een bizar heelal: steeds snellere uitdijing!
DESCRIPTION
Sterrenkundig Instituut Anton Pannekoek. Een bizar heelal: Steeds snellere uitdijing!. Ralph Wijers. Sterrenkundig Instituut Anton Pannekoek. Nobelprijs 2011: Het Heelal Heeft Haast. "for the discovery of the accelerating expansion of the Universe through observations of distant supernovae". - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
![Page 1: Een bizar heelal: Steeds snellere uitdijing!](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062519/56814e53550346895dbbe3db/html5/thumbnails/1.jpg)
Een bizar heelal:Steeds snellere uitdijing!
Ralph WijersRalph Wijers
Sterrenkundig Instituut Anton Pannekoek
![Page 2: Een bizar heelal: Steeds snellere uitdijing!](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062519/56814e53550346895dbbe3db/html5/thumbnails/2.jpg)
RAMJW 2
Nobelprijs 2011: Het Heelal Heeft Haast
"for the discovery of the accelerating expansion of the Universe through observations of distant supernovae"
27 Jan 2012 Viva fysica
Sterrenkundig Instituut Anton Pannekoek
![Page 3: Een bizar heelal: Steeds snellere uitdijing!](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062519/56814e53550346895dbbe3db/html5/thumbnails/3.jpg)
RAMJW 3
We leven in een uitdijend Heelal
27 Jan 2012 Viva fysica
Sterrenkundig Instituut Anton Pannekoek
Edwin Hubble 1929
V = H0r T0=r/V=1/H0
![Page 4: Een bizar heelal: Steeds snellere uitdijing!](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062519/56814e53550346895dbbe3db/html5/thumbnails/4.jpg)
RAMJW 4
Grootte van bekende Heelal
Voor 1920 Kapteyn: Melkweg ~ 1000 lichtjaar 1924 Shapley, 1926 Oort: Melkweg ~ 100,000 lj 1923-1929 Hubble c.s.: Nevels zijn
melkwegstelsels, verste miljoenen lj
Ver weg = Lang geleden: terugkijken in tijd tterugkijk= afstand/lichtsnelheid
27 Jan 2012 Viva fysica
Sterrenkundig Instituut Anton Pannekoek
![Page 5: Een bizar heelal: Steeds snellere uitdijing!](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062519/56814e53550346895dbbe3db/html5/thumbnails/5.jpg)
RAMJW 5
Implicatie van uitdijing
Heelal dijt uit vroeger kleiner Oerknal? Heelal eindig in grootte en tijd Voor 1920: statisch, oneindig Heelal had
voorkeur
27 Jan 2012 Viva fysica
Sterrenkundig Instituut Anton Pannekoek
![Page 6: Een bizar heelal: Steeds snellere uitdijing!](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062519/56814e53550346895dbbe3db/html5/thumbnails/6.jpg)
RAMJW 6
Einstein’s ‘blunder’
1905 speciale relativiteit, 1915 algemene Rμν - ½Rgμν =(8πG/c4)Tμν
Oplossingen van Friedmann voor Heelal
Heelal kon uitdijen of krimpen, niet statisch Einstein: Rμν - ½Rgμν +Λgμν =(8πG/c4)Tμν
Lambda = kosmologische constante; afstotende werking
27 Jan 2012 Viva fysica
Sterrenkundig Instituut Anton Pannekoek
![Page 7: Een bizar heelal: Steeds snellere uitdijing!](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062519/56814e53550346895dbbe3db/html5/thumbnails/7.jpg)
RAMJW 7
Friedman, De Sitter: geen evenwicht
27 Jan 2012 Viva fysica
Sterrenkundig Instituut Anton Pannekoek
Heelal dat door Lamdba statisch wordt gehouden is niet stabiel
Einstein Ehrenfest De Sitter
Eddington Lorentz
![Page 8: Een bizar heelal: Steeds snellere uitdijing!](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062519/56814e53550346895dbbe3db/html5/thumbnails/8.jpg)
RAMJW 8
Kritische dichtheid
V2esc=2GM/r
V=H0r ρcr=3H02/8πG
Afspraak: Ω=ρ/ρcr
Ω<1: ‘open Heelal’, altijd uitdijend
27 Jan 2012 Viva fysica
Sterrenkundig Instituut Anton Pannekoek
![Page 9: Een bizar heelal: Steeds snellere uitdijing!](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062519/56814e53550346895dbbe3db/html5/thumbnails/9.jpg)
RAMJW 9
OK. In wat voor Heelal leven we dan?
