1

1

2

@bòbq_ê^eê¡\ßûeû P

q ùKûeê¡ûe GaPûfò[ôaû P

eû_êU Ròfäõ _âiûe Pûhú Êûa

fäûùe cûŠò_ûAñ ‘@

af´^ Kû

Šò@û RûZú@ûKè^GWþ’

~ðýKâce

ijûdK

eòù_ûU

K @^êÂû^

eûAUþi ù`

@û\òaûiú G

aûWð, ùKûe

@bò~û^, ùK

fòbòõ`ûcð, e

Uð _âÉêZò ij

céZýê¬d ùa

-

`ûec, cûf

GKZû iõMV

eû_êU

Kûeû_êU

eûdMWû

jûdZû –

aùjeû

fKû^Mòeò

V^, ùKûeû_ê_êU

úd Lû\ýijûdZ

GK @¤d

ýgiý GaZûùe ‘@bòd^

aõ cògâòZ bò~û^’ @

Kéhòe @^êÂû^

2

3

iìPú_Zâ

aòhd _éÂû @¤d^ iõ_Kðùe 4 cûŠò@û RûZúd Lû\ýgiý 6 cûŠò@û RûZúd Lû\ýgiý Pûhe jâûi @û\òaûiú @[ð̂ úZò, ÊûiÚý I Lû\ýiêelû C_ùe aòeûU aò_\

10

@û\òaûiú Pûhú cû^u Lû\ýiêelû Gaõ Kéhò ÊeûRKê \éX Keòaû _ûAñ @ûKè^GWþ ijûdZûùe @bò~û^ @^êÂû^e C\ýc

12

cûŠò@û RûZúd giýe bŠûe – aŠûNûUò 18 fûKþcû iúiûe Wwe 19 cûŠò@û RûZúd Lû\ýgiýe Pûh Kcê[ôaûeê aò_^Ü Wweò@û K§u Lû\ý aýaiÚû 21 ùKûdû Pûhú cû^u bòZùe cûŠò@û RûZúd `if Pûh e _ê^eê¡ûe _ûAñ _âùPÁû 23 Kûfòùckû @ kùe cûŠò@û RûZúd `if Pûh _ûAñ C\ýc 25 RkùiPòZ @ kùe cûŠò@û RûZúd `if Pûh _âZò @û\e _ûAñ C\ýc 27 Kckû Lôfu cûŠò@û _\e 29 c]ê Leûu cògâòZ `if Kò@ûeú 30 cûŠò@û RûZúd Lû\ý giý jó ùQûUPûhúu Lû\ýiêelûe iû]^ 31 _ûeõ_eòK cûŠò@û RûZúd cògâòZ Pûhe _ê^eê¡ûe _ûAñ ^úkû_ûeò Mûñ Pûhúu C\ýc 32 aûiPýêZ @aiÚû a\kûA ù\AQò Pûh aýaiÚû 35 ùKak ùX_ Rcòùe jó ZòÂò ejòQò `if aòaò]Zû 37 Rcòùe `if aòaò]Zû aXûCQ«ò aŠû_eRû @û\òaûiú cûù^ 39 iúcû« @ k @û\òaûiú Mûñ MêWòKùe cûŠò@û RûZúd Lû\ýgiý Pûh I cògâòZ `if Pûhe iêelû _ûAñ C\ýc

41

KûùRûWò j«ûku cògâòZ `if ùlZ 43 ]û^ Pûh ^Keò aò Lû\ýûbûa ùbûMò^ûjû«ò iêeê Rû^ò 45 Wweùe `if aòaò]Zû aXûAùf aòùgûea§ Mûñ ùfûùK 47 \f\fû Mûñ ùfûKu cìLý Pûh cûŠò@û RûZúd Lû\ýgiý 49 ùKûUò@û @ ke ùfûKcû^uê Lû\ýiêelû ù\A @ûiêQò cûŠò@û RûZúd Lû\ýgiý 50 aûiêfò ùceþKûe Wwe 51 ACKûfò ù_ûUûi _äûù i^þ Pûhúu jûZeê Pûh QùWA ù^aûe GK ùK÷ûgk 53 cêqû KfþKû iûAZòQ«ò Wwe aòj^ 56 cûŠò@û RûZúd Lû\ýgiý Pûhe iêelû ^òcù« @ û bòWòQ«ò Wêùceù^fò @õPke cjòkûcûù^

58

eê@û KûfþKûu cògûcògò `if ùlZ 60 K_ûPûh QûWò iê@ûñ PûhKê ù`eòùf \ûgeê _òWòKûKû 61 PòZâùe _[eMW Mûñ 64

3

4

@¤d^ iõ_Kðùe . . . .

_éÂbìcú

a ðcû^ icdùe iûcûRòK aòKûgùe ù\Lûù\A[ôaû cêLý iciýû \êAUò ùjfû – Lû\ý ^òeû_ û Gaõ Rkaûdê _eòa ð^ û Gjò iciýû \êAUòe _âbûa GùZ aýû_K ù~ Zûjû ùfûKcû^ue Rúa^ RúaòKû Gaõ _eòùagKê iõ_ì‰ð aò_~ðýÉ Keòù\a Gaõ ibýZûKê ]ßõi cêjñKê UûYòù^a û ùZùa Gjò iciýûe _â[c gòKûe ùjùa iû]ûeY Meòa, KéhòRúaò Gaõ Mâûcû ke ùfûKcûù^ û ùZYê G[ô_ûAñ ùicû^uê _â[ceê jó iZKð ùjaû @ûagýK Gaõ _âZòKûe aýaiÚû MâjY Keòaû Reêeú û

@ûc ù\g GK Kéhò_â]û^ ù\g ùjûA[ôaû iù ß Gaõ icÉ _âûKéZòK iõ_\ùe be_êe ùjûA[ôùf c¤ ùfûKcû^ue Lû\ý ^òeû_ û aò_^Ü ù\aû @ûc aòKûg _âKâòdûe _eòPûk^ûMZ ZéUò ùaûfò ]eòaûKê ùja û \éZ gòÌûd^, LYòLû\^ I aéjZ RkbŠûe ù~ûMêñ aýû_K Rwf ]ßõi, aýû_K ijeúKeY @û\ò \ßûeû Kéhò aýaiÚû aû]û_âû¯ ùjûAQò û ùfûKiõLýû \éZ bûùa aé¡ò _ûC[ôaû ùaùk Pûh @ûaû\ú Kcò Kcò PûfòQò û ùZùa iaêVûeê _â]û^ KûeYUò ùjfû @û]ê^òK Kéhò ^ûñùe aRûe bò òK KéhòKê ù_âûiôûj^, ]û^ I Mjc _eò ^òŸðòÁ Lû\ý giýKê @Mâû]ôKûe, Kéhòùe ajêù\gúd K û^ú cû^ue @^ê_âùag iêù~ûM iéÁò Keòaû Gaõ _ûeõ_eòK KéhòKê @Yù\Lû Keòaû Gaõ Kéhò aýaiÚûùe ejò@ûiò[ôaû KéhKe iûaðùb÷ûcZß I Êû]ô^ZûKê lê‰ð Keòaû û Gjò KûeYeê KéhK _eòaûeKê _ûeõ_eòK bûùa Lû\ý iêelû ù~ûMûA @ûiê[ôaû cògâòZ KéhòaýaiÚû, cûŠò@û RûZúd Lû\ýgiý _eò `if aòaò]Zû ùfû_ _ûAaûKê aiòQò Gaõ ùfûKcû^uê Lû\ý _ûAñ Pûh @ù_lû aRûe C_ùe @]ôK ^òbðegúk KeòQò û Pûhú ^òR Rcòùe cûfòK ^êùjñ aeõ ùKak Kéhò gâcòK UòG _ûfUò ~ûAQò û ùR÷a aòaò]Zûe @ald Gaõ Rkaûdê ijYòK `if MêWòK ùfû_ _ûA @ûiòaû `kùe Rkaûdì _eòa ð^e _âbûa PûhúKê @]ôK lZò _j ûCQò û

ieKûeú Éeùe Gjû iciýûe cìk Z ßKê icû]û^ Keû ^~ûA Lû\ý ^òeû_ û ^ûñùe Lû\ý giý eòjûZò \eùe ù~ûMûA ù\aû aýaiÚû ^ò½d GK jûiýûÆ\ I lYiÚûdú C\ýc û

Gjò _eòù_âlúùe ùR÷aaòaò]Zû ij Pûhúe `if aòaò]Zûe iêelû Gaõ iõelY Gaõ Pûhúe _ûeõ_eòK Kéhò Êûaf´^gúkZûKê _âZòÂû Keòaû GKû« Reêeú @ùU û GjûKê \éÂòùe eLô @bò~û^ Ze`eê @ûKè^GWþ ijûdZûùe @bòbq ùKûeû_êU Ròfäûùe cûŠò@û RûZúd Lû\ýgiý Gaõ cògâòZ Kéhòe _ê^eê¡ûe Gaõ _âiûe ij Pûhú Êûaf´^ _ûAñ Kû~ðýKâc MâjY Keû~ûAQò û cûŠò@û RûZúd Lû\ýgiý Gaõ cògâòZ Kéhòe aýû_K _âiûe Pûhú cû^uê Cbd Kéhò I Lû\ýùe @ûcô^òbðegúk Keò_ûeòa Gaõ Rkaûdì _eòa ð^e _âbûaKê _âZòjZ KeòaûKê ilc ùja ùaûfò Gjò Kû~ðýKâceê còkò[ôaû @bòmZûeê jé\þùaû] ùjCQò û Gjò _âKâòdû cû¤cùe Pûhú jûZùe aòj^ I `if aòaò]Zûe @]ôKûe aRûd eLôaû, ^òR Rcòùe ^òR Lû\ý _ûAñ Pûh Keòaû ^ò¿ òKê \éX Keòaû Gaõ Pûh _ûAñ @ûagýKúd icÉ _âûKéZòK iõ_\ I ùR÷aaòaò]Zûe iêelû I iõelY @]ôKûe Pûhú jûZùe ^ýÉ ejòaû _ûAñ iûõMV^òK _ù\l_ MâjY Keû~ûCQò û

4

5

@¤d^e CùŸgý (Objective) –

_âKâòdûe _âbûa Gaõ MâjYúdZûKê _~ðùalY Keòaû

_âKâòdûe i`kZû Gaõ aò`kZûKê _~ðýûùfûP^û Keòaû

_âKâòdûe _âZòa§K Gaõ @bûa MêWòKê PòjÜU Keòaû

i`k C\ýc MêWòKe _âiûe Keòaû

_ea ðú Kû~ðýKâc _ûAñ @^êbìZò jûif Keòaû

@¤d^e _¡Zò (Methodology) –

Gjû GK ùlZâÉeúd @¤d^ ùjûA[ôaûeê _âKâòdû ijòZ iõ_éq Kcðú I Pûhúcû^u cZ I Kû~ðýùg÷kúKê @Mâû]ôKûe \ò@û~ûAQò û

Pûhúcû^ue Kû~ðý]ûeû @ ê̂gúk^ (Case Study) – Kû~ðýbìq Zò^òUò Ròfäûe aòbò^Ü ùb÷ûùMûkòK @ keê

Pûhúcû^ue Case Study iõMâj Keû~ûAQò û

`if @cke ^cì^û eòù_ûUð iõMâj – Kû~ðýbìq @ keê 300 RY Pûhúu `if @cke ^cì^û eòù_ûUð iõMâj Keû~ûAQò û

ùlZâ Éeúd @^ê¤û^ - 50Uò Mûñe Kéhò ùlZâ _eò \gð^ Keò Pûhú cû^u ij @ûùfûP^û Keû~ûA Z[ý iõMâj Keû~ûAQò û

Pûhú cû^u ij \kMZ @ûùfûP^û – Zò^òUò Ròfäûùe Pûhú cû^u ij Zò^òUò \kMZ @ûùfûP^û ùa÷VK Keò Z[ý iõMâj Keû~ûAQò û

Kcðú cû^u ij @ûùfûP^û – Gjò _âKâòdûùe ijûdZû Keê[ôaû Kcðú cû^u ij \kMZ I aýqòMZ @ûùfûP^û cû¤cùe Z[ý iõMâj

Kû~ðýKâc iõfMÜ @ ke Pûh aýaiÚû @^ê¤û^ - Gjò _âKâòdûe iõ_âiûeY Gaõ iÚûdòZß _ûAñ Kû~ðýKâc iõfMÜ @ k ~[û – aŠûNûUò, ^údcMòeò @ k @û\òe Pûh aýaiÚû @ ê̂¤û^ Keû ~ûAQò û

`ùUû WKýêùcù i^ - Kû~ðýKâc Gaõ _âKâòdûe icùdû_ù~ûMú `ùUûPòZâ iÚû^úZ Keû~ûAQò

5

6

6

@bòbq ùKûeû_êU Ròfäûùe cûŠò@û RûZúd Lû\ýgiý Pûh I cògâòZ Kéhò _eõ_eûe _ê^eê¡ûe \òMùe GK C\ýc

cûŠò@û RûZúd Lû\ýgiý

RjÜû

iê@ûñ

cûŠò@û

cûŠò@û RûZúd Lû\ýgiý Kjòùf @ûùc cûŠò@û, iê@ûñ, RjÜû, Kûwê, Nû ò@û, ùKûgfû, ùKû\ @û\ò giýKê jó aêSò[ûC û AõùeRòùe GjûKê

còùfU ( Millet ) _âRûZòe giý ùaûfò Kêjû~ûA[ûG û @ûc eûRýe _ûjûWò@û I @û\òaûiú ajêk Ròfäû MêWòKùe Gjòiaê giý aòùgh bûùa Pûh Keû~ûA[ûG û \lòY IWògûe Lû\ýùe Gjû GK _âcêL @õg ùjûA[ôaûùaùk aŠû, \ò\ûdú, Wweò@û K§ @û\ò _êeûZ^ @û\òaûiú ùMûÂú MêWòKe Gjû _â]û^ Lû\ý jòiûaùe MâjYúd ùjûA @ûiòQò û Gjû gêà @õPke @^êaðe cûUòùe Kcþ ahðûùe ùX_ I _\e RcòMêWòKùe Pûh ùjûA[ûG û

Gjò Pûhe cêLý ùa÷gòÁý ùjCQò Gjû Meòa, ùQûUPûhú I _ûaðZýû k ùfûKcû^ue Lû\ýiêelûe cêLý iû]^ ùjûA[ôaûùaùk aRûe bò òK Kéhò I Lû\ý aýaiÚûe ùgûhYeê PûhúKê cêq eLôaûe GKcûZâ cû¤c û

Gjò cûŠò@û RûZúd Lû\ýgiý MêWòKe @ù^K ÊZª ùa÷gòÁý I MêY ejòQò

Kûwê

7

aRûe Lû\ý Zêk^ûùe @]ôK _êÁòiûe ~êq -

_â[cZü Gjò giý MêWòK _êÁòiûeùe be_êe û ]û^ I Mjc @û\ò giý Zêk^ûùe G[ôùe 30eê 300 _âZògZ @]ôK Lû\ýiûe ejòQò û ]û^ I Mjc Zêk^ûùe cûŠò@û I iê@ûñ @û\ò giý \û^ûùe 50 bûM @]ôK Z«ê, 30 MêYeê @]ôK Kýûùfiòdc Gaõ @]ôK _eòcûYe ùf÷ûjiûe, faY, aòUû KýûùeûUò^þ @û\ò _êÁò beò ejòQò û aRûee KòYû _êÁòKe Lû\ý @ù_lû Gjò RûZúd giýe Lû\ý _êÁòjú^Zû I eqjú^Zû ùeûKòaûùe ùagþ ijûdK ùjûA[ûG û

aòbò^Ü giýùe Lû\ýiûe _eòcûY

Kcþ aûjý ijûdZûùe C^ÜZ I iÚûdú Kéhò – Kéhòùe

aò_æae Ê_Ü ù\LûA iaêR aò_æa KeûMfû Gaõ KéhòKê _ûeõ_eòK Kéhò aýaiÚûeê aûjûe Keò gòÌ bûùa aòùaP^û KeûMfû û ~ûjû `kùe KéhK cû^u jûZeê Kéhò aýaiÚû PûfòMfû cêÁòùcd aýaiûdú ùMûÂú Gaõ gòÌ_Zò cû^u KaþRûKê û Kéhò ùlZâKê RkùiP^ _ûAñ aòeûU aòeûU RkùiP^ _âKÌ cû^ KeûMfû û Gjû\ßûeû ajêk bûùa Rwf ]ßõi ùjaû ij aòiÚû_^ iciýû GK cìLý iciýû bûùa ù\Lûù\fû û ùijò_eò Kéhò aýaiÚû ùKak ]û^Pûh _ûAñ iêjûAaûeê @^ýiaê `if ùfû_ _ûA @ûiòfû û gue RûZúd ]û^e ajêk _âiûe `kùe ù\gú aòj^ iaê ùfû_ _ûAMfû û gue RûZúd ]û^ Pûh _ûAñ @ûagýKúd eûiûd^úK iûe Jh] aòKâòKeò K û^ú I aýaiûdúcûù^ ùagþ fûbaû^ ùjùf û ahðKê ahð

`if Lû\ýiûe _êÁòiûe (Mâûc)

LYòRfaY (Mâûc)

ùf÷ûjiûe(còfòMâûc)

Kýûfiòdc (còfòMâûc)

aûReû 10.6 1.3 2.3 16.9 38

cûŠò@û 7.3 3.6 2.7 3.9 344

KûõMê 12.3 8 3.3 2.8 31

Pò̂ û 12.5 2.2 1.9 0.8 14

ùKûù\û 8.3 9 2.6 0.5 27

aòfiê@ûñ 7.3 7.6 1.5 9.3 17

]û^ 6.8 0.2 0.6 0.7 10 Mjc 11.8 1.2 1.5 5.3 41

Ciô – còùfU ù^UIßûKð @` AŠò@û

Nû ò@û

ùKûgfû

_ûeõ_eòK Kéhò ~ª_ûZò

_ûeõ_eòK @ck _âKâòdû

ùlZeê `if aêjû

7

8

iûe _âùdûM \ßûeû Rcòiaê UûY ùjûAMfû Gaõ jkak\ Pûh i¸a ùjfû ^ûjó û Zûij Gjò Pûh \ßûeû _gêLû\ý Kcò @ûiòaûeê _gê_ûk^ jûe c¤ Kcò @ûiòfû û UâûKÖe Pûh Reêeú ùjûA _Wòaûeê UâûKÖe, _ûIßûe Uòfe, ]û^KUû ùciò^, cõRò fMû ùciò^ @û\òe Pûjò\û aXòfû û Giaê aòKâòKeê[ôaû K û^ú MêWòK ùagþ fûbaû^ ùjùf û GùY ùMûUòG _âKûe `if ùjaûeê ùiiaêe KòYûaòKûùe aýaiûdú cû^ue @û]ô_Zý ejòfû û _â[ùc ieKûeu Ze`eê iûe, Jh], ~ª_ûZò @û\òùe iaþiòW \ò@û~ûA Pûhúuê fûb ù\LûA \ò@ûMfû û Pûhúcûù^ iaê jeûA ùijò _âKûe Pûhùe cûZò~òaû _ùe ]ôùe ]ôùe iaþiòW jUûA ^ò@ûMfû û ùghKê jòiûa Kùf RYû_Wòfû ù~ Pûhùe @ûd @ù_lû aýd @]ôK û a ðcû^ _eòiÚòZòKê aòPûe Kùf RYû _Wòa ù~ Lyð ù~ûMêñ @]ôKûõg Pûhú Pûh _âZò aòcêL û Pûhú cû^u _ûLùe _ûeõ_eòK Pûh mû^, ù\gò aòj^, _gêR«ê, Pûh ~ª_ûZò @û\ò KòQò ^ûjó û ^òR Rcòùe cìfò@ûUò _eò ZûKê LUòaûKê _WêQò ~ûjû `kùe Rcò _Wò@û _KûA aûjûe eûRýKê \û\^ LUò ~òaûKê ùi ùgâdÄe cYêQò û ùKak ]û^Pûh \ßûeû Zûe Lû\ý aòaò]Zû I Lû\ý iêelû aò_^Ü ùjûAQò û icÉ Lû\ý Rò^òh ZûKê ahðiûeû aRûeeê KòYòaûKê _WêQò û

Gjò _eòù_âlúùe cûŠò@û RûZúd Lû\ýgiýe Pûh Gjò iciýûe GK _âKéÁ icû]û^ û

Gjò RûZúd giýe Pûh _ûAñ ajêZ Kcþ _ûYò @ûagýK ùjûA[ûG û G[ô_ûAñ @ûù\÷û Rk ùiP^e c¤ @ûagýKZû ^ûjó û a ðcû^ Pûh _ûAñ RkùiP^ I aò\ýêZKê ù~_eò @Mâû]ôKûe \ò@û~ûCQò Gaõ Pûhú cû^uê ùijò @ûkùe ù~_eò eûRù^÷ZòK

ùgûhYe gòKûe ùjaûKê _WêQò Gjò Pûh \ßûeû ùi[ôeê cêqò còkòa û @^ý_lùe Pûh _ûAñ @ûagýKúd Rk I aò\êýZ _ûAñ [ôaû

_ûeõ_eòK `if iõelY ùK÷÷ûgk

ùlZùe `if @ck

_ûeõ_eòK cògâòZ `if ùlZ

aòbò^Ü `if _ûAñ aéÁò_ûZe @ûagýKZû giý aéÁò_ûZe @ûagýKZû

( cÿòfòcòUe) @ûLê 2000 - 2200 K\kú 2000 - 2200 ]û^ 1200 - 1300 K_û 600 - 650 cKû 500 - 550 Pò̂ ûaû\ûc 450 - 500 ~@ 450 - 500 aûReû 350 - 400 cûŠò@û 350 - 400 Wûfò `if 300 - 350 eûgò 300 - 350

_ûeõ_eòK Wwe ùlZ

_ûeõ_eòK ù\gú aòj^

8

9

^òbðegúkZû Pûhú cû^ue ejòa ^ûjó û Gjò Pûh _ûAñ Rcò icZêf Keòaû @ûagýKZû ^ûjó, @icZk Rcò ùe Gjû Pûh Keû~ûA _ûùe û @û]ê^òK ~ª_ûZòe ùK÷ûYiò @ûagýKZû ^ûjó Gjò Pûhùe û G[ô_ûAñ ùK÷ûYiò eûiûd^úK iûe aû Jh]e @ûagýKZû ^ûjó û ^òR ùMûaeLZ I Kù ûÁ aýajûe Keò Pûhúcûù^ Gjû Keò_ûeòùa û Gjû c¤ aòbò^Ü iÚû^úd _eòùagùe ùjûA _ûeòa û Gjò `if MêWòKùe c¤ ùK÷ûYiò ùeûMù_ûK fûM«ò ^ûjòñ û ùZYê `if lZò ùjaûe bd G[ôùe ajêZ Kcþ û ùZYê Gjò Pûh _ûAñ aRûe ^òbðegúkZû, @]ôK aýd, `if jû^úe bd @ûù\÷û ^[ûG û Gjû Êûaf´ú Kéhòe GK icé¡ aýaiÚû û

ùQûU I c¤c Pûhú cû^u Lû\ýiêelûe KaP

Gjò RûZúd `ife @ûC GK aòùghZß ùjfû ù~ Gjû @^ý @ù^K `if ij cògâòZbûùa Pûh Keû~ûA _ûeòa ~ûjû ]û^ Mjc _eò

Lû\ý giýùe ùjûA _ûeòa ^ûjó û Pûhúcûù^ Gjò giý ij 20eê @]ôK _âKûe `if GKZâ ùMûUòG Rcòùe Keòaûe @ù^K ^Ròe ejòQò û ùZYê 1 GKe ùX_ Rcò[ôaû RùY Pûhú ^òR Rcòùe Gjòiaê cògâòZ Pûh Keò Lû\ý giý, Wûfò, ùZ÷kaúR, _eòaû @û\ò `if _ûA_ûeòa Gaõ ^òR _eòaûeKê iõ_ì‰ð Lû\ý ù~ûMûAaûùe ilc ùja û

Rkaûdê I _eòùag ijYòK `if

gòÌ ibýZûe aòKûg ù~ûMêñ I _âûKéZòK iõ_\e ^Á KûeYeê ù~_eòbûùa \ò^Kê \ò^ _eòùag i«êk^ aòMòWò ~ûCQò Gaõ _ûYò_ûM I Rkaûdêùe _eòa ð^ ù\Lû ù\CQò Zûjû Kéhò_ûAñ aò_\ iéÁò Keò[ôaû ùaùk Gjò cûŠò@û RûZúd Lû\ý giý Pûh Zûe GK _âKéÁ

GK GKe @Y RkùiPòZ Rcòeê cògâòZ Pûheê còkê[ôaû Lû\ý giý cûŠò@û RûZúd Lû\ý giý cûŠò@û, iê@ûñ, Kûwê, RjÜû,

cKû, 5 Kßò ûf

Wûfò RûZúd giý cêM, aòeò, ùKûk[, Kû¦êf, SêWw

50 KòMâû

ùZ÷kaúR giý @kiú, eûgò, RWû 20 KòMâû K¦ RûZúd `if K¦cìk, cûUò@ûkê, K¦û 50 KòMâû _ ò̂_eòaû ùaûAZûkê, fûC, aûAMY,

UcûùUû, SUû, gûM 100 KòMâû

cûŠò@û @ck

_ûjûW C_ùe Wwe Pûh

Wwe ùlZùe RMûeLû

_Uûwò @ kùe _\e Rcòùe ]û^Pûh

cûŠò@û RûZúd Pûheê ]û^Pûh

9

10

icû]û^ û ahðûe @^údcòZZû ùjZê ]û^Pûhe C_ôû\^ Kcþ ùjûA PûfòQò û ceêWò I a^ýû, aûZýû @û\ò icÉ _âûKéZòK aò_~ðýd ù~ûMêñ ]û^Pûh aòùgh lZòMâÉ ùjûA[ûG û @^ý_lùe Zû_cûZâû @]ôK aé¡ò _ûAùf Mjc Pûh c¤ lZòMâÉ ùja û Kò«ê cûŠò@û RûZúd Lû\ýgiý ceêWò I _eòùag ijYòK Gaõ iaê _âKûe _ûYò_ûM ij ^òRKê Lû_Lê@ûA Gjû C_ôû\^ ù\A[ûG û

cûŠò@û RûZúd Lû\ýgiý Pûhe jâûi @û\òaûiú @[ð^úZò, ÊûiÚý I Lû\ýiêelû C_ùe aòeûU aò_\

ù\gùe iaêR aò_æae @ûe¸ _eVûeê cûŠò@û RûZúd Lû\ýgiý Pûhe jâûi ajêk bûùa ùjûA PûfòQò û @û\òaûiú ajêk @ûc IWògûùe c¤ Zûe _âbûa aòùgh bûùa ejòQò û @ûc eûRýe 60 _âZògZeê

@]ôK Rcòùe Pûh ahðû Rk C_ùe ^òbðegúk û @]ôKûõg bûMe Rcò _ûjûWò@û I ceêWò _âaY û ùZùa Gjò iaê @ ke ùX_ I c¤c Kòic Rcò Z[û @^êaðe Rcòùe cûŠò@û RûZúd Lû\ýgiý Pûh ùjûA @ûiê[ôfû û ieKûeú Z[ý @^ê~ûdú 1978-79 ciòjûùe eûRýùe 5.49fl ùjKÖe Rcòùe Gjò Pûh ùjC[ôfû û Kò«ê Gjû Kcò Kcò Gùa 2.18 ùjKÖeKê Kcò @ûiòfûYò û @[ðûZ @ûMeê ùjC[ôaû Pûh Rcòeê gZKWû 60.29 bûM Rcòùe Gjò Pûh ùfû_ _ûAMfûYò û Z\^ê~ûdú Gjûe C_ôû\^ _eòcûY c¤ jâûi _ûAQò û 1978-79 ciòjûùe cûŠò@û RûZúd Lû\ýgiý 3.40fl ùcUâòKþ U^

]û^Pûh I cûŠò@û RûZúd Lû\ýgiý Pûhe Zêk^ûZàK PòZâ]û^Pûh cûŠò@û RûZúd Lû\ýgiý

@]ôK _ûYò @ûagýK Kùe Kcþ _ûYò @ûagýK KùeKcþ aéÁò_ûZ @ kùe @ck aû]û_âû¯ jêG I ceêWò jêG

Kcþ aéÁò_ûZ I ceêWò _âaY @ kùe c¤ Gjû bf @ck ù\A[ûG

cûUòùe CaðeZû ^[ôùf @ck bf jêG ^ûjó

Kcþ Caðe Rcò, aûfò@û, _[êeò@û @û\ò Rcòùe c¤ Gjû bf @ck ù\A[ûG

LZiûe Gaõ eûiûd^òK iûe @ûagýK Keò[ûG

aò^û LZiûe I eûiûd^òK iûeùe Gjû Pûh ùjûA[ûG

aòbò^Ü ùeûMù_ûK fûMò[û«ò ùeûMù_ûKe iciýû ^ûjó@]ôK cRêeò @ûagýK Kùe Kcþ cRêeò fûMò[ûGaXò ceêWò @û\ò _âûKéZòK aò_~ðýdùe @]ôK lZòMâÉ ùjûA[ûG

_âûKéZòK aò_~ðýdùe Kcþ lZòMâÉ ùjûA[ûG

cûZâ2/3 _âKûe cògâòZ `if Keû~ûA_ûùe

15 eê 20 _âKûe cògâòZ `if Keû~ûA_ûùe

ieKûeú PûCk C_ùe beiû

Lû\ý aòaò]Zû @bûaeê aXêQò _êÁòjú^Zû

Wwe Pûh QûWò aŠû cjòkû eûÉûKûcùe

Kéhòùe Êûaf´ú jòñ Lû\ýiêelûe KaP

_eòa ð^ _ûAñ C\ýc

10

11

ùjC[ôaûùaùk a ðcû^ Zûjû cûZâ 1.80 fl ùcUâòKþ U^ û @[ðûZ _ìað C_ôû\^ Zêk^ûùe gZKWû 37.5 Kcò~ûAQò û

ùZùa iaêR aò_æa icdeê ]û^ I Mjc Pûh C_ùe @]ôK MêeêZß \ò@û~òaû Gaõ ùi[ô_ûAñ icÉ ieKûeú ù_âûiôûj^ I bò òbêcú _âÉêZ Keû~òaû ù~ûMêñ ùfûKcûù^ cûŠò@û RûZúd Lû\ýgiý Pûh _âZò aòcêL ùjûA ]û^Pûh _âZò @]ôK @ûMâjú ùjûA _WòQ«ò û ~ûjû`kùe ]û^ C_ôû\^ jûe 68.90 _âZògZ aé¡ò _ûAQò û cûŠò@û RûZúd giýe C_~êq aRûe aýaiÚû Keû^~òaû, Gjûe _âKâòdûKeY gòÌ Keû^~òaû, ieKûeú a ^ aýaiÚû, c¤ûjÜ ùbûR^ aýaiÚû, @^Ü_ì‰ðû @ù«û\d ù~ûR^û @û\òùe PûCk I MjcKê @Mâû]ôKûe \ò@û~òaû @û\ò ù~ûMêñ Gjò Pûh _âZò Pûhúcûù^ aòcêL ùjûA_WòQ«ò û

