TruyệngianthầntrongcáctriềuđạiTrungHoa

HOÀNGBẮCbiêndịchNHÀXUẤTBẢNVĂNHOÁ-THÔNGTIN

HÀNỘI-199943LòĐúcHàNội

Ebookmiễnphítại:www.Sachvui.Com

Createdbynambun

MụclụcLỜIGIỚITHIỆU.2

LÃBẤTVI4

LƯUTỴ.8

ĐIỀNPHẦN.18

ĐẶNGTHÔNG.23

THẠCHHIỂN.25

ĐỔNGHIỀN.28

LƯƠNGKÝ.33

ĐỔNGTRÁC.39

ĐÁIPHÁPHƯNG.45

NGUYỄNĐIỀNPHU.48

ĐÁIMINHBẢO.52

TRIỆUTU.53

NGUYÊNXOA.55

NHỰHẠO.59

LÝHỒNGCHI61

VŨVĂNHỘ.64

YẾNVINH.69

BÙIUẨN.71

DƯƠNGHUYỀNCẢM..74

VƯƠNGTHẾSUNG.77

VŨVĂNHOÁCẬP.81

HỨAKÍNHTÔNG.85

LÝNGHĨAPHỦ.88

VƯƠNGMAOTRỌNG.92

LÝLÂMPHỦ.95

CÁTÔN.100

DƯƠNGTHẬNQUAN.102

VƯƠNGHỒNG.104

DƯƠNGQUỐCTRUNG.107

ANLỤCSƠN.112

SÁTKINH.117

GIALUẬTẤTTÂN.122

TIÊUDỤ.125

TẦNCỐI129

TRƯƠNGTRỌNGKHA.139

GIẢTỰĐẠO.142

AHƠMA.146

HỒDUYDUNG.152

MÃSĨANH-NGUYỄNĐẠITHÀNH.155

NGAOBÁI162

PHÚCKHANGAN.164

MỤCCHƯƠNGA.169

YLIPU.171

KỲTHIỆN.173

KỲANH.177

LỜIGIỚITHIỆU

“Thanhsơnhữuhạnhmaitrungcốt,bạchthiếtvôcôtrùnịnhthần”.ĐólàcâuthơcủangườixưavịnhmộNhạcPhiởTâyHồHàngChâu.Anhhùngdân tộcNhạcPhichói lọingàn thunhưnúiNgôxanhmãi,nhưbích thuỷchảymãi,thếmàlạidùnggangđểđúctượngvợchồngTầnCốiđểvĩnhviễnquì trướcphầnmộcủaNhạcPhi,đờiđờikiếpkiếpbị loàingườiphỉnhổ.TronglịchsửTrungQuốccóhàngngànvạntrungthần,gianthầnmàTầnCốilàmộtđạidanhtừHángianthìrõrànghắnlàtiêubiểucủagianthần.Hơn800nămnay,nhữngbãinướcbọtcủanhândânnhổvàohắn,đólàbúadìunghiêmkhắc.Quyểnsáchnàygiới thiệumấychục têngian thần, tuymớichỉ là“Một

nhúmnhỏ“.Songchúngcũngđãtừngđemlạichonhândâncảnướcnhữngtaihoạtrầmtrọng.MặcdùsóngnướcTrườngGiangkhôngngừngchảyxiết,sóngHoàngHàdữdộiđãphủbằngnhữngvếtthươnglịchsửtừlâu,songlàconcháucủaViêmHoàng,chẳnglẽvếtsẹolànhlàquênđauhaysao?Từmặt trái, gian thần cũng để lại cho thế nhân những bài học kinh nghiệmđángđượcnghiêmtúctổngkết.Gianthầntrênsânkhấuthìchỉbôimặtchotrắngxoá,hễrasânkhấuthì

dùcólàtrẻconcũngnhậnrangay.Nhưnglàmộtnhânvậtlịchsửthậtsựthìkhôngmộttêngianthầnnàolạigiảnđơnđếnnỗingườitanhìnmộtcáilànhậnrangay.Hoàntoànngượclại,đạigianđạiácthìbềngoàilạiđạitrungđạihiếu.TathửlấyđờinhàTốngmàxem,nhưbọnSátKinh(1047-1126),TầnCối(1090-1155)chẳnghạn,cótênnàolàkhôngluônmồmnóicáigọilà“ThiVânTửviết“,“Tềgia,trịquốc,bìnhthiênhạ“.Bọnchúngrấtthíchđượcnghenhữnglờicatụng,đượctándươnglàtấmgươngChuLễ,làhoáthâncủaTrung,Hiếu.KhiSátKinhtổchứcsinhnhật,ChuBangNhan(1056-1121)đãtặngbàithơ,trongđócóhaicâu:“Hoahànhvũcốngsơnxuyênnội,nhântạiChuCônglễlạctrung”.SátKinhliềnreolên:“Đạihỉ,tứcdĩbíthưthiếugiámTriệu,hựuphúctiếnchithượngđiện“(VươngMinhThanh:“Huychủdưthoại“Quyển1).ChínhraChuBangNhanlàngườirấtkhônghàilòngvì“Hơn30nămchìmnổiởhuyệnchâu“,từđóbướcvàomâyxanh.LạinhưTrươngBangXương(?-1127)mộttênHángiancuốiđờiBắcTống,cómột câuchuyện rấtnựccười làông tađã từnggiữcácchứcLễbộ trìlang,Thiếutế,Tháitếv.v..làmộtconngườiluônmồmnóiđếnchữLễ.Cũngchính Ông, năm 1126 quân Kim vây đánh Biện Kinh (nay là Phủ KhaiPhong,tỉnhHàNam),ôngtađanggiữchứcCátđịasứởHàBắc,đãrasức

chủ động hoà giải với quânKim.Đến năm sau quânKim lại đánh chiếmthànhĐôngKinh,ôngtavộivàngthànhlậpngaychínhquyềnbùnhìn,xưnglà“SởĐế“.Điềuđángnựccườilàbọntrộmcắplạisuytôn,tângbốcônglà“khigiữchứcvụthìtrungthànhlươngthiện,ởnhàthìhiếuthảothuậnhoà,khithihànhcôngvụthìrấtquicủ“.(VươngMinhThanh“Huychủhậulục“Quyển4).VậymàTrươngBangXươngnghexonglạithấyngọtnhưmíalùi.Hay như TầnCối đi hỏimột người:“Bảnmỗ có thể so sánh với cổ nhânnào?“Người được hỏi trả lời rằng ông ta vượt cả danh tướngQuáchTửNghiđờinhàĐường,nhưngkhôngbằngTrươngLương,mộtcôngthầnkhaiquốcđờinhàHán,bởivì“TửPhòngrađilàmnênsựnghiệp,Tháisưrađichẳngđượcviệcgì”(LụcDu:“Lãohọcambútký”.Quyển2)cũngcónghĩalàTầnCốichỉthuaTrươngLươngduynhấtcómộtđiểmlàkhôngthểvứtbỏcôngdanhhiển háchđể làmmột hạt thôngbình thường, làmmột lãng tửgianghồ.TầnCốinghexong,điềmnhiênnói:“Được”.Conngườinhưvậymà“bỗngnhiênđượctiếncửlên làmchấpchính”.Rõrànglà, từxưabọngianthầnđãrấtgiỏinguỵtrang,tấtcảchỉlà“Treođầudêbánthịtchó”.Tinrằngbạnđọcxemxongcuốnsáchnàysẽgiúpíchphầnnàovàoviệcnhậnrõbộmặtthậtcủabọngianthần,nângcaonănglựcquansátlịchsử.Bọngianthần,hoặcvơvét,cướpbócbằngsưucaothuếnặng,hoặcgiết

trócnhữngngườivôtội,hoặcbánnướccầuvinh,bảnchấtthậtlàtànnhẫn,tâmđịathậtđángchém.Songbọnchúngkhôngphảilàngườicóbađầusáutay, sởdĩ chúngcó sứcpháhoạiquốcgia, xãhội cựckỳ lớn laonhưvậycũnglàdođiềukiệnlịchsửquyếtđịnh.Điềuquantrọngnhấttrongđólà:Hầunhưđằngsaumỗimộttêngianthầnđềucómộttênhônquânhoặcbạochúa, tối thiểu cũng là một tên hoàng đế hồ đồ, một tên hoàng đế khiếpnhược.KhôngcósựhồđồhônmêvàocuốithờikỳchấpchínhcủaĐườngHoằngTông(685-762),củaDươngQuốcTrung(?-756),củaAnLụcSơn(?-757)thìlàmsaocónhữngtêngianthầnlàmchoquốcgiasuytàn,bátínhlâmnạn?Khôngcósựhammuốnđếncựcđộ,xâydựngcungđiệnđồxộ,mởmangviên lâm to lớn, vơvét kỳhoaquái thạchởGiangNamcủaTống Huy Tông thì làm sao có được những tên gian thần như Sát Kinh,ĐồngQuán(?-1126),ChuLệ(?-1126),CaoCỗn(?-1126)đểđiđếnđâucũnggâyratộilỗi,lưutruyềnnọcđộctrongthiênhạnhưvậy?TênChuLệthựcrachỉlàmộttênnhàbuônbìnhthườngởTôChâu,CaoCầuchỉlàmộttênsaivặtcủaTôĐôngPha.TênChuLệvìthuthậpđượcnhữngcâySanhôởĐôngNam,tênCaoCầuvìđábónggiỏinênđượcHuyTôngyêuthíchnênmới làm cho bọn chúng nắm được chính quyền. Tại sao cuộc“Hoàđàm“giữaTầnCốivàquânKimlạithànhcông?ÂmmưuhãmhạiNhạcPhicủahắn tại sao lại chót lọt?Kỳ thực, người chủmưu thực sự, tên chủ ở hậu

trường làNamTốngCaoTôngTriệuCấu(1107-1187).Trong lòngTriệuCấusẵncómốtsựtínhtoán,nếuđánhbạiđượcquânKimthìhaivuaHuy,KhâmsẽtrởvềNamkhôiphụcngaivàng,hắnsẽmấtmấtcáighếHoàngđế.Nhàdanhhoạlớn,thisĩVănChinhMinh(1470-1559)sốngvàogiữađờinhàMinh có viếtmột bài Trường đoản cú tên là“Mãn gianghồng“bìnhluậnvềviệcnày,4câucuốicùngnhưsau:

“Thiêntảihưuđàmnamđộthố,Đươngthờichỉphạtrungnguyênphục,TiếukhukhunhấtCốixíchhànăng,Phùngkỳdục!“Thậtlàmộtmũikimtoémáu,làmchongườitaphảitỉnhngộ.Mặcdùnhư

vậy,mốiquanhệgữagianthầnvàmộtsốhoàngđếquảlà“Cắtkhôngđứt,trongcònloạn“.LỗTấntiênsinhđãtừngvạchrarằng,HoàngđếKhangHi(1654 - 1722) vừa không thích trong triều đình có gian thần, cũng khôngthíchtrongtriềuđìnhcótrungthần.Tạisaovậy?Tạivì,quảthậtđãcógianthần, trung thần thì chứng tỏÔng ta khôngphải làmộtminhquân,mà làmộthônquânhoặclàmộtkẻhồđồ.CáimẹocủaKhangHikhôngthểcoilàkhôngtinhtế.Songtronglịchsử

TrungQuốc,nhữnghoàngđếkiệtxuẩtnhưKhangHi,chẳngquacũngchỉcóvàibangườimàthôi.ContraicủaônglàvuaCànLong(1711-1799)cũngđãtừnghọctấmgươngcủaông,chodùcuốiđờicótựxưnglà“Thậptoàn lãonhân“, kỳ thực so với người cha thì thật kémxa.Gian thầnHoàThân (? - 1799) chẳngphảidođược sự vỗ về củaôngmàvây cánhngàycàngđồsộ,chiêuquyềnnạphối,thamôrấtnhiềuđósao?MãichođếnsaukhiCànLongchếtthìnúibăngmớisậpđổ.Rơimấtôdù,saunàyHoàThânmớibịHoàngđếkếvịlàGiaKhánh(1760-1820)đánhđổ,chođượctựsát.Khi tịch thugiasản,người tamớicómộtcâubình luận là:“HoàThânbịđánhđổ,vuaGiaKhánhđượcănno!“.Lịchsửlàmộttấmgương.Giátrịcủacuốnsáchnàylàởchỗ,nócung

cấpchochúngtamộttấmkínhchiếuyêu,đểchobộmặtgiảdối,tâmđịađentối,gianmưuquỉkếcủabọngianthầnlộranguyênhình.Khôngcònnghingờgìnữa,điềunàythậtcóíchchobạnđọc.

XuânMinhNgày23tháng6năm1992

VươngXuânDu

LÃBẤTVI

Lờimởđầu:LãBấtVi,ngườiBộcDương,làmộtphầntửđầucơchínhtrịnổitiếngcuốithờikỳChiếnquốccủaTrungQuốc.Nhữngnămđầu,hoạtđộngchủyếucủaLãBấtVilàbuônbán,ôngđicácđịaphươngđểbuônchuyến,đểmuarẻbánđắt,đểkiếmlời,trởthànhmộtnhàbuôngiàucónhấtthờiđó.MặcdùtrongnhàLãBấtViđãtíchlũyđượchàngvạnlạngvàng,nhưngôngvẫnkhôngthoảmãnvớihiệntrạng,từnggiờtừngphútnghĩcáchtheo đuổi quyền thế cao hơn để thu được càng nhiều của cải hơn.Do đótrongthờigianbuônbánởHàmĐan,LãBấtViđã làmthânvớiTửSởlàcontincủanướcTần.LúcđóTửSởlàmcontinởnướcTriệu.Anhlâmvàohoàncảnhrấtácliệt,nênrấtbấtbình.LãBấtViđãsuynghĩrấtkỹcàng,xácđịnhTửSởlàmộtmónhàngquícóthểlợidụngđược.Thếlàôngkhôngtiếctiềncủa,ôngđãđếngặpHoaDươngphunhâncủanướcTầnvàthuyếtphụcbàlàmchoTửSởđượcTầnAnQuốcquânnhậnlàmcontrưởng. SaukhiTửSởkếthừaTầnQuốcvươnglênngôi,LãBấtViđãđượctrọng dụng.TửSở đãCập choLãBấtVimột trang trại 10 vạn hộ ởLạcDươngtỉnhHàNam.NgoàiracònbổnhiệmônglàmThừatướngnướcTần.Nhưvậy,LãBấtVitừmộttênláibuôntầmthườngnhảymộtbướctrởthànhquyềnthầnnổitiếngcủanướcTần,thếlựccựckỳmạnhmẽ.TrướckhiTầnvương Doanh Chính tự mình chấp chính, Lã Bất Vi đã được phong làmTướngquốc,xưnghiệulà“TrọngPhụ”tứclàchanuôicủaTầnVương.ThờikỳnàyLãBấtVicàngcủngcốảnhhưởngquantrọngđốivớinềnchínhtrịcủanướcTần.LãBấtVikhôngchỉlàmộtthươngnhân,mộtnhàchínhtrị,màđốivớisựpháttriểntưtưởnghọcthuậtcổđạicủaTrungQuốccũngcónhữngtácdụngnhấtđịnh.ÔngbắtchướcnhữngngườinhưTínLăngQuân,BìnhNguyênQuân,chiêumộcácmônkháchdanhsĩ,trướcthuậtlậpthuyết,biênsoạnthànhbộsách“LãThịXuânThu”(cũnggọilà“LãLãm”).Việcnàyđốivớithờikỳđórõrànglàcótácdụngtiếnbộ.Songbảnchấtthamtàncủaconbuônđãquyếtđịnh,LãBấtVikhôngthểhiếnthânchohoạtđộngcảicáchchínhtrịcuốithờikỳChiếnquốcđược.ÔngđãcùngvớiLaoÁi,câukết vớiThái hậuTriệuThị,mẹđẻ củaTần vươngDoanhChính, là ngườihoangdâmvôđộ,kếtquảdẫnđếnnguyhiểmchotínhmạng.Năm237trướccôngnguyên,TầnThuỷHoàngvôcùngphẫnnộđốivớiLãBấtVi,LãBấtVisợmangtộinênđãtựtử. ***

LãBấtVi làmộtnhàbuôn lớnởvùngDươngTrạc.Ôngđibuônchuyếnởrấtnhiềuđịaphương.Ôngmuarẻbánđắt,dođómàôngphấtlênthànhgiàucó.Giasảncủaôngcótớingànvạnlạngvàng. NămTầnChiêuVươngthứ40(năm267trướccôngnguyên),Tháitửquađời.Đếnnămthứ42(năm265trướccôngnguyên)TầnChiêuVươngđưangườiconthứhaicủaAnQuốcQuânlàDoanhTrụlênlàmTháitửnướcTần.AnQuốcQuâncócảthảyhơn20ngườicontrai.HồiđóAnQuốcQuâncómộtmỹphirấtđượcNgàisùngáinênđượcNgàiđưalênlàmChínhphunhân,đượcgọilàHoaDươngphunhân.HoaDươngphunhânkhôngcócontrai.AnQuốcQuâncómộtngườicontraitronghànganhchịemtênlàTửSở.MẹTửSởtênlàHạPhi.BàkhôngđượcAnQuốcQuânyêumến.LàcontincủaTầnquốc,TửSởbịđưađếnthànhHàmĐanlàthủđôcủanướcTriệu.NướcTầnđãnhiềulầnđánhphánướcTriệu,dođócácquânthầnnướcTriệuđốixửvớiTửSởkhônglấygìlàmtửtếcholắm. TửSởlàmộtđứaconvôcùngranhmãnhcủaAnQuốcQuânnướcTầnđilàmcontinởnướcchưhầu.Tiềnnongxengựakhôngđủdùng,cuộcsốngthiếuthốn,TửSởrấtkhônghàilòng.HồiđóLãBấtViđangbuônbánởHàmĐan,đôthànhcủanướcTriệu,thấycảnhTửSởnhưvậythìrấtthôngcảmvớicảnhngộcủaanh.LãBấtVichorằng“Đâylàmộtmónbở,cóthểlợi dụngđược ”.Thế làLãBấtVi chủđộngđến thămTửSở,Ông thuyếtphụcTửSởrằng:“Tôicóthểlàmchoanhcónhàcaocửarộng!”TửSởcười,nói:“TrướcmắthãyxâynhàcaocửarộngchochínhbảnthânÔngđi,rồisauđóhãyxâynhàchotôi!”LãBấtVitrảlờiTửSở:“Anhkhôngbiếtcáiđiềusâuxakỳdiệu trongđóđấy thôi.Cửanhàanhcómởrộng thìcửanhà tôimớimởrộngđược”.TửSởhiểurõLãBấtVimuốnnóigìnênđãmờiLãBấtVingồirồihànhuyêntâmsựvớiông.LãBấtVinói:“TầnChiêuVươngtuổiđãcaorồi,AnQuốcQuânnhấtđịnhđượclậplàmTháitử.TôinghenóiAnQuốcQuânrấtsùngáiHoaDươngphunhân.HoaDươngphunhânkhôngcócontrai.NgườicóthểxáclậpmộtngườitrongdònghọlàmcontrưởngcủaAnQuốcQuânthìchỉcóthểlàHoaDươngphunhân.Hiệnnay,anhcóhơn20anhchịem.Anhlàmộttrongnhữngngườiđó,saochẳngđượcưuáigìmàchỉlàmộtcontinsốnglâudàiởnướcchưhầu.NếuTầnChiêuVươngquađờithìAnQuốcQuânđượcphonglàmTầnVương,lúcđóthìanhchẳngcóhyvọnggìđểcạnhtranhngôiThái tửvớingườianhcủaanhcũngnhưvớicácanhemmàlâunayvẫnđượcgầngũiphụngthờphụthâncủaanh“.TửSởnói:“Rấtđúng,nhưngtôicócáchgìđểđốiphóđượcvớihọ?“LãBấtVitrảlờirằng:“Anhrấtnghèo,lạicưtrútạinướcTriệuxaxôi,chẳngcógì

đểbiếuxéncácbậcđànanh,đểmờikháchkhứabạnbè.Tôituycũngnghèo,songtôixintựnguyệnbỏrachoanh1.000lạngvàngđểthaymặtanhđivềphíaTâynướcTầnđểthuyếtphục,đểphụngdưỡngAnQuốcQuânvàHoaDươngphunhân,làmsaođểcácvịđóđưaanhlênlàmngườithừakếchínhthức”.TửSởnghenóivậythìcúiđầulậytạvànói:“NếuthậtsựthựchiệnđượckếsáchcủaNgài,thìsaukhitôiđượcchấpchính,tôinhấtđịnhsẽchianướcTầnđểNgàicùnghưởng.” LãBấtViliềnlấy500lạngvàngtặngchoTửSởđểlàmphídụngtiếpđãikháchkhứabạnbè.Ôngcũngbỏra500lạngvàngđểmuanhữngvậtquíbáu,hiếmcóvàtựmìnhmangsốchâubáuquíhiếmấyđivềphíaTâyđếnnướcTầnđểtiếnhànhcáchoạtđộngtuyêntruyền,thuyếtphục.TrướchếtLãBấtVixinđượcgặpbàchị củaHoaDươngphunhân,nhờchuyểntặngHoaDươngphunhântoànbộsốchâubáumàôngmangtheo.SauđóLãBấtVilợidụngthờicơcómặtHoaDươngphunhânđểtângbốcTửSở,nàolàTửSởlàngườihiềnhậu,thôngminh,linhlợinhưthếnào,giaoduvớicác tân khách ở nước chư hầu tế nhị ra sao, hầu như đã quen thân tất cảnhữngngườitaitomặtlớn,nhữngngườinổitiếngtoànnướcTriệu.NàolàTửSởnói:“Cảđờitôisốngnhờvàophunhân,ngàyđêmrơilệvìnhớđếnTháitửvàHoaDươngphunhân”.HoaDươngphunhânnghenóivậythìrấtphấnkhởi.LãBấtVilạixúibẩybàchịcủaHoaDươngphunhân,nóibànêntìmmọicáchkhuyêngiảichoHoaDươngphunhânrằng:“Chịđãtừngnghenói,ngườinàochỉdựavàonhansắccủamìnhđểđượcsùngái,phụngdưỡngthìkhiđãgiàyếu,nhansắcđãphaitànthìsựâuyếmcũngsẽgiảmđi.Hiệnnay phu nhân đang phụng dưỡngThái tửAnQuốcQuân, đượcNgài yêuthương, chiều chuộng, song phu nhân lại không sinh được cho Ngài mộtngườicontrai.Nếutrongthờigiannàyphunhânkhôngsớmnhậnlấymộtđứaconnàođóthôngminh,hiếuthuậntrongsốhàngchụcđứaconcủaAnQuốcQuân, nhận nó làm con đẻ thì phu nhân sẽ ở vào tình thế rất nguyhiểm.Bởivì khiphuquâncòn sốngmàphunhâncóđượcđứa con chínhthứcthìphunhâncàngđượctônquí,vàsaukhiphuquânbănghàphunhânsẽlậpngaycontraimìnhlênkếvịngôiVương.Nhưvậyquyềnthếcủaphunhântrướcsaukhôngbaogiờbịsuygiảm.đóchínhlàcáimàngườitagọilàthượngsách,chỉdựavàomộtcâunóimàcóthểcóđượccáilợichovạnthế.ConngườitanếukhôngbiếtxáclậpđịavịcủamìnhtronglúccònvinhhoaphúquíthìkhinhansácđãphaitànhoặcsaukhikhôngđượcQuânvươngquítrọngyêuchiềunữathìdùcónóigìđinữacũngchẳngcóíchgì.NgàynayTửSở làmột người thôngminh, hiền lành, lịch sự.Anh ta cũng biếtmìnhlàmộttrongnhữngngườiconcủaAnQuốcQuân,nếutheothứbậcthì

khôngthểnàophonglàmcontrưởngđược.HơnnữaHạPhi,mẹđẻcủaTửSởlạikhôngđượcAnQuốcQuânyêumến,chonênnóchỉcóthểnươngtựavàophunhânmàthôi.TronglúcnàynếuphunhânđềbạtđượcTửSở,choanh ta trở thànhcon trưởngcủaAnQuốcQuân thì suốtđờiphunhânvẫnđượcnướcTầntrọngvọng”.HoaDươngphunhânthấylờilẽcủaLãBấtVirấtcólý,chonênnhânlúcTháitửnhànrỗi,bàđãchuyệntròvớiAnQuốcQuânmộtcách rấtdịudàngvềcậucon traiTửSởđang làcon tinởnướcTriệu.Bàkể rằngTửSởhết sức thôngminh lại rấthiền thảo, rằngnhữngngườicóqualạinướcTriệuđềurấtcatụngTửSở.TiếpđóHoaDươngphunhânlạikhócthútthítmànóirằng:“Thiếpcómaymắnlàđượcởhậucung,nhưnglạibấthạnhlàkhôngsinhđượcchoVươngmộtđứacontrai,mongrằngQuânvươnghãylậpTửSởlàmcontrưởng.Nhưvậythânphậnthiếpmớicóchỗđểnươngnhờ”.AnQuốcQuânđãchấp thuận lờiyêucầucủaHoaDươngphunhân,rồicùngHoaDươngphunhânkhắcbảnNgọcPhùđểlàmbằngchứng,ướcđịnhphongchoTửSởlàmcontrưởng.AnQuốcQuânvàHoaDươngphunhânđãtặngchoTửSởrấtnhiềutàivậtquígiávàmờiLãBấtVilàmthầydạychoTửSở.DođódanhvọngcủaTửSởởnướcchưhầucàngthêmlớnlao. LãBấtVituyểntrongđámvũnữởHàmĐanmộtsốđồnghươngrấtxinhđẹplạibiếtmúahát.Trongđámvũnữcómộtcômỹnữđãcóthai.MộtlầnTửSởngồiuốngrượuởtrongnhàLãBấtViđãnhìnthấycômỹnữnày,tronglòngrấtáimộcôta.TửSởđứngdạybáithọLãBấtVi,hyvọngLãBấtVi sẽ cho anh cho cômỹ nữ.Thoạt đầu Lã BấtVi rất bựcmình,nhưngnghĩlạiôngđãvìTửSởmàbỏramộtphầnlớngiatài,chibằngdùngluônthủđoạnnàyđểcâuhànghoálạ.ThếlàLãBấtViđồngýtặngluôncômỹnữnàychoTửSở.CômỹnữHàmĐannàyđãgiấusựthậtcóchửacủamình,đếnthángthứ12,côtađẻraDoanhChính.ThếlàTửSởphongchocôtalàphunhân. NămTầnChiêuVươngthứ50(năm257trướccôngnguyên),nướcTầnpháiVươngỶbaovâytiếnđánhHàmĐancủanướcTriệu.Tìnhthếrấtnguycập,nướcTriệuđịnhgiếtcontincủanướcTầnlàTửSở.TửSởthươnglượngvớiLãBấtVibànmưuchạytrốn.Họđãdùng600cânvàngđểhốilộchobọnquan lạicanhgiữcổng thànhcủanướcTriệu,đểhọchạyđượcrangoài.TửSởvàmột sốngườikhác từHàmĐanchạyđếnmộtdoanh trạiquânđộicủanướcTần,vàcuốicùnghọvềđượcđếnnướcTần.NướcTriệuđịnhgiếtvợvàcontraicủaTửSở,nhưngvìvợcủaTửSởlàcongáicủamộtgiađìnhgiàucócủanướcTriệunênđượcchegiấuđi.Chínhvìvậymàmẹcon còn sống sót. Năm Tần Chiêu Vương thứ 56 (năm 251 trước công

nguyên),TầnChiêuVươngốmchết,TháitửAnQuốcQuânđượckếvịlàmQuốcVươngnướcTần.ĐólàTầnHiếuVănVương.HoaDươngphunhânđượcTầnHiếuVănVươngphonglàmVươngHậu,TửSởcũngđượcphonglàmTháitử.LúcđónướcTriệuđãtrảlạivợvàDoanhChính,contraicủaTửSởvềnướcTần. TầnVươngDoanhTrụtrịvìđượcmộtnămthìquađời.TriềuthầnđãtruytặngtônhiệulàHiếuVănVương.TháitửTửSởthayTầnHiếuVănVương lên làmQuânVươngmới.Đó làTầnTrangTươngVương.TửSởphongbàmẹnuôiHoaDươngVươngHậulênlàmHoaDươngTháihậuvàcũng tôn Hạ Phi, mẹ đẻ của mình làm Hạ Thái hậu. Năm Trang TươngVươngthứnhất(năm249trướccôngnguyên)TầnVươngbổnhiệmLãBấtVilàmThừatướngnướcTầnvàphongônglàmVănTínhầu,cấpchoôngmộttrangtrại10vạnhộởLạcDương,HàNamlàmphongđịa.TrangTươngVươnglênngôiđếnnămthứ3thìchết.TháitửDoanhChínhkếvịlàmTầnVương,tônsùngLãBấtVilàmTướngquốc,xưnghiệulà“TrọngPhụ”.TầnvươngDoanhChínhcònnhỏtuổi,TháihậuTriệuThịthườngxuyêntưthôngvớiLãBấtVi.NôbộctrongnhàLãBấtVicótớicảvạnngười.HồiđónướcNgụycóTínLăngQuân,nướcSởcóXuânGiápQuân,nướcTriệucóBìnhNguyênQuân,nướcTềcóMạnhThườngQuân,nhữngngườinàyrất thíchhộihèđìnhđám,tiếpđãikháchkhứalubù.LãBấtVichorằngnướcTầnrấthùngmạnh.Ôngtarấtbuồnvìkhôngđượcnhưngườita,chonêncũngchiêumộcácdanhsĩkhắpbốnphương,tiếpđãihọhếtsứcnồnghậu,thếlàtrongphủcủaôngđãcótớitrên3.000vịkhách.HồiđótrongcácnướcchưhầucórấtnhiềungườimồmmépgiỏigiangnhưnhómTuânKhanh(TuânHuống),viếtsáchTấnbiếntrongthiênhạ.LãBấtVicũngđểchomọingườigiúpviệctrongphủcủamìnhviếtranhữngđiềutainghemắtthấy,tậphợplạithànhtừngbộsáchgọilàBátLãm,LụcLuận,ThậpNhịKỷ,tấtcảgồmhơn20vạnchữ.LãBấtVichorằngbộsáchnàycóthểthâutómđượcmọisựviệctrongvạnvậtcổkimtrongthiênhạ.ThếlàLãBấtViđặttênchobộsáchnàylà“LãThịXuânThu”.Saukhibộsách“LãthịXuânThu“hoànthành,LãBấtViliềndánBốcáotrêncổngthànhHàmDương,treotrêncổngthànhhàngngànlạngvàng,mờidusĩ,tânkháchcácnướcđếnvàtuyênbốrằng,nếuaithêmvàocuốn sáchđượcmột chữ thì sẽ thưởngchongườiđó1.000 lạngvàng. TầnThủyHoàng ngày càng khôn lớn trưởng thành, vậymàTháihậuTriệuThịvẫngiandâmvôđộvớiLãBấtVi.LãBấtVisợrằngloạndâmnhưvậysẽnguyhạiđếnquyềnthếcủamình.ChonênôngtađãngấmngầmtìmLaoÁi,mộtngườicóbộdươngvậtrất tođếnlàmxánhân,dungtúng

choôngtatổchứcnhữngbuổihộihèhátmúa.LãBấtVilạisaiLaoÁidùngxeđồnglănđilănlạicốtđểchoTriệuTháihậunghethấyđểrồihiếndângLaoÁichoTriệuTháihậu.SaukhiTriệuTháihậubiếtchuyệnvềLaoÁithìquảnhiênbàtarấtmêLaoÁi,rấtmongđoạtđượcLaoÁi.LãBấtVibènhiếndângngayLaoÁichoTriệuTháihậu.LãBấtVivờvĩnhxuingườicáogiácLaoÁiphạm tộiđángphảixửphạtcunghình (đem thiến thànhquanhoạn).LãBấtVilạinóiriêngvớiTriệuTháihậurằng:“CóthểgiảvờđemLaoÁiđihoạn,nhưvậyLaoÁimớicóthểởlạihầuhạTháihậuđược”.ThếlàTriệuTháihậubènngầmthưởngchoviênquanđãtiếnhành“thiến”LaoÁi,giảvờđịnhtộichoLaoÁi,đồngthờicònvặthếtrâuvàlôngmàytrênmặtLaoÁiđi,giảvờlàmchoLaoÁithànhmộttênquanhoạnnhưthật.VìthếnêncuốicùngLaoÁimớiđượcđếnphụngdưỡngTháihậu.SaukhiTháihậuđoạtđượcLaoÁirồithìhếtsứcnuôngchiềuôngta,đilạilàmtìnhvớiLaoÁiđếnmứcmang thai.Tháihậu lo sợngườiđờibiết chuyệnhọgiandâmnênđãgiảvờđixembói,cầnphảithayđổimôitrườngđểtránhtaihoạnênđãchuyểntừVươngcungrờisangsốngởUngcung.LaoÁiluônluônđi theoTháihậuđichơivàđượcưuáimộtcáchkỳ lạ.MọiviệcchínhsựtrongtriềuđìnhđềudoLaoÁichuyênquyềnquyếtđoán.NôbộctrongnhàLaoÁicótớimấyngànngười.BạnbèkháchkhứadựavàoLaoÁiđểmuaquanbántướcxinđếnlàmxánhânởphủcủaLaoÁicũngcótớitrênngànngười. TầnThủyHoàng trịvìđếnnăm thứ7 tức lànăm140 trướccôngnguyên,thìHạTháihậu,mẹđẻcủaTrangTươngvươngốmchết.HiếuVănVươnghậulàHoaDươngTháihậuđượcchônchungtrongmộtlăngmộvớiTầnHiếuVănvương.ContraicủaHạTháihậulàTrangTươngVươngđượcchôntạiChỉDương,chonênkhiHạTháihậuchếtphảichônriêng,đơnđộctạiphíaĐôngcủaĐỗNguyên.Bàdichúclạirằng:“NhìnvềphíaĐôngthìcócontraitôi,nhìnvềphíaTâythìcóchồngtôi.Sau100năm,bêncạnhtôitấtnhiêncòncómuônnhàtrongthônấpnữa.” NămTầnThủyHoàngthứ9(năm238trướccôngnguyên)cóngườitố giác với Doanh Chính rằng đúng là Lao Ái chưa bị hoạn thật, ông tathườngxuyên tư thông loạndâmvớiTriệuTháihậuvàcònsinhđượcđứaconthứhainữa,nhưngđềubịgiấuđi.LaoÁicònâmmưubímậtvớiTriệuTháihậurằng“NếuTầnVươngbănghà,thìhọsẽđưađứacontrainàylênkếvị”.ThếlàTầnVươngDoanhChínhgiaochophápquanđiềutra trừngtrị.KếtquảđúngnhưmọingườiđãphátgiácvàsựviệccònliênquanđếnTướngQuốcLãBấtVi.Tháng9nămấyTầnVươngđãgiếtLaoÁivàchudi3họnhàLaoÁivàcũnggiếtluôncảđứaconthứ2củaTháihậuvàđưaThái

hậuđếnởcungUng.NhữngxánhâncủaLaoÁibịtriềuđìnhtịchthugiasảnvàđàyđếnThụcđịa(naylàTứXuyên).ThậtraTầnVươngcũngmuốngiếtcảTướngQuốc,songnghĩđếnviệcLãBấtViđãcócônglaorấtlớnphụngdưỡngTrangTươngVươngvàlạicórấtnhiềutânkháchcùngbiệnsĩđãxinchoLãBấtVi,nênTầnVươngDoanhChínhđànhphảitrịtộitheophápluật. Tháng 10 nămTầnThủyHoàng thứ 10, Lã BấtVi bị cách chứcTướngQuốcởnướcTần.ChođếnkhicóngườiởnướcTềtênlàMaoTiêukhuyêngiảiTầnVươngDoanhChínhnêndànhoàvớimẫuhậu,lúcđóTầnVươngmớiđếnUngđịađểđónTháihậuvàcùngvớibà trởvềĐô thànhHàmDương.Đồng thời cũngđuổiVănTínHầuLãBấtVi rakhỏi thủđôHàmDươngcủanướcTần,bắtôngphảivềtrangtrạiđượcphongcủaôngởHàNam.Sauhơnmộtnămthìcácchưhầu,tânkháchvàcácsứgiảkhôngngừngđếnnướcTần,ngườingườinốiđuôinhauđếnthămhỏiVănTínHầuLãBấtVi.TầnVươngsợLãBấtVibấtmãnrồisinhraphảnloạn,liềngửichoVănTínHầuLãBấtVimộtchiếuthư,trongđóviết:“Khanhcócônggìđối với nướcTần,mànướcTầnphải phong cho khanh tỉnhHàNam, chokhanhthừahưởngvùngđấtcó10vạnhộ?KhanhcóquanhệgìthânthuộcvớiTầnVươngmàdámxưnglà“TrọngPhụ”?Trẫmra lệnhchokhanhvàgiathuộcphảichuyểnđếnởđấtThục!”LãBấtVitựnghĩlàmìnhđắctộivớiTầnVương, sợ rằng sẽ bị giết cho nên đã uống thuốc độc tự tử.Hai conngườimàTầnVươngDoanhChínhcămgiậnlàLãBấtVivàLaoÁiđềuđãchết.TầnVươngđãchogọinhữngxánhâncủaLaoÁibịđàyđếnThụcđịatrở về.NămTầnThủyHoàng thứ 19 (năm228 trước công nguyên)TriệuTháihậuquađời.TầnThủyHoàngthượngtônhiệuchoTriệuTháihậulàĐếThái hậuvà chôn cất thi hài bàở trong lăng củaTầnTrangVươngởChỉDương. Tuyểntự“Sửký“ Quyển85

LƯUTỴ

NgôVươngLưuTỵlàcontraiLưuTrọng,anhtraicủaHánCaoTổLưuBang.Nămthứ7saukhiHánCaoTổbìnhđịnhđượcthiênhạthìlậpLưuTrọng lên làmĐạivương.NhưngkhidânHungnô tấncôngđấtĐại,LưuTrọngkhôngthểgiữnổinênđãbỏphongquốc,lẻntheoconđườnghẻmchạyđếnLạcDương,tựđếnđầuthúvớiThiêntửLưuBang.ThiêntửLưuBangthấyLưuTrọngcũnglàđồngbàocốtnhụcvớimình,chonênđãkhôngtrừngtrịanhtatheophápluậtcủaNhànước,màchỉgiángLưuTrọngxuốnglàmHợpDươnghầu.MùathunămHánCaoTổthứ11(năm196trướccôngnguyên) Hoài NamVươngAnh Bố khởi binh tạo phản. Phía Đông đánhchiếmHình địa, thôn tính quân đội củaVương quốc, phíaTây vượt sôngHoàiHà, tấncôngnướcSở.HánCaoTổLưuBang tựmình lênngựadẫnquânđitrấnápAnhBố.ContraicủaLưuTrọnglàBáihầuLưuTỵhồiđócòn rất trẻ,mới có20 tuổi, rất cóchíkhí.Anhcầmđầuđộiquânkỵbinhtướng sĩ cùngHán triều Hoàng đế đánh bại đội quân củaAnh Bố ở HộiThuỳ,phíaTâyhuyệnĐan.AnhBốphảibỏchạy.VươngHìnhLưuCốbịAnhBốgiếtchết,khôngcóngườinốidõi.LưuBangrấtlochotìnhhìnhởhaivùngNgô,Hộikê,khôngcóQuốcvươngnàocóđủsứcđủlựcđểđitrấngiữnhữngđịaphươngnày.CácHoàngtửthìcònnhỏ,chonênngườiđãlậpLưuTỵlênlàmNgôVươngởngayvùngđấtBáiđểcaitrị3quậngồm53huyện.Đã làmlễphongVươngấnchoLưuTỵ,HánCaoTổ lại triệukiếnLưu Tỵ đến để xem mặt và nói với Lưu Tỵ: “Hình như khanh có phảntướng”.TronglòngLưuBangrấtânhận,nhưngđãlàmlễphongtướcmấtrồi, chỉ còncáchxoa lưngLưuTỵvàcảnhcáo: “Từnaychođến50nămnữa,cácmiềnĐôngNamcủatriềuHánnếucóxảyravụphảnloạnnàothìchỉdokhanhgâyramàthôi.Chẳngquadướibầutrờinày,chúngtađềulàngườihọLưu,làngườitrongmộtnhàcả,khanhtuyệtđốikhôngđượclàmphản loạn!”LưuTỵcúiđầu trả lờiLưuBang:“Thầnkhôngdám tạophảnđâuạ!” TrongthờikỳHánHiếuHuệđếvàLãHậuthốngtrị,thiênhạvừamớiđượcyênổn, cácquậnquốcchưhầuchỉ có thểanủinhândân trongquậnquốccủamìnhmàthôi.ỞquậnTượngChươngcủanướcNgôcómỏđồng,LưuTỵ liền triệu tậpbọn lưumanhởmọinơiđếnđểđúc tiền, nấunướcbiểnlàmmuối,chonênkhôngthutiềnthuế,Nhànướctrởnêngiàucó.ThờikỳHánVănđếtrịvì,TháitửcủaNgôVươnglàLưuHiềnđivàotriềuđểbáikiếnThiêntử,đểcócơhộiphụngdưỡngHoàngTháiTửănuống,cờ

bạc. Sư truyền củaThái tửNgôVương đều là người Sở, là những ngườihunghãn,bìnhthườngrấtngạomạn.KhichơicờbạcthườnghaytranhchấpvớiHoàngThái tửchứkhôngcungkínhThái tử.DođóHoàngThái tửđãđánhLưuHiềnlàTháitửNgôVươngtạimộtsòngbạcvàgiếtchếtanhta.TriềuđìnhchongườiđưalinhcữucủaTháitửNgôVươngvềnướcNgôđểmai táng.KhiđếnnướcNgô,NgôVươngLưuTỵ rấtkhônghài lòng,oántrách:“ChúngtađềulàđồngTôngởtrongthiênhạ,ngườichếtởTrườngAn,đánglẽphảichôncấtởKinhsư,tạisaocứnhấtđịnhphảichongườiđưavềnướcđểantáng?”SauđóNgôVươnglạipháingườikhiênglinhcữuđưavềTrườngAnchôncất.Bắtđầutừsựkiệnnày,NgôVươngLưuTỵngấmngầmphảnlạilễtiếtmàPhanCựđãtừngtônsùng,giảvờốmkhôngvàotriều.KhibênKinhsưbiếtchuyệnlàNgôVươngLưuTỵvìchuyệncontraimàgiảvờốmđểkhôngvàotriềubáikiếnThái tử,saukhikiểmtra,chứngthựcNgôVươngđúnglàkhôngốmđaugìcảthìkhinướcNgôpháiSứgiảđếnTrườngAn,cácquanviêncủatriềuđìnhđãbắtgiữhọđểtiếnhànhthẩmvấn.Saukhi biết tin nàyNgôVương rất sợ nên càng tích cực chuẩn bịmưu phảnmạnh hơn. Sau nàyNgôVương cử người thay ông đến gặpHoàng đế đểhànhthuthỉnhlễ,mộtlầnnữaHoàngđếchấtvấnSứgiảcủaNgôVương.Sứgiảtrảlời:“NgôVươngLưuTỵquảthựckhôngốmđaugì,chỉvìHántriềuđãnhiềulầntrừngtrịSứgiảcủaNgôquốc,chonênNgôVươngmớigiảvờsinhbệnh.Vảlạitrongsáchcổcóviết“Xemcáởtrongđầmsâulàkhôngcólợi”.NhưngàynayNgôVươngvừamớigiảvờốm,nếuđểbịphátgiác,bịHoàngđếkhiểntráchthìlạicàngđángsợ,sợrằngHoàngđếsẽxửtử,mọiâmmưuquỉkếđềukhônggiúpíchđượcgì.MongrằngHoàngthượngcóthểlượngthứ,hoàhảovớiNgôVương”.ThếlàThiêntửliềnphóngthíchchocácSứgiảcủaNgôVương,chohọtrởvềNgôquốc,đồngthờicòntặngchoNgôVươngmấycái gậy, ân chuẩnchoLưuTỵdo tuổi tácđã cao, có thểkhôngvàoKinhđểtriềukiếnThiêntử.SaukhiNgôVươngđượcmiễntội,ýtưởngbímậtâmmưutạophảncũngdầndầntiêutan.TuynhiênlãnhđịacủaLưuTỵdocócái lợicủamỏđồngcó thểđúc tiềnvàcócámắm,chonênnhândân có thểkhôngphải nộp các loại thuếkhác.Binh sĩ đi phụcdịch,NgôVươngđềuphátcho tiềnvàng.Cứđếnngày lễ,ngày tết lạiđiuý lạonhữngngườicótàinăng,banthưởngchonhữngngườibìnhdân.CácquanlạicủacácquânquốckhácđếnNgôquốcđểbắtnhữngkẻphạmtộithìnướcNgôchechởchohọ,khôngchodẫnđộđemvề.Tìnhhìnhnhưthếnàykéodàihơn40năm.ChínhvìnguyênnhânnàymàNgôVươngLưuTỵcóthểđithămdânchúngtrongphongquốccủamình. TriềuThốđảmnhiệmgialệnhnhàTháitử,cóthểđượcHoàngThái

tửbanthưởngvàyêumến.ĐãnhiềulầnanhtanóilàNgôVươngcótội,cóthể cắt giảm phong địa củaNgôVương.TriềuThố lại viết nhiều bản tấukhuyêngiảiHánVănđế làngườikhoandung,khôngnhẫn tâm trừngphạtLưuTỵ.DođóNgôVươngLưuTỵỷ thếngàycàngkiêucăngngạomạn.SaukhiHánCảnhđếlênngôi,TriềuThốđảmnhiệmchứcNgựsửđạiphu,ônglạiviếttấu“Ngàyxưa,HánCaoTổvừamớibìnhđịnhđượcthiênhạ,vìcóítanhchịem,ChưHoàngtửcònthơấu,bấtđắcdĩmớiđạiphongngườicùnghọ.ChonênLưuBangphongchoconthứĐiệuHuệvươngthốngtrịhơn70huyệncủanướcTề,phongchothứđệlàmNguyênvương,thốngtrịhơn40huyệncủanướcSở,phongchoLưuTỵ,contraicủangườianhlàmNgôVương,choôngtathốngtrịhơn50huyện.Cònphongchohọhàngthânthích3chihọ,chiamộtnửaphầnđấtcủanhàHán.Ngàynay,NgôVươmgLưuTỵlấylýdongàyxưaTháitửbịgiếtvìgiảvờốm,cựtuyệtkhôngtriềukiếnThiêntử,nếuđịnhtộitheophápluậtcổđạithìphảixửtửhình.HánVănđếkhôngnhẫntâmgiếtôngtamàchỉlênánvàđánhchomấygậy.Quốcgia,triềuđìnhđốiđãivớiNgôVươngLưuTỵânđứcrấtsâuđậm.Theo lý thìNgôVươngLưuTỵphảicảitàquichính.Nhưngtráilạiôngtacàngtrởnênkiêu căng, dâm loạn, dựa vàomỏ để đúc tiền đồng, ra biển lấy nước làmmuối,lôikéobọnlưumanhcônđồtrongthiênhạđểâmmưulàmloạn.HiệnnaytriềuđìnhđãlàmchoNgôVươngLưuTỵsuyyếuthìôngtamuốntạophản,khônglàmchoôngtasuyyếu,ôngtacũngvẫnmuốntạophản.Nếutướcphiên,ông ta tứckhắc tạophản, thế thìmốinguyhạichoông tacòntươngđốinhỏ;cònnếukhôngtướcphiên,NgôVươngkéodàicuộctạophảnthìgâytaihoạchoquốcgiacànglớn.MùaĐôngnămHánCảnhĐếthứ3(năm154trướccôngnguyên)SởVươngvàotriềuthamkiếnThiêntử.NhâncơhộinàyTriềuThốtốcáoSởVươngLưuMậutrướcđâyđãphụcvụBạcTháihậuvàđãphạmtộigiandâm,xinHoàngđếxửtửôngta.HánCảnhĐếbanbốchiếulệnhmiễnchoSởVươngtộichết,đàyôngtađếnquậnĐôngHải.Triềuđình thừa thếcũng tước luôncủaNgôVươngLưuTỵhaiquậnTượng Chương và Hội Kê. Cộng thêm tội TriệuVương đã mắc hai nămtrướcnênđãtướcluôncảquậnHàGiancủaôngta.DomắctộimuaquanbántướcmàGiaoTâyvươngLưuẤncũngbịtướcmất6huyện. CácđạithầntriềuđìnhnhàHánbànbạctướcgiảmđấtphongcủanướcNgô.NgôVươngLưuTỵsợChínhphủTrungươngtướcphiênvôhạnđộnênđãvinvàođóđểâmmưuphátđộngbinhlính,mưuđồphấtcờtạophản.ThấyrằngtrongđámChưhầuvươngkhôngcóngườinàocókhảnăngtiếnhànhâmmưubímậtvớimình,nghenóiGiaoTâyvươnglàngườivũdũnghàokhí,lạigiỏivềquânsự,cácchưhầunướcTềđềusợôngta,thếlà

NgôVươngcửTrungđạiphuỨngCaođisangGiaoTâyvươngcông tác.ỨngCaokhôngmangtheothưcủaNgôVươngmàchỉtruyềnđạtkhẩudụýcủaNgôVươngLưuTỵlà:“NgôVươngkhôngcótàiđức,sớmmuộngìthìcũnggặp taihoạ,khôngdám tựmình rangoài,nêncử tôiđến trìnhbàyýđịnhtốtđẹpcủaNgài”.GiaoTâyvươngnói:“Xintiênsinhchỉgiáo”.ỨngCao trả lời:“HiệnnayChúa thượngđềbạtnhữngkẻgian loạn, tándươngnhữngkẻgianthần,sùngáingụyquântử,tintưởngởnhữngkẻkhốnkiếplàmđiềuthịphi,lơilỏngcácluậtlệnh,chiếmđoạtđấtđaicủachưhầu,càngngày càng khủng bố dữ, tàn sát nhiều, trừng trị các lương thần, thiện dânngày càngnghiêm trọng.Tụcngữ có câu: “Thoạt đầu ăn cám, saunày ăncơm”. NgôVương và Giao Tây vương đều là những chư hầu vương nổitiếng, nếu chẳng may bị triều đình phát giác, e rằng tất cả chúng ta đềukhôngđượcyên thân.NgôVươngđangbệnhhoạn,hơn20nămrồikhôngđếnKinhvàoTriềuđược.Ngàirấtlobịngườitanghingờthìkhôngcócáchnàotựbạch,hiệnnayđãchúýcẩnthậnhơnmàvẫnsợkhôngcóaihiểucho.Thần nghe trộm thấyĐại vươngNgài bị liên lụy bởi việc bán quan tước,nghenóichưhầuvươngbịthuhồiphongđịa,màtộilỗikhôngchỉcónhưvậy,nênsợrằngkhôngphảichỉbị thuhồiđấtđaimà thôiđâu”.GiaoTâyvươngđáplạirằng:“Ngàinóirấtđúng,cóviệcnhưvậythật.VậythìNgàitínhlàmsaođây?”ỨngCaonói:“Thùhậntươngđồngthìphảigiúpđỡlẫnnhau;sởthíchtươngđồngthìphảithôngcảmvớinhau;tâmtìnhtươngđồngthì phải cùngnhau làm trọn; nguyệnvọng tươngđồng thì phải cùngnhautheo đuổi; lợi ích tương đồng thì phải đồng sinh cộng tử. Ngày nayNgôvươngtựthấycóchungmốiloâuvớiĐạivương,mongrằngsẽthuậntheothời thế, tuântheođạolý,hysinhtínhmệnh,giải trừ taihoạchothiênhạ.KhôngbiếtNgàicóđồngývớicáchsuynghĩcủaNgôVươnghaykhông?” GiaoTây vương giậtmình nói: “Tôi làm sao dám làm như vậy?NgàynayChúa thượngtuycónóngnảyvộivàng, tôicũngđànhchịuchếtmàthôi,chứkhôngthểkhôngsuytônôngta”. ỬngCaotrảlời:“KhanhcửđạiphuTriềuThốđếnmêhoặcThiêntử,chiếmđoạtlấyphongđịacủacácchưhầuvương,làmchocáctrunghiềnkhôngnghe,không thấygìhết,cácđại thần trong triềuđìnhđềuoánghét,cácchưhầuvươngđềucóýđồmưuphản.Nhữngđiềukhanhlàmđãlênđếncựcđiểm.SaoTuệxuấthiện,hoàngtrùngđãnhiềulầngâytaihoạ.Tìnhhìnhnàymộtvạnnămmớigặpmộtlần,cònkhiâusầukhổnãothìchínhlàđiềukiệnđểthánhnhânxuấthiện.ChonênNgôVươngdựđịnhlấyviệcmưusátTriềuThốởtrongtriềuđìnhlàmlờihiệutriệuquânđộihậuvệđitheoĐạivươngtunghoànhngangdọcngoàichiếntrường.Nhândânnhữngvùngmà

quânđộiđánhđến, tấtcảđềuquihàng,những thànhphốmàquânđội tấncôngđềuthuphụcđượccả,trongthiênhạkhôngcóngườinàodámkhôngthầnphục.NếuquảthậtĐạivươngkhônggiữđượclờihứa,thìNgôVươngdẫnSởVươngđiđánhchiếmHàmCốcQuan,cốthủởDoanhDương,giữlấykholương,ngănchặnquânđộinhàHán.Sắpxếpcáccưxáchoyênổn,chờĐạivươngđến.MayramàĐạivươngthânchinhgiálâmthìthiênhạcóthểbị thôntính,haivịQuânvươngsẽchianhauthiênhạ,chẳngđượclắmsao?” GiaoTâyvươngnói:“Được”.ỬngCaovềđếnnướcNgôliềntấubáolênNgôVương.NgôVươngvẫncònloGiaoTâyvươngvẫnkhôngchịuthamgiaphốihợp,chonênôngđãthânchinhđiđếnchỗGiaoTâyvươngđểliên kết vớiGiaoTây vương tại chỗ.Quần thần trong nướcGiaoTây, cóngười nghe nóiGiaoTây vương có âmmưu bímật nên đã khuyên rằng:“PhụngdưỡngHoàngđếlàviệclớnrất tốt.HiệnnayĐạivươngliênminhvới quân đội củaNgôVươngLưuTỵ tấn công về phíaTây.Nếu sự việcthànhcôngthìhaivịQuânvươngchianhauthiênhạ,nếunhưhoạnnạnthìcùngchịu.Đấtphongcủacácnướcchưhầukhôngbằng2/10củaHánquận,nếukhởibinhlàmloạnsẽlàmchoTháihậulolắng,đókhôngphảilàmộtchủýhay”.VềcơbảnGiaoTâyvươngkhôngnghelờikhuyêncủahọ,màchoSứgiảđimờicácTềvương,TruyXuyênvương,GiaoĐôngvương,TếNamvương,TếBắcvươngcùngphốihợphànhđộng.Tấtcảđãnhậnlờisẽphốihợpvàcònchorằng:“ThànhDươngCảnhvươnglàngườiđạinghĩa,đãtừngtấncônggiếtchếtcảhọnhàhọLã,hiệnnaykhôngcầnphảiliênlạcvớiThànhDươngvươngmàsaukhisựviệcthànhcôngsẽchiasẻthắnglợichohọ.” Cácchưhầuvươngnghenóihọsẽbịtriềuđìnhthubớtđấtđaithìvôcùngkinhngạcvàsợhãi,rấtnhiềungườiđãthùoánTriềuThố.TrongkhichờchiếuthưcủatriềuđìnhthuhồicácquậnHộiKê,DựChươngcủanướcNgô,NgôVươngđãkhởibinhchốnglạitriềuđìnhtrước.ThángGiêngnămBínhNgọ, nướcGiaoTâyđãgiết chết 2000viênquan lại doTrungươngtrièuHáncửđến.CácnướcchưhầuGiaoĐông,TruyXuyên,TếNam,Sở,Triệuvv..cũngkhởisựnhưvậyvàcùngkhởibinhTây tiến.Saukhikhởibinh,Tềvươngđãhốihậnlàđãthamgiaphảnloạn,nênđãuốngthuốcđộctự tử, phản bội lại điều ước của liênminh. Khi cuộc chiến chưa phân rõthắngbạiởTềBắcvương thìLang trung lệnhcủaôngđãcưỡngchếcanhgiữông,khôngchoôngkhởibinh.GiaoTâyvươnglàmđạisoáicùngvớibanước là Giao Tây, Truy Xuyên, Tế Nam cùng bao vây Lâm Truy. TriệuvươngLưuToạicũngthamgiaphảnloạn,bímậtcửSứgiảđếnHungnôđể

cùngliênminhtácchiến. Bảynướcchưhầuđãkhởibinhphảnloạn.NgôVươngLưuTỵđãtổngđộngviên toànbộquânđộiở trongnướcvàcòn tiếnhànhđộngviênchiếntranhởnướcNgô,ôngralệnh:“Trẫmđãhơn62tuổirồi,Trẫmtựxuấtquânratrận.ContrainhỏcủaTrẫmtuymới14tuổicũngsẽxungphongvàobộđội.Tẫtcảnhữngngười tuổi tácnhưTrẫm,hoặcnhữngngườinhưconnhỏcủaTrẫmđềucầnphảiđộngviên”.Cuộckhởibinhlêntớihơn20vạnngười.CửSứgiảđivềphíaNamđểhoạtđộngởMẫnViệtvàĐôngViệt.ĐôngViệtcũngxuấtbinhcùngthamgia. ThángGiêngcủaGiáp ( 60năm )HánHiếuCảnhđế thứ3,NgôVươngLưuTỵlàngườiđầutiênkhởibinhlàmphảnởQuảngLăng,TâytiếnvượtsôngHoàiHàđểphốihợpvớiquânđộicủanướcSở.NướcSởcửĐạisứđặcmệnhđemchiếu thưđếncácchưhầuvương.Trongchiếu thưviết:“NgôVươngLưuTỵcungkínhthămhỏinhữngngườiconcủacácGiaoTâyvương,GiaoĐôngvương,TruyXuyênvương,TếNamvương,Triệuvương,Sở vương, Hoài Nam vương, Hoành Sơn vương, LưGiang vương và CốTrườngSa vương, xin cácNgài hãy chỉ giáo cho tôi.Vì trongChính phủTrungươngnhàHáncógiặcthầnchuyênquyền,chẳngcócôngđứcgìđốivớiquốcgiamàlạidixâmchiếmphongđịacủacácchưhầuvương,bắtbớcác quan lại rồi thẩm vấn, trừng trị họ để làm nhục các chư hầu vương,khôngdùngnghilễcủacácchưhầuvươngđểđốiđãivớicácthânnhâncốtnhụccuảLưuThị,cáchchứccáccôngthầncủaTiênHoàngđế,gieotaihoạchotoàndânthiênhạ,âmmưulàmnguyhạichoquốcgiaxãtắc.Hoàngđếbệhạốmyếubệnh tật, thần tríkhôngđược tỉnh táominhmẫn,không thểcảnh giác với các gian thần.NgôVương tôimuốn khởi binhmưu sát cácgianthầnloạnđảngởngaytrongtriềuđình,rấtmongmọingườimaumauchỉgiáo.Tệquốc tuyphongđịanhỏhẹp, songcũngcócảmộtvùng3000dặm; nhândân tuy ít cũng có thể trưng tập được50 vạn tinh binh, cườngtướng.Bình thườngbảnvươngđãgiữđượcmối quanhệhữuhảohơn30nămvớinướcNamViệt.QuânvươngnướcNamViệtkhôngdodựđãxuấtmộtbộphậnquânđộiđểcùngquảnhânchinhchiến.ThếlàTrẫmlạicóthêmhơn30vạnquânđội.Bảnvươngtuykhôngmạnh,cũngxintìnhnguyệntựmình hành động cùng với các chư hầu vương. Nam Việt giáp giới vớiTrườngSaởvềphíaNam,docontraicủaTrườngSavươngsoáilĩnhquânđội bình định khu vực phía Bắc Trường Sa, phía Tây hướng về phía cácthuộc địa và Trung Hán. Thông báo cho Nam Việt vương ý đồ này. Sởvương,HoàiNamvươngcùngTrẫmtiếnvềphíaTây.CácchưvịvươnghầuởnướcTềcùngTriệuvươngbìnhđịnhcáckhuvựcHàGian,HàNộiv.v...rồi

sauđómộtbộphậntiếnvàoLâmTấnquan,mộtbộphậncùngTrẫmhộihợpởLạcDương;chínhracácYếnvương,Triệuvươngcùngvới thủ lĩnhcácdân tộcngườiHồkýkếthiệpđịnhphốihợpkhixuấtbinh.Yếnvương thìtiến lên phía Bắc bình định các quận Đại địa, Vân Trung; các binh mãchuyênthốngtrịdântộcHồthìtiếnvàoTiêuQuan,ápsátthànhphốTrườngSa,giúpđỡThiêntử,từđómàlàmchoHoàngthấtđượcbìnhan.Mongrằngcácchưhầuvươnghãy làmviệccho tốt.Con traiSởNguyênvươngcùngvớiTamvươngHoàiNamcóđếnhơn10nămkhôngđượctắmgội,cămthùtriềuđìnhđếntậnxươngtủy,đãmuốntìmcơhộiđểxuấtbinhtừlâu.SongvìTrẫmvẫnchưađượcsựđồngýcủacácchưhầuvương,chonênchưadámnghetheo.HiệnnaynếucácchưvịĐạivươngcóthểtiếptụcủnghộ,trấnápsự tànbạo,đạtdượcmụcđích làyênđịnhchínhquyềncủahọLưu thìđócũnglàhyvọngcủaquốcgiavậy.NướcNgôtôituynghèo,nhưngtôicũngtiết kiệmănmặc, tiêupha, tích luỹkim tiền, rèn cán luyệnquân, tích lũylươngthựchếtngàynàyquathángkhácđãđượchơn30nămrồi.Mongrằngcácvịchưhầuhãylợidụngtốiđanhữngđiềukiệnnày.NgườinàochémgiếthoặcbắtđượcmộtĐại tướng thì sẽđượcban thưởng5000cân tiềnvàng,đượcphongấpmộtvạnhộ.Ngườinàogiếtđượchoặcbắt sốngđượcmộtLiệttướngcủatriềuđìnhthìsẽđượcbanthưởng3000cântiềnvàng,đượcphong ấp 5000 hộ.Người nào giết hoặc bắt sống đượcmộtTì tướng củatriềuđìnhsẽđượcbanthưởng2000cântiềnvàng,phongấp2000hộ.Ngườinào giết hoặc bắt được quan viên 2000 thạch của triều đình sẽ được banthưởng1000cântiềnvàng,đượcphongấp1000hộ.Ngườinàogiếthoặcbắtđượcquanviên1000thạchcủatriềuđìnhsẽđượcbanthưởng500cântiềnvàng,đượcphongấp500hộ.Tấtcảnhữngnhânsĩ trênđâyđềucóthểtrởthànhLiệthầu.Trongsốquanviêntriềuđìnhnếucóaiđemquânđộicùngtrạiấpđếnđầuhàng.Nếumangđếnmộtvạnlínhthìđượcphongấpmộtvạnhộ như bắt đượcmột Đại tướng; người đầu hàng có 5000 người như bắtđượcmộtLiệt tướng;ngườiđầuhàngcó3000ngườinhưbắtđượcmộtTìtướng; người đầu hàng có 1000 người như bắt đượcmột quan chức 2000thạch.Cònnhữngquanlạikhác thấphơnđềucó thể theo thứtựđẳngCậpmàđượcbanthưởngchứcvụ,kimtiền.TấtcảcácvậtphẩmđểkhenthưởngđềunhiềugấpđôisovớiquiđịnhtrongphápluậtcủachínhquyềnnhàHán.Mongrằngcácchưvịhầuvươnghãyralệnhrõràngchocácsĩđạiphutuântheo, không nên lừa dối những người khác. Tiền tài của bản vương khắpthiênhạởđâucũngcó,khôngnhất thiếtphảiđếnnướcNgôđểnhận.Cácchư vịHầu vương có thể hưởng thụ quanh năm không hết.Những ngườiđángđượcbanthưởng,cácvịcóthểbáochobảnvươngbiết,bảnvươngsẽđếntậnnơiđểbanthưởng.Vậyxincungkínhthôngbáotìnhhìnhnàyđểcác

vịcùngbiết.” Có7bảntấuvềtạophảncủacácnướcchưhầuđãđượcchuyểnđếnThiêntử.ThiêntửHánCảnhđếđãpháiTháiuýĐiềuhầuChuÁPhuthốngsoái36viêntướng,xuấtbinhđónđánhquânđộicủanướcNgôvànướcSở;vàcũngpháiKhúcChuhầuLệKý tiếnđánhquânđội củanướcTriệu; ralệnh cho tướngLoanBố tấn côngquânđội nướcTề; ngoài ra còn cửĐạitướngĐậuAnhđếnđóngquânởVinhDươngđểgiámthịquânđộinướcTề,nướcTriệu. CáctấubáovềsựtạophảncủahainướcNgô,Sởđãđượcgửiđến,quânđộichínhphủcủachínhquyềnnhàHánvẫnchưahànhđộng, lúcđóĐậuAnhvẫncònchưalênđường,HánCảnhđếchogọiViênAng,nguyênThừatướngcủanướcNgôđến.LúcnàyViênAngđangnghỉởnhà,Hoàngđếralệnhchomờiôngđến.HoàngđếđangcùngTriềuThốđiềubinh,chuẩnbịquânlương.HánVănđếhỏiViênAng:“KhanhđãtừnglàmThừatướngcủanướcNgô,khanhcóhiểurõngườicủaNgôVươnglàĐạithầnĐiềnLụcBá hay không.Ngày nayNgôVương, Sở quốc làm phản, khanh thấy thếnào?” ViênAngtrảlời:“Khôngnêntrùtrừdodựgìnữa,hiệnnaycóthểđánhbạihọđượcrồi”.HánCảnhđếhỏitiếp:“NgôVươngdựavàoviệccómỏđồngđểđúctiền,nấunướcbiểnđểlàmmuối,làbậchàokiệttrongthiênhạ,đếnbạcđầumớikhởibinhlàmphản.Nếuđúnglànhưvậythìhọkhôngquantâmđếnviệcchuẩnbị,làmsaocóthểgâyphiếnloạnđược?Khanhdựavàocáigìmànóihọkhônghànhđộng?”ViênAngtrảlời:“ĐúnglàcócáilợivềđúctiềnvàlàmmuốicủanướcNgôthật,nhưngcócáigìlàhàokiệtđâu!NếuquảthậtNgôVươngcótìmrahàokiệtthìsẽphòtáchohọlàmnhữngviệcchínhnghĩachứkhôngđểchohọkhởibinhtạophảnđâu.NhữngkẻmàNgôVươnglôikéođượcchỉlànhữngtênvôlại,nhữngtêngianđúctiềnvongmạng,chonênhọsẽtiếptụcđứnglêntạophản”. TriềuThốngheôngnói xong thì thởdài vànói: “ViênAngphântích rấthay”.HánCảnhđế lạihỏi: “Vậy thì làm thếnàođểchống lạibọnphảnloạn?”ViênAngtrảlời:“XinHoàngđếchocácnhânsĩxungquanhluira”.HánCảnhđếchomọingườixungquanh lui rangoài, chỉ còn lạimộtmìnhTriềuThốởbêncạnh.ViênAngnói:“Điềumàthầnsẽnói,khôngnênđểchoquầnthầnbiết”.ThếlàHánCảnhđếlạichoTriềuThốluira.TriềuThố đi đến nhà nghỉ ở phíaĐông, trong lòng rất căm thùViênAng.HánCảnhđếlạihỏiViênAngvềkếhoạchchốngphảnloạn,ViênAngtrìnhbày:“HainướcNgô,Sởcáothịchothiênhạrằng“TheosắcphongcuảHánCao

Tổthìconemcủacácchưhầuvươngđềucóđấtphongcủamình,ngàynaythầngiặcTriềuThốtựtiệnchỉtríchtộilỗicủacácchưhầuvương,cướpđoạtlãnh thổcủacácchưhầuvương”.Chonênhọvinvàocớđóđể tạophản,cùngkhởibinhtiếnvềphíaTâydẹpquânTriềuThố.Chỉcầnkhôiphụclạicáclãnhđịađãcótrướcđâythìcácchưhầuvươngcóthểcuốncờthubinh,đìnhchỉphảnloạn.NgàynaycũngchỉcầnchémđầuTriềuThố,cửcácSứthầnđixátộicho7nướcchưhầunhưNgô,Sởv.v..khôiphụclạilãnhđịatrướcđâycủahọthìbinhlínhsẽkhôngphảiđổmáumàvẫnbìnhđịnhđượctoànbộbọnphảnloạn”.NghelờiViênAngnói,HánCảnhđếtrầmngâmsuynghĩmộthồilâurồimớinói:“Nếuquảthậtcóthểchấmdứtđượcphảnloạn,thìTrẫmcóthểkhôngnuôngchiềumộtmìnhTriềuThố,từbỏnhữngthứyêuthíchđểtạơnbátínhtrongthiênhạ”.ViênAngnói;“Ngoàicáingukếnàyra,thầnkhôngcònkếsáchnàokhácnữa,mongrằngbệhạsuynghĩthậtkỹcàng rồi quyết định”. Thế là Hán Cảnh đế bổ nhiệmViênAng làmTháiThường,contraicủaemNgôVươngLưuTỵlàĐứcCầulàmTôngChính.ViênAngchuẩnbịsẵnsàngđểtrịvì.Mườimấyngàysau,HánCảnhđếralệnhchoTrunguý triệukiếnTriềuThố,quátôngphải lênxephóng thẳngđếnĐôngThị.ThếlàTriềuThố,mìnhmặctriềuphụcbịxửtửngayởĐôngThị.Tiếp đóHoàng đế lại pháiViênAng đi thờTôngmiếu, để choTôngChínhĐứchầulấydanhnghĩahọhàngthânthíchphòHánkhuyênbảo,ralệnh cho họ phải đến nướcNgô, thông báo choNgôVương những chínhsáchtrênđâycủaViênAng.ĐếnnướcNgôthìquânđộihainướcNgô,Sởđãbắtđầu tấncông thànhquáchcủanướcLương rồi.Là thân thíchcủaNgôVươngnênTôngChínhmớiđếncầukiếnNgôVương trước,khuyênNgôVươngLưuTỵquìxuốngtiếpnhậnhuấnlệnhcủatriềuđình.NghenóiViênAngđến,NgôVươngcũngbiếtôngtamuốnthuyếtphụcmìnhnêncườivànói: “Trẫm đã từng làmHoàng đế ở xứĐông, còn phải quì lạy ai đây?”KhôngnhữngcựtuyệthộikiếnViênAngmàcònbắtôngtagiamvàodoanhtrại, âm mưu ép ông ta phải đầu hàng Ngô Vương vì đã đới binh phạmthượng.ViênAngkhôngchịu,thếlàNgôVươngchoquânlínhbaovâytrạitạm giam định giết chếtViênAng. Nhân lúc ban đêm,ViênAng đã trốnthoát,chạybánsốngbánchết,chạyvàodoanhtrạiquânLương,nênmớitrởvềđượcKinhsư. ĐiềuhầuChuÁPhusẽngồitrênchiếcchuyênxaLụcthừa,phóngđếnHuỳnhDương hội chiến.Đi đếnLạcDương thì gặpKịchMạnh, ôngphấnkhởinói:“7nướcchưhầuphảnbộitriềuđình,tôingồixequânsựđiđếnđây,tựmìnhnghĩrằngchưađếnLạcDươngthìcònđượcantoàn.Lạicho rằng các chư hầu vương đã bắtmấtKịchMạch.Giờ đâyKịchMạch

chẳnglàmsaocả,tôiđãđánhchiếmđượcHuỳnhDươngrồi.KhuvựcphíaĐôngHuỳnhDươngkhôngcógìđánglongạicả”.ĐếnHoàiDương,ChuÁPhuđếngặpchalàcựuQuáchđôuýGiángHầuđểxinýkiến,ônghỏicha:“Cókếsáchgìđểđốiphóvớibọnphảnloạnkhông?”Quáchđôúytrảlời:“QuânđộicủanướcNgôrấttinhnhuệ,khócóthểđánhchínhdiệnvớichúngđược. Quân đội của nước Sở có quân nhu, lương thực rất nhẹ nhàng, takhông thểđánh lâudàivớihọđược.Giờđây ta thay tướngquânbàymưutínhkế,chẳngbằngđemquânđếncácđồnbốtởĐôngBắcmàđóngquân,nói choquânNgôbiết ýđồphảnnghịch củaquânLương,nhất địnhquânNgô sẽ đem toànbộ tinhbinhđểđánh chúng.Giờđây conxây thành luỹcũng chẳng bằng đem quân đi đánh địch, sau đó phái các đội khinh binhchặnđứngcửakhẩuHoàiTứ,chặnhếtđườngtiếptếcủaquânNgô.PhíabênkiaquânNgôvàquânLươngkhônggiữnổi.QuânNgômệtmỏilạikhôngcólương thực, lúc đó con thừa cơ dùng bộ đội chủ lực hùngmạnh tấn côngquânđịchđãtantác,nhấtđịnhcóthểphátanđượcquânđộicủanướcNgô”.ĐiềuhầuChuÁPhungherồigậtđầunói:“Ýđịnhnàyrấthay”.ThếlànhậnngaykếsáchcủaQuáchđôuý.ChuÁPhuralệnhchoquânHángiữvữngthànhluỹởphíaNamXươngẤpvàpháikhinhbinhđicắtđứtnguồnlươngthựccủaquânNgô. KhiNgôVươngLưuTỵkhởibinh thìđại thầnnướcNgô làĐiềnLụcBálàmĐạitướng.ĐiềnLụcBánóivớiNgôVương:“QuânđộitậphợpđểtấncônghướngTây,chẳngcóconđườngkỳdiệunàokhác,khómàthànhcôngđược.Thầnmongrằngthầnsẽđượcnhận5vạnquân,cầnđitheosônglênHoàiBắc,chiếmlĩnhHoàiNam,TrườngSarồitiếnvàoVũQuanđểhộisưvớiĐạivương,đâycũnglàmộtkếhoạchkỳdiệuđểchiếnthắngkẻđịch”.TháitửcủaNgôvươngLưuTỵkhuyêncha:“Đạivươnggiươngcaongọncờchốngphảnloạn,quânđộinàykhócóthểtraobinhquyềnchongườikhác.Binh quyền mà giao cho người khác, thì người khác cũng lại dùng binhquyềnđểphảnlạiNgôVương.Vậyphụthânsẽphảilàmgìđây?”Huốnghồlạiđinhậnmộtcánhquânđơnđộchànhđộngthìsẽxuấthiệnrấtnhiềuđiềulợihạichưathểđoánchắcđược,cònmìnhthìlạiđểtổnthấtlựclượngmộtcáchvô ích”.NgôVươngnghe connói xongvẫnkhông chịuđápứng lờithỉnhcầucủaĐiềnLụcBá. Hoàn tướng quân làmột vị tướng trẻ của nướcNgô tâu lênNgôVươngkếsách:“QuânđộicủanướcNgôđasốlàbộbinh.Bộbinhchiếnđấuởkhuvựcgiannannguyhiểmlàcó lợinhất.Quânđộicủa triềuđìnhnhàHáncónhiềuchiếnxavàkỵbinh.Chiếnxavàkỵbinhchiếnđấuởvùngđồngbằngrấtcólợi.Trênđườngđiqua,nếuĐạivươngcógặpnhữngthành

ấpđánhkhôngđượcthìbỏngaynóđi,nhanhchóngtiếnvềphíaTâychiếmlĩnhkhovũkhícủaLạcDương,chiếmdụngnhữngkholươngthực,dựavàođịathếhiểmtrởcủanúinonvàsôngHoàngHàđểkêugọicácchưhầu.TuyquânNgôchưavàocổngthành,nhưngcụcdiệnthiênhạđãđitheoNgàithìđạiđểcóthểxácđịnhđược.NếuĐạivươnghànhquânchậmchạp,lưulạiởnhữngthànhphốkhôngquantrọng,thìkhixecộbinhmãcủatriềuđìnhnhàHánđuổikịp,bất thầnđộtnhậpvàođịađiểmhộiquâncủaLương,Sở thìviệclớncủabệhạdãthấtbại.NgôVươngLưuTỵhỏicácchưvịlãotướng,cáclãotướngđềunói:“Đâylàchiếnthuậtcủalựclượngxungphongtrẻtuổilâmtrận,cóthểđược,nhưnglàmthếnàođểhiểuđượcphươngchâmchiếnlược cơ bản?”Thế là NgôVương lại không tiếp thu sách lược củaHoàntướngquânnữa. NgôVương độc quyền thâu tóm quân quyền, quân đội còn chưavượtsôngHoàiHàthìcáctânkháchđãđượcphonghiệuUý,Hầu,Tưmã,duychỉcómộtmìnhChuKhâulàkhôngđượclàmviệc.ChuKhâulàngườihuyệnHạPhi,bỏchạysangnướcNgô,bánrượuđểsống,phẩmhạnhrấtbấtlương.ChonênNgôVươngLưuTỵcoithườngChuKhâu,khônggiaochoôngmộtchứcquangì.ChuKhâuyếtkiếnNgôvươngvàphânbua:“Thầnvìkhông có bản lĩnh, không thể nhận nhiệm vụ trong quân đội được. Thầnkhôngdámxindẫnquânđiđánhtrận,màchỉxinĐạivươngchothầnmộtPhù tiết của triều đình nhà Hán, thần nhất định sẽ báo đáp công ơn Đạivương”.NgôVươngliềnbanchoChuKhâumộtPhùtiếtcủaHántriều.SaukhiChuKhâuđượcbanPhùtiết,thừalúcđêmtốiđãchạyvàothànhHạPhi.QuândânHạPhinghenóinướcNgôkhởibinhtạophảnnênđãphòngthủthành trì rấtnghiêmmật.ĐếncưxáHạThạp,ChuKhâu triệukiếnhuyệnlệnhhuyệnHạPhi.Saukhihuyệnlệnhvàocửa,ChuKhâuđãđểchonhânviêntùytùngđưaramộttộidanhđểgiếtchếtviênhuyệnlệnh.Tiếpđótriệukiếnnhữngngườianhemcủaôngtalànhữngquanlạithânhàoăncánhvớiôngvàcảnhcáohọrằng:“QuânphảnloạncủanướcNgôsẽđếnHạPhingaybâygiờ.Khiđạiquân tiếnvào thànhsẽ tánsátcảhuyệnHạPhi, thờigiankhôngquámộtbữacơm.Giờđâynếuđầuhàngtrướcthìtínhmệnhgiađìnhcácngườinhấtđịnhđượcbảođảmantoàn,cácngườicòncóthểđượcphongquan,phonghầunữa”.Nhữngngườinàyđếntuyênbố,mọingườiởhuyệnHạPhiđềuxinđầuhàng.ChỉtrongmộtđêmChuKhâuđãnhậnđượchơn3vạn binh lính.Ông cử người đến thông báo choNgôVương về tình hìnhhuyệnHạ Phi.NgôVương cửChuKhâu dẫn đầu quân đội của ông ta điđánhchiếmthànhấp.ChờkhiđếnThànhDương,quânđộicủaChuKhâuđãtănglênđếntrên10vạnngườivàđãđánhbạiđượcquânđộicủaTrunguý

ThànhDương.MãisaukhiđượctinNgôVươngLưuTỵthấtbạitrongchiếnđấu,binhlínhđàongũnhiều,tựChuKhâucũngsuyđoánđượclàkhôngcòncáchnàođểcùngNgôVươnghoàn thànhđượcsựnghiệp lớn là tạophản,chonênđãtứcthìquaytrởlạiHạPhi.ChưađếnHạPhi,ChuKhâuđãchếtvìmụnnhọtởtrênlưng. TrungtuầnthángHai,quânđộicủaNgôVươngLưuTỵbịChuÁPhuđánh tanphải rút lui.Thế làHánCảnhđếhạchiếuchocác tướng sĩ:“Nghenóingườihànhthiệnthìlêntrờibáotinphúcvận;ngườigiantàthìlêntrờixinbanchohọtaihoạ.HánCaoTổtựbiểudươngcôngđức,kiếnlậpchưhầu,Uvương,ĐiếuHuệvươngtuyệtchủngvôhậu,HiếuVănHoàngđếxótthươnghọ,tăngthêmânhuệ,phongchoconcủaUvươnglàLưuToại,phongchoconcuảĐiếuHuệvươnglàLưuẤnv.v..đượclàmVương,đểchohọ được thờ cúngTôngmiếu của các tiên đại quốc vương của họ để làmPhiênquốc củaVương triềunhàHán.Đứchạnh củaCaoHoàngđế,HiếuVănđếcóthểsánhcùngtrờiđất,chiếusángngangcùngNhậtNguyệt.NgôVươngLưuTỵvongânbộinghĩa,gâyravôvàntộiáctrongthiênhạ,gâyrối loạnchếđộ tiền tệcủaNhànước,bệnh tậthơn20nămtrờikhôngvàotriềubáikiếnThiêntử.CácngànhhữuquannhiềulầnyêucầuphảiđịnhtộichoLưuTỵ,HiếuVănHoàngđếđềukhoandungthathứ,mongôngtacóthểcảitàquichính.NgàynayNgôVươngLưuTỵcùngvớiSởvươngLưuMậu,TriệuvươngLưuToại,GiaoTâyvươngLưuẤn,TếNamvươngLưuQuầnQuang,TruyXuyênvươngLưuHiền,GiaoĐôngvươngLưuHùngCừcâukếtvớinhau tạophản, làmnhữngđiềuvôđạo,dấybinhgâynguyhạichoquốcgiaxãtắc,giếtcácđại thầncủatriềuđìnhvàcácSứgiảdotriềuđìnhnhàHánpháiđi,cưỡngbứccướpđoạttàisảncủadânchúng,giếthaịnhữngngườibìnhdânvôtội,thiêucháydâncư,đàomồquậtmả,hungtànđếncựcđiểm.HiệnnaybọnngườinhưLưuẤnlạiphạmtộitrọngnghịchvôđạo,thiêuhuỷtôngmiếu,vơvétnhữngphụckhí,ngựvậtcủacáctôngmiếu.Trẫmvôcùngcămphẫnbọnngườinày.Trẫmđangmặcthườngphục,khôngởchínhđiện,cáctướngquânđangđộngviêncácsĩđạiphutrấnápquânđịchphảnloạn.Trongkhitrấnápbọnphảnloạn,luồnsâuvàotrậnđịađịch,giếtthậtnhiềuđịchlậpcông,bắtsốngđượcnhữngtênquanviênđịchtrên300thạchđềumuốngiếtchếtbọnchúng,khôngkhoandungphóngthích.Tấtcảnhững tên dám cả gan chiếu lệnh một cách phinghĩa hoặc không tuânchiếulệnhđềubịchémđầu.” Thoạtđầu,khiNgôVươngvượtquasôngHoàiHàđãcùngvớiSởvươngToạiTâytấncôngđánhpháLaBích,thừathắngtiếnquânmạnhmẽvôcùng.LươngHiếuvươngrấtsợhãi,cử6vịtướngđiđónquânNgô.Quân

Ngôlạiđánhbại2vịtướngcủaquânLương,binhlínhđềuchạycảvềnướcLương.NhiềulầnLươngvươngphảicửSứgiảđếnthôngbáovớiĐiềuhầuChuÁPhu,thỉnhcầuchoquânđếntăngviện.ĐiềuhầuChuÁPhukhôngtrả lời.TiếpđóLươngHiếuvương lại choSứgiảđếnTrườngAnnóixấuChuÁPhu trướcmặtHánCảnhĐế.Hán ảnhĐế liền cho người báo choĐiềuhầuđichiviệnchonướcLương.ChuÁPhuthìchorằngvẫnnêncốthủchứkhôngnênxuấtquân.LươngHiếuvươngbổnhiệmVĩAnQuốcvàTrươngVũ, em trai củaThừa tướngTrươngThươngcủanướcSở lên làmtướngmớicóthểđẩylùiđượccuộctiếncôngcủaquânNgô.QuânNgôdựđịnhtiếnvềphíaTây,songvìthànhtrìcủanướcLươngđãđượcphòngthủkiêncốnênkhôngdámTâytiếnnữamàápsátquânđộicủaĐiềuhầuChuÁPhuởgầnHạẤp,địnhcùngquânquanquyếtchiến.TuyĐiềuhầuChuÁPhuđóngchặtcửakhôngra,cựtuyệtchiếnđấuvớibinhlínhcủanướcNgô.Quânđội nướcNgôđã ăn hết lương thực, binh sĩ đều đói khát, nhiều lầnkhiêuchiến, thừacơđêmtốiđãchạykhỏidoanh trạicủaĐiềuhầuChuÁPhu,tạodựngthanhthếrấtlớnởvùngĐôngNamdoanhtrại.ĐiềuhầuChuÁPhuralệnhchoquânsĩphải tăngcườngphòngthủphíaTâyBắcdoanhtrại.QuảnhiênquânNgôchỉdươngđôngkích tâymàđã tấncôngởphíaTâyBắc.QuânđộicủaNgôVươngđạibại,binhsĩbịchếtđóirấtnhiềunênphíaTâyđãbịtanrã.Saucuộcchiến,NgôVươngcùngmấyngàntinhbinhdoôngchỉhuyđãnhânđêmtốichuồnhết,vượtquasôngTrườnggiangchạyđếnDanĐồ,đóngquânởĐôngViệt.BinhmãĐôngViệtthườngcótrênmộtvạnngười,NgôVương liềncửngười triệu tậpsố tànbinh.TriềuđìnhnhàHáncửngườidùngtiềnvàngđimuachuộcĐôngViệt.ĐôngViệt liềnnóidối, lừagạtNgôVươngLưuTỵ.KhiNgôVươngđi rangoàiuý lạoquânđội, thìĐôngViệt liềnchongườidùngcáiquađâmchếtNgôVương, làmgiảcáiđầu lâucủaông tachoxephóngnhanhvềgiaocho triềuđìnhnhàHán.ContraiNgôVươnglàLưuTửHoa,LưuTửCâuphóngđếnMẫnViệt.TừsaukhiNgôVươngtựbỏrơiquânđộiđểchạytrốn,quânphảnloạnnướcNgôliềntanrã,lụctàlụctụcrahàngquânđộicủaTháiuývàLươngquốc.BộđộicủaSởvươngLưuMậucũngbịđánhtan,LưuMậuphảitựsát. Quânđộido3chưhầuvươngchỉhuybaovâytấncôngthànhTruyXuyên suốt 3 tháng dòng không đánh chiếm được. Sau khi quân đội củaChínhphủnhàHánđến thì3vươngGiaoTây,GiaoĐôngvàTruyXuyênđềutựmangquânquayvề.GiaoTâyvươngtaytrầnchânđất,nằmtrênđệmcỏ,uốngnướclãđếnnhậntộitrướcTháihậu.TháihậuLưuĐứcnói:“QuânđộiHántriềutừxađến,taquansátthấyhọrấtmệtmỏi,cóthểtậpkíchhọđược,mongrằngĐạivươngthuthậptànquânphátđộngtiếncông.Chodù

khôngđánhbạiđượcquânquancuảhọthìlúcđóhãynhảyxuốngbiểncũngchưamuộn”.GiaoTâyvương trả lời:“Tấtcảquânđộicủa thầnđềuđãbịđánhbạicảrồi,khôngthểchiếnđấuđượcnữa”.ÝkiếncủaTháitửkhôngđượcchấpnhận.CungCaohầuVĩĐồi,mộtviêntướngcủatriềuđìnhnhàHánđangviếtthưchoGiaoTâyvươngnói:“Thầnphụngchiếulệnhsẽgiếttấtcảnhữngngườibấtnghĩa.Nếuđầuhàngthìsẽđượcmiễntội,mọiviệcsẽlạinhưcũ;ngườinàokhôngchịuđầuhàngthìsẽbịtiêudiệt.Ngàiđịnhlàmthếnào?PhảichờNgàitrảlời,thầnmớicóthểlàmviệcdễdàngđược”.GiaoTâyvươngcởiáođểtrần,điđếndoanhtrạiquânđộinhàHáncúiđầuphânbua:“LưuẤntôigiữphépkhôngnghiêm,sợsệtbàndân thiênhạ,đã làmkhổtướngquântừxaxôiđếnđấtnướcnghèokhổnày.Xinhãytrừngphạt,bămvằmmổxẻtộiáccủatôiđi.CungCaohầuVĩĐồiđangchuẩnbịnhữngnghithứcđểtiếpkiếnông,nói:“Ngàibịđámquânsựlàmkhổrồi,rấtmongđượcnghenguyênnhânxuấtquâncủaNgài”.GiaoTâyvươngvừacúiđầuvừaquìtiếnlênnói:“HồiđóTriềuThốlàđạithầntâmphúccủaThiêntửđãthayđổipháplệnhđãquiđịnhcủaHánCaoTổ,tướcđoạtlãnhđịacủacácchưhầuvương.ChúngtôichorằngTriềuThốlàmviệcbấtnghĩa,sợhắnđồibạisẽnhiễuloạnthiênhạ.Bảynướcchúngtôikhởibinh,dựđịnhdùngthủđoạnnàyđểgiếtchếtTriềuThố.HiệnnaynghenóiTriềuThốđãbịxửtử,chúngtôithậntrọngđãrútquânvề”.TướngquânCungCaohầuVĩĐồinói:“NếuNgàithậtsựchorằngTriềuThốlàngườikhôngtốt,tạisaokhôngtấubáolênchoHoàngđếbiết?Ngàikhôngcóchiếulệnh,hổphù,tựýphátbinhcôngkíchHầuvươngđangkiêntrìchínhnghĩa.Quanhữnghànhvinàycóthể thấy rõýđồcủaNgàiquyếtkhôngphải làmuốngiếtchếtTriềuThố”.ThếrồiôngrútchiếuthưrađưachoGiaoTâyvươngtuyênđọc.Saukhiđọcxong chiếu thư, ông nói: “GiaoTây vương,Ngài tự xử lấy đi”.GiaoTâyvươngtrảlời:“Ngườinhưthầnđâycóthừatộichết”.ThếlàGiaoTâyvươngtựsát.TháihậuvàTháitửcủaôngđềuchết theo.GiaoĐôngvương,TruyXuyênvươngcũngđềuchếtcả.HầuquốcbịphếtrừquitụvềchínhquyềnTrungươngnhàHán.LệKýtướngquâncầmquânđibaovâytấncôngnướcTriệu,sau10thángthìđánhpháđượcnướcTriệu.Triệuvươngtựsát.Dobịép uổng nên Tế Bắc vương không bị giết chết mà chỉ bị đưa sang TruyXuyênđểlàmQuốcvương.ThoạtđầukhiNgôVươngLưuTỵkhởibinhđầutiên làm tạophản,đã thống soái quânđộinướcSở, liênhợpvớihai nướcTề,Triệu.ThángGiêngnămHánCảnhĐếthứ3khởibinh,sau3thángthìbịChínhquyềnnhàHánđậptan,chỉcónướcTriệulàbịđánhtansaucùng.Saukhi bình định được bọn phản loạn,HánCảnh đế còn ban sắc lệnh phongthiếutứBìnhLụchầuLưuLễcủaNguyênvươnglàmSởvươngđểkếtụcNguyênvương.RồilạiđưaNhữNamvươnglàLưuPhiđếnđấtcũcủanước

NgôlàmQuốcvương,xưnghiệulàGiangĐôvương. Tuyểntự“Sửký“ Quyển106

ĐIỀNPHẦN

VũAnhầuĐiềnPhầnlàemcùngmẹcủaHoànghậuHánCảnhđế,sinhraởTrườngLăng.NgụyKỳhầuĐậuAnhđãlàmđếnchứcĐạitướng,quyềnthếhồiđórấtvangdội,cònĐiềnPhầnchẳngquachỉlàmộtviênquannhỏcủaChưTàoLang,chưacódanhtiếnggìcả,thườnghayđếnchơivớiNgụyKỳhầuĐậuAnhởtrongphủ,cùngănuốngvớiĐậuAnh,quìlạycứnhưconcháuvậy.Mãiđến cuốiđờiHánCảnhđế,ĐiềnPhầndầndần cóchức tước cao, đượcHoàng đế yêumến, được nhận chứcTháiTrungĐạiphu.ĐiềnPhầnrấtcótàiănnói,biệnluậnrấtgiỏi,cònnghiêncứucácsáchbáo“BànVu”.Hoànghậu,chị ruộtcủaĐiềnPhầncho rằngôngrấtcó tàinăng.SaukhiHánCảnhđếbănghàlàngàyTháitửđăngcơthànhHoàngđế.VươngTháihậunhiếp chính,nhữngbiệnphápBàdùngđể trấn áp, vỗvềthầndâncảnước thườngđềudùngsách lượccủacác tânkháchởphủcủaĐiềnPhần.EmtraicủaĐiềnPhầnlàĐiềnThắngđượctriềuđìnhsáchphonglàemtraicủaVươngTháihậu.NămHánCảnhđếthứ3, triềuđìnhphongchoĐiềnPhầnlàVũAnhầu,ĐiềnThắngđượcphonglàChuDươnghầu. VũAnhầuĐiềnPhầnvừanắmquyềnđãđịnhlàmTểtướng.Ôngtacungkínhtiếpđãicácquankhách,giớithiệucácdanhnhânlưusĩvớinhữngngườinhànrỗiởtrongnhà,khiếnchonhữngdanhlưunhãsĩnàydầndầncóchứctướccao,ýđồlàdùngphươngpháplôikéonhânsĩnàyđểlậtđổquyềnlựccủatướngNgụyKỳhầuĐậuAnh.NămKiếnNguyênthứnhất(năm140trước công nguyên), Thừa tướng Vệ Quán vì bệnh tật nên bị cách chức,HoàngđếtriệutậpcácĐạithầnđểbànviệcbổnhiệmThừatướngvàTháiuýmới.TịchPhúckhuyênVũAnhầuĐiềnPhần:“ThờigianNgụyKỳhầuĐậuAnhlàmquancaochứctrọngởtrongtriềuđìnhđãrấtdài,cácnhânsĩtrongtriềuđềungảvềphíaôngta.HiệnnaytướngquânNgàivừamớinổilên,thếlựccònchưahiểnháchbằngNgụyKỳhầuĐậuAnh.GiảthửHoàngđếcóbổnhiệmNgàilênlàmThừatướngthìNgàicũngnênkhiêmtốn,kiênquyếtnhườngchoNgụyKỳhầu.NgụyKỳhầulàmThừatướng,tướngquânNgàinhất định sẽ đượcnhậmchứcThái uý.Kỳ thựcđịa vị củaThừa tướngvàTháiuýlànganghàngnhau,Ngàilàmnhưvậykhôngnhữngkhôngtổnthấtgì,ngượclạicònđượctiếnglànhườngHiền”.ThếlàVũAnhầuĐiềnPhầnliềnthủthỉnóivớiVươngTháihậuđểngầmbáolênHoàngthượng.ThếlàHánVũđếliềnbổnhiệmNgụyKỳhầuĐậuAnhlàmThừatướng,bổnhiệmVũAnhầuĐiềnPhầnlàmTháiuý.TịchPhúcchúcmừngNgụyKỳhầuvàlợidụngcơhộinàyđểkhuyênrănNgụyKỳhầu:“BảntínhcủaNgàilàghét

ácquí thiện,ngàynaycónhiềungười tốtca tụngNgài,chonênNgàimớilàmđượcđếnchứcThừatướng.VậymàNgàivẫncămphẫnbọnngườixấu.Bọngiantàcònrấtnhiều,chúngcũngsẽchốnglạiNgàichomàxem;nếukhông thể khiêmnhường bao dung, thì sẽ bị người đời làm tiêu tan chứcquanngaylậptức”.NgụyKỳhầuĐậuAnhkhôngnghelờikhuyêncanngọtngàocủaTịchPhúc. CảhaiNgụyKỳhầuvàVũAnhầuđều thíchhọc thuyếtnhogia,giới thiệuTriệuQuán nhậm chứcNgự sử đại phu,VươngTạng giữ chứcLangTrunglệnh.TiếpnhậnLỗGiápCông,địnhthiết lậpMinhĐường,đểchocácchưhầuvươngđếnKinhsưlậpnước,xoábỏcáccửaải,làmchochếđộtangphụcCátHungphùhợpvớiquitắclễgiáo,dùngnhữngbiệnphápnàyđểthựchiệncụcdiệntháibìnhchothiênhạ.Kiểmtra,khiểntráchnhữngngườicóphẩmhạnhbấthảotrongdònghọĐậu,khaitrừchúngrakhỏidònghọ.TrongdònghọĐậucórấtnhiềungườingoàilàLiệthầu.TrongLiệthầulại có rấtnhiềungười lấycôngchúa,nhưngkhôngmuốnđiđếnphongấpcủamình.ChonênngàynàoĐậuThái hậu cũngphải nghe những lời phỉbáng.Thường ngàyĐậuThái hậu rất thích học thuyếtHoàngLão, nhưngNgụyKỳhầuĐậuAnh,VũAnhầuĐiềnPhần,TriệuQuán,VươngTạngv.v..lạirasứctuyêntruyềnhọcthuyếtnhogia,bàixíchtưtưởngđạogia,chonênĐậuTháihậucàngngàycàngkhôngthíchnhómNgụyKỳhầu.ChođếnnămKiếnNguyên thứ10 (năm139 trước côngnguyên),Ngự sửđạiphuTriệuQuánthỉnhcầuHoàngđếkhôngnêntấubáochínhvụchoĐôngcungbiết.ĐậuTháihậungheđượctinnàythìrấtphẫnnộ.ThếlàHánVũđếđànhphảibãimiễnvàđưanhómTriệuQuán,VươngTạngđiđày.Đồngthờicũnggiảitrừ các chức vụ Thừa tướng và Thái uý của họ, đưa Bách Chí hầu HứaXươnglên làmThừatướng,đưaVũCươnghầuTrangThanhTrác lên làmNgựsửđạiphu.NgụyKỳhầuĐậuAnh,VũAnhầuĐiềnPhầntừđónằmlìởnhàvớithânphậnLiệthầu. TuyVũAnhầuĐiềnPhầnkhônggiữchứcvụgì,nhưngvìônglàanhchịemruộtvớiVươngTháihậuchonênôngvẫnđượctriềuđìnháimộ.Ôngcónhiềukiếnnghịlênchínhvụvàthườnglàđượcchấpnhận.Nhữngquanviênvànhânsĩcóxuthếtranhgiànhquyềnlợivớinhautrongthiênhạđều xa lìaNgụyKỳhầumà quay về vớiĐiềnPhần.Cho nênVũAnhầungàycàngtrởnênkiêucăngngạomạn.NămKiếnNguyênthứ6(năml35trướccôngnguyên)ĐậuTháihậuquađời.DolomaitángkhôngđầyđủchonênThừatướngHứaXươngvàNgựsửđạiphuTrangThanhTrácđãbịcáchchức.HánVũđếđãbổnhiệmĐiềnPhầnlàmThừatướng,đưaĐạitưyVĩAnQuốclênlàmNgựsửđạiphu.Thếlàcácnhânsĩtrongthiênhạ,cácThái

thúquận,cácphongquốcvươnghầucàngdựavàoPhủcủaVũAnhầuĐiềnPhần. VũAnhầuĐiềnPhầnthânhìnhnhỏbé,tướngmạoxấuxíkhócoi,từ ngày sinh ra đã đượcnuông chiều.Ông ta cho rằngđa số các chưhầuvươngtuổiđềuđãcao,HánVũđếvừakếvị,tuổicònrấttrẻ,tựcoimìnhlàtâmphúc củaHoàngđế, đảmnhiệmchứcThừa tướng của triều đình, nếukhôngrasứccủngcố,dùnglễchếđểbắthọphảikhuấtphụcmình,thìthiênhạsẽkhôngcungkínhmình.ĐúnglúcđóThừatướngĐiềnPhầnvàotriềutấubáolênHánVũđế.HánVũđếngồiđốidiệnvớiôngđểtraođổiýkiếnmộtthờigianrấtdài.NhữngđiềuĐiềnPhầnnói,nhữngđềnghịĐiềnPhầnđưarađềuđượcHánVũđếchấpnhậnhết.Nhữngngườidoôngđềcử,cóngười từ bình dân đề bạt lên 2000 thạch, dần dần chuyển quyền lực củaHoàng đế vào tay ông ta. Thậm chí Hoàng đế còn nói với Điền Phần:“Khôngbiếtcácquanlạidokhanhbổnhiệmđãhếtchưa.Trẫmcũngcầnbổnhiệmmộtsốquanviên”.ĐiềnPhầnđãtừngtấuthỉnhHoàngđếchophépôngchiếmcứphủđệcủaquangiámkhảođểmởrộngnơiở,HánVũđếphẫnnộnói:“Saokhanhkhônglấyhẳncảkhovũkhíđi!”LúcđóĐiềnPhầnmớilủi thủiđira.ĐiềnPhầnđãtừngtậphợpkháchkhứađếnchèchén.NgườianhtraicủaôngngồiquayvềhướngNam,cònbảnthânôngthìngồinhìnvềphíaĐông, tưởngrằngđólàsựtônnghiêmcủaThừatướngtriềuđìnhnhàHán,khôngvìcómặtngườianhởđómàchịulăngmạ.DođómàVũAnhầuĐiềnPhầncàngngàycàngkiêungạo, lộnghành,xâydựngnơiở thậtđẹp.Nhữngruộngđất,vườntượcmàôngtachiếmđoạtvôcùngmàumỡ,cònvơvétnhững tài sảnvũkhívôcùngquígiácủacácquậnhuyện,ngườigồnggánhđilạitrênđườngtấpnập.TạitiềnsảnhtrongphủđệcủaĐiềnPhầntreonhữngbộchuôngnhạckhí.Nhàcửaphíasauphủcủaôngtacómấytrămphithiếp.NgayđếnnhữngtặngvậtmàcácchưhầumangbiếuĐiềnPhầnnhưvàngbạc,châubáu,khuyểnmã,đồchơikhôngsaođếmxuể.NgụyKỳhầuĐậuAnh không đượcĐậuThái hậu nuông chiều nữa, càng ngày càng bịHoàng thượng xa lánh, không được tin dùng, cho nên cũng chẳng còn cóquyềnthếgì.NhữngtânkháchtrướcđâyvẫntheoNgụyKỳhầu,naycũngdầndầnxa rờiông, thậmchícòn rất lãnhđạmvớiông.Duychỉcó tướngquânQuánPhulàkhôngthayđổitháiđộtrướcđây.NgụyKỳhầulầmlìsuốtngàykhôngnói,tronglòngrấtbuồnbực,ôngchỉtiếpđãiâncầntướngquânQuánPhu. Trong thờigianphục táng,QuánPhuđi sangphủThừa tướngbáikiếnĐiền Phần.Thừa tướngĐiền Phần tự nhiên nói vớiQuán Phu: “TôiđịnhcùngTrọngnhoNgài(QuánPhutêntựlàTrọngNho)đếnthămNgụy

KỳhầuĐậuAnh,nhưngkhôngmaylạigặpNgàicótangphục”.QuánPhunói:“NếutướngquânNgàicóýđịnhđếnthămnhàNgụyKỳhầu,làmsaotôidámlấylýdomặcáotangmàtừchối?XinphépđểtôibáochoNgụyKỳhầuchuẩnbịyếntiệc.Mongtướngquânsángngàymaiđếnsớmmộtchút”.VũAnhầunhậnlời.SaukhiQuánPhutrởvềđemtoànbộcâuchuyệnđãnóivớiVũAnhầuĐiềnPhầnkểlạitỉmỉchoNgụKỳhầunghe.NgụyKỳhầucùngphunhânchỉhuyngườinhà rachợmua thịtbò, rượungon,vàngayđêmđóquétdọnnhàcửasânvườn,chuẩnbịmộtbữatiệcrượulớnchođếnlúctrờisángbạch.Trờivừasáng,NgụyKỳhầuđãchongườiquảngiathămdò,đón tiếp.Chờchođến tận trưavẫnchẳng thấybóngdángThừa tướngĐiềnPhầnđâu.NgụyKỳhầunóivớiQuánPhu:“ChẳnglẽThừatướnglạiquênmấtviệclênPhủ?”TronglòngQuánPhurấtkhôngvui,nênđãtrảlờiNgụyKỳhầuĐậuAnh:“Vớithânphậnngườimặcáotang,tôiđãnhậnlời,Thừa tướngkhôngnênquênchuyệnnày.Tôiphải tựđiđónThừa tướng”.Thế làQuán Phu lên ngựa, tựmình đi đónThừa tướngĐiền Phần.ThừatướngĐiền Phần chẳng qua chỉ nhận lời đùa vớiQuán Phu thôi, kỳ thựckhôngcómộtchútýnghĩnàolàsẽđếnphủđệcủaNgụyKỳhầu.QuánPhuđiđếntậncửanhàĐiềnPhầnmàôngtavẫncònnằmngủ.LúcđóQuánPhuvàophủbáikiếnĐiềnPhần,chấtvấnông:“Hômqua tướngquânNgàiđãnhậnlờisangtôiđểcùngđếnthămNgụyKỳhầu.VợchồngNgụyKỳhầuĐậuAnhđãchuẩnbịrượutiệc,chờsuốttừtờmờsángchotớitậnbâygiờvẫnchưadámđiăncơm”.Ngheđoạn,VũAnhầuĐiềnPhầncảmthấyvôcùngkinhngạc,xinlỗiQuánPhu:“Hômquatôiuốngrượusay,quênkhuấymấtchẳngbiếtđãnóivớiTrọngNhonhữnggì”.ThếlàĐiềnPhầnlênxeđiđếnnhàNgụyKỳhầu,nhưnglạiỳàỳạchchậmrìrìlàmchoQuánPhucàngbựcmình.Chờchomọingườiuốngrượuthậtsayxưa,QuánPhuđứngdậynhảy,sauđómờithừatướngĐiềnPhầncùngnhảy.Thừatướngkhôngđứngdậynhảy,QuánPhutừchỗngồinóichọctứcôngta.NgụyKỳhầuliềndìuQuánPhuđirangoàivànóilờixinlỗiThừatướngĐiềnPhần.ThừatướngĐiềnPhầnvàNgụyKỳhầucùngmọingườiuốngmãichođếnnửađêm,lúcđómớiphấnkhởirờikhỏiphủđệcủaNgụyKỳhầu. Thừa tướng Điền Phần đã từng để cho Tịch Phúc đòi đất đai ởThànhNamcủaNgụyKỳhầu.NgụyKỳhầuvôcùngoántrách:“Tôituybịlưuđàyđixa,tướngquântuyquyềncaochứctrọng,songcũngkhôngnêndựavàoquyềnthếmàchiếmđoạt!”Thừatướngkhôngtrảlời.Saukhinghenóivềchuyệnnày,QuánPhunổigiậnđùngđùngchửimắngTịchPhúc.TịchPhúckhôngmuốnhaingườibịngăncách,nêntựnóiranhữngchuyệntốt,lựa lờikhuyênThừa tướngĐiềnPhần:“NgụyKỳhầu tuổi tácđãcao, sắp

quađờirồinêndễchịuđựng,thôihãychờxemsao!”ChẳngbaolâuVũAnhầuĐiềnPhầnđượcbiếtrằngNgụyKỳhầuĐậuAnhvàQuánPhuthựctếkhôngmuốn trả lạiđấtchoông,nênôngphẫnnộnói:“Con traiNgụyKỳhầuđãtừnggiếtngười,chínhĐiềnPhầntôiđãcứumạngchohắn,tôiđãcứusốngnó.ThờikỳhầuhạNgụyKỳhầu,ĐiềnPhầntôikhôngtừchốimộtviệcgìkhônggiúpôngta,tạisaoôngtalại tiếcrẻmấykhoảnhđấtấy?TạisaoQuánPhucũngthamdựvàochuyệnnày?Chẳnglẽtôikhôngdámđòimảnhđấtnàyhaysao!”TừđóVũAnhầuĐiềnPhầnvôcùngoántráchQuánPhuvàNgụyKỳhầu.MùaXuânnămNguyênQuangthứ4(năm131trướccôngnguyên), Thừa tướngĐiền Phần tố giác nhàQuán Phu ởDĩnhXuyên đãhoànhhànhngangngược,nhândânvôcùngcựckhổ,tấuxinHoàngđếkiểmtra.HánVũđếnói:“ĐólàviệcnộibộcủaThừa tướng,việcgìphảixinýkiếncủatrẫm?”LúcđótrongtayQuánPhucũngnắmđượcnhữngviệcriêngcủaThừatướngĐiềnPhần,cũngmuốnmưucầucólợithunhậnđượcchúttiềncủaHàiNamvương.Dohaibêntânkháchcósựhoàgiảinênviệcnàydầndầnthanhtoánđược. Mùahènămđó,ThừatướngĐiềnPhầnlấycongáicủaYếnvươngvềlàmphunhân,cóchiếulệnhcủaTháihậu,triệutậpcácLiệthầuvàhoàngtộc trong triềuđìnhđềuphải đến chúcmừng.NgụyKỳhầuĐậuAnhđếnthămQuánPhu,địnhcùngđivớiôngta.QuánPhuthoáithácnói:“Tôiđãnhiều lầnvìsayrượunênđã thất lễvớiThừa tướngĐiềnPhần,vả lạigầnđayĐiềnThừatướngvàQuánPhutôi lạicósựngăncách”.NgụyKỳhầunóivớiQuánPhu:“Việcđóđãhoàgiảirồi”.CốlôikéoQuánPhucùngđiđếnphủđệ củaĐiềnPhần.Mọingườiuống rượu say tuý luý,VũAnhầuĐiềnPhầnđứngdậy rót rượuchomọingười,mọingườicómặtđềuđứngdậycúiđầucámơn.ĐiđếnchỗNgụyKỳhầuđểrótrượuchomọingườithìchỉcóbạncũđứngdậy,cònnhữngngườikhácđềuquìgốitrênchiếu.QuánPhunhìnthấynhưvậykhônghàilòng.Ôngđứngdậymờirượumọingười.Khiđến trướcmặtVũAnhầuĐiênPhần,ĐiềnPhầnquìgốixuốngchiếunói:“Thầnkhôngthểuốngđầycốcđược”.QuánPhurấttứcgiận,nhếchmépcườinóivớiĐiềnPhần:“TướngquânNgàilàngườiquyềncaochứctrọng,nênuốngchohết!”VũAnhầuĐiềnPhầnkhôngchịuuốnghết.QuánPhucứlầnlượtrótrượu,khiđếntrướcmặtLâmNhữhầuthìLâmNhữhầuđangthìthầmnóichuyệnvớiTrìnhBấtThứccũngkhôngđứnglênkhỏichiếuchàoQuánPhu.QuánPhu bực tức lắm liềnmắng choLâmNhữhầumột trận:“NgàythườngôngcoiTrìnhBấtThứckhôngđángmộtxu,hômnaytôiđếnchuốcrượumờiông,saoônglạithìthầmbêntainhưconnítvậy!”VũAnhầuĐiềnPhầnnóivớiQuánPhu:“TrìnhBấtThức,LýQuảngđềulàcácVệ

uýcủaĐôngcung,Tâycungcả,hômnayNgàimắngTrìnhtướngquântrướcmặtmọingười,vậythìchẳnglẽNgàiTrọngNholạikhôngđểchoLýtướngquânmộtchút thểdiệnhaysao?”QuánPhuđáp lại:“Hômnaycórơiđầuthủngngựccũngkhôngtiếc,kểchiđếnTrìnhtướngquânhayLýtướngquân!”Kháchkhứađangngồibỗngđứnglênthoáithác,nóilàđinhàvệsinh,mọingườilầnlượtchuồnhết.NgụyKỳhầutừtừrờikhỏibànrượu,phẩytaybảoQuánPhuđira.VũAnhầuĐiềnPhầnphátđiênlênnói:“ĐâylàcáitộitôinuôngchiềuQuánPhu”.Thế rồi ông ra lệnh chokỵ sĩ bắt giữ luônQuánPhu.QuánPhumuốnđi racũngkhôngđược.TịchPhúcđứng lêncámơnthayQuánPhu,lấytayấnđầuQuánPhucúixuốngđểtạlỗi.QuánPhucàngthêmphẫnnộ,kiênquyếtkhôngxinlỗiĐiềnPhần.VũAnhầubènralệnhchokỵsĩtróiQuánPhulạiđưađếnchiêuđãisở,gọiTrươngSửđếnvàbảo:“Hômnay triệu tậphoàng tộc làcóchiếu lệnhhẳnhoi”.TừđóĐiềnPhầnkích độngQuánPhu chửi rủa quan viên, khôngkính nể khách khứa, đemnhốtôngtavàobiệtngục.ThếrồitruycứucácviệclàmtrướcđâycủaQuánPhuvàpháicácquanlạichianhauđibắtnhữngngườitrongdònghọQuán,ghép tộichohọ.NgụyKỳhầuvôcùngxấuhổbènđềnghị tânkháchgiảithíchthaychoQuánPhu.ChodùnhưvậyvẫnkhôngđượcĐiềnPhầnlượngthứ.CácquanlạicủaVũAnhầuđềulàtaimắtcủaôngta,tấtcảmọingườitrongdònghọQuánđềuchạytrốnhoặcẩnnấphết.QuánPhubịgiamchặttrongngụcnêncũngkhôngcócáchnàotốgiácsựcâukếtbímậtcủaVũAnhầuđược. NgụyKỳhầuđứngracứuQuánPhu.VợôngđứngrakhuyêngiảiNgụyKỳ hầu ĐậuAnh: “Quán tướng quân đắc tội với Thừa tướngĐiềnPhần,đốiđịchvớinhàTháihậu,chẳnglẽlạicóthểcứuđượcsao?”NgụyKỳhầunói:“Hầutướclàdotôitựtranhđược,nếuhômnaytôitựvứtbỏnó,chodùlànhưvậythìtôicũngphảihốihậnsuốtđời.HơnnữatôicóchếtcũngkhôngđểchoQuánTrọngNhođichếtmộtmình,đểĐậuAnhtôisốngmộtmìnhởtrênthếgiannày”.ThếlàĐậuAnhkhôngđểchongườinhàbiết,lẻnđirangoàiđệđơncứuQuánPhu.Hoàngđếlậptứctriệuôngtavàocung.NgụyKỳhầukểlạitỉmỉchuyệnQuánPhusayrượulàmnáoloạncảlên,vànóirằngtộicủaQuánPhucũngkhôngphảilàtộichết.HánVũđếnghexongchorằngrấtđúng,liềnralệnhđemcơmchoNgụyKỳhầuăn,nóivớiông:“TrẫmtựđếnĐôngcungđểcùnghọtranhluận.” NgụyKỳhầuđếnĐôngcung,rasứctângbốcnhữngưuđiểmcủaQuánPhu,nóiôngấyuốngrượusaynênđắctội.NhưngThừatướngĐiềnPhầnthìlạilợidụngsựviệcnàyđểxỉvảQuánPhuvàkếttộiông.VũAnhầulạirasứcchửirủaQuánPhu,nóirằngôngấykiêucăngngạomạn,làm

nhiềuđiềuphạmtội.NgụyKỳhầutựthấykhôngcòncáchnàođốiphóđược,chonênđãvạchtrầnnhữngnhượcđiểmcủaThừatướngĐiềnPhầnVũAnhầu.ThừatướngĐiềnPhầnthìlạinguỵbiệnnói:“Thiênhạtháibình,bátínhyênvuivôsự,ĐiềnPhầnkhoáichívìHoàngđếmắcbệnhtimTấni,chỉcònyêuthíchcóâmnhạc,khuyểnmãvàtrangtrại.NhữngngườimàĐiềnPhầnyêumếnnhưcasĩ,thợgiỏithìkhôngnhưNgụyKỳhầu,QuánPhusuốtngàyđêmchỉtụtậpnhữnghàokiệttrángsĩtrongthiênhạ,cùnghọbànbạctraođổiluậnchứng,chẳngbaogiờvừaý,khôngphảingẩngđầunhìntrời,màlàcúigụcđầuvẽđất,nhòmngógiữahaicung,mongrằngthiênhạnổiloạn,tựmình lậpđượcđại chiến công.Tôi thật khônghiểu cácôngNgụyKỳhầuđang làmnhữngchuyệngì”.LúcđóHánVũđếhỏi triều thần:“Tronghaingườiđóngườinàonóicólý?”NgựsửđạiphuVĩAnQuốcnói:“NgụyKỳhầunóichacủaQuánPhuchếtvìđấtnước.QuánPhutaycầmkíchđộtnhậpvàoquânNgômàkhôngbiếtđầuđuôirasaocả,toànthânbịmấychụcvếtthương,têntuổichấnđộngbaquân.Đóchínhlàmộttrángsĩtrongthiênhạ,nếukhôngphạmtội tày trời,màchỉ là tranhchấpmộtcốc rượu thìkhôngnênvinvàonhữngtộikhácmàkếttộitửhìnhchoôngta.NgụyKỳhầunóirấtđúng.ĐiềnThừatướngcũngtrìnhbàysựcâukếtgiữaQuánPhuvớibọncônđồgianácđànáp,lừagạtbátínhbìnhdân,tàisảntrongnhàthìnhiềuvôkể,hoànhhànhbáđạoởDĩnhXuyên,lăngnhụchoàngtộc,xâmphạmhoàngthânquốcthích,đóchínhlàđiềumàngườitađãnói:“Mộtcànhcâylớnhơncảthâncây,cẳngchântohơncảbắpđùi,thủkhotohơnthủtrưởng,kếtquảnếukhônggãy tan thìcũngphân liệt”.ChonênđiềuĐiềnThừa tướngnóicũngcóýnghĩanhấtđịnh.Mongrằngquânvươngthánhminhxemxétviệcnày”.LúcđóChủtướcđôuýBaẢmđãđồng tìnhvớiquanđiểmnàycủaNgụyKỳhầu,lúcđóNộisửTrịnhTuyđồngývớilờinóicủaNgụyKỳhầu,nhưng saunày lạikhôngdámkiên trìýkiếncủamình, còncác triều thầnkhácthìkhôngdámphátbiểuýkiếncủamình.HánVũđếbựctứcvớinộisử:“Bình thường thìkhanhnói rấtnhiềuvềNgụyKỳhầu,vềVũAnhầu,bìnhphẩmvềưukhuyếtđiểmcủahọ,hômnaytrongbuổibànluậncủatriềuđình khanh lại co ro khúmnúmnhư khuyểnmã nằmdưới càng xe,Trẫmmuốnchémđầunhữngloạingườinhưkhanh”.NóiđoạnHánVũđếtuyênbốbãi triềuvàđứngdậyđivàocung tiếpTháihậuăncơm.Tháihậucũngcửngườiđidòla,họđãtấutrìnhlênTháihậutấtcảtìnhhìnhmàhọtìmhiểuđược.Tháihậunghexongthìphẫnnộ,khôngănnữa,nói:“Hiệnnaytacònkhoẻmàđãcóngườidùnglờilẽlàmnhụcemta,nếutachếtđithìcólẽsẽthànhthịtcámất.ChẳnglẽHoàngđếlạinhưbứctượngđáhaysao?Hoàngđếcònsốngthìbọnchúngphùhoạtheo,nếuNgàiquađờirồithìbọnnàycócònđángtincậynữakhông?”HánVũđếkhoanhtayđứngtrướcTháihậu

nói:“ĐậuAnh,ĐiềnPhầnđềulàngoạigiacủatôngthấtchonênTrẫmmớiđểchohaingườiđượcbànluậntrongtriềuđình.Nếukhôngloạiviệcnàychỉmộtviêncaingục làcó thể tựquyếtđịnhđược”.LúcđóLangTrung lệnhThạchKiếnthayHoàngđếtrìnhbàyvềtừngngườimột. VũAnhầuđãđirakhỏicung,điđếnchỗđỗxethìgọiNgựsửđạiphuVĩAnQuốc lênxe.ĐiềnPhầnphẫnnộnói: “NgàivàTrườngNhođiủnghộmộtlãophếvật,tạisaophảilàmviệclấplửngnhưvậy?”Vĩngựsửsuy nghĩ rất lâumới nói với Thừa tướngĐiền Phần: “Ngài không thể tựtrọnghơnđượcnữasao?KhiNgụyKỳhầumạtsátNgài,Ngàinênbỏmũtrảấnmàvềvànóirằng“LàtâmphúccủaHoàngthượngnêntôimớinhậnviệc,chínhrathìkhôngxứngđâu,NgụyKỳhầunóirấtđúng”.NếunhưvậytấtnhiênHoàngđếphảicho rằngNgàicó lễnghĩa, sẽkhôngcáchchứcNgàiđâu.TấtnhiêntronglòngNgụyKỳhầucũngcólosợnênđãđóngcửacắnlưỡitựtử.HiệnnayngườitamạtsátNgài,Ngàicũngchửirủangườitanhưhàngtômhàngcá,nhưcontrẻcãinhau,thậtchẳngrathểthốnggìcả!”VũAnhầunhậnlỗitrướcVĩAnQuốcvànói:“Lúctranhluậntôinhấtthờivộivã,khôngnghĩrachiêubàicaothủnày.” HánVũđếsaiNgựsửcăncứvàobảnánđiđiềutranhữngsựviệcmàNgụyKỳhầunóicó liênquanđếnQuánPhu,nhưngcórấtnhiềuđiềukhôngđúng. ThếlàNgụyKỳhầumắctộikhiquânmạnthượng,bịvạchtội,bịgiamvàongụccấm.KhiHánCảnhđếcònsống,NgụyKỳhầuđãtừngnhậndi chiếu củaHoàngđế, trongdi chiếuviết: “Nếukhi gặpviệcbất lợi chokhanh,khanhcóthểtâulênHoàngthượngýkiếncủamình”.SaukhiNgụyKỳhầubịbắt thìQuánPhuphạm trọng tộiphải chudi cảhọ.Sựviệc rấtkhẩnCập,cácđạithầnđềukhôngdámthanhminhgìvớiHoàngđế.ChonênNgụyKỳhầuchỉcòncáchđểchođứacháucủamìnhtấutrìnhthanhminhviệcnày,hyvọngđượcHoàngđếchotriệukiếnmộtlầnnữa.SaukhigửithưtấulênHoàngđế,triềuđìnhkiểmtracáchồsơởtrongcungthìkhôngthấybản sao di chiếu củaHánCảnh đế khi băng hà để lại choNgụyKỳ hầu.ChiếuthưchỉcònởtrongnhàNgụyKỳhầu,dongườinhàsaolạirồiđemcấtgiữmàthôi.ThếlàcóngườilạikhéptộiNgụyKỳhầugiảtạochiếuthưcủaHoàngđếmàtheotộiđóthìđángphảixửtửnémxácrachợ.Tháng10nămNguyênQuangthứ5(năm130trướccôngnguyên)toànbộtriềuđìnhxửquyếtQuánPhuvàcảhọnhàông.Sauđórấtlâu,NgụyKỳhầumớiđượcnghe tinnày.Saukhibiết tinNgài rấtphẫnuất,bị trúngphong,khôngănuốnggì,chỉmuốnchết.CóngườinóiHoàngđếvôýgiếtchếtNgụyKỳhầu,

lúcđóNgàimới lạiănuốngvànhậnchữabệnh.Chínhra triềuđìnhquyếtđịnhkhôngxửtửNgụyKỳhầu,nhưngcónhữnglờiđộcđịalantruyềnđếntaiHoàngđế.Chonênđếnngàycuốicủatháng12,NgụyKỳhầuĐậuAnhbịchémđầuđembêutrướccôngchúngởVịThành(thànhHàmDươngcũ). MùaXuânnămđó,VũAnhầuĐiềnPhầnốmnặng,luônmồmkêugàonhậntộiđểchovonghồnNgụyKỳhầuĐậuAnhvàQuánPhuđếnbênĐiềnPhầngiếtchếtông ta.Thừa tướngĐiềnPhầndosợhãiquámàchết.ContrailàĐiềnĐiềmđãkếthừatướcvịcủaĐiềnPhần.NămNguyênSócthứ3(năm126trướccôngnguyên)VũAnhầuĐiềnĐiềmdomặcáongắnvàocungđãmắctộibấtkính,bịHánVũđếtrụcxuất.HoàiNamvươngLưuAnmưuphản,sựviệcbịbạilộ,triềuđìnhtruycứuthẩmvấn.TrướcđóHoàiNamvươngLưuAnvàocungbáikiếnThiêntử,VũAnhầuĐiềnPhầnnhậmchứcTháiuý,phụngmệnhđếnBáThươngnghênh tiếpHoàiNamvương.ĐiềnPhầnđãtừngnóivớiHoàiNamvương:“HoàngđếchưacóTháitử,đạivương là người hiềnminh nhất, lại là cháu của Hán Cao Tổ, nếu Hoàngthượng tạ thế, chẳng phải đại vương sẽ kế vị thì còn ai nữa?”HoàiNamvươngngheĐiềnPhầnnói thìmừng rỡ lắm, đem tặng choĐiềnPhần rấtnhiềucủacảivàngbạcchâubáu.HánVũđếhiểurõcáichếtcủaNgụyKỳhầuvàQuánPhulàoanuổng,việcxửlýVũAnhầuĐiềnPhầncũngkhôngcôngbằngchínhtrực,chẳngquachỉ làdohồiđóTháihậucònkhoẻmạnhnênkhôngthểkhônglàmnhưthếđược.ĐếnkhiHánVũđếnghenóiHoàiNamvươngtặngchoĐiềnPhầnvàngbạcchâubáumớigiậndữnói:“NếunhưVũAnhầuĐiềnPhầncònsống,Trẫmnhấtđịnhsẽchuditamtộcnhàhắn!” Tuyểntự“Sửký” Quyển107

ĐẶNGTHÔNG

LỜIMỞĐẦU -ĐặngThông là người quậnNamAn (nay thuộctỉnhTứXuyên). Dưới triềuTâyHán, hoạt động chủ yếu vào thời kỳ haiHoàngđếVăn,Cảnh. Sự tíchbình sinh củaĐặngThông có thểnối là trànđầy sắc tháitruyềnkỳ.TheocácvănhiếnnhưHánthư“đãghichép:ThờikỳđầuĐặngThôngchỉlàmộtngườichèođòbìnhthường,bịngườiđờigọilà“Chàngtraiđầuvàng”,địavịanh ta rất thấp, thânphậncũnghènkém.NhưngsaukhiHánVăn đế nằm ngủ cómột giấcmơ, cuộc đời củaĐặngThôngmới cóchuyểnbiếncótínhthựcchất.ThìraHánVănđếnhìnthấyĐặngThôngmặcbộquầnáogiốnghệtnhưbộtrangphụccủangườimàNhàvuađãthấytronggiấcmơcủamình,màchínhngườiđóđãđưaNhàvualêntrời,thếlàNgàitrọng đãi Đặng Thông, coi ông như một thượng khách. Bản thân ĐặngThôngcũngrasứclợidụngvànắmchặtcơhộihiếmhoinày,hànhsựcẩnthận,luônluônnịnhbợvàcúccungtậntụyhầuhạHoàngđế,đượcHánVănđếhếtsứctínnhiệm.Nhưvậylàôngtừhạtầngđượcđềbạtlên.HánVănđếkhông những ban thưởng cho ông rất nhiều, thậm chí còn phong ĐặngThônglàmThượngđạiphu,đượcđãingộvậtchấtrấthậu. VìkhôngmuốnchoĐặngThôngsaunàyphảinghèokhổ,chếtvìđóikém,HánCảnhđếđãđặcbiệtphongtặngchoôngmỏđồngởvùngQuậnThuộc, cho phép ông được tự khai thác đồng để đúc tiền.Do đó cho nênĐặngThôngđãgiàucónhưmộtVươnghầu, tiềnđồngdohọĐặngđúcrađượclưuhànhkhắpthiênhạ.PhúTúcthườngra lệnhchoquầnthầntrongtriềuđìnhvànhândânbátínhphảicungkính,ngưỡngmộĐặngThông.BảnthânĐặngThôngchẳngcótàicángì,nhưngtângbốc,nịnhhótHoàngđếthìrấtgiỏi.HánVănđếmắcbệnhlởloétđầyngười,ĐặngThôngchủđộnghútmủởnhọtchoHoàngđế.VềđiểmnàythìHánCảnhđếcủaHoàngTháitửcũngkhôngthểsosánhvớiĐặngThôngđược.SaukhiHánVănđếquađời,HánCảnhđếLưuKhảilênnốingôi. Lưu Khải không thích Đặng Thông, nên đã cách chức quan củaĐặngThông,đuổiôngtavềnhàvàtịchthutoànbộgiasảncủaĐặngThông.Nhữngngàycuốiđời,ĐặngThôngchếttrongsựnghèokhổ. *** ĐặngThônglàngườihuyệnNamAn,QuậnThuộc,sốngbằngnghề

chèothuyền,dođómàđượcgọilà“Chàngtraiđầuvàng”.CólầnHánVănđế nằmmơmuốn lên trờimà không được. Lúc đó cómột chàng trai đầuvàngđãđẩyđượcHánVănđếlêntrời.QuayđầulạiHánVănđếthấyquầnáocủaanhtakhôngởtrênmôngmàlạiởdướichiếcthắtlưngda.Saucơnmơtỉnhđậy,HánVănđếđiđếnTiệmĐàiởtrongTâynamCảntrìcủaĐiệnMạtAnh để tìmmột con người giống như người trongmộng đã đưaHánVănđếlêntrời.HánVănđếnhìnthấyĐặngThôngthìthấyrằngquầnáomàĐặngThôngđangmặckhôngởtrênmôngmàtreoởdướithắtlưngda,đúngynhưchàngtraiđầuvàngmànhàvuađãgặptronggiấcmộng.HánVănđếliềntriệukiếnĐặngThông,hỏihọtênanhtathìđượcbiếtanhnàyhọĐặngtênThông.ChữĐặnggiốngnhưchữ“Đăng”củachữđăngthiênlàlêntrời.HánVănđếvôcùngphấnkhởivàrấtyêuchiềuĐặngThông,ngàynàocũngmờianhtađếnlàmThượngkhách.ĐặngThôngrấtedè,thậntrọng,khônggiao tiếp với người ngoài, cho dùHoàng đế có tự tay tắm gội cho,ĐặngThôngcũngkhôngchịutìnhnguyệnđến.ThếlàHánVănđếlạibanthưởngchoĐặngThôngnhiềukhoảntiềnlớnhàngvạnlạngbạcvàcótớimườimấylầnnhưvậy.ĐặngThôngcũngđượcthăngchứcquanlàThượngĐạiphu. ThờigianHánVănđế trịvì thườnghaybỏ thìgiờđếnnhàĐặngThôngchơi.ThấyĐặngThôngchẳngcótàicángì,đốivớicácsựvậttrongtriềuđìnhcũngchẳnghiểubiếtgì,chỉcómỗimộtđiềulàrấtchămchỉ,cẩnthận,đemhếtsứcraphụcvụHoàngđếmàthôi.DovậyHánVănđếđãtừnggọimộtôngthầybóicaotayđếnxemtướngchoĐặngThông,ôngthầybóinói: “Đặng Thông nhất định sẽ chết trong nghèo đói”. Hán Văn đế nói:“NgườicóthểlàmchoĐặngThônggiàucólàTrẫm,tạisaolạinóianhtasẽnghèokhổ?”ThếlàHánVănđếliềnbanngaychoanhtamộtcáimỏđồngtạiNghiêmĐạoởQuậnThuộc,chophépanhtatựđúctiền.NhưvậynhữngđồngtiềndohọĐặngđúcrađượclưuthôngkhắpthiênhạ,ĐặngThônggiàucóđếnmứckhôngaisánhnổi. HánVănđếđãtừngbịbệnhlởloétđầyngười,ĐặngThôngthườnghầuhạHánVănđế,hútmáumủởnhữngcáimụnnhọttrênngườinhàvuara.HánVănđế thích thú lắm, dịudànghỏiĐặngThông: “Trong thiênhạnày,ailàngườiyêuquíTrẫmnhất?”ĐặngThôngtrảlời:“PhảinóirằngtrênđờinàykhôngcóaiyêuquíHoàngthượnghơnHoàngTháitử”.HoàngTháitửvàocungthămhỏibệnhtìnhHánVănđế,HoàngđếyêucầuHoàngTháitửhútmủởnhữngcáinhọtra.TuyHoàngTháitửcóhútmủởtrongnhọtcủaHánVănđếra,nhưngmặtcứnhănnhókhócoi.SaunàyHoàngTháitửnghenóiĐặngThôngđãtừngchủđộnghútmủởnhọtcủaHánVănđế.Tháitửcảmthấyrấtkhóchịu.TừđótrởđitronglòngHoàngTháitửrấtcămghét

ĐặngThông. SaukhiHánVănđếbănghà,HoàngThái tử lênngôikếvị,đó làHán Cảnh đế. Đặng Thông bị bãi chức quan, trở về sống ở quê hương.Chẳngbaolâusau,cóngườitốgiácĐặngThôngđãlénlútđúctiềnriêngởbênngoài.HánCảnhđế ra lệnh cho các quan lại tra hỏi,ĐặngThông rấtgiàucó,ngườitatốgiáctộitrạngcủaĐặngThông,toànbộtàisảncủaĐặngThôngđãbịtịchthuđưavềPhủ.TrongnhàĐặngThôngvẫncònkhoảntiềnrấtlớnlàmóntiềndoCôngchúaQuánĐàoTrường,congáicủaHánVănđếtặngchoĐặngThông,thếmàcácquanlạicũngtịchthuluônsungvàocôngquĩ.Ngayđếnmộtcáitrâmcàitrênđầucungthuhết.CôngchúaQuánĐàoTrường biết tin, liền cho ngườimang đến choĐặngThông quần áo, thựcphẩm.NhưngĐặngThôngkhôngđượcnhậnmộtđồngtiềnnàovàcuốicùngthìtựtửchếtởnhàmộtngườiquen,trênngườikhôngcómộtxudínhtúi. HồiđócómộtngườitêngọiTriệuĐàm,vìbiếtthuậtchiêmtinh,hầukhímàđượcHoàngđếnuôngchiều.HoạnquanởCungBắclàBátửlàmộttrưởnggiả,mộtngườirấtquantâmđếnngườikhác,chonênđượcgầngũiHoàngđế.Mặcdùnhưvậy,nhưngmọihànhđộng,cửchỉcủahọđềukhôngthểsovớisựânhuệcủaHánVănđếđốivớiĐặngThông. Tuyểntự“HánThư“ Quyển93

THẠCHHIỂN

LỜIMỞĐẦU - ThạchHiển, tự là Quân Phòng, ngườiTếNam(naythuộctỉnhSơnĐông)khôngrõnămsinh,chếtvàonămHánNguyênđếCảnhNinhthứnhất(năm33trướccôngnguyên). Thờitrẻ,ThạchHiểnrấtphóngđãng,khôngbịràngbuộc,chẳngcoiquốcphápragìnênđãxúcphạmđếnhìnhluậtvàbịxửtộisađoạ.Saukhivàocung,lúcđầuThạchHiểngiữchứcTrungHoàngmôn,ôngtacâukếtvớiTrungThưlệnhHoằngCung,khổtâmluồnlọtvàodoanhtrại,aduabợđỡHoằngCung.SaukhiHoằngCungchết,ThạchHiểnđượcgiữchứcTrungThưlệnhthayHoằngCung.SaukhiHánNguyênđế lênngôi,ThạchHiểnbứctửsưtruyềncủaHánNguyênđếlàTiêuVọngChi.TừđóThạchHiểnlợidụngsựtinyêucủaHánNguyênđế,bưngbítmọitintức,giếthạitrungthần, thanh trừng những người không cùng phe cánh.Song song với việcthanhtrừngđịchthủvềchínhtrị,ThạchHiểncònrasứcliênhiệpvớimọilực lượng quyền quí và ngoại thích ở trong và ngoài triều đình, bố trí vàtrọngdụngnhữngngười thân tíncủamình,mởrộngkinhdoanhvàkhốngchếTrungthư.Nhưvậysẽbảođảmchoôngđộcquyềnthaotúngmọimặttriều chính,mở tiền lệ choviệc cáchoạnquan chuyênquyền chủ chínhởthờikỳĐôngHán. Làmộttêngianthần,ThạchHiểnbiểuhiệnthậtrõnéttínhcáchcaongạo,tưlợi,kiêucăng,chuyênquyềnđộcđoán,lòngdạhẹphòi,nhamhiểmđộcáccủahắn.Trongquátrìnhtựtiệnnắmchínhquyền,ThạchHiểnđãépbuộcTiêuVọngChiphảitựsát,ámsátđạithầnTrươngMãnh,bãimiễnLưuHương,bàixíchtấtcảbáquanchínhtrựctrongtriềuđình.Aimàtốgiáctộitrạng của hắn như Cố Quyên Chi, Tô Kiến v.v...thì Thạch Hiển đả kíchkhôngthươngsót,ghéphếttộinọđếntộikia,đưahọđếnchỗchết.Dướisựđè nén tột độ của Thạch Hiển, các bá quan công khanh trong triều đìnhhoảngsợđếncựcđộ,ngườinàocũngcảmthấybịnguyhiểm.SaukhiHánNguyênđếchết,HánThànhđếLưuNgạonốingôi.SaukhiThạchHiểnmấtchỗ dựa, bịHánThành đế bãimiễn chức quan, đuổi về quê hương.Trênđườngđi,ThạchHiểntuyệtthựcchết. *** ThạchHiển, tự làQuânPhòng,ngườiTếNam,SơnĐông.HoằngCunglàngườihuyệnBái.Hồitrẻcảhaicùngănchơitráctángbịkếttộisa

đoạ.VàoCunglàmTrungHoàngmôn,đượctuyểnvàolàmTrungThượngThư.Thời kỳ Hán Tuyên đế, đảm nhiệm chức vụ quan Trung thư. HoằngCunghiểunhiềuphápluậtchínhlệnhcùngnhữngcâuchuyệnthờixưathuộctriềuđạinhàHán,haygiúpngườivàlàmviệcrấtchămchỉ.HồiđóHoằngCunggiứchứcTrungThưlệnh,ThạchHiểngiữchứcPhóxạ.Saumấynăm,HánNguyênđếlênngôiHoàngđế,HoằngCungquađời,ThạchHiểnthayHoằngCunggiứchứcTrungThưlệnh. ThờikỳnàyHánNguyênđếốmyếubệnhtậtkhôngthể lâmtriềuhànhsựđược,thêmvàođó,ôngtalạirấtthíchâmnhạc.ThờigiangiaochoThạchHiểnquảnlýcôngviệcđãrấtdài.Trongsốhoạnquankhôngcókếtbèkếtđảngvớibênngoàitriềuđình,tinhthầnlàmviệcchuyênsâucẩnthậnnênrấtđượctínnhiệm.ChonênHánNguyênđếđãgiaoviệctriềuchínhchoThạchHiển.Tấtcảmọiviệcchínhsự trong triềuđìnhdù tohaynhỏcũngđềuphảitấubáochoThạchHiểnđểôngtaquyếtđịnh.ThạchHiểntônkínhđượcHoàng thượngnuôngchiều,quyền thếnổi tiếng trong triều.BáquantrongtriềuaiaicũngtônkínhThạchHiển. ThạchHiểnlàngườirấtkhônkhéo,sảoquyệt,làmviệctốt,cóthểnắmbắtđược tâm tư tìnhcảmcủaHoàngđế.Trong lòngông ta rấtnhamhiểm,rấtgiỏidùngngôntừcayđộcđểkhíchbác,bàixíchnhữngngườimàôngta thùghét.Độngmộttí làThạchHiểnthihànhhìnhphápđốivớihọ.TrongnhữngnămSơNguyên(năm48-44trướccôngnguyên),cựutướngquânTiêuVọngChi,QuanglụcđạiphuChuKham,TôngchínhkhanhLưuCánhSinhđềugiữchứcCậpsựtrung.TiêuVọngChilàmThượngthư,biếtrõThạchHiểnchuyênquyềnđộcđoánđãkiếnnghịlênHoàngđế,ôngchorằng:“Thượng thư lànền tảngcủabáquan trong triềuđình, là trụcộtcủanềnchínhtrịquốcgia,cầnphảicónhữngđạithầnthôngminhtàitrí,dũngcảm,côngchínhliêmminhđứngragánhvác.HánVũđếănuốnglinhđìnhởhậuđình,chonênđãdùngcácquanhoạn,nhưvậykhôngphùhợpvớicácchếđộcổđại.CầnphảiđìnhchỉviệcsửdụngquanhoạnlàmTrungthưlệnh,cần phải làm như thời xưa là không xử dụng những người đã bị nhụchình.HánVũđếkhôngnghe,dođómâuthuẫngiữaTiêuVọngChivàThạchHiển càng thêm sâu sắc. Sau đóThạchHiển đã tiến hànhnhững âmmưuhãmhạihọ,khiếnchoTiêuVọngChiphảitựsát,ChuKham,LưuCánhSinhthìbịcáchchức,tịchthugiasản,khôngđượctriềuđìnhsửdụng.Tìnhhìnhcụthểxinxemcuốn“Hánthư.TiêuVọngChitruyện”.Sauđó,Thái trungđạiphuTrươngMãnh,NgụyquậnTháithúKinhPhòng,NgựsửTrungthừaTrầnHoặc,SưphụĐàmQuyênChiv.v..đềucóbiểutấulênHoàngđế.Cóngười được triệu kiến đã vạch trần những nhược điểm của Thạch Hiển.

