο των«μυημένων». αλλά έχει στέρεα ματιά, οι πειραματισμοίτου θα μπορούσαν να είναι έως και δημοφιλείς, δεναποστρέφεται τη λαϊκότητα και, μολονότι νέος, δενείναι δογματικός – όπως πολλοί συνομίληκοί του. Δεναισθάνεται ότι θα μπει σε κάποιο άβατο, δεν νιώθειδέος (όπως δηλώνει στη συνέντευξή του πουδημοσιεύει το εφ, βλ. σελ. 8), απλώς προσπαθεί νακατακτά το κείμενο, να το φορμάρει θεατρικά για να τοκατακτήσουν και οι θεατές. ο δεύτερος είναι ο Έκτορας λυγίζος, που στις 12 ιουλίουσκηνοθετεί προμηθέα δεσμώτη του αισχύλου. ηπρόσφατη ταινία του, το αγόρι τρώει το φαγητό τουπουλιού, πήγε απέναντι στους εφησυχασμένουςτρόπους να βλέπεις σινεμά. η αναμέτρησή του με τηναρχαιότητα τον οδηγεί όπου και η αναμέτρησή του μετην καθημερινότητα: σε «παράδοξους τρόπους», σεαμφισβήτηση του ρεαλισμού στην προσέγγιση τουδράματος, στην υπερβολή ή το γκροτέσκο. Δυο νέες τολμηρές προσεγγίσεις από δυο νέουςανθρώπους. θα τα καταφέρουν; μακάρι. αλλά, όπως καινα ’χει, η καλλιτεχνική ζωή της χώρας, όπως καιγενικότερα η δημόσια ζωή, χρειάζεται όσο τίποτα τιςνέες γραφές. αν στην εποχή των δεινοσαύρων δενγίνεται κατανοητό, τόσο το χειρότερο για τουςδεινόσαυρους. s

ηλίας Κανέλλης

4 ΦEσTIBAλ AΘHNωN & EΠIΔAYPOY #39 [26 ΙΟυΝΙΟυ 2014]

Το αίτημα της ανανέωσης

το ΠροΓραμμα26.6 EωΣ 9.7.2014ΕΙΚΑστΙΚΑΣτέφανος Τσιβόπουλος – Ιστορία ΜηδένΜουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, 23 Μαΐου - 28 Σεπτεμβρίου

ΝΕΟΝ, Οργανισμός Πολιτισμού και Ανάπτυξης Δ. ΔασκαλόπουλουΗ τέχνη στον δημόσιο χώροΠειραιώς 260, Κτίριο Α, 4 & 24 Ιουνίου, 20:00

Πάτροκλος Σκαφίδας – ΑντένεςΠειραιώς 260, Αποθήκη, 24 Ιουνίου - 31 Ιουλίου

Στεφανία Στρούζα – Απόστολος ΒασιλόπουλοςΣε έναν βαθμό, η ιερότητα βρίσκεται στο βλέμμα του θεατήΠειραιώς 260, Κτίριο Α, 5-31 Ιουλίου, 20:00

ΘΕΑτΡΟΓιάννης Μπέζος – Παντρολογήματα του Νικολάι ΓκόγκολΩδείο Ηρώδου Αττικού, 27-28 Ιουνίου, 21:00

Skrow Theater Group – Η ιστορία της αυτοθυσίαςSkrow Theater, 30 Ιουνίου & 1-9 Ιουλίου

Εμμανουέλ Ντεμαρσύ-Μοτά – Ionesco SuiteΠειραιώς 260, Κτίριο Δ, 1-3 Ιουλίου

Δημήτρης Καραντζάς – Ελένη του ΕυριπίδηΑρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, 5 Ιουλίου, 21:00

The Helter Skelter Company – Θάνος ΠαπακωνσταντίνουΜετατόπιση προς το ερυθρό του Γιάννη ΜαυριτσάκηΠειραιώς 260, Κτίριο Η, 6-7 Ιουλίου, 21:00

Δήμος Αβδελιώδης – Η Γυναίκα της Ζάκυθος του Διονυσίου Σολωμού30 Αρχαιολογικοί χώροι, 21 Ιουνίου-27 Αυγούστου, 21:15

ΧΟΡΟσΜίχαελ Κλίεν – Jerusalem - Choreography for GreeceΠειραιώς 260, Κτίριο Α, 27-29 Ιουνίου

Ομάδα Χορού ΖΗΤΑ – Ίρις Καραγιάν – TracingΠειραιώς 260, Κτίριο Ε, 27 - 28 Ιουνίου, 21:00 (23:00 στις 28/6)

Γιουβάλ Πικ – ScoreΠειραιώς 260, Κτίριο Η, 28 - 29 Ιουνίου, 21:00

Γίρζι Κύλιαν – East ShadowΠειραιώς 260, Κτίριο Δ, 28 - 29 Ιουνίου, 21:00

MAMAZA [Γιάννης Μανταφούνης – Φαμπρίς Μαζλία] – Eifo EfiΠειραιώς 260, Κτίριο Ε, 1-2 Ιουλίου, 21:00

RootlessRoot – Λίντα Καπετανέα – W Memorabilia (Phaedra’s Laboratory)Πειραιώς 260, Κτίριο Ε, 4-5 Ιουλίου, 21:00

Ερμίρα Γκόρο – A Quiet VoiceΠειραιώς 260, Κτίριο Δ, 7-8 Ιουλίου, 21:00

ΜΟυσΙΚηΚαμεράτα – Γιώργος Πέτρου Σιρόης, ο βασιλιάς της Περσίας του Γιόχαν Άντολφ ΧάσσεΜέγαρο Μουσικής Αθηνών, 26-27 Ιουνίου, 20:00

Χαΐνηδες – Κι όμΩς κινείται – Ερωτόκριτος του Βιτσέντζου ΚορνάρουΩδείο Ηρώδου Αττικού, 30 Ιουνίου, 21:00

Μανώλης Μητσιάς – Εσπερινοί διάλογοι. Τσιτσάνης – ΧατζιδάκιςΩδείο Ηρώδου Αττικού, 2 Ιουλίου, 21:00

Επικίνδυνη ηλικίαΈνα μουσικό έργο του Άγγελου Τριανταφύλλου, ερμηνεύει η Νατάσσα ΜποφίλιουΜικρό Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου, 4-5 Ιουλίου, 21:30

Επτανησιακά Πολιτιστικά Σωματεία ΑττικήςΝύχτα γιομάτη θαύματα, νύχτα σπαρμένη μάγια!Ωδείο Ηρώδου Αττικού, 4 Ιουλίου, 21:00

Γιάννης Μαρκόπουλος – ΕντεύθενΩδείο Ηρώδου Αττικού, 6 Ιουλίου, 21:00

ΚΟΑ & Φιλαρμονική Ορχήστρα της ΝΔ Γερμανίας – Βασίλης ΧριστόπουλοςΩδείο Ηρώδου Αττικού, 8 Ιουλίου, 21:00

ΕΠΙΔΑυΡΟσ, 5 ΙΟυλΙΟυστην πρόβα της Ελένης, που σκηνοθετεί ο Δημήτρης Καραντζάς.

Πέτ

ρος

χρισ

τούλ

ιας

υμφωνούμε απ’ την αρχή ναμιλάμε στον ενικό. είναιτόσο νέος όσο φαίνεται. μετην πρώτη ματιά, ούτε πουφαντάζεσαι πως αυτός ο τύ-πος με τα μούσια παρου-

σιάζει φέτος αρχαίο δράμα στην επί-δαυρο. Όμως ο ανερχόμενος ΔημήτρηςΚαραντζάς είναι απόλυτα συνειδητο-ποιημένος. ξέρει πως θα συζητηθεί γιατην ηλικία του, αλλά θα προτιμούσε νασυζητιέται για τη δουλειά του. ξέρει τι θέ-λει να πει με την ελένη, αλλά δεν μιλάειμόνο γι’ αυτή. Ίσως σε μιαν άλλη ελλάδατα πράγματα για εκείνον να ήταν ευκο-λότερα, αλλά δεν πειράζει. Το αυτί των

εικοσάρηδων έχει μάθει να μην ιδρώνειεύκολα.

Είσαι 26 χρονών και σκηνοθετείςπρώτη φορά στην Επίδαυρο. Έχειςκαθόλου άγχος;ενθουσιασμό έχω περισσότερο. Το άγ-χος είναι το ίδιο που έχω συνήθως. Τηνπρώτη στιγμή που μου προτάθηκε, τονέπαθα τον πανικό. Όμως, μετά, αν εξαι-ρέσεις το μύθο και το δέος, απλώς το-ποθετείς τον εαυτό σου σε μια συνθήκηκατασκευής ενός θεάματος για συγκε-κριμένες διαστάσεις. Δεν το λέω για ναδείξω πως δεν μ’ ενδιαφέρει, αλλά μόνοέτσι μπορείς να δουλέψεις.

Άρα, αλλάζουν μόνο οι διαστάσεις;Πρακτικά, δραματουργικά και σκηνο-θετικά πρέπει να βρω πώς η δουλειάμου θα επικοινωνεί σε μεγάλες αποστά-σεις. από κει και πέρα, το άγχος έχει πε-ρισσότερο να κάνει με τους τίτλους. «ονεότερος που θα σκηνοθετήσει στηνεπίδαυρο». Πολύ συχνά σκέφτομαι τηναντιστροφή. Δεν σχολιάζουμε ποτέ τον«γηραιότερο που θα σκηνοθετήσει στηνεπίδαυρο». είναι σαν όλο να κρίνεταιαπό την ηλικία, το οποίο, ανεξάρτητααπό το αν λέγεται θετικά ή αρνητικά,δεν είναι ωραίο. Ένας άνθρωπος απλάκάνει την δουλειά του και την κάνει σ’ένα συγκεκριμένο θέατρο.

Φοβάσαι ότι θα υπάρξουν άνθρωποιπου θα έρθουν προκατειλημμένοι; νομίζω ότι γενικά η επίδαυρος προσελ-κύει και ένα κοινό προκατειλημμένο. Τοσυγκεκριμένο κοινό, που είναι κατά κά-ποιο τρόπο ξενοφοβικό και δεν επιτρέ-πει να πατηθεί η θυμέλη, προφανώς θαμε εντάξει στην κατηγορία αυτών πουδεν θα έπρεπε να σκηνοθετούν στηνεπίδαυρο, γιατί αυτό επιτρέπεται σε λί-γους. Κάτι τέτοιο όμως δεν είναι αλή-θεια. Σε όλα τα θέατρα διεθνώς δενισχύει κάποιο άβατο, είναι σαν εμείς ναφυλάμε τα ιερά και τα όσια χωρίς λόγο.Δεν ξέρω γιατί όσοι το κάνουν θεωρούντα ιερά δικά τους, αλλά αυτό δεν ισχύει

ΘEATPO8 ΦEσTIBAλ AΘHNωN & EΠIΔAYPOY #39 [26 ΙΟυΝΙΟυ 2014]

Σ

Ο ΝΕΟτΕΡΟσο Δημήτρης Καραντζάς. «Γιατί δεν σχολιάζουμε τονγηραιότερο που έρχεται να σκηνοθετήσει στηνΕπίδαυρο αλλά μας ενοχλεί ο νεότερος;» αναρωτιέται.

Δ η μ ή τ ρ η ς Κ α ρ α ν τ ζ ά ς

«το κρAξιμο εIναι μEΣα Στη ζωH»Κατά τη γνώμη του ευριπίδη, δεν πάτησε ποτέ το πόδι της στην Τροία. Τα καπρίτσια των θεών την έφεραν στηναίγυπτο, κι εκεί έζησε τη δική της τραγωδία. Το 412 π.X., η ελένη σταμάτησε να θεωρείται η πηγή του κακού.Τα χρόνια την έκαναν ποίημα, τραγούδι, σχολικό εγχειρίδιο και αντιπολεμικό σύμβολο. Το άξιζε να σωθεί στοτέλος, με οποιοδήποτε κόστος. Ή μήπως όχι; ο Δημήτρης Καραντζάς ανοίγει το Φεστιβάλ επιδαύρου και ζητάαπό τους θεατές να αναρωτηθούν γιατί οι επιφανείς έχουν πάντα καλύτερη τύχη από τους αφανείς.από τη μυρτώ λιαλιούτη, Φωτογραφία: βίκυ Γεωργοπούλου

ΘΕΑτΡΟ

– η επίδαυρος δεν ανήκει σε κανέναν.

Δεν φοβάσαι το «κράξιμο»;επειδή μου έχει ξανατύχει, το φιλτράρω.Στην πραγματικότητα, δεν είναι ευχάρι-στο να σε κράζουν. αν προέρχεται απόανθρώπους που εκτιμώ και έχει να κάνειμε τη δουλειά, με πειράζει. Τις περισσό-τερες φορές, βέβαια, εσύ πρώτος ξέρειςαν αυτό που έκανες έχει λόγο να απο-δοκιμαστεί. Το κράξιμο που θα με εν-διέφερε θα είχε να κάνει με πράγματαπου κι εγώ θα έβλεπα ότι δεν πήγανκαλά, που δεν είναι όπως θα ’πρεπε. εκείθα καταλάβαινα ότι κάτι δεν έχω κατα-φέρει σε σχέση με αυτό που ήθελα.Όταν έχει να κάνει όμως με τα γύρωγύρω, μου φαίνεται αστείο. αν σε κά-ποιον δεν αρέσει μια ιδέα, μου είναιαπολύτως αδιάφορο. είναι πολύ λογικόσε μια παράσταση να υπάρξουν και αρ-νητικές κριτικές. Το κράξιμο είναι μέσαστη ζωή. Το πιο επικίνδυνο απ’ όλα είναινα προσαρμόζεσαι αναλόγως της μά-ζας που πρέπει να ικανοποιήσεις. αν πι-στέψεις ότι οι επιλογές σου πρέπει ναφτάνουν μέχρι ένα σημείο, ώστε να εί-σαι εσύ μισοκαλυμμένος με βάση αυτόπου θες κάνεις, αλλά παράλληλα θες νακαλύψεις και το κοινό, τότε έχασες.

η Ελένη πώς προέκυψε;Το έργο το έχω ξαναδουλέψει σε κλει-στό χώρο, για εφήβους, ύστερα απόπρόταση του Γιάννη χουβαρδά και τουΣάββα Κυριακίδη, στην τότε περίοδοτου εθνικού. μου άρεσε πάρα πολύ καιμετά, όταν μου προτάθηκε να την ξανα-δουλέψω σε μεγαλύτερη κλίμακα, συμ-φώνησα με χαρά.

το ότι έχεις κάνει την «εφηβική» σούέκανε πιο εύκολη τη ζωή στην «ενή-λικη»;Δεν έκανα κάτι διαφορετικό στην «εφη-βική» ελένη, γιατί νομίζω ότι οι έφηβοιείναι κι αυτοί κανονικοί θεατές. Για μένατο μεγαλύτερο πρόβλημα της παιδικήςκαι της εφηβικής σκηνής δεν είναι τιμπορεί να αντέξει ένα παιδί, αλλά τι τουεπιτρέπουν να δει και να σκεφτεί. Πε-ρισσότερη αγωνία είχαν οι εκπαιδευτι-κοί για το τι πρέπει να δουν τα παιδιά,παρά τα ίδια. εκείνα ήταν πολύ πιο δια-τεθειμένα να ανακαλύψουν κάτι που δενέχουν καταλάβει. Όταν συνειδητοποιή-σουν ότι δεν τους μιλάς αλλάζοντας ταλόγια σου, αλλά όπως θα μιλούσες κα-νονικά, θέλουν να μάθουν περισσότερα.αυτή η πρώτη επαφή με την ελένη, λοι-πόν, με βοήθησε πολύ γιατί ο δραμα-τουργικός πυρήνας είχε φτιαχτεί ήδη.οι αποφάσεις για τη θέση μου απέναντιστο έργο δεν έχουν αλλάξει. οι διαφο-ρές έχουν να κάνουν με τα σχήματα, τιςισορροπίες και τις διανομές. η τωρινήπαράσταση πατάει πάνω στην αρχικήιδέα και έχει εξελιχθεί.

Ποια είναι αυτή η ιδέα; τι ήταν αυτόπου σου κέντρισε περισσότερο το εν-διαφέρον;

μου φάνηκε εξαρχής τρομερό το πώς οευριπίδης, ο οποίος χρησιμοποιεί όλατα δομικά χαρακτηριστικά της τραγω-δίας, κάνει υφολογικά περάσματα απότην απόλυτη τραγωδία στη φάρσα καιτελικά καταλήγει σ’ ένα υπαρξιακόδράμα. Τα έχει κατασκευάσει τόσο καλά,ώστε στην αρχή να σε ταυτίζει απόλυταμε την ελένη και να προτείνει ένα άλλοπρόσωπο γι’ αυτήν από το πρόσωπο τηςΤροίας, το οποίο είναι απολύτως αθώοκαι φιλειρηνικό. Στο τέλος, όμως, με τηναφήγηση του αγγελιαφόρου για το πώςφεύγει η ελένη και για την καινούργιασφαγή που προκαλεί, σε βάζει σ’ έναννέο μετεωρισμό σχετικό με την ταυτό-τητα.

Δηλαδή;ο ευριπίδης προτείνει μια νέα ταυτό-τητα για την ελένη, αλλά τελικά είναισαν ο ίδιος να αναιρεί αυτό που στηναρχή πρότεινε. Το κάνει με τρομερήελευθερία. Προκαλεί μεγάλη ανακού-φιση το γεγονός ότι, παρά την τόσοισχυρή δομή και φόρμα, αφήνει χώρογια πάρα πολλά θέματα. επίσης, με συ-γκλονίζει ο, ύπουλος μεν, αλλά ευθύςτρόπος που τα βάζει με τους θεούς.ακόμα και ο χορός, που το μόνο πουτου έχει απομείνει είναι να ελπίζει ότιθα σωθεί, φτάνει στο σημείο να προ-βληματιστεί και να ακυρώσει το θείο,για να το ξαναδεχτεί στο τέλος μόνο ωςσωτήρα. αλλά αυτό πια γίνεται σ’ έναεπίπεδο υπαρξιακό, με τη λογική ότι δενμπορεί να μην υπάρχει μια ανώτερη δύ-ναμη που να τα βλέπει όλα αυτά.

το αίσιο τέλος κάνει πιο τραγική τηνεξέλιξη της ιστορίας;Για μένα το τέλος δεν είναι ακριβώς αί-σιο, γιατί η παράσταση μιλάει πιο πολύαπό τη σκοπιά του χορού. η ελένη θαμπορούσε να είναι μία απ’ το χορό, οοποίος ακολουθεί ακριβώς την ίδιαμοίρα μ’ εκείνη. Όλες οι γυναίκες είναισκλάβες στην αίγυπτο, από την αρχήταυτισμένες με το δράμα της. ενώ απότην αρχή ο χορός είναι αυτός που τηβγάζει από τα αδιέξοδα, στο τέλος ηελένη τον εγκαταλείπει. η ίδια σώζεται,αλλά τι αφήνει πίσω της; Το τέλος είναιαίσιο γι’ αυτήν, αλλά όχι για τη μοίρατου ανθρώπου. οι Διόσκουροι στην τε-λευταία τους φράση λένε πως «οι θεοίδεν νιώθουν μίσος για τους ευγενείς· οιδυσκολίες της ζωής είναι όλες για τουςαφανείς». μιλάμε για μια αναγκαστικήυποταγή του αφανούς στους θεούς.Πόσο αίσιο τέλος μπορεί να είναι αυτό;

από αυτήν την οπτική, όμως, η Ελένηδεν είναι πάλι εκείνη που φταίει γιαόλα;η ελένη στο έργο είναι θύμα και μπορείςνα τη δικαιολογήσεις που έφυγε, δεδο-μένης της δικής της προσωπικής τρα-γωδίας. Όμως ο ευριπίδης έχει στήσειτόσο καλά την ιστορία, που μπορείς ναδεις όλες τις πλευρές. Δεν είναι ότι φταίειεκείνη για όλα – για μένα δεν τίθεται

καν το ζήτημα του φύλου. είναι σαν ταπρόσωπα να είναι ιδέες, οι οποίες συ-γκρούονται μεταξύ τους με διάφορουςτρόπους. από την τελική σύγκρουσηβγαίνει ένα αποτέλεσμα που πρέπει οθεατής να ερμηνεύσει για να πάρει τηδική του απόφαση.

σήμερα, τι κυνηγάμε που δεν υπάρ-χει;είναι διαχρονικά τα πράγματα που ψά-χνουμε. νομίζω κάποιου είδους δικαιο-σύνη και κάποιου είδους ελευθερία.

η μετάφραση που χρησιμοποιείς εί-ναι του Δημήτρη Δημητριάδη, με τονοποίο έχεις σκηνοθετικό παρελθόν.με κάποιο τρόπο έχουμε συνεννοηθεί,έχουμε μια καλή συνεργασία. η μετά-φραση διαμόρφωσε πολύ και τη φόρματης παράστασης. η μουσικότητα τουίδιου του κειμένου με οδήγησε σε συ-γκεκριμένες ιδέες. η μετάφραση τουΔημητριάδη μού αρέσει πολύ, διότι πέ-ραν του ότι λογοτεχνικά έχει φοβερόενδιαφέρον, ο ρυθμός των λέξεων πουέχει αποφασίσει να μεταφράσει στη νέαελληνική είναι ακριβώς ίδιος με αυτόνπου υπάρχει στα αρχαία. μένει πιστόςστο χρόνο που έχει μια πρόταση, κάτι τοοποίο θεωρώ κατόρθωμα, γιατί συνή-θως γίνεται μια απόδοση προκειμένουνα βγει το νόημα. ο ίδιος όμως το κάνεισωστά, με πολύ πυκνά μέσα και με συ-νέπεια στο ίδιο το κείμενο, βάζοντας τοδικό του στίγμα. Δεν το έχω συναντήσεισε πολλές μεταφράσεις αρχαίας τραγω-δίας αυτό και το θαυμάζω.

ανεβάζεις ένα έργο στην Επίδαυρο.Φέτος σκηνοθέτησες επίσης στοΕθνικό και στη στέγη. Όλες είναι με-γάλες σκηνές. Δεν φοβάσαι ότι μπο-ρεί να κορεστείς πολύ νωρίς; μετά, τιάλλο μένει να κάνεις;είναι ωραίο να παίζεις σε μεγάλες σκη-νές, χαίρομαι ιδιαίτερα για τις συνεργα-σίες μου με το Φεστιβάλ και τη Στέγη.ξέρεις πως έχεις την ελευθερία και τηνξεγνοιασιά να κάνεις τη δουλειά σου καιπως υπάρχει παραγωγή. Συμβαίνειόμως να κορεστείς από τις πολλές δου-λειές. αυτό με άγχωσε πιο πολύ, το ότιμπαίνεις σ’ έναν κύκλο που καμιά φοράδεν καταλαβαίνεις πότε ακριβώς πρέ-πει να βγεις, γιατί παρασύρεσαι απόπράγματα που σε ενδιαφέρουν, ενώ κά-ποια στιγμή μπορεί πολύ απλά να πρέ-πει να πάρεις μια απόσταση. αυτό είναιμια σκέψη μου. Ήρθαν νωρίς κάποιαπράγματα που μπορεί να φαίνονται μα-κρινά, να θεωρούνται οι κορυφές. απότις κορυφές, όμως, μπορείς να πας καιπάλι στις πεδιάδες! με την ίδια ευκολία,ένα έργο που σε συγκινεί μπορείς να τοανεβάσεις και σε μια αποθήκη. Του χρό-νου, στο «Πόρτα», η σκηνή θα είναι δια-φορετική. Δεν αλλάζει κάτι.

την άνοιξη που μας πέρασε συζητή-θηκε πολύ η παράστασή σου στοΕθνικό, το Έτσι είναι αν έτσι νομίζετε.

Ειπώθηκαν και ακούστηκαν πάραπολλά, κάποια στιγμή μαθεύτηκε ότιτο έργο θα «κατέβει» νωρίτερα, αλλάστο τέλος συνεχίστηκε κανονικά. σή-μερα, που βλέπεις τα πράγματα μεμια χρονική απόσταση, πώς σου φαί-νεται αυτή η περιπέτεια;Τώρα που πέρασε ο καιρός, μου έχειμείνει μια πολύ μεγάλη πίκρα. θεωρώότι αυτή τη στιγμή η διεύθυνση τουεθνικού είναι ο καθρέφτης της πολιτικήςκατάστασης της ελλάδας, ό,τι κι αν ση-μαίνει αυτό, οπότε ό,τι έγινε μου φαίνε-ται πολύ συνεπές με το τι είναι αυτή τηστιγμή το εθνικό. θα ευχόμουν ναυπάρχει μεγαλύτερη υπευθυνότητα καισεβασμός στους ανθρώπους που δου-λεύουν εκεί πέρα. Για ταυτότητα και γιαστίγμα δεν μπορούμε να μιλήσουμε,αυτό είναι μεγάλο όνειρο που μπορείμέσα στα χρόνια να λυθεί. Πάντως,πράγματι, το έργο επρόκειτο να κατέβεικαι έγινε υπαναχώρηση λόγω της διά-στασης που πήρε το θέμα. Δεν ήθελανκαν να βρουν μια ευσταθή δικαιολογία,απλά υπήρχε μια αγωνία να ειπωθείκάτι. αυτά βέβαια που ειπώθηκαν αυ-τοαναιρούνταν τη στιγμή που λέγονταν.Ένα διαφημιστικό τρικ αφορά τον Τύπο.Στον Τύπο όμως δεν βγήκε ποτέ από τοεθνικό ότι η παράσταση σταματά νωρί-τερα· σ’ εμάς ειπώθηκε, και τα εισιτήριασταμάτησαν να πωλούνται με εντολή.

Θα συνεργαζόσουν ξανά με το σημε-ρινό Εθνικό;Όχι. Δεν το λέω με μαράζι. Δεν έχω κα-μία πραγματική επιθυμία να εμπλακώσε πράγματα που δημιουργούν δυσφο-ρία και σε χειρισμούς που είναι πέραντης αντίληψής μου. s

[26 Ιουνιου 2014] #39 ΦEσTIBAλ AΘHNωN & EΠIΔAYPOY 9

InfoΔημήτρης Καραντζάςελένη του ευριπίδη

η πραγματική ελένη δεν ήρθε ποτέ στηνΤροία, αλλά το είδωλό της. Την άρπαξε οερμής και την έκρυψε στην αίγυπτο γιανα την προστατεύσει. ο βασιλιάς της αι-γύπτου θεοκλύμενος θέλει να νυμφευθείτην ελένη, αλλά όταν παρουσιάζεται ναυ-αγός ο μενέλαος στήνουν ένα δόλιο σχέ-διο και καταφέρνουν να διαφύγουνκρυφά. ερμηνεύουν: ευδοξία ανδρουλι-δάκη, χαρά ιωάννου, Γιάννης Κλίνης, ιω-άννα Κολλιοπούλου, θύμιος Κούκιος,Άρης μπαλής, αντώνης Πριμηκύρης,ελίνα ρίζου, Δημήτρης Σαμόλης. χορηγός: Σχολή μωραΐτη.

αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου5 ιουλίου, 21:00 εισιτήρια: 35€ (VIP), 30€ (ζώνη α), 20€-15€ (ζώνη Β, φοιτητικό), 15€-10€ (Άνω διάζωμα, φοιτητικό), 5€ (άνεργοι, αμεα)

Infoμίχαελ ΚλίενJerusalem - Choreography for Greece

οκτώ πολίτες της αθήνας, με διαφορετικάχαρακτηριστικά (ηλικία, φύλο, εκπαί-δευση), συμπράττουν επί πέντε μέρες σ’έναν ανοιχτό χώρο του Φεστιβάλ σ’ έναδιαδραστικό παιχνίδι. ερμηνεύουν: αγνώ-γλου ιωάννης, Carberry Mark, Gormly Jeff,Καράμπελα λία-αγλαΐα, Κωτσάλου Βιτό-ρια, λούκας λωξάνδρα, μαυροματάκη ει-ρήνη, Nazari Abduol, οικονομόπουλοςθάνος, Πασακοπούλου μάρθα, ρουσσέαςνίκος, θανασούλα λεωνή, Valk Steve.

Πειραιώς 260, Κτίριο α 27-29 ιουνίου είσοδος ελεύθερη

8 αθηναιοι 3 μερεσ 1 εργοανοιχτο στηντυχη από την Έλια αποστολοπούλου

Βιεννέζος χορογράφος και εικαστικός καλλιτέχνης μίχαελ Κλίεν έχει συνεργαστεί μεταξύ άλλων με τον ουίλιαμΦόρσαϊθ, το Ballett Frankfurt, την Daghdha Dance Company, ενώ στο ιρλανδικό μουσείο Σύγχρονης Τέχνηςφιλοξενείται μόνιμη συλλογή του. ενδιαφέρεται κυρίως για τη θεωρητική και πρακτική αναδιατύπωση του χορούκαι τη συμβολή του στην κοινωνία, ενώ είναι ευρύτερα γνωστός για τις καλλιτεχνικές προσεγγίσεις του, πουφέρνουν σε συστηματική σχέση τις καλλιτεχνικές φόρμες με στοιχεία της καθημερινότητας. με το έργο Jerusalem, ξετυλίγει τις σχέσεις και τις εξουσίες που αναπτύσσονται σ’ έναν πολύπλοκο κόσμο. Για

τρεις μέρες, οκτώ πολίτες της αθήνας με διαφορετικά χαρακτηριστικά (ηλικία, φύλο, εκπαίδευση, κοινωνικό προφίλ), θασυμπράττουν σ’ ένα διαδραστικό παιχνίδι. Πρόκειται για μια χορογραφική διαδικασία που βασίζεται στην ενσωμάτωση, στηνκίνηση των ιδεών και στην ανταλλαγή των αποτυπωμάτων που προκύπτουν. Ένα αντι-θέαμα που δεν νοιάζεται για τη χάρη,την ομορφιά ή τη δεξιοτεχνία. οι θεατές μπορούν να περπατήσουν άσκοπα, να καθίσουν, να πιούν ή να κουβεντιάσουν κατάτη διάρκεια της παράστασης. Το έργο αποτελεί την άμεση, απαραίτητη απάντηση στη σύγχρονη παγκοσμιοποιημένηπραγματικότητα. Καθώς η κίνηση έχει πάψει πια να αποτελεί αντικείμενο σκέψης στο μυαλό των ανθρώπων, γνωστοί θεοίμπαίνουν στη σκηνή για να σηματοδοτήσουν το τέλος της εξάρτησης από τη λογική. Όπως σχολιάζει ο ίδιος ο χορογράφος: «ο χορός θα αναπτυχθεί παράδοξα απαλλαγμένος από τους κώδικες, τις δομές και τη γλώσσα, απλώνοντας τα πλοκάμια του σε άλλες πραγματικότητες. αυτή η ακατέργαστη φυσική μήτρα, ο τόπος όπου κανείς δεν γνωρίζει τίποτε, θα γίνει μεμιάς ακατάληπτος και ενδιαφέρων. αυτό που θα προκύψει δεν θα έχει καμία αντιστοιχία με ό,τι γνωρίζαμε μέχρι τώρα, με καμία λογική. Δεν θα βγάζει νόημα, δεν θα έχει καμία σημασία: η ολοκληρωτική απουσία συνοχής. αυτό το έργο είναι μία κρίσιμη απάντηση στη σύγχρονη πρακτική της ανθρωπότητας: συντρίβοντας σιωπηλά τις μη βιώσιμες πλευρές του εαυτού μας». s

O

ΑΠΟ τη ΒΙΕΝΝη ΜΕ ΑΓΑΠηΠώς χορεύεται η καθημερινότητα; ο μίχαελ Κλίενοργανώνει στην αθηνα ένα θέαμα εν εξελίξει, πουονομάζει Jerusalem και επιτρέπει τον αυτοσχεδιασμόόσων συμμετέχουν. μπορεί να υπάρξει συνοχή απόκατακερματισμένες ζωές, έστω κι αν όλοι όσοισυμμετέχουν εκθέτοντάς τες γνωρίζουν ότι ο τελικόςστόχος είναι η καλλιτεχνική σύγκλιση τωνιδιαιτεροτήτων τους;

InfoΓίρζι ΚύλιανEast Shadow

Δύο χορευτές live αλλά ταυτόχρονα καισε βίντεο καυγαδίζουν, γελούν, αγαπιού-νται και μισιούνται. ξαφνικά όμως έρχεταιαυτό το τσουνάμι και τα πάντα εξαφανί-ζονται. Στο φιλμ οι χορευτές είναι στο ίδιομέγεθος όπως είναι στην πραγματικό-τητα, πράγμα που δημιουργεί σύγχυση.Κείμενο: Σάμιουελ μπέκετ. ερμηνεύουν:Σαμπίνε Κούπφερμπεργκ, Γκάρι Κριστ.

Πειραιώς 260, Κτίριο Δ 28 - 29 ιουνίου, 21:00 εισιτήρια: 25€, 15€ (φοιτητικό), 20€ (μειωμένο), 5€ (άνεργοι, αμεα)

ΕΝΑσ ξΕΚΑΘΑΡΟσ ΚΑλλΙτΕΧΝησΠλεονέκτημα του χορού είναι ότι στηρίζεται στη γλώσσα

του σώματος, λέει ο Γίρζι Κύλιαν (στη φωτογραφία). Καισυμπληρώνει: «μπορεί από το στόμα σου να βγαίνουν

ψέματα, όμως το σώμα σου δεν μπορεί να με γελάσει. Γι’ αυτό πιστεύω ότι οι πολιτικοί θα πρέπει να κάνουν

μερικά μαθήματα χορού για να βελτιώσουν τη γλώσσατου σώματός τους και να μην καταλαβαίνουμε πόσα

πολλά ψέματα μας λένε πια!»

© M

ylen

e Si

eger

s

ΧορευουμεαΠο τη μητρα ΣτON TAΦοο Τσέχος χορογράφος Γίρζι Κύλιαν επιστρέφει στο Φεστιβάλ με το East Shadow, παράσταση εμπνευσμένηαπό το σεισμό και το τσουνάμι που χτύπησαν την ιαπωνία στις 11 μαρτίου 2011. Και προειδοποιεί ότι «δενθα δούμε ένα χορευτικό δρώμενο με την παραδοσιακή έννοια, αλλά ένα θεατρικό δράμα χωρίς λέξεις».από τη μυρτώ Πολυμίλη

Γ ί ρ ζ ι Κ ύ λ ι α ν

ΧΟΡΟσ

ι λέξεις ιδιοφυής, πο-λυσχιδής, και σουπερ-στάρ έχουν χρησιμο-ποιηθεί ουκ ολίγεςφορές για τον ΓίρζιΚύλιαν. μοιάζουν

όμως να μην επαρκούν για να περι-γράψουν το πολύπλευρο έργο τουαλλά και τον ίδιο τον καλλιτέχνη. μά-λιστα εκείνος, με μια καθηλωτική τα-πεινότητα, αναρωτιέται στη διάρκειατης συνομιλίας μας, αν «όντως έχεισυμβάλει στο να αναδειχθεί ο χορόςως τέχνη». η απάντηση προφανής. ο67χρονος πλέον Κύλιαν, πέρα από τα24 χρόνια που εργάστηκε ως καλλιτε-χνικός διευθυντής του περίφημουNederlands Dans Theater (NDT), πέρααπό τις αριστουργηματικές χορογρα-φίες του που συνεχίζουν να παρουσιά-ζονται σ’ ολόκληρο τον κόσμο, έχειανατρέψει πολλές από τις καθιερωμέ-νες συμβάσεις που κυριαρχούσαν στοχώρο του.

Δημιούργησε τα σχήματα NDT 2 καιNDT 3 – το πρώτο για να μπορούν νεα-ροί χορευτές να αναπτύξουν τις ικανό-τητές τους, και το δεύτερο για να συ-νεχίσουν οι μεγαλύτεροι σε ηλικίαδεξιοτέχνες του χορού (άνω των 40) νασυνεισφέρουν με την εμπειρία και τηνπαρουσία τους επί σκηνής. Δυστυχώς,η ομάδα NDT 3 έπαψε να υπάρχει το2006, όμως η πεποίθηση του πρωτο-πόρου Κύλιαν «ότι μπορούμε να χο-ρεύουμε σ’ όλη μας τη ζωή» παραμένειακλόνητη. Συνεχίζει λοιπόν να δου-λεύει με μεγαλύτερους σε ηλικία χο-ρευτές, όπως η μούσα και σύζυγός τουΣαμπίνε Κούπφερμπεργκ – την οποίαθα δούμε ξανά στην αθήνα.