Pûhúu c¤ùe Pûh iõ_KðòZ @ûùfûP^û

ùZùa Gjò Pûhe jâûi ùQûUPûhú, c¤c Pûhú aòùgh Keò @û\òaûiú cû^u @[ð^úZò, ÊûiÚý I Lû\ýiêelûKê aòùgh _âbûaòZ KeòQò û Gjò Pûh _ûAñ aòùgh Lyð ^[ôaûeê @û\òaûiúcûù^ iûjêKûe EY I ùgûhYeê \ìùeA ejòaû i¸a ùjC[ôfû û @^ý C_ùe ^òbðegúkZû ^[ôaûeê ieKûeú KcðPûeú aû \fûf cû^u ùgûhYeê \ìùeA ejê[ôfû û Gjò Pûh \ßûeû @û\òaûiúcûù^ Pûh I Lû\ýùe Êûaf´ú [ôùf û Lû\ýùe ùicû^u ùK÷ûYiò aòùgh Lyð ^[ôfû Gaõ aRûeeê ùK÷ûYiò Lû\ý Rò^òh KòYòaûe @ûagýKZû ^[ôfû û G[ôùe cògûcògò `if ùjC[ôaûeê Zûe Lû\ý I _êÁò iêelòZ [ôfû û Gjò RûZúd giý @]ôK _êÁò~êq ùjC[ôaûeê @ûagýKúd _êÁò Lû\ýeê còkòaû i¸a ùjC[ôfû Gaõ ÊûiÚýe iêelû ùjC[ôfû û

_ûeõ_eòK Kéhòmû^e ^[ôKeY

_ûeÆeòK Kéhò mû^ aò^òcd

`if 1975 1979 1990 2000 2008

IWògûùe ]û^ I cûŠò@û RûZúd giý Pûh Rcò ( fl ùjKÖe) cûŠò@û RûZúd

4.90 5.49 3.59 2.69 2.18

]û^ 46.84 43.72 44,44 46.02 44.52

IWògûùe ]û^ I cûŠò@û RûZúd giý C_ôû\^ ( fl ùcUâòK U^)cûŠò@û RûZúd

2.88 3.24 3.10 1.83 1.80

]û^ 44,32 44,02 62.84 50.87 76.55

Z[ý – ùiûiòI AùKûù^ûcòKþ iùbð – 2008-09, IWògû ieKûe

ùR÷aòK LZiûe _âÉêZò

_eòa ð^ _ûAñ cjòkû cû^u \lZû aé¡ò

11

12

@û\òaûiú Pûhú cû^u Lû\ýiêelû Gaõ Kéhò ÊeûRKê \éX Keòaû _ûAñ @ûKè^GWþ ijûdZûùe @bò~û^ @^êÂû^e C\ýc

( @bò~û^e Kû~ðýbìq @õPk – cûfKû^Mòeò, ùKûeû_êU, eûdMWû )

C_ùeûq iciýûMêWòKê \éÁòùe eLô cûŠò@û RûZúd Lû\ýgiý I cògâòZ Pûhe ajêk _âiûe Keò @û\òaûiú Pûhú cû^u Lû\ýiêelû Gaõ Kéhò ÊeûRKê \éX Keòaû _ûAñ @ûKè^GWþ ijûdZûùe @bò~û^ @^êÂû^e MZ 2012 ciòjûeê C\ýc Rûeò eLôQò û @bòbq ùKûeû_êU Ròfäûe cûfKû^Mòeò, ùKûeû_êU I eûdMWû Ròfäûùe 14 aäKþe 21Uò Mâûc _õPûdZe 95Uò Mûñe 2500 ùjKÖe Rcòùe Gjò Kû~ðýKâc Pûfê ejòQò û Kû~ðýKâc ijòZ Kéhòe C Ü̂Zú ^òcù« Kû~ðýeZ iÚû^úd ùÊzûùiaú iõMV^ cûfKû^Mòeòe eûAUþi ù`ûecþ, ùKûeû_êUe @û\òaûiú GKZû iõMV^, @bò~û^, aûWð Gaõ eûdMWû Ròfäûe fòbòõ`ûcð @ ê̂Âû^ RWòZ ejòQ«ò û

Gjò Kû~ðýKâce cìk CùŸgý ùjCQò @bòbq ùKûeû_êU Ròfäûùe cûŠò@û RûZúd Lû\ýgiý Gaõ cògâòZ Kéhòe _ê^eê¡ûe, _âiûe Keò ùfûKcû^ue Lû\ýiêelû I Kéhò ÊeûRKê iê\éX Keòaû Gaõ aRûe _âbûaeê cêq eLôaû û

Pûhúcû^u ij Pûh iõ_KðòZ @ûùfûP^û

Rcò _âÉêZò aòhdùe Zûfòc

Pûhúcû^uê Kù ûÁ _âÉêZò Zûfòc

_ûeõ_eòK Pûh ùK÷ûgk ^[ôKeY

Pûhúcû^u \ßûeû Kù ûÁ _âÉêZò

12

13

13

@^ýû^ý CùŸgý MêWòK ùjfû

_ûeõ_eòK aòj^ PòjÜU Kû~ðýKâc

Kû~ðýKâce ù~ûR^û ùa÷VK

Kéhò Kcðgûkû I _âgòlY

KéhòùlZâùe Kéhòmû^ aò^òcd

cûŠò@û RûZúd Lû\ýgiý Gaõ cògâòZ Kéhò cû¤cùe Rkaûdì _eòa ð^ ù~ûMêñ C_êRò[ôaû Kéhò iciýûe icû]û^ _^Úû iéÁò Keòaû

ùQûU I c¤c ùgâYúe Pûhú cû^ue Lû\ý ^òeû_ ûKê iê^ò½òZ Keòaû

Kéhò ùlZâùe eûiûd^òK _âùdûMKê _âZòùeû] _ûAñ ùR÷aòK Kéhòe _âiûe Keòaû

iûaðR^ú^ _ûeõ_eòK Kéhòmû^, ùK÷ûgk, ù\gú aòj^ I `if aòaò]Zûe iêelû Keòaû

Gjòiaê CùŸgý MêWòK _êeY _ûAñ @^êÂû^ MêWòK \ßûeû ^ò@û~ûC[ôaû Kû~ðýKâc MêWòK ùjfû

- cûŠò@û RûZúd Lû\ýgiý I cògâòZ Kéhòe ajêk _âiûe

- Mâûc Éeúd Pûhú iõMV^

- Pûhúcû^uê Kéhò iõ_Kðùe C_êRê[ôaû aòbò^Ü iciýû – Rkaûdê _eòa ð^, aRûeúKeY @[ð^úZò, aRûebò òK Kéhò I KéhKe bûMý, Lû\ý ^òeû_ û I Kéhò @û\ò iõ_Kðùe iùPZ^ Keòaû

- MâûcÉeúd aòj^ PòjÜU I @\k a\k _âKâòdû

- cûŠò@û RûZúd Lû\ýgiý I cògâòZ Kéhòùe [ôaû _ûeõ_eòK MâûcúY Kéhò mû^ùK÷ûgk MêWòKe @ûùfûP^û I _âiûe Gaõ ^[ôKeY

- Kù ûÁ,ùR÷aòK LZiûe @û\ò _âÉêZò \òMùe Pûhúcû^uê \l Keòaû

- Pûhúùckû I icûùeûj @û\òe @ûùdûR^ Keò Pûhúu bòZùe _ûeÆeòK mû^, Pûh ùK÷ûgk, aòj^ @û\òe @\ka\k aýaiÚû Keòaû

MZ \êA ahð c¤ùe ùjûA[ôaû Gjò C\ýce KòQò @^êbìZòKê @ûùc G[ôùe iÚû^úZ KeòQê û

cògâòZ `if iõ_KðòZ Kcðgûkû

14

cûŠò@û RûZúd giý I cògâòZ Pûhe aòKûg _ûAñ Kû~ðýbêq @õPk Ròfäû ijù~ûMú

@^êÂû^ aäKþ _õPûdZ Mâûc Pûhú

iõLýû Pûh @õPk (GKe)

cûfKû^Mòeò eûAUþi ù`ûec _Wò@û bìa^_ûfò 5 150 310Kê.Mê¹û ^ûKûcûcêWò 4 120 232Kûfòùckû ùMûeûLêõUû 3 90 178

CŠéKêŠû 6 170 329PòZâùKûŠû aW_\e 2 60 128LAe_êU ^ì@ûMêWû 11 320 680Kûfòùckû Pò«fIßûWû 4 120 223

ùKûeû_êU @û\òaûiú GKZû iõMV^

Flàú_êe bòZeMW 2 ùaûeòMê¹û jeòWûMêWû 5 92 198^¦_êe KûgŠò 8 141 306Kê¦âû ùKeþcòUò 8 145 296_UûõMú i´ûA 6 104 213\gc«_êe cêKðûe 5 93 203a§êMûñ ^úfûaûWò 5 85 183

ù_\ûfIßûWû 3 48 111@bò~û^ flàú_êe bòZeMW 5 87 182

_õPWû 3 53 112aûWð \gc«_êe fêfû 4 68 134

ù_ûWûMW 6 104 214eûdMWû fòbòõ`ûcð aòhcKUK Wêùceù^fò 12 415 843

KêcûeWûcêYò 11 362 734jûRûeòWûw 7 223 443

MZ 2013 ciòjûùe cûŠò@û RûZúd Lû\ýgiýe cògâòZ Pûh Kû~ðýKâc cûfKû^Mòeò, ùKûeû_êU I eûdMWû Ròfäûùe 14 aäKþe 21Uò Mâûc _õPûdZe 95Uò Mûñe 2500 ùjKÖe Rcòùe ùjûA[ôfû û icê\ûd 3050 RY Pûhú Gjò Kû~ðýKâc ij iõ_éq [ôùf û

Pûhúcû^u ùgâYú aòbûM ùMûÂúMZ @û\òaûiú – 70% @^êiìPòZ RûZò - 20% iû]ûeY _Qê@û aMð - 10%PkYúMZ Meúa - 72% c¤c - 23% ]^ú - 5% fòwMZ cjòkû Pûhú - 78% _êeêh – 22%_eòaûe MZ aò]aû – 8% @^û[ - 1% bò^Ülc - 3%

G[ôij Gjò Kû~ðýKâcùe ùKûdû, bìcò@û, _eRû, \ò\ûdú, M\aû, K§ @û\ò _âcêL @û\òaûiú ùMûÂú MêWòKê iûcòf Keû~ûA[ôfû û Mûñ Éeùe cjòkû Pûhúcû^uê G[ôùe @Mâû]ôKûe \ò@û~ûA[ôfû û ùijò_eò Meòa PkYúe _eòaûe Gaõ @iêelòZ _eòaûe MêWòKê aòùgh _âû]û^ý \ò@û~ûA[ôfû û

14

15

Gjò Kû~ðýKâc cû¤cùe Pûhúcûù^ _âûd 5eê 35 _âRûZòe aòbò^Ü `ife cògâòZ Pûh Keò[ôùf û G[ôùe cûŠò@û RûZúd Lû\ýgiý, ùZ÷kaúR, Wûfò RûZúd, _^ò_eòaû I K¦ RûZúd `if @«bðêq û

5eê 10 _âKûe20%

10eê 15 _âKûe25%

15eê 20 _âKûe22%

20eê 25 _âKûe18%

25 _âKûeeê @]ôK15%

cògâòZ Pûhùe `if _âRûZò Keò[ôaû Pûhúu _âZògZ

Gjò Kû~ðýKâc Reò@ûùe C_ôû\^ aé¡ò NUò[ôaû aòaò] `if `if MêWòK ùjfû

Lû\ý giý – cûŠò@û ( ùQûU I aW), iê@ûñ ( ùQûU I aW), RjÜû, Kûwê, Nû ò@û, ùKû\, ùKûgfû, cKû

Wûfò RûZúd – cêM, aòeò, Kû¦êf, ùKûk[, SêWw, aûAf, KUòõ, gò´, aeMêWò, WweeûYú

ùZ÷kaúR - @kiú, eûgò, RWû

_^ò_eòaû - gûM RûZúd, KêcêWû, fûC, Kfeû, SêWw, ùaŠû, ceòP, aòfûZò,

K¦ RûZúd – cûUò@ûkê, K¦cìk, L´ @ûkê

Gjò _âKâòdûeê còkò[ôaû iê`k icìj –

cûŠò@û RûZúd Lû\ý giýùe 40 _âZògZeê @]ôK C_ôû\^ aé¡ò

cògâòZ `if ù~ûMêñ Pûheê _ûeòaûeòK @ûdùe 20 _âZògZ @bòaé¡ò

cògâòZ `if ù~ûMêñ @]ôK \êAcûi _ûeòaûeòK Lû\ýiêelû

cògâòZ Pûhe _ê^eê¡ûe ù~ûMêñ `if aòaò]Zûùe @bòaé¡ò

aòbò^Ü @ keê ùfû_ _ûA @ûiê[ôaû `if _âRûZò MêWòKe _ê^eê¡ûe

Pûhúcû^u _ûLùe @]ôK _âRûZòe ù\gú aòj^ iõelòZ ejòaû

_ûeõ_eòK Pûh mû^ I ùK÷ûgk MêWòKe _ê^eê¡ûe I _âiûe

15

16

Pûhúcû^u bòZùe _ûeõ_eòK @\ka\k _âKâòdûKê _ê^ü _âZòÂû Keòaû

^òR Rcòeê Lû\ý iêelû \òMùe Êûaf´^

Pûhú cû^u c¤ùe Pûh mû^e @û\û^_â\û^

_Wò@û ejê[ôaû Rcò MêWòKùe cògâòZ Pûh aýaiÚû

@]ôK @õPk Pûh C_ù~ûMú ùjaû ù~ûMêñ @]ôK Kû~ðý \òai iéÁò

aòaò] `if ù~ûMêñ Lû\ýùe aòaò]Zû @ûiòaû Gaõ @]eK _êÁò~êq Lû\ý còkòaû ù~ûMêñ ÊûiÚýMZ C^ÜZú

Pûhúcûù^ PûhKê ù^A Pûfò[ôaû aRûe bò òK @bòi§ò, aýaiûdúK ùgûhY @û\ò iõ_Kðùe iùPZ^ ùjaû

Pûhú ùckû Gaõ aòj^ ùckû @û\ò Kû~ðýKâc Reò@ûùe _ûeõ_eòK aòj^, Kéhò _eõ_eû I mû^ùK÷ûgk MêWòKe iõelY Gaõ _âiûe

Kû~ðýKâc ij iõ_éq icÉ Pûhú ùR÷aòK LZiûe _âÉêZò iõ_Kðùe mû^ @ûjeY

icÉ Pûhú ùR÷aòK LZiûe _âÉêZò Keò _âùdûM Keòaû

Kû~ðýKâc ij iõ_éq icÉ Pûhú eûiûd^úK iûe I Jh] aýajûe a¦ Keòaû

Pûhúcûù^ ^òR aûhðòK Kéhò ù~ûR^û _âÉêZ Keòaû

cjòkû Pûhúcûù^ _ûeòaûeòK KéhòMZ ^ò¿Zòùe @MâYú bìcòKû ù^aû

aòj^ Pd^, aòùgû]^, iõelY @û\ò mû^ jûif Keòaû

aRûe aòj^ ^KòYòaû

_âZò _eòaûe ^òR _eòaûe @ûagýKZû @ ê̂~ûdú aòbò^Ü _âKûe cògâòZ _eòaû Pûh Keòaû

baòhýZ Kû~ðý_^Úû

Gjò @^êbìZòKê ù^A @ ê̂Âû^ Ze`eê Kû~ðýKâce iõ_âiûeY I iÚûdúZß ^òcù« ù~Cñiaê Kû~ð_^Úû MâjY Keû~ûCQò ùiMêWòK ùjfû –

cûŠò@û RûZòd giý Gaõ cògâòZ Pûhe _âiûe _âKâòdû ijòZ @]ôK Pûhúuê RWòZ Keòaû

PûhKû~ðýùe cjòkûcû^u @MâYú bìcòKû ejê[ôaûeê ùicû^uê @]ôK bûùa iûcòf Keòaû

@iêelòZ Pûhú _eòaûe MêWòKe Pûhe aòKûg \òMùe MêeêZß ù\aû

Pûhúu Vûeê Pûhúcûù^ gòlY _âKâòdûKê _âZòÂòZ Keòaû

Pûhúcû^u Reò@ûùe icÉ ù\gú aòj^ MêWòKe iõelY I _âiûe Keòaû

Pûhúcû^uê aRûe KòYû eûiûd^òK iûe I aòj^eê cêq eLôaû

icÉ Pûhúuê ùR÷aòK LZiûe _âÉêZò \òMùe \l Keòaû

16

17

17

Pûhúcû^uê Kéhòùe Êûaf´ú KeûAaû

Kéhò _eõ_eû I iõÄéZòe _ê^eê¡ûe Keòaû

Kû~ðýKâc ij iõ_éq _âZò _eòaûeKê Lû\ýùe Êûaf´ú Keòaû

Pûhú Êû]ô^Zû aRûd eLôaû _ûAñ Pûhúcû^u iûõMV^òK aòKûg Keòaû

@¤d^e _eûcgð –

cûŠò@û RûZúd giý PûhKê @]ôK aýû_K Keòaû _ûAñ ùjùf Gjûe _âKâòdûKeYùe [ôaû _âZòa§K \ìe Keû~òaû GKû« @ûagýK û C\ûjeY Êeì_ iê@ûñeê PûCk aûjûe Keòaû _ûAñ ùjùf ùfûK cû^uê ùKak jûZùe KêUòaûKê _WêQò û Gjû KÁKe Gaõ cjòkû cû^u C_ùe @]ôK Pû_ iéÁò KeêQò û ùZYê ùKùZK @ kùe ùfûKcûù^ aû¤aû]KZûùe iê@ûñ aòKò PûCk KòYêQ«ò û

cûŠò@û RûZúd Lû\ýe _âiûe _âZò c¤ aòùgh ¤û^ \ò@û~òaû @ûagýK û NùeûA bûùa Gjû ùfûKcûù^ aýajûe Keê[ôùf c¤ iaðiû]ûeY Lû\ýaýaiÚû ~[û – ùbûRò, RkLô@û ù\ûKû^, ùjûùUf, c¤ûjÜ ùbûR^ aýaiÚû @û\òùe Gjûe _âiûe @ûagýK û ùKûeû_êU cûŠò@û RûZúd Lû\ýgiýe bŠûe ùjûA[ôùf c¤ Gjû iaðiû]ûeY Lû\ý aýaiÚûùe ùKCñVò ùjùf C_faþ] jêG ^ûjó û ùijò_eò Giaêe giýeê aòbò^Ü Êû\òÁ Lû\ý _âÉêZòKê CiôûjòZ Keòaûe @ûagýKZû ejòQò û

cûŠò@û RûZúd giýe C_~êq aRûe iêaò]û ^[ôaûeê Pûhúcûù^ Kcþ \ûcþùe Rò^òh aòKò aýaiûdú cû^ue ùgûhYe gòKûe ùjCQ«ò û Gjûe ieKûeú \e I iõMâj aýaiÚû _ûAñ Pû_ _âùdûM Keû~òaû @ûagýK û

ieKûeú Lû\ýgiý ù~ûMûY aýaiÚû Gaõ c¤ûjÜ ùbûR^ aýaiÚûùe cûŠò@û RûZúd giýKê iûcòf Keû~òaû @ûagýK û KûeY Gjû PûCk Vûeê @]ôK _êÁò~êq Gaõ ùfûKcû^ue Lû\ýe GK cìLý @õg û

@bòbq ùKûeû_êU Ròfäû cûŠò@û RûZúd giý C_ôû\^e GK _âcìL @ k ùjûA[ôaûeê ieKûeú Éeùe GjûKê ÊZª Kéhò @ k bûùa aòùaP^û Keò @ûagýKúd ijûdZû ù~ûMûA ù\aûKê Pû_ iéÁò Keû~òaû @ûagýK Gaõ Gjò PûhKê aû]û _j ûAaû _eò @^ýû^ý _äûù i^ ~[û – ACKûfòù_ûUûiþ, K`òPûh, K_ûPûh, ùfc^Mâûi Pûh @û\ò KeòaûKê @^êcZò \ò@û ^~òaûKê Pû_ iéÁò Keû~òaû @ûagýK û

18

cûŠò@û RûZúd giýe bŠûe – aŠûNûUò

cûfKû^Mòeò Ròfäû LAe_êU aäKþ @«MðZ cûQKêŠ ^\ú @aaûjòKûe C e _½òc ùKûYùe [ôaû _ûaðZýû k aŠûNûUò ^ûcùe _eòPòZ û icê\â _ ^eê _âûd 2000eê 4000 `êU CyZûùe ejò[ôaû Gjò _ûaðZýû kùe aiaûi Ke«ò @Zò _êeûZ^ R^RûZò aŠû û LAe_êU Vûeê _âûd 14 KòùfûcòUe \ìeùe @aiÚòZ cê\êfò_Wû I @Šâûjûf _ ûdZe 29Uò Mûñùe aiaûi Ke«ò Gjò aŠû R^RûZò û C_e aŠû ^ûcùe _eòPòZ Gjò R^RûZò ùMûÂúu _eòaûe iõLýû icê\ûd 1700 I R^iõLýû cûZâ 6500 @ùU û iõÄéZò, Lû\ýù_d, ùagbêhû I Pûhaûiùe Gcû^ue ÊZªZû aûeòùjûA_ùW û Cy _ûaðZýû kùe ejê[ôaû Gjò R^RûZòe _â]û^ RúaòKû ùjCQò WwePûh aû ù_ûWêPûh û @ûajcû^ Kûkeê NûUò _ûjûW _eò_ì‰ð _ûaðZýû kùe aiaûi Keê[ôaûeê Gjò @ ke bìcòeì_ I RkaûdêKê ù^A ùicû^ue Lû\ýù_d I PûhaýaiÚû ^ò¡ðûeòZ ùjûA @ûiòQò û _ûjûW Pûh aû Wwe Pûh ùicû^ue GK icé¡ Kéhò _eõ_eû û

cûfKû^Mòeòe aŠû NûUò

aŠû NûUòùe Wwe Pûh

aŠûNûUò iõ_ì‰ð bûùa _ûjûW I Rwfò NûUò _ì‰ð ùjûA[ôaûeê _ûjûWò@û Xûfê @ kùe ùicûù^ WwePûh Keò[û«ò û _ûjûW i§ò aû ùSûfû MêWòKê a§ûA ùQûU ùQûU Pûh Rcò Zò@ûeò Keò[û«ò û _ûjûW Zkò @Ì @Ì icZkò@û RûMûùe Mûñ aû§òaû ij Pûh c¤ Keò[û«ò û RcòMêWòK iû]ûeYZü ùSûfû ( Lûf) _\û ( ùX_ ) I Wwe ( _ûjûWò@û ) Rcò jòiûaùe bûM Keû~ûA_ûùe û ùSûfû RcòMêWòKùe iû]ûeYZü ]û^Pûh ùjûA[ûG û _\û Rcòùe Wwe ]û^, cKû I Kû¦êf, ùKûk[, aòeò @û\ò Wûfò `if Gaõ Wwe Rcòùe _âûd icÉ _âKûe cògâòZ Pûh Keò[û«ò û

aŠû NûUò _ûjûWùe Wwe Rcò

@ûMeê aŠûNûUò @ k @Zò \êMðc ùjûA[ôaûeê aûjûe @ ke ùfûK aû aýaiûdú cû^ue MZûMZ _âûd ^[ôfû û ùijò_eò aŠû ùfûKcûù^ c¤ NûUò Zk cêŠòMW, KêWêcêfêMê¹û aû LAe_êU jûUKê ^òR @ZýûagýKúd Rò^òh KòYòaû_ûAñ jó @ûiê[ôùf û MZ KòQòahð _~ðý« aŠû ùfûKcûù^ ^òR `if a\kûA jûUeê ùKak fêY jó KòYê[ôùf û ùZYê aŠû cû^ue ^òR Lû\ý I Pûh aýaiÚûùe Êdõi ê‰ð [ôùf ùaûfò Kêjû~ûA_ûùe û ^òR Lû\ý _ûAñ @agýKúd Lû\ýgiý, _^ò_eòaû, Wûfò, ùZf @û\ò iaê ùicûù^ ^òR Pûheê jó @û\ûd

aòaò] `ifùe be_êe Wwe

Wweeê iê@ûñ KûUê[ôaû RùY aŠû ecYú

18

19

Keò[û«ò û ]û^Rcò Kcþ [ôaûeê cûŠò@û RûZúd giý ùicû^ue cìLý Lû\ý Gaõ WweRcòùe ùicûù^ ^û^û Kòice cûŠ@û RûZúd Lû\ýgiý Pûh Keò[û«ò û ùZYê aŠû NûUòKê cûŠò@û RûZúd Lû\ýgiýe GK bõWûe Kjòùf bêfþ ùja^ûjó û

fûKþcû iúiûe Wwe fûKþcû iúiûe Wwe

LAe_êUeê NûUò PXò cê\êfò_Wû ~òaû aûUùe eûÉû KWùe _ùW fûKþcû iúiûe Wwe û ùi Pûh Keò[ôaû Gjò WweUòe ^ûñ ZûeKêŠû Wwe û fûKþcû iúiûe Ne cê\êfò_Wû _ ûdZe a§MêWû Mûñùe û Wweeê Mûñ _âûd 10 KòùfûcòUe eûÉû û aû_ ùMûiaû_ @ckeê ùi Gjò Wwe Pûh Keò @ûiêQò û _ûLKê fûMò ejòQò Mûñe @ûC RùY ùfûK gêKâû iúiûe Wwe û Wwe Pûh @ûe¸ icdeê `if @ck ieòaû _~ðý« _âûd 8eê 9 cûi ùiVûùe ejòaûKê _Wê[ôaûeê Wweùe KêWò@û NeUòG ùZûkû ~ûAQò û @]ôKûõg _eòaûe Z Pûh icdZK _òfûQê@û I _eòaûe ù^A Wweùe jó ejò[û«ò û Pûh ieòùf ~ûA MûñKê ù`e«ò û

fûKþcû iúiûe Wweùe `if aòaò]Zû

_âûd 6/7 GKe _eòcòZ Gjò Wwe Rcò _ûjûW c[û^eê f´òQò Zk ~ûG û fûKþcûe @ûC ùMûUòG Wwe Rcò c¤ @Qò û _âZò Wweùe fMûZe 3 ahð Pûh _ùe @ûC Zò^òahð QûWò \ò@û~ûG û G ahð GVûùe Pûh Keò[ôaûeê @^ý Wwe RcòUòKê ùi QûWò ù\AQò û fûKþcûe ùSûfû Rcò cûZâ 3Uò û ùi[ôùe ]û^ Pûh ùjûA[ûG û Kò«ê PkòZ ahð a^ýû ù~ûMêñ ùi Rcò `if iõ_ì‰ð ^Á ùjûA ~ûAQò Gaõ Gjò Wwe jó Pkòaûe GKcûZâ beiû û

fûKþcû iúiûe Wwe KêWò@û

Wwe Pûh jó fûKþcû _eò iaê aŠû Pûhú cû^ue Pûh mû^ùK÷ûgk, Lû\ýûbýûi, `if aòaò]Zû I _ûeõ_eòK Pûh mû^e ^ò\gð^ û iÚû^úd _ûYò_ûM, cûUòe _âKéZò, `ife MêY ij aŠû Pûhú aòùgh bûùa _eòPòZ û fûKþcûe _eòaûeùe icê\ûd 13 RY ùfûK û ùi[ôc¤eê _òfû cû^uê QûWòù\ùf Kûc Keòaû ùfûK cûZâ 6 RY û Wwe Pûhùe ùKak gûeúeòK _eòâgâc jó @ûagýK _Wò[ûG û cûZâ 6 RY ùfûK jûZùe jûYò ùKûWûLêiû Keò G_eò 7 GKe Rcò Pûh Keò[ôaû ù\Lôùf ^ò½d @û½~ðý fûMòa û

fûKþcû iúiûe Wweùe Nû ò@û `if

fûKþcû iúiûe Wweùe Kûwê

19

20

20

fûKþcûe WweKê ù\Lôùf ùiVûùe [ôaû `if aòaò]Zû I Pûh ùK÷ûgk @ûù_ @ûù_ aêSû _Wò~ûG û Rcò Pûeò_ùU jk\ú ewe @kiú `êfùe Rcòe iúcû ^ò¡ðûeY Keû~ûAQò û Pûeò_ùU Kûwê I KûuWû@ûLô ( MûUò@û ) ejòQò û Zû _ûLKê ùaŠû, Kû¦êf @û\ò ejòQò û cSòùe ejòQò cûŠò@û û cûŠò@û cSòùe R^û aò @Qò û VûGñ VûGñ iê@ûñ c¤ @Qò û fûKþcû Kj«ò ù~, Wwe Rcòùe aùhð cûŠò@û Kùf _eahð iê@ûñ Keò[û«ò û Giaê ij KêcêWû, fûC, SêWw, SUû, aeMêWò fuû, ùbŠò, Kfeû, aûAMY, UcûùUû @û\ò _^ò_eòaû ij cêM, aòeò @û\ò Wûfò `if eûgò, RWû @û\ò ùZ÷k aúR ejòQò û ùZùa aMWùe cûŠò@û I iê@ûñ jó @]ôK @ck ùjûA[ûG û Zû _QKê Kûwê, KûuWû@ûLô I @^ýû^ý `if û

ùZùa Gjò Wwe Pûhe ùa÷gòÁý ùjfû Gjû GK _ûeõ_eòK cògâòZ Pûh _¡Zò û Gjû iõ_ì‰ð _eòaûeKê aûhðòK Lû\ý iêelû ù\A[ûG û ùMûUòG Rcòùe 30eê @]ôK _âKûee `if Pûh Keû~ûG û ùMûUòG `if Leû_ ùjùf @^ý `if Uò ZûKê beYû Keò[ûG û ^údcòZ aýa]û^ùe @ck ùjûA Pûùf û `if fMûAaûe \êAcûi _eVûeê @ck @ûe¸ jêG Gaõ _~ðýûdKâùc 5 eê 6 cûi _~ðý« Gjò @ck _âKâòdû Pûùf û _â[ùc iê@ûñ, Zû_ùe cûŠò@û, Zû_ùe Kûwê, KûuWû@ûLô Gaõ ùghùe @kiú @û\ûd jêG û Wweùe [ôaû icdZK Lû\ýe ùK÷ûYiò @bûa jó ^[ûG û Wwe Pûh _ûAñ ùK÷ûYiò @û]ê^òK Kéhò ~ª_ûZò, iûe Jh]e @ûagýKZû _ùW ^ûjó û ÊÌ ahðûùe Gjò iaê `if ùjûA[ûG û Wwe `ifùe aòùgh ùeûMù_ûK jêG ^ûjó ùaûfò Kj«ò fûKþcû û ùP÷Zâ/ùa÷gûL cûiùe Wwe i`û icdùe fUûaê\û iaêKê ùijò Rcòùe ù_ûWò \ò@«ò û ùi[ôeê jó ~ûjû RcòKê ak còùk û ùZùa Wweùe iaêùaùk RMò ejòaûKê _Wò[ûG û \ò^ùe cûuW I eûZòùe Sòu, aûeòjû @û\ò `if ^Á Keò[û«ò û

