ebru sanatının doğuşu ve tarihçesi
TRANSCRIPT
-
8/3/2019 Ebru Sanatnn Douu ve Tarihesi
1/22
NDEKLER
NDEKLER ........................................................i
GR ...................................................................................................................................1
1. EBRUNUN TANIMI .......................................................................................................2
1.1. EBRU SANATININ DOUU VE TARHES .......................................................3
1.2. EBRU YAPIMI VE EBRU YAPIMINDA KULLANILAN MALZEMELER .... .......4
1.2.1. EBRU YAPIMI ..........................................................................................................5
1.2.2. EBRU ETLER .................................................................................................... 6
2. GEMTEN GNMZE TRK EBRU SANATILARI ........................................8
2.1. TARHMZDEK TRK EBRU SANATILARI ..................................................... 8
2.1.1. Hatip Mehmed Efendi ( - 1773) ................................................................................. 8
2.1.2. eyh Sadk Efendi ( - 1846) .......................................................................................8
2.1.3. Hezarfen Edhem ve Nafiz Efendi ..............................................................................8
2.1.4. Sami Efendi Aziz Efendi ........................................................................................ 8
2.1.5. Necmeddin OKYAY (1883 - 1976) ...........................................................................9
2.1.6. Bekir Efendi ...............................................................................................................9
2.1.7. Sami OKYAY ve Sacid OKYAY .............................................................................. 9
2.1.8. Abdlkadir Kadri Efendi ...........................................................................................9
3. GNMZ EBRU SANATILARI ............................................................................10
3.1. Mustafa DZGNMAN (1920 - 1990) .....................................................................10
3.2. Alparslan BABAOLU ..............................................................................................10
3.3. Fuad BAAR ..............................................................................................................11
3.4. Hikmet BARUTUGL ..............................................................................................11
3.5. Ahmet OKTAN ........................................................................................................ 12
3.6. Nusret HEPGL ......................................................................................................... 12
3.7. Ylmaz ENE ..............................................................................................................12
i
-
8/3/2019 Ebru Sanatnn Douu ve Tarihesi
2/22
3.8. Nedim SNMEZ ........................................................................................................13
3.9. Zehra Sabriye DNER ..............................................................................................13
SONU ..............................................................................................................................14
RESM KATALOU ........................................................................................................ 15
KAYNAKA .....................................................................................................................19
ii
-
8/3/2019 Ebru Sanatnn Douu ve Tarihesi
3/22
GR
Sanatn douu ilk insanlara kadar dayanmaktadr. nsanolunun zamanla alglama
dzeyinin gelimesi ve olgunlamas dorultusunda sanatta buna paralel ilerleme ve gelime
kaydetmektedir. Sanatn dallarnn olumas dorultusunda ebruculuun da bu dallardan biri
olduu grlmektedir.
Ebru iin en eski tarih 15. yzyl olarak bilinmektedir. Ancak daha eskilere de dayanm
olduu dnlmektedir. 16. yzylda bu sanat gelimekte ve birok sanat yetitirmektedir.
Gnmzde ise ebru sanatkrlar klasik ebruculuktan kopmamakta ve gelenee sadk
kalarak yeni araylarda zgn almalar vermektedir.
Bu dev aratrmasnda ebru sanatnn douu ve geliim aamas ele alnmakta, eski ve
yeni ustalar tantlmaktadr.
1
-
8/3/2019 Ebru Sanatnn Douu ve Tarihesi
4/22
1. EBRUNUN TANIMI
Ebru, Farsada bulut anlamna gelen ve ebru kadnn stnde bulutumsu renk
kmelerinin olumas nedeniyle kada verilen Ebri kelimesinden adn almaktadr. Bir dnem
sonra da galat olarak ebru kad yada ebruculuk olarak anlmaktadr. Fakat emseddin SamiBey, Kaams-i Trk isimli byk lgatnda Ebru kelimesini ka olarak akladktan sonra dier
anlamna da deinmektedir: EBRU: (Asl: Farsa Ebri = Bulut renginde ve daha dorusu,
aatayca Ebre = Baba (elbise) yz, krk kab). Hare gibi dalgal ve damarl (kuma, kat vs.)
= (isim) cz ve defter kab yapmak iin kullanlan renkli kat. (Akbank Yaynlar, Trk
Ssleme Sanatlar, 1977, s. 8).