27 Jan 2012 Viva fysica
Sterrenkundig Instituut Anton Pannekoek
![Page 10: Een bizar heelal: Steeds snellere uitdijing!](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062519/56814e53550346895dbbe3db/html5/thumbnails/10.jpg)
RAMJW 10
Totale waarde van Omega
27 Jan 2012 Viva fysica
Sterrenkundig Instituut Anton Pannekoek
Uit kosmische achtergrondstraling te halen: Ω=1
![Page 11: Een bizar heelal: Steeds snellere uitdijing!](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062519/56814e53550346895dbbe3db/html5/thumbnails/11.jpg)
RAMJW 11
Nauwkeurig afstand meten: standaardkaars
27 Jan 2012 Viva fysica
Sterrenkundig Instituut Anton Pannekoek
Type Ia supernova
Ontploffende witte dwerg
![Page 12: Een bizar heelal: Steeds snellere uitdijing!](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062519/56814e53550346895dbbe3db/html5/thumbnails/12.jpg)
RAMJW 12
Standaardkaarsen moet je maken
Meet helderheidsverloop
Sneller = zwakker
Corrigeer de kaars
27 Jan 2012 Viva fysica
Sterrenkundig Instituut Anton Pannekoek
![Page 13: Een bizar heelal: Steeds snellere uitdijing!](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062519/56814e53550346895dbbe3db/html5/thumbnails/13.jpg)
RAMJW 13
Metingen van de uitdijing: Riess c.s.
27 Jan 2012 Viva fysica
Sterrenkundig Instituut Anton Pannekoek
![Page 14: Een bizar heelal: Steeds snellere uitdijing!](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062519/56814e53550346895dbbe3db/html5/thumbnails/14.jpg)
RAMJW 14
Metingen van de uitdijing: Perlmutter c.s.
27 Jan 2012 Viva fysica
Sterrenkundig Instituut Anton Pannekoek
![Page 15: Een bizar heelal: Steeds snellere uitdijing!](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062519/56814e53550346895dbbe3db/html5/thumbnails/15.jpg)
RAMJW 15
Blunder maar toch niet!
Een bizar Heelal Omega=1, maar ….
“The pizza that nobody ordered”
27 Jan 2012 Viva fysica
Sterrenkundig Instituut Anton Pannekoek
![Page 16: Een bizar heelal: Steeds snellere uitdijing!](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062519/56814e53550346895dbbe3db/html5/thumbnails/16.jpg)
RAMJW 16
Bonuscontrole: Supernova in HDF
Ω = 1 = constant ΩΛ neemt toe, Ωm neemt af Nu versnelling, vroeger remming
27 Jan 2012 Viva fysica
Sterrenkundig Instituut Anton Pannekoek
![Page 17: Een bizar heelal: Steeds snellere uitdijing!](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062519/56814e53550346895dbbe3db/html5/thumbnails/17.jpg)
RAMJW 17
Hamvraag: Wat is Donkere Energie?
Eerlijk antwoord: niemand weet het
Mogelijkheden: Toch iets fout met model/theorie
Vacuümenergie: lege ruimte bestaat niet
27 Jan 2012 Viva fysica
Sterrenkundig Instituut Anton Pannekoek
![Page 18: Een bizar heelal: Steeds snellere uitdijing!](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062519/56814e53550346895dbbe3db/html5/thumbnails/18.jpg)
RAMJW 18
Dank jullie wel. Vragen?
27 Jan 2012 Viva fysica
Sterrenkundig Instituut Anton Pannekoek