ùKûeû_êU, cûfKû^Mòeò I eûdMWû _eò _ûjûWò@û @ keê cûŠò@û RûZúd `if aòaò]Zû ùfû_ _ûA @iê[ôaû ùaùk aŠûNûUòe aŠû Pûhúcûù^ ùi iaê iûAZò eLô[ôaû ù\Lôùf Lêiò fûùM û _âùZýK aŠû Pûhúu _ûLùe aòbò^Ü Kòice cûŠò@û, R^û, Kûwê, MUò@û, iê@ûñ @û\òe ù\gú aòj^ cjRê\ [ôaûùaùk ùicû^u Wwe Rcòùe Giaê `ife ajêk Pûh I `ife M«ûNe ùjûA ejòQò û

fûKþcû iúiûe Wweùe ùaŠû

fûKþcû iúiûe Wweùe cûŠò@û I KêcêWû

fûKþcû iúiûe Wweùe cògûcògò `if

fûKþcû iúiûe Wweùe @kiú

fûKþcû iúiû ^òR ^ûZò ij

21

cûŠò@û RûZúd Lû\ýgiýe Pûh Kcê[ôaûeê aò_^Ü Wweò@û K§u Lû\ý aýaiÚû

eûdMWû Ròfäûe ^údcMòeò _ûaðZýû kùe aiaûi Ke«ò Wweò@û K§ R^RûZò û Wwe aû _ûjûW C_ùe ejê[ôaûeê ùaû]jêG ùicûù^ ^òRKê Wweò@û K§ bûùa _eòPòZ Keò[û«ò û icê\â_ ^ Vûeê 2000eê 4000`êU CyZûùe ejò[ôaû Gjò @ k @ù_lûKéZ [Šû @ k û NûUò I Rwf _eò_ì‰ð Gjò @ kùe @ûajcû^ Kûkeê aiaûi Keò@ûiêQ«ò Gjò _êeûZ^ R^RûZò Wweò@û K§ cûù^ û ùi÷û¦ý~ðý, _eòz^ÜZû I ùagbìhûùe Gcûù^ @^ý R^RûZò ùMûÂú MêWòK Vûeê ÊZª bûùa aûeò ùjûA_W«ò û Gcû^ue PkYú I iõiþéZò c¤ ÊZª I ^ò@ûeû û

Wweò@û R^RûZò cjòkû

^údcMòeò _ûaðZýû kùe Wweò@û Mûñ\êMðc @ kùe aûi Keê[ôaû Gjò R^RûZò ùMûÂúe aûjý iõ_Kð ajêZ Kcþ û _âZò @û\òaûiú ùMûÂú MêWòK _eò Gcû^ue c¤ GK ^òRÊ Lû\ýiêelû aýaiÚû ejò[ôfû û ^òRe Pûh aýaiÚû, Rwf I Méj_ûkòZ _gê_lúuê ù^A [ôfû Gcû^ue Lû\ýPKâ û _ûaðZýû kùe icZk Rcò ajêZ Kcþ [ôaûeê WwePûh aû ù_ûWê Pûh ùicû^u cìLý RúaòKû û Wweùe cûŠò@û, ùKûgfû, iê@ûñ, R^û, Kûwê, Nû ò@û, Zòkû, eûgò, ùKûk[, aòeò, KUòwû @û\ò `if Keò ùicûù^ RúaòKû ^òaðûj Keê[ôùf û GjûQWû i_êeò, _Yi, @û´, _òRêkò, Kckû, jk\ú I @\û @û\ò `if ^òR Lyð ZêfûAaû cêZûaK Keê[ôùf û ùZùa ùicû^ue ùicû^u Kéhò aýaiÚû GK Êdõi ì‰ð I _eò_ì‰ð Lû\ýbŠûe [ôfû û ùi[ôùe Lû\ý giý, `k I _^ò_eòaû, ùZ÷kaúR, cifû RûZúd @û\ò icÉ _âKûe `if ejò[ôfû û Kò«ê MZ KòQòahð ]eò Lû\ýgiý @ù_lû `kPûh I @[ðKeú `if Pûh _ûAñ @]ôK ieKûeú ù_âûiôûj^û I \òMþ\gð^ ù~ûMêñ Lû\ýgiý Pûh Gaõ C_ôû\^ Kcò@ûiê[ôaû Gaõ Gjû\ßûeû Wweò@û _eòaûe MêWòK c¤ùe Lû\ýûbûa ù\Lûù\aû GK Pò«ûe aòhd û

Wweò@û cû^u Wwe

Kûciûeò ù`eê[ôaû Wweò@û cjòkû cûù^

jûeiû_ûYò Mûñe RùY Wweò@û K§ Pûhú gêKî IßûùWKûu Pûhaûi K[û gêYòùf NUYûUò ÆÁ aêSû_Wò~ûG û PûUòKYû Vûeê Kêeþfò eûÉûùe ~òaûùakKê NûUò C_ùe _ùW jûeþiû_ûYò Mûñ û Mûñùe 9Uò Wweò@û K§ _eòaûe ej«ò û Mûñ _ûLKê fûMò[ôaû _ûjûWùe gêKîe Wwe Rcòùe RùY Wweò@û Pûhú

21

22

Wwe û Wweùe [ôaû ^òR KêWò@ûùe gêKî I Zûu _eòaûe iê@ñû @ck Keê[ôaû ùaùk Zûu ij ùbU ùjfû û G ahð iê@ñû aòùgh @ck ùjûA^ûjó ùaûfò Zûue _eòaûe PkûAaû Pò«û û Zûue cûZâ 3 GKe Wwe Rcò û ùi[ôeê 1 GKe Wweùe jk\ú Pûh KeòQ«ò û Zûjû aòKâòKùf ahðKe fêMû_Uû, _að_aðûYú, a§êaû§a I Reaû]K PòKòiôû @û\ò Lyð ZêfûAùa û aûKò \êA GKe Rcòùe cûŠò@û, iê@ûñ, RjÜû, Kû¦êf, ùKûk[ @û\ò Pûh Keò[ôùf û ^òR _eòaûee \êARYu ij bCYúu _eòaûe cògò Pûh Keò[ôùf û iê@ûñ Pûeò _êUò ( GK _êUò – 80 Kòùfû) còkòfû Gaõ Zûjû Cbd bûM Keò ù^AMùf û cûŠò@û I RjÜû ùagò còkòa ^ûjó û ùZYê ahðK _eòaûe ùKcòZò Pkòùa Zûjû jó Pò«û û gêKî Wwe Keò[ôaû _ûjûWùe ùMûUòG `ûk @^ý RùY Pûhú i_êeú Pûh I @û´ aMòPû KeòQ«ò û gêKî Kj«ò – ù~Cñ cû^ue @]ôK Wwe Rcò @Qò ùicûù^ `k aMòPû Kùf Pkòa Kò«ê Zûue Z cûZâ ùiZòKò jó Pûh Rcò û ùi[ôùe `kPûh Kùf LûAùa KY !

Wwe Rcòùe gêKî I Zûu _eòaûe

^òR Wwe Rcòùe gêKîu `if @ck

gêKîu Kjòaû @^ê~ûdú @ûùM ùfûKcûù^ Gjò Wwe Pûheê jó ahðiûeû _eòaûe _ûAñ Lû\ý _ûC[ôùf û cûŠò@û, iê@ûñ, RjÜû, Kûwê, Wwe]û^, cKû @û\ò `if ajêk _eòcûYùe Keê[ôùf û i_êeú, jk\ú, K\kú @û\ò `k Pûh Keê[ôùf c¤ Zûjû ajêZ Kcþ [ôfû û ùZùa @]ôK _Aiû ùeûRMûe flýùe Pûhúcûù^ Lû\ýgiý Pûh Kcþ Keò jk\ú, @\û, i_êeú @û\ò ùagò _eòcûY Pûh Kùf û Gùa ù\Lôaû ùakKê _eòaûeùe Lû\ýûbûa û ùfûKcûù^ ^òR `if @ù_lû ieKûeú PûCk C_ùe @]ôK ^òbðegúk û ^òR Rò^òh jûU aRûeùe aòKò Lû\ý Rò^òh KòYò @ûYêQ«ò û ^òùR PûhKùf ù~Cñ _eò LûAaûKê còkê[ôfû KòYò @ûYò LûAùf Zûjû còkê^ûjó û ùZYê ùeûM ùacûe aXòPûfòQò û GjûQWû ^údcMòeòùe K û^ú aûfû LYò ùLûkòùa ùaûfò _âPûe ùjC[ôaûeê ùfûKu bòZùe bd c¤ ùjCQò û

Wweeê `if ù^A ù`eê[ôaû Wweò@û

Wweùe ùjC[ôaû i_êeú Pûh

Pûhùe _eòa ð^, _ûaðZýû kùe ùjC[ôaû _ûeõ_eòK cûŠò@û RûZúd `if Pûh jâûi Gaõ LYò L^^e _âPûe Gùa _êeûZ^ R^RûZò Wweò@û K§ cû^uê Lû\ýûbûa bòZeKê UûYò ù^CQò û

Wweò@û @ kKê ùa\û« bd

22

23

ùKûdû Pûhú cû^u bòZùe cûŠò@û RûZúd `if Pûh e _ê^eê¡ûe _ûAñ _âùPÁû

cûfþKû^Mòeò Ròfäûùe aiaûi Keê[ôaû @û\òaûiú ùMûÂú MêWòK c¤ùe GK _âcìL @û\òaûiú ùMûÂú ùjCQ«ò ùKûdû û cûfKû^Mòeòe _âùZýK aäKþùe ùKûdû cûù^ aiaûi Keê[ôùf c¤ _Wò@û, Kûfòùckû, ùKûeêùKûŠû I cûfKû^Mòeò aäKùe Gcûù^ ajêk bûùa aiaûi Ke«ò û a ðcû^ ùKûdû cû^ue R^iõLû ù\Xfleê @]ôK ùja û

_Wò@û @ ke GK ùKûdû Mûñ

ùKûdû cû^ue Pûhe ]ûeûKê flýKùf RYû_ùW ù~, ùKûdû ùfûKcûù^ iÚûdú Pûh @û_ùYAaû _êaðeê Rwf Rcòùe Wwe Pûh aû ù_ûWê Pûh Keê[ôùf û GjûKê Kêjû~ûC[ôfû GfþKû Pûh û ùi icdùe Rwf @]ôK [ôfû û ùMûUòG RûMûùe KòQò \ò^ Pûh Keòaû _ùe @^ý RûMûKê CVò ~ûC[ôùf û Gjò_eò ùKûdû _eòaûe MêWòK GfþKû Pûh _ûAñ aûe´ûe RûMû a\kûC[ôùf û ùZùa Rwf @ûA^þ ùjaû _ùe ùicû^ue Gjò Pûhùe KUKYû ùjfû Gaõ ]ôùe ]ôùe ùicûù^ iÚûdú bûùa Pûh Keòaû @ûe¸ Kùf û Êû]ô^Zû _~ðý« GjòPûh ùKûdû cû^u bòZùe ajêk bûùa _âPkòZ [ôfû û ùZùa ùMûUòG K[û ù\LûMfû ù~, GfþKû Pûh aû WwePûh Keòaû icdùe ùicû^ue ù~Cñiaê `if aòaò]Zû [ôfû aû Lû\ý aòaò]Zû [ôfû iÚûdú RcòPûh Keòaû _ùe ùiiaê ùfû_ _ûA @ûiòfû û ZûQWû WwePûhùe ùjC[ôaû `if iÚûdúPûh Rcòùe aûe´ûe ùjaû i¸a ^[ôfû û GjûQWû iÚûdú Pûh ù~ûMêñ _òXòKê _òXò Rcò bûMbûM ùjûA iõKêPòZ ùjûA@ûiòfû Gaõ ùKûdû cûù^ ùiiaêùe ]û^ `if KeòaûKê CPòZ cù^Kùf û GjûQWû ù_ûùUeê Rk ùiP^ I iZúMêWû RkùiP^ aýaiÚû @û\ò \ßûeû Rk ùiP^ aýaiÚû Keû~òaûeê ùKûdûcûù^ ùicû^ue RcòiaêKê jòW ù\A ]û^Pûh C_ù~ûMú Rcòùe _eòa ð^ Kùf û ~ûjû`kùe ahðûKê @û]ûe Keò ùX_ Rcòùe Pûh ùjC[ôaû `if MêWòK _âZò ùKûdûcûù^ aòcêL ùjùf û ùZùa a ðcû^ c¤ KòQò KòQò ùKûdû Mûñùe ùfûKcûù^ ]û^ Pûh ij @^ýû^ý _ûeõ_eòK @^ýû^ý `if cû^ KeêQ«ò û

ùKûdû cû^u Pûh ùlZ

cjòkû ùKûdû Pûhú cû^u jk

ùKûdû cû^u ]û^ Pûh ùlZ

ùKûdû cûù^ RcòKê f@ñZû bìcþ aû Lûf Rcò, GfþKû bìcþ aû cSò@ûkò Kòic Rcò, ùMû_þ bìcþ aû ùX_ _\e Rcò, Lûfþ MêŠþùK bìcþ aû

ùKûdû cû^u @icZk Pûh Rcò

23

24

_[êeò@û Rcò jòiûaùe bûM Keò[û@û«ò û GjûQWû ùicûù^ _ûYò Rcê[ôaû RcòKê KêUû, aûfò@û ùX_ RcòKê CiþKû I KkûcûUò RcòKê ùeMûWð aûdû Kj«ò û Kkû PòKòUû cûUòùe ]û^ `if bfjêG, aûfò@û cûUòùe cKû, R^û, Kûwê, iê@ûñ, eûgò @û\ò `if bfjêG, _[êeò@û aû ùcûecþ cûUòùe cûŠò@û, Kû¦êf @û\ò bf jêG ùaûfò ùKûdû Pûhú cû^ue cZ û

ùKûdû cû^u ù\gú ]û^ -10 `êU Cyû

_ûeõ_eòK ùKûdû Pûh aýaiÚû @^ê~ûdú, ùP÷Zâ cûiùe aòj^ _að aû IßòRû _ûŠêcþ _ùe @ûe¸ jêG ùKûdû cû^ue Pûh EZê û ùa÷gûL cûiùe Leû\ò^ò@û ahðûùe ùaWû Rcò aû Lûf RcòKê _â[c [e Pûh Ke«ò û Rcòùe ^ì@û jòW aò \ò@«ò I Rcò icZk Ke«ò û ùRý cûiùe @]ôK ahðû ùjaû _ùe _\e Rcò iaêKê Nûi cûeòaû _ûAñ Pûh Ke«ò û @ûhûX cûiùe _\e Rcòùe Wwe ]û^, cKû, R^û, Kû¦êf, Kûwê, iê@ûñ, ùKû\ @û\ò aêY«ò û @ûhûX cûiKê @]ôK ahðû ùjfû_ùe ùaWû Rcòùe ]û^ aêY«ò û ùeû_û _ûAñ c¤ Zkò _Kû«ò û ùX_ Rcòùe aòeò, cêM @û\ò aêY«ò û gâûaY cûiùe ùeû_û _ûAñ Rcò _âÉêZò, Zkò ceû, Zkò ùeû_û I aêYû Rcòùe NûiaQû @û\ò ùjûA[ûG I ùKûk[ @û\ò aêYû~ûA[ûG û bû\âa cûiùe Wwe ]û^ KUû, iê@ûñ @ck, ùKû\ @ck I ]û^ Rcòe Nûi aQû ùjûA[ûG û Gjò icdùe ùX_ Rcòùe eûgò, cûŠò@û @û\ò aêYû ùjûA[ûG I cKû @ck Keû~ûA[ûG û @ûgßò^ cûiùe Wwe ]û^ @ck, aòeò @ck Keû~ûA[ûG û Kû ðòK cûiùe c¤c Kòic ]û^ KUû~ûA[ûG û cûMðgúe cûiùe aW ]û^ KUû~ûA[ûG û ù_÷ûh cûiùe cûŠò@û, ùQûU Kû¦êf, cêM, R^û, Kûwê @û\ò KUû~ûA[ûG û cûN cûiùe eûgò, aW Kû¦êf, ùKûk[ @û\ò @ck Keû~ûG û ]û^ @ck Keû~ûG û `MêY cûiùe ]û^ gêLûA aòj^ eLôaû Kûc ùjûA[ûG û

ùKûdû cû^u _\e Rcòùe cKû Pûh

ùKûdû cû^u Pûhùe _ûeÆeòK iûjû~ý

ùKûdû cû^u _ûeõ_eòK Pûh

ùKûdû @ kùe awkûù\gú geYû[ðú cû^u [A[û^ _ùe Rwf iaê KUû~ûA ùicû^u _ûAñ Pûh Rcò _âÉêZò, ù_ûùUeê I iZúMêWû @û\ò Rk bŠûeeê Rk ùiP^ aýaiÚû, Kéhòe aòKûg ^ûñùe gue RûZúd ]û^ aòj^, eûiûd^òK iûe I Jh] @û\ò ù~ûMûY `kùe MZ 50 ahð c¤ùe ùKûdû Pûhùe ajê _eòa ð^ ùjûAQò û awkûù\gú cû^u _âbûaùe ùicû^u _ûeõ_eòK Pûh _âYûkúùe c¤ @ù^K _eòa ð^ ùjûAQò û ùcûUê – Kûfòùckû - _Wò@û @ kùe cûŠò@û, iê@ûñ, ùKû\ I Kûwê @û\ò `if Kcò @ûiò[ôaûùaùk ]û^

ùKûdû cû^u ]û^ Pûh_âZò @û\e

24

25

Pûhe _eòcûY aXòQò û ùijò_e ù\gú eûgò, cKû @û\ò a\kùe gue RûZúd eûgò, cKû Pûh c¤ aXòQò û ùZùa i´k @bûaeê @û]ê^òK Pûh ij Zûk ù\A Pûfò _ûeê^[ôaû @ù^K ùKûdû Mûñùe _ûeõ_eòK Pûh I `if aòaò]Zûe KòQò KòQò SfK ù\LôaûKê còùk û cûfþKû^Mòeò - _\àMòeò – cû[ôfò @û\ò RkùiP^ ^[ôaû ùKûdû @ k MêWòKùe _êeêYû `if I ù\gúaòj^ @û\òe Pûh ù\LôaûKê còùk û

Kûfòùckû @ kùe cûŠò@û RûZúd `if Pûh _ûAñ C\ýc

gue RûZúd cKûPûhe _âiûe

Kûfòùckû aäKþe CŠéKêŠû _ ûdZe ùKûdû MûñUòG ùcUûMêWû û Kûfòùckû Vûeê _Wò@û eûÉûùe _âûd 12 KòùfûcòUe \ìeùe @aiÚòZ Mûñ@ûUò û Mûñùe 24Uò ùKûdû @û\òaûiú _eòaûe ej«ò û Pûh jó Mûñ ùfûKcû^ue cìLý RúaòKû û Mûñ ùfûKcûù^ cìLýZü ]û^Pûh @]ôK Keò[û«ò û GjûQWû aûW I _\e Rcòùe @Ì @Ì cKû R^û I eûgò @û\ò Pûh Ke«ò û ùZùa Mûñ ùfûùK cûŠò@û, iê@ûñ, Kûwê, Nû ò@û @û\ò_eò cûŠò@û RûZúd giý Pûh Ke«ò ^ûjó û Mûñ ùfûK _âùZýKue KòQò KòQò Cbd ùX_ I _\e Kòic Rcò ejòQò û ùX_ Rcò MêWòKùe ùKak ]û^ Pûh jêG û ùZùa cûŠò@û RûZúd `if C_ù~ûMú Rcò MêWòKùe c¤ ]û^ I @Ì ùKùZRY eûgò, cKû @û\ò Pûh Keò[û«ò û

_\e Rcòùe `if _ûAñ _âÉêZò

ùcUûMêWû Mûñùe cògûcògò `if ùlZ

Mûñ ùfûKu ij @ûùfûP^û Kfûùaùk RYû_Wòfû ù~ _âûd 30 ahð _ìaðeê Mûñ ùfûùK cûŠò@û RûZúd `if Pûh Keòaû ]ôùe ]ôùe QûWò ù\AQ«ò û ùKak cKû I ùLW RjÜû @Ì KòQò KòQò Pûh KeêQ«ò û @iêaò]ûUò ùjfû @ûùM ùfûKcû^u ^òRe icÉ Rcòùe `if Keòaû _ûAñ GK ^òRÊ ù~ûR^û [ôfû û ùicûù^ ùKûC cûiùe ùKûC Rcòùe Kò Kûc Keòùa Zûjû ^ò¡ðûeòZ ùjûA ejò[ôfû û Zûij ^òRe ù\gú aòj^ aýajûe c¤ [ôfû û @ûMeê ]û^Pûh Rcòùe ùfûKcûù^ ùKak ]û^ aêYò ù\C[ôùf û Rcòùe ]û^aêYû _ùe ùicûù^ ùX_ Rcòùe cûŠò@û, iê@ûñ, eûgò, cKû @û\ò aêYòaûKê icd _ûC[ôùf û Kò«ê awkûù\gú cû^u @aiÚû^ _ùe Zûu ù\Lûù\Lô ]û^ PûhKê @]ôK MêeêZß ù\ùf û aêYû a\kùe Lûf Rcò MêWòKùe ]û^ eê@ûù_ûZûKê @]ôK _i¦ Kùf û gue RûZúd ]û^ Pûh _ûAñ ieKûeú Éeùe c¤ @]ôK CiôûjòZ KeûMfû û ùZYê ùfûùK ]û^Pûh @ûWKê Xkòùf û

^òR cògâòZ ùlZùe Acðû cûWKûcò

Acðûu ùlZùe cûŠò@û `if

25

26

ùKûdûPûhú cû^u ]û^Pûh Rcò @]ôK [ôaûeê eê@ûù_ûZû Kûc iûeò ùX_ Rcò Pûh KeòaûKê @ûiòaû ùakKê icd jêG^ûjó û ùX_ Rcòùe iê@ûñ cûŠò@û PûhKê ¤û^ ù\ùf ]û^Pûh Leû_ ùjûA~òa bûaò Gjò Pûh ùicûù^ ]ôùe ]ôùe QûWòù\ùf û ùX_ Rcò MêWòKùe c¤ ]û^Pûh Keòaû @ûe¸ Kùf û

ùZùa Mûñ ùfûKcû^ue Lû\ýûbýûi aòhdùe @ûùfûP^ûeê RYûMfû ù~ bûZ Gaõ aRûeê KòYê[ôaû @ûkê Wûfò, ùZ«êkò jó ùicû^ue iaê\ò^ò@û Lû\ý û icÉ Lyð ZêfûAaû _ûAñ ]û^ eûgò, ùUûfû I cjêf @û\ò aòKâòKeòaûKê _ùW û ùZùa Lû\ýùe aòùgh _êÁò ^[ôaûeê Mûñ ùfûKcû^u bòZùe eqjú^Zû aòùgh bûùa _eòflòZ ùjûA[ûG û ùKak ]û^Pûh ^Keò Zûij ÿcûŠò@û RûZúd Lû\ýPûh Kùf Lû\ýùe ~ù[Á _êÁò còkòa Gaõ Mûñ ùfûKcû^ue ÊûiÚýaiÚû VòKþ ejòa ùaûfò @ûùfûP^û KeûMfû û Mûñe RùY adÄ ùfûK búcû cûWKûcú _êeêYû K[ûKê cù^ _KûA Kjòùf ù~ _ìùað aòbò^Ü _âKûe `if ù~ùZùaùk Pûh ùjC[ôfû ùiùZùaùk Lû\ýe Êû\ @fMû [ôfû û aòbò^Ü icdùe aòbò^Ü Lû\ý LûAaûKê còkê[ôfû û Meþ RûIßû ( cûŠò@û RûC ), iê@ûñ bûZ, Kûwê bûZ ~ûjû _ûUòùe fûMòQò ùi ùKùa aò bìfò _ûeòa ^ûjó û a ðcû^e _òfûcûù^ ùiiaê LûAaûKê _ûAùa ^ûjó û Gùa iaê\ò^ ùijò bûZ iûwKê AZû_êfû ( ùZ«êkò ) ^ùPZ @ûkê KêùPe( ZeKûeú ) û

ùcUûMêWû Pûhúuê Kù ûÁ _âÉêZò Zûfòc

cûŠò@û I ùaŠû @û\òe cògâòZ `if

cKû I SêWw cògâòZ Pûh

ùZùa @ûùfûP^ûùe cûŠò@û RûZúd `if KeòaûKê Mûñ ùfûKu bòZùe @ûMâj [ôaûe RYû_Wòfû û _âûd 30 ahð _ìaðeê ùfûùK ùi iaê Pûh QûWò[ôaûeê ùicû^u _ûLùe aòj^ ^[ôfû û _â[c[e Mûñe 14 RY Pûhúuê ^òR ùX_ Rcòùe cûŠò@û RûZúd `if Pûh _ûAñ aQûMfû û ùicû^uê _ûL @ keê cûŠò@û, iê@ûñ, R^û, Kû¦êf, @kiú @û\ò aòj^ @ûYò ù~ûMûA ù\aûKê iÚòe ùjfû û ùicûù^ Gjò ahð Pûh Kùf @ûi«û ahðKê Mûñe @^ý ùfûKcûù^ ZûuVûeê aòj^ ù^A Pûh Keòùa ùaûfò ^ò¿Zò ^ò@ûMfû û

ùcUûMêWû Pûhúuê Kù ûÁ _âÉêZò Zûfòc

_â[cahð Keò[ôaû Gjò Pûhùe KòQò Pûhú bf @ck _ûAùf c¤ ùKùZRY VòKþ bûùa ~^ô ^ù^aûeê @ck bf ùjfû ^ûjó û 14 RYu c¤eê 8 RY Pûhúue iê@ûñ `if bf ùjûA[ôfû û Zò^òRY cûŠò@û bf C_ôû\^ Kùf û _âûd icùÉ @kiú KòQò KòQò C_ôû\^ ùcUûMêWû búcû cûWKûcúu cògâòZ ùlZ

26

27

27

Kùf û iê@ûñ I cûŠò@û ij R^û, R^û ij SêWw I aòeò @û\ò cògâòZ Pûh c¤ ùicûù^ Keò[ôùf û ùZùa ùiiaê Rcòùe @ûMeê Keê[ôaû ]û^ `if @ù_lû ùicûù^ cògâòZ Pûheê @]ôK @ck _ûAùf ùaûfò Kj«ò û

ùZùa Gjò _eúlûcìkK Pûh _ùe Mûñùe iaê Pûhúu c^ùe cûŠò@û RûZúd aòbò^Ü `if Pûh _ûAñ @ûMâj @]ôK aXò[ôaûe flý Keû~ûCQò û _â[cZü Pûhúcûù^ jRûA ù\C[ôaû `ifKê ù`eò_ûA Lêiò @ ê̂ba KeêQ«ò û G[ôùe aòùgh Lyðû« c¤ ùjaûKê _Wê^ûjó û ahðû ùjC aû ^ùjC G[ôeê ^ò½òZ bûùa KòQò @ck còkêQò û Mûñe 60 ahð adÄ búcû cûWKûcú ^òRe ùlZ aêfûA ù\LûC[ôaû ùaùk ÊZü_âaéZ bûaùe Kj«ò ù~, ~ûjûùjC @ûMbkò ^û^û iê@û\ò@û Lû\ý UòùK Gùa _ûUòùe aûRòa !