ο ευφυής Κύλιαν μας μιλά για τονέρωτα, το χορό, την ευτυχία, την αση-μαντότητά μας, αλλά και την αγάπη τουγια την ελλάδα, με μια αφοπλιστική πρα-ότητα και με άφθονο γέλιο.

το East Shadow είναι εμπνευσμένοαπό το ιαπωνικό τσουνάμι. Ποια εί-

ναι η ιστορία που μας αφηγείστε;Ήταν φοβερό αυτό που συνέβη στην ια-πωνία. η ιστορία που αφηγούμαι είναιότι κάτι τέτοιο μπορεί να συμβεί στονκαθένα μας, επώνυμο ή ανώνυμο. Το«τσουνάμι» δεν κάνει διακρίσεις, μπο-ρεί να μας παρασύρει όλους στο πέρα-σμά του. εγώ μιλώ για την τρωτότητάμας, κάτι που ο καθένας μας βιώνει. Τοτσουνάμι το χρησιμοποιώ ως σύμβολοτης καταστροφής και του θανάτου.

επί σκηνής τώρα, θα δείτε τους δύοχορευτές ζωντανά, αλλά ταυτόχρονα καισε βίντεο. Όλα είναι διπλά. Στο φιλμ μά-λιστα, οι χορευτές είναι στο ίδιο μέγεθοςόπως είναι στην πραγματικότητα,πράγμα που δημιουργεί σύγχυση. ηπραγματικότητα μερικές φορές μπερ-δεύεται με την ταινία. Κι αυτό που βρί-σκω παράξενο είναι ότι το φιλμ είναι νε-κρό και οι άνθρωποι που δείχνειζωντανοί. Κάποια στιγμή όμως οι χο-ρευτές-ηθοποιοί θα πεθάνουν, και τομόνο που θα μείνει θα είναι το φιλμ, άρατο φιλμ θα γίνει ζωή.

οι δύο χορευτές λοιπόν κάνουν πράγ-ματα καθημερινά και ασήμαντα. Καυγα-δίζουν, γελούν, αγαπιούνται και μισιού-νται. αλλά ξαφνικά έρχεται αυτό τοαπαίσιο πράγμα [το τσουνάμι] και τα πά-ντα εξαφανίζονται. Πιστεύω ότι οτιδή-ποτε στρέφει την προσοχή μας σε τέ-τοιου είδους καταστροφές είναιπολύτιμο. είναι αναγκαίο να βοηθήσουμεμε όποιο τρόπο μπορούμε τα θύματατου τσουνάμι. η δική μου συνεισφοράήταν και οικονομική και πνευματική.

Πιστεύετε πως κάθε παράσταση πρέ-πει να εμπεριέχει ένα κοινωνικοπολι-τικό μήνυμα; είναι η πρώτη φορά που μια δημιουργίαμου περιείχε ένα τέτοιο μήνυμα. Στηνπραγματικότητα είμαι εναντίον αυτήςτης προσέγγισης. Δεν πιστεύω ότι ο χο-ρός είναι η πιο κατάλληλη τέχνη για ναπεράσει κανείς τέτοιου είδους μηνύ-ματα. η λογοτεχνία, η ζωγραφική, ηόπερα είναι πιο κατάλληλα. Όπως κα-ταλαβαίνετε λοιπόν, ήταν αξιοπερίεργο

για μένα να κάνω μια τέτοια παράσταση.αλλά με είχαν σοκάρει και αγγίξει τόσοπολύ οι εικόνες της καταστροφής στηνιαπωνία, που όταν με προσέγγισαν απότην Aichi Triennale συμφώνησα να δη-μιουργήσω κάτι.

Έχετε πει πως ο έρωτας και ο θάνατοςείναι τα δύο θέματα στα οποία συνή-θως επικεντρώνεστε... ξέχασα όμως το πιο σημαντικό, που εί-ναι η ζωή! Το ξέχασα τελείως. Έρωτας,ζωή και θάνατος λοιπόν είναι τα μεγα-λύτερα μυστήρια. Ποτέ δεν θα καταλά-βουμε τι σημαίνει έρωτας, τι συμβαίνειμετά το θάνατο, γιατί βρισκόμαστεπάνω στη Γη, ή γιατί αγαπάμε κάποιον.Κι επειδή ποτέ δεν θα τα κατανοήσωόλα αυτά, οι δημιουργίες μου, συνει-δητά ή υποσυνείδητα, έχουν να κάνουνμ’ αυτό.

στο East Shadow αναφέρεστε στην αι-ώνια αναζήτηση συντρόφου;Τα πάντα έχουν να κάνουν μ’ αυτό τοτρίπτυχο της ζωής, του έρωτα και τουθανάτου. μιλάω συχνά για το γεγονόςότι θεωρώ αδύνατο να μοιραστείς τηζωή σου 100% με κάποιον. Δεν πιστεύωπως έχουμε δημιουργηθεί έτσι. Κάνουμεόμως ό,τι είναι δυνατό για να βρούμετον ή τη σύντροφό μας, κι αν είμαστε τυ-χεροί μοιραζόμαστε ένα μεγάλο κομ-μάτι της ζωής μας με κάποιον. Όπως έχωκάνει με τη σύζυγό μου Σαμπίνε τα τε-λευταία 40 χρόνια.

Δεν υπάρχει μια αντίφαση εδώ; Εσείςβρήκατε στο πρόσωπο της σαμπίνεκαι τη μούσα σας επί σκηνής και τησύντροφό σας. Πώς τότε θεωρείτεαδύνατο να μοιραστεί κάποιος τη ζωήτου; Όχι! Καθόλου! αγαπάμε ο ένας τον άλ-λον, αλλά κάποιες φορές απομακρυνό-μαστε, κι αυτό συμβαίνει ξανά και ξανά.αγαπιόμαστε, μισιόμαστε και ξαναβρι-σκόμαστε όπως όλα τα υπόλοιπα ζευ-γάρια. Δεν πιστεύω σ’ ένα γάμο «madein heaven».

ασπάζεστε λοιπόν σε προσωπικό επί-πεδο την άποψη ότι η ευτυχία είναιουτοπία, ένας ευσεβής πόθος;Δεν είναι ουτοπία, είναι απλά πολύτιμη.Τις στιγμές που είμαστε πραγματικά ευ-τυχισμένοι και νιώθουμε ολοκληρωμέ-νοι πρέπει να τις εκτιμάμε και να τιςαδράχνουμε, για να μπορέσουμε να συ-νεχίσουμε και να τα βγάλουμε πέρα ότανείμαστε δυστυχείς, χωρίς έμπνευση καισε φάσεις αμφισβήτησης. Πραγματικάλυπάμαι τους ανθρώπους που δεν έχουννιώσει πραγματική ευτυχία.

μπορεί ο χορός να τους ανοίξει έναμικρό παράθυρο σ’ αυτόν τον κόσμο;ο χορός είναι μια πολύ σημαντική αν-θρώπινη εκδήλωση. εσείς, όντας ελλη-νίδα, το καταλαβαίνετε γιατί ο χορός εί-ναι πολύ σημαντικός στη χώρα σας.είναι η πιο αρχαία τέχνη και είναι η μόνητέχνη μέσω της οποίας διακηρύσσουμεότι το σώμα μας είναι έργο τέχνης –πράγμα πολύ δύσκολο.

Πιστεύετε πράγματι πως ο χορός εί-ναι πιο σημαντικός στην Ελλάδα απ’ό,τι είναι, π.χ., στο βέλγιο ή στην ολ-λανδία;νομίζω ότι σ’ αυτές τις χώρες, ο χορόςως τέχνη είναι πιο σημαντικός απ’ ό,τιστην ελλάδα. Όμως στη χώρα σας ο χο-ρός είναι πιο σημαντικός για τους αν-θρώπους. η ελλάδα ήταν η πρώτη χώραπου επισκέφτηκα όντας νεαρός και τηνερωτεύτηκα, και τη μουσική και το χορότης. Κάθε φορά που επιστρέφω νιώθωάλλος άνθρωπος, επομένως αντιλαμ-βάνομαι τον αντίκτυπο που έχει η μου-σική και ο χορός στους Έλληνες.

Έχετε πει ότι ο μπέκετ είναι από τουςαγαπημένους σας καλλιτέχνες. Περιέργως είναι ο αγαπημένος μου,γιατί δεν τον καταλαβαίνω. είχε μια ιδιό-τυπη διάνοια που σε οδηγούσε σε τό-πους παντελώς άγνωστους, αλλά παρ’όλα αυτά γνώριμους. Δεν ξέρω πώς νατο εξηγήσω. Τα κείμενά του με συναρ-πάζουν. με πηγαίνουν σε μέρη απρό-

[26 Ιουνιου 2014] #39 ΦEσTIBAλ AΘHNωN & EΠIΔAYPOY 13

Ο

ΧΟΡΟσ14 ΦEσTIBAλ AΘHNωN & EΠIΔAYPOY #39 [26 ΙΟυΝΙΟυ 2014]

σμενα, στα οποία δεν θα έφτανα χωρίςτην βοήθειά του, αλλά είμαι τόσο χα-ρούμενος που βρίσκομαι εκεί. με ανα-γκάζει να ανακαλύπτω πράγματα.

μοιάζει κάπως σαν αυτό που προ-σπαθείτε εσείς να κάνετε. Θέλετε ναπάτε τους θεατές σε μέρη που δενέχουν ξαναπάει.ακριβώς! Και εγώ ουσιαστικά πολλές φο-ρές δεν καταλαβαίνω την ίδια μου τηδουλειά. Δεν γνωρίζω πώς έφτασα εκείπου έφτασα. υπάρχει κατά κάποιοντρόπο μια παράξενη ομοιότητα. Συνή-θως όμως με ελκύουν πράγματα που δενμπορώ να καταλάβω ή να εξηγήσω τε-λείως. υπέροχα μυστικά τόσο θελκτικά,που με προσελκύουν σαν μαγνήτης.

Πλέον χρησιμοποιείτε αρκετά βίντεοκαι νέες τεχνολογίες. Πώς προέκυψεαυτός ο πειραματισμός;Τα τελευταία χρόνια δουλεύω κυρίωςμε μεγαλύτερους σε ηλικία χορευτές.επιπλέον, συμβαίνει να έχω μια σύζυγοπου είναι πάρα πολύ εκφραστική χο-ρεύτρια. μπορείς να διαβάσεις το πρό-σωπό της σαν ανοικτό βιβλίο. αν έχειςλοιπόν έναν τέτοιο άνθρωπο επί σκη-νής, είναι πολύ δύσκολο για έναν θεατήνα δει την έκφρασή της. Ένα κοντινόπλάνο τ’ αλλάζει όλα. Προφανώς αυτούτους είδους οι τεχνικές δεν είναι κάτι τοιδιαίτερο. Για μένα όμως, που ήμουν δε-μένος με τη σκηνή όλη μου τη ζωή, τοβίντεο ήρθε σαν αποκάλυψη.

Έχετε γράψει ότι χορεύουμε από τημήτρα μέχρι τον τάφο μας. Όταν δη-

μιουργήσατε την ομάδα NDT 3 για με-γαλύτερους σε ηλικία χορευτές, είχεπροκαλέσει ιδιαίτερη αίσθηση στοχώρο σας. αν και η ομάδα πλέον δενυπάρχει, πιστεύετε πως άνοιξε κά-ποιους δρόμους; χρησιμοποιούν άλ-λοι χορογράφοι μεγαλύτερους χο-ρευτές;απ’ όσο ξέρω, όχι. Δεν ξέρω όμως γιατίδεν υιοθετήθηκε από άλλους, ενώ είχεδημιουργηθεί ιδιαίτερο ενδιαφέρονγύρω από τη συγκεκριμένη ομάδα (NDT3) και είχαν συνεργαστεί μαζί μας μερι-κοί από τους πιο σημαντικούς χορο-γράφους της εποχής (Φόρσαϊθ, μπε-ζάρ). Πιστεύω ότι η οικονομική κρίσηστις τέχνες έπαιξε ρόλο.

Έχετε μια μακρόχρονη σχέση με τηχώρα μας. Ποια είναι η εικόνα πουέχετε για τους Έλληνες; η εικόνα που έχω επηρεάζεται απόλυτααπό τις προσωπικές μου σχέσεις. μερι-κοί από τους καλύτερούς μου φίλους εί-ναι Έλληνες και τείνω να βλέπω την ελ-λάδα πάντα μέσα από το φακό τηςιστορίας. θαυμάζω τα κοινωνικά, πολι-τικά και καλλιτεχνικά επιτεύγματά της.Και πάντα την αντιλαμβάνομαι μέσα απότον μικρόκοσμό μου. η ζεστασιά των αν-θρώπων είναι κάτι που εκτιμώ και λα-τρεύω. Και ό,τι κι αν συμβεί, αυτό δεν θααλλάξει. είναι σαν να έχεις έναν πολύκαλό φίλο, και αυτός ο φίλος αρχίζει νακάνει παράξενα πράγματα· δεν σημαί-νει ότι θα σταματήσει να είναι φίλος μου.θα προσπαθήσω να τον βοηθήσω ναξαναβρεί το δρόμο του. ακόμη κι αν κά-νει κάτι απαίσιο, εγώ θα τον υποστηρίξω.

Είχατε πει σε μια συνέντευξή σας στοΒήμα το 2012 πως είστε σίγουρος «ότιθα έρθει η μέρα που όλη η Ευρώπη θαμιλάει ελληνικά». είπα κάτι τέτοιο; υπέροχα! Προφανώςαυτό δεν θα συμβεί. αλλά ο ιδεαλισμόςτων αρχαίων ελληνικών αρχών περί τέ-χνης, δημοκρατίας και καλής διακυβέρ-νησης είναι κάτι που πρέπει όλοι να υιο-θετήσουμε. αναφέρομαι όμως στηναρχαία ελλάδα και όχι στο τι έχει συμβείαπό τότε.

Έχετε δημιουργήσει περίπου 100 πα-ραστάσεις, έχετε ασχοληθεί με τον κι-νηματογράφο, έχετε συνεργαστεί μεμερικούς από τους μεγαλύτερουςκαλλιτέχνες των τελευταίων δεκαε-τιών. τι απομένει στη λίστα σας;Προφανώς θέλω να συνεχίσω να δου-λεύω με βίντεο και φιλμ. αλλά θέλω καινα συμβάλω στο να τραβήξω το χορόέξω από τη σκηνή του θεάτρου, πράγμαπου συμβαίνει, αλλά όχι συχνά και όχιπειστικά. είναι πολύ σημαντικό να στα-ματήσει ο χορός να είναι το ασχημό-παπο των τεχνών, να αντιμετωπίζεταισαν κάτι που χρειαζόμαστε αλλά πουδεν μας νοιάζει και τόσο. Πρέπει να δο-θεί στο χορό ο σεβασμός που του αρ-μόζει – θα ήθελα να συμβάλω σ’ αυτό,να βοηθήσω στην ανάδειξη του χορού.

Έχετε αποκαλέσει κι άλλη φορά«ασχημόπαπο» το χορό. Είναι όμωςμια τέχνη που δεν χρειάζεται ούτευπότιτλους, ούτε κοινό πολιτιστικόυπόβαθρο.Κι αυτή είναι η δύναμη του χορού, αλλά

και η δύναμη της γλώσσας του σώμα-τος. μπορεί από το στόμα σου να βγαί-νουν ψέματα, όμως το σώμα σου δενμπορεί να με γελάσει. Γι’ αυτό πιστεύωότι οι πολιτικοί θα πρέπει να κάνουν με-ρικά μαθήματα χορού για να βελτιώ-σουν τη γλώσσα του σώματός τους καινα μην καταλαβαίνουμε πια πόσα πολλάψέματα μας λένε!

Έχετε εκφραστεί ανοιχτά κατά τωνπερικοπών στο χώρο των τεχνώνστην ολλανδία όπου μένετε, αλλάυπήρξατε και καλλιτεχνικός διευθυ-ντής επί 24 χρόνια. ναι το έκανα, γιατί πιστεύω ότι οι κυβερ-νήσεις πρέπει να είναι υπεύθυνες για τηχρηματοδότηση καλλιτεχνικών οργανι-σμών. Γιατί αν δεν στηρίζεις τις τέχνες οι-κονομικά –με δημόσια χρήματα– και δενπαρέχεις τη δυνατότητα στους καλλιτέ-χνες να δημιουργήσουν, είναι σαν νααπαγορεύεις σ’ ένα ολόκληρο έθνος ναονειρεύεται. είναι εγκληματικό! λόγωτων περικοπών λοιπόν, υπήρξαν ομάδεςπου δεν τους δόθηκε χρηματοδότηση,ορχήστρες που αφανίστηκαν – πράγματραγικό. Και οι οργανισμοί που επιβίω-σαν εξαναγκάζονται να αναζητήσουνχρήματα από ιδιώτες. αυτό αλλάζει ολό-κληρη την πολιτιστική σκηνή μιας χώ-ρας, κι εγώ πιστεύω ότι την αλλάζει προςτο χειρότερο. Δεν γνωρίζω πώς τα έχετεκαταφέρει εσείς και το Φεστιβάλ αθη-νών και επιδαύρου έχει διατηρηθεί τατελευταία χρόνια παρά την οικονομική,αλλά και την κοινωνικοπολιτική κρίση.είναι πραγματικά υπέροχο που υπάρχειακόμη! s

Ο ΦΘΑΡτΟσ ΑΝΘΡωΠΟσΔυο σκηνές από την παράσταση East Shadow του ΓίρζιΚύλιαν. Πηγή έμπνευσης ήταν το πολύνεκρο τσουνάμιπου, τον μάρτιο του 2011, έπληξε την ιαπωνία.

16 ΦEσTIBAλ AΘHNωN & EΠIΔAYPOY #39 [26 ΙΟυΝΙΟυ 2014]

Γιάννης μαρκόπουλοςείναι ένας από τους ση-μαντικότερους σύγχρο-νους Έλληνες συνθέτες.Το μουσικό έργο του,που διατρέχει όλη του τη

ζωή (έγραψε την πρώτη του μελωδίαόταν ήταν παιδί ακόμα), αφενός χαρα-κτηρίζεται από επιμονή στην ολοκλή-ρωση των μουσικών κύκλων που ο συν-θέτης άνοιξε όλα αυτά τα χρόνια,αφετέρου πατά γερά και ευλαβικά στηνελληνική παράδοση. ο μαρκόπουλοςπροσέγγισε μουσικά τον ποιητικό λόγοτων σημαντικότερων Eλλήνων ποιητών,έγραψε μουσική για το θέατρο και τον κι-νηματογράφο, ενώ κάποια από τα τρα-γούδια του, κυρίως τα τραγουδισμένααπό τον νίκο ξυλούρη, αναδείχθηκαν σεμύθους και σύμβολα μιας εποχής. Ένασημαντικό κομμάτι του έργου του συν-θέτη (όπως για παράδειγμα η μουσικήτελετουργία ιδού ο νυμφίος, από όπουκυκλοφόρησε μόνο το «ζάβαρα κάτρανέμια») παραμένει ακόμα ανέκδοτο. Κιαυτή η συνέντευξη, που είχε μεταξύ άλ-

λων στόχο να μάθει το γιατί, στο σημείοαυτό τουλάχιστον απέτυχε...

η συναυλία σας στο ηρώδειο έχειτίτλο Εντεύθεν. «από εδώ» ξεκινώντας,λοιπόν, απ’ τη σκιά της ακρόπολης καιτην καρδιά του ελληνικού πολιτισμού,θα πάμε πού; Ποιο είναι το ταξίδι πουθα κάνουμε στις 6 ιουλίου;Ένα ταξίδι στην ελλάδα, τότε, σήμερα,αύριο, σε στιγμές και βίους που στάθη-καν περιμένοντας μαρτυρίες, σε τόπο αι-νιγματικό και άσεμνα προικισμένο, σετόπο εμβληματικό, όπως εγώ προσέγ-γισα και κατέγραψα μέσα από τη μου-σική μου κοιτάζοντας πολὺ κοντὰ τὰπεῦκα τὸ γιαλὸ καὶ τ᾿ ἄστρα. Το ταξίδι θαέχει πολλούς σταθμούς από συγκριμέ-νες επιλογές τραγουδιών μου κυρίως,από την ολότητα σχεδόν των έργων μου,έργα που κατέθεσα τα τελευταία κοντά60 χρόνια αλλά και σε πρώτη εκτέλεσητέσσερα τραγούδια από τη νέα μου δου-λειά. ο τίτλος αυτής είναι εντεύθεν καιθα κυκλοφορήσει το χειμώνα σε δίσκο.είναι ένας κύκλος τραγουδιών, και έρχε-

ται μετά από αρκετό καιρό που δεν έχωεκδώσει τραγούδια αλλά πιο σύνθεταέργα. Ήρθε όμως η ώρα του εντεύθεν.ακόμα, θα παρουσιάσω σε πρώτη εκτέ-λεση το έργο μου Κονσέρτο-ραψωδία γιανέι (σ.σ. αρχαίος αυλός). Κάποιες φορέςδεν είμαι βέβαιος εάν παρατηρούμε τηνακρόπολη ή μας παρατηρεί και αυτή. Καιαν ναι, συνομιλούμε;

Όλα αυτά τα χρόνια εξακολουθείτε ναδημιουργείτε με αμείωτη ένταση. απόπού προκύπτει αυτή η αστείρευτηέμπνευση;θα νόμιζε κανένας –έτσι όπως με ρω-τάτε– ότι έχω γίνει ένας αέναος χείμαρ-ρος σύνθεσης και ότι είμαι φορτωμένοςμε βαρύτατες αποσκευές, γεμάτες απόμουσική και τραγούδια. Όχι, δεν είναιέτσι. μέχρι τώρα τα έργα που έχω συν-θέσει δεν είναι πάρα πολλά ούτε έχουντην πολλαπλή χρήση που συναντάει κα-νείς στον ηχητικό νεφελώδη ορίζοντατης χώρας μας. Και εξηγούμαι. μετά τηναποκτηθείσα πρώτη ύλη ενός μουσικούέργου (μελωδία, ρυθμική αγωγή, αρμο-

νικές συντεταγμένες και σχεδιασμός τουμορφικού και ενορχηστρωτικού τομέα)εργάζομαι συνεχώς –και πολλές φορές–ένα έργο μπορεί να χρειαστεί και χρόνιαγια να ολοκληρωθεί. Παράδειγμα για τησύνθεση της λαϊκής λειτουργίας ελεύθε-ροι πολιορκημένοι που συνέθεσα πάνωστα ποιητικά σχεδιάσματα του εθνικούμας ποιητή Διονυσίου Σολωμού εργά-στηκα δεκατέσσερα χρόνια. Για τη Λει-τουργία του ορφέα χρειάστηκα πέντεχρόνια για τη σύνθεσή της και την οργά-νωση του μορφικού κώδικα.

Βέβαια πολλά ανέκδοτα τραγούδια καισυνθέματα τα ξαναδουλεύω ή τα μετα-μορφώνω ή τα διαγράφω κρατώνταςίσως ένα μελωδικό μέρος. Έχω ενορχη-στρώσει ξανά για μεγάλη ορχήστρα, χο-ρωδία και φωνές –δίνοντας νέα ορχη-στρικά χρώματα– αρκετά από ταμουσικά μου έργα, ιδίως αυτά που έχουνθεματικό άξονα με βάση το τραγούδι,όπως είναι η Θητεία, το Χρονικό, ο Ήλιοςο πρώτος, οι Μετανάστες, το ςεργιάνι στονκόσμο, η ιθαγένεια κ.ά., χωρίς να αλλάζεικανένα στοιχείο της υφής τους στη με-

MOYσIKH

το ταξιΔι

O

InfoΓιάννης μαρκόπουλοςεντεύθεν

ο Γιάννης μαρκόπουλος σε μία συναυλίαμε παλιούς και νέους ερμηνευτές: Γιώρ-γος νταλάρας, Έλενα Κελεσίδη, Vassilikos,μυρτώ ναούμ, χαράλαμπος Γαργανου-ράκης, λάκης χαλκιάς, Σοφία μάνου, καιη νεφέλη μπερή. Συμμετέχουν το χορω-διακό Σύνολο της Δεη, σε προετοιμασίαΚωστή Κωνσταντάρα, η Παιδική χορωδίαη αναγέννηση, σε διδασκαλία χριστίναςξύδη-λιγνού και η ορχήστρα Παλίντονοςαρμονία, υπό τη διεύθυνση του συνθέτη.Σολίστ η Σύλβια Κουτρούλη (νέι).

ωδείο ηρώδου αττικού 6 ιουλίου, 21:00 εισιτήρια: 40€ (VIP), 35€ (ζώνη α), 30€ (ζώνη Β), 25€-15€ (ζώνη Γ, φοιτητικό), 15€ (Άνω διάζωμα), 10€ (Άνω διάζωμα-φοιτητικό), 5€ (Άνω διάζωμα-άνεργοι, αμεα)

Ένας νέος κύκλος τραγουδιών φέρνει ξανά τον συνθέτη στο ηρώδειο. τι έχει στις αποσκευές του;από την Κατερίνα Κόμητα, Φωτογραφία: Κανάρης τσίγκανος

Γ ι ά ν ν η ς Μ α ρ κ ό π ο υ λ ο ς

ΜΟυσΙΚη [26 Ιουνιου 2014] #39 ΦEσTIBAλ AΘHNωN & EΠIΔAYPOY 17

λωδία, στην αρμονία και στο ρυθμό τους. Κάτι ή είναι ολοκληρωμένο ή δεν είναι,

με αντιπροσωπεύει ή όχι. Για να φτάσωεκεί θα εργαστώ πολύ και οι συνεργάτεςμου πρέπει να έχουν μεγάλη υπομονήκαι κατανόηση. Έχω υπάρξει ανυποχώ-ρητος και δύσκολος. Και αυτό ενίοτε μεέχει τυραννήσει.

Γεννηθήκατε και μεγαλώσατε στηνΚρήτη. ο πατέρας σας δικηγόρος, διε-τέλεσε νομάρχης λασιθίου. Πώς ήταντα παιδικά σας χρόνια; Διάβασα πα-λιότερη συνέντευξη και υπάρχει πλού-τος εικόνων. Έχετε πει ότι το σπίτι πουμένατε ήταν μεγάλο. από τη μια κα-τοικούσαν πρόσφυγες και από τηνάλλη ευκατάστατοι άνθρωποι. μιλή-σατε για τις αμέριμνες βόλτες στηνακρογιαλιά με τους φίλους, για τονκαιρό που περνούσατε το μεσοκαλό-καιρο στο βουνό με την οικογένειάσας...Τα παιδικά μου χρόνια στην ιεράπετραδεν ήταν μόνο ανέμελα. ανήκω σε μιαγενιά που, από την γέννησή της, δοκιμά-στηκε από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πό-λεμο. Παράλληλα –όπως σωστά τα έχετεδιαβάσει αυτά που έχω πει σε παλαιότε-ρες συνεντεύξεις– έχω εδώ να σας προ-σθέσω και κάτι άλλο. απέναντι από τοπατρικό σπίτι υπήρχε και ακόμη υπάρχειμια τρομερή σε παιδική ένταση πλατεία,που κατέληγε στην εκκλησία του αγίουΓεωργίου, τριάντα μέτρα μακριά από τηνεξώπορτα του σπιτιού. Πέντε καμπάνεςπου τις έκρουε πολύ ωραία και παρή-γαγε υπέροχους σκοπούς ένας πανύψη-λος καμπανοκρούστης, διοχέτευαν τονήχο τους σε όλη την πόλη. η παρέα μας–συνομήλικοι– αφού ψέλναμε πρώτα ταεγκώμια, περιμέναμε τις χαρμόσυνες κα-μπάνες της ανάστασης για να προσθέ-σουμε με τις δυνατές μας φωνές τα δικάμας αρμονικά ξεσπάσματα σαν να θέ-λαμε να απαντήσουμε. Έπειτα τρέχαμεστην απέραντη παραλία για παιχνίδια.Κάποια στιγμή θυμάμαι ότι έψαχνα ρυθ-μούς για να τους συνταιριάσω με τουςήχους των ρυθμών των κυμάτων. απότότε άνοιξε για μένα μια θύρα για τουςρυθμούς των συνθέσεών μου. Όλη μου ηπαιδική ηλικία σα να χωράει σε αυτή τηστιγμή, τις απαρχές που περιέχουν ταπρώτα μουσικά σκιρτήματα, το «εντεύ-θεν» μου.

Κρίνοντας κανείς από το έργο σας,φαίνεται ότι τα παιδικά χρόνια στηνΚρήτη ήταν καθοριστικά για τη μετέ-πειτα πορεία σας ως ανθρώπου και ωςδημιουργού. Θέλω να πω, αν είχατεγεννηθεί σε άλλο μέρος της Ελλάδας,είναι σίγουρο ότι το έργο σας θα ήτανεντελώς διαφορετικό.μα είμαι Έλληνας. η Κρήτη διαφύλαξεπολλά στοιχεία του πολιτισμού μας,πράγματα που στην υπόλοιπη ελλάδαδεν είχαν την προνοητικότητα να διαφυ-λάξουν ή πολύ περισσότερο να ανανεώ-σουν. Όμως, όπως γνωρίζουν όλοι οι Έλ-

ληνες και πολλοί ξένοι, η μουσική μουκαι εν γένει η τέχνη μου φέρνει στον κό-σμο τα μηνύματα και τη σκέψη του σύ-μπαντος ελληνισμού.

αλήθεια, ποια είναι η αγαπημένη σαςμαντινάδα και γιατί;μετά χαράς να σας πω. Όπως ασφαλώςθα γνωρίζετε, ο ποιητής Βιτσέντζος Κορ-νάρος με το υπέροχο ποιητικό και ερω-τικό έπος του ερωτόκριτος έδεσε ξανά τονήμα της τέχνης και της ύπαρξης του ελ-ληνισμού που συνδέει την αρχαία ελ-λάδα με την εποχή της κρητικής αναγέν-νησης.

Στον Όμηρο συγκεντρωθήκαν όλοι οιαχαιοί σ’ αυτόν τον ιστορικό άξονα:ελένη / έρωτας / Πάρις / πόλεμος.

Σε αντιστοιχία, στον ερωτόκριτο δια-κλαδώνονται σ’ ένα άλλο άξονα: αρετή /ερωτόκριτος / έρωτας / πόλεμος / Γιό-στρα-κονταροκτύπημα. η Κρήτη απ’ τοποίημα αυτό γέμισε με μαντινάδες. Σαςαναφέρω το δίστιχο που κοσμεί ως προ-μετωπίδα τον τόμο ποιημάτων του Γιώρ-γου Σεφέρη που προέρχεται από τονερωτόκριτο του Βιτσέντζου Κορνάρου:«Μα όλα για μένα σφάλασι και πάσιν άνω -κάτω / για με ξαναγεννήθηκεν η φύση τωνπραμάτω».

υπάρχουν έργα σας που έχουν παρα-μείνει ανέκδοτα; αν ναι, γιατί;υπάρχουν.

από τους 24 πυρρίχιους Χορούς έχουνεκδοθεί μόνο οι 7. υπάρχει το τρίπτυχογια βιολί και ορχήστρα. Τα Μητρώα για έγ-χορδα και σόλο όργανα και αρκετά άλλα.αυτά είναι έργα προς έκδοση.

υπάρχουν και έργα που ο ίδιος κρατώανέκδοτα. Ένα από αυτά είναι η μουσικήτελετουργία σε έξι μέρη ιδού ο νυμφίοςπου ολοκλήρωσα το 1968 στο λονδίνοκαι στο οποίο ανήκει η φωνητική σύν-θεση Ζάβαρα κάτρα νέμια που κατ’ εξαί-ρεση εξέδωσα. Δεν ήρθε ακόμα ή ώρα.

στις αρχές τις δεκαετίας του 1970 προ-τείνετε «Επιστροφή στις ρίζες» πουορίζεται από εσάς ως «σχεδιασμός τουμέλλοντος, με στοιχεία από άφθαρτεςπηγές της ζωντανής μας παράδοσης,σε συνδυασμό με επιλεγμένες σύγ-χρονες πληροφορίες τέχνης». σήμερα,τι αξία έχει εκείνη η πρότασή σας;θεωρήθηκε παγκόσμια μια επαναστα-τική κίνηση. η επιστροφή στις ρίζες λοι-πόν έχει απόλυτη σχέση με το περιβάλ-λον για ένα ευοίωνο μέλλον και είναιπλέον παγκόσμιο κίνημα που επεκτείνειτην επιρροή του στους λαούς. Δίχως πολ-λές παραμέτρους, η πρόταση αυτή έχειτη δική της οριοθέτηση μέσα στον κό-σμο της τέχνης, της φιλοσοφίας και τηςιστορίας. η τέχνη δεν περιλαμβάνει μόνοτη μουσική, το τραγούδι, το χορό, αλλάτουλάχιστον –όπως επανειλημμένα έχωπει– και όλο το φάσμα της δημιουργίαςκαι του πνεύματος. ο Πλάτων είναι ζω-ντανή παράδοση, όπως και οι τραγικοί, οικλασικοί συνθέτες, συγγραφείς, ποιητές,

ζωγράφοι, γλύπτες, οι νομοθέτες, οι γεν-νήτορες θρησκειών κ.λπ. που τα έργατους είναι διαχρονικά.

η παράδοση για μένα, είναι ένας ωκε-ανός αέναος, απ’ όπου μπορεί κανείς ν’αντλήσει και έμπνευση, αν κάτι τον εν-διαφέρει στο μοναχικό του ταξίδι στηντέχνη μέσα στον παρόντα χρόνο και τομέλλοντα, δίχως αντιγραφές και δίχωςμιμήσεις.

τι κινδύνους, τι προκλήσεις και τι χαράκρύβεται ενδεχομένως στο να προ-σπαθήσει κανείς να συνδυάσει το σα-ντούρι με την ηλεκτρική κιθάρα;ασφαλώς θα εννοείτε το μακράς διάρ-κειας τραγούδι-μπαλάντα ηλεκτρικός Θη-σέας σε στίχους Δημήτρη Βάρου, όπουσυνδυάζονται η ηλεκτρική κιθάρα και τοηλεκτρικό μπάσο όχι μόνο με το σα-ντούρι αλλά και με το βιολί, τη λύρα, τονταούλι με τη ντραμς και έχει μια μα-κρινή σχέση με το έργο μου Θησέας, χο-ρόδραμα που εκπόνησα 22 χρονών. Ίσωςνα είναι και η συνέχειά του. Όταν συν-θέτω ένα μουσικό έργο ή ένα απλό τρα-γούδι υπάρχει συγκεκριμένος σκοπός καιη έμπνευση αντλείται από πράξεις, σχή-ματα και χρώματα του κόσμου που μαςπεριβάλλει, από τον ανθό των αισθημά-των, από τα τινάγματα της ιδιοσυγκρα-σίας μου και το βαθμό της ευαισθησίαςμου και πάνω απ’ όλα από ισχυρά βιώ-ματά μου.

η ηλεκτρική κιθάρα εισβάλλει και στοέργο μου οροπέδιο και ακόμη στο τρα-γούδι παπαντόπ, που έχει χαρακτηρισθείως το πρώτο ραπ. υπάρχει λόγος πουέχω επιλέξει την ηχητική τους σε ορι-σμένα έργα μου.

ο ηλεκτρικός ήχος δεν έχει υποδοχήστον ανθρώπινο οργανισμό διαχρονικά,όπως έχουν σε αυτόν τα φυσικά όργανα.

η αισθητική και οι δρόμοι της μουσι-κής μου αντανακλούν την απαραίτητηπροϋπόθεση για την αποδοχή της σ’ αυ-τούς που την κατανοούν και την αγα-πούν.

Πώς ακούτε σήμερα τα παλιότεραέργα σας; Εννοώ το εξής: καθώς ταχρόνια περνούν, οι περιρρέοντες ήχοιαλλάζουν. Για παράδειγμα, ο ήχος σή-μερα είναι πολύ περισσότερο ηλε-κτρονικός. Πώς επηρεάζουν έναν συν-θέτη αυτές οι αλλαγές που έχουνεπέλθει όταν ξαναβλέπει τα παλιότεραέργα του; οδός άνω και κάτω μία. (σ.σ. ο συνθέτηςστην απάντησή του χρησιμοποιεί τη γνω-στή φράση του φιλόσοφου ηράκλειτου).