ThạchHiểnliềnkiếmcớđểtruycứucáigọilà“Tộitrạng”củanhữngngườinày,rồiđemKinhPhòng,ĐàmQuyênChiraxửtửngoàichợ,TrươngMãnhthì tựsát trênxecông,TrầnHoặcnhận tộibịcạo trọcđầubêungoàiphố.Chođếnkhi huyện lệnhhuyệnTrịnh làTôKiếnnhậnđược thư riêng củaThạchHiểntấulênHoàngđế,sauđóvìnhữngviệckhácnữanênbịkếttộitửhình.Từđótrởđi,từbậccôngkhanhtrởxuốngởtrongtriềuđìnhđềurấtsợThạchHiển,khôngdámsàmsỡnữa. Thạch Hiển kết bè kết đảng với Trung thư phó Tạ Cao Lương,ThiếuphủNgũLộcsungtông,ngườinàođitheohọthìđượcquancaochứctrọng.Hồiđótrongdângianlưutruyềncâucadaonhưsau:“Laotà,Thạchtà,NgũLộckháchtà!Quanấnluỹluỹ,đôla trườngliễuthụđai!” tứclàbọnThạchHiểnkéobèkéocánhnắmhếtquyềnthế. ThạchHiểnthấychaconTảtướngquânPhùngPhụngThếlànhữngcôngkhanhđạithầnnổitiếng.CongáicủaônglạilàChiêunghicủaHoàngđế ở trong cung. Lòng dạ Thạch Hiển muốn nịnh hót họ nên trước mặtHoàngđếđã tiến cửanh trai củaChiêunghi làPhùngThoanđếnhầuviệcchăn màn.Thiên tử triệu kiến Phùng Thoan, muốn bổnhiệm anh làm Thịtrung. PhùngThoan xin được nói những điều quan trọng.Hoàng đế nghePhùngThoannóiThạchHiểnchuyênquyềnđộcđoánthìrấtphẫnnộ,khôngdùngPhùngThoanmàđuổianhvềlàmLangquan.SauđóthiếumộtngườigiữchứcNgựsửđạiphu,quầnthầnđềutiếncửanhtraicủaPhùngThoanlàĐạihồnglôPhùngDãVương,họnóitàinăngvaphẩmhạnhcủaPhùngDãVươngđềuvàoloạinhất.ThiêntửtrưngcầuýkiếnThạchHiển,ThạchHiểntrả lời: “Trong hàng cửu khanh không còn ai thích hợp hơn là PhùngDãVương.Hơn nữaPhùngDãVương lại là anh ruột củaPhùngChiêu nghi,thần lo người sau lại cho rằngbệhạkhôngdùngngười hiềnmà chỉ dùngnhữngngườitưáicungthânbổnhiệmlàmtamcông”.Hoàngđếnói:“Rấtđúng,Trẫmkhôngthểđểngườitahiểunhưvậyđược”.ThếlàHoàngđếbanbố chiếu thư, biểu dương, tán mỹ Phùng DãVương, nhưng phế bỏ chứckhanhsửđạiphucủaông.Chitiếtxinxemcuốn“Hánthư.PhùngDãVươngtruyện”. TronglòngThạchHiểncũngbiết rõrằngmìnhchuênquyền thiệnthế,nắmgiữquyềnbínhtrongtriềuđình,cũngsợcómộtngàynàođóThiêntửsẽthâunạpnhữngýkiếntâmphúccủangườixungquanhrồidàandầnxalánhmình.ChonênThạchHiểnthườnggiảbộtrungthành,chọnramộtsốviệctincậyđểHoàngđếkiểmtra.ThạchHiểnđãtừngđếncácphủquanđểtrưngthuđồđạc,ThạchHiểnchuẩnbịbiệnbạchchomìnhtrước,nóirằngsẽ

vềmuộn,cáccổngcungsẽđóngmất,nên thỉnhcầuHoàngđếra lệnhchocácquanquâncanhgácởcổngphảimởcửachoông.HoàngđếđồngýyêucầucủaThạchHiển.ThạchHiểncốývềrấtmuộn,nóirằngnhậnlệnhcủaHoàngđếyêucầucácquanlạigáccổngphảimởcổngchoôngtavàocung.Sauđó,quảnhiêncóngườiviếttấusớlênHoàngđế,tốcáoThạchHiểnđòihỏiphảimởcổnglớncủaHoàngcung.Thiêntửxemxongbảntấu,cườivàđưatấuthưcủađạithầnchoThạchHiểnxem.ThạchHiểnlợidụngtìnhcảmcủaHoàngđế,khóc thút thítvànói:“Hoàngđếbệhạ tínnhiệm tiểu thần,giaochothầnlàmmộtsốviệc,quầnthầnkhôngnhữngđốkỵmàcònmuốnhãmhạitiểuthần.Nhữngviệctươngtựnhưthếnàykhôngphảichỉcólầnnày thôiđâu,chỉcóquânchủanhminhmớihiểu rõphải trái.Ngu thần titiện,cốnhiênkhôngthểmộtmìnhthầncóthểlàmchomuôndânphấnkhởi,nênđànhphảichấpnhậnnhữnglờicatháncủathiênhạ.ThầntựnguyệnxinHoàngđếtrútbỏchothầnchứcvụtrọngyếu,vềhậucunggánhváccôngviệcquétdọntạpdịch.Thầncóchếtcũngkhôngcógìoánthoán.ChỉxinHoàngđếbệhạcóquyếttâmcứngrắn,lấyđóđểthaythếtiểuthần”.ThiêntửnghexongthìchorằngThạchHiểnnóirấtđúng,nênlạicàngthươngôngtahơn,nhiềulần úy lạo khen thưởng cho Thạch Hiển, tăng thêm bổng lộc, tiềnthưởng.ThạchHiểnlầnlượtđãnhậncủacảitàivậtbanthưởngvàhốilộtrịgiátrên10triệuquantiền. Thoạtđầu,ThạchHiểnnghe thiênhạxônxaobàn tán rằnôngđãgiết chết cố tướngquânTiêuVọngChi.TiêuVọngChi làđạinhogianổitiếngthờiđó.ThạchHiểnsợcáchọcsĩtrongthiênhạphỉbángmìnhnênrấtđauđầu.LúcđóMinhkinh trứTiếtsĩ,ngườiLangnhaCốngVũlàLuyệnđạiphu,ThạchHiểncửngườiđếntỏtìnhhữuhảovàthiệnchí,CốngVũliềncấukếtngayvớiThạchHiển.Vì thếchonênThạchHiểnđãbảo lãnhchoCốngVũtrướcHoàngđếnênCốngVũđượcnhậnchứcvụCửukhanh,Ngựsửđạiphuvàrấtchuđáotrongviệclễtiết,phụngdưỡng.Bênngoài,nhữngngười trướcđâyhaybìnhphẩmthìnay lạibắtđầu tándươngThạchHiển,cònchorằngTHạchHiểnkhông thểghen tịvớiTiêuVọngChiđượcnữa.ThạchHiểncũngápdụngphươngpháp tương tựđạt âmmưugian ttráđểgiảithoáthànhviphạmtộicủamình,vàmượncớnàyđểgâyuytínvớiHánNguyênđế. Những năm cuối đời,HánNguyên đế ốm nặng không dậy được,ĐịnhĐàoCungvươngđượcHánNguyênđếyêuchiềunênThạchHiểndồnhếtsứclựcđưaônglênlàmTháitử.SaukhiHánNguyênđếbănghà,HánThành đế vừamới kế thừa ngôiHoàng đế, đã bổ nhiệmThạchHiển làmTrường tíncungTrung tháibộc,Thu trung2.000 thạch.ThạchHiểnmấtđi

chỗdựa,xarờinhữngngàythángquyềnthế,ThừatướngvàNgựsửnhiềulần tấu báo những tội trạng của Thạch Hiển trước đây. Thạch Hiển cùngđồng đảng làLaoLương,TrầnThuận đều bịHoàng đế cách chức.ThạchHiểnvàvợbịđuổivềquêhương,buồnrầukhôngănuốnggìcảrồiốmchếttrên dọc đường. Những người đã từng câu kết với Thạch Hiển, dựa vàoquyền thế cuả Thạch Hiển mà được làm quan đều bị triều đình bãimiễn.ThiếuphủkhanhNgũLộcSungTôngbịgiángchứclàmTháithúquậnHoằngmiễn,khanhsửTrungthừaYgiagiángxuốnglàmĐôúyquậnUngmôn. Trong dân gian TrườngAn lưu truyền câu ca dao: “Y gia bị giángxuống Quận Ungmôn, Ngũ lộc Sung tông bị lưu đày về Quận Thỏ, LaoLươngvàTrầnThuậncũngđềubịtrừngphạt.” Tuyểntự“Hánthư” Quyển9

ĐỔNGHIỀN

LỜIMỞĐẦU-ĐổngHiền,tựlàThánhKhanh,chủyếuhoạtđộngtrongthờikỳAiđếLưuKhâmđờiTâyHántrịvì.SaukhiHánAiđếLưuKhâmquađời,đượcsựgiúpđỡcủaTháihậuvàđượcĐổngHiềnchophép,VươngMãng ra làmphụ chính. Sau nàyĐổngHiềnbịVươngMãng thaythế,ấnthaoĐạitưmãcủaôngbịtriềuđìnhthuhồi,cảhaivợchồngđềubịbứctử. CuốiđờiTâyHán, triềuchínhhỗn loạn,nền thống trịhủbại.SaukhiHánAiđế lênngôikhôngbiết làmgì,đinuôngchiềunhữngbọngiannịnh,đềbạtlũgianthần.ĐổngHiềnlànhânvậttiêubiểuchobọngianthầnnày.ĐổngHiềnsinhratrongmộtgíađìnhquanhoạn,bốlàĐổngCung,đãtừnglàmNgựsửtrongtriềuđình.ĐổngHiềntuychẳngcótàicángì,nhưngôngtanhờvàophongđộbềngoàicóvẻuyênbácnênđượcHánAiđếLưuKhâmnuôngchiều.KhôngnhữngchỉlàmđếnchứcvụquantrọnglàĐạitưmãvệtướngquânmàthôi,màcònđượcHánAiđếphongcholàmCaoAnhầu,mộtthờiquyềncaochứctrọng. SongsongvớiviệcđượcHánAiđếsùngái,giatộcĐổngHiềncũngđược thăng tiếnnhưdiềugặpgió.Ôngbố làĐổngCungđượcđềbạt làmThiếuphủkhanh,đượcbanthưởngtướcquanNộihầu,saunàyđượcchuyểnsang làmVệ uý; bố vợ được bổ nhiệm làmTướng tác đại tượng; em traiđược làmChấpkimngô...Gia tộcnhàhọĐổngnhờđómàđược lênmây,khôngaicó thểsosánhkịp.SauđóHánAiđếLưuKhâmcó lúccònchoĐổngHiềnngồicả lênngaivàngcủaHoàngđế.Ông tađược sùngáiđếnmứcnằmmơkhôngthấy. ThờikỳHánAiđếtrịvì,ĐổngHiềnnhấtthờihưngthịnh,điềuđótấtnhiêncóliênquanđếnsựânáicủaHánAiđế,nhưngĐổngHiềncũnglàngườirấtmựcnhumìkỳquái,ôngtarấtgiỏixiểmnịnhquyếnrũ,aduavàsănđónHoàngđế.ChínhvìvậymàĐổngHiềnsuốtmộtđờilàmthuêlàmmướn,bỗngchốcnhảyvàocungđình,điềukhiểncảthiênhạ,giữvữngđượcđịavịcuảmình. SaukhiHánAiđếquađời,giatộcnhàhọĐổngvàgiatộchọngoạiVươngThịcàngngàycàngcómâuthuẫnsâusắc,cuốicùngVươngMãngrakhỏinúiquétsạchthếlựcnhàhọĐổngvàđộcchiếmđạiquyền. ***

ĐổngHiềntựlàThánhKhanh,ngườiVândương.BốđẻcủaônglàĐổngCunglàmNgựsử.ĐổngHiềnđượctuyểnlàmxánhâncủaTháitử.SaukhiHánAiđếkếvị,ĐổngHiềntheoTháitửlàmquanlang.ĐổngHiềnlàmlínhbáogiờởtrongcungđiệnđượchơn2năm.VìmặtmũikhôingôtuấntúnênkhiHánAiđếnhìnthấyanhthìrất thíchcáivẻđẹpbềngoàicủaanh,liền hỏi thăm một người: “Có phải là Đổng Hiền, xá nhân của Thái tửkhông?”DođómàĐổngHiền được dẫn đến gặp nhà vua để nói chuyện.HánAiđếbổnhiệmĐổngHiềnlàmHoàngmônlang,từđóanhđượcHoàngđếrấtsùngái.KhiHánAiđếbiếtchaanhlàVânTrunghầuliềnbổnhiệmngayanhlàmBálănglệnh,rồiđềbạtlênlàmQuanglụcđạiphu.ĐổngHiềncàngngàycàngđượcyêuchiều,đượcgiữchứcPhómãđôúythịtrung,đirangoài thìđượcngồixe,vàocungđượchầubênhoàngđế.Ngày tháng trôiqua,anhđượcbanthưởngcótớihàngvạnlạngbạc,nổitiếngquyềnquíkhắptriều đình. ĐổngHiền thường được nằm cùng giường với hoàng đế. BanngàyĐổngHiềnđượcngủcùnghoàngđế,anhnằmgốiđầulêntayáocủahoàng đế. Sau khi tỉnh dậy, Hán ai đế muốn đi ra khỏi giường, nhưngĐổngHiềncònngủrấtsaychưatỉnh,hoàngđếkhôngmuốnđánhthứcĐổngHiềndậy, thế lànhàvuabènxécánh tayáo rađể trởdậy.HánAiđếyêuchiềuĐổngHiềnđếnmứcnhưvậy. TíchcáchĐổngHiềncũngnhuhoàxunịnh,rấtgiỏiquyếnrũhoàngđếđểmongcủngcốđượcvịtrícủamình.MỗilầnhoàngđếchoĐổngHiềnđượcnghỉphép,anhđềukhôngvềlàng,thườngởlạitrongcungđểnghiêncứuydược.Hoàngđếcho rằngĐổngHiềnkhông thể rờikhỏihoàngcungđược,nênđãđặcbiệt ra lệnhđónvợĐổngHiềnvàocung,chophépnàngđượcởtrongcung,đượccưtrúởtrongphuquannhưvợcácquanviênkhácvậy.HánAiđếcònphongchoemgáicủaĐổngHiềnlàmChiêuNghi,vềđịavị thìchỉsaucóHoànghậu,đổi tênphòngởcuảnànglà“Tiêuphong”đểchotươngphốivớinơiởcủaHoànghậulà“Tiêuphòng”.ĐổngchiêunghivàĐổngHiềncùngvợcủaôngphụngdưỡngHánAiđếsuốtngàyđêm.HánAiđếbanthưởngchoĐổngchiêunghivàvợcủaĐổngHiềnmỗingườicótớingànvạnquantiền.HoàngđếcònđềbạtbốđẻraĐổngHiềnlàmthiếuphủkhanh,bantướcquannộihầu,hưởngthụthựcấp,sauđólạiphonglàmvệuý.HánAiđếcònđểchobốvợcuảĐổngHiềnlàmthợcả,đểchoemtraicủaônglàmChấpkimngô.HoàngđếcònhạlệnhxâydựngchoĐổngHiềnmột phủ đệ qui mô hùng tráng, có tiền điện, hậu điện, cửa cổng tươngđương,cáccôngtrìnhthổmộccựckỳtinhxảo,hàohoatránglệ,cộtnhàvàlancanphải trangsứcsơnson thếpvàng.Thậmchínhữngnôbộcở trongnhàĐổngHiền cũng đều đượcHoàng đế ban tặng những khí vậy có liên

quanđếnvũkhốcấmbinhcùngthượngphươngtrânbảo.TấtcảnhữngvậtphẩmtinhviquígiáđượclựachọnnhữngthứthượnghảohạngđềuthuộcvềgiađìnhhọĐổng,thậmchíđếncảnhữngmậtkhí,châunhungọchạpcũngđềulànhữngvậtchuẩnbịđểbantặngchoĐổngHiền,khôngcómộtthứgìlàkhôngchuẩnbịsẵnsàng.HánAiđếcònhạ lệnhcho thợ lànhnghềxâychoĐổngHiềnlăngmộbêncạnhnghilăngcủahoàngđế,tiệnphòngởgiữaphảidùnggỗbáchthậtcứngđểlàmđềtấu,bênngoàiphàicóđườngđidạo,bức tườngbaoquanhdàicó tớimấydặm,bậucửa,chấnsongphảicựckỳtránglệ. HánAiđếđịnhphonghầuchoĐổngHiền,nhưnglạichưacódịp.ĐúnglúcđóthìđãichiêuTônLong,TứcPhuCungv.v...cáophátVươnghậuYếtcủaĐôngBìnhvươngLưuVânđãchửibớiởtrongđềnthờ,HánAiđếliền hạ lệnh cho các ngành hữu quan phải trừng trị, họ đều nhận tội chịuphạt.ThếlàHánAiđếliềnhạlệnhchoTônLong,TứcPhuCungv.v...nóirằngĐổngHiềnđãcáopháttộitrạngcủaĐôngBìnhvương,docócôngđómà phongchoĐổngHiền làm CaoAn hầu, cho Tức Phu Cung làmNghiLăng hầu, cho Tôn Long làm Phương Dương hầu, mỗi người đều đượcphongấp1.000hộ.ChỉítlâusaulạiphongtặngchoĐổngHiềntrạiấp2.000hộ.Thừa tướngVươngGia trong lòng rấthoàinghibảnánoancủaĐôngBìnhvương,vôcùngcămgiậnbọnngườinhưTứcPhuCung,njhiềulầnđấutranhkhuyêngiánHánAiĐế,chorằnghànhđộngcủaĐổngHiềnlàlàmrốiloạnchếđộquốcgia.VìkhuyêngiánHoàngđếmàVươngGiaphảingồitùrồibịchếtởtrongngục. KhiHánAiĐếvừathừakếngôivuathìtổmẫuTruyềntháihậuvàmẫuthânĐinhtháihậuđềucònkhoẻmạnh.HaigiađìnhTruyềnthịvàĐinhthịđềuđượchưởngphúquí.NgườiemtraicủaTruyềntháihậulàTruyềnHỉđượcbổnhiệm làmquanĐại tưmã, làmphụ chínhở trong triều.Ôngđãnhiềulầnkhuyêncan,nhưngkhôngvừalòngtháihậunênđãbịcáchchức.CậucủaHoàngđếlàĐinhMinhthayTruyềnHỉlàmĐạitưmã,cũngđãhếtlòngvớichứcvụnày,ôngtavôcùngghentứcvìĐổngHiềnđượcsùngái.SaukhithừatướngVươngGiabịchếtởtrongngục,ĐinhMinhrấtđồngtìnhvớiVươngGia.HánAiĐếcàngcoitrọngĐổngHiềnhơn,địnhđểchoĐổngHiềnthayĐinhMinhlàmĐạitưmã,vôcùngcămghétĐinhMinhnênđãhạlệnhcáchchứcĐạitưmãcủaĐinhMinh,nóirằngkhiLưuVân,cựuĐôngBìnhvươnglênngôiHoàngđếđãkhônglàmđúngnghilễ.CậucủaVươnghậuLưuVânlàNgũHồngđãdùngythuậtđểthịchiếu,câukếtvớiDươngHoằng,bíthưlangcủanhàtrườngđểmưuphản,gâyrối,dựavàosựphùhộcủa thần linhmiếumạo,ĐổngHiềnđãkịp thờipháthiệnvà tốcáo, tấtcả

bọnLưuVânđãbịđềntội.NgườiemhọcủaĐinhMinhlàđôuýĐinhNgô,tộcphụlàhiệuuýĐinhTuyênđềubiếtNgũHoằngrấtthânmậtvớiVươnghậuchưhầuHủĐan,ĐinhTuyêndùngHủĐanđểcaiquảnbọnthuộchạ.ĐinhNgôvàNgũHoằngđilạicâukếtvớinhau,quanhệrấtchặtchẽ,nhiềulầntiếncửNgũHoằng.NgũHoằngdựavàoĐinhNgômàsinhratàtâmácý,nhờvàoviệcbiếtythuậtmàđượcmaymắnnêndãlàmtổnhạiđếnquốcgia.VìlýdolễcốngHoànghậuĐinhthị, trẫmkhôngmuốnnóira.Tướngquânquyềncaochức trọng lạikhôngmuốn ra tay, tiêudiệtbọnphản loạnngaytừlúcchưanổra,cũngkhôngcămhậnnhữngtộiáccủabọnLưuVân,NgũHoằng,lạiđinghingờlàcáchxửtrícủachúathượnglàsailầm,điđóntiếpbọnĐinhTuyên,ĐinhNgô, trái lại còncăm thùnhữngngười tốgiácLưuVân,gâynênnhữngnỗioanuổng.Trướcmặt trẫm,khanhnói rằngythuậtcủaNgôHoằngrấtcao,xửtửthìrấttiếc,khanhnóirằngnhómĐổngHiền rất vinh hạnh được phong tặng. Khanh đố kỵ với những trung thầnquântửnhưvậy,chènépnhữngngườiócông,điềuđólàmchongườitarấtđaulòng.Cổnhâncónói:“Vuamàkhôngcótướngthìsẽbịdiệt".ChonênLýHữuTrấm giết Thúc Nha, sách “Xuân Thu" lại ca tụng ông ta, TriệuThuẫnkhônggiếtbọncướp,sach“XuânThu"nóirằngôngrađãgiếtQuốcvương.Trẫmralệnhnghiêmtrịtướngquân,chonênTứthưsắccáo.Tướngquânkhôngnhữngkhônghốicải,tráilạicònliênhiệpvớithừatướngVươnggia,đểchoVươnggiacóchỗdựađểmàlừadốiHoàngthượng.Cácngànhcóliênquanphảiđưatướngquânvàovươngpháp,phảitốnggiamvàongục.Trẫmcónghĩđếnnghĩđếnviệctướngquânlà thânthíchcủaCungHoànghậu,đượcsựưuáicủaCơphu,nênkhôngnhẫntâmnghiêmtrị.Cóthểthuhồichứcphiêukỵtướngquân,cáchchứcquanđuổivềnhà." ThếlàHánAiĐếđưaĐổngHiênlênthayĐinhMinhlàmĐạitưMã,VệTướngquân.LúcnàyĐổngHiềnmớicó22tuổi,khôngnhữnguydanhlẫmliệtmàcòncóchứcvụcao,vănvõbáquanainấyđềurămrắptuântheoĐổngHiền.ÔngthấyrằngchađẻcủamìnhlàĐổngCungkhôngnênđểở chứcKhanh, nên đã đổi cho ông làmQuangLục đại phu, được thưởng2000thạch.EmtraicủaĐổngHiềnlàĐổngKhoanTínthayĐổngHiềngiữchứcphòmãđôuý.Họhàng thân thuộcnhàhọĐổngđềuđượcđềuđượcđảmnhiệmcácchứcquannhưthịtrungmchưdoanh,phụngtriềuthỉnhv.v..Tấtcảbọnhọđềuđượctôntrọng,ưuáihơnhọngoạiĐinhthịvàTruyềnthịnhiều. Sangnămsau,dânHungnôđếnTrườngAn,vàotriềuđểýetkiếnHánThiêntử.KhiHánAiĐếthếttiệcmờihọthìcácđạithầnnhàHánxếphàngởphíatrước.HungnôĐanVunhìnthấyĐổngHiềntrẻquáthìvôcùng

kinhngạc,bensaiphiêndịchhỏirõnguyêndochuyệnnáy.HánAiĐếbảophiêndịchnóivớiHungnôĐanVurằng:“ĐạitưMãtuytrẻtuổi,nhưngđưaôngtalênvìhiềntàivàchứcvị”.ThếlàĐanVuHungnôliềnđứngdậycúichào,chúcmừngtriềuđìnhnhàHánđãcầuđượchiềnthần. Lúcđầu,khithừatướngKhổngQuangcònlàmNgựsửđạiphu,thìchacủaĐổngHiềnlàĐổngCungmớichỉlàNgựsử,làthuộchạcủaKhổngQuang.ĐếnkhiĐổngHiềnlàmĐạiTưMã,cũnglàtamcông,nganghàngvớiKhổngQuang.HánAiĐếcốýđểĐổngHiềnđếnthămKhổngQuangvìviệc riêng.KhổngQuang là người caop nhã cẩn thận, biết rằngHoàngđểmuốntônvinhĐổngHiền.ChờkhicótinĐồngHiềnđến,KhổngQuangmũáo chỉnh tề ra nghênh đón tận ngoài cửa, đến khi nhìn thấy chiếc xe củaĐổngHiềntừxaôngmớiquayvào.SaukhiĐổngHiềnvàođếncửagiữa,KhổngQuangvàotrongCác,chờĐổngHiènxuỗngxe,KhôngQuangtiếnđếnbáiyếtĐổngHiền,đóntiếpôngtarấtchuđáo,tếnhị,khôngdámdùngnghilễnhưchủkhách.SaukhiĐổngHiềnravề,HánAiđếbiétnhưvậythìrấtvuimừng,liềnphongchoconcủahaingườianhemcủaKhổngQuanglàmGián đại phu thường thị.Từđó trở đi quyền lực và uy thế củaĐổngHiềncàngcao. Lúcđó,họngoạicủaHánThànhĐếlagiatộcVươngthịđangsuytàn,chỉcócontraicủaBìnhAHầuVươngĐàmlàVươngKhứTật,vìlàtháitửcủaHánAiĐế,vớithânphậnlàthứtửnênrấtđượcchiềuchuộng.HánAiĐếlênngôi,VươngKhứTậtđượccửlàmđôuýthịtrungkỵ.HánAiĐếchorằngVươngthịkhôngcóngườilàmquan,nênđãbổnhiệmVươngKhứTậtlà người thân tín của ân nhân cũ, rồi lại đề bạt em của ông ta làVươngHoằnglàmTrungthườngthị.BốvợVươngHoằnglàTúcHoặclàcontraicủaTúcVọngChi,nguyênlàtướngquânđãtừnglàmQuậntháithúmộtthờigiandài,vìốmnênbịmiễnchức,làmtrunglangtướng.VươngKhứTậtlàanhemvớiĐồngLiệt.BốcủaĐổngHiènlàĐổngCungrấtáimộôngta,muốnkếtthànhthônggiavớihọ.VươngHoằngmuốnhỏicongáicủaTúcHoặclàmvợcủaemtraicủaĐổngHiềnlàphòmãđôuýĐổngKhoanTín,Túc Hoặc rất sợ, không dám nhận lời, nói riêng với Vương Hoằng rằng“Đổng Hiền là Đại TưMã, trong schs văn của Hoàng thượng đã có câu“Doãn chấp kỳ trung", đó là văn tựĐườngNghiêu nhườngngôi choNguThuấn chứ không phải là chuyện kể của Tam Công, trưởng lão mà thấykhôngthểkhôngkhiếpsợ.Chẳnglẽđiềunàyconmộtngườithứdânlạicóthể đảmđương được hay sao?!"VươngHoằng rất thôngminh, ngheTiêuhoặcnói,tronglòngôngdãhiểulàđiềugì.ThếlàôngquayvềhộibáovớiĐổngCung, tha thiết nói lên tinh thần tự ti, nhúnnhường củaTiêuHoặc.

ĐổngCungthởdàinói:"HọĐổngnhàtôicóngườinàođắctộivớithiênhạmàbịmọingườisợhãiđếnnhưvậy!"vàtronglòngrấtkhôngvui.SauđóHánAi Đế thết tiệc rượu ở Điện Kỳ Lân, cha con Đổng Hiền và nhữngngườithânthuộccũngthamgiatiệcrượunày.AnhemVươngHoằngnhưthịtrung,trungthườngthịđềucómặttrongbữatiệc.HánAiĐếuốngrượurôìungdungcườinóivớiĐổngHiền:"TrẫmđịnhthựchiệnviệcĐườngNghiêunhườngngôichoNguThuấn,cáckhanh thấy thếnào?"VươngHoằng tiếnlênkhuyêngiải:“ThiênhạvẫnlàthiênhạdoHánCaotổlậpra,khôngphảilàthiênhạcủabệhạ.Bệhạtiéptụcduytrìtôngmiếuxãtắc,nêntruyềnngôichoconcháu,khôngnêngiữmãiđếnvô cùng tậnmới làđúng.Cơngiệpchính thống của quốc gia thật vô cùngquan trọng, thiên tử không thể nóichơinhưvậyđược!"Hánaiđếmặcnhiênchẳngnóichẳngrằng,tronglòngrấtkhôngphấnkhởi,quần thầnxungquanhnghevậy thì rất sợhãi.Thế làVươngHoằngbịHoàngđếđuổirakhỏiĐiệnKỳLân,sauđókhôngbaogiờđượcđócHoàngđếtrongcácbữatiệcrượunữa. PhủđệcủaĐổngHiềnvừamớixâydựngxong,côngtrìnhvôcùngkiêncố.ThếnhưngcốnglớnbênngoàinhàĐổngHiềnthìtựnhiênvôcớlạiđổsụp.TronglòngĐổngHiềnrấtkhôngphấnkhởi.,mấythángsauthìHánAiĐếquađời.TháihoàngtháihậutriệukiếnĐạiTưMãĐổngHiềnvàđãgặpôngởtrongĐôngsươngphòng,hỏiôngvềphươngphápđiềuđộviệctang.ĐổngHiền trong lòng lo lắng,khôngsao trả lờiđược.Tháihậunói:"Ngàytrước,TânđôhầuVươngMãnglàĐạitưMãđãtổchứcđạihànhtiênđế,làngườirấtthônghiểuchuyệnlễnghĩa,tachoVươngMãnglàmphụtáchoông”.ĐổngHiềnnghexong liềncúiđầucảm tạ.Tháihậucho sứ tiếttriệukiếnVươngMãng.SaukhiVươngMãngđến,vớidanhnghĩatháihậusai thượng thư tố cáoĐổngHiền trong thời gianHoàng đế ốm đã khôngchữachạy, cấmchỉĐổngHiềnhànhđộng,khôngchoông ta tuỳý ravàocungđiệnvàphủTưmã.ĐổngHiềnkhôngbiếtlàmthếnào,đếnhoàngcungcúiđầuchịutội.VươngMãngcửxứgiảdùngchiếulệnhcủaTháihậuđếnđiệnKhuyếthạralệnhchoĐổngHiềnrawngf“Gầnđâyâmdươngbấtđiều,taihoạliêntiếpxảyra,dânchúngbịtaihoạ.TamCônglàphụchínhđạithầnquantrọngcủanướcnhà,CaoanhầuĐổngHiềnchưakinhquathửthách,làmĐạiTưMãthìkhônghợpvớilòngdân.PhảithuhồimũáocânđaiĐạiTưMã,cáchchứcđưavềnhà”.Ngayngàyhômđó,ĐổngHiềncùngvớivợ,haingườiđatựvẫnchết,cảnhàđềukhiếpsợ,ngayđêmhômđóvộivàngchôncấtthihàihọ.VươngMãnghoàinghivợchồngĐổngHiềnlàchếtgiả.CácngànhcóliênquantấuthỉnhtriềuđìnhmởquantàiĐổngHiềnra,đưavào ngục để kiểm chứng.VươngMãng lại chỉ thị choĐại Tư đồKhổng

Quangtấubáo:“ĐổngHiềntínhtìnhxảoquyệt,dựavàogianmưuđểđượcphonghầu,chaconchuyênquyềntrongtriều,anhemđượcquítrọng,thurấtnhiềubổnglộc,xâydựngtrạiấpphủđệkhangtrang,tutạophầnmộ,khoatrươngvôđộ,khôngtuântheokhuônphápvươngtriều,tiêuphítiềntàitớingànvạnlạng,quốckhốdođómàrỗngkhông.Chaconhọkiêucăngngạomạn, bất kính sứ giả của thiên tử, thu bổng lộc mà không baói tạ thiênvương,tộiáctàytrời.ĐổngHiềnphụctộitựsát,saukhichết,bốôngtalàĐổngCungvẫnkhônghốicảisửachữa,vẫndùngcchấtchusađểsơnquantài,vẫntranghoàngđiêukhắcphongcảnhbốnmùa,bêntráivẽrồngxanh,bênphảivẽbạchhổ,hìnhvẽbêntrêncómặttrờimặttrăngbằngvàngbằngbạc,trongquantàicórấtnhiềuchâubáukhôngsaobìnổi.NhữngngườinhưĐổngCungmaymắnkhôngbịchudi,nhưngkhôngđượcởtrongKinhsưnữa.CácquanviênđạithầnkiếnnghịtịchthutoànbộtàisảnnhàhọĐổngsungvàocôngquĩ.CònnhữngngườidựavàoĐổngHiềnmàđượctăngquantiếnchứcsẽbịbãimiễntoànbộ”.ChacủaĐổnghiềnlàĐổngCung,emtraiĐổngKhoanTínvàgiathuộccùngbịđưađếnHợpphố,nhưngmẹđẻcủaôngtathìđượcđưavềquêhươngCựLộc.ThườngdântrongthànhTrườngan vuimừng phấn khởi, giả vờ khóc thương em ông ta, nhưng thực tế làmuốnđếncướpbóc.QuanphủphátmạitàisảnnhàhọĐổng,tổngcộnggiátrịlêntới430triệulạng.SaukhiĐổngHiềnchếtrồilạiconfbịquậtquantàilênđểkiểmtrathithể,dođómàbịchônlầnthứhaiởtrongngụcthất. ChuHử,ngườihuyệnBái trướcđâyvẫnđượcĐổngHiềnhậuđãinaytựxinrakhỏiphủĐạiTưMã.Ôngtamuamộtcỗquantài,giấuthihàiĐổngHiềnvàođóđểđemchôn.SaukhiVươngMãngbiếtthìnổigiậnđùngđùng, kiếmcớChuHửcó tội khácđểgiết chết.ConChuHử làChuPhùđượcnổidanh trong thờikỳKiếnVũ, làmquanđếnchứcĐạiTưMã,TưKhông,đượcphonghầu.TrongthờikỳVươngHoằng,VươngMãngcònlàmquanthìanhtalàmchânchăncừu,vôdanhtiểutốt.SaukhiVươngMãngbịốmyếuđãxintừquan.HánTh:ếTổhạchiếunói:“SaukhiChuVũvươnglậtđổtriềuđìnhnhàThươngđãthuthậphiềnnhân.VươngHoằnglàngườituthiệncẩnsắc,thờikỳchiếnloạn,trongsốquanlạichỉcóôngtalàngườikhôngtranhchấpđịavị.HiệnnaycóthểđểchoconcuảVươngHoằnglênthaylàmquan”.Anhtatừlínhtrởthànhquan,nghenóiđólàcháungoạicủaTiêuHoặc. Tuyểntự“HánThư" Quyển93

LƯƠNGKÝ

LỜIMỞĐẦU-LươngKý,tựlàBáTrác,ngườivùngAnĐịnhÔThị(naythuộcTâyBắchuyệnBìnhLương,tỉnhCamTúc),làmộtgianhùngtrứdanhthờikỳĐôngHán.LươngKýxuấtthântrongmộtgiađìnhquanlại,thoạt đầu làm việc choLương íchNhĩ đại phu nướcTấn.Trong thời nhàHán,gia tộchọLương tươngđốigiàu sangphúquí.BốcủaLươngKý làLươngThương làm đến chức Đại tướng quân, được nhận vào gia tộc họThừa.CongáivàemgáicủaLươngThươngbịHánThuậnđếnomthấyliềntuyểnngayvàocung làmHoànghậuvàQuínhâncủaHánThuậnđế.ContraicủaônglàLươngKýhoàntoànngượclạivớingườichatínhtìnhônhoàkhiêmtốn.SaukhilàmquanLươngKývôcùngtànbạo,dâmloạncựckỳ,hoànhhànhbạongược,gâynhiều taihoạchobá tính,dođómà trở thànhmộttêngianthầnnổitiếngxấuxatronglịchsửnhàĐôngHán. LươngKýxuấtthânhiểnhách,thờikỳngườichacònsống,LươngKýđãgiảdốibấtnhân,làmnhữngđiềutàbậy,thậmchícònsaingườiđiámsátngườikháchcủabốtừLạcDươngtới.NămVĩnhHoànguyênniên(136)thamgiađánhKimNgônênđượcđềbạtlàmHàNamdoãn.ChacủaLươngKý là LươngThương vừa chết đi thì Lương Ký được bổ nhiệm làmĐạitướngquân.SaukhiThuậnđếbănghà,LươngKýlậpra3hoàngđếlàXung,Chất,Hoàn,nắmquyềnbính trong triềuđìnhgần20năm,đúng là “Thịnhvượng đến tột cùng, quyền uy khắp trong ngoài, trăm họ đều nhìn thấy,không ai dám cưỡng lại". ("HậuHán thư. Lương Ký truyện"). Về mặtchínhtrị,LươngKýtiêudiệthếtnhữngngườichốngđối,lợidụngHoàngđếcònnontrẻ,nắmtoànbộquyềnbínhtrongtriều,đềbạtnhữngngườithântín,cài đặt bọn tay chân làm taimắt, hoànhhànhbạongược.Vềmặt kinh tế,LươngKýlợidụngchứcquyềnthahồvơvét, thamôhối lộ, tụ tậpnhữngbọntàiphúgianác,thậmchíkhôngtừcảviệctạoranhữngtộidanhgiảđểcướpđoạttàisảncủanhữngnhàgiàu.Vềđờisốngthìkiêucăngngoạmạn,dâmôtruỵlạc,cưỡnghiếpcongáicósắcđẹp,xâydựngnhiềunhàcửachomình.Tómlại trong thờikỳĐôngHán,LươngKýđúng làconngười tiêubiểuchosựhủbạitruỵlạcvànềnchínhtrịđentốicủatriềuđình.Cóthểnóirằng LươngKý là nhân vật điển hình đại gian đại ác, hoành hành ngangngược,chuyênquyềnđộcđoáncủadònghọngoạiđờinhàHán. *** LươngKýtựlàBáTrác.Bềngoàiôngtavaiuthịtbắp,đôimắtcú

vọ,luônluônnhìnthẳng,mồmnóilắpbắp,chỉcóthểlàmsổsách.Hồicònnhỏ, Lương Ký là người hiển quí, an nhàn du đãng, phóng túng tư tình.LươngKýlàconmamenbẩmsinh,anhtacóthểchơisuốtđêmnhưchơicờ,đánhbài,đácầu,sócđĩav.v..NgoàiraLươngKýcònthíchbắtchim,đisăn,cưỡingựa,chọigàv.v..MớiđầuLươngKýlàmHoàngmônthịlang,chuyênnhiệmthịtrung,rồicũnglàmdũngsĩtrunglangtướng,cùngvớiviệtkỵhiệuuý,bộbinhhiệuuýđánhKimNgô. NămVĩnh Hoà nguuyên niên, Lương Ký được cử làm Hà Namdoãn.ThờikỳLươngKý làmquanvôcùngbạongược,gây rakhôngbiếtbaonhiêuviệcphạmpháp.BốLươngKý làLươngThươngcóngườibạnthân là Lữ Phóng, huyện lệnh Lạc dương. Trướcmặt LươngThương, LữPhóng thường hay vạch những nhược điểm của Lương Ký ra. LươngThươngđãtráchmắngLươngKý.LươngKýbènsaingườiámsátLữPhóngtrênđườngđi.HắnsợbốLươngThươngsẽđiềutrarachântướngcủaviệcLữPhóngbịsáthạiliềnvuchonhữngngườicóoánthùvớiLữPhóng,thỉnhcầuđưaemtraicủaLữVũlênlàmLạcDươnglệnh,lạicửngườiđibắthọ,giếthếtgiatộc,bằnghữu,kháchkhứanhàhọLữcóđếnhơn100người. SaukhiLươngThươngchết, thihàicònchưađượcchôncất,HánThuậnĐếđãcửLươngKýlàmĐạitướngquân,cửemtraiLươngKýlàthịtrungLươngBấtNghi làmHàNamdoãn.ChođếnsaukhiHánThuậnĐếbăng hà,HánSungĐế còn đang ẵm ngửa, thái hậu lâm triều chấp chính,chiếu lệnhchoLươngKýcùngvớiThái truyềnTriệuTuấn, tháiuýLýCốcùngthamlụcthượngthưsự.TuyLươngKýnóinăngkhônglưuloát,nhưnghànhđộngtànbạocủaôngtathìngàycàngquyếtliệt. SaukhiSungĐếbănghà,LươngKýđưaHánChấtĐế lênngôi.Hán Chất Đế tuy còn nhỏ tuổi nhưng rất thông minh hiền hệ. Ngài biêtLương Ký kiêu căng ngoạ mạn, ngay trước mặt các triều thần, ông nhìnthẳngvàoLươngKývànói:“Đâylàmộttướngquânkiêucăngngạomạn,ngangngượctànác,dốitrênlừadưới”.LươngKýnghevậythìtronglòngvôcùngcămthùHánChấtĐế,thếlàhắnralệnhchotaychânthântínbỏthuốcđộcvàobánh,HánChấtĐếănphảibánhcóđộcvàđãbị chếtngayngàyhômđó. LươngKýlạiđưaHánHoànĐếlênlàmquânvương,rồivôcớsáthạitháiuyưLýCốvàtiềntháiuýĐỗKiều,làmchongườingườitrongthiênhạdịnghịvàkhiếpsợ.Sựkiệnnàyđãđượcghitrong"HậuHánthư.LýCốtruyện". NămKiến Hoà nguyên niên (147) triều đình Đông Hán đã từngphongtặngLươngKýmộttrạiấpcó13.000hộ,chophépôngtađượcđặtở

trongphủĐạitướngquâncaođệmậutài.QuanthuộccủaLươngKývượtgấp đôi Tam Công. Triều đình lại phong cho Lương Bất Nghi làm DĩnhDươnghầu,phongchoemtraicủaLươngBấtNghilàLươngMônglàmTâyBìnhhầu,phongchocon trai củaLươngKý làLươngDận làmTươngấphầu, mỗi người được Cập trại ấp 10000 hộ. NămHoà Bình nguyên niên(150),triềuđìnhĐôngHánlạiphongtặnglầnthứhaichoLươngKýtrạiấpmộtvạnhộ,cộngcảlầntrướclà3vạnhộ. TếTuyên,ngườiHoằngnônglàngườigiandâmtàác,muốnđượclòngLươngKý, nên đã viết tấu chương lên triều đình, ca ngợiĐại tướngquânLươngKýcócônglaonhưChuCông,ngàynayđãphongtướcchocácconcủaông,vậythìvợcủaôngcũngnênđượcphonglàmchúaấp, thế làtriềuđình liền ra chiếu lệnhphongchovợcuảLươngKý làTônThọ làmTươngThànhquân,đòngthờithutôvùngDươngĐịch,mỗinămthuđượckhoảng50triệu,ngoàiracònbổnglộc,thậtchẳngkémgìCôngchúatrưởng.TônThọlàngườiđànbàrấtđẹp,lạibiếttrangđiểmkiềudiễm,nétngọcmàyngài,phấnsonxoadướiđôimắt,cứnhưkhóclócnỉnonvậy,tócchảibúi,lệchvềmộtbên,chânkhôngcânđốivớingười,lúccườicứnhưngườiđaurăng,trôngchảtươivuitínàocả.TônThọlợidụngsắcđẹpcủamìnhđểlôicuốn người khác.Bản thânLươngKý cũng thay đổi chế độ xe ngựa, sửathànhchiếcxecómui,độimũhẹp,dùng lụagấp thànhgócởbên trên,cócánhlớn,mìnhmặcáođơngiôngđuôichồn.TínhcáchTônThọhayđốkỵ,cóthủđoạn,cóthểmắngmỏLươngKý,chonênLươngKývừasùngáivừasợbàta. Thoạt đầu, cha của Lương Ký là Lương Thương tiến cống HánThuậnĐếmộtmỹnữ tên làHữuThôngKỳ.Vìmắcmột lỗinhỏmàHữuThôngKỳtbịHánThuậnĐếđuổirakhỏicung,trảlạichoLươngThương.LươngThương không dámgiữ cô ta lại, liền đemgảHữuThôngKỳ chongườikhác.LươngKý liềncửngay tânkháchcủaCậpdướiđi cướpHữuThôngKỳ về.Đúng lúc đó thì LươngThương chết. LươngKý trênmìnhmặcáotangđếnsốngchungvớiHữuThôngKỳởThànhTây.TônThọchờchoLươngKýđirangoài,bàchomộtsốnôbộcđibắtHữuThôngKỳvề,cạotrọcđầucô,rạchmặtcô,rồicòndùngroiđánhvàcònchuẩnbịtấubáolêntriềuđình,tốgiácviệclàmcủaLươngKý.LươngKýtronglòngvôcúngsợhãi,vanlạymẹcủaTônThọcứugiúp.Khônglàmthếnàođược,TônThọcũngđànhđếnnhưvậymàthôi.LươngKýcòntưthôngvớiHữuThôngKỳ.đẻđượcmộtđứacontraitênlàBáNgọc,đemgiấuđikhôngdámlộmặt.ÍtlâusauthìTônThọbiếtđượcviệcnày,liềnsaicontrailàLươngDậnđitiêudiệt nhà họHữu. LươngKý sợTônThọ giết chết BáNgọc, thường đem

LươngBáNgọcđigiấuởgiữanhữngbứctường.LươngKýcũngrấtthíchgiámnôTầnCung,đềbạtTầnCunglênlàmTháiThươnglệnh,cóthểtựdoravàonơiởcủaTônThọ.MỗilầnTônThọnhìnthấyTầnCungliềnđuổihếtnhững người xung quanh ra ngoài, giả vờ thảo luận công việc, thực tế lànhâncơhộinàyđểtưthôngvớiôngta.TầnCungnổitiếngtrongngoàitriềuđình, quyền uy rất lớn, ngay đến thích sử triều đình, quan đại thần 2000thạchđềuphảilàmthânvớiôngta. ÝkiếnthunhậnTônThọcủaLươngKý,việctướcđoạtchứcquanđạithầncủadònghọLương,bềngoàicóavẻkhiêmnhường,nhưngthựctếlà tôn sùng swj tôn thân củaTôn thị. Những ngườimạo danh để làm thịtrung,khanh,hiệuuý,quận thú, trưởng lạicó tớimườimấyngười.Chúngđềulàbọnthamlam,hungbạo,hoangdâmvôđộ,mỗitênđềucửngườicủamìnhđisáchnhiễu,cướpđoạtnhữngnhàgiầutronghuyện,vuchonhữngtộidanhnàykhácđểbắtnhữngngườigiầucóbỏtù;đánhđậpnhụchình,bắthọphảibỏ tiền rachuộc.Aikhôngcóđủ tiềnchuộc thìbịchết.MộtngườiởPhùPhongtênlàSĩTônPhấn,giađìnhrấtgiàucó,nhưnglạirấtkeokiệt.LươngKýliềntặngchoôngtaxengựavớimưuđồlàdùngnhữngthứnàyđểvayôngtamộtkhoảntiềnlà50triệuđồng.NhưngSĩTônPhấnchỉchovay30triệu.LươngKýbỗngnổigiậnđùngđùngliềnthôngtrichocácquanlạiquậnhuyện,chỉ thịchohọphảinhậnrằngmẹcủaSĩTônPhấnlànôtìtrôngcoicủacảichoông tađãăncắp10đấubạchngọcvàgần1000cânvàngđỏrồibỏtrốn.ThếlàcácquanphủliềnchobắtvàtrakhảoanhemSĩTônPhánchođếnchếtởtrongngục.ToànbộgiasảncủaSĩTônPhấncótớitrên170triệubạcđềubịtịchthu. Hồiđócótụclệ làhàngnămcácnơiđềuphảicốnghiếnđúngkỳhạn.Nơinàocũnggiànhnhững thứquígiáhạngnhấtnộpchoLươngKý.Cònnộpchohoàngcungchỉlànhữngthứhạngnhì.CácquanlạihốilộchoLươngKýđể cầuquanmưuchức,hoặcnhữngngườixingiảm tội cứxếphàngdàidàibấttận.LươngKýcòncửtaysaithântínđicôngcán,liênhệvớinướcngoài,rasứcvơvétvàngbạcchâubáucùngnhữngcủaquíhiếmlạlùng.Khiông tađi rangoài, đếnđâucũng tìmnhữngcôgáiđẹp,bọn taychâncủaôngtacũngphôtrươngquyềnthế,hoànhhànhngangngược,cướpđoạtvợcondânlành,đánhđậpquanlại,sĩtốtđịaphương.Nơinàochúngđiquanhândânđềuoánghét,thùhận. LươngKý còn xây dựng phủ trại rất quimô.TônThọ cũng xâydựngmột biệt thự chomìnhởphốđối diện, công trìnhnào cũnghàohoatránglệkhôngcáinàochịu thuakémcáinào.Trongnhữngcănphòngcủa

điệnđường,chỗnàocũngcónhữngphòngbímậtâmdương,xâykiểuliềnphòng, thônghộ.Cáccộtvàtườngđềudùngđồngvàsơnmàiđểtrangtrí.Cáccửaravàovàcửasổđềuchậmkhắchoavănmàuxanh,trênnhữngbứchoạlànhữngtiênlinhvânkhí.Lầucácthôngnhau,cóthểđilạingắmcảnh,xàbayghếđá,lăngtẩmvươnramặtnước.Họcónhiềuvàngbạcchâubáu,nhữngcủaquíhiếmcủanướcngoàixếpchậtcáckhotàngnhàchứa.NgoàiraLươngKýcònđemtừnơixavềnhữngconngựahãnhuyết.BọnLươngKýcònxâydựnglớnnhữnglâmviên,hồnước,đàođấtđắpthànhnúi,dài9dốc10dặm,môphỏnghìnhdángnúiNhịHàosơn,rừngsâukhesuối,giốngnhưđạitựnhiên.Nhữngloàicầmthúchạynhảybaylượnởtrongnúi,trongvườn.LươngKývàTônThọcùngngồitrênxengườikéo,mởdùlông,mặcáo vàng,mũ bạc, dạo chơi, thamquan du ngoạn trong phủ đệ, có cảmộtđoàncakỹđi theo, trốngchiênghoà tấu,hoanlạcsuốtdọcđường.Cókhichúngcòntruyhoansuôtsđêm,ungdungphóngtúng.Kháchkhứađếntrướccổngmàkhôngbáo trướcđềuphảiđút lót bọn canhcửa.Tài sản củabọncanhcửanàycũnglêntớihàngnghìnlạngvàng.LươngKýcũngxâydựngnhiềuviên lâm,chếđộynhưvươnggiavậy.Phạmviphía tâyđếnHoằngnông, phía đông đếnHuỳnhDương, phía nam đếnLỗDương.Giới tuyếnphíaBắcđếntậnHoàngHà,KỳThuỷ,baohàmSơnTẩu,mộtvùngđồinúixatắp,cóvựcthẳmbaoquanh,khuônviêngầnngàndặm.LươngKýcũngxâydựngThỏUyểnởphíaTâythànhphốHàNam,kéodàiliênmiênmấychụcdặm,bắtbinhlínhtronghuyệnxâydựngnhữngnhàlầuđểngắmcảnh,phảimấynămtrờimớihoànthành.TiếpđóLươngKýlạigửicôngvănbáochocácquanphủsởtạiphảithubắtnhữngconthỏsống,trênlôngthỏphảighikýhiệuchứcdanh,nếucóaixúcphạmđếnchúngthìsẽbịkếttộichết.ĐãtừngcómộtvịtênlàHồThươngởTâyvực,khôngbiếtđếnđiềucấmkỵnày,đigiếtlầmmộtconthỏ,thếlàcómườimấyngườibịgiết.NgườiemthứhaicủaLươngKýđãtừngngầmcửngườiđếnsănbắnởĐảngThượng.SaukhiLươngKýngheđượcchuyệnnàyliềnpháingườiđigiếtchếtnhữngvikháchnày,mộtlúcgiếtchếthơn30người,khôngcóngườinàosốngsóttrởvề.LươngKýcũngxâydựngphủđệởphíatâythànhphốđểthunạpnhữngkẻlưumanhcônđồ,cókhiđicướpnhữngphụnữnhàlành,bắthọlàmnôtỳ,sốlượngcótớimấynghìnngười,gọihọlànhữngngười"Tựbánmình". NămNguyênGianguyênniên(151),HánHoànĐếthấyLươngKýcócônglaotrongviệcđưaôngtalênngôihoàngđếnêncóýđịnhtônsùngLươngKýmộtcáchđặcbiệt.Thếlàhoàngđếtriệutậpđạihộicôngkhanhbáchquan,cùngtraođổicáchtổchứclễmừngLươngKý.Trongcuộchọptriều đình, có quanviên đã tấu thỉnh rằngLươngKývào triều chưa được

thăng tiến,đeokiếmvàođiện, tấu thỉnhkhôngcầnbáodanh, llễnghinênlàm như đối với TiêuHà, phong Cập cho LươngKý 4 huyện, ngang vớiĐặngVũ;còntặngchoLươngKývàngbạc,nôtỳ,gấmvóc,ngựaxe,quầnáotoànhạngnhất,nhiềukhôngkémgìHoăcQuang,tônsùngLươngKýnhưNguyênHuân.Mỗikhicócuộchọpcácđạithầntrongtriều,LươngKýngồighếnganghàngvớiTamCôngđểbìnhnghịnhữngviệcthượngthư10ngàymộtlần.ChếđộnàyđượcHoàngđếthôngcáotuyênbốtrongtoànthiênhạ,coinhưmộtnguyêntắcnghìnđờikhôngthayđổi.NhưvậymàLươngKývẫnkhônghàilòngvớicáccơquanhữuquantấuthỉnhchoôngtalễvậtquáđạmbạc,tronglòngrấtkhôngphấnkhởi. LươngKýchuyênquyền,nắmmọiquyềnbínhtrongtriềuđình,tínhtìnhphóngtúnghungbạocàngngàycàngácliệt,mọiviệcdùtodùnhỏđềuphảidoôngtathamgiaquyếtđoán.Cácvệbinhhầucậntrongtriềuđìnhđềudo ông ta tuyển lựa. Mọi hoạt động của Hoàng đế trong cung cấm, đếnnhữngviệcnhỏnhặtnhất,LươngKýcũngđềuphảibiết.MọisựthăngtiếncủavănvõbáquanđềuphảiđếnhậutạtạơnLươngKýtrước,sauđómớidámđếnphủthượngthư.NgoThụ,ngườihuyệnHạPhiđượcbổnhiệmlàmhuyệnlệnhhuyệnUyểnthành,trướckhiđinhậmchứcđãđếncáotừLươngKý.Tânkhách củaLươngKý rải rác khắp cảUyểnhuyện, do tư tìnhđòiNgôThụphảitừchối.NgôThụkhôngnghe.LươngKýnghethấyvậy,chẳngnóichẳngrằng,tronglòngrấtkhôngvui.SaukhiNgôThụđếnnhậnchứcởhuyệnUyển,đãgiếtmấychụctênđầusỏcónhiềutộiáctrongsốtânkháchcủaLươngKý.VìthếmàLươngKýrấthậnNgôThụ.SaunàyNgôThụđảmnhậnchứcthíchsửởKinhChâu.TrướckhirađiđãđếncáobiệtLươngKý.LươngKý thết tiệc rượu tiễn biệtNgôThụ và đã bỏ thuốc độc vào trongrượu.NgôThụvừaởtrongphủđệcủaLươngKýđirathìbịtrúngđộcchếtngay trênxe.Lại còncóvị tên làHầuMãnh, thái thúLiêuĐông, lúcđầukhôngchịubáiyếtLươngKý,LươngKý rất cămgiậnđãvinvàomột cớkhácđểxửtộibămthâyHầuMãnh. ViênTrứ,ngườiNhữNam,hồiđólàmLangtrung,mớicó19tuổi.ViênTrứthấyLươngKýhungbạophóngtúng,khôngkhỏiphẫnnộ,nênđãđếnKinhthànhtấubáo.Saukhitấuthưđượcđưavào,LươngKýbiếtđượctinnàyliềnbímậtsaingườiđibắtViênTrứ.BấtđắcdĩViênTrứphảicảitênđổihọ,sauđógiảvờốmchết,ngườitamuaquantàiđemchôn.LươngKýđiềutrathấyViênTrứchếtgiảliềnbímậtđibắtViênTrứrồihànhhạanhtachođếnchết.vàgiấubiệtchuyệnnàyđikhôngchongườingoàibiết.CómộttháihọcsinhtênlàLưuThường,ngườiQuếDương,làmộtdanhnhothờiđó,bìnhthườngcóquanhệvớiViênTrứrấttốt.LươngKýtriệuanhtađếnvà

bổnhiệmcho làm lệnh lại, để làmnhục anh.Hồi đó có hai người ởTháinguyentênlàHáchKhiếtvàHồVũđềulàngườingaythẳngvàcóquanhệrấttốtvớiViênTrứ.ThoạtđầuthìHáchKhiếtcùngvớimộtsốngườikháctấu báo lên tamphủ, tiến cử các danh sĩ trong thiên hạmàkhôngđi theoLươngKý.LươngKýrấtcămhận,vànghingờhọi làđồngđảngcủaViênTrứ.Thế làLươngKýchỉ thịchoquan lạiphátbốcôngvăn truybắtnhữngngườiviết tấubáo rồiđemgiếthếtbọnhọ,vàcòndiệt trừcảnhàHồVũ.Ngườibịhại lênđếnhơn60người.LúcđầuHáchKhiếtđãchạy trốn,ôngbiếtmìnhcuốicùngcũngkhôngtránhkhỏicáichết,chonênđãkhiêngquantàiđưatấuthưđếncửaphủLươngKý.Saukhitấuthưđưavào,HáchKhiếtuốngthuốcđọctự tử,dođómàgiađìnhnhàôngmớiđượcvẹntoàn.ChođếnsaukhiLươngKýbịgiết,triềuđìnhhạchiếuthưtổchứctếlễrấthậuđốivớinhữngngườibịhạinhưViênTrứ.LươngKýhiểmđộctànbạovớimọingườiđềugiốngnhưthếnàymàthôi. LươngBấtNghirấtthíchđọckinhthư,ưuđãinhânsĩnêntronglòngLươngKýrấtđốkỵvàcămhậnôngtanênđãđểchotrungthườngthịtấubáolênhoàngđế,điềuLươngBấtNghiđilàmQuanglụchuân.LươngKýcònbímậtsúigiụcmọingườitiếncửcontraiôngtalàLươngDậnlênlàmHàNamdoãn.LươngDậncũngcótenlàHồCẩu,lúcđómới16tuổi,tướngmạorấtxấuxí,khônghợpvớichứcquanviên.TrênđườngđimọingườinhìnthấyLươngDận,khôngailàkhôngcườinhạoanhta.LươngBấtNghicảmthấyhànhvicủaLươngKýthậtđángnhục,chonêngiữaanhemvớinhaucàngcómâuthuẫnlớn.LươngBấtNghiliềntừquanvềnhà,rồicùngngườiemtrai làLươngMôngđóngcửakhông rangoài.LươngKýkhôngmuốn tânkháchcủamìnhđilạivớihọnênđãbímậtcửngườicảitranglénđếncổngnhàLươngBấtNghighilạitấtcảnhữngngườiđãđếnnhànày.MãDunglàtháithúquậnNam,tháithúGianghạlàĐiềnMinhkhimớinhậmchứcquan,đi qua cổng nhà Lương Bất Nghi, rẽ vàobái yết ông ta. Lương Ký biếtchuyệnnàyđãxúibẩyquanviênchâuquậnđemnhữngchuyệnđâuđâurabôinhọhọ,nêncảhaingườiđềubịđiềuđiSócPhương.MãDungkhôngphục,nênđãtựsát.ĐiềnMinhcũngchếttrênđườngđiđày. NămVĩnhHưng thứ hai (154), triều đình sắc phong con trai củaLươngBấtNghilàLươngMãlàmDĩnhnguyệthầu,contraicủaLươngDậnlàLươngĐàolàmThànhphụhầu.GiađìnhLươngKýtrướcsaucó7ngườiđượcphonghầu,3vịhoànghậu,6ngườilàquínhân,2ngườilàđạitướngquân,phunhân,nữnhilênngôichúacó7người,có3ngườilấycôngchúalàmvợ.Tấtcảnhữngngườilàmkhanh,tướng,hiệu,doãncótới57người.LươngKýlàmquannắmquyềnhơnhaichụcnăm,giàucóđếntộtđỉnh,uy

danh khắp trong ngoài, công khanh bá quan trong triều đình chỉ dám liếcnhìn,khôngaidámchống lại lệnhcủaông ta.Thiên tửđốivớiLươngKýcũngchỉcungkínhchứkhônglàmgì.HánHoànđếdầndầncũngbấtmãnvớinhữnghànhvicủaLươngKý.NămĐìnhHinguyênniên, tháisử lệnhTrầnThụmượncớtrợgiúptiểuhoàngmônTừHoàng,đãbáocáolênhoàngđế tai hoạ và sự biến hoá của nhật thực và ghép tội cho đại tướng quânLươngKý.LươngKýnghethấyvậyliềnsaiLạcDươnglệnhđếnbắtTrầnThụ,trakhảochođếnchếtởtrongngục.HánHoànđếdođólạicàngphẫnnộLươngKýhơn. Thoạtđầu,vợcủaĐặngHươnglàTuyênSinh,ngườivùngDạĐìnhcómộtngườicongáitênlàĐặngMãnh.SaukhiĐặngHươngchết,vợôngđãtáigiálấyLươngKỷ.LươngKỷlàcậucủaTônThọ,vợLươngKý.TônThọđưaĐặngMãnhvàohoàng cung.ĐặngMãnhbị hoàngđếnom thấy,phongcho làmquínhân.NhânđóLươngKýmuốnnhậnĐặngMãnh làmcongái củamìnhđểcủngcốquyềnvị.DođómàđổihọcủaĐặngMãnhthànhhọLương.Hồiđó,BínhTônlàconrểcủachịĐặngMãnhlàmnghịlang.LươngKýrấtsợBínhTônnóinhữngđiềukhônghaytrướcmặtTuyên,ngăn cản việcĐặngMãnh đổi họ thành họLương, cho nên đã thuê thíchkháchđếnámsátBínhTôn,vàcònâmmưugiếtcảbàTuyênnữa.GiađìnhbàTuyênsốngởĐìnhHi,ngaysátbêncạnhnhàtrungthườngthịViênXá.LươngKýđểchothíchkháchđếnởnhàViênXá,đangmuốnchuisangnhàTuyên.VoiênXápháthiệnrathíchkháchliềnđánhtrống,gọidânchúngđếnvà báo choTuyên. Sau khiTuyên biết chuyện này lập tức cưỡi ngựa vàocungkể lạichoHánHoànđếbiếthếtsự tình.HánHoànđếnghexongvôcùngtứcgiậnnênđãcùngbànbạcvới5ngườilàtrungthườngthịĐơnSiêu,CụÁi,ĐườngHoành,TảQuan,TừHoàngviệctiêudiệtLươngKý. Trong lòngLươngKý rấthoàinghinhómĐơnSiêunêncử trunghoàngmônTrươngHuydẫnlínhtúcvệđiđềphòngchínhbiến.Cụáilệnhcho bọn quan lại đi bắt Trương Huy, khiển trách ông ta có âm mưu bấtcchính.ThếlàHánHoànđếtựđivàotiềnđiện,triệutậpcácthượngthưlênđiện,tuyênbốmuốntiêudiệtLươngKý,ralệnhchothượngthưlệnhDoãnHuândẫnquanviênmangtheobinhkhíđểbảovệcácnhasảnh,thuhồicácloạiphù tiếtđưađến tỉnh lỵ.Rồi lệnhchohoàngmôn lệnhCụáidẫnmộtđoànquânđầyđủvũkhígồmhơn1000người,rồicùngvớitưkhanghiệuuýTrươngBưu chỉ huy quân lính bao vây trại ấp của lươngKý.QuangLụcHuânViênHutiếnhànhthuhồiấntíncủađạitướngquânLươngKý,phongchoLươngKýtừnaylàCảnhđôhươnghầu.LươngKýcùngvớivợlàTônThọđã tự sátngayngàyhômấy.Lệnhbắt con traiLươngKý làHàNam

doãnLươngDận,ngườichúlàđồnkỵhiệuuýLươngNhượngcùngnhữngngườithântínnhưvệuýLươngThúc,việtkỵhiệuuýLươngTrung,,trưởngthuỷhiệuuýLươngKíchv.v..ToànbộtôngtộcnhàhọLươngvàhọTônđềubịbắtgiamvàongục,sauđóbấtkểgiàtrẻđềubịxửtửởngoàichợ.LươngBấtNghivàLươngMôngđãchếttừtrướcrồi.Cònnhữngcôngkhanh,liệthiệu,thíchsửkhác,nghĩalànhữngquanviêncótừ2000thạchtrởlêncóliênluỵđếnLươngKýcũngbịgiếtkhoảngmấychụcngười.NhữngtuỳtùngCậpdưới của LươngKý bị cách chức khoảng hơn 300 người.Quan phủ trongtriềutrốngvắng,chỉcóDoãnHuân,ViênHuvàđìnhuýHàmĐanNghĩalàcòn sống.Hồiđócôngviệc rấtkhẩnCập, các sứgiảchạyđi chạyvề, cácquan viên công khanhmất đi chế độ binhf thường, trên các phố xá trongthành,trongphủồnàonáonhiệt,mấyngàysaumớibìnhyêntrởlại,nhândânkhôngailàkhôngvỗtayvuimừng. TriềuđìnhtịchthutàisảncủanhàLươngKý,quanhuyệnphátmại,tổngcộngđược3 triệudùngđểbổ sungchovươngohủ,vàcũngdùngđểgiảmbớtmộtnửa tô thuếcho thiênhạ.Nhữngvườn thúcủaLươngKýbịtriệttánđểchonhữngngườinghèođượcsống.KhixétnhữngngườicócôngtrongviệctiêudiệtLươngKý,hoàngđếdkdãbanthưởngchomấychụcviênđạithầndướiquyềncủathượngthưlệnhDoãnHuân. Tuyểntự“HậuHánthư" Quyển34

ĐỔNGTRÁC

ĐổngTráctựlàTrọngDĩnh,ngườiLâmThaoLũngTây.Tínhcáchôngtarấthungmãnhnhưngcũngrấtmưulược.Thờikỳcòntrẻ,ôngđãtừngcưtrúởvùngdântộcKhương,cógiaoduvớicáchàosoáiđịaphương.SauđóĐổngTráccầycấyởnôngthôn,cóhàosoáiđếnthămông,ĐổngTrácđãgiết thịtconbòđangcàyruộngcủamìnhđểcùngkháchănuốngvuichơi.NhữngvịhàosoáinàyvôcùngcảmkíchsựkhảngkháiđộlượngcủaĐổngTrác.Saukhitrởvề,bọnhọđãcùngnhaugomgópđượchơn1000congiasúccácloạiđểtặngchoĐổngTrác.Từđótrởđi,doôngvừakhoẻmạnhvừahiệpnghĩanêndầndầnnổi tiếng.Thờikỳôngtrôngnombinhmãởchâu,ông thườngxuyênđi tuần thú các trại ấp, đềphòngbọn trộmcướp.ĐổngTrácsứckhoẻhơnngười,mộtmìnhváchaichiếccung,vừacưỡingựavừabắntênhếtbênphảilạibêntrái.NgườidântộcKhươngrấtsợông. CuốiđờiHánHoànđế,vớithânphậnlàconnhàlànhcủa6quận,ĐổngTrácđược trưng tuyển làmVũ lâm lang, tháp tùng trung lang tướngTrươngHoấnlàmquântưmã,phốihợpvớiTrươngHoántrấnápbọnngườiKhương nổi loạn ở vùng Hán Dương, thu được toàn thắng. Do có công,ĐổngTrácđượcđềbạtlàmlangtrung,đượcbanthưởng9000súclụa.ĐổngTrácnói:"Ngườicócôngchỉtínhcómìnhtôi,nhưngngườithamgiathìlàtấtcả”.ThếlàĐổngTrácđemtoànbộnhữngvậtphẩmđượcbanthưởngrachiachoquanlại,binhlínhdướiquyền,cònmìnhkhônglấymộtthứgìcả.ítlâusauĐổngTrácđượcphonglàmhiệuuýmậukỷTâyVực.SauđóĐổngTrácđảmnhiệmchứcvụthíchsửTỉnhchâuvàtháithúHàĐông. NămTrungBình nguyên niên (184)ĐổngTrác được đề bạt làmđông trung lang tướng, thayLôThực tiếncôngTrươngGiác, lãnh tụquânkhởinghĩanôngdânởKhúcdươnghạ.Saukhithấtbạibịkếttộichịuhìnhphạt.Mùađôngnămđó,ngườiKhươngởphíaBắcTiênlinhcùngvớinôngdânvùngThươngHãn,HàQuanđứnglênphảnkhángtriềuđình.Mùaxuânnăm sau, họ lại dẫnmấyvạnquânkỵbinh tiếnđánhvùngTamphụ, xâmnhậpviên lăng,đập tan cờhiệu củabọnquanhoạngiết người.Triềuđìnhban chiếu cử Đổng Trác làm trung lang tướng, lấy tả xa kỵ tướng quânHoàngPhụTunglàmphótướng,đemlínhđitrấnápquânkhởinghĩa.HoàngPhụTungvìchiếnđấuchẳngcócôngtíchgìnênbịmiễnchứcvềquê.Thếlựcquânkhởinghĩangàycàngmạnh.TriềuđìnhĐôngHánlạibổnhiệmtưkhôngTrươngÔnlàmxakỵtướngquân,chấpkimngôViênBànglàmphó

tướng.ĐồngthờilạicửĐổngTRáclàmphálỗtướngquân,cùngvớitướngquânChuThậnđichếngựTrươngÔn.TrươngÔntậphợpbộbinhkỵbinhtrongquânđộicácquậnđượchơnchụcvạnngười,đóngquânởMỹDươngđểbảovệViênlăngkhỏibịtậpkích.BiênChương,HànToạicũngdẫnquântiếnvàoMỹDương.TrươngÔn,ĐổngTrácđánhnhauvớiquânkhởinghĩađều không thuận lợi.Tháng 11, ban dêm sao băng như lửa, sáng rựcmộtvùngmườimấytrượng,chiếuvàotrạilínhcủaBiênChương,HànToại,lừangựa sợhãikêu rú lên.Binh línhquânkhởingiãcho rằngđó làđiềmdữ,địnhrútvềKimthành.Saukhinghenóinhưvậy,ĐổngTRácphấnkhởilắm.Ngàyhômsauông liền tậphợpbinh línhcùngvớiPhượngBaoHồngbaovâytấncôngquânkhởinghĩa, làmchohọđạibại,giếtchếtmấynghìntênđịch.BiênChương,HànToại rút vềLuân trung.TrươngÔncửChuThậndẫn3vạnquânquanđuổitheotruykích.TônKiên,thammưuquânsựcủaTrươngÔnnóivớiChuThận:“Trongthànhquânkhởinghĩakhôngcólươngthực,cầnphảivậnchuyểnlươngthựctừbênngoàivào.TônKiêntôithỉnhcầuchomộtvạnquânlínhđểcắtđứtđườngtiếptếcủaquânkhởinghĩa,sauđótướngquânthốngsoáiđạiquânđánhtậphậu.Tấtnhiênquânkhởinghĩado đói khát không dám quyết chiến. Nếu họ rút vào trong đám ngườiKhương,chúngtahợplựcchinhphạt.NhưvậylàcóthểđoạtđượcLươngchâu”. ChuThận không nghe, dẫn quân đội đi bao vây thànhDu trung.NhưngbiênChương,HànToạithìlạichiaquânđồnthúởQuìviênhiệp,tráilạicònchặtđứt tuyếncungCậpcủaquânđộiChuThận.ChuThậnrấtsợ,liềnvứtbỏhếtxecộtháolui.LúcđóTrươngÔncũngralệnhchoĐổngTrácđem3vạnquânđộiđi trấnápcuộckhởinghĩa củangườiKhươngởTiênlinh.QuânđộicủaĐổngTrácngườiHồdântộcKhươngbaovâyởphíabắcVọngviên,lươngthựccựckỳthiếuthốn,tiếnthoáilưỡngnan.ThếlàĐổngTrácralệnhchobộđộiđangchuẩnbịvượtsônggiảvờđắpđênhưlàngườibắtcá,sauđóchỉhuyquânđộilénlútrútđidướichânđê.MãiđếnkhingườiKhươngpháthiệnmớitiếnlêntruyđuổi.Nướcsôngrấtsâu,khôngcócáchnàođểvượtsôngtruykíchđược.Lúcđóquanquântrêncáclộđềubạitrận,ngườingựachennhaurútlui.DuychỉcóquânđộicủaĐổngTráclàrútluiđượctoànsưđoàn,đồntrúởPhùphong.TriềuđìnhphongchoĐổngTráclàmthuhươnghầu,thựcấp1000hộ. NămTrungBìnhthứ3(186)HánLinhđếpháisứgiảđếnTrườngAnphongchoTrươngÔnlàmtháiuý.TamCôngtạingoạilàbắtđầutừkhiTrương Ôn làm thái uý trở đi. Mùa đông năm ấy Hán Linh đế lệnh choTrương Ôn quay về Kinh sư Lạc dương, thế là Hàn Toại giết chết Biên

ChươngcùngBắcCungBáNgọc,Lývănhầu,cóhơn10vạnquânlính,tungquânđi bao vâyLõngTây.Thái thúLõngTâyLýTươngNhư cũngphảnbiến,liênminhvớiHànToạiđểchiếnđấu,đãgiếtđượcthíchsửLươngchâulàCảnhBỉ.Và người ngựa tưmã phù phong củaCảnhBỉ cũng dấy binhphảnloạntriềuđình.NgoàiravươngquốccủangườiHánDươngtựxưnglà“Hợpchủngtướngquân".BọnhọđềuhợpbinhvớiHànToại.Mọingườiđềutiến cử vương quốc là chủ soái. để ông lãnh đạo các lộ binhmã tiến ôngvùngTamphụcủaĐôngHán.NămTrungBìnhthứ5,quânkhởinghĩabaovâyTrầnThương.ThếlàtriềuđìnhĐôngHánlệnhchoĐổngTráclàmtiềntướngquân, cùngvới tả tướngquânHoàngPhụTungđánhbại quân khởinghĩa.NhómHànToại liền phế truất vương quốc, cửDiêmTrung, ngườiHándương làhuyện lệnhTínđôcũ rađốc thúccácđơnvịcủaquânkhởinghĩa.DiêmTrunglấylàmnhụcvìbịmọingườiépuổngrồitựvẫnchết.SaukhiDiêmTrungchết,nhómHànToạitranhquyềnđoạtlợi,tànsátlẫnnhau,sauđóbọnhọcũngtựlytán. NămTrungbình thứ6 (189), chínhphủĐôngHáncửĐổngTráclàmThiếuphủ,ôngkhôngchịunhậnchứcnàyđãviếtthưtừchối.TriềuđìnhkhôngcócáchnàokhốngchếđượcĐổngTrácnênrấtlolắng.ChođếnkhiHánLinhđếốmnặngthìcóchiếuthưbổnhiệmĐổngTráclàmTịnhchâumục,lệnhchoôngđemquânvềquithuộcHoàngPhụTung.ĐổngTráclạiviếtthưchochínhphủ,bứcthưviết:“Tôikhôngcómưulớn,cũngkhôngcósựnghiệpto,ơntrờiđãbanchoânhuệ,xinhãyđểchotôicầmquânkhoảng10năm.Sĩbinhlớnnhỏđềuđãgầngũinhaurấtlâurồi,quyếnluyếnânđứccủatôinuôidưỡng,họđềutựnguyệnvìtôimàhysinhđếncùng.TôikhẩncầuchínhphủhãyđểchotôithốngnhấtquảnlýBắcchâu,đemsứcracốnghiếnchobiênthuỳcủaquốcgia”.ThếlàĐổngTrácđóngquânởHàĐôngđểquansátsựbiếnhoácủathờicuộc. ChođếnsaukhiHánLinhđếbănghà,đạitướngquânHàTiến,tưkhanghiệuuýViênThiệuđặtkếhoạchmưusátcácquanhoạn,nhưngtháihậukhôngđồngý,chonênđãngầmlệnhchoĐổngTrácđemquânvàotriều,để ép thái hậuphục tùngmệnh lệnh.SaukhiĐổngTrácnhậnđược chiếulệnh,lậptứcdấybinhlênđường,vàviếtthưnói:"NhữngngườinhưtrungthườngthịTrươngNhượngđượcnuôngchiềuđãlàmrốiloạncảnước.Thầnnghemọingườixìxàobàntán,cầnphảidậptắtngọnlửanàyđi.Tríchnhọttuycóđau,nhưngcólợichoviệcănuống.XưakiaTriệuƯơngdấybinhởTấndương,mụcđích làđểđánhđuổibọnxấubêncạnhquânvươngnướcTấn.NgàynaythầnđemquânvềLạcdương,xinchođượcbắtbọnTrươngNhượng,đểthanhtrừbọngiantà”.

ĐổngTráccònchưađếnKinhsưthìHàTiếnđãthấtbạirồi,hổbôntrung lang tướngViênThuật đã cho đốtNam cung, chuẩn bị đi đánh bọnquanhoạn.CònnhữngngườinhưtrungthườngthịĐoạnKhuêépbuộcHánThiếuđếvàTrầnLưuvươngngayđêmđóđãchạyđếnTiểuBìnhtân.TừxaĐổngTrácnhìnthấyngọnlửarựccháyởKinhsư,liềnralệnhchoquânđộithầntốchànhquân,trờichưasángđãđếnphíatâythànhLạcdương,nghenóilúcđóHánThiếuđếđangởBắcMang,chonênđãđitrướcđểnghênhtiếp.HánThiếuđếnhìnthấyĐổngTrácđemquânđếnthìvôcùngsợhãi,khócnứcnở.ĐổngTrácnóichuyệnvớiHánThiếuđế,hoàngđếkhôngtàinàođốiđápđược.ĐổngTráctraođổivớiTrầnLưuvươngvàthếlàbànđếnchuyệnnổrabạoloạn.ĐổngTrácchorằngTrầnlưuvươngrấthiềntừnhânhậu,vàcònđượcĐổngtháihậunuôidưỡng,hơnnữaĐổngTrácvàĐổngtháihậucònlàđồngtộc,chonênĐổngTráccóýđịnhphếtruấtHánThiếuđếmàlậpTrầnLưuVươnglênngôi. Thoạtđầu,khiĐổngTrácmới tiếnvàoLạcdương,bộbinhvàkỵbinhmớichỉ cókhôngquá3000người.Bản thânôngcũng lo làbinh lựckhôngđủ,erằngnhữngngườiởxasẽkhôngphụctùngông.Thếlàsuốt4-5ngàyliền,cứbanđêmthìĐổngTrácchoquânđộiđirakhỏidoanhtrại,đếnsángngàyhômsaulạichỉnhđốnđộingũgiươngcờdóngtrốngkéoquânvềdoanhtrại,đểchongườitatưởngrằngnhữngquânđộicònlạiởphíatâytiếptục tiến vào thành. Nhân dân trong thành phố Lạc dương không ai biếtchuyệnnày.ítlâusau,HàTiếnvàemtraicủaônglàHàMiêuđemtoànbộquânđộicủamìnhsátnhậpvớiĐổngTrác.ĐổngTrác lại lệnhchoLãBốgiếtchếtchấpkimngôĐinhNguyên,thôntínhquânđộicủaĐinhNguyên.Thế làđộingũcủaĐổngTrác lớnmạnh lênnhiều.SauđóĐổngTrácyêucầu triều đình hạ chỉ cách chức tư không Lưu Hoằng, tự mình thay LưuHoằng làmTư không.Do đóĐổng trác triệu tập quần thần bànmưu phếtruấthoàngđế. KhicácbáquancôngkhanhtriềuđìnhhộihọpthìĐổngTrácưỡnngực cao đầu nói vớimọi người: “Lớn hơn cả là trời đất, thứ đếnmới làquân thần, cho nên mới thành chế độ chính trị. Ngày nay hoàng đế nhunhượcbất tài, không thểphụng tế tôngmiếu, trở thànhquânvươngđược.HômnaytôimuốnbắtchướctiềnlệcủaYDoãn,HoắcQuang,cảilậpTrầnLưuVươnglênlàmvua,vácvịthấythếnào?" Cácđạithầndướicôngkhanhkhôngaidámtrảlời.ĐổngTráclạicaogiọngnói:“NgàyxưakhiHoắcQuangđịnhrasáchlược,aidámngăncảnđạinghịđềuphảixửtheoquânpháp”.Cácđại thầncómặtainấyđều

runsợ.Chỉcó thượng thưLôThực làdámmộtmìnhđứng lênnói:"NgàyxưaTháiGiápđượclênngôivuaxongthìkhôngsángsuốt,Xươngấpvươngcócảnghìn tội lỗi,chonênmớicóviệcphếlậpnhưvậy.Ngàynayhoàngthượng tuổi rất trẻ,hànhvikhôngcógì là thấtđức,không thể so sánhvớinhữngviệc trướcđâyđược”.ĐổngTrácbỗngnổigiậnđùngđùng,cắtđứtbuổihọpcủatriềuđình.NgàyhômsauĐổngTráclạitriệutậpquầnthầntạitiềnđiệnSùngĐứcđểthảoluận,éptháihậuphảibanchiếuphếtruấtHánThiếuđế.Trongsắclệnhnói:"Hoàngđếcótang,khôngcóngườitâmđắc,uy nghi không giống như một vi vua, nay đưa xuống làm HoằngNôngvương."Thế làĐổngTrác đưaTrầnLưuVương lên ngôi, tức làHánHiếnđế.TiếpđólạixemxétviệcHánLinhđếHàhoànghậu,nỏirằngbàtaápbứctháihậuVĩnhLạc,làmchobàtaubuồnmàchết,phảnlạilễgiáophụcô,khôngcóđứchiếuthuận,nênđưatháihậuvàocungVĩnhAn,tháihậubịgiết. ĐổngTrácđượcthănglàmtháiúy,làmtiềntướngquânsự,rồiđượcphong làm Mi hầu. Thế là Đổng Trác cùng với tư đồ Hoàng Uyển, tưkhôngDươngBưuviếtthưlêntrên,rồitruyniệmTrầnPhiên,ĐậuVũcùngcácnhânsĩđồngđảngkhác,đểtranhthủlấythanhdanh.Vàthếlàtriềuđìnhphụchồi tướcvịchonhữngngườinhưTrầnPhiên,đềbạt, tuyểndụngconcháu họ làm quan. Chẳng bao lâu, triều đình bổ nhiệm Đổng Trác làmTướng,chophépôngtavàotriềugặphoàngđếkhôngphảibáotrước,cóthểđeokiếmvàocungđiện.MẹôngcũngđượcphonglàmTrìdươngquân. HồiđócácdinhphủcủacáctôngthấtquíthíchtrongthànhphốLạcdươnghayđua nhau, nhà nhà hộ hộ đều tích luỹ rất nhiều vàngbạc châubáu.ĐổngTrác thảcửachobinh sĩxôngvàonhàhọ, cưỡnghiếpphụnữ,cướpđoạttàisản,còndùngtừmỹmiềulà"Bắttùsổng".Chonêndântìnhkhủngkhiếp,ngườingườilosợkhôngbiếtsốngchếtrasao.ChođếnkhiantángHàtháihậu,quậtmồHánLinhđếlên,ĐổngTrácđãcướpđi toànbộchâubáuởtrongmộchí.HắncòncưỡngdâmcôngchúatrongtriềuđìnhnhàHán,dâmloạncungnữ,dùngnghiêmhìnhtrọngphạt,hễaihơichốnglạilàbịxửtửngay,quầnthầntrongngoàikhôngaidámbảođảmtínhmạngcủamình.ĐổngTrácđãtừngpháibinhlínhđếnDươngthành,lúcđóđanghọpchợ,ĐổngTrácralệnhgiếthếtmọingười,cướptàisảnđưalênxe,đemtheophụnữcướpđượclênđường,lạicònbuộcnhữngđầulâuvàoxe,vừađivừahòhétđiênloạntrởvề. ĐổngTráccònpháhoạiđồngtiền5thù,rồiđúcloạitiềnnhỏ,đemtoànbộnhữngtượngđồng,ngựađồng,lưchuôngv.v..ởtrongthànhphốLạc

DươngvàTrườngAnnấuchảyđểđúctiền.Chonênngoàixãhội,hàngrẻ,vậtquí,mỗiđấulươngthựcgiátớimấyvạntiền.Thêmvàođóloạitiềnnhỏkhôngcóđườngviền,khôngcóchữlàmchongườixửdụngrấtbấttiện.HồiđóngườitachorằngTầnThuỷHoàngđếnLâmThaonhìnthấyngườikhổnglồnênmớiđúc tượngđồngđể trấnáphọ.CònĐổngTrác lànhân sĩLâmThaolạiđitiêuhuỷtượngđồng.Tuymụcđíchchếtạovàtiêuhuỷcủahaingười có khác nhau, nhưng vềmặt hung hãn và tàn bạo thì lại rất tươngđồng. NgàythườngĐổngTrácnghenóibátínhtrongthiênhạrấtcămthùbọnhoạnquangiếthạitrunglươnghiềnthần,đếnkhiôngtachuyênquyềntuycũnglàmnhữngviệcbấtnhânđạo,nhưngvẫncòncóchútlươngtâm,đềbạtnhữngnhânsĩ.ĐổngTrácđãbổnhiệmlạibộthượngthưChuBật,ngườiHánDương, thị trungNgũKinhngườiNhữNam, thượng thưTrịnhCôngNghiệpvàtrưởngsửHàNgungv.v..LạiđưaẩnsĩCẩuHiệpralàmtưkhông.NhữngngườicóliênluỵđếncácđảngcốnhưTrầnKỷ,HànToạiđềuđượctuyểnlàmliệtkhanh.Nhiềungườixưakiakhôngđượcdùng,naycũngđượcĐổngTrác tuyểndụng,đềbạt.ĐưathượngthưHànPhứclên làmthíchsửKý châu, đưa thị trung Lưu Đại lên làm thích sử Duyễn châu, bổ nhiệmKhổng Do, người Trần lưu làm thích sử Dự châu, đưa Trương Tư ngườiDĩnhXuyênlênlàmtháithúNamdương.NhữngngườithântíndướiquyềnĐổngTrácthìlạikhôngđượcđưavầonhữngchứcvụtrọngyếu,chỉcótrongquânđộilàcótướngtámàthôi.ThờikỳđầuvuaBìnhNguyên(190),nhữngngườinhưHànToại,saukhiđinhậnchứcquan thìcóhơnchụcngườinhưViênThiệu đã dựng cờ tạo phản, kết thành đồngminh để đánh lại ĐổngTrác,vàNgũKinh,ChuBậtcũngbímậthưởngứngởtrongtriềuđình. Thoạtđầu,vàonhữngnămcuốicủaHánLinhđế,nhữngngườinhưQuáchTháicủaquânkhởinghĩaHoàngCânlạitiếptụcnổilênkhởinghĩaởvùngTâyhàbạchbacốc,chuyểnsangtấncôngtỉnhTháinguyên.KhiquânkhởinghĩaQuáchTháicôngpháHàĐông,nhândânchạyđếnvùngTamphụđểlánhnạn,bịngười tagọi là“QuânBạchba",bọnhọcókhoảnghơn19vạnngười.ĐổngTráccử trung lang tướngNgưuphụđi trấnápquânkhởinghĩa,nhưngkhôngđánhbạiđượcQuáchThái.KhinghenóimiềnĐôngcóngườikhởibinhđánhmìnhthìĐổngTrácrấtsợ,nênôngtađãdùngthuốcđộcgiếtchếtHoằngNôngvương(tiềnhoàngđếHánThiếuđế),dựđịnhrờiđôđếnTrườngAn.Khicáccôngkhanhtrongtriềuđanghọp,tháiuýHoàngUyển, tưđồDươngBưutranh luận trong triềuđìnhkhôngcókếtquả,cònNgũKinh,ChuBậtthìlạikiênquyếtkhuyêncanĐổngTrácrờiđô.DođómàĐổngTrácphẫnnộnói:“KhiĐổngTráctôivừamớilàmchủquyềnbính

trongtriềuđình,thìhaingườicácôngđãkhuyêntôibổnhiệmnhữngngườitốt,chonêntôiđãtiếpthuýkiếncủacácông,nhưngnhữngngườinàylênlàmquanrồithìkhởibinhphảnlạitôi.NhưvậylàhaingườicácôngđãbánrẻĐổngTráctôirồi.ĐổngTráccũngkhôngcầnphụlòngcácông”.Thếlàông taxử tửngayNgũKinhvàChuBật.DươngBưu,HoàngUyển rất sợhãi, đến trướcmặtĐổngTrác bái lạy tạ ơn: “Vì tình nghĩa cũ, tiểu nhânkhôngmuốnpháhoạisựngjhiệpcủanhànước,xinđừngtrịtội”.ĐổngTrácđãgiếtNgũKinhvàChuBật,sauđóítlâuthìlạihốihận,chonênđãbiểudươngDươngBưu,HoàngUyểnvàphong làmQuang lụcđạiphu.Thế làĐổngTrácépHánHiếnđếphảirờiđôvềTâyđôTrườngAn. ThoạtđầuTrườngAnbịquânkhởinghĩaXíchMipháhoại,cungthất,doanhtrại,đềnchùabịđốtphásạchsànhsanh.Lúcđóchỉcònlạicaomiếu và quan xá thượng tại của Kinh đào phủ, thế là ĐổngTrác vàmọingườiđếncưtrúởđó.SaunàylạiđicưđếnMạtƯơngcung.ĐổngTrácđãdồntoànbộmấytriệungườiởthànhphốLạcDươngchuyểnđếnTrườngAn.Quânlínhbộbinhvàkỵbinhdikèmđểépbuộchọ,thậtlàhỗnloạn.Nhiềungườiđóikhátđãchếttrêndọcđường,thithểchấtđầyđườngđi.ĐổngTrácđóngquânởTấtkhuêuyểntrung,rồiphónghoảthiêuhuỷtấtcảcungmiếu,quanphủ,dâncư,trongphạmvi200dặmkhôngcòntồntại.HắncònralệnhchoLãBốcướpđoạtnhữngvậtbáuởtronglăngmộhoàngđếvàtrongphầnmộcủacáccôngkhanh. Lúcđó, thái thúTrườngSaTônKiêncũng lãnhđạoquânđộicácquậnởDựchâuđứnglênkhởinghĩađánhlạiĐổngTrác.ĐổngTrácđãcửTừVinh,LýMônglàmtướngđicướpbóckhắpnơi.TừVinhtaongộTônKiênởLươngthành,trongcuộcgiaochiếnvớinghĩaquân,quânđộicủaTônKiênđãđạibại,bắtsốngđượctháithúDĩnhchâulàLýMân,LýMânphảitựsát.MỗilầnĐổngTrácbắtđượcbinhlínhcủanghĩaquânlàmtùbinhđềudùngvảibólại,dựngngượclênrồiđổdầusôivàochođếnchết. ĐổngTrácngầmlệnhchotriềuđìnhđểQuangLụcHuânviếtchiếuphongchoĐổngTráclàmtháisư,vịtrícaohơncácchưhầuvương.ĐổngTrác dẫn quân từQui trì trở vềTrườngAn.Bá quan trong triều đình xếphàngngoàiđườngđểnghênh tiếp.ĐổngTrác lạmdụngxe củahoànggia,ngồitrênchiếcxecómuixanhhoavănvàng.Hồiđóngườitagọiloạixenàylà“XeCanmô",cóýnóilàphụcsứccủaĐổngTrácgầnnhưthiêntử.ĐổngTrácbổnhiệmemtrai làĐổngMânlàmtảtướngquân,sắcphonglàmHộhầu,cửcontraicủangườianhtraitênlàĐổngHoànglàmthịtrungvàtrungquânhiệuuýđểnắmquânđội.Thế là trong tông tộcĐổng thịđãcóhàng

loạt cao quan lộc vị.Con cái của họ tuy chỉ là nhi đồng, nhưng namđềuđượcphonghầu,nữthìđượcphonglàmchúaấp. Nhiều lầnĐổngTrác cùngvớibáquan triềuđình tụ tậpyến tiệc,kiêuxadâmdật,phóngtúngtưtình.ĐổngTrácđãxâydựngdoanhấpchomìnhởphíaĐôngthànhTrườngAn.Ôngtacònxâynhữnglôcốtcaotokiêncố,caotới7trượng,đượcgọilà“LôcốtVạntuế".Tronglôcốtnàychưalươngthựccóthểănđược30năm.ChínhĐổngTrácđãthườngnói:“Nếusựnghiệpthànhcông,tôicóthểhùngcứthiênhạ,;nếunhưthấtbại,tôicóthểcốthủởđâyđểdưỡnglão”.ĐổngTrácthườngxuyênđếnlôcốtMiđịanày.CácquanviêndướiCậpcôngkhanhphảirangoàiconđườnghoàngmônđểnghênhđón.ĐổngTrácthếttiệcrượutronglềuvải,dụhàngđượcmấytrămngườitạophảnởphíaBắc.NhưngtrongkhiănuốngĐổngTrácđãgiếthếtnhữngngườinày.TrướchếtĐổngTráccắtlưỡihọ,sauđóchặthếtchântay,rồiđénmócmắt,saucùnglàbỏvàonồiluộcchođếnchết.Ngườinàochưachếtthìnémvàogianán.Lúcđóaitrôngthấycũngrùngmìnhsợhãi,nhiềungườiđánhrơicảbátđũađangăn.NhưngĐổngTrácthìănuốngthoảimái,cứnhưchẳngcóviệcgìxảyra.Cácvịquântướngnếuaicólỡlờicâugìlàbịgiếtngaytrướckhivàotiệc.ĐổngTráccũnggiếtcảnhữngcựutộctrongquan,vuchohọlàphảnnghịchtriềuđình. Lúcđótháisửchiêmvọngvânkhí,nóirằngcóđạithầnđangbịgiếtchết.Thế làĐổngTrác liềnxuingườivukhốngchovệuýTrươngÔncâukếtvớiViênThuậtnênlôiôngrađánhngaytạichợ,đánhchođếnchếtvàlấycáiđóđểbịtlấpđisựthiênbiến.TrướctiênTrươngÔnxuấtbinhđồntrútạiMỹdương,lệnhchoĐổngTrácgiaochiếnvớiBiênChương.ĐổngTráctácchiếnkhông thànhcông,TrươngÔn triệuhồiông tavề,ĐổngTrácvềkhôngđúnghạn.Đãvềmuộn,ĐổngTráclạicòncãilạiTrươngÔn.LúcđóTônKiênlàthammưuquânsựdướiquyềnTrươngÔn,khuyênTrươngÔnpháibinh línhđigiếtĐổngTrác.TrươngÔn trả lời:“ĐổngTrác rấtcóuydanh,tôicònphảidựavàoôngtađểTâychinh”.TônKiênđáp:“Ôngtựdẫnvươngsưxuấtchinh,uytrấnthiênhạ,việcgìphảiỷlạivàoĐổngTrác.TônKiêntôinghenóicácdanhtướngthờicổđạikhôngaidùngtửhìnhđểtỏrõuy vũ của mình. Cho nên tư mã Nhương Thư giết chết Trang Cổ, NguỵPhùngxửtửDươngCan.NgàynaynếuôngkhoandungĐổngTrác,nhưvậylà tự đánhmất điều uy trọng, sau này hối hận sẽ không kịp”.TrươngÔnkhôngnghetheoýkiếncủaTônKiênđigiếtĐổngTrác,cònĐổngTrácthìcămhậntronglòng.ChonênTrươngÔnmớigặpphảitainạnnhưthếnày. TrươngÔn tự là BáThận, hồi còn trẻ có tên đẹp,mấy lần được

thăngtiến,làmđếnchứckhanh.ÔngcũngđãtừngbímậtthôngđồngvớitưđồVươngDoãnmưugiếtĐổngTrác.Nhưngsựviệcchưathànhthìđãbịsáthại.ViệtkỵhiệuuýNgũPhù,ngườiNhữNamvôcùngcămghétsựhunghãnđộcáccủaĐổngTrác, lậpchíphảigiếtchếthắn.Thế làNgũPhùgiấudao găm vào trong áo bào đi tìmĐổngTrác.Ngũ Phù vàĐổngTrác nóichuyệnxong,chuẩnbịcáo từđểđi.ĐổngTrácđứngdậy tiễnNgũPhù racửa,lấytayxoalênlưngNgũPhù,NgũPhùthừacơrútdaođâmĐổngTrác.Nhưng đáng tiếc là đâm không trúng.ĐổngTrác vùng ra chạy thoát, vộivàng hô hoán xung quanh đến bắtNgũ Phù, chửi choNgũ Phùmột trận:“Tên khốn kiếp này định tạo phản à!" Ngũ Phù lớn tiếng chửi bới ĐổngTrác:“Taohậnlàkhôngbămvằmmàyratrămmảnhđược!"Chưadứtlờithìđãbịgiếtchếtngay. HồiđótưđồVươngDoãnvàLãBốcùngvớibộctạsĩTônThuỵđãcóâmmưugiếtĐổngTrác.Cóngườiđãviếtchữ"Lã"lêntrênvải,khoáclênngườiđiquathànhphố,cònhátvang:“Bốba!".CóngườiđãbáocáoviệcnàychoĐổngTrácbiết,ĐổngTráckhônghiểulàviệcgì. Tháng4nămSơBìnhthứ3(192),HánHiếnđếvừakhỏibệnhdựcuộchọptriềuthầntạiMạtươngđiện.ĐổngTrácmặctriềuphụcvừabướclênxe,bỗngconngựasợhãi lồnglênhấtĐổngTrácngãxuốngđất.ĐổngTrácquayvềthayáo,bàvợôngkhuyênôngkhôngnênđinữa,ĐổngTráckhôngnghe,vẫncứđi.ThếlàĐổngTrácdànbinhhaibênvenđường.Binhlínhdànhàngtừlôcốtchođếntậnhoàngcung,bêntráilàbộbinh,bênphảilàkỵbinh,bảovệbốnmặt,lệnhchonhữngngườinhưLãBốphảihộvệphíatrướcvàphíasau.ThếlàVươngDoãnvàSĩTônThuỵmậttấuvớiHánHiếnđếviệcmưusátĐổngTrác,đểchoSĩTônThuỵvẫnđemchiếuthưgiaochoLãBố,lệnhchokỵđôuýLýTúcvàmườimấydũngsĩtâmhuyếtvớiLãBố,nguỵtrangthànhvệsĩmaiphụcsẵntạiBắcDạmônchờĐổngTrácđiđến.Vừa lúcĐổngTrác sắpđến thì conngựa sợhãi khôngđi nữa,ĐổngTráccảmthấykỳlạđịnhquaytrởvề.LãBốkhuyênĐổngTráccứđi,thếlàngườingựakéonhauvàoBắcDạmôn,LýTúcdùngđaogiếtĐổngTrác.NhưngĐổngTrácmìnhmặcáogiápnênkhôngbịgiết,chỉbịthươngởbảvai.,nhảyxuốngxe.Ôngquayđầuhôlớn:"LãBốđâu?Mauđếncứuta”.LãBốđáp:“Taphụnglệnhchiếuthưhoàngđếđếngiếtcáitênkẻcướpnày!"ĐổngTráchámồmchửiầmlên:“Cáitênchóchếtnàycũngdámphảnnghịchhaysao!"LãBốvungcâymâugiếtchếtĐồngTrác,nhữngquânlínhkháccũngùalênbămchémĐổngTrác.Chủbạcđiềnnghivà thươngđầucủaĐổngTrácđiđếnbênthi thểDổngTrác,LãBốliềngiếtchết luônhaingườinày.LãBốcưỡi ngựa côngbố chiếu thư tiêu diệtĐổngTrác để chomọi người trong

ngoàitriềuđìnhđềubiết.Quânbinhaicũnghôtovạntuế,vạntuế,nhândânthìcamúanhảynhót,hoanlạctrênđườngphố.CòncácbàởtrongthànhphốTrườngAnthìđembánđồtrangsức,lênphốmuathịtrượuvềliênhoanănmừng,khắpphốphườngvuitươiphấnkhởi.TriềuđìnhcửHoàngPhụTungđếnlôcốtđểvâyđánhĐổngMân,emtraicủaĐổngTrác,bắtgiếtmẹ,vợvàcongáicủahắn,coinhưtiêudiệttôngtộcĐổngthị.VàcònbêuđầuĐổngTrácởngoàiphố.Khiđóthờitiếtbắtđầuviêmnhiệt,ĐồngTrácrấtbéotốt,mỡchảylênhlángkhắpmặtđất.QuanlạibảovệthithểĐổngTrácchâmlửavào bụngĐổngTrác, lửa bùng lên sáng rực và cứ cháynhư vậy suốtmấyngàyliền.MộtsốmônsinhcủaViênthịtụtậpởbênxácĐổngTrác.Thiêuđốtxong,trobụibayđầyđường.TừtronglôcốtcủaĐổngTrác,ngườitalấyrađượchơn2,3vạncânvàng,,8,9vạncânbạc,cònnhiềuchâubáu,gấmvóc,lươngthựckhácchấtcaonhưnúi. Tuyểntự"HậuHánthư" Quyển72