RkùiPòZ @ kùe cûŠò@û RûZúd `if Pûh _âZò @û\e _ûAñ C\ýc

RkùiP^ aýaiÚû ceêWò _âaY @ ke Rcò MêWòKùe `if iêelû ^ò½òZ Keò[ûG iZ ùZùa Gjû \ßûeû ceêWò_âaY @ kùe ZòÂò ejò[ôaû @ù^K _ûeõ_eòK `ifKê c¤ aòùfû_ Keòù\A[ûG û RkùiP^ aýaiÚû ùKak ]û^PûhKê iêjûC[ôaûeê Pûhúcûù^ ùi[ô_âZò aòùgh @ûMâjú ùjûA[û«ò û cûŠò@û RûZúd Lû\ýgiý ~[û cûŠò@û, iê@ûñ, Kûwê, RjÜû, cKû, Nû ò@û @û\ò `if Pûh _âZò aòcêL ùjaûeê Zûjû Kâùc ùfû_ _ûA~ûG û Gjûe GK

^òzK C\ûjeY ùjCQò cûfþKû^Mòeò, ùKûeêùKûŠû, Kûfòùckû I _Wò@û @ ke Pûh aýaiÚû û

ùcUûMêWû Pûhúu cûŠò@û Pûh ùlZ

@]ôK `if - @]ôK Lû\ý - Acðû

cûfþKû^Mòeò Vûeê cûZâ 20 KòùfûcòUe \ìe ùMûeûLê û _ ûdZe LêeþiòIßûWû Mûñ û Mûñùe ùKûdû I W´ iõ_â\ûde _âûd 220 _eòaûee aiZò û W´ cû^ue Pûh Rcò Kcþ [ôaûùaùk ùKûdû cû^ue PûhRcò @]ôK û @ûL_ûLùe Gcþ. bò 17, Gcþ. bò 18, Gcþ. bò 19, Gcþ. bò 20 awkûù\gú geYû[ðú cû^ue [A[û^ Mûñ û Gjòiaê Mûñe _eòaûe MêWòKê ieKûeu Ze`eê PûhRcò ù~ûMûA \ò@û~ûAQò û Mûñ _ûL ù\A ~ûAQò ù_ûùUeê ùK^ûf û Mûñe @]ôKûõg Rcò Rk ùiPòZ û Mûñe Pûhúcûù^ cìLýZü ]û^Pûh jó Keò[û«ò û _âûd 80 bûM Rcòùe ]û^Pûh jêG û akKû 20 bûM ùX_ I _\e Kòic Rcòùe eûgò, ùKûk[, cKû, aòeò

28

@û\ò Pûh Keû~ûG û Mûñ ùfûKcû^u ij @ûùfûP^û ùaùk RYûMfû ù~ _âûd 40 ahð_ìùað ù~ùZùaùk RkùiP^ aýaiÚû ùjûA ^[ôfû ùiùZùaùk Pûh aýaiÚû a ðcû^ Vûeê iõ_ì‰ð bò^Ü [ôfû û Mûñ ùfûùK Lûf Rcò MêWòKùe ù\gú ]û^ Pûh Keê[ôùf û _\e I ùX_ Rcò MêWòKùe Wwe ]û^, cKû, cûŠò@û, iê@ûñ, RjÜû, Kû¦êf, aòe, ùKûk[ @û\ò `if Keê[ôùf û ùK^ûf ùjaû _ùe Rcò MêWòKùe ùKak ]û^ Pûh Kùf KûeY RkùiPòZ Rcò MêWòKùe ùKak ]û^Pûh jó ùjûA _ûeòfû û ùK^ûf _ûLùe [ôaû _\e I ùX_ RcòMêWòK iRûWò ùicûù^ ]û^Pûh C_ù~ûMú Kùf û ùX_ Rcòùe Pûh Keê[ôaû cûŠò@û RûZúd `ifKê ]ôùe ]ôùe QûWòù\ùf û Gùa iaê Rcòùe ùKak ]û^ Pûh û @]ôK @ck _ûAñ _êeêYû ]û^ aòj^ QûWò gue RûZúd ]û^Pûh KeêQ«ò û iûe Jh] aýajûe cûZâû c¤ aé¡ò _ûAfûYò û

ùZùa Pûhú ^òR Pûheê _eòaûee icÉ Lû\ý\âaý _ûAaû ij akKû Rò^òhKê ù^A aRûeùe aòKòaû K[û û Kò«ê Mûñe Pûhúcûù^ ùKak ]û^Pûh Keò Zûjû aòKò aRûeeê _eòaûe _ûAñ Lû\ý Rò^òh KòYêQ«ò û Gjû \ßûeû ùKCñ fûb @aû còkêQò ùaûfò K[ûUò @ûùfûP^û KeûMfû û Gùa Mûñ ùfûKcû^ue ùX_ Rcò MêWòKùe aRûeùe aòKòaû _ûAñ eûgò, cKû @û\ò ùMûUòG _âKûe `if Keû~ûCQò û ùi[ôùe ~\ò cûŠò@û, iê@ûñ, RjÜû, cKû, SêWw @û\òe cògûcògò `if Keû~û@û«û Zûùjùf _eòaûe _ûAñ aòbò^Ü Lû\ý Rò^òh còk«û û GjûQWû Giaê ceêWò ijYòK `if ùjûA[ôaûeê @]ôK ahðû @ûagýK ùja^ûjó aû G[ôùe ùK÷ûYiò Lyðû« c¤ ùjaûKê _Wòa ^ûjó û cûŠò@û, iê@ûñ, RjÜû @û\ò @Zò _êÁòKe giý Gaõ Gjû LûAùf ÊûiÚý c¤ bf ejòa û @ùfûP^û _ùe Mûñe KòQò Pûhú cûŠ@û RûZúd `ife cògâòZ Pûh Keòaû _ûAñ @ûMâj _âRûg Kùf û Mûñe 20 RY @ûMâjú Pûhúuê _eúlûcìkK bûùa Gjò Pûh_ûAñ aQûMfû û

ùijò Pûhúcû^uê @ûL_ûL @ keê aòj^ iõMâj _ûAñ ijù~ûM KeûMfû û Pûhùe LZ I Kù ûÁ _âùdûM _ûAñ aòbò Ü̂ ùR÷aòK LZ I Kù ûÁ _âÉêZò Zûfòc c¤ \ò@ûMfû û icdKê icd ùicû^uê cògò Pûh iõ_KðòZ _eûcgð cû^ \ò@ûMfû û

ùZùa ]û^Pûh ij @býÉ KòQò Pûhú Gjò Pûhe iVòK Z ßûa]û^ ù^ùf ^ûjó û Gjò `if Pûh mû^ bìfò ~ûA[ôaûeê aêYòaû, MQ C ûeòaû @û\òùe ùKùZK Pûhú aýZòKâc Kùf û KòQò Pûhú ]û^eê@ûùe aýÉejò Gjûe Nûiazû _âZò MêeêZß ù\ùf ^ûjó û ùZùa Miû _Wò@ûcú, ù\aû _Wò@ûcú @û\ò KòQò C\ýcú Pûhú c^ù~ûM ù\A Gjò Pûh Keòaûeê @ûgû^êeì_ `if _ûAùf û

ùZùa iaêVûeê MêeêZß_ì‰ð K[û ùjfû Gjò cògâòZ Pûh ùlZMêWòK Mûñe Z[û @ûL_ûL Mûñe Pûhúcû^uê @ûKhðòZ Kfû û ùijò eûÉûùe ~ûC[ôaû Pûhúcûù^ ùlZùe cûŠò@û, iê@ûñ, RjÜû @û\ò aòbò^Ü _êeêYû `if ù\Lô ùi aòhdùe ^òR^òR bòZùe @ûùfûP^û Keê[ôùf û ùKak bûZ @ù_lû Gjòiaê Rò^òh LûAùf ù\j iêiÚ ejòa ùaûfò _êeêYû K[ûKê cù^ _KûC[ôùf û @ù^K Pûhú ^òùR LùŠ LùŠ ùlZùe G_eò Pûh Keòùa ùaûfò Pò«û Keê[ôùf Gaõ G[ô_ûAñ @ck _ùe Zûuê KòQò aòj^ ù\aû_ûAñ c¤ Kjê[ôùf û cûŠò@û RûZúd `if MêWòKe Pûh _âZò ùfûKcûù^ @ûKéÁ ùjùfYò ùaûfò ùicû^u @ûMâjeê RYû_Wê[ôfû û

28

29

Kckû Lôfu cûŠò@û _\e

^òR cûŠò@û _\eùe ùNeûG aêfò @ûiòùf Kckûe c^ _êeòCùV û @ûMeê cûŠò@û Pûh Keê ^[ôaûeê cûŠò@û RûC UòùK còkê ^[ôfû û Mûñùe icùÉ cûŠò@û Pûh @ùÌ ajêùZ Keê[ôùf c¤ Zûu Êûcú akb\â cûŠò@û Pûh _âZò MêeêZß ù\C ^[ôùf û ùZùa PkòZ ahð eûAUþi ù`ûecþ @^êÂû^e Kcðú cû^u _eûcgð I ijù~ûMùe ^òR _\eùe cûŠò@û Pûh KeòQ«ò ùi û `if c¤ ajêZ bf ùjûAQò û Nùe cûŠò@û aÉûG [ôùf ahðK ~ûK LûAaû Pò«û ejòa ^ûjó ùaûfò ùi RûùY û

^òR cûŠò@û ùlZùe Kckû Lôf

Kûfòùckû aäKþ Pò«fIßûWû _ ûdZe ùKûeKêU_ûfäú Mûñùe Kckûe Ne û ùicûù^ bìcò@û @û\òaûiú iõ_â\ûde û @ûùM aûfòùckû ^\úa§ bòZùe ùicû^u Mûñ [ôfû û ^\úa§ Zò@ûeò ùjaû_ùe ùicûù^ @ûiò Gjò ùKûeKêU_ûfäú Mûñùe ejòQ«ò û aûfòùckû ^\úa§e ùK^ûf C_e cêŠùe MûñUò û @ù] Rcò ùK^ûf _ûYò cûùW I @ù] Rcò ùX_ û Mûñ ùfûùK ùK^ûf Zkò@û Rcò MêWòKùe ]û^Pûh Keê[ôaûùaùk ùX_ Rcò MêWòKùe cûŠò@û I Kû¦êf, aòeò @û\ò `if Ke«ò û ùZùa akb\â uNe iûcÜûùe [ôaû _\e RcòUò cûŠò@û Pûh C_ù~ûMú [ôùf c¤ ùi cûŠò@û PûhKê aòùgh ¤û^ ù\C^[ôùf û

Kckû Lôfu cûŠò@û I Wûfòe cògâòZ Pûh

^òRe ]û^ Rcòùe iaêùaùk fûMò[û«ò û ùZùa Nùe cûŠò@û MùŠ ^[ôùf Ne PkûAaûKê ù~Cñ @iêaò]û jêG Zûjû Kckû jó @ ê̂ba Ke«ò û Rcòùe ùjC[ôaû ]û^ I eûgò AZýû\òeê KòQò NeLyð _ûAñ eLô aûKò iaê akb\â aòKâò Keò \ò@«ò û Nùe iaêùaùk cûŠò@û RûC UòùK Kò ùak @ùakùe cûŠò@û _òVû Keò_ûe«ò ^ûjó Kckû û ùZYê iaêùaùk _\e Rcòùe cûŠò@û Pûh _ûAñ akb\âuê ùi Kjò[û«ò û

Kckû Lôfu _\ee cûŠò@û ùKŠû

PkòZ ahð cûŠò@û Pûh KeòaûKê ^ò¿ ò ù^aû _ùe iaêVê ùagò Lêiò ùjûA[ôùf Kckû û cûŠò@û _\eUò Ne iûcÜûùe ùjûA[ôaûeê Zûjûe icÉ ~^ô ùi ù^A[ôùf û PûhKûc I NeKûceê còkê[ôaû `êeiZ icdùe ùKûWûLêiû I Nûiazû @û\ò iaê Kûc ùi ^òùR Keò[ôùf û Zûjûeò `k Êeì_ @ûRò ùlZùe be_êe cûŠò@û û _âûd @] GKe _eòcòZ Gjò Rcòeê _âûd \êA _êUò ( GK _êUò – 80 Kòùfû) cûŠò@û @ck ùja ùaûfò Zûue @ûgû û cûŠò@û ij ùijò Rcòùe aòeò, SêWw I RjÜû aò aêYò ù\AQ«ò û Kckûu cZùe Nùe aòbò^Ü _âKûe giý cjRê\ [ôùf LûAaû _ûAñ ùK÷ûYiò Pò«û ejòa ^ûjó û _êeêh ùfûKcûù^ ù~Cñ `if aòKò _Aiû còkòa ZûjûKê _i¦ Ke«ò Kò«ê cjòkû cûù^ ~ûjûKê LûA Pkòùja Zûjû _â[ùc \éÁò \ò@«ò û

G[e cûŠò@û ù_R @bûa ùja^ò -Kckû

`ifbeû ùlZùe Lêiò cìjê ðùe Kckû

29

30

c]ê Leûu cògâòZ `if Kò@ûeú

ùKûeKêU_ûfäú Mûñe RùY 25 ahð adÄ ~êa Pûhú c]ê Leû û Nùe cû I Èúuê cògûA cûZâ 3 RY ùfûK û Rcò 3 GKe û 2 GKe ]û^ Rcò I GK GKe _\û ( ùX_ ) Rcò û ùX_ Rcòùe ùi cûŠò@û I eûgò Pûh Ke«ò û ùZùa PkòZ ahð eûAUþi ù`ûecþ @^êÂû^e Kcðú cû^u _eûcgð I ijù~ûMùe ^òR @] GKe _\û Rcòùe ùi 8 _âKûee cògâòZ Pûh KeòQ«ò û

RcòUòKê @Zò iê¦e bûùa iRûAQ«ò c]ê û jòW KùW KùW aêYòQ«ò aW Kû¦êf I SUû û cSòùe \êA RûZòe cûŠò@û ijòZ RjÜû, aòeò, SêWw I ùKûk[ fMûAQ«ò û RjÜû MQùe SêWw cWûA ùjAQ«ò û LWû gûM I ùaŠû MQ aò ùMûUòG ùMûUòG cSòùe @Qò û iaê `if ùagþ bf ùjûAQò û c]êu cZùe @ûMeê ùi Gjò Rcòùe ùKak cûŠò@û Pûh Keê[ôùf û eûAUþi ù`ûecþ @^êÂû^e Kcðú cûù^ Zûuê G_eò cògâòZ Pûh _ûAñ Ciôûj I _eûcgð ù\ùf û iaê `if cògûA Pûh Kùf Kûùk bf `if ùja ^ûjó ùaûfò _â[ùc bd [ôfû û ùZùa ùKùZK RûMûùe ùfûKcûù^ GK Kûkò^ 15eê 20 _âKûe `if KeêQ«ò ùaûfò Kcðúcûù^ aêSûAùf û ùi c¤ @ûMeê GcòZò aêXû aêXû ùfûKcûù^ iaê `if cògûA Keê[ôùf ùaûfò gêYò[ôùf û ùZYê ùijòbkò Pûh KeòaûKê iûjûi aû§òùf û Gùa `if ùlZKê ù\Lôùf ^òR gâc iû[ðK ùjûAQò ùaûfò ùi bûa«ò û @ûMeê ùi ùijò Rcòeê ùKak 2eê 3 _êUò (2eê 2.5 Kßò ûf) cûŠò@û _ûC[ôùf û GùaKûe

C_ôû\^Kê aòPûe Kùf Gjû GKRûZòe `if Vûeê ^ò½d @]ôK û ùMûUòG Rcòeê GùZ RûZòe `if còkê[ôaûeê c]êu c^ aò ajêZ Lêiò û c]êue Gjò Pûh ù\Lô Mûñe @^ý Pûhúcûù^ c¤ @ûi«û ahðKê Gjòbkò cògûcògò `if Keòaû _ûAñ @ûMâjú û

c]ì Leûu Rcòùe @ck ùjûA[ôaû cògâòZ `ife aòaeYú Rcòe _eòcûY @]û GKe

giý/ lê\âgiý Wûfò RûZúd ùZ÷kaúR _^ò_eòaûcûŠò@û – 150 Kòùfû cKû – 25 KòùfûRjÜû – 5 Kòùfû

Kû¦êf – 35 Kòùfû SêWw – 10 Kòùfû aòeò – 35 Kòùfû ùKûk[ -25

Eûgò – 3 Kòùfû RWû – 2 Kòùfû

gûM ùaŠû SUû SêWw

Rcòe _âKûe - _\û

C\ýcú ~êaPûhú – c]ê Leû

cûŠò@û, aeMêWò I @^ýû^ì `if

cûŠò@û I ùaŠû Pûh

Kû¦êf, cûûŠò@û I @^ýû^ý `if

c]ê Leûu cògâòZ `if Kò@ûeú

30

31

cûŠò@û RûZúd Lû\ý giý jó ùQûUPûhúu Lû\ýiêelûe iû]^

ùQûU Pûhúcûù^ ùicû^u Kcþ Rcòeê _eòaûee Lû\ýiêelû _ûAñ iað\û ùPÁû Keò[û«ò û ùi[ôùe ùicûù^ ùMûUòG _âKûee `if Pûh ^Keò Ne PkûAaû _eò aòbò^Ü cògâòZ `ife Pûh KeòaûKê @]ôK _i¦ Keò[û«ò û ùZùa ù~Cñ Pûhúcû^ue ùKak ]û^ Rcò LùŠ [ûG ùicûù^ _ûC[ôaû ]û^ @ù_lû ùX_ RcòUòG [ôaû Pûhú @]ôK Kòice `if @]ôK _eòcûYùe C_ôû\^ Keò[û«ò û ùX_ Rcòùe iê@ñû, cûŠò@û, aòeò, ùKûk[, Kû¦êf, @kiú @û\ò `if GKKûkò^ ùjûA[ûG û ]û^ @ù_lû cûŠò@û RûZúd Lû\ý giý @]ôK \ò^ Lû\ýiêelû ù\A[ûG û bûfêMêWû Mûñ ùfûKu PûhKê flýKùf Gjû ÊZü_âaéZ bûùa aêSû_Wò~ûG û

^òR cûŠò@û ùlZùe _ûaðZú Leû

bûfêMêWû MûñùecûŠò@û, @kiú I aòeò Pûh

Kûfòùckû aäKþ Pò«fIßûWû _õPûdZe Mûñ UòG bûfêMêWû û _âûd 40 ahð _ìaðeê PòZâùKû û RkbŠûeeê aòiÚû_òZ _eòaûe MêWòK GVûùe ejòQ«ò û ùZYê Mûñ ùfûKcû^ue RcòRcû ajêZ Kcþ û ^òRe @Ì KòQò Rcò ij @^ýe Rcò bûMPûhKê ù^A ùicûù^ Pûh Keò Pk«ò û Mûñùe MCW, _eRû, ùKûdû, bìcò@û I eYû @û\ò iõ_â\ûde 18Uò _eòaûe ej«ò û Mûñ ùfûùK ^òRe Lûf Rcò MêWòKùe ùKak ]û^Pûh I ùX_ Rcò MêWòKùe cûŠò@û, iê@ûñ Pûh Keò[û«ò û Mûñe @]ôKûõg ùfûKue @] GKeeê 2 GKe c¤ùe Rcò[ôaûeê _ûL Mûñ ùfûKcû^u Vûeê ùX_ _\e RcòMêWòK bûMPûhKê ù^A cûŠò@û Pûh Ke«ò û ùZYê eûAUþi ù`ûecþ @^êÂû^ Ze`eê Kò_eò Kcþ Rcòeê @]ôK _âKûee Lû\ý còkò_ûeòa ùi[ô_ûAñ cògâòZ Pûh KeòaûKê Mûñ ùfûKuê CiôûjòZ KeûMfû û

ùlZùe `if aòaò]Zû aé¡ò @ûYòQò Lêiò

^òR cûŠò@û I Kû¦êf ùlZùe e^ôcYú_\e Rcò MêWòKùe cûŠò@û ij iê@ûñ, Kû¦êf, @kiú, RjÜû, cêM, aòeò @û\ò Pûh Keòaû _ûAñ ù~ûR^û KeûMfû û Mûñ ùfûKcûù^ c¤ GjûKê _i¦ Kùf û ùKak _ûLùe iaê aòj^ ^[ôaûeê ùicûù^ Pûh Keê ^[ôaû _âKûg Kùf û eûAUþi ù`ûecþ @^êÂû^ Ze`eê @ûL_ûL @ keê aòbò^Ü aòj^iaê iõMâj Keò ù~ûMûA \ò@ûMfû û Zû ijòZ Kù ûÁ LZ I aòbò^Ü ùR÷aòK LZ _âÉêZò iõ_Kðùe c¤ ùfûKcû^uê \l KeûMfû û cûŠò@û Pûh Keê[ôaû _\e MêWòKùe aòbò^Ü _âKûe bûfêMêWû Mûñe aòÉéZ cûŠò@û ùlZ

31

32

cògâòZ Pûh Keòaû _ûAñ icÉuê _eûcgð \ò@ûMfû û ùfûKcûù^ c¤ Z\^ê~ûdú Pûh Kùf û

Gùa @ck icdùe ù\LûMfû ù~ ùfûKcûù^ ùiiaê cògâòZ Pûheê bf @ck _ûAQ«ò û Mûñe Kûgò^û[ _ûwò ^òR Rcòùe cûŠò@û ij @kiú, RjÜû, Kû¦êf I aòeò Pûh Keò[ôùf û ùijò_eò _ûaðZúLeû c¤ ^òR Rcòùe cûŠò@û, Kû¦êf, @kiú I iê@ûñ Pûh Keò[ôùf û RM^Üû[ Lôf c¤ ^òR fòR Rcòùe cûŠò@û, Kû¦êf, aòeò I @kiú Pûh Keò [ôùf û @ûMeê ùijò Rcòeê ùKak cûŠò@û _ûC[ôaûùaùk Gùa ùi[ôeê 4 _âKûee `if ùicûù^ _ûAQ«ò û _ìaðahð Zêk^ûùe c¤ @]ôK _eòcûYe `if _ûAQ«ò ùaûfò ùicû^u cZ û Gjò Pûh c¤ ùicû^u c^ùe @ûMâj aXûA[ôaû ùicûù^ Kj«ò û @ûi«û ahðKê ùicûù^ @]ôK _âKûe `if cògâòZ Pûh KeòaûKê flý eLôQ«ò û

_ûeõ_eòK cûŠò@û RûZúd cògâòZ Pûhe _ê^eê¡ûe _ûAñ ^úkû_ûeò Mûñ Pûhúu C\ýc

@û\òaûiú Pûhúcû^uê ]û^Pûh _ûAñ @]ôK _âùfûb^ _ûeõ_eòK cûŠò@û RûZúd cògâòZ Pûh _ûAñ GK aW aò_\ iéÁò KeòQò û ]û^ Pûh _ûAñ @ûMâje cìk KûeYUò ùjfû Gjò Pûh _ûAñ aòùgh ù_âûiôûj^ ejòQò û ]û^eê @]ôK @ck _ûAùja ùaûfò _âPûe Keû~ûA ieKûeú Éeùe ^ì@û ^ì@û @]ôK @cklc aòj^ cû^ ù~ûMûA \ò@û~ûCQò û Gjû _ûAñ ieKûeú KòYûaòKû I aRûe iêaò]û c¤ Keû~ûAQò û aòbò^Ü iûe I KúU^ûgK @\ò _âùdûM _ûAñ CiôûjòZ Keû~ûCQò û ]û^ Pûh Keê^[ôaû ùfûK Pûhú ^êùjñ ùaûfò ]ûeYûUòG iéÁò Keû~ûCQò û ]û^ Pûh _ûAñ aòbò^Ü ~ª ùK÷ûgk, ùa÷mû^òK _¡Zò I @ûùfûP^û MZ @Mâû]ôKûe GjûKê @]ôK ù`i^ ~êq KeòQò û ùZYê ]ôùe ]ôùe gûeúeòK _eògâc KûZe ùjûA_Wê[ôaû ~êa ùMûÂú _ûeõ_eòK Pûh @ù_lû ]û^Pûh _ûAñ ùagò @ûMâj ù\LûCQ«ò û ùZùa ^úkû_ûeò Mûñe KòQò ~êaPûhú _ûeõ_eòK `if aòaò]Zû I Pûh ùK÷ûgke _ê^eê¡ûe _ûAñ Keê[ôaû _âùPÁû G \òMùe GK ^ò@ûeû C\ûjeY û

Kûgò^û[ _ûwòu cûŠò@û ùlZ

Kûgò^û[u cògâòZ `if ùlZ

_ûjûW ùi_ùU ^úkû_ûeò Mûñ

^úkû_ûeò Mûñe aòÉú‰ð cûŠò@û ùlZ

cûfKû^Mòeò Ròfäûe KêWêcêfêMê¹û aäK @«MðZ ùMûUòG @ûbý«eúY Mûñ ^úkû_ûeú û KêWêcêfêMê¹û Vûeê _âûd 35 KòùfûcòUe Gaõ aûfòùckû Vûeê 15 KòùfûcòUe \ìeùe @aiÚòZ MûñUò û Mûñ Pûeò_ûùL _ûjûW û

^úkû_ûeò Mûñ Pûeò_ûùL @kiú ùlZ

32

33

_eRû I \ò\ûdú @û\òaûiú iõ_â\ûde ùfûKcûù^ aiaûi Ke«ò Gjò Mûñùe û @Ì KòQò Kcûe I @^êiìPòZ RûZòe ùfûK c¤ ej«ò û Mûñ ùfûKcû^ue @ù] Rcò Lûf Gaõ @ù] Rcò _ûjûWò@û _\e I ùX_ û Lûf RcòMêWòKùe ùfûKcûù^ ]û^ Pûh Gaõ _\e I ùX_ Rcò MêWòKùe @kiú, cûŠò@û, ùKûk[, aòeò @û\ò Pûh Ke«ò û Gjò Mûñùe eûAUþi ù`ûecþ Ze`eê cûŠò@û RûZúd `ife _ê^eê¡ûe _ûAñ ùjC[ôaû Kû~ðýKâc @ûe¸ KeûMfû û

_â[ùc Mûñ ùfûKu ij iûcìjòK @ûùfûP^û _ùe Mûñ ùfûùK ùKCñ ùKCñ Pûh ùKùZ _eòcûYùe Ke«ò Zûe iÚòZò RûYòaû _ûAñ GK aòj^ PòjÜU _âKâòdû KeûMfû û RYûMfû ù~ MZ _¦e ahð c¤ùe Pûhe ]ûeû a\kòaûKê @ûe¸ KeòQò û ùfûùK cûŠò@û RûZúd `if Pûh ahðKê ahð KcûA PûfòQ«ò û ]û^ Pûh aXòPûfòQò û ]û^ùe c¤ _êeêYû ù\gú aòj^ iaê ùfû_ _ûA @ûiòfûYò Gaõ gue RûZúd aòj^ aýajûe aXêQò û iê@ûñ, RjÜû, Kûwê @û\ò aòj^ aò_\_ì‰ð @aiÚûKê Pûfò @ûiòfûYò Gaõ Nû ò@û @û\ò ùKùZK aòj^ Mûñeê ùfû_ _ûAfûYò û Mûñ ùfûùK @ûMeê ù~_eò cògûcògò `if Keê[ôùf Zûjû Kcò@ûiòfûYò Gaõ GK RûZúd `if _ûAñ ùfûùK ùagò @ûMâj ù\LûCQ«ò û Gjûe KûeY ùjfû aRûeùe aòKò KòQò ùeûRMûe Keòaûe @ûgû û ùZùa Gjò Pûhe _eòa ð^e `k Êeê_ Mûñ ùfûKu Lû\ý @býûiùe c¤ _eòa ð^ ùjûAQò û @ûMeê ùfûKcûù^ bûZ ij cûŠò@û, iê@ûñ, Kûwê @û\ò aòbò^Ü Lû\ýgiý aýajûe Keê[ôaûùaùk Zûjû ]ôùe ]ôùe iúcòZ ùjûA ~ûCQò û ùijò_eò ùfûùK @ûMeê ùK÷ûYiò Lû\ý Rò^òh aRûeeê KòYê ^[ôùf c¤ Gùa jûU aRûeeê KòQò _^ò_eòaû KòYòaû @býûi KùfYò û

^úkû_ûeò Mûñe ~êaPûhú – ùP÷Z^ý Leû

_êÁòiûeùe be_êe Kûwê

Kûwê, cûŠò@û I eûgò e cògâòZ Pûh

cògâòZ Pûh _¡Zò aòhdùe @ûùfûP^ûeê RYûMfû ù~ @ûMeê ùfûùK _ûjûWò@û Rcò, _\e Rcò I NeaûWòùe 15eê20 _âKûe cògâòZ Pûh Keê[ôùf û _ûjûWò Rcòùe cKû, KêcêWû, SêWw, SUû, RjÜû, faòdû, ùaŠû, ceòP, UcûùUû I aûAMY @û\ò cògâòZ bûùa Pûh ùjC[ôfû û ùijò_eò @kiú, aòeò, eûgò, RjÜû I Kûwê cògâòZ bûùa Pûh ùjC[ôfû û Wwe ]û^ ij Kû¦êf, eûgò, @kiú, aòeò, ùKûk[, RjÜû, cûŠò@û I Kûwê cògûA Pûh Keû~ûC[ôfû û iê@ûñ ij R^û, cûŠò@û, Kûwê aòeò I Kû¦êf Pûh ùjC[ôfû û cûŠò@û ij iê@ûñ, R^û, aòeò, WweeûYò, UcûùUû, aûAMY, KêcêWû, KûKêWò, K¦cìk @û\ò Pûh ùjC[ôfû û

^úkû_ûeò ùfûKu cìLý Lû\ý – cûŠò@û

^úkû_ûeò e RùY @ûMê@û Pûhú – fûP^û

33

34

Mûñùe iê@ûñ, RjÜû, Kûwê @û\ò cûŠò@û RûZúd `if Kcò @ûiê[ôaûeê Zûe Pûh aXûAaû Gaõ cògâòZ Pûh _¡Zòe _ê^eê¡ûe _ûAñ Pûhúcû^u ij @ûùfûP^û KeûMfû û G[ô_ûAñ ùP÷Z^ý Leû, fûP^û KûWòwò@ûu _eò ~êa I C\ýcú Pûhú cûù^ aûjûeòùf û @Ì Rcò[ôaû Mûñe Pûhúcûù^ G[ô_ûAñ @]ôK @ûMâj ù\LûAùf û Mûñùe @bûa[ôaû aòj^ iaê @ûL_ûL Mûñeê iõMâj KeûMfû û Mûñ ùfûKue @ûMeê cògâòZ Pûhe @bòmZû [ôaûeê ùicûù^ ^òR Rcòùe KY iaê cògûcògò `if Keòùa Zûjû ^òùR ^ò¡ðûeY Kùf û ùicû^uê Kù ûÁ _âÉêZò, cýûRòK LZ I @^ýû^ý ùR÷aòK LZiûe _âÉêZò iõ_Kðùe \l KeûMfû û

Gùa Mûñ ùfûKcû^u Pûhe i`kZû ùicû^u ùlZKê ù\Lôùf jó aêSû_ùW û ùP÷Z^ýLeû ^òR cògâòZ `if ùlZùe cûŠò@û, iê@ûñ, Kûwê, RjÜû, Nû ò@û, eûgò, aòeò @û\ò Pûh Keò[ôùf û G[ôeê ùi MZahð @ù_lû ùXe @]ôK @ck _ûAQ«ò ùaûfò Kj«ò û

ùijò_eò ùfûP^û KûWòwò@û ^òR Rcòùe iê@ûñ, cûŠò@û, eûgò, ùKûk[, RjÜû, @kiú, Kûwê @û\ò Pûheê bf @ck _ûAQ«ò û

iaêVûeê MêeêZß_ì‰ð K[û ùjCQò bêfò@ûiê[ôaû Pûh aýaiÚûKê _ê^eê¡ûe Keò Gaõ ùfû_ _ûA @ûiê[ôaû aòj^ I cûŠò@û RûZúd `ifKê PûhKeò Mûñ ùfûùK Lêiò û Nee aûhðòK Lû\ý iêelû _ûAñ Gjòiaê Pûh ù~ ^òjûZò Reêeú Zûjû ùicûù^ C_f²ú Keòaû @ûe¸ KeòQ«ò û

ùP÷Z^ý Leûu Rcòùe @ck ùjûA[ôaû cògâòZ `ife aòaeYú

Rcòe _eòcûY 4 GKe

giý/ lê\âgiý Wûfò RûZúd ùZ÷kaúR _^ò_eòaû @^ýû^ý

cûŠò@û – 8 Kßò ûf cKû – 50 Kòùfû RjÜû – 25 Kòùfû iê@ûñ – 3 Kßò ûf Kûwê – 30 Kòùfû NûõUò@û –20Kòùfû

Kû¦êf –70 Kòùfû SêWw – 20 Kòùfû aòeò – 5 Kßò ûf ùKûk[ -1 Kßò ûf

@kiú-5 Kßò ûf Eûgò – 2 Kßò ûf RWû – 10 Kòùfû

gûM ùaŠû SUû SêWw KêcêWû aòfûZò K¦cìk

Rcòe _âKûe - _\û I Wwe

ùfûP^û KûWòwò@ûu Rcòùe @ck ùjûA[ôaû cògâòZ `ife aòaeYú

Rcòe _eòcûY 3 GKe

giý/ lê\âgiý Wûfò RûZúd ùZ÷kaúR _^ò_eòaû @^ýû^ý

cûŠò@û – 5 Kßò ûf cKû – 40 Kòùfû RjÜû – 25 Kòùfû iê@ûñ – 2 Kßò ûf Kûwê – 20 Kòùfû NûõUò@û –20Kòùfû