Ayn zamanda bir dier varsaym ise bu sanatn 15. yzylda, Trkistanda aatay
Devrinden gelebilecei olarak dnlmektedir.
Avrupallar, ebru kadnn zerinde, mermerlerde bulunan damarlarn yer alm
olmasndan dolay bu kada mermer kad; Araplar ise damarl kat anlamna gelen
Varakul mcezza demektedir (Akbank Yaynlar, Trk Ssleme Sanatlar, 1977).
......Ve Ebrunun Felsefesi....
Baz gnler, afak veya grup vakti ufka bakarsanz; krmz, sar, lacivert ve mavi
renklerin en ilah tonlar ile, bulutlardan bir ebrunun daha dorusu ebrinin ekillendiinigrrsnz. Yine baz gecelerde, bulutlu semalar kadar geni bir ebru teknesine, mehtabn, usta
frasyla lacivert, mavi ve kl beyazn btn nanslarn serpitiriliverdiine elbet
rastlamsnzdr.
te, sanatkar dedelerimiz, bir anda deiik kaybolan bu semavi gzellikleri yeryzne
aksettirerek, onlarn aa yeiline ve toprak rengine olan hasretini giderdikten sonra, bu ahane
tabloyu kat stnde de ebediletirmeyi bilmilerdir. Bu anlay iinde Tanrsna boyun kesen
sanatkrn benlikten uzaklaan gnl, sanki ebru teknesinde ekillenmi gibidir. Artk ozaman bymeye balayan ebru teknesi derya kadar geniler, geniler ve bir kainata dner,
ebrucunun gnl gibi. Hz. Ali ne gzel buyurmu: Sen kendini kk bir cisim sanrsn, halbuki
btn bir alem sende drlp bklmtr (Akbank Yaynlar, Trk Ssleme Sanatlar, 1977, s.
54).
2
-
8/3/2019 Ebru Sanatnn Douu ve Tarihesi
5/22
1.1. EBRU SANATININ DOUU VE TARHES
Ebru sanatnn douu hakknda kesin bir tarih bilinememektedir. ok eski tarihlere ait
kitap ciltlerinin yankadnda (kapak ile kitab birbirine balayan kat) ebrulara rastlanmaktadr.
Ancak ciltler zamanla yenilenmi olduu iin, ebrunun hangi tarihte o kitapta kullanld bilinmemektedir. Ancak zerinde tarih yazlm olan ebru katlar hakknda fikir
edinebilmektedir. Bilinen eski ebru kadna 1554 ylna ait Malik-i Deylemi yazsnda
rastlanmaktadr. Bu tarih, hafif kadnda yer almaktadr ve bu ebru eidi sanatta zor ulalan bir
aamadr. Trk Ebruculuk Sanat hakknda Batya tantm amal makaleler yazm olan
Mehmed Ali KAITI, Topkap Saray Mzesinde 1447 tarihli ebru kadna rastlam
olduunu bildirmekte ancak o kada ulalamamaktadr. 1586 ylnda yazlm olan Menakb-
Hnerveran adl eserde Gelibolulu Mustafa Ali Bey ebrudan ve ebruculuktanbahsetmemektedir. Dier Trk El Sanatlarndan bahsetmi olup, ebrudan bahsetmemi olmasnn
nedeni bilinmemektedir (Akbank Yaynlar, Trk Ssleme Sanatlar, 1977).
Oysa Japonlarn 700 yl ncesinden balayp bugn hala srdrdkleri Suminagashi ad verilen su
zerinde kat boyama sanatlar vardr. Bu, Trk Ebru Sanatndaki gelimeyi grmeyenlere ok gzel rnek
oluturmaktadr. Gelitirme ve modernlik anlay altnda sanat izgimizin ve sistemimizin tahrip edilmesine kar
klmaldr. Klasik metodun zor ve zahmetli olduu dorudur. Fakat yaplan eserlerinde yzyllar boyunca
bozulmadan kalmas yine bu metodlarn sayesinde olmutur. Bunlar da gz nne alarak Trk Ebrusunu tabana
yaymak ve daha ok sanat yetitirerek unutulmasn nlemek her sanatseverin dilei olmaldr. Bugne kadaryaplan tekrar edip bunlarn nda yeni araylara, yeni desenlere gidilmesinin daha faydal olduu grne kim
kar kabilir ki? (NSAL, Esma, 2001, s. 7).