ĐÁIPHÁPHƯNG

Lờimởđầu -ĐáiPhápHưng,ngườiNguỵTấnthờikỳNamBắctriều,sinh tạihuyệnSơnÂm,quậnHộiKê(nay làvùngThiệuHưng, tỉnhTriếtGiang),làquyềnthầnnổitiếngtrongchínhquyềnLưuTống.Hồicòntrẻ,anhvàngườicha làĐáiThạcTửcùnglàmnghềbuônbán,chủyếulàhàngdệtđểkiếmsống.GiacảnhbầnhàndođómàtrongsựbạongượccủacườnghàoNamBắctriềuNguỵTấn,trongthóiđờicủamônđệsùngthượng.ĐáiPhápHưngxuất thân tronggiới thấphèn, tựnhiên thuộcvềcáigọi làtầnglớp"Hànsĩ".ĐáiPhápHưngbướcvàođờisĩhoạnlàvàothờikỳđầuLưuTống.Hồi đóBànhThànhVươngLưuNghĩaKhang phát hiện ra tàinăng của anh, bắt đầu dùng anh làm ký thất lệnh sử. Sau khi LưuNghĩaKhangthấtbại,ĐáiPhápHưngđitheoTốnghiếuvũđếLưuTuấn,giữchứcNamtrunglangđiểnthiêm.TừsauTốngVănđếtrởđi,cácchưvươngnhàhọLưuTốngvàcáctướngsoáitranhquuyềnđoạtlợi,nộichiếnliênmiên.Đểngănchặnnộichiếnvàlàmsuyyếuquyềnthếcủacáctrấntướng,HiếuVũđế liềncửnhữnghànsĩ thân tínxuốngdướiđểgiámđốcnhững“Điểnthiêm"củacáctrấntướng.ThếlàĐáiPhápHưnghoạtđộngtrênvũđàilịchsửtrongbầukhôngkhívàbốicảnhxãhộinhưvậy. Là nhân vật đại biểu của giai tầng hàn sĩ, Đái Pháp Hưng đượcTốnghiếuvũđếLưuTuấnbanthưởng,côitrọngvàđềbạt.ÔngđãtừnggiữcácchứcvụnhưNamđàithịngựsửmàcònkiêmviệcquảnlítrungthưcơyếu,cóthựclựcrấtmạnh.Thờikỳchấpchính,ĐáiPhápHưngvàmộtquyềnthần khác là Đái Minh Bảo lợi dụng lòng tin của hopàng đế, độc đoánchuyênquyền,kếtđảngdoanhtư,thunạphốilộ,khuynhđảomộtthời.Chonêntrong“Tốngthư.Ânhạnhtruyện“đãviếtvềhọ“Đạithôngnhânsự,đanạphoáhối,phàmsởtiếnđạt,ngônvôbấthành,thiênhạbứctấu,mônngoạithànhthị,giasảntịnhluỹthiênkim". SaukhiTốnghiếuvũđếLưuTuấnbănghà,ĐáiPhápHưngdầndần bị thất thế.Thời kỳ thống trị củaLưuTửNghiệp, ông vua đã bị phếtruất,domâuthuẫncủagiaitầngthốngtrịngàycàngsâusắc,ĐáiPhápHưngcũngbịcolạirấtsâu.Vàbịôngvuađãbịphếtruấtchiếulệnhchochếttạinhà,hưởngthọ52tuổi. *** Đái PhápHưng là người huyệnSơnÂm, quậnHộiKê.Gia cảnh

bầnhàn.Phụ thân tên làĐáiThạcTử.Bình thường làmnghềbuônvảiđểsống.Đái PhápHưng có hai người anh tên làĐáiĐìnhThọ vàĐáiĐìnhHưng.ĐáiĐìnhThọcó tàiđặcbiệtvề thưpháp., cònngườiemĐáiPhápHưngthìlạiđisâunghiêncứuhọcvấn.HồiđóởhuyệnSơnÂmcómộthộlớntênlàTrầnTải,giađìnhphúquí, tiềntàicóhơn30triệu.HồiđónhândânlàngquêcủaĐáiPhápHưngđềunói:“BangườicontraicủaĐáiThạcTửcóthểsánhđượcvới30triệutiềncủaTrầnTải." HồinhỏĐáiPhápHưng cũngđã từngbánvải ở chợSơnÂmđểsống.Saunàyanhchuyểnsang làmquan lại,anhđượccử làmthượng thưđàithươngbộlệnhsử.ĐạitướngquânBànhthànhvươngLưuNghĩaKhanglà lệnhsử thông tuệ thượng thưđàipháthiệnđược5ngườinhưĐáiPhápHưng. Thế là Bành thành vương LưuNghĩa Khang bắt đầu xử dụngĐáiPhápHưnglàmlệnhsửký thất.Thế lựccủaLưuNghĩaKhang,saukhibịTốngVănđếtiêudiệt,ĐáiPhápHưngvẫntiếptụclàmviệc.ThờikỳLưuTuấn trấn thủGiang châu,Đái PhápHưng vẫn phụ tráchNam trung langđiển thiêm.LưuTuấnkiếnnghị khởi sựởBakhẩu,ĐáiPhápHưng cừngnhững người như Điển thiêmĐáiMinh Bảo, Sát Nhàn v.v...cùng chuyểnsanglàmđốchộthamquân.SaukhiLưuTuấnlênngôihoàngđế,bọnhọlạicùngđượcbổnhiệmlàmNamđàithịngựsử,đồngthờikiêmnhiệmchứcvụtrungthưtỉnhthôngsựxánhân.CácquanviênnhưĐáiPhápHưngchuyênmônphụtráchcáccôngviệccơmậttrongnộibộtriềuđình,quyềnkhuynhđươngtriều.TốnghiếuvũđếHiếuKhangnguyênniên(454),triềuđìnhcửĐáiPhápHưng làmKiếnvũ tướngquân, thái thúquậnNam lỗ thôi kiêmchứctrungthưthôngsựxánhân, lệnhchoôngphụcvụthái tửđôngcung.NămĐạiMinh thứ 2 (458), ba vịĐiển thiêmdo cùng hiệp trợLưuTuấnkhởisự,thamdựvàoâmmưubímậtNamhạnênđượcphongthưởng.TốnghiếuvũđếsắcphongĐáiPhápHưnglàmNgôxươnghuyệnnam,sắcphongĐáiMinhBảolàmTươnghươnghuyệnnam,sắcphongTháiNhànlàmCaoxươnghuyệnnam,mỗingườiđượcphongthựcấp300hộ.HồiđóTháiNhànđãtạthế,triềuđìnhtruyphong.ĐáiPhápHưngvìcócôngnênvẫngiữcácchứcvụnhưkỵthịlang,CậpsựtrungvàtrunglangtướngbảovệtháitửvàtháithúquậnNamlỗnhưcũ. Tống thế tổ trực tiếpđiềukhiển chínhvụ trong triềuđình, khôngsùngáiđạithần,nhưngkhôngthểkhônguỷnhiệmnhữngng]ờitaimắttâmhuyếtcủaông.VìĐáiPhápHưngrấtthônghiểucổđạivàhiệnthế,chonênôngđượchoàngđếthântíntrọngthị.Tuyôngrútkhỏiviệcphụcvụtháitửđông cung, nhưng việc đó càng làm cho những kẻ thống trị tầng lớp trêntrongtriềuđìnhcàngtrọngthịônghơn,sùngáiônghơn.SàoThượngChi,

mộttrongnhữngnhânsĩđầutiêncủaquậnLỗ,trongnhữngnămTốngvănđếNguyênGia(424-453),thịphụngThuỷHưngvươngLưuTuấnhọctập,ông thônghiểucáckhoavănhọc lịchsửv.v..nêncũngđượchoàngđế tinyêunhưvậy.NhữngnămđầucủaHiếuKiến,SàoThượngChiđượcbổnhiệmlàmĐônghảiquốcthịlang,vẫnkiêmchứcTrungthưtỉnhthôngsẹxánhân.Phàmkhi quốcgia cần tuyển chọnhiền tài, thuyên chuyển, xửphạt, khenthưởnghoặcnhữngvấnđề trọngđạikhác,baogiờhoàngđếcũngbànbạcvớihaingườilàĐáiPhápHưngvàSaoThượngChiđểquyếtđịnh.Ngaycảnhữngviệcphứctạptrongngoàitriềuđình,phầnnhiềugiaochoĐáiMinhBảođixửlý.TínhcáchhoàngđếLưuTuấnnghiêmminhvànóngnảyhấptấp,độngmộttílànổitrậnlôiđình,phồngmồmtrợnmắtcáukỉnh,độngmộttílàlạmdụnghìnhphạt,làralệnhgiết.Gặpnhữngtìnhhuốngnhưvậy,đạithần Sào Thượng Chi thường phải đứng giữa giải thích, phần nhiều giúpđượcchonhânviêncóliênquanthoátnạn.CáccơquanchínhphủrấtỷlạivàoSàoThượngChi.TháiđộcửchỉtrìnhbàyvớiSàoThượngChicókhác,doĐáiPhápHưng.ĐáiMinhBảođược sùng ái nên cóquanhệgiao tiếprộngrãinênđãnhậnrấtnhiềuhốilộ.Phàmngườinàođãđượchaiôngtiếncử,khôngcótrườnghợpnàolàkhôngthànhcông,thiênhạtranhnhaunịnhbợ Đái Pháp Hưng, ĐáiMinh Bảo. Ngoài cổng nhà họ bao giờ cũng cóngườixếphàng,huyênnáocứnhưcáichợ,mỗinhàtíchluỹđượccảngànvàng.ĐặcbiệtlàbảnthânĐáiMinhBảokiêucăngngoạmạnmộtcáchkinhkhủng.Ngườicon trai lớncủaông ta làĐáiKính làmviệcởDươngchâu,ngangnhiêndámtranhmuacácvậtphẩmngựdụngvớihoàngđế.Sáucungra ngoài,ĐáiKính ănmặc hào hoa lộng lẫy, cưỡi ngựa đi đi lại lại xungquanhxecủahọ,khiếnchohoàngđếLưuTuấnphảiphẫnnộ,hạlệnhgiếtchếtĐáiKínhvàbắtĐáiMinhBảogiamvàotrongThượngphương.ítlâusauĐáiMinhBảođượcânxáphóngthích,mọichứcvụvẫnnhưcũ. SaukhiTốngThếtổbănghà,LưuThếNghiệp,vịhoàngđếđãbịphếtruấtlênngôihoàngđế,ĐáiPhápHưngđượcđềbạtlàmViệtkỵhiệuuý.Hồiđó,tháitéGianghạvươngLưuNghĩaCunglàmquanlụcthượngthư,kiêm tổngkỷ, cònĐáiPhápHưng,SàoThượngChi nắm thựcquyền thờigianlâudài,thanhdanhuythếkhắptrongngoàitriềuđình.LưuNghĩaCungtiếpthubàihọccủaBànhthànhvươngLưuNghĩaKhang,vốnlàngườinhútnhát,cẩn thận,đếnbâygiò lạicàngcẩn thậnhơn trongmọicôngviệc.VịvuabịphếtruấttrướclàLưuTửNghiệpcònchưakịptựmìnhxửlýnhữngviệcquâncơchínhvụcủanướcnhàthìcóchiếulệnhphảithựcthisắclệnh,mọiviệcđềuđếntayĐáiPhápHưng.Mọiviệclớnnhỏtrongthượngthưđàiđềudomộtmìnhôngquyếtđịnh.NhanSưBá,LưuNghĩaCungchẳngqua

chỉlàhưdanhmàthôi.Đồngthời, tuổitáccủavịhoàngđếđãbịphếngôingàycàngcaocũngmongmuốnlàmđượcchútgìđó.LúcđóĐáiPhápHưngnhỉềulầnkhuyênngăntiềnphếđếLưuTửNghiệp,lầnnàocũngnóivớitiềnphế đế Lưu Tử Nghiệp rằng :"Bệ hạ làm như thế, chẳnglẽ lại muốn làmDoanhDươngvươnghaysao?"Tiềnphếđếcóchútnóngnảybấtbình.Viênquanhoạnđượcnhàvuasùngái làHoaCốNhicàngđượcyêuchiềuhơn,hoàngđếbanthưởngchoHoaCốNhivàngbạcchâubáukhôngsaothốngkênổi,ĐáiPhápHưngthườngphảigiảmbớtđi,kếtquảHoaCốNhirấtcămgiậnĐáiPhápHưng.PhếđếLưuTửNghiệpthườngxuyênpháihoạnquanHoaCốNhiđiđếncácchợdângianđểthămdòtrinhsátxemnhữngcâucadaolưutruyềntrongdângianlàgì.Nhưng,lờiđồntrongxãhộiđềunóiĐáiPhápHưngmớilàthiêntửthậtsự,tiềnphếđếLưuTửNghiệpchẳngquachỉlàhoàngđếgiả.HoaCốNhitrởvềlợidụngnhữngcâucadaonàyđểtấubáolênhoàngđế,vànói:“Bênngoàiđồnrằngtrongcungcóhaithiêntử:bệhạlàmột,cònmộtngườinữachínhlàĐáiPhápHưng.Bệhạởtrongthâmcung,không thểnàođi lạigiaodịchvớicácquanviênquần thầnđược, cònĐáiPhápHưngthìcùngvớitháitếLưuNghĩaCung,NhanSưBá,LiễuNguyênCảnhkếtthànhmộtgiuộc,liênhệvớinhau,đilạirấtlàmậtthiết,mônkháchthườngxuyêncóhàngmấytrămngười,ttriềuđìnhtrongngoài, thầndânbátínhkhôngailàkhôngkhiếpsợbọnhọ.HơnnữaĐáiPhápHưnglạilàđạithầnthântíncủaHiếuvũhoàngđếLưuTuấn,đãtừngphụcvụtrongcungnhiềunăm,giờđâyđốivớimọingườinhưtrongmộtnhà,erằngchỗngồicủahoàngđếsẽkhôngcònlàbệhạnữa”.Tiềnphếđếnổigiậnlôiđình,hạlệnhbãimiễnchứcquancủaĐáiPhápHưng,trướchếtđuổivềquêhương,sauđólưuđàyđếnquậnhuyệnvùngbiêngiới.Sauđó ít lâu thì có lệnhbanchochếttạinhà.KhichếtĐáiPhápHưngmớicó52tuổi.Trướckhiquađời,ĐáiPhápHưngniêmphongkhophủmàông tađã tích luỹ,giaochogianhânchìakhoá,yêucầuphải trôngcoivàbảoquảncẩnthậnkhophủnày.SangngàythứhaisaukhiĐáiPhápHưngchết,triềuđìnhgiếtluôncảhaingườiconttraicủaôngvàlệnhphảihoảthiêuquantàicủaĐáiPhápHưng,tịchthutoànbộtàisảnnhàông.ĐáiPhápHưngcótàivănchương,mộtsốsángtáccủaôngcònđượclưuhànhtrongdângian. Tuyểntự“Tốngthư" Quyển94

NGUYỄNĐIỀNPHU

LỜIMỞĐẦU -NguyễnĐiềnPhu là ngườiHội kêgia kí thuộcchínhquyềnNamtriềuLưuTống(naythuộctỉnhTriếtGiang),sinhvàonămTốngVănđếNguyênGia thứtư,chếtnămHậuTốngphếđếNguyênHuythứnăm (477).NguỵTấnNamBắc triều làmột thời kỳ rối ren xao độngtronglịchsửTrungQuốc.SốngtrongNamtriều,NguyễnĐiềnPhuđãtừngtrảiquanhiềulầnbiếnloạntrongnộibộTôngthấtLưuTống,khôngchỉtrởthànhmột gian thần nổi tiếng đương thời,mà còn làmột tay cừ khôi vềchính biến.NguyễnĐiền Phu xuất thân từHànmôn thứ tộc, đã từng giữchứcquannhỏbénhưĐàitiểulại.Từđóôngtaphấtlên,đượcLưuVựctinyêusâusắc,đãtừnggiữcácchứcquannhưchủy,namđàithịngựsử,tưđồthamquân,tháitửthiếubinhhiệuuý,Namlỗquậntháithú,Hoàilăngtháithú, kiêukỵ tướngquân, hoàngmôn thị langv.v...Ông ta làmviệc có tớimười mấy năm dưới chính quyền Lưu Tống chấp chính, quyền thế hiểnhách,chứcvụquantrọng.Trướchết,NguyễnĐiềnPhugiúpđỡTươngđôngvươngLưuVựcđặtkếhoạchlậtđổtiềnphếđếLưuTửNghiệp,khiếnchoLưuVựctrởthànhMinhđế.SauđóôngtalợidụngsựtínnhiệmcủaTốngMinhđếđốivớiông ta, cướpđoạtquyềnbính trong triềuđình,mộtmìnhnắmđạiquyền.NămTháiDựnguyênniên(472),saukhiTốngMinhđếLưuVựcbănghà,hậuphếđếLưuDụclênngôi,NguyễnĐiềnPhugiúpđỡhoàngđếtrấnápcuộcphảnloạncủaTôngthấtQuếdươngvươngLưuHưuPhạm,củngcố thêmmộtbướcđịavị củamình.NhưnghậuphếđếLưuDụcvuibuồn thất thường, hiếu sát thành tính, Nguyễn Điền Phu tuy được nuôngchiềuhếtmực,quyềnkhuynhtriềuđình,nhưngôngvẫnsợLưuDụcchuyênquyền độc đoán, đố kỵ đa nghi.Để có thể nắm được quyền bính lâu dài,củngcốquyềnlợivàđịavị,NguyễnĐiềnPhuquyếtđịnhphếtruấthậuphếđếLưuDụcđểlậpmộthoàngđếmới.ThếlàvịgianthầnnàyliềncùngvớitrựccáctướngquânThânTốngBá,bộbinhhiệuuýChuấu,VuThiênBảov.v.. cùngnhữngngười thân tâmhuyếtmậtmưuphếbỏLưuDục,đưaAnthànhvươngLưuHoàilênngôi.KhôngngờbộbinhhiệuuýVuThiênBảolạiđimậtbáovớihậuphếđếLưuDục.ÂmmmưucủaNguyễnĐiềnPhubịbại lộ,LưuDục lập tứchànhđộngchobắtngaynhững tênmưuđồchínhbiến.Ngày21tháng4nămNguyênHuythứ5(477),têncáogiàchínhbiếnNguyễnĐiềnPhubịxửtử. ***

Nguyễn Điền Phu là người huyện Gia kí, quận Hội kê. NămNguyênGiaTốngVănđếLưuNghĩaLong(424-453),NguyễnĐiềnPhuxuâtthânlàĐàitiểusử.TốngtháitôngLưuVựcvừarakhỏiCáctìNguyễnĐiềnPhuđượctuyểnlàmchứcquanchủy.ĐếnhồiHiếuvũđếTốngthếtổLưuTuấnlênngôi thìchiêuhoàntảhữu,bổnhiệmlàmnộigiám.ThờikỳtiềnphếđếLưuTửNghiệpVĩnhQuang(465),TốngtháitôngLưuVựclạikiếnnghịtriềuđìnhbổnhiệmônglàmthầygiáochothếtửcủamìninhraatsđượcLưuVựctínnhiệmvàhậuđãi.CuốiđờiCảnhHoà,TốngtháitôngLưuVựcbịgiamcầmtrongcungđiện,cưtrútạibíthưtỉnh,gặpphảisựnghingờcủatiềnphếđế,dựcảmthấyđạihoạđangđổlênđầu.Vôcùngsợhãi,nhưngcũngchẳngnghĩđượcrakếgì.NguyễnĐiềnPhuvàVươngĐạoLong,LýĐạoNhicùngnhữngtaychânthântíncủatiềnphếđếLưuTửNghiệpmậtmưuchínhbiến,truấtngôiLưuTửNghiệpđểlậpnênmộtôngvuamới.Lúcđó trựccác tướngquânLiễuQuangThếcũngcùngvớinhững thân tínbêncạnh tiền phế đế, người Lan lăng là Mậu Phương Thịnh, Chu Đăng ChingườiĐandươngv.v..cóâmmưubímật,nhưngcóđiềulàkhôngbiếtnênlậpailênlàmtânhoàngđế.ChuĐăngChicùngTốngTháiTôngtrướckiacóquanhệrấttốt.ThếlànhữngngườinhưậuPhươngThịnhliềnđểchoChuĐăngChixuấtđầulộdiệnliênhệvớiNguyễnĐiềnPhu.NguyễnĐiềnPhurất vuimừng.Đầu tiên, khi hoàng đế xác lập hoàng hậu, đã từng hạ lệnhtrưng dụng hoạn quan trongTông thất chư vương.TiềnGiámSinh ở bêncạnhLưuVựcTốngTháiTôngcũngở trongquiđịnhcủa triềuđình.Việcnàytrôiqua,khôngaiviệcgì.ThếlàTTóngTRháiTôngLưuVựcbímậtsaiTiềnGiámSinh theo dõi tiền phế đế.Vì sợ bị lộ tin tức,Tiền giámSinhkhôngmuốntựmìnhrangoài,liềnbáochoThuầnVuVănTổbiếthếtmọihành động cử chỉ của tiền phế đế. để ThuầnVuVănTổ báo cáo lại choNguyễnĐiềnPhu Ngày29tháng11nămCảnhHoànguyênniên(465)giờBô(tứcgiờThân,hiệnnay là từ3đến5giờchiều), tiềnphếđếLưuTửNghiệpđi rangoài đến du ngoạn Hoa lâm viên, KiếnAn vương Lưu Hưu Nhân,SơndươngvươngLưuHưuHựuvàSơnÂmcôngchúav.v..đềuđihầuởxungquanh.LứcđóTốngTháiTôngLưuVựccònđangbịgiamởtrongmậtthưtỉnh,khôngđượcgọiđi,chonênôngtacàngsợhãi.NguyễnĐiềnPhuchorẳngthờicơchínhbiếnđãđến,liềnquyếtđịnhbáochongoạigiámđiểnsựChuấungườiĐongdương,cònbáochocảchủyquanThọTịchChi,ngườiNgô hưng và Tế khải chủ là Khương Sản Chi, người Nam bànhthành.Khương SảnChi lại báomậtmưu này choVươngKínhTắc, ngườiLâmhoàilàquantướngtếkhảimàKhươngquảnlý.Chuấulại truyềnđạt

choTrung thưxánhânĐáiMinhBảo.Nhữngngườinàycùnghưởngứngchínhbiến,hẹnướcvớinhaulàtrongứngngoàihợp.ĐáiMinhBảovàChuấudựđịnh làđếnkhi trời sáng thìgiànhchínhquyền.NhưngnhữngngườinhưNguyễnĐiềnPhulạikhuyênhọnênchờsaukhiđánhtrốngrồiháybắttaykhởi sự.Trướckhibắtđầu,Chuấuđãbố trímọiviệc trongngoài, saiTiềnGiámSinhmật báo cho những người nhưKiếnAn vươngLưuHưuNhânv.v...Lúcđótiềnphếđếdựđịnhđituầntraphíanam,nhữngngườithântíncủaôngnhưtrựccáctướngquânTốngViệtv.v...ngaychiềuhômấyđềuđượcphépđirangoàimuasắmcácthứ.ChỉcóđộichủPhànTăngChỉnhlàdẫnquânlínhđiphòngthủHoalâmviên.PhànTăngChỉnhlàđồnghươngcủa LiễuQuangThế. LiễuQuangThế ép buộc Phàn nên Phàn cung phảiđồngýphụctùngmệnhlệnh.KhươngSảnChicònliênhệvớiđộiphóNhiếpKhánh,ngườiDươngbìnhvàPhúLinhPhù,trángsĩngườiHộikêlàngườidướiquyềncủaông,vớiđuĐạoLong,ngườiNgôquận,vớiTốngQuìChi,ngườiĐandương,ĐiềnTư,ngườiDươngbìnhv.v...Mọingườiđồngý tậphợp tại nhàNhiếpKhánhđểđợi lệnh.NguyễnĐiềnPhu lo lắng sợngườingựakhôngđủ,ngòiracòndựđịnhmộthêmmộtsốngườinữa.ThọTịchChinói:"Nhiềungườibiếtâmmưubímậtthìsẽlộtintức,khôngcầnphảidùngquánhiềungười." Hồiđócácthầymonóirằng:"PhíasauTrúcLâmĐườngcóma".Buổichiềuhômấy,tiềnphếđếLưuTửNghiệpđiđếnphíatrướcTrúcLâmĐường,cùngcácthầymonamcúngtạquỉthần.NhữngngườinhưKiếnAnNhânLưuHưuNhânvàSơnÂmcôngchúacùngxuấthànhtheohoàngđế,bìnhthườngtiềnphếđếkhôngthíchThọTịchChi,hễcứnhìnthấyôngtalànghiếnrăngnghiếnlợi.TuyThọTịchChicócùngvớiNguyễnĐiềnPhuâmmưuchínhbiến,nhưnglúcnàycũngsợtaihoạậpđến,chonênđãrrútdaoraxông lênphía trước,KhươngSảnChi theo sauông ta.ThuầnVuVănTổ,MậuPhươngThịnh,ChuĐăngChi,PhúLinhPhù,NhiếpKhánh,ĐiềnTư,VươngKínhTắc,TiềnĐạoLong,TốngQuìChiv.v...cũng tiếp tục lao lênphía trước.LưuHưuNhânnghe thấy tiếngchân rầm rập liềnnóivớiLưuHưuHựu:"Chínhbiếnnổirarồi".ThếlàhaingườikéonhauchạyđếnCảnhDươngSơn.TiềnphếđếLưuTửNghiệpnhìnthấyThọTịchChichạyđến,liềngiươngcungbắnchếtThọTịchChi,đángtiếclàmũitênlạikhôngtrúngmụctiêu,thếlàôngtaquayngườichạy.ThọTịchChiđuốisáttheosau,cuốicùngđã giết chếtLưuTửNghiệp. Sau khi tiền phế đếLưuTửNghiệp bịgiết,ThọTịchChiđọclệnhchocấmquânbinhsĩtúcvệnghe:"TươngĐôngvươngLưuVựcnhậnchiếulệnhcủatháihậu,đãtiêutrừtênbạochúađiêncuồngLưuTửNghiệp.Hiệnnayviệcrốiloạnđãđượcbìnhđịnh”.TốngThái

TôngLưuVực lênngôihoàngđếLưuTống,xétcôngban thưởngchocácđạithầnthântín,ThọTịchChiđượcsắcphonglàmỨngthànhhuyệnhầu,đượcCậpthựcấp1000hộ.KhươngSảnChiđượcsắcphonglàmNhữnamhuyệnhầu.NguyễnĐiềnPhuđược sắcphong làmKiến thànhhuyệnhầu,mỗingườiđượcCập thựcấp800hộ.Ngoài raVươngĐạoLongđượcsắcphonglàmNgôbìnhhuyệnhầu.ThuầnVuVănTổđượcphonglàmDươngthànhhuyệnhầu.MỗingườiđượcCập thực ấp500hộ.LýĐạoNhiđượcphong làmTân Du huyện hầu,Mân Phương Thịnh được phong làm LưudươnghuyệnhầuChuĐăngChiđượcphonglàmKhúclănghuyệnhầu,bangười,mỗingườiđượcCậpthựcấp400hộ.CònPhúLinhPhùđượcphonglàmHuệhoàihuyệntử,NhiếpKhánhđượcphonglàmKiếndươnghuyệntử,ĐiềnTưđượcphonglàmTươnglạchuyệntử,VươngKínhTắcđượcphonglàmTrọnganhuyện tử,DuĐạoLongđượcphong làmTrà lănghuyện tử,TốngQuìChi được phong làmLinh lăng huyện tử,mỗi người đượcCậpthựcấp300hộ. SauđóNguyễnĐiềnPhuđượcđềbạtlàmNamđàithịngựsử,TiếtSáchNhisaukhivượtquasôngHoàiHàthìlàmgiặc.TháithúSơndươngTrìnhĐạiTáccũngkhởibinh tạophản.NguyễnĐiềnPhunhận lệnhcùngcáccánhquânđộiđitránápbìnhphản,đánhbạiTiếtSáchNhi,hàngphụcTrìnhĐạiTác.DocócôngNguyễnĐiềnPhuđượcthănglàmTươngtướngquân,tưđồthamquân,soáilĩnhlựclượngdướiquyềntiếnxuốngphíaNamgiúpGiảKỳ.SauchuyểnsanglàmTháitửbộbinhhiệuuý,TháithúquậnNamlỗ,phụcvụhoàngtháitửởĐôngcung.NămTháiThuỷTốngMinhđếthứtư,docócôngđánhbạiTiếtSáchNhi,NguyễnĐiềnPhuđượctriềuđìnhphong tặng thực ấp 200 hộ.Nhưvậy thực ấp của ông ta lên tới 1000 hộ.NgoảiraNguyễnĐiềnPhucònkiêmnhiệmchứcdukíchtướngquân,Giảninh sóc tướng quân, cùng với phụ quốc tướng quân kiêmKiêu kỵ tướngquânMãnhThứDươngcùngcáctảhữuvệtướngquânthamgiatrựcbantúcvệ.MãnhThứDươngtựlàLụcCơ,ngườiBìnhxươngankhâu.ĐầunhữngnămTháiThuỷ,MãnhThứDươnglàmthamquânphiêukỵchoSơnDươngvươngLưuHưuHựu.Con trai củaTiếtQnĐô làTiếtĐạoTiêuvâyđánhHợpphì,MãnhThưDươngdẫnquânđánhbạiTiếtĐạoTiêu,docócôngnênđượcphong làmDuhuyện tử,đượcCập thựcấp300hộ.Ôngđã từnggiữcácchứcvụnhưhữuquân,phiêukỵthamquânv.v..NămTháiThuỷthứ6,đượcđềbạtlàmphụsưtướngquân,thíchsửDuyễnchâu,phòngmậuhoàiâm,kiếnlậpraBắcDuyễnchâu.ViệcsánglậpraBắcDuyễnchâuchínhlàbắtđầutừthờiđó.SaunàyMãnhThứDươngtiếnlênlàmquánquântướngquân,chếtnămhậuphếdếNguyênHuythứtư(476)

HồiđóNguyễnĐiềnPhu,VươngĐạoLong,DươngVậnTrườngbangườicùngnắmquyềnbínhtrongtriềuđình,quyềnthếchỉkémcóhoàngđế.Quyền lực củahọ tođếnmứcquyềnbính củaSầoThượngChi,ĐáiPhápHưngthòikỳĐạiNinhTốnghiếuvũđếcũngkhôngsaosánhkịp.CómộtlầnngàyTếtnguyênđántrùngvớingàyHợpSóc,quanviênthượngthưtấuthỉnhchuyểnngàyTếtsangngàykhác,NguyễnĐiềnPhunói:“TếtNguyênđán làngàyđại lễcủaquốcgia, tại saokhôngchuyểnngàySóc (tứcngàymồng1đầutháng)sangngàykhác?"ÔngtađãbấtchấpChươngphápcổđạinhưvậyđó.TrongthờigianNguyễnĐiềnPhuchuyênquyền,ănhốilộrấtnhiều.Bấtkỳviệcgìnếukhôngcóđútlótthìkhônglàm.Đãtừngcóngườibiếuông ta200 súc lụa.NguyễnĐiềnPhuchêcủabiếuxén ítnêncókhikhôngtrảlờithưcủangườitanữa.NguyễnĐiềnPhuxâydựngphủtrạiviênlâmrấthàohoamỹlệ,ngaycảđếncácquanlangchưvươngtôngthấtcũngkhôngthểsánhkịp.NguyễnĐiềnPhucòntuyểnmộmấychụckỹnữ,nhữngkỹnữnàynhansắc tuyệtvời,họđeovàngđeongọc,ănmặcđồgấmvóc,ngayđếncácphụnữtrongcungđìnhcũngkhôngsánhnổi.Trongnhàôngmỗilầnmayquầnáohaylàmmộtviệcgìđềurấttânkỳtinhxảo.NgayđếnnhữngngườitrongKinhthànhcũngphảibắtchước.NguyễnĐiềnPhucònđào hào dẫn nước vào trong phủ trại, kéo dài sang phíaĐông có tớimấychụcdặm,haibênbờhàorấtchỉnhtềsạchsẽ.,cóthểđitHoằngnhỏ,cácđộica vũ biểu diễn. Trung thư xá nhân Lưu Hưu đã từng có lần đến thămNguyễnĐiềnPhu,thìlạiđúngvàongàyĐiềnPhurangoàituầnhành.Haingườigặpnhautrênđườngđi.ThếlàNguyễnĐiềnPhumờiLưuHưucùngvềphủ.Vừangồixuốngghế,NguyễnĐiềnPhuđãsaingườihầuchuẩnbịbữa tiệc.Chỉ trongnháymắt cácmón sơnhàohải vị, kỳ chândị thiệnđãchuẩnbịsẵnsàng,đĩathứcănnàocũngthơmlừng,dầytúụ,thứcăncótớimấychụcmón.NguyễnĐiềnPhuthườngxuyênchuẩnbịsẵnsơnhàohảivịđểthếtmấychụcvịkháchđếnbấtcứlúcnào.Chonênchỉcầnkháchđếnlàyếntiệclậptứccóngay.Tấtcảcáccôngviệckháccũngđềunhưvậy.ChonênngaycảVươngKhảivàThạchLụcthờiđạiTâyTấnmàsovớiNguyễnĐiềnPhucũngkhôngsođược,.NhữngnămđầuthờiTháiThuỷ,nhữngquâncông của nhà nước rất nhiều, việc khen thưởng chức tước chomọi ngườikhôngcótrìnhtự.NhữngngườihầuthântíncủaNguyễnĐiềnPhuđềudựavàoông tađẻhưởngthụcácchứcquankhông tươngxứng,ngườiđánhxecũngđượcphonglàmHổbântrunglangtướng.Ngườichănngựacũnglàmđénchứctánkỵviênngoạilang.Cácquanviêntrongtriềuđình,bấtkỳgiàunghèo cao thấp đều câu kết với tay chân của ông để tự bảo vệ lấymình.NhưngNguyễnĐiềnPhurấtkiêucăngngạomạn,khôngbaogiờđểýđến

mọingười.NhữngquanviêncóthểravàonhàNguyễnĐiềnPhuchỉcómấyngườinhưThẩmBột,ngườiNgôHưng,TrươngĐạm,ngườiNgôquậnv.v... NămTốngMinhđếTháidựnguyênniên(472),NguyễnĐiềnPhuralàmtướngquânNinhSóc,TháithúHoàinam,rồilàmtướngquânkiêukỵ,rồitháithúHoàilăng.SaukhiTốngtháitôngLưuVựcbănghà,hậuphếđếLưuDục lên ngôi, quyền thế củaNguyễnĐiền Phu càng lớn, ông ta cònkiêmnhiệmtrungthưthôngsựxánhân,thêmCậpsựtrung,phụquốctướngquân.Còn các quan hàmkhác vẫn như xưa.NguyễnĐiềnPhumuốn đưaTrươngĐạmtháithúquậnVũLăng,mặcdùcácquanviênbêndướicủavệtướng quânViên Xán không tán thành, nhưng Nguyễn Điền Phu vẫn giảdanhmệnhlệnhcủahoàngđếđểthựchiện.CácquanlạinhưViênXáncũngkhôngdámtỏrachốnglại.NămhậuphếđếLưuDụcNguyênHuythứba(475),NguyễnĐiềnPhulạiđượcthănglênlàmhoàngmônthịlang,hữuvệtướngquân,cònchứctháithúvẫngiữnguyênnhưcũ.Đếnnămsau,NguyễnĐiềnPhulạithănglênlàmKiêukỵtướngquân.Cùngnămấy,NguyễnĐiềnPhuphụngmệnhlàmsứtrìtiết,vẫnkiêmquảnlýmọiviệctrongnộibộtriềuđình.VìcócôngtrongviệcbìnhđịnhKiếnBìnhvươngLưuCảnh,NguyễnĐiềnPhulạiđượctriềuđìnhgiatăngthựcấp500hộ. HồiđóhậuphếđếLưuđụcngôngcuồngtànbạo,thíchđirangoàidungoạn.Khibắtđầuxuấtcung,cònđộingũchỉnhtề,nhưngchỉmộtlátsaulànghithứcđộingũtantác,mộtmìnhcưỡingựacùngmấyngườituỳtùngđichơi.CókhiLưuVựccòncưỡingựađirangoạiô,cókhicũngvàocácphốxá, các nhân sĩ trong ngoài cung đình không ai là không lo lắng sợ hãi.NguyễnĐiềnPhucógiámsátviệcnày,bímậtcùngdtrựccác tướngquânThânBáTông,hiệuuýbộbinhChuấu,VuThiênBảov.v...âmmưuphếtruấthoàngđế, đưaAnThànhvương lên làmquân vươngmới.Mùaxuân nămNguyênHuythứnăm,hậuphếđếLưuDụcdựđịnhđiđếnvùngGiangThừađểsănbắnchim.Bìnhtrhường,mỗilầnhoàngđếLưuDụcđilênphíaBắc,thườngmangtheođộicấmquânbốtríởphíatrướcLạcDuuyển,sauđóbỏđộingũ tách ra.NguyễnĐiềnPhumượndanhchiếu lệnhcủa tháihậugọiđộiquâncấmvệvề, sauđóđóngchặt cổng thành, cửngườiđi phòng thủThạchđầu,Đôngphủ, rồi lạipháingườingựađibắthoàngđếđể tiệnphếtruấtLưuDục,cònmìnhthìlấydanhnghĩathíchsửDươngchâuvàotriềuđểphụ tá chính trị. Đã sẵn cómậtmưu cùng với những người nhưChu ấu,nhưngkhôngmaylàhậuphếđếLưuDụclạikhôngđivềvùngGiangThừa,chonênâmmưukếhoạchcủabọnngườinhưNguyễnĐiềnPhukhôngthểtiếnhànhđượcnhưdựđịnh.HiệuuýbộbinhVuThiênBảothừacơbáocáoâmmưucủabọnNguyễnĐiềnPhuchohoàngđếLưuDụcbiết.Hậuphếđế

LưuDụcbènralệnhbắtNguyễnĐiềnPhu,Chuấu,ThânBáTôngtậiphíangoàiQuang lụcvàgiếtchết.Chỉ truycứu thủphạmhaingười làNguyễnĐiềnPhuvàChuấu,cònnhữngngườikhácthìchoqua.KhiNguyễnĐiềnPhuchếtmớicó51tuổi. Tuyểntự“Tốngthư" Quyển94

ĐÁIMINHBẢO

LỜIMỞĐẦU -ĐáiMinhBảocũngnhưĐáiPhápHưng làmộtquyềnthầnnổitiếngcủachínhquyềnLưuTốngthờikỳNamBắctriều.TừsớmôngđãnhậncácchứcquannhưViênngoạitánkỵthịlang,Cậpsựtrungv.v...ThờikỳTốngThếTổ,ĐáiMinhBảovàĐổngNguyênTư,ĐáiPhápHưngv.v...đềuđượctriềuđìnhgiaonhữngtrọngtrách,nhưNamtrunglangđiẻnthiêm,phụtráchgiámđốctrấntướng.Dođóta thấy,Tốngđếđốivớinhữngđạithầnxuấtthântừhànmônnàyhếtsứctrântrọng.ThờikỳTốngThếTổ,ngoàiviệcđảmnhiệmchứcNamtrunglangđiểnthiêmra,ĐáiMinhBảocònđượccửlàmtháithúquậnNamThanhHà. TừmặtsinhnhaicủahoạnquanĐáiMinhBảo,chúngtacóthểthấysựphát tích củaông trải quamấygiai đoạnnhư sau.Thời kỳ tiềnPhếđếthốngtrị,doĐáiPhápHưngv.v...độcchiếmđạiquyền,ĐáiMinhBẩobịápchế,quyền thếnhỏbé.Nhưng từsauCảnhHoà trởđi,ĐáiMinhBảodầndầnđượctriềuđình,đặcbiệtlàTốngTháiTôngsùngáitínnhiệm,vậnquantốtđẹp,đãtừnggiữnhữngchứcnhưtiềnquântướngquânvàtuyênuytướngquân,Tấnlăngtháithúv.v...vàđượcphongtừtướclênhầu.Dođắcthế,ĐáiMinhBảođượcthamdựnhữngviệcquốcgiađạisự,côngthầnkiêungạo,phóng túngkiêucăng, thunhậnhối lộ, làmbạihoại triềuchính,dođómàđếnnămcôngnguyênthứ467bịTốngMinhđếcáchchức.Trongquátrìnhnày,ĐáiMinhBảocómộthồibịgiamcấmtrongdinhthượngphươngđểtrahỏi.Nhưng,chínhquyềnhủbạiLưuTốngcuốicùnglạimiễnhếttộihànhcủahắn. Sau khi được phóng thích, ĐáiMinh Bảo tiếp tục được giao nhữngtrọngtrách,đượctriềuđìnhtrọngdụng. *** ĐáiMinhBàolàngườihuyệnĐanĐồ,quậnNamĐôngHải.ÔngcũngđãtừngđảmnhiệmcácchứcvụViênngoạitánkỵthịlangvàCậpsựtrung.ThờikỳTốngThếTổcònsống,ĐáiMinhBảođãtừnglàmquyềntháithúquậnNamThanhHà.TiềnphếđếLưuTửNghiệpvừalênngôihoàngđế,triều chínhđại quyềnđềudoĐáiPhápHưngnắmgiữ, quyền thế củaĐáiMinhBảonhỏbéhơnnhiều,cònxamới theokịpĐáiPhápHưng,chỉgiữchứcTuyênuytướngquânvàtháithúquậnNamĐôngHoan.CảnhHoàmạtniên(465),triềuđìnhphongtặngchoôngthựcấp100hộ.ThờikỳđầuTốngTháiTông, thiên hạ nổi loạn liênmiên, những người phản loạn rất nhiều,việcquâncủaquốcgiarấtcăngthẳng.VìĐáiMinhBảolàcựuthần,lạiđã

kinhquathửtháchcủachiếntranh,chonênTốngTháiTôngmộtlầnnữasửdụngĐáiMinhBảođểônglàm tiềnquân tướngquân.Tìnhhìnhđượcdệpyên.DoĐáiMinhBảocócôngnênđượcthănglàmtuyênuytướngquânvàlàmtháithúTấnlăngvàđượcphongtừtướclênhầu,Cậpthựcấp400hộ.NămTốngMinhđếTháiThuỷthứba(467),dothamgiachiếnsự,ănhốilộnhiều,ĐáiMinhBảobịnhànướctướchếtmọiquantướcmàtrướcđâyđãbanthưởngvàcònbịngànhtưphápbắtgiamvàoThượngphươngquanthự,ítlâusautjhìđượckhoanhồngvàlạiđượclàmtháithúAnLục,kiêmtướngquânNinhSóc,dukích tướngquânvàKiêukỵ tướngquân,cũngđã từnglàmVũlăngnộisửvàTuyênthànhtháithú.KhiTốngThuậnđếLưuHoàilên ngôi,ĐáiMinhBảo làm phiêu kỵ tưmã.Những năm đầu củaThăngMinh (niên hiệu của Tống Thuận đế), vì tuổi già nên được triêuf đìnhphonglàmTháitrungđạiphu.Vềsauốmchết. Tuyểntự“Tốngthư" Quyển94

TRIỆUTU

LỜIMỞĐẦU-TriệuTu,tựlàCảnhNghiệp,làmộtviêngianthầnkhéttiếngcuốithờikỳBắcNguỵ. TriệuTusinhratrongmộtgiađìnhquanlạiCậpthấpởmiềnBắcTrungQuốc.Chaông làTriệuHuệAn, thờikỳđầucó làmĐô tào sửcủachínhquyềnBắcNguỵ, sauvì cầnmẫnvới côngviệcnênđượcnhànướcthănglàmhuyệnlệnhhuyệnDươngvũ,vẫnvàoloạiquanlạiCậpdưới.MãichođếnkhiTriệuTutiếnvọttrongthờikỳBắcNguỵTuyênvũđếNguyênKhác,TriệuHuệAnmớiđượctriềuđìnhBắcNguỵtruytặnglàUyliệttướngquân vàTriệu quận thái thú, sau lại đổithànhLongnương tướngquânvàthíchsửĐịnhchâu. Đầu tiên Triệu Tu làm việc trong Đông cung của hoàng thái tửNguyênKhác thờiHiếuVănđếBắcNguỵ.SaukhiHiếuVănđếquađời,hoàngtháitửNguyênKhácđượckếvịngôihoàngđế.TừđóTriệuTudầndầnđượcTuyênVũđếNguyênKhác thờiBắcNguỵsủngái.MặcdùbảnthânTriệuTulàngườirấtnguđần,khôngquenvớibútnghiên,nhưngôngdựavàosứclựccủamìnhvàtậntìnhphụcvụNguyênKhácnênđượccảmtình.ChonênTriệuTuđượcđềbạtrấtnhanh,đãtừnggiữcácchứcvụViênngoại thông trực tán kỵ thường thị, Trấn Đông tướng quân, quan lục tựkhanh v.v.. Triệu Tu là người gian tà kiêu ngạo, dựa vào sự sủng ái củaTuyênVũđếBắcNguỵ,ởtrongtriềuđìnhthìtựcaotựđại,khôngcoiairagì, bất tuân lễ tiết.Ví dụ sau khi cha ông là Triệu HuệAn qua đời, trênđườngđưatang,TriệuTuđãngangnhiêncướpcongáigiữathanhthiênbạchnhậtvàlộthếtquầnáocủacáccôđểnhìnnhữngngườicongáikhoảthân,tỏrõgiandâmtruỵlạc.TộihànhcủaTriệuTuđãlàmchotriềuđìnhbấtmãn,từlâuđãcómộtsốđạithầntỏracămhậntínhgiandâm,ácđộccủaTriệuTu,đếnlúcnàythìrầmrộđứnglêntốgiácTriệuTu.TuyênVũđếNguyênKhácthờiBắcNguỵcũngcảm thấybực tứcTriệuTunênđãban chiếuxửphạtTriệuTu.SaukhiTriệuTubịbắt,đại thầnChânThâm,VươngHiểnnhậnlệnhgiámsátviệcđánhnày,đãnhâncơhộinàygiathêmhìnhphạt.TriệuTusaukhibịthụhìnhđãbịđuổivềKinhsư,chưađiđược100dặmthìbịchếtởdọcđường. *** TriệuTu,tựlàCảnhNghiệp,ngườiTriệuquậnphòngtử.Chatênlà

TriệuHuệAn,sauđổitênthànhTriệuMật,đãtừnglàmđôtàosử,vìcầncùnênđượcbổnhiệmlàmhuyệnlệnhhuyệnDươngvũ.SaukhiTriệuTuđượcthăngquantiếnchức,bốmớiđượctruytặnglàUyliệttướngquân,tháithúbảnquận,đếnkhiantánglạiđượctruytặnglàLongnươngtướngquânvàthíchsửĐịnhchâu. TriệuTu lúcđầuphụcvụ tạiĐôngcung.Anh rấtkhoẻmạnh,khiBắcNguỵThếTông lênngôivua,TriệuTuvẫn làmởcấm thị,ngàycàngđượchoàngđếyêumến.SongTriệuTulàngườinguđầnbẩmsinh,khôngthạochữnghĩa,chonênTriệuTukhôngdámviếtláchgì.SaukhiBắcNguỵThếTôngtựchấpchính,ngàythángtrôiqua,TriệuTucứtiếnlênvùnvụt,đãtừnggiữcácchứcvụViênngoại thông trực tánkỵ thường thị,TrấnĐôngtướngquânvàQuanglụckhanh.Cứmỗilầnthăngquntiếnchứclàlạithếttiệcchúcmừng.BắcNguỵThếTônghoàngđếthânchinhđếnnhàTriệuTu,vươngcôngkhanhsĩbáquanđạithầnđitheohoàngđế,ThếTônghoàngđếcòntựtiếpkiếnbàmẹcủaTriệuTu.TửulượngTriệuTurấtghê,mỗilầnyếntiệcongđềukhuyênmọingườiuốngchothoảimái,đếnnhưBắcHảiVươngNguyênTường,QuảngDươngVươngNguyênHỉ v.v.. cũng không thể từchốiđược,nhấtđịnhphảiuốngchođếnlúcsaymềmmớithôi.Mỗilầnđilễmiếuởngoạiô,TriệuTu thườngngồixe tháp tùng.Ông ravàoHoaLâmviên,thườngxuyêncưỡingựavàohoàngcung.HoặcDươngvươngNguyênHỉbịgiết,phần lớncác tàisản tronggiađìnhNguyênHỉbị tặngchoCaoHoavàTriệuTu. KhimaitángphụthânTriệuTu,báquantriềuđìnhtừvươngcôngtrởxuống,khôngcóailàkhôngđếnviếng,cácđồphúngviếngđểchậttrênhènhà.TriệuTucònđặtlàmởKinhsưtấmbiakhắcchữ,thạchtrhú,thạchtrụđềutrưngthuxecủanhândânđểchởđếnhuyệnnày.KinhphíantángphụthânTriệuTuđềudocôngquĩnhànướcchi.Cótớigầnmộttrămchiếcxe,việccungCậptrênđườngđicũngđềudoquanlạiđịaphươngchiphí.KhigầnđếnMãTạ,ThếTônghoàngđếliềngĩTriệuTulại.HoàngđếmuốnđếnTạcung,TriệuTu lại ngồi lênxe tháp tùng.ChiếcxevòngquaSúcđôngmôn.TriệuTusợkhôngvềkịpngàyantángcha,liềnxửđụngchuyênxađểvềchokịp.Nhữngngười tuỳtùngvàđặcsứcóđếnmấychụcngười.TrênđườngđiTriệuTuhânhoanvuivẻ,khôngcógìlàđaubuồncả,cóakhicòncùngtânkháchđicướpcongáivềgiandâm,rồilộthếtquầnáocongáirađểnhìn,nhữngngườiđitheoreohòđiênloạn,ănnóibừabái.Mọingườikhôngailàkhôngsợhãivàcămhậnchúng.NămấytriềuđìnhlạixâynhàcửatrạiấpchoTriệuTu, trìnhđộhùngvĩhoa lệ,đẹpchẳngkémgìquandinhcủachưvương.

TriệuTutừgiai tầngthấphènlàmnên, thôngquađầucơtrởnênhàohoaphúquí.Ôngtakiêucăngngạomạn,chẳngcólễđộgì,trơnhưsúcvật.NhâncơhộiTriệuTuởngoàiKinhthành,cóđại thầnđãkhuyêngiánhoàngđế,truycứutộitrạngcủaTriệuTu.ChờkhiTriệuTulàmmachaychobốxongxuôi trở lại, hoàngđế dần dần bắt đầu lạnhnhạt vớiTriệuTu, ítchiềuchuộnghơn.ThoạtđầuVươngHiểndựavàoTriệuTu,saunàytrởmặt,VươngHiểnbímậttheodõinhữngsaisótcủaTriệuTu,chuẩnbịthờicơđảkíchôngta.CỏnTiệuTuphạmsailầmnhỏthìkhôngphòngbị.VươngHiểntậphợpmọisailầmlớnnhỏcủaTriệuTulại,đửâvídụnhưtrênđườngvềmaitángchađãgiandâmphụnữ,phamltộibấtqui,rồicòntốgiácTriệuTuâmmưugiấungọcấn.CaoTriệu,ChânThâmđãlậpthànhtộidanhcủaTriệuTu,liềnbímậtbáocáolênhoàngđế.ChânThâmvàLýBìnhv.v...lúcđầurấtthànhkiếnvớiTriệuTu,chorằngkhôngcóviệcgìxấumàanhtakhônglàm.Nhưnghọ ssợ liên luỵ đến bản thân chonên tranhnhau tố giácTriệuTu,giúpVươngHiểntrừngphạtTriệuTu.Triềuđìnhbanbốchiếuthưnói:“Tiểunhân khó dạy bảo, gỗmục khó trạm khắc, đại gian đại ác không hối cải,chẳng lẽ còn để người ta phụng dưỡngmãi sao!Tán kỵ thường thị,Trấnđông tướngquân, tuỳ tùngTriệuTu, trướcđâyđượcĐông triều tuyểnvàolàmngườiphụcvụ,tínhnếtthờitrẻ,lớnlênkhóbỏ.Sởdĩthờikỳđầumớilênngôi,trẫmvẫndùnganhtaởTâycấm.Mặcdùđịavịanhtanghèohèn,lại chẳng có tài năng gì, đáng lẽ không nên tuyển dụng, nhưng trẫmnghĩrằngtrẫmbiếtanhtatừbé,thếlàđềbạtanhta.NhưngsaukhiTriệuTudượcthăngtiến,tínhmêmuộihunghãncủaanhtangàycàngquyếtliệt,giandâmthôbạo,kiêucăngkhinhmạn.Anhtakhôngbiếtluânthườngđạolý,khônghiểudàingắnnôngsâu,lăngnhụcvươnghầu,súcphạmkhanhtướng.Khicóngườiđếnbáikhấu,TriệuTukhônghềtiếpđãi.Tínhkhíthôbạo,dãtâmtràntrề, lòngthamvôđáy.GầnđaynghenóiTriệuTukhivềantángphụthân,lòngđầydâmdậtđãgiandâmcuồngloạn.TriệuTuxâydựngnhàcửa,phủtrạiởKinhsư,ngượcđãidânchúng.Anhtacònkhoatrươngthanhthế,câukết vớiTriệuTăng, ngườiUng châu, đồngýgiấudiếmngọc ấn.TriệuTugianhànhbấtquĩngàycàngtănglên,ngàycàngpháttriển.Trẫmcònbiểuthịđồngtìnhvớisứckhoẻvốncócủaanhta,baogiờcũnggiúpđỡ,songTriệuTuvẫnlạmquyềnlộngthế.Đạiphápquốcgiađồngtìnhvớimọingười,nếuviphạmphápluậtthìtìmđếnhiếncương.TrẫmtuymuốnkhoandungchoTriệuTu,nhưnghìnhluậtlạikhôngchophép.TriệuTutuylàconngườitiểunhân,nhưngđãcóthờihầuhạtrẫm,triềuđìnhtấuthỉnhđịnhtộithậtnặng,nhưngtrẫmkhôngnhẫntâmgiahìnhvớiTriệuTu.CóthểđánhTriệuTu100đòn,rồiđàyđiĐônhoànglàmlính.Lậptứcralệnhđìnhchỉxâydựngnhà

cửacủaTriệuTu.MọithânthíchđồngđảngcủaTriệuTuởtrongtriềuđìnhnhất luậtđuổirakhỏicungcấm.Trẫmđãbịgianthầnmêhoặcsâusắc,đinângđỡnhữngkẻlònglangdạsóinhưTriệuTu.Nhìnlạinhữngsailầmđãqua, trẫm rất xấu hổ với thiên hạ thần dân, lần này cũng nhân tiện thanhminhđểtạơntriềudãnhânsĩ." Ngay ngày hôm đóTriệuTu đến nhà lãnh quânVuKinh để bànmưutínhkế,nhưngchưasắpđặthoàntấtthìcómấyngườivũlâmquântiếptụcđuổiđếnnhàVuKinhtuyênđọcchiếulệnhgọiTriệuTuđi.TriệuTusợhãiđiracùngvũlâmquân.GiữađườngvũlâmquândẫnTriệuTuđếnphủlãnhquân.ChânThâmvàVươngHiểnnhậnlệnhtheodõingườitrừngphạtTriệuTu, trước hết tra hỏi rồi cho 5 người lực lưỡng thay nhau đánh đậpTriệuTu,lệnhchohọphảiđánhTriệuTuchođếnchết.Thánhchỉquiđịnhchỉđánhcó100roi,nhưngthựctếhọđãđánh300roi.BìnhthườngTriệuTurấtbéokhoẻ,lưngtovairộng,cóthểchịuđựngđượcnhữngđònnày,suốttừđầukhônggiãygiụa.Saukhiđánhxong,bọnChânThâmgọilênchửimắng,thúcgiụcTriệuTuphảirađingay.TriệuTủakhỏiKinhthànhtheocổngphíaTây,cảmthấykhôngchịuđựngđượcnữa,bị tróivàoyênngựa, thúcngựaphóngđi.MẹvàvợTriệuTuđứngđằngsaunhìntheocũngkhôngcócáchnào nói chuyện được với Triệu Tu. Đi được 80 dặm, Triệu Tu mới chết.ThoạtđầukhiVuhậuvàocungđãtừngđượcTriệuTugiúpđỡ.SaukhiTriệuTuchết,lãnhquânVuKinhcònnhớlạinhữngânhuệcũcủaTriệuTunênđãnhậntrợCậpchotoànthểgiađìnhgiàtrẻlớnbénhàTriệuTu.Từđóvềsau,cácquan lại trong triềuđình trướckiađãcóquanhệ tốtvớiTriệuTu,naycúnghoàntoànđoạntuyệtquanhệvớigiađìnhTriệuTuđểtỏrarằngtừlâumìnhđãxalánhTriệuTu. Tuyểntự“Nguỵthư" Quyển93

NGUYÊNXOA

LỜIMỞĐẦU -NguyênXoa, tự làBáTuấn, tiểu tự làDạXoa,ngườidântộcTiênTi,thuộcdònghọThácBạt.NguyênXoalàcháunămđờicủaBắcNguỵTháiTổThácBạtKhuê.Cha làNguyênKế là con thứcủaNamBìnhvươngThácBạtTiêu.ThờiBắcNguỵHiếnVănđế,NguyênKếđược kế tiếp GiangDương vươngThác Bạt Căn, được phong làmGiangDương vương, từng giữ các chức vụ quan trọng như Bắc trấn đại tướngquân.NguyênXoalàcontrưởngcủaNguyênKế,thờikỳTuyênVũđếđượccửlàmViênngoạilang.SauthờiHiếuVănđế,chínhquyềnBắcNguỵmụcnátsuyyếu,triềuchínhđentối.SaukhiHiếuMinhđếlênngôi,NguyênXoadựavàovợcóquanhệvớiemgáicủaHồthịlàLinhtháihậu,mẹcủaHiéuMinhđế,nắmđượcquyềnhành,dầndầnphát tích.VàothờikỳBắcNguỵHiếuMinhđế,NguyênXoađã tèng làmthông trực tánkỵ thị lang, tánkỵthường thị, quang lục thiếu khanh, quang lục khanh, thị trung, lãnh quântướngquânv.v..vừanắmđượcnhữngcôngviệcchínhtrongtriềuđình,vừathống soái quốc gia cấm quân, quyền khuynh thời đó.NămChínhQuangnguyênniên,nhữngngườinhưNuyênXoavàLưuĐằngâmmưulàmchínhbiến: chuyểnTúcTôing sang điệnHiển dương, đưa Linh thái hậuHồ thịgiamvàotrongBắccung,đồngthờiphátđộngđộtkíchbấtngờ,bắtgiếtcácđại thần chấp chính không cùngchính kiến với Nguyên Xoa như TháiTruyền,ThanhHàvươngNguyênDịch.SauđónhữngngườinhưNguyênXoaphụgiúpTúcTôngHiếuMinhđế,trấnápsựphảnloạncủabọnTrungSơnvươngNguyênHi,tấncôngdạptanthếlựcđốiđịch,nắmlấyhoạtđộngchính trị, quân sựcủaquốcgia.Chonêncon trai củaHoặcDươngvươngNguyênHỉlàNguyênThụtrongbàiviếtthanhtrừNguyênXoađãgọiôngtalà “Lang thú gian ác, không có luân thường đạo lý, chẳng có lương tâm,côngkhaiphảnnghịch,tựdophóngtúng,cảthầnvàngườiđềucămhận".SựgianhànhvàbạochínhcủaNguyênXoagâynênsựbấtmãncủamọingười,làmchotâmtưngườitarốiloạn.Đượcsựủnghộcủamộtsốtriềuthần,BắcNguỵTúcTôngvàLinhTháihậuđãthừacơphảnkích,giải trừchứclãnhquântướngquâncủaNguyênXoa,tướchếtđạiquyềnthốnglĩnhcấmquâncủaôngta.Saunàydoáplựccủadưluận,triềuđìnhmớigiếtNguyênXoa. *** NguyênXoa là con trưởng củaGiangDương vươngNguyênKế.NguyênXoatựlàBáTuấn,lạicótiểutựlàDạXoa.ThờikỳBắcNguỵThế

Tônghoàngđếđươngtriều,NguyênSắclàmViênngoạilang.ĐếnkhiLinhTháihậulâmtriềuxưngchếtìNguyênXoalàemrểcủabà,đượcđềbạtlầmthôngtrựctánkỵthịlang.VợNguyênXoađượcphonglàmquậnchúaTânBình,sauđólạiđổithànhquậnchúaPhùngDực,giữchứcnữthịtrung.Từđótrởđi,NguyênXoadựavàosựtínnhiệmcủaLinhTháihậu,quyềnthếcàngngàycànglớn,chẳngbaolâulạiđiiêùđilàmtánkỵthườngthị,Quanglụcthiếukhanh,lãnhthườngthựcđiểnngự,lạichuyểnlàmQuanglụcchínhkhanh.CongáicủaNguyênXoabịchếtyểu,LinhTháihậuchiếulệnhnói:“CongáilớncủaNguyênXoatuổivừacậpkê,chẳngmayđãchết,chúngtarấtcảmthông,cóthểtruytặngchocôlàHươngchủ”.Từđóvềsau,NguyênXoa lại được đề bạt lmà thị trung,, còn những quan chức khác vẫn giữnguyên như cũ, và thêmmột chức vụ nữa là lãnh quân tướng quân. Còntrongnhàhoàng tộc,NguyênXoakiêmchức tỏngquảncấmquânbinhsĩ,nghĩalàđượcLinhTháihậuvôcùngtínnhiệmvàyêumến,quítrọng. Thái truyền,ThanhHà vươngNguyênDịch, lấy danh nghĩa thânhiềnraphụtátriềuchính,thamdựquyếtđoánnhữngviệcquâncơđạisựcủaquốcgia.ÔngchorằngNguyênXoadựavàosựânhuệcủaLinhTháihậu,kiêucăngchuyênquyền,dãtâmrấtlớn,NguyênDịchđemluậtnhànướcrađể chế ngự ông ta. Nguyên Xoa rất coi thường Nguyên Dịch, luôn luôntìmcơhộiđểđảkíchbàixíchNguyênDịch.ThếlàNguyênXoachỉthịchothôngtrựclangTôngDuyVubáochotưnhiễmđôuýHànVănChumưuđồphảnnghịchđưaNguyênDịchlênlàmvua.NguyênDịchdođómàbịliênluỵ (bị mất tự do).Sau này các cơ quan hữu quan của nhà nước nghiêmkhấưcthẩmvấnđươngsựcủavụánnày,khôngcóchứngcứgìtỏralàHànVănThùcóâmmưu lậpNguyênDịch.Trongvụnày tuyNguyênDịchcótránhđượctaihoạ,nhưngôngvẫnđemquânđibảovệbiệtquánởphíaTâyhoàngcung.Thờigiankéodài,NguyênXoasợNguyênDịchcuốicùngbiếtđược taihoạcủamình liềncùngvới thị trungLưuĐằngmậtmưu trừkhửbiệnphápcủaNguyênDịch.LinhTháihậusốngởcungđiệnGiaPhúc,cònchưađếntiềnđiện,LưuĐằngthôngquathủđoạnlừagạtđểchotrunghoàngmônchủthựcHồHoằngĐộ,HồĐịnhLiệthãmhạiNguyênDịch,nóirằngông ta đồng ý đưa choHồHoằngĐộ v.v.. vàng, bạc, châu báu, để họ bỏthuốcđộcvàothứcănkhihoàngđếăncơmđểmưuhạihoàngđế,hyvọngmìnhcóthểtrởthànhhoàngđế,hứalàanhemHồHoằngĐộsẽđượcvinhhoaphúquí.LưuĐằngbáocáoviệcnàylênhoàngđế.BắcNguỵTúcTôngnghevậythìrất tin,ThếalàTúcTôngđiđếnHiểnDươngđiện,LưuĐằngđóngchặtcổngVĩnhCảng,LinhTháihậubịnhốtkhôngrađược.SaukhiNguyênDịchtiếnvào,gặpNguyênXoaởphíasauđiệnHàmChương,ông

địnhđivàoHuyChươngĐôngCác,NguyênXoalêntiếngngăncản,khôngnghelờiNguyeenDịch.NguyênDịchnói:"Ôngđịnhtạophảnư?"NguyênXoa trả lời“NguyênXoa tôikhông tạophản,màđangmuốnđibắtkẻ tạophản”.NguyênXoaralệnhchohơn30ngườinhưTôngSĩvàTrựcTrainắmlấytayáoNguyênDịch,đưavàoĐôngxươngphòngởĐiệnHàmChương,rồicửmấychụcngườicanhgiữNguyênDịch.ưuThằnggiảtruyềnthánhchỉtriệu tập triều đình công khanh đại thầnđến họp bàn việc định ssssssschoNguyênDịchphạmtrọng tội.Triều thầnaicũngsợquyền thếcủaNguyênXoa,khôngaidámđứngrakhángnghị,chỉcómộtmìnhBộcTạDuTriệulàkiênquyếtkhôngđồngývớiýkiếncủaLưuĐằng.Lờicủaôngviết trongchuyênvăncủaông.NguyênXoa,LưuĐằngđemýkiếncủaquầnthầnvàocung tấuminh với hoàng đếTúcTông, chẳng bao lâu đã đượcTúcTôngđồngýngay.Đêmhômđó,bọnNguyênXoađãgiếtchếtNguyênDịch.ThếlàNguyênXoagiảtạorachiếuthưnóiLinhtháihậutừbỏquyềnlực.Nhưvậy làNguyênXoa cùng với thái sư,CaoDương vươngNguyênUnglàmphụ chính triều đình, quanh năm sống ở trong hoàng cung.TúcTông gọiNguyênXoalàDượng. Từđótrởđi,NguyênXoachuyênquyềnđộcđoánmọiviệc trọngđại trong triềuđình,bấtkỳviệc lớnviệcnhỏđềuphải tự thânquyếtđịnh,thanhthếvanglừngkhắptrongngoàitriềuđình.Quầnthầnbáquanđềuphảinghetheo.ThíchsửTươngchâu,TrungSơnvươngNguyênHikhángbiểukhởinghĩa,lấydanhnghĩathảophạtNguyênXoadấybinhlàmphản,nhưngkhôngthànhcông,NguyênHibịgiết.SauđóNguyênXoađượcthănglàmvệtướngquân,cácchứcvụkhácvẫnnhưcũkhôngthayđổi.SauđóLinhThíhậucùngvớiTúcTônghoàngđếdựtiệcởTâylâmviên,trờitốimớitrởvềcung, hữu vệ tướng quân Hề Khang Sinh một lần nữa chuẩn bị mưu sátNguyênXoa,hànhđộngkhôngthànhcông,HềKhangSinhcũngbịgiết.tìnhhìnhnàycóviếttrongcuốn“HềKhangSinhtruyện".TừđótrởđihoàngđếTúcTôngchuyểnđếnlàmviệcởĐiệnHuyÂm,NguyênXoacũngchuyểnđếnsốngởphíabênphảiđiệnHuyÂm.ởngaybêncạnhTúcTông,quanhệmật thiết,NguyênXoa liền rasứcnịnhbợhoàngđếTúcTông,chiều theomọitâmýcủahoàngđế.ThếlàNguyênXoacàngđượchoàngđếTúcTôngyêumến,tínnhiệm.nguyênXoaravàohoàngcung,thườngralệnhchovệsĩtaycầmđaokiếmđitrướcvàsaumìnhkhiđirangoàibấtkỳlàviệccônghaylàviệctư,việcphòngvệcàngnghiêmmậthơn.NguyênXoacholàmhàngràobằnggỗbaoquanhkhoảngtrốngởbênngoàicổngThiênthu,cókhiôngđếnđấyđểnghỉngơi,cửnhữngvệsĩthântíntâmđắc,đểđềphòngnhữngchuyệnbấtngờxảyra.Nếucóngườinàoxingặpchỉcóthểđốiđáptừxavới

Nguyên Xoa. Ngoài ra Nguyên Xoa còn phong cho con trai của mình làNguyênLượnglàmKhaiquốccôngquậnBìnhNguyên.,Cậpthựcấp1000hộ.Khilàmlễsắcphong,hoàngđếTúcTôngthânchinhđếnNammônđểxemvàthưởngchoanhtangựmãvà1000súcgấmvóc. ThoạtđầukhiNguyênXoamới làmchủ triềuchính,giảvờkhiêmtốn,lễhiềnhạsĩ,ravẻquantâmđếnsựmấtcòncủathờicuộc.Songôngtatàisơhọcít,rốtcuộckhôngcóchíhướngcaoxa.Saukhiđắcchí,NguyênXoatrởnênkiêucăngngạomạn,sađoạvàoconđườngtửusắc.Trongcungcấm,NguyênXoaxâychomìnhmột cáikho riengbiệt, khácvớikhocủanhànước,doôngtatựquản.Trongkhochứađầyvàngbạcchâubáu.Ôngđãtừngđểchophụnữnằmtrongxechởlươngthực,dùngvảiphủlênngười,bắtphuxephảiđưacongáivàocungđểgiandâm.Khicongáiđiracũngđùngthủphápnhưkhiđưavào.Vệsĩcấmquântrựcbantuycóbiếtnộitình,nhưngkhôngaidámtiếtlộ.CómộtsốkẻkhinhbạcxuthếđãsửdụngrượungongáiđẹpđểmuachuộcNguyênXoa,cùngông tadắtdíucongáivàolàmtròtruỵlạc.Nhữngviệcquốcgiađạisựthìkhôngđượcxửlý,kỷcươngtriềuđinhlỏnglẻo,châutrấnquanviênđạiđasốđềukhôngxứngvớichứcvụ.Chonênthiênhạbắtđầurốiloạn. TừsaukhiLưuĐằngquađời,việcphòngvệcủaNguyênXoacũnglơi lỏngdần.NguyênXoacũngcảmthấyđượctựdo, thườngxuyênngủởbênngoài.Ngàynàocũng rangoàidungoạn, sốngởnơikhácquêncảvềnhà.LinhTháihậucóbiếtđượcchútít.ThóiquencủaNguyênXoakhôngcảiđược,cũngkhôngnghĩxemsẽcónguyhiểmgì.NhữngngườithântíncókhicũngkhuyêncanNguyênXoa,nhưngNguyênXoakhôngtiếpthu.MùathunămChínhQuang thứnăm(524), trướcmặtTúcTônghoàngđế,LinhTháihậunóivớibáquantriềuđình:“NguyênXoatáchrờimẹconchúngta,khôngchotavàcontraiđilạivớinhau,vậycòndùngtađểlàmgì?Chotavềnhàđithôi,tavànhângianthếtìnhvĩnhtuyệt,lênchùaNhàncưtrênnúiTungcaotuđạo.Hồitiênhoàngđếcònsốngđãnhìnthấyrõtươnglai,thìraxâydựngkhuchùamiếunàychínhlàđểchotangàynayxuấtgia."LinhTháihậutựtaycắttóclênchùatuđạo.hoàngđếTúcTôngvàcáccôngkhanhđạithầncả triềuđìnhnghelờiLinhTháihậunóiđềurấtsợhãi,gụcđầukhócthútthít,xônxaokhuyêngiải,khôngđểchoLinhTháihậuxuấtgia.GiọngnóiLinhTháihậuoangoang,nhấtđịnhkhông thayđổi.Thế làTúcTônghoàng đế liền sốngngayở trong điệnGiaPhúc, suốtmấy ngày đêm liền,cùngvớiTháihậumậtmưutrừkhửNguyênXoa. TúcTônghoàngđế,tuytronglòngrấtmuốntrừkhửNguyênXoa,

nhưngbềngoàilạitỏrathânmậthơnvớiNguyênXoa.TúcTônghoàngđếkểlạichoNguyênXoanghetấtcảnhữngđiềumàkhibựcbộiLinhTháihậuđãnóivớiôngkhibàmuốnđilạiđiệnHiểnDương.HoàngđếcònnóichoNguyênXoađangkhóclócnghechuyệnLihTháihậudựđịnhxuấtgia,đểtỏrarằngtronglònôngrấtlolắngvềmẹ.Nhữnglờitâmhuyếtnhưvậy,mộtngày hoàng đế đã nói vớiNguyênXoa đếnmấy lần. Cho nên trong lòngNguyênXoakhônghề có chút gì nghi ngờTúcTông cả, cònkhuyênnhủhoàngđếTúcTôngnênnhận lời yêu cầu củaLinhThái hậuxinđếnđiệnHiểnDương.Thế làLinhThái hậu đã nhiều lần đến điệnHiểnDươngđểthăncontrai làhoàngđếTúcTông.Giữahaicungkhôngcòncóphòngvệngăntrởnữa. NguyênXoatiếncửngườithâncủamìnhlàNguyênPhápTănggiữchức thích sửTừchâu.SaunàyNguyênPhápTăngđãkhởibinhphản lạitriềuđìnhởTừchâu,LinhTháihậuđãnhiềulầnnóivớiNguyênXoavềsựkiệnphảnloạncủaNguyênPhápTăng.TronglòngNguyênXoacũngcảmthấyhốihậnsâusắc.Hồiđó,thừatướngCaodươngvươngNguyênUngtuycó cao hơn Nguyên Xoa về chức vị, nhưng ông lại rất sợ Nguyên Xoa.NguyênUngmuốnphảnánhtìnhhìnhlầmnhữngđiềuácchohoàngđếTúcTôngnghe,nhưnglạikhôngcócơhội.SaunàynhândịpLinhTháihậuvàhoàngđếTúcTôngđếnNamdulạcthuỷ,NguyênUngcũngđượcmờiđidungoạn.Thế làngựaxe củahoàngđếvà thái hậuđếnphủ trại củaNguyênUng. Sau khi trời tối, hoàng đế Túc Tông và thái hậu cùng đi vào nhàNguyênUng,nhữngngười tuỳ tùng thìkhôngdámvào.Thế làTúcTông,TháihậubànbạcvớiNguyênUngkếhoạchtrừkhửNguyênXoa. SaunàykhiNguyênUng tháp tùnghoàngđếTúcTôngđến triềukiếnLinhtháihậu,ôngđãnóithẳngvớitháihậu:“Hạthầnkhônglobọnđạotặctrongthiênhạtạophản,màđiềulolắngnhấtlàNguyênXoa.Vậynguyênnhântạisao?TạivìNguyênXoathốngsoáicấmvệquâncủahoànggia,binhsĩđềuphụthuộcvàoNguyênXoa.Bốôngtathốnglĩnhbáchvạnđạiquân,giámsáttriềuđìnhởphíatâykinhthành,emtraiôngtalàmđôđốc,thốngsoái ba cánh quân. NguyênXoa không có tâm địa phản lại triều đình thìkhôngsao,nhưngnếuôngtacólòngmưuphản,thìtriềuđìnhchúngtadựavàolựclượngnàođểchốnglạihọ.NguyênXoatuybềngoàinóilàkhôngcólòngnàophảnloạn,nhưngaicóathểnhìnthấutâmcanchânthựccủaôngta?ChonêntriềuđìnhkhôngthểkhônglolắngvềNguyênXoa”.LinhtháihậungheNguyênUngnóimộthồinhưvậy,bànói:"Ôngnóirấtđúng.NếunhưquảthậtNguyênlangtrungthànhvớiquốcgiamàkhôngcólòngphảnloạn,tạisaolạikhôngtừchứclãnhquân,giữchứcvụkháctiếptụcphụtrợ

chotriềuchínhnướcnhà?"SaukhiNguyênXoađượcbiếtchuệnnày,tronglòngrấtsssợhãi,thếlàcầmmũquanxinđượclượngthứ.ThếlàhoàngđếTúcTôngđểchoNguyênXoalàmphiêukỵđạitướngquân,nghiđồngtamtư, thượng thư lệnh, thị trung, lãnh tả hữu.NguyênXoa tuy trao lại binhquyền,nhưngôngvẫnchỉhuytrongngoài,cănbảnkhônghềnghĩrằngmìnhbị bãi chức.SaunàyNguyênXoakhôngngủở trong cungnữa, hoàngđếTúcTôngliềngiảitrừchứcvụthịtrungcủaNguyênXoa.ĐếnkhitrờisángNguyênXoatrởvềđinhvàocungcấm,cácsĩbinhthủvệtừchốikhôngchoNguyênXoa nhập nội. ít lâu sau,NguyênXoa bị xoá tên đưa xuống làmthườngdân. SaunàyLinhtháihậunóivớicácthịthầnxungquanh:“TrướcđâyLưuĐằng,NguyênXoaxin taban chochúng thiết quyền,hyvọng là saunàyphạmtộikhôngbịgiết.Maysaotalạikhôngbanchobọnchúng”.Trungthư xá nhânHànTửHi nói: “Việc này có quan hệ đến sinh tử tồn vong,chẳnglẽ lạikhôngcầnphảibànbạchaysao?Tuytrướcđây tháihậubệhạkhôngbanthiếtquyềnchoNguyênXoa,LưuĐằng,vậytạisaohômnaylạikhôngxửtửhọđi?"LinhtháihậungheHànTửHinói,cảmthấyrấtmùmịt,chẳngbiếtlàmthếnào.Sauđókhônglâu,cóngườitốcáoNguyênXoacùngemtraiôngtalàNguyênTrảocùngómưuđồtạophản,địnhchỉthịchođồngđảngcủahọtấncôngcácchưhuyệnphụcậnKinhsư,đótsạchnhữngnhàcửaởtrongthànhlàmkinhđộngtrongngoàiđểgâythanhthế.Trướchếtcửem trai họ làHồngNghiệp soái lĩnh ngườicủa sáu trấn ởĐịnh châu khởibinhlậtđổtriềuđình.NguyênXoalạichongườiđicâukếtvớinhữngngườidântộcthiểusốởLỗDươngđểtậpkích,quấyrốibênngoài,anhemNguyênXoaởbêntronghưởngứng.CònchưađếnngàykhởibinhthìtriềuđìnhđãbắtthủthưmưuphảncủaNguyênXoa.LinhtháihậucónghĩđếnNguyênXoalàemrểbàta,nênkhôngnhẫntâmxửquyếtNguyênXoangay.Hoàngmôn thị lang Lý Diễm nói: “Những tội mà Nguyên Xoa đã phạm, quầnchúngnhândânxagầnđềubiếtrấtrõ,tạisaoTháihậulạitrìhoãnkhỗngửlýđểchomọingườicảmthấymêhoặckhônghiểu?!"HoàngmônTừHộtđangđịnhtiếnlênkhuyêngiántháihậuxửtríNguyênXoa,dodựkhôngdámnóingaytrướcmặt.CácđạithầntrongtriềuđìnhkiêntrìtrừngphạtNguyênXoa,hoàngđếTúcTôngcũngkhuyênnhủLinhtháihậuxửtửNguyênXoa,lúcđóLinhtháihậumớiđồngývớiýkiếncủamọingười.ThếlàNguyênXoavàemtraiongtalàNguyênTrảocùngđượcbanchếttạinhà.LinhtháihậucònlấylídoemgáimìnhlàvợcủaôngtnêntruytặngNguyênXoalàmthịtrung,phiêukỵđạitướngquân,nghiđồngtamtư,thượngthưlệnhvàthíchsửKýchâu.

Tuyểntự“Nguỵthư" Quyển16

NHỰHẠO

LỜIMỞĐẦU - NhựHạo, tự là CầmKỳ, làmột nịnh thần nổitiếngthờikỳNamBắctriều.CómộthồiNhựHạotựnóilàxuấtthântừnhạnmôn, thực tếông ta làngườiNgôvùngGiangNam.Phụ thânNhựHạo làNhựNhượngChilàđạitướngchínhquyềnNamtriềuLưuTốngđãtừngđitheo Hiếu Vũ đế Lưu Tuấn và Ba Lăng vương Lưu Hưu Nhược, sau đóchuyểnđếnThượngđảngởHoàiDương.Thờikỳcòntrẻ,NhựHạođãtừnglàmtàosửhuyệnKim,thíchsửHậunamTừchâuThẩmLăngđưaanhđếnLạcDươngthuộcBắcNguỵ.LúcnàyNhựHạomớiđược tiếncửchoBắcNguỵHánVănđếhầuhạquầnáo,thịvệhoàngđế.SaukhiHánVănđếquađời,TuyênVũđếlênngôi,NhựHạodầndầnđượchoàngđếyêumến,dođómàtrởthànhnhânvậtnổitiếngnganghàngvớiTriệuTu,mộtnịnhthầnkháccủathờikỳBắcNguỵThếTông,thậmchícómộtsốmặtcònnổitiếnghơn.Địa vị củaNhựHạo sữ cao hơn địa vị củaTriệuTu.Do đómànịnh thầnTriệuTurấtghentịvìNhựHạođượcyêuchiềuhơnnenđãkiếmcớđểbàixích,hãmhạiNhựHạo,tìmcáchđẩyôngrangoàilàmtháithúBộcDươngvàlàtướngquânLịchuy. SaukhiTriệuTuthấtsủng,NhựHạolạitrởvềĐôngSơn,lạiđượcBắcNguỵThếTôngTuyênVũhoàngđếyêumếnvàtrọngđãi.SaukhithôichứctháithúTấnDương,vềtrongtriềuđìnhNhựHạođãgiữnhữngchứcvụnhưtảtrunglangtướng,lãnhtrựccác,phiêukỵtướngquân,quyềnthếbànhtrướng,địavịhiểnhách.Phụthâncủaôngcũngvìconmàđượcphonglàmthái thúDươngbìnhCổnchâu,đượcphonglàmTửtước.ThậmchícácbáquantriềuthầntừCậpThấitruyền,BắcHảivươngNguyênTườngtrởxuốngđềuphảikếtthânvànịnhbợNhựHạo.Dođó,từsaukhikếnhiệmTriệuTu,NhựHạođãnổi tiếng triềuđình.NhựHạo là conngười thôngminhkhéoléo,giỏinghềbuônbán, tham lam tiền tài lợi lộc,ănhối lộ rấtnhiều,đụcvọngrấtlớn.Nhữngnămcuốiđời,NhựHạobịocácđạithầnnhưCaoTriệucôngkíchvàbàixích,bịtrunguýThôiLượngtốcáo,NhựHạocómộtthờikhuynhđảotriềuđìnhđãbịTuyênVũđếbanchochếttạinhà. *** NhựHạo,tựlàCầmKỳ,trướckialàngườiNgôđịa.PhụthânNhựNhượngChi,chínhra têngọi làNhựYếu,đãtừngtheohầuLưuTuấn,BaLăngvươngLưuHưuNhược,làmđạitướng,đánhtrậnđếnBànhthành.HồiđóvùngGiangNambịđóikém,chiếntranhloạnlạcliênmiên,giađìnhông

liềnrờiđếnởThượngđảngHoàidương. NămNhựHạo15-16tuổiđãtừnglàmchứcquanlạinhỏlàKimtàoởtronghuyện.Anhcókhíchấttốt,khuônmặttươitắnđẹpđẽ.Làngườicẩnthậnthôngminh.NamTừchâuthíchsửThẩmLăngnhìnthấyhựHạothìrấtthíchanh.ThếlàNhựHạođitheoThẩmLăngđếnLạcdương,đượctiến cử lênBắcNguỵCaoTổvàđượcphongchứcquan, thịhầubêncạnhnhàvua. BắcNguỵThếTông lênngôi thìNhựHạođang trựcbanở trongcung,nêndầndầnđượcsùngái.ThếTôngdãtừngcómộtlầnrangoàiđilễởSơnLăng,giữađườngđịnhđểchoNgựHạocùngngồixevớimình,NhựHạovénáochuẩnbị lênxethìhoàngmônthị langtênlàNguyênKhuôngkiênquyếtngăncản,lúcnàyThếTônghoàngđếmớithôikhôngđểchoanhlênxenữa.SaukhiThếTônghoàngđétựnắmtriềuchính,NhựHạođượcânđãivàbanthưởngcàngngàycàngnhiềuvàhậutrọng.Docócônglaochănnuôingựa,NhựHạođượcđángđượcbổnhiệmlàmviênngoạitướngquân.LúcđóTriệuTucũngđượcThếTônghoàngđếyêumến,ôngtarấtghentịvớiNhựHạo,đemlònghãmhạiNhựHạo,yêucầuđưaNhựHạorangoàilàm thái thú.NhựHạo cungnghĩ đến nhữngnguyhiểmmàmìnhđã gặp,khôngmuốn làmnội quan.Thế làNhựHạo được thăng làm thái thúBộcdương,thêmchứcLịchuytướgquân. Nhờcócông laocủaNhẹHạo,chaôngcũngđượcbổnhiệm làmtháithúDươngbìnhCổnchâu,đượcphongTửtước.HaichaconùngđượcnổidanhlạiđượcgầnnhaunênNhựHạorấtphấnkhởirờikhỏitriềuđình.Vàkhôngchoviệcđilàmuanởbênngoàilàxalạ.MãiđếnsaukhiTriệuTuthấtthế,NhựHạomớiđượctoànmiễn.Tuyxuấtthânlàngườihànvithấphèn,nhưngkhiNhựHạolàmtháithú,ôngvẫnthanhbạchgiảndị.ThếTônghoàng đế tuần thú đếnNghiệp thànhGiảng võ,NhựHạo xin trở về triềuđình, thế là giải trừ được chức quận, lại được sphong chức tả trung langtướng,Lãnhtrựccác.Thếlàlạiđượcsủngáinhưcũ.VậnquancủaNhựHạolênvùnvụt.Ôngtatựxưngxuấtthântừnhạnmôn,nhữngngườinhạnmônxunịnhNhựHạo,tiếncửNhựHạolênTưđồ,thỉnhcầuđểônglàmTứchâuđại trung chính. Phủ tỉnh quan viên tấu báo lên hoàng đế, triều đình đặcchiếuchophép.NhựHạocònkiêmchứcphiêukỵ tướngquân, thông lĩnhcácngànhnghềHoalâm.NhựHạobảntínhcầncùtếanhị,khéotay.Trongcông tácxâydựngNhựHạocónhiều sángkiến.Ôngdắpđất thànhnúiởphíaTâyhồThiênUyên,khaithácởBắcmangvàNamssơnnhữngđáaúi.ChởtretrúctừcácchâunhưNhữDĩnhđếnđểtrồngởtrongđó.Xâydựng

các lầu quán từnghàng trên dưới.Rồi còn trồng các loại hoa cỏ, cây cối,viênlâmthậttựniênthúvị.ThâmtâmhoàngđếThếTôngrấtthíchnơiđó,thườngxuyênđichơidungoạnrấtđúnggiò.DođómàNhựHạođượcthănglàmquánquântướngquân,vẫnkiêmchứckiêukỵtướngquân. NgựHạo ngày càng được hoàng đế sủng ái, quyền thế hiển quí,được tham dự chính sự. Các đại thần từCậpThái truyền, Bắc hải vươngNguyênTườngtrởxuốngđềusợhãivàdựadẫmvàoNhựHạo.NgườiemtraicủaNhựHạomớicó20tuổiđãđượcđềbạtlàmviênngoạilang.NhựHạolấyngườiemgáihọcủaBộctạCaoTriệulàmvợ.Bàlạilàđườngmẫucủa hoàng đế Thế Tông. Hôm cưới, Bắc Hải vương Nguyên Tường thânchinhđếnnhàNhựHạođemtheongựa tốt,vậtquí làm trọng lễ tặngNhựHạo.NhựHạocòncướivợchoemtrailàemgáicủaAnPhongvươngDiênMinh lấy làmhổ thẹnvìkhôngmônđănghộđối,nênđãcự tuyệtyêucầucủaNhựHạo.NguyênTươngkhuyêngiánDiênMinhnênmiễncưỡngnhậnlờivớiđámnày,ôngnói:"Nếuôngmuốntìmngườiquyềncaochứctrọng,thìphảikếtthànhhônnhânvớiNhựHạo”.AnPhongvươngnghexongmớiđồngýchoemgáimìnhlấyemtraiNhựHạo. NhựHạo làngười rất thôngminhcầnmẫn, là lễhiềnhạ sĩ.Ôngngầmtựkinhdoanhtàilợi,nhậnhốilộrấtghê,tàisảntrongnhàrấtnhiều.ÔngxâynhàởphíaTâycungđình,trìnhđộhàohoathìngaycảnhữngđạithầnquyềnquí trongg triềuđìnhcũngkhôngbìkịp.Lúcđó, tuyhoàngđếThếTôngởxa,nhưngNhựHạocũngthườngởlạitrongcung,benđêmthìởnhữngnơikhánhau. ít lâusauNhựHạođược thăngchứcQuang lụcthiếukhanh,lòngthamkhôngđáy,ôngtacònmuốnlậpcôngvớitiênđếđểđượcthăngtiếnhơnnữa. Thoạtđầu,khiNhựHạovàTriệuTucùngđượchoàngđếânsủng,nhữngngườinhưBắcHảivươngNguyênTườngđềudựavàohọ.NgoàiratrựccáctướngquânLưuVị,chínhralàdoNguyênTườngtiếncử,luônluôncảmkíchtấmlòngcủaNguyênTường,họcâukếtvớinhau,đilạivớinhaulàm những điều gian tà. Bình thường Cao Triệu rất hận các chư vương,thườngđảkíchhãmhạihọ.CaoTriệubiếtrõnhữngngườinhưNhựHạovàNguyênTườngquanhệđilạirấtmậtthiết,chonênđãnóixấuhọtrướcmặthoàngđếThếTông,nóirằngbọnNhựHạocóâmmưuphảnnghịch.ThếlàhoàngđếThếTông triệukiến trunguýThôiLượngvạch tội bốnngười làNhựHạo,LưuVị,ThườngQuíHiền,TrầnTảoTĩnhchuyênquyềnđộcđoán,nhậnhốilộvàcóâmmưuphảnloạn.NgayngàyhômđóchobắtnhómNhựHạođưađếnNamđài.Ngàyhômsau có tư tấu thỉnh cầuxử tửhọ.Ngay

đêmhômđó,NhựHạobịgiảivềnhàgiếtchết.VợNhựHạorakhỏinhàkhóclócđónNhựHạotrởvề,NhựHạobướcvàokhóclóccáobiệtngườinhà,ănhạt tiêumàchết.ContraiHoàiLang, làmthíchsửNamThanhchâu.NămHưngHoànguyênniên,vìphạmtộibịgiếtchết,concháubịlưuđầyđibiêncương. Tuyểntự“Nguỵthư" Quyển93

LÝHỒNGCHI

LỜIMỞĐẦU-LýHồngChi,tênchínhlàLýVănThông,làtênnịnhthầndướichínhquyềnBắcNguỵ,thờikỳNamBắctriều.LýHồngChixuấtthântươngđốinghèokhổ.Hồicòntrẻvìgiacảnhbầnhànnênxuấtgialàm hoà thượng. Sau khi trưởng thành, anhmới kết thúc cuộc sông chùachiềnhoàntụcvềnhà. Vào những nămBắcNguỵTháiVũ đếThác Bạt ĐàoThái Bìnhchânquân(440-450),LýHồngChiđảmnhiệmchứcđịchđạohộquân,vìcócôngnênđược thưởng tướcvịAnDươngNam,LýHồngChi làngườithamlamgiannịnh,sànhsỏihoạtđộngđầucơ.Sởdĩông tacó thểhoànhhànhtrongthờikỳhaiôngvuaBắcNguỵVănThànhvàHiếnVăn,chủyếulàvìcómốiquanhệchặtchẽvớichịemnguyênhậuhoàngđếVănThành,thậm chí còn dámmạo xưng là anh em với nguyên hậu, dùng thân phậnngoạithíchđểcưtrútrongtriềuđìnhBắcNguỵ. LýHồngChiđã từnggiữcácchứcvụđịchđạohộquân,Hànộitháithú,Hoàichâuthíchsử,thượngthưv.v...lạicònđượcchínhphủphonglàmcậpquậncông.ChínhtíchchủyếucủaLýHồngChilàtrấnápcuộckhởinghĩa của người SơnHồ, khi giữ chứcAn nam tướng quân, thích sửTầnchâuvàíchchâu,LýHồngChiđãđặtraluậtphápngăncâmđạotặcvàgianthần,anủingườimiềnnúidântộcKhương,đãthuđượchiệuquảnhấtđịnh.NhưngLýHồngChitrịvìhàkhắctànbạo,khôngthểthanhchínhliêmkhiếtđược.Chonêntoànthểquầnthầntrongtriềuđềubiếtrấtrõtínhgianáccủaôngta,vôcùngcămphẫntộilỗicủaLýHồngChi.SaukhiBắcNguỵHiếuVănđế lên ngôi, chí tại tiến thủ, cách trừ tệ nạn chính trị, nghiêm túc kỷcương.KétquảLýHồngChivìcótộinênbịHiếuVănđếhạlệnhbắtgiam.SaukhiLýHồngChibịđưavềKinhsư,BắcNguỵHiếuVănđếtựmìnhđếnđiệnTháihoa,nói thẳngvàomặtông ta làcónhiều tội tàyđình.Vì tộiácquánặng,LýHồngChibịHiếuVănđếgiếtchết.Tênnịnhthầnđãquanhiềutriềuđại,đượccáchoàngđếBắcNguỵsủngái,cuốicùngđãuốngthuốcđộctựtử. *** LýHồngChi tên chính làVănThông, là ngườiHằngNông.HồinhỏanhxuấtgialàmHoàthượng,saukhitrưởngthànhmớihoàntục.VàonhữngnămBắcNguỵTháiVũđếThácBạtĐàoTháibìnhchânquân(440-

450),LýVănThônglàmĐịchđạohộquân,đượcphonglàmAndươngnam.VĩnhXươngvươngThácBạtNhântháptùngTháiVũđếNamchinh,đượcgặphaichịemNguyênhậu,LýHồngChibímật tặnghaichịemNguyênhậumộtsốđồđạc,kếtnghĩavớihọthànhanhchịem.Thếlàmấyngườiđilạivớinhaunhưngườithânthích.LýVănThôngbiếttênngườianhemcủaNguyênhậuởphươngnam.Thế làLýVănThôngđổi tên thànhLýHồngChi.Mãi saukhiThácBạtNhânphạm tội bị giết,Nguyênhậuvàohoàngcung. được Bắc Nguỵ Văn Thành hoàng đế Thác Bạt Tuấn rất sủng ái,NguyênhậunóiLýHồngChilàanhemcủabàvàđãnhiềunămbịxacách.Nguyên hậu kể cho Lý Hồng Chi nghe người anh em như Chân Chi ởphương nam, yêu cầu ông phải chiếu cố.Từ đó trở đi LýHồngChimạoxưnglàcậuruộtcủaHiếnVănhoàngđế.NhữngnămTháiAn,nhữngngườianh emnhưChânChi đến đô thànhBắcNguỵ, cùngLýHồngChi tươngkiến,nghelạisựtíchsinhbìnhcủaNguyênhậu,vàcăncứtheotuổitáccaothấpmàkếtthànhanhem. Từđóvềsau,LýHồngChidùngthânphậnngoạithỉchralàmtháithúHàNội,đượcphonglàNhiệmthànhhầu,quyềnuynghitrangngangvớithíchsử.PhíaBắcHànộinốiliềnvớiThượngđảng,phíanamtiếpgiápVũlao quan, vị trí hiểm trở, người hung hãn, thường hay cướp bóc, quan lạikhông thể kiểm tra, cấm đoán được. Lý Hồng Chi đến quận, gia nghiêmphòngphạm,truybắtchặtđầunhữngtêntrộmcướpsẽđượctrọngthưởng,khuyênnhủmọingườituânthủbổnphận,hếtnạncướpbóc.LýHồngChitiêudiệtgianđảng,thủđoạnvôcùngbạongượctànkhốc.Từđóvềsau,LýHồngChi đảmnhiệm chức thích sửHoài châu, tiến phong làmCập quậncông, được cử làm nội đô đại quan. Bộ lạc dân tộc Khương ở phía TâyHoàngHàkhởibinhphảnloạntriềuđình,BắcNguỵHiếnVănđếthânchinhdẫnquân,lệnhchoLýHồngChivàthịtrung,đôngquậnVươngLụcĐịnhthốngsoáicáclộquânđội.NgựaxecủaHiếnVănhoàngđếđếnTịnhchâu,,chiếulệnhchoLýHồngChilàmđôtướngHàTây,đêmquântấncôngSơnHồ.ToànbộquânbinhSơnHồdựavàođịahìnhhiểmyếutiếnhànhchốnglại. Lý Hồng Chi xây dựng công sự lô cốt ở Bạch kê nguyên, phía namThạchlầuđểđốikhángvớiphànquânởSơnhồ.Lúcđócácđạitướngcủaôngtađềuyêucầuphátđộngtiếncông.LýHồngChihiểuvìđạinghĩa,chophéphọkhôiphụcnghềcũ,nhưvậyngườiSơnhồdầndầnđầuhàngquânchínhphủ.BắcNguỵHiếnVănđếrấttánthưởngLýHồngChichiêuhàngngườiHồ,đềbạtLýHồngChilàmthượngthưvàngoạiđôđạiquan. SauđóLýHồngChilàmAnnamtướngquân,thíchsửhaichâulàTầnchâuvàíchchâu.Trongthờikỳlàmquan,LýHồngChiđãđặtrapháp

luậtcấmgiantrừtặc,tuyênbốngườinàođirangoàimàmangtheobinhđao,khiphạm tội coingangnhư tội cướpbóc.Ngoài raLýHồngChi cònbanhànhcác loạiđiều lệqui tắc, triệu tậpcác trưởng lão,nhânsĩhàokiệtcáchuyệnchâu,tuyênbốphápchếchínhtrị.Banđêm,LýHồngChicònbímậtcửbộđộikỵbinhchianhauđếngáctrêncácconđườngquantrọngvềgiaothôngởtrongchâuđểtiếnhànhkiểmsoát.Tấtcảnhữngngườiviphạmlệnhcấmđềubịbắtgiảivềchâuphủ,côngbốxử tử.Trongđónhữngngườibịgiếtoancóđếnhơnmộttrămngười.Hơ-pa-khơ-lang,ngườidântộcKhươngởsâutrongkhenúi,tuycóliênhệqualạivớinhau,nhưngquanviênchínhphủ Bắc Nguỵ rất ít khi đến địa phương này. Lý Hồng Chi đắpmột conđường.Đườngrộnghơn10bộđểlàmchouythếquânngũnổibật.Ôngcửquân línhđếnnơiởcủaHơ-pa-khơ-lang.NgườiKhương trông thấysợhếthồn. LýHồngChi dẫnmấy chục kỵ binh đến từng ngõ ngách của ngườiKhương,vỗvềvợconhọ, thămhỏinhữngngườiốmđau,cònbanchohọmột số tiền tài.Dân chúng ngườiKhương vô cùng phấn khởi, những thứgiaonộpnhiềuhơngấp10lầnngàythường.LýHồngChirấtgiỏithốngtrịnhândândântộcNhungdi,đãtừngnổitiếngcóânhuệvớihọ.Nhưngđiềunổitiếnghơnlàsựhàkhắctànbạocủaôngtathìcảvùngaicũngbiết. Hồiđầu,khiLýHồngChicònchưaphất,đãlấymộtngườivợhọTrương.Trươngthịlàmộtphụnữthôngminhkiêncường.TrongquátrìnhtừnghèohèntrởthànhphúquícủaLýHồngChi,Trươngthịlàngườirấtbổíchchoông,bàđãsinhđượchơn10ngườicontraivàgái.SaunàyLýHồngChilạilấyngườiemgáihọcủaLưuPhươnglàmvợ.ÔngrấtsủngáivàtôntrọngLưuthịvàbắtđầuxalánhTrươngthị.LưuthịcũngđãnhiềulầnđẻconvớiLýHồngChi.ChínhvìthếmàLýHồngChiđãxâyhaitoàbiệtthựởhainơiđểsốngcùngLưuthị.ChínhvìthếmàTrương,Lưuhaingườivợngàyluônluônghen tuông, cãi cọ nhau.Hai bàmẹở hai căn nhà này cũng thù hằnnhau.ĐếnkhiLýHồngChiđilàmquanởTâychâuthìđãmangLưuthịđitheo. Bình thường Lý Hồng Chi rất không thanh, chính, liêm, khiết.Trongthờikỳlàmquan,ôngtaănhốilộrấtghê.HồiđóHiễuVănđếbắtđầuxâydựngchếđộbổnglộc,phápluậtkỷcươngrấtnghiêm.ThếlàhoàngđếhạlệnhbắtgiamLýHồngChi,đóngcũigiảivềKinhsư.HiếuVănđếcònthântựđếnĐiệnTháihoa,triệutậptoànthểđạithầntrongtriềuđình,vạchtộiLýHồngChitrướcmặtmọingười.VìLýHồngChilàmộtđaithầntrongtriềuđìnhchonênHiếuVănđếchophépôngtađượcchết tạinhàđểchịutội.TínhtìnhLýHồngChikhảngkhái,cóthểnhẫnnhụcchịuđaukhổ.Cókhiôngbịốmphải tiêmchích,khichâmđốtngảicứucháyđèn2tấc, trên

khắpmìnhmẩy có đếnmườimấy chỗ như vậy, nhưngLýHồngChi vẫnchuyệntrònhưthường,nhưkhôngcógìxảyra,vẫntiếpđãikháchkhứaravào.TrướclúcLýHồngChitựsát,ôngđãtắmrửa,thayquầnáo,cóbinhsĩgiúpđỡ,đi lại thămhỏingười tronggiađình, khóc lóc thảm thiết, rồi lêngiườngnằmuốngthuốcđộctựtử. LýHồngChi khimới bắt đầu giảmạo nhận anh emvớiNguyênhậu,mọingườitrongngoàiđềucoiLýHồngChinhưbàconhọngoạicủahoànggia.MãichođếnsaukhiLýHồngChiuốngthuốcđộctựsátchịutội,BắcNguỵHiếuVănđếmớigiảithíchchovănvõbáquantrongtriềuđìnhbiết,nóirõrằngLýHồngChikhôngphảilàanhemvớiNguyênhậu.Nhưnggia tộchọLývẫncóquanhệ rất tốt,đi lạivớinhaunhưngười thân thíchthật.KhiLýHồngChimớibắtđầuquenNguyênhậu,donhiềutuổihơnnênlàm anh của Nguyên hậu. Mãi cho đến khi những người như Chân Chiv.v...đến Kinh sư, chiểu theo sự an bài thứ tự trưởng thứ trước đây củaNguyênhậu,gọimọingườingồivàochỗcủamình, thânmậtynhưngườitrongmộtnhàvậy.Cứđếncuốinăm,LýHồngChivàhọthườngxuyênhọplạiănuốngchơibời,saukhiuốngbia,rượu,cũngcókhikểlạiđầuđuôicâuchuyệnnày,LýHồngChiđứngdậycúichàomọingười,chuyệntròrấtthânmậtvuivẻ.Ôngtrởnênphúquíhiểnhách,xứngđánglàôngcậucủaquốcvương…ChonênLýHồngChiđãcamtâmtựnguyệntừbỏgiađìnhhọLýcủamình, chuyênmôndựadẫmvàonhữngngườinhưChânChi.Saunàytuycóbảolưugốcgác,nhưngcũngkhôngrõràngcholắm. Tuyểntự“Bắcsử" Quyển87

VŨVĂNHỘ

TấnĐãngCôngVũVănHộ,tựlàSảnBảo,conútcủaThiệuHuệCôngVũVănHạo,anhcủaTháitổChuVănđếVũVănThái.ThờinhỏVũVănHộ là người đàng hoàng có chí khí, cho nênĐức hoàng đếVũVănQuăngrấtthíchanh,đốixửvớianhrấtsủngái,nhưngvớianhemkháccủaanhthìkhôngnhưvậy. NămVũVănHộ11tuổi,phụthânThiệuHuệCôngVũVănHạoquađời, anhđi theongười chúphụcvụ trongquânđộikhởinghĩadoCátVinhlãnhđạo.SaukhiCátVinhbịquânđộiBắcNguỵđánhbạithìchuyểnnhàđếnTấnDương.KhiChuTháitổVũVănTháivàothành,VũVănHộvìcònnhỏ tuổinênkhôngđi theo.NhữngnămđầuTấnThái,VũVănHộ từTấndươngđiđếnBìnhLương, lúcđó anhmới17 tuổi.Các con củaChuTháiTổVũVănTháiđềucònnhỏ,thếlàônggiaotấtcảcôngviệctrongnhàchoVũVănHộtrôngcoi.Nhưvậy,VũVănHộtrịgia,trongngoàiđềuchỉnhtề,nghiêmtúc.ChonênVũVănTháiđãtừngthởdàinói:"Chíhướngcủathằngnhỏnàyrấtgiốngta!". MãichođếnkhiVũVănTháiđiHạchâu,ôngđểVũVănHộởlại,đểanhphụcvụHàBạtNhạc.SauđóHàBạtNhạcbịhạichết,khiChuTháiTổVũVănTháiđếnBìnhLương,liềnbổnhiệmVũVănHộlàmđôđốc.VũVănHộtháptùngVũVănTháichinhphạtHầuMạcTrầnDuyệt,đánhbạiđối thủ.Về sauVũVănHộ, vì có công nghênh đónBắcNguỵ hoàng đế,đượcsắcphonglàmthuỷtrìhuyệnbá,đượcCậpthựcấp500hộ.NhữngnămđầuĐạiThống,VũVănHộđượccử làmThông trực tánkỵ thường thịvàChinhLỗ tướngquân, rồicòndựđịnh thăng từTước lênCông, tổngcộngđượcCậpthựcấplà1000hộ.ÔngđãtừngtháptùngChuTháiTổVũVănThái bắt sống đượcĐậuThái, đoạt đượcHoằng nông, công pháSa uyển,kíchchiếnHàkiều,lậpđượcnhiềuchiếncông.DođóVũVănHộđượcđềbạtlàmTrấnđôngtướngquân,đạiđôđốc. NămĐạiThốngthứ8(542),VũVănHộđượcthăngchứclàmSakỵđạitướngquân,nghiđồngtamtư.TrậnchiếnđấuởManhSơn,VũVănHộcầmquânđi tiênphong,bịđịchbaovây,đôđốchầuphụchầulongândũngcảmxôngra,quyếttửchốnglại,VũVănHộkhiđómớithoátchết.LúcđóbộđộicủaTriệuQuív.v...cũngđãrútlui,VũVănTháiliềnhạlệnhthuquân.Sauviệcnày,VũVănHộbịxửlý,bịcáchchức,nhưngchẳngbaolâulạiđượcphụcchứcnhưcũ.NămĐạiThốngthứ12(546),VũVănHộnhận

lệnh làm Phiêu kỵ đại tướng quân, khai phủ nghi đồng tam tư, và đượcphonglàmTrungSơncông,tăngthêmthựcấp400hộ.NămĐạiThốngthứ15(549),VũVănHộđemquânđitrấnthủHàđông,đượccửlàmđạitướngquân.KhicùngvớiVuCẩntấncôngGiangLăng,VũVănHộchỉhuybộđộikhinh kỵ đi tiên phong tấn công những thành phố và thị trấn vùng biêncươngcủachínhquyềnTúcLương.VừatấncôngđãbắtđượcbộđộihầukỵcủaLươngtriều,rồi tiếnquânđếnthẳngchânthànhGiangLăng.quânđộibảovệGiangLăngkhôngngờquânđộicủaVũVănHộlạiđếnbấtngờnhưvậy,sợhãihếthồn.VũVănHộlạicử2000kỵbinhđiđánhchiếmbếnđòtrênTrườnggiang, tịch thunhững thuyềnbè củađịa phươngđể chờxungtrận.Khiđạiquânkéođến,VũănHộbaovâyGiang lăng rồiđánhchiếmngay.Docócôngtrongchiếnđấu,concủaVũVănHộlàVũVănHộiđượcphong làm Giang lăng công. Thoạt đầu, thủ lĩnh NamMan vùng Tươngdươngchỉhuykhoảngmộtvạnquânngoancườngchốnglại.Khirútquânvềtriều,VũVănHộđemquânđi trấnáp, tiêudiệtđược thế lựcởThiênbảo.Khitriềuđìnhthựchiệnchếđộlụcquan,VũVănHộđượcphonglàmtiểutưkhông. ChuTháiTổVũVănThái đi vềhướngTây tuần tra, khi đếnnúiKhiênngưuthìbịốm,liềncửngườihoảtốcđigọiVũVănHộđếngặpngài.VũVănHộđếnKinhchâubáikiếnVũVănThái,cònVũVănTháilúcnàybệnhtìnhrấtnặng.VũVănTháinóivớiVũVănHộ:"Khanhxemtrẫmnhưthếnày,nhấtđịnhlàkhôngổnrồi.Cáccontrẫmtuổicònrấtnhỏ,nhưngbọnđạotặcchưabịbìnhđịnh,từnayvềsaunhữngviệcquốcgiađạisựcủathiênhạ,trẫmđềuuỷthácchokhanhchiếucố,mongrằngkhanhhãycầnmẫncốgắng, hoàn thành chí nguyện trướcđây của trẫm!".VũVănHộvừakhócvừatiếpthudilệnhcủaVũVănThái. Khingười ngựahành tiếnđếnvùngHội dương,ChuTháiTổVũVănTháiđãchếtvìốm.VũVănHộbímậtphongtoảtinVũVănTháiđãchết.Mãi đếnkhi vềđếnTrườngAnmới côngbố lệnhphát tangVũVănThái.LúcđócontraiVũVănTháituổicònnhỏ,sứccònyếu,kẻđịchmạnhngàycàngđếngần,dântìnhkhủnghoảngkhôngyên.VũVănHộchỉnhđốntrậttựkỷcươngtrongngoàitriềuđình,anủivănvõbáquan,dođómàdântâmmớidầndầnổnđịnh.Trướcđó,VũVănTháiluônluônnói:"TrẫmcósứcmạnhcủaHộ”.LúcđómọingườiđềukhônghiểucâunóicủaVũVănTháicóýnghĩagì.Đếnbâygiờngườitamớigiảithíchchữ"Hộ".ChẳngbaolâuVũVănHộđượcphonglàQuếquốc.LăngmộcủaTháiTổVũVănTháiđượcxâyxong,VũVănHộcửngườiđikhuyênTâyNguỵhoàngđếthoáivị,thếlàchínhquyềnBắcChunhườngngôi.

SaukhiBắcChuHiếuMẫnhoàngđếlênngôithìphongVũVănHộlàmĐạitưmã,tiếnphongônglàmTấnquốccông,thựcấplàmộtvạnhộ.Cácđại thầnnhưTriệuQuí,ĐộcCôTínv.v.. âmmưubímật tậpkíchVũVănHộ.SaukhiVũVănHộphátgiác,thừalúcTriệuQuívàotriềuthìbắt.ĐồngđảngcủaTriệuQuívànhữngkẻthamdựđềubịxửtử.TriệuVănHộcònđượcphonglàmĐạichủngtế. Hồiđó,dướithờichấpchínhcủaChuTháiTổVũVănThái,nhữngngườinhưTưhộiLýThựcvàQuântưmãTônHằngv.v...nắmquyềnbínhnhànướckhálâu.địavịhiểnhách.BọnhọthấyVũVănHộchuyênquyềnchấpchính, sợ rằngkhôngđượcVũVănHộdungnạp.ChonênnhómLýThực,TônHằngv.v...đãbímậtliênkếtvớicácđạithầnnhưCungbáẤtPhậtPhong,TrươngQuangLạc,HàBạtĐề,NguyênTiếnv.v...thànhđồngđảngphụctâm,khuyêngiánLýMẫnđếrằng:"TừsaukhiVũVănHộgiếtchếtTriệuQuí, uyquyền củaông ta ngày càng tăng, cácmưu thần cựu tướng,tranhnhauđếndựadẫmvàoVũVănHộ.MọiviệclớnnhỏtrongngoàitriềuđìnhđềudoVũVănHộquyếtđoán.Theoconmắtcủachúngthần,saunàyVũVănHộnhấtđịnhsẽkhôngtuântheophéptắc,sợrằngôngtasẽỷthếlàmliều,mongrằngtriềuđìnhsớmgiảiquyếtVũVănHộđi”.ChuMẫnđếnghehọnói,cảmthấyrấtcólý.ẤtPhậtPhongv.v..lạinóivớiChuMẫnĐế:"Ngàytrước,hoàngđếanhminhcòndámgiaotriềuchínhchoLýThực,TônHằng.Giờđâynếutriềuđìnhđềbạthọ,thìviệcgìhọcũngsẽlàmđược.VảlạiHộquốccôngVũVănHộluônmồmnói,hiênnaytôiphụgiúphoàngđếbệhạ,giúpđỡChucôngThànhVương.ChúngthầnnghenóiChuCôngsẽnhiếpchính7năm.sauđótrảlạichínhquyềnchoChuThànhVương.Đếnngàyhômnay,bệhạđãhơn7nămrấtnhiều.MongrằnghoàngđếhãyquyếtđoánxửtríVũVănHộ,tuyệtđốikhôngthểdodựkhôngquyếtđược”.ChuMẫnđế càng tin họhơn.Đãnhiều lầnhoàngđếdẫncácvõsĩ rahậuviênluyệntậpquânsự,đểtiếnhànhchuẩnbịbắtVũVănHộ. VũVănHộítnhiềucóbiếtđượctinnày,chonênôngtađãđiềuLýThực rakhỏiKinh sưđi làm thích sửLươngchâu, điềuTônHằngđi làmthích sửĐồngchâu,mưuđồngăncản âmmưucủanhómẤtPhậtPhong.Sauđó,ChuMẫnđếnhớđếnnhómLýThực,chỉmuốntìmcáchđưahọtrởvềKinhsư.VũVănHộluônluônkhuyênngăn,còngiảvờkhóclóc,mặcdùvậy,ChuMẫnđếvẫnnghingờVũVănHộ. NhómẤtPhậtPhongcàngsợVũVănHộ,bímậtgấprúthànhđộngtiêudiệtVũVănHộ.Thế làhọchọnngày lành tháng tốt, triệu tậpcácđạithần trong triều đình đến dự tiệc, thừa cơ bắtVũVănHộ rồi đem xử tử.

TrươngQuangLạcđãmậtbáotoànbộkếhoạchcủanhomẤtPhậtPhongchoVũVănHộbiết.SaukhiVũVănHộđượcTrươngQuangLạcbímậtbáocáo,lậptứctriệutậpTrụquốcHàLanDương,tiểutưmãUýTrìCươngv.v...thôngbáochohọvềmưukếcủanhómẤtPhậtPhong.NhómHàLanTườngkhuyênVũVănHộnênphếtruấtChuMẫnđế.LúcđóUýTrìCươngtổngchíhuycấmquâncủahoànggia,chonênVũVănHộcửUýTrìCươngđivàohoàngcung,giảvờtriệutậpnhómÂtPhậtPhongđếnthảoluậntìnhhình,chờkhiôngtara,UýTrìCươnglậptứcchỉhuybinhsĩbắtngaynhómÂtPhậtPhong,lầnlượtđưahọvềphủđệcủaVũVănhộ.VũVănHộthừacơgiải tánquânsĩ túcvệbảovệhoàngđế,cửHàLanTườngđếnuyhiếpChuMẫnđế,bắthoàngđếgiamvàotrạicũ.SauđóVũVănHộmớitriệutậptoànbộđạithầntrongtriềuđình,phếtruấtChuMẫnđế,xửtửnhómẤtPhậtPhongởngoàicổng,vàcòngiếtchếtLýThựcvàTônHằng. ít lâusauVũVănHộlạigiếtchếtChuMẫnđế,đếnTrĩChâunghênhđónChuThếTôngVũVănDục.VũVănDụclênngôi,đólàChuMinhđế. NămChuMinhđếthứhai(558),VũVănHộđượcsắcphonglàmtháisư,đượcCậpngựaxeáomũ.ContraiônglàVũVănChíđượcphonglàmSùngnghiệpquậncông.BắcChuđổiUngchâuthíchsửthànhmục,bổnhiệmVũVănHộlàmUngchâumục,đồngthờicũngtặngôngtarấtnhiềuvàngbạcchâubáu.NămVũThànhnguyênniên(559)VũVănHộnộpbiểuxinquichính.ChuMinhđếđồngýtheoyêucầucủaông,nhưngquânquốcđại chính thì vẫnủynhiệmchoVũVănHộ.ChuMinhđế làngười thôngminh,cókiếnthứcvàcanđảm.VũVănHộrấtsợông.CómộtngườitênlàLýAnđượcVũVănHộrấtsùngái,dầndầnđượcVũVănHộđềbạt, làmđếnchứcThiệnbộhạđạiphu.ĐếnlúcđóVũVănHộliềnbímậtralệnhchoLýAnnhân lúcđưacơmvàochohoàngđế,phảicho thuốcđộcvào trongcơm.ChuMinhđếăncơmxongthìtrúngđộcchết.VũVănHộlạiđưaCaotổVũVănUng lênngôi.đólàChuVũđế.Đạiquyềnquốcgiavà toànbộvănvõbáquantrongtriềuđềunằmtrongtayVũVănHộ. KểtừkhiChuTháiTổVũVănTháilàmthừatường,đãthànhlậpởxungquanhthậpnhịquân,trựctiếpdothừatướngphủchỉhuy.SaukhiVũVănTháichết,tảhữuthậpnhịquânđềudoVũVănHộchỉhuy.BấtcứsựđiềuđộngnàocủathậpnhịquânmàkhôngcógiấycủaVũVănHộthìkhôngđượcthihành.Quimô,sốlượngbinhsĩđộicấmvệđóngtạigiaphủcủaVũVănHộvượtxahoàngcung.MọiviệctonhỏvềquânchínhđềuphảidoVũVănHộquyết định trước rồimới tấu báo lênChuVũđế.NămBảoĐịnhnguyênniên,triềuđìnhbổnhiệmVũVănHộlàmđôđốcchưquânsựtrongngoài., lệnhchocácvươngphủtrongtriềuđìnhchịusựcaiquảncủathiên

quan.Cóngườiđãnịnhhót,tângbốcVũVănHộ,nóichỉýcủaôngtacóthểvínhưđứctrọngcủaChuCông.NướcLỗlậpđềnmiếuChuVănvương,coicônglaocủaVũVănHộnhưChuCông,kiếnnghịtriềuđìnhbắtchướcChuCônglậpmiếuVănVươngởnướcLỗ.ThếlàChuVũđếbanchiếuchophépphủđệĐồngchâuTấnquốccôngxâydựngvănmiếuđặcbiệtthởđứchoàngđếVũVănHoằngđểchoVũVănHộtiếnhànhtếlễ. ThoạtđầukhiVũVănTháikhởithảocơnghiệpđãrấttốtvớihoàthânĐộtQuyết,âmmưuphốihợpchặtchẽvớiĐộtQuyếtđểđốiphóvớiCao thị.Nămđó triềuđìnhđãcử trụquốcDươngTrungchỉhuyquânđộiliênminhvớiĐộtQuyếtđôngtiếntấncôngchínhquyềnCaoTề.LiênquâncôngpháTrườngThànhcủanướcTề,đếnTịnhchâu thìhợp lại, chuẩnbịđếnnămsaulạitấncông,nambắcvâygọngkìm.QuânvươngCaoTềrấtsợhãi.Trướcđó,mẹđẻcủaVũVănHộlàDiêmCơvàcôtưcủahoàngđếcùngmột sốngười thân thíchđãbị kẹtởnướcTềđềubị chínhquyềnnướcTếgiamgiữ.SaukhiVũVănHộđượclênlàmtểtướng,mỗilầncửngườiđitìmkiếmmẹvàngười thânđềukhông thuđược tin tứcgì.Đến lúcnày chínhquyềnCaoTềchophépDiêmCơvàmọingườiđượctrởvềBắcChu,thỉnhcầuhainướchoàhảo.NămBảoĐịnh thứ tư,cô tưcủahoàngđế làngườiđầutiêntrởvề.QuânvươngCaoTềtưởngrằngVũVănHộnắmđượcđặcquyềnởBắcChuchonênvẫngiữmẹôngtalạiđểsaunàytínhchuyện.SauđómẹVũVănHộcũngđượctrảvề.BắcChucửhànhlễđónmừngtạitriềuđình,đạixáthiênhạ.VũVănHộnhiềunămkhôngđượcgặpmẹDiêmCơ,nayđượcđoàntụnênsốngcựckỳhàohoa.Mỗinămbốnmùa,mùanàoChuCaoTổVũđếVũVănUngcũngđềudẫntoànbộthânthíchhoàngtộcđếnthămviếng,chúcrượumừngthọ.MứcđộvinhhoaphúquícủanhàVũVănHộtừxưađếnnaychưacónhànàođượcnhưvậy. Nămấy,cũngnhưlầntrước,ĐộtQuyếtlạidẫnbinhcùngvớiBắcChuđi đánhTề.VũVănHộcho rằngTề thị vừađưa trả lại nhữngngườithânthích,chonênkhôngmuốnpháiquânđichinhphạtđốiphươngngay.NhưngôngtalạisợmấttínnhiệmvớiĐộtQuyếtcũngđemlạitaihoạchoquốcgia.Trong tìnhhìnhbấtđắcdĩấy,VũVănHộbịépphảiđôngchinh.Tháng9,BắcChuđiềuđộng24quânđoàncùngvớiquânđộicủacácđịaphươngkhác cùngbinhmãcủa cácnướcchưphiên, tổng cộngcó20vạnngườiđiđôngchinh.Tháng10ChuVũđếtraobinhkhíchoVũVănHộởTôngmiếu.SaukhiđạiquânđếnĐồngquan,VũVănHộliềncửtrụquốcUýTrìHồichỉhuy10vạntinhbinhđi tiênphong,đại tướngQuyềnCảnhTuyêndẫnquâncủaSơnnamtừDựchâuxuấtkích,thiếusưDươngPhiêutừChỉquanxuấtkích.VũVănHộthìcầmquânliêntrạitiếndầnlên,trúquânở

HoằngNông.Đại quân củaUýTrìHồi bao vây tấn côngLạcDương, trụquốcTềcôngVũVănHiến,TrịnhquốccôngĐạtKhêVũthìđóngquânởManhSơn. BảnthânVũVănHộchẳngbiếtgìvềquânsự,vảlạilầnđôngchinhnàykhôngphảilàýcủaông,chonênthờigianxuấtquântuyrấtdài,nhưngvềmặtquânsựthìchẳngthuhoạchđượcgì.LúcđầuVũVănHộralệnhcắtđứtconđườngHàdươngđểcắtđưtviệnbinhcủanướcTề,saunàyhộiquâncùngtiếnđánhLạcdương,cắtđứtmọimốiliênlạcgiữaLạcdươngvớibênngoài. Nhưng các tướng lĩnh lại tưởng rằng quân đội CaoTề không dámnghênhchiến,chonênchỉpháiquânđitrinhsátdothámquấyrốimàthôi.Hồiđógặpđúng thời tiết sươngmùmấyngày liền,kỵbinhnướcTềxuấtkích,baovâytấncônglạiquânChuởLạcdương,quânChutạmthờibịđánhtan.ChỉcóUýTrìHồiđemđượcmấychụcviênkỵbinhranghênhchiến.TềquốccôngVũVănHiếnlạiđốcthúcchưquânđóngởMangSơnrachốnglại,lúcđóquânChumớirútvềtoànbộ.QuyềnCảnhTuyênđánhchiếmDựchâu,ítlâusauthìnghenóivòngvâyởLạcdươngđãđượcCaoTềgiảithoátnêncũngdẫnquânquayvề.DươngPhiêubịchếttrậnởTrìQuan.ThếlàVũVănHộralệnhrútquânvềtriều.VìĐôngchinhkhôngthànhcôngnênVũVănHộvàcáctướnglĩnhbịkếttội,nhưngChuVũđếkhôngquởtráchhọ. NămThiênHoàthứhai(567),mẹVũVănHộbịbệnhchết, ít lâusauôngphụngchiếuchủsự.NămThiênHoàthứtư(569),VũVănHộtuầntracácđồntrấnởbiêncươngphíaBắc,saukhiđếnLinhchâuthìquayvề.TínhcáchVũVănHộrấtkhoanhoà,thếmàlạibỏmấtđạilễ,ôngtựvươnlênlậpcônglậpnghiệp,gánhváctrọngtráchtrụcộtcủaquốcgiamộtthờigiandài.Tấtcảnhữngchứcquanmàôngđượcbổnhiệmđềukhôngtươngxứngvớiông.Thêmnữanhữngđứacontraicủaônglạithamlamtànbạo,quanliêu,tựdophóngtúng,dựavàouydanhquyềnthểcủaVũVănHộđãlàmnhữngviệchạinướchạidân.CaoTổChuVũđếxétthấybọnngườinhưVũVăn Hộ bạo ngược chuyên quyền ngoạ mạn, đã bí mật cùng với VệvươngVũVănTrựcbànbạctìmcáchtrừkhửVũVănHộ.NămThiênHoàthứ7 (572),ngày18 tháng3 thìVũVănHộ từĐồngchâu trởvềkinh sưTrườngAn.ChuVũđếđếnđiệnVănAn,saukhihộikiếnVũVănHộxongthìđưaVũVănHộđếnđiệnHàmNhânđểtriềukiếnHoàngtháihậu.Trướcđó hồi ở trong cung cấm, ChuVũ đế gặpVũVănHộ, thường phải chàotrước.MỗilầnbáiyếtTháihậu,VũVănHộđềuđượcTháihậuchỉchochỗngồi,cònChuVũđếthìphảiđứngởbêncạnhđểhầuhạ.NhưnglầnnàyVũVănHộmuốnvàobáikiếnHoàngtháihậu,ChuVũđếnóivớiông:"TínhtìnhHoàngtháihậurấtthấtthường,trướcđâytôiđãnhiềulầnkhuyêngián,

nhưngkhôngđượcHoàng tháihậuchấpnhận.Hômnayôngvào triềubáikiếntháihậu,mongrằngôngcũngkhuyêngiảichotháihậu”.ThếrồiChuVũđếrútởtrongngựcra"Tửucáo"giaochoVũVănHộ,nói:"Hãydùngbản"Tửucáo"nàyđểkhuyêngiánhoàngtháihậu".SaukhiVũVănHộvàođiệnHàmNhânbáikiếnhoàngtháihậu,liềntheoýchỉcủaChuVũđế,giở"Tửucáo"rađọcchohoàngtháihậunghe.ChưađọcxongthìChuVũđếvàVũVănUngtừphiasaudùngcáihốtngọctậpkíchVũVănHộ,VũVănHộkêulênđượcmộttiếngrồingãlănrađất.VũVănUnglạiralệnhchohoạnquanHàTuyềndùngngựđaochémchếtVũVănHộ.HàTuyềnkinhhoàngsợhãikhôngchémchếtVũVănHộ.Lúcđó,VệvươngVũVănTrựcđãnấpsẵnởtrongĐiệnxôngrachémchếtVũVănHộ. Thoạtđầu,khiChuVũđếchuẩnbịtrừkhửVũVănHộthìVươngQuĩ,VũVănThầnCử,VũVănHiếuBáv.v...đềutíchcựcthamdựvàoâmmưu này.Cái ngàymàVũVănHộ bị giết thì bọnVươngQuĩ đều ở bênngoài,cănbảnkhôngbiếtChuVũđếtựxửlýviệcVũVănHộ.SaukhiChuVũđếxửquyếtVũVănHộ,liềntriệutậpnhữngngườinhưCungbátrưởngTônLãmv.v...thôngbáochohọbiếttìnhhìnhcủaVũVănHộ.NgaylúcđóđãralệnhbắtcontraiVũVănHộ,trụquốcĐàmquốccôngVũVănHội,đạitướngDoanhquốccôngVũVănVănTrực,SùngnghiệpcôngVũVănTĩnh,ChinhbìnhcôngVũVănCanGiacùngcácngườikhácnhưVũVănCanCơ,VũVănCanQuang,VũVănCanUý,VũVănCanTổvàVũVănCanUyv.v...,đồngthờicũnggiếtluôncảnhữngngườinhưtrụquốcHầuphụchầuLongÂn,, em trai củaHầu phục hầuLongÂn là đại tướngVạnThọ, đạitướngLưuDũng,TưlụcdoãntrongngoàiphủCôngChính,ViênKiệt,ThiệnĐôhạđạiphuLýAnv.v...ởngaytrongcungđiện.TềvươngVũVănHiếnnóivớiChuVũđế:"LýAnxuấtthânlàsaidịch,anhtachỉlàmnhữngviệctrongnhàbếpmàthôi.Anhtakhôngcandựvàothờicuộcchínhtrị,khôngnênxửanhtatộitửhình.CaoTổChuVũđếVũVănUngnói:"Ôngkhôngbiếttìnhhìnhthựcsựởđây,việcHoàngđếChuThếTôngMinhbănghàlàdoLýAnđầuđộcmàchết”.Ngày19tháng3ChuVũđếhạchiếulấyThiênHoànămthứ7làmKiếnĐứcnguyênniên. Con trưởng của Vũ Văn Hộ là Vũ Căn Huấn lúc đó đang đảmnhiệmchức thíchsửBồchâu.Ngayđêmhômđó,ChuVũđếcử trụquốc,ViệtquốccôngVũVănThịnhđichuyênxađếnBồchâu,triệungayVũVănHuấnvềkinhsưnhậnlệnh.KhiVũVănHuấnđếnĐồngchâuthìbịhoàngđếgiếtchết.TấtcảnhữngngườithânthíchcùngcácđạithầnthântíncủaVũVănHộđềubịtriềuđìnhcáchchức.ContraicủaVũVănHộlàXươngthànhcôngVũVănThâmlúcđóđangđisứđếnĐộtQuyết,ChuVũđếcũngcử

KhaiphủVũVănĐứcmangtỉthưcủaHoàngđếđiđếnĐộtQuyếtđểgiếtchếtVũVănThâm.NămKiếnĐứcthứ3,ChuVũđếbanchiếu,ralệnhkhôiphụcnhữngchứctướccũcủaVũVănHộcùngcácconcủaông,phongchoVũVănHộthuỵhiệulà“Đãng"vàchocảitáng. Tuyểntự“Chuthư" Quyển11

YẾNVINH

Lờimởđầu -YếnVinh, tự làQuíCông, ngườiHoaÂmHoằngnông(naythuộctỉnhThiểmTây), là têngianthầnđộcácnổitiếngthờikỳDươngTuỳ,BắcChu.ChađẻcủaYếnVinhđãtừnglàmđạitướngcủachínhquyềnBắcChu.Chonênxuấtthântronggiađìnhvõthầnquântướng,YếnVinh rất có tài năng về quân sự, tính cách cũng cương cường, kiên nghị,nghiêmtúc.TừnhỏYếnVinhđãđitheoBắcChuVũđếVũVănUngtiếncông chính quyềnBắcTề.Do nhiều lần có công trong tác chiến cho nênđượcChuVũđếphongcholàmKhaiphủnghiđồngtamtư,rồiphongtướccônghuyệnCaoấp.SaukhiTuỳVănđếDươngKiênnắmquyềnthayChuKiếnTuỳ,YếnVinhlạiđượcthănglàmđạitướng,đãtừnggiữcácchứcvụthíchsửTấnchâu,TổngquảnThanhchâu,TổngquảnhànhquânvàTổngquảnUchâu,đượcTuỳVănđếDươngKiênrấtmựctinyêu.Song,YếnVinhbảntínhtànbạo,thờơlãnhđạm,tựkiêutựđại.KhinhậnchứcởcácvùngnhưThanhchâu,YếnVinhvôcùng tànbạo,dùngnghiêmhìnhđểquản lýđịaphương,khiếnchoquandânkhắpvùngaicũngphảisợ.YếnVinhxửtríquan lại vô cùng khốc liệt, thậm chí người vô tội cũng bị đánh đập nhụchình,hànhviynhưmộttênvôlại.TêngianthầnđộcáckhéttiếngthờinhàTuỳtênlàNguyênHoằngTựđượccửđếnUchâu,TuỳVănĐếMinhlệnhchoYếnVinhchiếucốôngta,nhưngYếnVinhcămgiậnbấtmãn,kiếmcớtrừngphạtNguyênHoằngTự, cuối cùngđãbắtông tagiamvàongục,bỏmặckhôngchoNguyênHoằngTựănuống.TìnhhìnhnàychođếnkhivợNguyênHoằngTựvềKinhtốcáovớiNgựtrạng,TuỳVănđếthânchinhđếnhỏiviệcnày,lúcđómớiđượccảithiện.ThờigianYếnVinhtạichứccònlợidụngnhữngcơhộiđituầntrađịaphươngđãcướpđoạtnhữngthiếunữxinhđẹpcủacácquan lạivànhândânđịaphươngđểgiandâm,hưởng lạc thú.Hắnthamlam,tànkhốc,nhamhiểm,bạongược.TrongthờinhàTuỳ,ôngtalàngườikhéttiếng.SaukhivợNguyênHoằngTựtốcáoYếnVinh,TuỳVănđế ra lệnh bắt tên gian thần đọc ác thối tha này vềKinh xử tội.HậuTuỳDươngKiênđãralệnhbanchếtchoYếnVinh. *** YếnVinh,TựlàQuíCông,ngườihuyệnHoằngnôngHoaâm(naythuộc tỉnhThiểmTây). Phị thân tên làYếnPhẩm, đã từng làm đại tướngdưới chính quyền Bắc Chu.YếnVinh là người có tính cách kiên cường,nghiêmkhắc,làngườicótàivõnghệ,trongtriềuđìnhBắcChuđãtừnglàm

nộithịthượngsĩ. YếnVinh đã từng tháp tùngChuVũ đếVũVănUng chinh phạtchínhquyềnBắcTề.VìcóchiếncôngnênđượcChuVũđếcửlàmKhaiphủnghiđồngtamtư,phongtướccônghuyệnCaoấp.SaukhiCaoTổTuỳVănđế lên ngôi,YếnVinh được cử làm đại tướng, được phong làmLạc tùngquậncông,rồithíchsửTấnchâu.YếnVinhtháptùngHàGianvươngDươngHoằng tiến côngĐộtQuyết.Do có công nên được thăng làmThượng trụquốc, điều lên làmTổng quảnThanh châu.Trong thời gian nhậm chức ởThanhchâu,YếnVinhđãtuyểnchọnmộtsốngườicósứckhoẻđểlàmngũbá,gặpnhữngquanlạiđãphạmsailầm,nhấtđịnhsẽbịtrakhảoácliệt,độngmột tí làđánhđậpnhụchình,ngườibịđánh thương tíchđầyngười, lòicảxươnggân.ThếlàbọnđạotặcởThanhchâutruyềntinnhauchuồnthẳng,víthếchonên trongvùngThanhchâukhôngcònxảy ranhữngvụcướpbócnữa.NhữngngườiởcácchâuhuyệnkhácđiquaThanhchâucũngsợYếnVinhynhưbọnđạotặcvậy,khôngdámnghỉchânởThanhchâunữa.HoàngđếthìrấttánthưởngYếnVinh.SauđóYếnVinhcóviệcvàotriềuyếtkiếnhoàngđế,hoàngđếđặcbiệtkhenngợivàban thưởngchoYếnVinh.YếnVinhmượn cớ làmẹ đã già, thỉnh cầu hoàng đế cho phép ông hàng nămđượcvàotriều.HoàngđếđồngýlờithỉnhcầucủaYếnVinh.KhiYếnVinhcáotừđểtrởvềThanhchâu,TuỳVănđếđãtổchứcyếntiệcởtrongcungđiệnđểtiễnchânYếnVinh,vàralệnhchocácvươngcôngđạithầnphảilàmthơngaytạichỗđểtặngchoYếnVinh. KhiTuỳVănđếthảophạttriềuđìnhnhàTrầnđãcửYếnVinhlàmTổngquảnhànhquâncủa triềuđìnhnhàTuỳ,chỉhuy thuỷquâncủa triềuđìnhnhàTuỳ từĐông tháivượtbiểnđánhvàoTháihồ, chiếmđượcquậnNgôcủatriềuđìnhnhàTrần.SaukhiquânTuỳcôngpháthànhĐandương,nhândânvùngđấtNgôcùngdựnglậpTúcHiếnlênlàmQuânvương,phátđộngbinh línhởTấnLăngngănchặnđạiquânnhàTuỳđịnh tiêudiệtnhàTrần,kếtquảbịVũVănThuậtđánhbại,TúcHiếnrútvềcốthủởThươngsơn.YếnVinh thống soái5000 tinhbinhquânđộinhàTuỳ truykích,TúcHiếnbạitrậnrútchạy,bịYếnVinhbắtsốnglàmtùbinh.CácvùngTấnlăng,Hộikêđềuđượcbìnhđịnh.YếnVinhđược cử làmKiểmhiệuTổngquảnDươngchâu,sauđó ít lâu lạiđượcthănglên làmHữuvũhầu tướngquân.KhiĐộtQuyếtquấynhiễuvùngbiêncươngmiềnBắc triềuđìnhnhàTuỳ,YếnVinhđượcbổnhiệmlàmTổngquảnhànhquân,dẫnquânđếnđồntrútạiUchâu.Saukhimẹôngquađời,YếnVinhtạmthờirờichứcvềbáotang.Đếnnămsau,YếnVinhđượctriềuđìnhcửlàmTổngquảnUchâu.

