Formy muzyczne – drobne utwory instrumentalne:e�uda, bagatela, impromptu

Formy muzyczne – drobne utwory instrumentalne: e�uda, bagatela, impromptu

Ważne daty1801–1802 – Bagatele op. 33 Ludwiga van Beethovena

1817 – Gradus ad Parnassum op. 44 Muzia Clementiego

1818 – publikacja 24 Kaprysów op. 1 Niccola Paganiniego, skomponowanych w latach1802–1817

1824 – Bagatele op. 126 Ludwiga van Beethovena

1827 – 4 Impromptus op. 90 (D 899) i 4 Impromptus 142 (D 935) Franza Schuberta

1829–1832 – Etiudy op. 10 na fortepian Fryderyka Chopina

1833 – pierwsza publikacja Die Schule der Geläufigkeit op. 299 Carla Czernego

1833–1834 – Impromptu cis‐moll Fryderyka Chopina

1835–1837 – Etiudy op. 25 na fortepian Fryderyka Chopina

1837 – Impromptu As‐dur op. 29 Fryderyka Chopina

1839 – Impromptu Fis‐dur op. 36 Fryderyka Chopina

1842 – Impromptu Ges‐dur op. 51 Fryderyka Chopina

1851 – 12 Etiud transcendentalnych Ferenca Liszta

1851 – 6 Etiud według Paganiniego Ferenca Liszta

1854 – L’école moderne. Études‐caprices pour le violon seul op. 10 na skrzypce soloHenryka Wieniawskiego

1862 – Etudes‐Caprices op. 18 na 2 skrzypiec Henryka Wieniawskiego

Źródło: online-skills, licencja: CC0.

Formy muzyczne – drobne utwory instrumentalne:e�uda, bagatela, impromptu

1900–1902 – Cztery etiudy op. 4 Karola Szymanowskiego

1908 – 14 Bagatel op. 6 Béli Bartóka

1911 – Études‐Tableaux op. 33 Sergiusza Rachmaninowa

1911–1913 – Sześć bagatel op. 9 na kwartet smyczkowy Antona Weberna

1915 – 12 Etiud Claude’a Debussy’ego

1916 – Études‐Tableaux op. 39 Sergiusza Rachmaninowa

1916 – Dwanaście etiud op. 33 Karola Szymanowskiego

1940/1941 – 2 Etiudy na fortepian Witolda Lutosławskiego

1947 – Krąg kwintowy Andrzeja Panufnika

1949–1950 – Cztery etiudy rytmiczne Oliviera Messiaena, a wśród nich Mode de valeurs etd'intensités (Modi wartości i intensywności)

1985–2001 – 18 Etiud Györga Ligetiego

1986 – Dwie etiudy na fortepian Pawła Szymańskiego

Scenariusz lekcji dla nauczyciela

Źródło: online-skills, licencja: CC0.

I. Muzyka w ujęciu historycznym – periodyzacja, język, właściwości i charakterystyka.

7. Romantyzm. Uczeń:

1) charakteryzuje muzykę romantyczną w kontekście estetyki epoki:

c) wymienia charakterystyczne cechy romantyzmu (uczuciowość, elementy narodowe i ludowe,wirtuozeria (Henryk Wieniawski),

2) omawia cechy wybranych form muzycznych:

b) małe (liryka instrumentalna: e�uda, bagatela, impromptu).

II. Analiza i interpretacja dzieł muzycznych. Uczeń:

1. zna podstawowe terminy i pojęcia właściwe dla opisu i zrozumienia wybranych dziełmuzycznych;

III. Tworzenie wypowiedzi związanych z historią i kulturą muzyczną. Uczeń:

1. wypowiada się w formie ustnej (np. dyskusja, prezentacja, debata) i/lub pisemnej (np. esej,referat) o dziełach muzycznych w oparciu o podstawową terminologię.

Nauczysz się

wyjaśniać pojęcia: etiuda, bagatela, impromptu;

rozróżniać słuchowo utwory zarejestrowane w bibliotece nagraniowej;

wymieniać najwybitniejszych twórców etiudy, bagateli, impromptu;

określać problemy techniczne zawarte w prezentowanych etiudach.