η χώρα και ο ελληνικός λαός τα τε-λευταία χρόνια αντιμετωπίζουν μεγά-λες δυσκολίες. Ποια νομίζετε ότι πρέ-πει να είναι η στάση των Ελλήνωναπέναντι στα γεγονότα που ζούμε;Σίγουρα όχι παθητική αλλά ούτε και αντι-δραστική για την αντίδραση. Ένας φίλοςτης χώρας μας ενημερωμένος για μας θαέλεγε, ότι οι Έλληνες περνούν μία βαθιά

κρίση σε όλα τα επίπεδα, νιώθουν μπερ-δεμένοι και αμήχανοι απέναντι στα γε-γονότα, νιώθουν επίσης μια ιδιαίτερη μο-ναξιά, ίσως και εγκατάλειψη, άλλοτε οργήάλλοτε θλίψη που εσωτερικεύεται και δενβρίσκει διέξοδο που να παρηγορεί.

νομίζω ότι οι Έλληνες πρέπει να πά-ρουν τη μοίρα στα χέρια τους και να συ-νειδητοποιήσουν ότι εκείνοι και μόνο,συλλογικά και χωρίς υπεκφυγές, μπο-ρούν να φτιάξουν τον τόπο τους όπωςεκείνοι θέλουν. νομίζω ότι οι ξένοι πρέ-πει να αλλάξουν τη στάση τους προς τηχώρα μας. Το να σηκώνεις ένα δάκτυλοκαι να κατηγορείς ένα λαό, όχι απλά δενβοηθάει, αλλά εξοργίζει. Ένας άνθρωποςπου του κατεβάζεις το κεφάλι έχει μιαψυχολογία που δεν οδηγεί σε άνοδο.

Σήμερα επανεξετάζονται τα πάντα.Όλα τα της διαβίωσης κεκτημένα. χρει-αζόμαστε τη δημιουργική ενέργεια πολ-λαπλών τοπικών πρωτοβουλιών που κι-νούνται στην κατεύθυνση της τέχνης,της εκπαίδευσης, της επικοινωνιακήςγνώσης, για ένα πλησίασμα «αγχιβα-σίην» –μέσα στις σύγχρονες κοινωνίες–στις ελεύθερες σκέψεις των νέων πουεξεγείρονται και ζητούν μεταρρυθμι-στική αφύπνιση· νέους δρόμους για μια«ηθική» και «κοινωνική» αναγέννηση.

επανειλημμένα έχω πει από το 1978μέχρι τώρα ότι πρώτα αλώνεται και υπο-βαθμίζεται μια χώρα πνευματικά και καλ-λιτεχνικά και μετά κυριαρχείται και οικο-νομικά.

Έχω βαθύ θαυμασμό για τη νεανικήεπιχειρηματική πρωτοβουλία στη χώραμας. Για νέους ανθρώπους που με απί-στευτη δημιουργικότητα και εργατικό-τητα υλοποιούν ιδέες και πολλές φορέςκαινοτομούν σε παγκόσμιο επίπεδο. μεσυνεπαίρνει το πάθος και η δυναμικήτους. Δεν θέλουν απλά να φέρουν κάτιξένο εδώ, θέλουν να δημιουργήσουνκάτι ελληνικό με διεθνείς προοπτικές.αυτή είναι η ελλάδα νομίζω που όλοιονειρευτήκαμε.

Πίσω από την αινιγματική φράση Ζά-βαρα κάτρα νέμια, την οποίο εσείς εφη-ύρατε προκειμένου να αποφύγετε τηλογοκρισία που επέβαλε η χούντα,κρύβεται η φράση «λάβαρα μαύραανέμισαν». σωστά;από τη λογοκρισία της εποχής όχι μόνοαυτό, αλλά και άλλα έργα μου δεινοπά-θησαν. Προς ενημέρωσή σας η λέξη «αλ-ληλουχία» που αρχικά έγραψα έγινε «αλ-ληλούια». Κάποια μέρα θα μιλήσω γιαόλη αυτή την εποχή.

αν ήταν να διασώσετε ένα μόνο έργοσας, ποιο θα ήταν αυτό και γιατί;Έχετε δει ασφαλώς το κινηματογραφικόέργο η εκλογή της ςόφι. εξακολουθώ ναέχω τη σοφία να απορρίπτω αυτού τουείδους τα διλήμματα.

Καλλιτεχνικά, γίνατε αυτό που είχατεονειρευτεί;Δεν ξέρω ακόμη. s

InfoΚοα & Φιλαρμονική ορχήστρα της νΔΓερμανίας – βασίλης χριστόπουλος

υπό τη μουσική διεύθυνση του αρχιμου-σικού Βασίλη χριστόπουλου, η γερμανικήορχήστρα θα ερμηνεύσει τη Συμφωνίααρ. 41 ή ςυμφωνία του διός – κορωνίδατης συμφωνικής δημιουργίας του μό-τσαρτ. Στο δεύτερο μέρος οι δύο ορχή-στρες παρουσιάζουν από κοινού τη ςυμ-φωνία των Άλπεων του ρίχαρντ Στράους.

ωδείο ηρώδου αττικού8 ιουλίου, 21:00 εισιτήρια: 30€ (ζώνη α), 15€ (Άνω διά-ζωμα), 10€ (φοιτητικό), 5€ (άνεργοι, αμεα)

Με την ευγενική υποστήριξη:

ΟΠωσ ΠΑΝτΑο βασίλης χριστόπουλοςδιευθύνει την Κοα πρώτη φορά μετά την αποχώρησή τουαπό τη διεύθυνσή της. Όμως,όπως λέει, αν άλλαξε η σχέση μετους μουσικούς είναι προς τοκαλύτερο, διότι πλέον μπορούννα συνεργάζονται πιοελεύθερα, χωρίς το βάρος τηςδιευθυντικής «εξουσίας».

ριν από μερικές εβδομά-δες, ο Βασίλης χριστόπου-λος βρέθηκε άθελά τουστην πρώτη γραμμή της ει-δησεογραφίας. ο λόγος;Παρά την επιτυχία τού επι-

κεφαλής της Κρατικής ορχήστρας αθη-νών (Κοα), την οποία, παρά τις δυσκο-λίες που έφερε η κρίση, αναμόρφωσε καιανασυγκρότησε, η τότε ηγεσία τουυπουργείου Πολιτισμού επέλεξε να τοναντικαταστήσει, γεγονός που τροφοδό-τησε πολλές δημόσιες διαμαρτυρίες.

αλλά αυτό είναι ένα κεφάλαιο πουέκλεισε. με αφορμή, λοιπόν, τη συναυλίατης 8ης ιουλίου στο ηρώδειο, όπου θα δι-ευθύνει δύο συμφωνικές ορχήστρες ταυ-τόχρονα, της Κοα και της Φιλαρμονικήςτης νΔ Γερμανίας, συναντηθήκαμε έναδροσερό απόγευμα στο σπίτι του. Ήτανευδιάθετος, αλλά και αιχμηρός. από τηνπλευρά μου, δεν μπορούσα να αποφύγωτην ερώτηση που προκύπτει εξαιτίας τηςεπικαιρότητας που περιέγραψα.

Ερώτημα πρώτον: πώς νιώθει ένας αρ-χιμουσικός όταν αντικαθίσταται σε μιαορχήστρα, μολονότι επιτυχημένος, μεένα «εύγε και φεύγε»;η αντικατάστασή μου έγινε με τρόπο πουσυνάδει στην παραδοσιακή, διαχρονικήκαι διακομματική αγένεια του ελληνικούκράτους. αυτό είναι το μόνο που έχω ναπω. Έτσι κι αλλιώς, ο τρόπος επιλογήςτων διευθυντών είναι αυθαίρετος. απο-φασίζει ο εκάστοτε υπουργός μόνος του,χωρίς να έχει τον παραμικρό λόγο η ορ-χήστρα. Όχι ότι η ορχήστρα πρέπει νααποφασίζει μόνη της –αυτό θα ήταν «λαϊ-κίστικο», να το πω έτσι–, πρέπει όμως ναέχει λόγο. Έστω να προτείνει ή να απορ-ρίπτει ανθρώπους, διότι οι μουσικοί γνω-ρίζουν καλύτερα από οποιονδήποτε άλ-λον πώς πρέπει να εργάζεται έναςκαλλιτεχνικός διευθυντής. αυτοί είναιπου ξέρουν τι γίνεται στις πρόβες. η δια-δικασία είναι παρωχημένη και χρειάζεταιαναθεώρηση. είχα κάνει προτάσεις, οιοποίες πήγαν στο βρόντο, όπως και πολ-

λές άλλες. αλλά ο τρόπος της αντικατά-στασής μου ήταν άκομψος και αγενής,καθώς δεν μου ανακοινώθηκε τίποτα επι-σήμως. Και στον προκάτοχό μου παρο-μοίως είχαν φερθεί. από τον νοέμβριοτου 2013, είχα ζητήσει από τον τότευπουργό πολιτισμού Πάνο Παναγιωτό-πουλο να με ενημερώσει εάν θα παρα-μείνω ή αν θα αντικατασταθώ στο τέλοςτης θητείας μου, ώστε να συντονίσω τοπροσωπικό μου μέλλον και της οικογέ-νειάς μου. Άλλωστε, για την ομαλή πο-ρεία του οργανισμού, στο εξωτερικό αυ-τές οι υποθέσεις διευθετούνται μια διετίαπριν, τουλάχιστον· εγώ το ζήτησα έξι μή-νες πριν. Ώρες μετά την επίσημη λήξητης θητείας μου, ανακοινώθηκε απλάστον Τύπο ο αντικαταστάτης μου. Δενθέλω να μιλήσω για τους λόγους, μιλάωμόνο για τον τρόπο.

Έχετε, πάντως, στη ζωή σας πολλές καιενδεχομένως δύσκολες συνεργασίες.μια απ’ αυτές, με τη Φιλαρμονική τουΚατάρ. Πώς ήταν για σας σε μια χώραπου δεν έχει ιδιαίτερα μακρά παρά-δοση στην κλασική μουσική;είχε ενδιαφέρον. Το Κατάρ δεν έχει πα-ράδοση σε τίποτα σχεδόν, αλλά έχει πάραπολλά χρήματα. Παρόλο που δεν μπο-ρείς να τη συγκρίνεις με ευρωπαϊκές ορ-χήστρες με ιστορία αιώνων, έχει συγκε-ντρώσει πολλούς αξιόλογους μουσικούςαπό πολλές χώρες του κόσμου. αυτά πουέλειπαν ήταν η εμπειρία και η συνοχή. Σί-γουρα όμως ήταν μία πρόκληση.

σας έχουν προσεγγίσει για συνεργα-σία ποτέ από άλλα πιο mainstreamμουσικά ιδιώματα όπως ποπ, ροκ ή μέ-ταλ; αν όχι, τι θα λέγατε σ’ ένα τέτοιοενδεχόμενο;Έχω κάνει διάφορα στα νιάτα μου, αλλάτο πρόβλημα στη σύμπραξη συμφωνι-κών ορχηστρών και άλλων συγκροτημά-των, όπως της ροκ, είναι ότι η ορχήστρασυνήθως περιορίζεται σε συνοδευτικόρόλο «χαλιού». είναι κρίμα, διότι η ποικι-λία των ηχοχρωμάτων, των εντάσεων καιτης δυναμικής επικαλύπτεται. Άλλωστε

υπάρχουν τόσο έντονες συμφωνίες, όπωςτου μάλερ, όπου δεν νομίζω ότι χρειά-ζομαι πουθενά ένα drum set να μου κρα-τάει απλά το ρυθμό – χωρίς να το λέωυποτιμητικά. Γενικά δεν είμαι οπαδός τωνcrossover καταστάσεων.

Πείτε μου λίγα λόγια για τη συναυλίατης 8ης ιουλίου στο ηρώδειο.Έχω μεγάλη ανυπομονησία και χαρά νατη διευθύνω. η συναυλία πραγματεύεταιδύο αριστουργήματα  της παγκόσμιαςμουσικής. η κορωνίδα της συμφωνικήςδημιουργίας του μότσαρτ και μία από τιςσπουδαιότερες συνθέσεις της κλασικήςπεριόδου είναι η περίφημη ςυμφωνία τουδιός. Στο πρώτο μέρος θα την ερμηνεύσειμόνη της η Φιλαρμονική της νοτιοδυτι-κής Γερμανίας υπό την διευθυνσή μου,και στο δεύτερο μέρος συνενώνονται οιδύο ορχήστρες σ’ ένα τεράστιο συμφω-νικό σύνολο, όπου θα ερμηνεύσουν τηςυμφωνία των Άλπεων του ρίχαρντ Στρά-ους. Φανταστείτε πως θα υπάρχουν 36βιολιά επί σκηνής! ο Στράους είναι απότους σημαντικότερος συνθέτες του ρο-μαντισμού. Φέτος συμπληρώνονται 150χρόνια από τη γέννησή του και θελήσαμενα τον τιμήσουμε μ’ αυτόν τον τρόπο. ηςυμφωνία των Άλπεων εξαντλεί τα όριατης ορχήστρας αλλά και των ντεσιμπέλ.θα είναι κυριολεκτικά μια δυνατή συ-ναυλία, όπου καλείται μια στρατιά χάλκι-νων πνευστών να αποτυπώσει τη λάμψητων κορυφών των Άλπεων. είναι κι έναέργο φιλοσοφικών προεκτάσεων, τοοποίο δεν ερμηνεύεται συχνά επειδήακριβώς χρειάζεται μια τεράστια ορχή-στρα.

μεγάλη πρόκληση...Το πείραμα να συνενωθούν μουσικοί απόδύο επαγγελματικές ορχήστρες και νακάθονται δίπλα δίπλα στα αναλόγια και ναπαίξουν αυτό το έργο μέσα σε λίγες πρό-βες είναι βέβαια μια πρόκληση. αλλάχάρη στην ευγενή άμιλλα που θα ανα-πτυχθεί ανάμεσα στους συναδέλφους,καθώς και στο γεγονός ότι οι ορχήστρεςέχουν συνηθίσει να παίζουν υπό την δι-

εύθυνσή μου, πιστεύω ότι θα πάει πολύκαλά. είναι σίγουρα μια μοναδική συναυ-λία στην ιστορία της Κρατικής ορχήστραςτων αθηνών και της Φιλαρμονικής τηςνοτιοδυτικής Γερμανίας, αλλά και πιθα-νώς του Φεστιβάλ αθηνών, αυτή η σύ-μπραξη με το υπερ-εκατονταμελές σύ-νολο.

Πώς είναι να διευθύνετε την Κοα μετάτη διακοπή της συνεργασίας σας;μια χαρά. η σχέση μου με τους μουσι-κούς δεν άλλαξε. Και αν άλλαξε, είναιπρος το καλύτερο, διότι είμαστε απαλ-λαγμένοι από το βάρος της «εξουσίας»του διευθυντή. είμαστε συγκεντρωμένοιπλέον μόνο στο μουσικό γίγνεσθαι.

Ποια είναι τα σχέδια σας για το μέλλον;τι άλλο ετοιμάζετε;Την επόμενη καλλιτεχνική περίοδο, έχωντεμπούτο με τρεις διαφορετικές ορχή-στρες στην ισπανία, τη Γαλλία και τη Γερ-μανία. ετοιμάζω μια παραγωγή στηνεθνική λυρική Σκηνή –τη Φόνισσα τουΚουμεντάκη–, και εξακολουθώ για έναχρόνο ακόμα να έχω τη δουλειά μου στηΓερμανία.

Θα ήθελα να κλείσετε τη συνέντευξη μ’ένα δικό σας μήνυμα.υπάρχει ένας μύθος, ότι η κλασική μου-σική δεν ανήκει στην παράδοσή μας καιότι οι Έλληνες δεν ενδιαφέρονται γι’ αυ-τήν. Δεν είναι έτσι. Κατά τη διάρκεια τουμεσοπολέμου, είχαμε θέσει βάσεις. απλώςκάποια στιγμή στραφήκαμε λόγω ιστο-ρικών γεγονότων και της κατεύθυνσηςτης παιδείας σε άλλα είδη, σχεδόν απο-κλειστικά. η κλασική μουσική είναι εξο-βελισμένη από τα ραδιοτηλεοπτικά μέσακαι από την παιδεία, και πολύς κόσμος τηφοβάται, ενώ έχει τρομερή ένταση καιπλούτο και απευθύνεται σε όλους. Για κά-ποιον λοιπόν που, ενώ ενδιαφέρεται γιατις τέχνες και το Φεστιβάλ αθηνών, δενέχει μεγάλη εξοικείωση με την κλασικήμουσική, η συναυλία της 8ης ιουλίου σί-γουρα θα είναι μια μεγαλειώδης και ξε-χωριστή εμπειρία. s

ΜΟυσΙΚη [26 Ιουνιου 2014] #39 ΦEσTIBAλ AΘHNωN & EΠIΔAYPOY 19

Π

«μου φEρθηκαν με αγEνεια»

Β α σ ί λ η ς Χ ρ ι σ τ ό π ο υ λ ο ς

αναμόρφωσε την Κοα σε δύσκολους καιρούς – αλλά δεν είναι πλέον στην κεφαλή της. Διευθύνει, ωστόσο, την ορχήστρα της οποίας έως πρόσφατα ηγούνταν, μαζί με τη Φιλαρμονική της νοτιοδυτικής Γερμανίας, σε δυο έργα ανθολογίας, του μότσαρτ και του ρίχαρντ Στράους. Ένα ταξίδι μύησης από έναν διεθνή Έλληνα καλλιτέχνη – και τόσα άλλα κρυμμένα βαθιά. από τον νικόλα ρώσση, Φωτογραφία: βίκυ Γεωργοπούλου

ΘΕΑτΡΟ20 ΦEσTIBAλ AΘHNωN & EΠIΔAYPOY #39 [26 ΙΟυΝΙΟυ 2014]

τολμηρή φαντασίωση;Εφιαλτικό παραμύθι; μια

παράξενη παράστασητσίρκου; οι δυο

πρωταγωνίστριες παίζουνστο τελευταίο έργο του

πολυβραβευμένου Γιάννημαυριτσάκη Μετατόπιση

προς το ερυθρό, πουανεβαίνει σε σκηνοθεσία

Θάνου Παπακωνσταντίνου.τι πρέπει να περιμένει τοκοινό από μια σύγχρονη

ιστορία φαντασίας;

από τη μυρτώ Πολυμίλη Φωτογραφίες: βίκυ Γεωργοπούλου

Α μ α λ ί α Μ ο υ τ ο ύ σ η

να καω θελω!ήδεια, ηλέκτρα, Κλυται-μνήστρα, αντιγόνη,Γκρέις στο Καθαροί πια:ρόλοι προκλητικοί, πολ-λές φορές σπαρακτικοί.

η αμαλία μουτούση, η ηθοποιός πουπολλοί σκηνοθέτες θα ήθελαν να συνερ-γάζονται, φέτος γίνεται κατακόκκινη βα-σίλισσα, τροφός της καταστροφής, ζώοκαι άνθρωπος ταυτόχρονα. Πώς είναι;

Έχετε υποδυθεί πολλές φορές τη βα-σίλισσα. τι είδους βασίλισσα είναι αυτήτου μαυριτσάκη;μια βασίλισσα τροφός, που μολύνειτους υπηκόους της. θα μπορούσαμε νατη φανταστούμε κάπως σαν τη βασί-λισσα του ζωικού βασιλείου, το πιο δυ-νατό πλάσμα του κόσμου, που μπορείνα ημερέψει και να πονέσει και τα πιο με-γάλα ζώα. από εκείνη ξεκινά η ζωή, ημόλυνση. ο τραγικός ήρωας του έργου –αν μπορούμε να τον πούμε έτσι– είναι οάνθρωπος του σήμερα, ο οποίος μολύ-νεται. είναι μια πολύ τολμηρή φαντα-σίωση –σαν τις φαντασιώσεις που κά-νουμε παιδιά– που δημιούργησε οΓιάννης μαυριτσάκης και θεωρώ ότι έχειαναφορές στη ζωή μας. είναι ένα έργοπου μας κάνει να βλέπουμε τον άν-θρωπο μέσα από την άγρια φύση του.

Πόσο εύκολο είναι να προσεγγίσετε

έναν τέτοιο φανταστικό χαρακτήρα;είσαι πολύ τυχερός όταν έχεις να ερμη-νεύσεις ένα ρόλο που δεν επιδέχεται ερ-μηνείες, γιατί η φαντασία σου μπορεί ναλειτουργήσει πολύ πιο ελεύθερα. Στον κι-νηματογράφο, όταν μεταφερόμαστε σ’έναν κόσμο εφιαλτικό, όπου τα πρόσωπαμεταμορφώνονται, θεωρείται αυτονόητο,ενώ στο θέατρο όχι. Καιρός λοιπόν ν’ αρ-χίσουμε να συμφιλιωνόμαστε κι εμείς οιηθοποιοί και το κοινό μ’ αυτά τα πρό-σωπα, και μ’ αυτού του είδους τη γραφή.

απομακρύνστε από τους ρόλους σαςμετά το τέλος μιας παράστασης;Όλα γίνονται ασυνείδητα. η παράστασητελειώνει, αλλά ο ρόλος μένει μέσα σου.είναι κάπως σαν τα όνειρα, που ακόμη κιαν δεν τα θυμάσαι, ή δεν τα σκέφτεσαι,κατά κάποιο τρόπο έχουν μπει μέσα στονψυχισμό σου και σ’ επηρεάζουν. νομίζωτο ίδιο γίνεται με τους ρόλους. Δεν νομίζωότι φεύγουν ποτέ. απλώς μένει το από-σταγμα.

τι αποκομίζετε απ’ αυτήν την αρκετάμεγάλη εναλλαγή ρόλων;Ένα από τα ωραιότερα πράγματα πουέχει να σου προσφέρει αυτή η δουλειά εί-ναι ότι ζεις πολλά διαφορετικά κομμάτιατου εαυτού σου – πολλές ζωές.

ζωές δικές σας ή ζωές άλλων;

Ποτέ δεν είναι μόνο των άλλων και ποτέδεν είναι μόνο δικές σου. Παίζεις το ρόλοκάποιου άλλου, αλλά για να το κάνειςαυτό, εσύ πηγαίνεις πάρα πολύ κοντά σ’αυτόν τον άλλον. Όμως εσύ δεν παύειςποτέ να υπάρχεις. χάνεσαι, για να βρε-θείς εσύ πολύ πιο ολόκληρη μετά.

Προτιμάτε να δουλεύετε με παλιούςγνώριμους συνεργάτες ή επιζητάτε τοκαινούργιο;Δεν με νοιάζει, γιατί και σε παλιούς συ-νεργάτες μπορώ να βρω πολλά καινούρ-για πράγματα. Κάθε φορά που επέστρεφαστον λευτέρη (Βογιατζή), που ήμουν μαζίτου σχεδόν από τότε που ξεκίνησα το θέ-ατρο, ένιωθα μια λαχτάρα, σαν να ήταν ηπρώτη φορά. Βασικά εξαρτάται από τονσκηνοθέτη. Όταν κάποιος με κάνει να αι-σθάνομαι ότι κάτι καινούργιο γίνεται εδώ,τότε πηγαίνω προς αυτόν. αυτό ισχύει καιμε τον θάνο (Παπακωνσταντίνου). Ότανείδα παραστάσεις του, βρήκα κοινά ση-μεία μαζί του. αρχίσαμε να συζητάμε πρινένα χρόνο την πιθανότητα να ανεβά-σουμε ένα έργο μαζί. Προέκυψε όμως ηπρόταση που του έγινε, με το έργο τουμαυριτσάκη, και να ‘μαι...

υπάρχουν ηθοποιοί που δεν μπορούνμακριά από το σανίδι. Εσείς; Όχι. θέλω πολύ να υπάρχω και χωρίς τοσανίδι. μου κάνει καλό.

Γιατί; αποστρέφεστε τον ήλιο γιατί φο-βάστε μην καείτε; Ίσα ίσα! να καώ θέλω! Τον ήλιο θέλω, καιγι’ αυτό είμαι πάνω στο σανίδι και μακάρινα καίγομαι. απλώς επειδή είναι μια δια-δικασία διαρκούς έκθεσης, το σώμα έχειανάγκη από ξεκούραση μακριά από τηνεξωστρέφεια που έχει αυτή η δουλειά.θέλεις να ανακτήσεις λίγο τις δυνάμειςσου και να δώσεις τη δυνατότητα στονεαυτό σου να αγαπήσεις πάλι το θέατροκαι την τέχνη, όχι μέσα από το σανίδι,αλλά από άλλες οδούς: διδάσκοντας, πη-γαίνοντας σε εκθέσεις και θεατρικές πα-ραστάσεις.

Έδρασε ποτέ αποτρεπτικά στο μυαλόσας η νόνικα Γαληνέα, η μητέρα σας;η μαμά μου με επηρέασε απόλυτα. με-γάλωσα μαζί της, δίπλα της, γιατί οι γονείςμου είχαν χωρίσει. με έπαιρνε στα θέα-τρα, στα καμαρίνια. Σε πολλές πρόβεςήθελε να δει τον εαυτό της πώς είναι στησκηνή, και καθόταν από κάτω. Έπαιρνατότε εγώ το κείμενο, φορούσα τα ρούχατης και τα τακούνια της και τις περούκεςτης και βούταγα κανονικά στο σανίδι,έπαιζα την ερωμένη του αλέκου. Έκαναδηλαδή το ρόλο της μαμάς μου. μπήκαπολύ νωρίς σ’ αυτό το τσίρκο του παιχνι-διού πάνω στη σκηνή, και όταν πια έδωσαεξετάσεις για να γίνω ηθοποιός, μου φαι-νόταν τελείως αυτονόητο. s

M

ΘΕΑτΡΟ [26 Ιουνιου 2014] #39 ΦEσTIBAλ AΘHNωN & EΠIΔAYPOY 21

InfoThe Helter Skelter Company – Θάνος ΠαπακωνσταντίνουΜετατόπιση προς το ερυθρότου Γιάννη μαυριτσάκη

ο θηριοδαμαστής προλογίζει το έργο,αλλά αντί για άγρια ζώα κι ακροβάτες,μιλά για την έλευση ενός νέου είδους, κα-ταστροφικού. ενώ το μέλος ενός συμ-βουλίου συζητά με τον επόπτη του, τοκεφάλι του άντρα-ξενιστή εκρήγνυται κιαπό μέσα βγαίνει ένα πλάσμα εκθαμβω-τικό και καταστροφικό που αφανίζει τουςπάντες μέσα σε μια βιβλική σκηνή φρίκηςκαι δέους. ερμηνεύουν: αμαλία μου-τούση, αλεξία Καλτσίκη, αντώνης μυρια-γκός, θάνος Παπακωνσταντίνου, μάριοςΠαναγιώτου, Κατερίνα Σπυροπούλου,αμαλία Κοσμά, νάντη Γώγουλου.

Πειραιώς 260, Κτίριο η 6-7 ιουλίου, 21:00 εισιτήρια: 20€, 10€ (φοιτητικό), 15€ (μειωμένο), 5€ (άνεργοι, αμεα)

Α λ ε ξ ί α Κ α λ τ σ ί κ η

βουταω Στα βαθιαέα, ταλαντούχα, αεικίνητη,σεμνή, παθιασμένα φιλο-μαθής, η αλεξία Καλτσίκημάς έχει συνηθίσει σε ιδι-αίτερους ρόλους και ερ-

μηνείες – σκηνοθετημένη, μεταξύ άλ-λων, από Βασίλιεφ, Γκότσεφ, Βογιατζή,και χουβαρδά. Φέτος, υποδύεται τηντελευταία επιζώσα σ’ έναν κόσμο πουμόλις έχει καταστραφεί. Τι σημαίνει ηθο-ποιός σ’ ένα έργο του φανταστικού;

Πώς νιώσατε όταν διαβάσατε τη Με-τατόπιση προς το ερυθρό;είναι πολύ καλογραμμένο κείμενο. μουάρεσαν αμέσως η δομή του και τα δια-φορετικά υλικά του. Το έργο χωρίζεταισε τέσσερις σκηνές, και κάθε σκηνή έχειπολύ διαφορετικά υλικά. αρχικά ο λόγοςείναι έμμετρος, μετά υπάρχει μια σκηνήκαταιγιστικού διαλόγου, στη συνέχειαένας μεγάλος μονόλογος και η τελευ-ταία σκηνή συνδυάζει και τα τρία. είναιένα έργο που σου αποκαλύπτεται. Δενμπορείς βέβαια να το κατατάξεις, ούτενα το ορίσεις, αλλά αυτό είναι πλεονέ-κτημα.

ως ηθοποιός, αισθανθήκατε όντως σεπλεονεκτική θέση;είτε πρόκειται για θέατρο είτε για μου-σική είτε για εικαστικά, όταν βλέπω κάτιπου μου ανοίγει χώρο στη φαντασία

μου, συγκινούμαι. Το ζητούμενο γιατους ηθοποιούς είναι να βρίσκονταιμέσα σε ό,τι κάνουν και, παράλληλα, ν’αφήνουν χώρο στους άλλους να τουςδιαπεράσουν. αυτή είναι η δουλειά μας.Γι’ αυτό λέμε ότι η υποκριτική είναι σκη-νική έκθεση.

στην παράσταση υποδύεστε την πρα-κτικογράφο, τελευταία επιζώσα πάνωστον πλανήτη;ναι, αυτή έχει απομείνει ζωντανή, σαντις κατσαρίδες. είναι ο τελευταίος επι-ζών ενός κυνικού κόσμου, αλλά την ίδιαστιγμή και κομμάτι του κόσμου τουτσίρκου. Σε όλη την παράσταση, υπάρ-χει μια αμφισημία, ένα ζύγισμα μεταξύπραγματικότητας και θεάματος. η πρα-κτικογράφος είναι ένα είδος αγγελιο-φόρου, καθώς αφηγείται μια μεγάλη κα-ταστροφή. μέσα από το μονόλογό της,όμως, καταθέτει και τη δική της κοσμο-θεωρία και την ίδια στιγμή αδυνατεί νακαταλάβει για ποιο λόγο την προσπέ-ρασε η καταστροφή. Το κείμενο έχεισκοτεινό χιούμορ· το κωμικό συνυπάρ-χει με το δραματικό.

Ενώ έχετε αποφοιτήσει με άριστα απότο σχολή του Εθνικού, την έχετε χα-ρακτηρίσει ελλιπή. αλλάζει αυτό στηνπορεία, με τη θεατρική εμπειρία πουαποκτάτε;

η μαθητεία είναι πάντα προσωπική υπό-θεση. αν εσύ δεν ανοιχτείς στη γνώση,δεν θα έρθει εκείνη σε σένα. η εκπαί-δευση σου μαθαίνει τα βασικά, τα απα-ραίτητα και συγκεκριμένα. Προσωπικά,όσες φορές ήρθα σε επαφή με μεθοδι-κούς ανθρώπους, όσο κι αν είναι δια-φορετικοί μεταξύ τους, με κερδίζουν.Πιστεύω πάντως ότι χρειαζόμαστε ένακοινό έδαφος, μια κοινή γλώσσα. Όχιγια να γίνουμε όλοι ίδιοι, αλλά για νακατανοήσουμε τη διαφορετικότητά μας.Στον τόπο μας δεν λειτουργούν οι θε-σμοί, μόνο τα πρόσωπα. μόνο ευγνω-μοσύνη λοιπόν νιώθω όταν συναντώ αν-θρώπους γενναιόδωρους με την τέχνητους, όπως σ’ αυτήν την παράσταση τηναμαλία.

Είναι συνειδητή επιλογή οι ρόλοι-πρόκληση που αναλαμβάνετε;Συνειδητή επιλογή είναι να ανοίγεσαικαι να διερευνάς σε βάθος όλους τουςρόλους. Προκλητικοί ή μη προκλητικοίρόλοι δεν υπάρχουν. Προκλητικές ή μηπροκλητικές διαδικασίες υπάρχουν. Τοπιο απτό παράδειγμα για μένα είναι ησυνεργασία μου με τον Βασίλιεφ. Δενμπορούσα να φανταστώ πως μια στιγμήαναγγελίας θα προκαλούσε τόσο μεγά-λες αντιδράσεις. Όταν χρησιμοποιώ τηλέξη προκλητικό, λοιπόν, μιλάω για τοντρόπο δουλειάς. Γιατί εκεί «κινδυνεύ-

εις». είναι θέμα σκηνικής λειτουργίας.

βρεθήκατε, πρόσφατα, να σκηνοθε-τείτε το έργο του μισέλ Φάις Το πα-γκάκι του κανένα αλλά και το Είμαι αρι-στερόχειρ ουσιαστικά. Εμπειρίες;Το έκανα για τρεις λόγους. Πρώτον, γιατίένιωθα ότι ήταν μια μορφή ενηλικίω-σης. ως σκηνοθέτης, αναλαμβάνεις τιςευθύνες εξολοκλήρου. Δεύτερον, διότιπιστεύω πολύ στην ανταλλαγή. Ήτανένας τρόπος να συναντήσω ανθρώπουςπου με ενδιαφέρουν και να ανταλλά-ξουμε υλικά και διαδικασίες. Τρίτον,επειδή έτσι βοηθιέμαι να αντιληφθώ κα-λύτερα τη δουλειά μου. μέχρι πρό-σφατα, δεν καταλάβαινα ποια είναι ταόριά μου και πού λογοδοτώ. Στο κεί-μενο; Στον σκηνοθέτη; Στον εαυτό μου;Στον θεατή; Πολλές φορές τα έμπλεκα.οπότε βούτηξα στα βαθιά, μήπως ξε-καθαρίσουν μερικά πράγματα.

Και ξεκαθάρισαν;η εμπειρία αυτή με βοήθησε πολύ. Κα-τάλαβα ότι δουλειά μου είναι να είμαισυγκεκριμένη και διαθέσιμη πάνω στησκηνή, και ταυτόχρονα να διατηρώ τηνελευθερία μου, από οποιονδήποτεδρόμο κι αν θέλει να με οδηγήσει ο άλ-λος. μπορεί βέβαια σε μερικά χρόνια ν’αλλάξω άποψη, αλλά προς το παρόναυτό έμαθα. s

N

ΕΠΙ τΡΙΑη μαρία Φιλίνη, η Κατερίναμαυρογεώργη και ο βασίληςμαυρογεωργίου έγραψαν,σκηνοθέτησαν και παίζουνστην Ιστορία της αυτοθυσίας.

Πεθαινω Για Σενατι κοινό έχουν ένας καμικάζι, ο μαραθωνοδρόμος στίβεν αχουάρι, οι τρεις ουκρανοί που βούτηξανστα μολυσμένα από ραδιενέργεια νερά του τσέρνομπιλ για να αποτρέψουν μια νέα έκρηξη; από την αργυρώ λύτρα, Φωτογραφίες: βασίλης μαθιουδάκης

Βασίλης Μαυρογεωργίου – Μαρία Φιλίνη – Κατερίνα Μαυρογεώργη

ΘEATPO

ότε ήταν η τελευταία φοράπου ακούσατε κάποιον νααναφέρεται στην έννοιατης αυτοθυσίας; Ήτανάραγε μια ιστορία βγαλ-μένη από το μύθο ή από

την πραγματική ζωή; εσείς έχετε βρειτον ήρωά σας μέσα από ένα τέτοιο πε-ριστατικό;

Την ευκαιρία να πραγματευτούμεαυτά και άλλα σχετικά ερωτήματα μαςδίνει η ομάδα νέων καλλιτεχνών πουανεβάζει στο θέατρο Skrow, στο Πα-γκράτι, την παράσταση η ιστορία τηςαυτοθυσίας. Πρόκειται για ένα έργο πουγράφτηκε, όπως μαρτυρά και ο τίτλοςτου, μέσα από την έρευνα στην ιστορίατης ικανότητας του ανθρώπου να βάζειπάνω από τον εαυτό του κάτι «μεγαλύ-τερο».

η πρωτότυπη πρόταση ανήκει στονΒασίλη μαυρογεωργίου, γνωστό απότον αντίκτυπο που γνώρισε το έργο τουΚατσαρίδα το 2005, τη μαρία Φιλίνη καιτην Κατερίνα μαυρογεώργη, που σκη-νοθετούν μαζί στο όμορφο θέατρο πουοι ίδιοι δημιούργησαν το 2012, σε μιαγωνιά της αθήνας εκτός θεατρικής «πιά-τσας»...