YếnVinhtínhtìnhnghiêmkhắc,bìnhthườngcũngrấtuynghiêm.Aitrôngthấyôngtacũngđềukinhhãi.LôthịởPhạmdươnglàhọlớnsĩtộcnhiềuđờiởvùngnày,YếnVinhđãbổnhiệmhọlàmquanlạisĩtốtđểlàmnhụchọLô.Khiôngtadùngroiđánhnhữngtuỳviênxungquanh,độngmộttílàđánhhàngnghìnroi,nhữngngườibịđánhđậpmáuchảyđầmđìa,mặcdùnhưvậyYếnVinhchẳngchútđoáihoài,vẫnungdungngồiuốngrượunhắm thịt như thường.Ông ta đã từng dẫn quân xuất hành, trên đườngđinhìn thấynhữngcâykinhmọcởbênđường liềnra lệnhcho taychânchặtđemvềlàmroiđểđánh,rồilôingườiralàmthínghiệm.Cóngườivanxinnói rằnganh takhôngcó tội tìnhgì,YếnVinh trả lời"Khôngsao, lầnnàyđánhanh,đểsaunàynếuanhphạmtộithìsẽmiễnchoanh!".Saunàyanhtaphạmmột tội nhỏ,YếnVinh vẫn trừng phạt anh ta.Người này nói: "Lầntrướctôiđãbịđánhđạp,ngàiđãhứalàsẽmiễnchotộichotôicơmà”.YếnVinhtrảlờinói:"Anhkhôngcótộithìcũngthôiđấy,nhưnghiệnnayanhlạiđangcótộicơmà!"Thếlàlạiđánhanhtamộttrậnnênthânnhưlầntrước. Mỗi lầnYếnVinhđi kiểm tra tuần sát địa phương trongphạmviquảnhạt,hễnghenói trongnhàquanlạihoặcnhândâncóvợhaycongáiđẹplàđingayvàonhàđó,lôingaynhữngngườiphụnữđẹpấyrahãmhiếp.YếnVinhthamlam,bạongược,phóngtúngcàngngàycàngtệhại.LúcđóNguyênHoằngTựcửđếnUchâu làm trưởngsử,ông ta sợYếnVinh làmnhục,đãkiênquyết từchối,khôngchịuđi làm trưởngsửUchâu.SaukhihoàngđếbiếtNguyênHoằngTựkhôngchịuđiUchâu,đãgửisáchthưriêngchoYếnVinh,lệnhchoôngta:"NếuNguyênHoằngTựphạmtội10trượngtrởlên,đềuphảitấubáovềtriềuđìnhtrước”.YếnVinhcămgiậnnói:"Tênnhãinhépnàydámchọc tức taư!"Thế làYếnVinhcửNguyênHoằngTựphụtráchgiámthukholươngthực,chỉcầnthiếumộtlaimộtlilàYếnVinhđãkiếmcớtrừngphạtôngta.Mỗilầnđánhtuykhôngđến10trượng,nhưngcókhimộtngàyNguyênHoằngTựbịđánhmấylần.Tìnhhìnhcứdiễnđidiễnlạinhưvậygầnmộtnămtrời, thùoángiữahaingườicàngngàycàngsâu, thế làYếnVinh bắt Nguyên Hoằng Tự giam vào ngục, ra lệnh cấmkhôngđượcchoôngtaăncơm.NguyênHoằngTựđóilả,đànhphảixéáora,lấysơbôngtrongđótẩmvàonướcnuốtvàobụng.Vợôngvềkinhvàotriềukêuoan,hoàngđếcửkhảocôngthịlangLưuSĩLonghoảtốcđếnUchâuđểtra xét việc này.LưuSĩLong điều tra xong, tấuminh rằngYếnVinh xácthựclàbạongượchậnđộc,rồicònthamô,dâmđãng.TriềuđìnhbènralệnhbắtYếnVinhvềKinhsư,rồibanlệnhchochết.TrướcđótrongphòngởcủaYếnVinhtựnhiênvôcớcórấtnhiềuấutrùngtừdướimặtđấtchuilên.Sauđóítlâu,YếnVinhđãchếtngaytạinơinhữngconấutrùngnàybòlên.Yến

VinhcómộtđứacontraitênlàYếnTuần. SaukhiYếnVinhbịgiết,NguyênHoằngTựlênthaylàmchínhvụUchâu.TrìnhđộtànkhốccủaôngnàycònvượtquácảYếnVinh.Mỗikhiôngtathẩmvấnvụánnào,thườngdùnggiấmđổvàomũingườiphạmtội,cókhicòndùngcunghình,làmchophạmnhânkhôngdámgiấudiếmđièugì.NhữnghànhviphạmphápởUchâugiảmhẳn.NhữngnămcuốiđờicủaTuỳVănđếNhânThọ,NguyênHoằngTựđượccửlàmMộccônggiám,phụtráchxâydựngphíaĐôngLạcdương. Tuyểntự“Tuỳthư" Quyển74

BÙIUẨN

BùiUẩnlàngườiHàĐông,huyệnVănHỉ.TổphụBùiChiBìnhlàVệtướngquântriềuđìnhnhàLương.ChaBùiUẩnlàBùiKỵlàquanthượngthư triềuđìnhnhàTrần,cùngbịchínhquyềnBắcChubắt làmtùbinhvớiNgôMinhTriệt,đượcphonglàmGianghạquậncông,sốngđướitriềunhàTuỳmườimấynămrồimớichết. BùiUẩntínhcáchminhbiện,cótàilàmquan.DướitriềuđạinhàTrần,ônggiữcácchứcvụnhưTrựccác tướngquânvàhuyện lệnhhuyệnHưngninh.BùiUẩntheochalàmviệcchotriềuđìnhnhàTuỳởGiangBắc,bímật thư từ vớiCaoTổTuỳVăn đế, nguyện làmnội ứng, tiêu diệt nhàTrần.ChođếnkhitriềuđìnhnhàTrầnbịnhàTuỳtiêudiệt,TuỳVănđếxemlạitoànbộcácsĩđạiphuởkhuvựcGiangNam,khixemđếntênBùiUẩn,TuỳVănđếchorằngBùiUẩnsớmđãcótâmnguyệnquihàng,nênđặccáchcholàmNghiđồngtamtư.TảphòTạCaoCảnhkhônghiểuchỉýcủahoàngđế,đãkhuyênTuỳVănđế:“BùiUẩnchẳngcócôngtíchgìđốivớiquốcgia,mà lại được ưu đãi hơn những người khác, thần thấy không thể như thếđược”.TuỳVănđếkhôngnghe lờikhuyêncủaCaoCảnh, lại cửBùiUẩnlàmThượngnghiđồng.CaoCảnh lạikhuyênngăn.TuỳVănđếnói: “BùiUẩncòncóthểthêmKhaiphủnữa”.ThếlàCaoCảnhkhôngdámnóigìnữa.Hômấy,BùiUẩnđượcTuỳVănđếphonglàmKhaiphủNghiđồngtamtư,buổi lễ được tổ chức long trọng, tặng phẩm rất hậu.Trong triều đình nhàTuỳ,BùiUẩnđã từnggiữcácchứcvụ thíchsửTườngchâu,TrựcchâuvàKhangchâu.Trongthờigiannàyôngrấtcóthanhdanhuyvọngởcácchâu. ĐạiNghiệpsơniên,quatấtcảnhữngcuộcthi,BùiUẩnđềuđứnghàngđầu,TuỳDạngđếnghenóithànhtíchchínhtrịcủaôngrất tốt,đãbổnhiệmônglàmTháithườngthiếukhanh.ThoạtđầuTuỳVănđếkhôngthíchkỹnghệthanhnhạc,lệnhchoNgưuHoằngchỉnhđốnâmnhạc.BùiUẩnđãtậphợpconemcácnhạcgiathànhlậptừnghộâmnhạc.Nhữngquanviêntừlục phẩm trở xuống được phong làm thái thường.Tổ chức truyền thụ âmnhạc, tăngcườngsốnhạccông lên tớihơnbavạnngười.TuỳDạngđếvôcùngphấnkhởi,đềbạtBùiUẩnlàmDânbộthịlang. Hồiđó,nhànướccònthựchiệnchínhsáchdânsốcủaCaoTổTuỳVănđế,cácchínhlệnhvàphápluậtcònđơnsơ,cóhiệntượnghộkhẩubịsailệchrấtnhiều.Cóngườiđãđến tuổi thànhđinh,nhưngcứkhaibáo làcònniênthiếu.Cóngườichưađếntuổilênlãođãđòigiảmmiễnthuếthân.Trong

thờigianlàmthíchsửởđịaphương,bìnhthườngBùiUẩnđãbiếtđượctìnhhìnhnày.ThếlàBùiUẩnđãđemnhữngtìnhhìnhthựctấubáolênhoàngđế,thỉnhcầukhikiểmtrahộkhẩutoànquốcthìkiểmtraluôncảđộtuổi.Nếunhưcómộtngườikhaibáosaithìquantưphảibịcáchchức,hươngchínhlýtrưởngđềubịđềubịlưuđàyđixa.NgoàiratriềuđìnhnhàTuỳcònchophépdânchúngtốgiáclẫnnhau.Nếungườinàotốgiácmộtngườiđànôngkhaibáokhôngthậtthìngườibịtốgiácphảicốngnạptôdịchchongườitốgiác.Nămđó,tứcnămĐạiNghiệpthứ5(609),theosổsáchcácquậnhuyệncó24vạn3nghìnngườiđếntuổitrángđinh,hộkhẩuđăngkýmớicó64vạn1500người.TuỳDạng đế lâm triều phê lãmvăn kiện, nói với văn võ bá quan:“Cácđờitrướckhôngcóngườitốt,nêndẫnđếntìnhtrạngngàynay.Nếugiờđâymanghộkhẩucủadânraxemxétnguyênnhântạisaođềuphùhợpvớithựctế,tamớithấyrằngđóhoàntoànlàdokếtquảcôngsứccủamộtmìnhBùiUẩn.Ngườixưanóirấthay:"Cóđượchiềnnhân,quốcgiacóthểđạitrị.Ngàynayđemrakiểmnghiệm,thấyquảlàrấtđúng”.Từđótrởđi,BùiUẩndầndầnđượcTuỳDạngđếhếtsứctínnhiệm,trọngdụng,vàbổnhiệmônglàmKinhtriệutántrịđểchữatrịchonhữngngườimắcsailầm,khuyếtđiểmnhỏbé,khiếnchoquanlạivàbìnhdânbátínhaicũngsợBùiUẩn. Saumộtthờigiankhôngdài,BùiUẩnlạiđượcđềbạtlàmNgựsửđạiphu,cùngvớiBùiCự,NguThếCơv.v...nắmmọicơmậtcủaquốcgia.BùiUẩnrấtgiỏivềviệcquansátnhansắcvàđóntrướctâmtưcủaTuỳDạngđế.NếuTuỳDạngđếmuốnđịnhtộichomộtđạithầnnàođó,BùiUẩnliềngiảng giải pháp luật nhà nước cho Tuỳ Dạng đế nghe, cố tình bịa đặt ranhữngtộidanhchovịđạithầnđó.NgượclạinếuTuỳDạngđếmuốnkhoandungchomộtngườinàođó,chodùngườiđócótrọngtội,đểlấylònghoàngđế,BùiUẩntìmcáchđểhoàngđếxửnhẹtộitheophápđiển,rồinhâncơhộiđóthabổngchohọ.TừđótrởđimọivụándùtodùnhỏcủanhànướcđềugiaochoBùiUấnxửlý.CácquanviêntrongHiếnbộđạilýkhôngaidámtranhcãivớiBùiUẩn,cầnphảithôngbáomọitìnhhìnhvớinguyênuỷrồisauđómớidámquyếtđịnhxửlý.BùiUẩncũngrấtnguỵbiện,hễnóiđếnpháplýlàôngtanóitrànggiangđạihải,thaothaobấttuyệt,tộinhẹhaytộinặngđềudomồmôngtanóiracả,phântíchrấtlàrõràng,khúctriết,rấtlàminhmẫn.Hồiđókhôngcóaicóthểđánhđổđượcôngta.SaukhiDươngHuyềnCảmgây sự tạo phản thất bại,TuỳDạngđế cửBùiUẩnđi tra xétđồng đảng củaDươngHuyềnCảm, ông nói vớiBùiUẩn: “DươngHuyềnCảmhôlênmộttiếnglàcócảchụcvạnngườiđitheoôngta.Điềuđónóilênrằng,ngườitaởtrênđờikhôngnênnhiều,ngườinhiềusẽtụtậpthànhcườngđạo.Nếukhôngtiêudiệthếtbọnđạotặcnàyđi,thìsaunàysẽkhôngcócách

nàođểcảnhcáohọđược.”.ChonênBùiUẩnđãdùnghìnhluậtnghiêmkhắcđểtrừngtrịbọnđồngđảngcủaDươngHuyềnCảm,ngườibịôngkếttộitửhìnhcótớimấyvạnngười,vàtấtcảđềubịtịchthugiasản.TuỳDạngđếlạirấttánthưởnghànhđộngbạongượccủaBùiUẩn,banthưởngchoBùiUẩn15ngườinôtì.TưKhangđạiphuTiếtĐạoHoànhvìxúcphạmđếnchỉýcủaTuỳDạngđếnênbịkhiểntrách.BùiUẩnbiếtlàTuỳDạngđếghétTiếtĐạoHoành,nênđãtấubáolênrằng:“TiếtĐạoHoànhlàngườicótàinăng,trướcđâyđãcócôngvớinướcnhà,ôngtakhôngcoiquânvương.ragì.Mỗikhihoàngđếbanbốmệnh lệnh,ông tađềudèmphachỉ trích,đùnđẩynhữngviệcxấuxachonhànước,âmmưugâynênnhững taihoạ.Nếunóivề tộidanhcủaôngta,hìnhnhưkhôngcógì,nhưngxétvềtâmđịacủaTiếtĐạoHoành,trênthựctếlàtộiphảnnghịch”.TuỳDạngđếnghexonggậtđầunói:“Rấtđúng,hồi cònnhỏ, trẫmvàconngườinàyđã từngxử sựnhiềuviệc,TiếtĐạoHoànhđềukhinhtrẫmlànhỏtuổi,ấutrĩ,vềhùavớiCaoCảnh,HàNhượcTrúcv.v...ởbênngoài lạmdụnguyquyền,họtựbiết làmìnhphạmtộilừadối.Mãisaukhitrẫmlênngôihoàngđế,tronglòngTiếtĐạoHoànhkhông trung thực,maysao trong thiênhạkhôngxảyraviệcgì lớn,ông takhôngcócơhộiđểtạophản.KhanhluậntộitiếtĐạoHoànhrấtphùhợpvớitâmýcủatrẫm”.ThếlàTuỳDạngđếhạlệnhxửtửTưkhangđạiphuTiếtĐạoHoành. TuỳDạngđếlạihỏiTôUyvềkếsáchchinhphạtLiêuĐông.TôUykhôngmuốnhoàngđếlạixuấtchinhmộtlầnnữamàmuốnchoTuỳDạngđếbiếtrằngtrongthiênhạđãcórấtnhiềuquânkhởinghĩacủanôngdân,liềnláu lỉnh trả lời rằng“HiệnnaychinhphạtLiêuĐông,chínhphủđãkhôngngừngxuấtbinh,nhưngnếubanbốsắclệnhânxáchonhữngkẻđạotặc,thìtựnhiênquốcgiacóthểcóđượcmấychụcvạnbinhlính,hoàngđếcửnôtặcởtrongquanvàLịchSơnPhi,TrươngKimXưngv.v..ởSơnđônglàthủlĩnhmộttổchứckhácthànhmộtchiđộiquânđội,xuấtpháttừconđườngLiêuTây, hơn chục vị thủ lĩnh quân khởi nghiã nông dân nhưMạnhNhượng,VươngBạcởvùngHàNamcũngđượccungCậpthuyềnbèđểhọtừSángHảivượtbiểnđichiếnđấu.Tấtnhiênhọrấtphấnkhởivềviệcnhànướcđạixá tội lỗichohọ,vàhọđã tranhnhau lậpcôngvớinhànước.TrongvòngmộtnămđãcóthểbìnhđịnhđượcCaolệ”.TuỳDạngđếrấtkhôngvuinói:“TrẫmtựxuấtchinhmàcũngkhôngđánhđượcCaolệ,thếmàlũchuộtấylạilàmđượcsao?"SaukhiTôUyđirồi,BùiUẩnnóivớiTuỳDạngđế:“Câunóiđóchẳngcóđạolýgìcả,trongthiênhạnàycónơinàonhiềuđạotặcnhưvậyđâu!"TuỳDạngđếtỉnhranói:“Cáilãonàyxảoquyệtthật,muốndùngđạotặcđểuyhiếptrẫm.Trẫmmuốnôngtacâmmiệng,nhưnglạicốkìmlại.

Conngườiấyquảthựclàgiỏi”.BùiUẩnhiểurõýtứcủahoàngđếnênsuiTrươngHànhBản thamtấu tội trạngcủaTôUy,TuỳDạngđếgiaoông tachoBùiUấn thẩmvấn,BùiUẩnxửTôUyvào tộichết.TuỳDạngđếnói:“TôUykhôngcamchịuchếtngayđâu”.Thếlàtriềuđìnhliềncáchchứcchacon,cháuchắt,bađờinhàTôUykhôngcholàmviệcnữa. BùiUẩncònmuốnmở rộngquyền thế củamìnhhơnnữa,ông taliềnbảoNguThếCơtấuthỉnhTuỳDạngđếcáchchứchơn100viênngựsửtừTưkhangthíchsửtrởxuống.ThếlàBùiUẩnchiêunạpgiannhân,câukếtvớinhau,lậpthànhTửđảng.Trongquậnhuyệncóviênquanlạinàokhôngdựavàohọ, bọnBùiUẩn liềnđảkíchngầm.Hồiđó cónhiềuviệc lớnvềquânsựnhưviệcđộngviênquânđội,trấnthủKinhđô,buônbánvớicácdântộcthiểusốvùngbiêncươngnướcChu,triềuđìnhđềugiaochongựsửtheodõi,giámsát.NhữngngườithânthuộccủaBùiUẩnđượccàikhắpcácnơiquantrọngtrongcácquậnhuyệntrongtoànquốc,TuỳDạngđếnhưbịngồitronghũnút.DocócônglaotrongchiếndịchthảophạtLiêuđông,BùiUẩnđượcTuỳDạngđếphonglàmNgânthanhquanglụcđạiphu. MãichotớikhiTưmãĐứcKhamdấybinhlàmloạn,GiangdươngtrưởngquanTrươngHuệChiêungàyđêmhoả tốcvềbáocáo.BùiUẩnvàTrươngHụêChiêucùngthươnglượngđôíosách,chuẩnbịmệnhlệnhgiảcủahoàngđếtrưngtậpdânbinhtrongcácthànhquách,thunạpcácnghịchđảngở bên ngoài nhưVũVănHoá, điều động vệ binh củaVũLâm điện, pháiPhạmPhúLầuv.v...từTâyuyểntiếnvào,xửlýLươngcôngTiêuCựvàYếnvương, chặn đường cứu viện của Tuỳ Dạng đế. Sau khi bọn chúng mưuhoạchxong,BùiUẩncửngườiđếngặpNguThếCơ thôngbáo tinTưmãĐứcKhamsẽlàmloạn,NguThếCơnghingờtìnhhìnhmàôngtanóikhôngxácthực,ápchếkếhoạchcủaBùiUẩn.Mộtlátsau,TưmãĐứcKhamkhởibinh làmloạn,BùiUẩn thởdàinói:“ĐãmưuhoạchvớiPhan lang,khôngngờlạilỡmấtviệclớncủangườita”.ThếlàBùiUẩnbịquânđộichínhbiếnxửtử.ContraiBùiUẩnlàBùiÂmđanglàmThượngliêntrựctrưởngcũngbịngườitaxửtửtrongngàyhômấy. Tuyểntự“Tuỳthư" Quyển67

DƯƠNGHUYỀNCẢM

DươngHuyềnCảmlàcontraiĐạitưđồDươngTốthuộctriềuđạinhàTuỳ.DươngHuyềnCảmmặtmũikhôingô,thânhìnhhùngtráng,cóbộria rất đẹp. Hồi còn nhỏ lớn lên không thuận lắm, nhiều người nói rằngDươngHuyềnCảmcóvẻhơiđần.Mỗilầngặpcảnhnhưvậy,chacủaDươngHuyềnCảmlàDươngTốlạinóivớinhữngngườithâncận:“Thằngcontrainàycủa tôikhôngđầnđâu”.DươngHuyềnCảmlớn lên thànhngười thíchđọcsách,cưỡingựa,bắncung.Dựavàoquâncôngcủaôngbố,chứcquancủaDươngHuyềnCảmcũnglênđếntrụquốc.Cũngnhưcha,DươngHuyềnCảmcũngđượcphonghàmnhịphẩm.Mỗikhicóhộinghịtriềuđình,DươngHuyền Cảm được ngồi ngang hàng cùng cha. Sau đó Tuỳ Văn đế giángDươngHuyềnCảmxuốngmộtcấp,DươngHuyềnCảmbáitạCaoTổhoàngđế:“Khôngngờhoàngđếbệhạlạiyêumếnthầntửnhưvậy,xinchophéptạicôngđìnhtỏlòngkínhmộcủacánhânthần".ThoạtđầuDươngHuyềnCảmđượcbổnhiệmlàmthíchsửSínhchâu.Saukhiđếnnhậnchức,DươngHuyềnCảmbímậtbốtrítaychânthântín,theodõixemcácquanlạicólàmtrònchứctráchhaykhông.Nhữngquanviênnàocóthànhtíchtốthoặccóngườinàothamô,chodùchỉlàrấtnhỏ,DươngHuyềnCảmcũngcầnphảibiết,nên thườngxuyênvạch trầnnhữngsựviệcnày ra.Cácquan lạiSínhchâukhôngaidámgiấudiếmlừagạt.ChonêncácquandânbátínhcảmộtvùngSínhchâuđềutônkínhbáiphụcông.Mọingườiđềucùngcatụngtàicán của Dương Huyền Cảm. Sau này Dương Huyền Cảm chuyên nhiệmthích sửTốngchâu.Saukhiôngbố làDươngTốquađời,DươngHUyềnCảm tạmnghỉvềchịu tang.Sauhơnmộtnăm,ông lạiđược triềuđìnhbổnhiệm làmHồngLôkhanh, đượcphong tướcvịSởquốc công, đượcđiềulàmLễbộ thượng thư.TínhcáchDươngHuyềnCảm tuykiêu căng,ngạomạn,nhưngôngrấtthíchvănhọc.Chonênchidanhchisĩ trongkhắpbốnbiểnđâsốđềutụtậpvềnơiông. DươngHuyềnCảm tự cho rằng gia tộc ông được hiển hách, phúquí,mọingườitônsùng,rấtcóuyvọngtrongthiênhạ.Còncácvănquan,võtướng trong triều đại đa số đều là thuộc hạ của chaDươngTố.Ông cũngthấykỷcươngcủatriềuđìnhngàycàngbạihoại,hoàngđếcàngngayfcàngnghikỵông,tronglòngôngrấtkhôngyênổn,thếlàDươngHuyềnCảmliênhợpvớicácemtraibímậtlậpnưuphếtrừTuỳDạngđế.,cảilậpTầnvươngDươngHạolênlàmhoàngđế.MãichođếnkhiDươngHuyềnCảmtháptùngTuỳDạngđếđichinhphạtThổCốcHồn,hồiquânđếnĐạiđấubạtcốcthì

nhữngsĩquanđitheoDạngđếrấtbốirối.DươngHuyềnCảmchuẩnbịtậpkíchhànhcungnơiởcủaTuỳDạngđế.ÔngchúruộtlàDươngThậnnóivớiDươngHuyềnCảm:“Hiệnnaynhânsĩcòntônsùnghoàngđế,quốcgiachưacóbốily,quốcgiacũngchưacóchiếnsựgì,hiệnnaycònchưaphảilúcđồmưuTuỳDạngđế.“ThếlàDươngHuyềnCảmđìnhchỉngayhànhđộng. LúcđóTuỳDạngđếhuyđộng toànbộ lực lượnggâychiến tranhxâmlược,rấtthíchchinhphạtquânsự,DươngHuyềnCảmmuốnđốilậpvớiuydanhcủamình,đãbímậtđitìmcáctướnglĩnh.Ôngkểlểhếtchiếntíchnọđếnchiếntíchkia,cùngnhữnglờihứahẹnvớiBinhbộthượngthưDoạnVănChấn.đoạnVănChấnkểlạichoTuỳDạngđếnghe.TuỳDạngđếrấttánthưởngDươngHuyềnCảm,nênđãnóivớicácđạithầnxungquanh:“Trẫmnghenóitrongcửatướngnhấtđịnhsẽxuấthiệnhổtướng.Trongtướngphủkhẳngđịnhsẽxuấthiệnhiềntướng.Xemracâunóiđóchẳngsaitínào”.ThếlàTuỳDạngđếbanthưởngchoDươngHuyềnCảmmộtnghìnsúcgấm,lễbanthưởngchoôngcàngthêmlongtrọng,từđótrởđiDươngHuyềnCảmđượccandựmọicôngviệclớncủatriềuchính. Khi Tuỳ Dạng đế xuất binh chinh phạt Liêu Đông đã bổ nhiệmDươngHuyềnCảmlàmtướngởLêDương,phụtráchcôngtácvậntải.Thờikỳnày,bàndânthiênhạrấtkhổvìtệlaodịchvàbóclộtcủatriềuđình,lòngngườirốiloạn.ThếlàDươngHuyềnCảmcùngvớicácôngnhưVũbônlangtướngVươngTrọngBá,CậpquậntántrịTriệuHoàiNghĩav.v...bímậtbànbạc,âmmưulàmchođạiquândoTuỳDạngđếthốngsoáibịthiếuđói,cốýtrìhoãnviệcvậnchuyểnlươngthực,khôngđưađếnkịpthời.DođóđạiquâncủanhàTuỳvìthiếulươngthựcphảiđọnglại,khôngcócáchnàoxuấtbinhđúnggiờđược.TuỳDạngđếquởtráchDươngHuyềnCảmcungứngquânnhuchậmtrễ,pháiquansứlênđốcthúcDươngHuyềnCảm.DươngHuyềnCảmcôngkhainói:"Trênđườngthuỷbọncườngđạorấtđông,thuyềnlươngthựckhôngthểkhôngdừnglạiđểCậpphát".EmtraicủaônglàVũbônlangtướngDươngHuyềnTung,Ưngdương lang tướngDươngVạnThạccùngTuỳDạngđếxuấtchinhđếnLiêuđông,DươngHuyềnCảmbímậtcửngườiđigọihainàytrởvề.LúcđóquântướngnhàTuỳdẫnthuỷquântừĐôngtháivượt biển, tiến vào thànhBình hoài, nhưng cánh quân này vẫn chưa xuấtphát.DươngHuyềnCảmkhôngcóquânđộiđểđiềuđộng,chonênđãcửgianôcủamìnhnguỵtrangthànhsứgiảtừPhươngĐôngđếnrồitổchứcchốnglạitriềuđình.ThếlàDươngHuyềnCảmtiếnvàothànhphốhuyệnLêdương,đóngchặtcổngthành,lùngbắttấtcảđànông,éphọphảinhậpngúlàmlính.DươngHuyềnCảmhạlệnhmởkhophủlấyravảibuồmđểlàmmâugiáp,bổnhiệmcácquan lại, tất cảđều theochếđộcũcủa thờikỳTuỳVănđế.

TiếpđóDươngHuyềnCảmgửibàihịchchocácquậnhuyệnxungquanhLêdương, núp dưới lá cờ thảo phạtLai hộ nhi để các quận huyện khởi binhhưởngứngôngta,cùngđếntậpkếtvớiquânđộicủaôngởkholươngđịaphương.DươngHuyềnCảmbổnhiệmUýnguyênvụbảnhuyệnĐôngquanglàmthíchsửLêchâu,bổnhiệmTriệuHoàiNghĩalàmthíchsửVệchâu,bổnhiệmĐườngHuy,chủbạquậnHànộilàmthíchsửHoàichâu.ÔngcótớihơnmộtvạnbinhlínhđểtậpkíchLạcdương.SaukhiĐườngHuyđếnquậnHànội,vộiđếnphíađôngLạcdươngthôngbáotintứcDươngHuyềnCảmkhởibinhlàmphản.ViệtvươngDươngĐồng,DânbộthượngthưPhànTửCáiv.v...nghenóivậythìrấtsợhãi, tậpkếtquânlínhtiếnhànhphòngthủ.DânchúnghuyệnTuvũđãngoancườngcốthủởLâmthanhquan.QuânđộicủaDươngHuyềnCảmkhôngcócáchnàovượtsôngđược,đànhphảivượtsôngHoànghàởphíaNamquậnCập.NgườihưởngứngDươngHuyềnCảmđếnđôngnhưđichợ.Saumấyngày,DươngHuyềnCảmđóngquânởphíangoài côngThượng xuân thành phố Lạc dương, tổng số binh lính có đếnmườimấyvạnngười.PhànTửCáicửHànamtántrịBùiHoằngSáchdẫnquânđichốnglạiDươngHuyềnCảm,kếtquảBùiHoằngSáchtácchiếnthấtbại.CáccụphụlãonôngthônhaibênbờTriềnthuỷvàLạcthuỷnônứcđemtặng rượu, thịt để biểu thị chúc mừng. Dương Huyền Cảm đóng quân ởThượngthưtỉnh,mỗilầntuyênthệtrướckhixuấtquân,ôngtađềunóitrướcmọingười:“Tôi,DươngHuyềnCảmlàmộtThượngtrụquốc,giasảncótớicảvạnlạngvàng,đạtđượchàohoaphúquí,trừnhữngcáiđórachẳngcòngìđểmà theođuổinữa.Ngàynaysởdĩ tôibấtchấpmọihiểmnguy,phágiadiệttộckhởibinhchốnglạinhàTuỳ,chínhlàvísinhmệnhcủanhaandânbátínhđóthôi”.Mọingườingheôngtanóivôcùngcảmđộng.MỗingàycótớimấynghìnngườikéođếnViênmônđểxinđiđánhtrậnlậpcông. TuỳtriềuhìnhbộthượngthưVệHuyềnchỉhuyhàngvạnquânlính,từQuan trungđông tăngviện chohướngđông thànhLạcdương.HơnhaivạnbộbinhvàkỵbinhcủaôngvượtsôngLộcthuỷvàGiánthuỷđikhiêuchiếnquânđộicủDươngHuyềnCảm.DươngHuyềnCảmcốtìnhlàmravẻthấtbạibỏchạy.VệHuyềnchỉhuyquânTuỳtruykích.DươngHuyềnCảmchophụcbinhbốnmặt.BộđộiphíatrướccủaquânTuỳđãbịtiêudiệtsạchsànhsanh.MấyngàysauVệHuyềnlạigiaochiếnvớiDươngHuyềnCảm.Saukhihaibênđánhgiáplácà,DươngHuyềnCảmchomộtngườigiảvờhôlớn: “Quan quân nhà Tuỳ đã bắt sống được DươngHuyền Cảm!" Thế làquânđộicủaVệHuyềncớphầnlơlà.LúcđóDươngHuyềnCảmtựmìnhchỉhuymấynghìnkỵbinhthừacơxônglêngiếtđịch,làmchoquânTuỳđạibại.VệHuyềndẫnhơntámnghìnbinhlínhbạitrậnthấtthểutrởvề.Dương

HuyềnCảmthânhìnhlựclưỡng,mỗilầntácchiếnđềutaycầmtrườngmâu,đi đầu quân sĩ, hò hét vang trời. Cảnh tượng như vậy không ai là khôngkhiếp sợ. Dư luận lúc đó ví Dương Huyền Cảm như HạngVũ thời xưa.NgoàiraDươngHuyềnCảmcònrấtagiỏiquyềnthuật,cótàianủiquânđội,chonêntấtcảbinhsĩđềutựnguyệnxonglêntửchiếnvìôngta.ChínhvìvậymàkhôngmộtlầnnáoDươngHuyềnCảmchỉhuychiếnđấumàkhôngthắnglợi.QuânđộicủaVệHuyềncàngngàycàngcùngquẫn.Quânlươngđãcạn,ông tađànhphải tậpkếtbộđội,chuẩnbị tiếnhànhmột trậnquyếtchiến vớiDươngHuyềnCảm tạimặt trậnBắcManhbố.Trongvòngmộtngày, hai bêngiao chiến có tớimườimấyđợt.Em trai củaDươngHuyềnCảmlàDươngHuyềnĐìnhtrongmộttrậntácchiếnđãbịtrúngtênhysinh.LúcđóDươngHuyềnCảmmớitạmchobộđộirútlui.PhànTửCáilạipháiquân đội đi đánh Thượng thư tỉnh, giết chết mấy trăm tên tướng sĩ củaDươngHuyềnCảm. TuỳDạngđếcửVũbônlangtướngTrầnLăngđiđánhpháthànhLêdươngdoNguyênVụBảnphòngthủ.VũVệtướngquânKhuấtĐộtThôngthì đóng quân ởHà dương, tả dực vệ đại tướng quânVũVănThuật xuấtquântiếntheo.HữuKiêuVệđạitướngquânLaiHộNhicũngcửquânđộiđénchiviện.DươngHuyềnCảmđếnDânbộthượngthưgặpLýTửHùngxincầuviện.LýTửHùngtrảlời:“KhuấtĐộtThôngtinhthôngbinhpháp,nắmvữngquânsự,nếuông tavượtqua sôngHoànghà, thì thắngbại củachiếntranhkhómànóitrướcđược.Ôngchẳngcầnphảichiaquânrađốiphóvớihọnữa.KhuấtĐộtThôngkhôngthểvượtsôngHoàngHà,thếthìPhànTửCái,VệHuyềnsẽmấtđiviệntrợ”.DươngHuyềnCảmnhạnthấyLýTửHùngnóirấtđúng,địnhphânchiabinhlínhđichốnglạiKhuấtĐộtThông.PhànTửCáibiếtđượcmưukếcủaDươngHuyềnCảm,nhiềulầnchoquânđiquấynhiễudoanhtrạicủaDươngHuyềnCảm,khiếnchoDươngHuyềnCảmkhôngbiếtcáchnàomàphânchiabinhlínhđược.KếtquảtướngTuỳKhuấtĐộtThôngdẫnquânvượtquasôngHoànghà,đóngquânởPhálăng,DươngHuyềnCảmbịquânTuỳéphaibên.ởphíaTâythìphảichốngcựvớiquâncủaVệHuyền,ởphíađongthìphảiđốiphóvớiquâncủaKhuấtĐộtThông.PhànTửCáilạixuấtquâncôngkíchtừphíathànhLạcdương.Thếlàhaibêntriểnkhaiđạichiến.QuâncủaDươngHuyềnCảmnhiềulầnbịthấtbạiởphíaBắc,DươngHuyềnCảmlạixinLýTửHùngbàymưuđốiphó,LýTửHùngnói: “Quanquân tăngviệnchophíaĐôngLạcdươngđã lục tụckéođén.Quânđộicủachúngtanhiềulầntácchiếnbấtlợi,khôngthểởlâuởvùngnàyđược.Chibằngôngtrựctiếpcầmquânđọtnhậpvàotrongquan,mởkholươngVĩnhPhongcứutếchođồngbàonghèođóithìcóthểdẹpyên

đượckhuvực tamphụ.Nhưvậy chúng ta chiếmcứđựckhophủcủanhàTuỳ,hướngvềphíađôngmàtranhdânvớiquânđịch.Đócũnglàthànhtựucủanghiệpbávương”.ĐúnglúcđóthìcórấtnhiềungườihọDươngởHoadương đến xin dẫn đường chỉ lối choDươngHuyềnCảm.Thế làDươngHuyềnCảmkhôngbaovâyphíađôngLạcdươngnữa,chuyểnsangphíaTâymưuđồchiếmlấyQuantrung,ôngtacòntuyêntruyềnrangoàirằng:“TôiđãđánhchiếmđượcphíaĐôngLạcdươngrồi.BâygiờtôicầnchiếmđượcQuanTây.NhữngngườinhưVũVănThuậtv.v...chỉhuycáccánhquântrêncáclộđuổitheosau.KhiDươngHuyềnCảmđênHoằngnôngcung,cáccụphụ lão ra ngăn cản Dương Huyền Cảm tiến binh, nói với ông ta rằng:“Trongcungthànhtrốngrỗng,trongđóchứarấtnhiểulươngthực,đánhvàothìsẽlấyrađượcmộtcáchdễdàng.Saunàycóthểcắtđứtnguồnlươngthựccủađịch.Nếurútluicũngcóthểcắtvùngnàyra.DươngHuyềnCảmnghexongcảmthấyhọnóicólý,nênhoãnviệcđánhthành,suốtbangàyđêmliềnkhôngđánhchiếmcungthành.Lúcđóquanquânđuổitheosaucũngđãđén.DươnghuyềnCảmtiếnvềphíaTây,đếnVănHương,lênđếnBànđậu,bàibinhbốtrậnđến50dặm,vừađánhvớiquânđộinhàTuỳvừarútlui.Trongvòngcómộtngàymà thuađếnba trận.SauđóDươngHuyềnCảmlạibàibinhbốtrậnởĐổngĐỗNguyên,tướngTuỳchỉhuycáclộquânquanxônglên tập kích.DươngHuyềnCảmbị đánh cho đại bại,mộtmình cùng vớimườimấytênkỵbinhchạytrốnvàorừng,chuẩnbịtiếnlênphíatrước.KỵbinhquânTuỳtruyđuổi,DươngHuyềnCảmtráchmắnghọ,quanquânđềuvì sợ hãimàquayvề.Trong cơnquẫnbách. đếnĐoạn lưmậu thìDươngHuyềnCảmvàemtrailàDươngTíchThiệnđibộ.Ôngbiếtrằngmìnhchắcchắnsẽbịbắt,liềnnóivớiDươngTíchThiện:“Hiệnnaykhởisựđãthấtbạirồi.Anhkhôngthểđểngườikháclàmnhục.Bâygiờemcóthểgiếtanhđi”.DươngTíchThiệnđànhphảirútdaogiếtchếtanhmình,sauđóthìtựsát,kếtquảlàkhôngchết,sauđóbịquânTuỳtruykíchbắtđược.DươngTíchThiệncùngvớicáiđầucủaDươngHuyềnCảmđượcđưađếnnơiởcủahoàngđế.Triều đình nhà Tuỳ băm thây hai người bêu ngopài chợ phía Đông Lạcdương3ngàyliền,sauđóthìđemthiêu.NhữngngườiđitheoDươnghuyềnCảm làm khởi nghĩa đều bị dep yên. Em trai của ông là Dương HuyềnThưởng làm thái thú quận Nghĩa dương đang muốn đi đến chỗ DươngHuyềnCảmthìbịquậnthừaChuHuyềnNgọcgiếtchết.EmtraicủaDươngHuyềnTunglàDươngVạnThạctừnơiởcủaTuỳDạngđế trốnvề,khiđiquaCaodương,ngủtạitrạmchuyểnthưthìbịquânlínhquậnHứahoabắtgiamvàgiếtDươngVạnThạcởhuyệnTrướng.EmtraicủadươngVạnThạclàDươngDânHànhlàmTriềuthỉnhđạiphutrongtriềuđìnhnhàTuỳ,cũngbịchặtđầutạiTrườngAn,rồibịcắmtrêncọcbêugiữachợ.Cáccôngkhanh

triềuđìnhnhàTuỳthỉnhcầuđổihọcủaDươngHuyềnCảmthànhhọHiêu.TuỳDạngđếhạchiếuđồngýlờitấuthỉnhcủahọ. Thoạt đầu, khiDươngHuyềnCảm bao vây tấn côngmiềnĐongLạcdương,thìHànTướngQuốc,ngườiquậnLươngcừquânđộiđihưởngứngcuộckhởinghĩacủaDươngHuyềnCảm.DươngHuyềnCảmbổnhiệmônglàmNguyênsoáiđạoHànam.Trongvòngmộttháng,độiquâncủaHàntướngquốcpháttriểnlênđếnmườimấyvạnngười,côngthành,đánhhuyện,thế lực cực đại. Khi ông tấn công đếnThànhNương thì được tinDươngHuyềnCảm thất bại, quân lính dần dần tẩu tán đi các nơi.Bản thânHànTướngQuốc thìbịquan lại triềuđìnhnhàTuỳbắtgiam, rồi chémđầu tạimiềnĐôngLạcdương. Tuyểntự“Tuỳthư" Quyển70

VƯƠNGTHẾSUNG

VươngThếSung,tựlàHànhMãn,gốclàngườivùngTâyvực.Tổphụcủaông làChiĐồiChấn từTâyvựcchuyểnđếncư trúởTânphong.SaukhiChiĐồiChấnquađời,vợôngcòntrẻtênThủQuảđãsốngchungvớiNghiđồngVươngXánởbênngoài,sinhđượcmộtđứacontênlàVươngQuỳnh.ThếlàVươngXánlấybàtalàmvợlẽ.Chaônghồinhỏsốngcôdộc,theomẹtáigiávớiVươngXán.VươngXánrấtthíchcậubénàynênđãnuôidưỡng,dođómàđổihọthànhhọVương.ÔngđãtừnglàmTrưởngsửHoàichâu,Biệnchâu.TócVươngThếSungxoăn tít, tiếngnóinhư tiếngsói, làngườihaynghingờ,giangiảo,đãtừngđọcquamộtsốsách,nhấtlànhữngsách về binh pháp, hiểu được phương thuật qui sách để bói toán tốtxấu,nhưngôngchưahềnóiđiềunàyravớingườinào. TrongnhữngnămTuỳVănđếtrịvì,VươngThếSungđảmnhiệmchứcTảdựcvệ.Sauvì có công trongquânđội nênđược thăng làmNghiđồng,rổichuyểnthànhBinhbộviênngoại.VươngThếSungrất thạoviệclàm tấu sớ, nắmđược pháp luật quốc gia, đồng thời có tài văn nghệ, biếtchiềulòngngười.Cókhigặpngườiphảnbáclại,VươngThếSungkhéochốicãi, ăn nói đanh thép, tuymọi người đều biết rằngVươngThế Sung sai,nhưngkhôngsaobắtbẻôngtađược,dođómàmopikngườiđềunóiVươngThếSungrấtkhéobiệnluận. TrongthờikỳTuỳDạngđếtrịvì,VươngThếSungđượcđềbạtlênđếnchứcGiangđôquậnthừa.HồiđóDạngđếđituầnsátnhiềulầnởGiangđô,VươngThếSung rấtgiỏiquansátnétmặtđốiphươngnênđãnịnhbợTuỳDạngđế.MỗilầnVươngThếSungvàocungtấubáo,TuỳDạngđếđềucangợiông,dođómàVươngThếSungtừchứcquậnthừaGiangđôthănglênchứcGiangđôcunggiám,thếlàVươngThếSungchotrangtríđiêukhắclầu đình, đào đắp hào hồ, ngầm tấu báo những địa phương cống nạp lênhoàng đế những vàng bạc châu báu, những của quí hiếm, dođómàTuỳDạngđếcàngsùngáiVươngThếSunghơn. NămĐạiNghiệp thứ8(612), trongnộibộ triềuđìnhnhàTuỳbắtđầuhỗnloạn.TronglòngVươngThếSungthìvuimừng,ôngtabímậtkếtnốivớinhữngnhàgiàucó,giaodurộngrãi, thuphụclươngtâmhọ.Nhândân vùngGiangHoài bình dị chất phác đã giúp đỡ bọn đạo tặcmà phầnđônglàphạmpháp,nhiềungườiđángbịbỏtù.VươngThếSungđãviphạmphápluật thảhếtchúngrađểtừđómàgâyđượcuytínchocánhânmình.

MãichođếnsaukhiDươngHuyềnCảmtạophản,ChuNhiếp,nhânsĩngườiNgô,QuảnSùng,ngườiTấnlăngđãkhởibinhhưởngứng,tựxưnglàtướngquân,trongtaycómấychụcvạnbinhlính.TuỳDạngđếcửtướngquânThổVạnTự,NgưCụLađitrấnáp,nhưngkhôngcócáchnàotiêudiệtđượchọ.VươngThếSungchiêumộhơnmộtvạnngườiGiangđô,nhiềulầnđánhbạihọ.Mỗikhichiếnđấuthắnglợi,VươngThếSungđềuquitấtcảcônglaochocáctướngsĩ,tấtcảchiếnlợiphẩmthuđượcđềuđemchiachohọ,bảnthânVươngThếSungkhônglấymộtthứgì.Dođó,mọingườitranhnhaulàmhếtsứcminhvìVươngThếSung,lậpnhữngchiếncôngcaonhất. NămĐạiNghiệp thứ10(614),MãnhNhượng, thủ lĩnhquânkhởinghĩanôngdâncủaquậnTề,từdãynúiTrườngBạchđãđemquântấncôngcácquậnhuyệnxungquanh,đánhchođếntậnhuyệnHudi,cótrongtayhơn10vạnquân.VươngThếSungchỉhuyquânđộitiếnhànhchốngcự,ôngtadùngcáclãobinhởphíatrướcđểtỏrarănglựclượngrấtyếuớt,cốthủởnúiĐô lương, bố trí 5 đạo quân cản đường, tranh giành với quân khởi nghĩa,nhưngkhônggiaochiến.Sauđó thừacơquânđội củaMãnhNhượngmệtmỏi, lơ là, lỏng lẻo đã thúc quân tấn côngmãnh liệt, đánh cho quân khởingizx đại bại, thừa thắng tiêu diệt bộ đội khởi nghĩa.MãnhNhượng đemtheomấychụckỵbinhchạychốn.Trongchiếndịchnày,VươngThếSsungđãtiêudiệthơnmộtvạnquânđịch,thutoànbộsúcvậtvàquântrangquânbị.TuỳDạngđếnhậnthấyVươngThếSungcótàimưulượccủavị tướngsoái,bắtđầuđểchoVươngThếSungcầmquân,thảophạtcácbộphậncủađội quân khởi nghĩa nông dân, trận nào cũng toàn thắng. Song tính cáchVươngThếSungrấtsảoquyệt,hưnguỵ,bềngoàicóvẻlươngthiện,cóthểchịukhổđểgâyđượcthanhdanh. NămĐạiNghiệp thứ 11 (615), quân độiĐộtQuyết bao vâyTuỳDạngđếởNhạnmôn.VươngThếSungđộngviêntoànbộquânđộiởGiangđô chuẩn bịi tiến vào Nhạnmôn cứu viện. Trong doanh trại,VươngThếSung ôm đầu khóc lóc thảm thiết, suốt đêm không cởi áo giáp, nằm trênđống cỏ. Sau khi Tuỳ Dạng đế nghe được tin tức như vậy, vẫn tưởng làVươngThếSungáihộmình,nêncàngtínnhiệmVươngThếSunghơn. NămĐạiNghiệp thứ 12 (616),VươngThế Sung được thăng lênlàmThôngthủGiangđô.HồiđóCáchKhiêm,ngườivùngYếmthứđãtậphợpquânkhởinghĩađượcmấynăm,cótớimườimấyvạnngười,đóngquânởtronghangĐậutử.VươngThếSsungchỉhuyquânđộiđánhtanquâncủaCách Khiêm, giết chêt Cách Khiêm, làm cho quân khởi nghĩa nông dânkhiếp sợ, tiếp đó ông lại tấn công Lư Minh Nguyệt, làm cho Lư Minh

Nguyệt đại bại ởNamdương, tiêudiệtmấyvạnquânđối phương, bắt rấtnhiều tùbinh.SaukhiVươngThếSung trởvềGiangđô,TuỳDạngđếvôcùngphấnkhởi,tựtayrótrượumừngVươngThếSung.LúcđóVươngThếSunglạibiếtrằngTuỳDạngđếrấtthíchcongáiđẹpliềntâurằngnhiềucongáiđẹpởvùngGianghoàirấtmuốnvàocungđểđượchầuhạcungđình,chỉvìkhôngcócơhộiđểtựvàohầuhạhoàngđế.TuỳDạngđếnghevậythìrấthoanhỉ,bímậtđểchoVươngThếSungđưaôngtađixemmặtcáccôgái.Tấtcảnhữngcôgáicósắcđẹp,đoantrangvàphùhợpvới tướngphápthìđềuđượctặngnhữngvậtphẩmởtrongkhocủatriềuđìnhvànhữngvậtcốngcủacácđịaphươnglàmđồsínhlễvàđượcthunạpvàocung.Vìthếchonêntiềnphítổnkhôngthểnàotínhnổi,trongsổsáchchỉghilàhoàngđếdùngvào việc đặc biệtmà không dámghi sự thật.TuỳDạng đế đã tuyển chọnnhững cô gái đẹpmàmình vừa ý rồi ban thưởng rất hậu choVươngThếSung.CócôkhôngđượctuyểnthìchoVươngThếSung.SauđóTuỳđếđểchoVươngThếSungđưanhữngcôgáinày lên thuyềnchởvềĐôngkinh.Docócuộckhởinghĩacủanôngdân,hồiđóđườngxãbịtắcnghẽn,vìphảiphụcdịchgiankhổnêncácquan lạiđã làmchonhữngcon thuyềnnàybịđắmở sôngHoài tứ, lần lượt cóđếnmườimấy lầnnhưvậy.Cókhi bị lộchântướng,VươngThếSungđãbímậttìmnhiềubiệnpháp,nhưvộivàngđituyểnchọnnhữngcôgáiđẹpkhácđểtiếnnạp,sauđóTrươngThếSungcàngđượcTuỳDạngđếyêumếnhơn. SaukhiVũVănHoáCậpgiếtchếtTuỳDạngđếởGiangđô,VươngThếSungvà thái phủ khanhNguyênVănĐô, tướngquânHoàngPhủVôDật, hữu tư lang Lư Định đưa Dương Đồng lên làm Quân vương mới.DươngĐồngbổnhiệmVươngThếSunglàmLạibộthượngthư,tiếnphongTrịnh quốc công.Mãi cho đến sau khiDươngĐồng thu nạpNguyênVănĐô,mưukếcủaLưĐịnhphongLýMật làmTháiuý, thượngthưlệnh,LýMậtliềnđầuhàngxưngthần,vẫnchỉhuyquânđộichốnglạicuộctấncôngcủaVũVănHoáCậpởLêdương,vàpháisứgiảvềthôngbáochoDươngĐồngbiết tìnhhình chiến thắng,mọingườiđều rất phấnkhởi, duy chỉ cóVương Thế Sung nói với các chư vị tướnglĩnh dưới quyền: “Ba đời nhàNguyênVănĐôđềulàquanlạivănvõ, tôi thấysựphát triểncủathếthái,nhấtđịnhhọsẽbịLýMậtbắtlàmtùbinh.VảlạiquânđộicủachúngtamỗilầngiaochiếnvớiLýMật,đãgiếtchếtchaconanhemnhàhọ,trướcsauđãrấtnhiềurồi,nếuchẳngmaybịLýMậtđánhphá,thìlũngườichúngtađâyđều tới số”.VươngThế Sung nói những điều này ramục đích là để kíchđộngbộhạ.SaukhiNguyênVănĐôbiếtsựviệcnàythìrấtsợhãi,cùngvớinhữngngườinhưLưSởv.v...mậtmưuchuẩnbị,chờkhiVươngThếSung

vàocung,pháibinhsĩđimaiphụctrừkhửôngta.Cònmộtngàynữathìđếnngàyhànhđộng,tướngquânĐoạnĐạtchoconrểlàTrươngChíđếnbáocáovớiVươngThếSungmậtmưucủaLưSở.NgayđêmđóVươngThếSungđemquânbaovâycungthành,tướngquânPhíDiệu,ĐiềnThếĐôv.v...giaochiếnvớiVươngThếSungởngoàicổngphíađôngTháidương.PhíDiệutácchiếnbấtlợi,VươngThếSungphácổngtiếncôngcungthành,HoàngPhủVôDật đơn thươngđộcmã tháo chạy.VươngThếSungbắt đượcLưSở,đemôngtaraxửtử.Lúcđócửacungcònđóngchặt,VươngThếSunghạlệnhgõcửa,nóivớiDươngĐồngrằng:“BọnNguyênVănĐôâmmưulậtđổhoàngđế,đầuhàngLýMật,ĐoạnĐạtbiếttinnàyđãbáochothần.Thầnkhôngdámmưuphản,màchỉmưusátnhữngphần tửphản loạnmà thôi”.NguyênVănĐôbiếtlàquânbinhbiếnđãvàocung,liềnđưaDươngĐồngđếnĐiệnCàndương,bốtríquânlínhphòngvệ.NguyênVănĐôlệnhchocáctướngsoáiởtrongcungthànhphảichốngcựcuộctiếncôngcủaVươngThếSung,kếtquảtácchiếnthấtbại,VươngThếSunglạibắtđượcNguyênVănĐôgiếtchết.DươngĐồngralệnhmởcổngthànhđónVươngThếSung.VươngThếSsungcửnhữngquânlínhcủamìnhthaythếtoànbộvệsĩđangtúcvệbêncạnhDươngĐồng,rồimớivàocungbáikiếnDươngĐồng.Ôngtakhấuđầukhóclócnói:“BọnNguyênVănĐôvôcớsinhsự,âmmưuhạichúngthần.VìtìnhhìnhkhẩnCậpkhôngthểkhôngxuấtbinh,bảnthânthầnkhôngdámphản lạiquốcgia”.DươngĐồngvàVươngThếSungkiến lậpđồngminh. Ít lâusauVươngThếSungcửVĩTiếtđếnkhuyêncáoDươngĐồng,đểDươngĐồngbổnhiệmVươngThếSunglàmThượngthưtảphòxạ,tổngđốccáccánhquânđộitrongngoài.CònbổnhiệmanhtraiôngtalàVươngThếHuylàmNộisửlệnh,sốngtạitrongcung. Chẳn bao lâu, LýMật đánh pháVũVăn Hoá Cập quay về. Rấtnhiềutướngmạnh,binhhùng,ngựatốtđềuđãtửchiến,binhsĩmệtmỏiquáchừng.VươngThếSungchuẩnbịnhânlúcquânđộicủaLýMậtcònđangmệtmỏiđưaquânđến tấn công,nhưng lại sợmọingườikhôngđồng tâmnhấttrí,liềngiảvờlàbanđêmmơthấyChuCông,liềnlậpđềntếlễởLạcThuỷ.VươngThếSungcửngườiVutungtinChuCôngmuốnđểchoPhòTạđithảophạtLýMậtngaylậptức,nhấtđịnhsẽthànhcông,nếukhôngtoànbộbinhlínhsẽbịôndịchmàchết.TrongquânđộicủaVươngThếSungcórấtnhiềungườilàngườinướcSở,tậptụccủahọlàrấttinyêuquáivànhữngđiều mê tín dị đoan, cho nên Vương Thế Sung đã dựng lên những câuchuyệnbịađặtnàyđểmêhoặcbinhsĩ.ThếlàquânđộicủaVươngThếSungtranhnhauxinđichiếnđấu.VươngThếSungtuyểnchọnnhữngtaytàibadũngmãnh,chọnrađượchơnhqivạnngười,hơnmộtnghìnconchiếnmã,

chuyểnđạibảndoanhđếnphíanamLạc thuỷ.LýMậtđóngquân trênnúiphíaBắcYểnsư.LúcđóLýMậtvừađánh thắngVũVănHoáCập, tronglòngcóhơicoi thườngVươngThếSung,nêncũngkhôngbố trí thành luỹphòngthủ.VươngThếSungthừalúcđêmtốicửhơn200kỵbinhbímậtlénvàoBắcSơn,maiphụcởtrongkhenúi, lệnhchoquânđộiphảichongườingựaănnouốngđủ.Chờđếnkhitrờitangtảngsáng,VươngThếSungchỉhuybinhmãtiếnra,đếnsángthìtấncônggđạibảndoanhcủaLýMật.LýMậthốthoảngxuấtbinhứngchiến,chưadàntrậnxongthìhaibênđãgiaochiến.QuânmaiphụccủaVươngThếSungbímậtmentheosườnnúitiếnlênBắcnguyên,sauđótừtrêncaoậpxuống,đánhúpvàodoanhtrạicủaLýMật.DoanhtrạicủaLýMậttrởnênhỗnloạn,khôngcoscáchnàochônglạiđược.KỵbinhcủaVươngThếSungxungphongvàodoanhtrạiphónglửađốt. Quân đội chủ lực của LýMật kinh hoàng chạy tán loạn đi tứ phía.VươngThế Sung thu hàng những tên cựu tướng của LýMật nhưTrươngĐồngNhi,TrầnTriLược,rồiđánhchiếmYểnsư.ThoạtđầungườianhcủaVươngThếSsunglàVươngThếVĩvàcontraicủaônglàVươngHuyềnứngfđitheoVũVănHoáCậpđếnĐôngquận,bịLýMậtbắtlàmtùbinhgiamởtrongthành.ĐếnlúcnàythìVươngthếSunggiảicứuđượctấtcảbọnhọra.Ngoài raVương thếsungcònbắtđượcngườivợ trưởngsửcủaLýMật làBínhNguyênTrân,mẹcủaTưmãTrịnhKiềnTượngvànhiềuconemcủacác tướng lĩnh khác. Vương thế sung vỗ về, an ủi họ để cho họ bí mậtkhuyên nhủ cha anh họ qui hàng.Khi vương thế Sung tiến quân đếnLạckhẩuthìBínhNguyênTrân,TrịnhKiềnTượngv.v...từThươngthànhhưởngứngVươngThế Sung. LýMật chỉ còn cách đem theomây chục binhmãchạy trốn. Vương Thế Sung thu hàng quân lính của Lý Mật, thế lực rấtmạnh,phíaĐôngđếnĐạihải,phíaNamđếnTrườnggiang,cácđịaphươngđềuvềquiphục.VươngThếsunglạisaiSửVĩTiếtkhuyênDươngĐồngbổnhiệmVươngThếSung làm tháiuý,sắpđặtcácCậpquan lại,đổiThượngthưtỉnhcủaôngthànhTháiuyưphủ.ChẳngbaolâuônglạitựxưnglàTrịnhvương.VươngThếsung lạicửđại tướngdướiquyền làCaoLượcchỉhuyquânđộiđánhchiếmThọAn,trậnđánhkhôngthuận,CaoLượcdẫnquânrútlui.TiếpđólạicầmquânđibaovâyđánhchiếmCốcchâu,baovâysuốtbangàyđêmrồimớirútlui.Đếnnămsau,VươngThếSungtựxưnglàtướngquốcvàtừđótrởđikhôngvàotriềukiếnDươngĐồngnữa. Cóvịđạosĩ tên làHoànPhápTự,ông tựchomình làcó thểgiảiđượccácloạisấmtruyền,chonênVươngThếSungrấtthânthiệnvớiôngta.TRhế làHoànPhápTự tiếnhiến “KhổngTửbếphòngký", vẽmộtngườitrượngphutaycầmchiếcgậychăncừu.HoànPhápTựnói:"Dương,làtên

nướccủatriềuđạinhàTuỳ.Gậyđâylàchữ"Vương".ChữVươngđứngsauchữCừu,chứngtỏTướngquốcrồisẽthaythếTuỳtriềulàmhoàngđế”.Ôngtacònphánrằng,ThếSungtấtsẽlàThiêntử.VươngThếSungnghexongkhoáilắm,nóivớiHoànPhápTự:“Đólàýtrờivậy!"ÔngtabènbổnhiệmngayHoànPhápTự làmGiánnghịđạiphu.VươngThếSungcònđikhắpnơitìmkiếmnhữngloàichimvàbuộcnhữngbứcthưđãviếtsẵn"Tựngônphùmệnh"vàocổnhữngconchimnàyrồithảchochungbayđikhắpnơi.Có người đã dùng cung tên bắn rơi những con chim này rồi đem cống.Vương Thế Sung cũng phong quan tước cho những người này. Sau khiVươngThếSungtruấtngôiDươngĐồng,liềnchuyểnvàoởtrongcung,cònmình thì tự phong làmhoàngđế,đó làKiếnNguyênKhaiMinh, lấyquốchiệulàTrịnh. ĐườngVươngtriềucửTầnVươngLýThếDâncầmquânđiđánhVươngThếSung.VươngThếSungliêntiếpxuấtbinhkhángcự,nhưngtácchiếnbấtlợi,mộtsốthànhtrìởbênngoàikinhthànhlầnlượtđầuhàngnhàĐường.VươngThếSungởvàocảnhvôcùngkhốnquẫn,đànhphảicửngườiđếncầucứuĐậuKiếnĐức.ĐậuKiếnĐức liềnsoái lĩnh tinhbinhđi tăngviệnchoVươngThếSung.BộđộicủaĐậuKiếnĐứchànhquânđếnVũLaoquanthìbịTầnvươngLýThếDânchỉhuyquânĐườngđánhchođạibại.Đậu Kiến Đức bị bắt làm tù binh giải đến phía Đông thành Lạc dương.VươngThếSungđịnhphávâyrangoàithành,nhưngcácchưtướngởxungquanh không có qi hưởng ứng cả. Bản thân Vương Thês Sung biết rằngkhông còn nơi nào ẩn nấp nữa, nên đãmở thành đầu hàng quân Đường.VươngThếSungđếnTrườngAnthìbịkẻthùĐộcCôTuĐứcgiếtchết. Tuyểntự“Tuỳthư" Quyển85

VŨVĂNHOÁCẬP

VũVănHoáCậplàcontraicủaTảdựcvệđạitướngquânVũVănThuật.Tính cáchVũVănHoáCập rất hung ác, nham hiểm, bất tuân thủpháplệnhchếđộ,thíchcưỡingựabắncung,phinhưbaytrênđườngcái.VìthếchonênbịnhândântrongthànhphốTrườngAngọilàkhinhbạccôngtử.KhiTuỳDạngđếcònlàhoàngtháitử,thườnghaydẫnthiênngưuvệsĩ,ravàophòngngủ.VũVănHoáCậpdầndầnđượcđềbạtgiữchứcphòđẳngthái tử.Nhiều lầnnhận lễ vật và tiềnbạc củamọi người, nhiều lầnbị bãimiễnchứcquan.NhưngHoàngtháitửDươngQuảnglạirấtsùngáiVũVănHoáCập,chỉítlâusaulạikhôiphụcquanchứccũ.LạivìemtraicủaônglàVũVănSĩCập lấy công chúaNamdương, cho nênVũVănHoáCập lạicàng kiêu căng ngạomạn, trướcmặt bá quan triều thần, nghênh ngang ravào,haychènépmọingười. HễVũVănHoáCậpmànhìnthấynhàaicócôgáiđẹphoặccóchó,ngựaquíhaynhữngcổvậtquíhiếm,ôngtasẽtìmtrămphươngnghìnkếđểchiếmchođược.Ôngtathườnghaygiaoduvớibọnđồtể,bọnbuônthúngbánmẹtđểmưucầucólợi.SaukhiTuỳDạngđếlênngôiđãbổnhiệmVũVănHoáCậplàmTháiphòthiếukhanh.,càngdựadẫmvàoântìnhcũcủaDươngQuảng, tính thamlamphóng túngcàng tệhại.NămĐạiNghiệpsơniên,TuỳDạngđếtuầntraDulâm,VũVănHoáCậpvàemtrailàVũVănTriCậpđãviphạmlệnhcấmlàtiếnhànhbuônbánvớiĐộtQuyết.SaukhiTuỳDạngđếbiếtviẹcnàythìphẫnnộvôcùng,đemgiamhaingườiđếnmấythanmgs trời.Về đếnThanhmôn ngoại,TuỳDạng đế chuẩn bị xử tử haingườirồivàothành,nhưngvìcócôngchúa,nênđãphảisuynghĩrấtlâurồiphóngthíchhọra,giaoVũVănHoáCậpcùngVũVănTriCậpchoVũVănThuậtlàmnôbộc.SukhiVũVănThuậtchết,TuỳDạngđếnhớlạitìnhcảmcũtrướcđây,nênlạisửdụnghọ,bổnhiệmVũVănHoáCậplàmHữuđồnvệtướngquân,bổnhiệmVũVănTriCậplàmTướngtácthiếugiám. Lúcđó,LýMậtđãchiếmlĩnhđượcLạcKhẩu,TuỳDạngđếrấtsợhãi, liền lưu lạiởGianghoài,khôngdám trởvềQuốcđô.NhữngvệbinhtinhnhuệđitheoTuỳDạngđếphầnđônglàngườivùngQuantrung,sốngởbênngoàithờigiandài,thấyTuỳDạngđếcóýkhôngmuốntrởvềmiềnTây,đãchuẩnbịâmmưubímậtlàmchínhbiếnđểtrởvềphươngBắc.LúcđóVũbôn lang tướngTưmãĐứcKham thống nhất chỉ huy đội cấm quân tinhnhuệ,đóngtạiĐôngthành,nghenóibinhsĩdướiquyềnmuốnnổidậychạy

trốn,khôngbiếtđầuđuôi rasao, liềnpháiHiệuuýNguyênVũĐạtbímậtthẩmvấncáckiêubinh,biết rõ tâm tìnhmuốn trởvềphươngBắccủahọ,nênđãđồngtìnhbànmưukếlàmchínhbiến.TưmãĐứcKhamcùngnhữngngười thânthiếtvớiôngnhưVũbônlangtướngNguyênLễ,TrựccácBùiKiềnThôngv.v...cổvũ lẫnnhau rằng:“NghenóihiệnnayhoàngđếbệhạđangcvhuẩnbịxâydựngcungthànhởĐandương,xemrathìkhôngmuốntrởvềnữa.Độicấmquândotôichỉhuykhôngphải làkhôngmuốntrởvềQuantrung,mỗingườiđềunóimộtcáchkhácnhau,nhưngđềucóýbỏtrốn.Tôimuốnbáochohoàngđếbiếttìnhhìnhnày,nhưngbệhạcótínhrấthaynghikỵ,rấtkhôngmuốnnghetinbinhlínhbỏtrốn,erằngchưađâuvàođâumàmìnhđãbịgiếtchết.Hịênnaychúngtađềubiếtrằngbinhsĩkhôngmuốnnóithẳngra,saunàysựviệcxảyra,chúngtalạibịchuditoàntộc.Nhưvậylàtrướcsautiếnthoáichúngtađềubịtiêudiệtcả.,cácôngxemnênnhưthếnào?"BùiKiềnThôngtrảlời:“Nếuôngphảnánhlêntrêntấtcảnhữngsựthực,thìchúngtôirấtlongạichotínhmệnhcủaông”.TưmãĐứcKhamnóivớihaingười:“TôinghenóihồikhuvựcQuantrungbịvâyhãm,LýHiếuThườngởHoaâmđãphảnbộiđầuhàng,bệhạchogiamhaingườiemtraicủaLýHiếuThườnglại,rồixửtửtấtcả.GiađìnhhọhàngchúngtatấtcảđềuởphíaTây,làmsaochúngtakhônglolắngđếnvấnđềnàyđược!"BùiKiềnThôngnói:“Concáitôiđềuđãtrưởngthànhcảrồi,khôngthểchỉbảotoàn tínhmạngchomình tôiđược.Thậtđáng locómộtngàynàođósẽbịtiêudiệt,thậtchẳngcómưukếnàohaycả”.TưmãĐứcKhamnói:“Mốilocủachúngtađềugiốngnhau,chúngtaphảicùngnhaubànbạckếsáchnàogiànhđượcthắnglợi.Nếuquảthậtcácbinhsĩđộicấmquânmàchạytrốn,mọingườichúngtacóthểcùngchạytrốnvớihọ".BùiKiềnThôngv.v..lạinói:“Quảchânthànhnhưôngnói,thậtlàmộtkếsáchđểgiànhlấysựsống,e rằng ngoài cách đó ra chẳng còn biện pháp nào khác nữa”.Thế làmấyngườibọnhọcùngnhauchiêumộnhữngngườikhácnữa.HọcòntruyềntinchonhữngngườinhưNộisửxánhânNguyênMẫn,ƯngdươnglangtướngMãnh Thừa, Phù tỉ lang Lý Phúc, Ngưu Phương Dục, Trực trưởng HứaHoằng Nhân, Tiết Lương, Thành môn langĐường Phụng Nghĩa,Y chínhTrươngKhảiv.v...Bọnhọngàyđêmhọpnhaubànbạc,tổchứcthànhđồngminh sinh tử, đồng tâm nhất trí như anh em, đã nói là giữ lời, theo từngcươngvịbànbạctừngchitiếtcóliênquanđếnchínhbiến,mọingườiđãđạtđượcsựnhấttrícaođộ. Lúcđó,LýHiếuChấtđangbịgiamởtrongcấm,triềuđìnhralệnhchocấmquâncanhgiữôngta,việcliênlạctrongngoài,nhữngâmmưubímậtcàngngàycàngcấp thiết.TriệuHànhKhulàcon traicủaNhạcCông,

trongnhàcórấtnhiềucủacải.TrướchếtôngkếtgiaovớiVũVănTriCập,HuântrìDươngSĩLãmlàcháungoạihọVũVăn,haingườibáocáochoVũVănTriCậpbiếtnhững tinđồnởbênngoài.VũVănTriCập làngười rấtsằng bậy, nghe thấy Triệu Hành Khu, Dương Sĩ Lãm nói vậy thì rất vuimừng,liềnđitìmgặpngayTưmãĐứcKham,hẹnnhaulàngày15tháng3sẽcùngkhởibinhtạophản.,cướplấyquânmãcủa12vệ,cướpđoạttàisảncủacưdân,kéobèkếtđảngởphíaTâyQuan trung.VũVănTriCậpnói:“TấtnhiênngàynayđãphếbỏtriềuTuỳ,anhhùngtrongthiênhạđãvùnglên.Những người đồng tâm hiệp lực chống lại triều đình đã lên tới hàngchụcvạnngười,thaytrờilàmviệclớn.Đâylàcơnghiệpkiếnlậpđếvương”.TưmãĐứcKhamđồngývớiýkiếncủaVũVănTriCập.TriệuHànhKhu,TiếtLươngthỉnhcầuđưaVũVănHoáCậplênlàmchủtướng.SaukhimọingườibànbạccôngviệcchínhbiếnxongrồimớibáocáolênVũVănHoáCập.vũVănhoáCậpbìnhsinh làconngườikhiếpnhược,vừangheđượcnhữngtintứclasẽcócuộcchínhbiếnthìvôcùngsợhãi,mặtbiếnsắc,mồhôiđàmđìa,nghĩngợirấtlâurồimớiđồngýthamdựvàoâmmưucủahọ. NămNghĩaNinhthứhai(618),vàongày1tháng3thìTưmãĐứcKhamđịnhthôngbáoviệcnàychocáctướnglĩnh,nhưnglạisợlòngngườikhôngnhấttríthìsẽhỏngviệc.Chonênôngtalạinghĩramộtâmmưukhácđểépcácquânsĩđộicấmvệphảithamgiakhởisự.TưmãĐứcKhamnóivớiHứaHoằngNhânvàTrươngKhải:“Cácônglànhữngbácsĩ,ythuậtcaosiêu, làsứgiảcủaquốcgia,cácônghãyđimêhoặcmọingười,nhấtđịnhmọi người sẽ tin tưởng.Các ong hãy đi sâu vào từng người, hãy nói chonhữngngườicónhậnthứcbiếtrằng,hoàngđếbệhạnóirằngcấmvệquânâmmưubỏtrốnchonênđãchuẩnbịrấtnhiềurượuđộc,mởtiệcchiêuđãirồichohọuốngrượuđộcgiếtchếthếthọđi,chỉchonhữngngườiphươngnamởlạiđâythôi”.BọnHứaHoằngNhânđãđiloantruyềnnhữngđiềubịađặtnàytrongsốđôngngười.Saukhicấmvệquânnghethấynóinhưvậythìtruyềntinchonhau,yêucầumưuphảncàngtrởnêncấpthiết.TưmãĐứcKhambiếtlàkếsáchđãthànhcông,thếlàngày10tháng3đãtriệutậpcáctướnglĩnh,vệsĩ,nóichohọnghesuynghĩcủamình.Mọingườinghexongđều biểu thị sẽ phục tùng chỉ huy, họ nói: “Chỉ phục tùngmệnh lệnh củatướngquân." Đêmhômđó,ĐườngPhụngNghĩađóngchặtcổngthành,vẫnliênhệchặtchẽvớiBùiKiềnThông,cáccổng thànhđềukhông rútchìakhoá.Chờđếncanhbanửađêm,TưmãĐứcKhamtậphợpbinhsĩởcổngthànhphiaĐông,cómấyvạnngườiđitheo.TưmãĐứcKhamgiơbóđuốclêntiếpứngvớingườingoài thành.TuỳDạngđếnghenóibênngoàicóđộngtĩnh,

vộivànghỏixemcóchuyệngìxảyra.BùiKiềnThônggiảvờnói:“Cóđốngcỏbịđốtcháy,ngườibênngoàiđangchữacháy,chonênmớicótiếngxàoxạcnhưvậy”.Mọitintứctrongngoàicungđềubịphongtoả.TuỳDạngđếnghenóithếcứtưởnglàthật.MãnhThừa,VũVănTriCậpởngoàithànhtậphợpđượchơnmộtnghìnngười,épHầuvệVũbônPhùngPhổNhạccùngđiềubinhđichiếmngoạithànhvàcácngõphố.Đếndạngsángcanhnăm,Tưmã Đức Kham chia cho Bùi Kiền Thông một số binh mã để đi thay thếnhữngvệsĩđứnggácởcáccổng thành.BùiKiềnThôngdẫnbinhkínhđitheocánhbêntrái,đivàongõsâutrongcung.Ôngtahỏi:“Hàngđếởđâu?"Đúnglúcđócómộtmỹnữđira,chỉtayvềTâycácnói:“HoàngđếởtronglầuTây các". Thế là BùiKiềnThông dẫn quân đi bắt TuỳDạng đế. TuỳDạngđếnóivớiBùiKiềnThông:"Áikhanhchẳngphảilàthântíncủatrẫmhaysao?Khanhcóđiềugìoánthùtrẫmmàphảikhởibinhtạophản?"BùiKiềnThôngđáp:“Thầntửkhôngdámtạophản,chỉlàvìcáctướngsĩmuốntrởvềQuantrung,đâychỉ làphụngsựbệhạtrởvềkinhsưthôimà!"TuỳDạngđếnói:“Thếthìtốt,trẫmvàkhanhcùngđivềđi”.BùiKiềnThôngdođómàcửbinhlínhbảovệchặtchéTuỳDạngđế. Đếnngàyhômsau,MãnhThừađemkỵbinhđếnnghênh tiếpVũVănHoáCập.VũVănHoáCậpkhôngbiếtkếtquảcuộcchínhbiếncóthànhcônghaykhông,sợquánóikhôngnênlời.Cóngườiđếnthăm,ôngchỉgụcđầuxuốngyênngựa,mồmlẩmbẩm"Cótộirồi,cótộirồi!"LúcđóVũVănSĩCậpđangởchỗcôngchúa,khôngbiếttìnhhìnhởbênngoài.VũVănTriCậpcửgiađồngTrangĐàoThụđếnphủđệcủacôngchúađểgiếthọ.TrangĐàoThụkhôngnhẫn tâmgiết họ, nênđãbắt họđưađến chỗVũVănTriCập,sauđórấtlâumớithảhọvề.VũVănHoáCậpđếncổngthành,TưmãĐứcKhamtiến ranghênh tiếp,mờiVũVănHoáCậpvào trong lễđường,gọiônglàthừatướng.ChongườilôiTuỳDạngđếrakhỏicổngthànhGiangđôđểchomọingườixemmặt,sauđólạiđưavàotrongcung,rồisaingườigiếtchếtTuỳDạngđếngayởtrongcung.Cònchongườiđibắtmấychụcvịtriều thần không ăn cánh vớimình, cùngnhữngngười ngoại thích, bất kểtuổigiàhaytrẻ,đềugiếtchếthết,chỉđểlạicóTầnHiếuvươngDươngHạovàlậpDươngHạolênlàmhoàngđế. Mườimấyngày sau,VũVănHoáCậpcướpnhiều thuyềnbè củanhân dânGiang đô, đi về phíaTây theo đường thuỷ. Khi đến cungHiểnPhúc,túccôngMạchMãnhTài,TriếtsunglangtướngThẩmQuangv..v...âmmưugiếtVũVănHoáCập,kếtquảngược lại lạibịVũVănHoáCậpgiếtchết. Thế làVũVăn Hoá Cập vào sống ở trong lục cung, mọi sự phụngdưỡng y như vớiTuỳDạng đế.Mỗi lầnVũVănHoáCập ngồi nghemọi

ngườibáocáocôngviệc,ôngtachỉnghechứkhôngtrảlờingườidưới.Chođến khi đóng kín cửa nhamôn, ông tamới cùng vớiĐườngPhụngNghi,NgưuPhươngDục,TiếtLươngmTrươngKhảiv.v...bànbạcquyếtđịnh.KhingườingựahànhquânđếnTừchâu,đườngthuỷkhôngthông,VũVănHoáCậplạicướpngựaxecủađịaphương,cướpđihainghìnchiếcxe,chotấtcảnhữngcungnữcùngnhữngvàngbàcchâubáu,nhữngvậtquíhiếmlênxe.Áogiápvàbinhkhícủaôngtađềudobinhlínhmangvác.Vìđườngxáxaxôi,ốmđau tậtbệnh rấtnhiều,baquân tướng sĩbắtđầuoán thán.TưmãĐứcKhamvôcùng thấtvọngvềVũVănHoáCập,đãnói thầmvớiTriệuHànhTrụ:“Ônglàmlỡviệclớncủatôinhiềuquá,ngàynayphảnchínhlàmloạn,tấtphảidựavàoanhhùnghiềntriết.VũVănHoáCậpthôthiểndungtục,xungquanhlàmộtlũtiểunhân,tấtnhiênlàhỏngviệc,phảilàmsaobâygiờ?"TriệuHànhTrụtrảlời:“Mấuchốtquyếtđịnhlàởchúngta,phếbỏVũVănHoáCập thì có gì là khó?"Vì thế cho nênTưmãĐứcKham,TriệuHànhTrụvàLýBản,VũVănĐạoSư,DoãnChínhKhanhv.v...bímậtbànmưu,chuẩnbịdùnghơnmộtvạnquânphíasaumưusátVũVănHoáCập,cảilậpTưmãĐứcKhamlênlàmchủmới.HứaHoằngNhânbiếtđượcâmmưucủahọ,liềnbímậtbáocáovới.VũVănHoáCập.VũVănHoáCậpliềnbắtngayTưmãĐứcKhamcùngmườimấytênđồngđảngđemgiếthết.SauđóđemquânđếnĐôngquận,thôngthủVươngQuĩrathànhđầuhàng,phụctùngVũVănHoáCập. NguyênVănĐôtiếncửDươngĐồnglàmQuânchủ.,phongLýMậtlàmTháiuý, đểôngcầmquân tấn côngVũVănHoáCập.LýMật cửTừTích cố thủ kho Lê dương.VũVăn Hoá Cập vượt sông Hoàng Hà, đánhchiếmthànhphốhuyệnLêdương,chiaquânđibaovâyTừTích.LýMậtcònđóng trạiởThanhKỳ,dùng lửakhóiđể liênhệvớiTừTích.VũVănHoáCậpnhiềulầnđemquânđiđánhnhưngđềukhôngcókếtquả, tướngquâncủaônglàVuHoằngĐạtbịbắt làmtùbinh,giảivềchỗDươngĐồng,rồinémôngtavàovạcdầugiếtchết.QuânđộicủaVũVănHoáCậpđãănhếtlương thực,ông tavượtquakèVĩnh tế, tiếnhành trậnquyếtchiếnvớiLýMậtởĐồngSơn.,thếlàtiếnđượcvàoquậnCấpđểđitìmquânlương.Tiếpđólạicửsứgiảđitrakhảocướpbóccủaquanlại,chúngdânĐôngquận,ralệnhchohọphảicốngnạpquânlương.VươngQuĩrấtoánhậnVũVănHoáCập,liềnđemthànhtrìĐôngquậnquayvềdângchoLýMật.VũVănHoáCậpcảm thấy rất sợ, chỉ huyquânđội từCấpquậnđi đánhchiếmHuyệnChâuởphíaBắcCấpquận.MộtviêntướngcủaônglàTrầnTriLượcchỉhuyhơnmộtvạnkiêubinhởLĩnhnam,TrươngĐồngNhi chỉhuymấynghìnquânkiêubinhởGiangđôngđềuphảnbiếnđầuhàngLýMật.LúcđóVũ

VănHoáCập còn lại hơnhai vạnngười, rút chạy lênhuyệnNguỵởphíaBắc.TrươngKhảivàviêntướngcủaôngtalàTrầnBáâmmưulykhaiVũVănHoáCập,kếtquảtintứcbịbạilộ,bịVũVănHoáCậpgiếtchết.NhữngngườitâmđắcthântíncủaVũVănHoáCậpđãhết,thếlựcquânđộicũngngàycàngquẫnbách.AnhemnhàhọVũVănkhôngnghĩđượcrabiệnphápnàokhác,đànhphảitụlạiởmộtnơirượuchèbebét,diễntấunữnhạc.CómộtlầnVũVănHoáCậpuốngrượusay,nhânlúcsayrượuđãoántráchVũVănTriCậprằng:“Lúcđầutôikhôngbiếtrằngchínhônglàchủmưucủachúng,cưỡngbứcchúngdânđưatôilênlàmchúa.Đếnnaymộtviệccũngchẳngthành,cáctướngsĩbinhmãthìcứbỏtrốndần,tôiômmãicáitiếngxấulàđãgiếtTuỳDạngđế,mọingườitrongthiênhạkhôngaicóthểdungnạp được tôi nữa. Giờ sắp đến ngày tận số của cả dòng họ rồi, chẳng lẽkhôngoántráchônghaysao?"VũVănHoáCậpômhaiđứaconcủaôngtamà khóc sướtmướt.VũVănTriCập nổi giận nói: “Thế cái ngày sự việcthànhcông,saoôngkhôngmaioán,chođếngiờgặpthấtbạiônglạiđổhếttộilỗilênđầutôi.TạisaoôngkhônggiếtquáchtôiđimàđiđầuhàngĐộtKiếnĐức?"Mấyanhemcứđấukhẩu,cãicọnhaunhiềulần,nóinăngchẳngcòntôntitrậttựgìnữa.Saukhitỉnhrượurồilạitiếptụcuống,coiđólàviệcthườngtình.Cáccấpđướicủaôngtađãbỏtrốngầnhết,tựôngtacũngbiếtrằngthếnàocũngthấtbại,VũVănHoáCậpngánngẩmnói:“Ngườitasinhraaicũngchếtmộtlần,saolạichẳnglàmhoàngđếlấymộtngày?"ThélàVũVănHoáCập dùng thuốc độc giết chếtDươngHạo, rồi tự xưng đế ởhuyệnNguỵ,lấyQuốchiệulàĐạiHứa,cảinguyênthiênthọ,sắpđặtvănvõbáquan. VũVănHoáCậptiếnđánhchâuNguỵdoNguyênBảoTàngphòngthủ.Trongsuốt4 tuầnmàkhôngđánhchiếmđượchuyênNguỵ,ngược lạicònbịNguyênBảoTàngđánhchođạibại,quântướngbịtiêudiệthơnmộtnghìnngười.ThếlàVũVănHoáCậpđemquânlínhchạylênLiêuthànhởphíaĐôngbắc,địnhchiêu tậpnhững tênđạo tặcvùngvenbiểnnhậpngũ.Lúc đó Vũ Văn Sĩ Cập được cử đến Tế Bắc để đi tìm quân lương. ĐạiĐườngVươngtriềucửHoàianvươngLýThầnThôngđếnSơnĐôngđểuýlạo nhân dân bá tánh và chiêu hàngVũVănHoáCập.VũVănHoáCậpkhôngchịuđầuhàng,LýThầnThôngđemquânbaovâyVũVănHoáCập,vâyđánhmườimấyngày,nhưngkhôngđánhbạiđợưcVũVănHoáCậpnênđànhphảirút lui.ĐộtKiếnĐứcthìchỉhuyđộiquânkhởinghĩanôngdândốctoànlựcđitấncôngVũVănHoáCập.LúcđầuthủlĩnhcủaquânkhởinghĩanôngdânTềchâulàVươngBạnghenóiVũVănHoáCậpcórấtnhiềubảovậtnênđãgiảvờđầuhàngquiphụcVũVănHoáCập.VúVănHoáCập

tín nhiệmVương Bạ, cùng phòng thủ chung với ông ta. Đến lúc này thìVươngBạchỉdẫnchoĐậuKiếnĐứctiếnvàothành,bắtsốngVũVănHoáCập,bắttấtcảquântướngcủaôngtalàmtùbinh.TrướchếtbắtVũVănTriCập, Nguyên Vus Đạt, Mãnh Thừa, Dương Sĩ Lãm, Hứa Hoằng Nhânv.v...rồiđemgiết tấtcảnhữngngườinày.RồiđưaVũVănHoáCậplênxegiảiđếnHàGian,kếttộiVuVănHoáCậpđãgiếtvuanênđãgiếtchếtVũVănHoáCậpcùngvớihaingườicon trai làVũVănThừaCơvàVũVănThừaChỉ.ChặtđầuVũVănHoáCậpđưađếnchocôngchúaNghiãThànhcủaĐộtQuyết.ThủcấpđượctreotrongVươngđìnhcủaĐộtQuyết.VũVănSĩCậpthìtừTếBắchướngvềphíaTâychạyđếnthànhTrườngAn. Tuyểntự“Tuỳthư” Quyển85

HỨAKÍNHTÔNG

LỜIMỞĐẦU-HứaKínhTông,tựlàDiênTộc,ngườiTânthànhHàngchâu(naythuộctỉnhTriếtgiang),mộtgianthầnnổitiếngthờikỳđầuđòi nhàĐường.HứaKínhTông xuất thân trong gia đình quan liêu trongtriềuđạinhàTuỳ.PhụthânônglàHứaThiệnTâmđãtừnglàmCấpsựtrungtrongtriềuđìnhnhàTuỳ.NhữngnămcuốiđờiĐạiNghiệp,cuộcchínhbiếnnổraởGiangđô,HứaThiệnTâmbịquânphiếnloạngiếtchết,cònđứacontraicủaôngthìhamsốngssợchết,bảotoàntínhmạng. HứaKínhTôngcó tàivănchương, thờikỳĐạiNghiệpTuỳDạngđế,ôngđãthiđỗtútài,đượccửgiữchứcthưtáởHoàidương.ThờikỳđầunhàĐường,ônglàngườiđánhxeởLiênchâu,sauđượcĐườngTháiTôngchiêumộ làmhọc sĩ quánVănhọc, từnggiữ các chứcvụTrước tác lang,Trungthưxánhân,Cấpsựtrung, tuycómộtthờilàmthíchsửTrịnhchâu,nhưng chẳngbao lâu lại được khôi phục chức cũ.ĐườngCaoTông ammmưuphếtruấthoànghậuhọVương,đểđưaVũchiêunghilênthay,nhưngđãbịnhiềuđạithầnphảnđối.HứaKínhTôngthìmộtlòngphụngthừaCaoTông, xúi giục hoàng đế lập Vũ thị lên làm hoàng hậu, do đó mà đượcĐườngCaoTôngLýTrịvàVũhậuquantâm.ThếlàHứaKínhTôngđượcđềbạt lênlàmthị trung, trungthưlệnh,hữutướngv.v...quyềnkhuynhmộtthời. CáigiantàcủaHứaKinhTôngcònbiểuhiệncảtrênmặtbiênsoạnlịchsửquốcgia.Khilàmthịtrung,phụtráchgiámthưquốcsử,HứaKínhTôngđã tựý sửađổi những chỗkhông có lợi choông ta, nhậnhối lộ rấtnhiều,thayđổitênmộtsốnhânvậttiêucực.ThờikỳnhàTuỳchínhPhongĐứcDiđãtậnmắtnhìnthấyHứaKínhTôngcầuxinVũVănHoáCậpthachếtnhư thếnào,vàđãkể lại sự thựcnàychongườikhácbiết.HứaKínhTôngvôcùngbấtmãn,đãlợidụngchứcquyềntrongtay,vukhốngphỉbángPhongĐứcDitrênsửsách. TrongnhữngnămĐườngCaoTôngHàmHanh,HưaKínhTôngđãxin từ chứcbềhưu,nhưngvẫnhưởngnhữngvinhdựnhưHiếuTích.Khiông chết thọ 81 tuổi, được phép an táng nơi gần chiêu lăng ĐườngTháiTông. *** HứaKínhTôngtựlàDiênTộc,ngườiTânthành,Hàngchâu.Cha

ôngtênlàHứaThiệnTâm,làmCấpsựtrungtrongtriềuđìnhnhàTuỳ.ThờinhỏHứaKínhTôngrấtthíchvănchương.TrongnhữngnămĐạiNghiệpTuỳDạng đế (605 - 617) ông thi đỗ tú tài, được bổ nhiệm làm thư tá Hoàidương.,ítlâusauthìđượctiếncửlàmThôngsựxánhân. HứaThiệnTâmbịVũVănHoáCậpgiếtchết.HứaKínhTôngkhóclócvannàimãimớikhỏichết.SaukhirađiôngđitheoLýMậtvàlàmKýthấtVũĐứcsơniên(618-626)HứaKínhTôngđượcbổnhiệmlàmBiệtgiáởLiênchâu.ĐườngTháiTôngbiếtđạidanhcuảông, liền triệuHứaKínhTôngđếncửlàmhọcsĩVănhọcquán.TrongnhữngnămTrinhQuan(627-649),HứaKínhTônglàmTrướctáclang,,kiêmTuquốcsử.Ôngphấnkhởinóivớinhữngngườixungquanh:“LàmquanmàkhônglàmTrướctáclangthìkhócóthểcóthànhtựuđược”.ítlâusauônglạiđượccửlàmTrungthưxánhân.SaukhihoànghậuVănĐứcquađời,toànthểtriềuthầntrongcungđềumặcáotangđếnviếng,suấtcanhlệnhÂuDươngTuần,tướngmạoxấuxí,HứaKínhTôngcườinhạobáng,bịgiángxuốnglàmTưmãHồngchâu.Squđó lạiđượcthăngchứcliên tiếp làmđếnchứcCấpsự trung, thamgiabiênsoạnquốcsử.DocócônglaonênđượcphonglàmCaodươnghuyệnNam,kiểmhiệuhoàngmônthịlang.KhiĐườngCaoTônglàtháitửởĐôngcung, Hứa Kính Tông được cử làm người hầu thái tử. Trong chiến dịchĐươngTháiTôngchinhphạtCaoLệ,hoàngtháitửlàmgiámquốcởĐịnhchâu,HứaKínhTôngvàCaoSĩKhiêmnắmhếtcơmậtquốcgia.SaukhiSầmVănBảnquađời,ĐườngTháiTông liền ra lệnh triệukiếnHứaKínhTông,cửông làmKiểmhiệu trung thư thị langbảnquan.SaukhiTrúTấtSơn đánh bại địch quân, Hứa Kính Tông nhận lệnh khởi thảo chiếu thư.ĐườngTháiTôngrấtthíchvănphongcủaông,từđótrởđiHứaKínhTôngchuyênviếtcáolệnhchohoàngđế. Thoạtđầu,saukhihoàngtháitửLýThừaCanbịphếtruất,cácquanlại dưới quyền của ông nhưTrươngHuyềnTố, lệnh CôĐức Phân,TriệuHoằngTri,BùiTuyênCơ,TiêuCâuv.v...đềubị cáchchứcxuống làmdânthường, không được triều đình tin dùng nữa.HứaKínhTông nói vớiTháiTông:“NhữngngườinhưTrươngHuyềnTốvìnóithẳng,khuyênngănnênbịhiềmnghi,bịkết tộinhưngàynay,e rằngsẽkhôngđạtđượcmụcđíchmongmuốn.ĐườngTháiTôngnghexongđãhơitỉnhngộ,đãphụchốichứcquanchosốđôngtrongbọnhọ.SaukhiĐườngCaoTônglênngôihoàngđế,HứaKínhTôngđượclàmLễbộthượngthư.HứaKínhTôngrấtthamlam,thếlàđemcongáigảchocontraivịthủlĩnhdântộcthiểusốtênlàPhùngAng, nhiều lần nhận sính lễ của người ta.Các cơ quan hữuquan của nhànướcnhiều lần tốcáoHứaKínhTông,ĐườngCaoTôngliềngiángxuống

làm thíchsửTrịnhchâu.Chỉ ít lâusau,ông talạiđượcphụcchứcnhưcũ,làmhọcsĩHoằngVănquán. ĐườngCaoTôngmuốnđưaVũChiêunghilênlàmhoànghậu,cácđại thầntrongtriềuđìnhcựclựckhuyêncan,nhưngHứaKínhTôngthìbímật xúi bẩy Đường Cao Tông, liền nói bừa với Đường Cao Tông rằng:“ĐiềnXáTửchỉcó10đấutiểumạchmàcònmuốnđổi lấyngườiđànbà.Thiêntửcócảbốnbiển,chỉlậpcómộthoànghậu,màcácđạithầncũngnóilàkhôngđược,nhưvậylàtạisao?"ThếlàĐườngCaoTông\quyếtđịnhlậpVũ chiêu nghi làm hoàng hậu.Vương hoàng hậu bị phế truất, Hứa KínhTônglạitấuthỉnhgạtbỏmọichứcquantướccủangườinhàVươnghoànghậu,kiếnnghịphếtruấthoàngtháitửLýTrungmàđưaĐạiVươnglênlàmchủĐông cung.Thế làHứaKínhTôngkiêm luôn tân khách củaThái tử.ĐườngCaoTôngđưađượcVũThịlênlàmhoànghậuthìmátlòngmátdạ,thếlàralệnhmởtiệcchiêuđãiHứaKínhTôngởphíaTâyđiệnVũĐức.Sauđóít lâuthìđưaHứaKínhTônglênlàmThịtrung,giámđốcsoạntuquốcsử,phonglàmquậncông. ĐườngCaoTôngđãtừngđidạochơivùngthànhcổTrườngAn,bắtdừngxelại,bồihồinhớlạinhữngnơicổtích.Ônghỏicácthịthầnđitheohầu:“TừđờiTầnHánđếnnay,cóbaonhiêuquânvươngđãtừngkiếnđôởđay?"HứaKínhTôngđáp:“TânfquốcđôởHoặcdương,HánHuệđếbắtđầuxâythànhởđây.SauđóthìcóPhùKiên,DiêuTrường,VũVănChuđãtừngxâydựngđô thànhởđây”.ĐườngCaoTônglạihỏi:“VũHánđếbắtđầuxâyHồCônMinhvàonămnào?"HứaKínhTôngđáp:“HồCônMinhbắt đầu xây nămNguyênThú thứ ba (năm 120 trướcCông nguyên) triềuđìnhnhàHánđánhchiếmCônMinh,trênthựctếxâycáihồnàylàđểhọcchiếnđấu”.ThếlàĐườngCaoTônghạchiếuđểchoôngvàHuyềnVănhọcsĩthảoluậnvềphạnvinhữngdichỉcungđiệncổđạirồiviếtlạinhữngtìnhhìnhcụthểđểtấubáo.HứaKínhTôngđượcthănglàmTrungthưlệnh,vẫngiữchứcThịtrung. TrongviệcđưaVũThịlênlàmhoànghậu,HứaKínhTôngđãbỏrarấtnhiềucônglao,ônghiểurằngVũhậulàngườinhamhiểmđộcác,cóthểkhốngchếquânvươngđểổnđịnhquyềnvịcủamình,thếlàHứaKínhTôngbímậtcâukếtvớiVũhậu,đuổiVĩHoàn,LaiTế,ChưToạiLươngrakhỏicung,giếtchếtLươngvương,TrươngTônVôKỵvàThượngquannghiv.v..ĐượctriềuđìnhLýĐườngtrọngvọng,HứaKínhTôngcàngkêicăngngạomạn,quyềnuycựcmạnh.Hồiđó,cácđạithầnkhôngaidámsobìvớiông.SaunàyHứaKínhTôngđượccử làmhữutướng,vìốmđaunênđãxin từ

chức,được triềuđìnhphong làm thái tử thiếu sư, cùngĐôngTâyđài tamphẩm.HứaKínhTôngtuổigiàsứcyếu,khôngthểđilạiđược,triềuđìnhrathôngbáođặcbiệtchophépHứaKínhTôngvàTưkhôngLýTíchcùngvàotriềuhọpvàonhữngngàymồngMộthàngthángâmlịch,chophéphọđượccưỡingựaconđếnnộitỉnhlàmviệc. Thoạt đầu, những cuỗn sách như “CaoTổ thực lục", "TháiTôngthực lục"của triềuđìnhnhàĐườngđềudoHứaKínhTông tuyểnchọnvàviết,rấttườngtậnvàđángtincậy.MãichođếnkhiHứaKínhTôngđượccửlàmGiámtuquốcsử, thìđã tựýsửađổinhữngđoạnmàmìnhkhông thoảmãn,hoàntoànvìlợiíchcánhân.ThoạtđầuNguThếCơvàHứaThiệnTâmcùngbịVũVănHoáCậpgiếthại,PhongĐứcDithườngnóivớimọingười:“Trướcđâychínhmắt tôiđã trông thấy,khiNguThếCơbịgiết,NguThếNamđãkhẩnthiếtyêucầuđượcchếtthayNguThếCơ;cònkhiHứaThiệnTâmbịchết,contraiôngtalàHứaKínhTôngthìvanlạyquịluỵkhẩncầuxinđượcsống”.NhữngngườinghethấyPhongĐứcDikểlạinhưvậyđềuchorằngđólàsựthựclịchsử,chonênHứaKínhTôngrấtcămghétPhongĐứcDi,ômhậnở trong lòng.MãichođếnkhiPhongĐứcDiviết truyện,xuấtpháttừsựthùoáncánhân,HứaKínhTôngđãrasứcvukhốngPhongĐứcDi,lôinhữngthiếusótcủaôngtara.ContraiHứaKínhTônglấycháugáiUýtrìKínhĐứclàmvợ,còncongáicủamìnhthìlạigảchocontraicủaTiềnCửuLong.TiềnCửuLongnguyênlàkhangnôcủaĐườngCaoTổLýUyên,HứaKínhTôngbịaranhữngcôngtrạngcủaTiềnCửuLong,đặtTiềnCửu Long cùng một cột với LưuVăn Tĩnh. Đường Thái Tông đem “UyPhongPhú"tặngchoTrườngTônVôKỷ,nhưngHứaKínhTônglạibịaralàtặngchoUýTrìKínhĐức.ThủlĩnhdântộcthiểusốBàngHiếuTháiđemquânphốihợpvớiĐườngTháiTông tấncôngCaoLệ.QquânđộiCaoLệcườinhạoBàngHiếuTháinhátgansợhãi, cửbinh línhđiđánhbạiBàngHiếuThái.HứaKínhTôngnhậntiềnbạcbiếuxéncủaBàngHiếuThái,,nênđãviếttrongchuyênmụclà"BàngHiếuTháiđãnhiềulầnđánhbạiquânthù,trongcáctướnglĩnhnhàĐườngchỉcóhaingườixứngdanhlàkiêudũng,đólàTôĐịnhPhươngvàBàngHiếuThái,cònnhữngngườikhácnhưTàoKếQuyền,LưuBáAnhv.v...thìkémhọmộttrờimộtvực”.VậymàtừsauTrinhQuantrởđi,bìnhnghị,biêntậpcácloạisáchsử,từtriềuTấnchođếntriềuTuỳ,mấychụcloạisáchnhư"Đôngđiệntânthư","Tâyvựcđồchí","Tinhthịlục","Tânlễ"v.v...đềudoHứaKínhTôngtổngbiênsoạn,hoàngđếtriềuđìnhnhàĐườngbanthưởngchoHứaKínhTôngkhôngbiếtbaonhiêumàkể. HứaKínhTôngxâydựngphủđệvôcùnghoa lệmxâynhữnglầu

cácliênhoàn,nhữngkỹnữcóthểcưỡingựađilạiởtrênđóđược.,tổchứctiệcrượu,tấunhạcrấtlàvuivẻ.HứaKínhTôngđãtừngyêumếnmộttỳnữ,chonênđãthunạpcôtalàmvợkế,giảxưnglàhọNgu.ContraicủaônglàhứaNgưỡngvàNguthịthôngdâm,HứaKínhTôngvôcùngcămgiậnNguthị,đuổicôtađivàphạtHứaNgưỡng,điềuanhtađếnLãnhngoại,sauđórấtlâumớitriệuhồiHứaNgưỡngtrởvề. NămHoặcHanhsơniên (670 -674),HứaKínhTôngvềhưuvớithânphậnđặctiến.Nhưngcứmồngmộthàngthángâmlịchôngtavẫnvàotriềudựhọp,tiếptụchưởngthụbổnglộc.HứaKínhTôngchếtnăm81tuổi.ĐườngCaoTôngLýTrịcử triềuaiđiếu, lệnhchobáquan triều thầnphảiđếnphủđệcủaHứaKínhTôngkhóctang,sắcphongchoônglàmKhaiphủnghiđồngtamtư,ĐạiđôđốcDươngchâu,chophépđượcantángtạiChiêulăng. Tuyểntự“TânĐườngthư" Quyểnthượng223

LÝNGHĨAPHỦ

LỜIMỞĐẦU-LýNghĩaPhủ,ngườiNãodươngDoanhchâuđờinhàĐường(naythuộchuyệnNãodươngtỉnhHàBắc).ÔngnộicủaôngđãtừnglàmhuyệnthừahuyệnXạhồng(naylàhuyệnXạHồng,tỉnhTứXuyên).NămĐườngTháiTôngTrinhQuanthứ8(634),LýNghĩaPhủcóhọcvấnnênđượcLýĐạiLượngtiếncử,từđóbắtđầulàmviệcởtrongtriềuđình,đãtừnggiữcácchứcvụnhưMônhạtỉnhđiểnnghi,Giámsátngựsử,Trungthưxánhân,Trung thư thị langv.v...Sauđódonhiềumưukế,mánhkhoé, hưvinh,dầndầntrởthànhmộttêngiannịnhthầnkhéttiếng.TrongnhữngnămCaoTông,TiếpthukiếnnghịcủaVươngĐứcKiệm,LýNghiãPhủđãphếngôihoànghậucủaVươngthị,kiếnnghịđưaVũchiêunghilênlàmhoànghậu,kếtquảkhôngnhữngtránhđượctaihoạmàcònđượcĐườngCaoTôngngàycàngtrọngdụng.NămVĩnhHuythứ6,LýNghĩaPhủtừTrungthưthịlang được phong lên làmTrung thưmôn hạ tam phẩm, giám tu quốc sử,đượccửlàmQuảngBìnhhuyệnnam. LýNghĩaPhủ làngườikhiêmnhườnghoà thuậnnhưmèo,nhưngthâmtâmthìsảoquyệt,nhamhiểm,đốivớikẻthùchínhthìkhôngtừmộtthủđoạnnàođểkhép tội,đểhãmhại,đảkích,chonên tấtcảcácđại thầntrong triều đình không ai là không gọi LýNghĩa Phủ là “Lưỡi dao trongtiếngcười".NgoàirangườitacòncăncứvàonhữngđặcđiểmcủanhữngtênnịnhthầnđạigianđạiácđểđặtchoLýNghĩaPhủmộtcáibiệthiệurấthìnhtượnglà“Mèongười",bởivìôngtahọLý,nênngườitacũnggọiônglà"LýMiêu".LýNghĩaPhủrqsứccủngcốđịavịcủamình,kếtbekếtđảng,lạmsát những người vô tội. Lợi dụng sự sùng ái của hoàng đế vàVũ hậu đichiếmđoạtphụnữ,dối trên lừadưới,bịt línnhữngđườngngôn luận, làmnhiềuđiềuthấtđức.Dođómàchỉtrongmộtthờigianngắn,bằngconđườnggiannịnhbất lương,LýNghĩaPhủhoànhhànhkhăpnơikhắpchốn.NămLongSóc thứ ba (663), hữu kim ngô thương tào tham quânDươngHànhDĩnhthượngtấuchỉtríchnhữnghànhvigiantàcủaLýNghĩaPhủ.ĐườngCao Tông hạ lệnh lưu đày Lý Nghĩa Phủ đến Tuấn châu (Tứ xuyên Tâyxương).Conngườigianmanh,súctànhưôngta,cuốicùngcũngchuốclấydiệtvong. *** LýNghĩaPhủlàngườiNãodươngDoanhchâu.Tổtiêncủaôngđãtừng làm huyện thừa huyện Xạ hồng, cho nên sống ở Vĩnh Thái. Trong

nhữngnămTrinhQuan(627-649),LýĐạiLượngnhậnlệnhtuầnsátKiếmnam,báocáovề tài năngcủaLýNghĩaPhủ, chonênôngđã trúng tuyển,đượcchọnvàolàmMônhạtỉnhđiểnnghi.LưuBạc,MãChuv.v..lạitiếncửLýNghĩaPhủ,ĐườngTháiTôngtriệukiếnôngvàđểchoônglàmgiámsátngựsử,phụngchiếuthịTuỳTấnvương.SaukhiTấnvươnglên lànhoàngtháitử,LýNghĩaPhủlàmtháitửxánhân,trựchọcsĩsùnghiềnquán,cùngtưnghị langLaiTếQuânnổi tiếng trênvănđàn.Thờiđóngười tagọihaingườilà“Lai,Lý".LýNghĩaPhủđãtừngcốnghiến"Thừahoachâm"trongđócónhữngýnhưnịnhhótcónhiềuloại,giantàcónhiềucách,khôngdiệtmầmmốngnóđi,taihoạtấtsẽbànhchướng.LýNghĩaPhủđangnịnhhóthoàngtháitử,nhưngtrongvănchươngôngtalạirasứcbiểuhiệnlòngchínhtrực củamình.HoàngThái tửđemvănchươngcủaLýNghĩaPhủ tâu lênTháiTông,triềuđìnhbanthưởngchoLýNghĩaPhủrấthậu. SaukhiĐườngCaoTôngLýTrịlênngôi,LýNghĩaPhủđảmnhiệmtrungthưxánhân,kiêmtuquốcsử,đượcphonglàhọcsĩHoằngvănquán.LýNghĩaPhủbịtrưởngtônvôkỵvôcùngcămghét,ôngtatấuthỉnhhoàngđếgiángchứcLýNghĩaPhủxuốnglàmTưmãBíchchâu.ChiếulệnhcủahoàngđếcònchưakịpbanxuốngthìLýNghĩaPhủđãđếngặpTrungthưxánhânVươngĐứcKiệmxingiúpđỡ.VươngĐứcKiệmlàcậucủaHứaKínhTông,ôngcócáibướuởtrêncổnhanglàngườirấtthôngminh,rấtgiỏinghềdựđoánngười và vật.Ông cười và nói vớiLýNghĩaPhủ: “Hiện nayVũchiêunghiđượcĐườngCaoTôngrấtsùngái,hoàngthượngdựđịnhđưaVũthịlênlàmhoànghậu,nhưngsợcáctểtướngphảnbác,nêncònchưacôngbốquyếtđịnhnàyrangoài.Nếuôngđềrađượckiếnnghịgìđóchohoàngđếđểtrìnhbàythìhoạsẽchuyểnthànhphúcđấy”.ThếlàLýNghĩaPhủlậptứcthayVươngĐứcKiệmtrựcbandêmrồitìmcáchthượngtấu,thỉnhcầuphếtruấtVươnghậuđểlậpVũchiêunghi.ĐườngCaoTôngvôcùngphấnkhởi,lậptứctriệukiếnLýNghĩaPhủ,cùngtraođổivớiông,rồibanthưởngchoLýNghộtđấuhạtchâu, ra lệnhngừngviệcgiángchứcLýNghĩaPhủxuốnglàmTưmãBíchchâu,giữlạiđểphụcthị.SaukhiVũhậuđượclênngôi,LýNghĩaPhủvàHứaKínhTông,VươngĐứcKiệmcùngngựsửđạiphuThôiNghĩaHuyền,TrungthừaViênCôngDu,ĐạichínhtựchínhngựHầu Thiện Nghiệp v.v.. cau kết với nhau, kết đảng doanh tư, lộng hànhnhữngviệcgiantrá,tiêudiệtnhữngđạithầncươngnghịchínhtrực.ChonênchẳngbaolâuVũthịchiếmđượcquyềnbínhởtrongtriềuđình,hoàngđếvìthếcũngrấtkínhphụcôngta. BềngoàiLýNghĩaPhủlàmravẻnhuthuậncungkính,khichuyệntròvớingườikháctrênkhuônmặtbaogiờcũngtươicười,niềmnở.Kỳthực

trongthâmtâmôngtavôcùngnhamhiểm,cayđộc,đầylòngthiênkiến.Đạithầnnàomà chống lại nhữngýmuốn củaLýNghĩaPhủ, nhất địnhbịLýNghĩaPhủtìmtrămphươngnghìnkếđểđảkích,hãmhại,chonênngườitamới đặt cho Lý Nghĩa Phủ cái biệt danh là “Mũi dao trong tiếng cười".NgoàiraLýNghĩaPhủcònlấynhuhoàđểxâmhạingườivàvật,chonênngườitagọiôngtalà“Nhânmiêu". NămVĩnhHuythứsáu(665),LýNghĩaPhủđượcthănglàmTrungthưthịlang,cùngTrungthưmônhạtamphẩm,đượcphonglàmQuảngBìnhhuyệnnam,kiêmnhiệm thái tửhữu thứ tử,phongchức tước lênhầu.LạcchâucómộtcôgáitênlàThuầnVu,bịgiamtrongĐạilýtựvìtộigiandâm,LýNghĩaPhủnghenóiThuầnVulàcôgáirấtxinhđẹp,nênđãdặndóđạilýthừaTất ChínhNghĩa thả cô ra để làm vợ bé cho LýNghĩa Phủ. Đại lýkhanhĐoạn BảoHuyền tấu báo tình hình này lên hoàng đế. Đường CaoTôngralệnhchocấpsựtrungLưuNhânQuĩ,thịngựsửTrươngLuânđiềutraxửlý,LýNghĩaPhủvôcùngbốirối,đànhphảiépbuộcTấtChínhNghĩaphảitựsátởtrongngục,hòngdiệtkhẩuđểchegiấuviệcôngtađãđồngmưuvớiTấtChínhNghĩa.ThịngựsửVươngNghĩaPhươngtốcáoLýNghĩaPhủtạitriềuđình,LýNghĩaPhủkhôngnhậnsailầm,chỉtríchlạiôngtarấthăng,mãisaumớirútlui.VươngNghĩaPhươngrasứctốgiácnhữngtộiáccủaLýNghĩaPhủ,nhưngĐườngCaoTôngđãngầmcảmkíchtrướcđứchuệcủaLýNghĩaPhủchonênỉmđimàkhôngtruycứu, trái lạicònđiápchếVươngNghĩaPhương,đuổiôngtarangoài. ít lâusauLýNghĩaPhủđượccửlàmTrung thư lệnh, kiểmhiệu ngự sử đại phu, kiêmnhiệm thái tử tân khách,đượcphonglàmquậncôngHàgian.ĐườngCaoTôngcònchiếulệnhchoLýNghĩaPhủxâydựngnhàriêng.Cáccontraicủaôngtuyđangcòntrongtãlótcũngđượcbổnhiệmlàmquanthanhlưu. ThoạtđầuĐỗChínhLuânlàmhoàngmônthịlang,LýNghĩaPhủlàmtổngquảnđiểnnghi.Chođếnkhicảhaingườicùngđượcphụchính,ĐỗChính Luân cho rằng tư cách mình già dặn hơn, không cam tâm ở dướiquyềnLýNghĩaPhủ,liềnbímậtcùngvớiTrungthưthịlangLýHữuíchbànmưutínhkếtrừkhửLýNghĩaPhủ,kếtquảhoàntoàntráilạilàbịLýNghĩaPhủhãmhại,tốcáotrướcmặtĐườngCaoTông.ĐườngCaoTôngbèncáchchứccảhaingười,ĐỗChínhLuânbịgiángxuốnglàmthíchsửHoànhchâu,LýNghĩaPhủbịgiángxuốnglàmthíchsửPhổchâu,LýHữuíchbịlưuđàyđiPhongchâu.Đếnnămsau,triềuđìnhchiêuhồiLýNghĩaPhủ,bổnhiệmônglàmLạibộthượngthư,đồngtrungthưmônhạtamphẩm.Saukhimẹôngchết,ôngtừchứcvềthọtang,triềuđìnhcửônglàmTưliệttháithườngbá, cùngĐôngTâyđài tamphẩm.ChophépLýNghĩaPhủđược cải táng

tiền nhân đến lăngVĩnhKhang, trưngdụngxe bò của nhữngngười tronghuyệnđểvậnchuyểnđấtcátvềxâylăngmộ,tấtcảcó7huyệnbịtrưngdụngxe cộ. Huyện lệnh huyện Cao lăng đã vì mệt mỏi quá sức mà chết CáccôngkhanhbáquantrongtriềuđìnhtranhnhauđemlễvậtđếntặngchoLýNghĩaPhủ.Hômquàncữuvàmaitáng,hoàngđếđãchiếulệnhchongựsửtiếtphảikhóctang.Xeđưatangvàcácđộikỵbinhxếphàngdài,cờphướn,trướngphúngkéodàitừBákiềuđếntậnTamnguyên.Mộtchiềudàicóđến70dặm,liênmiênbấttận.Mộtđámtangvượtlêntrêntấtcảmọiquiđịnh,bấtchấpcảphápluật. qquầnthần,quanchúngđưatangnhiềuvàtođếnmứcgiađìnhLýNghĩa Phủ không thể nào so sánh được. KhiÂnVương rời khỏi các, LýNghĩaPhủlạikiêmnhiệmtrưởngsửcủaVươngphủ,chỉítlâusauthìđiềusanglàmhữutướng. SaukhiLýNghĩaPhủđượchiểnquí, lúcđóông tamớinói ra làtôngtộccủamìnhtừquậnTriệumàra,cóhọhàngvớinhữngngườihọLý.Nhữngngườithânthíchthườngđượctônlàthếhệanhem.CấpsựtrungLýSùngĐứcđãtừngđặtLýNghiãPhủtrongcùngmộttộcphảvớimình.MãichođếnkhiLýNghĩaPhủbịĐườngCaoTônggiángxuống làm thích sửPhổchâu,LýSùngĐứcvộivànggạchngaytênLýNghĩaPhủrakhỏi tộcphổ, cho nên Lý Nghĩa Phủ rất căm hờn Lý Sùng Đức.Mãi sau này LýNghĩaPhủđượcphụchồichứcvụtrởvềtriềuchủchính,LýNghĩaPhủbènnêurarấtnhiềutộidanhchoLýSùngĐức,épLýSsùngĐứcphảitựvẫnởtrongtù. Trong những nămTrinhQuanCaoSĩKhiêm,VĩĐình, SầmVănBản, Lệnh Cô Đức Phần v.v...phụng chiếu biên soạn “Dân tộc chí", việcthănggiángcáchọtộc,nhândântrongnướcđềuchorằnghọlàmrấtcôngbằng,hợplẽphải,chonêncácchâuđềulưugiữmộtbảnphụđểlàmmẫulâudài.HồiđóHứaKínhTônglấylýdotrong"Dântộcchí"khôngghiviệcVũhậu vào trong đó và LýNghĩa Phủ cũng thấy nhục vì tổ tiênmình cungkhôngđượcghivàotrongđó.Haingườitiếptụcthỉnhcầucảituđínhchính.TriềuđìnhuỷthácchoKhổngChíYêu,DươngNhânKhanh,SửHuyềnđạo,LãTài v.v...hiệuđínhquyển sáchnày, đưa cácquan chứcnhân sĩ đời nhàĐườngtừngũphẩmtrởlênđềuđượcxếpvàohàngsĩ,Thếlàrấtnhiềubinhsĩcócôngđềuđượcliệtvàotronghạnđịnh,đổi“Thịtộcchí"thành"Tínhthịlục".LýNghĩaPhủtấuthỉnhtriềuđìnhđembộ“Thị tộcchí"đãbỉênsoạntrướcđâythuhồilạirôiđemthiêuhuỷtoànbộvàcấmtuyệt.TừsaukhiBắcNguỵLýVănđếquyếtđịnhvềdanhmônvọng tộcvào thờikỳTháiHoà,

concháu7họcóthểlấynhau.Saunàynhữnghọlớnnàytuyngàycàngítđi,nhưngvẫncódanhgiá.LýNghíaPhủthaycácconmìnhxincầuhônvớicáchọtộclớnkhôngđược,thếlàtấuthỉnhcấmtất. LýNghĩaPhủphụtráchcôngviệctuyểnchọn,khônglấyphầmđứcđểphânbiệtnhân tàimàchỉnhằmvào lợi lộc, chỉ chọnnhữngai cóbiếuxẽn, hối lộ, chứ không nhìn vào thực lực, cho nên bị người ta chê cười.Ngoàiramẹ,vợ,cácconôngđềubánchứcquan,,mônđìnhhuyênnáo.TừsaunhữngnămVĩnhHuy,đasốngựsửđềudohoàngđếbổnhiệm,lạibộtuycóđiềuchú,nhưngđếnmônhạtỉnhthìkhôngcònnữa.ThếlàLýNghĩaPhủtựphonglàmngựsử,viênngoạivàthôngsựxánhân,cácquanviêncóliênquankhôngdámphảnđối.ĐườngCaoTôngđãtừngcảnhcáoLýNghĩaPhủrằng:“Trẫmthườngnghebênngoàingườitanóicácconcủakhanhphạmrấtnhiều sai lầm, trẫm đã che chở cho khanh rất nhiều, sau này không đượcdungtúngchúngnhưthếnữa.”.LýNghĩaPhủởtrongnộibộcungđìnhdựavàosựchechởcủaVũhậu,chonêncácquầnthầntrongtriềuđìnhkhôngaidám tố giác những tội lỗi của ông ta, nhưng không ngờ rằngĐườngCaoTônglạibiết.Mặtbiếnsắc,LýNghĩaPhủchậmrãihỏihoàngđế:“Ainóivớihoàngđếbệhạnhưvậy?"ĐườngCaoTôngtrảlời:“Tạisaolạihỏitrẫmlàmsaobiếtđược?"LýNghĩaPhủđiềmnhiênkhôngtạơnhoàngđế,từtừđira.TừđóĐườngCaoTôngbắtđầukhôngvui,màconghétLýNghĩaPhủ. MaysaocómộtngườitênlàĐỗNguyênKỷ,thuậtsĩhầuvọngđếnnhàLýNhậnNghĩa,trongnhàcókhôngkhínhàtù.ÔngnóivớiLýNghĩaPhủ:“Chỉcóphạt200triệuquantiền,mớicóthểtrấnápđượcngụckhínàyđi”.LýNghĩaPhủnghelờiĐỗNguyênKỷvộiđilorấtgấp.Trongthờigianvềphục tangmẹ,SócVọngcấpbáo,LýNgiãPhủ lập tứcmặcquầnáođicùngĐỗNguyênKỷracánhđồng, trèolêncaoquansát taihoạ,nhândânnghingờhọcóâmmưugìđó.LýNghĩaPhủlạicửcontrailàLýTântriệukiếnTrườngTônDiên, nói với ông ta răng: “Tôimuốn tìm cho ôngmộtchức quan”.Nămngày sau,TrườngTônDiên được bổ nhiệm làmTư tângiám,LýNghĩaPhủyêucầuông taphải tạ lễ70vạnquan tiền.HữuKimNgôthươngtàothamquânDươngHànhDĩnhtốcáoLýNghĩaPhủtộithamô.ĐườngCaoTôngchiếulệnhTưhìnhtháithườngbáLưuTườngĐạocùngvớiTamtưcùngthẩmvấnLýNghĩaPhủ,LýTíchgiámđốcviệcchấphànhnày.Kếtquảthẩmvấnđãchứngthực,hoàngđếbanchiếuxoátênLýNghĩaPhủ, lưuđàyđếnTuấnchâu.Con traiông làLýTrị cùngcondâu làLiêuNguyênTrinhbịđàyđiĐìnhchâu,TưnghịlangLýTânbịlưuđàyđếnTrấnchâu.CácnhânsĩtrongngoàitriềuđìnhvuimừngchútụnglẫnnhauvìLýNghĩaPhủbịcáchchức.