Kû¦êf –30 Kòùfû SêWw – 20 Kòùfû aòeò – 4 Kßò ûf ùKûk[ -1 Kßò ûf

@kiú-2 Kßò ûf Eûgò – 1 Kßò ûf RWû – 10 Kòùfû

gûM ùaŠû SUû SêWw KêcêWû aòfûZò K¦cìk

Rcòe _âKûe - _\û I Wwe

fûP^û KûWòwò@ûu iê@ûñ ùlZ

fûP^ûu cògâòZ `if ùlZ

^úkû_ûeò Mûñe cògâòZ `if ùlZ

ùP÷Z^ýu @kiú I aòeò e cògâòZ Pûh

Xûfê Rcòùe iê@ûñ Pûh

34

35

aûiPýêZ @aiÚû a\kûA ù\AQò Pûh aýaiÚû

ùicûù^ ^òR _êeêYû Mûñùe [ôfûùaùk ùiVûKûe RcòRcûKê ù^A ùicû^ue ~ûjû Pûh aýaiÚû [ôfû aûiPýêZ ùjûA @fMû RûMûùe ejòaû _ùe Zûjû @ù^K a\kòMfû û ùiVûùe aûhðòK Lû\ýiêelûe GK aù¦ûaÉ [ôfû û Rcò [ôfû, Rwf I _ûjûW [ôfû û ùiiaêKê ù^A _ûeõ_eòK ]ûeûùe ùicûù^ `if Keê[ôùf û Kò«ê @^ý iÚû^Kê @ûiòaû _ùe ahðK _ûAñ Lû\ýiêelû ùicû^u @ûMùe cìLý _âgÜ ùjfû û ^ì@ûRûMûe Rcò I RkaýaiÚûKê ù^A `if c¤ a\kòMfû û ùKùZK `if Pûh ùicûù^ QûWò ù\ùf I ùKùZK ^ì@û `if Pûh ùicûù^ Kùf û PòZâùKûŠû RkbŠûeeê aûiPýêZ ùjûA @ûeþ.G.iò – 11 Mûñùe ejê[ôaû Pûhúcû^ue Gjò \êŸðgû û

PòZâùKûŠû Vûeê 15 KòùfûcòUe \ìeùe ^ì@ûMêWû _ ûdZe MûñUòG @ûeþ.G.iò – 11 û Mûñùe _âûd 78Uò _eòaûe ej«ò û PòZâùKûŠû RkbŠûeùe aêWò ejò[ôaû _û^_\e, ùK¦êMêWû, \êeþcûMêWû @û\ò Mûñeê aûiPýêZ ùjûA ùicûù^ GVûùe aiZò KeòQ«ò û _êeêYû Mûñùe ùicû^ue ]û^ Rcò, _\e Rcò I Wwe Rcò [ôfû û ùiiaê Rcòe Pûh aýaiÚû ij ùicûù^ @býÉ [ôùf û GVûKê aûiPýêZ ùjûA ùicû^uê KòQòKòQò Rcò ù~ûMûA \ò@ûMfû û ùijòiaê Rcòe cûUòe _âKéZò @^êiûùe ùicûù^ Pûh aýaiÚû Kùf û `kùe cògâòZ Pûhe ]ûeû iõKêUòZ ùjûA @ûiòaû ij Nû ò@û, Kûwê I ùLW RjÜû _eò ùKùZK `if ùfû_ _ûAMfû û ùZYê Gjò Pûhe ]ûeûKê aýû_K Keòaû ij ùfû_ _ûA @ûiê[ôaû cûŠò@û RûZúd `if MêWòKe iõelY _ûAñ eûAUþi ù`ûec Ze`eê Mûñùe C\ýc @ûe¸ KeûMfû û

Mûñ ùfûKcû^ue RcòRcû Kcþ [ôaûeê Gaõ ùi[ôeê Lû\ý ij icÉ NùeûA Lyð ZêfûAaûKê [ôaûeê Mûñ ùfûùK _â[ùc @^òzû _âKûg Kùf û cûŠò@û I iê@ûñ @û\ò ùMûUòG _âKûe `if Kùf ùicûù^ KòQò LûAaûKê eLô KòQò aòKâò Keòùa ùaûfò Kjòùf û ùZùa cògâòZ `if \ßûeû ùicû^u @ckùe ùK÷ûYiò _âbûa _Wòa ^ûjó ùaûfò aêSûAaû _ùe KòQò ùfûK cògûcògò Pûh _ûAñ eûRòùjùf û

@ûeþ.G.iò – 11Mûñe cjòkû Pûhúcûù^

fkòZû _Z^u cògâòZ Pûh

iû]ê cû…ûcþu cûŠò@û ùlZ

_ûaðZúu cògâòZ `if ùlZ

Pûhúuê ù_âeYû ù\C[ôaû MûñSò@ Cfäûi

35

36

36

Mûñe fkòZû _Z^ Kj«ò ^òRe _\e RcòUòùe cûŠò@û ij aòeò, @kiú, cKû I R^û Pûh Keò[ôùf û ùijò_eò iê@ñû ij aW eûgò I Kû¦êf Pûh Keò[ôùf û G[e ùi cûŠò@û 4_êUò, iê@ûñ 3 _êUò, Gaõ Ne Pkòaû cêZûaK aòeò, ùKûk[, @kiú I Kû¦êf @û\ò _ûAùa ùaûfò Kj«ò û ùijò_eò Mûñe 45 ahð adÄû \j^û Leû Kj«ò ù~, Zûue cûZâ GK GKe ùX_ Rcò û ùi[ôKê Pkòaû _ûAñ Q@ _âûYò KêUê´ û @ûMeê Rcòùe ùKak cûŠò@û I iê@ûñ Keê[ôùf û Gahð Zû ij Kû¦êf, aòeò I ùKûk[ KòQò cògûA Pûh Keò[ôùf û `kùe cûŠò@û I iê@ûñ ij Wûfò c¤ @ck KeòQ«ò û

Mûñe iû]ê cûUûcþ Kj«ò ù~, Zûue 2 GKe Rcòeê 1 GKe ]û^ Rcò I GK GKe _\e Rcòùe û ]û^ Rcòùe ùKak ]û^ Pûh jêG û Kò«ê _\e Rcòùe @^ý icÉ Pûh ùi Ke«ò û @ûMeê ùKak cûŠò@û I iê@ûñ Keê[ôaû ùaùk Gahð Zû ij eûgò, aòeò, ùKûk[, Kû¦êf I SêWw @û\ò Pûh Keò[ôùf û Pûheê ùi cûŠò@û 6 _êUò I iê@ûñ 6 _êUò _ûAQ«ò û G[ôij eûgò, aòeò, ùKûk[, Kû¦êf I SêWw c¤ _ûAQ«ò Gaõ G[ôeê _eòaûee 3cûi Wûfò Lyð ZêfûAùja û

cògâòZ `if Pûh \ßûeû _eòaûe icÉ _êÁòKe Lû\ý giý _ûA _ûeòa ùaûfò ùicûù^ aêSò _ûeòQ«ò û iVòK bûùa ù~ûR^û Keò Pûh Kùf cògâòZ Pûheê _eòaûe Lû\ýgiý, Wûfò, ùZf, _eòaû @û\ò c¤ _ûA _ûeòa ùaûfò ùicûù^ Kj«ò û

@ûeþ.G.iò – 11Mûñ Pûhúu Rcòùe @ck ùjûA[ôaû cògâòZ `ife aòaeYú Pûhúu ^ûc Rcòe

_eòcûY/Kòic giý/ lê\âgiý Wûfò RûZúd ùZ÷kaúR

cûŠò@û, @kiú I eûgòe cògâòZ ùlZ

\j^û Leûu cògâòZ `if ùlZ

cûŠò@û RûZúd `ife _ê^eê¡ûe C\ýc

_^ò_eòaû @^ýû^ý

fkòZû _Z^ 1GKe _\û cûŠò@û – 3 Kßò ûf cKû – 20 Kòùfû RjÜû –5 Kòùfû iê@ûñ – 2 Kßò ûf

Kû¦êf –12 Kòùfû SêWw – 10 Kòùfû aòeò – 10 Kòùfû ùKûk[ -15 Kòùfû

@kiú-10 Kòùfû Eûgò – 8 Kòùfû

gûM,SUû SêWw KêcêWû

iû]ê cûUûc 1.5GKe _\û cûŠò@û – 5 Kßò ûf cKû – 30 Kòùfû RjÜû –5 Kòùfû iê@ûñ – 5 Kßò ûf

Kû¦êf –20 Kòùfû SêWw – 10 Kòùfû aòeò – 20 Kòùfû ùKûk[ -15 Kòùfû

@kiú-20 Kòùfû Eûgò – 15 Kòùfû

gûM,SUû SêWw KêcêWû L´ @ûkê

\j^û Leû 1GKe _\û cûŠò@û – 2.5 Kßò ûf cKû – 20 Kòùfû RjÜû –5 Kòùfû iê@ûñ – 2 Kßò ûf

Kû¦êf –10 Kòùfû SêWw – 12 Kòùfû aòeò – 15 Kòùfû ùKûk[ -10 Kòùfû

@kiú-12 Kòùfû Eûgò – 8 Kòùfû

gûM,SUû SêWw,KêcêWû K¦cìk aûAMY

37

ùKak ùX_ Rcòùe jó ZòÂò ejòQò `if aòaò]Zû

aûhðòK Lû\ý iêelû I _êÁòKe Lû\ý _ûAaû _ûAñ Lû\ýùe aòaò]Zû ejòaû @ûagýK û Lû\ý aòaò]Zû _ûAñ aòaò] `if Pûh jó Pûhú _ûAñ GKcûZâ aòKÌ û KûeY aRûeeê aòaò] Lû\ý KòYòaû MûCñfò Pûhúcû^u _ùl ùKùaùjùf i¸a ^êùjñ û ùZùa ]û^Pûh _ûAñ CŸòÁ RkùiPòZ Rcòùe ^êùjñ aeõ @Y RkùiPòZ ùX_ I _ûjûWò@û Rcòùe jó ùKak `if aòaò]Zû ZòÂò ejòQò ùaûfò PòZâùKûŠû RkbŠûe _ûL a^þMêe Mûñe ùfûKcûù^ cZ \ò@«ò û

PòZâùKûŠû Vûeê cûZâ _ûõP KòùfûcòUe \ìeùe @aiÚòZ aW_\e _õPûdZe a^þMêe Mûñ û Mûñùe 90Uò _eòaûe ej«ò û K§ I _eRû @û\òaûiúu ij @Ì ùKùZûUò MCW I Kcûe _eòaûe aò ej«ò Mûñùe

RkbŠûe _ûLùe [ôùf c¤ Pûh _ûAñ RkùiP^ ù~ ^òjûZò @ûagýK Zûjû ùicûù^ ùKùa @^êba Keò ^ûjû«ò û aeõ iaê Kòice Rcò I _ûYò_ûMKê ]eò aû_@Rû @ckeê `if aòaò]Zû ejò @ûiòQò Gaõ ZûjûKê @^êieY Kùf Lû\ý _ûAñ KòQò @bûa ejòa ^ûjó ùaûfò Mûñe Pûhúu cZ û RkùiPòZ ]û^ Rcòùe ùKak ùMûUòG `if ]û^ jó ùjûA _ûeòa Kò«ê ùX_ I _ûjûWò@û Rcòùe 15eê 50 _âKûe `if ùjûA _ûeòa û ahðK Lû\ý _ûAñ ùKak ]û^ ^êùjñ cKû, cûŠò@û, iê@ûñ, R^û, Kûwê ij _^ò_eòaû I Wûfò `if aòùgh \eKûe û ùiiaê ^òR Rcòeê jó @û\ûd Keò[û«ò Mûñ ùfûKcûù^ û

Mûñe RùY ~êaPûhú bqeûc Leû û @ûVRY _eòaûeKê Rcò cûZâ Zò^ò GKe û ùi[ôeê GK GKe cSò@ûkò Kòic I aûKò \êA GKe ùX_ Rcò û cSò@ûkò Kòic RcòUòùe ùKak ]û^Pûh ùjûA[ûG û ùZùa ùX_ Rcòùe ùi Ne_ûAñ @ûagýK icÉ `if Keò[û«ò û @]ôK cûŠò@û I iê@ûñ Pûh Keò[û«ò û Zû ij cKû, RjÜû, Kû¦êf, aòeò, ùKûk[, @û\ò Ke«ò û ùi _âûd 3 _âKûe iê@ûñ I 2 _âKûe cûŠò@û Keò[û«ò û ùMûUòG iê@ûñ ùRýÂ-@ûhûX cûiùe aêYò bû\âa cûiùe @ck Ke«ò û G[ôeê ahðû \ò^ò@û Lû\ýûbûa \ìe ùjûA[ûG û ùijò_eò @ûC ùMûUòG iê@ûñ cûMðgúe cûiùe @ck Ke«ò û cûŠò@û ùijò_eò \êA Kòice ùQûU I aW cûŠò@û û ùQûU cûŠò@û @ûgßò^ cûi ùakKê @ck ùjC[ôaûùaùk aW cûŠò@û cûMðgúe/ ù_÷ûh cûiùe @ck jêG û PkòZ ahð ùi _âûd 6 _êUò cûŠò@û, 5 _êUò iê@ûñ, 6 cûY R^û, 6 cûY cKû, 1 _êUò Wûfò `if @û\ûd KeòQ«ò û aRûeeê aòùgh KòQò Lû\ý Rò^òh KòYòaûe @ûagýKZû @^êba Keê ^ûjû«ò ùi û

_ûjûW c[û^ùe cògûcògò `if ùlZ

_ûjûWò@û Xûfê _\e Rcòùe aòaò] `if

Rwfú _\e Rcòùe iê@ûñ Pûh

RùY C\ýcú Pûhú - bqeûc

bqeûcu RjÜû ùlZ

37

38

38

bqeûc@]ôKû [fûb ùacù^û ò̂ùùZf I Pûhúu _]û^Pûh @^ûjûeù

eûAUþi Lû\ýgiùagþ _iaòj^Kê i

bqeûc LRcòe _eòcûY 2 GKe

Rcòe _âKûe - _\û I Wwe

u cZùe @[û@û«û Zûùjùaûfò Zûue ]ùag Kùf i@ûkê @\ò Lû

_ùl KòYò LKeê[ûù«

ùe ejòaûKê _

ù`ûec @iý Pûh I cògâòi¦ Ke«ò û Giêelû Keò P

Leûu Rcòùe @giý/ lê\âgiý

cûŠò@û – 5 Kßò ûf iê@ûñ – 4 Kßò ûcKû – 25 KòùRjÜû – 25 Kòù

@ûMeê ùi bùf bf ùjûA]ûeYû [ôfû

iaê K[û Zûuê Aaû Rò^òheûAaû ùKùa Zûùjùf a

_Wê[û«û û

@^êÂû^ Ze`gâòZ Pûhe iêGjû\ßûeû Pûhúûh Keò_ûeòùa

@ck ùjûA[ôaû ý Wûfò RûZ

f ùfû ùfû

Kû¦êf – SêWw – aòeò – 2ùKûk[ -

bûaê[ôùf ù~ A[û«û û Kûeû Kò«ê ù~ù

ê ÆÁ aêSû _We \ûcþ ù~còZò

i¸a ^êùjñ ahðKeê @ûV

`eê Zûu Mêelû _ûAñ ùjúcûù^ ^òR Pa ùaûfò ùi c

cògâòZ `ife Zúd ù

30 Kòùfû 15 Kòùfû 5 Kòùfû

-20

EK@

Zûue ~\ò eY ]û^PûhùZùaùk ùiWòfû û aRûe

Zò @]ôK Zûjûû ùKak ~\òcûi ùaû]jê

Mûñùe cûŠò@jC[ôaû C\ý

Pûh _eõ_eû cZ \ò@«ò û

aòaeYú ùZ÷kaúR _

@Eûgò – 5 Kòùfû @kiú – 10 Kòùfû

gùaSSêùaK

]û^Rcò ùe @]ôK

i Pûhùe ùe Wûfò, û ùK÷ûYiò \ò Rcòùe jêG Zûuê

û RûZúd c Kê ùi I _êeêYû

_^ò_eòaû @^ýû^ýgûM aŠû

SUû SêWw aûAZûkê

K¦cìk a^Mêeþ Mûñ Pûh

aòaò] `if b

a^Mêeþ Mûñe

húu cògâòZ `i

be_êe a^Mêeþ

e Mjk cûŠò@û ùlZ

Mûñ ùlZ

if ùlZ

39

Rcòùe `if aòaò]Zû aXûCQ«ò aŠû_eRû @û\òaûiú cûù^

aŠûNûUòe _û\ù\gùe [ôaû Mûñ MêWòK ùjCQò aŠû _eRû Mûñ û ùicû^uê ZkaŠû ùaûfò c¤ Kêjû~ûA[ûG û LAe_êU I Gjûe @ûL_ûL @ kùe [ôaû Gjò Mûñ MêWòKùe Pûhúcû^ue KòQòKòQò icZk Rcò ejòQò û Gjòiaê Rcòùe cìLýZü ]û^Pûh Keû~ûA[ûG û ùZYê C_eaŠû I ZkaŠû cû^ue Pûh aýaiÚûùe @ù^K _û[ðKý ù\LôaûKê còùk û C_eaŠû cûù^ cûŠò@ûRûZúd Lû\ýgiýKê _âû]û^ý ù\C[ôaûùaùk ZkaŠû cûù^ ]û^PûhKê aòùgh MêeêZß ù\A[û«ò û ùZùa Gùa aRûe iÚòZòKê ù\Lô ZkaŠû Pûhúcûù^ ^òRe `if aòaò]Zûe _ê^eê¡ûe _ûAñ ùPÁû PkûAQ«ò û

aŠû NûUò _û\ù\ge \égý

ZkaŠû Mûñ MêWòK @ù_lûKéZ icZk I Mc^ûMc^ iêaò]û ejò[ôaû @õPkùe @aiÚòZ [ôaûeê Gjòiaê Mûñe ùfûKcû^u aûjý iõ_Kð @]ôK û ZûQWû aûjûe aýaiûdú Gaõ ieKûeú KcðPûeú cû^ue iõ_Kðùe c¤ Gcûù^ @ûiò[û«ò û @ûMeê Gjòiaê Mûñ MêWòKe ùfûKcûù^ ]û^PûhKê Kcþ MêeêZß ù\A cûŠò@û RûZúd `if Gaõ aòbò^Ü cògâòZ `ifKê MêeêZß ù\C[ôùf û Kò«ê MZ KòQò \g§ò _ìaðeê ieKûeú Éeùe ]û^PûhKê @]ôKû MêeêZß \ò@û~òaû, aäKþ MêWòKùe aòj^ aòKâd ùK¦âcû^ ùLûfò gue RûZúd ]û^ aòj^, eûiûd^òK iûe I Jh] @û\ò ù~ûMûA \ò@û~òaû Gaõ Mûñ Pûhúcû^u ùlZùe KéhòaòbûM Ze`eê gue RûZúd ]û^Pûhe _â\gð^ú ùlZ Keû~òaû \ßûeû ùfûKcûù^ G[ôùe _âbûaòZ ùjùf û ùicûù^ @^ý `ifKê _Q Keò ]û^Pûhùe ùagú ¤û^ ù\ùf û `kùe _e eû @ckeê Keò@ûiê[ôaû cûŠò@û RûZúd Lû\ýgiý Pûh Gaõ cògâòZ Pûh @aùjkòZ ùjûA _Wòfû û Kò«ê Gjû\ßûeû _eòaûe C_ùe _Wê[ôaû Pû_Kê flýKeò Pûhúcûù^ _êYò cûŠò@û RûZúd Lû\ýgiý Pûh Gaõ cògâòZ PûhKê @û_ùYAaû @ûe¸ KeòQ«ò û

aŠû NûUò _û\ù\gùe ]û^Pûh aXêQò

ù\gú]û^ a\kùe gue _âRûZò

]û^Pûh _âû]û^ý ù~ûMêñ cògâòZ Pûh ùfû_ùijò_eò aŠûNûUòe _û\ù\gùe [ôaû MûñUòG ^ì@ûMêWû û MûñUò LAe_êU aäKþ @«MðZ eûiùaWû _ ûdZ @]ô^ùe û LAe_êU Vûeê cûZâ 5 KòùfûcòUe \ìeùe @aiÚòZ MûñUò û Mûñùe 47Uò _eòaûe ej«ò û ùicû^u bòZeê aŠû_eRû _eòaûe 31 Gaõ @^ýû^ý Nûiò I gae @û\ò iõ_â\ûde û Mûñe RùY @ûMê@û Pûhú cwkû Lôfu Kjòaû @ ê̂iûùe, Zûue icê\ûd 7 GKe Rcò ejòQò û ùi[ôeê ùaWû aû Lûf Rcò 4 GKe û aûKò Zò^ò GKe _\e Kòic ùX_ Rcò û @ûMeê ùi icÉ Rcò Pûh Keê[ôùf û ù\gú ]û^ ij cûŠò@û, iê@ûñ, Kû¦êf, aŠû NûUò _û\ù\gùe [ôaû ^ì@ûMêWû

39

40

40

aòeò, ùKûk[, eûgò, Wûfò @û\ò Pûh Keê[ôùf û Kò«ê aäKþ Kê ^ì@û ^ì@û @]ôK @cklc aòj^cû^ @ûiòfû û Kéhò KcðPûeúcûù^ aZûAùf Zûjû Pûh Kùf ùagú @ck @ûiòa û ù\gú ]û^ GKe _òQû 7/8 aÉû ùjC[ôaûùaùk ùi[ôeê 30 aÉû còkòa ùaûfò Kjòùf û eòjûZò \eùe iûe I Jh] ù~ûMûA \ò@û~òa ùaûfò c¤ Kjòùf û ùZYê ùfûb ùjfû û _\e Wwe PûhKeò ù~ZòKò fûb còkê^ûjó G[ôeê ZûVê @]ôK fûb còkòa ùaûfò ùi bûaòùf û ùZYê ]û^Pûhùe cûZòMùf û

cwkûu Kjòaû _âKûùe - Rcòiaê @ûMeê akê@û [ôaûeê _â[c ùKùZ ahð `if bfùjfû û ùZYê iê@ûñ cûŠò@û PûhKê _Qùe _KûA Mûñe Pûhúcûù^ ]û^Pûhùe cûZòùf û iê@ûñ cûŠò@û PûhKê aòùgh MêeêZß ejòfû ^ûjó û GjûQWû ]û^Pûhùe eê@ûù_ûZû _ûAñ @]ôK icd ~ûC[ôaûeê iê@ûñ cûŠò@û aêYû VòK icdùe ùjûA _ûeê^[ôfû û ùZYê ùiiaê `if Kcò @ûiòfû û ùZùa KòQò ahð_ùe ù\Lôaû ùakKê Pûh _êeû MWaW û ahðKê ahð iûe ù\aûeê Rcò @]ôK iûe cûMòfû û ]û^ Pûhùe eê@ûù_ûZû, KUû @û\ò GK icdùe ùjaûeê cìfò@û \e c¤ aXòfû û iûe I Jh] \e ahðKê ahð 2 MêY ùfLûGñ aXòfû û jòiûa KfûùakKê @ûdKê aýd icû^ û ùZùa Mûñùe eûAUþi ù`ûecþ Ze`eê cûŠò@û RûZúd Lû\ýgiý Pûh I cògâòZ Pûh aòhd ù~ùZùaùk @ûùfûP^û ùjfû ùfûKcûù^ ^òRe @iêaò]ûKê aêSò _êeêYû Pûhe aýaiÚûe C Ü̂Zú _ûAñ @ûMâjú ùjùf û

PkòZ ahð cwkû ]û^ ij cûŠò@û, iê@ûñ, Kû¦ê, aòeò, ùKûk[, RjÜû @û\ò Pûh Keò[ôùf û Rcòeê ùi cûŠò@û 8 _êUò I iê@ûñ 6 _êUò _ûAùf û Kû¦êf 5 cûY I aòeò 4 cûY còkòfû û Zûjû c¤ ahðK _ûAñ Wûfò Lyð ùjûA~òa û iûe aýajûe KcûAaû _ûAñ ùi Kù ûÁ LZ I ùR÷aòK LZ _âÉêZò I aýajûe c¤ KeòQ«ò û Mûñe @ûC KòQò Pûhú c¤ Gahð ]û^Pûh ij cûŠò@û I iê@ûñPûh @]ôK KeòQ«ò û ]û^ Pûhùe aòùgh KòQò fûb ^ûjòñ aeõ cûŠò@û RûZúd `if I cògûcògò `if Kùf ùfûKcûù^ ^òùR bfùe LûA _ûeòùa I aRûe \eeê elû _ûA_ûeòùa ùaûfò icùÉ aêSòaû @ûe¸ KeòQ«ò û

cwkû Lôfu Rcòùe @ck ùjûA[ôaû cògâòZ `ife aòaeYú Rcòe _eòcûY 3 GKe

giý/ lê\âgiý Wûfò RûZúd ùZ÷kaúR _^ò_eòaû @^ýû^ý

]û^ -5 Kßò ûf cûŠò@û – 6Kßò ûf iê@ûñ – 4 Kßò ûf cKû – 25 Kòùfû RjÜû – 25 Kòùfû

Kû¦êf – 20 Kòùfû SêWw – 15 Kòùfû aòeò – 15 Kòùfû ùKûk[ -20 Kòùfû

Eûgò – 5 Kòùfû @kiú – 15 Kòùfû

gûM ùaŠû SUû SêWw K¦cìk L´@ûkê

Rcòe _âKûe - _\û I Wwe

cògâòZ `if _ûAñ @]ôK @ûMâjú cjòkû

G Rcòùe @ûMeê cÿògâòZ `if ùjC[ôfû

cwkû Lôfu cûŠò@û ùlZ

^ì@ûMêWû Mûñe cògâòZ `if ùlZ

41

iúcû« @ k @û\òaûiú Mûñ MêWòKùe cûŠò@û RûZúd Lû\ýgiý Pûh I cògâòZ `if Pûhe iêelû _ûAñ C\ýc

ùKûeû_êU Ròfäûe Kéhò aýaiÚû C_ùe _ùWûgú @û§â _âù\ge @ù^K _âbûa _eòflòZ jêG û @û§â_âù\g Pûhúcûù^ Keê[ôaû aRûe bò òK Kéhò \ßûeû ùKûeû_êU Pûhúcûù^ _âbûaòZ ùjûA ^òR _ûe eòK cògâòZ Kéhòùe ùKùZKûõgùe _eòa ð^ @ûYò[ôaû ù\Lû~ûG û @û§â_âù\ge Pûhúcûù^ ùKûeû_êU Ròfäûùe iÚû^úd ùfûKcû^u RcòKê fòR iêZâùe ù^A aRûe bò òK Pûh Keòaû, @û§â aýaiûdú cû^u Pûjò\û ùc ûAaû _ûAñ iÚû^úd ùfûKcûù^ ^òR Rcòùe GKK `if Pûh Keòaû ùKùZK @ kùe ù\Lû~ûG û _Uûwò @ kùe aýû_K bûùa ùjC[ôaû gue Kòic cKû Pûh Zûjûe GK C\ûjeY û Gjòbkò GK `ifò Pûh cûŠò@û RûZúd Lû\ýgiý I cògâòZ Pûh ùjC[ôaû _\e I ùX_ Rcòùe ùjC[ôaûeê iÚû^úd @û\òaûiú cû^u Lû\ý iêelû _âZò GK aòùgh @ûjßû^ ^ò½d û ùZùa iúcû« @ ke ùKùZK Mûñùe ùfûKcûù^ ^òR Lû\ýiêelûKê @Mâû]ôKûe ù\A cûŠò@û RûZúd Lû\ýgiý Pûh I cògâòZ `if Pûhe iêelû _ûAñ C\ýc @ûe¸ Keò[ôaû ^ò½d GK Lêiòe aòhd û

_Uûwú @ kùe aXêQò gue cKûPûh

aýaiûdòK `if _ûAñ @]ôK @ûMâj

_\e Rcò MêWòKùe ]û^Pûh aXêQò

ùKûeû_êU Ròfäûe @û§â iúcûKê fûMò ejò[ôaû MûñUòG bûfò@ûMêWû û MûñUò _Uûwò aäKþ @«MðZ i´ûA _ ûdZ @]ô^ùe û _Uûwò Vûeê _âûd 35 KòùfûcòUe ùjûA[ôaû ùaùk @û§â_âù\ge @ûKêeê Vûeê cûZâ 10 KòùfûcòUe \ìeùe @aiÚòZ MûñUò û Mûñùe 72Uò _eRû @û\òaûiú _eòaûe ej«ò û Mûñ Pûeò_ùU Wwe û Wwe Zùk ùaWû û Wweeê ùaûjò @ûiê[ôaû SeYûùe ùaWû iaê RkùiPòZ ùjûA[ûG û Mûñe _âZò _eòaûee KòQò KòQò ùaWû I Wwe Rcò ejòQò û ùaWû MêWòKùe ùKak ]û^Pûh ùjûA[ûG û Wwe Rcò MêWòKùe cûŠò@û, iê@ûñ, RjÜû, Kû¦êf, aòeò, ùKûk[, @kiú, eûgò @û\ò iaê `if jêG û Gjò @ kùe _âPêe @kiú Pûh ùjûA[ûG û ùijò_e @ûL_ûL @ kùe gue RûZúd cKû Pûh c¤ ajêk bûùa @ûe¸ ùjûAQò û Gjò Mûñ C_ùe Zûe _âbûa ù~ ^_WòQò Zû ^êùjñ û Mûñ ùfûùK ùaWû Rcò MêWòKùe

bûfò@ûMêWû Mûñe \égý

aòÉò‰ð @kiú ùlZ

41

42

gue RûZúd ]û^ Pûh KeêQ«ò û eûiûd^òK iûe c¤ aýajûe Keò @ûiêQ«ò û cògâòZ `if Pûh KcûA ùfûKcûù^ GKK Pûh KeòaûKê @ûe¸ c¤ Keò[ôùf û ùZùa @û\òaûiú GKZû iõMV^ \ßûeû @ûùdûRòZ Kéhò iõ_KðòZ @ûùfûP^û I _eûcgð MêWòK \ßûeû _âbûaòZ ùjûA iÚû^úd Pûhúcûù^ cûŠò@û RûZúd Pûh I cògâòZ PûhKê C^ÜZ Keòaû ^òcù« aòùgh ¤û^ ù\CQ«ò û

bûfò@ûMêWû Mûñe RùY ~êaPûhú _ûŠê Leûu cZùe cûŠò@û RûZúd Pûh I cògâòZ Pûh GVûKûe ùfûKcû^ue _ûeõ_eòK _¡Zò ùjùf c¤ aRûeùe aòKâò @ûgûùe ùicûù^ GKK `if Keòaû @ûe¸ Keòù\A[ôùf û ^òRe [ôaû 5 GKe Wwe Rcòùe ùi eûgò, @kiú I cûŠò@û bkò GK _âKûe `if @ûe¸ Keò[ôùf û Wwe Rcòeê @]ôK `if _ûAaû _ûAñ eûiûd^úK iûe _âùdûM c¤ @ûe¸ Keò[ôùf û Kò«ê @û\òaûiú GKZû iõMV^ cû¤cùe ù~ùZùaùk Pûh iõ_KðòZ aòbò^Ü Kcðgûkû I ibûicòZòùe ù~ûMù\ùf _âKéZ K[ûUò Zûuê aêSû _Wòfû û ùfûKcûù^ ^òR _eòaûe Lû\ý iêelû aòhd bìfò~ûA ~\ò aRûeùe aòKâò Keòaû _ûAñ Pûh Keòùa Zûùjùf ùicû^u _ûLùe [ôaû aòj^, Pûh aê¡ò I ùK÷ûgk iaê ùfû_ _ûA~òa û Zû_ùe aRûeKê ^òdªY Keê[ôaû aýaiûdúcûù^ Pûhúuê c^Azû ùgûhY Keòùa û aRûeeê ùicû^uê aòj^ iûe @û\ò KòYòaûKê _Wòa I aýaûidú cû^uê `if aòKòaûKê _Wòa û ^òR Lû\ý \âaý c¤ aRûeeê KòYòa û ùZùa aRûeùe aòbò^Ü Lû\ý \âaýe \e ù~Cñbkò aXêQò ùi[ôùe Pûhúcûù^ KòYò LûAaû i ê‰ð @i¸a û ùZYê @û\òaûiú Pûhúcûù^ ^òR Pûh ^ aõPûAùf ahðiûeû ùbûKòfû ejòùa ùaûfò ùi RûYò_ûeòùf û Gjò aòhd ùi Mûñùe ùfûKcû^u ij aûeõaûe @ûùfûP^û Kùf Gaõ cûŠò@û RûZúd giý I cògâòZ Pûh @]ôKeê @]ôK Keòaû _ûAñ ùfûKcû^uê CiôûjòZ Kùf û