Akbank Yaynlar, Trk Ssleme Sanatlar (1977, s.7) adl kitaptan edinilen bilgiler ise Mzelerdeki
gerek Trk eserlerini bile zaman zaman rana, yahut baka bir millete mal eden, hi olmazsa Kk Asya etiketi
ile geitiren Bat zihniyeti, ebru sanatnn Trk asll olduunu naslsa kabul etmitir. Bu sebeple ebru kadnn o
diyarlardaki ismi Trk Kad veya Trk Mermer Kaddr. Avrupada ebru zerine yaplan neriyat da iine alan
Buntpapier (Alacal Kat) isimli eserin giriinde: Trklerin ok gzel bir sanatlar vard. Bizce bilinmeyen bu
sanat, kadn mermerletirilmesi diye tarif edilebilir szleriyle bir hakikat ifade edilmi olmaktadr. Yine ayneserde, ebrunun Trkistandan km olduu belirtiliyor. Bizdeki ebru sanatkarlar arasnda sylenegelen rivayet de,
ebruculuun gerekten Buharada balad eklindedir. Sadk Efendinin ebruculuu, Buharada kald dnemde
renmi olduu grlmektedir.
Oysa Buntpapierin kaytlarna gre on yedinci yzyln balarnda Almanyaya gnderilmi olan ebru
katlaryla, ebru sanat Avrupaya yaylmakta ve teknii renilmeye balamaktadr. Avrupada benimsenmi olan
ebru eitleri ise tarakl ve battal olarak bilinmektedir (Akbank Yaynlar, Trk Ssleme Sanatlar, 1977).
3
-
8/3/2019 Ebru Sanatnn Douu ve Tarihesi
6/22
-
8/3/2019 Ebru Sanatnn Douu ve Tarihesi
7/22
Yazl ebru yapmnda kullanlan Arap zamk, Akasya aacnn eitlerinden elde
edilmektedir. Suda slatlp mrekkep kvamna getirilen zamk, tlbentten szlerek istenilen
yere yazlmaktadr. Bylece Arap zamk boyay almamaktadr (NSAL, 2001).
Her tr kat ebru yapmnda kullanlabilmektedir. Ayrca kuma, inicilikte kullanlan
biskvi, cam, tahta gibi nesnelerde de ebru uygulanabilmektedir. Ancak biskvilerde ini boyas
kullanlmas tercih edilmektedir (NSAL, 2001).
Tekneler ise istenilen ebatta yaptrlp, galvanizli yada alminyum olmas gerekmektedir.
Ancak teknenin kat ebadndan daha geni olmasna dikkat edilmesi gerekmektedir (NSAL,
2001).
Fralarn at kuyruundan, sapnn ise gl dalndan temin edilmesi gerekmektedir. Gl
dalnn ucu, suda zlmeyecek yaptrc ile yaptrlmaktadr. Tm kllarn ularnn ayn
seviyede olmas gerekmektedir (NSAL, 2001).
Hatip, iekli, gelgit ebrusu yapmnda kullanlan biz paslanmaz elik veya bakr telden
yaplmaktadr. Boyalar ezmeye yarayan el ta ise sert mermer yada akmak tandan elde
edilmektedir. Dalan boyalar toplamak iin yada boya kartrmak iin krek (spatl)
kullanlmaktadr. Taraklar ise desen ve ekil vermeye yarayan bir alettir, ta zerine paslanmazelik telin tarak eklinde dizilmesi sonucunda oluturulmaktadr. Kitre szmnde kullanlan
kesenin sk dokunmu olmasna dikkat edilmeli yoksa da bayan orab kullanlabilmektedir
(NSAL, 2001).
1.2.1. EBRU YAPIMI
Takriben 100 ksm su iin, 1 ksm kitre hesab ile, kitre zamk byke bir kap iine
suya atlr ve ara sra kartrlarak en az bir gece bekletilir, erimesi salanr. Eskiden bu i iin
temiz yamur suyu tercih edilirmi. Bu kitreli su, kaln bir bez torbadan szlr, sonra ebru
yaplacak tekneye dklr (Akbank Yaynlar, Trk Ssleme Sanatlar, 1977, s. 12). Sv
koyulam ise salep kvamna gelene dek su ilave edilmektedir. Koyu renkte ebru istenirse koyu,
ak ernk ebru istenirse sulu kitre oluturulmaldr. nceden hazrlanm olan boyalar kk
kaplara alnmakta v ed ile kartrlmaktadr. Yaylm boya istenirse fazla d, istenmez ise az
d kullanlmaktadr. Kl fra yardm ile tekneye boyalar serpilmekte ve yaylmna, kan
ekillere gre ebru yapmna balanmaktadr.