E�udaKażda epoka miała wybitnych instrumentalistów, którzy popisywali się swoimi wspaniałymiumiejętnościami gry. Już w starożytnej Grecji odbywały się wielkie igrzyska pytyjskiew Delfach odprawiane ku czci Apollina. Do zawodów tych przystępowali muzycy,prezentując najróżniejsze zdolności i kunszt wykonawczy. Najbardziej popularną i cenionąkonkurencją był śpiew przy akompaniamencie kitary. Dla mniej utalentowanych w śpiewie

i poezji istniał również konkurs w grze na kitarze bez śpiewu. Specjalne konkurencjeprzygotowywano dla grających na aulosie. Tak więc starożytną Grecję możemy uznać zapierwszy ośrodek tak dzisiaj rozpowszechnionych konkursów – pianistycznych,skrzypcowych, wokalnych i innych.

Jeśli prześledzimy epoki historyczne, to stwierdzimy, że wielkiego kunsztu technicznegowymagała w renesansie gra na lutni i wirginale. W baroku szczególnie rozwinął się śpiew.Znane są historie znakomitych kastratów, czy też śpiewaczek‐primadonn, dla którychkompozytorzy pisali specjalne arie, ozdabiane następnie przez nich improwizacyjnymifiguracjami. Powstawały specjalne szkoły śpiewu. Budowano coraz doskonalsze instrumenty,które wymagały od wykonawców wypracowania coraz kunsztowniejszych technik gry.W XVIII i XIX w. rozwijające się mieszczaństwo domagało się rozrywki, chętnie bywało nakoncertach i przedstawieniach operowych. Coraz częściej pragnęli oni czynnieuczestniczyć w kulturze, dlatego też powszechne stało się domowe muzykowanie.Kompozytorzy i pedagodzy‐instrumentaliści publikowali tzw. szkoły gry na instrumencie,czyli podręczniki, w których wyjaśniali metody gry oraz wskazywali wprawki ułatwiająceosiągnięcie umiejętności technicznych.

Jednym z gatunków mających na celu wykształcenie sprawności w grze na instrumenciebyła etiuda. Początkowo jej funkcja była czysto pedagogiczna. Chodziło w niejo wypracowanie różnych technik gry u młodych adeptów sztuki muzycznej. Tego rodzajuutwory pisali: Muzio Clementi, Johann B. Cramer, Carl Czerny, Johann N. Hummel, FriedrichW. Kalkbrenner, Ignaz Moscheles. Były to najczęściej krótkie kompozycje, w których twórcykoncentrowali się na wybranym problemie wykonawczym. Przyjmuje się, że twórcąnowoczesnej etiudy był włoski kompozytor i pianista Muzio Clementi (1752–1832),a podstawową pozycją literatury pedagogicznej w tym zakresie pozostaje do dzisiaj jego zbiórGradus ad Parnassum z 1817 r.

Stopniowo jednak etiuda zaczęła przyjmować charakter artystyczny i pojawiać się nakoncertach słynnych wirtuozów. Jej wykonanie miało zachwycić publiczność, oczarowaćniespotykaną maestrią granych gam, biegników i pasaży, a jednocześnie zaskoczyć inwencjąmelodyczną, rytmiczną i brzmieniową. Wirtuozi inspirowali się nawzajem oraz prześcigaliw wymyślaniu coraz trudniejszych i bardziej efektownych układów dźwiękowych. Z tegorodzaju pomysłów był znany przede wszystkim Niccolò Paganini. Jego cykl 24 Kaprysów op. 1stanowi niedościgniony wzór wirtuozowskich chwytów, figuracyjnych przebiegówi technicznych sztuczek.

Znakomite dwa cykle etiud na fortepian op. 10 i op. 25 stworzył Fryderyk Chopin. Wedługkrytyków były one katechizmem mowy fortepianowej i prawdziwą ewangelią fortepianowejmuzyki. O chopinowskiej etiudzie Alfred Einstein napisał:

(...) obok problemów technicznych, o których można pisać całetraktaty, stanowi – i to jest najważniejsze – utwór pełen dramatycznej

Polecenie 1

Wysłuchaj teraz słynnej e�udy Fryderyka Chopina - Rewolucyjnej, która powstała po upadkupowstania listopadowego.