Πώς αποφασίσατε να ασχοληθείτε μετην έννοια της αυτοθυσίας και ειδι-κότερα με την ιστορία της μέσα απότην έρευνα;Βασίλης Μαυρογεωργίου: με απασχό-λησε το γεγονός ότι στην εποχή μας εί-ναι πολύ δύσκολο να διακρίνεις την έν-νοια της αυτοθυσίας. Το «ο καθένας γιατην πάρτη του» είναι ένα μότο που ται-ριάζει σε εποχές που οι δεσμοί της κοι-νωνίας είναι πολύ χαλαροί. Μαρία Φιλίνη: Ήταν ιδέα του Βασίλη αρ-χικά. αλλά μετά, σιγά σιγά, όλοι ανακα-λύψαμε προσωπικές συνδέσεις με τηνέννοια της αυτοθυσίας. αναπάντηταερωτήματα και ιστορίες που θέλαμε νααφηγηθούμε. είναι ένα θέμα που σε κά-νει να ντρέπεσαι και σε συγκινεί ταυτό-χρονα.Κατερίνα Μαυρογεώργη: Το νιώσαμε σω-στό και αναγκαίο να καταπιαστούμεμαζί του. Σαν να το περιμέναμε να έρθεινα μας βρει.

Ποια είναι η μέθοδος της έρευνάς σαςκαι πώς αυτή πραγματώνεται ως θεα-τρική πράξη; Β.Μ.: Το να βρεις υλικό και πληροφορίεςείναι κάτι πολύ εύκολο στις μέρες μας.Το δύσκολο είναι να το φιλτράρεις καινα καταλήξεις σε κάποια συμπερά-σματα. Μ.Φ.: αρχίσαμε να συλλέγουμε υλικόσαν να ετοιμαζόμασταν για ένα μεγάλοντοκιμαντέρ με θέμα την αυτοθυσία.αυτό το υλικό γεννούσε συζητήσεις, δια-φωνίες, και τελικά μας ωθούσε να ση-κωθούμε στη σκηνή και να συνδιαλλα-γούμε μαζί του θεατρικά.Κ.Μ.: Πρώτη φορά δουλεύουμε μ’ αυ-

τόν τον τρόπο και είναι και για μας πρω-τόγνωρο. Το ωραίο είναι ότι από όλααυτά που διαβάσαμε, ακούσαμε και εί-δαμε, καθένας μας «κόλλησε» με δια-φορετικά πράγματα και εμβάθυνε σεαυτά.

η Ιστορία της αυτοθυσίας είναι έναέργο βασισμένο από τη γέννησή τουσε μια συλλογική προσέγγιση. Πώςλειτουργεί για σας η συλλογικότηταστο θέατρο; Β.Μ.: Προσωπικά αισθάνομαι πολύ τυ-χερός που δουλεύω με τους φίλους μου. Μ.Φ.: Καθετί συλλογικό εμπεριέχει δυ-σκολίες. αυτό είναι που μ’ αρέσει στοθέατρο. Κι αυτός είναι κι ο τρόπος πουεδώ και χρόνια δουλεύουμε με τον Βα-σίλη και την Κατερίνα. αυτός είναι ο τρό-πος που θέλουμε όλοι να δουλεύουμεκαι κάθε φορά ψάχνουμε τον τρόπο γιανα λειτουργήσει. Κ.Μ.: Όλα κουμπώνουν μεταξύ τους σ’αυτήν την προσπάθεια. Για μένα, η έν-νοια και η αίσθηση της ομάδας είναιαπαραίτητη. Δεν μπορώ να δουλέψωαλλιώς. ακόμα και με ανθρώπους πουπρωτογνωρίζω στη δουλειά, έχω ανά-γκη να δεθώ, να γίνουμε ομάδα.

Ποια είναι η παλαιότερη αναφοράστην αυτοθυσία;Μ.Φ.: ο Προμηθέας.Β.Μ.: Κι έπειτα η Άλκηστις.Κ.Μ.: νομίζω, πάντως, πως στην πραγ-ματικότητα θα βρίσκεται σε κάποια τοι-χογραφία των πρωτόγονων ανθρώπων,ίσως κάποιος που μπήκε μπροστά σ’ ένατεράστιο μαμούθ και πέθανε για να τοπιάσουν οι υπόλοιποι κυνηγοί και νατραφεί η φυλή...

μέσα από την ιστορία της αυτοθυ-σίας που διερευνήσατε, ποια είναι γιασας η πιο συγκινητική, η πιο «δυ-νατή» ιστορία αυτοθυσίας;Β.Μ.: οι ιάπωνες καμικάζι. οι λόγοι πουεξαναγκάζονταν να γίνουν εθελοντές.οι βάναυσες συνθήκες εκπαίδευσης γιανα απαρνηθούν τη ζωή και τα μικρά χαϊ-κού που άφηναν πίσω τους τη νύχταπριν πέσουν στον εχθρό. «Σήμερα αν-θισμένος / αύριο σκορπισμένος στονάνεμο / έτσι είναι ο ανθός της ζωής μας/ πως περιμένουμε το άρωμα του νακρατήσει για πάντα».Μ.Φ.: είναι η ιστορία ενός μαραθωνο-δρόμου, του Στίβεν αχουάρι. Στους ολυ-μπιακούς του μεξικού το 1986, έτρεξε35 χιλιόμετρα με κατεστραμμένο γό-νατο. Ήξερε πως δεν θα έχει μια θέσηστο βάθρο. Τερμάτισε μετά τη λήξη τωνολυμπιακών αγώνων! Κι όταν τον ρώ-τησαν γιατί το έκανε, είπε «η χώρα μουδεν με έστειλε 5.000 χιλιόμετρα μακριάγια ν’ αρχίσω έναν αγώνα, μ’ έστειλε5.000 χιλιόμετρα μακριά για να τον τε-λειώσω!» Κ.Μ.: οι τρεις ουκρανοί που βούτηξανστα ραδιενεργά νερά του Τσέρνομπιλπροκειμένου να απασφαλίσουν κάποιεςβαλβίδες για να αποφευχθεί μια δεύ-

τερη τεράστια έκρηξη. Φυσικά πέθανανλίγες μέρες μετά. Δεν ξέρω, επειδή μουαρέσει πολύ το κολύμπι και η κατάδυση,μου φαίνεται απίστευτα γενναίο να κο-λυμπήσεις μέσα σ’ ένα νερό που σε σκο-τώνει. Κάτι σαν ανάποδη μήτρα.

Πώς νοηματοδοτείτε την αυτοθυσίαστο σύγχρονο κοινωνικό και πολιτικόπεριβάλλον; Ποιος είναι ο επίκαιροςχαρακτήρας της;Β.Μ.: Σε μικρά πράγματα. Στις σχέσειςμε τους δικούς μας ανθρώπους. μικρέςθυσίες δηλαδή που δείχνουν ίσως τηνπροέλευση του πολιτισμού μας, εφόσονυπάρχουν ακόμα, αλλά ίσως και το τέλοςτου.Μ.Φ.: οι συνθήκες της σύγχρονης ζωήςείναι εντελώς αντίθετες με την έννοιατης αυτοθυσίας. αυτή είναι η επικαιρό-τητά της: η μη ύπαρξή της. 

τι σημαίνει για σας το γεγονός ότι τοSkrow, το δικό σας θέατρο, εντάσσε-ται φέτος και ως χώρος στο Φεστι-βάλ αθηνών; Ποια άλλα όνειρα κά-νετε για το Skrow;Β.Μ.: είναι πολύ ωραίο να εμφανίζεται σεμια γειτονιά της πόλης ένα κομμάτι τουΦεστιβάλ. Κ.Μ.: Σημαίνει πολλά! είμαστε χαρούμε-νοι! Συμμετέχουμε σε κάτι τεράστιομέσα από το δικό μας «σπίτι». υπάρχειμια ξεχωριστή περηφάνια σ’ αυτό. Κά-νουμε πολλά όνειρα για το Skrow καιπλέον ξέρουμε και πόση ακριβώς δου-λειά χρειάζονται για να υλοποιηθούν.Πάρα πολλή δουλειά.Μ.Φ.: ελπίζω για το  Skrow  ό,τι ελπίζωκαι για τον εαυτό μου. να έχει φίλους καινα ονειρεύεται! s

[26 Ιουνιου 2014] #39 ΦEσTIBAλ AΘHNωN & EΠIΔAYPOY 23

Π InfoSkrow Theater Groupη ιστορία της αυτοθυσίας

ο Βασίλης μαυρογεωργίου, η μαρία Φι-λίνη και η Κατερίνα μαυρογεώργη πα-ρουσιάζουν μια παράσταση για την ιστο-ρία της αυτοθυσίας. Πλησιάζουν μορφέςηρώων που με τη δράση τους ανά τουςαιώνες ρίχνουν φως στα κίνητρα και τιςσυνέπειες της αυτοθυσίας. Παίζουν: Δα-νάη επιθυμιάδη, Κατερίνα μαυρογεώργη,Βασίλης μαυρογεωργίου, Σεραφείμ ρά-δης, μαρία Φιλίνη, Έλια ζαχαριουδάκη.

Skrow Theater30 ιουνίου & 1-9 ιουλίου εισιτήρια: 15€, 10€ (μειωμένο, φοιτητικό),5€ (άνεργοι, αμεα)

ο τΣιτΣανηΣ μουκι ο ΧατζιΔακιΣ μουο τΣιτΣανηΣ μουκι ο ΧατζιΔακιΣ μουο τσιτσάνης ήταν πάντα λεπτολόγος. ο χατζιδάκις ήξερε να σε εμπνέει. ο Γκάτσος ήταν αυστηρόςκαι χιουμορίστας. Όταν συνεργάστηκε με τον Κηλαηδόνη ήταν φαντάρος, ηχογραφούσε με δίωρεςάδειες. ο μίκης έκλαψε μια φορά, στην εκτέλεση ενός τραγουδιού του. ο μανώλης μητσιάς έχειζήσει μια ολόκληρη εποχή κι έχει συνεργαστεί με τους σπουδαιότερους λαϊκούς συνθέτες.μοιραζόμαστε τις αναμνήσεις του.

ο τσιτσάνης ήταν πάντα λεπτολόγος. ο χατζιδάκις ήξερε να σε εμπνέει. ο Γκάτσος ήταν αυστηρόςκαι χιουμορίστας. Όταν συνεργάστηκε με τον Κηλαηδόνη ήταν φαντάρος, ηχογραφούσε με δίωρεςάδειες. ο μίκης έκλαψε μια φορά, στην εκτέλεση ενός τραγουδιού του. ο μανώλης μητσιάς έχειζήσει μια ολόκληρη εποχή κι έχει συνεργαστεί με τους σπουδαιότερους λαϊκούς συνθέτες.μοιραζόμαστε τις αναμνήσεις του.από την Κατερίνα Κόμητα, Φωτογραφία: βασίλης μαθιουδάκης

Μανώλης Μητσιάς

τΙ σηΜΑΙΝΕΙ ΑΡΙστΕΡΟσο μανώλης μητσιάς εξηγεί τι, κατ’ αυτόν, είναι ο πολίτης πουδηλώνει ότι ανήκει στην αριστερά: «να είσαι ένας άνθρωποςσυνεπής με τον εαυτό σου. να μην καταπιέσεις τον διπλανόσου και να μην προσπαθείς να τον φας· να μη ζεις σε βάρος τουκαι να μην μπορείς να τον ρίξεις. να είσαι δίκαιος με τονκόσμο, ρε παιδί μου, και να μιλάς ειλικρινά».

ια κουβέντα με τον μα-νώλη μητσιά είναι σανταξίδι στο χώρο και στοχρόνο στην ελλάδα τωντελευταίων 50 χρόνων:Τα δύσκολα παιδικά

χρόνια στα καπνοχώραφα της γενέτειραςγης. Το τραγούδι της αγρότισσας μάνας. οαριστερός, έντιμος πατέρας. Τα μοναχικάγυμνασιακά χρόνια στον Πολύγυρο, μα-κριά από τη θαλπωρή της οικογένειας. Κιύστερα, επί χούντας, οι συλλήψεις, οι φυ-λακίσεις, οι ξυλοδαρμοί. αργότερα, οιπρώτες εμφανίσεις στις μπουάτ της θεσ-σαλονίκης και μετά ο ερχομός στηναθήνα. οι μεγάλοι δάσκαλοι: ο θεοδωρά-κης, ο χατζιδάκις, ο Γκάτσος. Όχι, δεν μπο-ρείς να χωρέσεις μια ζωή σε μια συζή-τηση, κι ούτε μια συζήτηση σε μιασυνέντευξη. μπορείς όμως, μέσα από μιασυνέντευξη, να αναδείξεις το μεγαλείο τηςαπλότητας, την ειλικρίνεια και την ευθύ-τητα του ανθρώπου...

στο ηρώδειο θα συναντηθείτε με τοέργο του τσιτσάνη και του χατζιδάκι.Πείτε μας δυο λόγια για την παρά-σταση.ευτύχησα να γνωρίσω από κοντά και νασυνεργαστώ και με τους δύο: ο χατζιδά-κις θαύμαζε πολύ τον Τσιτσάνη και τονθεωρούσε ισάξιο των μεγάλων κλασικώνδημιουργών. αλλά κι ο Τσιτσάνης αγα-πούσε πολύ τον χατζιδάκι. Φανταστείτελοιπόν ότι έχετε μπροστά σας δυο φίλους,δύο ανθρώπους που έχουν κάνει την πο-ρεία τους, και το βράδυ συναντιούνται καιμιλάνε με το έργο τους. από την άλλη, οήχος του μαντολίνου ταιριάζει απόλυτακαι στους δυο τους, εξού και η επιλογήαυτής της καταπληκτικής ορχήστρας εγ-χόρδων της Πάτρας.

υπάρχει κάτι που θυμάστε ιδιαίτερααπό την επαφή σας με τον βασίλη τσι-τσάνη;Ότι ήταν πολύ λεπτολόγος στη δουλειάτου. θυμάμαι ότι πήγαινε από τις 6 το από-γευμα στο μαγαζί και έκανε πρόβα τομπουζούκι και το μικρόφωνό του. μουείχε κάνει πολύ μεγάλη εντύπωση αυτή ηεπιμονή του, μετά από τόσα χρόνια, να εί-ναι όλα στην εντέλεια· να έχει ένα τέλειοαποτέλεσμα. είμαι πολύ ευτυχής που συ-νεργάστηκα μαζί του, ήταν μια μοναδικήεμπειρία.

από τον χατζιδάκι τι θυμάστε;με τον χατζιδάκι συνεργάστηκα σε τρειςδίσκους πρώτης εκτέλεσης. Τι να πω...Ήταν μαγικός. μετά από κάθε συνάντησημαζί του έφευγες πλουσιότερος ως άν-θρωπος... είμαι τυχερός που με επέλεξενα πω αυτά τα τραγούδια. Το θεωρώ πα-ράσημο στην καριέρα μου. ο χατζιδάκιςυπήρξε για μένα μέγας δάσκαλος· μεέμαθε πώς να εκφράζομαι σωστά. Δεν τουάρεσαν καθόλου αυτά τα λαϊκότροπα καιοι λαρυγγισμοί που κάνουν οι τραγουδι-στές της νύχτας. Ήθελε τα τραγούδια του

απλά και αφαιρετικά, ώστε να αναδει-κνύεται το νόημα το λέξεων.

Γνωρίζω ότι είχατε στενή σχέση και μετον νίκο Γκάτσο...με συμπαθούσε πάρα πολύ, κι εγώ τονείχα σαν πατέρα μου. Για μένα υπήρξε τοάλφα και το ωμέγα στη δουλειά αυτή.Ήταν ένας άνθρωπος που με συμβούλευεπάντα χωρίς να μου πει ποτέ «κάνε αυτό».υπήρξε για μένα ο καλύτερος δάσκαλοςπου είχα στη ζωή μου. Ήταν άνθρωποςλιτός, αυστηρός, αλλά και με πολύ χιού-μορ. Πραγματικά, δεν μπορώ να βρω ταλόγια για να εκφραστώ για τον Γκάτσο.Έχω τραγουδήσει πάνω από εκατό τρα-γούδια του σε πρώτη εκτέλεση.

υπάρχει κάποια άλλη μορφή που ξε-χωρίζετε όλα αυτά τα χρόνια;είναι γεγονός ότι συνεργάστηκα με πολύσημαντικούς ανθρώπους: τον μούτση, τονξαρχάκο, τον μικρούτσικο, τον Άκη Πά-νου, και φυσικά τον μίκη θεοδωράκη. ομίκης ήταν αυτός που με είχε ακούσει πριναπ’ όλους επί δικτατορίας. από τον μίκηέχω να θυμάμαι μια συγκλονιστική στιγμή:Βρισκόμασταν στο στούντιο και ηχογρα-φούσαμε το «αχ έλα και άναψε το φως»από το έργο πολιτεία Γ. θυμάμαι πως τηνώρα που τραγουδούσα, ο μίκης κάθισε σεμια γωνιά και δάκρυσε. Τον ρώτησα «γιατίκλαις;» «μου άρεσε πάρα πολύ ο τρόποςπου είπες το τραγούδι» μου απάντησε. Γιαμένα αυτό ήταν το μεγαλύτερο βραβείο...

υπάρχει κάποια δουλειά σας που τηνακούτε σήμερα και σκέφτεστε ότι θαέπρεπε να την είχατε κάνει διαφορε-τικά;Πολλά τραγούδια μου τα ακούω και θέλωνα τα ηχογραφήσω ξανά. θυμάμαι πωςτότε, εκτός του ότι δεν ήμουν ώριμος ωςτραγουδιστής, δούλευα νύχτα-μέρα. Έτσι«πέσανε» πάνω μου πολλά τραγούδια πουδεν προλάβαινα να τα μάθω, να τα εμπε-δώσω. Για να καταλάβετε, κάποια μου ταδίνανε αποβραδίς για να τα τραγουδήσωτην επομένη. Τα πιο πολλά μου τραγούδιαείναι έτσι. μπορεί οι δημιουργοί να μουλέγανε τα καλύτερα, όμως εγώ πιστεύωότι τα έχω αδικήσει. θα ήθελα λοιπόν νατα ξαναπώ· να το ψειρίσω το πράγμα καινα είμαι μάλιστα και σε καλή στιγμή. ει-δικά στην πρώτη δουλειά που έκανα μετον λουκιανό Κηλαηδόνη ήμουν και φα-ντάρος και έπαιρνα δίωρη άδεια για ναμπω στο στούντιο. αυτά τα τραγούδιαθέλω να τα ξαναπώ.

υπήρξε στιγμή που σας πέρασε από τομυαλό να τα παρατήσετε;Στην αρχή είχα βάλει ένα όριο στον εαυτόμου. είχα πει ότι αν σε δυο-τρία χρόνιαδεν καταφέρω να γίνω από τους πολύγνωστούς τραγουδιστές, δεν θα παρα-μείνω σ’ αυτή τη δουλειά για ένα μεροκά-ματο. Στην πορεία υπήρξε πράγματι μιαπερίοδος απογοήτευσης, ειδικά μετά τημεταπολίτευση. είχα κάνει πολύ σημα-ντικά πράγματα: την αθανασία με τον χα-

τζιδάκι, το αχ… έρωτα με τον λεοντή, τηντριλογία του μούτση, δίσκοι σημαντικό-τατοι. Όμως ο κόσμος δεν καταλάβαινε τιέλεγα. Ήταν η εποχή της ρεμπετολαγνείας.ξαφνικά, όλη η νεολαία είχε βρεθεί στιςουρές για να ακούσει ρεμπέτικα. Φυσικάπολλά πράγματα ήταν πολιτικά καθοδη-γούμενα απ’ ό,τι έμαθα εκ των υστέρων.Τότε είχα απογοητευθεί πάρα πολύ. μουπέρασε από το μυαλό να σιωπήσω, κι ότανο χρόνος έκανε τον κύκλο του να ξανάρ-χιζα πάλι. Όμως σκέφτηκα ότι αν αφήσειςένα πράγμα, μετά δεν επανέρχεσαι εύ-κολα. Έτσι συνέχισα να τραγουδάω, αλλάσε δεύτερο πλάνο.

τι εννοείτε λέγοντας «τα πράγματαήταν πολιτικά καθοδηγούμενα»;υπήρχαν τότε άτομα από νεολαίες κομμά-των που πηγαίνανε σε ορισμένα μαγαζιάως κομματικό καθήκον. ο μίμης ανδρου-λάκης, που ήταν παλιότερα στέλεχος τουΚΚε, έφτασε να πει ότι «εμείς ανακαλύ-ψαμε το ρεμπέτικο για να σαμποτάρουμετον μίκη». Γιατί τον μίκη τον κυνηγού-σανε... Για να σας δώσω να καταλάβετε, ομίκης στη μεταπολίτευση μου είχε κάνειτη μεγάλη τιμή να συνεργαστούμε. είχαμεμόλις ολοκληρώσει τις μεγάλες συναυλίεςστο στάδιο Καραϊσκάκη, κι αμέσως μετάπήγαμε στο Ζουμ. Όμως, στο μήνα πάνω,κλείσαμε γιατί δεν είχαμε κόσμο.

τι ακριβώς είχε γίνει;Πολιτικές διαφωνίες που είχε ο μίκης μετο κόμμα, μην το ψάχνεις. Σκέψου ότι τηνίδια εποχή με το Ζουμ πήγα να τραγου-δήσω στα εγκαίνια των γραφείων της τότεενωμένης αριστεράς, καλεσμένος από τονμίκη. Ήταν τότε παρών ο Φλωράκης, οΚύρκος, ο μπανιάς, ο ηλιού... Πήγαμε λοι-πόν να τραγουδήσουμε και, πριν βγούμε,βγαίνει ένας από τη νεολαία και λέει σ’μένα και στον Καλογιάννη: «εσείς οι δύοδεν θα τραγουδήσετε». Και το είπε σεεμένα, που είχα συλληφθεί και φυλακιστείαπό τη χούντα. αυτό δεν το συγχωρώ...

σήμερα αισθάνεστε αριστερός;είμαι και θα αισθάνομαι πάντα αριστερός,αλλά όχι με κομματικές γραμμές, γιατίακούω τη λέξη «σύντροφε» και αηδιάζω.Βλέπεις να στέκει στο βήμα ένας δισεκα-τομμυριούχος και να αποκαλεί «σύ-ντροφε» κάποιον από κάτω που δεν έχεινα φάει. Πώς γίνεται αυτό; η λέξη σύ-ντροφος έχει άλλη έννοια: τα δικά μου εί-ναι και δικά σου. Και θα παρακαλούσα τααριστερά κόμματα που χρησιμοποιούναυτή τη λέξη να μην την ξαναπούν. Γιατίτην ντροπιάζουν.

τι σημαίνει για εσάς να είναι κάποιοςαριστερός;να είσαι ένας άνθρωπος συνεπής με τονεαυτό σου. να μην καταπιέσεις τον δι-πλανό σου και να μην προσπαθείς να τονφας· να μη ζεις σε βάρος του και να μηνμπορείς να τον ρίξεις. να είσαι δίκαιος μετον κόσμο, ρε παιδί μου, και να μιλάς ειλι-κρινά... s

[26 Ιουνιου 2014] #39 ΦEσTIBAλ AΘHNωN & EΠIΔAYPOY 25

MInfoμανώλης μητσιάςεσπερινοί διάλογοι. τσιτσάνης – Χατζιδάκις

ο μανώλης μητσιάς σε μια συναυλία μετραγούδια μεγάλων ελλήνων συνθετών,από τον χατζιδάκι και τον θεοδωράκηέως τον ξαρχάκο και τον Τσιτσάνη. Τονσυνοδεύει η ορχήστρα νυκτών εγχόρ-δων «θανάσης Τσιπινάκης» του ΔήμουΠατρέων.

ωδείο ηρώδου αττικού 2 ιουλίου, 21:00 εισιτήρια: 40€ (ζώνη VIP), 35€ (ζώνη α),30€ (ζώνη Β), 25€ (ζώνη Γ), 15€ (ζώνη Γ: φοιτητικό), 15€ (Άνω διάζωμα), 10€ (Άνω διάζωμα: φοιτητικό), 5€ (Άνω διάζωμα: άνεργοι, αμεα)

ΠολεμωνταΣ τη βαρυτηταη δουλειά του αρχίζει από τους ήχους της ζωής στο ισραήλ, της χώρας του. αλλά στη συνέχεια τον οδηγούν οι εμπειρίες του, η ευρηματικότητά του, η επιθυμία του να ξεπεράσει τον εαυτό του. Ποιος είναι και τι ζητάει από την τέχνη του χορού ο άνθρωπος που αντικατέστησε τη μαγκί μαρέν στο εθνικό χορογραφικό Κέντρο της ριγιέ-λα-Παπ, της Γαλλίας;από τη νίκη ορφανού

Γιουβάλ Πικ

InfoΓιουβάλ ΠικScore

ο Γιουβάλ Πικ χορογραφεί την έννοια τουχώρου και των ορίων με υλικά από τη γε-νέτειρά του, το ισραήλ. ερμηνεύουν:Lazare Huet, Anna Massoni, AntoineRoux-Briffaud.με την υποστήριξη του Γαλλικού ινστι-τούτου, στο πλαίσιο του προγράμματοςελλάς Γαλλία Συμμαχία 2014.

Πειραιώς 260, Κτίριο η28 - 29 ιουνίου, 21:00 εισιτήρια: 25€, 15€ (φοιτητικό), 20€ (μειωμένο), 5€ (άνεργοι, αμεα)

ΧΟΡΟσ [26 Ιουνιου 2014] #39 ΦEσTIBAλ AΘHNωN & EΠIΔAYPOY 27

εννημένος στο ισραήλ, ο Γι-ουβάλ Πικ ξεκίνησε το χορόκοντά στον καταξιωμένο ισ-ραηλινό χορογράφο οχάντναχαρίν, ερμηνεύοντας κε-ντρικούς ρόλους στις δημι-

ουργίες του. αργότερα, στη Γαλλία, γνώ-ρισε, δούλεψε, και πειραματίστηκε μεμεγάλα ονόματα της τέχνης του χορού,όπως ο ουίλιαμ Φόρσαϊθ, ο Γίρζι Κύλιανκαι η Βέρα μαντέρο. Ήξερε όμως απόνωρίς ότι ήθελε να εξερευνήσει έναν νέοτρόπο συνέργειας με τους χορευτές, ναψηλαφήσει την ποιητικότητα της κίνη-σης και το πώς αυτή μπορεί να αποτελέ-σει υλικό υπαρξιακής αναζήτησης, καινα δημιουργήσει μια δική του χορογρα-φική γλώσσα. Το κατάφερε με την ομάδατου, The Guests Company, που ίδρυσετο 2001, κερδίζοντας την προσοχή ειδι-κών και κοινού. εκτός όμως από επιτυ-χημένος χορευτής και χορογράφος, ο Γι-ουβάλ Πικ έχει από το 2011 αναλάβει καιτη θέση του διευθυντή του εθνικού χο-ρογραφικού Κέντρου της ριγιέ-λα-Παπ,από την οποία αποχώρησε η μαγκί μα-ρέν.

με το Score, που ερμηνεύουν τρειςχορευτές, ο Γιουβάλ Πικ επιστρέφει στηνπατρίδα του, το ισραήλ. μαζεύει ήχους,ενέργεια, αναμνήσεις από τόπους καιανθρώπους. επεξεργάζεται τη δική τουσχέση με την πατρίδα του μέσα από τιςαισθήσεις, και αναρωτιέται τι στ’ αλή-θεια σημαίνει το να θυμάσαι…

Ποια είναι η ιδέα πίσω από το Score;Το Score δημιουργήθηκε μετά από τηνηχογράφηση ενός ηχητικού υλικού πουέκανα με τον μπέρτραντ λαριέ, που εί-ναι συνθέτης εξειδικευμένος στα ηχη-τικά τοπία, στο ισραήλ. θέλαμε να αιχ-μαλωτίσουμε στον ήχο την ιδιαίτερηενέργεια που χαρακτηρίζει το ισραήλ –τουλάχιστον αυτή την ενέργεια πουένιωσα εγώ βρισκόμενος εκεί, και πουγια μένα εκφράζει κάτι ουσιαστικό γιατη χώρα και τους ανθρώπους της. Γι’ αυ-τήν την καλλιτεχνική δουλειά, δημιούρ-γησα μια χορογραφία που κάνει διάλογομ’ αυτή την ενέργεια, και που εκφράζειαυτήν την αίσθηση άμεσης ανάγκηςπου νιώθει ο επισκέπτης εκεί. Όχι οοποιοσδήποτε επισκέπτης, αλλά αυτόςπου έχει επιβιώσει. «Score» στα εβραϊκάσημαίνει να θυμάσαι.

Για κάποιους από εμάς, είναι ευκολό-τερο να μιλάμε για χώρες που μας φι-λοξενούν, παρά γι’ αυτές που είναιπατρίδες μας... σας είναι γνωστό αυτότο συναίσθημα;επικεντρώθηκα στους ήχους και τηνενέργεια αυτής της χώρας, και προσπά-θησα να την καταλάβω μέσα απ’ αυτά. Κιέτσι βρήκα μια θέση μέσα σ’ αυτήν πολύπιο προσωπική απ’ αυτήν που θα είχα ανεπιχειρούσα το σχολιασμό ή την κριτική.αυτός είναι ο δικός μου τρόπος να κατα-λαβαίνω, και τελικά να μιλάω για τη χώραμου. Ήταν επίσης πολύ συγκινητικήεμπειρία για μένα το ότι επισκέφτηκαμέρη και ανθρώπους που γνώρισα ότανήμουν νεότερος. Και ήταν μια ευκαιρίαγια μένα να ξανανακαλύψω πόσο πολύ-πλευρη είναι η κοινωνία του ισραήλ...

τι είδους ήχους χρησιμοποιείτε;ηχογραφήσαμε ήχους από το δρόμο,τους ανθρώπους που πηγαινοέρχονται,τα αυτοκίνητα, την κίνηση. ηχογραφή-σαμε συναντήσεις, γιορτές. ηχογραφή-σαμε τραγουδιστές σε αραβικά χωριά,στο Τελ αβίβ, στην ιερουσαλήμ... ηχο-γραφήσαμε ακόμα ένα ροκ γκρουπ πουέκανε ζέσταμα, ενώ ετοιμαζόταν για συ-ναυλία...

το να βλέπεις και το να ακούς είναιδύο διαφορετικές βιολογικές λει-τουργίες... Πώς επεξεργάζεστε στηδουλειά σας αυτή τη σχέση;Στο συγκεκριμένο έργο ήθελα να έχω τοχορό αγκαλιασμένο στο ρυθμό της μου-σικής, σε μια σχέση σχεδόν μητρική, μετον ήχο να φροντίζει απαλά το χορό, νατου δίνει παλμό, ζωή. αλλά κι ο χορός ναδίνει τον δικό του παλμό στη ροή τηςμουσικής. Στα τελευταία κομμάτια τουέργου, αναπτύσσω ένα διάλογο ανάμεσαστη μουσική και το χορό, όπου ο χορόςέχει μεγαλύτερη αυτονομία. είναι έναςδιάλογος που ίσως συνεχίζεται σ’ όλα ταέργα μου· με απασχολεί πολύ αυτή ησχέση.

Πόσο σημαντικοί είναι κατά τη διαδι-κασία της δημιουργίας ενός κομματιούοι χορευτές; Φέρνω στη δημιουργία ένα μεγάλο κινη-σιολογικό υλικό, το οποίο ξεφλουδίζωκατά κάποιο τρόπο κατά τη διάρκεια τηςεξέλιξης της δουλειάς για να βρω τουςμηχανισμούς, τις εικόνες, τις ιδέες σύνθε-

σης στην ωμή τους, ανεπεξέργαστηφόρμα. Κατόπιν τις δουλεύω πάνω στουςχορευτές μου, αλλά και μαζί μ’ αυτούς. εί-ναι σημαντικό για μένα να φέρνω κάθεφορά στο στούντιο των προβών την αί-σθηση της ανακάλυψης και της γέννησης.

Προτιμάτε να δουλεύετε με μικρέςομάδες ή με μεγάλα σχήματα; Ποια θαλέγατε ότι είναι η ουσιαστική διαφοράανάμεσά τους; μου αρέσουν και τα δύο. Στα πρώτα χρό-νια είχα φυσικά περισσότερες ευκαιρίεςνα δουλεύω με ντουέτα, ή με πολύ μικρέςομάδες, τρεις ή τέσσερις χορευτές. αλλάτώρα νιώθω μια πραγματική έλξη για τηδημιουργία μεγαλύτερων σχημάτων. μετα πυρηνικά σχήματα δύο ή τριών αν-θρώπων, οι σχέσεις είναι πιο συγκεκρι-μένες και πρέπει να ορίζονται με μεγάληακρίβεια, κάτι που δημιουργεί μια πρό-κληση. με μεγαλύτερες ομάδες, η πρό-κληση είναι διαφορετική, έχει να κάνειπερισσότερο με πολυεπίπεδα τοπία, ταοποία λατρεύω να κατασκευάζω, καθώςμου δίνουν την ευκαιρία να εκφράζομαιμε διαφορετικό τρόπο, να χρησιμοποιώτο χώρο σαν ένα αληθινό υλικό, το οποίοπεριμένει από μένα να το μετουσιώσωσε κάτι άλλο, να το μεταμορφώσω.

Ποιες είναι οι φιλοδοξίες σας ως διευ-θυντή του Εθνικού χορογραφικού Κέ-ντρου της ριγιέ-λα-Παπ;ξεκίνησα με τη διάθεση να κάνω αυτό τοκέντρο έναν ανοιχτό χώρο δημιουργίαςκαι έμπνευσης. ανοιχτό στην πόλη του,ανοιχτό στους επαγγελματίες χορογρά-φους και χορευτές, ανοιχτό στο κοινό.

οι επιλογές σας θα είναι διαφορετικέςαπ’ αυτές της προκατόχου σας, μαγκίμαρέν;ο κάθε χορογράφος έχει τη δική του προ-σωπικότητα και φέρει το προσωπικό τουόραμα και την προσωπική του προσέγ-γιση σ’ έναν οργανισμό όπως το συγκε-κριμένο Κέντρο.

η μαγκί μαρέν, η Κατρίν ντιβερές καιάλλοι χορογράφοι, που έχουν ασχολη-θεί με τη διοίκηση μεγάλων χορογρα-φικών κέντρων, έχουν μιλήσει για τοπόσο παγιδευμένοι ένιωσαν σ’ αυτήντους την προσπάθεια από διάφορεςπολιτικές ατζέντες, π.χ. τα αντικρουό-μενα πολλές φορές συμφέροντα των

καλλιτεχνών και της πόλης/κυβέρνη-σης. σας φοβίζουν όλα αυτά; Ή θεω-ρείτε ότι θα μάθετε από αυτή τηνεμπειρία;Όλα αυτά απαιτούν να μάθω κάτι πουβρίσκω σαγηνευτικό, δηλαδή την τέχνητης διαπραγμάτευσης. Το να είσαι διευ-θυντής του εθνικού χορογραφικού Κέ-ντρου της ριγιέ-λα-Παπ σημαίνει να συ-νομιλείς με όλους και ταυτοχρόνως ναπροασπίζεσαι την θέση σου ως καλλιτέ-χνης. είναι ένα σπουδαίο μάθημα, απα-ραίτητο, και το αποδέχομαι. ξέρω ότιαυτή η θέση δεν είναι περίπατος, αλλά γι’αυτό είναι σημαντική.