GK _âKûe PûhKê @û\eò ù^A[ôaûeê cògâòZ Pûh _ûAñ RjÜû, Kû¦êf, ùKûk[û @û\ò ùKùZK aòj^ Zûu _ûLùe ^[ôfû û ùi _ûL MêWûcþMêWûeê Kû¦êf, eûùfMûWûeê RjÜû I ^òR Mûñe RùY Pûhúu Vûeê ùKûk[ I aòeò aòj^ iõMâj Kùf û ^òRe Wwe Rcòùe ùi cûŠò@û, RjÜû, Kû¦êf, @kiú, ùKûk[, iê@ûñ, Kûwê @û\ò cògâòZ Pûh Keò[ôùf û _ìaðeê Gjò Rcòùe ùKak cûŠò@û Pûh Keê[ôùf Gaõ 6 _êUò cûŠò@û _ûC[ôùf û Kò«ê PkòZ ahð cògâòZ Pûheê ùi 4 _êUò cûŠò@û, ù\X _êUò

~êaPûhú _ûŠêLeû

bûfò@ûMêWû Mûñe RjÜû ùlZ

bûfò@ûMêWû Mûñe cûŠò@û ùlZ

bûfò@ûMêWû Mûñe ùSûfûRcò I Wwe

Mûñ Pûhúu ù_âeYû - _ûŠê Leû

42

43

iê@ûñ, 10 cûY RjÜû, Wûfò 15 cûY _ûAQ«ò û Mûñe @^ý ùKùZRY Pûhúc¤ Zûu _eûcgð @^ê~ûdú cògâòZ Pûh Keò bf @ck _ûAùa ùaûfò cZ \ò@«ò û Gahð Zûue cògâòZ PûhKê ù\Lô @^ý Pûhúcûù^ c¤ cògâòZ Pûh _ûAñ Zûu Vûeê aòj^ cûMòQ«ò û

Mûñ ùfûKu c¤ùe eûiûd^òK iûe aýajûe KcûAaû _ûAñ Kù ûÁ LZ I ùR÷aòK LZ _âÉêZò _ûAñ c¤ ùfûKcû^uê CiôûjòZ KeêQ«ò _ûŠê û G[ô_ûAñ @û\òaûiú GKZû iõMV^ Ze`eê @ûùdûRòZ Zûfòcþeê ùi _âÉêZò ùK÷ûgk c¤ gòLôQ«ò û eûiûd^úK iûe _âùdûM \ßûeû RcòMêWòK ]ôùe ]ôùe UûY ùjûA C_ôû\^ lcZû jeûCQò Gaõ ùfûKcûù^ GjûKê KòYòaû _ûAñ @]ôK Lyðû« ùjCQ«ò û ùZYê Mûñ ùfûKcû^uê C}éÁ Kù ûÁ LZ _âÉêZò Gaõ aòbò^Ü Wûk_Zâ aýajûe Keò ùR÷aòK LZ _âÉêZò aòhdùe ùi aZûCQ«ò û

Gùa Mûñ ùlZùe cògûcògò `if

bûfò@ûMêWû Mûñ Wwe I Rcò

KûùRûWò j«ûku cògâòZ `if ùlZ

i´ûA _ ûdZ _YiMêWû Mûñe KûùRûWò j«ûk û adi _AñPûkòg ahðùjaû û Nùe Êûcú Ké¾ I ùi cògò cûZâ 2 RY û _ê@UòG @Qò Kò«ê ùi @û§â _âù\gùe cûcñêNe Mûñùe iÚûdú ùjûA ejòMfûYò û Êûcú Èú \êARY ^òR Rcò Pûheê jó Pk«ò û Rcò icê\ûd 3 GKe û GK GKe ùaWû I \êA GKe Wwe Rcò û Êûcú Ké¾u ij cògò icê\ûd PûhKûc CVû«ò KûùRûWò û

_YiMêWû Mûñe KûùRûWò j«ûk

Wwe Rcòùe ùi aòbò^Ü cògûcògò `if Ke«ò û cûŠò@û I iê@ûñ @]ôK Pûh Ke«ò û Zû ij RjÜû aò Ke«ò û jòW MêWòKùe Kû¦êf I SUû fMû«ò û KòQò RûMûùe ùKûk[, aòeò, SêWw, @kiú @û\ò Pûh Ke«ò û Mûñ ùfûùK ^òR Rcòùe GK ^ùjùf \êA _âKûe `if Keê[ôfûùaùk KûùRûWò _ìað @ckeê 7/8 _âKûe `if Keò @ûiêQ«ò û Zûu cZùe, Nùe ùicûù^ Êûcú Èú \êARY û cSòùe cSòùe a§êaû§a @ûi«ò û ùKùa ùKùa KòQò `if ù^A _ê@[ôaû MûñKê ~ûA aêfò @ûi«ò û `if aòKò _Aiû ùeûRMûe Keòaû Zûue flý ^êùjñ û Ne _ûAñ Lû\ý _ûAaû Zûu _ûAñ cìk û bûZ @ù_lû cûŠò@û ù_RUòùK NeKê ^òjûZò ùfûWû û ]û^e bûZ @ù_lû RjÜû I iê@ûñ PûCke bûZ aW c]êe û

KûùRûWò j«ûku RjÜû ùlZ

^òR cògâòZ ùlZùe KûùRûWò j«ûk

43

44

RùY Èú ùfûK jòiûaùe ùiiaê K[û ^òR @ùw ^òùbAQ«ò û ùZYê Rcòùe ùiiaê `ùkAaûKê ùPÁû Keò@ûiòQ«ò iaêùaùk û

ùicûù^ Êûcú Èú \êARY [ôùf c¤ Zûue Pûhùe @]ôK \ûdòZß ùaûfò Kj«ò KûùRûWò û Êûcú ùKak jkKûc Keò\ò@«ò û NûiaQû, eê@ûù_ûZû, KUûKUò I @ck, aòj^ iûAZòaû @û\ò iaê Kûc ùi jó Zêfû«ò û ùlZùe aòbò^Ü RûZòe `if [ôùf ùlZ be_êe fûùM û aòbò^Ü Rò^òh iRûùjûA ejò[ôùf ù~còZò iê¦e fûùM ùicòZò fûùM iaê _âKûe `ifùe be_êe ùlZ û

KûùRûWò j«ûku Êûcú Ké¾

iZùe KûùRûWòu aòbò^Ü `if beû ùlZùe ùNeûG aêfò @ûiòùf @ûù_ @ûù_ c^ _êeò~ûG û

KûùRûWò j«ûku cògâòZ Pûh Kò@ûeú

]û^ Pûh ^Keò aò Lû\ýûbûa ùbûMò^ûjû«ò iêeê Rû^ò

~òG ]û^ Pûh Kùe^ûjó ùi Pûhú ^êùjñ aû ~ûjûe ]û^ Pûh Rcò ^ûjó ùi Meòa ùaûfò ]ûeYûUòG iéÁò Keû~ûAQò û ùZùa aêSòaû @ûagýK ù~ MZ KòQò ahð _~ðý« Pûhú _ûAñ ]û^ Pûhe aòùgh MêeêZß ^[ôfû Gaõ @^ýû^ý `if bkò ]û^PûhKê ùi ù\Lê[ôfû û ùKak _ûYòe iêaò]û [ôaû icZk @ k MêWòKùe Gaõ Lûf RûMû MêWòKùe @^ý `if ùjaûe iêaò]û @bûaeê ]û^ Pûh aòùghbûùa Keû~ûC[ôfû û ùZùa iaêR aò_æa icdùe ]û^Pûhe _âiûe _ûAñ aòùgh MêeêZß \ò@ûMfû û ]û^ `if jó ùKak ù\geê Lû\ýûbûa \ìe Keò _ûeòa ùaûfò aòPûe KeûMfû û @]ôK ]û^ @ck _ûAñ ]û^ MùahYû ùK¦âcû^ ùLûfû~ûA gue RûZúd aòj^ aûjûe KeûMfû û Giaêe Pûh _ûAñ eûiûd^òK iûe I Jh] cû^ c¤ _âÉêZ KeûMfû û RkùiP^ iêaò]û _ûAñ aW aW RkbŠûe cû^ MXûMfû û ieKûeú Kéhò aòbûM cû¤cùe Pûhúcû^u ^òKUùe _âiûe I _âùdûM _ûAñ iaê _âKûe aù¦ûaÉ KeûMfû û iûe Jh] ù\A gue RûZúd ]û^ aòj^ Pûh _ûAñ aòbò^Ü eòjûZò aýaiÚû c¤ ejòfû û ùZùa a ðcû^ ù\Lôaû ùakKê Gjò aýaiÚû \ßûeû PûhúKê ~ûjû iê`k ^ còkòQò ZûVûeê lZò @]ôK ùjûAQò û

iê@ûñ Pûhú – iêeê Rû^ò

iêeê Rû^òu ùlZùe be_êe iê@ûñ

_\e Rcòeê iê@ûñ @ck

44

45

45

_â[cZü ù\LôaûKê Mùf ]û^ Pûhe ajêk _âiûe Pûhúe iûaðùb÷ûcZß ij, `if aòaò]Zû, _ûeõ_eòK Pûh mû^ ùK÷ûgk, Lû\ý aòaò]ZûKê aòùgh _âbûaòZ Keò[ôaû ùaùk PûhúKê aRûe C_ùe ^òbðegúk Keòù\AQò û Pûhúe Pûh C_ùe K ðéZß ^ûjó û Zû_ûLùe ^òRe aòj^ ^ûjó, iûe Jh] ^ûjó, ^òRÊ Kéhò~ª_ûZò ^ûjó, ^òdªòZ aRûe iêaò]û ^ûjó Gaõ ^òRÊ Pûh ù~ûR^û ^ûjó û ù\gú aòj^ iaê ùfû_ _ûA ~ûAQò û Zûe iÚû^ ù^AQò gue RûZúd aòj^ û iûe Jh] aò^û Rcòùe `if `kûAaû i¸a ^êùjñ û G[ô_ûAñ ZûKê aRûe C_ùe ^òbðe KeòaûKê _WêQò û aýaiûdú I iûjêKûe cû^u ùgûhYe gòKûe ùjaûKê _WêQò û ^údcòZ iûe Jh] _âùdûM \ßûeû cûUò L_eû _ûfUò MfûYò û gûeúeòK ak aû jk ak\ \ßûeû Pûh Keòaû i¸a ùjC^ûjó û ùZYê UâûKÖe I _ûIßûeUòfe @û\òò ~ª_ûZò C_ùe ^òbðe KeòaûKê aû¤ ùjCQò Pûhú û @ kiûeû GK _âKûe ]û^ Pûh ùjC[ôaûeê eê@ûù_ûZû, KUû I @ck @û\ò iaê Kûc GK ^òŸðòÁ icd c¤ùe KeòaûKê _WêQò û ùZYê Pûh _ûAñ cìfò@ûe @bûa aXò PûfòQò û ùghùe _ûA[ôaû `ifKê aòKâòKeòaûKê ^òbðe KeòaûKê _WêQò aýaiûdú cû^u C_ùe û ]û^ aòKâòùjùf ùi Pûh _ûAñ Keò[ôaû EY gêSòa, ^òRe @^ýû^ý Lû\ý Rò^òh KòYòa, _ûeòaûeòK Lyð ZêfûAa û Zûjûe G @ijûd _Ye iêù~ûM ù^CQ«ò aýaiûdú cûù^ û ^ò¡ðûeòZ \eeê ajêZ Kcþùe KòYêQ«ò `if û ùghùe jòiûa Keòaû ùakKê Pûhùe @ûd eê aýd akKû ùjûA ~ûCQò û

GVûùe @ûC ùMûUòG aòhd c¤ @ûùfûP^û Keû~ûA_ûùe û gue RûZúd ]û^Pûh Reò@ûùe Pûh aýaiÚû bòZeKê aýaiûdòK K û^ú cû^u _âùag @ûe¸ ùjfû û jòiûaKê ù^ùf RYû_Wòa ù~ Kéhò jó ùaû]jêG iaêVûeê aòÉéZ aýaiûdòK ùlZâ û G[ôij icÉu Lû\ýaýaiÚû ù~ûWòùjaû ij gZKWû 60 bûMeê C¡ßð cû^a i´k I 70 bûMeê D¡ßð _âûKéZòK i´k G[ôùe ^òùdûRòZ û Pûhúcû^ue _ûeõ_eòK Pûh aýaiÚû C_ùe @]ôK ^òbðegúkZû ù~ûMêñ aýaiûdúK iõiÚû MêWòK Gjò aýaiûdòK ùlZâUòKê _âùag KeòaûKê ilc ùjûA ^[ôùf û Kò«ê iaêR aò_æa aýaiûdú cû^u _ûAñ Gjò iêa‰ð iêù~ûM @ûYòù\fû û Gùa Pûhò ^òR Rcòùe ùKak RùY Kéhò gâcòK cûZâ û aòj^, iûe, Jh], Kéhò ~ª_ûZò @û\ò ù~ûMûA aýaiûdòK iõiÚû MêWòK ùagþ fûbaû^ ùjCQ«ò û ùKak ùiZòKò ^êùjñ Gjû\ßûeû

cûŠò@û RûZúd giý Pûhe @û\e aé¡ò

@bò~û^ C\ýcùe cògâòZ Pûh

\gc«_êe @ kùe iê@ûñPûh

ù_ûWûMW @ kùe aýû_K iê@ûñ Pûh

_ûjûWò@û Rcòùe cûŠò@û RûZúd giý

46

aýaiûdú cûù^ Lû\ý iûcMâúe GK aògûk aRûe aýaiÚû c¤ iéÁò Keû~ûA _ûeòQò û Pûhú ù~ùjZê ùMûUòG _âKûe `if Pûh Keòa ùZYê @^ýû^ý Lû\ý iûcMâú aRûeeê KòYòaûKê ùi aû¤ û Gjò]ûeû c¤ @ûe¸ ùjûA iûeòQò û ùMûUòG @ k _ûAñ @^ý @ keê Wûfò, _^ò_eòaû @û\ò @ûiêQò û @û§âùe a^ýû ùjùf IWògûùe _eòaû \e PûeòMêY ùjCQò û _½òcaweê @ûkê ^@ûiòùf IWògûùe jûjûKûe _Wò ~ûCQò û Pûhú Kòùfû _òQû ~ûjûKê 5Uuû \eùe aýaiûdúKê aòKêQò Zûjû _êYò Pûhú aû LûCUòu _ûLKê @ûiòaû ùakKê 50Uuû \ûc ùjCQò û ùZùa Giaê \ßûeû Pûhú ^êùjñ aeõ aýaiûdú cûù^ 10 MêYû fûb _ûCQ«ò û

]û^Pûh \ßûeû icMâ PûhaýaiÚû Gjò_eò _âbûaòZ ùjûA Pûfò[ôaû ùaùk iêeê Rû^úu _eò @_ûVê@û Pûhúcûù^ Kò«ê GK ^ì@û \òMþ\gð^ \ò@«ò û @ûù\÷û ]û^Pûh ^Keò c¤ ùi ^òR _eòaûee Lû\ý iêelû KeòaûKê ùagþ ic[ð Gaõ _ûeòaûee Lû\ý _ûAñ ùKùa aRûe C_ùe ^òbðegúk ^êjñ«ò û

ùKûeû_êU Ròfäû \gc«_êe aäKþ @«MðZ ù_ûWûMW _ ûdZ PûKeùSûfû Mûñe iêeê Rû^ú û _ûjûWùNeû Gjò K§ MûñUòùe 40Uò _eòaûe ej«ò û MûñUò _ûjûWò@û @ kùe [ôaûeê ùfûKcûù^ aòùghKeò ù_ûWêPûh aû WwePûh C_ùe ^òbðe Keò Pk«ò û iêeê Rû^úu aû_û 30ahð _ìùað @^ý ùMûUòG Mûñeê CVò@ûiò PûKeùSûkû Mûñùe iÚûdú aiZò Keò[ôùf û ùZYê Zûue ]û^Pûh Rcò @ûù\÷û ^ûjó û Mûñ _ûL _ûjûWùe WweUòG Keò iêeê Rû^ú ^òR _eòaûe PkûA @ûiêQ«ò û

Mûñ Vûeê _âûd 2 KòùfûcòUe \ìeùe iêeê Rû^úu Wwe û _ûjûW NûUò _ûe ùjûA ~òaûKê jêG WweKê û _ûjûWe c[û^eê ZkKê f´òQò _âûd 4 GKe _eòcòZ Wwe Rcò û Gjò Rcòùe ahðK _eòaûe Pkòaû _ûAñ _âûd 20 _âKûe `if KeòQ«ò iêeê û iê@ûñ I cûŠò@û _eòaûee cìLý Lû\ý ùjûA[ôaûeê Rcòùe @]ôK iê@ûñ I cûŠò@û Pûh KeòQ«ò û Zû ijòZ ùLW RjÜû, Kûwê, cKû @û\ò c¤ Pûh KeòQ«ò û ùZf _ûAñ @kiú I eûgò KeòQ«ò û Kû¦êf, ùKûk[ SêWw I aòeò @û\ò Wûfò Pûh KeòQ«ò û KêcêWû, aûAMY, fûC, ceòP, jk\ú @û\ò c¤ @Qò û ùcûUûùcûUò bûaùe RcòUò ùMûUòG iûcMâòK Lû\ý [kò bkò ù\Lû~ûCQò û Gjò Wweeê jó ahðK _ûAñ Lû\ý iõMâj Ke«ò ùaûfò Kj«ò iêeê Rû^ú I Zûu Èú û

iêeê Rû^ú Kj«ò Zûue aû_ ùMûiaû_ Gjò_eò Pûheê aõPò @ûiê[ôùf û _òfûùakê ùi Gjò Pûhe mû^ I ùK÷ûgk ùi gòLôQ«ò û ùKûC RûMûùe KY aêYòùf bf ùja, ùKûC `if ijòZ ùKûC `if cògûA aêYû~ûA _ûeòa ùiiaê Zûuê RYû û G[ô_ûAñ @ûagýKúd aòj^ iaê ùi ^òùR iûAZò eL«ò û ùKùa KòQò aòj^ @bûa _Wòùf Mûñe @^ý Pûhúu Vûeê cûMòKeò aû a\k Keò @ûY«ò û Pûh Kûc @ûe¸eê `if @ck ~ûGñ icÉ _eòaûe ùfûK iKûkê iõR ~ûG GVûùe Kûc Keò[û«ò û gâûaY/bû\âa cûiVûeê ùMûUòG _ùe ùMûUòG `if @ck @ûe¸ jêG û Gjû cûN cûi ~ûG Pûùf û

]û^Pûh iõ_Kðùe _Pûeòùf Kj«ò ù~ KòQòahð Wwe]û^ Keê[ôùf û Kò«ê ]û^ @ù_lû iê@ûñ I cûŠò@û `if bf @û\ûd ùjC[ôaûeê Zûjû Keê ^ûjû«ò û ùZùa Nùe iê@ûñ, cûŠò@û, RjÜû, @û\ò [ôaûeê ]û^ bûZe @bûa RYû_ùW^ûjó û aRûe aýaiÚûe _âbûaùe @ûce Lû\ýûbýûi c¤ _eòa ð^ ùjûA ~ûAQò û @ûc _ûeõ_eòK Pûheê ~ûjû ù~ùZùaùk C_f² ZûjûKê LûAaû @ù_lû GK ^òŸðòÁ Lû\ý eêPòKê @ûùc @ûKéÁ ùjCùQ û cûŠò@û RûZúd Lû\ý GK Meòa Lû\ýûbýûi, bûZ aò^û Lû\ý @iõ_ì‰ð, @ûkê aò^û ZeKûeú ùja ^ûjó Gjò_eò GK ]ûeYû @ûcKê KakòZ KeêQò Gaõ @ûcKê aRûe @bòcìLú KeêQò û Gjò _eòù_âlúùe iêeê Rû^úu PkYú @ù^K KòQò gòlû \òG û

46

47

Wweùe `if aòaò]Zû aXûAùf aòùgûea§ Mûñ ùfûùK

aòùgûea§ Mûñ ùfûKu cìLý RúaòKû ùjCQò Pûh û ùZùa Pûheê @]ôK ùeûRMûe @ûgûùe Mûñ ùfûùK GK _âKûe `if Pûh C_ùe @]ôK MêeêZß ù\aû @ûe¸ Keò[ôùf û Kò«ê @bò~û^ @^êÂû^e C\ýcùe MûñùfûùK _êYò cògâòZ Pûh Keòaû @ûe¸ KeòQ«ò û

aòùgûea§ Mûñ

ùKûeû_êU flàú_êe aäK @«MðZ bòZeMW _ ûdZe MûñUòG aòùgûea§ û ù_ûWûMW Vûeê _âûd 10 KòùfûcòUe \ìeùe @aiÚòZ MûñUò û 22Uò K§ @û\òaûiú _eòaûe ej«ò Mûñùe û MûñKê ùNeò ejòQò _ûjûW iaê û _ûjûW i§òùe [ôaû ùSûfû MêWòKê ùfûKcûù^ Rcò Zò@ûeò KeòQ«ò û _ûjûWeê ajò @ûiê[ôaû SeYû ùSûfû Rcò MêWòK ù\A ùaûjò ~ûCQò û G[ôùe jó Rcò iaê Rk ùiPòZ ùjûA[ûG û Gjò ùSûfû Rcò MêWòKùe ùfûKcûù^ ]û^ Pûh Keò[û«ò û ùZùa WwePûh jó Mûñ ùfûKu cìLý û Mûñ ùfûKcûù^ Mûñ Pûeò_ùU [ôaû Wwe Rcòùe Pûh Keò _eòaûe PkûA[û«ò û MûñKê _gòaû ùakKê Wwe Zkò@û _\e Rcò MêWòKùe aòÉéZ cûŠò@û, iê@ûñ I @kiú ùlZ Mûñ ùfûKu Pûh aýaiÚûKê iìPûA[ûG û

aòùgûea§ MûñùfûKu Wwe

ùSûfû Rcòùe ]û^PûhMZ KòQòahð _ìaðeê Mûñ ùfûùK Pûheê ^òRe ùeûRMûe aXûAaû _ûAñ Rcò MêWòKùe cûŠò@û, eûgò, @kiú _eò GK RûZúd `if Pûh C_ùe MêeêZß ù\aû @ûe¸ Keò[ôùf û Mûñùe c¤ aýaiûdúcûù^ _j ò ùfûKcû^uê ùMûUòG _âKûe PûhKùf ùi[ôeê \ò _Aiû ùeûRMûe Keò_ûeòùa ùaûfò aêSûC[ôùf û GùaZ ieKûeú PûCk LûAaûKê còkòfûYò ùZYê aûe _âKûe Pûh ^Keò ùMûUòG \êAUò _âKûe Pûh KeòaûKê cZûC[ôùf û ùfûKcûù^ c¤ ùicû^u K[ûùe cûZòMùf û Gjû\ßûeû cûŠò@û, eûgò, @kiú aòKò ùicû^u jûZKê KòQò @]ôK _Aiû iò^û @ûiòfû Kò«ê ùicûù^ _ìaðeê Keò@ûiê[ôaû @^ý `if MêWòK Kcò @ûiòfû û Gjû\ßûeû _ûeòaûeòK Lû\ýKÁ c¤ aXòfû û @bò~û^ Ze`eê Mûñùe Pûh aýaiÚû I Lû\ýiêelû iõ_Kðùe @ûùfûP^û Keòaû icdùe Gjò aòhdUò \éÁòKê @ûiòfû û _ûeòaûeòK Lyð aXò[ôaûeê ùfûKcûù^ GK _âKûe `if Keòaû @ûe¸ KeòQ«ò ùaûfò ùKùZK cZ ù\ùf û ùZùa ùMûUòG GKe Rcòùe ùMûUòG

bMaû^ Rû^úu Wweùe aòaò] `if

_ûjûWZkò _\eùe Wûfò Pûh

47

48

_âKûe Pûh Gaõ cògâòZ Pûh Keòaû \ßûeû ùKCñUòeê @]ôK @ck ùja Zûe GK Zêk^ûZàK @ûùfûP^û KeûMfû û ùMûUòG GKe cògâòZ PûhRcòeê ù~Cñ ù~Cñ `if iaê còkòa ZûjûKê aRûeeê KòYòùf ùKZû \ûc _Wòa Zûjû cìfýûd^ KeûMfû û GjûQWû RùY ùfûKe Lû\ýùe ùKCñ ùKCñ _êÁòZ ß iaê ejòaû \eKûe Gaõ ùiiaê Kcþ ùjùf ùKCñ ùKCñ ùeûM ù\jKê @ûKâcY Keòa Zûjû c¤ @ûùfûP^û KeûMfû û Giaê[ôeê aêSûMfû ù~ GKK `if @ù_lû cògâòZ `ifeê @]ôK _âKûee Rò^òh còkò[ûG Gaõ aRûe \e jòiûaùe Zûjû GK _âKûe Pûheê còkê[ôaû `ife \ûcþ Vûeê ~ù[Á @]ôK û ùijò_eò GK _âKûe `if \ßûeû ùfûKcû^u Lû\ýùe aòaò]Zû c¤ Kcþ ùjûAQò ~ûjû\ßûeû Mûñ ùfûùK _êÁòjú^Zû I eqjú^Zûe gúKûe ùjCQ«ò û Gjû\ßûeû ùeûM PòKòiôû Lyð c¤ @]ôK aXò[ôaûe RYûMfû û

Wweeê `if @ckùe aýÉ Pûhúcûù^

aòùgûea§ MûñKê ùNeò[ôaû iê@ûñ ùlZGjò_eò ^údcòZ @ûùfûP^û cû¤cùe ùfûKcû^uê cògâòZ PûhKê _ê^eê¡ûe Keòaû _ûAñ CiôûjòZ KeûMfû û ùfûKcûù^ _\e I Wwe Rcòùe `if aòaò]Zû aXûAaû _ûAñ ^ò¿ ò ù^ùf û PkòZ ahð MûñùfûùK 5eê 10 _âKûe cògâòZ`if ^òR Rcòùe Keò[ôùf û MûñVûeê _âûd 4 KòùfûcòUe \ìeùe [ôaû Rû´Kû¦ jêeêùe @ûù´ iûCñZûue Wwe û Zûue Zò^òUò Wwe @Qò û _âZò 3 ahð @«eùe ùi ùMûUòG ùfLûGñ Wwe Rcòùe Pûh Ke«ò û @^ý MêWòKê _Wò@û QûWò \ò@«ò û G ahð Keò[ôaû Wweùe ùi cûŠò@û, Wwe ]û^, iê@ûñ, Kûwê, RjÜû, WweeûYú, SêWw @û\ò Pûh Keò[ôùf û Wwe Zk _\eùe c¤ cûŠò@û, Kû¦êf, @kiú I eûgò PûhKeò ùagþ @ck _ûAùf û

@ûù´ iûCñZûu Wwe

Zû_ûLKê fûMò ejòQò bq iûCñZûu Wwe û ùi c¤ cûŠò@û, iê@ûñ, Kûwê, RjÜû, WweeûYú, SêWw Pûh Keò[ôùf û ùi @ûMeê ]û^PûhKê MêeêZß ù\A Wwe Pûh Pûh Kcþ Keò ù\A[ôùf û Zûu cZùe Wwe `if RMûeLû ^Kùf cûuW I PXùAcûù^ @ûiò iaê LûA ~û@û«ò û ]û^ @ckùe aýÉ ejò ùicûù^ WweKê VòKþ bûùa RMò _ûe«ò ^ûjó û ùZùa Wwe Pûh KcûA ù\ùf iò^û ùjùf Lû\ýûbûaùe _Wòùf û PkòZ ahð ùi ^òR Wweùe cògâòZ `if Keò ùagþ @ck _ûAùf û ùijò_eò bMaû^ Rû^ò c¤ PkòZ ahð Wweùe cògâòZ `if Keò bf @ck _ûAQ«ò û Mûñ ùfûKcû^ue cògâòZ `if _âZò @ûMâjeê ^òR Pûh I Lû\ýiêelû \òMùe ùicû^ue iùPZ^Zû aé¡ò_ûA[ôaû aêSû_ùW û