Georg Benedikt Wunder, „Szturm Warszawy przez wojska rosyjskie we wrześniu 1831, między 1831 a 1846, BibliotekaNarodowa, Warszawa, wikimedia.org, domena publiczna (ilustracja); Fryderyk Chopin, „E�uda c-moll” op. 10 nr 12„Rewolucyjna”, online-skills, CC BY 3.0

Słynne etiudy koncertowe tworzyli również Ferenc Liszt (12 Etiud transcendentalnych, 6Etiud według Paganiniego) i Sergiusz Rachmaninow (Études‐Tableaux op. 33 i 39).

Wirtuozowska rola e�udyEtiudy mają za zadanie wypracować techniki specyficzne dla danego instrumentu międzyinnymi: przykład rodzajów smyczkowania w przypadku instrumentów smyczkowych,techniki odpowiedniego zadęcia na instrumentach dętych czy specjalne techniki gry nainstrumentach perkusyjnych (np. dobór odpowiednich pałek, grę sześcioma pałkami nawibrafonie, technikę nożną na bębnie, technikę werblową itp.).

Wspaniałe cykle etiud pozostawił Henryk Wieniawski: L’école moderne. Études‐capricespour le violon seul op. 10 na skrzypce solo i Etudes‐Caprices op. 18 na 2 skrzypiec. L’écolemoderne składa się z 8 etiud, z których każda poświęcona jest innemu zagadnieniutechnicznemu: pierwsza z nich koncentruje się na szybkiej zmianie smyczka (I), kolejne nabiegnikach (II), dwudźwiękach i arpeggiach (III), akordach (VIII), artykulacji staccato (IV).Jedna z nich ma za zadanie wyćwiczyć swobodę w graniu szybkich, lekkich figuracjistosowanych w improwizacyjnych kadencjach solowych koncertów (VII). Inne skupiają się naróżnego rodzaju ekspresji: tanecznej, o charakterze saltarello i scherzando (V), rubasznej(VIII Piosenka obozowa) oraz na prowadzeniu pięknych, polifonicznych linii melodycznych(VI). Etiudy te są przykładem wspaniałych, artystycznych miniatur instrumentalnych.

0:00 1:59

1. Kaprysy nr 1, nr 3 (fragment: takty 1-16), nr 5 (fragment: takty 1-26), Henryk Wieniawski

i namiętnej lub lirycznej poezji o najwyższej koncentracji.

[Źródło: Alfred Einstein, Muzyka w epoce romantyzmu, PWM, Kraków1983, s. 232].

“

Etiuda artystyczna była atrakcyjnym gatunkiem również w XX w. Warto tu wspomniećo pełnej ekspresji Etiudzie b‐moll op. 4 nr 3 z cyklu Czterech etiud Karola Szymanowskiego,opracowanej później na orkiestrę przez Grzegorza Fitelberga, kompozytora i dyrygenta,należącego wraz z Szymanowskim do Spółki Nakładowej Młodych Kompozytorów Polskich.Do klasyki literatury etiudowej należy również niezwykle interesujący cykl 12 Etiudskomponowanych w 1915 r. przez Claude’a Debussy’ego. Każdy z utworów poświęcony zostałinnemu problemowi technicznemu, co kompozytor zaznaczył w tytule.

Polecenie 2

Wysłuchaj teraz e�udy Claude Debussy'ego, która została poświęcona figuracjom zawartychw e�udach Carla Czernego.

Nadar, „portret Claude Debuss'ego”, ok. 1908, wikimedia.org, domena publiczna (ilustracja nr 1); Joseg Kriehuber, „portret CarlaCzernego” wykonany w technice litografii, 1833, wikimedia.org, domena publiczna (ilustracja nr 2); Claude Debussy, „Étude 1Pour les cinq doigts d'après Monsieur Czerny”, online-skills, CC BY 3.0

W okresie II wojny światowej powstały wirtuozowskie 2 Etiudy na fortepian WitoldaLutosławskiego. Z punktu widzenia języka muzycznego kompozytora, są one ważne,ponieważ zapoczątkowały nowe podejście do harmoniki i struktur interwałowych. Zawierająstarannie wyselekcjonowane układy dźwiękowe. Pierwsza z nich nawiązuje do Etiudy C‐durF. Chopina. Druga jest niezwykle motoryczna i skonstruowana z krótkich motywówo wyrazistej linii melodycznej. Jej struktura i koloryt brzmieniowy zainspirowały Leszka

Henryk Wieniawski, „L'école moderne. Études-caprices pour le violon seul”, „E�uda c-moll” nr 1, „Le Sau�lle” skoki smyczkiemop. 10, hz.imslp.info, CC BY 3.0

Możdżera do nagrania jej jazzowej interpretacji na płycie Jazz at Berlin Philharmonic III,Leszek Możdżer & Friends (nagranie z 2014 r.).

