Een theorie over duurzame kwaliteit van zorg door

Clinical Governance

Erik Heineman12 april 2013

Kick Off Conference Healthwise

Een theorie over duurzame kwaliteit van zorg door Clinical Governance

• Wat is de ‘bedoeling’ van de zorg?• Is kwaliteit een issue?• Wat is de ware aard van

gezondheidszorg organisaties?• Is er een passende integrale

bestuursfilosofie?• Welke ‘beren’ zijn er op de weg?• Wat zijn de kenmerken van het

leiderschap?• Samenvatting

Waar willen we naar toe?

‘Samen de best mogelijke zorg leveren aan onze

patiënten’.

DE BEDOELING?

Een theorie over duurzame kwaliteit van zorg door Clinical Governance

• Wat is de ‘bedoeling’ van de zorg?• Is kwaliteit een issue?• Wat is de ware aard van

gezondheidszorg organisaties?• Is er een passende integrale

bestuursfilosofie?• Welke ‘beren’ zijn er op de weg?• Wat zijn de kenmerken van het

leiderschap?• Samenvatting

Enkele incidenten in Nederland:

• 1992 Elkerliek Ziekenhuis in Helmond• 2001 Wilhelmina Kinderziekenhuis in

Utrecht• 2002 IJsselmeerziekenhuis in Emmeloord

and Lelystad• 2005 St. Jans Gasthuis in Weert• 2006 Diakonessenhuis Utrecht• 2006 Maasziekenhuis in Boxmeer• 2006 UMC St. Radboud in Nijmegen• 2006 Diaconessenhuis Meppel• 2008 Operatiekamerbrand Almelo• 2008 Disfunctionerende neuroloog

Enschede• 2009 Bariatrische chirurgie Emmen• 2011 UMCG casus baby Jelmer

Casus Scheper Ziekenhuis

• 2009 conclusie onderzoek lokaal: falen volledig toe te schrijven aan chirurg (‘was als het ware op een eilandje gaan zitten’)

Enkele incidenten in Nederland:

• 1992 Elkerliek Ziekenhuis in Helmond• 2001 Wilhelmina Kinderziekenhuis in

Utrecht• 2002 IJsselmeerziekenhuis in Emmeloord

and Lelystad• 2005 St. Jans Gasthuis in Weert• 2006 Diakonessenhuis Utrecht• 2006 Maasziekenhuis in Boxmeer• 2006 UMC St. Radboud in Nijmegen• 2006 Diaconessenhuis Meppel• 2008 Operatiekamerbrand Almelo• 2008 Disfunctionerende neuroloog

Enschede• 2009 Bariatrische chirurgie Emmen• 2011 UMCG casus baby Jelmer

Casus Scheper Ziekenhuis

• 2009 conclusie onderzoek lokaal:falen volledig toe te schrijven aan chirurg (‘was als het ware op een eilandje gaan zitten’)

• 2011 conclusie rapport Onderzoeksraad voor de Veiligheid: niemand – chirurgen, medische staf, ziekenhuisbestuur, zorgverzekeraar – namen verantwoordelijkheid voor de patiënt veiligheid. De onderzoeksraad wijst erop dat kwaliteit en veiligheid een gedeelde verantwoordelijkheid is.

Om het ontbreken van welke ‘zaken’ van de gezondheidszorg organisatie

gaat het?

• Herkenbare kwaliteitsnormen in de zorg

• Transparante verantwoordelijkheid en verantwoording voor deze normen

• Constante verbeter dynamiek• ‘System awareness’ = keten

denken

Wat zijn de consequenties?

• Verandering nodig in klinisch gedrag• Verandering nodig in het

verantwoording afleggen• Derhalve grote uitdagingen voor het

klinisch leiderschap, voor gezondheidszorg organisaties en voor de overheid

Een theorie over duurzame kwaliteit van zorg door Clinical Governance

• Wat is de ‘bedoeling’ van de zorg?• Is kwaliteit een issue?• Wat is de ware aard van

gezondheidszorg organisaties?• Is er een passende integrale

bestuursfilosofie?• Welke ‘beren’ zijn er op de weg?• Wat zijn de kenmerken van het

leiderschap?• Samenvatting

Gezondheidszorg instelling

=

LIVING SYSTEM/

ECO - SYSTEEM

ECO - SYSTEEM

1. Individuele groei

2. Diversiteit

3. Onderlinge afhankelijkheid

4. Beweging

Het paradigma van de zorg:EGO-systeem of ECO-systeem?

‘Hoe weten de waterdruppels dat ze samen een rivier zijn?’

Erik Heineman2 maart 2010

In de zorg geldt:

We leven in een ECO-SYSTEEM,

nìet

in een EGO-SYSTEEM!

Een theorie over duurzame kwaliteit van zorg door Clinical Governance

• Wat is de ‘bedoeling’ van de zorg?• Is kwaliteit een issue?• Wat is de ware aard van

gezondheidszorg organisaties?• Is er een passende integrale

bestuursfilosofie?• Welke ‘beren’ zijn er op de weg?• Wat zijn de kenmerken van het

leiderschap?• Samenvatting

Clinical Governance

=

Kwaliteitsbeweging/ Leerbeweging/

Cultuurverandering

The Clinical Governance Framework

Wat heb je nodig voor Clinical Governance?