Bangườicon traicủaLýNghĩaPhủvàcondâuvôcùng tànbạo,ngôngcuồng,mãi chođếnkhiLýNghĩaPhủbại lộ chân tướngbịhạđài,mọingườiđềuchorằngđãtrừđược“Tứhung".Cóngườiđãviết“HàgianđạonguyênsoáiLưuTườngĐạophánúiđồng,tênđạitặcLýNghĩaPhủlộchân tướng" đem dán bên đường cái quan.NămCàn Phong nguyên niên,triềuđìnhđạixáthiênhạ,riêngnhqngxngườibịlưuđầythìkhôngđượctrởvề.LýNghĩaPhủphẫnchímàchết,thọ53tuổi.Từsaungàyôngtabịhoàngđếlưuđày,nhândântrongthiênhạvẫnáynáyjkhôngbiếtliệutriềđìnhcócònsửdụngôngnữahaykhông.MãiđếnsaukhiLýNghĩaPhủchết,cácnhânsĩtrongngoàimớithựcsựyêntâm. NămThượngNguyênsơniên(674-676),vợLýNghĩaPhủđượcânxá,chophéptrởvềLcjdương.TrongthờikỳNhưý,truytặngLýNghĩaPhủ làmĐại đô đốcDương châu,ThôiNghĩaHuyền làmĐại đô đốc íchchâu,bổnhiệmVươngĐứcKiệm,ViênCôngDulàmthíchsửNguỵchâuvàTương châu, cảhai đều được phong tặng. Đường Duệ Tông lên ngôi, hạchiếuđìnhchỉ.sựtíchcủaLýTrạm,contraiLýNghĩaPhủcóthểxemcuốn“LýĐaTộtruyện". Tuyểntự“TânĐườngthư" QuyểnThượng223

VƯƠNGMAOTRỌNG

LỜIMỞĐẦU-VươngMaoTrọngnguyênlàngườiCaoLệ.PhụthânôngsaukhiviphạmphápluậtđãbịĐườngVươngtriềukhôngcholàmquan.Saukhilớnlên,VươngMaoTrọngchỉphụcvụLâmtriVươngHiếuLongCơ,trởthànhmộtgianôthântíncủaông. VươngMaoTrọnglàngườithôngminh,linhlợi,ôngcùngmộtgianôkháctênlàLýThủĐứccùngphụcvụLýLongCơ,rấtđượcôngyêumếntínnhiệm.KhiVĩHậulâmtriềuchấpchính,LýLongCơrấtbấtmãn,mưunổidậylàmchínhbiến.Làmộtgianôthântíncủaông,VươngMaoTrọngthaymặtLýLongCơkếtnạptriềuthầndanhsĩ,binhsĩcấmquân,rấtđượcôngchủhoannghênh.KhiLýLongCơdấybinhtiêudiệtVĩthị,tuyVươngMaoTrọngnhátgan,sợsệtnênlẩn tránh,nhưngLýLongCơkhôngtráchmắngông,ngượclạicònđềbạtônglênlàmtướngquân,vẫnđượcânsủng. Sau khi Lý Long Cơ lam thái tử vào ở trong Đông cung, địa vịVươngMaoTrọngtănglênrấtnhanh,ôngđãtừnggiữcácchứcvụđạitướngquân, quan chức tam phẩm, hoàn kiểm hiệu nội ngoại nhàn cứu, cji giámmụcsứ,vàđượcphongHoắcquốccông.SaukhiLýLongCơđăngcơlênlàm hoàng đế,VươngMaoTrọng đượcĐườngHuyềnTông vô cùng yêumến, thậm chí còn ban thưởng cho ông làmKhai phủ nghi đồng tam tư.Đường Huyền Tông rất yêu mến tín nhiệmVươngMao Trọng nên trongtriềuđìnhông ta coi thườngpháp luật, kêi căngngạomạn, coi ngườinhưrác.Đồngtrhờiôngcòncùngvớiđại tướngcấmquânCátPhúcThuậnkếtthànhnhânthân,,lôikéocáctướngquânnhưVươngCảnhDiêu,CaoQuảngTế,ĐườngĐịaVănv.v...câukếtvớinhau,làmnhữngtrògiantrá.NgaycáchoạnquantrongcungđìnhnhưCaoLựcSĩv.v...cũngsợVươngMaoTrọngđếnbaphần. SựhoànhhànhcủaVươngMaoTrọngv.v..làmchoĐườngHuyềnTông vô cùng bấtmãn, lại thêm có sự khuyên gián của Cao :ực Sĩ cùngnhữngngườikhác,LýLongCơquyếttamtrừbỏcáimầmtaihoạnày.NămKhaiNguyên thứ19,ĐườngHuyềnTông tướchếtbinhquyềncủaVươngMaoTrọng,kiênquyếtxửtríVươngMaoTrọngđãkếtbèkếtđảngởtrongtriềuđình.BảnthânVươngMaoTrọngsaunàycũngbịĐườngHuyềnTôngbanchochết. ***

VươngMaoTrọnglàngườiCaoLệ.Chaôngvìviphạmphápluậtnên không được làm quan, ông chỉ cómột người con trai làVươngMaoTrọng.DobốnhưvậynênVươngMaoTrọng trườngkỳphụcvụLâm trivươngLýLongCơ. KhiLâmtrivươngLýLongCơđiđếnLộchâuthìgặpmộtngườitênlàLýThủĐức.LýThủĐứclàgianôcủanhàngườita,làmtrưởngkỵmãxạ tiễn,LâmtrivươngLýLongCơgặpLýThủĐức thì rấtvuimừng, rấtthíchôngta,liềnbỏtiềnramyangayôngtavềnhà.,rồiđểchoLýThủĐứcvàVươngMaoTrọngphụcvụbêncạnhmình.SovớiLýThủĐức,VươngMaoTrọnglàngườithôngminhhơn,lanhlợihơn.TrongthờikỳCảnhLong(707-709),theochiếulệnhcủaĐườngTrungTông,LýLongCơtừLộchâutrởvềKinhsưTrườngAn thành,haingườiVươngMaoTrọngvàLýThủĐứcthườngphụtráchnhữngcôngviệctrongnhà.NhiềulầnLâmtrivươngLýLongCơchomờihàngvạncấmquântướnglĩnhvàhiềnsĩhàokiệtđếnănuốngvàtặngthưởngchohọvàngbạcchâubáu,nênđượchọrấtquímến.VươngMaoTrọngrấthiểu tâmtưcủaLýLongCơ,chonênôngcũngkếtgiaochặtchẽvớicáctướngsĩcấmquânvàdanhnhânhiềntriếtnày,LâmtrivươngLýLongCơkhenngợiôngrấtnhiều. Hồi đóVĩ hoàng hậu nắm triều chính, bổ nhiệm hai người làVĩPhiênvàCaoTung làmVũ lâmquân tướngquân,phụ trchs thống soái cảvạnkỵbinh.Đểgiữuytíncủamình,haingườinàyhếtsứcnghiêmminh,hàkhắcđốivớicáctướngsĩ,cácthủlĩnhnhưCátPhúcThuận,TrầnHuyềnLễv.v..tốkhổvớiLâmtrivươngLýLongCơ.LúcđóLâmtrivươngLýLongCơđangcomưukếlớncùngvớiLưuUCầu,TiếtSùngGiảncùngLợiNhânPhủ,MaTưTôngv.v...phátđộngchínhbiếnlậtđổVĩhậu.LưuUCầunhậnlệnh đến khuyên Cát Phúc Thuận, Trần Huyền Lễ nhập bọn. Cát PhúcThuận,TrầnHuyềnLễđềutìnhnguyệnủnghộL:ýLongCơ,phụctùngchođếnchếtthìthôi.ThélàLýLongCơchỉđạođámngườinàyphátđộngcuộcchínhbiếnnhậpcungtiêudiệtVĩthị.LýThủĐứcđitheophụcvụLýLongCơ,lúcđócònchưalênlàmhoàngđếtiếncôngvàohoàngcungcấmuyển.NhưngVươngMaoTrọngthìlạinhátgansợsệt,lẩntrốnđếnmộtnơikhác.Mãi chođếnmấyngày saukhi chínhbiên thànhcông,VươngMaoTrọngmớidámlộmặtvàtrởvềbêncạnhLýLongCơ.lýLongcơkhôngquởtráchgìVươngMaoTrọngkhilâmtrậnđãđàotẩumàvẫnchoVươngNaoTrọnglàmtướngnhưcũ. SaukhiLâmtrivươngLýLongCơđượchoàngđếsắcphongcholàmhoàngtháitửthìVươngMaoTrọngphụtráchlừangựa,lạcđà,chósăn

vàchimmuôngởĐôngcungChưađầymộtnăm,chứcquancủaVươngMaoTrọngđã thăng lênđếnđại tướng,phẩmgiớiđạtđến tamphẩm.VìVươngMao Trọng tham dự vào hoạt động của những người mưu sát Tiêu ChíTrung,vìcócônglaonênđượcphong làmphụquốcđại tướngquân,kiểmhiệunộingoạinhàncứu, trigiámmụcsứ,được tiếnphonglàmHoắcquốccông,hưởngthụthựcấp500hộ. VươngMaoTrọng và các chư vương triều đình nhàĐường cùngvớinhữngngườihầukhácđãhầuhạởtrongcungcấmliêntụcnhiềunăm.Nếu nhưmột thời gian nào đóLýLongCơ không nhìn thấyVươngMaoTrọnglàtronglòngbứtrứtkhôngyên,chođếnkhinàonhìnthấyVươngMaoTrọng thimới cảm thấy yên lòng.NămKhaiNguyen thứ 9 (720),ĐườngHuyền TôngLuý Long Cơ ban chiếu ra lệnh cho VươngMao Trọng làmphòngngựthảokíchđạisứconđườngSócPhương,đểchoôngvàtả lãnhquânđạitổngquảnvươngtoa.làmtrưởngthuyếtthiênbinhquântiếtđộsứ,cùngcácôngnhưBùiDoTiên,tiếtđộsứUYchâubànbạcmọicôngviệclớn. VươngMaoTrọngbắtđầuđượcĐườngHuyềnTôngLýLongCơtinyêu,đềbạt,thoạtđầuôngcònchấphànhnghiêmkỷcương,luậtphápđểđượclòngmọingười.HàngvạnlínhtrángkỵbinhvàcácquanlạiNhàncứurấtsợông,khôngaidámxúcphạmđếnVươngMaoTrọng,khôngdamdấugiếm,giandốibấtcứviệcgì.VươngMaoTrọngđặcbiệtchămlovềgiasúc,nênđàngiasúcpháttriểnrấtnhanh.KhiVươngGiaTrọngmpíbắtđầunhậnviệc,đàngiasúcmpíchỉcó24vạnconngựa,saunàyđãtănglênđến43vạnconngựa,sốcừuthìcònnhiềugấpmấylầnsốngựaĐểchođàngiasúcsốngquamùađôngyênlành,VươngMaoTrọngđãdựtrữ1900tqqnsthứcănchochúngnhưcâyđồngkhao,tiểumạch,cỏlinhlăngv.v..Đồngthờicònđembán những con vật chết, mua được 8 vạn thước lụa. Tiếp đóVươngMaoTrọng lại tuyểnmộmộtnghìn trẻemngườiBặcvàolàmmụcđồng.Trongthờigianlàmgiámmục,VươngMaoTrọnglàmrấtnghiêm,khôngthấtthoátchútnào,mỗinămdoanh lợi thuđượcmấyvạn thạch.Hồiđi theoĐườngHuyềnTônglênnúiĐôngphongtháisơn,VươngMaoTrọngchọnramấyvạnconngựa,theomáusắcmàphânloạirồitổchứcthànhtừngđội.Trôngdànngựađủcácloạimàusắcnhưmộttấmvảithêutuyệtđẹp,thiêntửkhenVươngMaoTrọngthậtcótài.KhiquayvềTrườngAn,ĐườngHuyềnTôngđãbanthưởngchoông,choônglàmKhaiphủnghiđồngtamtư.Chếđộdãingộnày, từ sauKhaiNguyên trởđi, chỉ có4người làVươngNhânGiảo,DiêuSùng,TốngCảnhvàVươngMaoTrọngđượchưởngthôi.

TuyVươngMaoTrọng là một con người nhỏ nhen, nên khi đãđượcthoảmãnđiềugì làkêucăngngạomạn, tựcaotựđại.ThếlàVươngMqoTrọng thỉnhcầuhoàngđếĐườngHuyềnTôngchogiữchứcbinhbộthượng thư của quốc gia, khiên choĐườngHuyềnTông Lý LongCơ rấtkhôngvui.VươngMaoTrọngcũngsinhrabấtmãn.MãichođếnkhiVươngMaoTrọngvàCátPhúcThuậnkếtthànhnhinữthângia,cònLýThủĐứcvàtướngquântảgiámmônLôLongTử,ĐườngĐịaVăn,tảhữuuyvệtướngquânVươngCảnhDiêu,CaoQuảngTếv.v...cóđếnmấychụcngười cùngcấukếtvớiVươngMaoTrọnglàmviệcxấu.VươngMaoTrọngdựavàoântìnhcũcủaĐườngHuyềnTông, làmnhiềuđiềuphiphápnhất.Hoạnquantrởthànhcácsứgiảđếncácgiađìnhđểtuyênchiếumệnhlệnh,VươngMqoTrọngtỏravôcùngbấtcungkính.Đóivớinhữngngườicóđịavịthấpkém,VươngMaoTrọngcókhitíêphọrấtthôlỗ,aimàlàmtraiýôngta,VươngMaoTrọng liềnmắng cho thậm tệ, nổi giận tam bành, kiêu căng tự đắc.QuanhoạnCaoLựcSĩ,DươngTưNgangv.v...vôcùngghentịvàcămhậnôngta. VươngMaoTrọngcóhaingườivợ.TrongđócómộtngườivợlàdoĐườngHuyềnTôngbancho.Nhữngngườivợnàycũngđượchưởngquốcấp.TrướckiakhivợVươngMaoTrọngđẻcontrai,ĐườngHuyềnTôngcửCaoLựcSĩđemtặngphẩmđếntặngcũngphongchocontraiônghàmngũphẩm.KhiCaoLựcSĩ từ nhà họVương trở về cung đình,ĐườngHuyềnTônghỏiCaoLựcSĩ:“VươngMaoTrọngcóthíchnhữngthứtatặngôngtakhông?"CaoLựcSĩ trả lời: “VươngMaoTrọngnhìn thần chằmchằmvànói:“Thằngcontrainàycủatôikhôngđangđượclàmquantamphẩmhaysao?"ĐườngHuyềnTôngngheCaoLựcSĩ tấubáo thì rấtbựcmình,nói:“TrướcđâyVươngMaoTrọngđãphụlòngtrẫm,trẫmđãlờđikhôngđểtâm,bâygiờôngtalạiđemcontraiôngtarađểoántráchtrẫm." NhiềungườinhưCaoLựcSĩbiết laĐườngHuyềnTông rất giậnVươngMaoTrọng.Mộthômkhác,ôngtathậntrọngnóivớiĐườngHuyềnTông:“CácnôquanởcổngBắcđềulànhữngngườiđồngđảngthântíncủaVươngMaoTrọngcả,nếuhoàngđếkhông trừkhửngaybọnVươngMaoTrọngđi, thì triềuđìnhnhấtđịnh sẽxảy rađạihoạ”.Từđó trởđi,VươngMaoTrọngviếtthưchoquanphủTháiNguyên,yêucầuhọnộpvũkhígiáptrượng.ThiéudoãnTháiNguyênNghiêmĐìnhsaukhibiếtviệcnàyliềntấubáolênhoàngđế.ĐườngHuyềnTôngsợVươngMaoTrọngpháthiệnthìsẽphảnloạnngay,chonênđãgiấungaytấutrạngcủathiếudoãnTháinguyênđi.

NămKhaiNguyênthứ19(731),cuốicùngĐườngHuyềnTôngđãxửlýbọnVươngMaoTrọng.NgàibanbốchiếuthưgiángchứcVươngMaoTrọng,đưavềNươngchâu,,đưaCátPhúcThuậnvềBíchchâu,,đưaLýThủĐứcvềNghiêmchâu,LôLongTử,ĐườngĐịaVănbịđuổivềChấnchâu,VươngCảnhDiêu bị đưa đếnĐảng châu,CaoQuảngTế bị đưa đếnĐạochâu,đểlàmnhữngngườiđánhxe.Đồngthời4ngườicontraicủaVươngMaoTrọngcũngbị triềuđình tướchếtquanvị,đẩyxuốngcảnhbầncùng.Do vụ ánVươngMaoTrọng liên đới tớimấy chục người.Đến thời LinhLăng,ĐườngHuyềnTônglạicóchiếulệnh,banchoVươngMaoTrọngtựchết. Tuyểntự“TânĐườngthư" Quyển121

LÝLÂMPHỦ

LýLâmPhủ là chắt củaTrườngbình túcvươngLýThúcLương.Thời trẻ đã từng làm thiên ngưu trực trưởng, được ông cậu rất yêumến.TrongnhữngnămKhaiNguyên(713-741),LýLâmPhủđượccửphụcvụtháitử.ThờikỳNguyênCànDiệuchấpchính.,ôngvàKhươngGiảolàthângia,còncontraicủaNguyênCànđiệuxinchoLýLâmPhủlàmTưmônlangtrung.BìnhthườngNguyênCànDiệurấtcoitườngôngđãnói:“Langquannêngánhvấctàivọng,chẳnglẽcanôlạilàtàiliệucủalangtrung?"Canôlàtên riêngcủaLýLâmPhủ.Trong lạibộcó lập trườngdanhbảngdùngđểquyếtđịnhquanviênnàođượcởlạiKinhsư,quanviênnàophảiđinơikhác.VũVươngTưđềnghịcử10người,LýLâmPhủnói:“"Cầnphảitráchphạtmộtngườiđểbiểu thị sựcôngbằng”.Thế làviết lênbảng tênmộtngười,nói:“ĐâylàdoVũvươngnêura,cóthểđưađixa." Hồiđó,VũHuệphi thiênvềhậucung,con traiThọvương,ThịnhvươngcủabàrấtđượcĐườngHuyềnTôngyêuthích.ThôngquahoạnquanLýLâmPhủbáo choVũHuệphi biết rằngông ta tự nguyệnbảohộThọvương,giúpThọvươnggiànhngôihoàngđế,VũHuệphirấttrọngvọngLýLâmPhủ.VợcủathịtrungBùiQuangĐìnhlàcongáicủaVũTamTư,đãtừngănnằmvớiLýLâmPhủ,cònbảnthânCaoLựcSĩcũngtừgiađìnhVũTamTưmàra.MãichođếnsaukhiBùiQuangĐìnhchết,VũHuệphithỉnhcầuCaoLựcSĩđểchoLýLâmPhủthayBùiQuangĐìnhlàmtướng.CaoLựcSĩkhôngdámnóira,dođóĐườngHuyềnTôngđãnhậnlờiTiêuTung,tự tuyểndụngHànTu,khi triềuđình thảochiếu,VũHuệphigọiLýLâmPhủđến,bảoôngmờiHànTura làmtướng.SaukhiHànTuđượccử làmtướngthìrấtcảmkíchânđứccủaLýLâmPhủ,dođómàxalánhTiêuTung.ThếlàHànTutiếncửLýLâmPhủ,nóirằngôngnàycótàilàmtểtướng.VũHuệphicũngngầmgiúpđỡLýLâmPhủ,dođóLýLâmPhủđượccửlàmHoàngmôn thị lang.Chẳng bao lâu lại dược điều làmLễ bộ thượng thư,đồngtrungthưmônhạtamphẩm,rồilạiđượcthănglàmbinhbộthượngthư. Hoàngthái tửcùngvớiNgạcvương,Quangvươngbịngười tavukhốnghãmhại,ĐườngHuyềnTôngdựđịnhphếtruấthọ,TrươngCửuLinhkiên quyết khuyênngăn,ĐườngHuyềnTông rất không hài lòng.LýLâmPhủcũngsữngsờngơngác,ôngngầnmnóivớicácquanhoạnrằng“Đâylàviệc riêng của gia đình thiên tử, người ngoài tham dự vào làm gì?"NămKhai Nguyên thứ 24 (736), Đường Huyền Tông đang ở phía Đông Lạc

dương,chuẩnbịtrởvềTrườngAn.CácôngBùiDiệuKhanhv.v...kiếnnghị:“Côngviệcnhànôngcònchưalàmxong,phảichờđếnmùađôngmớicóthểtrởvềTrườngAnđược”.LýLâmPhủgiảvờđauchân,mộtmìnhởlạiphíasau,ĐườngHuuyềnTônghỏi lýdo tại sao,LýLâmPhủ trả lời:“Hạ thầnkhôngcóbệnh,màchỉlàmuốntấuminhsựviệc.HaiđôvốnlàĐôngTâycungcủađếvương,ngựaxeđi lại,cònviệcgìphảichờ thờicơnữa?Nếunhư phương hại đến nông sự, hoàng đế có thể một mình miễn thuế chonhữngxecộqualạikhuvựcnàylàđược”.ĐườngHuyềnTôngnghevậythìrấtvuimừng,liềnlênngayxeđivềphíaTây.Hồimớibắtđầu,TrươngCửuLinhdựavàovănbằngtiếnsĩvănhọccủamình, làmviệcrất làchínhquithậntrọng,cònLýLâmPhủthìdựavàođầucơgiantrá,chonêncóthểđượchoàngđếrấtmựctínnhiệm.ViệcgìôngtacúngđốkỵvớiTrươngCửuLinh,ngấmngầmđảkích ámhạiông ta.ĐườngHuyềnTôngmuốn thựcphongchoSócphươngtiếtđộsứNgưuTiênKhách,TrươngCửuLinhnóivớiLýLâmPhủ:“"Phong thưởngđại thần thìphảichờkhicódanh thầncócônglớn,uỷnhiệmcáctướnglĩnhngoàibiênảilàđiềuhếtsứcquantrọng,liệucóthểquyếtđịnhngayđượckhông?Tôivàôngphải tranhluậnvớihoàngđếviệcnày”.LýLâmPhủtỏrađồngývớiýkliếncủaTrươngCửuLinh.ChờkhihaingườivàogặpĐườngHuyềnTông,TrươngCửuLinh ra sức trìnhbàyviệckhôngnênthựcphongchoNgưuTiênKhách,nhưngLýLâmPhủlại khôngnói gì cả, khi ra ngoài lại tiét lộ lời của ông ta.Ngàyhôm sau,NgưuTiênKháchtrựctiếpgặphoàngđế,khóclóckểlể.HoàngđếHuyềnTônglạicàngmuốnphongthưởngchoNgưuTiênKhách.TrươngCửuLinhkiênqquyếtkhôngđồngý,LýLâmPhủnóivớimọingười:“Thiêntửdùngngười, có việc gìmà không làmđược?"Hoàng đế nghe câu nói ấy thì cangợiLýLâmPhủkhôngđộcđoán.Từđótrởđi,ĐườngHuyềnTôngngàycàng xa lánhTrươngCửuLinh.Chẳng bao lâu,TrươngCửuLinh vàBùiDiệuKhanhcùngbịcáchchức.ĐườnghuyềnTôngchỉdùngLýLâmPhủ,,rồilạicửNgưuTiênKháchlàmtướng. Thế là Lý Lâm Phủ lại kiêm Trung thư lệnh. Cuối cùng ĐườngHuyềnTôngchấpnhậnýkiếncủaLýLâmPhủ,giếtchết3đứacontraicủamình,mọingườitrongthiênhạrấtbấtbìnhvềviệcnày.ĐạilýtựkhanhTừKiềutấubừarằng:"Đạilýtựgiámngụcsátkhíđằngđằng,quạđenkhôngdámđậu.Hiệnnayhìnhbộxửlýphạmnhân,tổngcộngmỗinămmớicó58người,màđámquạđenđãlàmtổởtrongngục,khôngcóaiphạmphápthìbộhìnhphápkhôngcầnđếnnữa”.Qùânthầnnônứcchúcmừnghoàngđế.ĐườngHuyềnTôngquicôngchocácđạithần,sắcphongLýLâmPhủlàmTấnQuốccông,sắcphongNgưuTiênKháchlàmMânquốccông.

MãichođếnkhiĐườngHuyềnTôngsáchlệnhhoàngtháitửmới,LýLâmPhủdòđượctâmýcủahoàngđế,nhiềulầncangợiThọvươngLýMạo, những chuyện cơmật không bao giờ để lộ ra ngoài.NhưngĐườngHuyềnTông lại thay đổi ý định,muốn quay vềTrung vương, thế là Thọvươngkhôngcòncáchnàocóthểđượclậplàmtháitửnữa.Việclậptháitửđãquyếtđịnh,LýLâmPhủcămhậncơmưucủamìnhkhông thànhcông,huốnghồlạicònsợsaunàycótaihoạxảyra,thếlàbềngoàithìcóvẻgiaohảovớiVĩKiên.VĩKiênlàanhtraicủahoàngtháitửphi.LýLâmPhủgiữtrọngtráchbênVĩKiên,địnhdựavàogiađìnhnày,rồikiếmcớđóđểđộnggiao thái tửĐôngcung.Thế làLýLâmPhủgiảvờgiamVĩKiênvàođạingục,hoàngtháitửbịépbuộcphảibỏphitửđểtỏralàtrongsạch,khôngcómộttìvết,kếsáchcủaLýLâmPhủlạithấtbại.ChađẻcủatháitửphiĐỗLươngĐệ làĐỗHữuLânkhônghoà thuận lắmvớicondâu làLiễuTích.LiễuTíchlàngườinhamhiểm,muốngiúpchoLýLâmPhủthànhđạt.ThếlàLiễuTíchthượngtấulêntriềuđình,tốgiácĐỗHữuLânlàmloạn.NhónĐỗHữuLânbịbắtrồibịgiếtchếtởtrongngục.Ngoàiracònnhiềungườibịbắtnữa nhưBùiĐônPhục,LýQQps v.v...cũng đều là những ngườimà ngàythườngLýLâmPhủkhôngưa, tấtcảbọnhọđềubịLýLâmPhủgiếthại.Hoamngfthái tửcũngbịépphảiđuổiĐỗLươngĐệđi,đưabàxuốnglàmthứdân.Chẳngbao lâuLýLâmPhủ lại saiTếDươngđánhxe choNguỵLâm,bắt ôngphải tố cáoHà tây tiết độ sứVươngTrungTưvới âmmưudùngbinhphò tá tháitử.ĐườngHuyềnTôngkhông tin lời ông tanói,màVươngTrungTưcũng từđómàbịgiángchức.LýLâmPhủnhiều lầnnói:“Hoàngtháitửcầnphảibiếtâmmưucủahọ”.HoàngđếHuyềnTôngtrảlời:“Con trai trẫm ở trong nội đình, làm sao có thể giao thiệp với bên ngoàiđược,đócóphải là lờivukhốngkhông?"LýLâmPhủnhiều lầngâychohoàngtháitửnhữngnguyhiểm,nhưngđềukhôngthànhcông.MộthômôngtaungdungnóivớiĐườngHuyềnTông:“Thờixưaxáclậpmộtchưquântấtnhiênphảilấyhiềnđức,nếukhôngcócônghuânkiệtsuấtvớitôngmiếu,xãtắc,thìlậptháitửkhôngnhấtthiếtphảilàcontrưởng”.ĐườngHuyềnTôngnghexong,trầmtưrấtlâurồimớinói:“NămngoáiKhánhvươngđisănbịconbáo làmbị thươngở trênmặt, rấtnghiêmtrọng”.LýLâmPhủ trả lời:“TuymặtKhánhvươngbịthương,nhưngcũngkhôngbằngđểchoquốcgiabạihoại?"ĐườngHuyềnTôngnghexongcảmthấyrấtnghihoặc,bènnói:“Đểtrẫmtừtừsuynghĩđã”.Bảnthânhoàngtháitửlàngườirấtthậntrọnghiếuthuậncótiếng,trongngoàikhôngcóđiềutiếnggì,chonênnhữnglờivukhốngcũngkhôngthểnàolàmhạiđược,ĐườngHuyềnTôngcũngkhôngcócáchnàotìmranhữngthiếusótcủahoàngtháitử.

LýLâmPhủrấtgiỏiviệcnắmbắt tâmýcủaĐườngHuyềnTông.Lúcđó tuổi tácĐườngHuyềnTôngđãcao,việc triềuchínhđãcóvẻ lỏnglẻo,cácbọngianthầncâuthúcxungquanh,chútrọngtiếpđãiđạithần,mãiđếnkhicóđượcLýLâmPhủ,ngườihoàntoàntínnhiệmkhôngnghingờgìnữa.LýLâmPhủrấtthạoviệcsănđónthịhiếucủaôngchủ.Tấtcảnhữngyếntiệcsửasoạngiườngchiếu,chăngối,đếnviệchiếuhỉtrongthâmcungcủngĐườngHuyềnTông,ôngđềulochuđáo.MỗikhiLýLâmPhủcótấuthỉnh,tấtnhiênnhữngngườixungquanhphảiđưacácthứđếnchohoàngđế,ôngbiếtrõtâmtưcủahoàngđếđểcủngcốlòngtincủamình.Mỗiđộngtĩnhcủathiêntử,LýLâmPhủđềubiếthết. LýLâmPhủbảntínhnhamhiểm,xảoquyệt,giếttróctankhốc,nétmặtvuibuồnthất thường.Bềngoàiôngtacóvẻônhoàmềmmỏng,,hìnhnhưcóthểgầngũiđược,nhưngtrênthựctếthìlạivôcùngnhamhiểm,rấtkhó biết được. Các công khanh trong triều đình, nếu không phải trưởngthànhtừcửacủaông,thìnhấtđịnhsẽbịkếttộiđiềuđixavạndặm.BấtkỳaidựavàoLýLâmPhủ,dùlàtiểunhân,giannịnhcũngđềuđượcôngdẫndắt,trọngdụng.Nhữngngườicùn làm tể tướngvớiôngnhưBùiCửuLinh,LýThíchChiv.v..đềubịLýLâmPhủđảkích,xuađuổi.NgayđếnDươngThậnQuan, Trương Tuyên, Lư ấu Lâm, Liễu Thăng vv.v...liên quan hngf trămngườilầnlượtđềubịgiếtchết.LýLâmPhủvàVươngHồng,CátÔn,LaHyThíchvìtaychâncủamìnhmànhiềulầnphảingồitù,cácsĩđạiphuvôcùngsợ hãi, căng thẳng.Con trai củaLýThíchChi làLýLôi đã từngmở tiệcchiêu đãi tân khách, nhưngmọi người vì sợ hãi Lý Lâm Phủ, cuối cùngkhôngcómộtngườinàodámđến.LýLâmPhủcógiannhàđểcùnghộihọpvớibạnbè,đượcgọilà"Nguyệtđường".MỗilầnLýLâmPhủđịnhbàixíchđảkíchđại thần, ông tađềuđénởNguyệtđườngnày, để suynghĩvềđốitượng ông ta định hãm hại. Nếu Lý Lâm Phủ cao hứng phấn khởi đi từNguyệtđườngnàyra,nhưvậyrõrànglàôngtađãquyếtđịnhtiêudiệtngườinàođó. HồiđóĐườngHuyềnTôngbanchiếuđểcho thiênhạđượcphéptuyểnnhữngngườitrưởngchi,LýLâmPhủsợcácnhânsĩbíêtcóchiếusẽchỉtríchông,liénkiếnnghịngayvớihoàngđế:“Sĩnhânđềulànhữngngườinhưcỏtranhcả,họkhôngbiếtquicủcấmkỵ,erằngkhôngtránhkhỏixúcphạm đến thành đức, xin giao toàn văn bản chiếu này cho trưởng quanthượngthưtỉnhlàmthử”.Thếlàgiaochongựsửtrungthừathốngnhấtgiámđốc thămdò,kếtquảkhôngcóngườinàophùhợpvớiyêucầu.DođóLýLâmPhủviếtthưchúcmừngĐườngHuyềnTông,chorằngtrongdânkhông

cònnhântàinữa.Bỗngchốc,LýLâmPhủkiêmnhiệmLũnghữu,tiếtđộsứHàTâysauđổisanglàmhữutướng,thôikhônggiữchứctiếtđộsứnữa.thêmchứcKhaiphủnghiđồngtamtư,thựcphongbatrămhộ. HoặcNinh thái thúTriệuPhụngChương tìm ra đượchơn20 tộitrạngcủaLýLâmPhủ,chuẩnbịthượngtấuhoàngđế.LýLâmPhủsaingựsửbắtngayTriệuPhụngChương,vavucho tộikíchđộngông ta,đemTriệuPhụngChương razử tử.Trước tác langVĩTửXuânvìcóquanhệ tốtvớiTriệuPhụngChương,cũngbịkếttộiliênluỵvàbịLýLâmPhủbãiquan.Hồiđócómộtsốngườicótàinăng,nổitiếngtrongthiênhạ,nhưngvìLýLâmPhủnắmquyền,nênđềubịbàixíchrấtkịchliệt,khôngcócáchnàotiếpcậnđượcthiêntử,chonênLýLâmPhủđươngchứcđươngquyềnđượcânsủng,ngườikháckhôngthểnàososánhđược. nhữngvậtquíhiếmtừnhữngnơirấtxacốngnạpvềngựphủ,cácsứgiảnhậnlệnhchuyểnnhữngthứđóchoLýLâmPhủ,trênđườngnốinhauđikhôngngớt.DườngHuyềnTôngmỗilầnăncủangonvậtlạđềucótặngchoLýLâmPhủmộtchút.ĐườngHuyềnTôngđãtừngchiếulệnhchoquầnthầnbáchliêuđếntrhượngthưtỉnhxemđồcống,sauđóđemtoànbộđồcốngđótặngchoLýLâmPhủđểông takhiêngvềnhà.KhiLýLâmPhủ tháp tùngHuyềnTôngđếncungHoaThanh,hoàngđếđã tặngchoôngngựmã,100tênvõsĩvà2bộnữnhạc.BiệtthựTiếtvươngvôcùnghàohoatránglệnhấtKinh sư,ĐườngHuyềnTông cũng tặng cho Lý Lâm Phủ.Nhà cửa, điềnviên,hồđầmcũngđềulànhữngthứtốtđẹpnhất.Ngựaxe,quầnáocủaLýLâmPhủ vô cùng xa xỉ, lãng phí, nhất là ca nhi kỹ nữ tuyệt hảo.Nhữngngườihầutrongphòngngủ,phòngtăm,tấtcảcóhơn50ngườicảnamlẫnnữ.Theo lệ cũ thì tể tướngđều lànguyêncông thịnhđức,khôngdựavàoquyềnuy,đilạikỵsĩtuỳtùngtheohầurấtít,sĩthứnhândâncũngkhôngcầnphảinhườngđườngtránhlối.LýLâmPhủtựchorằngmìnhcónhiềungườithùoán,luônluônlolắngcóthíchkháchđộtnhiênhànhthích,chonênmỗikhiôngtađiđâuđềumangtheohànglôkỵsĩ,kỵsĩđi trướckhoảngtrămbước,truyềnámhiệucảnhvệ,kimngôđidẹpđừơng,cáccôngkhanhquầnthầnđềuphải trốnchonhanh.Ngôinhàôngởđềucócổngcaotườngdày,một đêm thay đổi mấy chỗ ngủ, thậm chí ngay đến người nhà ông cũngkhông biết là ông đangở đâu.Có khi không vào triều gặpĐườngHuyềnTông,cácquầnthầnbáquanđềuphảiđếnphủcủaLýLâmPhủđểtấutrìnhcông việc, quan phủ đài tỉnh trống rỗng không cómột người.Hữu tướngTrầnHyLiệttuyngổiởtrongtướngphủ,nhưngxưanaycũngchẳngcóaiđếnthămông.

LýLâmPhủ bất học vô thuật, nói năng lắp bắp, thường làm chongườinghephảicườithầm.ÔngthíchtiếpUyểnHoặc,QuáchThậnHuy,đểchohaiôngnàylàmthưký.NhưngLýLâmPhủrấtthuộcpháplệnh,chínhsách, hễ có điều gì không phụ thuộc vào ông ta, khi dùng người, bao giờcũngdùnglệnh,chonênmọingườiđềusợuyquyềncủaôngta.Lâudần,LýLâmPhủlạikiêmluônAnTâyđạiđôhộ,Sócphươngtiếtđộsứ.VềsaulạikiêmnhiệmĐơnVuphóđạiđôhộ.VìlýdotiếtđộphósứSócPhươngLýHiếnTrungtạophản,LýLâmPhủđãtừchứctiếtđộsứ. ThoạtđầuLýLâmPhủrấtcoitrọngVươngHồng,rasứclàmviệcvìôngta.ChođếnkhiVươngHồngbại lộviệcphạmpháp,ĐườngHuyềnTôngchiếulệnhTểtướngxửvụánnày,LýLâmPhủrấtsợ,khôngdámđốidiệnthẩmvấnVươngHồng.Saukhixửxong,ôngcũngkhôngthểcứuđượcchoVươngHồng.DođómàDươngQuốcTrungđãthayVươngHồnglàmngựsửđạiphu.LýLâmPhủcoi thường tàinăngcủaDươngQuốcTrung,đốivớiôngnàychẳngcógìđángsợ,cũngcónguyênnhânnữa làDươngQuí phi rất ưu đãi Dương Quốc Trung. Mãi cho đến khi quyền thế củaDươngQuốcTrungcàngngàycàngmạnh,hiểnquíchấnđộngthiênhạ,haingườimớibắtđầuáccảmvớinhaunhưthùđịch.TuyDươngQuốcTrungkiêmnhiệmKiếmNamntiếtđộsứ,NamManlạixâmnhập,dođóLýLâmPhủthừacơkiếnnghịDươngQuốcTrungđitrấnáp,muốnlygiánquanhệgiữaôngvàĐườngHuyềnTông.DươngQuócTrungvàotriềutrựctiếpgăpĐườngHuyềnTông, hoàng đế nói: “Xử trí xong việc phải cấp tốc trở vềngay,trẫmsẽtínhtừngngàychờkhanhđó”.LýLâmPhủnghexongtronglòngrấtlolắng.Lúcđóôngđanglâmbệnhnặng,mớihơiđỡmộtchút.ĐangđitheoĐườngHuyềnTôngđếnởsuốinướcnóngởtrongcungHoaThanh,hoàngđếđểchoôngngồixengựađếnvàpháingựyđếnchữatrị,tặngchoôngsơnhàohảivị,hoàngđếanủiông,cònsaihoạnquanchămsócnơiởcủaLýLâmPhủ.Hồinaybệnh tìnhLýLâmPhủcàngnặnghơn, thầymoxembệnhchoôngrồinói:“Látnữasẽđượcgặphoàngđế”.ĐườngHuyềnTôngmuốnđếnthămLýLâmPhủ,mọingườixungquanhđèukhuyênngăn.Thế là thiên tửchiếu lệnhLýLâmPhủ rakhỏiĐình trung,ĐườngHuyềnTôngtrèolênthánhcác,cầmkhăntayvẫychàoông,LýLâmPhủkhôngthểđứngdậyđược,nhữngngườixungquanhthayôngbáitạquânvương.ítlâusau Dương Quốc Trung từ thuộc địa trở về, đến bái yết Lý Lâm Phủ tạigiường bệnh. Lý Lâm Phủ khóc thút thít, uỷ thác công việc sau này choDươngQuốcTrung.LýLâmPhủdokhôngănuốnggìmàchết.CáccontraicủaônghộtốngthihàiLýLâmPhủtrởvềTrườngAnpháttáng,triềuđìnhtruytặngLýLâmPhủlàmtháiuý,đạiđôđốcDươngchâu.

LýLâmPhủởcươngvịtểtướngkéodàicótới19năm.Ôngtadựavàosựsủngáicủahoàngđếđốivớiôngnênhếtsứcchuyênquyền.Ôngtache bịt và lừa gạt taimắt của hoàng đế, các gián quan đều thu được tiềnnong,khôngaidámnóirasựthực.BổkhuyếtĐỗTấnđãnhiềulầnviếtthưtrìnhbàytìnhhìnhchínhsựcủaquốcgia,kếtquảbị triềuđìnhgiángchứclàmhạquêhuyện lệnhTừđóconđườngngôn luậnbịnhómLýLâmPhủcấmtuyệt. TừnhữngnămTrinhQuantrởlạiđây,nhữngtướnglĩnhngườidântộcthiểusốmàtriềuđìnhbổnhiệmnhưA-sư-na-tua,ê-xin-cô-liv.v..tuyrấthiếutrungvớitriềuđình,tácchiếnanhdũngphithường,nhưnghọvẫnchưaphảilàthượngtướng,nênđềubịcácđạithầngiámsátkhốngchế.Chonên,cấptrêncóđàyđủquyềnlựcvàchếướccấpdưới.TrongnhữngnămTiênThiên (712), Khai Nguyên (713 - 749), trong các đại thần như Tiết Nột,QuáchNguyênChấn,TrươngGiaTrinh,VươngTuấn,TiêuTung,ĐỗXiêm,LýThíchv.v...từtiếtđộsứvàotriềulàmtểtướngchothiêntử.LýLâmPhủcămghetứnhữngvănnhânvàquânđộiởvùngbiêncương,đãtừngđượcrènluuyệnkhổcực,mớiđượcthiêntửtrọngdụng.ThếlàLýLâmPhủđịnhthayđổicáchlàmnhưthếnày,đểgiữvữngđượcquyềnthếcủamìnhlâudài.ÔngliềnthuyếtphụcĐườngHuyềnTông:"Nguyênnhânlàdohùngtàiđạilộcủahoàngđếbệhạ,quốcgiaphúcườngmàbọndiđịchchưabịtiêudiệtlàdocácquanvănlênlàmtướng,nênsợhòntênmũiđạn,khôngdámđiđẩuquânbinhsĩtốt.GiờđâychibằngbổnhiệmcáctướngPhiêncầmquân,anhhùngdũngmãnhlàtínhnếtbẩmsinhcủahọ,lớnlêntrênlưngngựa,rấtgiỏixungphonglâmtrận,thiêntínhlànhưvậymà.Nếubệhạlàmchohọcảmđộng,cảmthấyđượctrọngdụng,nhấtđịnhhọsẽsốngchếtbáohiếuvớiquốcgia,diđịchkhôngcònlàđiềuđánglongạinữa”.ĐườngHuyềnTôngrấtđồngtìnhvớiyưkiếncủaLýLâmPhủ,dođómàđểchoAnTưThuậnthaythếLýLâmPhủlàmtiếtđộsứ,đồngthờiđềbạtAnLụcSơn,CaoTiênChi,CaThưHànv.v...đảmnhiệmchứcđạitướng.LýLâmPhủlợidụngbọnhọlàngườidântộcthiểusố,khôngcótưcáchđểlàmtướng,chonênAnLụcSơnphảichuyểnsangnắmđộiquânmạnhcủađường3,giữchứcnày14nămkhônglêncấp.ThiêntửHuyềnTôngcũngrấtyêntâmvềkếsáchcủaLýLâmPhủ,vàkhônghoàinghidụngtâmhiềmđộccủaLýLâmPhủ,cuốicùngdẫnđếnAnLụcSơnkhởibinhchốnglạitriềuđình,làmrungchuyểnthiênhạ,VươngthấtnhàLýĐườngdầndầnbịsuythoái. ThoạtđầuLýLâmPhủnằmmơthấymộtngườidatrắngtrẻomàlạicórâusẽuyhiếpmình.SaukhiLýLâmPhủtỉnhdậy,nhớlạinhânvậtđã

gặp trongmơ thì thấy tướngmạoBùiKhoan rấtgiốngngườiđó,ôngnói:“BùiKhoanmuốn thay ta làm tướng”.Thế là ông ta nhân cơ hội đả kíchđồng đảng của LýThích để trục xuất BùiKhoan đi.Từ đó về sauDươngQuốcTrungthayLýLâmPhủlàmtểtướng,tướngmạocũnggiốngnhưBùiKhoan.DươngQuốcTrungxưanayvẫncămhậnLýLâmPhủ,khôngchờđếnkhimaitángLýLâmPhủ,DươngQuốcTrungđãbímậtsaiAnLụcSơnvạchranhữngnhượcđiểmcủaLýLâmPhủ.AnLụcSơnđểchotướngđầuhàngcủaA-pu-sưvàotriều,tốgiácLýLâmPhủhẹnướcvớiA-pu-sưlaaamfchacon,cóâmmưukhác.Vụánnàyđượcgiaochocơquanhữuquanxửlý.ConrểLýLâmPhủlàDươngTềTuyênrấtsợhãi,nóibừarằngLýLâmPhủcămghéthoàngthượng.DươngQuốcTrungxúibẩyLýLâmPhủhànhđọnggian trá.ĐườngHuyềnTôngphẫnnộ.CôngbórăngLýLâmPhủđãvượtquáquichếcấmkỵvànhụcmạhoàngđế,cấukếtvớibọnphảnloạn,mưuđồnguyhạichoquốcgia.,hạlệnhtướcbỏtoànbộchứctướccủaLýLâmPhủ,đậpquantàiralấyhễtvàngbạcchâubáuởtrongquantài,đổithànhquantàinhỏ,dùnglễnghicủathứdânđểnhậptángLýLâmPhủ..TấtcảcontraicủaLýLâmPhủđềubịđưađiLĩnhnam,Kiềmtrung,cấpchomỗingườibatênnôtì,tịchbiêntoànbộgiasản.NhữngconrểcủaôngnhưTrươngBạcTế,Đặng Bình, Đỗ Vị, Nguyên Huy, Thuộc tử Lý Hạ, Lý Đạo, Lý Quangv.v...đềubịtriềuđìnhgiángchức. Tuyểntự“TânĐườngthư" Quyểnthượng223

CÁTÔN

CátÔnlàconcủatiềntểtướngCátTu.CátÔntínhtìnhnhamhiểmxảoquyệt,thíchgâysự.Ôngtadựadẫmvàogiađìnhquanhoạn,phụcvụnhưconphụngdưỡngchavậy.HồiThiênBảosơniên(742-756),CátÔnlàmhuyện thừahuyệnTânPhong.Hồiđó thái tửVănhọcTiếtNghiđượchoàngđếhếtsứcsủngái,CátÔncũngđượcdẫnđếnbáikiếnĐườngHuyềnTông.SaukhigặpCátÔn,ĐườngHuyềnTôngnói:“Đólàmộtconngườibấtlương,trẫmkhôngthểsửdụnghắn”.Thếlàbãimiễnchứcquancủaôngta. HồiTiêuLinhlàmHàNamdoãnngựsử,pháiCátÔnđếnphủdoãnHàNamđểthẩmvấnđiềutra,CátÔnliềntrị tộingaycảTiêuLinh,khôngbảovệchoông,hữutướngLýLâmPhủrấtthânthiệnvớiTiêuLinh,dođómàTiêuLinhđượcthoáttội.TiêuLinhvàolàmKinhĐàodoãn,màCátÔnthìcũngbịđiềuđếnhuyệnVạnniênđể làmhuyệnuý,khôngchối từ,mọingườiđềusợ.CaoLựcSĩxuấthiện,TiêuLinhnhiềulầnđếnbáiyếtông.cátÔnliềnđitrước,chuyệntròvớiCaoLựcSĩ,haingườitaynắmtaychuyệntròrấtphấnkhởi,đếnkhisắpchiataynhauthìTiêuLinhđếnbáikiến,CátÔngiảvờsợsệtđịnhđi trốn,CaoLựcSĩngănlại,nóivớiTiêuLinh:“CátÔnlàbạncũcủatôiđấymà”.ThếlàTiêuLinhvộiváichàorồiđi.Cómộthômkhác,CátÔnđếnphủđệcủaTiêuLinhđểthămông,nóivớiTiêuLinh:“Khôngdámpháhoạiđạiphápcủaquốcgia,từnaytrởđichúngtaphảigộtrửalươngtâm,hếtlòngvìnước,ôngthấythếnào?"TiêuLinhvuimừnghoannghênhCátÔn,haingườichuyệntròthậtvuivẻ. LýLâmPhủvàLýThíchChi,TrươngKýcómâuthuẫn.LýThíchChiphụtráchbinhbộ,cònanhcủaTrươngKýlàTrươngQuânThânlàthịlang,LýLâmPhủngầmxúibẩyquanlạichỉtríchôngtuyểnmộquanlạilừađảocótớihơn60người.Vàđãbịtốgiác.ĐườngHuyềnTôngralệnhchoKinhđàodoãnvàngựsửphốihợpđiềutra,nhiềungàyvẫnkhôngtiếntriểnđược.ThếlàTiêuLinhđểchoCátÔnphụtrợmìnhthẩmvấn.Saukhiđếnnơi,CátÔnchiaphạmnhânsanghaibênphảitrái,trongđólấyrahaiphạmnhâncótộinặngdùngnghiêmhìnhtrakhảo,phạmnhânkêula,chịukhôngnổi,hétlớn:“Xinôngnhẹtaythươngsót,conxinkhaihếtsựthực”.Thếlàkhiêngtênphạmnhânrangoài.NhữngviênngựsửkhácrấtsợsựnhụchìnhtànkhốccủaCátÔn,chờchođếnkhibịthẩmvấn,chưakhảođãxưnghết.Đếntrưathìvụánđãxửxong,LýLâmPhủrấtcangợitàinăngcủaông.Cát

Ônthườngnói:“NếutôigặpnguynanthìđếnlãohổtrắngtrênnũiNamsơntôicũngtróigôcổchúngngay." LýLâmPhủnắmquyềnđãlâu,quyềnkhuynhthiênhạ.Ôngtabímậttổchứcmộtphònggiamlớnđểtrừdiệtnhữngđạithầnkhôngăncánhvớiôngta.TrướchếtLýLâmPhủđưaCátÔnvềphủcủamình,đểôngtacùng với LaHiThích, ngườiTiềnĐường làm tay sai chomình, sử dụngnghiêmhìnhtuấnpháp, tổchứcđạingục.LaHyThíchlàconngườinhamhiểmbạongược,cậucủaôngtalàHồnglôtựthiếukhanhTrươngBácTế,làconrểcủaLýLâmPhủ,chonênôngtalấycớlàthônggia,từngựsửđàichủbạtiếnlênlàmđiệntrungthịngựsử.Thoạtđầu,vìCátÔnlàquanhoạnđãtiếpnhậncongáicủaVũKínhNhấtđểcôtalàmThịnhvươngphi,dođómàôngđượcđềbạtlênlàmKinhđàosĩtàothamquân. LýLâmPhủâmmưukíchđộnghoàngtháitửđôngcung,tảkiêuvệthamquânLiễuTíchảnhXạvàtốgiácnhữngchuyệnriêngcủagiađìnhtháitửphiĐỗLươngĐệ.CátÔnnhậnlệnhđiềutrathẩmvấn,LiễuTíchbịkếttộivukhốngmàbịxửtử, từđódínhđếnnhữngngườithânthiệnvớiLiễuTích,nhưVươngTăng,VươngTuKỷ,LôNinh,TừHuyv.v...đềubị triềuđìnhbắtgiamxửtử.ThithểvứtngổnngangdướichântườngĐạilýtự.Giađìnhthânthíchcủahọchạytrốntánloạnđicácnơi.Thoạtđầu,trungthưxánhânLươngBộcómộtlầngặpCátÔntrênđườngđi,ôngtacúiđầulấymũchemặt,CátÔnthấyvậyrấtphânxnộ,thếlàôngtabắtLiễuTíchkhaitội,lỉênquanđếnLươngBộvàTưhổvươngLýCự,bọnhọđềubịchínhphủtruynã. LýLâmPhủrấtghétDươngThạnQuan,VươngHồnggửithưhoảtốctốgiácDươngThậnQuan,triềuđìnhgiaovụánchoCátÔnthẩmvấn.Thoạtđầu, tânkháchcủaDươngThậnQuanlàSửKínhTrunglàbạnthâncủaCátÔnđãttừnggặpôngta.CátÔnđếnphíađôngLạcdương,bắtnhữngtânkháchthânthuộccủanhàhọDương,vàbắtSửKínhTrungởNhữchâu.CátÔnchongườiđeotrênđầuSửKínhTrungchiéckhoásắt,dùngvảibịtkínmặtông,khôngnhìnthẳngvàomặtSửKínhTrung,đồngthớiCátÔnbímật cho người uy hiếp Sử Kính Trung, nói: “Tọi trạng của Dương ThậnQuanđãxửxong,chỉcầnôngđi làmchorõ.Nếuôngnhận tội, thìcó thểmiễntội.Nếuôngkhôngphụctội,thìsẽxửtửkhôngtha”.SửKínhTrungđãphảiviếtbảnnhậntội,CátÔngiảvờkhôngnhìnthấy,ôngtacứyêucầumãirồimớicjhoSửKínhTrungtrảlời,cũngvớikhẩukhíynhưCátÔn.CátÔnbái tạ nói: “Trượng phu không nên sợ!" Thế rồi bái lạy Sử Kính Trung.DươngThậnQuanchorằngchứngcứkhôngthực,CátÔnmuốnđểôngtự

nhậntội,nhưngkhổnỗikhôngtìmđượcquẻnào.NgựsửLưHuyềnđếnnhàDươngThậnQuankhấmxét,mangtheoquẻbói,thếlàanhemDươngThậnQuancùngbịĐườngHuyềnTôngxửtử,vàcótớimấychụchọtộcbịliênluỵ.Lúc đóCátÔnvàLaHyThích hànhhạ lẫn nhau.Congkhanh trongtriềuđìnhthấyhọnhưvậyđềukhôngdámnóira.CátÔntrịlýngụctùcònchưaxongđãnghĩđếnchuyệnănhốilộ,sauđólạilôiphạmnhânratrahỏi,uyhiếprấtđángsợ,chonênCátÔnhjỏiđếnđaulàphạmnhânthừanhậnngayđếnđó,khôngdámtráilờiCátÔn.Chiếcroicònchưatreolênváchmàvụánđãxửxong.LýLânPhủtưởngrằngCátÔncótàigìghêgớmlắmnênđềbạtCátÔnlàmhộbộlangtrungkiêmthịngựsử. DươngQuốcTrung,AnLụcSơnđềuđượcĐườngHuyềnTôngtôntrọngyêumến,CaoLựcSĩởcùngđểphụcvụ,CátÔndựavàohọ.CátÔnvớitháiđộlễphépanhemhầuhạAnLụcSơn,ôngđãtừngbímậtnóivớiAnLụcSơn: “TuyLýhữu tướnghậuđãiông,nhưngvẫnkhôngchịuđưaôngvàođamôngchủtriềuchính.TôivàLýLâmPhủsốngvớinhauđãlâu,màvẫnkhôngđượcchứcquangìghêgớm.Nếuôngtiếncửtôilàmtểtướng,tôisẽsắpđặtôngvàochỗtrọngyếu,lúcđóthìohữutướngLýLâmPhủcóthểbịbàixíchkịchliệt”.AnLụcSơnnghelờiCátÔnnóithìphấnkhởivôcùng,rất ca ngợi tài cán của Cát Ôn, ĐườngHuyềnTông cũng quênmấtnhữngđiềumàtrướcđâymìnhđãtừngnói. Thế làAnLụcSơngiữ chức tiết độ sứHàĐông thượng tấuxintriềuđìnhbổnhiệmCátÔnlàmphóchomình.Saukhi,meCátÔnchết,ôngxinnghỉvềchịutang,AnLụcSơntấuthỉnhbổnhiệmCátÔnlàmtháithúquậnNguỵ.SaukhiDươngQuốcTrung lênnắmquyền,đãphongCátÔnlàmngựsửtrungthừa,kiêmKinhkỳ,quannộithqíphòngxửtríxứ.AnLụcSơnlệnhchoquanlạibannhiềuphầnthưởngchoCátÔn.CátÔnrấtcảmkíchmốiânhuệcủaAnLụcSơn,chonêntrongKinhsưchỉcầntrongtriềuđìnhcóđộngtĩnhgìlàlậptứcthôngbáongaychoAnLụcSơn.Khoongcầnđếnsánghômsau,AnLụcSơnđãbiếthếtmọichuyệnrồi.NămThiênBảothứ13(754),AnLụcSơnvàotriềubáiakiếnĐườngHuyềnTông,triềuđìnhcửônglàmNhàncứusứ.LạitiếncửCátÔnlàmVõbộthịlangvàlàmphóchoAnLụcSơn. Dương Quốc Trung vàAn Lục Sơn tranh giành nhau trước mặtĐườngHuyềnTông,cònCátÔnthìcàngngàycàngthânthiệnvớiAnLụcSơn.DươngQuốcTrungrấtkhônghàilòngvớiCátÔn.ĐúnglúcđóthìtháithúHàĐôngVĩBộoántráchvềviệcmấtchức,vìCátÔnmàđilạivớiAnLụcSơn,biếuxénhốilộ.DươngQuốcTrungcửngườiđi tốgiáctội trạng

củaôngta,giángchứcCátÔnxuốnglàmTrưởngsửNồngdương.CácquanviêndướiquyềnôngvàVĩBộcũngbi liên luỵvàđềubịgiángchức.Đếnnămsau,CátÔnvẫnănhốilộnhưxưa,mắcnhiềutộicướpđoạtngựaxecủanhândân,lạibịgiángxuốnglàmĐoanKhêuý. Thoạt đầu Lý Lâm Phủ vừa chết xong, La Hy Tuyên liền đượcphóng thích và được cử làm thái thúThuỷAn,TrươngBácTế,VĩBộVĩThànhXa,LýTùngNhất,ViênTíchv.v..đềuởlạiThuỷAn.CátÔnđãđượcphụchồi lại dựavàoLaHyTuyênđể sống.DươngQuốcTrung tấu thỉnhtriềuđình,phảiTưởngSungđếnThuỷAnthịsá,vidLaHyTuyêntựýgiữcácphạmnhân,nênbịgiángchứclàmHảikhangviênngoạiuý.ítlâusauthỉphái5ngườiđigiếtCátÔn.KhiCátÔnbịgiángchức,ĐườngHuyềnTôngđangởtrongcungHoaThanh,hoàngđếnóivớicácđạithầnđangngồihầurằng:“CátÔnnguyênlàcontraimộtquanlạinghèo,trẫmđãquáưnuôngchiềuông ta, chonênông tamớiphạm tộivào tù,mới chuyênquyềnđộcđoán.GiờđâyCátÔnđãbịxửtrírồi,thiênhạcóthểđượcbìnhanrồi." SaukhiCátÔnchếtđược5 tháng,AnLụcSơnngangnhiênkhởibinhchốnglạiĐườngVươngtriều,và lênngôihoàngđế.AnLụcSơntìmđượccontraicủaCátÔn,cậunàymớilên10tuổi,AnLụcSơnđãphongcholàmThamquânHàNam,đểbáođápcônglaocủaCátÔn.đốivớiông. Tuyểntự“TânĐườngthư'" Quyển209

DƯƠNGTHẬNQUAN

DươngThậnquanlàchắtcủaDươngGiản,TềvươngtriềuđìnhnhàTuỳ.NgườiônglàDươngChínhĐạođãtừngtheohầuTiêuhậutiếnvàoĐộtQuyết,mãichođếnsaukhiHiệtLợiKhảHãnbịđánhbại,ôngmớiđượctrởvềTrungNguyên,làmthườngyphụngngự.ChacủaDươngThậnQuanlàDươngLongLễđãtừnggiữcácchứcChâuthíchsử,làmộtôngquancótàiđônđốcgiámsát,làmộtconngườicẩnthậncótiếng.ThờikỳđầucủaKhaiNguyên,DươngLongLễlàmtháiphủkhanh,đượcphonglàmHuyềnnôngquậncông.Ônggiữchứcvụ20năm,năm90tuổithìvềhưuvớihàmhộbộthượngthư,saugiàrồichết. DươngThậnQuantínhtìnhtrầmmặc,cươngnghị,rấtkhoẻmạnhvàcótàicán.HồitrẻđãtừnglàmhuyệnlệnhhuyệnNhữdương,làôngquancai trị được ngườì đời ca tụng. Sau khiDươngLongLễ từ chức thái phủkhanh,ĐườngHuyềnTôngcảntrởngườiconcóthểthaythếđượcông, tểtướngbáocáorằngDươngThậnDư,DươngThậnQuan,DươngThậnDanhđềuthanhbạchnhưbố.ĐườngHuyềnTôngnghexongrấtphấnkhởi,đềbạtDươngThận Quan làm giám sát ngự sử, tri thái phủ xuất nạp, bổ nhiệmDương Thận Dư làm thái tử xá nhân, chủ quản kho tàng TrườngAn, bổnhiệmDươngThậnDanhlàmđạilýbìnhsự.,làmxuấtnạpsứkhoHàmgia.Tấtcảnhữngngườinàyđềuđượctriềuđìnhtrọngdụng. DươngThậnQuanđượcđiềuđilàmthịngựsử,xửlýnhữngcôngviệcvặt,phongcáchcaothượng.NămThiênBảothứhai(743),ôngđượccửlàmQuyền phán ngự sử trung thừa, làmKinh kỳ thái phỏng sứ, vẫn phụtráchcáccôngviệcxuấtnạpcủatháiphủ hồiđóLýLâmPhủđangnắmquyền,DươngTRhậnQuankhiquyếtđịnhcôngviệckhôngphùhợpvớiýcuảLýLâmPhủ,kiêntrìkiếngiảicủamình,nhấtđịnhkhôngchịunhường, thế làbịbổnhiệm làmgiánnghịđạiphu,kiêmthịngựsử,ngoàiradùngTiêuKinhlàmngựsửtrungthừa.Tronglúctranhgiànhnhau,TiêuKinhbịbãichứcvàđiểuđilàmThiểmquậntháithú. Sau khi được biết DươngThậnQuan đã chịu khuất phụcmình, cuốicùngLýLâmPhủgiaochoôngchứcngựsửtrungthừa,kiêmchứcquanđúctiềncácchưđạo. Sau khi xảy ra vụ ánVĩ Kiên, bọnVươngHồng vu cho ông rấtnhiều tộidanh,nhưngDươngThậnQuancảm thấydối lòngnênkhông ra

sứclàm,nênbịVươnghồngcămghét,tểtướngLýLâmPhủcũngrấtkhônghài lòng về ông. Cha củaVươngHồng đúng ra là anh em bên ngoại vớiDươngThậnQuan,chonênquanhệcủaôngvớiVươngHồngrất tốt.MãichođếnkhiDư ơng Thận Quan làmthị ngự sử, Vương Hồng được Dương ThậnQuanđềcử,saunàymớigiữchứcngựsửtrungthừa,nganghàngvớiDươngThậnQuan.DươngThận.Quancònthaycontiếpđãiông.VươngHồngdựavào quyền thế củaLýLâmPhủmà bất bình về việc này. Sau khiDươngThậnQuanđượcđềbạtlàmhộbộthị lang,nhưngvẫnkiêmnhiệmngựsửtrung thừa,LýLâmPhủđốkỵvớiDươngThậnQuan,cho rằngôngđượcquânvươngyêuchiều,nên thế lựccủamìnhsẽbịuyhiếp, thế làâmmưucùngvớiVươngHồngđảkíchDươngThậnQuan. Đếnnămsau,cỏcâytrênphầnmộcủachaDươngThậnquanđềucómáu,ôngrấtsợhãi, liềnđếnxinSửKínhTrung,ngườiHồlàngườicómốiquanhệrấtatốtvớiôngchigiáochocáchxửtrí.SửKínhTrungđểchoDương Thận Quan bị gôngcùm, cởi trần ngồi trong rừng tụng niệm. SửKínhaaTrung lại nói thiênhạ sắp có loạn,khuyênDươngThậnQuanđếnLâmNhữmàở,ruộngvườnsaunàysẽtính.ĐúnglúcđóthìXuânThảo,nôtì của nhàDươngThậnQuanmắc tội,DươngThậnQuan định giếtXuânThảo, Sử Kính Trung khuyên :"Không nên giết Xuân Thảo, mà đem bánXuânThảođilấy10conbò.Nhữngconbònàymỗinămcũngcàyđược10mãu ruộng”.DươngThậnQuannghe theoýkiếncủaSửKínhTrung.Saukhinô tìXuânThảobịbánđi thìđượcvàonhàngườichịcủaDươngQuíPhi,dođómàđượcgặpĐườngHuyềnTông.ĐườngHuyềnTôngrấtthíchXuânThảovừamaumồmmaumiệng,vừa thôngminhsángsuốt, liềngiữXuân Thảo ở lại trong cung đình, để cho cô phục vụ trong phòng ngủ.ĐườngHuyềnTôngđãhỏicôtừđâuđến,XuânThảotâuvớihoàngđếrằngcôbịgiađìnhDươngThậnQuanbánđi.ĐườngHuyềnTônghỏi:"Chẳnglẽgia đìnhDươngThậnQuan lại thiếu tiền tiêu hay sao?"XuânThảo thưa:“Đáng lẽconđãbịgiết chết,maynhờcóSửKínhTrungkhuyêncanmớithoátkhỏi cái chếtđấyạ”.ThườngngàyĐườngHuyềnTôngnghenóiSửKínhTrungbiếtyêuthuật,đãgiántiếpthămdòthìquảnhiêncóthật.TìnữXuânThảotâuvớihoàngđế,banđêmSửKínhTrungđếnnhàDươngThậnQuan,ngổiởngoàisânquansátcácngôisaothayđổi,đếnnửađêmmớivề.CôcònnóiSửKínhTrungvàDươngThậnQuannguyềnrủachếđộ.ĐườngHuyềnTôngnghe xongvô cùng tức giận.Tì nữXuânThảo tiết lộ nhữngđiềunàyvớiDươngQuốcTrung,DươngQuốcTrungvàVươngHồng rấtthânnhau,haingườibímậtbànbạc.TrướchếtDươngThậnQuantướcchức

ĐiềncủaVươngHồng,cònchửimắngmẹôngta,VươngHồngđềughisâutrong lòng, không tiết lộ ra ngoài. Đến khi nghe được những chuyện vềDương Quốc Trung, ông ta vui mừng cực độ, chuần bị đên chố ĐườngHuuyềnTôngđểquansát.SauđókhiVươngHồngvàocungtấubáocôngviệc, ông đã nhiều lần nhắc đến Dương Thận Quan, Đường Huyền Tôngkhôngvuinói:“Khanhvàôngtathânthíchvớinhau,khôngnênđilạigiaodịchvớibọngiantà!"VươngHồngbiếtlàhoàngđếrấtghétDươngThậnQuan,saunàygặplạiDươngThậnQuan,liềnlênmặtvênhváokhônglễđộnhưtrướcnữa,DươngThậnQuanrấtbực. ThếlàVươngHồngcùngvớiLýLâmPhủkhqqnrcấpviếtngaybảntốgiác,tốcáoDươngThậnQuanchínhlàngườicủaDươngTuỳChi,giaoduvớinhữngkẻyêuquái,âmmưukhôiphụctriềuđườngnhàTuỳ.LúcđóĐườngHuyềnTôngđangởtrongcungHoaThanh,nghetấuxongthìphẫnuất,hạlệnhbắtDươngThậnQuanđưavềThượngthưtỉnh,lẹnhchohìnhbộthượngthưTiêuLinh,đại lýtựkhanhLýĐạoThuý,thịngựsửtrongđiệnLưHuyềnvàDươngQuốcTrungtrakhảothẩmvấn.ĐồngthờicòncửKinhđào sĩ Tào tham quân Cát Ôn hoả tốc đến Lạc Bổ bắt Dương ThậnDư,DươngThậnhDanh,đưavềnhàtùLạcdươngđểtrakhảotrịtội,cònbắtcảtháiphủthiếukhanhTrươngTuyênđưađếnHộixươngtruyềnxá,thúcépTrương Tuyên và Dương Thận Quan cùng giải thích âm mưu, nhưng họkhôngchịukhuấtphục.PháingựsửThôiKhíđếnnhàDươngThậnQuanđểlục soát tìm sấm thư.Trongphòngngủ củangười vợbé củaDươngThậnQuan tìm thấysấm thư.CácôngThôiKhív.v..mắng:“Cái tênnghịch tặcnàygiấu thật làkínđáo,nhưngbọnôngvẫn tìm ra”.Vàđưasấm thưchoDươngThậnQuanxem.DươngThậnQuannói:“Vềcănbảnnhữnghômđókhôngnhưthếnày,bâygiờtìmđượcsấmthư,tôisẽphảichết.Đólàthiênmệnh !"CátÔncòndụdỗSửKínhTrung trướchết nênnhận tội,DươngThậnQuankhôngnóiđượccâunào.ĐườngHuyềnTôngcóchiếuđánhSửKínhTrung bằng gậy, ban choDươngThậnQuan vàTrươngTuyên đượcchết toàn thây. Tịch thu gia sản, tất cả con cái đều bị lưu đày đến LĩnhNam.Hàngchụchọ tộcbị liên luỵ,nhữngngười thâncậncũngđềubị truycứukhôngđượclàmquanởKinhsưTrườngAn. Tuyểntự“TânĐườngthư" Quyển134

VƯƠNGHỒNG

VươngHồnglàconthứcủaTrungthưxánhânVươngTấn.TừnhỏVươngHồngđãtừnglàmHộuý,sauđượcthănglênlàmgiámsátngựsử,rồitiếnlênlàmHộbộlangtrung.VươngHồngnhiềulầnphụtráchnhữngvụánlớnquantrọng.ĐườngHuyềnTôngchorằnganhlàngườicótàinăng,dođómàđểchoVươngHồngkiêmnhiệmnhiềuchức,nhưchứcquanởTrườngXuân,chứcdịchsứởLưkhẩu,bổnhiệmônglàmngựsửtrungthừa,vàkinhkỳquannộitháiphỏngtruấttrắcsứ. Hồiđó,TểtướngLýLâmPhủxâydựngnhàtùlớn,hyvọngsữlàmlunglayđịavịcủahoàngtháitửđôngcung,tiêudiệtnhữngđạithầnkhôngchịukhuấtphụcmình.ÔngtachorằngVươngHồnglàngườinhamhiểmhàkhắc,cóthểlợidụngđược.ChonênđãthunhậnVươngHồng,đểchoôngtatấncôngmạnhmẽ,tiêudiệtđốithủ. VươngHồngvucáo,hãmhạinhữngnhânsĩvôtội,bấtchấpquitắcphápluậtnhànước.Ôngtaănhốilộ,thunhậnrấtnhiềuquàcápbiếuxén,mua chuộc thiên tử, nhưngnhândân bá tánh thì đượcmiễn trừ cốngnạp.NgoàiraVươngHồngcònthutiềnlộphí, tiềnvậnchuyển,chophépnhândânđượcvậnchuyểnhànghoáquacửakhẩuđểtăngthêmthunhập.VươngHồngcònthuthuếcủacáchộlớntrongcácquậnhuyện,làmchohọkhuynhgiabạisảnmàhàngnămvẫnbị thúcépđóngthuế,khiếnchongườingườikhólóngsốngnổi.ĐườngHuyềnTôngtrịvìthờigianrấtdài,tiềnchiphívềngựphục,đồchơi,đồtrangsứccocácphitầnngàycàngtăng,việclạmdụngbanthưởngchonhữngngườixungquanhcũngkhôngngừngtănglên,nhữngngườigầngũithânmậtthugóptàngtrữtiềntàicủacảirấtnhiều.ChonênVươngHồngmỗinămchiphíchoĐườngHuyềnTôngcótớihàngtỉđồng.Nhữngkho tàngở trongcungcấmgồmnhữngđồcốngnạpdùngđểđùngriêng cho thiên tử.ĐườngHuyềnTông cho rằngVươngHồng có tài làmgiàuchođấtnước,chonêncàngsủngáiôngtanhiềuhơn,đểchoônglàmHộbộthịlang,,vẫnkiêmngựsửtrungthừa,lạithêmchứckiểmsátnộitác,giữcácchứcuyểnnội,doạnhđiền,ngũphường,cunguyểnsứ,rồicácchứcnhư lũnghữuquầnmục, chiđộdoanhđiền sứcũngdoVươngHồngđảmnhiệm. NămThiênBảothứ9(750),VươngHồnglàmngựsửđạiphu,kiêmnhiệmkinh đào doãn, tổng giám,tài tiếp sứ.Như vậy làmộtmìnhVươngHồnggiữhơnhaichụcchứcsứ.Mọingườitrongngoàitriềuđìnhđềukhếp

sợquyềnthếVươngHồng.VươngHồngxâymộtviệnrấtlớnởphíabêntráiphủđệ,côngvănchấtđống,cácquanlạitranhnhaughitênđểvào.Nhưngđơntừcứxếpđốngkhôngđượcgiảiquyết.Cácsứtiếtcủathiêntửđếnđưacôngvăn,vậtphẩmphỉđứngởbênkiađườngchuyểnsang,khíthếcủaôngtahếtsứcbànhtrướng.MứcđộnuôngchiềucủaĐườngHuyềnTôngđốivớiVươngHồngchỉkémcóLýLâmPhủ,ngayđếnDươngQuốcTrungcũngkhôngthểnàosovớiôngtađược.SongVươngHồnglạiđặcbiệtsợLýLâmPhủ,trướcmặtôngta,VươngHồngrấtthậntrọngcảnhgiácKhiAnLụcSơnđếnbáikiến,thờigianhơidài.Đểtỏrasựuynghicủamình,LýLâmPhủgiảvờcóviệckhácđãtriệuVươngHồngđến.Chỉmộtlátsau,VươngHồngđãđến,vộivàngquìrạpxuống,AnLụcSơnthâmtâmcảmthấymìnhthậtlàthấtlễ.NgheVươngHồngnóichuyệnmộtthờigianfài,AnLụcSơnlạicàngcung kính Lý LâmPhủ hơn. Cho nên tuy LýLamPhủ có ghen tuông vớiVươngHồngvềquyền thế,nhưngcũngđốixửvớiông tanhưngười thâncậncủamình. ConcủaVươngHồnglàVệuýthiếukhanhVươngChuẩn.Nhờcótàichọigànênđượcvàohầutrongcungcấm.ContricủaLýLâmPhủlàLýTụcũngđượcgầngũi.VươngChuẩnlàconngườirấtkiêucăngngạomạn,luônluôntrịchthượngvớiLýTụ. VươngHồngrấthiếuthuậnvớimẹcả,cũngrất thânthiệnvớiemtrailàVươngHàn.VươngHànrấtđốkỵvớiVươngHồnglàquanhoạnmầđượcthànhđạt,luônluônphẫnnộ,bấtlễ,nhưngVươngHồngtrướcsauvẫnthứlỗichoVươngHàn.VềsauVươngHànđượcbổnhiệmlàmHộbộlangtrung.VươngHồngvàVươngHànchiêumộcácthuậtsĩ,âmmưunổiloạn.Thuậtsĩnghemàphátsợ,vộivànglánhxabọnhọ.VươngHồngsợthuậtsĩtiết lộbímật,đãvukhốngrồibắtgiamthuậtsĩ,giếtngườidiệtkhẩu.Contrai của công chúaVương phủTưmãAn định làVĩHội bàn bạc chuyệnriêngở trongnhà,nhữngngườixungquanhđãbáochoVươngHồngbiết.VươngHồngssaingườiđibắtVĩHộigiamvàonhàtùTrườngAn,đếnđêmthìtreocổgiếtchết.Thithểlạiđưatrảvềnhà.NgườinhàVĩHộituycótiếpcậnvớicấptrênnhưnglạikhôngdámnóira.. VươngHồngđượcphonglàmTháinguyênhuyệncông,kiêmĐiệntrunggiám.Thờikỳônglàmngựsửtrungthừa,đượcnganghàngvớiDươngQuốcTrung.DocóquanhệvớiLýLâmPhủ,VươngHồngđượctiếncửlàmngự sử đại phu, vì thế cho nênDươngQuốcTrung rất không vui.VươngHàn vàHìnhTân rất thân nhau.HìnhTân là con trai củaHồng Lô thiếukhanhHìnhThọ, cónhiều côngdanh lớn.ThôngquaVươngHàn,Vương

HồngcũnggiaolưuvớiVươngTân.Thang4nămThiênBảothứ11(752),VươngTânvàVươngHàndựđịnhmangmộtvạnuâncấmkỵđếnthiêucháycổngthànhĐo,tiêudiệtđạithầnchấpchính.Trướckhikhởisự2ngàythìbịtriều đình phát giác.ĐườngHuyềnTông triệu kiếnVươngHồng báo choôngtabiếtvềvụán.VìcóliênluỵđềnVươngHàn,HìnhTân,VươngHồngtạmhoãnngàykhởisự,màchỉđốc thúccácquan lạiahihuyệnđibắtđạotặc.GiảLýLângặpVươngHàntrênđườngđi,VươngHànnóivớiGiảLýLân:“TôivớiHìnhTâncóquanhệcũ,giờđâytạophản,tôisợhắntốcáotôi,xinôngđừngthunhậnôngta”.KhiđiđếnnhàHìnhTân,HìnhTânvàđồngbọncầmcungđao rachiếnđấu,VươngHồngvàđươngQuốcTrungcũngvừakịpđến.ĐồngbọncủaHìnhTânnóivớinhaurằng:“Khôngđượcsát thươngngựsửđạiphu”.CóngườimáchvớiDươngQuốcTrung rằng:“QuânđịchthôngđồngvớinhaukhônggiaochiếnvớiVươngHồng”.ĐúnglúcđóCaoLựcSĩdẫn400philongtiểugiápkỵđến,giếtchếtHìnhTân,bắtsống toànbộđồngbọncủaHìnhTân.DươngQuốcTrung tấubáoVươngHồngthamdựvàoâmmưubạoloạn,ĐườngHuyềnTôngcònchưatin.LýLâmPhủcũngbaochechoVươngHồngchonênĐườngHuyềnTôngquitộichoVươngHànmà không hỏi gì đếnVươngHồng. Sau đó Lý LâmPhủmuốnVươngHồnghỏi tộiVươngHàn,khiếnchoDươngQuốcTrungmỉamaiôngta.VươngHồngngherấtlâurồimớinói:“Emtraitôivốnđựctiềnnhânưuái,khôngmuốnvứtbỏnhânnghĩamàmuốnđểchonóđượcsống”.ĐườngHuyềnTôngnghevậythìphẫnnộ,cònTrầnHyLiệtcũngkiênquyếtkếttộiVươngHànlàđạinghịch.VươngHồngkhôngbiếttìnhhìnhlạinhưvậy nên viết thư biện bạch, hoàng đế ra lệnh cho TrầnHyKiệt thẩm vấnVươngHôèng.VươngHồngđigặpLýLâmPhủ,LýLâmPhủnóivớiông:“Sựviệc thế là hết rồi.".KhiVươngHànbị dẫn đến,DươngQuốcTrungthẩmvấnông ta: “Khanhsửđạiphucó thamgiavàokhông?"KhôngchờVươngHàntrảlời,thịkhanhsửBùiMiệntráchmằngVươngHàn:“NhờcóngựsửđạiphuVươngHồng,hoàngđếmớichoônglàmquanngũphẩm,làthần tử mà ông không trung với nước, làm người em cũng không lươngthiện.Lẽnàongựsửđạiphulạithamdựvàocuộcnổiloạncủaông?"DươngQuốcTrungnghevậythìngớngườira,liềnnói:“VươngHôngcóthamsựcũngkhônggiấuđược;khôngthamdựcũngkhôngcầnphảihưcấu”.Vươnghàn liền trả lời: “AnhVươngHồng tôi không thamdự vào cuộc nổi loạnnày”.Vụ án đã thẩm vấn xong,ĐườngHuyềnTông chiếu lệnh đánh choVươngHànđếnchết.VươngHồngchếtvớichứctamvệuý. BùiMiện thỉnh thịDươngQuốcTrung, yêu cầu cho đem thi thểVươngHồngvềmai táng.Cáccon trai củaVươngHồngcũngđềubịgiết

chết.Nhữngngườitronggiađìnhbịlưuđàyđirấtca.Quanphủđãtịchthutoàn bộ gia sản, phảimất nhiều ngàymà không kiểm kê xong.Thậm chíVươngHồng còn dùng vàng bạc châu v\báu để xây giếng cạn, dẫn nướcnguồnvề làmsuối,gọi là“Tựvũđình ",nhữngđồxaxỉkháccũngđượcdùngnhưvậy.NgườianhcảcủaVươngHồnglàVươngTích,thấycácemtraiđềuhiểntíchquyềnquí,nhưngkhôngchịunhậpbọnlàmquan,VươngHồngépôngtalàmphòtháitử.Đếnlúcnày,VươngTíchcũngbịgiángchứclàmĐôngkhuuý,rồibịchếttrênđườngđi.HồiđónhândânrấtcảmthươngvớicáichếtcủaVươngTích. Thoạt đầu,VươngHồng nhờ vào cửa DươngThận Quanmà trởthành hiển quí, ít lâu sau thì phụ tá cho Lý Lâm Phủ, liền đả kích ngayDươngThậnQuan,ámhạicảnhàôngta.Tổngcộngchỉcó5năm,VươngHồngcũngrơivàocảnhbịchudicảhọ. Tuyểntự“TânĐườngthư" Quyển134

DƯƠNGQUỐCTRUNG

DươngQuốcTrung là anh em dòng họ vớiDươngQúi Phi, xuấtthântừcửacủaTrươngDị.DươngQuốcTrunglàconngưởihammêrượuchècờbạc, thườngxuyênxinxỏ,vaymượnngườikhác,hànhvibất liêm,khôngcoitrọnggiatộcnhàmình.Năm30tuổi,DươngQuốcTrunggianhậpquânđội,docóthànhtíchnênđượcđềbạt,nhưngtiếtđộsứTrươngHựurấtghétôngtanênđãđánhchoôngtamộttrận,nhưngcuốicùnglạithấyôngtacócôngnênbổnhiệmôngtalàmtânđôúy.Saukhibãiquan,đươngQuốcTrungcàngnghèokhổhơn.Đạiđịachủvùngđóthườnggiúpđỡôngtatiềnnong.ChađẻcủaDươngQuốcTrunglàDươngHuyềnViêmchếttạiThuộcchâu,DươngQuốcTrungđượcthừakếtoànbộgiasản,dođómàtưthôngvớiemgáihọ,chínhbàđượcgọi là“Quắcquốcphunhân".DươngQuốcTrungthuthậptoànbộgiasảncủabàđemđếnThànhđôchơisúcsắc,chỉcómộtngàylàthuasạchsànhsanh.DươngQuốcTrungtìmđườngchuồn.MãivềsauDươngQuốcTrungmớiđượcbổnhiệmlàmPhùphonguý,vẫnchưavừalòng,nênlạitrởvềThuộcchâu,KiếmnamtiếtđộsứChươngCửukiêmKinhbấthoàvớitểtướngLýLâmPhủ,nghenóiDươngQuíPhivừađượcĐườngHuyềnTôngsủngái,liềndựđịnhkếtnạpbàđểlàmhậuviệnsaunày,nênđãđểchoTiênVuTrọngThôngđếnhoạtđộngởTrườngAn,TiênVuTrọngThôngtừchốikhôngđivàtiếncửDươngQuốcTrung,ChươngCửuKiêmKinhthấyôngthânhìnhcaolớn,rấtcótàiănnói,ChươngCửuKiêmKinhngherấtphấnkhởi,đồngýcholàmquan,chongườiđemcốngvậtmùaxuânđếnTrườngAn.Khisắpsửaxuấtphát,ChươngCửuKiêmKinhbáochobiếtrằng:“ởhuyệnBìcómộtngàylương,khiôngđếnđóhãylấyvề”.SaukhiDươngQuốcTrungrađi,liềnnhậnđượchàngtrămvạnsảnvậtcủaThuộcđịa,tronglòngvôcùnghoanhỉ.DươngQuốcTrungđếnthànhTrườngAnởKinhsưđểgặpcácemgái,tặngchocáccônhữngvậtphẩmlấyđượcởThuộc địa. Lúc đóQuắc quốc phu nhânmới goá bụa chưa được bao lâu,DươngQuốcTrungcốýtặngQuắcquốcphunhânnhiềutặngphẩmhơn,haingườicôngkhaidâmtạp.ThếlàngàynàoDươngthịcũngtângbốcChươngCửu KiêmKinh trước mặt Đường Huyền Tông, đồng thời cũng tán tụngDươngQuốcTrunglàngườirấtgiỏichơitròxúcxắc,ĐườngHuyềnTôngtriệu kiếnDươngQuốcTrung, đề bạt ông ta làmKim ngô binh tào thamquân,nhàncứuphánquan.ChươngCửuKiêmKinhđượcvàotriềulàmHộbộthượngthưkiêmngựsửđạiphulàdocônglaocủaDươngQuốcTrung.ítlâusauDươngQuốcTrungvàolàmcunggphụng,chuyênmônnắmgiữtài

vụ.ThờikỳDươngQuốcTrungtạichức,mọicôngviệcđềutrôichảy,bảnthânôngkhông tơhào tiền của.HoàngđếĐườngHuyềnTôngphấnkhởinói: "Khanh là tài liệucủaĐươngđộchi lang”.DươngQuốcTrungnhiềulầnđượcđềbạt,làmđếnchứcgiámsátngựsử. LýLâmPhủhãmhạinhữngôngnhưVĩKiênphảivàotù,âmmưulậtđổđịavịcủahoàngtháitửLýHanh.Nhưngcácquanlạiphụtráchnhàtùrấtsợhãi,LýLâmPhủchorằngDươngQuốcTrungrấtđượchoàngđếchiềuchuộng, là một con người rất hung bạo, có thể dùng được, liền lôi kéoDươngQuốcTrung,xúibẩyDươngQuốcTrungtốcáoVĩKiên.Thếlàvớilờilẽcayđộc,DươngQuốcTrungdùngphápluậthàkhắcđểbắtngườiliêntụcnhiềunăm,,nhữngngườibịhãmhạichodếnchếtcótới trênmột trămngười.Phỏngđoánthấyngườinàocóthểnguyhạiđêncôngviệccủahoàngtháitửlàphảitrừbỏ.DươngQuốcTrungnắmđượcýđồcủaLýLâmPhủnênhànhđộngrấtphùhợpvớiýnguyệncủaLý.HồiđóLýLâmPhủđangmuốncủngcốquyềnlựcvàđịavịcủamình,nênđãbímậtchỉđạoDươngQuốcTrung,dựavàoLýLâmPhủ,DươngQuốcTrungđãtiếnhànhnhữngâmmưuđạigianác,tựdohoànhhành.MọicôngviệcởchỗQuắcquốcphunhân,mọi tình trạng vui buồn, cáu giận của ĐườngHuyềnTông, DươngQuốc Trung đều biết rất rõ. Đường Huyền Tông còn tưởng rằng DươngQuốcTrungrấtcótàinăng,nênđềbạtôngtakiêmnhiệmĐộchiviênngoạilang.VậnmệnhDươngQuốcTrungrấtxuônxẻ.Chưađầymộtnămliêntụcđượcđềbạt,mộtmìnhgiữđếnhơn50chức,LýLâmPhủbắtđầucămghétôngta. NămThiênBảothứbảy(748)DươngQuốcTrungđượcđềbạtlàmcấpsựtrung,kiêmngựsửtrungthừa,chuyênphánđộchi.ĐúnglúcđóthìcóbangườiemgáicủaôngđếncchỗôngvàđượchoàngđếphongcholàmQuốc phu nhân, người anh trai làDươngTiêmđược đề bạt làmHồngLôkhanh,cáclễnghikhiđirangoàicũnggiốngnhưDươngQuốcTrung,nhàcửatrongphủđệcựckỳhàohoalộnglẫy,quimôvượthẳncáckiếntrúcđôấpkhác.Đếnnămsauthìhoàngđếchiếulệnhchobáquantrongtriềuđìnhđếnthămcáctàivậttrongkhophủnhànước,chấtđốngcaonhưnhữngngọnnúi.ĐườngHuyềnTôngtheođẳngcấpmàbanthưởngchoquầnthần,banthưởngchoDươngQuốcTrungáotím,túikimngư,tritháiphủkhanhsự. Thoạtđầu,DươngThậnQuangiới thiệuVươngHồnglàmngựsửtrung thừa, ít lâu sau hai người cómâu thuẫn.VươngHồng đồng loã vớiDươngQuốcTrungtốcáoDươngThậnQuanphạmtội“Bấtđạo",đemôngta raxử tử.Từđó trởđiDươngQuốcTrungquyềnkhuynh triềuđìnhnội

ngoại.CátÔn thayDươngQuốcTrungmưu hoạch cướp đoạt quyền bínhtrong tayLýLâmPhủ,DươngQuốcTrung tấubáo lênhoàngđế, nói xấuKinhDầoDoãnTiêuLinh,ngựsửtrungthừaTốngHuy,đuổihọrangoài.NhữngngườinàyđềulàtaychânthântíntâmphúccuatLýLâmPhủ,,LýLâmPhủkhôngthểcứuviệnliềncùngvớiDươngQuốcTrungliênkếtoánthù.VươngHồngđangđượcsủngái,quyền thếcaohơnhằnDươngQuốcTrung,DươngQuôcTrungrấtghentứcvớiVươngHồng,liềnkiếmcớvụánHìnhTân,vuoanchoVươngHôèngrồikết tội tửhình,cònmình thì thayôngtalàmKinhđàodoã.DươngQuốcTrungcònthừathếtruyxétchiđảngcủaVươngHồng,, tố cáo tình hình Lý Lâm Phủ thông đồng câu kết vớiVươngHồng,rồigiángchức,bắtbớnhữngngườiliênluỵnhiềulầntấubáolênhoàngđế.ThếlàĐườngHuyềnTôngbắtđầucămghétLýLâmPhủ,rồilwuđàyôngtađithậtxa. ĐầutiênlàcontincủanướcNamTriệulaCácLaPhượngchạytrốnvề nhà, Đường Huyền Tông dự định thảo phạt Nam triệu, Dương QuốcTrungtiếncửTiênVuTrọngThônglàmThuộcquậntrưởngsử,đểchoôngta chỉ huy 6 vạn quan binh tấn côngNam triệu.Hai bên kịch chiến ởLưXuyên,toànbộquânđộicủaTiênVuTrọngThôngbịtiêudiệt,chỉcómộtnìnhTiênVuTrọngThông là sống sót. Lúc đóDươngQuốcTrung kiêmnhiệmbinhbộthịlang,bìnhthườngrấtcoitrọngTiênVuTrọngThông,nênđãchegiấusựthấtbạicủaTiênVuTrọngThông,chỉbáocáonhữngchiếncông của ông ta để cho ông được lĩnh chức bạch y. Do đó Dương QuốcTrungthỉnhcầutựmìnhkiêmlĩnhkiếmnam.ĐườngHuyềnTônghạchiếusắcphongônglàKiếmnamtiếtđộsứ,chiđộ,doanhđiềnphóđạisứ,tritiếtđộsự.ítlâusaulạibổnhiệmDươngQuốcTrunglàmbảnđạokiêmSơnnamtâyđạotháiphỏngsứtrísứ,chophépkhaitrươngphủđệ,tiếncửĐậuHoa,TrươngTiệm,TốngDục,TrịnhNgưỡng,NguỵTrọngTêv.v..làmtáliêuchomình.DươngQuốcTrungthìlưulạiởKinhsưTrườngAn,lãnhđạoKiếmnamtừxa.VềsauĐườngHuyềnTônglạisắcphongchoDươngQuốcTrunglàmngự sử đại phu,DươngQuốcTrung do đó lại tiến cửTiênVuTrọngThônglàmKinhđàodoãn,cònmìnhlạikiêmlĩnhlạibộ. DươngQuốcTrungnhụcvìkhônglậpđượccôngtrạnggìtrongtrậnchiếnởVânNam,biếtrằngsẽbọiLýLâmPhủkhiểntrách,dựđịnhtựmìnhđếngặphoàngđếđểbiệnbạch,thếlàDươngQuốcTrungthỉnhthịsứbộđềxuấtyêucầuôngtađếnđồn,bềngoàilàđểchongườitacóấntượngloâu,hòngdùngphươngphápnàyđểđượcđónhoàngđế.TrênthựctếthìDươngQuốcTrungmuốnbịtmồmcáctriềuthầnlại,quảnhiênLýLâmPhủthượngtấutriềuđìnhđồngýcửDươngQuốcTrunggđếnĐồn.Chờđếnkhicáotừ,

DươngQuốcTrungkhóclóctốcáovớihoàngđếtìnhhìnhLýLâmPhủđảkíchmình.ThêmvàođóDươngQuíPhi lạinói thêmchoôngta,,chonênĐườngHuyềnTôngcàng thêmtin tưởngởDươngQuốcTrung,địnhngàygọiDươngQuốcTrungvề.NhưngkhiDươngQuốcTrunglênđường,tronglòngvẫnáynáykhôngyên.HoàngđếHuyềnTôngdangởtrongcungHoaTRhanh,chongườiđuổi theogọiDươngQuốcTrungquay lại.LúcđóLýLâmPhủđangốmnặng,DươngQuốcTrungđếnbêngiườngbệnhbáikiếnLýLâmPhủ,LýLâmPhủnóivớiông:“Tôisắpchếtrồi,ôngsẽphảilàmtểtướng,mọicôngviệcsaunàyxinuỷthácchoôngđấy!"DươngQuốcTrunghoàinghilờinóicủaLýLâmPhủ,khôngdámnhận,sợđếnnỗimặtđẫmmồhôi.LýLâmPhủquảnhiênchếtthật,thếlàDươngQuốcTrunglênlàmHữutểtướngkiêmVâưnbộthượngthư,tậphiềnviệnđạihọcsĩ,giámtuquốcsử,sùnghiền quánđại học sĩ, thái thanh thái huy cung sứ, và tiết độ sứ, tháiphỏng sứ v.v...hàng chục chức sứ như vậy và chức vụ phán độ chi cũngkhôngbị rút.SaukhiDươngQuốcTrungđắc chí thì truy cứunhữngviệcgiantàcủaLýLâmPhủtrướcđây,tànsátcảnhàôngta.ĐườngHuyềnTôngchorằngDươngQuốcTrunglậpđượcnhiềucônghuân,liềnsắcphongchoônglàmNguỵQuốccông,DươngQuốcTrungkiênquyếtchốitừkhônglàmNguỵQuốc công, thế là hoàng đế đổi sang phong cho ông làmVệQuốccông. QuắcQuốc phu nhân sống ở phía trái phườngTuyên dương, nhàDươngQuốcTrungthìởphíanamnhàcủabà.MỗikhiDươngQuốcTrungtừĐàicấmtrởvềnhà,ông tađềuvàonhàQuắcQuốcphunhân,các langquan,ngựsửcóviệcgìbáocáođềuphảiđếngặpDươngQuốcTrungtrước.CókhiDươngQuốcTrungcòncùngvớiQuắcQuốcphunhânsốngchungmộtchỗ,khirangoàihaiconngựađisongsong,cườinóivuivẻ,hànhviynhưcầmthú,họkhôngcảmthấyhànhvinhưvậylàxỉnhục.Nhữngngườiquađườngthấyvậyđềucảmthấynhụcnhã.Sangnămsau,khiđếnkỳđạituyển quan lại liền tổ chức hát xướng ngay trong phủ đệ, anh em con cáiđứngsaumànnhìnra.Trongsốnhânsĩcócácôngnhưônghủlậu,ôngthôdã,ôngthọt,ônggù,v.v..ngườitagọicácôngnhânsĩnhưvậy.Trongsảnhđườnghọcườinóiầmỹ,tiếngcườinóitruyềnrabênngoài,cácsĩđạiphuđềuthấyvôcùngnhụcnhã.CácôngnhưTiênVuTrọngThôngchỉđịnhmộtngườiứngcửtênlàTrịnhThanNguyệntấuthỉnhlêntỉnhhộquanthựkhắcbiacôngđứcchoDươngQuốcTrung,ĐườngHuyềnTôngralệnhchoTiênVu Trọng Thông soạn thành văn bản. Sau khi soạn xong, Đường HuyềnTôngchỉsửavàichữ,rồidùngkhuyênvàngkhuyênlênnhữngchữđãsửa. Cứđến tháng10hàngnăm làĐườngHuyềnTôngđến cungHoa

Thanhdạochơichođếntậnmùaxuânnămsaumớitrởvềhoàngcungởđôthành.ThangmộcquáncủanhàhọDươngcũngxâyởphíađôngcungHoaThanh,nốiliềnvớicung.KhihoàngđếHuyềnTônggiálâm,nhấtđịnhphảiđiqua5nhànàyvàđãthưởngtiềnchohọkhôngbiếtbaonhiêumàkể,cókhoản tiềngọi là “Tiềnđường", cókhoảngọi là “Chânmềm".Cácnơixagầnđembiếunhữngđứatrẻđãbịhoạn,nhữngđứatrẻháthay,nhữngconchóconngựa,nhữngkimngânbáuvậtchấtđầycáccănhộcủahọ.DươngQuốcTrungtừngựsửthănglênlàmtểtướng,mộtmìnhnhậntrênbốnmươichứcsứ,cònđộchi,lạibộsựvụthìnhiềulắm,ngayđếnkýmộtchữcũngkhôngkýhết, chonênquan lạinắmquyềnbính, ănhối lộnhưđiên, côngkhaicầuthỉnh,chẳngkiêngnểgìcả.DươmgQuốcTrungtínhtìnhthôbạo,giải quyết công việc rất cố chấp, kiêu căng ngạomạn, chuyên quyền độcđoán,cácquan lạidướiquyềnông tacũnghàkhắc,bóc lột,hãmhạinhândân.DươngQuốcTrungcòntìmhiểunhữngsởthích,dụcvọngcùahoàngđếHuyềnTông,bấtchấpmọithànhbại,đượcmấtcủathiênhạ.PhùphongtháithúPhòngQuảnbáocáotìnhhìnhthiêntaiởcácquậnhuyệnthìDươngQuốcTrung bực lắm, liền cử ngự sử đi xử lý PhòngQuản. Từ đó trở đikhông ai dám tấu báo tình hình thiên tai dịch hoạ với hoàngđế nữa.NếumuốnbáocáothìphảithămdòýkiếncủaDươngQuốcTrungtrướcrồimớidámbáo cáo.Con trai củaDươngQuốcTrung làDươngHuyên thamgiacuộcthituyểnMinhkinhnhưngkhôngđỗ,lếbộthịlangĐạtKhêTuầncửcontraicủamìnhlàĐạtVuđếnbáikiếnDươngQuốcTrungtrướcthìgặpDương Quốc Trung ở trong cuộc họp triều đình. Gặp Đạt Vu thì rất vuimừng,nhưngkhinghenóiDươngHuyênkhôngđược tuyển,DươngQuốcTrung liền chửi ầm lên rằng: “Con trai ta sinh rađã chẳngphúquí rồi đósao?"ĐạtKhêTuầnrấtsợhãi,liềnđưangayhọtênDươngHuyênlênđầubảng.ítlâusauDươngQuốcTrunggăpĐạtKhêTuần,ôngtacòntráchĐạtKhêTuầnlàkhôngđểchocontraiôngtavàolàmquanhàngsĩ. DươngQuốcTrungtuygánhvácviệcnước,thườnglĩnhKiếmnamchiêumộsứ,cửbinhsĩđiđónggiữLônam.Dođườngđiởđórấthiểmtrở,nhữngngườibịpháiđiđềukhôngtrởvề.Chiểutheolệcũthìnhữnghộcócông đều được miễn, đó là phần thường cho những quân nhân có công.DươngQuốcTrungralệnhnhữngngườiphảiđilấyởcáchộcócôngtrước,chonênnhữngquânnhânnàykhôngcóchíkhíchiếnđấu.Theophépchiêumộ binh sĩ thì phải chiêumộ những người dũng cảm vào lính. Năm nàoDươngQuốcTrungcũngcửcácngựsửTốngDục,TrịnhNgưỡng,VĩHoànv.v...đixuốngcácquậnhuyệnđểđốcthúc.Quanlạicácquậnhuyệnbịthúcép không có đường nào mà trốn nữa nên đành phải dùngmưu kế dụ dỗ

nhữngngườibầncùngđếnrồiđemtróihọlại,bímậtđưavàotrongcácnhà,mặcquầnáobôngvàochohọ,bắthọđeogôngcùmrồigiảihọlênđồn.Nếucóngườinàochạytrốnthìviênquanlạiáptảiphảithayvào.Vìthếchonênaiaicũngmuốntạophản. ít lâusauDươngQuốcTrungcửKiếmnamlưuhậuLýMậtchỉhuymườimấyvạnquanquântấncôngCácLaPhượng,kếtquảquânĐườngđãđạibạiởsôngTâynhĩ,DươngQuốcTrunggiảtạotấubáo tinchiến thắng lênhoàngđế, cònmình thì rútquânvềKinh sư., tổngcộngcóđến20vạnngười,ngayđếnnhữngngười thọtcũngkhôngđểsót,mọingườitrongthiênhạaiaicũngcămghétDươngQuốcTrung. Lúc đóAnLụcSơn đang đượcĐườngHuyềnTông sủng ái, ôngnắmbộphậnquânđộiquan trọngởnơibiên thuỳ, làconngườikiêucăngkhôngbaogiờtuântheophápluật.ĐườngHuyềnTôngbợđỡchoAnLụcSơn,nênquầnthầnkhôngaidámnoidđièugì.DươngQuốcTrungbiếtlàAnLụcSơntrướcsaucũngkhôngdựavàomình,chonênđãdựavàonộiviệntrongcung,mộtmìnhtốcáoAnLụcSơntạophản.ĐườngHuyềnTônghoàinghiDươngQuốcTrungxinchứctướngchoThọvươngLýMạo,khôngtintấubáocủaDươngQuốcTrung.TừlâuAnLụcSơnđãcóýđịnhtạophản,nhưngvìĐườngHuyềnTôngrấtyêuchiềuưuaíưông,chonênôngcốnhẫnnhịnkhôngnổidậy,tìmcơhội,chờđếnkhihoàngđếHuyềnTôngchếtrồimới khởi binh tạo phản.AnLục Sơn thấyĐườngHuyền Sơn cưng chiềuDương Quốc Trung, sợ rằng không có lợi cho mình, cho nên càng tăngcườngchuẩnbịtạophản.ítlâusauAnLụcSơnxinlàmthượngthưhữuphótạ,HuyềnTông sợDươngQuốcTrungkhôngvui,nên sắcphongchoônglàmTưkhông.AnLụcSơntrởvềUchâu,biếtDươngQuốcTrungámhạimình,nênquyếtđịnhkhởibinhtạophản.DươngQuốcTrunglệnhchomônkháchHàDoanh,KiểnNgưỡngv.v...thămdó tìnhhinhfmưuphảncủaAnLụcSơn,chỉthịchoKinhđàodoãnLýHiệnđemquânđếnbaovâyphủđệcủaAnLụcSơn,bắtnhữngngườithânthiếtvớiAnLụcSơnnhưLýTriệu,AnĐại,LýPhươngLai,VươngMânv.v...vàsẽđemhọraxửtử.CáchchứcCátÔnlàđồngbọnvàđưavềHợpphố.AnLụcSơngửitấubáobiệnbạchvànêura20tộilớncủaDươngQuốcTrung.ĐườngHuyềnTôngquitráchnhiệm cho LýMân, giáng ông xuống làm thái thú Linh lăng, hòng dùngphương pháp này để an ủiAnLụcSơn.DươngQuốcTrung là người quảđoán,đanghi,kiêucăng,bạongược,tângbốcAnLụcSơn,khíchlệAnLụcSơnđểchoôngtatạophản,đểđượchoàngđếtínnhiệm.NhưngtrướcsauĐườngHuyềnTôngvẫnkhôngtin. KhiAnLụcSơnkhởibinhtạophản,giươngcaongọncờtiêudiệtDươngQuốcTrung.ĐườngHuyềnTôngdựđịnh tựmìnhcầmquânđông

chinh,muốnđểchohoàngtháitửLýHanhgiámaquốc.DươngQuốcTrungsợĐườngHuyềnTôngnhườngngôichotháitử,saukhivềnhànóivớicácemgáirằng:“Nếutháitửgiámquốc,thìnhữngngườinhưchúngtađâysẽbịchặtđầu”.Dođómọingườitụtậpnhaulạikhóclócthảmthiết,kéonhauvàocungtốkhổvớiDươngQuíPhi.DươngQuíPhiđemcáichếtraépĐườngHuyềnTông,chonênviệctháitửgiámquốcbịđìnhlại. CaThưHàntrấnthủĐồngquan,đưaquânđigiữnhữngnơihiểmtrởkhôngrangoàiquan.DươngQuốcTrungnghenóiôngtađịnhphảnđốimình,nênnghingờCaThưHàn, liềnđốc thúcCaThưHànxuấtquân tácchiến.CaThưHànbấtđắcdĩphảixuấtquânraĐồngquan,quânĐườngđạibại, bản thân ông cũng đầu hàngAnLục Sơn. Sau khi tin tức truyền đếnTrườngAn.NgayhômđóĐườngHuyềnTông rờichỗở từNamnội sangcungMạtƯơng.DươngQuốcTrunghộikiếnbáquan triềuđình,hầunhưnóikhôngralờinữa.GiámsátngựsửCaoThíchthỉnhcầuchỉhuyconcháubáquancùngchiêumộcáchàokiệtthànhmộtcánhquângồmhơn10vạnngườichốngcựcốthủ.Mọingườiđềuchorằngnhưvậykhôngđược.ThoạtđầuDươngQuốcTrungnghenóiAnLụcSơn tạophản, tựmìnhdẫnquânđếnKiếmNam,bốtríquânsẵnsàngởLươngchâu,íchchâu,càiđặtnhữngtaychânthântíncủamìnhvàođó,chuẩnbịsaochomìnhđượcthậtantoàn.Đến lúcđóĐườngHuyềnTông triệu tập tể tướngđếnbànbạc côngviệc,DươngQuốcTrungchorằng,"đếnThuộcĐịa làhaynhất".ĐườngHuyềnTông đồng ý ý kiến củaDươngQuốcTrung.Tờmờ sáng ngày hôm sau,ĐườngHuyềnTôngtừcửađiênThuđira,,báquantriềuđìnhđềukhôngbiếtgìhết,vẫncứvàotriềuđểgặpthiêntử,chỉcótúcvệquâncủaTamVệcầmvũkhíđứngxếphàng,khônghềcómộttintứcnàolọtrangoài.DươngQuốcTrungcùngvớiVĩKiếnTố,CaoLựcSĩ,cùngHoàngtháitửLýHanh,cácchưvươngtửv.v...cótớimấytrămngườiđibảovệchohoàngđếchạytrốn.HữuLongvõđạitướngquânTrầnHuyềnLễkhiởTrườngAnđãchuẩnbịmưusátDươngQuốcTrung,màchưathựchiệnđược.Đếnnơiđóngquân,binh sĩ cấm quân vô cùngmệtmỏi, đói khát,TrầnHuyềnLễ lo rằng cáctướngsĩsẽlàmloạn,liềntriệutấpcáctướngsĩlạinói:“Ngàynaythiêntửbịkhổ sở,quốcgiaxã tắckhônggiữnổi,muôndânbịdàyvò, chẳng lẽđâykhôngphảidoDươngQuốcTrunggâyrahaysao?!TôidựđịnhsẽgiếtchếtDươngQuốcTrungđểtạơnthiênhạ,cácvịthấynhưthếnào?"Cáctướnglĩnhđềunói:“Chúngtôinghĩđếnviệcnàyđãtừlâurồi,nếucầnphảihysinhđểchosựnghiệp thànhcông thìcúng tôicũngxincam tâm tìnhnguyện!"Đúng lúc đó thì sứ giả của Thổ Phiên có việc cần xin găp Dương QuốcTrung,tấtcảbinhlínhđềuhôlớn:“DươngQuốcTrungcùngThổPhiênâm

mưutạophản!"BinhlínhcấmvệquânbaovâygiếtchếtDươngQuốcTrung.DươngQuốcTrungxôngra,cómộtbinhsĩbắntrungsốngmũiDươngQuốcTrung,giếtchếtngayôngta.Mọingườiđến tranhnhauxéxácông ta,chỉmột loáng là hết, đemđầuông ta treo lên chomuôndânđềubiết.ĐườngHuyềnTôngnghenóimàrùngmình,nói:"DươngQuốcTrungtạophảnthậtà?"LúcđócácsứgiảcủaThổPhiêncungđềubịgiếtsạch.NgựsửđạiphuNguỵPhươngTiến tráchmócquânsĩ:"Tạisaovôcớcácngười lạiđigiếthạitểtướng?"Mọingườiphẫnnộ,liềnxửtửngaycảNguỵPhươngTiến. DươngQuốcTrungtênthậtlàDươngKiếm,trongquẻsấmcónói"Mãokimđao",chonênkhiDươngKiếmgiữchứcquanngựsửtrungthừathùiDươngHuyềnTông liềnđổi tênông ta thành tênngàynay, làDươngQuốcTrung. Tuyểntự“TânĐườngthư" Quyển206