Karol Langner (uploader), Władysław Pniewski, Lech Kowalski (fot.), portret Witolda Lutosławskiego, wikimedia.org, domenapubliczna (ilustracja nr 1); Fotografia Leszka Możdżera, wikimedia.org, CC BY 3.0 (ilustracja nr 2); Leszek Możdżer, „E�uda nr 2”(Witold Lutosławski), wyk. Leszek Możdżer, online-skills, CC BY 3.0

Wśród etiud powstałych w XX w. warto również zwrócić uwagę na kilka innych kompozycji:Krąg kwintowy Andrzeja Panufnika (cykl dwunastu skontrastowanych miniatur), Dwie etiudyna fortepian Pawła Szymańskiego oraz 18 Etiud Györga Ligetiego, nawiązujących doFryderyka Chopina, Ferenca Liszta, Claude’a Debussy’ego i Aleksandra Skriabina (Etiuda nr 6Jesień w Warszawie). Szczególnie interesującym przykładem są Cztery etiudy rytmiczneOliviera Messiaena, a wśród nich część zatytułowana Mode de valeurs et d'intensités (Modiwartości i intensywności), która stała się impulsem dla techniki totalnego serializmu.

BagatelaW każdej epoce, obok wielkich, monumentalnych utworów, powstawały dzieła krótkiei aforystyczne. Mimo swej lapidarności były pełne treści. Bardzo celnie, a nawet błyskotliwie,interpretowały rzeczywistość. Podobne utwory spotykamy również w muzyce. Przyjęto dlanich nazwę bagatela, co z francuskiego oznacza drobiazg, błahostka, fraszka. Po raz pierwszytakiego określenia użył François Couperin w 1717 r. dla jednej z części zawartej w zbiorzePièces de clavecin. Słynne cykle bagatel (op. 33, 119 i 126) skomponował Ludwig van

Witold Lutosławski, „E�uda nr 2”, docslide.us, CC BY 3.0

Beethoven w latach 1801–1824. Były one inspiracją i wzorem dla gatunku miniaturyinstrumentalnej w romantyzmie. W tych zwięzłych formach zawarł różne nastroje, ideemuzyczne i sposoby kształtowania motywów. Największą popularnością cieszy się Bagatelaa‐moll op. posth. 173 opatrzona dedykacją: Für Elise am 27. April zur Erinnerung von L. v.Bthvn. Odnaleziona i opublikowana przez niemieckiego muzykologa Ludwiga Nohla dopierow 1867 r., do dzisiaj zachwyca liryzmem oraz intryguje swą tajemniczą dedykacją.

W rozwoju omawianego gatunku na szczególną uwagę zasługuje również 14 bagatel op. 6 BéliBartóka z 1908 r. Ich historyczne znaczenie nie odnosi się li tylko do ewolucji językamuzycznego samego Bartóka, ale ma szerszy zakres. Tadeusz A. Zieliński o tym cyklu napisał:Nowatorstwo Bagatel nie ogranicza się tylko do harmoniki. Faktura pianistycznai artykulacja, rytmika i kształt figury dźwiękowej, nastrój i wyraz – tworzą w sumie nowy stylmuzyczny, z gruntu odrębny od tradycji romantycznej. (…) W swym kształcie artystycznym sąBagatele chyba najświetniejszym przykładem miniatury fortepianowej od czasu Schumannai Chopina; w swej odkrywczości dźwiękowej i stylistycznej są dziełem epokowym,otwierającym nowy, wielki rozdział historii muzyki. A zatem na czym polega ich ważnośći przełomowość? Bagatela nr 1 jest pierwszą w historii muzyki tak klarowną i konsekwentnąkompozycją bitonalną, co Bartók podkreślił używając innych znaków przykluczowych dlakażdej ręki: czterech krzyżyków dla prawej i czterech bemoli dla lewej ręki. Czwarta i piątaBagatela stanowi opracowanie autentycznych węgierskich melodii ludowych,zharmonizowanych przez Bartóka przy użyciu skal ludowych. Bagatela II wykorzystuje pełnąskalę 12‐dźwiekową oraz ostinato. Szczególną rolę odgrywają u Bartóka półton i tryton.Nadają one jego Bagatelom charakter dysonansowy i wyznaczają typ brzmieniacharakterystyczny również dla innych utworów kompozytora.