Όταν δουλεύετε πάνω σε μια χορο-γραφία, πώς στέκεστε απέναντι στουςφυσικούς περιορισμούς του σώματος;τους αποδέχεστε και τους απολαμβά-νετε; Ή τους πολεμάτε;λατρεύω να αμφισβητώ το νόμο της βα-ρύτητας, να πηγαίνω εναντίον του και τηνίδια ώρα να τον αποδέχομαι. είναι μια αέ-ναη διαπραγμάτευση με μια εκτός ισορ-ροπίας κατάσταση. οι περιορισμοί είναιγια μένα μια πηγή έμπνευσης: πώς μπορώνα τους αντιμετωπίσω, και να δημιουρ-γήσω απ’ αυτούς;

την τελευταία ιδίως δεκαετία, το ερώ-τημα της «καλλιτεχνικής αξίας» έχειαντικατασταθεί από το ερώτημα του«αντίκτυπου» που έχει το έργο στοκοινό... Ποιες είναι οι σκέψεις σας πάνωσ’ αυτό; Ποια είναι για σας η ιδεώδηςσχέση ανάμεσα στην καλλιτεχνική δη-μιουργία και το κοινό;Δεν βλέπω τον εαυτό μου σαν κάποιονπου διεκπεραιώνει, αλλά σαν κάποιονπου δημιουργεί. είναι πολύ σημαντικό γιαμένα να ανακαλύπτω κάθε φορά το έργοκατά τη διάρκεια της διαδικασίας, τηςέρευνας, και να δίνω στο μυστήριο τουέργου τη θέση που του αρμόζει. ο χορόςείναι ο δικός μου τρόπος να επικοινωνώ,και είναι μια επικοινωνία που περνά μέσααπό τις αισθήσεις. Έτσι, είναι σημαντικόγια μένα να δω το τι κάνει ένα έργο για τονθεατή, και όχι το να του δίνω μια εξήγησηγια το τι σημαίνει το έργο, το πώς να τοερμηνεύσει, το πώς να το «χρησιμοποιή-σει»... Το κοινό πρέπει να χειραφετηθεί,πρέπει να μπορεί να νιώθει και να κατα-σκευάζει τη δική του σχέση με αυτό πουσυμβαίνει πάνω στη σκηνή, με την εικόναπου του προτείνει η δημιουργία. s

Γ

«SCORE σηΜΑΙΝΕΙ ΝΑ ΘυΜΑσΑΙ»ο Γιουβάλ Πικ (φωτογραφία, δεξιά) οργάνωσε μια χορογραφία πάνω σ’ ένα σάουντρακαπό ήχους της καθημερινότητας της ζωής στο ισραήλ – που χαρακτήρισαν τις παιδικές

του μνήμες. «Ήθελα να έχω το χορό αγκαλιασμένο στο ρυθμό της μουσικής, σε μιασχέση σχεδόν μητρική, με τον ήχο να φροντίζει απαλά το χορό, να του δίνει παλμό,

ζωή. αλλά κι ο χορός να δίνει τον δικό του παλμό στη ροή της μουσικής», λέει,εξηγώντας τη μέθοδο που χρησιμοποιεί. με τους χορευτές του (απέναντι), πάντως,

παλεύουν από κοινού με τους νόμους της βαρυτητας. «Πηγαίνω εναντίον τους αλλά,ταυτόχρονα, τους αποδέχομαι», εξηγεί.

ΔυΟ ΠΡΟσωΠΑΕκείνη, η ναταλία τσαλίκη, ανησυχεί για την απώλεια της πνευματικότητας τουσημερινού ανθρώπου. Εκείνος, ο χρήστος λούλης, μετρά το έλλειμμα παιδείας μετην έμφαση που δίνουμε στη σοβαροφάνεια, την έλλειψη χιούμορ.

ΘEATPO [26 Ιουνιου 2014] #39 ΦEσTIBAλ AΘHNωN & EΠIΔAYPOY 29

ώς μια ρωσική θεατρικήκωμωδία των μέσων τουπροπερασμένου αιώναμπορεί να έχει απήχησηστην ελλάδα της κρίσης του2014; Και πόσο εκπαιδευ-

μένο είναι, ή πρέπει να είναι, το ελληνικόθεατρικό κοινό; οι ηθοποιοί ναταλίαΤσαλίκη και χρήστος λούλης, πρωταγω-νιστές στα παντρολογήματα του νικολάιΓκόγκολ, έργου που ανεβαίνει σε σκηνο-θεσία Γιάννη μπέζου, δίνουν τις απα-ντήσεις τους. Συναντήσαμε τους δύοηθοποιούς σ’ ένα διάλειμμα από τις πρό-βες στο θέατρο αθηνών, στο κέντρο τηςπόλης.

σε ποια θεατρική παράδοση εγγράφο-νται τα Παντρολογήματα του Γκόγκολ,έργο γραμμένο το 1842;ναταλία τσαλίκη: Τα παντρολογήματα εί-ναι μια πολύ μεγάλη κωμωδία. Το έργοσκιαγραφεί τη μικροαστική τσαρική κοι-νωνία με τα ελαττώματα, τις αδυναμίες,την κενότητά της – στοιχεία που δεν απέ-χουν πολύ από τη σημερινή κοινωνία. Συ-νοψίζοντας την υπόθεση, θα λέγαμε ότιτο έργο αφηγείται την ιστορία ενός ερ-γένη, τον οποίο προσπαθούν να πείσουννα παντρευτεί ο φίλος του και μια προξε-νήτρα. Το έργο μιλάει για την κενότητατων ανθρώπων, τη μοναξιά τους. ζητή-ματα διαχρονικά, που έχουν αναλογίεςμε τη σημερινή εποχή, όπως έχουν όλα ταμεγάλα θεατρικά έργα. Για μένα, ωστόσο,το θέατρο δεν είναι ντοκιμαντέρ για ναεντοπίσουμε τις αντιστοιχίες με την αλη-θινή ζωή. Το θέατρο επιτελεί άλλο σκοπό.υπάρχουν αντιστοιχίες με την αληθινήζωή, μόνο που το θέατρο τις δίνει μέσααπό έναν άλλο δρόμο. Σημασία έχει σε τιψυχικές διεργασίες θα οδηγηθούμε αφούπαρακολουθήσουμε ένα θεατρικό έργο,μια θεατρική παράσταση.

ξέρουμε ωστόσο τι συνέβη μετά τηνάνοδο της αστικής τάξης στη ρωσία: λί-γες δεκαετίες αργότερα, ακολούθησε

μια επανάσταση.ν.τ.: Το θέμα είναι θεωρητικό, κι εγώ ωςηθοποιός δεν δίνω μεγάλη βαρύτητα σ’αυτό, αλλά συζητώντας το, πράγματι δια-κρίνω αντιστοιχία με τη σημερινή εποχή.Γιατί σήμερα ζούμε μεγάλη πνευματικήπαρακμή. Έχουμε χάσει το στόχο μας ωςκοινωνία. Έχουμε χάσει την επικοινωνίαμε τον εαυτό μας και όλα αυτά προσο-μοιάζουν απολύτως με αυτά για τα οποίαμιλάει ο Γκόγκολ.

Εσείς συμμερίζεστε αυτή την άποψη;Χρήστος Λούλης: Σε γενικές γραμμές συμ-φωνώ. Για να σας πω την αλήθεια, δενξέρω αν ποτέ υπήρξε εποχή όπου η πνευ-ματική πρωτοπορία αντικατοπτριζότανστην καθημερινότητα. Δεν πιστεύω ότισήμερα δεν έχουμε πνευματικούς αν-θρώπους. νομίζω ότι αυτό που εννοεί καιη ναταλία είναι ότι έχει χαθεί η πνευματι-κότητα του μέσου ανθρώπου. μας εν-διαφέρει πιο πολύ ο μισθός μας απ’ ό,τι ηψυχή μας. θα μου πείτε ότι η επιβίωση εί-ναι σημαντικότερη από την ποίηση. απ’την άλλη όμως, η επιθυμία για υλικάαγαθά δεν μπορεί να κορεστεί ποτέ. Σύμ-φωνοι, στην ελλάδα σήμερα δεν έχουμεπλούσιο πολιτιστικό προϊόν, ούτε μεγάληκατανάλωση πολιτισμού. αυτό όμως δενέχει σχέση με την κρίση. Πριν από δέκαχρόνια, που δεν υπήρχε κρίση, είχαμε κα-λύτερο πολιτιστικό προϊόν; Δεν νομίζω.Τα τελευταία 30-40 χρόνια με τους ίδιουςμεγάλους Έλληνες δημιουργούς ασχο-λούμαστε.

Γιατί επιλέξατε το συγκεκριμένο έργοτου Γκόγκολ;ν.τ.: είναι ένα έργο που αγαπούμε πολύ,το έχουμε ξανακάνει, και λίγο-πολύ τογνωρίζουμε, το είχαμε ανεβάσει στο θέ-ατρο Τέχνης το 2007, σε κλειστό χώρο.Τότε η προσέγγιση ήταν διαφορετική.Τώρα το ίδιο έργο παρουσιάζεται σε ανοι-χτούς χώρους, οπότε αναγκαστικά ακο-λουθεί διαφορετικούς δρόμους και τρό-πους έκφρασης. επιπλέον, για μένα

αποτελεί πρόκληση το ότι υποδύομαιέναν άλλο ρόλο, αυτόν της προξενήτραςΦιόκλα, ενώ στην προηγούμενη παρά-σταση υποδυόμουν τον ρόλο της αγά-φια, της υποψήφιας νύφης. θεωρούμεότι είναι ένα έργο που μπορεί να παρου-σιαστεί σε περιοδεία στην επαρχία, ωςένα μεγάλο λαϊκό έργο. Για μένα, λαϊκό εί-ναι θετικός χαρακτηρισμός, παρότι οόρος έχει απαξιωθεί. Στην ελλάδα, μαςαρέσουν τα πιο στριφνά και ακατανόηταπράγματα, αποτέλεσμα, νομίζω, της έλ-λειψης παιδείας. Και τα υποτιθέμενα «εύ-κολα» όμως έργα έχουν μεγάλες δυσκο-λίες. Τα παντρολογήματα έχουν μεγάλεςδυσκολίες διότι απαιτούν πολύ μεγάληαθωότητα και άνοιγμα του εαυτού σουως ηθοποιού. Στο δράμα μπορείς ίσως,κάπως, να κρυφτείς. Στην κωμωδία όμωςοφείλεις να είσαι ο εαυτός σου – ξεγυ-μνωμένος, ανυπεράσπιστος, με την αθω-ότητα ενός παιδιού, πράγμα πολύ δύ-σκολο.

Και ο δικός σας ρόλος, έχει ανάλογεςδυσκολίες;Χ.Λ.: Το ζήτημα της αθωότητας είναι πά-ντα ένα δύσκολο ζήτημα. εγώ υποδύομαιτον Ποτκαλιόσιν, τον γαμπρό που η Φιό-κλα τον προξενεύει στην αγάφια (ΣύρμωΚεκέ), με την παρότρυνση του φίλου του,Κατσκαριόφ (Γιάννης μπέζος). εγώ δενέχω ξανακάνει κωμωδία τόσο απροκά-λυπτα. Και είχα πάντα την περιέργεια ναδω πώς θα βαδίσω σ’ ένα τέτοιο είδος. ημεγάλη πρόκληση είναι να παραδεχτείςότι δεν ξέρεις πώς παίζεται και να βουτή-ξεις στα βαθιά, με αθωότητα.ν.τ.: με βάση τη δική μου εμπειρία, έχωκαταλήξει ότι όλα τα έργα αντιμετωπίζο-νται με τον ίδιο τρόπο και ότι τη δουλειάτην κάνει ο θεατής. ο ηθοποιός οφείλει νααποκρυπτογραφήσει το κείμενο και τοπαιχνίδι τελικώς το κάνει το κοινό.

το κοινό όμως δεν πρέπει να είναι εκ-παιδευμένο;ν.τ.: Όχι απαραίτητα. η τέχνη δεν θέλει εκ-

παίδευση.Χ.Λ.: ναι, αλλά δεν είναι κακό να είναι εκ-παιδευμένο το κοινό.ν.τ.: Όχι, δεν είναι κακό, αλλά δεν οφείλεινα είναι εκπαιδευμένο. η τέχνη δεν απευ-θύνεται στον εγκέφαλο. από την πλευράτου, ο ηθοποιός οφείλει να κάνει καλά τηδουλειά του και να έχει πίστη στη δια-δρομή του.Χ.Λ.: ούτε όμως θα πρέπει το κοινό να εί-ναι απαίδευτο.ν.τ.: Δεν περιμένουμε από το κοινό ναέχει διαβάσει. αν έχει διαβάσει, καλό θακάνει στον εαυτό του· το έλλειμμα παι-δείας στη χώρα μας είναι τεράστιο.

Πού εντοπίζετε το έλλειμμα παιδείαςστην Ελλάδα;ν.τ.: εγώ το εντοπίζω στο σφίξιμο του κοι-νού. μπορώ πλέον να το διακρίνω, τοκοινό είναι κόμπος, είναι δύσπιστο, είναικαχύποπτο. Το κοινό πρέπει να είναι πιοανοιχτό, πιο δεκτικό.Χ.Λ.: Για μένα, το έλλειμμα παιδείας έγκει-ται στην έλλειψη χιούμορ. Βλέπονταςκατά καιρούς σε παραστάσεις, αλλά καισε τηλεοπτικές σειρές, με τι γελάει ο κό-σμος, είναι σαν να παίζεις για παιδιά.υπάρχει βέβαια και ένα κοινό που έρχεταιυπερβολικά διαβασμένο, είναι οι θεα-τρόφιλοι που έχουν δει 15 παραστάσειςτου Όστερμαϊερ, έχουν διαβάσει τις κρι-τικές κι έχουν κρατήσει και σημειώσεις.να σας πω κάτι; Δεν μπορούμε να τα βά-ζουμε με το κοινό, να είμαστε γκρινιάρη-δες. Το θέατρο δεν μπορεί να αλλάξει τονκόσμο και την κοινωνία. αν η κοινωνίαδεν θέλει να αλλάξει, δεν θα την αλλάξεικανείς. Στα παντρολογήματα, λέμε μιαιστορία με ευφρόσυνη διάθεση και κω-μική καρδιά. Για μένα, αυτή είναι η φιλο-δοξία μου. να πω μια ιστορία και να τηνπω καλά. s

InfoΓιάννης μπέζοςπαντρολογήματα του νικολάι Γκόγκολ

ο Ποτκαλιόσιν αποφασίζει να παντρευτείκαι προσλαμβάνει τη Φιόκλα, για να τονφέρει σε επαφή με την κατάλληλη νύφη.Στο σπίτι της αγάφια οι υποψήφιοι γαμπροίεπιδίδονται σ’ ένα παιχνίδι ανταγωνισμούκαι με την παρέμβαση της Φιόκλα η νύφηπείθεται να επιλέξει τον Ποτκαλιόσιν. Κατάτις ετοιμασίες του γάμου, όμως, ο Ποτκα-λιόσιν το ξανασκέφτεται και εγκαταλείπειτη νύφη πηδώντας από το παράθυρο. Παί-ζουν: χρήστος λούλης, Παναγιώτης Κα-τσώλης, ναταλία Τσαλίκη, Γιάννης μπέζος,Κατερίνα λυπηρίδου, Σύρμω Κεκέ, Όλγαιωσηφίδου, Δημήτρης Δεγαΐτης, Κώσταςμπερικόπουλος, Τάσος Γιαννόπουλος. χο-ρηγός επικοινωνίας: Mega.

ωδείο ηρώδου αττικού27-28 ιουνίου, 21:00 εισιτήρια: 35€ (ζώνη VIP), 30€ (ζώνη α),25€ (ζώνη Β), 20€ (ζώνη Γ), 15€ (ζώνη Γ:φοιτητικό), 15€ (Άνω Διάζωμα), 10€ (ΆνωΔιάζωμα: φοιτητικό), 5€ (άνεργοι, αμεα)

τη ΔουλειA την κAνει ο θεατHΣΝ α τ α λ ί α τ σ α λ ί κ η – Χ ρ ή σ τ ο ς λ ο ύ λ η ς

ας μιλήσουμε για μικροαστισμό με συγκατάβαση, έστω κι αν χρειαστεί να πάμεπολύ πίσω, στην εποχή του Γκόγκολ, στα μέσα του 19ου αιώνα. Κι αςπροσπαθήσουμε, μέσω δυο εκ των ηθοποιών της παράστασης, της ναταλίαςΤσαλίκη και του χρήστου λούλη, να βρούμε τις ομοιότητες με τη δική μαςκαθημερινότητα – μια καθημερινότητα που έχει καταργήσει τις αβρότητες.από τη μαρίλια Παπαθανασίου Φωτογραφίες: βίκυ Γεωργοπούλου

Π

30 ΦEσTIBAλ AΘHNωN & EΠIΔAYPOY #39 [26 ΙΟυΝΙΟυ 2014] XOΡΟσ

Γιάννης μανταφούνης καιο Φαμπρίς μαζλία πα-ρουσιάζουν στο Φεστιβάλαθηνών το έργο Eifo Efi,για δύο παραστάσειςστις 1 και 2 ιουλίου 2014.

ο Φαμπρίς και ο Γιάννης μίλησαν στηνεφ για το παρελθόν, το παρόν και το μέλ-λον, αλλά μοιράστηκαν και τις εμπειρίεςτους, δίνοντας συμβουλές για τα δύσκολαμονοπάτια της ενασχόλησης με το χορό.

Ποιο ήταν το έναυσμα για την ενασχό-λησή σας με το χορό;Φαμπρίς Μαζλία: Παιδί, χόρευα ελεύθερακαι έδινα παραστάσεις μπροστά στην οι-κογένεια και τους φίλους μου, αλλά ιδιαί-τερα μπροστά στη γιαγιά μου. μόνο ότανήμουν 16 ένιωσα την ανάγκη να σταμα-τήσω το σχολείο και να δοκιμάσω μαθή-ματα χορού, ώστε να βρω τον επαγγελ-ματικό μου δρόμο.Γιάννης Μανταφούνης: λόγω της στενήςμου σχέσης με το χορό από πάντα, δεναναρωτήθηκα ποτέ για το έναυσμα τωνπρώτων μου βημάτων στο χορό.

τι σας κέρδισε δηλαδή ώστε να πάρετετο δρόμο που πήρατε και τι δεν σας κά-λυπτε σε σχέση με τον κλασικό χορό;Φ.Μ.: Ποτέ δεν με ενδιέφερε πραγματικάτο κλασικό μπαλέτο, αν και έπρεπε να τομελετήσω. Ήθελα να γίνω ένα ευέλικτοςχορευτής, και το μπαλέτο με βοήθησε ναεισέλθω στο κόλπους ομάδων όπως τοBallet Frankfurt και το Nederlands DansTheater, όπου η δουλειά τους εκεί ήτανπιο νεοκλασική. χαίρομαι που είχα τηνευκαιρία να ασχοληθώ με κάτι τέτοιο,αλλά και με πιο μοντέρνες προσεγγίσεις,όπως ο αυτοσχεδιασμός και οι εννοιολο-γικές χορογραφικές κατευθύνσεις, όπουτο σώμα δεν είναι μόνο εργαλείο, αλλάκάτι που μπορεί να συλλογιστεί, να σκε-φτεί, να πάρει αποφάσεις και να είναιυπεύθυνο ως προς τη δημιουργία, αλλάκαι να αμφισβητεί τα δεδομένα σε σχέσημε το τι μπορεί να είναι ένας χορευτήςκαι τι όχι.Γ.Μ.: Προσωπικά, ο κλασικός χορός με κα-λύπτει ακόμα. αυτή η ανάγκη πήγαζε απόβαθύτερα ερεθίσματα, όπως ο πορείατου καθενός μας στο χορό.

η ενασχόληση με το χορό, ιδιαίτεραγια τους άνδρες στην Ελλάδα, ενίοτεαντιμετωπίζεται με προκατάληψη απότους γονείς. τι θα συμβουλεύατε έναννεαρό ή ένα παιδί στην Ελλάδα που θέ-λει να ασχοληθεί επαγγελματικά με τοχορό;Φ.Μ.: θα τον ή την συμβούλευα να ακο-λουθήσει τα ένστικτά του. Συνήθως ξέ-ρουμε, ή τουλάχιστον αναγνωρίζουμε,όταν κάτι έχει ή δεν έχει αξία για τονεαυτό μας. να πιστεύετε στην κρίση σαςκαι να μην ακούτε πολύ τους δασκάλουςσας. Πηγαίνετε να μελετήσετε σ’ ένα εν-διαφέρον περιβάλλον, όπως εγώ ήρθακαι στην ελλάδα για τις σπουδές μου. εί-ναι υγιές το περιβάλλον να αλλάζει, και

από μόνο του αυτό αποτελεί διδακτικήεμπειρία. να είστε περίεργοι και ποτέ ναμην επαναπαύεστε.Γ.Μ.: να το κάνει. οι συνήθεις προκατα-λήψεις είναι δύο: α) ο χορός δεν είναιεπάγγελμα, και β) για τους άντρες είναιομοφυλοφιλία. Για το πρώτο πιστεύω κα-νένα επάγγελμα δεν εγγυάται το μέλλονπλέον. Για το δεύτερο, η σεξουαλικότητατου καθένα είναι προσωπική υπόθεση,γιατί αυτός είναι ο πρώτος φόβος των γο-νέων. μην κόβετε τη φόρα στα παιδιά μεδικές σας προβολές. η ζωή ανήκει στονκαθένα ξεχωριστά.

Eifo Efi. αποτελεί μια διαφορετική εν-σάρκωση των μamaza ή κάτι τελείωςδιαφορετικό;Φ.Μ.: Δεν πιστεύω πως είμαστε, αλλάμπορώ να πω ότι το να εργαζόμαστετόσο μεθοδικά είναι μέρος της κληρονο-μιάς των μamaza. επίσης, μπορώ να πωότι κάποια ερωτήματα που θέσαμε στουςεαυτούς μας κατά την διάρκεια παλαιό-τερων δημιουργιών μας εξακολουθούννα μας επηρεάζουν και σίγουρα κληρο-δοτήθηκαν στην παρούσα δουλειά μας.Προσπαθούμε κάθε φορά να ξεκινάμεαπό το μηδέν, όσο είναι δυνατόν αυτόβέβαια, και να εφευρίσκουμε εκ νέου μιαγλώσσα που θα ταίριαζε σ’ αυτό πουέχουμε να κάνουμε σε κάθε μας νέο έργο.αυτό είναι σίγουρα κάτι που θα μπο-ρούσε να αναγνωρίσει και να συνδέσειόλα τα έργα μας μαζί.

Πώς δημιουργήθηκε η ομάδα σας αρ-χικά; Ήταν μία συνειδητή επιλογή ήπροέκυψε συγκυριακά;Φ.Μ.: Ποτέ δεν σκοπεύαμε να δημιουρ-γήσουμε μια ομάδα, αλλά το ένα πράγμαέφερε το άλλο και καταλήξαμε να δου-λεύουμε μαζί. εκτιμώντας τα οράματα καιτις προσεγγίσεις ο ένας του άλλου καιμέσα από την επιθυμία να συνεργα-στούμε, δημιουργήσαμε την κολλεκτίβαμamaza. Ήταν, κατά μία έννοια, το απο-τέλεσμα πιο πολύ μιας καλλιτεχνικής ανά-γκης, παρά η πρόθεση να θεσμοποιή-σουμε ή να επισημοποιήσουμε τουςεαυτούς μας και τη δουλειά μας. η ανά-γκη αυτή είναι, επομένως, πάντα σε κί-νηση.

Πείτε μας δύο λόγια για το έργο πουθα μας παρουσιάσετε. Είναι κάτι ενι-αίο ή αφορά αποσπασματικά δρώ-μενα; Πώς θα το περιγράφατε σε κά-ποιον που δεν έχει κοντινή επαφή με τοχορό;Φ.Μ.: Δυο λέξεις τότε. Δεκτικότητα και πε-ριέργεια.

Επίσης, το έργο σας τι θέλει να πει ακρι-βώς; Ή θα αφήσετε τον θεατή να βγά-λει τα δικά του συμπεράσματα;Φ.Μ.: Το έργο αυτό γίνεται για να μπορέ-σουν οι άνθρωποι να έχουν διαφορετικές,αλλά και προσωπικές εκτιμήσεις! είναιένα τοπίο δυνατοτήτων, που προσφέρειμια σύνθετη δραστηριότητα καταστά-σεων, όπου πολλά μπορούν να συμβούν

την ίδια στιγμή. Γενικά, νομίζω ότι υπο-δηλώνουμε τους πολλαπλούς τρόπουςμε τους οποίους αντιλαμβανόμαστε τονκόσμο, αλλά και ο ένας τον άλλον, καιπώς κάποιος πρέπει να απελευθερωθείαπό ορισμένες προσδοκίες, ώστε να επι-τρέψει σε κάτι κρυμμένο ή κάτω από τηνεπιφάνεια να αναδυθεί. θέτουμε ερωτή-ματα, όπως ποια είναι η σχέση μεταξύτου να παρακολουθείς και να είσαι μέροςαυτού που παρακολουθείς; Ποιος παρα-κολουθεί ποιον; Και μπορεί άραγε να ανα-τραπούν ή να αμφισβητηθούν τα σύνοραμεταξύ ερμηνευτών και κοινού;Γ.Μ.: Προσπαθούμε να είμαστε σε επικοι-νωνία ως καλλιτέχνες με το κοινό. Τα ερ-γαλεία και οι ερωτήσεις που περιέγραψεο Φαμπρίς είναι σωστά. η σχέση μας,όμως, είναι το έργο.

μια φίλη χορεύτρια ήθελε να σας ρω-τήσω πώς γεννιούνται οι χορογραφίεςσας;Φ.Μ.: Καλή ερώτηση! Δεν έχω ιδέα. Πι-θανώς μέσω ποικίλων μέσων και πάνταδιαφορετικών. Στην αρχή, το μόνο πουξέρουμε είναι ότι πρέπει να δημιουργή-σουμε ένα νέο κομμάτι, αλλά δεν γνω-ρίζουμε ακόμα το πώς. ακριβώς αυτόςείναι ο τρόπος που ξεκινούμε να δου-λεύουμε: μην ξέροντας.

υπάρχουν άλλα  projects  με τα οποίαασχολείστε ταυτόχρονα, είτε ωςομάδα, είτε μεμονωμένα;Φ.Μ.: ως μamaza, εκτός από τα έργα πουπαρουσιάζουμε επί σκηνής, απροσδό-κητα δημιουργήσαμε κάτι τελείως δια-φορετικό. αναπτύξαμε, λοιπόν, μέσωεντατικών συζητήσεων, την ανάγκη ναδημιουργήσουμε κάτι που θα καταρρίψειτους περιορισμούς ενός θεατρικού χώ-ρου και κυριολεκτικά θα βγει στους δρό-μους. Στο DeSingel στην αμβέρσα, δημι-ουργήσαμε το έργο  Asingeline, όπουαπλά αποφασίσαμε να τραβήξουμε μιαγραμμή μεταξύ του ιστορικού κέντρουκαι του πολιτιστικού κέντρου, το οποίοφυσικά είναι το ίδιο το DeSingel. μ’ αυτόντον τρόπο, περνάμε μπροστά από τα πά-ντα, όπως σπίτια, τράπεζες και σχολεία,και αυτό μας επιτρέπει να συναντάμε κό-σμο και να συζητάμε για τη σχέση τηςκουλτούρας με τον συγκεκριμένο χώρο.Έκτοτε, δεχτήκαμε προσκλήσεις από όλοτον κόσμο, όπως από το ισραήλ, τηναφρική, την ελβετία και άλλα μέρη.  Όσογια τις μόνιμες εμφανίσεις μας στο Kun-stlerhaus μousonturm της Φρανκφούρ-της, αποφασίσαμε να λάβουμε μέροςστους εορτασμούς για την 25η επέτειοτου χώρου που μας φιλοξενεί, δημιουρ-γώντας έναν τεράστιο κήπο (GardenState Project), που αποτελείται από έναντεράστιο αριθμό φυτών που ανήκαν σεπερισσότερους από 250 διαφορετικούςπολίτες. Ένα χώρο ανοικτό όλη τηνημέρα, που ανήκει σε όλους, και στονοποίο θα γίνονται αυθόρμητες δραστη-ριότητες, διαλέξεις ή συναυλίες. αυτά εί-ναι έργα τα οποία ονομάζουμε «αναπα-ραστάσεις σκέψεων», πραγματεύονται το

χώρο και την αρχιτεκτονική, και εξασκούνκάτι που θα μπορούσε να συνδέεται μετην κοινωνική χορογραφία.

τι επιφυλάσσει το μέλλον για τους Ma-maza και τους Eifo Efi;Φ.Μ.: θα δούμε.

Κάτι που ξεχάσαμε; Φ.Μ.: θα ήθελα να ευχηθώ ο κόσμος μαςνα εξελιχθεί με τέτοιο τρόπο, ώστε να δο-θεί μεγαλύτερη προσοχή στις λιγότεροπροφανείς ανάγκες που θα μπορούσε ναέχει η ανθρωπότητα, αλλά και σε αυτάπου φαίνονται ίσως λίγο μάταια και πε-ριττά, όπως ο χορός και άλλες παρόμοιεςπροκλήσεις. εάν κοιτάξετε αρκετά προ-σεκτικά, θα δείτε ότι έχουν χαρακτηρίσεικαι διαμορφώσει την ιστορία όπως τηνξέρουμε.Γ.Μ.: η καθημερινότητά μας αντανακλά τοεπίπεδο της συνειδητότητάς μας. Δενμπορούμε να ξεφύγουμε από την πραγ-ματικότητα που έχουμε χτίσει εμείς οιίδιοι. Πιστεύω πως η τέχνη εκφράζεταιμε απτά αποτελέσματα, όπως ένα χορευ-τικό έργο, ένας πίνακας, μια σύνθεση. Σύ-ντομα, η τέχνη θα χάσει την ανάγκη γιαυλική υπόσταση και ο καλλιτέχνης θα εί-ναι σε θέση να μπαίνει σε μια «κατάστασητέχνης», όπως μου αρέσει να την ονο-μάζω, και αυτό θα αρκεί. η παρουσία θαείναι πλέον το εργαλείο και όχι πια ηπράξη. s

Ο

ΜΑΜΑζΑο Γιάννης μανταφούνης και ο

Φαμπρίς μαζλία προτρύνουν τουςνεότερους καλλιτέχνες να κάνουν τοκέφι τους, αρχίζοντας ουσιαστικά με

την αποκαθήλωση των δασκάλωντους και των, συνήθως εγκλεισμικών,

μεθόδων τους.

InfoMAMAZA [Γιάννης μανταφούνης –Φαμπρίς μαζλία]Eifo Efi

οι δύο ερμηνευτές επιχειρούν να κατα-νοήσουν τη δυαδικότητα ως κάτι περισ-σότερο από ένα αριθμητικό άθροισμα.Στη σκηνή εμφανίζονται μόνο δύο σώ-ματα, αλλά ένα παιχνίδι αντικατοπτρι-σμών και εκτροπών ενισχύει την οπτικήεικόνα και ενεργοποιεί το αισθητήριοαποκαλύπτοντας έναν κόσμο πολλαπλώνειδώλων.

Πειραιώς 260, Κτίριο Ε 1-2 ιουλίου, 21:00 εισιτήρια: 15€, 10€ (μειωμένο), 5€ (φοι-τητικό, άνεργοι, αμεα)

ζητω το ΠεριττοΓ ι ά ν ν η ς Μ α ν τ α φ ο ύ ν η ς – Φ α μ π ρ ί ς Μ α ζ λ ί α

απ’ την αρχή ήξεραν ότι αυτή η δουλειά έχει νόημα όταν σου ανοίγει δρόμους. οι πειραματισμοί ήταν, συνεπώς, αυτονόητοι, όχι όμως χωρίς μέθοδο και ακριβές σχέδιο. εργάζονται χωρίς να υπολογίζουν τα κλισέ και τις προκαταλήψεις και κρίνουν τις κοινωνίες με βάση την ικανοποίηση αναγκών που δεν θεωρούνται βασικές: όχι μόνο ψωμί και παιδεία, δηλαδή, αλλά και ελεύθερος χρόνος και αισθητικές απολαύσεις.από τον νικόλα ρώσση

© D

omin

ik M

entz

os

η καμερατα Δεν θα ΣιωΠηΣει

ο Γιόχαν Άντολφ χάσσε ήταν συνθέτηςτου 18ου αιώνα. ο Σιρόης ήταν βασιλιάς

της Περσίας. Όταν συναντήθηκαν,γεννήθηκε μια αριστουργηματική όπερα

που με τον καιρό ξεχάστηκε. ηβραβευμένη Καμεράτα, σε διεύθυνσηΓιώργου Πέτρου, βάλθηκε να μας την

ξαναθυμίσει. είναι πρόκληση να παίζειςροκοκό σε όργανα εποχής – πώς να το

κάνουμε!

από τη μυρτώ λιαλιούτη, Φωτογραφία: βασίλης μαθιουδάκης

Γιώργος Πέτρου

ο δαιδαλώδες κτίριο τουμεγάρου είναι επιβλητικό,ειδικά όταν το ανακαλύ-πτεις εκ των έσω. θα έλεγεκανείς πως ταιριάζει στο χα-ρακτήρα της όπερας. αλλά

η ωραιότερη αίθουσα είναι εκείνο το υπό-γειο όπου κάνει την πρόβα της η Καμε-ράτα. Διάσπαρτες παρτιτούρες και παλιάβιολιά κάνουν παρέα σε σακίδια, κινητάκαι γυαλιά ηλίου. η εικόνα εκπέμπει μιαζεστασιά, την ίδια που εκπέμπει ο ΓιώργοςΠέτρου, ο οποίος, καθισμένος οκλαδόνκαι χαμογελαστός, είναι έτοιμος να μιλή-σει για τις νέες περιπέτειες της ορχήστρας.

τι ξεχωριστό έχει ο Σιρόης που επιλέ-ξατε να παρουσιάσετε;ο ςιρόης έρχεται μετά τον δίσκο ροκοκό,τον οποίο κάναμε με τον μαξ εμάνουελΣένσιτς. Ήταν μια συλλογή από άριες τουχάσσε. ο δίσκος αυτός έγινε ανάρπαστοςαπό την αρχή της κυκλοφορίας του, πήρεπολύ καλές κριτικές και βραβεύτηκε. Όληαυτή η ενασχόλησή μας με τον χάσσε κα-τέληξε στον ςιρόη. η Βασιλική Όπερα τωνΒερσαλλιών μάς πρότεινε την παραγωγή,κι εμείς με τη σειρά μας την προτείναμεστον Γιώργο λούκο που την αγκάλιασε. οχάσσε ήταν ένας συνθέτης που, στηνεποχή του, ήταν πιο διάσημος από τονμπαχ, από τον χαίντελ και τον Βιβάλντι.είχε το παρατσούκλι «ο πατέρας της μου-σικής» και συντέλεσε αποφασιστικά στηνεξέλιξη της μουσικής, στο πέρασμα απότο μπαρόκ στο κλασικό στιλ. είναι ο χα-μένος κρίκος ανάμεσα στις δύο εποχές. ημετάβαση έγινε μέσω της ναπολιτάνικηςμουσικής και του στυλ ροκοκό, τουοποίου εκπρόσωπος είναι ο χάσσε. Το λι-μπρέτο είναι από τα ωραιότερα του με-ταστάζιο, με αρχή, μέση και τέλος, χωρίςτις συνηθισμένες συμβάσεις που καμιάφορά θεωρούνται ανόητες. εστιάζει στησχέση δύο αδελφών κι ενός πατέρα, αντί-στοιχο με αυτό που επέλεξε ο μότσαρτστον Μιθριδάτη. θα μπορούσε να τελει-ώνει δραματικά, αλλά η εποχή επέβαλε ναέχει ένα χαρούμενο τέλος, οπότε εκεί πουένας συνθέτης του 19ου αιώνα θα τελεί-ωνε το έργο, ο χάσσε το συνεχίζει και δί-νει και τη λύση.

η παράσταση είναι η πρώτη αναβίωσηπαγκοσμίως;είχε παιχτεί και μια διαφορετική εκδοχήτο 2008. εμείς κάνουμε την εκδοχή πουπαρουσίασε ο χάσσε στο τέλος της ζωήςτου, όταν ζούσε στη Δρέσδη. αυτή έχειμεγάλες διαφορές από την άλλη, στηνουσία το μόνο που μοιράζονται είναι τοκοινό λιμπρέτο. μουσικά, μιλάμε για έναάλλο έργο. είναι πολύ πιο κοντά στον μό-τσαρτ, ενώ αυτό που παίχτηκε το 2008ήταν πιο κοντά στο μπαρόκ. μπορούμε,λοιπόν, να μιλήσουμε στην ουσία για πα-γκόσμια πρώτη αναβίωση. η σκηνοθε-σία είναι του Σένσιτς, ο οποίος ως μουσι-κός έχει πολύ περίεργες απαιτήσεις απότους τραγουδιστές. ξέρει το έργο απ’ έξω

και ανακατωτά και κάνει μια σκηνοθεσίαπολύ θεατρική, ελαφριά, αλλά και δρα-ματική.