• Bewustzijn van het systeem karakter van de zorg (‘system awareness’)

• Met elkaar in verbinding staan (‘communication’)

• Werken in teamverband (‘teamwork’)

• Eigenaarschap (‘ownership’)• Leiderschap (‘leadership’)

Vragen rondom kwaliteit en veiligheid zijn vrijwel altijd:

• Netwerk/proces vragen (‘system awareness’)

• Communicatie vragen (waarderende dialoog)

• Samenwerkings vragen (teamwerken)• Eigenaarschaps vragen (‘responsible

autonomy’)• Leiderschaps vragen (vanuit vertrouwen,

in beweging zetten door los te laten, verantwoording afleggen)

Integrale besturingsfilosofie:

Clinical Governance

Een theorie over duurzame kwaliteit van zorg door Clinical Governance

• Wat is de ‘bedoeling’ van de zorg?• Is kwaliteit een issue?• Wat is de ware aard van

gezondheidszorg organisaties?• Is er een passende integrale

bestuursfilosofie?• Welke ‘beren’ zijn er op de weg?• Wat zijn de kenmerken van het

leiderschap?• Samenvatting

Werkt Clinical Governance

?

Dynamiek in een organisatie met professionals

door Pieter Parie

PROFESSIONAL

Boos

Basisemotie:

BESTUURDER

Bang

Basisemotie:

LEIDER

VerdrietigBasisemotie:

Iets goeds maken

Inspiratie

Op z’n gemak voelen

Blij worden

Trots op het vak

Trots op het geheel

Trots op verbinding

Het probleem:

‘Health care organisations are tribal societies’

Pieter J. Degeling

ArtsVerpleegkundig

eMedisch Manager

Verpl. ManagerLeken Manager

Het Westen

Het Oosten

ArtsVerpleegkundig

eMedisch Manager

Verpl. ManagerLeken Manager

De Toekomst

ArtsVerpleegkundig

eMedisch Manager

Verpl. ManagerLeken Manager

Mind set: kennis, vaardigheden en gedrag?

• ‘Humility’: ‘a commitment to self-reflection, self-critique, lifelong learning, and reflective practice’

• ‘Discipline’• ‘Teamwork’

Ajul Gawande, Amsterdam in lezing DSCA april 2011

Mind set: kennis, vaardigheden en gedrag?

• ‘Humility’: ‘a commitment to self-reflection, self-critique, lifelong learning, and reflective practice’

• ‘Discipline’• ‘Teamwork’

Ajul Gawande, Amsterdam in lezing DSCA april 2011

Wederkerigheid!!!

Een theorie over duurzame kwaliteit van zorg door Clinical Governance

• Wat is de ‘bedoeling’ van de zorg?• Is kwaliteit een issue?• Wat is de ware aard van

gezondheidszorg organisaties?• Is er een passende integrale

bestuursfilosofie?• Welke ‘beren’ zijn er op de weg?• Wat zijn de kenmerken van het

leiderschap?• Samenvatting

Tayloristische visie op management

Een bedrijf is een fijn afgesteld uurwerk. ‘one best way’: voor elke taak is er één en slechts

één juiste manier om te optimaliseren – voor iedereen.

In een productieomgeving met gestandaardiseerde producten leidt dit tot grote efficiëntie en kwaliteit van producten.

In een omgeving waar geen sprake is van gestandaardiseerde producten (complexe organisaties), maar met vragen van klanten naar creatieve antwoorden op vragen, is er geen ‘one best way’ en dus voldoet deze visie op management niet.

Zijn zorgorganisaties complex?

Zijn zorgorganisaties complex?

Past de Tayloristische visie op management in zorgorganisaties?

Complex Adaptive System (CAS)

‘A system that emerges over time into a coherent form, and adapts and organizes itself without any singular entity deliberately managing or controlling it’ (Holland 1995).

Ecosysteem/Zorgorganisatie. Diversiteit, onderlinge afhankelijkheid,

individuele groei, beweging (altijd beweging). Complexiteit en onzekerheid Niet-lineaire verandering ‘The edge of chaos’

het paradigma van de zorg: Zorg =

Complex Adaptive System/ECO-systeem!

Immers:Diversiteit

Onderlinge afhankelijkheidIndividuele groei

en ……….Beweging, altijd beweging!!!

leiderschap?

Hoe richt je het leiderschap in in een levend systeem,

een eco-systeem?

Kenmerken Leiderschap

Complex adaptief systeem

Bouwen van relaties Flexibele verbanden Complex maken Diversifiëren Zingeving Leren Improviseren Denken over de

toekomst

Professionele bureaucratie

Rollen definiëren Strikte relaties Simplificeren Socialiseren Besluitvorming Kennen Controleren Plannen voor de

toekomst

Accelerate November 2012; Harvard Business ReviewBy John P. Kotter

De Leidende Coalitie:kenmerken

Veel ‘change agents’ , niet alleen het gebruikelijke handjevol betrokkenen

De juiste mindset: niet ‘Ik moet, maar ‘ik wil’ en ‘ik ga ervoor’

Niet alleen hoofd, maar ook hartNiet alleen meer management, maar

veel meer leiderschapTwee systemen, één organisatie. Het

netwerk en de hiërarchie mogen niet van elkaar gescheiden zijn

Een theorie over duurzame kwaliteit van zorg door Clinical Governance

• Wat is de ‘bedoeling’ van de zorg?• Is kwaliteit een issue?• Wat is de ware aard van

gezondheidszorg organisaties?• Is er een passende integrale

bestuursfilosofie?• Welke ‘beren’ zijn er op de weg?• Wat zijn de kenmerken van het

leiderschap?• Samenvatting

de ZORG als eco-systeem

Organisme ZORG

Dank U!