Fot. nieznany, fotografia Béli Bartóka, 1927, wikimedia.org, domena publiczna (ilustracja); Béla Bartók, „14 Bagatel” op. 6, online-skills, CC BY 3.0

Każde spojrzenie można rozciągnąć do rozmiarów wiersza, a z westchnienia zrobić powieść.Ale wyrazić powieść jednym tylko gestem, a szczęście jednym tylko oddechem – takąkoncentrację uzyskać można jedynie przy proporcjonalnie wielkim nieoszczędzaniu siebiesamego – powiedział Arnold Schönberg o Sześciu Bagatelach na kwartet smyczkowy op. 9Antona Weberna, skomponowanych w latach 1911–1913. W tworzeniu tych kompozycjitowarzyszyła Webernowi sentencja filozofa Pliniusza Młodszego Non multa, sed multum,którą można przetłumaczyć jako „nie ilość, lecz jakość”. Sześć bagatel Weberna zawiera sięw zaledwie 57 taktach. Kompozycje reprezentują więc styl lapidarny, aforystyczny. W historiimuzyki są dziełem przełomowym oraz zapowiedzią dodekafonii i punktualizmu. Samkompozytor charakteryzując swoje utwory, stwierdził: zanim nie wystąpi wszystkiedwanaście dźwięków, żaden z nich nie może być powtórzony. Najważniejszą rzeczą jest to, żeutwór – myśl – temat – otrzymał cezurę po jednorazowym przebiegu dwunastu dźwięków.

Bagatele te cechuje również bardzo zróżnicowany przebieg wartości rytmicznych. Stopniedynamiczne obejmują skalę od pppp do ff, ze zdecydowaną przewagą odcieni piano

z użyciem tłumika. Wzbogacenie barwy oraz nasycenie ekspresji każdego dźwięku. Webernuzyskuje poprzez wiele zaleceń artykulacyjnych, takich jak gra przy podstawku i przy gryfie,gra na określonej strunie, spiccato, pizzicato i tremolo. Wyciszona dynamika wspartaużyciem flażoletów potęguje efekt brzmienia abstrakcyjnego i odrealnionego. Aforystycznystyl tych Bagatel, rozrzucenie dźwięków po różnych rejestrach, zróżnicowanie ichwysokości, wartości rytmicznych, dynamiki i artykulacji spowodowały, że utwory teprzyjmowane były bardzo źle. Publiczność nie rozumiała nowoczesnej muzyki Weberna. Jegostyl podjęli kompozytorzy dopiero po II wojnie światowej i połączyli go z totalną serializacjąwszystkich parametrów dźwięku, tworząc muzykę zwaną również neo- lubpostwebernizmem (zob. Internationale Ferienkurse für Neue Musik w Darmstadcie).

0:00 1:16

1. Bagatele nr 1, 2, 3 z cyklu Sześć bagatel op. 9 na kwartet smyczkowy, Anton Webern

ImpromptuPierwsze fortepianowe impromptus skomponował czeski twórca działający w Wiedniu Jan V.H. Vořišek (1791–1825). Gatunek ten podjął następnie Franz Schubert, wyznaczając kształtromantycznej miniatury instrumentalnej. Ponieważ cechy impromptu wyrastały z praktyki