Wwe Rcòeê `if @ck

Wweùe cògâòZ `if

48

49

\f\fû Mûñ ùfûKu cìLý Pûh cûŠò@û RûZúd Lû\ýgiý

\gc«_êe @ kUò @]ôKûõgùe Wweùe _eò_ì‰ð û ~ê@ûùW Pûjóùf Lûfò _eÉ _eÉ Kê Kê ò@û Wwe cûk û iùZ ù~còZò fjWò _eò _eÆe C_ùe f\û ùjûAejòQò û ùKûCVò ùKcòZò Wwe cSûcSò ùaûjò ~ûCQò ùSûfûUòG û Zûeò bòZùe cûkê cûkê@û ùjûA \ògê[ôaû [û^ LŠ LŠK K§ I _eRû @û\ò R^RûZòu Mûñ û ùZùa Gjòiaê Wwe ùjCQò Mûñ ùfûKu Pûh Rcò û iÚû^úd ùfûKcûù^ Kûjó ùKùZ _êeêheê Gjò _ûjûWò@û Xûfê Rcòùe cûŠò@û RûZúd Lû\ýgiý Pûh Keò Rúa^ aõPò@ûiêQ«ò û _ûeõ_eòK PûhaýaiÚûKê _êeêh _êeêh ]eò ùfûKcûù^ iûAZò eLô @ûiòQ«ò û _ûeõ_eòK aòj^ I PûhùK÷ûgk ùicû^uê Pûheê RúaòKûRð^e ilcZû ù\A _ûeòQò û

Wweùe beû \gc«_êe @ k

Wwe C_eê \f\fû Mûñe \égý

\gc«_êeeê 20 KòùfûcòUe \ìe fêfû _ ûdZe MûñUòG \f\fû û ù~ûMúcûkò, aêXûùb÷eaú @û\ò _ûjûW ùNeò ejòQò MûñUòKê û 51 Ne K§ @û\òaûiúu aiZò Mûñùe û Mûñ ùfûKcû^ue ùSûfû ( Lûf) Rcò ajêZ Kcþ û Wwe Pûh Keò Pk«ò icùÉ û Mûñ Pûeò_ùU [ôaû _ûjûW MêWòKùe Mûñ ùfûKu Wwe û _ûjûWe ù~Cñ @õg Mûñ _UKê [ûG ùi_U Wwe Mûñ ùfûKcû^ue û ùMûUòG ùMûUòG _eòaûee 2eê 5Uò _~ðý« Wwe @Qò û _êeêh _êeêh ]eò Pûh Keò@ûiê[ôùf c¤ Giaêe ieKûeú _…û ùicûù^ _ûA ^ûjû«ò iò^û ùjùf Mûñ ^údc @^êiûùe Giaê C_ùe ùicû^ue _êeêhû^êKâcòK @]ôKûe ÊòKéZ ùjûA @ûiòQò û Mûñe búcùi^ iûCñZûu PûhKê @ ê̂¤û^ Kùf Mûñ ùfûKu Pûh aýaiÚûKê iõ_ì‰ð aêSò ùjûA~òa û

Wwe ùNeû \f\fû

PûeòRYò@û _eòaûeUòG búcùi^ue û Wwe Rcò 5 GKe I ùaWû Rcò @] GKe û ùaWû Rcòùe ùKak ]û^ Pûh jêG û aûKò Ne Pkòaû _ûAñ @ûagýK iaê `if Wwe Rcòùe Pûh Ke«ò búcùi^ û MûñVûeê _âûd 4 KòùfûcòUe \ìeùe búcùi^u Wwe û _ûjûW PXò PXò ~òaûKê N ûGeê @]ôK icd fûMòa û \ò̂ òKò@û ùfûKUòG ùiVòKê ~òaûKê jûfò@û ùjûA~òa ^ò½d û Kò«ê búcùi^ I Zûu _eòaûee ù\jiêjû ùjûA ~ûAQò û ùZùa iKûkê WweKê Mùf GKû[eùK i§ýû ùakKê ù`eòaûKê _ùW û ùZYê iûwùe LûAaû ]eò _êeû

\f\fû Mûñe _ûjûWò ùlZ

_ûjûWò Rcòeê iê@ûñ @ck

49

50

_eòaûeUò iKûkê WweKê aûjûeò ~û@û«ò û ùMûUòG ZúL _ûjûW c[û^eê _ûjûWe ù_U ~ûG f´òQò Zûue Wwe Rcò û ùMûUòG [û^ùe cògûcògò ùjûA 15eê @]ôK _âKûee `if û ùMûUòG _eò_ì‰ð Lû\ý [ûkò Kjòùf @Zýêqò ùja^ûjó û Wweùe cûŠò@û I iê@ûñ @]ôK û Zû _QKê Kûwê I RjÜû û aòeò, SêWw, ùKûk[ @û\ò ic_eòcûYùe @Qò û VûGñ GK aòeûU @õPkùe @kiú Pûh c¤ KeòQ«ò û búcùi^u cZùe @kiú aòKâòKùf jó NeLyð _ûAñ KòQò _Aiû còùk û ùi Keê[ôaû `ifeê ùKak iê@ûñ, KUòõ I @kiú jó aòKâò Ke«ò û Wweùe _^ò_eòaû c¤ fMûAQ«ò û aûAMY, ceòP, KêcêWû @û\ò _eòaû @Qò û ùZùa @ûMeê Pûh Keê[ôaû iû^ cûŠò@û I Kû¦êf ùi aêWûA ù\A[ôùf û ùZùa @Yò~û^ @^êÂû^e Kcðú cû^u _eûcgðùe PkòZ ahð aòj^ _ûAñ KòQò Kû¦êf KeòQ«ò û Mûñ _ûLùe [ôaû _ûjûWò@û Vûfê Rcòùe ùKûk[ c¤ KeòQ«ò û jòWùe SUû fMûAQ«ò û Leû\òù^ _^ò_eòaû @bûa icdùe Wûfò, SUû cõRò, SêWw c¬ò @û\ò ZeKûeú KeòaûKê _Wò[ûG ùaûfò Kj«ò búcùi^ û

@ûMeê cûŠò@û I iê@ûñ jó ùicû^ue ù\÷^¦ò^ Lû\ý [ôfû û a ðcû^ ieKûeú PûCk còkê[ôaû ù~ûMêñ bûZ _âZò\ò^ IkòG LûCQ«ò û ùZùa WwePûh _eò jûWbwû LUYú _ûAñ cûŠò@û ù_R cêù¦ ^ùjùf Pùk ^ûjó û Nùe bûZ ^[ôùf Pkòa Kò«ê cûŠò@û ù_R [ôùf KòQò Pò«û ^ûjó ùaûfò Kj«ò búcùi^ û

ùKûUò@û @ ke ùfûKcû^uê Lû\ýiêelû ù\A @ûiêQò cûŠò@û RûZúd Lû\ýgiý

búcùi^ iûCñZûu cògâòZ `if ùlZ

búcùi^ iûCñZûu @kiú ùlZ

_ûjûW c[û^ùe [ôaû búcùi^u Wwe

ùKûeû_êUe GK \êMðc @ k bûùa _eòPòZ Gjò ùKûUò@û @ k û _Uûwò aäKþe @û§â_âù\g iúcû«Kê fûMò[ôaû 28Uò MûñKê ù^A MVòZ ùKûUò@û _ ûdZ û IWògûe CyZc _ûaðZý géw bûùa _eòPòZ ù\Icûkò I Gjûe @ûL_ûL _ûaðZýû kùe ejê[ôaû if_MêWû, Kû^\eû, jûeêcûŠòwþ, C_e Mù¬A_\e, Zk Mù¬A_\e, [êeò@û, Ke¬MêWû @û\ò Gjò _ ûdZe Mûñ MêWòKùe cêLýZü ù\ûeû I K§ iõ_â\ûde ùfûKcûù^ aiaûi Keò[û«ò û _Uûwò Vûeê NûUò eûÉûùe _âûd 30 KòùfûcòUe eûÉû _ûe ùjùf Gjò @ kùe _j ò jêG û ~ê@ûùW @ûLô aêfûAùf ù\LôaûKê còkòa Lûfò @ûKûgQê@ûñ _ûjûW cûk û

_aðZcûk _eòùaÁòZ ùKûUò@û @ k

ù\Icûkò _û\ù\gùe cûŠò@û ùlZ

50

51

_ûjûW Zkò @ kùe ejòQò Mûñ MêWòK û @ kUò @]ôKûõg icd aûjý RMZeê aòzò^Ü ùjaû _eò ejòQò û cûI _âbûaòZ @ ke @ûk ù\LûA ieKûe I _âgûi^ \ßûeû @aùjkû KeûùjûA @ûiêQò Gjò @ kKê û ùZùa Gjû CyZc _ûaðZý géw_ì‰ð [Šû @ k ùjûA[ôaûeê ieKûeu Ze`eê GVûùe _~ðýU^ I K`ò aMòPûe aòKûg \òMùe @]ôK ¤û^ \ò@û~ûC[ôaû iÚùk @ ke ùfûKcûù^ Kò«ê _ûeõ_eòK PûhaýaiÚûKê ]eò _ûjûW MêWòKùe WwePûh Keò Rúa^ aõPò @ûiêQ«ò û Gjò@õPkKê _ûeõ_eòK Wwe Kéhò I _ûeõ_eòK cûŠò@û RûZúd Lû\ýgiýe M«ûNe Kjòùf bìfþ ùja ^ûjó û

ù\Icûkò @ kùe K`òPûh

aûiêfò ùceþKûe Wwe

ù\Icûkò NûUò IùjäA Mù¬A_\e ~òaû eûÉûùe _ùW aûiêfò ùceþKûe Wwe û eûÉû KWùe cêŠùUKò Vò@û ùjûA[ôaû _ûjûWùe _û\ ù\geê QûZò _~ðý« aòÉéZ Zûe Wwe Rcò û @ûdZ^ùe 5 GKe ùja û aûiêfò ùceþKû _ûL KêeêWò _\e Mûñe aûiò¦û û K§ @û\òaûiú iõ_â\ûde ùfûK û Zûe Wwe _ûLû_ûLô Mûñe @ûC KòQò ùfûKu Wwe c¤ ejòQò û aû_ ùMûiaû_ @ckeê Gjò Wweùe ùicûù^ Pûh Keò @ûiêQ«ò û ]û^ Rcò cûZâ ùMûUòG GKe û ahðiûeû Gjò Wwe Rcò Pûheê jó ùi ^òRe @ûV _âûYú KêUê´ PkûA[û«ò û Mûñ _ûL _ûjûWùe Zûue @ûC ùMûUòG Wwe c¤ @Qò û _âZò Zò^ò ahðùe a\k Keò Cbd Wweùe ùi Pûh Keò[û«ò û

aûiêfò ùceþKûu Wwe ùlZ

Wweùe Kû~ðýeZ aûiêfòu _eòaûe

Gjò WweUò Zûue `ife SêWòUòG û Zûu _eòaûe Lû\ý _ûAñ ~ûjû ~ûjû @ûagýK iaê `if ùi GVûùe `kûA [û«ò û _eòaûee 8 RYu c¤eê 4 RY _òfûuê aû\ ù\ùf ùKak Pûeò RY jó Kûc Keò[û«ò û ahðKeê 8 cûi Gjò Wweùe aòZûAaûKê _ùW Zûuê û ùZYê Wweùe @iÚûdú NeUòG Gaõ MQ C_ùe R«ê NWWûAaû _ûAñ bûWòUòG KeòQ«ò ùi û Wweùe iaêKûc geúee ak LùUA KeòaûKê _Wò[ûG û Leû\òù^ fUûaê\û jûYò i`û Keò\ò@«ò û ùRýÂ cûi ùghùe _â[c ùc÷ûiêcú ahðû @ûiòùf Wweùe c¬òaêYû Kûc @ûe¸ ùjûA~ûG û jûZùe KêWþKò Keò iaê c¬ò aêYòaûKê _ùW û Gjû _QKê ùKûWûLêiû I NûiaQû û Zû _ùe ùMûUòG _ùe ùMûUòG `if @ck û GcòZò @hûX Vûeê cûN cûi _~ðý« KùUAaûKê _ùW Wweùe û ùZùa Wweùe _êeêh cû^u @ù_lû Èú ùfûcû^ue

Wweùe Rwfú _gêuê NCWûAaûKê c û

Wweeê iê@ûñ @ck

51

52

52

Kûc ùagú û ~ûjûNùe cjòkû ^[ôùa ùi Wwe Pûh Keò _ûeòa ^ûjó û _êeêh cûù^ ùKak fUû jYû, Pûh Kûc I KUûKUò Kûcùe iûjû~ý Ke«ò iò^û @^ý iaê \ûdòZß Èú ùfûKcûù^ ZêfûA[û«ò û

ù\Icûkú KêeêWò_\e Pûhúu iê@ûñ ùlZ

Wweùe aûiêfòu _eòaûe Kû~ðýeZ

aûiêfòu Wweùe aòbò^Ü _âKûe `if

Wwe Nùe aûiêfòu _eòaûe

Wweùe cûŠò@û I iê@ûñ `if @]ôK û cûŠò@û I iê@ûñ cìLý Lû\ý ùjûA[ôaûeê Zûjû @]ôK Pûh Ke«ò ùaûfò Kj«ò aûiêfò û iê@ûñ `if KùW KùW Kûwê, Nû ò@û ejòQò û cûŠò@û bòZùe Kû¦êf I ùLW RjÜû @Qò û UòùK icZkò@û RûMûùe ùKûk[ I aòeò aêYû ~ûAQò û @kiú, eûgò I RWû MQ c¤ cSòùe cSòùe @Qò û SUû I SêWw c¤ @Qò û KêWò@û _ûLùe aûAMY, UcûùUû, fuû MQ KòQò c¤ @Qò û @\û I jk\ú MQ c¤ fûMòQò û Gjò Rcòeê ùi cûŠò@û 10 _êUò, iê@ûñ 8 _êUò, Kû¦êf 2 _êUò, Gaõ ahðK _ûAñ Nee @ûagýKZû cêZûaK RjÜû, SêWw, Wûfò @û\ò _ûA[û«ò û aûiêfò Kj«ò ù~, Wweùe [ôaû _~ðý« Lû\ýe @bûa eùj ^ûjó û ahðû\òù^ cKû ù_ûWû, K¦û ù_ûWû, QZê, gûM @û\ò Wweeê còùk û bû\âa cûi ùakKê ùQûU iê@ûñ I cûŠò@û KUû jêG û Gjû_ùe _QKê _Q cûN cûi ~ûG @ck Pûùf û ahðK LûAaû aû\ Ne Lyð PkûAaû _ûAñ ùi iê@ûñ I @\û aòKâò Keò[û«ò û Ne_ûL _\eùe @]ôK @\û Pûh Ke«ò û

Pûhaûi \òMùe ieKûeú ijûdZû aòhdùe @ûùfûP^û Kùf aûiêfò cZ \ò@«ò ù~ WwePûhe C^ÜZú Keòaû _ûAñ @ûRò~ûG ùK÷ûYiò ieKûeú ù~ûR^û ùjûA[ôaûe ùi gêYò^ûjó û @ûMeê ieKûe Giaê Wwe MêWòKùe KûRê _äûù i^ KeòaûKê Kjê[ôùf û ùicòZò _ûjûW Zkò _\e MêWòKùe K`òPûh _ûAñ aêSûC[ôùf û KûRê I K`ò Z aWaWò@û cû^ue ùi÷ûLô^ Lû\ý, Zûjû LûA Wwe Pûhúcûù^ aõPòùa ùKcòZò ? iê@ûñ cûŠò@û, Kûwê I R^û ù~ GK bf Lû\ý Gaõ ~êM ~êM ]eò @ûùc Zûjû LûA aõPò @ûiêQê GK[ûKê ieKûeú aûaê cûù^ aògßûiKê ù^C ^ûjû«ò û Gjò @õPke Pûhúcû^uê @]ôK iê@ûñ cûŠò@û C_ôû\^ _ûAñ ieKûeú ijù~ûM còkòùf Gjû cûŠò@û RûZúd giý C_ôû\^ùe @ûMê@û @õPk bûùa ^ûñ Keò _ûe«û û

Gùa @û\òaûiú GKZû cõP Ze`eê Pûhúcû^uê cûŠò@û RûZúd Lû\ý giý Pûh _ûAñ CiôûjòZ Keû~ûC[ôaûeê ùagþ Lêiò @^êba Ke«ò aûiêfò û

iúcû« \êMðc _ûjûWò AfûKû – ùKûUò@û

53

ACKûfò ù_ûUûi _äûù i^þ Pûhúu jûZeê Pûh QùWA ù^aûe GK ùK÷ûgk

ùKûeû_êU, eûdMWû @û\ò @û\òaûiú ajêk Ròfäûùe Pûhúuê @]ôK @ûde ùfûb ù\LûA ùicû^u Rcòùe KûMR Zò@ûeò _ûAñ K ûcûf bûùa aýajûe ùjC[ôaû ACKûfò ù_ûUûi _äûù i^þ KeòaûKê @ù^K aýaiûdòK iõMV^ I @^êÂû^ ùicû^u Rûf aòQûAQ«ò û aòPeû @bûa @iêaò]ûùe _Wò[ôaû @û\òaûiú PûhúUò @]ôK ùeûRMûe @ûgûùe ùijò Rûfùe _Wò ~ûCQò iò^û ùjùf cêKêkòaûe aûU _ûC^ûjó û ùghKê

Lû\ýûbûa, @^êaðe Rcò I EYMâÉZûe ùaûS ùaûjòaûKê _WêQò ZûKê û eûdMWû Ròfäû iû^ aé¦ûaûWò Mûñe @û®ûeûI jòùKûKûu Rúa^ I Pûh aýaiÚû Gjò Pûh Keò Kò_eò \êaðòij ùjûA _WòQò Zûjû @ûùfûP^ûe aòhd û iû^aé¦ûaûWòe 55 ahðòd @û®ûeûI jòùKûKû ^òRe 4 GKe Rcòùe @ûMeê aòbò^Ü cûŠò@û RûZúd `if cògâòZ Pûh Keê[ôùf û iû^ cûŠò@û, aW cûŠò@û, iû^ iê@ûñ, aW iê@ûñ, Kûwê, ùKûk[, aòeò, Kû¦êf, eûgò @û\ò Pûh Keê[ôùf û G[ôeê Zûu _eòaûe 5eê 6cûi @ûeûcùe Pkê[ôùf û 2000 ciòjûùe ùRùK ù__e fòcòùUW I CKôk Mâûcýaýûue ùfûKcûù^ Zû Rcò _ûLKê @ûiò ùi[ôùe ACKûfòù_ûUûiþ MQ fMûAaûKê @^êùeû] Kùf û _â[ùc ùi @cw ùjC[ôùf û ùZùa ùi[ôeê ùi _âPêe @ûd _ûAa ùaûfò Gjò ùfûKcûù^ ^ò½òZ _âZògéZò ù\ùf û ^òRe \êA GKe Rcò _ûAñ 12 _âZògZ PKâaé¡ò iê]ùe ZûKê 48 jRûe Uuû EY còkòfû û Kò«ê _âKéZùe ùi EYe @]û Uuû jó _ûAfû û @^ý @]û EY Uuû ùR.ùK._ò.Gfþ e ^iðeúeê 8000 ACKûfòù_ûUûiþ Pûeû aûa\ùe KUòMfû û _ûA[ôaû @]ûEYùe ùi eûiûd^òK iûe I Pûeû fMûAaû cRêeúùe Lyð Kfû û Gjû_ùe ùi[ôeê @ck còkòaû @ûgûùe Pûjó ejòfû û 2007 ciòjûùe _â[c @ckùe ùi _âûd 65 jRûe Uuû @û\ûd Kfû, Kò«ê K û^ú EY I iê] aûa\Kê jòiûa Keò iaê ù^AMfû û jûZKê UuûUòG c¤ @ûiòfû ^ûjó û G[ôùe @û®ûeûI aòhû\MâÉ ùjûA _Wòfû û ùi GùZ \ò^ `k @ûgûùe @ù_lû Kfû @[P KòQò aò _ûAfû ^ûjó û ùi aêSòfû ù~, @ûMKê ù~ùZùaùk aò @ck ùja GcòZò GKûbkò _eòiÚòZ @ûiòa û G[e Zûe ùPZû _gòfû û ^òRe `k«ò RcòKê _äûù i^ Keò ùi _ûAfû KY ? GA Rcòùe ùi ^û^û

53

54

RûZòe `if `kûA ^òR _eòaûe cêjñùe \û^û cêùV ù\C[ôfû û @[P Pûh a¦ ùjaû \ò^eê ùi _eòaûeKê ùbûK C_ûi bòZeKê ùVfò ù\AQò û @]ôK ùeûRMûe ùfûbùe ZkòZkû« ùjaûKê aiòQò û Gùa 13 ahð ùjfûYò, ACKûfòù_ûUûiþ MQ MêWòK Zûe Rcòùe ùicòZò aXêQ«ò Gaõ @û®ûeûI jòùKûKûuê cû^iòK ~ªYû ù\A PûfòQ«ò û PKâaé¡ò EY Zûuê ZkòZkû« Keò ù\AQò û jûZeê Pûh ~ûAQò, _ûLùe Rcò [ûA c¤

^[ôaû _eò, aýûuùe a§K _WòQò Gaõ EY ^gêSòùf Zûjû c¤ ~òa û ùKak @û®ûeûI jòùKûKû ^êjñ«ò iû^aé¦ûaûWòe @ûC PûeòRY Pûhúu @aiÚû c¤ GKûbkò û Gjû ùicû^ue GK cÉaW bêfùaûfò ùicûù^ Kj«ò û ACKûfòù_ûUûiþeê ~ûjû @û\ûd ùjCQò Zûjû EY gêSòaûKê ^ò@ _WêQò û cûSú@ûfcû Mûñe Pûhú ^eú _âûÄû _âZò ahð ^òR 4 GKe Rcòeê 8 Kßò ûf cûŠò@û, 4 Kßò ûf R^û Gaõ GK Kßò ûfþ Kû¦êf _ûC[ôùf û Gjò Rcòeê Zûue Q@ RYò@û _eòaûeUò ùagþ _êÁòKe Lû\ý LûA Pkê[ôùf û Zû ij akKû giý aòKò ùi _âûd2000Uuû c¤ _ûC[ôùf û ùi ùKùa Lû\ý aû _êÁòjú^Zûe gòKûe ùjûA^ûjû«ò û ^òRe cògâòZ Pûheê ùi Gjû _ûC[ôùf û ùi ùKùa aRûeeê KòQò Rò^òh KòYê ^[ôùf û Kò«ê ACKûfòù_ûUûiþ Pûh _ùe Zûue _eòaûe ahðKê 4cûi Lû\ý iõKUe iûcÜû KeêQ«ò û Zûu _eòaûe ùfûùK aòùgh Keò _òfûcûù^ ^òdcòZ Rße ùeûMùe _WêQ«ò ûaòhcKUK Vûeê ùKûWòG KòùfûcòUe \ìe bûU_êe Mûñe @ûCRùY ACKûfòù_ûUûiþ Pûhú c¤ ùicòZò _âZûeYûe gòKûe ùjûAQ«ò û ùi @ûMeê cûŠò@û, RjÜû, iê@ûñ @û\ò aòbò^Ü _âKûee cûŠò@û RûZúd Gaõ Kû¦êf, aeMêWò, eûgò, @kiú @û\ò giý Pûh Keê[ôùf û ^òR GK GKe Rcòùe Gjòiaê Pûheê Zûu _eòaûe 5 eê 6 cûi Pkê[ôfû û ùRùK ù__e fòcòùUW I CKâk Mâûcýaýûue ùfûKcûù^ Zû _ûLKê @ûiò Rcòùe ACKûfòù_ûUûiþ fMûAùf I 5 ahð _ùe Zûe @ûd ajêZ aXò~òa ùaûfò ZûKê aêSûAùf û Zûu K[ûùe aògßûi Keò ùi MQ fMûAaû _ûAñ GKe _âZò 12 jRûe Uuû EY Kùf û ^òR Pûeò GKe Rcòùe _û ahð C ûeê ùi cûZâ 40 jRûe Uuû ùeûRMûe KeòaûKê ilc ùjùf û jòiûa Kùf ahðKê GKe _òQû @ûd ùjfû cûZâ 2000Uuû û Gjò Uuûùe _gêR«êuê QûWò ùKak ^òR _eòaûe _ûAñ ~\ò Lû\ý Rò^òh KòYòa Zûùjùf cûiUòG c¤ @ òa ^ûjó û ùZYê Gjû\ßûeû Zûe @ûd ù~ ùKak Kcòfû Zû^êùjñ _eòaûee Lû\ý iêelû c¤ aû]û_âû¯ ùjfû û _û ahðùe ùi ajêZ EYMâÉ ùjûA_Wòùf û a ðcû^ Zû C_ùe cûjûR^ò EY I iê] cògò 65 jRûeeê @]ôK û ACKûfòù_ûUûiþ Pûh ù~ûMêñ ùKak ù~ iõ_éq Rcò I Pûhú lZòMâÉ ùjCQ«ò Zû ^êùjñ û Gjû @ûL_ûL @ ke Rcò, RkCiô, `if @û\ò C_ùe @ù^K Kê_âbûa _KûCQò û aòhcKUK Vûeê KòQò \ìeùe @aiÚòZ eZûUòKò Mûñe ùKùZK Pûhú cZ \ò@«ò ù~, @ûL_ûLùe ACKûfòù_ûUûiþ Pûh ù~ûMêñ ùicû^u Rcòe `if aòùgh bûùa lZòMâÉ ùjCQò û Zò^òahðò@û ACKûfòù_ûUûiþ MQ _ûLùe [ôaû GK Rcòùe cûŠò@û aêYòùf MQ CVòaûùe aû]ûiéÁò ùjC[ôaûùaùk Rcòe

54

55

55

@^ýbûMùe Kò«ê KòQò @iêaò]û ùjC^ûjó û û Zû RcòUò @ûaêeê Rûaêeê Lô@e ùjûA[ôaû Mûf _eò \ògêQò û Pûhú RYK Kj«ò - ùaû]jêG ùijò _ûLùe ACKûfòù_ûUûiþ MQe _Zâ MêWòK _Wê[ôaûeê cûŠò@û MQKê lZò _j ûCQò û ùicòZò @ûC GK Rcòùe ùi PûhKeò[ôaû R^ûe @aiÚû c¤ ùiA GKûbkò û

Mûñ ZkcêŠùe ejê[ôaû @ûCRùY Pûhúe KûjûYú c¤ ùijò GKûbkò û Zûe ùKak `if ^êùjñ Zûij Zûe RkCiô iaê c¤ _âbûaòZ ùjûAQò û Zû Rcòùe _âûKé òK SeUòG [ôfû û ùi _ûYò ^òR Rcò ij _ûLû_ûLô Pûhò cû^uê c¤ ~ù[Á _eòcûYe _ûYò ù~ûMûC[ôfû û ùijò Seùe GùZ _eòcûYe _ûYò ù\Lô ieKûeu Ze`eê aòRêkúùe Pûfê[ôaû CVû RkùiP^ Keû~ûA[ôfû Pûeò ahð _ìùað ùiVûùe ùi ahðKê 2-3 [e `if Keò_ûeê[ôfû û Kò«ê Rcò _ûLùe ACKûfòù_ûUûiþ Pûh ùjaû\ßûeû _ûYò UûYò ù^C[ôaûeê ahðKê [ùe cûZâ ahðû\ò^ò@û Pûh ùjûA_ûeêQò û ahðe akKû icd ZK ZûKê cìf cRêeú LUòaûKê _WêQò û

Rk jâûi ù^A @û®ûeûI jòùKûKû c¤ ùijò GKû cZ \ò@«ò û MZ GMûe ahð c¤ùe _âûKéZòK SeYû MêWòK gêLôMfûYò û ACKûfòù_ûUûiþ Rcò _ûLùe [ôaû ùlZe ]û^ I cûŠò@û RûZúd giýe MQ CVòaûùe aû]ûiéÁò ùjCQò û ùZùa ùi @^êba Keò[ôaû @^ý GK aW aò_\ ùjCQò ACKûfòù_ûUûiþ fMû~ûA[ôaû Rcòùe @^ý Pûh Keòaû _ìaðeê Zûe ùPeiaê ùLûkò aûjûe Keòaûe @iêaò]û û Zûjû ~\ò aûjûe Keû^~ûG Zûùjùf ùi[ôeê _êYò Kê@ûñ ù\A MQ aûjûeòa û ^òRe Pûeò GKe Rcòeê ùPe ùLûkòaû _ûAñ Zûuê @ù^K cRêeú LùUAaûKê @ûagýK ùjCQò û Kò«ê Zûue @aiÚû ~ûjû G[ô_ûAñ ùi Uuû _ûAùa Kê@ûWê ?