5
-
8/3/2019 Ebru Sanatnn Douu ve Tarihesi
8/22
Ebru yapmnda suyun kirlilii, boya ve dn karm, havann rutubet ve nemi de rol
oynamaktadr (Akbank Yaynlar, Trk Ssleme Sanatlar, 1977).
1.2.2. EBRU ETLER
Yaplan bu aratrmann konusu gerei ebru eitlerini tek tek incelemekten ziyade
balcalar ele alnmakta ve zerinde durulmaktadr.
Bilinen en eski ebru tarz battal ebru olmakta ve dier ebrularn ba olarak
grlmektedir. d az olan boyalarn nce, youn olan boyalarn daha sonra aktarlmas
neticesinde oluturulmaktadr. Zemin, battal ebru trnde az yada tek renk kullanlmaktadr.
Rengin deiik tonlar da kullanlmaktadr.
Merhum Mustafa DZGNMANn gelitirmi olduu Tarz- Kadimde ise battal zemin
zerine ak renk iri damlalar atlmakta ve zerine serpme ebru yaplarak oluturulmaktadr.
Sar glbahar boyalarn zerine sar-lacivert kullanlarak yaplm olan Ethem Efendi
Battal, son katnda atlan boyaya fazla d konmasyla ve neft katlmasyla oluturulmaktadr.
Somaki Battal ad verilmi olan dier bir ebru eidi ise genelde iki renkten meydana
gelmektedir. Mermer grml olan bu eit ebruda ikinci atlan boyaya fazla d katlmaktadr
(NSAL, 2001).
Battalda olduu gibi boyalar serpildikten sonra, bir ine veya tek at kuyruu kl
teknenin iinde ileri geri, saa sola keskin hareketlerle yrtlrse, buna tarama ebrusu veya
gelgit ebrusu ad verilir. Bu hareketler dzensiz ve dairemsi olursa al rnei denir. ne vastas
ile kenarlardan merkeze doru helezoni ekiller izilirse, bu da Blbl Yuvas ismiyle anlr
(Akbank Yaynlar, Trk Ssleme Sanatlar, 1977, s. 13).
Daha nceden yaplm, mhrelenmemi ebrunun zerine ikinci kez ebru yapm sonucu
ift Ebru eidi ortaya kmaktadr (ELHAN, 1998).
Bitkisel esasl lahor ividinden elde edilmekte olan Kumlu-Klkl Ebru hattatlarn
pervaz veya cetvel olarak ska kullanm olduklar desen olarak bilinmektedir. Youn boya
kullanm olduu iin kadn tekneden kartlrken iyi syrlmas gerekmektedir (OKTAN,
1992).
ie damlatlm olan boyalarn renklerinden oluan dairelere biim vererek yaplan
ebru eidine Hatip Ebrusu denilmektedir. 1773 ylnda evindeki yangnda ebrularn kurtarmaya
alrken vefat etmi olduu bilinen Ayasofya Camisi hatiplerinden Mehmet Efendiden deadn almaktadr (NSAL, 2001).
6
-
8/3/2019 Ebru Sanatnn Douu ve Tarihesi
9/22
Hatip Ebrusunda en fazla ark- felek, yrek, tarakl yrek, yldz ekilleri
kullanlmtr (Akbank Yaynlar, Trk Ssleme Sanatlar, 1977, s.19).
Necmeddin OKYAY, 1918 yllarnda karanfil, hercai meneke, lale, gonca gl, gelincik,
kasmpat, smbl gibi iek motiflerini ele almakta ve yetitirmi olduu Mustafa
DZGNMAN ise papatyay ebruya eklemektedir. iekli ebrular ord. Prof. Sheyl NVERin
istei zerine Necmeddin Ebrusu olarak anlmaktadr (Akbank Yaynlar, Trk Ssleme
Sanatlar, 1977).
Altn varak serpilerek elde edilen ebruya Zerefanl; levhalarn kenarlarnda oluan
boluklara zellikle hazrlanm olan kk iekli ebrulara Koltuk Ebrusu, hatip yada iekli
ebrularn kenarlarna altn tahrir ekilerek oluturulan ebruya ise Tahrirli denmektedir (NSAL,
2001).