Anton Webern, „Sześć bagatel” op. 9 na kwartet smyczkowy, musopen.org, CC BY 3.0

improwizacji (fr. impromptu – improwizacja, działanie bez przygotowania), więc ich budowabyła zróżnicowana. Dwa cykle impromptus Franza Schuberta (w katalogu Deutscha podnumerami 899 i 935) są kompozycjami swobodnymi formalnie, o bogatej harmonice, zeskłonnością do licznych modulacji. Kantylenowe tematy przeplatają się z fragmentamifiguracyjnymi lub akordowymi. Każdy z czterech utworów pierwszego zbioru op. 90 – piszePiotr Orawski – to miniaturowa postać czterech ważnych form romantycznej muzykifortepianowej – ballady, etiudy, nokturnu i scherza. Schubert tak ich jeszcze nie nazwał (…),jednak faktura, styl i technika tych utworów wyraźnie wytyczają kierunki rozwojuposzczególnych form w twórczości przyszłych pokoleń romantyków (…). ImpromptuGes‐dur op. 90 nr 3 jest zatem rodzajem nokturnu, w którym dwie kantylenowe, niezwykleliryczne melodie powierzone są skrajnym głosom, a subtelne figuracyjne tło występujew rejestrze środkowym. Początkowy materiał poddawany jest przemianom harmonicznym,a rozwój utworu prowadzi do intensyfikacji ekspresji za sprawą większej aktywności dolnegogłosu.

0:00 2:19

1. Impromptu Ges-dur op. 90 (D 899) nr 3, fragment, Franz Schubert

Twórcą wspaniałych impromptus był Fryderyk Chopin. Zawarł w nich przede wszystkimniezwykłą poetyckość, różnorodność faktury i wyrazu. Powstały w ciągu 10 lat, między

Franz Schubert, „Impromptu Ges-dur” op. 90 (D 899) nr 3, hz.imslp.info, CC BY 3.0

rokiem 1833 a 1843. Dwa z nich, Fantaisie‐Impromptu cis‐moll VN 46 i Impromptu As‐dur op.29 swoim charakterem zbliżają się do etiudy, Impromptu Fis dur op. 36 i Impromptu Ges‐durop. 51 nawiązują natomiast do nokturnu. Figuracyjno‐ewolucyjna zasada kształtowania,ruchliwość głosów z elementami kantyleny ujęte są w swobodną formę repryzową ABA(1)z kodą. Mieczysław Tomaszewski pisze: Świat brzmieniowy impromptus Chopina jestświetlisty (…). Dominuje w nich nastrój pogodny i marzycielski. (…) Chopinowskie impromptusofiarowują muzykę bez cienia, serię dźwiękowych pejzaży zapowiadających impresjonizm.

Fryderyk Chopin, główny temat „Fantazji-Impromptu cis-moll”, op. 66, wikimedia.org, domena publiczna (ilustracja); FryderykChopin, „Fantazja-Impromptu cis-moll” op. 66, online-skills, CC BY 3.0

0:00 3:45

1. Impromptu As-dur op. 29, Fryderyk Chopin

2. Impromptu Fis-dur op. 36, Fryderyk Chopin

3. Impromptu Ges-dur op. 51., Fryderyk Chopin

PodsumowanieNa zakończenie zastanówmy się, co cechuje przedstawione gatunki? Co je łączy, a cowyróżnia? Miniaturowość formy, wirtuozeria, a z drugiej strony swoboda formalna,różnorodność rozwiązań konstrukcyjnych – to zarówno cechy wspólne, jak i różnice. Utworyte zmieniały się wraz z ewolucją języka muzycznego i stylu na przestrzeni lat, a nawetwieków. Ich popularność zależała od jakości pomysłu melodycznego, fakturalnego i odużytych instrumentów. Chętnie grywane w poprzednich epokach, wciąż uatrakcyjniająrepertuar wielu współczesnych wirtuozów‐instrumentalistów.

ZadaniaĆwiczenie 1

Przyjmuje się, że twórcą nowoczesnej e�udy o charakterze pedagogicznym był:

Muzio ClementiLudwig van BeethovenFryderyk Chopin

Ćwiczenie 2

Który z kompozytorów wypowiedział się o swoim utworze w następujący sposób: Zanim niewystąpi wszystkie dwanaście dźwięków, żaden z nich nie może być powtórzony. Najważniejsząrzeczą jest to, że utwór – myśl – temat otrzymał cezurę po jednorazowym przebiegu dwunastudźwięków?