ANLỤCSƠN

AnLụcSơnlàngườiHồlaiởthànhphốDoanhchâuliễu.Thựcraông cũng không có họ, tên gọi là Ca Tanh Sơn.Mẹ củaAn Lục Sơn họAsưtơ cũng làmột thầymodân tộcĐộtQuyết, lấynghềbói toánđể sinhsống.NgườidântộcĐộtQuyếtgọicuộcđấutranhlà“CaTanhSơn",thếlàđặtchoAnLụcSơncáitêngọinày. NgaytừnjhỏAnLụcSơnđãmấtcha,ôngtheomẹđếncớibộtộcĐộtQuyết.AnhtraicủatướngquânAnPhaTrílàĐìnhYểnlấymẹcủaAnLụcSơnlàmvợ.NhữngnămđầuđờiKhaiNguyên,AnLụcSơnvàcontraicủatướngquânAnĐạoMạicùngrờikhỏiĐộtQuyết.NgườicontraithứhaicủaAnĐạoMạilàAnTrinhTiết,lúcđólàmbiệtgiáLamchâu,giữhọlại.HồiAnLụcSơnmườimấytuổi,docùngvớianhtraivàAnĐìnhYềndắtdíunhaurađi,cócảmtìnhsâusắcvớinhauchonênđãướchẹnvớinhómAnTưThuậnv.v...làsẽkếtnghĩaanhem,mạonhậnhọlàhọAn.MãisaukhiAnLụcSơntrưởngthành,thôngthạo6ngônngữcủacácdântộcthiểusố,làmhỗthịnhalang.NămKhaiNguyênthứ20(732),TrươngThủKhuêgiữchứctiếtđộsứUchâu,việcAnLụcSơnăntrộmcừubịquanphủphátgiác,TrươngThủKhuêbắtAnLụcSơn,địnhdùnggậyđánhchếtAnLụcSơn.An Lục Sơn lớn tiếng hét lên: “Chẳng phải đại phu muốn tiêu diệtlưỡngPhiênhaysao?TạisaolạiđiđánhchếtAnLụcSơnnày!"TrươngThủKhuenomthấyAnLụcSơnngườitobéotrắngtrẻo,lạicảmthấylờinóicủaanhtarấthùngtráng,thếlàthảAnLụcSơnra.ĐểchoôngcùngvớingườiđồnghươnglàSửTưMinhcùngđibắtcướp.Mỗilầnrađiđềucókếtquả.Ông được Trương Thủ Khuê đề bạt làm biên tướng. Trương Thủ Khuêthườngghétcáithânhìnhtobéocủaanh.AnLụcSơnthìthấyTrươngThủKhue juy phong lẫm liệt nên sợ không dám ăn no. VìAn Lục Sơn lhoẻmạnh,dũngmãnhnênTrươngThủKhuênhậnAnLụcSơnlàmconnuôi. NămKhaiNguyênthứ28(740),AnLụcSơnđượccửlàmBìnhlưbinhmãsứ.AnLụcSơnlàngườilinhlợikhéoléonêndượcnhiềungườicatụng.Triều đình nhàĐường lại cử ông làmĐô độcDoanh châu, Bình lưquânsứ.AnLụcSơnhốilộrấtnhiềuchonhữngngườiqualạiBìnhlưquân,xinhọhãynóinhiềuđiềutốtvềmình,dođómàĐườngHuyềnTôngrấttínnhiệm,coitrọngAnLụcSơn.NămThiênBảonguyênniên(742),triềuđìnhnhàĐườnglấyBinhlưlàmtiếtđộvàcửAnLụcSơnlàmQuyềntrungthừakiêmBìnhlưtiếtđộsứ.AnLúcSơnvềKinhvàotriềutấubáocôngviệc,hội

báocôngtác,ĐườngHuyềnTôngcàngyêumến,tínnhiệmông.ĐờiThiênBảothứba(744),AnLụcSơnthayBùiKhoanlàmPhạmdươngtiếtđộsứ,cònchứcHàbắctháiphỏngsứ,Bìnhlưquântiếtđộsứvẫnđượcgiữnhưcũ.TháiphỏngsứTrươngLợiTrinhthườngxuyênđượcAnLụcSơnhốilộ.Saumấynăm,Truất trắc sứTịchKiếnHầu lại nóiAnLụcSơn là người côngbìnhchínhtrực,khôngcótưtâm;saukhiBùiKhoanbịAnLụcSơnthaythế,vềhùavớiLýLâmPhủnắmbắtchỉýcủahoàngđế,rồinóinhữngđiềutốtđẹpvềAnLụcSơn.Nhữngngườinàyđềulànhữngđại thầnthânthíncủahoàngđế,tháiđọsùngtíncuatĐườngHuyềnTôngđốivớiAnLụcSơncàngđượccủngcốvữngvàng.VềsauAnLụcSơnxinđượclàmconnuôiDươngQuíPhi.MỗilầnvàocungbaogiờôngcũngđếnbáikiếnDươngTháiTrântrước,ĐườngHuyềnTôngthấyvậylấylàmkỳlạnênhỏiAnLụcSơn,AnLụcSơntrảlời:"Hạthầnlàngườingoạitộc,ngườingoạitộcđềulễmẹtrướcrồi saumới lễ cha".ĐườngHuyềnTôngngheAnLụcSơnnói thì rất vuimừng,thếlàmệnhlệnhchoDươngTiêmvànhữngngườicấpdướiphảikếtnghĩaanhchịemvớiAnLụcSơn. NămThiênBảothứ6(747)triềuđìnhphongchoAnLụcSơnlàmđạiphu.ÔngthườngđểchoLưuLạcCốcvàotriềutấubáovớinhàvua.ÔngvàVươngHồngđềulàđạiphu.HồiLýLâmPhủcònlàmtểtướng,tấtcảcácđạithầntrongtriềuđìnhkhôngaidámtranhgiànhkhánglễvớiLýLâmPhủ.AnLụcSơnđượchoàngđế sủng tín ânhuệ, nênkhibái yếtLýLâmPhủkhôngcungkínhlắm.LýLâmPhủtriệukiếnVươngHồngđểdặndò,ralệnhchoông làmviệc,VươngHồng tiến lênvôcùngcungkính, thambái thậntrọng,saukhiAnLụcSơnnomthấydángđiệuVươngHồngnhưvậycũngrấtsợ.Sauđó,mỗikhiđứngtrướcLýLâmPhủ,ôngtacũngcungkínhquìgối.MỗilầnLýLâmPhủnóichuyệnvớiAnLụcSơnđềuđoánđượctâmtưcủaAnLụcSơn,vàđềunóiratrước.AnLụcSơnchorằngLýLâmPhủlàngười thầnminh tiên tri.Chonênmỗi lầnAnLụcSơnnhìn thấyLýLâmPhủ,chodùlàmùađônggiálạnh,ôngcũngsợhãiđếnnỗimồhôiđầmđìa.LúcđóLýLâmPhủdùnglờilẽônhoàđểanủiôngta,dẫnAnLụcSơnvàotrong trung thưsảnhmờingồi,dùngáobàomàmìnhđangmặckhoác lênmìnhôngta.AnLụcSơnvuimừngphấnkhởi,trướcmặtLýLâmPhủkhôngdámdấudiếmđièugì,gọiLýLâmPhủ là“Thập lang".LưuLạcCốcvàotriềuhộibáo tìnhhình,baogiờAnLụcSơncũnghỏiông ta trước:“ThậpLang(LýLâmPhủ)cóchỉthịgìkhông?"NếuLýLâmPhủcónhữnglờitốtđẹplàAnLụcSơnvuisướngnhảynhót;nếuLýLâmPhủchỉnói:“Đạiphuôngcầnphảikiểmđiểmlạimình", thòiAnLụcSơnliềnquaytaynắmlấythànhgiươngmàkêu:“Trờiơi,tôithậtđángchết!"LýQuiNiênđãtừgndạy

choAnLụcSơnnhữngcâunóitrongkịch,ĐườngHuyềnTôngnghethấyrấtlấylàmvui. NhữngnămcuốiđờiAnLụcSơncàngtobéovàkhoẻra.Caibụngto phình, bụng xệ quá đầu gối, thể trọng nặng tới 165 kilô.Mỗi lần đi rangoài,nhữngngườixungquanhphảighévaivàgiơtayđỡôngtađithìôngtamớibướcđiđược.NhưngđếntrướcmặtĐườngHuyềnTông,AnLụcSơnlạibiểudiễnđiệumúaxoaycủadântộcHồ,xoaynhanhnhưcuồngphongvậy.ĐườngHuyềnTôngđãxâychoAnLụcSơnphủđệ,miếutựcựckỳhàohoaxaxỉ,tấtcảlongliquiphượngđềudùngvàngbạcđểchếtác.KhihoàngđếhọptạilầuCầnChính,ởphíađongchỗôngtangồicóđặtmộttấmbìnhphongkimkê cực lớn, phía tr]ớc kêmột chiếc giườngđể ông ta ngồi, vàcuốncáimànhở trênđóđi.NămĐươngThiênBảo thứ10 (750),AnLụcSơnvàokinh triềukiếnhoàngđế, lạiđềnghi triềuđìnhđểchoông tagiữchứctiếtđộsứHàđông.NhâncơhộinàyĐườngHuyềnTôngđãcửônglàmtiếtđộsứHàđông.AnLụcSơncó11ngườicontrai,ngườiconcảtênlàAnKhánhTông,làmtháiphòkhanhtrongtriềuđìnhnhàĐường;ngườiconúttênlàAnKhánhTự,giữchứcHồnglưkhanh.NgoàiraAnKhánhTônglạilấycôngchúacongáicủahoàngđế. AnLụcSơn âmmưubímật chống lại triềuđình.Ôngxâydựnghùngvũ thànhởphíaBắcPhạmdương,bềngoài làđểphòngngựgiặcdãbênngoàiđến.Nhưngthựctếbêntronghùngvũthànhchứađàyvũkhí,tàngtrữlươngthảođểdùngvàoviệcbảovệcầmcự.AnLụcSơncómộtvạnnămngànconchiếnmã,sốlượngdêcừucũngrấtnhiều.MộtmìnhAnLụcSơnkiêm nhiệm chức tiết độ sứ của ba trấn.Mọi việc tấu báo lên triều đình,không vcó việc gì làĐườngHuyềnTông không chấp thuận.AnLục SơnchiêumộxungquanhmìnhnhữngngườinhưTrươngThôngNho,LýĐìnhKiên,BìnhLiệt,LýSửNgư,ĐộcCôVấnTụcv.v...đểchoCaoThượnglàmthưký.CònLưuLạcCốcởlạiTâykinhTrườngAn,quốcđôcủatriềuđìnhnhàĐườngđểlàmtaimắtchomình.NgoàiraAnThủTrung,LýQuiNhân,SátHyĐức,NgưuĐìnhGiới,HướgNhuậnKhách,ThôiCànHựu,DoãnTửKỳ,NhiệmThiênNiên,VũLinhTuần,NăngNguyênHạo,ĐiềnThừaTư,ĐiềnCànTrânv.v...đềuđượcAnLụcSơnđềbạtvàotrongquânđội.HàngthángAnLụcSơnđều tiếncốngcho triềuđìnhgia súc, ;lạcđà, lừangựa,ưng khuyển, không sótmột tháng nào.Mọi người chẳng hứng thú gì vớinhữngcủanày. TuyAnLụcSơntobéonhưngkhôngbiếtchiếnđấutrướcsaucótớimườimấy lầnbịngườidân tộcKhiếtĐanđánh lừa.Mỗikhimở tiệcmời

người Khiết Đan,An Lục Sơn đã cho thuốc lương đãng vào trong rượu,trướcđócònchođàosẵnnhữngcáihuyệt.ChờkhingườiKhiếtĐanmêmanbấttỉnhvìsayrượu,AnLụcSơnralệnhchặtđầugiếtchếthếtbọnhọ,némxuốnghuyệtrồilấpđi.Nhữngngườinàybịgiếtchếtmàchẳnghềhaybiếtgìcả.Mỗilầnnhưvậycótớimấychụcngười.Tháng8nămThiênBảothứ11(752),AnLụcSơnthốngsoáiquânđộicáctrấnnhưHàĐônggồmnăm,sáuvạnngười,dùng15vạnngườiđi tấncôngngườiKhiếtĐan.KhicòncáchthànhBìnhLôkhoảnghơn1000dặm,AnLụcSơndẫnquânđếnsôngThổhộtrân,cũnglàphíaBắcsôngHoànghà.TiếnđóAnLụcSơnchỉhuyquânđộihànhtrìnhtiếp300dặmnữa,tiếpcậndoanhtrạicủathủlĩnhngườiKhiếtĐan.Lúcđótrờimưadầmliênmiên,cungtênđềubịnướcmưalàmẩmhết,quântướngsĩbinhđềuvôcùngmệtmỏi,rồilạibịngườidântộcKhêđánhkhếpgọngkìm,quânđộicủaAnLụcSơnbịquâncủaKhiếtĐanvàngườidân tộcKhêđánhchođạibại,hâunhưtanrã toànquân.Bản thânAnLụcSơn cũng bị một mũi tên bắn trúng, làm bắn mất cái trâm ngọc cài trênngười.ÔngdẫntheohơnhaichụcngườiKhêchạylênnúi.giữađườngAnLụcSơnrơixuốngmộtcáihố.ContraiAnKhánhTựvàmấyngườinữađếncứugiúp,kéoôngtừdướihốlên.Nhờcóđêmtốimịtmù,AnLụcSơnđãchạythoátkhỏivòngvâycủaquânthù,chạyđượcvàothànhBìnhlô. DươngQuốcTrungđãnhiều lần tấubáo lênhoàng thượng là thếnàoAnLụcSơncũngtạophản.NămThiênBảothứ12(753),ĐườngHuyềnTôngcửviênquanhoạnPhụCùLâmđiđiềutraAnLụcSơn.SaukhiPhụCùLâmđếnnơiđãbịAnLụcSơnhốilộ,nênđãtấubáovớihoàngđếrằngAnLụchSơntuyệtđốitrungthànhvớiquốcgia.DươngQuốcTrunglạinói:“NếutriệukiếnAnLụcSơn,thầnkhẳngđịnhrằngAnLụcSơnkhôngdámđếngặphoàngthượng”.MãichođếnkhiĐườngHuyềnTôngtriệukiếnAnLụcSơn thìAnLụcSơnđãđếnTrườngAn.ThángGiêngnămThiênBảothứ 13 (754),An Lục Sơn đến bái kiến ĐườngHuyền Tông ở cung HoaThanh.Lợidụnglúchoàngđếcómặt,AnLụcSơnđãkhóclóckểlể:“Thầnlàngườidântộcthiểusố,khôngbiếtchữHán,nhữngchiếulệnhcủahoàngđếbệhạbanxuốngđềubịDươngQuốcTrungbịtđi,ôngtamuốngiếthạithần”.Vi thếchonênĐườngHuiyềnTôngđãdcàng thêmgầngũiAnLụcSơn,yêuchiềuAnLụcSơnvàhoàngđếđãbổnhiệmAnLụcSơnlàmtảphòxạ.Cũng trong thánga ấyAnLụcSơn lại thỉnh cầuhoàngđế chogiữ cácchứcđosứnhưNhàncữusứ,lũnghữuquầnmụcvàtấuthỉnhtriềuđìnhbổnhiệmCtsÔnlàmVóbộthịlang,kiêmngựsửtrungthừa,làmphóchoôngta,đồngthờicònyêucầutri tổnggiámsự.AnLụcSơnđãđảmnhiệmcácchứcsứnhưNhàncữu,quầnmụcv.v...nhữngchứccaonhấtvềcướcmã.Vậy

màvẫnbómậttuyểnchọn,tranhgiànhgiámmụcquyềnvàmãmụcquyền.Ngàymồngmộttháng3nămấy,AnLụcSơntrởvềPhạmdương,ôngnhanhchopngs đi ra khỏi quan,mỗi ngày đi tới ba, bốn trăm dặmđể đến Phạmdương.Từđóvềsau,nếucóainóiAnLụcSơnammmưutạophảnlàĐườngHuyềnTông nổi giận lôi đình, bắt trói họ lại giao choAnLục Sơn.NămThiênBảothứ14(755),ĐườngHuyềnTônglạitriệuAnLụcSơnvàoKinh.LầnnàyAnLụcSơngiảvờbịốm,khôngđếnđôthànhthambáihoàngđế.ĐườngHuyềnTônggảcongáichocontraicủaông,đểchoAnLụcSơnđếnthamgiahônlễ,nhưngôngcúnglạitừchối. Tháng 11 nămThiên Bảo thứ 14 (755),An Lục Sơn tạo phản ởPhạmdương,giảvờvâng lệnhhoàngđếxuấtbinh thảophạtDươngQuốcTrung.SAnLụcSơn soái lĩnh15vạnngườingựakỵbinh,bộbinhcác lộngoạitộc,nửađêmkhởibinh,trờisángthìăncơm,mỗingàyhànhquân60dặm.ÔngtalấyCaoThượng,NghiêmTranglàmquânsư,TônHiếuTriết,CaoMạo,HàThiênNiên làmcác tươngs lính tâmphúc.Lúcđó thờigianthiênhạđượchưởngtháibìnhđãrấtlâu,mọingườiđềubiếtrằngcóchiếntranh,nghenóiAnLụcSơnkhởibinhtạophản,triềuđìnhtrêndướiđềuthấtkinh.Độiquâncấmvệquốcgiađềulànhữngcậuấmcôchiêu,thếlàĐườngHuyềnTôngralệnhmởcáckhotàngquốcgiaphíabêntrái,lấyhếtgấmvócrađểchiêumộbinhlính.ChonêntriềuđìnhnhàĐườnglạibổnhiệmnhữngngười nhưCaoTiênChi, PhongThườngThanh v.v...làmđại tướng, thốngsoáiquânđộiđiđónđánhquânphản loạn.Quân lệnhcủaAnLụcSơn rấtnghiêmkhắcvà thiết thực,binhsĩdướiquyềnông tachiếnđấudũngcảmliềumạng, nên đánh đến đâu thắng đến đó, bất kỳ cuộc tao ngộ nào đốiphươngcũngđạibại.Đếnthang12thìquânphảnloạnvượtquasôngHoàngHà,tấncôngvàoquậnTrầnLưu,TrươngGiớiNhiên,tiếtđộsứHànamcủatriềuđìnhnhàĐườngkhôngsaogiữđượcthànhtrì,kếtquảlàthànhbịphiếnquân đánh chiếm,TrươngGiớiNhiên bị tử trận, đầu ông ta bị quân phảnloạnchặtđemvềHàBắc.ContraicủaAnLụcSơnlàAnKhánhTựđứngtrêncổngthànhTrầnLưunomthấytờbốcáotiêudiệtAnKhánhTôngcủaChínhphủnhàĐường,ôngđãkhócvàbáocáotinnàyvớiAnLụcSơn.AnLụcSơnnghenóiAnKhánhTôngbịgiếtđãkhócnứcnởởtrênxe,ôngnói:“Contôicótộitìnhgìmàtriềuđìnhgiếthại!"AnLụcSơncuồngbạophẫnnộ, lúc đó quânđội triều đình nhàĐườngđầu hàngquân phản loạn đứngchậtcảđườngđi,AnLụcSơnhạlệnhgiếthọhàngloạt.Saumộttrậnchémgiết,sáubảynghìntùbinhđãbịgiếthại,thếlàAnLụctiếnvàoquậnTrầnLưu.ThoạtđầutháithúQuáchNạpcònchốngcự,nhưngđếnlúcnàycũngđành phải đầu hàng An Lục Sơn. Quân phản loạn tấn công đến Huỳnh

dương,tháithúHuỳnhdươngThôiVubịépphảiphòngthủthành,kếtquảthànhHuỳnhdươngcũngbịquânđộiphảnloạnđánhchiếm,ThôiVubịchếttrận.KhiquânđộiphảnloạnđánhđếnNêthuỷAnhtửcốc, tướngqânnhàĐườngLệPhiThủDuquìxuốngbắntênvàoquânphảnloạn,giếtchếthàngtrăm tên địch, cómột sốmũi tên còn bay vào xeAnLụcSơn đang ngồi.AnLụcSơnsợquákhôngdámđiquaAnhTửCốc,màphảiđivòngquaphíaNamAnhTửCốc.Vì cung tênđãhết nên cuối cùngLệPhiThủDuphảinhảyxuốngsôngtựtử.CácquanviênlưuthủĐôngkinh(Lạcdương)triềuđìnhnhàĐườngralệnhthiêuhuỷcầulớnHàdườn.AnLụcSơnvôcùngtứctối,soáilĩnhđạiquânđánhthẳngđếnĐôngkinh.PhongThườngThanhnhảyquabứctườngđổởphíatâyUyểncungrangoàirồiralệnhchoquânchặtđổnhữngcâygỗxuốngđểcảnđường,lúcđómớithoátnạn. AnLụcSơntấncôngđếnthanhLạcdươngĐôngđô,liềnxửtửcácquanviênnhàĐườngnhưLýĐăng,LưDịch,TưởngThanhv.v...chiêuhàngHànamdoãnĐạtKhêTuần,vàđểchoôngnàytiếptụclàmviệc.ThoạtđầuPhongThườngThanh dự định giết chếtĐạtKhêTuần, sợ rằng ông ta vàquânphảnloạntrongứngngoàihợp,nhưngLýĐăng,LưDịchphảnđối,nênPhongThườngThanhmớibỏýđịnhgiếtchếtĐạtKhêTuần.SaukhiPhongThườngThanhchiếnbại,chỉcòncómấytênkỵbinhchạytheoôngđếnquậnHiệp.CaoTiênChi thốngsoáiĐườngquânphòng thủHiệp thànhcũngbịđánhtảtơichạyđếnĐồngquan.Vìsợquânphiếnloạntruykích,quânlínhnhàĐườngrốiloạn,nhiềungườigiẫmđạplênnhaumàchết,làmtắcnghẽncảlốiđi.TháithúquậnHiệpĐậuĐìnhChisaukhichạyrakhỏiHiệpquậnthìchạyđếnkhuvựcHàđông.AnLụcSơnbèncửThôiCànHựuchiếmlĩnhquậnHiệp.TháithúLâmNhữtriềuđìnhnhàĐườnglàVĩVũdầuhàngquânđộiphiếnloạn. ThángGiêngnămThiênBảo thứ15(756)AnLụcSơn thành lậpNguỵquyềnnướcYên,đổi làNguyênThánhVũ,ban sắc lệnhchonhữngquanviêndướiquyềnĐạtKhêTuầngiữnhữngchứcvụnhưthừatướngv.v..Tháng5nămấy,NandươngtiếtđộsứLỗLinhsoáilĩnhmườimấyvạnquângồmnhữngconemcácvùngHìnhchâu,Nươngchâu,Cầmchâu,Lĩnhnamv.v...tiếnhànhmộttrậnkịchchiếnvớiquânphiếnloạncủatướngVũLệnhTuầnởdọcsôngTrĩởphíaBcsthànhDiệphuyện,quânđộinhàĐườngbịtiêudiệthoàntoàn.Tháng6,LýQuangBật,QuáchtửNghisoái lĩnhquânđộinhàĐườngtiếnvầoconđườngThổmôn,đánhchoquânphảnloạnđạibạiởGiasơn,thuộcphíaĐôngquậnThườngsớn,thuhồiđượcmườimấyquậnđãbọiquânphảnloậnchiếmởvùngHàBắc,khiếnchoAnLụcSơnvôcùngquẫnbáchđãđinhrútluitrởvềPhạmdương.Đúnhvàogiờưphútđó

thìCaThưHàn dẫn támvạn quân kỵ binh và bộ binh xuất phát từĐồngquan quyết chiến với đại tướng quân phản loạnThôiCànHựu ở phíaTâyLinhbảo,kếtquảbịquânphảnloạnđánhbại,CaThưHànchạyvềphíaTâyđếnĐồngquan,bịquânlínhdướiquyềncủaôngbắtgiữgiaonộpchoquânphản loạn. Đồng quan thất thủ là như vậy. Đoàn người ngựa của ĐườngHuyềnTông bỏ thànhTrườngAn chạy đếnTứXuyên. Hoàng thái tử LýHanhchạylênphíaBắc,xưngđếởLinhVũ,thunạpquânđộinhàĐường.ThếlàAnLụcSơncửTrươngThôngNholàmlưuthủTâykinh,ĐiềnCànTrânlàmKinhĐàodoãn,AnhủTrungsoáilĩnhquânbinhđồntrúởUyểntrung.Tháng11nămThiênBảothứ15(756)chínhquyềnquânphiếnloạncửAsửnathừakhánhđánhchiếmDĩnhxuyên,vàtiếnhànhchémgiếthàngloạtởthànhDĩnhXuyên. AnLụcSơnvìbéoquá,nênhếtbệnhnọđến tậtkia.Mãisaukhiôngtakhởibinhphảnloạntriềuđìnhthìôngtađãmắthoađầuváng,đếnlúcnày thìôngđãbịmù,khôngnhìn thấygìnữa,và trênngườicònrấtnhiềumụnnhọt.ítlâusau,đếnnămĐườngTiêuTôngChíĐứcthứhai(757),ngỳamồng1thángGiêngAnlụcSơnlêntriềutriệukiếnuqqnfthần,vìbệnhquánặngnênphảihoãncuộchọp.DobệnhtậtnênAnLụcSơncàngngàycàngnóngnảy,độngmộttílàdùngđaobúatrừngphạtcácquanviên,đếnNghiêmTrangcũngbịôngtađánhđập.VìthếchonênNghiêmTrangđãngàyđêmtoan tínhchuyện trừkhửAnLụcSơn.Hômđõ,NghiêmTrangđểchoAnKhánhTựđứngởbênngoàicửa,NghiêmTrangtaycầmđaodẫnviênquanhoạnLýChưNhi tiếnđếnchỗgiườngmàncủaAnLụcSơn,LýChưNhidùngđạiđaochémvàobụngAnLụcSơn.MắtAnLụcSơnkhôngnhìnthấygì,ởđầugiườngôngtathườngđểmộtcondaođểđềphòngchuyệnbấtngờxảyra.Khiôngtacảmthấycóchuyệnchẳnglành,ôngsờsoạngtìmdaoảơđầugiườngthìkhôngthấynữa,AnLụcSơnchỉcòncáchvungmànvàkêuầm lên: “Nhà ta có cướp !"Ruột trongbụngông ta đã lòi ra ngoài có tớihàng thúng trôi ra ngoài giường,An Lục Sơn kêu xong thì tắt thở chết.NhữngngườinhưNghiêmTrangthừacơđãđàochiếchốởngaydướigầmgiườngsâutớimấythước,rồidùngchănđệmquấnAnLụcSơnlạiđemchônngay tại đó. Cũng chẳng có tiếng khóc, chẳng có lễ nghimai táng gì cả.NghiêmTrang tuyênbốởbênngoài rằngAnLụcSơnđã truyềnngôivuacho Phổ vươngAn Khánh Tự.An Khánh Tự tônAn Lục Sơn làm Tháithượnghoàng.Saukhilênngôi,AnKhánhTựhamchơihưởnglạc,rượuchèvôđộ,gọiNghiêmTranglàanh,bấtkỳviệctohayviệcnhỏ,AnKhánhTựđềuhỏiýkiếnNghiêmTrang. ThoạtđầuLýChưNhixuấtthântừbộlạcngườiKhiếtĐan,mười

mấytuổiđãđihầuAnLụcSơn,ônglàngườirấtthôngtuệ.AnLụcSơnđãdùngdaocắtbộphậnsinhdụccủaLýTựNhi,vết thươngchảyramấycamáu,tínữathìôngtabịchết.AnLụcSơndùngtrođắplênvếtthươngcủaLýChưNhi,sauđúngmọtngàyLýChưNhimới tỉnhlại.VìLýChưNhibiến thànhngườibịhoạn, chonênAnLụcSơnvôcùngưuái anh ta, anhđượcAnLụcSơnrấttínnhiệmvàtrọngdụng.BụngAnLụcbéophì,mỗikhimặcáođeođai lưngđềuphảicóbabốnngườigiúpđỡ.HaingườiphảibêbụngAnLụcSơnlên,LýChưNhithìdùngđầuđỡôngta,lúcđóngườitamớimangquầnáoramặcchoôngvàthắtlưngchoông.ĐườngHuyềnTôngsủng áiAn Lục Sơn, cho phép ông được tắm ở trong bể tắm cung HoaThanh,chophépcácngườinhưLýChưNhiđượcvàocungđểgiúpđỡAnLụcSơncởiquầnáohoặcmặcquầnáo.Vậymàcuốicùng,ngườigiếthạiAnLụcSơnlạichínhlàLyChưNhi. Tuyểntự“CựuĐườngthư" QuyểnThượng200

SÁTKINH

SátKinhtựlàNguyênTrường,lànhânsĩvùngHưngHoáTiênDu.NămHiNinh thứ ba (1070)SátKinh đạt cấp tiến sĩ, được điều làmTiềnđườngHuyệnuývàthôiquanThưchâu,dầndầnlênlàmKhởicưlang.Cómột lần, SátKinh phụngmệnh đi sứ sang nướcLiêu, sau khi trở về triềuđìnhnhàTống,SátKinhđượcbổnhiệmlàmtrungthưsánhân.LúcđóemtraicủaSátKinhlàSátBiệnđãlàmtrungthưxãnhântrướcngườianh,theoquiđịnhcủatriềuđìnhnhàTốngthìcùngmộtchứcquan,ailàmquantrướcđượcxếphàng trên,ví thếchonênSátBiệnđãyêucầu triềuđìnhxếpSátKinhlàanhtrưởngcủamìnhlêntrên.NhưvậylàhaianhemhọSátcùnggiữchức thư ởtrong triềuđình,mọingườiđều rấtkhâmphụchọ, saunàySátKinhchuyểnsanglàmLongđồcác,triKhaiPhongphủ. Những năm cuối đời Nguyên Phong (1078 - 1085) các đại thầntrongtriềuđìnhquyếtđịnhlậpvuamới,SátKinhdựavàoSátXác,âmmưuđảkíchVươngKhuêđể lậpcông,kếtquảSátKinhkhông thựchiệnđượcnhưýmuốn.SaukhiTưMãQuangnắmtriềuchính,khôiphụcluậtquanlại,quiđịnhthờihạnlà5ngày.Cácđạithầnchorằngthờigiannhưvậylàquácấpbách,chỉcómộtmìnhSátKinh làchấphànhđúnghạnđịnh, thayđổinhadịchtronghuyện,khôngcóngườinàodámphảnđối.SátKinhđếnchínhsựđườngđểbáo cáovớiTưMãQuang,TưMãQuangvuimừngnói vớiông:“Nếungườinàocũngphụngsựviệccôngtuântheophápluậtnhưông,thìcóviệcgímàkhônglàmđược!"Ítlâusau,cácquanviênđàigiántốcáoSátKinhthờikỳlàmtrikhaiphongphủđãgiantàbấtchính,pháhoạipháplệnhquốcgia,nênôngbịgiángxuốnglàmtrithànhđứcquân,sauđổithànhtridoanhchâu,rồilạichuyểnsangtrithànhquận. Gián quan PhạmTổ Ngu cho rằng Sát Kinh là người không thểtrọngdụngđược,vì thếchonênSátKinh lạibịđiềuđi làmphátvậnsứởGiang,Hoài,Kinh,Triết,sauđólạichuyểnsanglàmtriDươngChâu.SauđóSátKinhlạigiữcácchứcquânquansứởVận,Vínhhưng,rồiđổisanglàmlongđồcáctrựchọcsĩ,rồilạilàmtrithànhđôphủ. Những năm đầu thời kỳ Tống Triết Tông Chiêu Thánh ( 1094 -1098),SátKinhvàotriềunhậnnhiệmvụHộbộthượngthư.ChươngHanhlạithayđổipháplệnhsaidịch,lậpnêntythảoluận,rấtlâuvẫnkhôngquyếtđịnhđược.SátKinhnóivớiChươngHanh:“Chỉcầnthihànhtheophápluậtcũcủa thờiHiNinh làđược rồi, hà tấtphải thươngnghị thao luận làmgì

nữa”.ChươngHanhchorằngSátKinhnóirấtđúng,thếlàđịnhrangaypháplệnhcốdịch.Pháplệnhsaidịchvàpháplệnhcốdịchlàhaipháplệnh,ýkiếnTưMãQuangvàýkiếnChươngHanhkhông thốngnhất.Kéodàisuốt10năm,SátKinhvẫnquảnlýcôngviệccủamình,SátKinhvàChươngHanhhaingườigiúpđỡ lẫnnhau,dựavàonhau.Nhữngngườicókiến thứcđềunhìnđượcrahànhđộnggiantàcủahọ. SátBiệnđượcbổnhiệmlàmHữuthừa,nhườngchohuynhtrưởngSátKinhlàmhànlâmhọcsĩkiêmthịđộc,phụtráchtuđịnhquốcsử.SauvụánVănCậpPhụ,SátKinhđược lệnh truycứunghiêmngặt.Ông tađãbắtnộithịTrươngSĩLương,ralệnhchoôngnàyphảicungkhaitội trạngcủaTrầnHàm,ghépvàotộiđạinghịchbấtđạođểxửtửhọ,đồngthờicòntốcáoLưu Kích, Lương Thọ. Sau khi Trần Hàm bị sát hại, hai ông Lưu Kích,LươngThọcũngbịhãmhạiđếnchết, lạicòncấmcốcảconcháuhọnữa.CácôngVươngNghiêmTẩu,PhạmTổNguvàLưuAnThếv.v...cũngbịlưuđàyđếnnơibiêncương,xaxôihẻolánh.SátKinhâmmưuchấpchínhtrongtriềuđình, lúcđóTăngBốphụtráchquảnlýkhumậtviệnrấtcămthùSátKinh, thế làmật tấu làSátBiệnđã từnglàm thừahạt, SátKinhkhông thểcùngthăngchứcvớiSátBiệnđược,nhưngđượcvàocungthừachỉ. SaukhiTốngHuyTông lênngôihoàngđếđã rúthaichứchọcsĩĐoanminh,LongđồcáccủaSátKinh,đưađi làmtriTháinguyên.Hoàngthái hậu ra lệnhTốngHuyTônggiữSátKinhở lại tu việnquốc sử.Mấythángsau,giánquanTrầnQuántốcáoSátKinhcâukếtvớicácnộithịtrongcungđình,TrầnQuánbịkhiển trách,SátKinhcũngbịgiángchức, làm triGiangninhphủsự.Tronglòngôngtarấtbựcbộibấtbình,kiếmcớkéodàikhôngchịuvềKinhnhậnnhiệmvụ.NgựsửTrầnThứThăng,DịƯơng,TrầnSưTíchv.v..tiếptụctốcáocáchànhvitộitrạngcủaôngta,SátKinhbịcáchchức,đềcửĐộngTiêuCungsự,sốngởHàngchâu. Vớitưcáchlàquancungphụng,ĐồngQuánđếnvùngTamNgođểthu thập tranh ảnh sách báo, trân kỳ dị vật, lưu lại ởHàng châu hơnmộttháng.SátKinhgiaoducùngĐồngQuán,bấtkểngàytrắngđêmđen.Tấtcảnhững thứnhưnhững tấmbìnhphongcóvẽ,nhữngchiếcquạtđẹp,ĐồngQuánđều thu thập lại và chuyểnvào cung suốt ngàyđêm,hơnnữaĐồngQuáncònviếttrongtấusớdânglênnhàvuabiểudưngSátKinhgửivềnơiởcủaTốngHuyTông.Bắtđầutừđótrởđi,TốngHuyTôngbắtđầuchúýđếnSátKinh.Ngoàira,tháihọcbácsĩPhạmChíHưbìnhthườngrấtthânvớitảcái đạo lục Từ Tri Thường. Phù thuỷ mà Từ Tri Thường sử dụng là từnguyênphùhậuđiện.PhạmChíHưvàTừTriThườngcóquanhệ rất sâu

sắc,nóilêntâmýcuộcđờicủaông,ôngnóirằngnếuSátKinhkhônglàmtểtướngthìchẳngcòngìđểlàmnữa.Chẳngbaolâu,cácphụnữởtrongcung,cácquanhoạnđềudịkhẩuđồngthanhtántụngSátKinh.ThếlàTốngHuyTôngđềbạtPhạmChíHưlàmhữuchínhngôn,khởidụngSátKinhlàmTriđịnhchâu.NămSùngNinhnguyênniên(1102)đượcthănglàmtriđạidanhphủ.HànTrungNgạnbấthoàvớiTăngBố,muốncâukếtvớiSátKinhđểđượcgiúpđỡ,liềnđểchoôngtalàmhọcsĩthừachỉtusử.TốngHuyTôngcóývềchínhsựtrongthờikỳTuHiNinh,NguyênPhong,khởixáxánhânTrịnhTuầnVũvàSátKinhkếtbèkếtđảngvớinhau,lậpthành“áimộtrợchiđồ"hiếnthânchohoàngđế.ThếlàTốngHuyTôngquyếtđịnhkhởidụngSátKinh.SaukhiHànTrungNgạnbịbãichức,cửSátKinhlàmthượngthưtảthừa,ítlâusaulạithayTăngBốlàmhữuphòxạ.Hômnhậnlệnh,TốngHuyTông chỉ chỗ cho Sát Kinh ngồi ở trong điện Diên hoà và nói với ông:“HoàngđếThầnTôngđãsánglậprahiếnphápvàchếđộ,tiênđếTriếtTôngkếthừa,hailầnbịthayđổi,quốcsựchưađịnhđược.Trẫmkếthừaýchícủaanhemnhưtrênđãnói,khanhcókiếngiảigìkhông?"SátKinhcúiđầubáitạ,biểuthịnguyệnýdùcóchếtcũnglậpcông.ThángGiêngnămSùngNinhthứhai(1103)SátKinhđượcgiữchứctảphòxạ. ThoạtđầuSátKinhlàmộtthầntửbịgiángchức,khiđắcchímãnýrồithìcảthiênhạchảlàcáigìđốivớiôngta.Khiđãnắmđượcquyềnbínhbằng“thiệuthuật“rồi,ôngtalunglạcTốngHuyTông,dùngnhữnglệcũcủaTyĐiềulệ,tứclàtổchứccáctygiáotrình,tựmìnhđứngralàmđềcử,bỏnhiệmnhữngtaychânđồngđảngnhưNgôCưHậu,VươngHánChiv.v...tấtcảcóđếnhơnchụcngườilàmquancấpdướicủamìnhnắmlấynhữngcôngviệcchínhtolớnnhưtôngthất,nhũngquan,quốcdụng,thươngtoọc,diêmtrạch, phú điều, doãnmục v.v...,mỗi việc đều có 3 người phụ trách.Mọichínhsáchcủanhànướcđềudonhữngngườinàyđặtravàquyếtđịnh.Ápdụng những kiến nghị của PhùngGiải, Tiền Dũng, lại phế bỏ hoàng hậuNguyênHựu.Phếbỏ luật khoa cử, ra lệnh cho cácquậnhuyện tất cảđềuphảilàmtheocáchthicửtháihọctamxá.Ỏphíanamthànhphốxâydựngungngoạihọcđểtiếpđãicáchọcsĩtừbốnphươngvề.Thựchànhphươngđiềntrongtoànquốc.Trên7lộnhưGiang,Hoàiv.v...thựchànhviệctổchứcnhữngcửahàngchuyênmuachuyênbáncủangànhchè,cácquanphủtựmởracácchợ.Ngoàiracảicáchtoànbộluậtdiêmsao.Nếulàtiềncũthìnhấtluậtđìnhchỉkhôngsửdụngnữa.Cónhữngtưthươnggiàucótrướckiađãtíchtrữhàngchụcvạnđồngtiềngiấy,naybịvôhiệuhoátrởthànhtrắngtaytrởthànhngườiănxin,thậmchícóngườinhảyxuốngsônghoặctreocổtựtử.ĐềđiểmHoàiđônghìnhngụcChươngTếthấycảnhnhưvậythìhếtsức

thôngcảmvớihọ,viếttấubáolêntriềuđìnhgọiđâylàcảicáchhạidân.SátKinh phẫn nộ, bãi miễn chức quan của Chương Tế. Rồi lại thừa thế đúchoàngloạt loại tiền lớn, tấtcảđềuđổ lênđầuemtraiChươngTế.CácôngnhưngựsửThẩmKỳlấydanhnghĩagiámngụckhônglàmtrònnhiệmvụđãcáchchức6tênquanviên.ContraiTrầnQuánlàTrầnChínhHộivìviếtthưtấunghịnênđãbịlưuđàyđếnhảiđảo. Triều đìnhBắcTống thiết lập ởNam khai kiềmmột châu tên làTịnhchâu.Dân tộcDiêuởThầnkhêphản loạn,giết chếthuyện lệnhThúcBổ,SátKinhhạ lệnh trọng thưởng,quiđịnh rằnghễaigiếtđượcmột thủlĩnh thìđược thưởng300 súc lụa, cácquancứviệc thihành,hơnnữacònkhông truycứu thànhphầncủahọ.Hìnhnamthái thưMãThànhnói:“CóngườisinhralàngườiGiao,cóngườisinhraởvùngngườiGiao,hiệnnaykhôngbiếtnhữngngườinổiloạnlàngườidântộcnào,nếucứghicôngtheothủcấpmàbanthưởngthìerằngkhôngthểkhôngcósựoanuổng,xảyranhữngvụlạmsátngườivôtội”.LúcđóTưởngChiKýlàtrikhumậtviện,sợrằnglàmtráiýchỉcủaSátKinh,liềnbáocáovớiSátKinhrằngMãThànhkhông chịu nghe theo, SátKinh liền cách chứcMãThành, bổ nhiệmThưĐànthaythếchứcvụcủaMãThành,quiđịnhthờihạnchoôngtaphảitiêudiệthếtquânkhởinghĩangườiGiao.ThếlàchínhquyềnBắcTốngtiếnvềphíatâyđãthuphụcđượccácđịaphươngnhưHoàngxuyênmThiện,Quách,vàchiếmđượccácvùngnhưDươngKhả,DạLangv.v... TriềuđìnhđềbạtĐồngQuánlàmlãnhtiếtđộsứ.SauđóthìDươngTấn,GiámTùngHi,ĐàmTrấn,LươngSưThànhv.v..tiếptụcthaynhaugiữchứcvụnày.Tấtcảnhữngngànhbuônbánchuyênmônmàtổtôngđãlậpraphápluật thìnayđềuthayhết.SátKinhcònmuốnnắmlấyquânquyềnvàmuachuộcnhântâmquânđội,ssểchohọquiphụcmìnhThếlàôngtathànhlậpcáigọilàtứphụởcácchâuĐàn,Trịnh,Tào,Củng.MỗinơicóhaivạnquânđồntrúvàbổnhiệmnhữngtaychânthântínnhưTốngKiềuNiên,HốSưVănlàmquậnthú.Độicấmbinhbanđêmđituầntramỗithángđượccấp500tiền,bỗngnhiêntăngvọtlêngấp10lần,mụcđíchlàcủngcốlòngtrungthànhcủahọ.Nhưvậylàuyphúcở trongtayôngta,binh lính trongngoàitriềuđìnhđềukhôngdámdịnghịgìvềSátKinhnữa.SátKinhđượcchuyểnlámTưkhông,rồiđượcphongGiaquốccông. KhiSátKinhđqxđượchiểnquí,lòngthamcủaôngtalạicànglợihại. Ông ta nhận biết bao nhiêu bổng lộc chức phó xạ, ngoài ra còn baonhiêutiềnbổnglộccủachứcTưkhông,kèmtheođólàbaonhiêucủacảinhưngũcốc,đậu,vàcácloạilươngthựckhác.Khiđómọithứđềuphảitrảtiền,

riêngcóSátKinhlàđượccấppháttoànbộ,chỉcầnthôngquahìnhthứctấubáolàquenthuộc.VậymàTốngHuyTôngchẳnghaybiếtgìhết. Hồiđó,trongthờigianNhuyênHựu(1086-1094),nhữngđạithầnmàTốngTriếtTôngbổnhiệm,đạidasốđềubịlưuđày,giángchức,sáthại,thuyênchuyểnchẳngcònlạiđượcbaonhiêu.VậymàSátKinhvẫnchưacảmthấyyêntâm,saingườiliệtkênhữngtộitrạngcủahọ,coiTưMãQuanglàđầusỏ,gọihọlàgianđảng,dựngbiađáởtrướccổngđiệnVănĐức,tựmìnhkhắcmộttấmbiarấtlớnchomình,banhànhxuốngtậncácquậnquốc.ThoạtđầuvàonhữngnămcuốiTTốngTriếtTôngNguyênPhù,cóngườimượncớxảyranhậtthựcviếttấubáo,ngườiviếttấubáobìnhluậnrấtnhiểuvềtìnhhình chính trị của thời kỳHyNinh,ThiệuThánh, SátKinh lại gọi nhữngngườinhưPhạmNhuTrungtrởxướnglàgiantà.Nhữngngườicótênbịghitronghaiquyểnsổcótớibatrămlinhchínngười,tấtcảconcháucủahọđềubịcấmcố,khôngđượclàmquanởkinhsưhoặcnhữngvùnglâncận.NămSùngNinhthứ5(1106),SátKinhlạiđượcđềbạtlàmTưkhông,Khaiphủnghiđồngtamtư,Anviễnquântiếtđộsứ,cảiphonglàmNguỵQuốccông.ThángGiêngnămSùngNinhthứ5(1106)saoChổixuấthiệnởphíaTây,cáiđuôicủanókéorarấtdài.TốngHuyTôngnghetheolờingườikhácđãralệnhhuỷbỏđảngbia.Tấtcảnhữngbiađãlậptrướcđây,đềubịphếbỏhết.SátKinhbịcáchchức,chỉcòngiữchứcKhaiphủnghiđồngtamtư,Trungtháiqqtscungsứ.Pheđảngcủaôngtabímậthoạtđộngtrướcmặthoàngđế,nămĐạiQuanNguyênniên((1107)SátKinhlkạiđượcbổnhiẹmlàmTảphòxạ.DoNamĐannộpđất,SátKinhlạiđượcvượtcấplênlàmtháiuý,đượctặngcấpbátbảo,sáchxưnglàtháisư. NămĐạiQuan thứba (1109 ), cácquanviênđàigián trong triềuđìnhkhôngngừngtốcáonhữnghànhvitộiáccủaSátKinh,thếlàSátKinhbịbuộcphảivềhưu.Nhưngôngtavẫncònphụtráchđềcửtusoạn“TriếtTôngthựclục",đượccảiphonglàSởQuốccông.Hàngthángcứđếnngàymồngmộtvàngàyrằmâmlịchlạiđượctriềukiến.TháihọcsinhTrầnTriềuLãoliêntụcviếttấubáotrìnhbày14tộitrạngcủaSátKinh.Nhữngtộitrạngđólà:“(SátKinh)khinhmạnthượngđế,lừadốiquânphụ,kếtbèđảngôdù, khinh tước lộ quảngphí dụng, biếnphápđộ, vọng chế tác, hỉ đạodu,kiềmđàigián,xíthânđảng,trườngbôncánh,sùngthíchlão,lsaothổmộc,quanviễnlược",khẩncậuđưaSátKinhđilưuđàyởnơithậtxa,đichốnglạiquỉquáinơisơnlâmcùngcốc.Saukhubứctấubáocủaônggửiđếnđãlàmchocácnhânsĩtrongngoàitriềuđìnhtranhcãixônxao,coiđâylàmộtbảnbáocáochânthực.Tháng5nămĐạiQuanthứtư(1110),saochổilạixuấthiệngiữacáckhuê, lầu.NgựsửTrươngKhắcCôngtrìnhbàyrằngtrong8

nămphụchính,SátKinhđãlàmchấnđộngtrongnước,tuỳýkhenthưởngcấpdưới,rấtlãngphícủacảicủaquốcgia,banthưởngrấthậuchocácquantước,gâyânhuệrấtrộngrãi,bọnquankạixâydựngcưxáchoôngta,trưngdụng các thuyềnbè trên sông chỉ để vận chuyểnđá hoa cương.Lấy danhnghĩa để chú thọ đã cây dựng đền tháp làm cho núi Lâm Bình thêm uynghiêm,mạoxưnglàtướinướcchođồngruộngđểmởcửasông,dùngviệcđóđểứngnghiệmcâusấm“Hưnghóa".Thúcđẩyluậtphươngđiềnđểnhiễuloạnnhândânancư lạcnghiệp, trong lao tù thì tụ tậpnhữngbọnđầu trâumặtngựaởcácquận.SátKinhcótớimấychụctộivềgianbấtquĩ,thầnbấttrung.TrướckiangựsửtrungthừaYhạchCôngBật,thịngựsửMaoChúđãnhiềulầntốcáoSáKinh,TốngHuyTôngđềukhôngđồngý.ĐếnlúcnàyTốngHuyTông không thể không giáng chứcSátKinh xuống làm thái tửthiếubảo,đểchoôngtađượcvềsốngởHàngchâu. NămChínhHoà thứhai (1112)TốngHuyTông lại triệuhồiSátKinhtừHàngchâuvềKhaiphongKinhsư,đểchoôngtalàmphụchính,cảiphonglàLỗQuốccông,,cứ3ngày1lầnlêncôngđườnglàmviệc.KhiSátKinhbịđuổivềHàngchâu,cáchọcquantrongngoàiđềulấymệnhđềthờichínhđểhiếnkế,đềcửhọcsĩHoàitâyTôVựcTưởng,đểchoônglưuhành,tìmmọicáchđisưutậpsáchvấntrongvòng5nămlạiđây,kiểmtranộidungứngđápcủasĩnhânđểquansát tấmlòngcủadân,dođómàgiảioanchohơn30ngườiđangbịtùtội. Thoạt đầu, chếđộnhànướcBắcTống, nếu có chiếu lệnhđềudotrungthưmônhạtỉnhnghịđịnh,sauđóthìdohọcsĩkhởithảo.TrongthờigianHiNinh(1068-1077)tronghoàngcungmàcótruyềnđạtchiếuthưtaycủahoàngđếkhôngđểchotrungthưmônhạtỉnhcùngnghịđịnh,chínharalàdotrongcácđạithầncóngườibímậtkhởithảomệnhlệnhchohoàngđế.ĐếnthờikỳSátKinh,ôngtalosợrằngngườitanghịluậnvềchínhbảnthânông,nênđãcốýđặtracáigọilàngựbútmậttiến,hyvọngđượcTốngHuyTôngbanchiếuthưdochínhtaynhàvuaviết,gọilàngựbútthủchiếu,ngườinàoviphạmsẽbịxửtheochếđộphảnnghịch.Ngưvậylàbấtkỳviệctoviệcnhỏ,SátKinhđềucóthểgiảmạomệnhlệnhcủahoàngđếđểhànhsự,thậmchícónhữngbúttíchchẳnggiốngbúttíchcủahoàngđếtínàocả,quần thầnbiếtmàkhôngaidámnói ra.Chonênquí thích, cận thần tranhnhau thỉnh cầungựbút thủ chiếu, khiến chomộtquanhoạn tên làDươngCầuviếtthay,đượcgọilà“ThưDương".SátKinhtuyrấtđauđầuvềviệcnàynhưngcũngkhôngcócáchnàongănchặnlạiđược. SátKinh lại cải cách têngọi cácquan lại, thayphòxạ là trhqí tế

thiếutế,tựxưnglàcôngtướng,caitrịbatỉnh.TruyphongVươngAnThạch,KinhHùngQuân làmVương.Quan lại cấp tỉnh không có danh ngạch cốđịnh, vì thế cho nên quan giới hàm ngũ phẩm có tớimột trămmấy chụcngười, có ngườimộtmình kiêmmườimấy chức.Thị ngự sửHoàngBảoQuangphêbìnhcáchlàmnày,SátKinhlậptứcgiángchứcôngvàđưađếnThiệuchâu.ĐềbạtcựusứNgụyBáSôphụtráchchuyêndoanhhànghoá,làm ra hàng triệu sâu tiền để triều cống.TốngHuyTông thấy vậy thì vuimừng,cầmsâutiênnóivớicácđạithầnxungquanh:“Đâylàphụngliệudotháisưbiếutrẫmđây!"ThếlàNguỵBáSôđượcthănglàmHuyducácđãichế. LầnnàoSátKinhcũngnóivớiTốngHuyTôngrằng,hiệnnaytiềntệtrongkhonhànướccó50triệu,đủđểtiêusàihoanlạc,thahồmàsắmlễ.Thế là triềuđìnhBắcTốngđúc9cáiđỉnh,xâydựngMinhđường, tukiếnphươngtrạch,kiếntrúcđạoquan,chếtácthành“Đạithạnhlạc",chếđịnhramệnhbảo.StsKinhbổnhiệmMãnhXươngLinh làmđô thuỷsứgiả,phụtráchkhai tạcđạiphi tamsơn,xâydựng thiên thành,hoàn thànhhaichiếccầu lớn, xây dựng những công trình đồ xộ, chi tiêu hết 40 vạn quan tiền.Nhândânđiquahaibờsông,đaulòngkhôngdámnhìn.NhưngSátKinhthìlạinghiễmnhiêntựchocônglaocủamìnhcóthểsovớicổnhânthờiTắc,Khiết,Chu,Triệuv.v..NgoàiraSátKinhcònmuốnxâydựngmởrộngcungđiệnđểđượchoàngđếsùngái, triệutập5ngườikiểunhưĐồngQuánbáochohọbiết tìnhhìnhquáchậthẹpở trongcungcấm.ĐồngQuángụcđầuphụctùngmệnhlệnhcủaSátKinh,ainấyrasứclàmhếtkhảnăngcủamình,tranhnhauxaxỉhoalệ,khoatrươngvẻhùngvĩtolớn,bắtđầuxâydựngcáccôngtrìnhnhưDiênphúccung,Cảnhlonggiang,chẳngkémgìCấnnhạc. ContraiSátKinhlàSátDu,SátThốc,SátTiêu,contraicủaSátDulàSátHànhđềulàmquanđếnchứcđạihọcsĩ,giữnhiềuchứcvụtrongchínhquyền.SátCáchlấycongáicủaMậuĐứcĐếlàmvợ.Hoàngđế7lầnđếnphủđệcủaôngta,banthưởngchokhôngbiếtbaonhiêulàtàivật,lệnhchoôngtangồi tạichỗ truyềnthương, trênđại thểgiốngnhưngười tangồi lễ,đầytớnhàôngtacũnglàmquanto,tìthiếpđượcphonglàmphunhân,vìthếchonêndưluậnxãhộiđốivớiSátKinhcàngngàycàngbấtmãn,hoàngđếcũngdầndầnxalánhôngta. NămTuyênHoàthứahai(1120)TốngHuyTôngđểchoSátKinhnghỉhưu.NămTuyênHoàthứsáuChuDiếnlênthayông,,SátKinhlạiđượccaitrị3tỉnh.ĐếnlúcnàySátKinh4lầnralàmviệcnước,mắthoađầuvángkhôngthểgiảiquyếtcôngviệcđượcnữa,tấtcảmọicôngviệcđềudoquítử

SátĐiềuquyếtđịnh.TấtcảnhữngvănkiệnmàSátKinhđãphêduyệt,đềudoSátĐiềuxửlý,hơnnữaôngtacònthaymặtSátKinhvàotriềutấubáo.MỗilầnSátĐiềuvàotriều,cácquanviêndướicấpthịtùngđềuphảinghênhtiếpchàohỏi,thậmthụtvớinhau,cácquanlạitrongcôngđườngcótớimấychụcngườitheođuôivềhùavớiSátĐiều.DoSátĐiềulộnghành,dầndầnnắmđượcquyềnthếnênđãđềbạtanhvợôngtatênlàHànLữlênlàmhộbộthịlang,bímậtcâukếtvớinhau,bàixíchcácnhânsixtrongtriều,sánglậpra tykho thứccốngTuyênHoà,đưa tấtcảvàngbạcchâubáugấmvócdocácđịaphươngcốnghiếnvàokhophủ,rasứcvơvétbổsung,coiđólàtàisảnriêngcủa thiên tử.Tế thầnBạchThờiTrung,LýBangNhanchẳngquachỉlàngườiphụctùngchấpbútmàthôi,nhưnghọcũngkhôngthểlàmngơtrước những hành vi của SátĐiều.Huynh trưởng của SátĐiều là SátDucũngtốcáonhữngsựviệccủaemtrai,TốngHuyTôngrấtphẫnnộ,muốntrừbỏSátĐiều,nhưngSátKinhđãnănnỉcầuxinnênôngtamớikhỏibịxửtrí.,cònHànLữbịantríđếnHoàngchâu.Sauđóchẳngbaolâu,triềuđìnhcáchchức thịđộccủaSátĐiều,huỷbỏnhữngđặcquyềnđãđượchưởng,đồngthờicũngđểchoSátKinhnghỉhưu.LúcđónhữngôngnhưBạchThờiTrungrasứckhuyênTốngHuyTôngnêncáchchứcSátĐiềuđểlàmchođịavịcủaSátKinhbịlunglay,bởivìchođếnlúcnàySátKinhvẫnchưacóýmuốntừchức.TốngHuyTôngcửĐồngQuánđếnphủđệcủaSátKinh,ralẹnhchoSátKinhtiếnchươngtạsự,xin từchức.SaukhiĐồngQuánđếnSátKinhkhóclócnói:“TạisaohoàngthượngkhôngdungnạpSátKinhmấynămnữa,ởđâynhấtđịnhcóngườinàođónóinhữnglờixấuvềtôi”.ĐồngQuán trả lời:“Tôikhôngbiết”.Cựcchẳngđã,SátKinhđànhphảiviết tấuchươnggiaochoĐồngQuán.TốngHuyTôngralệnhchoTừthầnthaymặtôngtaviết3bảnthỉnhcầutừchức,thếlànhàvuađồngýchoSátKinhnghỉhưu. SaukhiTốngKhâmTônglênngôi,tìnhhìnhbiêncươngcủachínhquyềnBắcTốngngàycàngnguycấp.SátKinhđưatoànbộgiađìnhrờivềphươngnam,đểmongđượccầutoàn.MọingườitrongthiênhạcoiSátKinhlàmộttênđầusỏtrongsốlụctặc.CácôngnhưthịngựsửTônĐịchcũngbắtđầunghiêmkhắctrầnthuậtnhữnghànhvigianáccủaSátKinh.ThếlàtriềuđìnhliềnlấyphântybíthưgiámởNamkinhlientụcgiángchứcSátKinhxuốnglàmsùngtín,khánhviễnquântiếtđộphósứ,đưaôngtađiantríởHoành châu. Sau này lại chuyển Sát Kinh đến hai châu Thiều, Đam. SátKinhđiđếnĐàmchâuthìchết,thọ80tuổi. Tuyểntự“Tốngsử"

Quyển472

GIALUẬTẤTTÂN

LỜIMỞĐẦU-TronglịchsửnướcTrungQuốc,chínhquyềndântộcKhiếtĐancủatriềuđìnhnhàLiêusongsongtồntạivớichínhquyềnBắcTốngcũngđãtừngxuấthiệnmộtnhânvậtphảndiệnnổitiếng,đóchínhlàGiaLuậtẤtTân,viêngianthầnđầusỏthuộctriềuđạinhàLiêu.GiaLuậtẤtTântựlàHồĐồCổn,ướcsinhvàokhoảngthờigianLiêuThánhTôngKhaiThái(1012-1021) trongmộtgiađìnhnghèokhổ.TrongnhữngnămLiêuHưngTôngTrọngHi,GiaLuậtẤtTân làmnhânviênVănban,giữấn tínTháibảovàđượcvàocungđình,đượchoànghậuvàhoàngđếHưngTôngyêumến.Sauđó,ôngđãtừnggiữcácchứcvụbútnghiênlại,hộvệtháibảo,Bắc viện đồng tri,Namviện khumật sứ v.v.. Sau khiLiêuĐạoTông lênngôi,GiaLuậtẤtTândocócôngtrongviệcbìnhđịnhcuộcnổiloạncủachaconTrọngNguyênhoàngtháithúcmàđượcgiữchứcBắcviệnkhumấtsứ,tiếnphongNguỵVương.NămHoặcUngthứnăm(1069)lạiđượcphonglàmtháisư,thốnglĩnhquânlữbốnphương,quyềnthếvangdộitrongngoài,quảlàmộtthờicựcthịnh.Saukhipháttích,GiaLuậtẤtTân,bảntínhranhmalanhlợi,thôngminhgiảoquyệtvàbộmặtgiannịnhnhamhiểmđãbộclộrõràng.Ôngtatoànlàmnhữngchuyệntànác,âmmưuphếtruấthoànghậuTiêu thị,giamcầmhoàng thái tửGiaLuậtTuấn,mưusátmấychụcvịđạithầntrongtriềuđình,âmmưuphếtháitửGiaLuậtTuấn,ôngtacửhaivõsĩTiêuĐạtLỗCổvàTápBátđiThượngKinhđểámsáttháitử,cửngườiphụckíchgiếtvợtháitử,thủđoạncựckỳtànnhẫn. GiaLuậtẤtTânthôngquaviệctiêudiệtcácđạithầnkhôngăncánhvớimìnhđểđưataychânthântíncùngpheđảngcủamìnhlên,khốngchếtriềuchínhtriềuđạinhàLiêu.NhưngđếnnămĐạiKhangthứnăm,khiGiaLuậtẤtTânâmmưuámhạihoàngtônGiaLuậtĐìnhHỉthìLiêuĐạoTông,thôngquađồngtriđiểmkiểmTiêuNgộtNạpmớipháthiệnranhữnghànhvigiantàphảnnghịchcủaGiaLuậtẤtTân.ThếlàLiêuĐạoTôngtướcngaybinhquyềncủaGiaLuậtẤtTân,tiêudiệthếtvâycánhđồngđảngcủaôngta.ThánghainămĐạiKhangthứchín,GiaLuậtẤtTânâmmưuquaytrởvềtriềuđìnhnhàTống,kếtquảâmmưubạilộ,bịtreocổchết. *** GiaLuậtẤtTân,tựlàHồĐổCổn,làngườivùngBộNgũviện.ChađẻcủaGiaLuậtẤt7TântênlàĐiệpThích,giacảnhbầnhàn,thiếuănthiếumặc,chonênngườiBộmớiđặtchoôngcáitênlónglà“CùngĐiệpThích".

ThoạtđầukhimẹcủaGiaLuậtẤtTânđangcómang,banđêmnằmmơthấytaykhôngđánhnhauvớicondêđực.Sừngdê,đuôidêbịbàvặttrụi.Saukhitỉnhdậy,bàđixembói,thầybóinóivớibàrằng:“Đâylàgiấcmộngđẹp.Dêmàmấtsừngmấtđuôi,chínhlàchữVươngđó.Contraicủabàsaunàynhấtđịnhsẽlàmquânvương." GiaLuậtấtTânthờinhỏrất thôngminh,nhanhnhẹn.Cómột lầnGiaLuậtấtTânđichăncừumãichođếnkhimặttrờilặnrồimàvẫnkhôngvề.ÔngbốĐiệpThích liềnđi tìm,pháthiện thấycon traiđangngủngonlành.ĐiệpThíchđánhthứccontraidậy.GiaLuậtấtTâncáukỉnhnói:"Tạisaochađánhthứccondậy,convừanằmmơthấycóngườiđangbắtmặttrời,mặt trăngchoconăn,Convừa ănxongmặt trăng, đangđịnh ănmặt trời,mớiănđượccómộtnửathìbịchađánhthứcdậy,thậtđángtiếclàkhôngănhếtđượcmặttrời.".TừđótrởđiGiaLuậtĐiệpThíchkhôngchoconmìnhđichăncừunữa. MãichođếnkhiGiaLuậtấtTânkhônlớntrưởngthành,trôngdángvẻphongđộrất là tuấnmỹ,bềngoàiônhoàmàbêntrongnội tâmthìxảoquyệt.TrongnhữngnămTrọngHi,GiaLuật ấtTân làmVănban tiểu lại,trông coi ấn tín thái bảo, đượcvào trong cung.Hoànghậu trông thấyGiaLuậtấtTânkhôingôtuấntúcứnhưmộtôngquannhỏkhôngcóthựcquyền,liềnchoanhtaphụcvụviệcbútnghiên.LiêuHưngTôngGiaLuậtTôngthậtsựcũngrấtthíchGiaLuậtấtTân,dầndầnthăngchứcchoanhlàmhộvệtháibảo.LiêuĐạoTông lên ngôi, vìGiaLuật ấtTân là đại thần do tiên triềuhoàngđếbổnhiệm,nênbanthườngchoôngtrạiấp40hộngườiHán,giaocholàmđồngtriđiểmkiểmtưsự,thườngthườngtriệukiếnGiaLuậtấtTân,cùngôngtraođổinhữngcôngviệckhókhăn.GiaLuậtấtTânđựcthănglàmBắcviệnđồngtri,rồikhumậtviệnphósứ.NămLiêuĐạoTôngThanhNinhthứnăm,GiaLuậtấtTânđảmnhiệmNamviệnkhumậtsứcủa triềuđìnhnhàLiêu,rồiđổisanglàmTribẵcviện,rồiđượctiếnphonglảmTiệuVương. NămThanhNinhthứ9(1063)GiaLuậtNhânTiênđượcbổnhiệmlàmNam viện khu mật sứ. Lúc đó phò mã đô uý Tiêu Hồ Đổ và TrọngNguyên kết thành bè đảng, rất căm ghét Gia Luật Nhân Tiên đang chấpchínhtriềuđình,liềnviếttấulênLiêuĐạoTôngnói:“GiaLuậtNhânTiêncóthểđảmnhiệmTâybắclộchiêuthảosứ”.LiêuĐạoTôngđangđịnhđápứngyêucầucủahọ.GiaLuậtấtTânliềntấubáo:“Thầnvừamớithamdựquốcchính,cònchưabiếtrõnhữngthểthứctrịvìquốcgia.GiaLuậtNhânTiên làcựu thầncủaHưngTông tiênđế,khôngnên rờibỏ triềuđìnhsớmnhưvậy”.LiêuĐạoTông thấyrằngGiaLuậtấtTânnói rấtđúng.Saukhi

cuộcphảnloạncủaTrọngNguyênbịdẹotan,GiaLuậtấtTânđượcphonglàmBắcviệnkhumậtsứ, tiếnphonglàmNguỵVương.,đượcbầulàcôngthầndẹploạn. NămHoặcUng thứ năm (1069 ) LiêuĐạoTông phong choGiaLuậtẤtTânlàmtháisư,thamdưviệcchỉhuyquânđộibốnphương.ThếlàGiaLuậtấtTânquyềnthếuytrấntrongngoài,nhữngngườiđếnnhàônghốilộ,biếuxénđôngnhưmắccửi.TấtcảnhữngngườiđếnhầuhạbiếuxénGiaLuậtấtTânđềuđượcđềbạtthăngchức,cònnhữngaitrungthànhchínhtrựcthìbịbàixích,giángchức. NămĐại(Thái)Khangnguyênniên(1075)Hoàngtháitửbắtđầuthamdựtriềuchính,sửađổiluậtpháprõràng.GiaLuậtấtTânkhôngthểlênmặtđượcnữa,âmmưudùngmộtsốsựviệcđểbôinhọhoànghậu.Saukhihoànghậuchết,GiaLuậtấtTâncảmthấykhôngyêntâm,nênlạimuốnhạihoàngtháitử.ThếlàôngtatìmnhữnglúcrảnhrỗivàocungtấubáovớiLiêuĐạoTông:“Hoàngđếvớihoànghậukhăngkhítnhưtrờivớiđất,trongcunglàmsaocóthểđểtrốngtrảithếnàyđược?"ÔngtarasứctándươngemgáicủaphòmãđôuýTiêuHàMạtlàmộtđồngđảngcủaôngta,nóicônàyvừathôngminh,hiềndịu,vừaxinhđẹp.LiêuĐạoTôngnghexongthìtinlờiGiaLuậtấtTânngayvàchođónngayemgáicủaTiêuHàMạtvàocung,ítlâusaulạisắcphongcôtalàmhoànghậu.LúcđóhộvệTiêuHốtCổbiếtrõgiantìnhcủaGiaLuậtấtTânnênđãmaiphụcởdướimộtchiếccầu,chuẩnbịámsátGiaLuậtấtTân.Saunàymưabãođãlàmđổchiếccầu,kếhoạchámsátGiaLuậtấtTânkhôngthànhcông. LâmnhaTiêuThạchThọmậttấulênhoàngđếtriềuđìnhnhàLiêu:“Từứaukhihoàngtháitửthamdựchínhsự,GiaLuậtấtTânđemlòngnghikỵ,vôcúngsợhãi.ÔngtacâukếtvớitểtướngTrươngHiếuKiệt.Thầnsợrằngôngtacómưuđồphảnnghịch,khôngthểđểchoGiaLuậtấtTângiữnhữngchứcvụquantrọng”.ThếlàGiaLuậtấtTânbịđiềuđilàmlưuthủởTrungkinh.GiaLuậtấtTânkhóclócnóivớimọingười:“GiaLuậtấtTântôikhôngcósailầm,đâylàdongườitavuoannêntôimớibịgiángchức.ĐồngđảngcủaôngtalàbọnTiêuHàMạtnóilạichuyệnnàychohoàngđếnghe.LiêuĐạoTôngrấthốihậnlàđãgiángchứcôngta.Chẳngbaolâu,LiêuĐạoTôngđuổiTiêuThạchThọrakhỏiKinhsư,đểchoôngtalàmThuậnnghĩaquântiếtđộsứ,triệutậpcácđạithầnthântínđếnthươngnghịvềviệcGiaLuậtấtTân.CácquanviênởphíaBắckhôngdámnóiđếnGiaLuậtấtTân,chỉ cóGiaLuậtTriệtThích nói: “Thoạt đầu khiTiêuThạchThọ tấu báo,hoàngđếgiángchứcGiaLuậtấtTân.NếunhữngđiềuTiêuTRhạchThọnói

khôngchínhxác,thìphảiđịnhtộichoôngta.NếuôngtanóilàsựthựcthìGia Luật ấtTân không đáng được chiêu dụng nữa”.Gia LuậtTriệtThíchnhiềulầnkhuyêngián,nhưngLiêuĐạoTôngkhôngthunạpýkiếncủaông.ThếlàLiêuĐạoTônglại tiếp tụcbổnhiệmGiaLuậtấtTânlàmBắcviệnkhumậtsứtriềuđìnhnhàLiêu. Lúcđó,donguyêncớcủamẫuhậunênhoàngtháitửlộrõvẻmặtloâu.CácđồngđảngphecánhcủaGiaLuậtẤtTânthìhânhoanchúctụng,rasứcphỉbáng,bàixích,nhữngnhânsĩ trung thànhhiền lươngbịchúngbàixíchđảkíchkịchliệt.GiaLuậtấtTântiếpthukiếnnghịcuảTiêuThậpTam,banđêmtriệutậpTiêuĐắcQuảĐặcđếncùngôngbànbạcchuyệnphụchồihoàngtháitử,chỉthịchocácôngnhưhộvệtháibảoGiaLuậtTraThíchvucáoGiaLuậtTriệtThíchcùngmưulậphoàngtháitửlênlàmvua.LiêuĐạoTôngbancáothẩmsát,kếtquảkhôngcóchứngcứnênphảingừngviẹcđiềutra.GiaLuậtẤtTânlạiđểchobiaấnlangquânTiêuHoáđềulàmviệcđểchohoàngđếởđó“tựthú",bảnvucáonói:“ViệcGiaLuậtTraThíchtrướcđâytốcáonhữngngườinhưGiaLuậtTriệtThíchmưulậptháitửđềulàcóthật,thầncungđãtừngthamdựvàomưuhoạchcủahọ.Lúcđóchúngthầnđãnghĩ làphảigiết chếtnhưngngườinhưGiaLuật ấtTânvìhọđịnh lậphoàng thái tử.Nếuchúng thầnkhôngnóihết sự thực,e rằngsựviẹcsẽbịđiềutrararồithìsẽbịliênluỵ”.LiêuĐạoTôngralệnhchongườiđithẩmvấnlàmrõchuyệnnày.GiaLuậtấtTândùngnghiêmhìnhéphọphảinhậntội. LiêuĐạoTôngvôcùngphẫnnộ,mệnhlệnhchongườiđigiếtchếtnhữngngườinhưGiaLuậtTriệtThíchvàTốcTriệtv.v...GiaLuậtẤtTânsợhoàngđếnghingờ,dẫnmấyngườilàmđìnhthẩmvấn,cùmkẹpnặnghơn,dùngdâythừngtróicổhọlại,khiếnchohọkhôngsaothởđượcnưaz,khôngngườinàochịunổikhốchìnhnày,chỉmongsaochóngđượcchết.ThếlàGiaLuậtẤtTân trở về cung tấu báo: “Nhiều phạm nhân không nói được lờinào”.Lúcđótiếttrờiđangmùaviêmnhiệt.Thithểkhôngđượcchôncấttửtwsnênmùixúuếnồngnặckhắptrênmặtđất. Thếlà,LiêuĐạoTôngchiếulệnhgiamhoàngtháitửvàocấmcốởKinhđô,ngườiphụtráchnhàgiamhoàngtháitửđềulàđồngđảngcủaGiaLuậtấtTân.ChẳngbaolâulạipháiTiêuĐạtLỗCổ,...đigiếthạihoàngtháitử.CácbạnbècùngpheđảngvớiGiaLuậtẤtTân,hếtsứcvuimừng,tụtậpănnhậuliềnmấyngàytrời.TiêuĐạtlưutrúởKinhđôđemtinhoàngtháitửbịchếttấubáochohoàngđếbiết.SaukhiLiêuĐạoTôngbiếtchuyệnnàythìvôcùngđauđớn,địnhgọivợvề.Đểgiếtngườidiệtkhẩu,GiaLuậtẤtTân

bímậtchongườiđigiếtchếtbàta. ThángGiêngnămĐạiKhangthứnăm(1079)LiêuĐạoTôngmuốnđi rangoàiđi săn,GiaLuậtẤtTân tấu thỉnhhoàngđếđểhoàng tônở lạiKinhsư,LiêuĐạoTôngmuốnnhậnlờiyêucầucủaGiaLuậtấtTân.Đồngtri điểmkiểmTiêuNgộtNạpkhuyêngiànhoàngđế, ôngnói: “NếubệhạnghelờiGiaLuậtẤtTânđểhoàngtônởlạiKinhsư,màhoàngtônthìcònquánhỏ,xungquanhkhôngcóngườinàotrôngnomchămsóc,xinhoàngđếhãychothầnởlạiđểbảohộhoàngtôn,đềphòngsựviệcbấttrắccóthểxảyra”.Thế làLiêuĐạoTông liềnmang hoàng tôn đi theo.Từ đóLiêuĐạoTôngbắtđầuhoàinghiGiaLuậtátTân,biếtrằngGiaLuậtẤTTâncókhôngítnhữnghànhđộnggiantà.ĐúnglúcvừađuổikịpLiêuĐạoTôngđituầntraởphíaBắcđangtrúlạiởBìnhĐịnh,hoàngđếđãnhìnthấynhữngquanviêntheohầu,đạiđasốđitheosaulưngGiaLuậtẤtTân.ThếlànảysinhngaycảmgiáccămghétGiaLuậtẤtTânnênđãgiángchứcôngtađưađitrinamviệnđạivươngsự.Theo lệbỏđimộtchữvương tướcđổi thànhhỗnđồngvương,lúcđótronglòngmớihơiđượcyên.Mãichođếnkhiôngtađếnbáitạhoàngđế,LiêuĐạoTôngngàyhômđómớiđưaôngtavềvàđổiGiaLuậtẤtTânlàmtrihưngtrungphủsự. MùađôngnămĐạiKhangthứbảy(1081)GiaLuậtấtTânphạmtộiđembáncủaquốccấmranứơcngoài.Hoàngđếchiếulệnhchocáccơquanhữuquantiếnhànhthẩmnghị,theoluậtphápthìđángbịxửtử.ĐồngđảngcủaGiaLuậtẤtTânlàGiaLuậtYếnCađứngraxincho,GiaLuậtẤttânmớithoátkhỏitộichết.GiaLuậtẤtTânbịđánhvàbịquảnthúcởLaichâu.SauđóGiaLuậtẤtTânâmmưuchạyvềNamTốngvàviệctàngtrữáogiápbịquanphủphátgiác,GiaLuậtẤtTânbịtreocổchết.NămThiênTácĐếGiaLuậtĐìnhHỉCànThốngthứhaiđờinhàLiêu,lăngmộcủaGiaLuậtẤtTânbịquậtlên,thithểôngtabịmọingườibămchém. Tuyểntự“Liêusử" Quyển110

TIÊUDỤ

TiêuDụ, tên chính làDaoChiết, ngườiHề, làmột đại thần giannịnh nổi tiếng triều đại nhà Kim. Trong thời kỳ Hoàn Nhan Lượng TriếtPhục,cháuđíchtôncủaKimtháitổ,TiêuDụthấyôngtacóâmmưumuốnchiếmngôi vua, liền câu kết cùngvớiHoànNhanLượng, bímật giúp đỡHoànNhanLượnggiành lấyngôivua.Dođóhai ngườibàymưu tínhkế,hứahẹnvớinhau,bốtríhếhoạchcụthểlàmchínhbiến.NămKimHoangThốngthứchín(1149),HảilăngvươngHoànNhanLượnggiếtchếtKimHiTôngởtrongthươngtúc,cuộcchínhbiếnthànhcông.SongvìthươngtúccóchuyệnnênTiêuDụkhôngtrợchiếnvớiHoànNhanLượngnhưđãhứa.NhưngvìTiêuDụđãkhốngchếđượcquânKimởngoàiKinhsư,nêncuộcchínhbiếncủaHảiLăngvươngvôcùngthuậnlợi.Saukhi lênngôi,HoànNhanLượngliềnđềbạtTiêuDụlênlàmBíthưgiám.TiếpđóTiêuDụlạicùngđồngbọnnhưTiêuNgọcv.v...bàymưu tínhkế, thayHải lăngvươngHoànNhanLượnggiết chết hơn150người con cháu tông thất, triềuđìnhmộtthờiđẫmmáuhôi tanh.DoTiêuDụcócông,HoànNhanLượnghoàntoàntínnhiệmTiêuDụ,bổnhiệmôngtalàmthượngthưtảthừa,cộngthêmnghiđồngtamtư,thụmãnhan,banthưởngchoôngtarấthậu.Từđóvềsau,TiêuDụvinhdựđượcthăngchứchữuthừatướngkiêmtrungthưlệnh,làmkhuynhđảocảtriềuđình.Saukhiđắcthế,TiêuDụliềngạtbỏđốiphương,càitaychânthântínkhắpmọinơimọichỗ,đềbạttấtcảemtrai,emgái,emrểcủamìnhvàonhữngvịtrítrọngyếuđểdễbềkéobèkếtđảng,củngcốđịavịcủamình.NgựsửđạiphutốcáoTiêuDụcócuồngvọnglớn,nhưngHoànNhanLượngcũngkhôngđịnhtộiTiêuDụ.Saunày,đểgiảirèưnhữnghoàinghicủacácđạithầnđốivỡiTiêuDụ,HoànNhanLượngđãđiềuđộngemtrai,emgáirakhỏinhữngchứcvụcũ,khôngngờTiêuDụlạiđemlòngngờvựcnênđãbắtđầutriệutậpnhữngtaychânthântínlạiâmmưulàmchínhbiếntạophản.Trongquátrìnhbànmưutínhkế,TiêuDụbịTiêuHoàiTrungtốcáo,âmmưuchínhbiếnbịthấtbại.TiêuDụ,têngianthầnxảoquyệt,mộttênđạigianđạiácđãbịHoànNhanLượngđâmchémgiếtchết. *** TiêuDụtênchínhlàDaoChiết,ngườiHề.ThoạtđầuTiêuDụcưtrúởTrungkinh,hồiđóHảilăngvươngHoànNhanLượnglàmlưuthủởTrungkinh.ÔngtakếtgiaovớiTiêuDụ,mọicôngviệclớntrongthiênhạôngtađềubànbạcvớiTiêuDụ.TiêuDụđoánbiếtthấyHảilăngvươngHoànNhan

Lượng có dã tâm chiếmđoạt ngôi hoàng đế, liền bímật nói vớiHải lăngvương:“LưuthủtiêntháisưlàcontrưởngcủaKimthái tổ.Đứccaovọngtrọngnhưvậy,đánglẽlòngngườiýtrờiđềuphảithấuhiểu.Nếunhưngàicóchíhướngmưulàmviệclớn,tôixinnguyệnsứctânjlựctheohầu”.HảiLăngvươngHoànNganLượngngheôngtanóinhưvậythìrấtphấnkhởi,thếlàcùngvớiTiêuDụbàymưutínhkế.CuốicùngHảiLăngvươngđãthắng,âmmưuchiếmđoạtngôivịhoàntoàndoTiêuDụnêura. Hồicónlàmtảthừa,HảiLăngvươngđềbạtTiêuDụlàmbinhbộthị lang,đổi thànhđồng triNamkinh lưu thủsự, rồi lạiđổi sang làmBắckinh lưu thủ.HảiLăngvươnggiữ chức thượng thư tỉnh sự, trênđườngđiBắcKinh,nóivớiTiêuDụ: “QuảnhânđịnhdựavàoquânđộiHàNamđểkiến lập tướchiệu, trướchếtphảibìnhđịnhhaivùnglưỡngHà,sauđó thìtiếnquânlênphíaBắc.Ôngthaytôiliênlạcvớicácvịmãnhanđạinhânđểhọủnghộ tôi”.Saukhihaingườiướchen jvớinhau,HảiLăngvương rờikhỏi BắcKinh.TuyHảiLăng vương gọiTiêuDụ về Lương hương, nhưngôngkhôngthểvềđúnghẹnđược,chonênHảiLăngvươngđãgiếtchếtKimHiTôngHoànNhanĐànrồitựxưngđế,bổnhiệmTiêuDụlàmBíthưgiám. TronglòngHảiLăngvươngrấtcămthùnhữngngườiconcủaKimTháiTông,địnhtiêudiệthếtbọnhọ,nênđãbímậtbànmưukếvớiTiêuDụ.TiêuDụlàconngườinhamhiêmxảoquyệt,giantrátàác,chonênđãvucáohãmhạicácôngTháitruyềnHoànNhanTôngBản,HoànNhanThừaĐữcv.v...tội tạophản, làmchoHảiLăngvươnggiếtchếtHoànNhanTôngBản,ĐườngQuátBiệncũngcửngườiđigiếtHoànNhanThừaĐức,HoànNhanTôngDục cùng con cháu củaKimTháiTông có đến hơn 70 người., concháuTầnvươngHoànNhanTôngDuhơn30người.HoànNhanTôngBảnđã bị giết,TiêuDụ liền saimôn khách củaHoànNhanTôngBản làTiêuNgọc“cáomật",mớmlờichoTiêuNgọcbiếtnhữngtộitrạngtạophảncủaHoànNhanTôngBản đểTiêuNgọc tố cáo những tội trạng tạo phản củaHoànNhanTôngBản.SaukhiHảiLăngvươngtuyênbốchothiênhạbiết,dân chúng cả nước đều cho rằngHoànNhanTôngBản bị oan uổng.HảiLăng vương ban thưởng cho những quan lại có công trong việc tiêu diệtHoànNhanTôngBản,TiêuDụđượcphong làm thượng thư tả thừa, thêmnghiđồngtamtư,đượcgọilàmãnhan,banthưởng20triệuquantiềnvàng,400conngựa,400conbò,4000concừu.Chỉsaucómột tháng,HảiLăngvươnglạicửTiêuDụlàmBìnhchươngchínhsự,giámtuquốcsử.TheochếđộsẵncócủatriềuđìnhnhàKimthìgiámtuquốcsửphảidothủtướngphụtrách.Hải Lăng vương giao nhiệm vụ này choTiêuDụ, nói vớiTiêuDụrằng:"KimTháiTổlàmộtvõthần,phongcôngvĩtíchrọisángcảbốnbiển.

Trẫmsợrằngcácsửquankhilàmsửsẽđểsót,chonênmớigiaochokhanhphụtráchgiámtuquốcsử”.Thờigiankéodài,TiêuDụlạiđảmnhiệmchứchữu thừa tướng, kiêm trung thư lệnh. Trong thời gian Tiêu Dụ lam thừatướng,dùngngười,xửviệccựckỳvóđoánngangngược, tácoai tácquái,mọi việc đều do một mònh ông ta giải quyết, thế lực cực thịnh, quyềnkhuynhtriềuđình.HảiLăngvươngsùngáivàdựavàoTiêuDụ,cáctểtướngkhácchỉlàphùhợpmàthôi. TiêuDụvàCaoDượcSưcóquanhệvớinhaurấttốt,ôngtađãtừngnóinhữngbímậtcủaHảiLăngvươngchoCaoDượcSưbiết,CaoDượcSưlạiđemnhữnglờidoTiêuDụnóitấubáolạichoHảiLăngvương,vànói:“TiêuDụrấtoánhậntriềuđình”.HảiLăngvươngchogọiTiêuDụđếnđểcảnhcáo,nhưngkhôngdịnhtội.CóngườinóiTiêuDụcósởtrườngvềcầmquyền.HảiLăngvươngchorằngnhữngngườighentịvớiTiêuDụrấtnhiều,căn bản không tin ở những lời nói đó.Hải Lăng vương lại cho rằngmọingườithấyemtraicủaTiêuDụlàTiêuTáclàmtảphóđiểmkiểm,emrểlàGíaLuậtTừLiThíchlàmtảvệtướngquân,thếlựcquyềnvịđềutươngxứngnênmới ghen ghét đố kỵ. Để dẹp nỗi bấtmãn củamọi người, Hải Lăngvương liền để cho Tiêu Tác đi làm ích đô doãn, Gia Luật Từ Ly ThíchlàmNinhXươngquântiếtđộsứ,hòngdùngphươngphápnàyđểgiảitrừnỗinghihoặccủamọingười. TiêuDụkhônghiểuđượcýđồcủaHảiLăngvương.Ông ta thấynhững người thân thích củamình bị điều ra khỏiKinh đômà không chomìnhbiết.TừđótronglòngTiêuDụcũngrấtsợhãi,chỉsợHảiLăngvươnghoàinghimình.EmtraicủaHảiLăngvươnglàTháiSưTuấnphụtráchtamtỉnhchínhsự,cùngởmộtnơi,cùngnganghàngvớiTiêuDụ.ÔngchorằngTiêuDụrấtxảoquyệtnênhếtsứcchúýđềphòngTiêuDụ.ThếlàTiêuDụnóiHảiLăngvươngđểemtraiTháiSưTuấntheodõimình.Mộtmặtkhác,HảiLăng vương đa nghi, tàn sát người đã thành tính, nênTiêuDụ rất sợmìnhcũngsẽgặptaiương.VìthếchonênôngtacùngvớigianôcủaTiêuPhung,cựuTrấnđịnhdoãn,vớiTiêuChiêuTriết,tiềnngựsửtrungthừa,vớiBácchâyđồngtriDaoThiếtvàconrểcủamìnhbànmưutínhkếđưacháucủaGiaLuậtĐìnhHỉ,DựvươngtriềuđìnhnhàLiêuđãbịdiệtvonglênlàmquânvương. ThiêuDụcử thân tíncủamình làTiêuĐồnNạpđi luiên lạcmuachuộcTiêuHảoHồlàchiêuthảosứlộTâybắc.TiêuHàoHồchínhlàTiêuHoàiTrung.TiêuHoàiTrungdodựkhôngdámquyết,ôngnóivớiTiêuĐồnNạp:“Đâylàmộtviệcvôcùngtrọngđại,ônghãyvềđểTiêuDụcửmộtvị

yếunhânđếnđàmphán”.ThếlàTiêuDụliềncửTiêuChiêuTriếtđếngặpTiêuHoàiTrung.TrướckiaTiêuChiêuTriếtđãtừnglàmngựsửtrungthừa,vìphạmtộinênbịcáchchức,chonênTiêuChiêuTriếtcócơhộinhậnlệnhđếngặpTiêuHoàiTrung.TiêuHoàiTrunghỏiTiêuChiêuTriếtxemthamdựvàokếhoạchnàycòncónhữngai,TiêuChiêuTriếttrảlời:"NgũviệntiếtđộsứGiaLuậtLang”.TrướckiaTiêuHoàiTrungcómâuthuẫnvớiGiaLuậtLang,ngoàiraTiêuChiêuTriếtcũngđãtừngtốgiácnhữngbímậtcủacuộcchính biếnĐạt Lại, cho nênTiêuHoài Trung cũng hoài nghi Tiêu ChiêuTriếtcóthểphảnbội,chonênôngtađãchobắtngayTiêuChiêuTriết,vàgiamGiaLuậtLangvàongục.ĐồngtrhờiTiêuHoàiTrungcònphaiưngườiđếnthôngbàochoHảiLăngvươngbiếtvềviệcmưuphảncủanhữngngườinhưTiêuDụ. Bác cháu Đồng tri Dao Thiết cũng cử Bạch Đáp là lệnh lại bútnghiênviếtthư,đểchoBạchĐáphiệptrợcuộcchínhbiếncủaTiêuDụđểcầuvinhhoaphúquí.BạchĐápliềnđembứcthưdoDaoThiếtviếtchoôngtấubáolêntriềuđình.Saukhinghetấu,HảiLăngvươngvẫnmộtmựctinởTiêuDụchứkhôngnghingờgìhết,ôngtanóirằngBạchĐápđãvukhốngTiêuDụ,hạlệnhgiếtchếtBạchĐápởngoàichợ.TrongkhiBạchĐápbịđưarakhỏiTuyênHoamônđểhànhhình, thìđiểmkiểmĐồĐơnChinhđượcTiêuHoàiTrungtấubáochobiết,đangdịnhvàocungđểhộibáo,vừahaygâưpđượcBạchĐáp.ĐồĐơnChinhhỏirõđượcnguyêncớ,liềnngăncấmkhôngchohànhhìnhBạchĐấp.ĐồĐơnChinhviết tấunêu rõ sự tình âmmưuchínhbiếncủabọnTiêuDụrồi tấubáolênHảiLăngvương,yêucầumiễntộichếtchoBạchĐáp.ThếlàHảiLăngvươnglậptứcphóngthíchôngta. HảiLăngvươnghạlệnhchotể tướngthẩmvấnTiêuDụ.TiêuDụđã thừanhận tộimưuphản.HảiLăngvươngnghexongcẩmthấyvôcùngkinhngạc,vẫnchưadámhoàntoàntinvàolờiôngta,chonênđãđigặpTiêuDụ, tự thẩmvấnTiêuDụ.TiêuDụ trả lời rằng:“Đại trượngphudám làmdámchịu,sựviệcđãđếnbướcđườngnàyrồithìcòntrốntránhđiđâuđượcnữa”.HảilăngvươnglạihổiTiêuDụ:“Tạisaokhanhlạioánhậntrẫm,đểrồilàmviệcmưuphảnnày?"TiêuDụtrảlời:"Mọiviệcbệhạđềutraođổibàn bạc với thần, sao việc giáng chức những người nhưTiêuTác v.v.. lạikhông cho thần biết. Lãnh tỉnh quốc vương việc gì cũng noíi rằng thầnchuyênquyềnvõđoán,luônluônđềphòngthần.Thầnsợđólàýchỉcủabệhạ.BệhạvàĐườngQuátBiệnvàthầnđãhứavớinhaulàsốngchếtcónhau,ĐườngQuátBiệnvìnhẫnnhụcquảcàmmàchịuchết,thầnđềubiếtnhữngtrườnghợpấy,nênsợrằngmìnhcũngsẽchết lúcnàokhôngbiết,chonên

mớiâmmưu tạophản.Thầnhyvọngđượcxã tội.CácconcháucủaKimTháiTôngvôtộibịgiết,chếttrongtaythần,thầncóchếtcũnglàquámuộnrồi." KimHảiLăngvươngHoànNhanLượnglạinóivớiTiêuDụ:“Trẫmlàhoàngđếnếucónghingờgìkhanh,saocácemcủakhanhlạiđượcởtrongtriều,tạisaolạikhôngnghingờhọ.Khanhnghingờtrqqmx,đóthậtlàmộtsai lầmcủakhanh.CáichếtcủaconcháuKimTháiTông tại sao lại tráchmộtmìnhtrẫm.Trẫmsuynghĩvìđạicụccủaquốcgia”.HảiLăngvươnglạinóivớiTiêuDụ: “Từđầuđếncuối trẫmvẫnđốixửvớikhanh rất tốt, tuykhanhđãphạmphảitộimưuphảnnhưvậy,trẫmvẫncóthểthatộichếtchokhanh,nhưngcóđiềulàkhôngthểđểchokhanhlàmtểtướngđượcnữa,đểchokhanhsuốtđờitrôngnomphầnmộcủatổtiêncủakhanh." TiêuDụnghenhữnglờinóicủaHảiLăngvương, liềnđáp:“Thầnđãphạmtộinhưvậycònmặtmũinàomàđigặpthiênhạđượcnữa.Thầntựnguyệnxinbệhạtreocổthầnđểcảnhcáonhữngngườikhácđangcólòngbấttrungvớibệhạ”.ThếlàHảiLăngvươngrútđaorachémvàotaymìnhrồilấymáutươitrêncánhtaycủamìnhbôilênmặtTiêuDụvànóivớiTiêuDụ:“Saukhichết rồikhanhsẽhiểu rõ là trẫmkhôngbaogiờnghingờgìkhanhcả”.TiêuDụđáp:“Bệhạ suốtđơpìđượcbệhạđặcbiệt ânđãihậungộ.TiêuDụthầntựbiếtlàmìnhsai,nhưnghốihậnthìđãmuộnrồi." HảiLăngvươngHoànNhanLượngvừakhócvừađưaTiêuDụrakhỏicổnglớn,ralệnhđemTiêuDụraxửtử.ĐồngthờicũngtiêudiệttátcảgianôDaoThiếtvàTiêuPhùng.VợcủagianôTiêuPhùnglàcongáicủaDựvương.BàvàcontraicủabàđềuthamdựvàoâmmưutạophảncủaTiêuDụ,kếtquảcũngbịHảiLăngvươngxửtử.HảiLăngvươngcửhộvệBàngYết lênTy chiêu thào lộTâyBắc tiêu diệt Gia Luật Lang vàTiêu ChiêuTriết.NhưngTiêuĐồnNạpvàẩAtThíchBổđềuđãbỏchạy.SaunàyTiêuĐồnNạpbịquanphủxửtửngaygiữachợ,cònAtThíchBổcũngtựvẫnmàchết. KhiTiêuĐồnNạp chạy chốn, đi qua nhàTiêuChiTường làHàgianthiếudoãn,thoạtđầuTiêuChiTườngkhôngbiếtviệcTiêuDụâmmưuphảnloạn,nêndãgiữTiêuĐồnNạpởlạibangày.KhiTiêuĐồnNạpđếnthămTiêuChiTường,TràTrátthìTràTrátcửngườiđếnnhàTiêuChiTườngbáotincủaquanhuyện,gặpTiêuĐồnNạp,liềndẫnTiêuĐồnNạpđiramộtnơikhác.KhôngngờgiamôcủaTràTrát lạiđếnquanphủtốcáovềhànhđộng của họ, lại bộ thị langOa Sản nhận lệnh thẩm vấn vụ ánTiêu ChiTường.TiêuChiTườngtrảlời:“TiêuĐồnNạpởlạiđay2ngàyrồiđingay”.

NhânviêntưpháphữuquanchorằngTiêuChiTườngtronglúcgấprútđãnóidốithượngthưtỉnh,kiếnnghịđểchoôngtadùnghànhđộngđểchuộctội.HảiLăngvươngrấtbựcmình,hạ lệnhxử tửTiêuChiTườngvàdùnggậy đánhOa Sản và nhân viên nghị pháp, bản thânTràTrát bịHải Lăngvươngđánhcho4400trượngnênđãchết. BàngYếtkhigiếtchếtbọnTiêuChiêuTriết,còngiết luôncảbốnngườidânlươngthiện,vôtội,HảiLăngvươngcũngkhôngtruycứuvềviệcnày, chỉ đánh cho ông ta 50 trượngmà thôi.Hải Lăng vương bố cáo chothiênhạbiếtnhữngtộitrạngcủaTiêuDụ.Ngoàiraôngtacònbanthườngchonhữngnhânviêncó liênquanđãbímậtbáocáo,dođómàTiêuHoàiTrungđượcđềbạtlàmkhumậtphósứ,cửBạchĐápnắmgiữbiaấn.CaoDượcSư được đề bạt làm khởi cư trú, rồi được thăng làm hiển võ tướngquân.TrướckiaCaoDượcSưđãtừngtấubáolênHảiLăngvươngrằngTiêuDụcólòngoánhậntriềuđình,đếnlúcnàyHảiLăngvươngcũngbanthưởngchoCaoDượcSư. Tuyểntự“Kimsử" Quyển129

TẦNCỐI

TầnCối tự làHộiChi, làngườiGiangNinh.NămChínhHoà thứnăm(1115),TầnCốithiđỗcaonênđượcbổnhiệmlàmMậtchâugiáothụ.Chẳngbao lâu lại đượcphong làm trung từ học kiêmMậukhoa, cũngđãtừng làm tháihọchọcchính.NămTĩnhKhangnguyênniên,quânđộinhàKimtiếnxuốngphíaNambaovâytấncôngđôthànhBắcTốnglàBiệnkinh.vàphaiưsứgiảđichiếm3trấncủamiềnBắc,TầnCốiviếttấuthưnóiquâncơcó4việc:MộtlàquânKimthamlamvôđộ,theoyêucầucủahọchỉchophépcắtnhượngconlộYếnsơn;hailàngườiKimrấtdốitrá,khôngthểtrìhoãnphòngthủngựvệ;balàyêucầutriệutậpbáquantrongtrìnhđìnhđểthảoluậntỉmỉvềquốcsự,lựachọnnhữngýkiếnthíchhợptrongđóđểviếtthànhlờithề;bốnlàyêucầuantrísứgiảtriềuđìnhnhàKimrangoạithành,khôngthểđểchosứgiảnhàKimđisâuvàocổngthànhhoặcdẫnvàocungđiện.Bốnđiềunàyđềukhôngđượctriềuđìnhthunạp.SauđóTầnCốiđigiữchứcphươngviênngoạilang,ítlâusauthìlàmcánđươngcôngsựlệthuộcvàoTrươngBangXương,chuẩnbịcắtđấtcầuhoàvớiquânKim,TầnCốinói:“Mụcđíchchuyếnrađilầnnàychủyếulàđểcắtđấtcầuhoà,quảlàcómâuthuẫnvớihạthần,tráivớilươngtâmcủahạthần”.Thếlàôngtaviếttấuchươngbalầntừchối,cuốicùngcũngđượcđồngý. LúcđóTriềuđìnhBắcTốngphảicắtnhượng3trấnđểđổilấyquânKimđìnhchỉtấncông,mệnhlệnhchoTầnCốitamlấydanhnghĩalễbộthịlang,cùngvớiTrìnhVũ,BaawcsTốngcátđịasứ,phụcvụTiêuVươngsangtriềuđìnhnhàKimđểđàmphán.SaukhiquânKimrúthếtbinh lính,TầnCối,TrìnhVũđiđếnYếnđịarồivề.NgựsửtrungthừaLýHồi,hànlâmthừachỉNgôThiêncùngtiếncửTầnCốivớiTriềuđình,TầnCôiliềnđượcchínhphủBắcTốngcửlàmđiệntrungthịngựsử,rổilạithănglàmtảtưgián.SaukhiVươngVân,LýNhượcbáikiếnhaivịthủlĩnhtriềuđìnhnhàKimtrởvề,đềunóirằngngườiKimkiêntrìđòiTốngtriềucắtđấtchohọ,nếukhôngthìtriềuđìnhnhàKimsẽkhởibinhđánhchiếmquốcđôcủaBắcTốnglàBiệnKinhthành.Tháng11nămấy,tạiđiệnDiênHoà,hoàngđếtriệutậpbáquantrongtriềuđìnhthươngnghịvềviệccắtđấtchonhàKimđểnghịhoà.PhạmTốngDoãnvà70ngườinữatánthànhcắtđất,TầnCốivà36vịđạithầnthìcương quyết phản đối cầu hoà, cho rằng không thể cắt đất cho trình đìnhnhàKim.ítlâusauTầnCốiđượcgiữchứcngựsửtrungthừa. Tháng 11 nămTĩnhKhang nguyên niên (1126 ),BiệnKinh thất

thủ,TốngKhâmTông,TốngHuyTông,haivịhoàngđếnàybịquânKimbắtlàmtùbinhđemđimất.Thang2nămTĩnhKhangthứhai(1127),MạcThọ,NgôThiêntừdoanhtrạiquânđộinhàKimtrởvề,truyềnđạtmệnhlệnhcủathốngsoáiquânKimđểchocácđạithầntriềuđìnhnhàTốnglậpmộtngườihọkháclênlàmchủ.CácôngnhưlưuthủVươngThờiUngtriệutậpbáquanvàquândâncùngthươngnghịlậpTrươngBangXương,mọingườiđềukinhhoàngthấtsắc,khôngdámtrảlời.ítlâusaungườiKimlạibắtTầnCốiđưavảotrongquânđội.Tháng3nămTĩnhKhangthứhai,triềuđìnhnhàKimđưaTrươngBangXươnglênlàmđế,quốchiệulàĐạiSở.TrươngBangXươngviếtthưchoKimtriềuyêucầuđưaTônTruyền,TrươngThúcDạvàTầnCốiphóngthíchtrởvề,nhưngngườiKimcựtuyệtlờiyêucầucủaTrươngBangXương.Thoạt đầu hai vị hoàng đếBắcTống làTốngHuyTông vàTốngKhâmTôngbịngườiKimđưalênphươngBắcthìTầnCốivàTônTruyền,TrươngThúcDạ,HàTRác,TưMãPhácv.v...cũngđi theo cùnghoàngđếđếnYếnsơn,tiếpđólạibịđưađiVĩchâu.SaukhiTháithượnghoàngnghenóiKhangvươnglênngôilàmhoàngđếthìviếtthưchongườiKimlàKếtHãn,yêucầulậpđồngminhnghịhoà,đểchoTầnCốiphụtráchnhuậnsắc.Thôngquahậubối,TầnCốichuểnbứcthưnàyđếntậntayNiêmHãn.ĐúnglúcKimchủNgôKhấtMạiđemTầnCốitặngchoemtraiôngtalàĐạtLại,đểcùngsửdụng.KhiĐạtLạitấncôngSơnDương,vàotháng11nămKiếnViêmthứtư(1130)TầnCốivàvợlàVươngthịcùngtìnữnôbộccảnhàtừtrongdoanh trại quânđội củaquânKimchiếmđợcchiếc thuyềncủa thuỷquân theo đường thuỷ trở về nơi ở củaTống CaoTôngTriệu Cấu. NgàyBínhNgọhômđó,TầnCốibáikiênTốngCaoTông.CuốingayĐinh,TầnCốiđượcbổnhiệmlàmNamTônglễbộthượngthưvàtiếpnhậntiềnbạcdohoàngđếbantặng. KhiTầnCốitrởvềtriềuđìnhNamTống,ôngtakhoekhoanglàđãgiếtchếttênngườiKimcanhgiữôngta,rồilênthuyềnchạytrốn.ĐạiđasốcáctriềuthầnđềunóirằngTầnCốibịquânKimbắtcùngvớiHàTrác,TônTruyền,TưMãPhác,nênrấtnghingờviệcmộtmìnhTầnCốiquaytrởvề;ngoàira,họcònchorằng,từYếnsơnđếnđátSởcóđến2.800dặm,vượtquaHoàngHàđạihải,lẽnàolạikhôngcóaihỏiđếnTầnCối?LàmsaocóthểdễdàngđểchoôngtagiếtchếttêncanhgiữmàthuậnlợitrốnvềphươngNam?ChodùTầnCốicóbịépbuộcđitheoĐạtLạivàoquânđội,rồingượiKimthả ông ta ra, thì nhất định cũng phải giữ vợ con cùng những người thânthuộccủaôngtalạiđểlàmcontin,làmsaolạicóthểđểchoTầnCốivàvợlàVươngthịcùngtrởvềđược?ĐốimặtvớimọingườiđangcóđủloạinghivấnđốivớiTầnCối,chỉcóhaingườilàtểtướngPhạmTôngDoãn,đồngtri

khumậtviệnLýHồilàngườirấtthânvớiTầnCốilàrasứcdẹpnhữngnghingờcủamọingườiđốivớiTầnCối, ra sứcbảo lãnhchoông ta trướcmặtTốngCaoTông,rasứctántụngTầnCốirấttrungthànhvớiquốcgia.TrướcngàyTầnCối đối đáp vớimọi người,TốngCaoTônghạ lệnh cho ông taphảihộikiếntrướcvớicáctểchấpđại thầncủatriềuđình.Trongcuộchộikiến,trướchếtTầnCốinêuralà:“Nếumuốnchothiênhạđượcbìnhanvôsự, thìKimTốnghai triềuphảihoạchđịnh lãnhđịa củamỗibên,Nam tựNam,BắctựBắc,khôngaicanthiệpvàonhau”.Đồngthờiphảitựkhởithảotrước,rồigiaobứcthưcầuhoàchoĐạtLại.TốngCaoTôngnói:“TầnCôimộcmạcchấtphác, trung thànhhơnmọingười, saukhi trẫmđượcông tađến làmviệc thì vuimừngquáđếnnỗiđêmnằmkhôngngủđược.ChẳngkhácgìnhưđượctincủahaihoàngđếHuy,KhâmvàcủaMẫuhậuvậy,thậtlàcóduyênnêngặpđượcmộtngười tốt”.PhạmTôngDoãnđịnhxếpTầnCối ởKinhDiên,TốngCaoTôngnói: "Hãy cho ông tamột chức thượngthư”.VìthếchonêntriềuđìnhmớibổnhiệmTầnCốilàmlễbộthượngthư.Cònnhữngngườiđicùngông taxuốngphíaNamnhưĐinh tựVươngAnĐạo, PhùngDoNghĩa, Thuỷ Sái cùng những quan lạitham nghị thì đượcnângbậc,thuyềnphuTônTĩnhcũngđượcbổnhiệmlàmthừatínlang.Trướckia,tuytriềuđìnhđãnhiềulầnpháisứgiảsangnướcKim,nhưngchỉlàthếthủthếhoàmàthôi,nhưngđểchuyênmôngiảitrừthùhậnvàcầuhoàvớingườiKimthìchỉđếnthờikỳTầnCốimớithựcsựtiếnhành.ĐạikháiđólàvìtrướchếtlàdoTầnCốiđãkiếnnghịcầuhoàởtrongtriđùđìnhnhàKim,chonênĐạtLạimới cóýđưacảgiađìnhTầnCối trởvề triềuđìnhNamTống. ThánghainămThiệuHưngnguyênniên(1131),TầnCốiđượcbổnhiệm làm tham tri chính sự.Tháng 7 cùng nămPhạmTôngDoãn bị bãimiễn chức tể tướng.Tháng 8TầnCối được phong làmhữu phò xạ, đồngtrungthưmônhạbìnhchươngsựkiêmquảnkhumậtviện.Thángchín,LữDiHạolạiđảmnhiệmchứctểtướnglầnthứhai,TầnCốivàôngcùngnắmatriềuchính,âmmưucướpđoạtquyềnbínhcủaLữDiHạo,chonênôngtachỉthịchođồngđảngkiếnnghịlêntriềuđình:“ChuTuyênvươngtrongxâyngoài phá, cho nên mới có thể làm cho triều đại Chu vương được trunghưng.Ngàynayhaivịtểtướngcũngnênphânchiarõchứcquyềnchianhauquản lýmọiviệc trongngoài”.Thế làLữDiHạo thành lậpĐôđốcphủởTrấngiang.TốngCaoTôngTriệuCấunói:“LữDiHạocóthểchuyênmônphụtráchcôngviệccáclữđoànquânđội,TầnCốicóthểchuyênquảncôngviệc củaTriề đình, có thể giống như thời kỳXuânThuChiếnQuốc,ViệtQuốcđạiphuvănchủngvàPhạmLãiphânquảnchínhvụvậy”.

NămThiệuHưngthứhai(1132),TầnCốitấuthỉnhthànhlậpTuchínhcục,tựmìnhlàđềcử,thamtrichínhsựCùNhữVănvàôngcùngphụtráchTuchínhcục.Chẳngbao lâuTầnCối tiếncửCùNhữVăn làmquanđànhặc,CùNhữVănyêucầuđượctừchức,cácgiánquanthảoluậnnhiềulần,cuốicùngCùNhữVănđượcbãimiễn.GiámsátngựsửLưuNhấtChỉlàđồngđảngcủaTầnCối,ôngnói:“CôngviệcnộitucủaChuTuyênvương,tunhữngcáiđượcgọilàngoàiphávậy.Cũngnhưngàynaybạthưngụctụng,quanlạisaitrừ,côngtrìnhxâydựngđềukhôngphảilànhữngcôngviệccấpbáchcủacôngviệchiệnnay”.ĐồnđiềnlangTăngThốngcũngnóivớiTầnCối:“Chẳngcóviệcgìmàtểtướngkhôngquản,vậycònphảithànhlậpCụctuchínhđểlàmgì?"TầnCốikhôngtiếpthuýkiếncủaLưuNhấtChỉ,TăngThống.TuycóngườimuốnlàmlunglayđịavịcủaTầnCốinênđãđềxuấtviệcphếbỏCụctuchính,LưuNhấtChỉvàkiểmthảoquanLâmĐạiNgạcđềutấubáorằngkhôngthểphếbỏCụctuchínhđược.Tháng7nămđó,LưuNhấtChỉđứngralàmkhởicưlang,cólẽđólàvìôngđãthayđổiquanđiểmmàtrướcđâyôngkiêntrìbảovệ,nhữngngườihiểubiếtđềucườikhảy,chếnhạoôngta. SaukhiLữDiHạo từTrườngGiang trởvề, lậpmưuđảkíchTầnCối,cóngườidạyôngnênđềbạtChuThắngPhilênlàmngườinộitrợ.TốngCaoTôngchiếulệnhChuThắngPhilàmđồngđôđốc.CấpsựtrungHồAnQuốcnói không thể sửdụngChuThắngPhi được.Thế làChuThắngPhiđảmnhiệm thể tuyềnquansứkiêm thịđộc.HồAnQuốcyêucầuđược từchức,TầnCốiđãnhiềulầntấubáogiữHồAnQuốclainhưngkhôngcókếtquả.Chẳngbao lâuLữDiHạo lại lấyHoàngQuiNiên làmđiện trung thịngựsử,lấyLưuPhỉlàmHữutưgián,cólẽchuẩnbịdùngđểbàixíchTầnCối. Thế là Giang Tê, Ngô Biểu Thần, Trình Vũ, Trương Thọ, Hồ ThếTướng, LưuNhất Chỉ, LâmĐãiNgạc, LầuChiêu v.v.. đều bị cách chức,trongđàitỉnhrỗngkhông.NhữngngườinàyđềulàđồngđảngcủaTầnCối.ThoạtđầuTầnCốiâmmưulậtđổquyềnlựccủaLữDiHạo,chonênđãtiếncửmộtlúnhiềuhiềnsĩnổidanhnhưHồAnQuốc,TrươngThọ,TrìnhVũlànhững người đảm nhiệm nhưmngx chức vụ quan trọng và là những quanviên thanh liêm trong triều đình. Lữ Di Hạo xin Tịch Ích chỉ giáo chophươngphápđảkíchTầnCối,Tịchíchtrảlời:“Cứcoihọnhưlàđồngđảngthì có thểđánhđược.Nhưhiệnnay, linhhồnđảngcủaTầnCối làHồAnQuốcđangnắmvữngđạiquyềnởtrungương,cầnphảiđánhđổHồAnQuốctrước“HồAnQuốctrướckiađãtừnghỏiDuTạcvềnhântài.DuTạcliềnnóivớiôngtarằngTầnCốilàmộtngườicótàinăngvàđãsosánhTầnCốivớiTuầnVănNhược.ChonênHồAnQuốcđãcựclựctándươnghiềnnăng

củaTầnCốitrướcmătcácôngnhưTrươngTuấn,TầnCốicũngtângbốcHồAnQuốc.ĐếnlúcnàynhữngngườinhưHồAnQuốccđãbịthảihồi,chẳngbaolâusauTầnCốicũngbịmấtchứctểtướng.KhiTầnCốitrởlạilàmtểtướngđểphảndânhạinướcthìHồAnQuốcđãquađời.ThếlàHoàngQuiNiênbắtđầuđềnghịTầnCốichuyênchủnghịhoàvớiquânKim,ngăncảncácpheđảngphụchồivàpháttriểnđểtựdochuyênquyềnvàđemTầnCốira so sánh với gian thầnVươngMãng vàĐổngTrác triều đình nhàHán.Tháng8nămThiệuHưngthứhai,TầnCôibịcáchchứctểtướng,nhưngvẫnlàhọcsĩđiệnquanvăn,phụtráchcáccôngviệctrongtháibìnhquanởGiangchâu. Trướcđómộtngày,TốngCaoTôngchiếulệnhtrựchọcsĩKỳDaoLễvàocungđốiđáp,đưabảntrìnhbàyhaisáchlượccủaTầnCốichoôngtaxem.TầnCốiđịnhgiaodânchúngHàBắcchonướcKim,giaodânsĩvùngtrung nguyên cho Lưu Dự cai quản. Tống Cao Tông nói: “Tần Cối nói:'NgườimiềnNamquivềmiềnNam,ngườimiềnBắcquivềmiềnBắc.'TrẫmlàngườiphươngBắc, sẽqui thuộcvềđâuđây?TầnCối lạinói: 'Thầnđãtừng làm tướng nhiều tháng, có thể khuyên bảo thiên hạ được', nhưngchođếnngàynayvẫnchưanghenóigì”.KỳDaoLễliềnlấyngayýtứcủahoàngđếviếtvàobảnhuấntừ,tuyêncáotrongngoàitriềuđình,mọingườimớibiếthànhvigian tàcủaTầnCối.CácôngnhưHoàngQuiNiên liên tụckhôngngừngtốcáoTầnCối.ThếlàTốngCaoTôngchiếulệnhbãimiễnchứcvụtểtướngcủaTầnCối,lậpbảngởtriềuđường,biểuthịkhôngsửdụngTầnCốinữa.NămThiệuHưngthứba,cácôngnhưHànTiêuTrụsaukhiđisứsangnướcKimtrởvềtriềuđìnhnhàTống,nhântiệnđãhỏihaisứgiảtriềuđìnhnhàKimlàLýVĩnhThọ,VươngDực trởvề.ChínhquyềnNamTốngyêucầutriềuđìnhnhàKimhãyphóngthíchnhữngngườiTốngmàhọbắtđưalênphươngBắc,sứgiảnướcKimtrảlờihoàntoànđúngnhưnộidungmàtrướckiaTầnCốiđãđềxuấtkiếnnghịvớiTốngCaoTông.NhữngngườicóconmắtnhìnxađềuthấyrõrằngtừlâuTầnCốiđãcóâmmưubímậtcâukết với triều đình nhà Kim, những tai hoạ cùngd hoạn nạn của quốc giakhôngchỉngừnglại[ởđây. NămThiệuHưngthứnăm,saukhiKimchủbănghà,ĐạtLạirasứcchủđộngxinnghịhoà,hainướcTốngKimdầndângnhịhoà.Thánghainămấy,TầnCốiđượcphụchồichứchọcsĩđiệnTưChính,vẫngiữchứcuỷcungtừnhưcũ.Thángsáu,trừnhiệmquanvănđiệnhọcsĩ,Triônchâu.Tháng7nămThiệuHưngthứsáu,TầnCốichuyểnsangtriThiệuHưngphủsự,ítlâusau trừ nhiệm thể tuyền quan sứ kiêm thị độc, vẫn là hành cung lưu thủ;MãnhDữucũnglàlưuthủ,quyềnphóthượngthư,khumậtviệnthamquyết

thứsự.LúcđóTốngCaoTôngđãphátchiếuthưsẽhànhhạnh,TầnCốicxinđượcđitheo,TốngCaoTôngkhôngđồngý.KhiTốngCaoTôngdừnglạiởBìnhGiang,đãchấpthuậnýkiếndohữutướngTrươngTuấntiễncử,đãcjhogọiTầnCốiđến.Tháng12nămThiệuHưngthứsáu,TầnCốivớithânphậnlàthểtuyềnquankiêmthịđộcđinhậmchứcgiảngdiên.ThángGiêngnămThiệuHưngthứbảy,HàTiênsaukhiđisứsangnướcKimtrởvềNam,đemtinTốngHuyTôngvàhoànghậuNinhĐứcbănghà,TốngCaoTôngkhóclócthảmthiết,hạ lệnhphát táng,ngayhômđóbổnhiệmTầnCối làmkhumậtviện sứ,ÂnSốThị làm tể thần,Tháng tư cùngnămđó,VươngLuânphụngmệnhđisứsangnướcKimđểđưaquantàiTốngHuyTôngvề. Tháng9nămThiệuHưngthứbảy(1137),hữutướngTrươngTuấnyêucầuđưỡh từ chức.TốngCaoTônghỏiTrươngTuấn: “Vậyai coó thểthay khanh làm tể tướng?"TrươngTuấn im lặng không trả lời.TốngCaoTông nói: “Để choTần Cối thay khanh làm hữu tướng có được không?"TrươngTuấn trả lời:“Thầnvàông tacùng làmviệc, từ lâuđãbiết rõTầnCốirấtnhamhiểm”.TỗngCaoTôngliềnnói:“VậythìdùngTriệuĐỉnhlàmtể tướng có được không?" Thế là Triệu Đỉnh thay Trương Tuấn làm hữutướng. Quan viên đài gián Giao Chương vu khống Trương Tuấn, TrươngTuấnbịantrítạiLĩnhBiểu..triệuđìnhcùngcácđạithầnđồngsựđãcứutrợTrươngTuấn,cunmgfTrươngThủđếngặpTốngCaoTông,mỗingườiđềunóirấtnhiều,cótớihàngnghìncâu,duychỉcóTầnCốilàkhôngnóimộtlờinào.Thế làTrươngTuấnbịđưađiVĩnh châu.ThoạtđầuTrươngTuấnvàTriệuĐỉnhcóquanhệvớinhaurấttốt,TrươngTuấnlàmtểtướngtrướcđãrasứctiếncửTriệuĐỉnh.Haingườibọnhhọđãtừngngồivớinhauthảoluậnvềnhântài,TrươngTuấnnóirấtnhiềuđiềutốtđẹpvềTầnCối.TriệuĐỉnhthìnói:“NếuconngườiTầnCốimàđạtđượcchíhướngrồithì,nhữngngườinhưchúngtađâysẽngồikhoanhtaybógốimàthôi!"TrươngTuấnkhônglâylàmlạ,chonênđãđềcửTầnCốiTrươngTuấnvàTầnCốilàmviệcvớinhaunênbiếtđượcnhữngâmmưunhamhiểmcuatTầnCối,chonênlầnnàykhông tiếncửTầnCốinữa.DođómàTânCốivôcùngcămphẫnTrươngTuấn,nênđãnóivớiTriệuĐỉnhrằng:“Hoàngđếmuốntriệukiếnôngralàmtể tướng, nhưngTrươngTuấn lại gây khó khăn.TầnCốimuốn kích độngTriệuĐỉnhđểchoTriệuĐỉnhgạtTrươngTuấnrangoài.ở trongkhuimậtviện,TầnCốichỉnghecóTriệuĐỉnh,nhưngbìnhthườngthìTiệuĐỉnhlạirấtghétTầnCối.Từsauviệcnày,TriệuĐỉnhlạiđitintưởngsâusácvàosựxúigiụccủaTầnCối,cuốicùnglạibịTầnCốigạtrangoài.Cuốiđời,TriệuĐỉnhvàTrươngTuấngặplạinhauởPhúcKiến,khiđềcậpđếnchuyệnnày,haingườimớibiếtrằnghồiđócảhaiđềubịTầnCốibánrẻ.