ùKûeû_êU I eûdMWû Ròfäûùe aòÉéZ bûùa ùjûA[ôaû ACKûfòù_ûUûiþ _äûù i^ ù~ûMêñ Pûh aýaiÚû iõ_ê‰ð _âbûaòZ ùjûA[ôaûùaùk ùfûKu Lû\ý ^òeû_ û _âZò c¤ aò_\ iéÁò KeòQò û ACKûfòù_ûUûiþ Pûhúu Gjò @^êbìZòKê ù^A eûdMWû Ròfäûe aòhcKUK @ kùe fòbòõ`ûcð @^êÂû^ Gaõ ùKûeû_êU @ kùe @û\òaûiú GKZû iõMV^, @bò~û^ I aûWð @û\ò iõMV^ ùfûKcû^uê ùX_ I _\e Rcò MêWòKùe cûŠò@û RûZúd Lû\ýgiýe cògâòZ Pûh Keòaû _ûAñ Ciôûj I ijù~ûM ù\A @ûiêQ«ò û

56

cêqû KfþKû iûAZòQ«ò Wwe aòj^

hûVòG ahð adÄû cêqû KfþKû û Êûcú ceòMùfYò 5/6ahð Zkê û Sò@ \êARY c¤ aûjû ùjûAiûeòQ«ò ùKùaVûeê û Nùe ùi GKêUò@û û Kò«ê ^òRKê ùKùaùjùf GKêUò@û cù^ Ke«ò ^ûjó ùi û iaêùaùk PkP k û PûhKûcùe ^òùdûRòZ ejòaû, aòbò^Ü ù\gò aòj^ iûAZò eLôaû, ^òRe Wwe Rcòùe ùiiaê `ùkAaûùe Zûue aW @ûMâj û Zûu ùQûUò@û NeUò bòZeKê _gòMùf aòbò^Ü RûMûùe ejò[ôaû Lû\ý giý Gaõ aòj^ @û\ò _â[ùc @ûLôùe _Wòa û ùeûùhAgûkùe Ne Pûkùe Uwû ùjûA[ôa cûk cûk cKû, aòWû aòWû SêWw, WweeûYú û bûWò C_ùe ùQûU ùQûU jûŠò cûVò@û MêWòKùe cûŠò@û, ùKûk[, iê@ûñ, aòeò, Kû¦êf @û\ò jùeK eKce aòj^ û ù_ûK ^fûMòaû _ûAñ ùKûC[ôùe _ûCñg ùMûkû ùjûA[ôaZ @ûC ùKûC[ôùe ^ò´ Kò Ke¬ _Zâ cògû ùjûA iûAZû ùjûA[ôaû û ZûQWû _Ze _êWò@û, fûC Zê´ I ùUû_fò @û\òùe gûM, _^ò_eòaû cõRò iaê c¤ iûAZû ùjûA ejò[ôaû û Mûñùe ùKûCVò ^còkòaû aòj^ ^ò½d cêqû KfþKûu Nùe còkòa û ùZYê Kûjûe KòQò aòj^ @bûa ùjùf ùi Zûueò Nùe _j ò ~û@û«ò û

eûdMWû Ròfäû aòhcKUK aäKþ Wêùceù^fò _ ûdZe \Šû_Wû ^ì@ûiûjò Mûñùe cêqû KfþKûu Ne û Êûcú ceò~òaû _ùe Nùe ùi GKêUò@û ùjûAMùf iò^û Kò«ê [Kò_Wòùf ^ûjó û ]û^ RcòUòKê bûM ù\Aù\ùf û Kò«ê ^òùR Pkòaû _ûAñ Wwe RcòUòKê ^òùR jûZùe Pûh Kùf û ^òùR Pkòaû _ûAñ ~ûjûiaê `if \eKûe iaê Wweùe Pûh Ke«ò û cûŠò@û, iê@ûñ, cKû, RjÜû, Kû¦êf, ùKûk[, WweeûYú, aòeò, K_eSUû, ùKûgfû, eûYúK¦û, ^wfK¦û, jk\ú, @\û, KêcêWû, KûKêWò, ceòP, aûAMY, UcûùUû @û\ò jùeK eKce `if ù\LôaûKê còkòa Zûu Wweùe û cêqûu cZùe, Nùe Z ùKjò ùfûK ^ûjû«ò Kò R¬ûk KòQò ^ûjó û Mûñ ùfûùK aò ~òG ~ûjû Kûcùe aûjûeò ~û@û«ò û ZûQWû GKêUò@û ùfûK

ùjûA[ôaûeê ^òRe iaê @ûagýKZû ^òùR jó ZêfûAaûKê _ùW û Mûñùe KûjûKê KòQò cûMòaûKê Azû jêG ^ûjó û GiaêKê Pò«û Keò ^òR jûZùe iaê `if KeòaûKê ùi c^iÚ Kùf û iaêùaùk Wweùe Kûc Keòaû \ßûeû `if ij Zûue @ûZàòdZû aXòfû û ^òR RcòKê iaê _âKûe `ifùe iùRAaûKê Zûuê ùagú Lêiò fûMòfû û

56

57

57

aòj^ M

cêqû c`if \òMùe_eòPòZjûZùeNùeûAùjûA[ôiaê _@bûaúcêqûc

êWù~ûMêñ ùK_ûCñg, ^òcûUò ù\KúU fûMògiý, Wûcòkòa Zû

cêqû cû@

êWòKê c¤ ù_KûC aòj^ Kò^ò́ , Ke¬ @ûA ^òaêR Keò

Mòùa ^ûjó Gaûfò RûZúd, ùu _ûLeê û

@ûu cZùe `

ûK ^fûMòaû Kò_eò iûAZòa

\ò aòbò^Ü _Zâ e \ò@«ò û ùeûaõ cêhû @û\òuùZ÷kaúR, _ ò̂

`if CRêWòM

_ûAñ aòùgû]ûKê ùja Zûjùi[ôùe còg

ùhA Nùe cu \ûCeê iêel

ò̂_eòaû, cif

Mùf aeùh K

cû@û iaêùaùij Zûue

e Zûuê CiôûjòZ û ùZYê Wwe @]ôK icdA aMòPû _eò[ôaûeê iaê `i_eò_êÁ ùjûA

ùfûK @iêaòû@û Z RùY ù

ùk ^òR RcòòùGjò @ûZàòdZ

jòZ Kfû û _òweùe ~ûjû d [ôaûeê iaê `eò aXû«ò MQif LûAaûùe

A _ûPòfû _~ðaò]û icdùeùfûK, ùKùZ

ùe KòQò ^û KòZû aòbò^Ü _âK_òfûùakê Z ~ûjû `if ``if MêWòKe

Q MêWòKê û Gje Lyð ùjûA~

~ðý« MQùe e aòj^Kê c¤Z aû LûAùa û

KòQò Kûcùe fKûe `if ùi Wwe

`ùk iaê Ze ùi bf ~^jûQWû GKêUò~ûG ^ûjó û ùZeùj û Mûñe

¤ LûA ù\A[

fûMò[û«ò û `kûAaû Pûh ij ûuê RYû û ^ô ^ò@«ò û @û ùfûK

ZYê `if @]ôKûõg

[û«ò û Kò«ê

^ Keò ajê ~jû Zûuê RYû ûgûA \ò@«ò û ùcKû, SêWw @lû còkòa ùafû RûZúd, g

~^ôùe iûAZòû _â[ùc aòj^

ùKùZK aòj^@û\ò eLôùf iûfò Zûjû ùeûh

gûM RûZúd `

Zò eL«ò û aj^ iaêKê Leû

^Kê jûŠòùe eiaê\ê^ ]ê@ûñ ahNe Pûkùe`ife 50

jê ahðe \úNðûùe gêLûA ù

eLô Zûe cêjñ ùaûRò ùi[ôùe

e Uûw«ò û aòbòeê @]ôK _âK

Nð @bòmZû \A[û«ò û ùMûae I

e ù_ûK I bò̂ Ü Lû\ý

Kûe aòj^

Kò«ê aòj^ jRòRòMùf @ûC còcòkòa ^ûjó û

58

cûŠò@û RûZúd Lû\ýgiý Pûhe iêelû ^òcù« @ û bòWòQ«ò Wêùceù^fò @õPke cjòkûcûù^

eûdMWû Ròfäû aòhcKUK aäKe Wêùceù^fò @õPk û Pûeò@ûùW Rwf I _ûjûW _eò_ì‰ð, _ûjûW i§òùe QWû QWû ùjûA ùQûU ùQûU K§ Mûñ iaê – cêŠò_\e, ùaûeòMêWû, KUfò_\e, cû\òùSûfû, jòKòeòMêWû, M\aû, jòKò^ò, ùfûUûMêWû, Sò@û^ò_\e, ùPwfò, fû¬òw_\e, ùKûiû_û\ê I \Šû_Wû @û\ò Mûñ û KûjóùKûC Kûkeê @õPke ùfûKcûù^ WwePûh I RwfRûZ \âaý iõMâjeê Pkò @ûiê[ôùf û ]ôùe ]ôùe Rwf Kcò @ûiòfû û Pkòaû _ûAñ Pûh C_ùe @]ôK Pû_ _Wòfû û ùfûKcû^ue ]û^ RcòZ ajêZ Kcþ Gaõ @]ôK ^òbðe Wwe Rcò C_ùe û ]û^ Rcòùe ù\gú ]û^ Keê[ôùf û Wwe MêWòKùe 40 eê 50 _âKûe `if ùjC[ôfû û ùZùa Gjò icdùe Pûheê ahðK _ûAñ Lû\ý ù~ûMûW Keòaû jó cìLý flý [ôfû û Kò«ê ù~ùZùaùk _ûV_Xû, Wûqeú PòKòiôû, fêMû_Uû, aûjû_að I ~û^ò~ûZâûùe Lyð aXòfû ùiùZùaùk ^ò@ ù\Lûù\fû û ùeûRMûee @^ýKòQò iû]^ ^[ôaûeê ùfûKcûù^ Pûheê jó ahðKe Lû\ý ij @^ýû^ý Lyð c¤ ZêfûAaû @ûagýK _Wòfû û ùZYê ùfûKcûù^ ^òR Lû\ýiêelûKê @Yù\Lû Keò @[ðKeò `if _âZò @]ôK ¤û^ ù\ùf û ]û^Rcòeê ù\gú aòj^ @ù_lû gue Kòic aòj^eê @]ôK @ck còkòa @ûgûKeò ùiiaê aòj^ Pûh @ûe¸ Kùf û ù\gò ]û^ RûMûùe _ìRû, ffûU, jRûe GK, ʉð @û\ò ]û^ Pûh Kùf û ùijò_eò Pûh Keê[ôaû Wweùe iê@ûñ cûŠò@û @û\ò Pûh KcûA jk\ú, @\û, @kiú @û\ò @[ðKeò `if Pûh Kùf û ùfûKcû^ue Gjò @ijûdZûKê flýKeò aýaiûdú cûù^ c¤ ùicû^uê aýaiûd bò òK Pûh KeòaûKê CiôûjòZ Kùf û ùicû^uê K_û, jk\ú, eûgò @û\ò Pûh _ûAñ @ûKéÁ Kùf û K û^ú MêWòK ùicû^uê ACKûfòù_ûUûi _äûù i^ _ûAñ ùfûb ù\LûAùf û aòPeû @bûaú ùfûKcûù^ Gjò PKâaýêjùe `iòùf û ^òR Lû\ý bò òK PûhKê _QKeò ^ì@û ^ì@û PûhKê @û_YûAùf û

Wêùceù^fò @õPk cjòkû cû^u ùa÷VK

ùR÷aòK LZ _âÉêZò iõ_KðòZ Zûfòc

Pûh iõ_KðòZ @ûùfûP^û

aòj^ iõelYùe cjòkûu bìcòKû @ûM

ùZùa a ðcû^ ù\Lôaû ùakKê @bûaZ NêõPòfû ^ûjó aeõ ^òR Lû\ý aýaiÚû aò_^Ü ùjûA_WòQò û ^òR Rcò @ù_lû ieKûeú a ^ aýaiÚû I aRûee KòYû Rò^òh C_ùe @]ôK ^òbðe KeòaûKê _WêQò û WwePûhùe cjòkû cû^u @]ôK \ûdòZß

58

59

@õPke Gjò _eòiÚòZòKê flýKeò @bò~û^ ijù~ûMùe iÚû^úd fòbòõ`ûcð @^êÂû^ Pûhúcû^u Lû\ý ^òeû_ û ^òcù« cûŠò@û RûZúd Lû\ý giýe C^ÜZú I _ûeõ_eòK cògâòZ Kéhòe iê]ûe ^òcù« C\ýc @ûe¸ KeòQò û @bò~û^ I fòbòõ`ûcð @ ê̂Âû^ Ze`eê Mûñ MêWòKùe _â[ùc ù~ùZùaùk Lû\ý I Kéhò aýaiÚû C_ùe @ûùfûP^û KeûMfû RYû_Wòfû ù~ Kéhò aòaò]Zûe iõùKûP^ `kùe ùfûKcû^u Lû\ý aòaò]Zû iõKêPòZ ùjûA_WòQò û _â[ceê RwfRûZ \âaýe @bûa Gaõ _ùe _ùe Kéhòùe aòaò] `ife @bûa Gjò iõKU iéÁò KeòQò û ùfûKcûù^ Pûh Keê[ôaû Rcòùe Lû\ý bò òK `if @ù_lû @[ðKeú `if aXòQò û ùKùZK Mûñeê _ûeõ_eòK aòj^ I cògâòZ Pûh _¡Zò c¤ ùfû_ _ûA @ûiêQò û Gjûe _âbûa c¤ Mûñ ùfûKu ÊûiÚý C_ùe @]ôK _WòQò û ùZùa @ûùfûP^û bòZùe @ûC GK \òM ^ReKê @ûiòfû ù~ Gjò aýaiÚû aòhdùe _êeêh cû^u @ù_lû cjòkû cûù^ @]ôK bûùa ^òRe C\þaòNÜ RYûAùf û @ûMeê ù~ùZ _âKûe `if ùjC[ôfû Gùa Zûjûe @]û Kcò MfûYò ùaûfò ùicûù^ aZûAùf û _eòaûee Lû\ý ^òeû_ û \ûdòZß @]ôKûõgùe cjòkû cû^u jûZùe û @ûMeê Rcòùe aòbò^Ü _âKûe `if `kê[ôaû ùaùk Nùe _âPêe Lû\ý Rò^òh cjRê\ ejê[ôfû û ùZYê cjòkû cû^ue Pò«û ^[ôfû û Pû_ Kcþ [ôfû Gaõ Êû]ô^Zû @]ôK [ôfû û Kò«ê @]ôK @[ðKeú `if \ßûeû `if aòKâòe _Aiû @]ôKûõgùe _êeêh cûù^ jûùZA ù^CQ«ò û jûZùe _Aiû _Wòaûeê ùicû^ue a\býûi c¤ aXêQò û GùY Kcþ `ifùe Ne PkûAaû Pû_ cjòkû cû^u C_ùe aXêQò û ~\òI Pûhùe _êeêh cû^u @ù_lû cjòkû cû^u \ûdòZß I LUYò ùagò Kò«ê _Aiû LyðKeòaûùe Zûue Êû]ô^Zû iõKêPòZ ùjûA @ûiêQò û

`if aòaò]Zû cjòkûu C_eê Pû_ jâûi

`if iõelY jó cjòkûcûù^ Ke«ò

cjòkû cûù^ _âZòUò `if ij iê_eòPòZ

Pûhùe cjòkû cû^u \ûdòZß I _eògâcKê \éÁòùe eLô @^êÂû^ Ze`eê Gjò @bò~û^ _ûAñ cjòkû cû^uê @]ôKeê @]ôK iõgæòÁ Keòaûe aýaiÚû KeûMfû û Mûñ Mûñùe cjòkû ùMûÂòcû^ MXò _ûeòaûeòK Lû\ý iêelû I cûŠò@û RûZúd giýe cògâòZ `if iõ_Kðùe ^údcòZ @ûùfûP^û KeûMfû û cjòkû cû^uê ù^A aòj^ PòjÜUòKeY I aòj^ jâûie ]ûeû aòhdùe @ù^K @^êgúk^ cû^ KeûMfû û RYûMfû ù~ MZ ùKûWòG ahð _ìaðeê Mûñe _âZò _eòaûe ^òKUùe 100eê @]ôK _âRûZòe aòj^ ejò[ôfû û ]ôùe ]ôùe Gjû jâûi _ûA

aòaò] `if Lû\ýûbûa Pò«û \ìeKùe

cògâòZ Pûh – cjòkûu ^ò¿ZòMZ Êû]ô^Zû

59

60

50Kê QêAñfûYò û Nû ò@û, Kûwê @û\ò ùKùZK Lû\ýgiý Pûh Giaê @õPkeê ùfû_ _ûAaûKê aiòfûYò û RjÜû, iê@ûñ _eò ùKùZK `if iõKêPòZ ùjûAMfûYò û GjûQWû gueRûZúd ]û^Pûh ù~ûMêñ Wwee cògâòZ Pûh C_ùe c¤ _âbûa _WêQò û ùfûùK cògâòZ `ifùe Keê[ôaû `if iõLýû ajêZ KùcA ù\ùfYò û

@ kùe cûŠò@û RûZúd Lû\ý giýe cògâòZ PûhKê _ê^eê¡ûe Keòaû _ûAñ cjòkû ùMûÂú MêWòKê ù^A ù~ûR^û cû^ _âÉêZ KeûMfû û ù~Cñ cû^u _ûLùe ù~Cñ iaê aòj^ @bûa [ôfû Zûjû @^ý Mûñeê iõMâj KeûMfû û _âZò i\iýû ^òùR Keê[aû Wweùe KòQò @õg ^òRe _eòaûe Lû\ý _ûAñ cògâòZ Pûh KeòaûKê CiôûjòZ KeûMfû û GjûQWû ùicû^uê Kù ûÁ I ùR÷aòK LZ _âÉêZò aòhdùe c¤ Zûfòc \ò@ûMfû û

Gjò _âKâòdûùe Wêùceù^fò @ ke 12Uò Mûñe 300eê @]ôK Pûhú ^òR WõMe Rcòùe Gahð cûŠò@û RûZúd Lû\ý giýe cògâòZ Pûh Keò[ôùf û ùMûUòG Rcòùe cògâòZ Pûheê Ne Pkòaû _ûAñ aòbò^Ü _âKûe `if _ûAaû \ßûeû ùicû^u @ûMâj I Ciôûj ajê _eòcûYùe aé¡ò _ûAQò û @ûi«û ahðKê @]ôK iõLýûùe Pûhúcûù^ Gjòbkò cògâòZ Pûh Keòaû _ûAñ Mûñ ùa÷VK MêWòKùe cZ ù\AQ«ò û

eê@û KûfþKûu cògûcògò `if ùlZ

\Šû_Wû ^ì@ûiûjò C_e cêŠùe ùMûUòG ùQûU jêeêùe eê@û KûfþKûu cògûcògò `if ùlZ û @ûMeê GVûùe ùi jk\ú I cûŠò@û _eò @Ì ùKùZûUò cûZâ `if Keê[ôùf û G ahð ùi 22 _âKûe `if KeòQ«ò GVûùe û cûŠò@û, RjÜû, iê@ûñ, cKû, ùKûgfû, SêWw, Kû¦êf, SUû, UcûùUû, aûAMY, KûKêWò, ceòP, fwk K¦û, jk\ú, KêcêWû. LWûgûM, K¦cìk @û\ò Kòic Kòice `if ùjûAQò ùiVûùe û cKû, iê@ûñ I cûŠò@û KUû ieòfûYò û ùKûgfû, SêWw, RjÜû @û\ò @ck PûfòQò û ùZùa Gjò `if \ßûeû Gjò Rcòeê Zûue @ûdùe ùK÷ûYiò Kcþ ùjûA^ûjó ùaûfò Zûue cZ û aeõ MZ 5 cûi ùjfû Gjò Rcòeê ù\÷^¦ò^ _eòaû _ûCQ«ò û G[ôeê ~ûjû còkòa Zûjû Zûu 6 RYò@û _eòaûeKê 6 cûi cûŠò@û, iê@ûñ I RjÜû @û\ò Lû\ý ù\aû ij Wûfò c¤ ù~ûMûAa û

aòaò] Pûh – Lû\ýe bŠûe

cògâòZ Pûh – Pûhú ÊûeûRe cìk cª

cûŠò@û RûZúd giý – GKcûZâ aòKÌ

^òR Wwe ùlZùe eê@û KûfþKû

eê@û KûfþKûu cògâòZ Wwe ùlZ

60

61

K_ûPûh QûWò iê@ûñ PûhKê ù`eòùf \ûgeê _òWòKûKû

eûdMWû Ròfäûùe @bûaú Pûhúcû^uê _âùfûbòZ Keò K_ûPûh Keòaû GK aòeûU aýaiûdòK hW~ª û Gjò Pûh \ßûeû ùfûKcû^ue Lû\ý iêelû aò_^Ü Gaõ Rcò iaê ^Á ùjC[ôùf c¤ _âùfûb^ùe _Wò Pûhúcûù^ Gjò Pûh Keò[û«ò û aòùghKeò ùX_ I _\e Kòic Rcò MêWòKùe Gjò Pûh Keû~ûA[ûG û K_û Pûh _ûAñ aòj^, iûe I Jh]e @]ôK @ûagýK _Wò[ûG û Pûhú Giaê KòYòaû _ûAñ ic[ð jêG ^ûjó û Gjûe aRûe aýaiÚû c¤ aýaiûdú cû^u jûZùe û ùZYê aòbò^Ü aýaiûdú I iûjêKûe ùMûÂú Pûhúcû^uê Gjû ù~ûMûA ù\A ùicû^u Vûeê K_û KòYò[û«ò û ùKùZK Pûhú K_ûPûh _ûAñ ieKûeú I ùaieKûeú EY c¤ Ke«ò û ùZYê K_ûPûhe icê\ûd ]ûeûKê ù\Lôùf RYû_ùW ù~ Gjû GK aýaiûd bò òK Pûh Gaõ G[ôeê Pûhú @ù_lû aýaiûdú ùMûÂú @]ôK fûbaû^ ùjûA[û«ò û ùicûù^ cõRò, iûe I Jh] @û\ò ajêkbûùa aòKò fûb _ûAaû ij Kcþ \eùe Pûhú cû^u Vûeê K_û KòYò @]ôK \ûcùe aòKò fûb _û@û«ò û K_û Pûh C_ùe Pûhúe K ðéZß Kcþ I aýaiûdú cû^u K ðéZß @]ôK û G[ôùe Pûhú ùKak ^òR Rcò I i´kKê ù^A Rê@û ùLkùe cûZò[ûG, ù~Cñ[ôùe Kò Zûe RòZòaûe ùK÷ûYiò i¸ûa^û jó ^[ûG û

^òR ùlZùe \ûgeê _òWòKûKû

Ê_Ü ù\LûA ceY cêjñKê ù^C[ôaû K_û

K_û Pûhùe Pûhúcû^uê ùgûhYe @ûC GK cûdûRûf ùjCQò aòUò K_û Pûh û aòUò K_û Pûheê @]ôK fûb I eûZûeûZò ]^ú ùjaûe Ê_Ü ù\LûA aýaiûdú cûù^ Pûhúcû^uê Gjò Pûhùe ^òùdûRòZ KeûCQ«ò û ùZùa Gjò Pûh ù~ûMêñ @û§â _âù\gùe K_û Pûhúcû^u ajêk @ûcôjZýû Gjûe bdûajZû aòhdùe iìP^û \òG û

cûUòe Rúa^ ùgûhò ù^C[ôaû `if K_û

@û§âe aýaiûdú ùMûÂú MêWòK \ßûeû eûdMWû Ròfäûùe Pûhúcû^uê _âbûaòZ Keò Gjò K_ûPûh KeûùjûA @ûiêQò û K_ûPûh ùjC[ôaû _\e Kòic Rcò MêWòKùe @ûMeê cûŠò@û, iê@ûñ, RjÜû, Wûfò RûZúd `if I cKû @û\ò Pûh Keû~ûC[ôfû û ùfûKcûù^ G[ôùe cògûcògò `if Keò ^û^û RûZòe `if `kûC[ôùf û ùZùa K_û Pûhe aýû_K _âiûe ù~ûMêñ Gjòiaê Pûh aû]û _ûAfû Gaõ ùfûKu Lû\ý

ò̂eû_ û aò_^Ü ùjûAQò û GjûKê \éÁòùe eLô iÚû^úd @^êÂû^ fòbòõ`ûcð @bò~û^ I @ûKè^þGWþ ijûdZûùe ùfûKcû^u Lû\ý iêelû _ûAñ cûŠò@û RûZúd Lû\ýgiý I cògâòZ Pûhe _âiûe ^òcù«

K_û Pûh _ûLùe @^ý `if C]ûC^ûjó

K_ûPûh QWûA ù^AQò _ûeõ_eòK Pûh

61

62

62

C\ýc Keû~ûCQò û G[ôùe iùPZ^ ùjûA ùKùZK Pûhú K_û Pûheê ò̂aé ejò _êYò cûŠò@û RûZúd Lû\ýgiý I cògâòZ PûhKê _êYò

@û_ùYAaû @ûe¸ KeòQ«ò û KêcûeWûcêYò _õPûdZ Uûwò^òMêWû Mûñe \ûgeê _òWòKûKû ùicû^u bòZeê RùY û

aòhcKUK Vûeê 15 KòùfûcòUe \ìeùe Uûwò^úMêWû Mûñ û MûñUò KêcûeWûcêYò Vûeê cûZâ 2 KòùfûcòUe \ìe û Mûñùe 21Uò K§ _eòaûe I 9Uò @^êiìPúZ RûZòe _eòaûe ej«ò û _\e Pûh I WwePûh C_ùe MûñùfûùK aòùgh bûùa ^òbðegúk û _ûL Mûñ KêcûeWûcêYúùe iû]ûeY aýaiûdú aMðe ùfûKcûù^ ej«ò û ùQûU aRûeUòG c¤ ejòQò ùiVò û ùicû^ue PûhRcò c¤ @]ôK Gaõ ùKùZK iûjêKûe bûùa @ûL_ûL K§ Mûñ MêWòKe ùfûKcû^uê EY KeR c¤ ù\A[û«ò û @ kùe _â[ùc ùicûù^ @û\òaûiú Pûhúcû^u Vûeê _\eRcò iaê fòRùe ù^A K_û Pûh @ûe¸ Keò[ôùf û K_ûPûheê @^ýPûh @ù_lû @]ôK fûb còùk ùaûfò ùfûKcû^u c¤ùe ]ûeYû iéþÁò Keò[ôùf û iûjêKûe cû^ue @]ôK Rcò[ôaûeê Gaõ Lû\ýûbûa ^[ôaûeê K_ûPûh Keòaûùe ùK÷ûYiò @iêaò]û ^[ôfû û ùZùa Gjû ]ôùe ]ôùe ^òRe Kcþ Rcòeê PûhKeò _eòaûe ù_ûhê[ôaû @û\òaûiú Pûhúuê _âbûaòZ Kfû û

K_ûPûh Rcòùe ùKûgfû Pûh

UûwòYòMêWû MûñKê ùNeò[ôaû K_û ùlZ

UûwòYòMêWû Mûñ _ûL Wwe Rcò

K_ûPûh @ kùe cûŠò@û Pûh C\ýc

Uûwò^úMêWû Mûñe \ûgeê _òWòKûKû Mûñe RùY @ûMê@û Pûhú û ^òRe ]û^ Rcò 2 GKe _\e Rcò 2 GKe ij 5 GKe Wwe @Qò û ]û^ Rcòùe ùKak ]û^Pûh Keê[ôaû ùaùk _\e Rcòùe iê@ûñ, cûŠò@û, cKû I Kû¦êf Gaõ Wwe Rcòùe aòbò^Ü cògûcògò `if Keê[ôùf û G iaê[ôeê ^òRe 11 RYò@û _eòaûeUò ùagþ Lêiòùe Pkòaû ij ahðKê ahð KòQò KòQò cûŠò@û I iê@ûñ c¤ aòKâò Keê[ôùf û

KêcûeWûcêYúùe [ôaû aýaiûdú cûù^ Zûuê K_û Pûh _ûAñ _âùfûbòZ Kùf û ùicûù^ Zûuê aêSûAù\ùf ù~ bf K_û ùjùf GK GKeeê ahðKê _Pòg jRûeeê @]ôK Uuû ùeûRMûe còkòa û `if ù~ùZ Leû_ ùjùf c¤ 15 jRûeeê ùKùa Kcþ ùja^ûjó û ùicû^u K[ûùe bkò ~ûA ùi c¤ ^òR \êA GKe Rcòùe K_û Pûh @ûe¸ Kùf û

\ûgeê _òWòKûKûu ùKûgfû Pûh ùlZ

63

K_û Pûhùe iaêùaùk Rcò I `if _âZò ^Re eLôaûKê _Wò[ûG û RcòKê 6eê 8 [e Pûh KeòaûKê _ùW û Gjû_ùe icd @^êiûùe c¬ò fMûAaû, ùKûWûLêiû Keòaû, [eKê [e iûe _KûAaû, Jh] iò ^ Keòaû Gaõ ùZûkòaû @û\ò Kûc fûMò[ûG û \ûgeêuê Kêcûe WûcêYúe RùY iûjêKûe cõRò, iûe I Jh] AZýû\ò ù~ûMûAù\ùf û ùZùa cõRò \ûcþ aRûeùe Kòùfû_âZò 930Uuû [ôaûùaùk ùi ù^ùf 1150Uuû û ùijò_eò

iûe _ýûùKU _òQû 100Uuû aRûe \eeê @]ôK eLôùf û jòiûaeê RYû _Wòfû ù~ GKe _âZò 7eê 8 jRûe Uuû Lyð ùjCQò û ùZùa K_û @ckeê GKe _òQû 9eê 10 jRûe Uuû cûZâ còkòfû û fMûZe Zò^òahð Pûh Kùf c¤ GKe _òQû 2eê 3 jRûe Uuû cûZâ còkòfû û

fòbòõ`ûcð I @bò~û^e Kcðúcûù^ Mûñùe K_ûPûhe Lû\ýiêelû C_ùe _âbûa iõ_Kðùe ù~ùZùaùk @ûùfûP^û Kùf \ûgeê ^òR @^êbìZòeê ùbûMê[ôaû Gjò @iêaò]û K[û c¤ Kjòùf û RYû _Wòfû ù~, K_û Pûhùe cûZòaû \ßûeû ùi ^òRe Rcò I Wwe PûhKê @aùjkû KeòQ«ò Gaõ Gjû\ßûeû `if @ck c¤ Kcþ ùjCQò û @ûMeê ùijò Rcòùe ùK÷ûYiò iûe Jh] ^ù\A cûŠò@û aû iê@ûñ Pûh Kùf ùi @Zò Kcþùe 15 eê 20 _êUò `if `kûC[ôùf Gaõ ùi[ôeê @Zò Kcþùe 10 jRûe còkê[ôfû û ùZYê K_û Pûh QûWò @^ý Pûh Keòaû _ûAñ ùi c^ akûAQ«ò û Kò«ê MZ Zò^ò ahðùja Rcòùe @]ôK _eòcûYùe iûe Jh] aýajûe Keò[ôaûeê Rcò fûõPê@û ùjûA ~ûAQò Gaõ @^ý `if Kùf c¤ iûe ^ù\ùf `if `kòa ^ûjó ùaûfò Zûue bd [ôaû aòhd ùe RYûAùf û Rcòùe cûUò MêY _eòa ð^ _ûAñ Kù ûÁ I ùR÷aòK LZ _âÉêZò iõ_Kðùe Kcðúcûù^ Zûuê _eûcgð ù\ùf û ùijò Rcòùe @ûC K_ûPûh ^Keò cûŠò@û I iê@û Pûh _ûAñ \ûgeê ^ò¿ ò ù^ùf û ùijò_eò Mûñe @^ý K_û Pûhúcûù^ c¤ K_ûPûh ^Keò ùijò Rcòùe Lû\ý bò òK `if Keòaû _ûAñ eûRò ùjùf û

PkòZ ahð \ûgeêu iùcZ Mûñe @ù^K Pûhú ^òRe K_ûPûh Keê[ôaû Rcò MêWòKùe cûŠò@û, iê@ûñ, Kû¦êf, cKû, aòeò @û\ò Pûh KeòQ«ò û \ûgêeê Kj«ò ù~, @]ôK fûb _ûAaû @ûgûùe ùi ^òR Rcò I PûhKê ^Á Keò ù\aûKê aiò[ôùf û Gùa ùi K_û Pûhe bdûajZû aòhdùe jé\dwc Keò _ûeòQ«ò û

63

64

PòZâùe _[eMW Mûñ aòhcKUK aäKþ jûRûeWûw _ ûdZe ùQûUò@û MûñUòG _[eMW û 35Uò K§ @û\òaûiú _eòaûeu aiZò Gjò Mûñùe û Mûñ Pûeò_ùU ùNeò ejòQò _ûjûW û Gjòiaê _ûjûWùe Mûñ ùfûùK Wwe Pûh Keò Pk«ò û _âZò _eòaûee KòQò KòQò Wwe Rcò ejòQò û ùi[ôeê _eòaûee ahðK Pkòaû _ûAñ Lû\ý giý, Wûfò, ùZf, cifû ij @[ðKeú `if c¤ @û\ûd Keò[û«ò ùicûù^ û Gjò Wwe Pûh jó ùicû^uê ù~ûMûAQò Lû\ý aòaò]Zû I `if aòaò]Zû û

64