Olivier MessiaenPaweł SzymańskiAnton Webern

Ćwiczenie 3

Wskaż twórcę kompozycji, której opis znajduje się poniżej. Bagatela nr 1 jest pierwszą w historiimuzyki tak klarowną i konsekwentną kompozycją bitonalną, co kompozytor podkreślił używającinnych znaków przykluczowych dla każdej ręki: czterech krzyżyków dla prawej i czterech bemolidla lewej ręki.

Karol SzymanowskiBéla BartókClaude Debussy

Ćwiczenie 4

Spośród podanych okresów historii muzyki wybierz te, w których komponowano e�udy.

romantyzmbarokXX wiek

Ćwiczenie 5

Połącz w pary słowo z odpowiadającą mu definicją:

Krótki utwór, zwykle fortepianowy o charakterze miniatury, Utwór o nieustalonej budowie,wyrosły z praktyki improwizacyjnej w muzyce fortepianowej XIX w., Utwór mający na celuopanowanie i doskonalenie gry na instrumencie

E�uda

Impromptu

Bagatela

Ćwiczenie 6

Zaznacz zdania prawdziwe.

Początkowo etiuda spełniała funkcję dydaktyczną.Bagatele były rozbudowanymi kompozycjami.Twórcą wspaniałych impromptus był Fryderyk Chopin.

Ćwiczenie 7

Wskaż twórcę Études-caprices pour le violon seul.

Henryk WieniawskiKarol SzymanowskiWitold Lutosławski

Polecenie 3

Wysłuchaj E�udę C-dur op. 10 nr 1 Fryderyka Chopin i napisz co stanowi najważniejszyproblem techniczny tej e�udy.

Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl

Fryderyk Chopin, „E�uda C-dur” op. 10 nr 1, online-skills, CC BY 3.0Fryderyk Chopin, „E�uda C-dur” op. 10 nr 1, online-skills, CC BY 3.0

Utwór: E�uda C-dur op. 10 nr 1, autorstwa: F, Chopina, Wykonawca: Rafał Błaszczyk.Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się żywiołowym charakterem.

Słownik pojęćE�uda

utwór mający na celu opanowanie i doskonalenie gry na instrumencie.

Bagatela

krótki utwór, zwykle fortepianowy o charakterze miniatury.

Impromptu

utwór o nieustalonej budowie, wyrosły z praktyki improwizacyjnej w muzycefortepianowej XIX w.

Wirtuoz

wykonawca zdolny rozwiązać najbardziej skomplikowane problemy techniczne.Wirtuozostwo może się łączyć z pogłębioną interpretacją, często jednak stanowi cel samw sobie.

Źródło:

encyklopedia.pwn.pl

Biblioteka muzyczna

0:00 1:59

1. Kaprysy nr 1, nr 3 (fragment: takty 1-16), nr 5 (fragment: takty 1-26), Henryk Wieniawski

2. Bagatele nr 1, 2, 3 z cyklu Sześć bagatel op. 9 na kwartet smyczkowy, Anton Webern

3. Impromptu Ges-dur op. 90 (D 899) nr 3, fragment, Franz Schubert

4. Impromptu As-dur op. 29, Fryderyk Chopin

5. Impromptu Fis-dur op. 36, Fryderyk Chopin

6. Impromptu Ges-dur op. 51., Fryderyk Chopin

7. Etiuda C-dur op. 10 nr 1, Fryderyk Chopin

BibliografiaA. Einstein, Muzyka w epoce romantyzmu, PWM, Kraków 1983.

L. Stawowy, Webern. PWM, Kraków 1992.

M. Tomaszewski, Chopin. Człowiek, dzieło, rezonans. Podsiedlik‐Raniowski i Spółka. Poznań1998.

P. Orawski, Lekcje muzyki. Romantyczny przewrót. Weber, Schubert, Mendelssohn. Kle,Warszawa 2015.

T.A. Zieliński, Bartok, PWM, Kraków 1980.

Georg Benedikt Wunder, „Szturm Warszawy przez wojska rosyjskie we wrześniu 1831, między 1831 a 1846, BibliotekaNarodowa, Warszawa, wikimedia.org, domena publiczna (ilustracja); Fryderyk Chopin, „E�uda c-moll” op. 10 nr 12„Rewolucyjna”, online-skills, CC BY 3.0