7
-
8/3/2019 Ebru Sanatnn Douu ve Tarihesi
10/22
2. GEMTEN GNMZE TRK EBRU SANATILARI
Bu blmde gemiteki ve gnmzdeki ebru sanatlar incelenmektedir.
2.1. TARHMZDEK TRK EBRU SANATILARI
ebek Ad Tertib-i Risale-i Ebride geen ebek lakapl Mehmet Efendinin bilinen en
eski ebrucu olduu renilmektedir. lmnn 1608 ylndan nce olduu, risalede geen
Allah ona rahmet etsin duas ile bilinmektedir (NSAL, 2001).
2.1.1. Hatip Mehmed Efendi ( - 1773)
Ayasofya Camisi hatibi olmasndan tr hatip diye anlmaktadr. Kendisinden Thfe-i
Hattatinde pir-i mbarek olarak bahsedilmektedir. Adnn verdii ebru eidini bulmu ve
yaygnlatrm olduu bilinmekte ve evindeki yangnda vefat ettii bilinmektedir (DERMAN,
1976).
2.1.2. eyh Sadk Efendi ( - 1846)
Buharada Vabakne ehrinde domu olduu ve skdar sultan tepesinde zbekle
Dergah eyhliinde bulunduu bilinmektedir. Oullar Nafiz ve Edhem Efendilere de sanatn
retmektedir. 11 Temmuz 1846da vefat etmektedir (DERMAN, 1976).
2.1.3. Hezarfen Edhem ve Nafiz Efendi
Karde olduklar bilinen bu sanatlardan Edhem Efendi 1829 ylnda domutur.
Babasnn ardndan o da skdar zbekler Dergahnda eyhlik yapmaktadr.
Ethem Efendi oymaclk, marangozluk, mhrclk... vs. gibi pek ok dalda uravermektedir ve bu yzden bin sanat sahibi anlamna gelen Hezarfen lakabn almaktadr.
Eserlerine kami olarak imza atmaktadr.
Nafiz Efendinin ise ebruculuu babasndan renmi olduu bilinmekte ancak ok fazla
bilgi edinilememektedir (Akbank Yaynlar, Trk Ssleme Sanatlar, 1977).
2.1.4. Sami Efendi Aziz Efendi
1812 1912 yllar arasnda yaam olduu bilinen Sami Efendi ebruculuu Edhem
Efendiden renmektedir (Akbank Yaynlar, 1977).
8
-
8/3/2019 Ebru Sanatnn Douu ve Tarihesi
11/22
Sls Nesih yazlarnda Bakkal Arif Efendinin en nde gelen talebesi olan eyh Aziz Efendi (1871 -
1934)de, zbekler Dergahna devam srasnda Edhem Efendiden ebruculuk renmi ve amatr zevki ile bu
sanata kar alakasn srdrmtr(Akbank Yaynlar, 1977, S: 40).
2.1.5. Necmeddin OKYAY (1883 - 1976)
OKYAYda ustas Edhem Efendi gibi pek ok alanda ura vermi olmasndan dolay
Hazerfan olarak da anlmaktadr. 23 Mays 1916da Medresetl Hattatinde ebru retmenliine
balamakta ve 29 Ocak 1948de Akademide bu grevini bitirmektedir.
2.1.6. Bekir Efendi
20. yzyln balarnda Beyazddaki Katlar arsnda yapp satm olduu
ebrularyla bilinmektedir. Eski tarz is mrekkebi reticilerinden olduu renilmektedir. Hayat
ve ebruculuu kimden rendii hakknda pek bilgiye rastlanmamaktadr.
Dnemin resmi dairelerinde kullanlm olan defterlerin zerine geirilen, ali kurna
denilen salam Avrupa kadna yaplm ebrularn yaratcsdr (OKTAN, 1992).
2.1.7. Sami OKYAY ve Sacid OKYAY
Necmeddin Efendinin oullar olan bu sanatlar skdarda domulardr, Sami
OKYAY 1910da Sacid OKYAY 1915 ylnda dnyaya gelmektedir. Sami OKYAY ayn
zamanda tezhib, oyma, lake ve ciltle de uramaktadr. 12 Haziran 1933 ylnda vefat etmektedir.Sacid OKYAY ise 1936 1973 yllar arasnda Akademide ebru ve cilt hocal
yapmaktadr (DERMAN, 1976).