μήπως όμως το κοινό φοβηθεί να έρ-θει να δει ένα έργο που δεν γνωρίζει;αν κάτι τέτοιο φοβίζει κάποιους από αυ-τούς που θέλουν να έρθουν, εγγυώμαιπροσωπικά πως είναι από τα ωραιότεραέργα που έχω διευθύνει. Έχει μουσικούςκαι δραματικούς θησαυρούς. Δεν είναιμόνο η σκηνοθεσία πολύ ενδιαφέρουσα,αλλά επίσης τα σκηνικά και τα κουστού-μια του μπρούνο ντελαβενέρ είναι πα-νέμορφα και πολύ εντυπωσιακά.

Παίζετε με όργανα εποχής. σε τι δια-φέρουν από τα σύγχρονα;Στα πάντα. η βασική αρχή του οργάνουπαραμένει ίδια, αλλά η λειτουργία του εί-ναι πολύ πιο πρωτόγονη, με τελείως άλλοήχο. η μουσική που είναι γραμμένη γι’αυτά τα όργανα δικαιολογείται απόλυτα,καταλαβαίνεις γιατί γράφτηκε γι’ αυτά,ηχεί πολύ καλύτερα. Όταν πας σ’ ένα πρω-τοχρονιάτικο ρεβεγιόν φοράς τα καλάσου, γιατί έτσι το απολαμβάνεις καλύ-τερα. Άμα πας ντυμένος σαν λέτσος, δενθα καταλάβεις ότι αλλάζει ο χρόνος. μετον ίδιο τρόπο, όταν παίζεις αυτήν τημουσική με τα κατάλληλα όργανα, είναισαν να φοράς το κουστούμι της εποχήςκαι να μπαίνεις λίγο στη λογική του συν-θέτη, μέσα πάντα από το σύγχρονο πρί-σμα που κουβαλάμε όλοι. Τα όργανα είναισαν μηχανή του χρόνου, γι’ αυτό έχουνμεγάλη αξία. είναι δύσκολα, λιγότεροαξιόπιστα, λιγότερο πρακτικά, αλλά σεκάνουν να βλέπεις τη μουσική μ’ έναν τε-λείως διαφορετικό τρόπο.

Κάνετε πολύ συχνά παραστάσεις στοεξωτερικό. Πώς αντιμετωπίζεται εκείη ορχήστρα;νομίζω πως καταφέραμε να αποδείξουμεότι ένας ελληνικός φορέας πολιτισμού,όπως η Καμεράτα, μπορεί να σταθείάνετα σε οποιαδήποτε μεγάλη αίθουσα,και μάλιστα σε χώρες που έχουν πολύ με-γάλη παράδοση στα όργανα εποχής καιστην παλιά μουσική. αποδείξαμε ότι μπο-ρεί να γίνει. Έχω δουλέψει πάρα πολύ μεόλους τους μουσικούς, οι οποίοι έχουνθυσιάσει την ευκολία τους για να μπο-ρούν να παράγουν το έργο που παρά-γουν. είναι προς τιμήν τους, δεν αφοράεμένα ως καλλιτεχνικό διευθυντή ή ωςμαέστρο, αλλά τους ίδιους. αυτό που λέωθα ισχύει ακόμα κι αν εγώ φύγω αύριο.

τα τελευταία χρόνια έχετε κάνει τολ-μηρές επιλογές, μπλεξίματα με τη σύγ-χρονη μουσική, και το εγχείρημα τουΠικ Νικ. Πώς ανταποκρίθηκε το κοινό;Ήταν εξαιρετικές οι κριτικές. Όσον αφοράτο πικ νικ, πρέπει να πω ότι πιστεύουμεπάρα πολύ στην οπερέτα. Την αγαπήσαμεπολύ. οι μουσικοί της ορχήστρας ενθου-σιάστηκαν. η ελληνική οπερέτα είναι ένααπό τα μεγαλύτερα ευρωπαϊκά κεφάλαιαοπερέτας. υπάρχει οργασμός έργων απότο 1915 μέχρι τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

υποσχόμαστε να επανέλθουμε. Για ταμπλεξίματα που λέτε, στις 17 ιουλίου θαέχουμε το επόμενο. Παρουσιάζουμε τησυμφωνική διάσταση των μπητλς. Ήτανένα πρότζεκτ που είχε ξεκινήσει από τηνορχήστρα των χρωμάτων, αλλά εμείς τοπάμε ένα βήμα παραπέρα. Στην ουσία,έχουμε τους ίδιους συντελεστές. ο νίκοςΠλατύραχος ενορχηστρώνει, ο μίλτοςλογιάδης διευθύνει, κι έχουμε τέσσεριςεξαιρετικούς τραγουδιστές στη θέση τωνθρυλικών Σκαθαριών. αλλά έχουμε καιμια συνεργασία έκπληξη μ’ ένα από ταπολύ αγαπημένα γκρουπ της νεολαίας,τις μέλισσες.

Πήρατε πολλά βραβεία για τον περ-σινό Αλέξανδρο. Ήταν αυτό μια ανα-γνώριση για τα όσα κάνετε στην Κα-μεράτα; σας έδωσε νέα πνοή;Ήταν πολύ μεγάλη αναγνώριση, απλώςτην ίδια μέρα που μάθαμε για το ΒραβείοΌπερας, μάθαμε επίσης ότι μας περικό-πηκε η επιχορήγηση από το υπουργείοκατά 40%. θεώρησα ότι σ’ αυτήν την πε-ρίπτωση το «ου γαρ οίδασι τι ποιούσι»είναι απόλυτα ακριβές. Δεν ξέρω αν αυτόςπου αποφασίζει τις επιχορηγήσεις ξέρειγιατί κόβει και από πού κόβει. αν ήξερεκαι ήταν σε θέση να αξιολογήσει την Κα-μεράτα, είμαι σίγουρος πως όχι μόνο δενθα έκοβε, αλλά θα αύξανε την επιχορή-γηση. η Καμεράτα κοστίζει ελάχιστα στοκράτος, αλλά το έργο της είναι πολύτιμο.

ακούστηκε ότι τον τελευταίο καιρό ηΚαμεράτα αντιμετώπισε σοβαρά οικο-νομικά προβλήματα. τα έχετε ξεπερά-σει;Όχι, αλλά είμαστε αποφασισμένοι. Ότανλέμε αποφασισμένοι, το εννοούμε. Κανέ-νας υπουργός και κανένας πολιτικός δενείναι σε θέση να ορίσει τη μοίρα ενός θε-σμού που έχει ιστορία 20 και παραπάνωχρόνων. η Καμεράτα θα συνεχίσει να ζει,δεν πρόκειται να πεθάνει, είμαστε απο-φασισμένοι να τη συντηρήσουμε με κάθετρόπο. Τα οικονομικά προβλήματα κά-ποια στιγμή τελειώνουν. Δεν ξέρω ποιοςείναι αυτός που θα πάρει την απόφαση νακλείσει την ορχήστρα, να βγει να το πειευθέως. Βέβαια, ακόμα κι αν το πει, ναδούμε αν θα γίνει, γιατί το κλείσιμο δενεξαρτάται μόνο από έναν οποιοδήποτεκρατικό ή ιδιωτικό φορέα, αλλά και απότους μουσικούς. αν εκείνοι αποφασίσουννα μη σιωπήσει η Καμεράτα, δεν θα σιω-πήσει.

υπάρχει περίπτωση τα οικονομικάπροβλήματα του μεγάρου να επηρεά-σουν και εσάς;μας έχουν ήδη επηρεάσει. θέλω να πι-στεύω ότι η λύση των προβλημάτων τουμεγάρου, η οποία έρχεται σύντομα και δι-καίως, θα είναι ένα καλό νέο για την Κα-μεράτα. υπάρχει μια γονική σχέση με τομέγαρο. η Καμεράτα γεννήθηκε στουςκόλπους του, οπότε θεωρώ πως μια κα-λύτερη μέρα για το μέγαρο σημαίνει μιακαλύτερη μέρα για την ορχήστρα. ξέρωότι υπάρχει σαφές ενδιαφέρον. s

Τ

«ξΑΝΑσΚΕΦτΕΙτΕ τΟ»«αν ήξερε και ήταν σε θέση να

αξιολογήσει την Καμεράτα, είμαισίγουρος πως όχι μόνο δεν θα έκοβε,

αλλά θα αύξανε την επιχορήγηση. ηΚαμεράτα κοστίζει ελάχιστα στο

κράτος, αλλά το έργο της είναιπολύτιμο», διατείνεται ο Γιώργος

Πέτρου. Που επιμένει.

InfoΚαμεράτα – Γιώργος Πέτρουςιρόης, ο βασιλιάς της περσίας του Γιόχαν Άντολφ χάσσε

ο Γιώργος Πέτρου θα διευθύνει την Κα-μεράτα στην τρίπρακτη όπερα του Γιό-χαν Άντολφ χάσσε ςιρόης, ο βασιλιάς τηςπερσίας. Το έργο γράφτηκε το 1728 καιπρόκειται για όπερα πλούσια σε θησαυ-ρούς μουσικής γραφής και θεατρικήςπλοκής. Σκηνοθεσία: μαξ Σένσιτς. με την υποστήριξη του Γαλλικού ινστι-τούτου, στο πλαίσιο του προγράμματοςελλάς Γαλλία Συμμαχία 2014.

μέγαρο μουσικής αθηνών 26 - 27 ιουνίου, 20:00 εισιτήρια: 30€ (ζώνη VIP), 25€ (ζώνη α),15€ (ζώνη Β), 10€ (ζώνη Γ), 5€ (ζώνη Γ: φοιτητικό, άνεργοι), 5€ (αμεα)

ΔΕΝ ΑΓΑΠω τΑ ΕυΚΟλΑ«Δεν αγαπώ την εύκολη μουσική, δενδιασκεδάζω με την εύκολη μουσική». η νατάσσα μποφίλιου ανατρέπει την εικόναπου έχουμε για τα σημερινά μουσικά είδωλα.

InfoΕπικίνδυνη ηλικίαΈνα μουσικό έργο του Άγγελου Τριανταφύλλου, ερμηνεύειη νατάσσα μποφίλιου

μικρό Θέατρο αρχαίας Επιδαύρου 4-5 ιουλίου, 21:30 εισιτήρια: 20€ (ζώνη α), 15€ (ζώνη Β),10€ (ζώνη Β: φοιτητικό), 5€ (άνεργοι, αμεα)

© Γι

ώργ

ος Γε

ράνι

ος

ΜΟυσΙΚη [26 Ιουνιου 2014] #39 ΦEσTIBAλ AΘHNωN & EΠIΔAYPOY 35

Έχει κοινό που την πιστεύει, αλλά δεν επαναπαύεται στις δάφνες της. Φέτος, με τους συνεργάτες της,επέλεξαν αγαπημένα τους ποιήματα με κοινό θέμα την ωρίμανση, τη συνείδηση του πεπερασμένου τηςεπιβίωσης, το «τέλος της αθωότητας». Τη δεκαετία του 1960, οι συνθέτες ανανέωσαν τις φόρμες τουςπροσφεύγοντας στους ποιητές. αλλά ούτε η εποχή μας είναι αντιποιητική... από τη μαρίλια Παπαθανασίου

ια τραγουδίστριαπου έχει γνωρίσειμεγάλη επιτυχία στοχώρο του έντεχνουελληνικού τραγου-διού πολύ πριν κλεί-

σει τα τριάντα και η οποία εξακολουθείνα έχει φανατικό κοινό. ορισμένοι κά-νουν λόγο για «φαινόμενο νατάσσαμποφίλιου». η ίδια η καλλιτέχνις πά-ντως, χωρίς καμία έπαρση, επιμένει ότιη επιτυχία της δεν είναι μόνο δική τηςαλλά και των πολύτιμων συνεργατώντης. λίγο πριν εμφανιστεί για πρώτηφορά στο μικρό θέατρο της αρχαίαςεπιδαύρου, η νατάσσα μποφίλιου μιλάγια το πώς αντιλαμβάνεται το τέλος τηςνεότητας –που είναι και το θέμα του κύ-κλου τραγουδιών που θα ερμηνεύσει–,την επιτυχία, αλλά και τη σημασία τουνα είσαι σήμερα καλλιτέχνης, νέος καιπροσγειωμένος.

τι θα ακούσουμε στη συναυλία στομικρό θέατρο της αρχαίας Επιδαύ-ρου;θα ερμηνεύσουμε έναν κύκλο τραγου-διών τελείως διαφορετικό σε σχέση μεό,τι έχω τραγουδήσει μέχρι τώρα, μεθέμα το τέλος της νεότητας. είναι μιασυλλογή τραγουδιών του συνθέτη Άγ-γελου Τριανταφύλλου σε στίχους ελλή-νων ποιητών. με τον Άγγελο, ο οποίοςέχει γράψει μουσική και για το θέατρο,είμαστε φίλοι από παιδιά, από το σχο-λείο. εκείνος επέλεξε τους ποιητές πουμελοποίησε: Καβάφη, Σκαρίμπα, Σε-φέρη, Σολωμό, αλλά και εκπροσώπουςτης νεότερης γενιάς όπως η λένα Κι-τσοπούλου και ο Γεράσιμος ευαγγελά-τος, ο στιχουργός μου. αισθάνομαι πολύτυχερή και περήφανη που έχω έναντόσο ικανό και άξιο φίλο όπως ο Άγγε-λος Τριανταφύλου, και που μου δίνεταιη δυνατότητα ως ερμηνεύτρια να τρα-γουδήσω κάτι διαφορετικό, το οποίο αι-σθάνομαι ότι λείπει και ότι υπάρχει ανά-

γκη να εκφραστεί. θα έχουμε μαζί μαςμια 25μελή ορχήστρα –μαζί με τους χο-ρωδούς–, που απαρτίζεται από νέουςανθρώπους.

Πώς μια τόσο νέα καλλιτέχνις όπωςεσείς θα τραγουδήσει για το τέλος τηςνεότητας;Το τέλος της νεότητας δεν αρχίζει ανα-γκαστικά όταν φτάνει κανείς στα 60 ή τα70 του χρόνια. η φθορά του ανθρώπουεξάλλου αρχίζει στα 25 του. Το τέλοςτης νεότητας, στην ουσία, έχει να κάνειμε το τέλος της αθωότητας, με το πώςαντιλαμβάνεσαι τον κόσμο. Όταν ο Άγ-γελος Τριανταφύλλου μού έφερε ορι-σμένα ποιήματα που είχε επιλέξει γιανα μελοποιήσει, εντόπισα ότι ο κοινόςτους παρονομαστής ήταν το ότι μιλού-σαν για το τέλος ενός έντονου συναι-σθήματος άνθησης. Το τέλος της νεό-τητας δεν είναι ηλικιακό – στην εποχήμας άλλωστε νομίζω ότι ο άνθρωποςενηλικιώνεται γύρω στα 30, και λόγωτων συνθηκών στην ελλάδα.

σε ποιο μουσικό ιδίωμα θα εντάσσατετον κύκλο αυτών των τραγουδιών;ο Άγγελος Τριανταφύλλου έχει ένα δικότου ύφος, όπου αναμειγνύει διάφοραστοιχεία. Το βέβαιο είναι ότι το ύφος τηςμουσικής είναι λόγιο, δεν είναι απλάτραγούδια.

Είστε εξοικειωμένη με αυτό το είδοςτης λόγιας μουσικής; Και ποιες θα χα-ρακτηρίζατε ως τις βασικές μουσικέςσας επιρροές;ακούω πολλή τέτοια μουσική, μου αρέ-σει η μουσική που δεν είναι απλώς τρα-γούδια. η βασική μουσική μου επιρροήείναι το έντεχνο ελληνικό τραγούδι –οθεοδωράκης, ο χατζιδάκις, ο μαρκό-πουλος, ο ξαρχάκος, ο λεοντής–, αυτόμε καθόρισε ως ερμηνεύτρια αλλά καιως ακροάτρια. με τα χρόνια, αγάπησαόλα τα είδη μουσικής. μου αρέσουν όλατα είδη, από την τζαζ και το ροκ, μέχρι

το μέταλ και το παραδοσιακό. Και όλαμου αρέσουν εξίσου γιατί αγαπώ τημουσική. απλώς πρέπει η μουσική πουακούω να συνάδει με την αισθητική μουκαι με αυτό που εγώ θεωρώ καλό. Δεναγαπώ την εύκολη μουσική, δεν δια-σκεδάζω με την εύκολη μουσική. ακόμηκαι τα τραγούδια που με οδηγούν στηδιασκέδαση είναι ένα ρεπερτόριο πουέχει έναν προβληματισμό. αυτό δεν ση-μαίνει ωστόσο ότι δεν μου αρέσει η ποπ–ο όρος ποπ είναι που έχει φθαρεί. ορι-σμένες μπαλάντες μας θα μπορούσαννα χαρακτηριστούν ποπ. μην ξεχνάτεότι ποπ ήταν και οι μπητλς. Ένα ποπτραγούδι μπορεί να είναι εξαιρετικήςποιότητας και να νικήσει οποιοδήποτεάλλο ύφος.

Εσείς επιτύχατε σε πολύ νεαρή ηλι-κία να αναγνωριστείτε ως ποιοτικήερμηνεύτρια που έχει ωστόσο πολύμεγάλο ρεύμα. αισθάνεστε ότι αυτόσας βαραίνει; ο χατζιδάκις είχε πει«αδιαφορώ για τη δόξα. με φυλακίζειστα όρια που εκείνη καθορίζει και όχιεγώ». Εσείς τι λέτε;Δεν νιώθω το βάρος της επιτυχίας, γιατίαυτό που έχω καταφέρει δεν το κατά-φερα μόνη μου. είμαστε μια δημιουρ-γική τριάδα: ο στιχουργός Γεράσιμοςευαγγελάτος, ο συνθέτης θέμης Καρα-μουρατίδης, κι εγώ, με κοινό στόχο καικοινή προσπάθεια, που δουλεύουμεμαζί δέκα χρόνια. Δεν πρόκειται συνε-πώς για προσωπική μου επιτυχία – είναικάτι που το μοιραζόμαστε, κι αυτό απόμόνο του είναι ανακουφιστικό. Τα με-γέθη εξάλλου με τον χατζιδάκι δενμπορεί να είναι συγκρίσιμα. Ύστερα,δεν αισθάνομαι αυτό το βάρος γιατίέχουμε επιλέξει να κάνουμε, εμμονικάσχεδόν, αυτό που αγαπάμε με οποιο-δήποτε κόστος. αν μου έλεγε κάποιοςότι πρέπει να πω ένα πιο εμπορικό τρα-γούδι γιατί πρέπει να παραμείνω στηθέση που είμαι –η οποία προφανώς καιμου αρέσει, γιατί μου λύνει τα χέρια,

γιατί μπορώ να τραγουδώ, να ζω απότη μουσική, γιατί είναι πάρα πολύωραίο να σ’ αγαπούν–, δεν θα το επέ-λεγα. Για μένα, η επιτυχία δεν είναιαυτό. η επιτυχία είναι ότι κάνω αυτόπου γουστάρω με τους ανθρώπουςπου γουστάρω και όταν γυρνάω στοσπίτι μου να νιώθω ότι έχω κάνει κάτιπραγματικά σημαντικό για την ψυχήμου, αλλά και ότι προσφέρω κάτι καλόσε όσους με εμπιστεύονται. μετά τιςΜέρες του φωτός, έναν επιτυχημένο δί-σκο που τον αγάπησε το κοινό, χωρίςνα έχουμε κανένα σουξέ, επέλεξα νακάνω κάτι ανάλογο. επέλεξα να κάνωένα μίνι άλμπουμ με τον Στάμο Σέμσηκαι τον Γεράσιμο ευαγγελάτο σε εντε-λώς διαφορετικό ύφος.

την πορεία του ελληνικού τραγου-διού, της ελληνικής δισκογραφικήςπαραγωγής, πώς την κρίνετε;Τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα· δενυπάρχει σύγκριση με τις δόξες του πα-ρελθόντος. είναι πολύ δύσκολο γιαόσους ξεκινούν τώρα. είναι ακόμη πιοδύσκολο απ’ ό,τι όταν ξεκινούσαμεεμείς, προ δεκαετίας, γιατί εμείς πετύ-χαμε τη δισκογραφία στη δύση τηςμεν, αλλά ήταν ακόμη υπαρκτή. Προ-λάβαμε να κάνουμε μερικά βήματα,ώστε σήμερα μια εταιρία να μας χρη-ματοδοτήσει και να εισπράξει τα χρή-ματα που επένδυσε. αυτό όμως δεν εί-ναι ο κανόνας. υπάρχει ωστόσο καικάτι θετικό: επειδή δεν έχουν πλέοντόση δύναμη, οι εταιρείες δεν καθορί-ζουν τους καλλιτέχνες, δεν αρχίζουνούτε τελειώνουν τις καριέρες τους,οπότε οι καλλιτέχνες είναι πιο ελεύθε-ροι να δημιουργήσουν. Κι επειδή δενμιλάμε πια για τεράστιες οικονομικέςαπολαβές και επιτυχίες, οι καλλιτέχνεςπαραμένουν προσγειωμένοι και μπο-ρούν να δημιουργήσουν καλύτεραγιατί είναι ενταγμένοι στο κοινωνικόπλαίσιο και έχουν επαφή με την πραγ-ματικότητα. s

M

τεταρτη ανθολοΓιαΝ α τ ά σ σ α Μ π ο φ ί λ ι ο υ

ο ανθρωΠοΣ ειναι εναΣ ΣκαντζοΧοιροΣμετά την επιτυχία του ρινόκερου, που είδαμε πέρυσι και στην αθήνα, ο εμμανουέλντεμαρσύ-μοτά ζήτησε από τους ηθοποιούς του να επιλέξουν αγαπημένα αποσπάσματααπό διάφορα έργα του ιονέσκο, τα οποία να συντεθούν σ’ ένα καινούργιο έργο το οποίο θαπροσπαθήσουν να αποδώσει την ανθρώπινη κατάσταση. Το πείραμα πέτυχε, αν και για ναλυθούν όλες οι απορίες χρειάστηκε μια δημοφιλής παραβολή του Σοπενχάουερ...

από τη νίκη ορφανού

ΕΠΙστΡΟΦη στΟΝ ΙΟΝΕσΚΟσκηνή από την παράσταση IonescoSuite, με την οποία το Theatre de la Villeεπιστρέφει στο Φεστιβάλ αθηνών.απέναντι, ο διευθυντής του θεάτρου καισκηνοθέτης της παράστασης,Εμμανουέλ ντεμαρσύ-μοτά.

InfoΕμμανουέλ ντεμαρσύ-μοτάIonesco Suite

μια παράσταση βασισμένη σε τέσσερακείμενα του ιονέσκο: Ζακ ή η υποταγή, ντε-λίριο για δύο, η φαλακρή τραγουδίστρια, τομάθημα. επτά ηθοποιοί γύρω από ένα τρα-πέζι αποκαλύπτουν το παράλογο των σχέ-σεων μέσα από κοινότοπες καταστάσεις. Στα γαλλικά, με ελληνικούς υπέρτιτλους.με την υποστήριξη του Γαλλικού ινστι-τούτου, στο πλαίσιο του προγράμματοςελλάς Γαλλία Συμμαχία 2014.

Πειραιώς 260, Κτίριο Δ 1-3 ιουλίου εισιτήρια: 25€, 20€ (μειωμένο), 15€ (φοιτητικό), 5€ (άνεργοι, αμεα)

© A

gath

e Po

uopo

ney

Ε μ μ α ν ο υ έ λ Ν τ ε μ α ρ σ ύ - Μ ο τ ά

ΘEATPO

εν ήταν εύκολο να βρε-θεί ο χρόνος γι’ αυτή τησυνέντευξη, λόγω τηςμεγάλης αναταραχής,αυτή τη στιγμή, στοχώρο των παραστατικών

τεχνών στη Γαλλία, όπου έχουν κηρυχθείαπεργίες σχεδόν σε κάθε θέατρο της χώ-ρας, ως αντίδραση στις αλλαγές του ερ-γασιακού καθεστώτος των καλλιτεχνώνκαι των τεχνικών που επιχειρεί να περά-σει η γαλλική κυβέρνηση. αυτή τηστιγμή, φαίνονται να απειλούνται ακόμακαι μεγάλοι θεσμοί όπως το Φεστιβάλτης αβινιόν, ενώ στο Theatre de la Ville, τοοποίο διευθύνει ο εμμανουέλ ντεμαρσύ-μοτά, γίνονται γενικές συνελεύσεις κα-θημερινά και υπάρχει κίνδυνος να ακυ-ρωθεί μια μεγάλη παραγωγή τουθεάτρου. Στη συνέντευξη που μας πα-ραχώρησε, ωστόσο, ο εμμανουέλ ντε-μαρσύ-μοτά, γνωστός στο κοινό του ελ-ληνικού Φεστιβάλ από την περσινήπαραγωγή του ρινόκερου του ιονέσκο,προτιμά να μιλά για όσα τον συναρπά-ζουν: το σύμπαν του ιονέσκο και το πεί-ραμα της Ionesco Suite. Καταθέτει τη μα-τιά του πάνω στο θέατρο, αλλά και τοόραμά του για το Theatre de la Ville…

τι ακριβώς είναι η Ionesco Suite; αμέσως μετά την ολοκλήρωση της δου-λειάς πάνω στο ρινόκερο του ιονέσκο το2011, που παρουσιάστηκε στο ελληνικόΦεστιβάλ το περασμένο καλοκαίρι, ζή-τησα από τους ηθοποιούς να διαβάσουνόλοι μαζί το σύνολο του έργου του ιονέ-σκο και να διαλέξουν αποσπάσματα,σκηνές και χαρακτήρες που τους ενδιέ-φεραν. Τους έδωσα απόλυτη ελευθερία:μπορούσαν να διαλέξουν αποσπάσματααπό μυθιστορήματα, οι άντρες να διαλέ-ξουν γυναικείους ρόλους και το ανά-ποδο, να ανακατέψουν τα έργα ή τις ατά-κες... μπορούσαν να πειραματιστούνουσιαστικά σ’ ένα ελεύθερο εργαστήρι.Κατόπιν, μου έδειξαν ένα σύνολο υλικών,αρκετά μνημειώδες, και άρχισα να φτιά-χνω μια φόρμα γι’ αυτό το υλικό, απε-λευθερώνοντας κάποια συγκεκριμέναθέματα: την κατάρρευση της επικοινω-νίας μεταξύ των ατόμων μέσα στην οι-κογένεια, το ζευγάρι, την ομάδα. Τις «κοι-νωνικές τελετουργίες»: τα οικογενειακάγεύματα, τα γαμήλια γεύματα, τα γεύ-ματα γενεθλίων. Τη σχέση με την εξου-σία, με τις αρχές, και τα υποπροϊόντατους. αρχίσαμε να ψάχνουμε, δηλαδή,για έναν άλλο ιονέσκο, όπως το είχαμεκάνει και με τον ρινόκερο. Προσπαθή-σαμε να ξετρυπώσουμε το βλέμμα τουπάνω στην ανθρώπινη ύπαρξη, την αγω-νία του, την αλήθεια του κάτω από τοεπιφανειακό και αυτονόητο βερνίκι τηςκατηγορίας στην οποία τον έχουν τακτο-ποιήσει, αυτής του θεάτρου του Παρα-λόγου. με την Ionesco Suite προσπα-θούμε να ανακαλύψουμε τον ιονέσκο καιπάλι από την αρχή.

αν ήταν να βρεθείτε με τον ιονέσκοαπόψε για μπύρες, τι θα του λέγατε;

θα του μιλούσα γι’ αυτό ακριβώς: για τηνοπτική του για τον άνθρωπο, για τηναντίληψή του πάνω στις ερωτικές σχέ-σεις ή τη φιλία· και για την παιδική τουηλικία, για την παιδικότητα που διασώ-θηκε μέσα του. Για μένα η οπτική του ιο-νέσκο είναι κοντά στη θεωρία που ανέ-πτυξε ο Σοπενχάουερ, δηλαδή αυτή περί«Σκαντζόχοιρων»: το ανθρώπινο ον εί-ναι ένας σκαντζόχοιρος, που όταν νιώσεικρύο πλησιάζει τους άλλους, αλλά τσι-μπιέται από τα αγκάθια τους και τους τσι-μπάει με τα δικά του, κι έτσι απομακρύ-νεται μέχρι να ξανανιώσει το κρύο καιτότε να ξαναδοκιμάσει να πλησιάσειτους άλλους.

η συνθήκη δουλειάς μέσω ελεύθερουεργαστηρίου, όπως την περιγράψατενωρίτερα, είναι ο συνήθης τρόποςδουλειάς σας με τους ηθοποιούς; Το αντίθετο. μου αρέσει να δίνω σαφείςκατευθύνσεις και να οργανώνω με ακρί-βεια τους χώρους, τις κινήσεις, τα σώ-ματα. οι θέσεις, οι μετακινήσεις, οι προ-θέσεις προκύπτουν στις πολύμηνεςπρόβες, στη διάρκεια των οποίων όλοι οιδημιουργικοί συνεργάτες –ο σχεδιαστήςήχου, ο φωτιστής, ο ενδυματολόγος– δη-μιουργούν ταυτόχρονα και φτάνουν τηνίδια ώρα στο σωστό σημείο. Όταν όλαμπουν στη θέση τους με απόλυτη ακρί-βεια, σχεδόν με ακρίβεια δευτερολέπτου,συνεχίζουμε να μιλάμε, να δουλεύουμεκάθε μέρα, ακόμα και μετά από 50 πα-ραστάσεις, για οτιδήποτε θα μπορούσεακόμα να εξερευνηθεί, για οτιδήποτε συ-νεχίζει να μας αποκαλύπτεται μέσα απότη διαδικασία. με την Ionesco Suite ταπράγματα είναι αρκετά διαφορετικά,αλλά όχι λιγότερο απαιτητικά: οι ηθο-ποιοί μπορούν να ανταλλάξουν ρόλους,ή η σειρά των σκηνών μπορεί να αλλάξει,κάποια κομμάτια να προστεθούν ή νααφαιρεθούν. ο οδηγός είναι η σχέση τωνηθοποιών με τους παρτενέρ τους επίσκηνής, αλλά και με κάθε θεατή.

βλέπετε πάντα όλες τις παραστάσειςσας;Πάντα, ακόμα κι αυτές του ρινόκερου πουέχουν φτάσει σχεδόν τις 200! Και συνε-χίζω να δουλεύω με τους ηθοποιούς... Σεκάθε θέατρο που παίζουμε, κάνουμεοκτώ ώρες πρόβα πριν την πρεμιέρα,κάθε φορά, σε όλες τις παραστάσεις.Προσαρμόζουμε με τον καλύτερο τρόποτο θέαμα στην καινούργια αίθουσα όπουθα παρουσιαστεί, αλλά περνάμε επίσηςπολύ χρόνο στην αναζήτηση καινούρ-γιων διαδρομών: κάποιες φορές πρόκει-ται για λεπτομέρειες, και άλλες για ου-σιαστικές αλλαγές. μαζεύω στοιχεία απ’όλες τις παραστάσεις, γιατί είναι διαφο-ρετικές, και γιατί ίσως η αντίδραση τουελληνικού κοινού, ή του χιλιανού ή τουισπανικού, ή του πορτογαλικού ή του ρώ-σικου κοινού, να είναι διαφορετική απ’αυτήν του γαλλικού... μια ατάκα από τονρινόκερο για παράδειγμα, ή μια σκηνήτου έργου, μπορεί να μας οδηγήσει σεμια καινούργια ιδέα, ένα καινούργιο

θέμα, μια καινούργια πρόθεση, κίνηση ήρυθμό... Ψάχνουμε συνεχώς το άνοιγμαπρος άλλους δρόμους, έτσι ώστε το θέ-αμα να παραμένει –ακόμα και μετά απόπολλές παραστάσεις– παλλόμενο, οργα-νικό, ζωντανό. να μην ακινητοποιείταιμέσα του, κάτι που θα ήταν το χειρότεροπου θα μπορούσε να συμβεί.

τι σημαίνει η σκηνή για σας;Το μέρος ενός κόσμου που είναι δίπλαστον Κόσμο. Όχι το πραγματικό, αλλάένα πραγματικό, ένα όνειρο ή ένας εφιάλ-της του πραγματικού. Ένα κομμάτι ποίη-σης, φαντασιακού, ελευθερίας, ελαφρό-τητας και βαρύτητας, ερωτημάτων,αμφιβολίας και αγωνίας. Ένας καθρέφτηςπου μπαίνει μπροστά σ’ εμάς και μπρο-στά στον κόσμο.

Ποια είναι η γνώμη σας για το λεγό-μενο «αντι-θέατρο», δηλωμένουεχθρού των θεατρικών έργων;Το θέατρο είναι ελεύθερο να επινοείεξαρχής και συνεχώς τον εαυτό του, σεκάθε περίοδο, σε κάθε παράσταση, αντί-θετα σε κάποιο ρεύμα ή σε σύμπνοια μεαυτό... αυτό δηλαδή που έκανε πάντα.αυτό που έχει σημασία είναι οι καλλιτέ-χνες να συνεχίζουν να του εμφυσούνζωή, αίσθηση του επείγοντος, αισθητικόδιακύβευμα, πολιτικό ή κοινωνικό δια-κύβευμα, έτσι ώστε να παραμένει βίαια ήέντονα ζωντανό, και αρκετά καίριο ώστενα μας αναγκάζει να συζητάμε με πάθοςτο θέμα του.

Ποια είναι τα ρίσκα που είστε διατε-θειμένος να παίρνετε στη δουλειά σας; αυτό της αποτυχίας – από την πρώτημέρα των προβών μέχρι το τελευταίοδευτερόλεπτο της τελευταίας παράστα-σης. Όλες οι αποτυχίες είναι πιθανές,όπως και όλες οι απόπειρες και οι δοκι-μές.

Και το κοινό; Ποια είναι η θέση τουμέσα στη διαδικασία του θεάτρου; Το κοινό πάντα συμμετέχει στην παρά-σταση· πάντα. είτε συμφωνεί είτε όχι, ηευφυΐα του ενεργοποιείται, η σκέψη του,η φαντασία του, οι συνειρμοί του, οι ανα-φορές του ή η απουσία αναφορών του.Πάντα· αυτό είναι απόλυτη αλήθεια.ακόμα και ο θεατής που κοιμάται στέλνειμια ενέργεια προς την σκηνή, όχι απα-ραίτητα θετική ή εποικοδομητική, αλλάυπαρκτή.

Θαυμάζετε τη δουλειά άλλων σκηνο-θετών; οι σημαντικοί για μένα καλλιτέχνες είναισημαντικοί είτε για αισθητικούς λόγους,είτε για λόγους που αφορούν στην πο-ρεία τους πέρα από τα έργα, γι’ αυτό δη-λαδή που έχουν οικοδομήσει ως συλλο-γική πορεία μέσα στη διάρκεια μιαςολόκληρης ζωής. αγαπώ πάρα πολύ τουςνέους καλλιτέχνες που με παθιάζουν καιμε προκαλούν, αλλά μπορώ επίσης νααντλήσω ξανά δύναμη ως σκηνοθέτης ήως καλλιτεχνικός διευθυντής από περι-

πέτειες όπως της μνουσκίν, του Σερώ,του Στρέλερ ή της Πίνα μπάους. Ίσωςαυτό να μην ακούγεται πολύ «μοντέρνο»,αλλά δεν με πειράζει.