Tháng 3 năm Thiệu Hưng thứ tám, Tần Cối bị Tống Cao Tônggiángchứcxuống làmhữuphòxạ, vấn trung thưmônhạbình chương sựkiêmkhumậtsứ.LạibộthịlangYếnĐônPhuccnétmặtâusầunói:“TướngmạocủaTầnCốiđãlộrõlàmộtgianthần!" Tháng10nămThiệuHưngthứtám(1138),TểChấpđạithầnvàocungbáikiếnTốngCaoTông,mộtmìnhTầnCốiởlại,ôngtanóivớihoàngđế:“Cácquanviênđạithầntrongtriềucứsovairụtcổ,đứngởhaicực,vớinhữngngườinàythìkhôngthểquyếtđoánnhữngviệc lớnquốcgiađạisựvớihọđược,nếuhoàngđếbệhạquyếtđịnhmuốngiảnghoàvớingườiKim,khẩncầubệhạchỉthươngnghịvớimộtmìnhthầnthôi,khôngnênchocácđại thầnkháccandựvào”.TỗngCaoTôngnói: “Trẫmchỉcó tin tưởngvàuyethácchomìnhkhanh”.TầnCốinói:“Thầncũngsợrằngnhưthếkhôngtiện,xinhoàngđếbđjhạhãysuynghĩthêm3ngàynữa,hômkhácthầnxintấu”.3ngàytrôiqua,TầnCốilạimộtmìnhởlạivớihàngđếđểbànchínhsự,TốngCaoTông chủ trươnggiảnghoàvới quânKim,ýnghĩ này càngngày càng được củng cố,TầnCối vẫn sợ không dám quyết định, lại nói:“Thầnsợkhôngtiệnlắm,xinhoàngđếbệhạsuynghĩthêm3ngàynữarồihãyquyếtđịnhđểdễchothầntấubáo”.TốngCaoTôngnói:“Thôithếcũngđược!"3ngàynữa lại trôiqua,TầnCối lạimộtmìnhở lạivớiTốngCaoTôngnhưmấylầntrướcđểnghịsự,ôngtabiếtrõrằngýđịnhgiảnghoàvớingườiKimcủaTốngCaoTônglàkhôngthểlaychuyểnđược,chonênmớirútvănkiệnrađưachoTốngCaoTông,yêucầuhoàngđếquyếtđịnhgiảnghoà cùng triều đình nhàKim, không cho phép quần thần trong triều đìnhđượccandựvàonữa. TriệuĐỉnhkiênquyếtxintừchứctểtướng,TốngCaoTôngliềnlấydanh nghĩa thiếu truyền ra lệnhchoTriệuĐỉnhchuyển sang làm triThiệuHưngphủsự. SaukhiTriệuuĐỉnhbịmiễnchứctểtướng,TầnCốimộtmìnhchấpchínhchuyênquốc,quyết tâmcunmgfquânKimnghịhoà.CáchiềnsĩđạiphutrongtriềuđìnhvìbấthoàvềchínhkiếnvớiTầnCối,nênrađigầnhết.Thế là trungthưxánhânLữBảnTrung, lễbộ thị langTrươngCửuThànhcũngkhôngphùhợpvớiTầnCối, phảmđối việcnghị hoàvới quânKim.TrươngCửuThànhnói:“Từxưađếnnaytôichưabaogiờnghenóiminhlàngườibấtchínhmàlạiđichỉnhngườikhác”.Kếtquả làmchoTầnCốivôcùngcămtứcTrươngCửuThành.ĐiệntrungthịngựsửTrươngGiớiviếttấubáolêntriềuđình,thỉnhcầugiữTriệuĐỉnhlại,vàcònnêura13điềuthiếusóttrongviêcnghịhoàTốngKim.KếtquảTrươngGiớicũngđộcphạmđến

nhữngýcănbảncủaTầnCối.Vìsựbấthoà,VươngThứvàTầnCối,saukhitừHoàiTâytiếnvàokhuđình,trướcsaunhưmột,VươngThứvẫnnóinghịhoàTốngKimlàsai,trướcsauôngđãbiết7lầntấusớphântích,bìnhluận,VươngThứcònnóivớiTầnCối:“ÔngquênrằngkhimiềnĐôngmuốngiữTriệuthị,nhưngtạisaolạiphảicốngchokẻthùkhông?"LúcđóTầnCốivôcùng căm thù những lời nói này củaVươngThứ, cho nên đã kiếm cớ đểgiàngchứcVươngThứ. Khumsật viện biên tu quanHồToàn viết tấu báo lênTống CaoTông,yêucầuhoàngđếchémđầuTầnCốivàVươngLuânđểtạơnthiênhạ.Thếlàcácquanviêntừtrênxuốngdướiởtrongtriềuđìnhxônxaobànluận,dântìnhnhộnnhạo.Đểcứuvãnlấybạicục,TầnCốiđãrataylùngbắtHồToàn,giảiôngtavềChiêuchâu.TrầnCươngTrungdùngdanhthiếpđểchúmừngHồToàn,làmchoTầnCốinổitambành,ápgiảiTrầnCươngTrungvềlạibộ,giángchứcvàđưađilưuđàyởnơixahuyệnAnViễn.Cánchâucó12huyệnấp,huyệnAnviễnởgânkhu rừngnúi,địa thêrshiểm trởcheo leo,bệnhtậtthịnhhành,trongdâncangạnngữcócâu:“LongNam,AnViễncóđimàkhôngcóvề“ýnóilàngườinàođãđếnhaihuyệnLongNam,AnViễnthifchỉcóchếtmàthôi.QuảnhiênTrầnCươngTrungsaukhibịlưuđàyđếnhuyệnAnViễnthìđãchếtởđó.SauđóTầnCốiluônluônđemchuyệnHồToànranói,vớiýđồlàcảnhcáonhữngnhânsĩtrongngoàitriềuđìnhdámphảnđốiôngta.TuynhiênvẫncóhaingườilàhiệuthưlangHứaTriếtvàkhumậtviệnbiêntuTriệuUngtrongcùngmộtngàyđãviếttấubáolêntriềuđình,thừanhậnnhữngýkiếntrướcđâycủaHồToàn,cựclựcphảnđốiTầnCốignhịhoàvớitriềuđìnhnhàKim.TriệuUngcònmuốnđínhchínhtêngọiNamBắchuynhđệ,TầnCốikhôngcócáchnàocóthểkếttộichocácôngnhưTriệuUngđược.TăngKhai bái kiếnTầnCối, nói ngày nay nên thảoluậnxemTốngtriềucócòntồnvonghaykhông,màkhôngnênthảoluậnnócóannguyhaykhông.TầnCốinghexongthìthấtkinhsợhãi,nổigiậnđùngđùngđuổiTangKhairangoài. Ngườimớiđượcbổnhiệmlàmlễbộthị langlàDoãnHườngmộtnìnhviếttấubáolênTốngCaoTôngvàviếtriêngmộtbứcthưnhiêmkhắckhiểntráchTầnCối,thoạtđầuthìTầnCốirấtbực,thếlàDoãnHườngkiênquyếttừchối,khôngchịutiếpthuchứclễbộthịlangmớibổnhiệm.PhụnglễlangPhùngThờiHànhtheoyêucầucủaTốngCaoTôngđếntraođổivềquốcsự,ôngcũngnóirằng,nghịhoàgiữaTốngKimcănbảnkhôngthểtinđược,thậmchícòntríchdẫnnhữngsựkiệnthờikỳHánCaotổLưuBangrađểsosánhvớihànhthếhiệnnay.Tốngaotôngnói:“Trẫmkhôngnhẫntâmnghenhững lờinóinày”.Chaumày lại rồiđứng lên, thế làTầnCốigiángchức

phụnglễ langPhùngThờiHànhxuốnglàmthái thúVạnchâu,chăảngbaolâu lại kết tội cho PhùngThườiHành.Trung thư xá nhânCâuLongNhưUyênnóivớiTầnCói:“Hiệnnaytrongnướctađầyrẫynhữngtàthuyếttạpniệm,tạisaokhôngchọnđàiquanđểđảkích,gạtbỏ,trừkhửhọđi?"ThếlàTầnCốitấuthỉnhTốngCaoTôngbổnhệmCâuLngNhưUyênlàmngựsửtrungthừa,đểchoôngtalàngườiđầutiênđảkíchHồToàn. HaisứgiảcủatriềuđìnhnhàKimlàTrươngThôngCổvàTiêuTriếtphụngmênhKimchủđếnGiangnamchiêudụ,TầnCốiđãhộiđàmvớiTiêuTriết v.v..., đổi têngọi “GiangNam“ở trong chiếu thư của triềuđìnhnhàKim thành “Tống ", đổi chữ “Chiêu dụ “thành chữ “Quốc tín ".HànThếTrungtrướcsauđã4lầnviếtthưcựclựckhuyêngián,trongthưcócâu“KimdĩLưuDựtướngđãi"vàôngcòntrìnhbàynhữngđiểmquantrọngtrongtìnhhình quân sự, ông tỏ lòng tự nguyện ra gánh vác, nhưng triều đìnhNamTốngkhông trả lờiyêucầucủaHànThếTrung.Cácsứgiả triềuđìnhnhàKimnhưTiêuTriếtsaukhiđếnTứchâu,yêucầunhữngnơihọđiqua thìquan lại và thần từ các châu huyện triều đinhf nhà Tống phải có lễ nghinghênhđónhọ.HômđếnLâmAnhọlạiyêucấuTốngCaoTôngphảiđốiđãivớihọnhưlễnghiđónkhách,HànThếTrungnghethấythìrấtphẫnnộ,một lần nữa viết tấu nói: “Bề ngoài ngườiKim lấy danh nghĩa chiêu dụ,nhưngâmmưubêntronglàmuốnhoàngđếbệhạphảiquithuậntriềuđìnhnhàKim.Đâychínhlàthờikhắcthenchốtlàmchochủphảinhục,thầnphảichết.ThầnxintựnguyệnlấycáichếtcủamìnhrađểquyếtchiếnmộtphensốngmáivớiquânKim,nếuchiếnđấuthấtbạithìtriềuđìnhvẫnkịpuỷkhúccầutoàn”.TốngCaoTôngcũngkhôngđồngývớibảntấuthỉnhcủaHànThếTrung.SaukhicácsứgiảnướcKimnhưTiêuTriếttiếnvàobiêngiớiNamTống,tiếpbạnsứPhạmĐồnglạihỏithămtìnhhìnhkhởicưcủachúacôngKimtriều,quândânNamTống thấyhànhvinhụcnhãnhưvậy thì rấtđaukhổrơinướcmắt.KhiTiêuTriếtquabìnhGiang,thúthầnNamTốngHướngTửVũkhôngchịucúichàosứgỉatriềuđìnhnhàKim,viếtthưlêntriềuđìnhkhẩn cầu xin nghỉ hưu. Tiêu Triết,...đến HoàiAn, nói triều đình nhàKimchuẩnbịtrảlạiNamTốngphầnđấtHàNam,vàbansắclệnhđưaTriệuCấulênngôihoàngđế,còn tấtcảnhữngvấnđềkhác thìsaunàyhainướcdầndầnthươngnghịgiảiquyết. Đếnlúcnày,TầnCốiđịnhđểchoTốngCaoTônghànhlễkhúckỷ,TốngCaoTông nói: “Trẫm kế tục cơ nghiệp củaTống thái tổ,Tống tháitông,làmsaocóthểtiếpthusắcphongcủangườiKimđược?"LúcnàycóbavịlàTamngôsưDươngTriếtTrung,GiảiTiềm,HànThếLươngđãđuổikịpvàtiếptụchộikiếnTầnCối,họnóivớiông:“Bênngoàiquândânbàntán

xônxao,mọingườiđềuhếtsứcbấtmãn,ôngthấynhưthếnào?"Saukhihọrađi,họvònbáochocácquanviênđàigián.ThếlàCâuLongNheUyên,LýTuyênnhiều lầnbáikiếnTầnCối, thươngnghịnghi lễnhậnquốc thưcủatriềuđìnhnhàKim.CâuLongNhưUyênnói,saukhitiếpnhậnquốcthưcủatriềuđìnhnhàKimthìcóthểđưahọvàotrongcungcấm,nhưvậyhoàngđếkhônghànhlễkhúckỷthìcóthểxácđịnhcôngviệcnàyrồi.CấpsựtrungLầuChiêucũngđưaramộtcâuchuyệnlàmvídụ“Thiêntửcưtángbanămkhôngphátbiểungônluận“đểcáogiớiTầnCối,thếlàquyếtđịnhkếsáchTầnCốisẽđạidiệnđểtiếpnhậnquốcthưcủatriềuđìnhnhàKim.TốngCaoTôngcũngnghiêmkhắckhiểntráchVươngLuân,VươngLuânbáochosứgiảnướcKimbiết.CácsứgiảnướcKimnghethấyvậythìvôcùngsợhãi,chỉcòncáchlàtuântheomọisựsắpxếpcủaNamTống.TheứelàTốngCaoTôngmệnhlệnhchoTầnCốihộikiênTiêuTriết,TrươngThôngCổtạiquánxávàtiếpnhậnquốcthưcủanướcKim.CácsứgiảnướcKimđịnhbắtcácbáquanNamTôngphảichuẩnvị lễnghiđểnghênh tiếp,TấnCốigọicácquanviêntỉnhlạiănmặctriềuphụcđểđihầu,đưaquốcthưcủanướcKimvàotrongcungcấm.Trướcđómộthôm,NamTốngthôngbáochocácsứgiảnướcKimđến,sẽhoàntrảlạitỉnhHàNamvàcácvùnglãnhthổcủaThiểmTâyđãbịcắtvàchophépđemquantàicủaTốngHuyTôngcùngmẹ,anhemthântộccủaCaoTôngvềnướcmàtrướcđokhôngcóyêucầugìhết.Bởivì thamgiachínhsựcóLýQuang,bình thườngrấtcóuyvọng trong triềuđình, liềnđể choông ta nắmviệcnghị hoàbố cáo chodân chúngbiết vàngăn chặn mọi dư luận trong nhân dân. Tiếp đó Tống Cao Tông lại banthưởngngựtrátchobaviênđạitướng. NămThiẹuHưngthứchín(1139),ngườiKimhoàntrảlạivùngđấtcũcủaHàNam,ThiểmTâychoNamTống.TốngCaoTôngđểchoVươngLuankýbiênbảncủakhumậtviệnsự,chophépđượcnghênhtiếptạiTầncungvàPhụnghoàncung,giaocátđịagiớisứ,lấyíchCôngTálàmphósứ.DoPhánđạiTôngchínhsựSĩNhương,binhbộthịlangTrươngThọbáiyêutTốngtriềutámtoàhoànglăng.TốngCaoTôngnóivớicácđạithầntểchấp:“HàNamvừamớithuhồiđược,cầnphảira lệnhchocácthủthầnphảiđểtâmvỗvềanủinhândân,phảidạydỗhọnghềnôngtang,đểchohọcóthểsốngđượcởtrênmảnhđấtcủahọ,đểchohọtựgiữgìnlấymảnhđấtcủahọ,khôngđượpcdichuyểntàivậtđivềphíaĐôngNam,làmchobênngoàithìbậnrộnmàbêntrongthìrỗngkhông”.TốngCaoTôngtuynghechủtrươngnghịhoàTốngKimcủaTầnCối,nhưngtronglòngvẫnhoàinghitínhlừadốitrítrácủangườiKim,nênvẫnkhôngquêncảnhgiác. NămThiệuHưngthứmười(1140),quảnhiêntriềuđìnhnhàKim

đãxébỏhiệpướcnghịhoàđồngminhKimTống,pháiđạiquânchia làmbốnlộxâmnhậpNamTống.NgộtThuậttiếnvàoĐôngkinh,CátVươngTụtiếnvàoNamkinh,LýThànhđánhchiếmTâykinh,/triệutLyKháttiếnđanhquânVĩnhhưng.ThếlàcácquậnhuyệncủaHàNamtiếptụcbịquânKimchiếmđóng.ThoạtđầuTốngCaoTôngrấthoảnghốt.HạchiếukhiểntráchNgột Thuật. Ngự sử trung thừaVươngThứÔng tấu báo: “Quốc sự hômtrước, lúc đầu không co chủ, sự tình nay đã có biến đổi, cần phải thay tểtướng, người được bổ nhiệm sau nhất định phải là người hiền minh, vàkhôngphảilàngườiđảngkhác,bànđitínhlạimãimàchẳngxácđịnhđược.Xinbệhạhãycảnhgiác”.TốngCaoTôngrấtđồngývớiýkiếncủaVươngThứÔng.TầnCốirasứcdẹpdưluậnquầnchúng,từđầuđênacuốivẫnlấyviệchoàđàmvớiquânKimlàtráchnhiệmcủamình,cònVươngThứÔngnóicâuvôchủnghịlàmuốnbợđỡchoTầnCối.NhưvậylàđịavịcủaTầnCốilạimộtlầnnữaổnđịnhbấtbiếnrồi.19nămchiếmcứđịavịtểtướng,côngluậnkhôngthểnàolaychuyểnđượcđịavịcủaôngta.. Lúcđó,đạitướngNamTốngTriệuTuấnđãđánhchiếmđượcHàochâu,VươngThắngđánhchiếmHảichâu.NhạcPhiđánhchiếmYểnthành,trong tácchiếnđãđánhchoquânKimđạibại, thiếuchútnữa thìbắt sốngđược nguyên soái quânKim làNgộtThuật.TrươngTuấn đắc thắng trongchiếntrậnTrườnggiang,tinchiếnthắngtừcácnơidồndậpđưavề.ThếmàTầnCốilạirasứcyêucầuquânNamTốngluibinhkéovềtậpkếtởKinhđô.Tháng9nămThiệuHưngthứ10(1140)TốngCaoTônghạchiếulệnhchoNhạcPhiphảidẫnquânquayvềHànhtại,đểchoDươngNghiTrungvềđếnTrấnGiang,lệnhchoquangThếquayvềTrìchâu,đểchoLưuKỳrútquânvềTháiBình.QuânđộicủaNhạcPhinhậnđượcchiếuthư,xengựa,cờquạtrốitungrốimù.bảnthânNhạcPhicũngthấtkinhngơngácháhốcmổmra.Thế là các châu, huyệnHoàiNinh, Sát,Trịnh v.v...lại bị quânKim chiếmđóng.VậymàTốngCaoTôngvẫnlấyMinhđườngânphongchoTầnCốilàmTânQuốccông. NămThiệuHưngthứ11(1141)KimNgộtThuậtlạimộtlầnnữatấncôngNamTống,đemquânđichiếmđóngThọXuân,xâmnhậpLưchâu.Các tướng lĩnh Nam Tống như Thiệu Long, Vương Đức, Qquan Sư Cổv.v...liêntiếpchiếnthắng,đánhbạiquânKim.DươngNghiTrungkịchchiếnvớiqânKimởThápCaovàcũngđánhbạiquânđịch.NhưngbỗngnhiênTầnCối lại ra lệnh choDươngNghiTrungvàTrươngTuấn lập tứcphải rutdsquânvềtậpkết.HànThếTrungnhậnđượctinnày,cũngdừngquânởHàochâukhôngtiễnnữa.LưuKỳnhậnđượctintức,liềnbỏThọXuânquayvề.Từđótrởđi,triềuđìnhNamTốngkhôngmộtlầnxuấtbinhđánhquânKim

nữa. Tháng4nămThiệuHưngthứ11(1141),TầnCốidựđịnhthuhồitoànbộbinhquyềncủacáctướngsĩ,cấpsựtrungPhạmĐồnghiếnkếchoTầnCối,TầnCốitiếpthuchủýxấucủaPhạmHồi.ThếlagTầnCốibímậttấubáolênTốngCaoTôngđểchovuatriệutập3vịđạitườngvềbìnhcôngxétthưởng,bổnhiệmHànThếTrung,TrươngTuấnlàmđồngkhumấtsứ,đểchoNhạcPhilàmkhumậtphósứ,đểchotuyênphùtưQuânKhangThuộcởkhumậtviện.Thang6cùngnăm,TầnCốiđượccửsanglàmtảphòxạ,đồngtrungthwmônhạbìnhchươngsự,kiêmkhumậtsứ,tiếnphonglàmKhánhquốccông.Saukhibiênsoạnxongcuốn“TốngHuyTông thực lục",TầnCốiđượcthănglàmThiếubảo,giaphongKýQuốccông.TrướcđóhaiôngMạcTướngvàHànNộphi\ụngmệnhxuấtsứđếnnướcKim,bịgiữởVânchâu.ĐếnlúcnàyNgộtThuậtcóýcầuhoàvớiNamTống,liềnthảhaingườilàMạcTướngvàHànNộra.TầnCối lại tấu thỉnhTốngCaoTôngcửhaingườikhác làLưuQuangViễnvàTàoHuânđi sứsangnướcKim,, lạicửNguỵLươngThần lam thôngvấn sứ.Sauđó chẳngbao lâu,NguỵLươngThầnđitheocácsứgiảnướcKimnhưTiêuNghịv.v...điđếnnghịhoà,haibên thảo luận và quywts đinh lấyHoàiThuỷ làmbiên giới giữa hai nướcTốngKim,yêucầucắthqichâu làĐườngchâuvàTrịnhchâu.TriềuđìnhnhàTốngđãđồngý. Tháng10nămThiệuHưngthứ11(1141)TầnCốivucáohãmhạiNhạcPhi,bắtgiamNhạcPhivàođạingục.TầnCốicửgiánquanVạnHầuTiếtrađịnhtộiNgạcPhi.TrươngTuấncũngvucáomộtcựutướngcủaNhạcPhilàTrươngHiếnmưuphản.ThếlàNhạcPhivàcontrailàNhạcVânđềubịbắt,bịgiảiđếnđạilýtự.TầnCốiralệnhchongựsửtrungthừaHàThọ,dfdạilýkhanhChuTamVịthẩmvấnhọ.Thang11cùngnămấy,LýQuangbi giáng chức đi Thằng châu, PhạmĐồng bị bãimiễn tham tri chính sự.PhạmĐồng tuy dựa vàoTầnCối, chủ trươngTốngKimnghị hoà, nhưngôngđơnđộctấubáosựviệc,chonênTầnCốicũngrấtoánhậnPhạmĐồng.Tháng12nămấy(1142)TầnCốigiếthạiNhạcPhi. TầnCối kiếm cớ làNhạc Phi nhiều lần phê phán nghị hoàTốngKim làmột sai lầm, vả lại trước kiaNhạcPhi đã từng tấu thỉnh chế địnhnhững quốc sách cơ bản. Những ý kiến này hoàn toàn trái ngược với tưtưởngcủaTầnCối,chonênTầnCốinhấtđịnhtìmmọicáchđểgiếthạiNhạcPhi.HaiôngHàThọ,ChuTamVị,lúcđầukhimớithẩmvấnNhạcPhi,mộtthờigiandàivẫnkhôngthểđịnhtộichochaconNhạcPhiđược.ThếlàTầnCối thayVạnHầuTiết vàomới hoàn thànhđược.BọnTầnCối vukhống

NhạcPhitrướcđâyđãtừngnóirằng:“ÔngtavàTốngtháitổđềuchấpnhậnphù tiết ở tuổi 30 ".Đó là những lời chỉ tríchhoàngđế, cònnữa, saukhiNhạcPhitiếpnhậnchiếuthưmàkhôngđicứuHoàiTây,làđãphạmtrọngtội,thếlà?TốngCaoTôngbanchếtchoNhạcPhiởtrongngục.ContraicủaNhạcPhi làNhạcVânvàbộ tướng củaông ta làTrươngHiến, hai ngườicungbịxửtửởngoàichợ.CáichếtđốivớinhữngngườinhưchaconNhạcPhi,ngườingười trongthiênhạaicũngkêuoanchohọ.BấtcứngườinàonghethấytinNhạcPhibịhạiđềukhôngthểcầmđượcnướcmắt.CáichếtcủaNhạcPhi,trongđóTrươngTuấnđãcóvaitròrấtlớn,tìnhhìnhcụthểcóthểđọctrongcuốn“Tốngsử.NHạcPhitruyện". TăngHanh,ngườiĐàichâuđãtặngTầnCốibàithơtrongđóđãgọiôngtalà“Thánhtướng".Tấtcảnhữngngườiviếtsách,làmthơtặngTầnCốiđềunóicáchiềnnhânthờicổđạinhưCao,Quĩ,Tắc,Khiếtv.v..khôngthểnàosobìđượcvớiTầnCối.TầnCốiđángđượcgọilà“NguyênThánh".TầnCối tấu thỉnhkiểmtravàcấmchỉmọidãsử trongnước.TầnCốicũngcửconnuôi củaông ta làTầnHỉ làmbĩ thư thiếugiám,phụ tráchbiên soạnQuốctriềuchínhsử,viếtcuốn"NhậtLịch“từthờiKiếnViêmnguyênniênchođếnnămThiệuHưngthứ12(1142)gồm590quyển.DoviệctháihậutừmiềnBắc trởvề,chínhbản thânTầnHỉđãca tụngcôngđứccủaTầnCốigồm khoảng hơn 2000 chữ và để cho trước tác quanVươngDươngAnh,ChuChấpKiệtđềtặng,nhữngngườinàyđềuđượcthăngquantiếnchức. TừsaungàyTầnCốilamtểttướnglànnthứhai,tấtcảnhữngbàicóđềcậpđếnvịêcTầnCốibịgiángchứchồilàmtểtướnglầnthứnhấtvàtấtcảnhững tư liệu có liên quan đến chiếu thư chương tấu đều bị bọnTầnCốicôngnhiêngạtbỏhoặc sửađổihẳnđi,Nhật lịch,những sựkiệnchính trịthờisựbịmấtrấtnhiều,từđóvềsautâtacảnhữngghichếpđềudoTầnHỉchấp bút, trong đo chẳng hề có thế nào là công là tội, là phải là trái nữa.Tháng10mùađôngnămThiệuHưng thứ14 (1144 )Hữu chínhngônHàNhược đã chỉ trích những trước tác của Trình Di, Trương Tải để lại đềulànhững cuốn sách sai sự thật, kiến nghị tuyệt đối cấm chỉ lưu hành, cácnhânsĩtrongtriềuđìnhkhôngaisámnóilàhọsai. NămThiệuHưngthứ15(1145)TầnHỉđượcbổnhiệmlàmHànlâm jock sĩ kiêm thị dfdộc.Tháng 4TốngCaoTông phong tặngTầnCốiGiápđẳng,coilàngườicủaGiáophườnglạcđạo,tặngchoôngnàolàvàngbạc,nàolàgấmvóc,ngườihầu.Tháng6cùngnăm,TốngCaoTôngthântựđếntậnơhủđệcủaTầnCối,vợTầnCối,contrai,congáivàcháuTầnCốiđềuđượcbanthưởng.TrướckiaTầnCốiđãtừngcấmchỉnhândânkhông

đượcbiênsoạn lịchsửcánhân,đến thang7nămnay,TầnCối lạimột lầnnữatrìnhbàyvớiTốngCaoTôngchocácnhânsĩbiênsoạndãsửcóhạichonhữngđạolýlớncủaquốcgia,khôngcólợichonềnthốngtrịcủađấtnước.LúcđóTưMãCựcliềnnói“LaiThuỷkỷvăn“khôngphảilàcuốnsáchdotằngtổTưMãQuangviết,saunàygiathuộccủaLýQuangcũngđemhơnmộtvạncuốnsáchdoLýQuangđãthuthậpvàlưutrữđượccómộtsốđãbịcháyxém.ThángGiêngnămsau(1146),TầnCốixâymiếuởtrongnhà,đếntháng3,TốngCaoTôngtặngchoôngđồtếlễ.MộtvịtướngmànhậnđồtếlễcủahoàngđếtặngmơicchỉbắtđầutừTầnCối. Nằm Thiệu Hưng thứ 17 (1147 ), Tần Cối được phong làm ÍchQuốc công.NămThiệuHưng thứ l9 (1149 )TôngCaoTông ra lệnh chongườivẽhìnhTầnCối,vàtựtayviếtlờiđềtặng. ThángGiêngnămThiệuHưngthứ29(1150)khiTầnCốivàotriềubáikiếnhoàngđế,điệntưtiểuhiệuThiToànđãhànhthíchTầnCối,nhưngôngtalạikhôngđâmtrúng.KếtquảThiToànliềnbịTầnCốigiếtchếtngayvàđembêungoàichợ.Từđótrởđi,mỗilânđirangoài,TầnCốiđềuđemtheo50binhsĩ,ngườinàocũngváctrườngđĩnhđểhộvệ. LúcnàybệnhcủaTầnCối càngngàycàng trầm trọng,TốngCaoTông cho phép ông ta khi vào triều họp được đi kiệu do hai người cháukhiêngđivàovàkhôngphảihànhlễ.NămThiệuHưngthứ21(1151),triềutánlangVươngDươngAnhviếtthưtiếncửcontrai(connuôi)TầnCốilàTầnHỉlàmtểtướng,TầnCốitấuthỉnhđểVươngDươngAnhlàmtriTháichâu. NămThiệuHưngthứ25(1155)TốngCaoTôngđếntậnnhàTầnCốithămbệnhtìnhcủaông.TầnCốikhôngnóimộtlờinào,chỉkhócsướtmướt.TầnHỉtấuthỉnhhoàngđếbốtríngườithaythếchaônglàmtểtướng,TốngCaoTôngtrả lời:“Việcnàykhanhkhôngnênthamdự”.Thế làTốngCaoTôngralệnhchoquyềntrựchọcsĩviệnThầmHưTrungdựthảochiếuthưchochaconTầnCốinghỉhưu.TầnHỉcòncửcontraicủaôngtalàTầnHuyênvàLâmNhấtPhi,TrịnhNamcùngđingayđêmhômđóđếngặpđàigiánquanviênnhưcácôngTừHỉ,TrươngPhùv.v...,mưucầuhọthaymặtthỉnhcầuTốngCaoTôngbổnhiệmôngta làmtểtướng.NgàyBínhThân,TốngCaoTôngchiếulệnhgiaphongTầnCốilàmKiệnKhangquậnvương,tiếnphongTầnHỉ làmThiếusư,và lệnhchohọvềnghỉhưu,TầnHuyên,TầnKhamcùngđềcửGiangchâuTháibinhHưngQuốccung.Ngayđêmhôm đó, Tần Cối ốm chết, thọ 66 tuổi. Sau đó được truy tặng làm.thânvương,Thuỵviết"TrungHiến"

TầnCốihailầnchiếmcứquyềnvịtểtướng,trướcsaulàmđến19năm.Ôngtaoéphoàngđế, tâmđịabấtchính,đềnghịnghịhoàvớingườiKim, chuyênquyền, độcđoán, vongơnbội nghĩa.Cómột thời, các trungthần,lươngtướngnhàTống,bịTầnCốisáthạivôcuìngtận.Tátcảnhữngkẻtiểu nhân vô lương tâm thi tiếp tục đượcTầnCối trọng dụng.Bòn chúngtranhgiànhđánhđấmlẫnnhau,vukhốngnhữngđạithầnlươngthiện,trướcmặtTầnCốithìnịnhhóttângcônglĩnhthưởng.BọnTầnCốitìmmọicáchđểhãmhạinhũnghiềnnhânchísĩ,chodùhọcháwngrcótộitìnhgì,nhưngchỉhọkhôngchịuquịluỵmàlạiđichỉtrích,oántrách,lậpđảngmuadanh,thậmchícòndámkếttộibọnchúngnữa.Nếuaitruycứuvănchươngthưtấucủangườikhác,đềudobảnthânTầnCốitựmìnhtrựctiếpthaotúng,xuyêntạc.Tấtcảnhữngngườicóhiểubiếtđềunói rằng:“Đâylànétbútcuả lãoTầnCốiđâymà!"Cònbọndòlalénlútchúngbímậtcàiđặtkhắpcáchangcùngngõhẻmtrongkinh thành.Hễcóqiđụngđếnchuyệnnhànước,TầnCốilậptứcchobắtđingay,cốghépchocáitộigìđóđểbứchạihọ.NgoàiraTầnCốicònbímậtcâukếtvớicácnộithịtrongcungđìnhvàysưVươngKếTiên,yêucầuhọlưuývàquansátmọiđộngtĩnhcủaTốngCaoTông.MọiviệcquốcgiađạisựkhôngcóviệcnàocóthểđếntayTốngCaoTôngđược.MãichođếnsaukhiTầnCốiốmchết,TốngCaoTôngmớiđược tiếpxúcchuyệntròcùngvớinhânsĩ. Tuyểntự“Tốngsử" Quyển473

TRƯƠNGTRỌNGKHA

TrươngTrọngKhacótênlónglàTácNgưuNhi,làconngườigiantếtriềuđạinhàKim,hoạtđộngchủyếutrongthờikỳthốngtrịcủaKimHảiLăngVươngNguyênNhanLượng.TrươngTrọngKhanguyênlàmộtdânvôlại trongmộtxómnhỏcủathànhthịbìnhthường,nhưngcũnglàmộtnghệnhân.HồinhỏTrươngTrọngKhalấynghềkểchuyệnsáchvàbiểudiễntạphílàmnghềmưusinh.SaukhiKimHảiLongvươngNguyênNhanLượngphát hiện ra vị thuyết sách này thì cho gọi anh ta đến biểu diễn bên cạnhmìnhđểmuavui trongnhữnglúcbìnhthường.TừđótrởđiTrươngTrọngKhalợidụngtàinghệbiểudiễncủamìnhvàvớinhữngmánhkhoéxảotrá,tháiđộnịnhbợđể làmvừa lòngHảiLăngvươngNguyênNhanLượng,đểtranhthủsựtínnhiệmcủaôngchủ./vìthếchonênHảiLăngVươngNguyênNhanLượngđãtínnhiệm,trọngdụngôngta.Đêmhôm9tháng12nămKimHiTôngHoàngThốngthứ9(1149)HảiLăngVươngNguyênNhanLượngbẳta gọn bọn chính biếnansau khi giết chết Kim Hi Tông Nguyên NhanĐàm,TrươngTrọngKhaliềnđượcbổnhiệmlàmBíthưlqngcủatriềuđìnhnhàKim.Trongtriềuđình,TrươngTrọngKhavôcùnggiảohoạt,chúaKimNguyênNhanLượngvàcác thứphigiandâmuế loạn,TrươngTrọngKhakhôngnhữngkhôngcangián,tráilạicònhoannghênhcungphụngvàdụdỗchúaKimphátđộngcuộctiếncôngvầphíaNamTống. SaunàyTrươngTrọngKhađượcNguyênNhanLượngđềbạtlàmBíthưthừa,ròichuyểnlámthiếugiám.Tropngthờigiannày,cómộthồituyôngtabịgiángchức,nhưngrồilạiđượctrọngdụng.NămChínhLongthứhai,TrươngTrọngKhađảmnhiệmchứctảgiánnghịđạiphucủatriềuđìnhnhàKim,phụtráchgiámtukhởicưtrú.NămKimChínhLongthứtư(1159)Trương Trọng Kha qua đời. Từ đó trở đi cjuyên biên soạn ván chương,chúng ta có thể xem một số bình luận và một số điều “quan tâm “củaNguyênNhanLượngđốivớitêngiantướngTầnCốicủaNamTống.Vềmộtkhíacạnhkhác,điềunàycũngphảnánh rằngTầnCốiđãchiụi sựchỉhuycủaquânKim,mộthànhvivôcùngnhụcnhãbánnướccầuvinhcủaTầnCối. *** TrươngTrọngKhathuởnhỏtênlàTrâucon,làmộttênvôlạitrongmộtngõphố,lấyviệcchuyênđikểchuyệntruyềnkỳtiểuthuyết,đóngvaihềkểchuyệnkhôihàiđểmưusinh.HảiLăngvươngNguyênNhanLượnggọi

anhtađếnbênmìnhđểlàmvaihểchoôngmuavui.KhiHảiLăngVươngđượcphonglàmKỳquốcvương, lấyTrươngTrọngKhalàmthưbiểu,mãichođếnkhiHảiLăngVươngđoạtquyềntướcvị,TrươngTrọngKhađượccửlàmBíthưlang. Hải Lăng Vương đã từng rất cợt nhả với các phi tần trước mặtTrươngTrọngKha.TrươngTrọngKha chết lặng người đimà không dámnhìn.HảiLăngVươngcũngđãtừngbắtTrươngTrọngKhacởitrầntruồngđểchocácphitầnnhìn.Cómộtsốcácthịthầnthỉnhthoảngcũngbịralệnhcởihếtquầnáo,mìnhtrầnnhưnhộng,ngaycảcácđồđơntrinhcũngkhôngđượcloạitrừ.BinhbộthịlangHoànNhanPhổLiên,đạihưngthiếudoãnLýHanhv.v...bịxửphạtvìtộithamô,cờbạclạiđượcHảiLăngVươngbốtrívàonhữngvịtrírấtquantrọng.NghệLinhƯKhánhnhiquancưngũphẩm.VươngChiChương, gia nô củahọĐại cũng làmBí thư lang.VươngChiChươngmuachâubáuởnơixaxôihẻolánh,chínhmắtHảiLăngVươngnomthấycũngkhôngcho làông takhinhmạn.gianôcủaĐườngGiaBiệnvàThượngHoàÔđem theogianôcủagiađình làCátÔn,CátLỗđếncũngđược cử làm túc vệ, cómột số ngườimaymắn thậm chí còn lên cả chứcquannhấtphẩm.TừĐườngBật,sứgiảtriềuđìnhnhàTốngđếnchúmừngHảiLăngVươngNguyênNhanLượnglênngôi.KhiTừĐườngBậtdựđịnhtrởvề triềuđìnhnhàTống,HảiLăngVươngđemngaychuỗingọc thườngmangởtrongngườiratặngchohoàngđếtriềuđìnhnhàTốngvàđềnghịTừĐườngBậttrởvềtâuvớiTốngtriêufhoàngđếrằng:“Chuỗingọcnàylàvậtmàphụthâncủakhanhthườngsửdụng.Giờđâyđemtặngnóchohoàngđếvớimục đích là để cho ái khanh nhìn thấy chuỗi ngọc thì như nhìn thấychínhphụthâncủakhanhvậy,khanhkhôngđượcquêntâmýnàycủatrẫm”.Sau khi sứ giả triều Tống trở về, Trương Trọgn Kha nói với Hải LăngVương: “Chuỗingọcnày làbảovật rất quí hiếm trên thếgiớimà lại đemtặngnóchotriềuTốngthậtlàrấtđángtiếc”.HảiLăngVươngtrảlời:“Đấtđai vùngGiangNam, nhất định sẽ cómột ngày nào đó nó là sở hữu củatrẫm;lầnnàychẳngquachỉlàcấtchuỗingọcnàyởngoàiphủmàthôi”.Từsựkiệnnàycó thể thấyHảiLăngVươngcóýđồ tấncôngGiangNamtừ lâurồi. Ítlâusau,TrươngTrọngKhađượcđềbạtlàmBíthưthừa,rồilàmthiếugiám.ThờikỳđótriềuđìnhnhàKimđangxâydựngcungthấtởYếnKinh.NhữngcơquanhữuquantrưngthugỗởtrongcácvườnTrấnđịnhphủđàm. Nhân cơ hội đó Trương Trọng Kha khuyên ngăn không nên lấy gỗtrong vườn Đàm vì không dùng được, Hải Lăng Vương cho rằng ssở dĩTRươngTrọngKhanóinhưvậy làdongườikhácxúibẩy, liềncáchchức

quancủaTrươngTrọngKha.ÍtlâusauHảiLăngVươnglạibổnhiệmTrươngTrọngKhalàmthiếugiám.HảiLăngVươngđidungoạnsănbắnởnúiĐồNhĩ,trúởĐạcngoã,dùngrượutướixuốngđấtđểtếlễtrờixanh,nóivớicácquầnthần:“Hồicònnhỏtrẫmhọccưỡingựabắncung,luôntâmniệm:'Nếucómộtngàynàođótađạiphúquí,tasẽgácmộtchiếctênlênphíasaucổng.'Chờkhibắnmũi tênra,quảnhiêncómộtmũi tênđãxuyênsangphíasaucổng.SaunàykhitalàmlưuthủởTrungkinh,tađãtừngsănbắnởnơiđây,tacũngđã từngcầunguyện rằng:“Nếusaunày ta trở thànhhoàngđế, thìtrongvòng100bước taphảibắnđược3conhươu.Nếunhưchỉ làmcôngtướng,thìchỉcóthểbắnđượcmộtconhươu.'màthôi.Vìthếchonêntrongvòngkhôngđầy100bướctaliêntiếpbắnđược3conhươu.Ngoàiratal;ạicầunguyệnrằng:'Nếuthốngnhấtđượctoànquốcthìphảibắtđượcmộtconhươuthậtto.'.Vàquảthậttalạibắnđượcmộtconhươurõto.ViệcnàytrẫmđãtừngnóivớiTiêuDụ.Hômnaytrẫmlạiđếnđịaphươngnày,chonênphảicúng tế trời xanh”.HảiLăngVươngdựđịnh trong lòng là sẽ đánh chiếmGiangNam,chonêntrướcđóđãbốtríđầyđủcáthungđếnbáochotoànthểquầnthầntrongtriềubiết.Vì thếchonênlầnnàoTrươngTrọngKhacũngnắmbắt được ý đồ củaHảiLăngVương trước, dẫn đường choHảiLăngVươngđemquânđitấncôngGiangNam. ThángGiêng nămChinhNguyên thứ hai, nhân ngàyTết nguyênđán,Tống triều cử sứ thầnThi Cự vảo triều bái kiếnKim chiu,HảiLăngVươngchỉthịchoTảTuyênHuysứKínhTưHuânhỏiThiCựngườiTốngrằng:“TriềuđìnhnhàTốngtuyểnnhânsĩvàonhữngkhoanào?"ThiCựtrảlờirằng:“TriềuđìnhnhàTốngtuyểnnhânsĩvàocáckhoanhưthơphú,kinhnghĩa,sáchluậnkiêmhànhđẳngkhoav.v...”.Kimchủlạihỏi:“TầnCốihiệnnayđảmnhiệmchứcquangì?Nămnayôngtabaonhiêutuổi?"ThiCựlạitrảlời:“TầnCốihiệnnayđảmnhiệmchứcvụthượngthưtáphòxạ, trungthưmônhạbìnhchươngsự,tuổiđã65”.HảiLăngVươnglạinóivớiôngta:“QuảnhânnghenóiTầnCốilàconngườirấtthôngminhhiềnhậu,chonênmuốnbiếtýkiếncủaNgàivềtìnhhìnhôngấy." NămChínhLong thứ hai (1157 ),TrươngTrọngKha đảmnhiệmchứctảgiánnghịđạiphu,ohụtráchviệcxâydựngnơicưtrúcủahoàngđế,nhưngchỉđượchưởngbổnglộccủachứcquangiánnghịđạiphu,màkhôngdámnóigì.ThángGiêngnămChínhLong thứba,Tống triềuHàchínhsứTônĐạoPhuđếntừbiệtKimchủ,HảiLăngVươngđểchotảtuyênhuysứKínhTưHuânnóivớiTônĐạoPhurằng:“Saukhitrởvề,ngàihãynóivớihoàngđếcủangàirằng,TốngtriềuthịphụngnưỡcKimtarấtkhôngtrungthành,nay lược cửhai sựkiệnđể chứngminh:nhândânnướcTốngchạy

sangđịaphậnnướcKim,cácquanviênbiênphòngcủatađềuđưaghọtrảvề; Nhưng bọn phản loạn nước Kim chạy sang địa phận nước Tống, cácngànhcó liênquancủa tađềnghịTốngTriều trảvề, cácngười thường từchốikhôngthả,đó làđiều thứnhất.Cácngườicònmuangựaởvùngbiêncương,tiếnhànhchuẩnbịchiếntranh,đólàđiềuthứhai.Nhưngmuangựarồiphảichởkhicóngườiđếnmớidùng.Nếungườicũngkhôngcóthìdùnghàng trămvạnconngựa, liệucó lợigì?LiệunướcđạiKimtacócầnphảitiếnhànhđềphòngcácngườihaykhông?!Huốnghồtalạikhôngmuốntấncôngđấtnướccácngười,nếuquảthậtmuốnđánhchiếmnướccácngườithìcũngchẳngcágìlàkhókhăncả.Tanghenói,thunhậnbọnphảnloạnngườiKim,lénlútmualừangựađềudoviêntháiuýhọDươngcủacácngườilàm.Thôngquacác tùbinh, ta tìmhiểuđượcrằnghắn làmộtconngườichẳngđánggiagìđâu”.RồilạihỏitiếpTônĐạoPhu:“NghenóiTầnCốiđãchếtrồi,khôngbiétcóthậthaykhông?"TônĐạoPhutrảlời:“ĐúnglàTầnCốiđãchếtrồithật.Làmộtbồithần,chínhtôilàngườiđượcTầnCốitiếncử”.HảiLăngVươnglạihỏi:“GầnđâynướccácNgáihànhsự,cóđiểmkhôngthậtgiốngnhư thờikỳTầnCốichấpchính, tạisao lạinhưvậy?"TônĐạoPhu trả lời:“Xinchophứp tôisaukhi trả lời,xxinđemnhữngsựviệcmàngàihỏitấuminhlênhoàngđếTốngtriều”.LúcđóHảiLăngVươngmuốnđạitấncôngTốngtriều,chonênôngtađãvinvàocớhaisựkiệnlàviệcbốtrísẵnviệctriềuđìnhnhàTốngthunạpnhữngquânphảnloạnvàmuatrộmnhững conngựavànhững sựkiệnkhácđểnói chuyệnvới các sứgiả củatriềuTống. HảiLăngVươngchogọiTrươngTrọngKha,hữuphụkhuyếtMãKhâm,hiệuthưlangĐiềnDữTín,trựctrưởngVũThấtđếnđiệnthịđểtraođổi.HảiLăngVươngvàTrươngTrọngKhathảơluậnvề“Hánthư",ôngnóivớiTrươngTrọngKha:“VùngbiêngiớicủatriềuđìnhnhàHánchẳngquacũngchỉdàiđộ7-8nghìndặm,ngàynayđiệntíchlãnhthổnướctacóđếnvạndặm,cóthểgọilàmộtnướclớn”.TrươngTrọngKhatrảlời:“Bảntriềutuy biên cươngmênhmông, song thiên hạ có những4 quân chủ,NamcóTốngtriều,ĐôngcóCaoLệ,TâycóTâyhạ.Nếunhưcóthểthốngnhấttấtcảlại,mớiđượccoilàmộtđạiquốcthựcsự”.HảiLăngVươnghỏiôngta:“Thếthìdùngtộidanhgìđểmàthảophạthọđược?"TrươngTrọngKhatrảlời:“ThầnnghenóiTốngtriềuthumuangựa,chỉnhtuquângiới,chiêunạpnhữngphầntửphảnloạnSơnđông,nhưvậychẳnglẽkhôngthểcấuthànhtộidanhhaysao?"HảiLăngVươngphấnkhởinói:“TrướcđâyLươngSơđãtừngnóivớiquảnhân:TriềuTốngcónàngLưuQuíPhi,tưchấttuyệtmỹ,làhoakhôicủathuộcđịa,TâyThicủanướcNgôcònthuaxabàta.Nếungày

naymàđemquânđidiệtnhàTống,cóthểlàlàmchơiănthật.Đóchẳngphảilàcâutụcngữđãnói“nhấtcửlưỡngtiện“đósao.VùngGiangNamnghênóinướctaphátbinhNamhạ,tấtnhiênlàhọphảicaochạyxabay”.MãKhâmvàĐiềnDưTínđềunóivớiHảiLăngvương:“Hảiđảo,ManViệtvàtôiđềubiếtđường,họchạyđiđaumớiđượcchứ?"MãKhâmlạinói:“ThờigiantôiởtriềuđìnhnhàTốngđãtừngsoáilĩnhquânđộiđichinhphạtbạoloạn,chonên tôi biết tình hình các con đường”.Hải Lăng vương nói vớiVũThất:“Ngàicódámxuấttrậnkhông?"Ôngtatrảlời:“Ngàiđốivớihạthầnânáiđãrất lâurồi.Tôinguyệnhysinh,dùcóchếtcũngkhông trốn tránh”.HảiLăngVươngnói:“ÔngphỏngđoánTốngtriềucódámxuấtbinhchốnglạiquântakhông?Nếuhọxuấtbinhchốnglạiquânta,thìôngcódámtửchiếnvớiquânthùkhông?"MãilâusauVũThấtmớidámậmừtrảlời:“Tôituynhunhượcvônăng,nhưngnhấtđịnhsẽquyếtsốngmáicùngvớihọ”.HảiLăngVương lạihỏi: “Thế thìquânTốngcó thể tiếnquânđếnđịaphươngnào?"Ôngtatrảlời:“ChẳngquaquânTốngchỉxuấtbinhđếnHoàithuỷmàthôi."Hải Lăng vương nói: “Nếu nói như vậy thì ông trời đã ban cho tarồi."VậymàHảiLăngvươnglạinói:“TqcửbinhđitiêudiệtquânTống,lâulắmcũngkhôngquáhai,banăm.SauđóthìđánhchiếmhainướcCaoLệ,TâyHạ.Saukhi thốngnhất toàn thiênhạ, ta sẽbình côngban tước, khenthưởngtướngsĩ,bọnhọnhấtđịnhsẽquênhếtmệtmỏi." Tháng3nămChínhLongthưatư(1159)TrươngTrọngKhaquađời. Một ngảy trước khi mùa đông đến. trong một cơn mộng Hải LăngVươngnhìnthấyTrươngTrọngKhađếnxinrượuuống.SaukhiHảiLăngVươngtỉnhdậy,thởdàirấtlâu.ThếlàHảiLăngVươngpháisứgiảđếnphầnmộTrươngTrọngKhatếlễ. Tuyểntự“Kimsử“ Quyển129

GIẢTỰĐẠO

GiảTựĐạo,tựlàSưHiến,ngườiĐàichâu,làcontraiGiảThiệp,mộtquanlạitrongtriềuđìnhNamTống.Thờinhỏ,GiảTựĐạolàmộtthanhniênchánnản,rongchơicờbạc,khôngcónghềnghiệpgì.NhờcómốiquanhệcủachalàGiảThiệpvớiÂmPhụnênđãđượclàmquancoikhoởtyGiahưng.NgườichịcủaGiảTựĐạođượctuyểnvàohoàngcung,đượcTốngLýTôngyêumến,đượcsắcphonglàmQuíphi.GiảTựĐạođượcgọivàocunglàmviệc.ởtrongcungGiảQuíPhiđưabátnướcthuốcchoGiảTựĐạo.ThếlàGiảTựĐạođượcđềbạt làmthái thường thừavàquânkhígiám.TừđóGiảTựĐạocàngdựavàosựmếnmộcủahoàngđế,hànhvibấtliêm,ngàynàocũngtựdoravàokỹviện,cókhinửađêmvẫndongchơivớibọnkỹnữtrênhồ,lưuluyếnkhôngmuốnvềnhà.TốngLýTôngđãtừngđứngtrêncaongắmcảnhbanđêm,nhìnthấyxaxatrênmặtTâyhồthấpthoángsángánhđèn,khôngnhưnhữngngàythường,hoàngđếnóivớinhữngnhânviênthịtùngxungquanh:"Nơikiacóphải làGiảTựĐạođangdu lạcđókhông?"HômsautìmhiểuquảnhiênđúnglàđêmquaGiảTựĐạođãdulạctrênhồ.TốngLýTôngliềnralệnhchokinhdoãnSửThạchChicảnhcáoôngta.SửThạchChi nói: “GiảTựĐạo tuy có tính khí trẻ con thật, nhưng tài năngcủânhtathìcóthểtrọngdụngđược”.ChẳngbaolâuGiảTựĐạođượccửđitriphongchâu. NămThuầnHựu nguyên niên (1241 ),GiảTựĐạo được chuyểnsanglàmTổnglãnhHồQuảng.NămThuầnHựuthứba(1243),đượcthănglàmhộbộthị lang.NằmThuầnHựuthứnăm(1245),vớidanhnghĩaBảochươngcác trựchọc sĩ,GiảTựĐạođảmnhiệmchứcDuyêngiangchế tríphósứ,triGiangchâukiêmanphùsứlộGiangTây.Trongvòngmộtnăm,GiảTựĐạolạiđổiđilàmKinhhổchếtrísứ,kiêmtrigianglăngphủ,điềuđộthưởngphạt,GiảTựĐạocóthểcăncứtìnhhìnhmàtuỳnghi thihành.NămThuầnHựuthứchín,GiảTựĐạođượcphongbảovăncáchọcsĩ,Kinhhồanphùchếtríđạisứ.NămThuầnHựuthứmười(1254),GiảTựĐạolạivớidanhnghĩaDoanminhdiệnhọcsĩchuyểnsanghaitrấnlưỡngHoài,nămđóGiảTựĐạomớicóhơn30tuổi. NămBảoHựuthứhai(1254),GiảTựĐạođượctriềuđìnhcửlàmđồng tri khumật viện sự,Khai quốc công quậnLâmHải, uy quyền ngàycàng cường thịnh.Các quan viên đài gián đã từng bình luận về hai vị bộtướng của ông, ông liền xin đi.TônTửTúmới được bổ nhiệm làmHoài

đôngtổnglãnh,ngườingoàibỗngnhiêntruyềntinnhaurằngGiảTựĐạođãbímậttấubáokhôngthểđểchoTônTửTúrađiđược,thừatướngĐồngQuítronglòngvôcúngsợhãi,xinTônTửTútạmthờiởlạiđừngrađi,TốngLýTông cho rằng khôngcó việc như vậy, NhưngĐồngQuì trước sau khôngdámcửTônTửTúđi,màthayvàođó,cửLụcHáchlàngườirấtthânvớiGiảTựĐạođithayTônTửTú,ôngtacũngrấtsợGiảTựĐạokhôngkémgìTônTửTú.NămBảoHựuthứnăm(1257)GiảTsjĐạođượccửlàmtrikhumấtviệnsự.NămThuầnHựu thứsáu (1258 )GiảTựĐạo lạiđượcđổi thànhlưỡngHoàiTuyênphùđaisứ. NămKhaiKhánh sơniên ( 1259 )NguyênHiếnTônghoàngđếMôngCathânchinhcầmquânđitấncôngTứXuyên.NguyênThếTổHốtTất Liệt hồi đó nhân danh em vùa đi đánhNgạc châu, nguyên soái quânMôngCổ từVânNamtiếnvàoGiaochỉ, từẤpchâu tiếnvàoQuảngTây,đánhúpHồNam,phạmtộibộiướcđồngminhNamTống.TốngLýTôngvôcùngsợhãiliềncửTriệuQuìđếnđóngquânởTínchâuđểngănchặnquânMôngCổtiếntừphíaQuảngTâyđến,rồilạichoGiảTsjĐạođếnđóngquânởHánDương để csú viện choNgạc châu và phong ông ta làm hữu thừatướng.Tháng10,tườngthànhĐôngnamNgạcchâubịquânMôngCổcôngphá,quânTốnglạicửngườiđixâyđắplạithànhluỹtrên,nhưngchẳngbaolâulạibịquânMôngCổcôngphá,maysaocóCaoĐạtdẫncácchưtướngquyếttửchốngcựmớitránhđượcthấtthủ.GiảTựĐạohồiđóđốcthúccáctướnglĩnhtừHánDươngđánhtới.Tháng11quânđộiMôngCổcấptốctấncôngvàothànhNgạcchâu,quânTốngởtrongthànhbịthươngvongcótớitrênmộtvạnbangànngười.ThếlàGiảTựĐạoliềnbímậtcửTốngKinhđếndoanhtrạiquânđộịMôngCổcầuhoàvàxưngthầnvàxintìnhnguyệncốngnạptiềntệ,nhưngbịquânđộiMôngCổcựtuyệt.ĐúnglúcđóthìgặpphảisựkiệnNguyênHiếnTônghoàngđếMôngCabịPhiThất,quânbảovệcủatriềuTốngởnúicâucáởHợpchâubắnchết.TướngbảovệHợpchâutênlàVươngKiêncửNguyễnTưThônghoảtốcphingựavềNgạcchâubáotin.GiảTựĐạonghe thấy tinnhưvậy lạimột lầnnữacửTốngKinhđếndoanh trại quânMôngCổ thương nghị xin cống nạp hàng năm.Quân độiMôngCổbị épbuộcphải đồngývới yêu cầu củaGiảTựĐạo.QuânđộiMôngCổchiếmđượcBắcTriệt,đểTrươngKiệtvàDiêmVượngđemmộtbộ phận quân đội đi tiếp ứng quân độiMông Cổ từ Hồ Nam đến. thángGiêng năm sau, quân độiMôngCổ ởHồNam tiến đến,TrươngKiệt bắcchiếccầutreoởTânSinhCơđểvchoquânđộiMôngCổvượtsôngtrởvềmiềnBắc.GiảTựĐạotiếpnhậnkếsáchcủaLưuChỉnh,phátđộngtấncông,đánhsậpcầu treo, tiêudiệt170 tênMôngCổ.GiảTựĐạo liền tấubáo là

toànbộquânđộiMôngcổđãbịtiêudiệtsạchsànhsanh.TốngLýTôngchorằngGiảTựĐạocócông lớn trongviệckhôiphục triềuTống,mệnh lệnhcho ông ta làm thiếu truyền, được vào triều với danh nghĩa là hữu thừatướng.BáquanquầnthầnđềuủnghộGiảTựĐạo,giốngnhưngàyxưatriềuđìnhnhàTốngdốiđãivớiVănNgạnBácvậy. ĐếnnămsauĐạiNguyênThếTổHốtTấtLiệtlênngôihoàngđếcửhàn lâm thịđộchọcsĩ,quốc tín sứHáchKinhv.v...đem thưsangNamTốngcầuthânhoàhợpvànhậnlờithỉnhcầucủaNamTốngtrướcđây.GiảTựĐạođanggiaochonhómLiêuDoanhTrungtuyểnchọn“PhúcHoaBiên“để ca tụng chiến côngcủa ông ta trong trận đánh thành Ngạc châu.Mọingười trong toànquốccònchưabiết làGiảTựĐạođãbímậtcầuhoàvớichínhquyềnMôngCổ.ThếlàGiảTsjĐạobímậtralệnhchoHoàiĐôngchếtrí tưbắtngaybọnHáchKinhlànhữngsứgiảtriềuđìnhnhàNguyênđemgiamvàotrongdoanhtrạicủaquântrungdũngChânchâu. HồiđóTốngLýTônglênngôithờigianrấtdài,nộithịĐồngTốngThần, Lư Doãn Thăng giữ gìn tài vật cho hoàng đế, xiểm nịnh quyến rũTốngLýTông.Chúnglàbọnchuyênmưuđồdanhlợi,câukếtvớinhauănhối lộ,chiếmgiữnhữngchứcvụtrọngyếu.Ngoàirachúngcònbốtríchoconemnộingoạicủachúnggiữcácchứcvụnhưgiámtư,quậnthú.Chúngxây dựng ở trong cung những phù dung các, hương lan đình, chiêu mộnhữngbọnxướngcavôloài,bọntròhềlưumanh,nịnhbợTốngLýTôngtổchứcnhữngyếntiệcduhíđểnắmchặtlấyquyềnbính.ĐàithầnhễcóainóiđếnhọlàTốngLýTôngngắtngaylờikhôngchonói,gọiđólà“Tiếtthiếp". SaukhiGiảTựĐạovào triều làm tể tướng,đãđuổi tất cảnhữngngườiđãtừngtiếncửLâmQuangThế,nhưcácôngLôDoãnThăng,ĐồngTốngThầnv.v..tấtcảbọnhọđềubịbãimiễn,ralệnhchongoạithíchkhôngđượclàmgiámtư,quậnthú,conemnhữngvịmônkháchnàycóhànhviđầucơ tích trữ không dám can dự vào triều chính. Từ đó trờ đi Giả TựĐạoquyềnkhuynhtrongngoài,tiếndụnghàngloạtnhữngkẻnhỏnhen.Ápdụngnhữngphápchếcũcủatriềuđìnhtrước,tuỳtiệnthayđổi,tăngthêmlạibộtưpháp7.Muacôngđiềntheogiáthumua.ỞvùngTriếtTâymỗimẫuruộngtrịgiámộtnghìnxâutiềnthìGiảTựĐạochỉmuavớigíamỗimẫuruộng40xâutiềnmàthôi.Đàigián,bốvệbộviếtthưtấuthỉnh,nóirằngnhữngcôngđiềnnàykhôngthuậntiệnchodânchúng,làmchodângiansầuoán.GiảTựĐạoviếtthưgiảitrìnhvàyêucầugiảitáncuộchọp.TốngLýTônggiữôngtaởlại.CónhữngtháihọcsinhnhưTiêuQui,DiệpLýv.v...viếtthưlêntriềuđình,vạch trần tộichuyênchínhcủaGiảTựĐạo.GiảTựĐạora lệnhcho

KinhdoãnLưuLươngQuíthuthậpnhữngtộitrạngcủahọrồilưuđàyhọđinhữngvùngxaxôihẻo lánh.SaunàyGiảTựĐạolại thực thi luậtbầucử.ĐấtđaivùngGiangNam,mỗitấcđấtđềuphảinộpthuếlàmchodânchúngbầncùngkiệtquệ. SaukhiTốngLýTôngquađời,TốngĐộTônglạidoGiảTựĐạodựnglên,mỗilầnhộitriềuđềuphảiđáplễ,phảigọiôngtalà“Sưthần“chứkhônggọitênôngta.CácquầnthầntrongtriềuđìnhđềugọiGiảTựĐạolà“ChuCông".TrongthờikỳTốngĐộTông,GiảTựĐạolạilàmtháisư,bìnhchươngquânquốctrọngsự,mộttháng3lầnvàotriềudựtiệc,3ngàylạicómộtcuộchọptriềuđình,đếntrungthưđườngtrịsự.Hoàngđếcònnhỏtuổicòn phải doGiảTựĐạo dạy bảo, làm co người ta phải kính nể ông.CácquanlạiômtừngchồngvăntheđếnphủđệcủaGiảTựĐạođểôngtaxửlý.Mọiviệclớnnhỏtrongtriềuchính,tấtcảđềudohaingườicủaGiảTựĐạolàquánkháchLiêuBảoTrungvàđường lạiÔngỨngLongquyếtđịnh, tểchấpchẳngquachỉlàvănthưvĩbộđượcphépkýtênmàthôi. GiảTựĐạotuyởnơisâuthămthẳm,nhưngmọihànhđộngcửchỉcủađàigián,chưtư,,kinhdoãn,cơtàov.v..nếukhôngcóýkiếncủaôngtalàkhôngdámchấphành.TấtcảcácôngnhưLýPhị,VănThiênTường,TrầnVănLong,LụcĐạt,ĐỗUyên,TrươngTrọngHuy,TạChươngv.v..hễhơichốnglạiýđồcủaôngralàbịkhiểntráchngay,nếunặngthìbịtriềuđìnhxathải,suốtđờikhôngbaogiờđượctuyểndụngnữa.CómộtthờitấtcảnhữngchínhnhânquântửđềubịGiảTựĐạoxathải.Cácquanlạitranhgiànhnhauxôđến cầu cạnhhối lộGiảTựĐạođể được chức cao vọng trọng.Tất cảnhữngaicaufxincácchứcvụnhưsoáiquan,giámtư,quậnthúv.v..thìphảiđembiếuGiảTựĐạotiềncủakhôngthểnàotínhđược.BọnTriệuTấntranhnhauđembiếuGiảTựĐạonhữngngọcquí,TrầnDịch thậmchí cònđemđếnchoGiảTựĐạoôngTrầnTrấnDân,mộtnghệnhântrạmngọc,đểcầuđượcthăngquantiếnchức.CómộtthờinạnthamôhốilộởtriềuđìnhNamTốngthịnhhànhđếncựcđộ. HồiđóNươngDươngbịquânđộitriềuđìnhnhàNguyênbaovây,quândântrongthànhxincấpcứu,nhưngGiảTựĐạomỗingàyngồiởtrongphủđệCátlĩnhđểxâydựngnhữnglầucácđìnhxạ,bắtcáccungnữ,cakỹ,cảnhữngngườiđẹpnhất trongđámnicôvề làmthiếp,suốtngàydâmlạcvớihọ.Chỉcómộtsốítbácđồngàyxưalàcóthểđếnchỗhọđểphụcvụ,cònnhưngngườikhácđềukhôngdámbénmảngđếnnpơiởcủachúng.Ôngtacómộtngườianhcủavợbétừnơixađến,đứngởcổngphủđệcủaGiảTựĐạo,hìnhnhưđangchuẩnbịbướcvàocổng,GiảTựĐạonomthấyôngta,

lệnhcho thủhạbắt tróiông ta lạinémvàođống lửa.GiảTựĐạođã từngcùngđámthêthiếquìtrênđấtchơitròchọidế,kháchkhứachơivớiôngtanóiđừarằng:“Chẳnglẽđâycũnglàquânquốcđạisựhaysao?".GiảTựĐạorấtthíchchơiđồcổquíhiếm,nênđãxâydựngrấtnhiềubảocác,mỗingàychọnmộtngôilầuđểđếnchơi.ÔngtanghenóiDưGiớicóachuỗingọc,liềnđếnngaynhàôngtađồichuỗingọcđó.NhưngchuỗingọcđóđãđượcchôncùngDưGiới rồi.GiảTựĐạo ra lệnh quậtmảDưGiới lên để lấy chuỗingọc.Nhànàocóbảovật,GiảTựĐạođếnnhàđóđểlấy,nếukhôngchoôngtathìôngtasẽkếtngaymộttộigìđó.Từđótrởđi,GiảTựĐạonhiềuthángkhôngđếntriềukiếnthiêntử,TốngĐộTôngđếncungCảnhLinh,GiảTựĐạocũngkhôngđitheo. GiảTựĐạongàycàngchuyênquyền,lạisợngườikhácdịnghịvềmìnhnênđãdùngquyền thuật để chếngựcácnhân sĩ trong triều.Ông takhôngnhữngduìngquantướcđểmuachuộccácdanhsĩhồiđó,đồngthờicòntăngthêmbổnglộcchotháihọcsinh,banơntrongnhữngcuộcthicử,dùngnhữngchútânhụêcỏnconđểmuachuộc lòngngười.Chonên triềuđìnhNamTốngđãtuyệtđươngngônluận,GiảTựĐạocàngngàycàngtácoaitácquái. SaukhiTTốngĐộTôngbănghà,đạibinhcủaquânNguyênđánhpháNgạcchâu,cáctahíhọcsinhcủaNamTốngxônxaonóirằngchỉcó“Sưthần “GiảTựĐạo thân chinh cầmquân xuất chiến thìmới đánh lui đượcquânđịch.Bầncùngbấtđắcdĩ,GiảTựĐạođànhphảiđtjphủđôđốcởLâmAn,nhưngôngtalạirấtsợLưuChỉnh,khôngdámtiếnlênphíatrước.ThángGiêng năm sau, LưuChỉnh qua đời,GiảTựĐạo phấn khởi nói: “Trời đãgiúp ta rốiđó”.Thế làôngra tấubiểuxinxuấtquân, tậphợpcácđội tinhbinhcủacáclộđểxuấtphát,chấtlênmộtthuyềnchậtníchnhữngvàngbạcchâubáu,gấmvóc,điđượckhoảnghơn100dặm.KhiđếnAnCát,ChiếcthuyềncủaGiảTựĐạobịmắccạn,LưuSưDũngcửhơn1000ngườixuốngnướcđẩythuyềnmàthuyềnkhôngnhúcnhích.ThếlàGiảTựĐạochỉcòncáchlênthuyềnkhácmàchuồn. KhiGiảTựĐạođếnVuHồ,liềnvỗvềvàthảnhữngtùbinhởtrongdoanhtrạira,cốngnạpchothừatướngtriềuđìnhnhàNguyênlàBáNhanLệChivàHoàngCamv.v.. nhữngcỗngvật,vàcửTốngKinhđếndoanh trạiquânNguyên,thỉnhcầuđượcthựchiệnminhướcmàhaingườiđãđạtđượchồinhữngnămKhaiKhánh(1259) làhàngnămcốngnạptuế tệchotriềuđìnhnhàNguyên,kếtquá triềuđìnhnhàNguyênđãcự tuyết lời thìnhcầucủaTốngKinh.

Hồiđó,quânđộitriềuTốngmỗibinhđoàncóhơn7vạnngười,tấtcảđềudoTônHổTRhầnchỉhuy,đóngquântạiĐinhGiachâu.GiảTựĐạovàHạQuíđêmmộtbộphậnngườingựađếnđồntrútạiLỗCảng.ĐêmCanhthânthánghai,TônHổThầnbáocáocuộcchiếnđấuthấtbại,GiảTựĐạobànghoàngrađi,kêugàoầmĩ“TônHổThầnthấtbạirồi!"RồiralệnhchoHạQuíđếngặpôngđểbànđạisự.Saumộtthờigian,TônHổThầnlạiđến,vỗvàongựcđauđớnnói:“Cácbinhsĩdướiquyềntôichẳngcóaithihànhmệnh lệnh tácchiếncả”.HạQuímỉmcườinóivớiTônHồThần:“Tôiđãtừnghuyếtchiếnchốnglạiquânthù”.GiảTựĐạohỏi:“Hiệnnaycókếsáchgìhaykhông?"HạQuíđáp:“Cácquânsĩnghenóiđãkinhhồnbạtvía,tôilấygìđểtácchiếnvớiquânNguyênđược?ÔngchỉcótiếnvàoDươngchâu,chiêutậptànbinh,đưahàngđếtrốnrabiển,tôixintửthủđểgiữHoàiTây”.ThếlàHạQuílênthuyềnrađi,GiảTựĐạocũnglênthuyềncùngvớiTônHổThần tiến thẳngvềDươngchâu.Ngàyhômsau,độiquân thất trậncủatriềuđìnhnhàTốngmentheobờbiểnmòvề,GiảTựĐạocửngườitrèolêncao,đứngở trênbờphất cờvẫygọibọnhọ,binh línhchạy trốnkhôngaiđến, có người còn chửi bới thậm tệ ông ta.Thế làGiảTựĐạophânpháttruyềnđơn,thôngbáochocácquanlạicácquậnrabiểnđểgằphoàngđế,vàviếtthưvềtriềuđìnhtấuthỉnhrờiđô,tháithúnhiềuquậnchỏinghephongthanhđãchạytrốnhếtvềDươngchâu. TrầnTuyênTrungthỉnhcầugiếtchếtGiảTựĐạo,TạTháihậunói:“GiảTựĐạođãtậntuỵphụcvụbatriều,làmsaocóthểdùngtộilỗicủamộttriều, thất đãi lễ tiết của triều thần được”.Rồi bãimiễn các chức vụ bìnhchươngsự,đôđốccủaGiảTựĐạo,choôngtachứcquantừ. Tháng tư, Cao Kỳ Đắc khẩn cầu triều đình xử tử Giả Tsj Đạo,nhưngbị triềuđinhcự tuyệt.CònGiảTựĐạocũng tự thượng tấuxinbảotoàntínhmệnh,thếlàtriềuđìnhralệnhtướcbachứcvụcủaôngta,nhưngGiảTựĐạovẫnởlìDươngchâukhôngchịuvề.Tháng7,VươngLuânvàotriềucầukiếntháihậu,khuyênbà:“Cácđạithầnhoànhhànhngangngượcởtrongtriềuđìnhtađãgâynênnhữngtaihoạ,khôngaicóthểtệhạihơnlàGiảTựĐạo.Cácđạithầntrongtriều,cácthảodânngoàixãhộiviếtkhôngbiếtbaonhiêutấusớmàNgàivẫnlàmngơkhôngxửlý,chẳngđểýf\gìđếnýkiếncủahọ,thậtđángcámơnmọingườitrongtrờiđất!"LúcđótriềuđìnhmớiphátvãngGiảTựĐạođiUychâu.NhândânUychâunghenóiGiảTựĐạosẽđếnnơinày,mọingườiphânphátcôngvănđuổiôngtađi.GiámsátngựsửTônLaiSậuv.v..đềuchorằngviệcxửphạtGiảTựĐạonhưvậylàquánhẹ,nhữngđiềuxì xàokhôngngớt.GiảTựĐạo lại bị chuyểnđi phủ

KiếnNinh.ÔngHợp tấu thỉnhnói:“KiếnNinhvẫn làcốhươngdanhnhothấtchử,ngayđến trẻ lên3cũngbiết rọưviệc,nghenóiGiảTựĐạođến.mọingườiđềubựcbộiđếnbuồnnôn,làmsaocóthểnhìnthấycáitênnhưthếnàyđược!"CácôngnhưTrầnCảnhHành,TừTRựcPhương,TônDiệpSậuvàgiámsátngựsửDuTriếtv.v..cùngviếttấuyêucầuphảitrựngtrịGiảTựĐạo, vid thế cho nên triều đìnhmới bắt đầu giáng chức Giả TựĐạoxuốnglàmCaochâuđoànluyệnsứ,đểchoôngtaantríởTuầnchâu, tịchthutoàngbộgiasản. PhúcvươngTriệuDựNội ngày thườngvô cùng cămhậnGiảTựĐạo.ÔngtachiêumộnhữngngườicóthểhànhthíchGiảTựĐạo,đưahọđếnnơiGiảTựĐạosẽđến.CómộthuyệnuýtênlàTrịnhHổThầnrấthânhoanrađi.KhiGiảTựĐạovừađếnTuầnchâu,thịthiếpcủaôngtathườngcómấychụcngườiđitiễn.TrịnhHổThầnđuổitấtcảnhữngngườithịthiếpnày đi, cướp hết bảo ngọc của họ, bỏmái kiệu đi, để choGiảTựĐạo đitrongánhnắngmùathugaygắt.TrịnhHổThầncònđểchonhữngngườiphukhiêngkiệuhátnhữngbàidândaoHàngchâuchếgiễuGiảTựĐạo.MỗilầnchửibớiGiảTựĐạolạidùngmọiphươngpháplàmnhụcGiảTựĐạo. KhiGiảTựĐạovừađếnmộtngôimiếucổ, trên tườngmiếu cònhàngchữdoNgôTiềmkhiđivềphươngNamđãviết,TrịnhHổThầngọiGiảTựĐạođếnhỏiôngta:“Giảđoànluyện,ôngnóixemvìnguyênnhângìmàNgôthừatướnglạiđếnđây?"GiảTựĐạochếtlặngngườiđikhôngnóiđượcgì.TônDiệpSậu,VươngỨngLânthượngtấulêntriềuđìnhnóirằngtấtcảnhữngđồtrangsứcchoxengựaởtrongnhàGiảTựĐạođềulànhữngvậtngựdụngcả, trongnhàGiảTựĐạocó tangchứngtạophản, thỉnhcầutriềuđìnhxửtửGiảTựĐạo.TriềuđìnhNamTốnghạchiếucửngườithẩmvấnGiảTựĐạo,nhưngngườicònchưađếnthì tháng8GiảTựĐạođã tựvẫntạiAmcâygạoởChươngchâu.TrịnhHổThầnđãnhiềulầnkhuyênGiảTựĐạonêntựsát,nhưngGiảTựđạokhôngnghelờiTrịnhHổThần,ngượclạicònnói:“Tháithượnghoàngđãchophéptôikhôngchết,nếutriềuđìnhcóchiếulệnh,thìtôisẽchếtngay”.TrịnhHổThầntrảlời:“TôivìthiênhạmàgiếtchếtGiảTựĐạo,thìrồicũngsẽbịxửtử.Tôisẽchếtmàkhônghềluyếntiếc!"Vìthếchonên,TrịnhHổThầnđãtreocổGiảTựĐạoởAmcâygạo,vàrồicũngchếtngayởđó,trừchodânđượcmộttaihoạ. Tuyểntự“Tốngsử" Quyển474

AHƠMA

AHơMasinhnămnàokhôngrõ,chếtvàonămNguyênThếTổđếnnămChíNguyênthứ19(1282).ÔngsinhratạithànhphốPhinacơtơtrênbờsôngđàoOasưchưMôxi(trướckialàsôngSincủaLiên-xô),làngườidântộcHồi. A HơMa là một tên đại gian hùng trong lịch sử triều đình nhàNguyên.TrướcvàsaungàyHốtTấtLiệtthốngnhấtTrungQuốc,AHơMalợi dụng bản lĩnh lý tài của mình để giành lấy sự tín nhiệm sâu sắc củaNguyênThếTổ.BắtđầutừnămTrungThốngthưaba(1262),AHơMátừchứclĩnhtrungthưtảhữubộtiếnthẳnglêntậnmâyxanh,vậnquanthậtlàsuôn sẻ. Ông ta dựa vao tài khéomồm khéomiệng, bài xích và đả kíchnhữngngườibấtđồngchínhkiến,nắmchặttriềuchính,chegiấuvàlừagạthoàngđế.ĐồngthờiAHơMaphụhoạngay tâmlýhiếu tàiphúquốccủaHốtTấtLiệt,hoànhhànhbáđạo,tànhạibìnhdânbátính,càigiăngbèđảngthântín,nângđỡđềbạtnhữngtênchùmgiannịnh.Đểcóthểcốquyềnbảovị,AHơMađãcàiđặtconcháuchắtcủamìnhvàocáccơquantrọngyếunhư hàng tỉnh tham chính, lễ bộ, sẽ làm viện thậm chí trung thư tìnhv.v...nắmquyềnchuyênchính,kiêucăngvõđoán,thiếtthủuyphúc.ChonênchodùcónóiđếntoànbộlịchsửtriềuđìnhnhàNguyênhaynhưtoànbộlịcsửcổđạicủaTrungQuốc,AHơMacũngđángđượcgọilàmộttênđạigianthầnvôcùngtànác. Thờikỳđầu triềuđìnhnhàNguyên,AHơMachấpchínhgần20năm.Hànhvibạongượccủahắn làmcho toàndânkhôngai làkhôngbấtmãn.Chonênmộtsốnhânsĩ trí thứcvôcùngcămphẫnAHơMavàpheđảngcủaôngtađãphóngtúngchuyênquyền,hoànhhànhngangngược.LấyngaynhữngchưvươngcầmđầucảngànhộởÍchĐôaiaicũngđềucóâmmưutrừkhửAHơMa. Tháng3 nămChíNguyên thứ19 ( 1282 ), các chưvươngđã lợidụngcơhộiNguyênThếTổđituầnthúrờikhỏiđạiđôBắcKinh,đãbímậttiếnhànhchuẩnbị.HọđãkiếmcớhoàngtháitửvềKinhlễPhật,địnhmưusáttêngianthầnAHơMađểtrừtaihoạlớnchonhândân.Mặcdùcácchưvươngcuốicùngđãbịtrấnáphysinh,nhưngsựtíchmưukếtrừgiancủahọđãđượclưutruyềnrộngrãi. ***

AHơMalàngườidântộcHồi.NgàynaycũngkhôngcócáchnàođểcóthểbiếtđượcAHơMalàmthếnàolạicóthểđếnđượctriềuđìnhnhàNguyên. NămNguyênThếToỉoTrungThốngthứba(1262)AHơMađượcbổnhiệmlàmlãnhtrungthưtảhữubộkiêmchưlộđôchuyểnvậnsứ.ChínhphủnhàNguyênchuyênmônuỷthácchứcquyềntàichínhquốcgiachoôngtaquảnlý.AHơMatấubáolênhoàngđếquihoạch,thôngquaNguyênThếTổHốtTấtLiệttuyêndụchocáctychuyểnvậncáclộ.Đếnnămsau(1263)AHơMatấubáoviệccácvùngnhưCâuchâu,TừchâuởHàNamcócácxưởngluyện thépxinchođượcphép tiếp tụcđểphát triểnnghề luyệnđúcthuđượcnhiềulợiích.NguyênThếTổHốtTấtLiệtđổiphủKhaiBìnhthànhThượngĐô,vàbổnhiệmAHơMalàmđồngtrikhaibìnhphủsự,vẫngiữchứclãnhtrungthưtảhữubộnhưcũ.AHơMatấuxincholễbộthượngthưMãNguyệtHợpvẫnkiêm lãnh3000hộ,xâydựngcác lò luyện thép,mỗinămvậnchuyểnmộttriệubamươibảynghìncânthép,chếttạođược20vạnnôngcụtraođổilấylúagạođểgiaochoquanphủvậnchuyểnđượccảthảy4vạnthạch. ThángGiêngnămChíNguyênnguyênniên(1264)AHơManói:“Đồng bào tỉnhTháiNguyên tổ chức sản xuấtmuối, vượt biên đem bán,nhữngngườithamtiềnthấynhữnghàngmuốinhỏbángiárểnêntranhnhaumua, cho nên các hãngmuối không sao có thể bán được.Tiền thuếmuốihàngnămchỉthuđược7500lạngbạc.Tôithỉnhcầutừnămnaytrởđimỗinămtănglên5000lạngbạctiềnthuếnữa,bấtkỳtăngni,đạogiáo,quânđộihaytưthương,nhấtluậtđềuphảinộpthuế,chođếnnhữngngườibuônbánnhỏtrongdângiancũngơhảiđóngthuếtheokỳhạn”.ThángTámmùathunămđó,NguyênThếTổbãibỏlãnhtrungthưtảhữubộ,sátnhậpvàotrungthưtỉnh,đềbạtAHơMalàmtrungthưbìnhchươngchínhsự,tiếnlênlàmvinhlụcđạiphu. Tháng Giêngnăm Chí Nguyên thứ ba ( 1266 ), triều đình nhàNguyễn thành lập raTy chếquốcdụng sứ,AHơMa lại đảmnhiệmchứcbìnhchươngchính sựkiêm lãnh sứ.ThángGiêngnămChínhNguyên thứbảy (1270), triềuđìnhnhàNguyên thành lkập thượng thư tỉnh,giải tánTyChếquốcdụngsứ,lạibổnhiệmAHơMalàmBìnhchươngthượngthưtỉnhsự. AHơMalàconngườicơtri,mưulược,tháovát,làmviệcgìcũngchỉnhìnvào lợi íchhiệuquả, nênhết sức tựphụ, cácđại thần trong triều

đìnhđềucatụngôngtalàconngườitàinăng.NguyênThếTổHốtTấtLiệtlúc đó đangmongmuốn làm sao cho quốc giamaumau trở nên giàu cómạnhmẽ,nêncứđểchoAHơMalàmthửmọiviệc,nênđãđạtđượcmộtsốthành tích.NuyênThếTổ lại thấy ông ta với thừa tướngTuyếnTrân,LạiThiênTrạchv.v...tranh luậnvớinhauở trong triềuđình,nhiều lầnnóiđếncônglaocùaôngta,chonêncàngcoitrọngtàinăngcủaAHơMa,cànggiaonhiểuquyềnhànhquantrọngtrongtriềuđìnhchoAHơMa,nghetheomọikếsáchcủaAHơMa,nhưngHôtTấtLiệtlạikhôngbiếtrằngAHơMacàngngàycàngchuyênquyềnvàlạmdụngchứcquyền.ThừatườngAnĐồngđãnhịnnhụcrấtlâu,liềnnóivớiNguyênThếTổ:"Gầnđâythầncóbànvềcácthượngthưtỉnh,khumậtviệnvàngựsửđài,đánglẽnhữngcơquannàyphảitấubáotheoquiđịnh,còncácaviệckhácthìdocácđạithầnsaukhiquyếtđịnhphảitấubáovớihoàngđế,xưakiađãcóthánhchỉchophépnhưvậy.Giờđâymọiviệcthượngthưtỉnhđềukhôngbànbạctraođổi,trựctiếpbáocáo lên hoàng đế, việc đó hình như đã làm trái với qui định trước đây”.Nguyên Thế Tổ Hốt Tất Liệt nói:"Những điều khanh vừa nói rất đúng.Chẳng lẽAHơMadựaváosự tínnhiệm trọngdụngcủa trẫmmà lạidámlàmnhưvậyhaysao?Ôngtakhôngbànbạctraođổivớicáckhanhlàđiểurất không đúng, phải làm đúng như điều khanh vừa nói”.Thừa tướngAnĐồnglạinói:“NhữngquanviênthuộchạmàAHơMasửdụng,tảthừaHứaHoànhchorằngđasốbọnhọkhôngxứngvớichứcvụ,thếmàhọlạiđươcibệhạphêchuẩnđểrồicôngbốrangoài,nếugiaochohọnhữngchứcquan,sợrằngsaunàyhọsẽsinhoán.Cầnphảikiểmtralạixemhọcóxứngđángvới chức vụ hay không? Thời gian kéo dài họ sẽ tự bộc lộ ra mà thôi”.NguyênThếTổrấtđồngtìnhvớiýkiếncủathừatướngAnĐồng.Tháng5nămấy, thượngthư tỉnhkiếnnghị thốngkêhộkhẩu toànquốc,nhưngcácquanviêncủangựsửđàilạinóirằnghiênnaytrongtoànquốcđangcónạnchâuchấu,nhândâncácvùngsởtạiđangđidiệtchâuchấu,erằngnhândândođómà thêmmệtnhọc loâu.Việc thốngkêhộkhẩu toànquốcnên tạmthờihoãnlại.NguyênThếTổHốtTấtLiệtliềnđồngýngay. NămChíNguyên thứbảy (1270), khi triềuđìnhnhàNguyênvừamớithànhlậpthượngthưtỉnh,thìNguyênThếTổcóchỉ,hạlệnhrằng:“Tátcảquanviêncáccấpđượctuyểndụng,đềudolạibộquyếtđịnhphẩmhàmrồibáocáolênthượngthưtỉnh,sauđólạidothượngthưtưtrungthưtỉnhtấubáolênchohoàngđếbiết”.ĐếnlúcnàythìAHơMađềbạt,trọngdụngtoànnhữngngười củamìnhmàkhônghề thôngqua lạibộxácđịnhphẩmchấtnhữngngườiđó,cũngchẳngcầntrưngcầuýkiếncủatrungthưtỉnh.ThừatướngAnĐồngbáocáotìnhhìnhnàylênhoàngđế,NguyênThếTổđểcho

ôngchấtvấnAHơMa.AHơManguỵbiệnrằng:“Bấtkỳviệctohayviệcnhỏđềugiaophóchotôi.“AnĐồngbènkiếnnghịlênNguyênThếTổ:“Từnaytrởđi,ngoàiviệcthihànhmộtbiệnpháphìnhsựtrọngđạihoặcđềbạtmộtđạithầnnàođóđilàmmộtviệcgìquantrọngra,còntấtcảnhữngviệckhácđềucó thếgiaochoAHơMađigiảiquyết.Nhưvậy thìnhữngviệcchínhđượcgiảiquyếtmộtcáchrõràngkhôngsợsailầm”.NguyênThếTổhoàntoànthunhậnnhữngýkiếncủaAnĐồng. Năm Chí Nguyên thứ 9 ( 1272 ), Nguyên Thế Tổ lại sát nhậpthượng thư tỉnh vảo trung thư tỉnh, lại cửA HơMa làm trung thư bìnhchươngchínhsự.Đếnnămsau,chínhphủnhàNguyênbổnhiệmcontraicủaAHơMalàHốtTânlàmtổngquảnlộđạiđôkiêmphủdoãnphủĐạihưng.HữuthừatướngAnĐồngthấyAHơMangàycàngchuyênquyềnđộcđoán,muốncứutriềuđạinhàNguyênrahỏicănbệnhtrầmkhanày,chonênđãtấubáovớiNguyênThếTổlàđạiđasốcácquanviêndướiquyềnTổngquảnlộĐạiđôđềukhônggánhvácnổichứcvụcuảmình,yêucầuchínhphủtuyểnchọnlạicácquanviênmớiđểthaythế.Chẳngbaolâu,AnĐồnglạitấubáo:“HaiôngAHơMavàTrươngHuệdựavàođạiquyềntểtướngcủamìnhđểkinhdoanhbuônbán,kiếmlờilớntrongthiênhạlàmcholêdânbátínhchịurấtnhiềutổnhại,nhândânbịcùngquẫnmàkhôngbiếtkêuvàođâuđược”.AHơManghenóivậy thì rấtkhóchịu, liềnhỏingay:“Ainóinhưvậy?Tôiphải đối chất với họ trong cuộc họp triều đình”.AnĐồng liền nói ngay:“TrungthưtỉnhtảtưđôsựChuTườngChiêmkinhdoanhkiếmlời,tộitrạngđãrõrànhrànhrarồi.“NguyênThếTổnói:“Đúnglàcónhưvậy,saukhikiểmtraphảiphếtruấtngaybọnngườinàyđi”.KhikhumậtviêntấuthỉnhđểchocontraicủaAHơMalàHốtTânlàmđồngkiềmkhumậtviệnsự,thìNguyênThếTốkhôngđồngývớiýkiễncủaKhumậtviện,vànói:“Hắntachẳngquachỉ làmột tênnhàbuônngườiHồởngoài thành,cònchưabiếtchínhsựlàgì thì làmsaocó thểgiaonhữngviệccơyếucủaquốcgiachohắntaphụtráchđược!" NămChíNguyênthưa12(1275)BáNhanchỉhuyquânNguyêntấncôngNamTống,saukhiquânNguyênvượtquasôngTrườngGiang,tinchiến thắng lan truyền.NguyênThếTổ ra lệnh choAHơMa và các ôngDiêuKhu,ĐốĐơnCôngPhúc,TrươngVănKhiêm,TrầnHánQui,DươngThànhv.v.. thảo luận các côngviệcnhưbuônbánmuối, và cácdược liệuv.vv. ThangGiêngnămChíNguyênthứ15(1278),NguyênThếTổkiểmtratìnhhìnhđóikémởkhuvựcTâyKinh,ralệnhphânpháthàngvạnthạch

lúagạođểcứutếdânnghèo.NguyênThếTổlạibáochoAHơMaphảimuanhiều lươngthựcđểchuẩnbịkhi thiếu thốnthìđemradùng.NhâncơhộinàyAHơManói:“Từnayvềsaungựsửđàikhôngphảibànvớitrungthưtỉnh,khôngcần tuyểncácquan lại coikho, cũngkhôngcầnphải truycứukiểm tra số lượng tiền tài.Chờđếnkhi trung thư tỉnhmởhộinghị,ngườinàokhôngđếndựhpọsẽkếttộichongườiđó”.ChínhAHơMađãápchế,đảkíchcácgiánquancủangựsửđàinhưvậy.Tháng4cùngnăm,trungthưtỉnhtả thừaThôiVũ tấu báo: “Trước đây triều đình cho rằng các quan viên ởvùngGiangNamquánhiều,khôngcóngườiuỷnhiệm,chonênđã ra lệnhchocácôngnhưALýđisathảinhữngngườithừa.Hiệnnayđãcódấutíchrỏàngđãcósựỉmđikhôngtấubáo,đólàlừadốihoàngđế.Hàngchâuđấtrộng,khôngnêncoithườngnhữngviệcvòngvo,AHơMaquáyêuquíconriêngnênđãđểchoconđảmnhiệmnhữngchứcvụ,thânđeohổphù,chẳnglẽđólạilàđạolýcủatriềuđìnhquiđịnhra!? TrungthưtảthừaThôiVũlạinói:“TrướcđâychínhbảnthânAHơMađãthỉnhcầumiễnchứcquanchocácconemcủaông.Nhưnghiệnnaybảnthânôngđãlàbìnhchươngchínhsựthìconônghoặccháuônglạithamchínhhàngtỉnh,cóngườiđãđảmnhiệmchứcvụlễbộthượngthư,sẽlàmviệnđạtlỗhoaxích,giữchứclãnhhộiđồngquánv.v...,tấtcảnhàAHơMađềugiữcácchứcvụquantrọngtrongcáccơquannhànước,chínhôngtađãbội ước lời nói trước đây của ông ta., làm như vậy là bôi nhọ cônglý”.NguyênThếTổnghưnhữnglờinóicủaThôiVũxongthìralệnhcáchchứctoànbộnhữngngườinhàthânthíchcủaAHơMa.VậymàtừđầuđếncuốiHốtTấtLiệtvẫnkhôngđịnhtộigìchoAHơMacả. Tháng4nămChíNguyênthưa16(1279),trungthưtỉnhtriềuđìnhnhàNguyêntấuthỉnhthiếtlậpởGiangtâytyxáctràvận,tyvậntảidiêmấưvàtyđềcửtuyênkhoátrêncáclộ.Chẳngbaolâu,contraiAHơMalàHốtTânlạiđượcbổnhiệmlàmtrungthưtỉnhhữuthừa. LúcđóAHơManắmquyềnđãlâungày,nênrấtthamôlộnghànhkhông còn kỷ cương gì nữa.Ông ta đề bạt những phần tử gian đảng nhưXíchTrinh,CảnhNhânv.v...lêncácchứcquanngangnhau.AHơMacâukếtcùngcáctênnhưXíchTrân,CảnhNhân,âmmưuthôngđồng,chuyênmônchemắtloèbịpNguyênThếTổHốtTấtLiệt,thuthuếngặtlàmchonhândânbátínhphảilưuvongphiêubạt,trêncáclộnhưKinhĐàomỗinămthuđượcđến5vạn4nghìnxâubạc,màôngtavẫnchưacholàthật.NếudânchúngởngoạiôcóthưẻaruộngnàotốtthìbọnAHơMacưỡngbứccướpđoạt,chíêmlàmcủariêng.ĐốinộithìAHơMacâukếtthuhốilộ,đốingoạithìtuyênbố

nghiêm trị theo hình pháp.Các đại thần trong triều đình nghe thấy, trôngthấynhưngkhôngaidámcómộtlầntranhluậncùngvớihọ.CómộtvịvệsĩtênlọilàTầnTrườngNgự,ôngnàyrấtbấtmãnvớitínhkiêucăngngoạmạncủaAHơMa,ôngphẫnnộtấubáo,tốgiáctìnhtrạnggiantàcủaAHơMa,cuốicùngbịAHơMađảkíchbứchại.TầnTrườngNgựdođómàbịchúngđánhđếnchếtởtrongnhàtù.Sựviệcnàyxinxemởcuốn“Nguyênsử.TầnTrườngNgựtruyện". Tháng3nămChíNguyênthứ19(1282),NguyênThếTổđituầnsátởThượngđô,hoàngtháitửcúngđitheohoàngđế.CómộtngườitênlàíchđothiênhộthuộcVươngChư,bìnhthườngôngtarấtcămghétthóigianác,nhâncơhộibàndânthiênhạvôcùngmaioánphẫnuất,ôngđãbímậtđúcmộtcáitruỳbằngđồng.TronglòngVươngChưđãthầmnguyệnrằngnhấtđịnhphảiđậpvỡsọAHơMa.ĐúnhlúcđócómộtyêutăngtênlàCaoHoàthượng, ông ta đi tuyên truyền bí thuật trong các doanh trại quân đội, vìkhôngứngnghiệmnênquayvề.Cao hoà thượnggiả vờ chết, rồi giết cácmônđồcủaông,dùngthithểcácmônđồđểđánhlừaquầnchúng,rổinhâncơhộiđóchuồnđimất,màkhôngaibiết.gìhết.ThếlàVươngChưvàCaoHoàThượngcùngbànmưugiếtAHơMa. VàomộtngayMậuBínhtháng3,cácôngVươngChưgiảdanhlàhoàngtháitửtừThượngđôvềKinhsưđểlàmcôngviệcvềđạophật,vàtậphợphơn80người,nhântrờiđêmtốiđãđộtnhậpvàothànhBắckinh.Sángsớmngàyhômsau,VươngChưcửhai tăngniđến trungthưtỉnh,báochotrungthưtỉnhbốtrínhữngđồlễphật.Cácquanviêntrungthưtỉnhcóhơikhảnghinênđãhỏi,nhưnghai tăngninàykhôngthừanhận,khôngnóiraâmmưubímậtcủaVươngChưvà80người.Đếngiữatrưangày17thangs3,VươngChư lại phái người tên làThôi tổng quảnmang chỉ thị giả củahoàngtháitửvàđểchophósứkhumậtviệnTrươngDịcửmốtsốquânđội,đến tốingày17đếncổng lớncủaĐôngcungđiều tranghengóng.PhósứkhumậtviệnTrươngDịkhôngthểphávỡkếhoạchcủaVươngChemàcònnghetheoThôitổngquảntruyềnđạtlệnhchỉcủatháitử,rồicửchỉhuysứNhanNghĩacầmquântiếnvàoĐôngcungcủatháitử. Lúcđóbản thânVươngChưcưỡingựađihộikiếnAHơMa,nóidốirằnghoàngtháitửsẽtừThượngđôtrởvềBắckinh,ralệnhchotoànbộcácquanviêntrungthừatỉnhphảiđếntrướccổngĐôngcungđểhầuhạ.AHơMacửmấyngườinhưhữutưlangtrungThoátHoanSátNhicưỡingựarakhỏithànhđểnghênhtiếphoàngtháitử.HọđãđingựamườimấydặmlênphíaBắc,gặpcácôngnhưVươngChưđãchuẩnbịsẵnngườingựa,người

đónggiảhoàngtháitửđãkhiểntráchnhữngngườinhưThoátHoanSátNhiđãvôlễvàchogiếtchếttấtcảbọnhọ,chiếmlấynhữngconngựachiếncủabọnThoátHoanSátNhi, từ phíaNam tiếnvào cổngKiếnĐức.Đếnđemkhuyacanhhai,khôngcóaidámhỏihangìbọnhọ,đoànngườingựamớitừtừ tiếnđếncổngĐôngcung,nhữngngườikhácđềuvùng lênxuốngngựa,chỉ cómộtngườiđónggiảhoàng thái tửNguyênThếTổ là cònngổi trênmìnhngựachỉhuy,gọicácquanviêntrungthưtỉnhđếnbênngựađểnghelệnh.TêngianthầnAHơMađếnđứngtrước"hoàngthái tử".“Hoàngtháitử"vừamắngôngtađượcmấycâuthìVươngChưlậptứclôiôngtađi.,rútchiếctruỳđồnggiấutrongtayáorachémmạnhvàođầuAHơMa,AHơMabịvỡsọ,ócphọtrangoài,chếtngaytạichỗ.Tiếpđó“Hoàngtháitử“lạigọitảthừaXíchTrinhđến,rồicũnggiếtluôncảôngta.MhómVươngChưbắtgiamhữuthừaTrươngHuệ. Lúcđó,cácquanviêncủakhumậtviện,ngựsửđài,lưuthủtưchỉcònbiếtđứngtừxamànhìn,khôngbiết trướcmặtđangxảyrabiếncốgì.ThượngthưTrươngCửuTưkêugàoầmỹởtrongĐôngcung,gàolênrănghoàngtháitửgiả.ThếlàlưuthủtưĐạtLỗHoaXíchBácĐônđiđếntrướcmặt,đánhchémngườingựagụchết trênmặtđất.Tronggiây láthỗn loạn,ngườingườichạytánloạnđitứphương,khôngítngườiđazbịquânNguyênbắt làmtùbinh.NhữngôngnhưCaoHoàThượngđãrútchạythànhcông,cònVươngChư thìưỡnngựcmàđi ra, tất nhiên làĐại nghĩa đãyêu cầuquânNguyênbắtôngta. TrungthừacũngphingựanhưbayđếnThượngđôđểhộibáovớiNguyênThếTổHốt TấtLiệt về tình hình biến cố ở Kinh sư. Lúc đó hốtTấtLiệtnghexongbáocáothìgiậtmìnhvàphẫnnộ,liềnlậptứcđingayvềThượngđô.NguyênThếTổmệnhlệnhchokhumậtphósứBộtLa,tưđồvàễTướcTôn,thamchínhALív.v..phingựađếnngayĐaihđôđểtrấnápbọnphản loạn. Vào một ngày Canh thìn của tháng 3 đã bắt được Cao HoàThượngởSôngCao.Lương.VàongàyTânKỷ,bọnBộtLađếnBắcKinh.NgảyNhâmNgọ, chínhphủnhàNguyênđãgiết chếtVươngChưvàCaoHoàThượngởngay trênphố rồi róchết thịtxương,đồng thờicũngxử tửphósứkhumậtTrươngDị. TrướckhibịxửtửVươngChưkhônghềsợhãi,đãnóilớn:“VươngChưTôiđãvìmọingườitrừkhửđượctêngianthầnkhéttiếnggâybaonhiêutaihoạchomuôndân\bátính.ômnaydùcóphảichết,nhưngtrướcsauthếnàocũngcómộtngàycóngườinhớđượcrằngtôiđãtiêudiệtAHơMa." SaukhiAHơMabịVươngChưgiếtchết,NguyênThếTổvẫnchưa

đượcbiếthếtnhữngtộitrạngcủagianáccủaôngta,,nóivớitrungthưtỉnhlàkhôngnênthẩmvấnvợôngtanữa.SaunàymãichotớikhiNguyên/ThếTổ hỏiBột La, lúc đóm[is hiểu toàn bộ hành động tội ác củaAHơMa.NguyênThếTổHốtTấtLiệtmớinổigiậnđùngđùngnói:“VươngChưđãtrừkhửAHơMa,quảlàmộtđiềurấtnênlàm!"ThếlàHôtTấtLiệtralệnhquậtmảAHơMa lên,mởnắpquan tài ra, chobăm thâyAHơMaởbênngoàiThônghuyềnmôn,chochóănthịthithểAHơMa.Báquantrongtriềuđìnhvàmuôndânbátínhđềuvâyquanhđểxem,mọingườiđềuvỗtayhoanhỉ. Ngoàira,contraivàcháucủaAHơMacũngđềubịchínhphủnhàNguyênbắtvàxửtử,toànbộgiasảnđềubịtịchthuxungvàocôngquĩcủaphủ.TạinhàngườivợbécủaAHơMa,khi tịch thutàisảnnhàbà ta,cácnhânviênhữuquanđãtìmthấyhaitấmdangườiđãchín.Haicáitaivẫncònnguyên.BìnhthườngAHơMađểchomộthoạnquanchuyênmôngiữchìakhoá,khithẩmvấnôngta,viênhoạnquannàycũngkhôngbiếthaingườiđólàai.Viênquanhoạnchỉthừanhận:“BìnhthườngkhiAHơMachửibớiaiđềuđặt tấmdangườiđólêntrênchỗthầntoạ, làmnhưthếthì lờirủaứngnghiệmrấtnhanh”.Ngoàira,cònpháthiệnAHơMacóhaibứchoạtrênlụa,bên trênvẽcảnh rấtnhiều línhkỵ sĩmìnhmặcáogiáp,quàngkhănởcổ,đang canh giữmột ngôi điện, các binh sĩ ngườinào cũng cầmđao giươngcungnhằmvàotrongđiện,cứnhưmuốnxôngvàochémgiếtaiđó.NgườivẽbứctranhđóhọTrần.CũngcómộtngườinữatêngọilàTàoKhuê,trướckiađã từng tínhngày thángnămsinhchoAHơMa.Lại cònmộtVươnggĐàiPhán cũng làm nghề bói toán, nói ra toàn những điều xúc phạm đến luậtphápquốcgia.Saukhisựtìnhbịbạilộ,NguyênThếTổchiếulệnhxửtử4ngườinày,lộtdachodânchúngxem. Tuyểntự“Nguyênsử" Quyển205

HỒDUYDUNG

HồDuyDung làngườicuối triềuNguyên,đầu triềuMinh, làmộttrongnhữngcôngthầncủaMinhTháiTổChuNguyênChương.NhữngnămcuốitriềuNguyên,nhữngcuộckhởinghĩanôngdânvàchiếntranhnôngdânđãlậtđổnềnthốngtrịcủangườiMôngCổ,làmlunglaycơsởthốngtrịcủachínhquyềntriềuđìnhnhàNguyên.Trongtìnhhìnhnhưvậy,ChuNguyênChương thamgia vào đội quân khăn đỏ củaQuáchTửHưng, dần dần đãbànhtrướngđượcthếlựccủamình.Năm1368,ChuNguyênChươngxưngđế, đổi làNguyênHồngVũ. Sau khiHồDuyDung đi theoChuNguyênChươngđã từngđảmnhiệmcácchứcvụlínhlệcủanguyênsoáiphủ,Chủbạ, tri huyện, thôngphán, thía thường thiếukhanh, thái thường chínhngựv.v..NămMinhtriềuHồngVũthứ3,HồDuyDunglamtrungthưtìnhthamtrichínhsự,saulàmtảtướng,hữutướng,rấtđượcMinhtháitổtínnhiệm.NhữngnămđầutriềuđìnhnhàMinhHồDuyDungđitheohâuChuNguyênChương,làconngườirấtkiêncường,chịukhó,nhưngrấtđộcđoánchuyênquyền. Đồng thời cũng kết đảng hành gian, ăn hối lộ. Đã từng được đạitướngTừđạt,ngựsửtrungthừaLưuCơvukhốngtốcáo.NhưngHồDuyDungvẫnkhôngyênlòng,tráilạicòndữtợnhơn.SaukhiMinhTháiTổlênngôi, đã từng áp dụng hàng loạt biện pháp để tăng cường trung ương tậpquyềnchuyênchếchủnghĩa.NhữnghànhvináochínhthiệnquyềncủathừatướngHồDuyDungcàngngàycànglàmchoChuNguyênChươngbấtmãn.Vớitưtưởngcôngthầntựphụ,HồDuyDungđãbắtđầuđilạicùngnhữngtaychânthântínbímậtbànmưutínhkếtạophản,đồngthờicòncửngườiđiliênhệvớibọnnguỵquyềnvàtàndưthếlựccuảMôngCổ,âmmưunộiứngngoạihợp,cùngnhaulậtđổchínhquyềnnhàMinh.NămHồngVũthứ13(1380),ngựsửtrungthừaTừTiếtvàbọnThươngCảotốgiáccáctộitrạngcủaHồDuyDung,MinhTháiTổvôcùngphẫnnộ,ralệnhbắt thừatướngHồDuyDung hành quyết, đồng thời phế trừ chức trung thư tỉnh và thừatướngở trongbộmáy trungương,phânquyền ra làm6bộ,6bộnày trựcthuộchoàngđế.SaukhiphátsinhvụánHồDuyDung,cóhơnbavạncôngthầnđãbịgiếtvìliênluỵ.Thờigiannàytươngđốidài,vụthảmánnàyxưanaychưatừngcótrongtriềuđạinhàMinh. *** HồDuyDunglàngườiĐịnhViễn.NhữngnămcuốitriềuNguyên,HồDuyDungđitheohầuMinhTháiTổChuNguyênChươngởHoàchâu,

được cử làm phục vụ viên ở phủ nguyên soái. Chẳng bao lâu thì đượcchuyểnthànhtuyênsứ,rổilàmNinhquốcchủbạ,tiếnlênđượcthăngchứclàmtrihuyện,rồilạiđượcthănglàmCổAnthôngphán,rồiđượcđềbạtlàmHồQuảngThiêmsự.Ngônguyênniên,HồDuyDungđượccửlàmthườngthiếukhanh,rồiđượcthănglàmtháithườngtựchínhkhanh. NămHồngVũthứ3(1370)MinhTháiTổChuNguyênChươngbổ nhiệmHồDuyDung làm trung thư tỉnh tham tri chính sự. Sau đó lạiđược thay thế Uông Quản Dương đảmnhiệm chức tả thừa tướng. ThángGiêng nămHồngVũ thứ 6 (1373 ) hữu thừa tướngUôngQuảnTường bịgiángchứcxuốnglàmthamchínhhàngtỉnhQuảngĐông.MinhTháiTổrấtkhó tuyển chọnđượchữu thừa tướng,một thời gian rất dài vẫnkhông cửđượchữuthừatướng,chonênHồDuyDungvớidanhnghĩatảthừatướnglàm tất cảmọicôngviệc trong tướngphủ.Tháng7nămấy,HồDuyDungđược đề bạt làm hữu thừa tướng. Sau một thời gian, Minh Thái Tổ ChuNguyênChương lạiđổiHồDuyDung làm tả thừa tướngvà lạikhôiphụcchứchữuthừatướngchoUôngQuảngDương.TừsaungàyDươngHiếnbịgiết,ChuNguyênChươngthấyrằngHồDuyDunglàngườicótàinăng,nênđãsùngáitindùng.HồDuyDungcũngcầncùchịukhó,luônluônđónđượcnhữngýđồdùnhỏnhặtcủaChuNguyênChương.MinhTháiTổcàngngàycàngtinyêuHồDuyDung,cómộtsốnămmộtmìnhôngtalàmthừatướng.Khicầnxửtửhoặcxửphạtmộtsốquanchức,HồDuyDungkhôngcầntấuthỉnhMinhTháiTổ,ôngtacóthểtựmìnhquyếtđịnh.Đạithầncáctytrongngoàicungkhi tấubáocôngviệc lênMinhTháiTổChuNguyênChương,đềuphảiđưachoHồDuyDungxemtrước.Tấubáonàokhôngcó lợichobản thânông ta,ông ta liềncấtngayvào trong tủkhông tấubáo lênMinhTháiTổ.Mọingườiởkhắpmọinơinếumuốntiếnthủvềcôngdanh,hoặcnhữngcông thầnvõ tướngbịmấtchức, tranhnhauđổxôđếncửaphủHồDuyDung,biếuxénhốilộvàngbạcgấmvóc,ngựaquí,đồchơi,bảovật,sốlượngnhiềuđếnnỗikhôngtàinàothốngkênổi.ĐạitướngTừĐạtvôcùngcăm hận những tội ác của Hồ Duy Dung, trước mặt Minh Thái Tổ ChuNguyênChươngôngđãungdung liệtkênhững tội áccủaHồDuyDung.ThếlàHồDuyDungmuachuộcngườicanhgáccủaTừĐạtlaPhúcThọámhạiTừĐạt.KếtquảbịPhúcThọtốgiác. NgựsửtrungthừaLưuCơđãtừngnóiquavềnhứngnhượcđiểmcủaHồDuyDung.SaunàyLưuCơbịốm,MinhTháiTổcừHồDuyDungđemtheobácsĩđếnthămôngta,thếlàHồDuyDungđầuđộcámhạiLưuCơ.SaukhiLưuCơchết,HồDuyDunglàmviệccàngtuỳtiện.ÔngtacâukếtvớitháisưLýThiệnTrường,đemcongáicủaanhmìnhgảchoconnuôi

củaLýThiệnTrườngtênlàLýHựulàmvợ.HọcsĩNgôBáTôngkịchliệttốcáoHồDuyDung.Từđó thế lựcHồDuyDungcànglêncao.NgôinhàcũcủaôngởhuyệnĐịnhviễncómộtcáigiếngnước,bỗngnhiêntronggiếnglạisinhramộtcâymăngđá,caolênkhỏimặtnướctớimấytrượng,cácbàcôngườinhàđuanhauđilấylábùa,rồilạicótinđồn,trênngôimộcụtổbađờicủaHồDuyDungcứđêmđêmlạidcólửasánglậploè,chiếusánglêntậnkhôngtrung.HồDuyDungnghethấyvậythìphấnkhởilắm,tựcaotựđại,càngcónhữngmưuđồbấtchính. CátAnHầuLụcTrọngHanhtừThiềmTâytrởvề,đitrêncỗxe4ngựakéo.MinhTháiTổrấtbựcmìnhvềôngta,khiểntráchLụcTrọngHanhrằng:“Hiệnnaychiếntranhvùngtrungnguyêntànpháchưađượcbaolâu,nhândâncònđangkhôiphụcsãnxuấtlaođộng,đăngkýhộkhẩu,muathêmtrâungựakéo,cuộcsốngcònvôcùnggiankhổ.Giảsửcácquan lại trongtriềuđình,ainấyđềubắtchướckhanh, thìnhândânbá tínhcóbánhếtcảconcáiđicũngkhôngthoảmãnđượcđòihỏicủakhanh”.Rồira lệnhchoôngtađếnhuyệnĐạiđểbắtbọntrộmcướp.BìnhLươngHầuPhíTụngthừalệnhChuNguyênChươngđiuýlạoquândânTôchâu,nhưngPhíTụlạisuốtngàylaovàorượuchètraigáisaybétnhè.MinhTháiTổrấtphẫnnộvềPhíTỵ,liềnralệnhchoôngtađilênvùngTâyBắcđểdụhàngngườiMôngCổ.SaukhiPhíTuđếnTâyBắcchẳnglàmđượctròtrốnggì,MinhTháiTổlạikhiểntráchôngta.HaingườiLụcTrọngHanhvàPhíTụvôcùnglolắngsợhãi. Hồ Duy Dung bí mật dùng quyền lợi để dụ dỗ hai ngườinày. BìnhthườngLụcTrọngHanhvàPhíTụlànhữngconngườirấtnhanhnhậy,thấyHồDuyDungđangcóchứccóquyềnnênđãbímậtđilạigiaodịchvớiHồDuyDung. CómộtlầnLụcTrọngHanh,PhíTuđiđếnnhàHồDuyDungđểdựtiệc.Khiuốngrượuđãsaymềm,HồDuyDungđánhđậpnhữngngườixungquanh,nóivớihaingườilàLuc,Phírằng:“Nhữngconngườinàyđềulàmnhữngviệcphiphápcả,nếuchẳngmaybịhoàngđếpháthiện,thìphảilàmnhưthếnào?"HaiôngLục,ƠhínghexongcâuchuyệncủaHồDuyDungthìsợhãilolắng,thếlàHồDuyDungđemtoànbộkếhoạchcủamìnhranóichoLụcTrọngHanhvàPhíTụbiết,đểchohaingưởiởbênngoàichiêumộbinhlính,muangựa. HồDuyDungđãtừngcùngvớiTrầnNinhphêduyệtdanhbạquânmãtrongtoànquốcởtrongquanphủ,ralệnhchođôđốcMaoTươnglấyvệsĩLưuNgộHiềnvàtênvongmệnhchiđồNguỵVănTiếnlàmnhữngngườitâmphúc.,vànói:“Tôiđãtừngtindùngnhữngconngườinày."Tháiphótự

thừaLýTồnNghĩalàemtraicủaLýThiệnTrường,cũnglạilàphụthâncủaLýHựu,conrểcủaHồDuyDung.HồDuyDungcũngbảoLýTồnNghĩabímậtđộngviênLýThiệnTrườngmưuphản.LýThiệnTrườngtuổiđãgiànênkhôngcócáchnàokiênquyếtcự tuyệtHồDuyDung, lúckhởiđầukhôngđồng ý cùn làm vớiHồDuyDung, cuối cùng thoái thác không được nênđànhphảimiễncưỡngđồngý.HồDuyDungcàngtintưởnglàmưuphảncóthể thànhcông, thế làông tacửngayMinhchâuvệchỉhuysứLâmHiềnvượtbiểnchiêudụbọngiặcOa,đểchobọngiặcbiểnnàytheothờigianquiđịnh hưởngứng với họ.Ngoài raHồDuyDung còn cử các cựu thần củatriềuđìnhnhàNguyêngởithưtínchonhữngngườithừakếcủatrềuđìnhnhàNguyên,tỏýxincúiđầunhậnlàmthầncủanhữngngườithừakếtriềuđìnhnhàNguyên,cũnghứahẹnmờiquânđộiMôngCổởbênngoàihưởngữngcuộcbạoloạncủahọ.Cuộctạophảncònchưakịpthựchành.Saunàyđứacon traiđangcưỡingựaở trênphốđuổikịpHồDuyDung thìbịngãchếtngaydướibánhxecủacha.HồDuyDungđãxửtửngườiđánhxe.SaukhiMinhTháiTổChuNguyênChươngbiếtchuyệnnày thìvôcùng tứcgiận,mệnh lệnh choHồDuyDung phải đềnmạng cho người đã chết.HồDuyDungthỉnhcầuxinđượcbồithườngchogiađìnhngườichếtvàngbạc,gấmvóc,nhưngChuNguyênChươngkhôngchuẩny.HồDuyDungcàngthêmsợhãi,thếlàcùngvớingựsửđạiphuTrầnNinh,ngựsửtrungthừaTừTiếtv.v...bímậtkhớisựtạophản,vàbímậtthôngtrichocácđịaphươngtrongtoànquốcvàchocáctướnglĩnhđitheomìnhđểchohọhưởngứng. Tháng9nămHồngVũthứ12(1379),nướcChiêmthànhđếntiếncốngtriềuđìnhnhàMinh,bọnHồDuyDungkhôngtấubáosựkiệnnàychoChuNguyênChươngbiết.Hoạnquan rangoàigặp sứ thầnChiêmThành,liềnvàocungtấubáoviệcnàyvớiMinhTháiTổ.SaukhiMinhTháiTổChuNguyenChươngbiếtchuyệnthìvôcùngphẫnnộ,ralệnhkhiểntráchcácđạithầncủacáccơquancóliênquan.HồDuyDungvàUôngQuảnTườngđếntạtộitrướcMinhTháiTổvàquitráchnhiệmchobộlễ,quanviêncácbộnhưlễbộ thượng thư lại đổ tráchnhiệm lênđầu trung thư tỉnh.MinhTháiTổChuNguyênChươnglạicàngbựcmìnhliềnđemnhốttấtcảcácđạithầnlại,truyhỏixemtráchnhiệmchủyếuthuộcvềai.Chẳngbaolâusau,MinhTháiTổlạibanchếtchoUôngQuảngTường.VợUôngQuảnTườnglàTrầnthịcũngbịchôntheongườichết.MinhTháiTổđãtrahỏiTrầnthịnhữngtìnhhìnhcóliênquanmớibiếtrằngTrầnthị,vợcủaUôngQuảngTườnglàcongáicủaTrầntrihuyệnchưavàotrongquanphủ.MinhTháiTổbỗngnổigiậnđùngđùng,nói:“Congáimộtngườiđànbàchưavàophủquanđãgảchomộtvõtướngcôngthần,thìlàmsaocóthểcóvănthầnđược?"Thếlàralệnh

chocơquantưpháptiếnhànhđiềutra.VìvậychonênchínhphủtrungươngtriềuMinhmớipháthiệnrarằngHồDuyDungvàquanviêncủa6bộtrựcthuộcđềubịliênđớitráchnhiệm,đềuphảitrịtội. ThángGiêngnămHồngVũthứ13(1380),ngựsửtrungthừaTừTiếtviếtthưlêntriềuđình,tốcáotộitrạngHồDuyDungâmmưuchínhbiếntạophản.Ngựsử trung thừaThươngCảo lúcđóbịgiángchứcxuống làmquanlạitrungthưtỉnh,cũngbáocáolêntriềuđìnhnhữnghoạtđộngbímậtcủaHồDuyDung.SaukhiMinhTháiTổChuNguyênChươngbiếtchuyệnthìvô cùngphẫnnộ, ra lệnhgiaohọ cho cácquanviênđình thầnnghiêmkhắcthẩmvấn,trongnhữnglờikhaicũngcóđềcậpđếnhaingườilàTrầnNinhvàTừTiết.Cácđìnhthầnnói:“ChínhraTừTiếtcũngcóthamdựvảoâmmưu tạo phản của bọnHồDuyDung, nhưng vì thấy rằng sự việc sẽkhôngthànhcông,chonênmớibắtđâutốgiácviệcmưuphảncủaHồDuyDung,bảnthânTừTiếtkhôngthểkhôngbịxửtử”.ThếlàMinhTháiTổhạlệnhgiếtchếtHồDuyDung,TrầnNinhvàTừTiết. TuyHồDuyDungđãbịxửtử,nhưnghànhđôngmưuphảncủahắnvẫnchưahoàntoànbịbộclộ.ĐếnnămHồngVũthứ18,LýTồnNghĩalàngườitốcáođàutiên,nênđượcmiễnchết,bịantríđếnhuyệnSùngminh.Tháng7nămHồngVũthứ19(1386)saukhixácđịnhthẩmvấnvụánLâmHiền,việcHồDuyDungcâukếtvớibọngiặcOamớibạilộ.NămHồngVũthứ 21 (1388) ngườiMôngCổ tấn công vào vùng samạcLamNgọc, bắtPhongTíchlàmtùbinh.LýThiệnTrườngđãkhôngtấubáothựclênhoàngđế.Đếntháng5nămHồngVũthứ23(1390),vụánmởra,PhongTíchbịbắtgiaochocácquanviênthẩmvấn.KếtquảthẩmvấnlàmchotìnhhìnhmưuphảncủabọnHồDuyDungđượcxácminhrõrànghơn.LôTrọngKhiêm,gianôcủagiađìnhLýThiệnTrườngđếngặpôngvàviệcđầutiênlàtốcáotìnhhìnhđilạigiaodịchgiữabọnHồDuyDung,vàgianôcủaLụcTrọngHanh tên là Phong NiêmMộc đầu tiên cũng tố cáo Lục Trọng Hanh vàĐườngThắngTông,PhíTụ,TriệuDungTamHầuvàHồDuyDungcùngnhauâmmưubấtchính.MinhTháiTổChuNguyênChươngcàngthêmphẫnuất, quyết thanh trừngnghịchđảng, quanhững lời khai thì cóhơnbavạnngườibịgiếtvìliênluỵ.ThếlàMinhTháiTổlàmngaytờ"Chiêuthịgianđảnglục“bốcáochobàndânthiênhạđượcbiết.VụánHồDuyDungliênluỵlantràn,kéodàiliêntụcsuốtmấynămtrờimàvẫnkhôngkếtthúcđượctrọnvẹn. Tuyểntự“Minhsử" Quyển308

MÃSĨANH-NGUYỄNĐẠITHÀNH

MãSĩAnhlàngườiQuíDương.Vạnlịchnămthứ44(1616)MãSĩAnhvàNguyễnĐạiThànhngườiHoàiNinhcùngtrúngtuyển.Qqua3nămsau,MãSĩAnhtrởthànhtiếnsĩ,đượcbổnhiệmlàmNamkinhhộbộchủsự.TrongthờikỳThiênKhải,ôngđượcthăngchứclàmlangtrung,rổigiữcácchứcvụtriphủcủabaphủNghiêmchâu,HàNamvàĐạiĐồng.NămSùngTrinhthứ3(1630),MãSĩAnhđượcđổilàmSơnTâyDươnghoàđạophósứ.NămSùngTrinh thứ5,được thăng làmhữu liêmđôngự sử, tuầnphùtuyên phủ.Ông đến nhận chức đượcmột tháng thì thu được của ssó tiềncôngcủakhophủđếnmấynghìn lạngvàng,dùngchúngđểhối lộcácđạithầnở trong triều, bị trấn thủ thái giámVươngThân tố cáo, phạm tội bọicáchchức,ítlâusaucưtrútạiNamKinh.LúcđótêncủaNguyễnĐạiThànhđãbịghivàodanhsáchvụánnhữngtênphảnnghịch,bịcáchchứclâudài,đểtránhcuộcchiếnloạnnêncũngchạyđếnNamKinh,anhtakếtbạnvớiMãSĩAnh,haingườiđốixửvớinhaurấttốt. NguyễnĐạiThànhlàconngườirấtcơmưu,mẫncảm,nhamhiểm,giảohoạt,nhưngcũng lại rấtcó tàinăng.NhữngnămThiênKhảiđầu tiên,NguyễnĐạiThànhdođãtrưởngthànhnênđượcđềbạtlàmcấpsựtrung,sauphaỉvềnhàđểchịutang.MộtngườiđồnghươngcủaanhlàTảQuangĐấu,trongthờigianlàmngựsửlàngườirấtnổitiếng,NguyễnĐạiThànhdựavàoTảQuangĐấuđểđượchiểnvinh.MùaXuânnămThiênKhảithứ4(1624)lạikhoađôcấpsự trung thiếungười làmviệc, têncủaNguyễnĐạiThànhxếpngaysaungườithứnhất,TảQuangĐấuđãtuyểndụnganh.NhưngcácôngTriệuNamTinh,CaoPhùngLong,DươngLiênv.v...lạiđềnghịlênTếđiển, cho rằngNguyễnĐạiThành là người hời hợt không thể đảmnhiệmchứcvụnàyđược,màlạituyểndụngNguỵĐạiTrung.SaunàyNguyễnĐạiThành được bổ nhiệm làm công khoa. Do đómà trong lòngNguyễnĐạiThànhoánhậnhọ,bímậtcâukếtvới tháigiámgiấubảntấutiếncửNguỵĐạiTrungđi.Bấtđắcdĩ,cácquanviênbộlạiđànhphảitấutêncủaNguyễnĐạiThành lên. Như vậyNguyễnĐạiThànhmới có thể trở thành cấp sựtrung.TriềuđìnhphêchuẩnbổnhiệmNguyễnĐạiThành. Từ đóNguyễnĐạiThành dựa vào hoạn quanNguỵTrungHiền,cùngvớicáctênTướcDuyHoa,DươngDuyHằng,NghêVănHoánv.v...kếtthành tử đảng, sáng chế ra “Bách quan đồ ", thôngqua Nghe Văn Hoán

chuyểnđếntậntayNguỵTrungHiền.ThếnhưngôngtalịsợđảngĐônglâmcôngkíchmình,chonênkhôngđầymộtthángđãthỉnhcầukhẩncấpđượctrởvề.CònNguỵTrungHiềnnắmgiữ lại khoa,NguyễnĐạiThành tronglòngrấtấmức,thầmthìnóivớithântíncủaôngta:“Tôiđangđịnhtrởvềyênổn,khôngbiếtTảQuangĐấuôngấyởđóthếnào”.Ítlâusau,DươngThị,Tảthịv.v...bịgiamvàongụcvàbịgiếtchết.NguyễnĐạiThànhđốixửvớikháchrấtchuđáovàdươngdươngtựđắc.Ítlâusau,NguyễnĐạiThànhđượcbổnhiệmlàmtháithườngthiếukhanh.SaukhiđếnKinhsư,NguyễnĐạiThànhphụcvụNguỵTrungHiềnhếtsứccẩnthận,nhưngtronglònglạithầmnghĩrằng,nếuchỉthếnàythôithìcũngkhôngchắcchắnlắm.Thếlàmỗi lầnbáiyếtNguỵTrungHiền,đềuhối lộ lễvật rấthậuchongườigáccổngnhàNguỵTrungHiền,rồicònyêucầuđemdanhthiếpbáiyếtnàytrảlạichoông ta.Đảmnhiệmchức thái thường thiếukhanhđượcmấy tháng,Nguyễn Đại Thành lại yđu cầu trở về.Sau khi Nguỵ Trung Hiền bị giết,NguyễnĐạiThànhviếthailásớgửichoDươngDuyHằng.Trongđócómộtláchuyênmônvukhốnghaingười làThôiTrìnhTúvàNguỵTrungHiền.Cònmộtlásớkhác,nóivềcáchtínhnămThiênKhảithứ7(1627),nóirằngsaunămThiênKhải thứ4,người làmbạihoạiquốcchínhslàNguỵTrungHiền,cònThôiTrìnhTúlàđồngbọn.TrướcnămThiênKhảithứ4(1624),ngườigây taihoạchoquốcchính làVươngAn,nhưngđồngbọn làngườiđảng Đông lâm. Trong thư Nguyễn Đại Thành chuyển cáo Dương DuyHằng,nếuthờicuộcphátsinhnhữngsựthayđổitrọngđạithìđểchoDươngDuyHằngthượngtấuvukhốngThôiTrìnhTú,NguỵTrungHiền;nếuthờicuộccóbiếnđộngkhôngyên thìđểchoDươngDuyHằngviêtư thư tổnghợplênsau.LúcđóDươngDuyHằngcoinhânsĩĐônglâm,ThôiTrìnhTúvàNguỵTrungHiềnv.v...đều là tàđảng,vốnđãbấthoàvớibiên tuNgheNguyênLộ,nhậnđượchaibéưcthưcủaNguyễnđạiThành,ôngtavôcùngphấnkhởi,mừngrỡnhìnrabênngoài,liềnthượngtấurằngđếnnămThiênKhải thứ7 sẽ tự tính toán.NămSừngTrinhnguyênniên91628),NguyễnĐạiKhánhđượctuyểndụnglàmquanglụckhanh.NgựsửMaoVũKiệnkếttộiNguyễnĐạiThànhkếtbèkếtđảnglàmnhữngchuyệngiantà,thếlàtriềuđìnhbãimiễnchứcvụcủaôngta.Đếnnămsauchínhphủthẩmđịnhnghịchán,NguyễnĐạiThànhbịcáchchức,17nămkhôngđượctuyểndụng,ôngtabuồnrầubấtmãn. QuânkhởinghĩanôngdântiếngầnđếnAnHuy,NguyễnĐạiThànhchạy loạn cư trú tại Nam Kinh, chiêu mộ rất nhiều bọn du côn đến nóichuyệnbinhđao,hyvọngdùng tài năng trấn anbiên cương sẽđược triềuđình lại sử đụng. Cố Cảo, người Nguyên tích, Dương Đình Khu, người

huyệnTrình,ThẩmSĩĐỗ,ngườiVuhồ,HoàngTôngNghĩa,ngườiSadiêu,VạnThái,ngườihuyệnNgânv.v...đềulànhữngnhânsĩnổitiếngtrongPhúcxã,hồiđótụtậpởNamKinhđidạyhọc,bọnhọvôcùngcămhậnNguyễnđạiThànhđãbiênsoạncuốn“Lưuđôphòngloạnyết“đểkhaitrừNguyễnĐạiThành.NguyễnĐạiThànhrấtsợhãi,thếlàbịépbuộcphảiđóngcửatạơnkhách,đơnđộcgiaoduthânthiệnvớiMãSĩAnh. ChuĐìnhNho ơhụngmệnh nội chiêu, NguyễnĐại Thànhmangtiền vàngđếnDuuydươngbái kiếnChuĐìnhNho, để xin rửa nhữngnỗinhụcnhãtrướcđây.ChuĐìnhNhotrảlời:“LầnnàytôixuấthànhlàdocácnhânsĩĐônglâmđảngđềnghị.Têncủaôngbịghitronghồsơbảnnghịchán,cólẽkhôngnêncóphảikhông?"NguyễnĐạiThànhậmừrấtlâurồimớinói:“VậythìtiễncửDaoThảovậy!"DaoThảolàtênriêngcủaMãSĩAnh.ChuĐìnhNhonhậnlờiyêucầucủaNguyễnĐạiThành. Tháng6nămSùngTrinh thứ15 (1624)TổngđốcPhượngdươngCaoĐấuQuangvìđểmất5toàthànhtrìnênbịbắtđểtrừngtrị.LễbộthịlangVươngTíchCổntiếncửMãSĩAnhtàinăng,ChuĐìnhNhotrongđótiếnhànhgiúpđỡ,thếlàMãSĩAnhđượcbổnhệmlàmbinhbộhữuthịlangkiêmhữuliêmđôngựsử,tổngđốcLô,quânvụxứPhượngđẳng. Tháng3nămSùngTrinh thứ17,Kinh sưBắcKinhbịquânkhởinghĩanôngdânLýTựThànhđánhchiếm,hoàngđếSùngTrinhtựvẫnchết.CácđạithầntriềuMinhởNamkinhnghethấytinlớnnhưvậy,vộiđềnghịlập ngay chúa công mới. CònMinh triều Phúc vương Chu Do Tung, LộvươngChuThườngLạothìcảhaiđềuđếnHoàiAnđểtránhcuộcbinhđaocủaquânkhởinghĩanôngdân,theothứtựtrưởngthứthìtrướchếtphảilậpPhucvươngChuDoTung.CácquầnthầnđềulolắngrằngsaukhilậpPhúcvương lênngôivua,Phúcvương sẽ truy cứuvụ án “Yêu thư“và ""Đìnhkích“cùng“Dicung“v.v...,cònlậpLộvươnglênngôivuathìkhôngnhữngkhôngphảilonhữngchuyệnsaunày,màcácđạithầncòncóthểtheocôngmàlĩnhthưởng.NhữngngườibímậtủgnhộýkiếnnàycotiềnlễbộthịlangTiềnKiêmÍch.Nhữngngườicôngkhaichủ trương lậpLộvương lênngôivuacóbinhbộthịlangQuáchLãĐạiKhí,ngoàiracòncóhữuđôngựsửTrươngThậnNgôncũngtỏratánthànhýkiếnnày.TiềnSơnđôngánsátsứThiêmsự lôidiễn tộ, lễbộviênngoại langChuPhiêuđiđi lại lại để tiếnhànhduthuyết. Lúcđó,tổngđốcLô,PhượngđẳngđịaquânđộiMãSĩAnhtựchorằngkhôngthểlậpLộvươngnênđãbímậtbànmưutínhkếvớiThaogiangThành ý Bá, Lưu Khổng Chiêu, Tổng binh Cao Kiệt, Lưu Trạch Thanh,

HoàngĐắcCông,LưuLangTáv.v..côngkhaiviếtthưchothamtáncơvụbinhbộthượngthưSửKhảPhápnóiđếnnhữngtiêuchuẩnđểlậpmột tânvương,cũngchorằnglậpPhúcvươnglàthíchhợpnhất.SửKhảPhápdodựkhôngquyết.Chờđếnkhitriệutậptriềuthầnđểquqyếtđịnh,lạikhoacấpsựtrungLýChiêmdòlarõđượcýđồcủaMãSĩAnh,đãphảnđốingaytrướcmặtLãĐạiKhí lậpLộvương.MãSĩAnhcũngđemquân từLô,PhượngđẳngđịađếnđưaPhúcvươngđếnmặtsôngTrườngGiang,cácvịđạithầnmớikhôngdámnóinữa.Phúcvươngđượclậplàmchúacông,MãSĩAnhđãphảitốnrấtnhiềucôngsức. HồiPhúcvươngtrịvìđấtnước,LưuKhổngChiêurấtmuốnđượcvào các để làm việc.SửKhảPháp cho rằng trước đay chưa có tiền lệ cáccôngthầnlạikhôngvàocác.LưuKhổngChiêugàolên:“Tôikhôngthểvàocác,nhưngtạisaoMãSĩAnhcũngkhôngthểvàođược?"Thếlà,MãSĩAnhđượcbầulàmđôngcácđạihócsĩkiêmbinhbộthượngthư,đôsátviệnhữuphóđôngựsử.ÔngvàSửKhảPháp,hộbộthượngthưCaoHuyềnĐồphụchínhngangnhau,MãSĩAnhvẫnlàmđốcthốngquânđopọiPhượngdương.Mã SĩAnh vô cùng oán hận SửKhả Pháp, liến sai CaoKiệt, LưuTrạchThanhv.v..viếtthưlêntriềuđình,đểchoSửKhảPhápphảiđirangoàiphụtráchthốngsoáiquânđộihaichâulàchâuHoàivàchâuDương,cònMãSĩAnh thìở lạikinh thànhphụ tá triềuchính,vẫnnắmgiữbinhbộquânvụ,quyền lựcvangdội trongngoài. Ít lâusau, triềuđình tiếnhànhbìnhcông,MãSĩAnhlạiđượcphonglàmtháitửtháisư,âmtửcẩmyvệchỉhuythiêmsự.Tháng9nămấy,triềuđìnhlạixemxétchiếncôngnhiềunămtrênbờbắcsôngTrườngGiangcủaMãSĩAnh,giaphongMãSĩAnhlàmthiếutruyềnkiêmtháitửtháisư,đạihọcsĩđiệnKiếnCực,âmtửnhưtiềnlệ.Tháng12cùngnăm,MãSĩAnhlạiđượctiếncửlàmthiếusư.Đếnnămsau,lịathănglên làm tháibảo.Hồiđó, cácquậnhuyện trongvùng trungnguyênđềubịthấtbại,CaoKiệtcũngchếttrậntạiDuychâu,khôngcóqithốnglĩnhbinhquyền quân sự ở các thị trấn quan trọng. Tả Lương Ngọc đem quân lênthượngdu, tunghoànhngangdọc, lòngđầy tà tâm,cònMãSĩAnh thìvôcùngthamlam,titiện,cănbảnkhôngcóchíhướngcaoxa,chonênôngtacũngsửdụngNguyễnĐạiThành,ngàynàocũngâmmưubáothùngườinàyngười khác, chuyên quyền tham lợi, cho đến giây phút cuối cùng bị diệtvong. Ban đầu, Sử Khả Pháp, Cao Huyền Đồ và KhươngViết Quảng,TrươngTrấnNgônv.v...hồicòntạichứcthìđứccaovọngtrọng,dầndầnthuhútđượccácnhânsĩhảinội,nhưngMãSĩAnh ra sức tìmcáchbổnhiệmNguyễnĐạiThành.Triềuđìnhchiếulệnhquanlạiđi thuhútnhântài,duy

chỉdnóicómộtđiềulàkhôngđượctuỳtiệnsửdụngnhữngngườitrongcácvụáncũ.MãSĩAnhchỉthịchoLưuKhổngChiêuvàhầutướcDươngQuốcTộ,bá tướcTriệuChiLongv.v..côngkíchTrươngThậnNgôn,cáchchứcTrươngThậnNgôn,tiếncửNguyễnĐạiThànhnắmgiữbinhquyền.Thoạtđầu,hồiNguyễnĐạiThànhcònởNamkinh,ôngtacóquanhệrấtathânmậtvới thủ bị thái giámVĩTánChu. Sau khiBắcKinh bị LýTựThành đánhchiếm,toànbộcácgiađìnhquyềnquí,cáchoạnquanđềuchạycảvềphươngNam,thôngquamốiquanhệvớiVĩTánChu,NguyễnĐạiThànhcâukếtvớihọ.NguyễnĐạiThànhnóivớicáchoạnquanrằngnămđóngườicủaĐônglâmđảnggâynguyhạichoquíphivàPhúcvươngđểchohọtrìnhbàyvớiPhúc vương, âmmưu thông qua trhủ đoạn này để bí mật đả kích nhữngngườinhưSửKhảPháp.Cácquanhoạn trongcungđình truyềnmiệngvớinhaurằngNguyễnĐạiThànhlàngườirấtcótàinăng,MãSĩAnhcũngnóiNguyễnĐạiThànhđãtừngởtrongrừngnúiviếtthưthamdựvàokếhoạchlậpPhúcvươnglênlàmvua,biệnhộdchoviệcôngtadựavàocáchoạnquanlàkhôngcócăncứ.ThếlàtriềuđìnhđãđểchoNguyễnĐạiThànhđượcvàocungtiếpkiếnPhucvương. Thế làNguyễnĐạiThànhviết thư trìnhbày sách lượcphòng thủTrườnggiang.Trongbảntrầnthuậtcótamyếu,lưỡnghợp,thậptứkhíchvàtựbiểubạchlà"Côtrungbịhạm",rasứcnóixấuTônThậnHành,NguỵĐạiTrung,vàTảQuangĐẩuv.v...vukhốngNguỵđạiTrungâmmưutạophảnđạinghịch.ThếlàđạihọcsĩKHươngViếtKhánh,thịlangLãĐạiKhí,hoàiviễnhầuThườngđiênLinhv.v...cùngchỉtríchNguyễnĐạiThànhlàtaycựpháchvềnghịchán,khôngnêntuyểndụnglàmquan.MãSĩAnhviếtthưbiệnhộchoNguyễnĐạiThành,rasứccôngkíchKhươngViếtKhánh,LãĐạiKhí,khôngnhữngchỉcónhưvậyôngtacòncâukếtvớicácnhânvậttrongTôngthấtnhưnhómChuThốngLoại,KiếnanvươngChuThốngLũ, liên tiwpsviếtthưlwntriềuđìnhđảkíchbàixíchhọ.MãSĩAnhtựchorằngđạihọcsĩCaoHuyềnĐồlàmnựsửđãtừngtiêudiệtnhómđảngĐônglâm,ôngtacóthểnóigiúpmình,chonênđãnói:“BìnhthườngCaoHuyềnĐồbiếtrấtrõtìnhhìnhcủathần”.NgườikhôngbiếtCaoHuyềnĐồthìnói:“Trongcuốnsáchnghịchándotiênhoàngđếkhâmđịnh,khôngaicóthểthayđổiđược”.MãSĩAnhlạitranhluậnvớiCaoHuyềnĐồ,CaoHuyềnĐồdođómàyêucầubỏđi.ýđồ tuyểndụngNguyễnĐạiThànhcủaMãSĩAnhhơibịgiaođộng,sựkiệnnàykéodàiđếnhơnmộttháng.SauđóMãSĩAnhliềnđểchoAnviễnhầuLiễuTộXươngtiếncửNguyễnĐạiThành,chấmdứtviệckhởidụngNguyễnĐạiThànhlàmbinhbộthiêmchúhữuthịlang.TảbộngựsửLưu Tông Chu nói: “Giết Đại Trung Giả Nguỵ Đang, chủ yếu phải là