2.1.8. Abdlkadir Kadri Efendi
1875-1942 yllarnda yaam olan sanat, Edhem Efendiden ebruculuk renmektedir.
Ancak ebru sanatn meslek olarak devam ettirmemektedir (Akbank Yaynlar, 1977).
9
-
8/3/2019 Ebru Sanatnn Douu ve Tarihesi
12/22
-
8/3/2019 Ebru Sanatnn Douu ve Tarihesi
13/22
(NSAL, 2001, s. 51 52). szlerle dncelerini belirtmektedir. Marmara niversitesi Gzel
Sanatlar Fakltesinde 15 gnde bir ebru konulu seminerler vermekte olan sanat sanatkarlarn
almalar yaparken ellerini, beyinlerini ve kalplerini kullanarak baarya ulaabileceklerini
belirtmektedir (NSAL, 2001).
BABAOLU tekneye hkmedebildii zaman usta olunduu ve ebrunun ans ve sihir ii
olmadn sylemektedir. Geleneklere bal ve izgisinden dn vermeden sanat hayatn
srdrmekte olan sanat bu dorultuda gitmeyi hedeflemektedir (NSAL, 2001).
3.3. Fuad BAAR
1953te Erzurumda domu olan sanat DZGNMANn BABAOLUndan sonra
icazet verdii ikinci sanat olarak bilinmektedir. Tptan mezun olan sanat 1976da yaz ile
ardndan da ebru ile uramaya balamaktadr. 1977 ylnda Akbank yaynlarna ait Trk
sanatnda ebru adl kitab okuduktan sonra ebru yapmaya karar vermi olan sanat
DZGNMANla grp rencisi olmaktadr.
1989 ylnda ustasndan icazet alm olan BAAR, onun adn olunda yaatmakta ve
hocasndan saygyla bahsetmektedir. ok sayda eser vermi olan sanat imdiye kadar,
sanyorum 25 bin civarnda ebru yaptm. Bunlarn iinden belki 20 tanesi ancak mzelik
paradr. Metropolitan ve British Museum da dahil olmak zere dnyann bir ok mzesinde
eserlerim var. Japon mparatorunun odasnda da benim ebrum asl. Ama Topkap Saray ve Trk
slam Eserleri Mzesinde yok. Trkiyenin ebru sanatna gsterdii ilgi ite bu kadar, ama ok
yazk. nk ebru gerekten ok gzel ve iinde bir ok zellii barndran bir sanat. Ebrunun en
byk zellii, taklit edilemeyen tek sanat olmas.
Yapan kii bile bir yaptn bir daha yapamaz. Yllarca urasanz aynsn
yapamazsnz. Bu ynyle evrenin yaradlyla ok byk benzerlii var. Sanki evrenin
yaradlndan bu yana olanlar, ebru teknesinde cereyan ediyor (NSAL, 2001, S: 55,56),
diyerek ebru ile ilgili dncelerini ifade etmektedir (NSAL,2001).
3.4. Hikmet BARUTUGL
BARUTUGL ebrunun ok gzel ve zel bir sanat olduu grn tamakta ve bu ie
baladnda, ebruya pek rabetin olmadn ama kendisinin akla, hevesle bu sanata sarldn
belirtmektedir. Bir ustadan ders almayp kendi abalaryla kendini gelitirmi olan sanat Barut
ebrusu adl bir eitte gelitirmektedir. Akademi rencisiyken Emin BARANn desteini
aldn belirten sanat, toplumun ebru konusunda yeterli bilinci tamadn ve tanmadn belirtmektedir (NSAL, 2001). Ebru sanat hakkndaki dncelerini de u ekilde
11
-
8/3/2019 Ebru Sanatnn Douu ve Tarihesi
14/22
belirtmektedir: Ebru gzmzn grmedii, bir alemden bize grntler veren, zevk dolu, sr
dolu, nee dolu bir sanattr. (NSAL, 2001, S: 61).