Ποιο είναι το όραμά σας για το Theatrede la Ville;Ένα θέατρο ανοιχτό και μοιρασμένο.ανοιχτό στο χορό, στο θέατρο, στις μου-σικές του κόσμου, σε θεατές κάθε ηλι-κίας και κάθε κοινωνικής προέλευσης,και μοιρασμένο ανάμεσα στους μεγά-λους δασκάλους της γαλλικής και της διε-θνούς σκηνής, αλλά και τους νέους καλ-λιτέχνες όλων των τάσεων και οριζόντων.Ένα θέατρο πιστό, που συνοδεύει τουςκαλλιτέχνες σε βάθος χρόνου χωρίς ποτένα αρκείται στο να οργανώνει το ήδηγνωστό και οικείο. Ένα θέατρο σε συνεχήκίνηση και όχι ένας θεσμός, ένας χώροςπου προσπαθεί να είναι όσο λιγότερο«σεβάσμιος» γίνεται, ακόμα κι όταν οι με-γαλύτεροι καλλιτέχνες του κόσμου καιοι πιο δημιουργικοί παρουσιάζουν εκείτη δουλειά τους. Ένας χώρος σε επικοι-νωνία και διάδραση με την πόλη του,τους κατοίκους της, τους επισκέπτες της,τις γειτονιές της.

Ποια ήταν η εμπειρία σας από την πα-ράσταση του Ρινόκερου στο ΕλληνικόΦεστιβάλ το περασμένο καλοκαίρι;μια δυνατή εμπειρία. Πράγματι αυτό πουπροτείναμε είχε ένα νόημα στο εδώ καιτώρα, ένα έντονο νόημα, μια μεταφοράενέργειας, μια στιγμή καλλιτεχνικήςαδερφοποίησης. αυτές οι στιγμές είναιπου αξίζουν και που μας κάνουν να συ-νεχίζουμε.

με την Ionesco Suite ολοκληρώνετε τηδουλειά σας πάνω στον ιονέσκο;ο συγγραφέας αυτός με συναρπάζει. Τοέργο του είναι τεράστιο. Δεν έχουμε γιατην ώρα σκεφτεί να επιστρέψουμε άμεσασε αυτό. αλλά ό,τι και να κάνουμε από δωκαι πέρα θα κρατάει ένα ίχνος του, πε-ρισσότερο ή λιγότερο εμφανές: αυτό τοκάτι που μας άφησε, σε εμάς όλους. Όσογια τα υπόλοιπα, το μέλλον θα δείξει. Έτσικι αλλιώς, αφήνω στον εαυτό μου τηνελευθερία να επιλέγω τα έργα που ανε-βάζω το καθένα μετά το τέλος του προη-γούμενου. Δεν ξέρω λοιπόν με βεβαιό-τητα ποια θα είναι η επόμενη δουλειάμας... s

[26 Ιουνιου 2014] #39 ΦEσTIBAλ AΘHNωN & EΠIΔAYPOY 37

Δ

λίντα Καπετανέα είναι συ-νεχώς περιτριγυρισμένηαπό κόσμο. αν δεν είναι οισυνεργάτες της, θα είναι ταπαιδιά της. Στην παρά-σταση, όμως, ύστερα από

πολλά χρόνια, επέλεξε να χορέψει μόνη.«νομίζω θα ’ναι μια ωραία εμπειρία», εκ-μυστηρεύεται. Φαίνεται πως η συντρο-φιά της Φαίδρας είναι αρκετή για να μηνιώθει μοναξιά.

Πώς προέκυψε ο τίτλος W Memorabilia;Το W βγαίνει από την αγγλική λέξη για τηγυναίκα. η αρχική ιδέα ήταν να βρούμεαρχαϊκές γυναικείες φιγούρες και βρή-καμε τη μήδεια, την Πασιφάη και τη Φαί-δρα. Όλες αυτές έχουν μια συγγένεια με-ταξύ τους. Καταλήξαμε τελικά στηΦαίδρα ως πιο δυνατή. Memorabilia είναικάτι που έχει συμβεί παλιά και αξίζει να τοθυμάσαι – υλικά που έχουν συλλεχθεί γιανα θυμίζουν κάποιο γεγονός ή κάποιοπρόσωπο. λέμε πως η παράσταση είναιένα γλυπτικό δρώμενο, το οποίο μετα-μορφώνεται μέσα από τη δράση. αφαιρείμέχρι να μην απομείνει τίποτα, και προ-σθέτει μέχρι τίποτα να μην μπορεί ναπροστεθεί. ξεκινάμε με απλά υλικά –πηλό, χρώμα, ξύλο, μέταλλο, τα οποία αλ-λοιώνονται και μεταμορφώνονται τηνώρα της παράστασης.

Ήταν δύσκολο το εγχείρημα;Δύσκολα είναι όλα για εμάς, κάθε αρχή.είχε όμως πολύ ενδιαφέρον. μας αρέσεινα ρισκάρουμε. Τα τελευταία χρόνια, κάθεφορά που φτιάχνουμε κάποιο κομμάτιπροσπαθούμε να χρησιμοποιούμε πρώ-τες ύλες και να τις μεταμορφώσουμε,ώστε να ταιριάξει με την εικόνα που θέ-λουμε να αποδώσουμε. Παράλληλα, στηνσυγκεκριμένη παράσταση, ψάχναμε ναερευνήσουμε γυναίκες που πέταξαν τοντίτλο της φρόνιμης μητέρας και συζύγουκαι ακολούθησαν τα συναισθήματά τους.η γυναίκα έμπαινε σε καλούπια τότε. Κά-ποιες τα έσπασαν, γι’ αυτό αξίζει να μελε-τηθούν, και γι’ αυτό ήταν ενδιαφέρον νατις προσεγγίσω. Για τον χαρακτήρα τηςΦαίδρας διαβάσαμε αρκετά, μας βοήθη-σαν πολύ η νικολέτα και η μάρθα Φρι-ντζήλα. θέλαμε να εκφράσουμε την αρ-χετυπική απεικόνισή της μακριά από τηναδυναμία του φύλου της, να την αφή-σουμε στον άλογο λόγο του πάσχοντοςσώματος.

τι σας άρεσε περισσότερο στο χαρα-κτήρα;η δύναμή της. αγάπησε κάτι που γνώ-ριζε πως ήταν απαγορευμένο, το κρά-τησε μέσα της για πολύ καιρό μέχρι να τοαποκαλύψει, και είχε την δύναμη να δώ-σει τέλος στον εαυτό της όταν θεώρησεπως έπρεπε να το κάνει. Στην ιστορία της,η λογική της αποδεικνύει την αξιοπρέ-πειά της.

υπάρχουν φορές που ο χορός καταλή-γει να είναι μοναχική τέχνη;Όλα είναι συλλογικά. ο χορευτής δεν

μπορεί να φτιάξει μόνος του ένα αποτέ-λεσμα. χρειαζόμαστε τη βοήθεια τουδραματουργού, του ενδυματολόγου, τουφωτιστή και του τεχνικού. Κάποιος βέ-βαια έχει την αρχική ιδέα, την τραβάειμπροστά, αλλά όλοι μαζί φτιάχνουμε τηνπαράσταση. Περισσότερο απ’ όλα, χρεια-ζόμαστε τη βοήθεια της μουσικής, ηοποία για μας έχει πολύ μεγάλη σημασία.εμείς συνεργαζόμαστε πολλά χρόνια μετον Βασίλη μαντζούκη.

τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια κινη-τικότητα στον σύγχρονο χορό. Δημι-ουργούνται συνεχώς καινούργιες ομά-δες. Έχει αρχίσει το κοινό να δείχνειπερισσότερο ενδιαφέρον;μέσα από την πάλη και την τριβή, γίνο-νται καλά πράγματα. Το ότι δεν έχουμε

χρήματα δεν σημαίνει ότι ο χορός έχεισταματήσει. Το αντίθετο, ο κόσμος έχειαρχίσει και μαθαίνει τι είναι σύγχρονοςχορός. αν θέλει κάποιος να κάνει κάτι,παρά τις δυσκολίες, μπορεί να το κάνει.Παλιά, βέβαια, όταν υπήρχαν οι μικρέςεπιχορηγήσεις που παίρναμε, δουλεύαμεπιο πολύ τα κομμάτια. αυτό δεν σημαίνειότι ήταν καλύτερα. μπορεί να κάναμεπρόβες μια βδομάδα μόνο, και το αποτέ-λεσμα να είναι το ίδιο καλό. Τότε, ωστόσο,προσλαμβάναμε τους χορευτές για δυο-τρεις μήνες και δουλεύαμε. Τώρα κά-νουμε παραγωγές ενός μήνα, για να πλη-ρώνουμε τους χορευτές λιγότερο. Δενξέρω αν πέφτει η ποιότητα, γιατί ταξι-δεύω συνέχεια και έχω την οικογένεια,οπότε δεν καταφέρνω να βλέπω πολλέςπαραστάσεις. Το λέω περισσότερο γιατί

είναι κρίμα για τους χορευτές.

Εσείς απευθύνεστε στο ευρύ κοινό ήσ’ ένα κοινό εξοικειωμένο;οποιοσδήποτε μπορεί να παρακολουθή-σει παραστάσεις μας· είναι προσιτές σεόποιον ενδιαφέρεται για τις παραστατικέςτέχνες. Στο εξωτερικό, όταν παίζουμε σεφεστιβάλ δρόμου, έρχονται πολλοί δια-φορετικοί άνθρωποι και μας παρακο-λουθούν.

Προτιμάτε να δουλεύετε εδώ ή στοεξωτερικό;Δουλεύουμε όπου μας δίνεται εργασία.Στην ελλάδα, η στήριξη έρχεται από τηΣτέγη Γραμμάτων και Τεχνών, από το Φε-στιβάλ αθηνών και από το Φεστιβάλ Κα-λαμάτας. είχαμε επιχορήγηση μέχρι το2010, αλλά ύστερα απ’ αυτό δεν υπάρχειτίποτα. με τα παιδιά είναι αρκετά δύ-σκολο να φεύγουμε από εδώ, αλλά προ-σπαθούμε να φτιάξουμε έτσι το πρό-γραμμά μας που να κρατάμε όλες τιςδουλειές του εξωτερικού. Για μένα και τονΓιόζεφ είναι πολύ σημαντικές, γιατί ο πρώ-τος και κύριος λόγος που δημιουργήσαμετην ομάδα είναι επειδή θέλουμε να επι-κοινωνήσουμε και να δείχνουμε την δου-λειά μας όσο το δυνατόν περισσότερο.αυτό δεν γίνεται μόνο στη χώρα μας,αλλά παντού. Το πρώτο πράγμα που κά-νουμε όταν προετοιμάζουμε κάτι, είναινα μιλάμε με ανθρώπους στο εξωτερικόγια να δούμε πού μπορούμε να παίξουμετο έργο. Για το W Memorabilia, μετά τηνπρεμιέρα του, έχουμε ήδη κλείσει 10 πα-ραστάσεις.

ο χορευτής έχει ημερομηνία λήξης; εξαρτάται τι θες να κάνεις πάνω στησκηνή. Δεν θα κάνω τα ίδια που μπορεί νακάνει ένας εικοσάχρονος. Έχω να προ-σφέρω την εμπειρία πολλών χρόνων καιμπορώ να αντιμετωπίσω κάποια πράγ-ματα διαφορετικά. ξέρω τι έκανε το σώμαμου στα είκοσι. νομίζω ότι ένας χορευτήςπρέπει να είναι έξυπνος και να ξέρει τιμπορεί να κάνει πάνω στη σκηνή για να τοκάνει. αν φτάσω πενήντα χρονών καιθέλω να χορέψω, πρέπει να κάνω κάτιδιαφορετικό, το οποίο θα αντέξει και τοσώμα μου. s

ΧΟΡΟσ38 ΦEσTIBAλ AΘHNωN & EΠIΔAYPOY #39 [26 ΙΟυΝΙΟυ 2014]

H

InfoRootlessRoot – λίντα ΚαπετανέαW Memorabilia (Phaedra’s Laboratory)

Φαίδρα, μήδεια, Πασιφάη: οι τρεις τραγι-κές ηρωίδες γίνονται το πρόσφορο έδα-φος πάνω στο οποίο διερευνώνται αντι-θετικές και αντικρουόμενες όψεις τηςγυναικείας φύσης. η πειθήνια σύζυγος καιτιμωρός της απιστίας, η στοργική μητέρακαι η απεγνωσμένη βρεφοκτόνος.

Πειραιώς 260, Κτίριο Ε 4-5 ιουλίου, 21:00 εισιτήρια: 15€, 10€ (μειωμένο),

5€ (φοιτητικό, άνεργοι, αμεα)

ο θριαμβοΣ του ερωτα

Πώς χορεύονται τα γυναικεία συναισθήματα; οιRootlessroot της λίντας Καπετανέα και του Γιόζεφ

Φρούτσεκ εμπνέονται από τον μυθολογικόχαρακτήρα της Φαίδρας και δημιουργούν το W

Memorabilia (Phaedra’s Laboratory). Συντονιστείτεστα βήματα μιας γυναίκας που έσπασε τα κοινωνικά

καλούπια της εποχής της για χάρη του έρωτα.από τη μυρτώ λιαλιούτη, Φωτογραφία: βασίλης μαθιουδάκης

λ ί ν τ α Κ α π ε τ α ν έ α

Ο ΧΟΡΟσ υΠΕΡΑΝω ΟλωΝη λίντα Καπετανέα επιμένει,

μέσω του σχήματος Rootlessroot,είτε σε μεγάλα φεστιβάλ

είτε σε φεστιβάλ δρόμου.

ποφοίτησε από την Κρα-τική Σχολή ορχηστρικήςΤέχνης το 1998 και συνέ-χισε σπουδές με υποτρο-φίες στην νέα υόρκη.από το 2007, συνεργάζε-

ται με την ομάδα DV8 Physical Theatre,που δημιούργησε ο σκηνοθέτης και χο-ρογράφος λόιντ νιούσον. η συνεργασίααυτή έχει καθορίσει τη θεματολογία τωνέργων της και τον τρόπο προσέγγισήςτους, αλλά και τη σωματική/κινησιολο-γική και θεωρητική έρευνα που υπάρχειπίσω από τη δημιουργία κάθε παράστα-σης. ας αφήσουμε όμως την ίδια να μαςτα εξηγήσει καλύτερα.

Πώς και ενδιαφερθήκατε για την κινη-σιολογική και μουσική κουλτούρα αν-θρώπων διαφορετικών εθνικοτήτων;οι παραδόσεις, όπως και καθετί διαφο-ρετικό, ανέκαθεν τροφοδοτούσαν τονκαλλιτέχνη και αποτελούσαν πηγή

έμπνευσης και δημιουργίας. μέσα στασύγχρονα πολυπολιτισμικά αστικά κέ-ντρα, δημιουργούνται πρόσφορες συν-θήκες για πολιτιστική αναμόχλευση και ηστιγμή αυτή της γόνιμης επικοινωνίαςτων διαφορετικών πολιτισμών μού φαί-νεται καίρια και ενδιαφέρουσα. Διαφο-ρετικές παραδόσεις και πολιτισμοί απόκάθε γωνιά του κόσμου μπορούν σήμεραστην αθήνα να συναντηθούν και να συν-διαλλαγούν. Όπως μας λέει η οντρ λορντ:«Δεν είναι οι διαφορές που μας χωρίζουν.είναι η αδυναμία μας να αναγνωρίσουμε,να αποδεχθούμε και να εξυμνήσουμε αυ-τές τις διαφορές».

τι είδους έρευνα κάνατε;μέσα από την επαφή μου με τις μειονο-τικές κοινότητες της αθήνας και κυρίωςμέσα από τη βιωματική σχέση που ανέ-πτυξα με τον κάθε ερμηνευτή, προέκυ-ψαν οι ιδέες και η έμπνευση για την πα-ράσταση. Καταπιαστήκαμε με τις κοινέςεμπειρίες, τις διαφορές, τις ιστορίες μας.

Πώς προσεγγίσατε το θέμα;η ομάδα μας είναι εξ ορισμού πο-

λυπολιτισμική. αφεθήκαμε στηνεπικοινωνία, την ανθρώπινη

επαφή και τις σχέσεις πουαναπτύχθηκαν, για να απο-

δοθούν εικόνες, ακού-σματα, βιώματα... Δεν

με ενδιέφερε η

καταγγελία – ήθελα να συνεργαστούμεκαι να εξερευνήσω την ανθρώπινηπλευρά του θέματος.

Πώς επηρεάζει η ελληνική πραγματι-κότητα την κουλτούρα των ανθρώπωνάλλων εθνικοτήτων;Όλοι οι μετανάστες παγκοσμίως προ-σπαθούν να ενσωματωθούν στη χώραπου βρίσκονται και να αφομοιώσουν τανέα ερεθίσματα. Στην προσπάθεια αυτή,υιοθετούν διάφορα στοιχεία της νέαςπραγματικότητας (τη γλώσσα, τους κοι-νωνικούς θεσμούς, το φαγητό, το χορό,τη μουσική), τα οποία όμως ερμηνεύο-νται και δοκιμάζονται μέσα από το πρί-σμα της κουλτούρας από την οποία κα-τάγονται. αυτή η μίξη –που άλλοτε τονίζειτις ομοιότητες κι άλλοτε τις αντιθέσεις–δημιουργεί τις προϋποθέσεις για να ανα-καλύψουν και να επανεφεύρουν και οιΈλληνες –στην προκειμένη περίπτωση–τον εαυτό τους.

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της νέαςκινησιολογικής και μουσικής κουλ-τούρας των μεταναστών;Πολλές φορές, η γλώσσα και οι ορισμοίπου χρησιμοποιούμε, όπως «κουλτούρατων μεταναστών», μεγεθύνουν τους δια-χωρισμούς. Στην παράσταση, αυτό πουμας ενδιαφέρει είναι το σημείο που τέ-μνεται ο σύγχρονος πολιτισμός με τηνπαραδοσιακή κουλτούρα και με τα βιώ-

ματα που φέρει ο καθένας. εί-ναι το ίδιο σημείο όπου

τέμνονται ο σύγ-χ ρ ο ν ο ς

χορός και οι παραδοσιακές φόρμες, ώστενα γεννηθεί κάτι καινούργιο, εντελώς ιδι-αίτερο και ατομικό. μέσα από την κίνησημπορείς να εξιστορήσεις τα βιώματά σου,τον τόπο καταγωγής σου, την ιστορία τηςζωής σου, το είδος χορού που προτιμάς.θα σας δώσω ένα μόνο παράδειγμα: δεύ-τερης γενιάς συμπολίτες μας, με κατα-γωγή από την αφρικανική Ήπειρο, κά-νουν break dance με κινήσεις πουθυμίζουν παραδοσιακούς χορούς, σε μιαπαράσταση σύγχρονου χορού. Και όλααυτά παντρεύονται συλλογικά με τα προ-σωπικά βιώματα που φέρει ο καθένας.

Πώς κρίνετε την Ελλάδα ως χώρα υπο-δοχής των μεταναστών;απογοητευτική. αλλά δεν είναι μόνο ηελλάδα.

Διαβάζω ότι σας ενδιαφέρει η κοινω-νική διάσταση του έργου. Θέλετε ναμας πείτε περισσότερα γι’ αυτό; Aυτό που με ενδιαφέρει είναι η ανθρώ-πινη οπτική. η κοινωνική διάσταση συγ-χέεται καμιά φορά με την κοινωνική κα-ταγγελία ή τη μεροληπτική ανάδειξηκάποιου θέματος, πράγμα που δεν με εν-διαφέρει. αυτό που με αφορά είναι ηκοινή εμπειρία μου με την ομάδα και με

τους αυτοσχεδιασμούς της ομάδας,που αποτελούν την προσωπική

κατάθεση του κάθε ερμη-νευτή. αυτό που με αφορά εί-ναι η ουμανιστική διάστασητου χορού, καθώς και οι σχέ-σεις και η καθημερινότητα,όπως προκύπτουν μέσα απότα μάτια των συγκεκριμένωνκάθε φορά ανθρώπων.

Ποια είναι τα επόμενα σχέ-διά σας; Θα ασχοληθείτε μεκάποιο άλλο θέμα κοινωνι-κού ενδιαφέροντος;μετά το Φεστιβάλ, θα συνε-χίσω τις πρόβες για το νέο έργοτων DV8 και του λόιντ νιούσονJohn, που θα κάνει πρεμιέρααρχές αυγούστου στη Βιέννη. s

InfoΕρμίρα ΓκόροA Quiet Voice

Τι κουβαλάει ο κάθε καλλιτέχνης από τηνπατρίδα του; Πώς επηρεάζονται τα κινη-σιολογικά του βιώματα όταν έρχεται στηνελλάδα; Πώς αναδεικνύεται ένα νέο καλ-λιτεχνικό είδος που δεν έχει πια εθνικήκαταγωγή; η ερμίρα Γκόρο χορογραφείτη σύζευξη διαφορετικών πολιτισμώνόταν αυτοί έρχονται σε επαφή με την ελ-ληνική πραγματικότητα.

Πειραιώς 260, Κτίριο Δ7-8 ιουλίου, 21:00 εισιτήρια: 15€, 10€ (μειωμένο), 5€ (φοιτητικό, άνεργοι, αμεα)

A

MULTI-DANCEη ερμίρα Γκόρο χορογραφεί την παράσταση A Quiet Voice, μία προσέγγιση πάνωστην κινησιολογική και μουσική κουλτούρα ανθρώπων από διαφορετικέςεθνικότητες οι οποίοι κατοικούν στην ελλάδα.από την Έλια αποστολοπούλου

© Ε

ιρήν

η βο

υρλο

ύμη

τώνης λυκουρέσης – Επτανησιακά Πολιτιστικά σωματεία Αττικής

«μια απίστευτα οργανωμένη κουλτούρα, ένα υπάρχον πανεπιστήμιο, η ιόνιος ακαδημία, ο αγώνας τηςγλώσσας από τον σολωμό και η επτανησιακή μουσική, που αναπτυσσόταν παράλληλα με την ευρωπαϊκή,δημιούργησαν μια ανταγωνιστική σχέση με την κρατούσα αθηνοκεντρική εξουσία και συρρικνώθηκαν.υπέστησαν δηλαδή την υποτέλεια των αθηνών αντί να γίνουν φωτεινός φάρος». ο σκηνοθέτης που ορ-γανώνει τη μουσική παρουσία των Επτανήσων στο ηρώδειο δεν στρογγυλεύει τα λόγια του. από τη μαρίλια Παπαθανασίου, Φωτογραφία: βασίλης μαθιουδάκης

η Πιο ευρωΠαϊκη ελλαΔα

αντεΠιτιθεται

πό τον εμβληματικό στίχο τωνελεύθερων Πολιορκημένων τουΔιονυσίου Σολωμού, «νύχτα γιο-μάτη θαύματα, νύχτα σπαρμένημάγια», τα επτανησιακά Πολιτι-στικά Σωματεία της αττικής, οι χο-

ρωδίες της επτανήσου, επτά λυρικοί σολίστες και ηΣυμφωνική ορχήστρα του Δήμου αθηναίων απο-τίουν φόρο τιμής στη μουσική και ποιητική παρά-δοση της επτανήσου. ο βραβευμένος ζακυνθινόςσκηνοθέτης Τώνης λυκουρέσης μάς εξηγεί τι ση-μαίνει να διευθύνει τόσους πολλούς συντελεστέςστη σκηνή του ηρωδείου, με στόχο ένα ακρόαμαυψηλής αισθητικής. αλλά η παράσταση υπερβαίνειτα όρια του ακροάματος: θα είναι, όπως τονίζει οσκηνοθέτης, μια καλλιτεχνική πρόταση πολιτιστικήςσυλλογικότητας, ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα για τησυγκεκριμένη φάση που διανύει η χώρα μας.

Ποια ήταν η αφορμή για την ιδέα της παράστα-σης;Φέτος συμπληρώνονται 150 χρόνια από την ένωσητης επτανήσου με την ελλάδα. Στη συνείδηση τωνεπτανησίων λοιπόν, ως ατόμων και ως φορέων,υπήρχε ενδιαφέρον για τον επίσημο εορτασμό τηςεπετείου. Το ενδιαφέρον αυτό εκδηλώθηκεέγκαιρα, ήδη από το καλοκαίρι του 2013, με τηνμορφή πρότασης από την Ένωση επτανησιακώνΣωματείων της αττικής προς τον ζακυνθινό συν-θέτη ιάκωβο Κονιτόπουλο για μια μουσική βραδιά.Σκέφθηκαν όμως ότι χρειάζεται και μια διαδρα-στική διαχείριση της βραδιάς, οπότε εκλήθην εγώως επτανήσιος σκηνοθέτης για να προτείνω τοντρόπο υλοποίησής της. η πρότασή μου είχε ωςστόχο να τιμήσει το μουσικό στοιχείο της επτανη-σιακής ιδιοσυγκρασίας. Έκρινα ότι ήταν μια μονα-δική ευκαιρία να συμπράξουν όλες οι χορωδίες τηςεπτανήσου σε κάτι που δεν είναι τοπικό, είναι ευ-ρύτερα επτανησιακό, είναι πανελλήνιο, όπως είναιο «Ύμνος εις την ελευθερίαν» του Διονυσίου Σο-λωμού.

Δεν αντιμετωπίσατε πρακτικά προβλήματα δε-δομένου του μεγάλου αριθμού των συντελε-στών;είναι αλήθεια ότι ο χώρος του ηρωδείου δημιουρ-γεί μια σειρά από πρακτικά προβλήματα: η σκηνήδεν χωράει τους 520 χορωδούς. Γι’ αυτό προτεί-ναμε στον κ. λούκο, και δέχτηκε, να μάς δώσει και200 θέσεις από το κάτω διάζωμα του θεάτρου. Στηβραδιά συμμετέχουν, εκτός από όλες τις χορωδίεςτης επτανήσου, και η χορωδία του Δήμου αθη-ναίων και η Συμφωνική ορχήστρα του Δήμου αθη-ναίων, στη πλήρη της ανάπτυξη, σχεδόν 70 όρ-γανα.

τι μορφή θα έχει η παράσταση; Την οριοθετούμε ως συναυλία, αλλά θα είναι μιαδιαδραστική μουσική βραδιά, με την έννοια ότι οκορμός της είναι η συναυλιακή της ανάπτυξη μέσααπό τον «Ύμνο εις την ελευθερίαν» του μαντζάρου,συν τρία άλλα έργα των Παύλου Καρέρ, Διουνυσίουλαυράγκα και Σπυρίδωνος Σαμάρα, ώστε να υπάρ-χει ένα πλήρες δείγμα από την επτανησιακή μου-σική Σχολή του 19ου αιώνα, η οποία ήταν κυρίαρχητην εποχή της ένωσης της επτανήσου με την ελ-λάδα. Ταυτόχρονα, θα συνδυαστούν και άλλα στοι-χεία: πρώτον μια παρεμβατική ανάγνωση-ερμη-νεία σολωμικών κειμένων, ούτως ώστε νααναδειχθεί η ρομαντική αλλά και η σκοτεινή πλευράμιας ιδιαίτερης ποίησης. Δεύτερον, μια βιντεοπρο-

βολή στον τοίχο του ηρωδείου, που θα περιέχειστοιχεία μεικτά, από κείμενα, αυτόγραφα καιέντυπα του Σολωμού και του «Ύμνου», καθώς καιστοιχεία προσωπογραφιών, αλλά και μια ποικίλημεταμοντέρνα εικαστική σύνθεση.

Είναι αλήθεια πως όλοι οι συντελεστές της πα-ράστασης είναι Επτανήσιοι;Πράγματι. Τόσο οι χορωδοί όσο και οι ερμηνευτέςτων κειμένων, όπως η μαρία Τσιμά και ο μάξιμοςμουμούρης, αλλά και οι επτά λυρικοί σολίστες εί-ναι επτανήσιοι. αποφασίσαμε όλοι εμείς οι επτα-νήσιοι να διαθέσουμε χρόνο από τη ζωή μας για μιαβραδιά αφιερωμένη στην επτάνησο. Σημειωτέονότι και το χoρογραφικό σχόλιο της παράστασης θαοργανωθεί από τον Κερκυραίο Πέτρο Γάλλια και τοχορόδραμά του που λέγεται «Ήρος Άγγελος», σε συ-νεργασία με το ΔηΠεθε Κέρκυρας. αυτό που εγώθέλω, ως σκηνοθέτης της συγκεκριμένης παρά-στασης, είναι να υπογραμμίσω τη δυναμική τηςμουσικής και της ποίησης, δύο στοιχείων πολύ χα-ρακτηριστικών της επτανήσου.

Θεωρείτε πως η παράσταση μπορεί να γίνειαφορμή για την ανανέωση του ενδιαφέροντοςγια την επτανησιακή μουσική, που στην εποχήτης είχε συκοφαντηθεί ως δυτικότροπη;Το εύχομαι. Πρόκειται για μια μουσική πολύ σημα-ντική και διευκρινίζω ότι δεν είναι η έννοια τουεθνικού ύμνου αυτή που μας έθελξε, αλλά η έν-νοια της μεγάλης σύνθεσης «Ύμνος εις την ελευ-θερίαν».

Είπατε ότι η αφορμή γι’ αυτήν την πανηγυρικήεκδήλωση ήταν η επέτειος των 150 ετών από τηνένωση της Επτανήσου με την Ελλάδα. Γιατί ήτανσημαντικό αυτό το ιστορικό γεγονός;υπάρχουν τα υπέρ και τα κατά αυτού του γεγονό-τος. Στα υπέρ ήταν ότι η επτάνησος, που ήταν έναμεγάλο μέρος οργανωμένο κοινωνικά, διοικητικάκαι πολιτιστικά λόγω της σχετικής ελευθερίας δια-χείρισης από τους κατά έθνος επικυρίαρχους, μπήκεοργανωμένο στην ελλάδα. Σε μια ελλάδα που το1864 έψαχνε ακόμη να βρει το κοινωνικό και πολι-τικό της στίγμα. επιπλέον, με την ένωση της επτα-νήσου, η ελλάδα αυξήθηκε εδαφικά και απέκτησεκι έναν ενδιαμέσο χώρο διάπλου με την υπόλοιπηευρώπη. αυτό όμως που δεν δικαιώθηκε, και αυτόσυγκαταλέγεται στα κατά, είναι το εξής: ότι μια απί-στευτα οργανωμένη κουλτούρα, ένα υπάρχον πα-νεπιστήμιο, η ιόνιος ακαδημία, ο αγώνας της γλώσ-σας από τον Σολωμό, και η επτανησιακή μουσική,που αναπτυσσόταν παράλληλα με την ευρωπαϊκή,δημιούργησαν μια ανταγωνιστική σχέση με τηνκρατούσα αθηνοκεντρική εξουσία και συρρικνώ-θηκαν. υπέστησαν δηλαδή την υποτέλεια των αθη-νών αντί να γίνουν φωτεινός φάρος. s

Y

τώνης λυκουρέσης – Επτανησιακά Πολιτιστικά σωματεία Αττικής

η Πιο ευρωΠαϊκη ελλαΔα

αντεΠιτιθεται

InfoΕπτανησιακά Πολιτιστικά σωματεία αττικήςνύχτα γιομάτη θαύματα, νύχτα σπαρμένη μάγια!

με αφορμή την ένωση των επτανήσωνμε την ελλάδα μία πολυπληθής χορωδίααπό τα ιόνια και την αθήνα, επτά λυρικοίκαλλιτέχνες και η Συμφωνική του Δήμουαθηναίων ερμηνεύουν αποσπάσματα έρ-γων των πιο διάσημων εκπροσώπων τηςεπτανησιακής μουσικής Σχολής, τουΠαύλου Καρρέρ, του Διονύσιου λαυρά-γκα και του Σπυρίδωνα Σαμάρα, καθώςκαι όλο τον Ύμνο στην ελευθερία του νι-κόλαου χ. μάντζαρου. Σκηνοθεσία: Τώ-νης λυκουρέσης.

ωδείο ηρώδου αττικού4 ιουλίου, 21:00 εισιτήρια: 30€ (ζώνη α), 15€ (Άνω διάζωμα), 10€ (φοιτητικό), 5€ (άνεργοι, αμεα)

ΕΠτΑΝησΙΟσο τώνης λυκουρέσης (απέναντι) είναι γεννημένος

στη ζάκυνθο και είναι σκηνοθέτηςκινηματογραφικών ταινιών εκ των οποίων η πρώτη

του (Χρυσομαλλούσα, 1978, με αφηγηματικήαφετηρία τις ομιλίες, τις λαϊκές θεατρικές

παραστάσεις που ανήκαν στις παραδόσεις τηςζακύνθου) και η τελευταία (Σκλάβοι στα δεσμά

τους, 2008, στηριγμένη στο ομώνυμο μυθιστόρηματου Κωνσταντίνου Θεοτόκη) εμπνέονται απευθείας

από την επτανησιακή κουλτούρα. τη στιβαρήμουσική παράδοση αυτής της κουλτούρας

μεταφέρει στο ηρώδειο.

[26 Ιουνιου 2014] #39 ΦEσTIBAλ AΘHNωN & EΠIΔAYPOY 41

ουτε μεΣοΣ ανθρωΠοΣουτε κοινη ΓνωμηTo 1990, υπήρξε βασικός συνιδρυτής του μουσικού σχήματος χαΐνηδες. χωρίς να δηλώνει ή να δηλώνεται «αρχηγός» τους, ο λυράρης με το μαντήλι στο κούτελο και τα κρητικά στιβάνια προβάλλει ως η ηγετική φυσιογνωμία του συγκροτήματος. ο Δημήτρης αποστολάκης, ο ανυπότακτος μουσικός που δεν κουράζεται να εξετάζει με σύγχρονο βλέμμα ό,τι έχεικληρονομήσει από την παράδοση, «τραγουδαφηγείται» με τους χαΐνηδες και τον Ψαραντώνη στο ηρώδειο τον Ερωτόκριτο. 

από την αργυρώ λύτρα, Φωτογραφία: βασίλης μαθιουδάκης

Δημήτρης Αποστολάκης

εν ήμουν σίγουρη ανέπρεπε να συναντήσω τονχαΐνη Δημήτρη αποστο-λάκη γι’ αυτή τη συνέ-ντευξη. μύθος, βλέπεις,για μένα οι χαΐνηδες από

την εφηβεία μου και κανείς δεν θέλει να ρι-σκάρει τα εφηβικά του ινδάλματα...

ιδιωματική η γλώσσα του, ιδιωματική κι ησκέψη του, ο Δημήτρης αποστολάκης θυ-μίζει πολλά χωρίς να μοιάζει με τίποτα. οφυσικός από την Πολυθέα του ηρακλείουΚρήτης, που γνώρισε την εμπειρία συμμε-τοχής στο CERN, έρχεται ως γνήσιος χαΐνης(=αντάρτης) να μας μιλήσει τώρα για τονερωτόκριτο. Γιατί το να μιλά κανείς επί τωνημερών μας για ένα ηρωικό πρότυπο, για τηγλώσσα και την παράδοση δεν μπορείπαρά να είναι πράξη ανταρσίας.

ο ερωτόκριτος, το έργο-ορόσημο στηνιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας, που θααφηγηθούν με το τραγούδι τους στο ηρώ-δειο οι χαΐνηδες με τον Ψαραντώνη, πραγ-ματεύεται όλα εκείνα τα θέματα που επί-σης αποτελούν σήμερα ανταρσία: οέρωτας, η γενναιότητα, η φιλία, η τιμή, ηαυτοθυσία.

η ανταρσία, όμως, θεμελιώνει από μόνητης ένα μύθο. Και μερικοί μύθοι δεν πέ-φτουν ποτέ...

Ποιο είναι το κοινό σημείο ανάμεσα στονΕρωτόκριτο του Κορνάρου και την κρη-τική μουσική των σύγχρονων δημιουρ-γών όπως οι χαΐνηδες;Το καθοριστικό είναι ότι ο ερωτόκριτος δενείναι μια κρητική δημιουργία· είναι μια οι-κουμενική δημιουργία, όπως είναι η αντι-γόνη του Σοφοκλή, η ποίηση του Φεντε-ρίκο Γκαρθία λόρκα, οι ταινίες τουΤαρκόφσκι. Ό,τι είναι αληθινό είναι οικου-μενικό, άχωρο και άχρονο. Και κάθε πνευ-ματικό έργο ή κάθε έργο τέχνης δεν είναιμονοσήμαντα καθορισμένο, αλλά πραγμα-τώνεται στο χρόνο διαφορετικά και ανα-προσδιορίζεται ανάλογα με τις λογικιστι-κές ή μη λογικιστικές ερμηνείες που τουδίνουμε. ο ερωτόκριτος δεν μπορεί να έχειθέση στην Κρήτη σήμερα.