NguyễnĐạiThành.TàinăngcủaNguyễnĐạiThànhđángđểchotriềuđìnhlụcdụng.Các triều thần thìcho rằngconngườinàychỉcó tài tàđảnghạichính,cuốicùngthìsữlàmhạithếđạomàthôi.ViệctiếnthoáicủaNguyễnĐại Thành, thực chất có quan hệ đến sự thịnh suy hưng vong của chínhquyềnGiangtả,mongrằngchúacônghãythuhồimệnhlệnh”.TriềuđìnhhạchỉchỉtríchnghiêmkhắcLưuTôngChu.Chẳngđượcbaolâu,NguyễnĐạiThànhlạiđượcphépkiêmnhiệmhữuthiêmđôngựsử,phụtráchviệctuầntraphòngngựbờsôngTrườnggiang.Sauđólạichuyểnsanglàmtảthịlang.Thánghainămsau,NguyễnĐạiThànhlạiđượcthănglàmbinhbộthượngthưkiêmhữuphóđôngựsử,vẫntuầntraviệcphòngngựTrườnggiang. LãĐạiKhí,KhươngViếtKhánh,LưuTôngChu,CaoHuyềnĐồ,TừThạchKỳv.v...đềucóchínhkiếnbấthoàvớiMãSĩAnh.Cácđại thầnnàyđều lần lượtbịMãSĩAnhbàixích,bãimiễnvềquê.MãSĩAnhđộcquyềnnắmgiữđạiquyềntrongtriềuđình,đốinộithìdựavàobọnquanhoạnĐiềnThành,đốingoạithìcùngvớihuânthầnLưuKhổngChiêu,ChuQuốcaBật,LiễuTộXương,trấntướngLưuTrạchThanh,LưuLangTáv.v..câukếtvớinhau,bànmưutínhkế.MãSĩAnh thì tấtcảđềunghe theoýkiếncủaNguyễnĐạiThành.ĐồngthờiMãSĩAnhcòntuyểndụnglạicácnhânvậttrong nghịch án nhưDươngDuyHằng,NguĐìnhBệ,QuáchNhưDiêm,ChuXươngTấn,NguĐạiPhúc,TừPhúcDương,TrầnDĩĐoan,NgôKhổngHỉv.v...,đốivớinhữngphầntửnghịchánđãchết,MãSĩAnhcũngđềucótặng phẩm. Còn những người ngang hàng với ông ta như Trương Tiệp,ĐườngThếTếv.v...vànhữngngườicótộiởtriềuđìnhcũnhưTrươngTônTrấn,ViênHoằngHuân,LưuQuangĐấuv.v...thìgiờđâyMãSĩAnhsửdụnghọlàmgiánquan,khiếnchohọtrởthànhtaychâncủamình.Tìnhhìnhchínhtrị củaTriều đìnhNamMinh rất hỗn loạn, hối lộ côngkhai.Báo động từkhắpcácnơidồndậptruyềntới,nhưngMãSĩAnhnắmgiữcơquantrungkhucủatriềuđình,khôngápdụngbấtkỳbiệnphápphòngngựnào,suốtngàychỉđảkíchnhữngđạithầnchínhtrực,bậnrộnvớiviệcnhiệmdụngnhữnggianthầnhungđảng. TrươngTấnNgạnđãtừngsoáilĩnhbộhạđầuhàngquânkhởinghĩanôngdân.Chođếnkhiquânkhởinghĩanôngdânthấtbại,TrươngTấnNgạnchạyvềHànam, tựxưng làđãchiêumộbinhsĩnghĩadũng thuhồiđượchàngloạtthànhquách,thếlàTrươngTấnNgạnlạiđượcphụchồichứcquannhưcũ,phụtráchtổngđốcquânvụcácquânkhuHàBắc,SơnTây,HàNam,chophépôngtađượctuỳcơhànhsự.Còncácđạithầnkháccũngđãtừngđầu hàng quân khởi nghĩa nông dân, chỉ cần hối lộMã SĩAnh đều đựơcphụchồinguyênchức.Cònnhữngngơươì làbạchđinh, lànôdịchchỉcần

hốilộnhiềulàtriềuđìnhcóthểđềbạtlàmđạisư,chonênnhândântrongđôthànhđềulưutruyềncâuchuyệnhàihướcnhưsau:“Cácquanchứcăncướpnhư lũchó, cácđôđốcchuivào từngngõ”.Cáchìnhphạt, cùmkẹp,xíchkhoácủabọnMãSĩAnhtrắngđenlẫnlộnđếnnhưvậyQuânđộitriềuđìnhnhàThanh kéo đếnTúcThiên, đến vùngTà châu chẳng được bao lâu thìquayvề.SửKhảPháptấubáotìnhhìnhnàylêntriềuđình.MãSĩAnhxemxongcườingặtnghẽo.CómộtvịkháchđangngồiởchỗôngtatênlàDươngSĩThôngđãhỏinguyênnhângìmàôngcườinhưvậy.MãSĩAnhnói:“ThếôngtinrằngcóbinhlínhnhàThanhđếnvùngTúcThiênrồiquayvềthậtà?TrênthựctếthìđâychỉlàdiệukếcủaSửKhảPhápđóthôi!Sắpđếncuốinămrồi,cáctướngsĩphòngthủsôngnướcsẽbìnhbầucôngtrạng,việctiêuhaoquântrangquândụngcũngsẽđượckiểmtrahạchtoán.ĐâychỉlàcáchtựbáocôngcủaSửKhảPháp,đểđốiphóvớihạchtoánmàthôi”.ThịgiảngVệđụcVănlúcđókiêmnhiệmcấpsựtrung,phụtráchgiámthịquânđộicủaCaoKiệt.SaukhiCaoKiệtchết,VệDậnVănhiểuđượcýtứcủaMãSĩAnh,bìnhluậnrằngviệcđốcquâncủaSửKhảPháplàvôích.TứcthìMãSĩAnhliềnđềbạtngayVệDậnVăn làmbinhbộhữu thị lang, các tướngsĩdướiquyềntổngđốcCaoKiệtâmmưudùngVệDậnVănđểlygiánvàlàmsuynhược binh quyền của SửKhả Pháp.Từ đó SửKhả Pháp càng không cócáchnàođểthựchiệnđượcmưuđồlớncủamình. Trước kia, khi Tả Lương Ngọc nhận được chiếu thư của Phúcvươnggiámquốcthìkhôngchịunhận.ViênKếHoặckhuyênbảo,épbuộcôngta,TảLươngNgọcmớitriểnkhaituyênđọcchiếuthư.ÔngcửcấpdướilaHàChíKhổng, thủ bịThừa thiên, tuần án ngự sửHoàngThụ v.v...vàocungchcsmừng,bímậtđiềutrađộngtĩnhtrongtriềuđình.HoàngThụỷlạivàoquyềnthếcủaTảLươngNgọc, trướcđạiđình,quảngchúng, trướcmặthoàngđếôngtachỉtríchnhữnghànhđộnggiantàcủaMãSĩAnh,thamlamvônguyêntắc,vôchínhphủ,vàcòntốcáoconngườiMãSĩAnhtrướckiađã từng ăn hối lộ rất nhiều của binh bộ thượng thư ChuVăn Giang củaTrươngHiếnTrungđểchoông tađược làm tham tướng, theođúng tội thìđángxử tửhình.HàChíKhổngcũngnóiMãSĩAnhcónhiều tộidối trênleừadưới.TưlễtháigiámVĩTánĐồngchỉtrích,nênđểchoHàChíKhổngthôiviệc.MãSĩAnhquìxuốngđấtcầuxinPhucvươngxửtrí.HoàngThụgiơcáiHốtđậpvào lưngMãSĩAnh,nói rất to:“Tôixin liềuchếtvới têngian thầnnày”.MãSĩAnhkêugàokhóc lóc,Phúcvương lắcđầuhồi lâukhông nói câu nào.VĩTánĐồng lập tức bắt ngayHàChíKhổng để chờlệnh. Phúc vương bị những lời trình bày củaHoàngThụ lam cho cảm

độngsâusắc,đếnkhuya,nhàvuaralệnhchoVĩTanChuđénngaynởMãSĩAnhở,địnhbắtMãSĩAnhphải từ chức.MãSĩAnhgiảvờốmkhôngđiđược, bímật hối lộ cho những viên hoạn quan nhưĐiềnThành là nhữngngườigầngũiPhúcvương,đểhọnóivớiPhúcvươngrằng:“NếukhôngdựavàosựgiúpđỡcủaMãSĩAnh,hoàng thượngkhông thểđược tiến lập lênngôivuanhưngàynay.GiờđâybệhạđuổiMãSĩAnhđi,muôndântrongthiênhạ sẽ nghị luận rằnghoàng thượngkhôngbáo ânđức.Vả lạiMãSĩAnhbịđuổiđithìcònaitintưởngởhoàngthượngnữa?"Phúcvươngnghexong trầmngâmkhôngnói, rồi anủi vàgiữMãSĩAnhở lại.MãSĩAnhcũngrấtsợTảLươngNg,xinđượcphóngthíchHàChíKhổng,liềnralệnhchoHoàngThụhoảtốcquayvềHồQuảng. Khihoàngtháitửđến,nhữngngườicóhiểubiếtđềunóiđóklàgiả,nhưngdânchúngởKinhsưthì lại tinđólàthái tửthật.Lúcđólạicómộtngườiđànbàgọi làĐồng thị, tựxưng làVươngphicũngbịbắtgiamvàongục.Đôđốc,tuầnphùvàquantrấncácđịaphươngtranhnhauviếtthưchotháitửvàĐồngPhiđểtỏlòngmếnmộ.Phúcvươngcóthưtừtrongnhàtùrabốcáokhắptrongngoài,dưluậnxãhộicàngthêmbấtmãn,nóibọnMãSĩAnhkết đảng làmđièugian tà, kéoPhúcvươngđến cùngđường.ở trongquânđộicủaTảLươngNgọcHoàngThụngàyđêmtuyêntruyềngiảnggiảinỗioantìnhcủahoàngtháitử,thỉnhcầuTảLươngNgọcđemquântiêudiệtbọnácthầnởbêncạnhhoàngthượng.TảLươngNgọccũngthượngtấuyêucầu bảo toàn hoàng thái tử, và chỉ trích bọnMãSĩAnh là bọn gian thần.Ngoàira,TảLươngNgọccũngvìMãSĩAnhgiảmbớtthựcphẩmcủaquânđộicủamìnhnênvôcùngcămhậnMãSĩAnh,gửihịchvănđikhắpcácnơixagần,lênántộiáccủaMãSĩAnh.SauđólạithượngtấunêurahàngloạtcáchànhvitộiáccủaMãSĩAnh,dẫnbinhĐôngtiến. MãSĩAnhvôcùngsợhãi, thếlàcửNguyễnĐạiThành,ChuĐạiHưng,HoàngĐcsCông,LưuKhổngChiêuv.v...đichốnglạicuộctiếncôngcủaTảLươngNgọc,dođómàhạ lệnh triệt tiêubộđộiphòngvệcủaLưuLươngTáởbờbắcsôngTrườnggiang,ralệnhchoôngtarútquânvềhướngTây.LúcđóquânThanhngàyđêmtiếnvềphíaNam,đạilýtựthiếukhanhDiêu Ân Hiếu, ngự sử Kiều Khả Sính, Thành Hữu Khiêm v.v...thỉnh cầukhôngnêntriệttiêuquânđộiGiangbắc,nênđểchohọcốthủhaichâuHoàiDương.MãSĩAnh luônmồmchỉ tríchhọ: “Cácngười làngười củađảngĐônglâm,cònmuốnmượncớphòngngựTrườnggiang,ýđồmuốnđểchoTảLươngNgọcungdungxâmnhậpKinh sư chứgì?Quânđội triềuđìnhnhàThanhmàđến,tacòncóthểnghịkhoảncầuhoà.NếuquânphảnloạnTảLươngNgọcmàđếnthìbọncácngườiđâysẽđượclàmquanto,cònhoàng

thượngvàtachỉcòncóconđườngchếtmàthôi!"ChonênMãSĩAnhcựclựctừchốikiếnnghịcủanhómDiêuÂnHiếu.Nhưvậyviệcphòngngựhaichâu Hoài, Dương càng thêm mỏng manh. May sao đúng lúc đó thì TảLươngNgọcbịchết,contraicủaôngtalàTảMộngCanhliêntiếpđánhphámộtsốquậnhuyện,soáilĩnhbộđộitiếnthẳngđếnTháiThạch.Bộđộicủacác ông Hoàng Đắc Công không chống nổi TảMộng Canh, Nguyễn ĐạiThành,LưuKhổngChiêuthậtthậthưhưbáocáochiếncôngđòibanthưởng,thìquânđộinhàThanhđãđánhchiếmđượcDươngchâu,đangtiếngầntớikinhthànhNamkinhrồi. Ngay3tháng5,PhúcvươngđiđếnTháiBình,đếnvớibộđộicủaHopàngĐắcCông.LưuKhổngChiêuphácổng tháochạy.Ngàyhômsau,MãSĩAnhđemtheomẫuphiPhúcvương,cóhơn400quânđihộvệchạyđếnTriếtgiang.KhiđiquachâuQuảngĐức,trichâuTriệuCảnhHoàhoàinghiMãSĩAnhcóđiềugìgiantrá,liềnđóngcổngcốthủ.MãSĩAnhliềncôngpháthànhQuảngĐứcchâu,bắtTriệuCảnhHoàgiếtchết,saukhicướpbócđiêncuồngởtrongthànhrồichạyvềHàngchâu.ĐạithầnthủvệHàngchâulấytổngbinhphủlàmhànhcungchomẫuphiPhúcvương.Chẳngquađược mấy ngày, Nguyễn Đại Thành, Chu Đại Điển, Phương Quốc Anv.v...cũngbànghoàngtháochạytoànbộvềHàngchâu,cònHoàngĐắcCôngthìbạitrậnvàđãchết.PhúcvươngbịquânThanhbắtlàmtùbinh.Ngàyhômsau,MãSĩAnhxinLộvươngGiámQuốc,nhưngbịcựtuyệt.Sauđóchẳngbaolâu,đạiquâncủatriềuđìnhnhàThanhđãđếnHàngchâu,LộvươngsoáilĩnhchúngdânđầuhàngtriềuđìnhnhàThanh.SauđócùngmẫuphitiếnlênphíaBắc.ĐóchínhlàngườimàbọnLãĐạiKhíđãdựnglên. Sau khi viên tướng trấn giữHàng châu đầu hàng,MãSĩAnh dựđịnhyếtthỉnhLỗvươngGiámQuốc,cácchưthầncủaLỗvươngkiênquyếtcựtuyệt.NguyễnĐạiThànhchạyđếnChuĐạiĐiểnởKimHoa,cũngbịdânsĩđuổiđi.ThếlàChuĐạiĐiểnliềngiaoNguyễnĐạiThànhchoquânđộicủatổngbinhPhươngQuốcAnởNghiêmchâu.MãSĩAnhlàđồnghươngcủaPhươngQuốcAn,trướcđâyđsãtừngởtrongquânđộicủaông.NguyễnĐại Thành suốt ngày bàn luận quân sự với Phương Quốc An, rát đượcPhươngQuốcAnyêu thích.NhưngMãSĩAnhhầunhưđổhết tội lỗipháhoạikếhoạchvượtsôngxuốngphíaNamchoNguyễnĐạiThành,chorằngmìnhđãgánhlấytiếngxấucủaôngta,chonênrấthậnNguyễnĐạiThành.LúcđóquânThanhđãđánhbạibộđộicủaMãSĩAnhvàPhươngQuốcAn.Không còn cách nào khác,Mã SĩAnh và PhươngQuốcAn kéo tàn quânvượtquasôngTiềnĐường,sangHàngchâu.ĐạiquântriềuđìnhnhàThanhđãđánhbại chúng.QuânMinh chết trên sôngkhông saođếmxuể.MãSĩ

AnhlạidẫnđámtànquânbạitướnghòngtiếnvàoPhúcKiến.Đườngvươngthấyhqứncótộinênkhôngchophép. Đếnnămsau,quânThanhtruyduổibọntrộmcướp,MãSĩAnhvàTrườnghưngbáNgôNhậtSinhđềubịbắtlàmtùbinh.TriềuđìnhnhàThanhchiếu lệnhxử tử tấtcảbọnchúng.Sự tìnhđãđượcghi lại thật tỉmỉ trongQuốcsử.NguyễnĐạiThànhcùngbangườilàTạTamTẫn,TốngChiTấn,TôTrang v.v...chạy đếnGiang can xin đầu hàng, cùng đại quân tiến côngTiênHàQuan,nằmtrênphiếnđárồichết.NhưngdãsửthìlạichéprằngMãSĩAnhẩnnáutrongchùaĐàichâusơnlàmHoàthượng,bịquânThanhbắtđược,haingườiNguyễnĐạiThành,PhươngQuốcAnsaunàyđãđầuhàngtriềuđìnhnhàThanh.Vềsau,ĐườngvươngchạyđếnThuậnXương.QuânThanh đuổi kịp, lục soát Long giang, bắt được tấu sớ của Mã Sĩ Anh,NguyễnĐạiThành,chaconPhươngQuốcAnxinvươngrakhỏiquanlàmnộiứng.ThếlàquânThanhđãgiếtchếtbọnMãSĩAnh,PhươngQuốcAntạichânthànhDiênBình.NguyễnĐạiThànhđangdạochơitrênnúi,cũngtựđâmđầuvàođámàchết,nhưngcũngvẫnbịngườitabămthây. Tuyểntự“Minhsử" Quyển308

NGAOBÁI

NgaoBáilàngườiTươngHoàngKỳởMãnchâu,thuộchọQuanhĩgiai.NgaoBáilàcontraithứbacủaVệTề,thoạtđầu,vớithânhìnhtolớn,NaoBáiđã tòngquânxuất chinhvà lập rất nhiều chiến công.NămThiênThông thứ 8 (1634), HoàngThái Cực giao choNgao Bái chứcNgưu lụcchươngkinh,bổnhiệmanhlàmGiáplangạchchân.NămSùngĐứcthứ2(1637),dântộcMãntấncôngĐảoBìcủatriềuđìnhnhàMinh,NgaoBáivàGiáp langạchchâncùngđi tiênphong,dẫnquânvượtbiểnchiếnđấuvớiquânđội triềuđìnhnhàMinh.QuânMinhbịđánhchotan tácnhưhoarơinước chảy, quân Thanh đã chiếm lại được Đảo Bì. Ngao Bái được khenthưởng,vàđượcthăngchứcMailặcchươngkinhhạngba,HoàngTháiCựccòn tặng anh danh hiệu “Batulu".NămSùngĐức thứ 6 (1641)NgaoBáitheo hầuTrịnh thân vươngXinhơlan bao vây tấn côngquânMinhởCẩmchâu,mộtcứđiểmquânsựquantrọngcủavùngĐôngbắc.TổngđốcMinhtriềuHồngThừaTrùsoáilĩnhquânđộiđicứuviệnchoquânđộibảovệCẩmchâu,NgaoBáilàngườiđầutiênlaovàotrậnđịaquânMinh,qua5lầnchiếnđấu,quânThanhđềuthuđượcthắnglợi,quânđộitriềuđìnhnhàMinhbịthấtbạitơibờitháochạy.NgaoBáidẫnquântruykíchđámtànquânquânMinh,bắtsốngvàgiếtchếtđạibộphậnquânđộinhàMinh.Saulầnchiếnđấunày,chiến công củaNaoBái thật nổi trội, ông được thăng đệ nhất tước.NămSùngĐứcthứ8(1643),NgaoBáilạiđitheoBốilặcamathaiđãđánhbạiquântướngnhàMinhbảovệcửaquan,tiếnsátđếnthủđôYênKinh(naylàBắcKinh)củatriềuđìnhnhàMinh,cướpbóc,giếttróc,đốtphácảmộtvùngSơnĐông.Saukhikhảihoàn,NgaoBáilạiđánhbạiquânđộicủatổngđốcPhạmChíVãnvàcủatổngbinhNgôTamQuếcủatriềuđìnhnhàMinh.Khibìnhcôngkhenthưởng,NgaoBáiđượcthănglàmNgưỡngbáichươngkinhhạngba,vàđượcHoàngTháiCựctặngthưởngrấthậu. NămThuậnTrị nguyên niên (1644),NgaoBái đi theo đoàn quânlớncủanhàThanhvàoquanđểchiếmlĩnhBắcKinh.ThanhThếTổkhixemxétthànhtíchcủacácvịđạithầntrongtriềuđìnhMãnThanhthấyNgaoBáirất trung thànhvới triềuđình, rấtcầncùvớicôngviệc,rấtdũngcảmchiếnđấugiếtđịchnênđãtiếnthăngchoNaoBáilêncấpINămThuậnTrịthứhai(1645)NgaoBáiđitheoAnhthânvươngATếCáchxuốngvùngHồQuảngphíaNam,đãđánhbạiquânkhởinghĩanôngdânLýTựThànhởAnLục.TiếpđóNgaoBáilạitiếnvàoTứXuyên,trongchiếntrậnđãgiếtchếtmộtvịlãnhtụcủaquânkhởinghĩanôngdânlàTrươngHiếnTrung.Tiếptheoquân

ThanhđãchiếmđượccácquậnhuyệnnhưĐạonghĩa,Quìchâu,Mậuchâuv.v..NămThuậnTrị thứnăm(1648),vìxúcphạmđếnhình luậtnênNgaoBáibịtướccácthếchức.VềsauvìcóngườitốcáoôngtacóâmmưulậpTiêuthânvương,ngầmkếtđảng,kéobèkéocánh,ănthềvớinhau,theoluậtthìđángxửNgaoBáitộichết.NhưngvuaThuậnTrịbanbốsắclệnhmiễntội chết cho ông ta, cho phépNgaoBái nộp phạt tiền vàng để chuộc tội.Trongnămđó,NgaoBáisoáilĩnhquânThanhđóngquântạiĐạiĐồng,tấncông trấn tướng phản loạn Khương Nương, liên tiếp đánh bại quân dịch,đánh chiếm Hiếu Nghĩa. Năm ThuậnTrị thứ 7,NgaoBái lại phạm tội bịgiángxuốngmộtchức. SaukhiThanhThếTổtựđiềukhiểnnềnchínhtrịquốcgia,NgaoBáiđượcbổnhiệmlàmnghịchínhđạithần,rổitiếnlêncôngtướccấp2,chophépôngtađượcthếtập(chatruyềnconnối).SauđóNgaoBáilạiđượccửlàmthịvệnộiđạithần,giữchứcthiếutruyềnrồilàmtháitửtháitruyền.NămThuậnTrịthứ18(1661)NaoBáiđượcbổnhiệmlàmcốmệnhđạithầnphụtá triềuchính.Ôngđược lệnhquản lýmọichínhsự trong triềuđình,NgaoBáicùngnộiđạithầnPhíDươngCổcónhữngmốingăncách,ôngcũngrấtghét con trai củaPhíDươngCổ là thị vệuỷháchvà thị vệTây trú,TriếtKhắcĐồ,GiácLaSáiNhĩBậtv.v...cùngthịvệtrướcmặthoàngđế,khôngtônkínhphụchínhđạithần.ThếlàNgaoBáiliềnliệtkêhàngloạtnhữngtộidanhcủanhữngngườinhưUỷHáchranhưtựýcưỡingựmã,dùngnhữngcungtênngựdụngđểđisănbắnhươunaiv.v...vàcùngđưahọraxửtử.SauđólạimượncớPhíDươngCổkêucaoánthán,lòngđầybấtmãn,cũngquiPhíDươngCổtộichết,vàkếttộiluôncảcontraiôngtalàNiTrú.Cùngvớiviệcgiếtchếthọ,còntịchthutoànbộgiasảncủahọnữa,rồiđemsốtàisảnnàytặngchoemtrailàđôthốngMụcLýMã. KhiquânThanhvừavàoquan,conembátkỳđềuđượclĩnhphầnđất. Duệ thân vươngĐaNhĩ Cổn thống soái TươngHoàngKỳ, phần đấtđượcchialàởtrongphạmvicáchuyệnnhưHùnghuyện,Đạithành,Tânan,Hàgian,Nhiệmkhâu,Túcninh,Dungthànhv.v...Đếnbâygiờđãđượchơn20năm,quânBátkỳvànhândânsốngvớinhaubìnhanlâudài.NgaoBáichorằngđấtđaiđãđượccốđịnhrõràngrồi,đềnghịquânBátKỳtựquyếtđịnh lấynềnnếp,quânTươngHoàngKỳkhôngnênởvàp cuốiđoạnhữudực,nên traođổiđấtvớiquânChínhBạchKỳởcácchâuhuyệnKế,Đạohoá,Thiênan.Nếunhưphầnđất củaChínhBạchKỳkhôngđủ thì có thểchiếmthêmđấtcủabàconnhândânởxungquanhđểbổsung.Cácđạithầntrongngoàitriềuđìnhđềunói,nếuthựchiệnkiếnnghịcủaNgaoBáisẽrấtbất tiện.Sukhơsakha là người củaChínhBạchKỳ, ra sức chống lạiNgao

Bái,phảnđốikiếnnghịcủaôngta.NgaoBáirấtphẫnnộ,ralệnhbắtnhữngngườinhưSunahai,rồiđemxửtử.Chitiếtviệcnàyxinxemcuốn“Thanhsửcảo.Sukhơsakhatruyện".TiếpđóNgaoBáilạitruycứutiềnhộbộthượngthưAnhNgaNhĩĐại, trong thờigianDuệ thânvươngĐaNhĩCổnnhiếpchínhđãphụcvụđuệthânvương,khinhậnlệnhphânđấtđãlàmđảolộnhếtthứ tự ruộng đất của quânBtsKỳ, hơn nữa ông ta lại chuyên quyền độcđoán,cắtđichứcvịThếtậpcủaAnhNgaNhĩĐại.LúcđócóngườiăncắpconngựacủaNgaoBái, saukhiNgaoBáibắtđượcngườiăncắpngựađãgiếtchếthọ,vàgiếtluôncảquầnmụctrưởnglàngườiphụtráchquảnlýngựmã. Ngao Bái phẫn nộ những ngườiMông Cổ như Ơnuô, Lakhata, Ilipuv.v...khi nghị chính họ không theo ý mình, liền hạ lệnh không duyệt chonhữngngườiđôthốngMôngCổnàythamdựhộinghị. SaukhiNgaoBáiđượcbổnhiệmlàmCốmệnhđạithần,tênôngtađượcxếpsauÁtTấtLong.TừsaukhiSonychết,khitiếnhànhtấubáo,baogiờNgaoBáicũngđượcxếphàngđầu.SuốtngàyNgaoBáicùngvớicácemcủamìnhlàMụcLýMã,cháuSáiBảnĐặc,NamôvàPanpunsan,Asưkha,Chechukha,Macsai,Taipitu,Chisư,Ucơsaiv.v...kếtbèkếtđảngđểmưucầulợiriêng.Phàmlàchínhsựthìtrướchếtphảithươnglượngkỹởtrongnhàrồimớiđemrathihành.SaukhihoàngđếKhangHinắmquyền,nângNgaoBáilêncôngtướchạngnhất,contraicủaônglàNạpMụcPhúcđượcthếtậplêncôngtướchạngnhì.KhiThanhThếTổtếtrờiđất,phongNgaoBáilàmđạisư,contraiNạpMụcPhúclàmtháitửthiếusư.SaunàytrongtriềuđìnhNgaoBáicàngchuyênquyền,tựdophóngđãng.Lúcđó,thượngthưngườiMãncủabộhộthiếumộtchứcquan,NgaoBáiđịnhbổnhiệmMacsai,nhưnghoàngđếKhangHilạicửngườikháclàMãHiNạp.NgaoBáinêurasựviệccũthờiThuậnTrị(1644-1661)hộbộcóthểbốtríhaingườidântộcMãnlàmthượngthư,rasứcthỉnhcầuhoàngđếcửlạiMacsailàmhộbộthượngthư.LúcđóthượngthưngườidântộcHánlàVươngHuyềnTộphụtráchbộhộthờigianrấtdài,saukhiMacsaiđếnnhậnnhiệmvụkhôngcócáchnàođểđộcđoánchuyênhànhởhộbộđược,thếlàôngtavinnhiềulýdođểbàixíchVươngHuyềnTộ.SaukhiMacsaichết,NgaoBáilạitruyphongMacsailà“Trungmẫn".NgoàiratrongcôngbộthiếumộtnhânviênngườiMãn,NgaoBáicũngnóibừaTếThếlàngườicótàinăng,kiêntrìđềnghịhoàngđếcửTếThếlàmcôngbộthượngthưngườiMãn. NămKhangHithứ8(1669),hoàngđếKhangHithấyNgaoBáikếtbèkếtđảngđểmưucầulợiriêngởtrongtriềuđình,chuyênquyềnđộcđoán,khôngchịuhốicải,hạchiếuliệtkêtộitrạngcủaNgaoBái,mệnhlệnhchocácôngNghịChínhvươngbắtNgaoBáiđểtrừngtrị.Khangthânvương

KiệtThưvàcácngườikháctriệutậpcácđạithầnđểđịnhtộiNgaoBái,kểrađược30tộilớncủaNgaoBái,kếtluậnlàphảicóhìnhphạtlớnlàtửtội,vàtịch thu toànbộgiasản.NạpMụcPhúccũngbịkết tội tửhình.HoàngđếKhangHithântựthẩmvấn,cáctộitrạngcủaNgaoBáiđềucóthực,nhưngvẫnhọchiếunói:“CácôngNgaoBài làmviệcchotriềuđìnhthờigianrấtdài,trẫmkhôngnhẫntâmxửtửhọ,nhưngphảicáchchứchọ,tịchthutoànbộgiasản”.NạpMụcPhúccũngđượcmiễntộichết,nhữngngườinàyđềubịquốcgiagiamcấm.SaukhiNgoaBáichếtởtrongngục,triềuđìnhcũngđãphóngthíchNạpMụcPhúc. NămKhangHi thứ52 (1713 )hoàngđếKhangHi suynghĩđếnnhữngcônglaotrướcđâycủaNgaoBáinêntruytặngchoôngtaNhấtđẳngAsưkhanikhaphan,đểchođứacháutraicủaôngtalàSuhơđượcnốidõi.SaukhiSu-hơchết, triềuđình lạiđểchocháucủaNgaoBái làTa-phunốidõi.SaukhithanhThếTôngkếvị,chophépđượctếtáng,khôiphụcchoôngtachứcnhấtđẳngcông tước,chophépđượccha truyềnconnối,vàphongdanhhiệulà“SiêuVũ".NămCànLongthứ45(1780),ThanhCaoTôngtuyên dụ triều đình quần thần, truy cứu những công lao và sai phạm củaNgaoBái,hạ lệnhđờisaucủaNgaoBáikhôngđượcnối truyềncôngtướcnữa,nhưngvẫnchophépđượckếthừanhấtđẳngnamtước,vàralệnh,tấtcảnhữngđạithầnhồiđóbịNgaoBáihãmhạiđềuđượcphụchồi,ngườinàobịtướcquyềnthếtậpquanchức,cácquanviênphịtráchcáckỳcủaquânbtskỳphảithẩmtravàbáocáo,ghilạichoconcháuđờisaucủahọ. Tuyểntự“Thanhsửcảo" Quyển249

PHÚCKHANGAN

PhúcKhangAntựlàDaoLâm,họPhúSát,làngườiTươngHoàngKỳMãnchâu.ÔnglàcontraicủađạihọcsĩTruyềnHằng.ThoạtđầuPhúcKhangAn thừakếchứcVânkỵuýnênđược làmtamđẳng thịvệ.Sauđóđượcđềbạtlàmđầuđẳngthịvệ.TiếptheođượctriềuđìnhthăngcholàmhộbộthịlangvàlàphóđôthốngMãnchâucủaTươngHoàngKỳ KhiquânThanhxuấtquânđếnKimXuyên,triềuđìnhnhàThanhbổnhiệmÔnPhúclàmĐịnhbiêntướngquân,lấyAQuế,PhongThăngNgạchlàmphó tướngquân.ThanhCaoTônghoàngđếCànLongmệnh lệnhchoPhúcKhangAnđemấntínvàoquânđộigiaochohọ,tứclàđượcbổnhiệmlàmlãnhđộiđạithầnMùahènămCànLongthứ39(1773)PhúcKhangAnvàotrongdoanhtrạiquânđội.Lúcđó,AQuếđangtấncôngnúiĐươngcátnhĩ lanêngiữPhúcKhangAnởbêncạnhđểphụ trợchomình.QuânđộiMôcômubị thấtbại,ÔnPhúcbịchết,hoàngđếCànLong lạibổnhiệmAQuếlàmĐịnhtây tướngquân,đểchoônglạichiađườngra tấncông.KhitấncôngLamulamu,PhúcKhangAnchỉhuyquânThanhđánhphácáccôngsựởphíaTây,cùnghợpquânvpớiquânđộicủaHảiLanSát,hợplựcđánhchiếmnúiLôpôva.TiếpđólạitấncôngphíaBắc,chiếmlĩnhđượcDestonsai.Nhânlúctrờiđêmtuyếtrơi,vượtquanúitậpkíchvàodoanhtrạicủaThườngBảoLục,phó tướngquânThanh.Saukhinghe thấy tiếng súngnổởpjhíabên kia, PhúcKhangAn liền đốc thúc quânThanh xông ra tăng viện choThườngBảoLụcvàđãđánhluiđượcquânđịch.Quânđichtậphợpởdướichânnúi,mặcmưatogiólớn,họđãxâyđượchaichiếclôcốt.TropngđêmtóiPhúcKhangAndẫn800quânThanhvượtqua lôcốtcủađịch tiếnvàotrậnđịacủađịch.Sautrậnchiếnđấukịchliệt,quânThanhđãpháhuỷđượclôcốtcuatđịch.HoàngđếCànLongtựtayviếtchiếuthưbiểudướngPhúcKhangAnchiếnđấuanhdũng.TiếpđóquânThanhtiếncôngnúiSắcBăngPhỏ,pháhuỷmấychụclôcốtkiêncốcủađịch,tiêudiệthàngtrămtênđịch.QuânđộicủaPhúcKhangAnlạihộiquânvớiNgạchLâmĐắc,HảiLanSát,đánhtanđượccôngsựlôcốtcủađịchởphíaNamnũiSắcBăngPhổ.ThếlàquânThanh đã công phá được toàn bộ các công sự lô cốt ở xung quanhLamulamu,chiếmlĩnhđượccửaY.Tiếpđóquân/thanhlạitấncông,chiếmlĩnhGiađứcCổđiều,vâyhãmhẻmnúiphíaTâyBắcTônKhắcNhĩTông.QuânđịchlénlúttậpkíchphíađuôiquânThanhnhưngđãbịPhúcKhangAnđánhlui.VìquânđịchcáchLặcuvirấtgần,cứđêmđếnlàcôngkíchquânThanh,PhúcKhangAnphải chiếnđấuvới chúng rất nhiều lầnmới thắng

nổi. AQuếnghĩ rằng quân địch phải lo giữQuan ích không thể đánhngayđược.ÔngralệnhchoPhúcKhangAnđểPhúcKhangAnđánhvàolôcốt ở núi Tangiắc. Sau đó quân Thanh tiếp tục tấn công tiến đánhKhơlukhơcu,dẫnquânđemtheolươngthực,banđêmvượtquakherãnhtréolênđỉnhnúi,từcáckhenúitiếnsâuvàohàngràobảovệTanca,chiếmlấylôcốt lớn trên dốc đảo Tanca và các đồn bốt trong thành Sancatsmatơmu.TrongcuộctiếncôngquânThanhlạiđánhchiếmđượcLơchinmusai.AQuếđể choPhúcKhangAndẫnhơn1000quânThanh từHải lan sát tiến đếnTuyênHỉ,từGiáptốtấncôngnúiTơlơn,thiêuhuỷmấytrămsơntrạitonhỏởSakhơsa,vượt sôngđánhchiếmđượchqikhusơn trại.QuânThanh tiếptụctiếnlên,đóngquântrênnúiVinhcátnhĩbác.HoàngđếCànLongđềbạtPhúcKhangAnlàmnộiđạithần,đềtặngôngdanhhiệu:“GiaDũngBatulu".Tiếp đó quânThanh lại xuất quân đến vùngChương cát. PhúcKhangAnhiệpđồngvớiNgạchSâmĐặctấncôngBamutu,trèolênđỉnhngọnnúiTrựccổ,nhổđượccôngsựbằnggỗcùng50lôcố,doanhtrại,thiêuhuỷngôichùaLinhgiác.NhưvậylàcuốicùngquânThanhđãchiếmđượcLơutu. AQuếralệnhchocácbộtướngtấncôngvàoCalai,chiađộiquântrựcthuộcralàm7đội,doPhúcKhangAnchỉhuyĐội1.quânThanhchiếmđược lô cốt Tasamukhơ, đánh chiếm được nhiều đồn bốt, doanh trại, mởnhiềuconđường, thiêuhuỷnhiềudoanhtrạiđịch.SauđólạivượtquakhenúiKhơpusi, chiếmđược toànbộsơn trại trênnúiKhơpusi.MàXuânnămCànLongthứ41,quânThanhtiếptụctấncông,chiếmđượchaingôichùaởXátềvàUngtrung.RồilạixuấtpháttừsôngLacunđếnmébênphảiCalai,đặtnhữngkhẩupháolớnbắnvàocácdoanhtrạiCalai.SaukhiCalaibịđánhchiếm, bọn phản loạn ở Kim xuyên đã được dẹp yên. Khi bìnhcông banthưởng, triều đình nhà Thanh phong cho Phúc KhangAn danh hiệu Tamdẳnggiadũngnamtước.KhiquânThanhkhảihoànvềKinh,hoàngđếCànLongratậnngoạiôđểuýlạoquânđội,bantặngchoPhúcKhangAnmộtbộyên ngựa chiến ngự dụng.Khimở tiệcmời các công thần, hoàng đếCànLonglạitặngchoPhúcKhangAn12súcgấmvóc,500lạngbạchkim.VẽchândungchoPhúcKhangAnđểtreotrongCácTửquang,lạicòntặngchoPhúc KhangAn hai con mắt có đính hoa linh. Sau đó triều đình còn bổnhiệmônggiữchứcChínhbạchkýMãnchâuđôthống,rakhỏiKinhsưgiữchứctướngquânCátlâmvàThịnhkinh. Sau này PhúcKhangAn được bổ nhiệm làmVânQuí tổng đốc.NgườiNamchưởngtiếncốngtriềuđìnhmộtconvoirấtlớnvàtrìnhbàyvới

PhúcKhangAn rằng, trong vùng cuqr họ thường bị ngườiGiao chỉ đánhphá,xin triềuđìnhchođổinhữngconvoi lấynhữngcỗđạipháomà triềuđình đã dùng thừa. PhúcKhangAnnghe xong, giải thích cho ngườiNamchưởngrằng,theochếđộphápluậtcủanhànước,sẽtrảlạihọnhữngconvoichứkhôngchoNamchưởngnhữngcỗpháo lớn.Saukhi tấubáo lên triềuđình,hoàngđếCànLong rất oánhậnPhúcKhangAn,điềuông tqđi khỏiVânQuí,đổisanglàmtổngđốcTứXuyên,kiêmLýthànhđôtướngquân.TứXuyêntụtậpdânchúngđứnglêntạophản,bịtriềuđìnhgọilà"Thổphỉ",ralệnhchoPhúcKhangAnbắthết.Mộtnămquađi,PhúcKhangAn thượngtấutriềuđình,nóirằngdânphảnloạnởTứXuyênđãdầndầnđượcdẹpyên,và sau đó tình hình đã được cải thiện. Hoàng đế Càn Long đề bạt PhúcKhangAnlàmngựtiềnđạithần,thêmhàmtháitửtháibảo,triệuhồiPhúcKhangAntrởvềKinhsư,giữchứcquyềncôngbộthượngthư.TiếpđólạibổnhiệmPhácKhangAn làmbinhbộ thượng thư, tổngquảnnội vụphủđạithần. NămCànLong thứ 49 (1784), các ôngĐiềnNgũ, người dân tộcHồiởvùngCamTúcsáng lậpragiáopháimới, tụ tậpdânchúngđểphảnkháng nền thống trị của triều đình nhà Thanh. Phúc KhangAn được bổnhiệmlàmthamtánđạithần,đitheotướngquânAQuếđitrấnápcuộckhởinghĩa của dân tộc Hồi. Ít lâu sau thì Phúc KhangAn được triều đình bổnhiệmlàmThiểmCamđôđốc.KhiquânThanhđếnLongĐức,bộtướngcủaĐiềnNgũlàMãVănChửđãphảnbộiđầuhàngtriềuđìnhnhàThanh.QuânThanhbaovây tấncôngQuancacủaquânkhởinghĩadân tộcHồiởvùngSongHiện.Quânkhởinghĩachốngcựkịchliệt.AQuếđểchoHảiLanSátbố trimaiphục,PhúcKhangAn thìđiđi lại lạiđốcchiến trongquânđội,tiêu diệt mấy nghìn quân khởi nghĩa dân tộc Hồi. Thế là đồn luỹ ThạchphùngbảobịquânThanhđánhtan, thủ lĩnhquânkhởinghĩabịbắt làmtùbinh.Vìcócôngtrongcuộcbìnhđịnhdânphảnloạn,PhúcKhangAnđượctấnphonglàmGiadũnghầu.Chuyểnsanglàmhộbộvàlạibộthượngthư,đượcđềbạtlàmHiệpbiệnđạihọcsĩ. NămCànLongthứ52(1787),LâmHiệpVănởtrênđảoĐàiloanđứnglênkhởinghĩachốnglạinhàThanh,triềuđìnhbổnhiệmPhúcKhangAnlàmtướngquân,vàđưaHảiLanSátlàmthamtánđạithần,đốcquânđitrấnáp.Hồiđó,Chưlabịvâyhãmlâudàirấtkhókhăn.SàiĐạiKý,thuỷsưđềđốccủaquânThanhởPhúcKiếncầmquânkiêntrịchốnggiữ.HoàngđếCànLongkhenngợi,banthưởngchoSàiĐạiKỷ,đổitênvùngChưLathànhGia nghĩa để biểu dương công tích của ông ta.Đềđốc lục lộ bộ binhSátPhánLongchỉhuyquânThanhđếntăngviệnchoChưLa,cũngkhônggiải

vâyđượcchoChưLa.SaukhiPhúcKhangAndẫnđạiquânđếnnơi,lấyconđườngTânBìchiviệnchoquâncốthủởGianghĩa,quânkhởinghĩâĐồnglâmhiệpvănkịchchiếnởLuântồnđỉnh,đánhchiếmđượcmườimấydoanhtrạiởBitrường.Đêmhômđótrờiđổmưasầmsập,PhúcKhangAnralệnhchoquânThanhtrúquânởtrênđỉnhnúiđất.Quânkhởinghĩađiquachânnúi,trờitốiđennhưmựcchẳngnhìnthấygì,đànhphảibắnnhữngmũitênlửa lênnúi.PhúcKhangAnyêucầuquânThanhkhôngđượcmanhđộng.Chờđếnkhitrờisáng,mưacũngđãtạnh,HảiLanSáttừcácconđườngkhácđãtiếnđến.PhúcKhangAnchỉhuyquânđộiphốihợpvớiHảiLanSát,cuốicùngcũnggiảivâyđượcchoGianghĩa.PhúcKhangAnđượcphonglàmĐệnhấtgiadũngcông,đượcbantặngchiếcmũtrênđỉnhmũcógắnđaquíđỏvàbốnconrồngnằmquanh. SàiđạiKỷvì trongcảnhvâykhốncủaquânthù,khibáiyếtPhúcKhangAnkhôngtiếnhànhđạilễ,nênPhúcKhangAnrấtbực,liềnviếttấunóinhữngtội trạngcủaSàiĐạiKỷnhưphạmpháp,cầulợiv.v...đồngthờicònnóithêmrằngtìnhhìnhchiếnsựmàtrướcđâySátPhànLongđãtrìnhbàylàkhôngđúngvớisựthật.HoàngđếCànLongxétthấyDàiĐạiKỷbịvâykhốnởtrongthànhGianghĩathờigianrấtdàimàSatPhànLongcũngrấtvấtvảkhổsởnêntronglòngmuốnxátộichohọ,nhưnghạchiếuthưnói:“Haingườicókhiđãhơi tựkiêu, tựđại, trướcmặtPhúcKhangAnkhôngchàohỏicẩnthận,nênbịôngấycămhận,thếlàđểchoPhúcKhangAntrựctiếpvạchranhữngnhượcđiểmcủahọ",nhắcnhởPhúcKhangAnnênbảotồnlễtiếtgiữacácđạithần.ThếnhưngcuốicùngSàiĐạiKỷvẫnvìviệcnàymàbịxử tử.Dư luậnxãhội lúcđóđềuchorằngSàiĐạiKỷbịoan,đồngthờicũngphêbìnhPhúcKhangAnđốkỵngườihiềnnăng,khôngđượcnhưbốônglàTruyềnHằngcóconmắtnhìnxatrôngrộng.TiếpđóPhúcKhangAnlạivukhốngSátPhànLong,làmchoôngbịgiángchức.NhưngquânđộidotướngquânHằngThuỵchỉhuyởPhúcchâulưutrúchẳngbaolâu,nhưngvìPhúcKhangAncóliênhệvớiôngta,chonênPhúcKhangAnđãe\rasứcbợđỡHằngThuỵ.TriềuđìnhcũnghạchiếukhoiểntráchPhúcKhangAncócảmtìnhcánhân. PhúcKhangAnđãgiải vây choGianghĩa, lệnhchoHảiLanSátđemquântruykíchLâmHiệpVănchođếntậnBắcKinh.SauđólạibắtsốngđượcphósoáiquânkhởinghĩaTrangđạiĐiền.SaukhiĐàiloanđượcbìnhđịnh,PhúcKhangAnđượcban tặngnhữngbảovậtcủa triềuđìnhnhưđailưngvàng,dâycương tímvàcây sanhôbằngvàngkim.TriềuđìnhmệnhlệnhchocácđịaphươngnhưĐàiloan,Gianghĩav.v...phảitạctượngPhúcKhangAnvàmộtlầnnữalạivẽchândungôngtreoởCácTửquang.Phúc

KhangAnthượngtấutriềuđìnhthỉnhcầutuyểnmộdânchúngthuộcphiênlàmbinhđinhchocácđồnđiền,đồng thờicòn trìnhbày tìnhhìnhsaukhiđượccải thiện,chỉ ra rằnghiệnnaycôngviệc thenchốtcủacácvùngnhưĐàiloanlàluyệntậpquânsựvàvõthuật,trừkhửnhữngtêngianác,thanhtrừngbọnthamquanôlại,chỉnhđốnbưuchính,v.v...HoàngđếCànLongđãtiếpnhậnnhữngýkiếncủaPhúcKhangAn.ChẳngbaolâusauPhúcKhangAnđượcbổnhiệmlàmTổngđốcMânChiết. NămCànLongthứ54(1789),NguyễnHuệcủavùngAn-namtấncôngLêthành,quânđộicủaTônSĩNghịbuộcphảirút lui.HoàngđếCànLongđiềuPhúcKhangAnxuốnglàmTổngđốclưỡngQuảng.ThánhchỉcònchưađưađếnMânChiết,PhúcKhangAnthượngtấutriềuđình,xinđếnđóđểcộngsự.HoàngđếbiểudươngPhúcKhangAntrungthànhvớitriềuđình,nói:“Đại thầncoiquốcchínhnhưviệcriêngcủanhàmìnhvậy,haicaicóliênquanmật thiếtvớinhau,cầnphải làmnhưPhúcKhangAn.".SaunàyNguyễn huệ, tên chính làQuangBình.xin tiến cống cầu hoà.Do đóPhúcKhangAn đã thượng tấu tình hình này, yêu cầu đình chỉ dùng binh vớiNguyễnHuệ.HoàngđếCànLongđồngýkiếnnghịcủaông.NgựsửHoàLâmsúigiụcánsátsứHồBắcLýThiênBồivơvétgỗchoPhúcKhangAnđểchothuyềnvậnchuyểnlươngthựccủaHồQuảngđượcđiđếnBắcKinh.SaukhiPhúcKhangAnđượcbiếtchuyệnnàyđãthượngtấuhoàngđếnhậntội.HoàngđếCànLongtựtayviếtchiếuthưnóiNguyễnQuangBìnhđangtiếntriềuthamkiến,nênđặcbiếtkhoandungchoôngta,hạlệnhcắtbỏchứcvụlưqunhiệmcủaPhúcKhangAn,vẫnsửphạt3nămbổnglộctổngđốcvà10nămcôngbổngcủaông ta.NămCànLong thưa55(1790),QuáchNhĩKhách xâm nhậpHậuTạng, hoàng đế ra lệnh PhúcKhangAn làm tướngquân,,vẫnđểchoHảiLanSátlàmthamtánđạithầnnhưcũ.Cùngđốcquânđi chinh thảo, vì thế cho nên đã thủ tiêu lệnh phạt công bổng của PhúcKhangAn.NămCànLongthứ57(1792),tháng3thìPhúcKhangAnxuấtpháttừThanhhải,xuấtquân40ngàyđếnTiềnTạng.Tháng6,quânThanhtừTếLongtiếnvàonộiđịaQuáchnhĩkhách,tiếnđánhvàchiếmđượcnúiXulơla.VượtquacầuNhiệttố,hướngvềphíađông,vượtquanúiNgalục,theođườngsôngvượtqua....quânThanhvừađánhvừatiến,,đisâuvàohậuđịchhơn700dặm,sáulầntácchiếnđềutoànthắng.HoàngđếCànLonghạchiếukhenthưởngPhúcKhangAn,phongcholàmVũanhđiệnđạihọcsĩ.PhúcKhangAncậymìnhchiến thắng,quânbinhdầndần rệu rã.ÔngchỉhuyquânThanhvượtquamưagió tiến lên,kếtquả trúngổmaiphụccủađịch,ĐàiPhìAnhAchếttrận.QuáchNhĩKháchcửsứgiảđếntriềuđìnhnhàThanhxin cầu hoà. PhúcKhangAnnhận lời thỉnh cầu của họ.QuáchNhĩ

KháchtrảlạinhữngbạcvàngchâubáucùnggạchđáquímàhọcướpđượcởHậuTạng,còncửngườiđemthưvàvoilớn,ngựaquí,mộtbộnhạccụtiếncốngtriềuđình.HoàngđếCànLongđồngýtiếpnhậnyêucầuđầuhàngcủaQuáchNhĩ Khách. Khi quânThanh khải hoàn về Kinh sư, triều đình giaphongPhúcKhangAnNhấtđẳngkhinhxađothống,chocontraiĐứcLâncủaônglàmthịvệnộiđạithần,thịvươngcôngthânquânhiệuliệt,hàmlụcphẩmđỉnhđeolanlinhtamkhuyết...TriêufđìnhcònchovẽchândungPhúcKhangAntreotrongCácTẻQuang,ĐạihọcsĩAQuếphảinhườngchỗchoPhúcKhangAnvìôngtađứngđầuvị. An-nam quốc vương Nguyễn Quang Bình tạ thế. Hoàng đế CànLong lo rằngnướcnày sẽ nổi loạnnênđã cửPhúcKhangAnđếnQuảngTây.MẹđẻcủaPhúcKhangAnởKinhsưốmnặng.Triềuđìnhđểchoôngđượcđểtangtạichức.TrênđườngđiPhúcKhangAnbịbệnh,hoàngđếCànLongpháingựyđếnthâưmbệnhchoông.PhúcKhangAnthượngtấunói:“An-namquốcbìnhanvôsự,thỉnhcầutrởvềkinhsư,hyvọngsẽđượcmấyngày thămmộmẹ”.Hoàngđếgiángchiếuđồngýchoông trởvề,còngiaphongchoônglàGiadũngtrungnhuệcông.SauđóPhúcKhangAnbịđiềuđilàmtổngđốcTứXuyên.ítlâusaulạidẫnthổtưvàotriềucậnkiếnhoàngđế.LúcđóHằngTúlàmtướngquânởCátlâm,vìvơvétnhânsâm,thamôtiêntrongkhophủvàquấynhiễudânnênbịnhândântốcáo,hoàngđếCànLongpháiPhúcKhangAnđến tậnnơi thẩmvấnđịnh tội,kếtquảđịnh tộichoHằngTúvàotộinhẹ.HoàngđếCànLongkhiểntráchPhúcKhangAn,đãbaochechobạnbèthânthích.SauđóPhúcKhangAnlạibịđiềuđilàmtổngđốcVânQuí.Lúcđókhíhậurấtkhắcnghiệt,giárét,hoàngđếđặcbiệttặngchoPhúcKhangAnmộtchiếcáochoàngbằnglôngcáođen. Năm Càn Long thứ 60 (1795), Thạch Liễu Trịnh, người dân tộcMiêuởvùngQuíchâu,,NgôBánSinh,ThạchTamBảo,ngườidântộcMiêuởvùngHồNamv.v...tiếnhànhkhởinghĩa,chínhphủnhàThanhpháiPhúcKhangAn dẫn quân đi trấn áp quân khởi nghĩa ngườiMiêu. Thạch LiễuTrịnhbaovây tấncôngba thành trì làChínhđạidoanh,Khứunãodoanh,Tùngđàoninh.Saukhiđại quâncủaPhúcKhangAn tiếnđếnTứXuyên,quânThanhvàquânkhởinghĩangườiMiêu tiếnhành trậnkịchchiến, lầnlượtgiảivâyđượccho3thànhtrìChínhđạidoanh,KhứunãodoanhvàTùngđàoninh, PhúcKhangAnđược tặngmũ có đính bamắt hoa linh....ThạchLiễuTrịnhtiếnvàoHồBắc.chạyđếnThạchtambảo,ThạchtambảođangvâykhốnVĩnhtuysảnh,PhúcKhangAnchỉhuybộđội tăngviệnchothủquânnhàThanhởVĩnhtuysảnh.Chínhraquânđộiphảivượtsông,nhưngquânkhởinghĩangườiMiêuđãxâynhữngcôngsựvàliềumạngchốnggiữ.

Quân Thanh bị buộc phải phân tán đẻ ngược theo đường thuỷ, đóng bèmảng, theodânđi chănbò, đồng thời bố trí phụcbinh.Mãi đếnkhi quânkhởinghĩarabênngoàicướptrâubòdêcừu,quânhanhphụcbinhtứphía,đoạt lạinhữngchiến thuyềncủaquânkhởinghĩa,nhữngbèmảngdoquanquânghéplạicũngthuậndòngvềxuôi,quanThanhđãvượtsôngđượchết.QuânThanhtấncôngThạchhoatrại,vượtquanúiĐắclavàchiếnđấuvớiquân khởi nghĩa, giết được rất nhiều binh sĩ của quân khởi nghĩa. PhúcKhangAnlạiđểchotổngbinhHoaLiênBốtheođườngnhỏtăngviệnchothủ quânVĩnh tuy, đại đội quân Thanh cúng tiến theo. Sau ba đêm kịchchiến,cuốicùngquânThanhđãgiảitoảđượcvòngvâyVĩnhTuycủaquânkhởinghĩangườiMiêu. HoàngđếCànLongđiềunhiệmPhúcKhangAnlàmtổngđốcMânChiết, tiếnphonglàBốitử.SaunàyvìPhúcKhangAncócôngtrongviệctrấnápquânkhởinghĩangườiMiêu, triềuđìnhđặcbiệtbiểuchươngPhúcKhangAn,cònra lệnh truy tặngcụ thânsinhraông làcụTruyềnHằnglàBốitử. PhúcKhangAnbịmcsbệnhsốt rét ác tính. tuybệnhđanghoànhhành,ôngcũngvẫnchỉhuyquânThanhtácchiến.Tháng5nămCànLongthứ60(1795)PhúcKhangAnchết trongquânđội.ThanhNhânTôngviếtngự thi để ai điếuông, hạ lệnhgia phong choPhúcKhangAnhàmQuậnvương,đểchoôngcùngphụthânTruyềnHằngđượcthờcúngtrongmiếu,còntruytặngPhúcKhangAnlà“VănTương".ContraiĐứcLâncủaôngđượcphépthừatậpBốilặc. PhúcKhangAnđượcThanhCaoTôngyêuquívàtrọngdụng,nhiềulầnđánhtrận lậpcông.Trongquânđộiôngcóthóiquenhàohoaxaxỉ,sốtiền ban thưởng cho binh sĩ cực lớn, viên quan phụ trách đời sống lại rấtnghiêmchỉnhchấphànhnênvôcùnglãngphí.SaukhiTjhanhNhânTôngtựnắmquyềnbính,đãnhiềulầnhạchiếucảnhcáocáctướngsoái,khôngđượclạmdụngbanthưởng,mỗilầnđềcậpđếnvấnđềnày,tấtnhiênnhàvuađềukhiểntráchPhúcKhangAn. Tuyểntự“Thanhsửcảo" Quyển330

MỤCCHƯƠNGA

MụcChươngAtựlàHạcPhảng,họQuáchGiaithị,làngườiTươngLamKýMãn châu. Phụ thân của ông làQuảngThái, trong thời gianGiaKhánh,ônglànộicácđạihọcsĩ,đượcthănglàmhữudựctổngbinh,vềsauvìtựyêucầukiêmnhiệmhàmquanbinhbộthịlangnênđãphạmtội,bịcáchchức. MụcChươngAlàtiếnsĩnămGiaKhánhthứ10(1805),đượctuyểnlàmthứcátsĩ,chứcvụlànhậnkiểmthảo.Trongcuộcthilớn,MụcChươngAđượcđềbạt làmthiếuchiêmsự,rồiđượcthănglàmlễbộthị lang.NămGiaKhánh thứ20 (1815), ông là quyềnhình bộ thị lang.Vìmột ngày cónhữnghơn20sựkiện,hoàngđếhạchiếuchêtráchôngkéodàithờigianxửlý,đểtồnđọngcácvụán,cácquanviêntưđườnglạiquánghiêmthihànhlệnhnênđãgiángchứcMụcChươngAxuốnglàmlụctựkhanh.SauđóMụcChươngAlạigiữcácchứcvụbinhbộ,hìnhbộ,côngbộ,hộbộthịlang.ĐầunhữngnămĐạoQuang,MụcChươngAđượcbổnhiệmlàmnộivụphủđạithần, rồiđượcđềbạt làm tảđôngựsử, lýphạmviện thượng thư.Doviệcchuyênchởbằngthuyềnbèluônluônbịtrởngại,cóhailầnôngnhậnlệnhlàmtổngđốctàovận.Nhậnlệnhđảmnhiệmchứccôngbộthượngthư,cùngvớiđạihọcsĩTưởngDuThoạicùngkiểmtraNamhà.Mãichođếnkhitriềuđìnhthínghiệmvậnchuyểntrênbiến,MụcChươngAnhậnlệnhđếnThiênTângiámthutàolương,đượctriềuđìnhbiểudương.NămĐạoQuangthứ7(1827),MụcChươngAphụngmệnhđihọctậpởquâncơđạithần.Saumộtnăm,saukhiTrươngCácNhĩbịmiễnchức,ôngđượcbổnhiệmlàmtháitửthiếubảo.Ngaysauđó,MụcChươngAlạiđượcvuaĐạoQuangbổnhiệmlàm quân cơ đại thần, được thôi giữ chức nội vụ phủ đại thần, trực namkhangthưphòng.ítlâusaulạikiêmnhiệmhànlâmviệnchưởngviệnhọcsĩ,giữcácchứcvụbinhbộ,hìnhbộthượngthư.NămĐạoQuangthứ14,laicửông làmhiệpbiệnđạihọcsĩ.Dotu tạovòi rồng trongkhuvựchoànggia,saukhihoànthành,ôngđượcthănglàmtháitửtháibảo,đượctặngbộyênngựamàutím.NămĐạoQuangthứ16(1836),MụcChươngAđảmnhiệmchức thượng thưphòng tổng sư truyền,VũAnhđiệnđạihọc sĩ, phụ tráchquảnlýcôngbộ. NămĐạoQuangthứ18(1838)MụcChươngAđượctấnphongđạihọcsĩĐiệnVănhoa.Lúcđódư luậncấmhút thuốcphiệnnổi lên rầmrộ,ThanhTuyênTôngcũngquyếttâmđiềutravàcấmhútthuốcphiện,đãđặc

biệtuỷnhiệmchoLâmTắcTừlàmkhâmsaiđạithần,đểchoLâmTắcTừđiđếnQuảngĐôngcấmnhaphiến.Thoạtđầu,nghịluậtcủalãnhsựnướcAnhkhôngchịusựcâuthúccủachínhphủnhàThanh,dođóLâmTắcTừđãđìnhchỉviệcbuônbánngoại thương,bắtđầu thunộp thuốcnhaphiến rồiđemthiêuhuỷtoànbộ.TriềuđìnhnhàThanhralệnhngườinướcngoàitừnaytrởđikhôngđượcvậnchuyểnthuốcphiệnvàolãnhthổTrungQuốc,đồngthờicưỡngbứcngườiAnhphảiđảmbảocụ thể.NgườiAnhquyếtkhôngnghetheo yêu cầu chính nghĩa củaLâmTắcTừ, thế là hai nước bứt đầu chiếntranh.DoLâmTắcTừđãphòngthủnghiêmmậtởQuảngĐông,nênngườiAnh ở Quảng Đông không có cách nào chuyển được, cho nên đã ddooirhướngxâmphạmPhúcKiến,TriếtGiang,vàvùngduyênhải.SaukhiHạmđộiAnhtiếnvàoThiênTânliềngửithưchotrựckhangtổngđốcKỳThiện,đổtộichoLâmTắcTừđãgâyhấn.MụcChươngAbiếtđượcrằnghoàngđếĐạoQuangđaãthayđổichủýcấmthuốcphiện,chonênđãtánthành,đồngýthoảhiệp,nghịhoàvớingườiAnh.HoàngđếĐạoQuangliềncáchchứcLâmTắcTừ,cửKỳThiệnđếnthayLâmTắcTừ.KỳThiệnnhấtnhấtnghetheoýkiếncủakẻthù,khôngxâydựngnhữngcôngsựphòngngựchoquânđội.DokhôngthoảmãnvớinhữngyêucầucủangườiAnh,nêncuộcchiếnlạinổra.tuytriềuđinhđãlầnlượtranhữngmệnhlệnhđócquân,nhưngquânđộinhàThanhởcáctỉnhQuảngĐông,TriếtGiangv.v...đềuđãbịthuaquânAnh.Hơnnữa quân đội nướcAnh còn tiến vaoTrườnggiang theo đườngbiển,LâmTắcTừvà tổngđốcMânChiếtĐặngĐìnhChân,Đài loan tổngbinhĐạtHồngA,ĐàiloanđạoDiêuBảovìchủtrươngkhaichiến,tíchcựcphòngngựnênbịkẻ thủoánhận.Lúcđótấtvcảđềubị triềuđìnhnghiêmkhắcsửtrílwuđày,mệnhlệnhchoIlipu,KỳAnh,,NgưuGiámcầuhoàvớingườiAnh, thương nghị bồi thường.NămĐạoQuang thứ 22 (1842) nghịhoàđãhoàn thành, chínhphủnhàThanhphải chikhoảnbồi thườngchiếntranh, chophépngườiAnhđược thông thương, cácnướccũng liên tụckýđièuướcvớiChínhphủnhàThanh.Uyvọngquóccgiacủa triềuđìnhnhàThanhbịtổnthấtrấtnặng,chủquyềnquốcgiacũngbịmất,nạnngoạixâmbắtđầutừđó. MụcChươngAnắmquyềntrongtriềuđình,rasứcchủtrươngnghịhoà.Những nhân sĩ có hiểu biết ở trong nước chửi rủa thậm tệ.VuaĐạoQuangvừasợchiếntranh,vừanghetheocáckếhoạchcủaMụcChươngAnênđãkếtthúctriềuđạiĐạoQuang,MụcChươngAthìđượcsùngáikhôngngớt.TừthờiGiaKhánhtrởđi,triềuđìnhnhàThanhthínghiệmhươngđiển3 lần, thí nghiệmhộiđiển5 lần.Thửđi thử lại, điện thức, triềukhảo, đạikhảohànchiêm,khôngnămnàokhông thamdựcáckỳhoànhvăn.Đủcác

loại quánnhưQuốc sử,NgọcDiệp,Thực lụcv.v...đềudoMụcChươngAtổng tài.Mônsinhcủaông ta,cácquan lạiđầy rãykhắp trongngoài triềuđình.Nhữngchísĩcóhiểubiếtđasốđềubịôngtadụdỗ,nhấtthờibịchúnggọilà“Mụcđảng“ThanhVănTôngkhicònlàmhoàngtháitửrấtghétMụcChươngA,mãisaukhiôngtalênngôiđược10tháng,chuyênmônhạchiếunêuranhữngtộiáccủaMụcChươngA,trongchiếulệnhnói:“MụcChươngAlàmộtđạihọcsĩ,đượctriềuđìnhbannhiềuânhuệ.ChươngAbảoquyềncốvị,thamcầuvinhhoaphúquí,đốkỵhiềnnăng,nguyhạichoquốcgia.Tiểutrungtiểutín,làmnhiềuđiềugiantrá,nguỵhọcnguỵtài,aduabợđỡphụngthờchủnhân.Trướcđâykhigiaodịchvớingườinướcngoàiđểsửlýcông việc, ông ta bài xích những người không ăn cánh với mình,đả kíchnhững trung thần, làmchongười tacămghét.Vídụcácđại thầnnhưĐạtHồngA,DiêuBảov.v...đềutậntrungtậnlựcvớinướcnhà,MụcChươngAlạichorằnghọgâytrởngạichomình,nênđảkíchmiệtthịhọ.Bọnvôliêmxỉ, táng tận lương tâm nhưKỳAnh thìMụcChươngA lại thân thiện vớichúng, ra sức bảo vệ chúng.MụcChươngA chuyên quyền độc đoán gâynhiềutộiáckhôngthểnàođứngvữngđược.HoàngKhảotrẫmđạicôngchíchính,lúcnàocũngthànhtâmđốiđãivớingười,thấyMụcChươngAtựdobừabãi,vôtổchứcvôkỷluật.Nếuvuaanhminhsớmnhậnranhữngtộiáccủahắn,tấtsẽsửhắntrọnghình,nhấtđịnhkhôngdungtha.MụcChươngAdựavàohoàngânnêncàngkiêucăngngạomạn,trướcsaukhôngchịucảitàquichính.Từngàytrẫmbắtđầuchấpchính,MụcChươngAgặpviệcđềuậmừnướcđôi,khôngdámphátbiểu.Mấy tháng trôiquaông tamớidầndầnthựchiệnnhữngthủđoạnquenthuộccủaôngta.SaukhihạmđộiquânAnhtiếnvàoThiênTân,MụcChươngAvẫncònmuốngiữlạiKỳAnhtâmphúccủaôngta.,hòngmượncớđóđểthựchiệnâmmưutộiáccủaôngta,muốnkêugọibàndânthiênhạdùngmóntràđộccủangườinướcngoài.Ôngtacódụngtâmhungáccayđộcthựckhôngthểtưởngtượngđược!CácôngPhanThế Ân bảo vệ Lâm Tắc Từ, Mục ChươngA nhiều lần nói ông ta “nhunhược,nhiềubệnhtật,triềuđìnhkhôngnêntrọngdụng".ĐếnkhilệnhchoLâmTắcTừđiÔscôphi,MụcChươngAlạinói:“Khôngbiếtôngấycóđiđượchaykhông?",nóinhữnglờigiảdốigâymêhoặc,làmchotrẫmkhônghiểutìnhhìnhbênngoài,tộichínhlàởchỗđó.Nếukhônglàmrõđạiphápcủaquốcgiathìlấygìđểmàchỉnhđốnkỷcươngcủatriềuđình,đểthuđượclòngngười?VàlấycáigìđểkhôngphụlòngphótháctrangtrọngcủaHoàngKhảo?ChiếucốđếnMụcChươngAlàlãothầncủabatriềuđình,nếughépvàotrọngtội,thựctạilòngtrẫmcũngkhôngnhẫntâm.GiờđâykhoandungxửlýchoMụcChươngA,cáchchứcôngta,khôngbaogiởdùngnữa.Tộiácdốitrênlừadướiđểkiếmlời,thiênhạđềucómắtcả.Trẫmkhôngmuốnlàm

cáigìquáđáng,khôngmuốn truy sâu.Trẫmđã suynghĩ rấtnhiều,khôngnêngâykhổảitrongviệcnày,hivọngcácvịđạithầntrongtriềuđìnhcùngchứnggiám!"Sau khiHoàngđếHoặcPhongban bố chiếu thư cách chứcMụcChươngA,mọi nhân sĩ trong thiên hạ không ai là không vỗ tay vuimừng phấn khởi.NămHoặc Phong thứ 3,MụcChươngA quyên tiền trợgiúpquânlương,triềuđìnhbanchoĐỉnhmũngũphẩm.NămHoặcPhongthứ6,MụcChươngAquađời,ôngtacóngườicontraitênlàTátLiêm,nămQuangTựthứ5(1879)đỗtiếnsĩ,dohànlâmthăngchứclàmlễbộthịlang. Tuyểntự"Thanhsửcảo" Quyển363

YLIPU

YliputựlàTânNông,làngườiTươngHoàngKỳMãnchâu.NămGiaKhánhthứ6(1801)làtiếnsĩđượccửlàmQuốctửgiámhọcchính,sauđổilàĐiểnbạ.SauđórakhỏiKinhsưđilàmNamquanthôngphánởphủVânNam,quyền triphủChínhgiang, rồi lạiđược thăng làmViệt châu trichâu.NămGiaKhánh thứ 24 (1819), tổng đốcBáLân tiến cửYlipu, nóirằngông ta rất thông thạo tìnhhìnhcôngviệcbiênphòng,có thểđánhxecho thủ lĩnh thổ ti địa phương, có công trongviệc cai trị dân chúngvùngMiến điện, kiến nghị triều đình nên đề bạt trọng dụng Ylipu. Năm ĐạoQuangnguyênniên(1821)YlipuđitheotổngđốcKhánhBảobaovâytrấnáplựclượngphảnkhángcủadântộcthiểusốởhaivùngVĩnhBìnhvàĐạidiêu,docócôngnênđượcđeo lôngcông,quyền triphủphủVĩnhxương,sauđóđượcđềbạt làm triphủphủTháibình tỉnhAnHuy.Từđóvề sau,YlipuđãtừnggiữcácchứcvụSơntâykýninhđạo,TriếtgiangánsátsứvàbốchínhsứHồBắc,Triếtgiang.NămĐạoQuangthứ5(1825),ônglạiđượcđềbạt làmThiểmTây tuầnphù, sauđó thìđượcđiềuđinhậnchứcởSơnĐông.TrongthờigianthụtangchalàmquyềntuầnphùVânnam.Saukhiphụckhuyếtmớithựcsựlàmcôngtácnày.HồiđóNguyễnNguyênlàtổngđốcVânNam,Ylipuhoà thiệnvà liêmkhiết, uyvọngkhứaqqứpnơi.Khidân chúngHồi Cương đứng lên phản kháng chính phủ nhàThanh,Yliputhỉnhcầuđitheoquânđộitrấnápbìnhphản,triềuđìnhbanchiếukhiểntráchông không hiểu biết dân tình dân tộcHồi, tấu báo bừa bãi, hạ chiếu cáchchứclưunhiệmYlipu,chẳngbaolâu lạikhôiphụcchứcvụchoông.NămĐạoQuangthứ13(1833),YlipuđượcđềbạtlàmtổngđốcVânQuí.KhiđếnKinhnhậnchức,vìtrườngkỳlàmviệcởvùngbiêncương,anủidânchúngrấtcókếtquả,đượcIsubiểudương.NămĐạoQuangthứ18(1838)Yliputrởthànhhiệpbiệnđạihọcsĩ,vẫngiữchứctổngđốcVânQuí.NhândânKỳgiangTứXuyênMụcKếHiềnvìcóthùhằnvớiVũSinhTriệuởvùngNhânhoàiQuíChâumàbịxửtử,tiếpđócòntụtậpdânchúngởtừnggiađìnhđểtạo phản. Ylipu soái lĩnh đề đốc Từ Bộ Vân, bố chính sứ Khang Lụcv.v...đemquânđi côngpháSơn trại thuộc địa bàn củaMụcKếHiền, giếtchếtvàbắtsốnghơn1000ngườivàđãđemsửtửthủlĩnhcủahọlàMụcKếHiền,TạPhápTrânv.vv.Cònnhữngdânchúngkháccủaquânkhởinghĩađềubịtrấnáp,Ylipuvìcócôngnênđượctặnghaimắtcócàihoalinh(lôngcông). NămĐạoQuangthứ19(1839),Ylipuđượcđiềunhiệmđilàmtổng

đốcLưỡnggiang.MùathunămĐạoQuangthứ20(1840),quânxâmlượcnướcAnhtấncôngvàoĐịnhhải,YlipuđượchoàngđếĐạoQuangbổnhiệmlàmkhâmsaiđạithần,điđếnTriếtgiangđểđiềutragiảiquyếtnhữngcôngviệccóliênquan.LúcđóđãcóngườitạodưluậnnóirằngnguyênnhândẫnquânAnhvàoxâmlượclàdoLâmTắcTừhổmônmuathuốcvàđoạntuyệtbuônbánvớinướcngoài.HoàngđếĐạoQuanghạmậtchiếuchỉthịchođạithần thân tín bí mật điều tra tình hình thực hư, không cho phép về nhà.Chẳngbao lâu triềuđìnhbổnhiệmKỳThiện làmkhâm sai đại thần, thayLâmTắcTừ.KỳThiệnlạiralệnhchothủquânvùngduyênhảinếucógặpđịchcũngkhôngđượcđánhtrả.YlipuvừađếnTriếtgiang,đóngquânởmộtvùngbảovệtrấnhải.SaucóchiếnbáonóirằngquânThanhbắnchìmchiếnhạmcủaquânAnh,cònbắtsốngđượcmộtsốngườinướcngoài.ChínhphủnhàThanhmệnhlệnhphảilàmyênlongquânAnhxâmlược,cònnóirằngviệcbắnchìmchiếnhạmcủaAnhhoàntoànlàđiềuhiểulầm,muốnthúcchoquânAnhmaumaurútluivàgiaotrảnhữngphầnlãnhthổmàchúngđãxâmchiếm, thậm chí đến những tù binhAnh, chờ sau khi quânAnh rút quân,triều đình nhà Thanh sẽ thả cho họ về.Ylipu phái gia đinh của mình làTrươngHỉđemtheomãbiềnđếnĐịnhhảiđẻuúylạotướngsĩ.QuânAnhcũng có tặng thưởng, Ylipu tấu báo triều đình, nhưng hoàng đế hạ lệnhkhông được nhận. Thế làYlipu liền thỉnh cầu tăng thêm lực lượng, điềuđộngquânđộinhàThanhởAnhuy,ởLưỡngHồđến.Kếtquả,chínhphủnhàThanhphêchuẩnyêucầunày. Hồiđó,DụcKhiêmđanggiữchứcquyền tổngđốcLưỡngGiang.ÔngtathượngtấulênhoàngđếĐạoQuangrằng:“Cáctỉnhtrongtoànquốcđềunpóirằngcóthểkiênthủtheocựunghị,duychỉcóTriếtGianglàphảinhanhchóngnghênhchiến”.Vàcònnói:“SầmcảngcủatứcảnhĐịnhhảilàcăn cứhiểmyếunhất trong thiênhạ, triềuđìnhnênphái quânThanh tinhnhuệđếnchiếmlĩnh trước.TriềuđìnhđemýakiếncủaDụcKhiêmtruyềnđạtchoYlipuđểchoôngtanghiêncứuvàsửlý.TiếpđóKỳThiệnởQuảngĐôngkhibànbạcgiácảthuốcphiệnvớingườiAnhkhôngcóyếulĩnh,khiếnchochiến sự lạibùng ra. thángGiêngnămđạoQuang thứ21 (1841) triềuđình chiếu lệnh choYlipu đemquân đi thu phụcĐịnh hải.Tháng 2 cùngnăm,YluyđãchiếmcứđượcHồngkông,liềnđemtoànbộhạmđộicủanướcAnhđiềuđếnQuảngĐông,thôngbáochochínhphủnhàThanhlàđãgiaolạiĐịnhhải.SaukhihoàngđếĐạoQuangbiếtviệcnày liềnhạchiếuchỉtríchYlipuphùhoạvớiKỳThiện,lạivìđạipháocủaquângiớikhôngthểtậptrung,kiếmcớđể trìhoãncuộc tấncôngquânAnh,đểchoquânhạmcủanướcAnhchạy thoát.,dođóđã thuhồichứchiệpbiệnđạihọcsĩ,đôimắt

đínhlôngcôngcủaYlipu,tạmthờilưunhiệmchứctổngđốcLưỡngGiang,đổiDụcKhiêmlênlàmkhâmsaiđạithầngiámđốcviệctácchiếncủaquânThanhởTriếtgiang.DụcKhiêm tung tinvukhốngYlipucửgiađinhcủamìnhđếnchiếnthuyềncủađịch,hoàngđếralệnhgiảitrừchứcvụcủaYlipu,giảiTrươngHỉvềKinhsư,giaochobộhìnhnghiêmkhắcthẩmvấn.TướcchứcquancủaYlipu,đưaôngtavàoquânđội.Sauđóachẳngbaolâu,Địnhhải,Trấnhải,Ninhbav.v.. liên tiếpbị chiếnhạmcủaquânxâm lượcAnhđánhchiếm.DụcKhiêmcũngchếttrận,hysinhvìTổquốc. MùaXuânnămĐạoQuang thứ22 (1842),Dươnguy tướngquânDịchKinhđemquânđităngviệnchothủquânTriếtgiang,,nhưngcũngbịquânđộinướcAnhđánhbại.LúcđótuầnphùLưuVậnHàtấutrìnhhoàngđếĐạoQuang, trình bày cục thế nguy cấp củaTriết giang.Ông cho rằngYlipukhôngcólònghámlợimàchỉdoxungđộngmàphạmsai lầm,kiếnnghịhoàngđếđưaYlipuvàoquânđộiđểlậpcông,giếtđịchchuộctội.ThếlàtriềuđìnhgiaochoYlipuchứcquanthấtphẩm.ĐitheotướngquânHàngchâuKỳAnhđếnTriết giang,mậtdụ chohọ tuỳ cơ sử lýnhữngviệc lớntrongquânđội.ChờchođếnkhiquânđộinướcAnhxâmphạmSạphố,KỳAnhpháiYlipuđitìmcáchđánhluiquânđịch.Tháng5nămấy,YlipugiữchứcquyềnphóđôthốngSạphố,lạiđểchogiađinhcủamìnhlàTrươngHỉđếnquânđộicủanướcAnhđểtruyềnđạt,thếlàquânAnhcáchlyluônSạpphố,chuyểnhướngtấncôngNgôTùng,từđườngbiểnthâmnhậpTrườnggiang,tấncôngTrấngiang.ThủquânTrấngiangkhôngđịchnổi,cuốicùngthành trì thất thủ.Từđóvềsau,YlipuphụngmệnhhiệpđồngvớiKỳAnhtiếnvàoGiangninhcùngquânxâmlượcAnhnghịhoà.Việcnàycóthểđọcthêmcuốn“Thanhsửcảo.KỳAnhtruyệnánhaukhiYlipu,KỳAnhvàđịchquânđạtđượchiệpđịnhđìnhchiến,quânđộinướcAnhliềnrútquân.HaibênhẹnướcsẽgặpnhauởQuảngĐôngđểkýkếtvềthuếmá.HoàngđếĐạoQuangmệnhlệnhchoYlipuvàKỳAnh,haingườiphảibànbạctỉmỉvềcáckhoảnđièuước,vàcửônglàmtướngquânQuảngchâu,khâmsaiđạithần,để choYlipu giải quyết mọi công việc sau đó. Năm Đạo Quang thứ 23(1843)YlipuđếnQuảngĐông,ôngthấynhândânđịaphươnglòngđầybấtmãn,lòngdânkhôngphục,ngườinướcngoàithìkiêucăngngạomạn,tronglòngnặngchĩu.Sauhơnmột tháng trời,Ylipubịbệnhchết.SaukhiYlipuchết,chínhphủnhàThanhbantặngchoôngchứctháitửtháibảo,truytặngYlipulà“VănMẫn". Tuyểntự“Thanhsửcảo" Quyển370

KỲTHIỆN

Kỳ Thiện, tự là TĩnhAm, thuộc dòng họ Pônchicuthơ, là ngườiChínhHoàngKỳMãnchâu.PhụthâncủaônglàThànhĐứcđãtừnglàmđôthốngởNhiệthà,vì lýdo tổ tiêncủaôngCơtơliađã lãnhđạo toàn thểbộchúng trong dòng họ qui phục triềuđìnhnhàThanh,nênđượcnốidõiĐệnhấtđẳnghầutước. KỳThiệnđượccửlàmhìnhbộviênngoạilangởÂmsinh,dầndầnthăng lên làm phó sứTy thông chính.NămGiaKhánh thứ 19 (1814)KỳThiện ra làm án sát sứ tỉnhHà nam, rổi giữ các chức vụ bbố chính sứ ởGiangninhvàHàNam.NămGiaKhánhthứ24(1819),ônglạiđượcthănglàmTuầnphùHànam.HoànghàbịvỡmộtkhúcđêởMãdoanhgâyrataihoạ,KỳThiệncùngvớithượngthưNgôKínhđônđốcviệcđắpđê,tuyđãbịtkhầủđượcđoạnđêởMãdoanh,nhưngbờphíanamởNghipphonglạibịnướcsôngHoànghàxôvỡmộtđoạn,chonênKỳThiệnbịcáchchức,chỉbảolưuhàmchủsự,giữlạilàmđốccôngtạichỗ.ChẳngbaolâuKỳThiệnlại được bổ nhiệm làm án sát sứHà nam, điều sangSơn đông.NămĐạoQuangnguyênniên(1821) lại làmTuầnphù.Phụ thânôngốmnặng, triềuđìnhlệnhchoôngtiếptụccôngviệc,kếthừađịavịhầutước.Trongthờigiantạichức,KỳThiệnbắtvà trừng trịnhữngngườicầmđầuphảnkhángtriềuđìnhnhưMãTiếnTrung,rồilạiquyêngóp80vạnlạngđểchidùngchoviệcđêđiều. NămĐạo Quang thứ 5 (1825), Kinh sư tổ chức thi tuuyển quanviên,triềuđìnhchiếulệnhbanthưởngchoKỳThiện,gọiônglàtinhminh,canluyện,ngườiđượcviệc,vàcònbịngườichêkẻtrách.DođóKỳThiệnđượcphonghàmquantổngđốc.SaunàyKỳThiệnlạiđượcbổnhiệmlàmtổngđốcLưỡnggiangvàkiêmnhiệmtổngđốctàovận.HồiđónướcsôngvùngCao quĩ thường hay làm vỡ đê, do đómà làm cho việc vận chuyểnđườngsôngbịtắcnghẽn,gâytrởngạichoviệcđilạicủathuyềnbètàovận.KỳThiệntấuthỉnhtriềuđìnhsửdụngphươngphápvậnchuyển,đồngthờitạmdùngđườngbiểnđểvậnchuyển.Kếtquảkiếnnghịcủaôngđượctriềuđìnhphwchuẩn.NămĐạoQuangthứ7(1827),KỳThiệnkiếnnghịsửdụngconđêphânlũcũcủaVươnggiadoanh,vậntảiđạiquimôtrênconđườngthuỷHoànghà làchính.Saunàyvìdùngđêphân lũngăn lạinên làmchodòngchảycủasôngHoànghàchảyngược lại,nênđànhphảiđóngconđêngựhoàng,làmchothuyềnbètàovậnphảidồnvàohồ.Dođóchínhphủnhà

ThanhhạchiếukhiểntráchKỳThiệnkhônglàmtròntráchnhiệm,bỏlỡmấtthời cơ trị thuỷ, ra lệnh cho các đại thần trong triều đình phải quyết địnhcáchchứcKỳThiệnđểxétxử.NhưngcuốicùngtriềuđìnhlạikhoandungchoKỳThiện,chỉgiángchứcxuốnglàmnộicácđạihọcsĩ.SauđóKỳThiệnlạiđượcphụchồilàmTuầnphùSơnđôngNămĐạoQuangthứ9(1829),KỳThiện được thăng chức làm tổng đốcTứXuyên.NămĐạoQuang thứ 11(1831),ôngđượcđiềusangTrựcKhang.Năm thứ16 (1836)đượccử làmhiệpbiệnđại học sĩ.NămĐạoQuang thứ18 (1838)KỳThiệnđược triềuđình bổ nhiệm làmVăn uyền các đại học sĩ, vẫn giữ chức tổng đốcTrựckhang. VìlàmviệclâungàyởvùngbiêncươngnênKỳThiệnđượcThanhTuyên Tông Đạo Quang hoàng đế rất coi trọng và tín nhiệm. Năm ĐạoQuangthứ20(1840),việcbảovệbờbiểncủatriềuđìnhnhàThanhtrởnênkhẩncấp,KỳThiệnđếnThiênTânđểlocôngviệcphòngthủbờbiển.Tháng8nămấy,chiếnhạmnướcAnhkéođếngầncửabiển,gửi tốihậu thưchochínhphủnhàThanh,yêucầumởcửabiểnđểtiếnhànhthôngthươngvàcònchê trách những hành đppngj chính nghĩa của các quan viênHổmôn nhưLâmTắcTừ,TrịnhĐìnhTrinh.KỳThiệnhộikiếnvàmởtiệcmờiYluy,lãnhsựnướcAnhcùngcáctướnglĩnhngườiAnhvànhậnlơừilàsẽthayngườiTâybáocáotìnhhìnhlênhoàngthượng.ThếlàKỳThiệnđếnBắcKinhgặptrực tiếp hoàng đế Đạo Quang, trình bày những yêu cầu của ngườiAnh.HoàngđếĐạoQuangliềnbổnhiệmngayKỳThiệnlàmKhâmsaiđạithầnđiđếnQuảngĐôngđểlàmviệc.Saukhinhậnlệnh,KỳThiệnliềnchỉthịchotướnglĩnhquânThanhởvùngduyênhảichichophépphòngthủnhữngcăncứhiểmyếu,nếugặpchiếnhạmcủangườiAnhthìkhôngđượcnổsúng.ThếlàYluy thốngsoáicáchạmđộiAnhquayvềQuảngĐông.Chẳngbao lâuhoàng đế Đạo Quang cách chức Lâm Tắc Từ, Trịnh Đình Trinh. Cử KỳThiện làm quyền tổng đốc LưỡngQuảng kiêm giám đốc hải quanQuảngĐông. ởQuảngĐôngKỳThiện bímật viết tấu lên hoàngđếĐạoQuang,trìnhbàytìnhhìnhQuảngĐông,đạikháinói:“LămTắcTừphátbốcáothị,ralệnhchongườiTâyphảigiaonộpthuốcphiện,hứahẹnkhênthưởngchocáctướngsĩ,chonênkhiđóngườiTâyvôcùngthấtvọngđốivớibọnnhưLâmTắcTừ.Nhưngsaukhinộpthuốcphiệnthìmỗihòmthuốcphiệnlạichỉtrảchohọcó5cânchè.Bọnbuônthuốcphiệnđượcbồithườngkhôngbằngmộtphầntrămsốthuốcphiệncủahọ.NgoàiraLâmTắcTừcònralệnhchomọingười:“Nếuaicòndámbuônthuốcphiện,chẳngmaybịbắtthìsẽbịtrịtội ngay”.Saukhi pháp lệnhđược côngbố, chođếnnayvẫnkhôngđượctuânthủchấphành,đâychínhlànguyênnhângâyracuộcchiếntranhTrung

quốc và nướcAnh.Khi đó, trướcmặtLâmTắcTừYluy đã giao ngay sốthuốcphiệnkhiLâmTắcTừtuyênbốnhưvậy.5ngàythôikhôngmuathuốcphiện,nhưngthựcrakhôngphảilàhọtựnguyện.LúcđóYluychỉđơnđộccómộtmình,giảsửlúcđómàcóđồngđảngcứuviệnôngta,trhìchưachắcôngtađãchiucúiđầukhuấtphục triềudình.QuốcvươngnướcAnhkhônghềviếtbức thưnàochoLâmTắcTừnhưvậycả,chỉcóLãTốngQuốcquốcvươngcógửiđếnmộtcôngvănmàthôi.LâmTắcTừnóivùngĐịnhhảiẩmướt,ngườiTâyốmchết rấtnhiều.Hiệnnay thầnkhảo sát tìnhhìnhngườiTây,lươngthực,mì,thịt,rấtđầyđủ.Nhữngngườibịlâybệnhchếtđạiđasốchỉ lànhững thuỷ thủvà thuyềnphu,sốngườichếtchẳngquachỉcómấyngườimàthôi.Ngàyxưangườinướcngoàigửithưđếnchỉyêucầutiếnhànhbuônbán.NhưngtừsaukhiLâmTắcTừmuốntìmhiểutìnhhìnhcủanướcngoài,ôngtatìmđủmọicáchđểmuachuộcnhữngngườichỉmuốnpháttài,đồngthờicònbịara,truyềnbáđủmọitintức,thậtcógiảcó.Trongmộtthờigiannhữngngườinàytìmhiểuđượcrõthìthấyđãrơivàocạmbẫycủaôngta.LâmTắcTừ tấuminhcácnước rấtcămphẫnngườiAnhđãcản trởhọbuônbán, cácnướcMỹ,Pháp sẽphái thuyềnđếnđể tranh luậnvớingườiAnh.Thần thămdò tìmhiểu thìbiếtđợưc rằngcácnướcđềuđãcónhữngluậnđiệunhưthếnày,thếmàchođếnbâygiờvẫnchưathấythuyềnbècủahọ đếnQuảngĐông.Trước đó ít lâu đã có hai chiếc tàu củaMỹ,thừa cơngườiAnhkhôngchuẩnbịđãtiếnvàocảngkhẩu,chođếnnayvẫnchưadámđirakhỏicảng.HọsợngườiAnhđếnmứcnhưvậy,chodùcóđồngtâmhiệplực,erằngcũngkhôngphươnghạiđếnbạnbècủahọ.KhiHổmônbánthuốcphiện,ngườiTâyquansátvàghichépviếtnhữngbàidàihàngmấynghìnchữvềvụviệcnày.Sựviệcbánthuốcphiệnquảthựclàđãcó,nhưngtheolờihọthìtoànnhữngchuyệnkhôihàivàmỉamai,tronglòngkhônghềthánphục.SaukhiLâmTắcTừnóiđãgiảiquyếtxongviệcnày,kiểmtranhữngthuyềnbècủanướcngoàiđếnTrungquốc,tuyệtđốikhôngcóthuốcphiện.nếunóiđây làviệccủanămngoái, lànhữngviệccũđã thuộcvềquákhứ,thuyền hàng không có bằng chứng gì cả.Nếu điều đã nói là năm nay thìthuyềnbènướcngoàiđếnTrunghoavẫnchưavàođếncửakhẩu,làmsaomàbiếtđượctrênthuyềncủaTâycóthuốcphiệnhaykhông.Thếthìlàmthếnàocó thể xácminh được trên thuyềnTây cóp chở thuốc phiện hay không?"ĐồngthờiKỳThiệncònmậtbáotướngquânAsinayêucầuchiêumộ,huấnluyệnthủyquân,càLâmTắcTừthỉnhcầucổvũbinhlính,xinhoàngthượngchờsaukhisựviệcđượcxácđịnhsẽbáocáorõhơn.MậtthưcủaKỳThiệngửivềtriềuđìnhđượchoàngđếĐạoQuangphêchuẩnviệctrảlời,LâmTắcTừdođómàbịđịnhtội.

Hồiđó,thuỷbinhquânThanhởvùngQuảngĐôngbịgọivềdoanhtrại,trongtìnhhìnhquânđịchđộtkíchmàkhôngcósựphòngbịnênbịoanhkích, cómột số thuyền lương và binh sĩ bị bắt đem đi, Tuần phùQuảngĐôngĐàiLươngbáo cáo lênTy.KỳThiện lại tấu về triều đình nói rằng:“SaukhingườiAnhvềđếnQuảngĐông,khẩukhívôcùngngạomạn,tướngYluy bị bệnh về nước, vả lại số lượng quân hạm của họ cúng ngày càngtăng”.Saukhinhậnđượcthánhchỉcủatriềuđình,KỳThiệnmớihạlệnhtạmđìnhbuônbánvớinướcngoài,mộtmặttiếnhànhđàmphánvớingườiTây,mộtmặtchuẩnbịcông tácphòngngự.YluykiênquyếtđòichínhphủnhàThanhphảibồithườngtiềnthuốcphiện,vàyêucầutriềudìnhnhàThanhmởthêm hai cửa khẩu Hạ môn, Phúc châu để làm cảng khẩu thông thương.HoàngđếĐạoQuanghạchỉcươngquyếtcựtuyệtyêucầucủangườiTây. Tháng12nămĐạoQuangthứ20(1840),YluythấytìnhhìnhphòngngựbờbiểncủaquânThanhdầndầnlơilỏng,thếlànhiềulầnchohạmđộikhiêukhíchquânThanh.KỳThiệnviếtthưchoYluy,yêucầuôngtakhôngnên dùng vũ lực.Yluy trả lời: “Chờ khi chúng tôi đánh xong hãy thươngnghịcũngchưamuộn”.Thế làquânxâmlượcAnhchoquân tiếnđánhhaipháođàiSagiácvàĐạigiácởngoàiHổmôn.PhótướngTrầnLiêncủaquânThanhđemquân chống cựkịch liệt và đã chết, còn pháo đài cũngvẫn bịquânAnhvâyhãm.LúcđóđềđốcquânThanhlàQuanThiênBồiđangtrấnthủởpháođàiTịnhViễn,tổngbinhLýĐìnhNgọcphòngthủpháođàiUyviễn,haingườicùnguyêucầuquânThanhtăngviện,nhưngKỳThiệnkhôngdámcôngkhaipháibinhtăngviệnchoQuanThiênBồivàLýĐìnhNgọc,màchỉbanđêmcử200binhsĩquânThanhđitrợchiến.ThángGiêngnămĐạo Quang thứ 21, kết quả chiến tranh được báo cáo về triều đình nhàThanh,saukhihoàngđếĐạoQuangbiếtthìrấtphẫnnộ,hạlệnhphảiđiềutra KỳThiện và tự xưng là ngự tiền đại thần, bối tử Dịch Sơn làmTịnhnghịchtướngquân,hộbộthượngthưlàLongVăn,HồnamđềđốcDươngPhươnglàmphó,chỉhuyquânThanhđếnQuảnĐôngchốnglạiquânAnh. Yluynhiều lầnđòi triềuđìnhnhàThanhphảinhườngvùngHồngkông.KỳThiện buộc phải tìmbiện pháp, đành phải giả vớ nhận lời quânAnh, songviệcnày lạikhôngdám thượng tấu lên triềuđình.Đến lúcnày,Yluygiao trảpháođàimàchúngđãchiếmcủaquânThanh,và tỏ lòng tựnguyệngiaotrảĐịnhhảiđểđổilấytoànđảoHồngkôngcủatriềuđìnhnhàThanh.NgoàiralạitiếptụcchươngtrìnhthươnglượngvớiquanviênchínhphủnhàThanhvềviệcthôngthươnggiữahainước.KỳThiệnthânchinhđếntận thành phốLiên quang để hội kiến vớiYluy, ký kết hiệp định bán đứt

HồngkôngchonướcAnh.Nhữngtintứctruyềnvềđềudotaychânthântíncủa hắn là Bao Phục phụ trách, việc này tướng quân của thành phố Liênđồng,tuầnphùĐôVôPhápcíbiếttrước.ChờđếnkhiquânAnhchiếmlĩnhđượcHồngkông,cáothịđượcdánlênđểanủidânchúngđịaphương,tuầnphùchínhphủnhàThanhĐàiLươngmớibiết,liềnđemviệcKỳThiệnbánrẻHồngkôngtấubáovềchohoàngđếĐạoQuang.LúcnàyKỳThiệnmớithượngtấutrrìnhbàynói:“(Hồngkông)địathếkhôngchỗnàocóthểbảovệđược,khônghyvọnggìởquângiới,lựclượngphòngngựcũngkhôngkiêncố,nhândânđịaphươngcũngkhôngtíchcực.NếugiaochiếnvớiquânAnh,quảthựckhôngthểbảođảmchiếnthắngđược,chibằngtạmthờigiaonóchongườiAnhquảnlý”.HoàngđếĐạoQuangxemxongbảntấucủaKỳThiệnthìvôcùnguấtức,banchiếuchỉtríchKỳThiệnđãtựnhườngHồnkôngchonướcAnh, tựýnghịđịnh thông thươngvớingườiTây,vàvớinhững tộiởtrênnênđãcáchchứcKỳThiện,bắtgiaochophápluật,tịchthugiasản.ThếlàquânxâmlượcAnhđánhchiếmngaypháođàiTịnhviễnHổmôn,thuỷsưđôđốcQuanThiênBồicủaquânThanhđãhysinhvìnước. Saukhi cácôngDịchSơnđếnQuảngĐông, đánhnhauvới quânAnhbị thấtbại, thànhphổQuảngchâukêucứu.Thế làDịchSơnnhận lờibồi thườngchonướcAnh6 triệuđồng tiền thuốcphiện,nhưvậymới làmchoQquảngchâuđượcgiảivây.CònhaitỉnhPhúcKiến,TriếtgiangcũngbịquânAnhxâmlược.SaukhiKỳThiệnbịgiảivềKinhsư,triềuđìnhkếttộiôngtavảotộiđạihình,ítlâusaulạikhoanhồngchoôngta,đểôngvàotrongquânđộinhàThanhởTriếtgiangđể lậpcôngchuộc tội,cònchưađếnđịađiểm,KỳThiện lại bị phái đếnquânđài.NămĐạoQuang thứ22 (1842),quânđộicủatriềuđìnhnhàThanhởTriếtgianglaọibịquânAnhđánhbại.CửaNgôTùngthấtthủ,thếlàquânhạmcủaAnhtiếnvàoTrườnggiang.VìthếmàthànhphốGiangninhphảikhẩncấpgiớinghiêm.ThếlàcácôngnhưKỳAnh,Ylipuxuấthiệnthươngđịnhnghịhoà,TrongnướcaicũngnóitráchnhiệmđiềuđìnhđìnhchiếnlàdoKỳThiện.MùathunămđótriềuđìnhbanchoKỳThiệnTứđẳngthịvệ,cholàmđạithầntrúởDiệpnhĩkhươngbangban. NămĐạoQuang thứ23 (1843),KỳThiện làmđô thốngNhiệthàvớichứctamphẩmđỉnhmũcólôngcông.NgựsửTrầnKhánhPhụgửithưliệtkêtộitrạngcủacácthầntửđãlàmbạihoạiđạisựcủaquốcgia.HoàngđếĐạoQuangđãxửlạimộtcáchcôngminh,mộtlầnnữalạicáchchứcKỳThiện,nhưngtronglòngvẫnmuốntrọngdụngôngta.Chonên,chẳngbaolâusau,hoàngđếĐạoQuanglạibanchoKỳThiệntamđẳngthịvệ,cholàmđại thần trú ở Tây tạng. NămĐạoQuang thứ 26 (1846) lại giao cho Kỳ

ThiệngiữchứcTổngđốcTứXuyên.NămĐạoQuangthứ28(1848), triềuđìnhbanchiểuxétcônglaocủaông,khôiphụcchoKỳThiệnlànhấtphẩmđỉnhmũgắnlôngcông.Chẳngbaolâulạibổnhiệmônglàmhiệpbiệnđạihọcsĩ,vẫngiữchứctổngđốcTứXuyên.SauđódocócôngtrongviệcbìnhđịnhngườiPhiên,KỳThiệnđượctriềuđìnhnghịtự.NămĐạoQuangthứ29(1849), KỳThiện được chuyển sang làm tổng đốcThiểmCam, và quyềnbiệnsựđạithầnThanhhảiđitrấnápngườiUngsavàcuộcnổidậycủadântộcHồiởHắc thành triệt la. ít lâu sau cóquanviên tố cáoKỳThiệngiếtngườivôtội,triềuđìnhliềnralệnhchođôthốngSanNghênhAđithẩmtra,cáchchứcKỳThiệnđemđi thẩmvấn.NămHoặcPhong thứ2(1852),KỳThiệnbịđịnhtội,phátvãngđiCátlâmđểlậpcôngchuộctội,sauđóđượckhoanhồngtrởvề. HồiđóquânkhởinghĩaTháibìnhởvùngQuảngĐôngđãtiếnvàođếnHồNam, thế lực tăng lênvùnvụt.ChínhPhủnhàThanhtuyđãnhiềulầnthayđổitướngsoáinhưngđềukhôngthểtrấnáphọđược.ThếlàhoàngđếHoặc Phong khởi dụngKỳThiện để cho ông làm quyềnTuần phùHànam.đemquânđiđồntrútạivùngbiêngiớigiữaHồBắcvàHàNam.DođãquyêntặngquânlươngnênđãđượcchínhphủnhàThanhphongquânhàmđôthống,cửlànkhâmsaiđạithần,chuyênmônphụtráchcôngviệcphòngvụ.ThànhphốtỉnhHồBắcđãbịquânTháibìnhđánhchiếm,KỳThiệngiữthái độ quan vọng, không dám thống lĩnh quân Thanh đi cứu viện. MùaXuân năm Hoặc Phong thứ 3, quân khởi nghĩa Thái bình liên tiếp đánhchiếmcáctỉnhthànhAnHuyvàGiangNinh,chiaquânđiđánhTrấngiang,Dươngchâu.ChínhphủnhàThanhmệnhlệnhchoKỳthiệnphốihợpvớiđềđốcTrựckhangTrqqnfKimTuyđemquânThanhđiphòng thủvùngphíaBắc Trường giang. Tháng 3 năm ấy, quân Thanh liên tục đánh bại quânTRhái bìnhởBồkhẩu,ởLôi đường, tiến lênbaovây thànhDương châu,đồngthơpìchiaquânđiđồntrútrênnúiBảothápvàmiếuTưđồ,nămtrậnđều thắng.Tháng12nămHoặcPhong thứ3 (1853),quânTháibình trongthành phốDương châu phá vây ra khỏi thành phố đếnQua châu, sau khiquân Thanh thu phục thành phố Dương châu đã tấu báo lên triều đình.HoàngđếHoặcPhonghạchiếuchêtráchquânThanhhỗnloạn,dungtúngquânKhởi nghĩa, nghiêm lệnh cho những ngươưì nhưKỳThiện phải baovâytấncôngquânTháibìnhởQuachâu,Nghichinh.ChẳngbaolâuNghichinh bị quân Thanh đánh chiếm.Mùa hè năm Hoặc Phong thứ 4, quânThanhluônluônkịchchiếnvớiquânTháibìnhởKimsơn,Quachâu,,sôngTamxá,nhiều lần tấubáo là thắng lợi.TừngàyKỳThiệnvàHướngVinhchianhauphụtráchquânsựhaivùngnambắcTrườnggiangđênnay,quân

ThanhvàquânTháibìnhđãđánhnhaukịchliệttronghơnmộtnămtrời,màhaibênvẫnkhôngphânthắngbại,Trấngiang,QquachâuchođếnnayvẫnkhôngbịquânThanhchiếmđoạt.VìthuỷquâncủaquânThanhkhôngmạnhnênkhôngthểchếngựnổiquânTháibình.KỳThiệntuyđềnghịtriềuđìnhtăngcườnglựclượngthuỷquân,nhưngkhônglàmsaođạtđượckếtquả.Mùathu năm ấy,KỳThiện bị bệnh chết trong doanh trại quân đội nhàThanh.Triềuđình tặngKỳThiệndanhhiệu thái tử thái bảo, hiệpbiệnđại học sĩ,theotụclệcủatổngđốctriềuđìnhnhàThanhthìcótặngvậtđểanủivàtrợcấp vật chất và phong choKỳThiện danh hiệu “VănCần ". Con traiKỳThiệnlàCungĐườnglàmHắcLongGiangtướngquân,cháuThuỵQuânđãtừng làm tham tán đại thần Uliasutai. Cònmột người cháu khác là ThuỵTrừng đã từng làm Tổng đốc Lưỡng Hồ. Trong cuốn “Thanh sử cảo “cótruyệnvềThuỵTrừng. Tuyểntự“Thanhsửcảo" Quyển370

KỲANH

Tông thấtKỳAnh tự làGiớiXuân, thuộcvềChínhLamKỳMãnchâu.PhụthânôngtêngọiLụcKhang,trongtriềuvuaGiaKhánhlàmĐôngcácđại học sĩ.KỳAnhvới thânphận ấm sinhđược tuyểnvào làmchủ sựTôngnhânphủ,sauđượcthănglàmlýsựquan.Chứcquancủaôngdầndầnđượcnângcao,lầnlượtđảmnhiệmcácchứcvụnộicáchọcsĩ,kiêmphóđôthống, hộ quân thống lĩnh. Năm đạo Quang thứ 2 (1822), Kỳ Anh đượcthănglàmthịlangviệnLýphan,sauđiềusanglàmbinhbộcungchức.NămThanhĐạoQuangthứ4(1824)KýAnhphụtráchhộtốngtôngthấthoànggiaMãnThanh sơ tánnhânviênđi cư trú tạiSongThànhBảo.NămĐạoQuangthứ5(1825),ôngđượcbổnhiệmlàmnọivụphủđạithần,rổilầnlượtgiữcácchứccôngbộvàhộbộ.NămThanhĐạoQuang thứ7 (1827),KỳAnh phụngmệnh đảm nhiệm bộ binh thống lĩnh.NămĐạoQuang thứ 9,đượcđềbạtlàmlễbộthượngthư,phụtráchquảnlýcácbộmôntháithườngtự,Hồnglôtự,Tháiyviệnv.v..kiêmnhiệmđôthống.NămĐạoQuangthứ12(1832),vùngphụcậnKinhsưthờitiếtkhôhạn,KỳAnhgởisớtấuthỉnhhoàngđếgiảmbớt sựđónggóp, hoàngđếĐạoQuang rất phấnkhởi, tiếpnhậnýkiếncủaôngvàbổnhiệmônglàmnộiđạithần.NămĐạoQuangthứ14(1834),docóthànhtíchtrongviệcquảnlýthốnglãnhbộbinh,KỳAnhđượctriềuđìnhkhenthưởng.Từđóvềsauôngcòngiữcácchứcvụcôngbộthượngthưvàhộbộthượngthư.NămĐạoQuangthứ15(1835),docócôngtrongcôngtácđođạcsuốinướcCốcCơ,ônglạiđượccửlàmtháiatửthiếubảo.LạiPhụngmệnhđiQuảngĐông,GiangTâyv.v..đểtuầntraxửlýcôngviệc.NămĐạoQuangthứ17(1837)nộigiámTrươngĐạoTrungdođánhbạcmàphạmtội,KỳAnhthấutìnhđãthảTrươngĐạoTrungra,saukhisựtìnhbại lộ,KýAnhbịgiángchức làmbinhbộ thị lang.Chẳngbao lâu lạixuấtKinhlàmđôthốngNhiệthà.NămĐạoQuangthứ18(1838)KyAnhnhậnlệnhđảmnhiiệmchức tướngquânThịnhkinh.LúcđóhoàngđếĐạoQuanghạchiếucấmthuốcphiện,bấtkỳlàTôngthất,haylàGiácla,nếuaivi phạm lệnh cấm, nhất thiết đều phải theo luật pháp của Đại Thanhmànghiêmkhắctrừngtrị.KýAnhthượngtấukiếnnghịtriềuđìnhlấyliêngia10 nhàmột của ngườiMãn châuKỳ, âmmưu dựa vào biện pháp này đểgiám đốc binh hộ Bát kỳ. NămĐạoQuang thứ 20 (1840) triều đình nhàThanhgiớinghiêmvùngbiênphòngduyênhải,KỳAnhlạigửithưchorằngcửa bể Lữ Thuận là can cứ quan trọng về đường thuỷ, quân Thanh phảiphòngthủcăncứ,trùliệuviệcphòngngự.HạmđộinướcAnhđếnvùngbiển

PhụngThiên,lầnlượtđilạicácnơinhưSơnhảiquan,đảoTầnhoàngv.v...,quânThanhchuẩnbịbốphòngtạicácnơinhưCẩmchâu,Sơnhảiquanv.v... ThángGiêngnămĐạoQuangthứ22,chiếnsựvùngQuảngĐôngrất khẩn cấp,KỳThiện đã bịThanhTuyênTông cách chức,KỳAnh liềnđượchoàngđếĐạoQuangbổnhiệmlàmtướngquânQuảngchâu,đặccáchlênchứckhâmsaiđạithần.,phụtráchngoạivụởvùngTriếtgiang.DongựsửTôĐìnhKhôitấubáotriềuđìnhrằngquânAnhbịnướclánggiềngđánhbại,hoàngđếĐạoQuanghạchiếuđốcthúcKỳAnhhoảtốcđếnQuảngchâunhậnnhiệmvụ,nhâncơhộicólợinàytiếnvàohangổquânđộiAnh.SauđóKỳAnhbiếtcâuchuyệnnướcAnhbịnước lánggiềngđánhbại làchuyệnbịa,chonênvẫnở lạiTriếtgiang.Thág5nămấy,NgôTùng thất thủ,KỳAnhphụngmệnhdẫnYlipuđếnGiang tôđểcùngxử lýnhữngvụviệccóliênquan.LúcđóquânđọinướcAnhđãtiếnvàoTrườnggiang,vượtquaĐốsơnquan,đánhpháTrấngiang,chiếmcứQuachâu.KỳAnhvàtướngquânDươnguyDịchkinhlầnlượtthượngtấutriềuđình,thỉnhcầutiếnhànhthoảhiệpvàliênlạc,chiếucốnhiềuhơnđếnngườiAnh.Tháng7,quânAnhtiếngần tớiGiangninhhạquan,Ylipuđếnđó trước,ngườiAnhđòichínhphủnhàThanhtiềnthuốcphiện,tiềnnợ,tiềnbồithườngchiếntranh,kinhphílêntới21triệulạngBạctrắng;yêucầuTrungquốcmở5cừabiểnQuảngchâu,Phúc châu, Hạmôn, Ninh ba, Thượng hải làm cảng khẩu thông thương;.GiữaquanviênnướcAnhvàquanviênTrungquốccùngdùnglễnghibìnhđẳngvàđềranhữngđiềukhoảnvềthuếquan,vềphóngthíchHángianv.v...Sau3ngày,KỳAnhcũngđếnNamkinh,chỉdámhơitráchmócngườiAnhmột chút.Lúc đó quânđộiAnhbỗngnhiên treo lá cờ đỏ lên, rồi đặtmộtkhẩupháolớnởtrênnúiChungsơn,kiểmsoátdướithànhphố.KỳAnhvộivàngngăncảnquânAnh,pháithịvệHoặcLinh,GiangninhbốchínhsứÂnĐồngNinh thiệuđàiđạoLộcTrạchLươngv.v..đi theocùnggiađinhcủaYlipulàTrươngHỉlênchiếcchiếnhạmcủangườiAnh,nhậnlờichuyểnyêucầucủanướcAnhvềtriềuđình.ThanhTuyênTôngnghetấuxongvôcùngphẫnnộ,đạihọcsĩMụcChươngAtrhìchorằngđánhnhauvớiquânAnhsẽtiêuphírấtnhiềuquânlương,haobinhtổntướng,khaichiếnvàanphùthìtiêu phí tiền bạc hoàn toàn như nhau, do đó mà khuyên hoàng đế ĐạoQuang,ThanhTuuyênTôngmớiđồngývớiyêucầucủanướcAnh.ThếlàcácôngKỳAnhv.v...cùngtướnglĩnhnướcAnhhộiđàmtạichùaTĩnhhảiởngoàicửaNghiphượng,haibênđãkýđiềuước.TriềuđìnhnhàThanh trảtrước cho người nướcAnh 6 triệu lạng bạc trắng, còn các khoản nợ kháctrongvòng3nămsẽthanhtoánhết.NhưvậynghịhoàgiữaTrungquốcvànướcAnhcoinhưđã“thànhcông".Tháng9nămĐạoQuangthứ22(1842),

toànbộquânhạmnướcAnhrútrakhỏicửabiểnNgôTùng,KỳAnhđượcuỷnhiệmlàmtổngđốcLưỡngGiang,phụngmệnhchuẩnbị thongthương,Triếtgiang,Phúckiếnv.v..cũngđượcphépáơdụngsáchlượcchếnghicủađịaphươngmình. NămĐạoQuangthứ2391843),KỳAnhđượchoàngđếĐạoQuanguỷnhiệmlàmKhâmsaiđạithầnđãđiđénQuảngĐôngthôngquachươngtrìnhthôngthương,đãtănggiảmtừngloạithuếhảiquanQuảngĐông,cáccửakhẩuthìtheothểlệmớimàmởcửa,giảiquyếtcácvấnđềnhưcùngvớiLulê chỉnh đốn đièu khoản thuế vụ, giao cho tiều đình theo nghị định thihành.KỳAnhlạitấutrìnhcácnướcnhưMỹ,Phápcũngyêucầuđượchưởngthụvề thôngthươngnhưđãingộvớingườiAnh.TriềuđinhnhàThanhđãchấpnhậnnhữngyêucầu củahọ.NướcMỹ thỉnh cầuđếnBắcKinh triềukiếnhoàngđếĐạoQuang,nhưngchínhphủnhàThanhkhôngđồngý.NămĐạoQuangthứ24(1844),KỳAnhđượcchuyểnsanglàmtổngđốcLưỡngQuảng,kiêmbiệnthôngthươngsựvụ.NămĐạoQuangthứ25(1845)đượcthăng làmhiệpbiệnđạihọc sĩ, vẫngiữchức tổngđócLưỡngQuảng.CácnướcBỉ,ĐanmạchyêucầuthôngthươngbuônbánvớiTrungquốc,KỳAnhphụngmệnh theodõiđốc thúc..NămĐạoQuang thứ26 (1846),quanviênkhảosátởKinhsư,KỳAnhdođãtậntâmtậnlựctrấngiữbiêncươnghảiđảonênđượctriềuđìnhkhenthưởng.Ôngtấubáotriềuđìnhvềviệcluiyệnbinh,saochépxongcuốn“Thủbịsựnghitrạng“ccủaLụcChí,đạithầnđờiđườngđể trình lên triều đình, thỉnh cầu phân phát cho các tướng uqqn, tổngđốc,tuần phù các địa phương để làm toạ hữu minh. Người Anh lại yêucầuchínhphủnhàThanhhoạchđịnhgiớihạnthôngthươngmậudịchởvùngTâyTạng, hoàng đếĐạoQuang chiếu dụKỳAnhnhất định phải kiên trìthànhước,khôngđượcđểchongườiAnhmêhoặcgiaođộng. Căn cứ theo tiền lệ, thương nhân ngoại quốc ở trong tỉnhQuảngĐôngphảicưtrútạiÁomôn,khitiếnhànhbuônbáncũngcóquiđịnhgiớihạn,thươngnhânmuốnđếncừahàngTâyđểgiaohàng,chínhphủnhàthanhkhông chophéphọ tự tiệnđi vào tỉnh thànhQuảng châu.Trongnghị hoàTrungAnhởGiangNinhcómụcphòng thiết tàivà lãnh sựnướcngoàiởtrongtỉnh,thànhphốđượcphépvàotrongthànhphố.NhândânQuảngĐôngvẫnkiên trìgiữnhư tiền lệ,đếnSứquấnđểphảnđốinhưngkhôngcókếtquả,nênphảikếtđoànvớinhau.NămĐạoQuangthứ13(1843),PutinchasẽtiếnvàothànhphốQuảngchâu,nhândânQuảngĐôngcựtuyệtkhôngtiếpôngta.NgườiAnhdodự,lưỡnglựrồirađi.NămĐạoQuangthứ25(1845),hạmđộiquânAnhlại tiếnvào,KỳAnhcử triphủQuảngchâu làDưBảoThuầnđếnthươngnghị,nhândânQuảngĐônghôvangkhángnghị,những

hành động vỗ về an ủi đành phải chấm dứt. NgườiAnhmượn cớ lên bờnhưngđềubịnhândânTrungquốcphỉnhổ,họđãviếtthưchochínhphủnhàThanhchỉtrích,nhưngquầnchúngnhândânrấtphẫnnộvàkhôngnghelờiquanphủhiểudụ.ĐếnnămĐạoQuangthứ27(1847),hạmđộiquânAnhlạitiếnvàosôngtỉnhQuảngĐôngvàkiênquyếttiếnvàotrongthànhphố.KỳAnhhứavớingườiAnhlàsau2nămsẽthựchiệnlờihứatrên,nhưvậyquânđộiAnhmớirútlui,cònbảnthânKỳAnhthìthỉnhcầutriềuđìnhtrừngphạt.ChínhphủnhàThanhchiếudụcácđịaphươngphảinghiêmngặtphòngbị,phảibảođảmthậtantoàn.TrongthâmtâmKỳAnhcũnghiểurõrằngsớmmuộngìthìhaibêncũngsẽxảyraxungđột. NămĐạoQuangthứ28(1848)KỳAnhthỉnhcầuvềKinhsưtriềukiếnhoàngđế.DođóKỳAnhđượcgiữlạiởKinhsưđểlàmviệc,đượctặngthưởnghailôngcôngtrênmũ,phụtráchquảnlýlễbộ,binhbộ,kiêmnhiệmđôthống.Chẳngbaolâu,ônglạiđượcphonglàmVănuyêncácđạihọcsĩ,phụngmệnhđếnSơnđônggiảiquyếtvấnđềmuối,,kiểmduyệtđộingũquânThanhởTriếtgiang.NămĐạoQuangthứ30(1850),ThanhVănTôngHoặcPhonghoàngđếlênngôi,KỳAnhứngchiếuthượngthưtrìnhbày:“Yêucầuđượcquốcgiađạitrị,dùngngườikhôngsosánh,,nhữngviệclớnnhưlýtài,hànhchínhv.v...càngphảisuynghĩnhiềuhơn.Thuậtdùngngườilàởchỗđọsựthôngminhsángsuốt.Conngườicócươngcónhu,,tàinăngcótrườngcóđoản.Dùngngườimàkhôngcăncứvàotìnhhoìnhtàinănggmàsửdụng,thìngayđếnchínhnhânquântửcũngcóthểcósựlầmlẫn;nếudùngngườiđíchđángthìtiểunhâncũngcóthểlàmđượcviệc.Triềuđìnhcóphânbiệtquan,chức,khôngphải làcungcấpchoconngườitachỗđểmàẩnnấp.Chỉcầnlàmviệc thực tâm thànhý thìdù là tiểunhâncũngphảibảo toàn.Đốivớimộtsốngườikhôngchịunhiệmlaonhiệmoánthìtuylàchínhnhânquântửcũng phải xử lý. Quốc gia làm được việc là nhờ có nhân tài. Nếu chỉ lànhữngnhàthuyếtgiáovôbổ,thìchẳngcólợiíchgìchoquốcgia;nhữnglýluậncũkỹnhưnicô,khómàhợpđượcvớithờiđại,tàichínhmàkhôngcóngườicótàiloliệuthìchỉrơivàolỗhổng.Vídụnhưngàynaynhànướcthuthuếcótớihơnbốntrămtriệu,chitiêulãngphí,khôngănkhớpvớisốlượngquiđịnhsẽgâyrathiếuhụt.Nguyênnhândẫnđếntàichínhthiếuhụt,nếukhôngtruynguyênđéncùng,thìkhôngthểnàolàmtróngạchđược.Bâygiờnhànướcxuấttiênlàmănkinhdoanhvớinướcngoài,sẽkhôngnhưchitiêutrongnước."Saukhitấusớvàođếntriềudình,hoàngđếđãphêchuẩnchiếudụnói:“Lanhữngnhânviên troịngyếucủa triềuđình,nhấtcửnhấtđộng,đềuđượccácquanviêntrongtriềuđinhnoitheo,bắtchước.BảntâudscủaKỳAnh,lờilẽjơiquákhích,rõrànglàđingượclạinhữnglờigiáohuấncủa

tổtông,khôngthểchấpnhậnđược”.ThếlàhoàngđếHoặcPhongtruyềnđạtthánh chỉ phải tiếnhànhkhiển tráchKỳAnh.Bản thânKyAnh cảm thấykhôngyên,nhiềulầncáoốmkhônghọp.Tháng10nămđóThanhVănTôngtự tay viết chiếu thư vchj trần những tội trạng của Mục Chương A vàKyAnh,khiểntráchhọrằng:“HồiởQuảngĐông,KỳAnhphụngthừangườinướcngoài,ápchếmuôndânbátính,chophépngườinướcngoàivàotrongthànhphố,thiếuchútnữathìdẫnđếnbiếnđộng.Đãnhiềulầnôngtakêucatìnhhìnhngườinướcngoàiởđórấtđángsợ,kiếnnghịtriềuđìnhnênthayđổisựđốiphóvớingườiTây,nhưnglạixinbảotoànquantướclộcvị.Tọitrạng củaMụcChươngAkhôngnhamhiểm lắm, nhưng tội trạng củaKỳAnhthìrấtdễthấy,cònnóiđếngâytáchạichoquốcgiathìtộicủacảhaiđềunhưnhau”.HoàngđếconfsuynghĩđếntìnhthếmàhọgặpphảilúcđónênxửlýKyAnhcókhoandung,giángchứcxuốnglàmquanlạibộthuộc,saunàybổnhiệmlàmcôngbộviênngoạilang. NămHoặcPhongthứ3(1853)quânTháibìnhởQuảngĐôngBắctiến,contraiKỳAnhmãlantrấntổngbinhKhángTíchtấuthỉnhtriềuđìnhđể cho hai cha con họ cùng vàoquân đội để tham chiến, hoàng đế HoặcPhongmệnh lệnhKỳAnhđi theo tuầnphòngVươngđại thầnđể lậpcông,giámsátviệchọquyêntiền,liềnbanchoKỳAnhchứcquanTứphẩm.NămHoặcPhongthứ5(1855),vìvaytiềncủacấpdưới,KhánhTíchbịtốcáo,KỳAnhcũngvìtưthôngmàbịliênluỵ,bịcáchchứcvàbỏtù. NămHoặcPhongthứ8(1858),quânđộiAnhtậphợpcáchạmđọiquânPháp,Mỹ,Nga tiến vàoThiên tân, cưỡngbức chính phủnhàThanhphảisửaổiđiềuướcbấtbìnhđẳngđãkýtrướcđây.HoàngđếHoặcPhongmệnhlệnhchođạihọcsĩQuếLương,thượngthưHoaSaNạpphảicấptốcđếnThiênTânđểgiảiquyếtcôngviệc.tuầnphòngVươngđạithầnchorằngKỳAnh thông thạo tình hình ngoại quốc nên đã tiến cửKỳAnh với triềuđình.Hoàng đếHoặc Phong triệu kiến ông ta, bản thânKỳAnh tỏlòng tựnguyệngánhvácmọicôngviệckhókhăn.ThếlàhoàngđếHoặcPhongbổnhiệmKỳAnh làmhàm thị langquanđiđếnThiênTânđểđàmphánnghịhoàvớingườiAnh.ThoạtđầukhiKỳAnhởQuảngĐông,côngviệcthôngthương5 cửa biển đã do ông ta phê duyệt,KỳAnh luôn luônnghiêng vềphíangườiTây.MùađôngnămHoặcPhong thứ7 (1857),Quảngchâubịđánhphá,hồsơcơmậtbịngườiAnhchiếmmất.HọchodịchtởtấuchươngcủaKỳAnh,pháthiệnrarằngnộidungphầnnhiềulàchegiấu,khôngphùhợp với sự thực.NgườiAnh rất khoái ông ta.KhiKỳAnh đếnThiên tân,ngườiAnh từ chốikhônghộikiếnKỳAnh.KỳAnh lo lắng sợhãi xin từchức,khôngnghetheochỉýcủatriềuđình,liềntrởvềngayThôngchâu.thế

lànhữngdấuếtlừadốicủaôngtacàngngàycàngbộclộrozràng,bịtuầnphòngVươngđạithầntấubáotốcáo.HoàngđếHoặcPhonghạchiếubắtKỳAnhvềnghiêmtrị,banchoKỳAnhđượctựvẫn Tuyểntự“Thanhsửcảo" Quyển370 -HẾT-

Ebookmiễnphítại:www.Sachvui.Com