3.5. Ahmet OKTAN
nceleri oyma ileriyle uram olan sanat, ablas ebru kursuna giderken onun
vastasyla bu aka kaplmaktadr. Hikmet BARUTUGLin 1989 ylnda am olduu kursa
katlmakta ve o gnden bu yana ok eitli almalar yapmaktadr. nce DZGNMANa
ebrularn gstermi olan sanat BABAOLU ve BAAR ile de tanmaktadr. BABAOLU
ve BAARdan icazetini alm olan sanat 1992 ylnda Trk Ebru Sanat kitabn
yaynlamaktadr. Yurt iinde ve yurt dnda ok sayda sergi am olan sanat, sergilerinde
ebru yapmn da gstermektedir. Gravr, yazl ebru, Hindistanda kutsal saylan yapraklarn
stne yapm olduu ebru gibi ok eitli tekniklerde almalar vermektedir. Herkesin kendine
ait bir tarz olmas gerektiini savunan sanat yapm olduu almalarnda kendi hayatndan
benzerlikler de grm olduunu belirtmektedir (NSAL, 2001).
3.6. Nusret HEPGL
1920 ylnda stanbulda domu olan sanat 1980li yllarda ebru ile uramaya
balamaktadr. 1983 ylnda Yap Kredi Bankasnn am olduu ebru kursuna katlanHEPGL, Takn SAVAtan ders almaktadr. Ebru konusunda kapsaml aratrmalar ve
dokmanlar olan sanat geni bir koleksiyona sahip olmaktadr. Trklerin ebruya ok ilgi
gstermediklerini, sahip kmadklarn belirten sanat bu uurda almalar ve birikimler
yapmaktadr. Eski ebrular 30 albmde toplayp, dnyadaki 3. ebru koleksiyonuna sahip olan
Sleymaniye Ktphanesine; DZGNMANn ansna yapm olduu 104 ebruyu kapsayan
Gnmz Ebrucular 1990 adl albm de ayn yere hediye etmektedir.
Ayrca sanatnn Beyazd Ktphanesinde ve Kltr Bakanl Ktphanesinde de oksayda albm yer almaktadr (NSAL, 2001).
3.7. Ylmaz ENE
Ebrunun kendisi iin bir yaam tarz olduunu belirten ENE icazetin sadece manevi bir
deer olduunu dnmektedir. Fuad BAARn rencilerinden Tlay TASLACIOLUndan
iki yl boyunca ders alm olan sanat BAARn tarzn yanstmaktadr. Ebruda kalclnzn
olmasnn, ona kiisel yorum katmakla mmkn olabileceini belirtmektedir. Sanat severlerin
12
-
8/3/2019 Ebru Sanatnn Douu ve Tarihesi
15/22
Gl Baba lakabn takm olduklar ENE, gl, karanfil ve gelincik gibi iekleri kullanarak
kendi tarzn oluturduunu belirtmektedir (NSAL, 2001).
3.8. Nedim SNMEZ
1957de Edirne Havzada domu olan SNMEZ 1980 ylnda Almanyada yaamaya
balamaktadr. 1983 ylnda Konstanz ehrinde ebru almalarndan oluan bir resim galerisi
kurmakta ve deiik lkelerde 40tan fazla kiisel sergi amaktadr. Ebrunun klasik boyutunun
korunmas gerektiini savunan ama ayn zamanda ebruya getirmi olduu yani bir solukla da
yurt dnda bu sanat tantmaya almaktadr. Nedim, SNMEZ, ebru teknii ve tarihi zerine
aratrmalarn, Avrupada artk ebru literatrnn klasikleri diye tanmlanm, bal bana TV
programlarna konu olmu kitaplar, makaleleri ve konferanslaryla, Uluslar Aras Frankfurt
Kitap Fuarnda Yln en gzel kitaplar sergisine alnm, daha da nemlisi, uluslar aras en
saygn kitap sanatlar dergilerinden The Book Collector, be yl nce ebruya ayrd bir
makalesinde, deiik lkelerden birok ebru kitabnn iinden 5 tanesini semi, bunlarn
Nedim SNMEZe aittir (NSAL, 2001, s. 78).
Ebruya manzaray sokmu olan SNMEZ, Boazii, Kandilli gibi, balklar, kervanlargibi ok eitli konular ilemekte, ebruya apayr bir yorum getirmektedir.. Yurtdnda
bulunduu yllarda Stuttgart Ciltiler Yksel Okulu, Bunchbinder Collegede ebru retmenlii
yapm olup, 1996dan bu yana ise Ege niversitesinde ebru retmenlii yapmakta, sergiler
amaya devam etmektedir (NSAL, 2001).