Γιατί;Γιατί η βιομηχανία της κουλτούρας και τοεμπορικό κομμάτι έχει υπερισχύσει στη μύ-χια και σκοτεινή πλευρά της έρευνας τουαγνώστου που χαρακτηρίζει την αληθινήτέχνη και την αληθινή επιστήμη. υπάρχουνδύο κατάπτυστες έννοιες, που φυσικά επι-τελούν το σκοπό της εμπορικής μονοκα-τευθυντικότητας, κι αυτές είναι ο «μέσοςάνθρωπος» και η «κοινή γνώμη» – ισχυράεπικίνδυνες έννοιες αγελοποίησης, έννοιεςγια την προβολή προϊόντων. Τα προϊόνταείναι ομοιόμορφα και απευθύνονται σεομοιόμορφες οντότητες, τα δημιουργή-ματα είναι μοναδικότητες και αφορούν μο-ναδικούς ανθρώπους. Τα προϊόντα είναιαφύσικα γιατί η φύση και η ζωή στηρίζο-νται στην ποικιλότητα και τη διαφορετικό-τητα.

μεγάλωσα σ’ ένα χωριό όπου όλες μας οιεργασίες ήταν συνδεδεμένες με τον ερω-

τόκριτο. Ήταν ένα κείμενο που τραγουδιό-ταν, τραγουδαφηγείτο, σε κάθε έκφανσητης κοινωνικής ζωής, σε κάθε αγροτική ερ-γασία. αν θέλαμε να μιλήσουμε, ας πούμεεκεί που μαζεύαμε ελιές, για τη φιλία, κά-ποιος έλεγε ένα απόσπασμα από τον ερω-τόκριτο με τον Πολύδωρο· αν θέλαμε να μι-λήσουμε για τον έρωτα, το ευτελές τουπλούτου, την αντεξουσία, για όλα αυτάυπήρχε το κατάλληλο απόσπασμα και κα-θένας χαρακτηριζόταν από αυτό που θυ-μόταν, από αυτό που έλεγε. Κι εδώ είναι τοσημείο που βρίσκουμε το βαθύ χρέος κάθεανθρώπου που βγαίνει από το σπίτι του καιτο οποίο είναι να πραγματώσει την κατη-γορία άνθρωπος = κέντρο αφηγηματικήςβαρύτητας. αυτό σημαίνει ότι λέω την προ-σωπική μου ιστορία εδώ και τώρα, αλλάαφορά το πάντα και το παντού – στην ουσίαείναι μια σύντομη κοσμογονική αφήγηση.

Εσείς γιατί επιλέξατε να «τραγουδαφη-γηθείτε» στο ηρώδειο τον Ερωτόκριτοαυτή τη χρονική στιγμή; ο ερωτόκριτος είναι ένα ηρωικό έπος πουθεμελιώνει με μια αφάνταστη οικονομίααξιακά πρότυπα. Όπως λοιπόν τα έπη τουομήρου δημιούργησαν αξιακό σύστημααναφοράς με βάση τα προτάγματα της τι-μής, της ανδρείας και του κάλλους, το ίδιοκαι το έπος του ερωτόκριτου θεμελιώνει τοαξιακό του σύστημα στη φρόνηση, τηνπαλληκαριά και την ομορφιά. Και τα δυολοιπόν, εκτός από το αξιακό πρότυπο, έρ-χονται να δώσουν γλωσσική λύση σε και-ρούς ανακατεμένους. Όπως τα ομηρικά έπηδίνουν γλωσσική λύση μετά την πάροδοτων σκοτεινών αιώνων της αρχαιότητας(σ.σ. 11ος-9ος π.χ. αιώνες), ομοιοτρόπως οερωτόκριτος δίνει γλωσσική λύση μέσα στηΒαβυλωνία του νεοσύστατου ελληνικούκράτους. Άρα, λοιπόν, συμπεραίνουμε ότιένας λαός αποκτά γλώσσα όταν πραγμα-τώνεται ποιητικά, και μάλιστα με ηρωικότρόπο. Και μάλιστα με την ανώτερη μορφήποίησης που, όπως λέει κι ο μπόρχες, είναιτο έπος, γιατί το έπος είναι η μόνη ποιητικήέκφραση που δικαιούται να έχει αίσιο τέλος,ευτυχή κατάληξη. ο σύγχρονος άνθρωποςέχει χάσει τον ηρωισμό του κι ο ηρωισμόςείναι η σύνθεση της τριαδικότητας της αρ-χαίας κατηγοριοποίησης της ύπαρξης: ζώο-άνθρωπος-θεός. Δεν διατρέχει δηλαδή τηνγκάμα των μορφών της ύπαρξης.

εκτός απ’ αυτό, ο ερωτόκριτος έχει ρυθμό.οι σύγχρονες κοινωνίες πάσχουν από έλ-λειψη ρυθμού, κι ένας βασικός λόγος είναιότι η γλώσσα μας δεν έχει ρυθμό, τα μέσαενημέρωσης δηλαδή, η γλώσσα τωνοποίων είναι η επικρατούσα, χρησιμοποι-ούν μια γλώσσα άρρυθμη. ο ερωτόκριτοςλοιπόν έρχεται να μας υπενθυμίσει το ηρω-ικό πρότυπο μέσα από την ευρυθμία.

η σύμπραξη με τον Ψαραντώνη τι ση-μαίνει για σας;εμείς δεν συμπράττουμε με κάποιον πουδεν ζούμε μαζί. με τον Ψαραντώνη έχουμεμια σχέση χρονών και χρόνων. Έχουμε κά-νει μαζί δίσκους, παραστάσεις και πολλήπαρέα. επίσης, πρόσφατα ο Ψαραντώνηςμε τους χαΐνηδες και τους μοντ Πλαγκάλ

συνεργαστήκαμε και εκδώσαμε πριν πε-ρίπου ένα μήνα το δίσκο πέρα από τα σύ-νορα, όπου ο Ψαραντώνης τραγουδάμπωντλαίρ, μπόρχες, ρίλκε, Πιρ Σουλτάναμπντάλ, λόρκα και άλλους ποιητές.οπότε, λοιπόν, η πορεία μας με τον Ψαρα-ντώνη είναι πορεία συμμαθητείας... Κατάτη γνώμη μου, είναι μακράν ο μεγαλύτε-ρος εν ζωή ερμηνευτής στην ελλάδα, γιατίείναι ίσως ο μόνος από την Κρήτη που εί-ναι καλλιτέχνης και όχι απλώς μουσικός·μεταφέρει δηλαδή το κέντρο βάρους απότο ακροατήριο ή από το χορό πάνω στησκηνή, στη μυστικιστική τελετουργία τηςαφήγησης... ο Ψαραντώνης είναι ο άν-θρωπος που καταλαβαίνει τον απόκοσμοήχο των λέξεων, τον απόηχο των συλλα-βών και τον κυματισμό που προξενούν οιαιχμές των συμφώνων, κι αυτά όλα μ’ έναντρόπο ενστικτώδικο ή διορατικό, πραγ-ματώνοντας έτσι την αρχέγονη αρμονία:ζώο-άνθρωπος-θεός.

τι καινούργιο έχουν να πουν στον κόσμοοι χαΐνηδες;η εργασία μας δεν είναι να επιδιώξουμε τοκαινούργιο, το πρωτότυπο, το μοδάτο. οιάνθρωποι του πνεύματος, οι άνθρωποι τηςεπιστήμης, οι άνθρωποι της τέχνης, έχουνκοινό τους στοιχείο την έρευνα, την ανα-ζήτηση του αγνώστου, κι όπως είπε κι οαϊνστάιν, η συγκλονιστικότερη εμπειρίαγια τον άνθρωπο είναι η αναζήτηση τουαγνώστου. από το συναίσθημα αυτής τηςεμπειρίας προκύπτει η αληθινή τέχνη κι ηαληθινή επιστήμη. αν είναι λοιπόν η τέ-χνη μας αληθινή, τότε από το άγνωστομόνο το καινούργιο και το πρωτότυπομπορεί να αναδυθεί, δεν μπορεί να ανα-δυθεί τίποτα πεπαλαιωμένο, αυτό είναι νο-μοτελειακό.

Και η συνεργασία σας με την ομάδα χο-ρού «Κι όμως κινείται»; με την ομάδα χορού κι ακροβασίας «Κιόμως κινείται» έχουμε χρόνια σχέση, έχουμεκάνει μαζί πολλές παραστάσεις, πέρυσι κά-ναμε το σωματίδιο του Θεού, όπου αφηγη-θήκαμε όλη την ιστορία του σύμπαντοςκατά τη φυσική επιστήμη, και άλλες παρα-στάσεις μαζί και με τον Ψαραντώνη. θε-ωρώ ότι η ομάδα «Κι όμως κινείται» συν-δυάζει τη δεξιοτεχνία στο σύγχρονο χορόκαι την ακροβασία κάτω από μια λεπτεπί-λεπτη ομπρέλα υψηλής αισθητικής. Τοποιος είσαι φαίνεται από την ποιότητα τωνανθρώπων με τους οποίους συνδημιουρ-γείς, και σε μια πολιτισμικά παρηκμασμένηελλάδα είναι σημαντικό οι άνθρωποι να φέ-ρουν το στίγμα της ανησυχίας να συνδημι-ουργούν δίνοντας κοινωνικό παράδειγμααρμονικής συμβίωσης. αν καταφέρουμε νακοινωνήσουμε την ευρυθμία και τον πλούτοτης ελληνικής γλώσσας μέσα από το ανα-φορικό κείμενο του ερωτόκριτου, είναι έναστάδιο τακτοποίησης του χάους. Το χάος εί-ναι καλό γιατί αυτο-οργανώνεται. Πάνταχρειάζεται βέβαια ένας κατεργάρης για νααυτο-οργανωθεί το χάος...

Εσείς είστε κατεργάρηδες; ευελπιστούμε. s

[26 Ιουνιου 2014] #39 ΦEσTIBAλ AΘHNωN & EΠIΔAYPOY 43

ουτε μεΣοΣ ανθρωΠοΣουτε κοινη Γνωμη

Infoχαΐνηδες – Κι όμως κινείταιερωτόκριτοςτου Βιτσέντζου Κορνάρου

ο ερωτόκριτος, γιος του συμβού-λου του βασιλιά ηρακλή, ερωτεύ-εται την κόρη του βασιλιά αρε-τούσα και της τραγουδά τα βράδιακάτω από το παράθυρό της. Ότανο βασιλιάς ηρακλής του στήνειενέδρα, εκείνος σκοτώνει τουςστρατιώτες του και φεύγει μακριάγια να ξεχάσει. Όταν ο ερωτόκρι-τος, μεταμφιεσμένος, σώζει τη ζωήτου βασιλιά σε μια μάχη και τραυ-ματίζεται, εκείνος για να τον ευχα-ριστήσει του προσφέρει την κόρητου ως σύζυγο. μια τραγουδαφή-γηση με τον λυράρη Ψαραντώνηκαι τον χαΐνη Δημήτρη αποστο-λάκη.

ωδείο ηρώδου αττικού 30 ιουνίου, 21:00 εισιτήρια: 30€ (ζώνη α), 15€ (ζώνη α), 10€ (φοιτητικό), 5€ (άνεργοι, αμεα)

ΔΕΓΚωΜΙΟΝ ψΑΡΑΝτωΝηο Δημήτρης αποστολάκης μόνοεγκώμια έχει για τον «συμμαθητή»του στο τραγούδι και στηνκαλλιτεχνική διαδρομή: «ο Ψαραντώνης είναι ο άνθρωποςπου καταλαβαίνει τον απόκοσμοήχο των λέξεων, τον απόηχο τωνσυλλαβών και τον κυματισμό πουπροξενούν οι αιχμές τωνσυμφώνων, κι αυτά όλα μ’ έναντρόπο ενστικτώδικο ή διορατικό,πραγματώνοντας έτσι τηναρχέγονη αρμονία: ζώο-άνθρωπος-θεός».

XOΡΟσ44 ΦEσTIBAλ AΘHNωN & EΠIΔAYPOY #39 [26 ΙΟυΝΙΟυ 2014]

Ο μ ά δ α Χ ο ρ ο ύ ζ η τ Α – Ί ρ ι ς Κ α ρ α γ ι ά ν

Infoομάδα χορού ζητα – Ίρις ΚαραγιάνTracing

η Ίρις Καραγιάν χορογραφεί για το ίχνοςπου αφήνει η δράση όταν πια έχει τε-λειώσει. ερμηνεύουν: νώντας Δαμό-πουλος, χαρά Κότσαλη, ιωάννα Παρα-σκευοπούλου

Πειραιώς 260, Κτίριο Ε 27-28 ιουνίου, 21:00 (23:00 στις 28/6) εισιτήρια: 15€, 10€ (μειωμένο), 5€ (φοιτητικό, άνεργοι, αμεα)

© Ε

λισά

βετ

μω

ράκηΤη γνωρίσαμε στο Φεστιβάλ αθηνών το

2012 με το έργο της Μητέρες, το οποίομάλιστα συμμετέχει στο διεθνές καλλι-τεχνικό δίκτυο Aerowaves. η Ίρις Καρα-γιάν είναι ιδρυτικό μέλος και χορογρά-φος της ομάδας ζηΤα. Το 2010,απέσπασε το πρώτο βραβείο χορογρα-φίας Jarmila Jerabkova Award στο NewEurope Festival στην Πράγα, με τα έργαA Time to Mourn και Leg acy. Φέτος επι-στρέφει στην Πειραιώς 260 για να ερευ-νήσει τα ίχνη που αφήνει η δράση ότανπια έχει τελειώσει. Τη μουσική υπογρά-φει ο σταθερός συνεργάτης της νίκοςΒελιώτης.

Διαβάζω ότι το Tracing είναι μιαέρευνα για το χρόνο με αφετηρία τηνέννοια του ίχνους. Δηλαδή;Το Tracing προκύπτει μέσα από το εν-διαφέρον μου να ασχοληθώ με την έν-νοια του χρόνου. Τι μένει όταν κάτιπερνά και χάνεται στο χρόνο; αυτό πουορίζουμε ως παρελθόν τι δημιουργείστο χώρο, τι αντίκτυπο έχει στο παρόνμας; ορίζουμε ίχνος το σημείο εκείνοπου αφήνει πίσω του το απόν αντικεί-μενο αφότου έχει περάσει από τηνσκηνή της μέχρι πρότινος παρουσίαςτου. η παράσταση ερευνά πώς μπορεί να ενεργοποιηθεί η λειτουργία αυτήμέσα από την κίνηση των τριών ερμη-νευτών. Τι αντίκτυπο παράγει η κίνηση

στο χώρο και το χρόνο από τη στιγμήπου συμβαίνει και αμέσως χάνεται. Τισημαίνει αυτή η λειτουργία για την πα-ρουσία των ερμηνευτών και πώς μέσααπό αυτό το πρίσμα στρέφουμε τηνπροσοχή μας στο τώρα.

τι υλικά χρησιμοποιήσατε;Ένα από τα υλικά που επέλεξα είναι ηΓενική διακήρυξη των δικαιωμάτων τουανθρώπινου όντος (2001) του ραούλ Βα-νεγκέμ. αρχικά με ενδιέφερε η δομή τουκειμένου: η διακήρυξη, η λίστα, η παρά-θεση των θέσεων χωρίς διακριτή ιεραρ-χία, η πυκνότητα του νοήματος που προ-κύπτει μέσα από μια τέτοια δομή. αυτήτη λειτουργία έθεσα σε εφαρμογή με κά-ποιο τρόπο μέσα από την επεξεργασίατης σύνθεσης. οπότε δεν αποτυπώνε-ται κάτι από το νόημα του κειμένου, ούτεη παράσταση έχει στόχο να υπονοήσεικάτι άλλο από αυτό που παρουσιάζει.

Πώς δουλεύετε ως ομάδα τις δημι-ουργίες σας;η προεργασία και η έρευνα ξεκινά γιαμένα νωρίτερα. ως ομάδα, όμως, δου-λεύουμε και μαζί και παράλληλα. οι χο-ρευτές είναι αυτοί που παράγουν καιπραγματοποιούν την ιδέα, οπότε δου-λεύουμε μαζί. με τους υπόλοιπους συ-ντελεστές (μουσική, χώρος, φως) η λει-τουργία μας είναι παράλληλη.

To προηγούμενο έργο σας, οι Μητέ-ρες, επελέγη από το διεθνές καλλιτε-χνικό δίκτυο Aerowaves. τι σημαίνειαυτή η συμμετοχή;η επιλογή από το δίκτυο Aerowavesέδωσε τη δυνατότητα στο έργο να ταξι-δέψει και να το δει κόσμος απ’ όλη τηνευρώπη και όχι μόνο. Έδωσε σ’ εμάς τηδυνατότητα να δούμε πώς λειτουργείτο έργο στο εξωτερικό, σ’ ένα πλαίσιοπου δεν γνωρίζουμε. αυτό, καλλιτε-χνικά, σταθεροποίησε και δυνάμωσε ταυλικά του έργου και το εξέλιξε παρα-πέρα. Σαφώς μέσω του δικτύου προω-θείς τη δουλειά σου σε προγραμματι-στές και Φεστιβάλ του εξωτερικού,γνωρίζεις κόσμο και σε γνωρίζουν. ηεπιλογή ήταν ένα πολύ θετικό γεγονόςπου μας έδωσε ώθηση και momentum

για το μετά. Ήδη το έργο έχει επιλεγείαπό ένα άλλο δίκτυο για να περιοδεύσειστη Σουηδία το φθινόπωρο του 2014και θα παρουσιαστεί στη Γαλλία τον νο-έμβριο.

Ποιες είναι οι προοπτικές των Ελλή-νων χορογράφων να ξεφύγουν απότα στενά σύνορα της Ελλάδας;Όποιος θέλει μπορεί να φύγει, να ταξι-δέψει, να σπουδάσει. Το θέμα πάντα εί-ναι το οικονομικό. οι υποτροφίες και ηοικονομική υποστήριξη είναι περιορι-σμένες και αρκετοί απ’ όσους ξεκινάνεμε σπουδές και μετεκπαίδευση μένουνέξω όπου δουλεύουν και παράγουνέργο. θα ήταν σίγουρα γόνιμο ναυπήρχε ένας σχεδιασμός που θα διευ-κόλυνε τα πρακτικά εμπόδια που αντι-μετωπίζει ένας καλλιτέχνης που θέλεινα πάει στο εξωτερικό. Παράλληλα, πρέ-πει να δοθούν κίνητρα σε ξένους καλλι-τέχνες να έρθουν εδώ να δουλέψουνγια ένα διάστημα, προωθώντας την κι-νητικότητα και την ανταλλαγή. s

εIναι το κAτι Που μEνειη Ίρις Καραγιάν, με το νέο της έργο Tracing, μας καλεί να αναζητήσουμε τα ίχνητης δράσης όταν αυτή αποτελεί πια παρελθόν. από την Έλια αποστολοπούλου

[26 Ιουνιου 2014] #39 ΦEσTIBAλ AΘHNωN & EΠIΔAYPOY 45ζωωΔΙΑ

STAR WARS Τα άστρα & οι προτάσεις του δεκαπενθημέρου – 2 σε 1

από τον Άγγελο Γκαγκάριν

To tip του ασ τρολόγου Μη μετράς αυτά που χάθηκαν. Μέτρα αυτά που έμειναν.

Κριός (21 μαρτίου – 19 απριλίου) Κυρίαρχο θέμα στην τωρινή περίοδο μιααπόφαση που θα κόψει τους δεσμούςσου από μια μακροχρόνια δέσμευσήσου. Κόπηκες κουκλίτσα/κούκλε μου; Ό,τικαι να είναι αυτό (απομάκρυνση από τηνπατρική στέγη ή από ένα γάμο ή μια μα-κροχρόνια σχέση, αλλαγή δουλειάς),απαιτεί γενναιότητα και ετοιμότητα ναξαναρχίσεις από την αρχή χωρίς καμιάεγγύηση, με μοναδικό σου εφόδιο τηνεμπειρία σου και την αναπόδραστη ανά-γκη που σε σπρώχνει να φύγεις μπρο-στά.χορός: Γιουβάλ Πικ, Score28-29 ιουνίου, Πειραιώς 260, Κτίριο η 

ταύρος (20 απριλίου – 20 μαΐου) Όταν όλα γύρω μας βρίσκονται σε τέ-τοια αστάθεια και αναβρασμό, είναι κά-πως περίεργο να απαιτείς από τον εαυτόσου να είναι πρότυπο ψυχραιμίας καιλογικής απέναντι και στα πιο παράλογαζητήματα. ξεκόλλα, μίλα, εκφράσου, καιμη φοβάσαι τίποτα. αν αφήσεις τονεαυτό σου να μιλήσει, είναι πολύ πιθανόν’ ακούσεις καταπληκτικές αλήθειες πουούτε εσύ ο ίδιος δεν γνώριζες. μουσική: χαΐνηδες – Κι όμως κινείται, Ερωτόκριτοςτου βιτσέντζου Κορνάρου30 ιουνίου, ηρώδειο

Δίδυμοι (21 μαΐου – 21 ιουνίου)αυτήν την περίοδο, καλείσαι να αντε-πεξέλθεις στην πρόκληση του πώς μπο-ρείς να μάθεις να χειρίζεσαι τα οικονο-μικά όταν αυτά βρίσκονται σε άμεσηεξάρτηση από κάποιον/κάτι άλλο. «μοι-ράζομαι» σημαίνει μπαίνω στη θέση τουάλλου και στον τρόπο σκέψης του, γί-νομαι αυστηρός με τον εαυτό μου καιακριβοδίκαιος όταν πρόκειται να λάβωαποφάσεις για το πώς θα διαχειριστώπεριουσιακά θέματα. Συγκρούσεις, ναι,είναι πιθανόν να συμβούν· να είσαι προ-ετοιμασμένος.Θέατρο: Skrow Theater Group, Η ιστορία της αυτοθυσίας30 ιουνίου & 1-9 ιουλίου, Skrow Theater 

Καρκίνος (22 ιουνίου – 22 ιουλίου)Όσο συντηρητικός και να είναι κανείς,έρχεται μια στιγμή που θέλει-δε θέλειθα πρέπει να τζογάρει χωρίς καμιά εγ-γύηση για το αποτέλεσμα. Τέτοια είναιγια σένα η περίοδος που διανύουμε.ακόμα κι αν προσπαθήσεις, σε καμιάπερίπτωση δεν θα μπορέσεις να έχειςτον έλεγχο των πραγμάτων. οι αστάθ-μητοι παράγοντες είναι πάρα πολλοί καιθα γίνουν ακόμη περισσότεροι, επομέ-νως αν πιστέψεις έστω και για μια στιγμήότι κουμαντάρεις την κατάσταση, απλάνομίζεις…χορός: μίχαελ Κλίεν, Jerusalem - Choreography for Greece27-29 ιουνίου, Πειραιώς 260, Κτίριο α 

λέων (23 ιουλίου – 22 αυγούστου) αίμα, δάκρυα κι ιδρώτας. Για τη δουλειάσου ο λόγος, που αυτήν την περίοδοαπασχολεί το 99,9% της εγκεφαλικήςσου δραστηριότητας. Στ’ αλήθεια, είναιτόσες πολλές οι επαγγελματικές σουυποχρεώσεις, ή μήπως έχεις πέσει με ταμούτρα στην εργασιοθεραπεία γιατί δεναντέχεις να ασχοληθείς με τα πιο τζιζκομμάτια της ζωής σου; Κλείσε κορι-τσάκι (ή αγοράκι) τα βιβλία (μεταφορικάή κυριολεκτικά), και ασχολήσου με τατου οίκου σου. Όσο προλαβαίνεις…χορός: Γίρζι ΚύλιανEast Shadow28-29 ιουνίου, Πειραιώς 260, Κτίριο Δ

Παρθένος (23 αυγούστου – 22 Σεπτεμβρίου) αυτήν τη περίοδο, θα βρεθείς μπροστάσ’ ένα εσωτερικό δίλημμα. Ένα πρό-σωπο χρειάζεται και ζητά τη βοήθειάσου, την ίδια ώρα που εσύ το μόνο πουθέλεις είναι να περάσεις καλά και να μηνξοδευτείς για κανέναν άλλο. η απόφασηπου πρέπει να πάρεις θα πυροδοτήσειεσωτερικές διεργασίες και σκέψεις γενι-κότερες ως προς τις σχέσεις σου με τουςάλλους. Ποιος είσαι (όταν είσαι με τονάλλον) και τι θέλεις (από τον άλλον). χορός: ομάδα χορού ζητα – Ίρις Καραγιάν, Tracing27-28 ιουνίου, Πειραιώς 260, Κτίριο ε 

ζυγός (23 Σεπτεμβρίου – 23 οκτωβρίου) Πού έχεις χαθεί τόσο καιρό και δεν σεπετυχαίνουμε πουθενά; μήπως η οθόνητου υπολογιστή σου έχει γίνει η καλύ-τερή σου φίλη; ούτε να το σκέφτομαι!Καιρός ν’ αρχίσεις να βλέπεις ξανά τοφως του ήλιου. Καλή ιδέα και οι κοντινέςαποδράσεις που θα σε βοηθήσουν νακαθαρίσεις το μυαλό σου. Άνοιξε μάτια,αφτιά, μύτη, στόμα, και κάνε rebootστην καθημερινότητά σου.Θέατρο: Εμμανουέλ ντεμαρσύ-μοτά,Ionesco Suite1 - 3 ιουλίου, Πειραιώς 260, Κτίριο Δ 

σκορπιός (24 οκτωβρίου – 21 νοεμβρίου) Όπως θα έχεις καταλάβει, η κατάστασησταθεροποιείται κι εσύ πατάς πιο γεράστα πόδια σου. αναλαμβάνεις ξανά τονέλεγχο της κατάστασης και ξανανιώθειςδυνατός μετά από πολύ καιρό. εκμε-ταλλεύσου την ευνοϊκή αυτή περίοδογια να κλείσεις θέματα που έχουν μείνειανοιχτά εδώ και πολύ καιρό αναζητώ-ντας λύσεις. επίσης, φέρε ξανά κοντάσου τους δικούς σου ανθρώπους πουκρατάς εδώ και καιρό μακριά γιατί δενμπορείς να τους κοιτάξεις στα μάτια.μουσική: Καμεράτα – Γιώργος Πέτρου, Σιρόης, ο βασιλιάς της Περσίαςτου Γιόχαν Άντολφ χάσσε26-27 ιουνίου, μέγαρο μουσικής αθηνών 

τοξότης (22 νοεμβρίου – 21 Δεκεμβρίου) Hello! είναι κανείς εδώ; η αφηρημάδασου χτυπάει κόκκινο. αλλού πατάς κιαλλού βρίσκεσαι. αντί να ανησυχείς ότιεμφανίζεις σημάδια πρόωρης άνοιας,καλύτερα οργανώσου, αλλιώς μπορείνα εκτεθείς ανεπανόρθωτα με την αδυ-ναμία σου να θυμάσαι τις υποχρεώσειςκαι τις υποσχέσεις σου. ακόμα και οιπολύ δικοί σου άνθρωποι, που σε ξέ-ρουν χρόνια και σ’ αγαπάνε, είναι πιθα-νόν να χάσουν την υπομονή τους με τηνασυνέπειά σου. Δεν το θέλεις…μουσική: μανώλης μητσιάς, Εσπερινοί διάλογοι. Τσιτσάνης – Χατζιδάκις2 ιουλίου, ηρώδειο

αιγόκερως (22 Δεκεμβρίου – 19 ιανουαρίου) Take my breath away, αιγόκερε! αυτήντην εποχή είσαι ακαταμάχητος, κι αν δεντο έχεις καταλάβει: πολλά είναι τα μα-τάκια που είναι καρφωμένα πάνω σου.εκμεταλλεύσου την τύχη σου και μη μέ-νεις ούτε στιγμή στο σπίτι, γιατί το παι-χνίδι είναι εκεί έξω κι εσύ έχεις την τύχημε το μέρος σου. αν τα ερωτικά σούαφήσουν καθόλου μυαλά για τα πρα-κτικά θέματα, προσπάθησε να ανταπο-κρίνεσαι στις υποχρεώσεις σου. εκεί, ηγοητεία σου δεν περνάει.Θέατρο: Γιάννης μπέζος, Παντρολογήματατου νικολάι Γκόγκολ27-28 ιουνίου, ηρώδειο

υδροχόος (20 ιανουαρίου – 18 Φεβρουαρίου) Τα πράγματα μπαίνουν σε μια σειράμετά από μια μακρά περίοδο ανασφά-λειας. αρχίζεις να βλέπεις φως στο τού-νελ, και το φως αυτό ευτυχώς δεν προ-έρχεται από το φακό του ΦρέντιΚρούγκερ… Το περιβάλλον είναι ασφα-λές, και υπάρχουν άνθρωποι που σ’ αγα-πάνε πραγματικά. Στα ερωτικά σουυπάρχουν προοπτικές, και αν το θελή-σεις –κι αν είσαι ακόμα αδέσμευτος–,μπορείς να μπεις σε μια σχέση με πολύκαλές προοπτικές. χορός: Ερμίρα Γκόρο, A Quiet Voice7-8 ιουλίου, Πειραιώς 260, Κτίριο Δ 

ιχθύες (19 Φεβρουαρίου – 20 μαρτίου) η εποχή σε εκπλήσσει επιτέλους ευχά-ριστα, και κάποια απρόσμενα έσοδα θατονώσουν το πεσμένο ηθικό του πορ-τοφολιού σου. Το καλό που σου θέλω,μην τα ξοδέψεις προσπαθώντας να νιώ-σεις καλύτερα, αλλά φύλαξέ τα για μιαώρα ανάγκης (κι αυτές δεν λείπουν ποτέστις μέρες μας). Την ίδια ώρα, ένα πρό-σωπο από το παρελθόν σκάει μύτη γιανα σε βάλει σε πειρασμό. αν είσαι ελεύ-θερος, μην το σκεφτείς δεύτερη φορά.Τώρα που γυρίζει…μουσική: Επικίνδυνη ηλικία, Ένα μουσικό έργο του Άγγελου τριανταφύλλου, ερμηνεύει η νατάσσα μποφίλιου4-5 ιουλίου, μικρό θέατρο αρχαίας επιδαύρου

J U I C Y L I U Στον υπέροχο κόσμο του Eλληνικού Φεστιβάλ

η χορευτική είσοδός της στη σκηνή ήταν ένα αίνιγμα.Βλέπαμε κάτι που συγγενεύει με αισθητικό σοκ; θααντέχαμε; θα έβριζε το κοινό και το κοινό, με τη σειράτου, θα της γύριζε την πλάτη; η ανχέλικα λίντελ,πάντως, ήδη από τα πρώτα λεπτά, φτάνει στον τύμβοπου δεσπόζει στη σκηνή, ένα μνημείο για τα νεαράπαιδιά που σκότωσε ο νεοναζί μπρέιβικ στο νησίουτόγια, ξαπλώνει στο χώμα και αυνανίζεται. μιαπαράσταση για γερά νεύρα αρχίζει. Ένα διακειμενικόπρώτο μέρος το διαδέχεται ένα δεύτερο, στο οποίοδεσπόζουν μια υπέροχη ορχήστρα και ένα ζευγάριχορευτές από τη Σανγκάη που χορεύουναριστουργηματικά βαλς. αλλά το έργο κορυφώνεται μετην ανχέλικα να παίρνει το μικρόφωνο και να κάνειαπίστευτα πράγματα στη σκηνή: την πρόζα της πουαμφισβητεί την πολιτική ορθότητα διαδέχονταιχτυπήματα, σωματική καταπόνηση, κι άλλοι μονόλογοι,που συχνά διακόπτονται από ένα γνώριμο μουσικόμοτίβο, «The House of the Rising Sun». Κάποια στιγμήθα το τραγουδήσει σε μια μοναδική και αξέχαστηεκτέλεση, που θα ήθελα να ακούσω και να ξανακούσω.

Τι ήταν αυτό που έλεγε διάφορα τα οποία θαμπορούσαν να κάνουν τις φεμινίστριες να κοκκινίσουν,τους πολιτικά ορθούς να εξεγερθούν και τουςμεσήλικους και πάνω να αρχίσουν να τρέχουνμαραθώνιο; «λίγο “βρίζοντας το κοινό”, λίγο ροκιά,πολύς ιστριονισμός, κουριόζο πράγμα, εν πάσηπεριπτώσει», λέει η επίδοξη κριτικός πλάι μου, στα λόγιατης οποίας στήνω αυτί. «Φοβερή ενέργεια, πάντως – ναμας δάνειζε έστω το ένα δέκατον, τι καλά που θα 'τανε»,λέει η φίλη της, που συνεχώς, στην έξοδο, τηναπασχολούσε πώς θα μπορούσε να αδυνατίσει μεασφάλεια.

η λένα Κιτσοπούλου, άραγε, τι θα έλεγε για την ανχέλικαλίντελ; Την προκαλώ να μου το πει εμπιστευτικά και εγώδεν θα το πω σε κανέναν.

η αθήνα διψάει για σταρ –κι ας λένε συνεχώς τοαντίθετο. Συνεπώς, ο συντονισμός Τύπου και κοινού γιατην παρουσία της ιζαμπέλα ροσελίνι είναι ευνόητος. Καιπροφανώς, η κόρη του σκηνοθέτη τουαριστουργήματος ρώμη, ανοχύρωτη πόλη και τηςΊνγκριντ μπέργκμαν, η ωραία της λανκόμ, η μούσα τουντέιβιντ λιντς τράβηξε τα φώτα της δημοσιότητας. Δενσυμβαίνει, άλλωστε, και πολύ συχνά να έρχονται τατελευταία χρόνια στην αθήνα αστέρια του θεάματος(συνήθως, μετά την κρίση, έρχονται τακτικά αστέρες τηςοικονομικής επιστήμης, αλλά εμείς συνεχίζουμε ναχρειαζόμαστε είδωλα ενός πλούτου και όχι προφήτεςδεινών).

η ιζαμπέλα ροσελίνι εμφανίστηκε στην προγραμματισμένησυνέντευξη στο χίλτον, συνοδευόμενη από τον Γιώργο λούκο,προκειμένου να παρουσιάσει το θέαμά της, το Green Porno, πουήδη παίχθηκε στην Πειραιώς 260. ρωτήθηκε, όπως ήταν φυσικό,για τα χαρακτηριστικά της παράστασης, και εξήγησε αυτά πουεσείς φαντάζεστε: «πρόκειται για καλλιτεχνική προσέγγιση τηςσεξουαλικής συμπεριφοράς των ζώων που δεν είναι θηλαστικά,στηριγμένη πάνω σε επιστημονικό καμβά», είπε. απάντησεμάλιστα ακόμα και στην (απίθανη) ερώτηση αν, στο έργο, έχειδοθεί έμφαση στην επιστημονική ακρίβεια. «Πάντασυμβουλεύομαι επιστήμονες ειδικούς στο θέμα...», απάντησε, σεένα περιβάλλον χαλαρότητας και ευθυμίας.

Ένα άλλο είδωλο, η ιζαμπέλ ιπέρ, που επίσης βρέθηκε στηναθήνα, άφησε πολύ κόσμο ανικανοποίητο. Όσοι, δηλαδή, δενβιάστηκαν να εξασφαλίσουν εισιτήριο, βρέθηκαν να μην έχουνπρόσβαση στις Ψευδοεξομολογήσεις του μαριβώ, πουπαρουσιάστηκαν στη Στέγη. αναγκαστικά, κάποιοι, πολλοί,έμειναν απ’ έξω. Που σημαίνει, για όλες τις ανάλογες περιπτώσεις:θεατή μου, σπεύδε – και όχι βραδέως. Όποιος προλάβει...

μην ξεχάσω: σπεύσατε στην επίδαυρο, στην ελένη κατά τηνανάγνωση του Δημήτρη Καραντζά, στις 5 ιουλίου. Κάτισημαντικό συμβαίνει εκεί και δεν πρέπει να λείπει καμία καικανείς.

46 ΦEσTIBAλ AΘHNωN & EΠIΔAYPOY #39 [26 ΙΟυΝΙΟυ 2014]

MIA KυΡΙΑΚηστηΝ ΑΘηΝΑ22 ιουνίου. η ιζαμπέλα ροσελίνιπροσέρχεται στησυνέντευξη τύπουσυνοδευόμενη απότον Γιώργο λούκο. η ωραία της λανκόμ,η μούσα του ντέιβιντ λιντς έχει φανατικούςθαυμαστές καιστην Ελλάδα.

σΧΟλΙΑ

© Ε

ύη Φ

υλακ

τού