3.9. Zehra Sabriye DNER
Kk yalarndan itibaren slm Sanatlarna ilgi duymu olan DNER, bu sanatlar
renmek iin Fuad BAARla tantn ve onunla iken usta-rak ilikisi iinde ok eyrendiini belirtmektedir. 1997den bu yana ebru sanatn Darlacezede, hasta tedavisinde
kullanmaktadr. izofren hastalarn baka tedavi yntemlerine katlmazken, ebru yapmna
isteyerek katlm olduklarn ve d dnyayla balant kurabildiklerini belirtmektedir.
Ebru sanatnn znden, aslndan yola karak yaplmasnn ve bilinmesinin gerektiini
savunan DNER, ok iyi tannmayan bu sanatn nesilden nesile znden koparlmadan
aktarlmas gerektiine inanmaktadr (NSAL, 2001).
13
-
8/3/2019 Ebru Sanatnn Douu ve Tarihesi
16/22
SONU
Asrlar boyunca Trk ve slm Tarihi kkl gemiiyle ve sanatyla byk ustalar
yetitirmekte ve sahip kmaktadr. Sanatkrlar doada var olan kesitleri, motifleri en gzel
yanlaryla ele almakta ve bizlere estetik adan haz yaatmaktadr. Ebru sanat da bu benzersiz
sanatlarmzdan biri olarak tarihimizde yer almaktadr.
Trk Ssleme Sanatlarnn belki de en taklitsiz ve zgn, doay iine alan sanatlarndan
biridir ebru sanat. Batnn bir Trk Sanat olarak kabul etmi olduu ebruculuk, zahmetli amazevkli ve sabr isteyen bir sanattr. Binbir emek ve aamadan geerek oluan ebru, nesiller
boyunca sahip klmas ve aktarlmas gereken bir sanat olarak bilinmektedir.
Eski ustalardan gnmz sanatlarna dek ebru hem ilk haline sadk kalmakta hem de
zgn araylar erevesinde ekillenmektedir. Ebruda aynnn yenisini yapmak mmkn
olmamakta ve bu da onun orijinalliini kantlamaktadr.
Kkl ve saygn bir gemie sahip olan ebruculuun daha da yaygnlamas, halk
tarafndan benimsenip dnyaya tantlmas gerekmektedir.
14
-
8/3/2019 Ebru Sanatnn Douu ve Tarihesi
17/22
RESM KATALOU
Ebru rnei
Ebru Teknesine Fra Yardmyla Boya Serpilirken
15
-
8/3/2019 Ebru Sanatnn Douu ve Tarihesi
18/22
Ebru Kadnda Bulut ve Ka Gibi Grnen Ebru rnei
Mustafa DZGNMANa Ait Bir Papatya rnei
16
-
8/3/2019 Ebru Sanatnn Douu ve Tarihesi
19/22
Hikmet BARUTUGLe Ait Barut Ebrulu Zemin zerine Ku Figr,
Frayla Sonradan Yzeye Resmedilmitir.
17
-
8/3/2019 Ebru Sanatnn Douu ve Tarihesi
20/22
Hikmet BARUTUGLe Ait Farkl Renklerden Oluan Barut Ebrusu
Mustafa DZGNMANa Ait iekli Ebru Tarznda Lale Demeti Kullanlarak Yaplm
18
-
8/3/2019 Ebru Sanatnn Douu ve Tarihesi
21/22
Bir Ebru rnei
KAYNAKA
- Akbank Yaynlar, Trk Ssleme Sanatlar Sergisi: 5 (1977). Ak Yaynlar, Apa ofset
Basmevi.
- BAAR, Fuat & TRYAK, Y. (2000). Trk Ebru Sanat, stanbul: Gzen Yaynlar.
- OKTAN, Ahmet. (1992). Trk Ebru Sanat. stanbul: Emekin Matbaas.
- DERMAN, Uur. (1976). Trk Sanatnda Ebru. stanbul: Akbank, Ar Ofset Basmevi.
- ELHAN, S. (1988). Trk Ebru Sanat. Ankara: Murat Kitap ve Basm Yayn.
- NSAL, Esma. (2001). Gnmz Ebru Sanatlarnn Ebruya Yaklam Tarz.
Yaynlanmam Lisans Tezi. Isparta: SD, Gzel Sanatlar Fakltesi.
19
-
8/3/2019 Ebru Sanatnn Douu ve Tarihesi
22/22
20