dysleksja a nauka języków obcych - czerniejewo.org · polski-rosyjski. badania dowodzą, iż...
TRANSCRIPT
![Page 1: Dysleksja a nauka języków obcych - czerniejewo.org · polski-rosyjski. Badania dowodzą, iż istnieją znaczne rozbieżności dotyczące stopnia trudności różnych sprawności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022022801/5c765fbb09d3f220278bcd0d/html5/thumbnails/1.jpg)
Dysleksja a nauka języków obcych Poradnik dla rodziców i nauczycieli
![Page 2: Dysleksja a nauka języków obcych - czerniejewo.org · polski-rosyjski. Badania dowodzą, iż istnieją znaczne rozbieżności dotyczące stopnia trudności różnych sprawności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022022801/5c765fbb09d3f220278bcd0d/html5/thumbnails/2.jpg)
Specyficzne trudności w uczeniu się a dysleksja
Specyficzne trudności w uczeniu się są rozpoznawane przypadkach, gdy trudności w nauce np. czytania, pisania, liczenia, posługiwania się zapisem nutowym, symbolami, występują nieoczekiwanie i są nieadekwatne do wieku dziecka, jego możliwości intelektualnych, wkładu pracy i postępów w uczeniu się innych umiejętności.
![Page 3: Dysleksja a nauka języków obcych - czerniejewo.org · polski-rosyjski. Badania dowodzą, iż istnieją znaczne rozbieżności dotyczące stopnia trudności różnych sprawności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022022801/5c765fbb09d3f220278bcd0d/html5/thumbnails/3.jpg)
Dysleksja, a właściwie „dysleksja rozwojowa” to termin używany do określenia specyficznych trudności w uczeniu się czytania i pisania. Określenie „rozwojowa” oznacza, iż opisane trudności występują od początku nauki szkolnej. Mogą one występować w trzech formach – w postaci izolowanej (gdy występuje tylko jedna dysfunkcja) bądź jako zespół dwóch, lub nawet trzech form niżej wymienionych zaburzeń:
![Page 4: Dysleksja a nauka języków obcych - czerniejewo.org · polski-rosyjski. Badania dowodzą, iż istnieją znaczne rozbieżności dotyczące stopnia trudności różnych sprawności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022022801/5c765fbb09d3f220278bcd0d/html5/thumbnails/4.jpg)
Dysleksja – specyficzne trudności (zaburzenia) w nauce czytania, którym często towarzyszą trudności w pisaniu;
Dysortografia – specyficzne trudności (zaburzenia) w komunikowaniu się za pomocą pisma, zwłaszcza w opanowaniu poprawnej pisowni (nie tylko błędy ortograficzne);
Dysgrafia – trudności (zaburzenia) w opanowaniu pożądanego poziomu graficznego pisma.
![Page 5: Dysleksja a nauka języków obcych - czerniejewo.org · polski-rosyjski. Badania dowodzą, iż istnieją znaczne rozbieżności dotyczące stopnia trudności różnych sprawności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022022801/5c765fbb09d3f220278bcd0d/html5/thumbnails/5.jpg)
Przyczyny dysleksji rozwojowej
Nieprawidłowości w rozwoju funkcji słuchowo-językowych objawiające się jako zaburzenia uwagi, pamięci i percepcji słuchowej;
Zaburzenia funkcji wzrokowych (uwagi i spostrzegania wzrokowego, pamięci wzrokowej);
Deficyty rozwoju funkcji ruchowych, a zwłaszcza motoryki rąk;
Zakłócenia lateralizacji;
Zaburzenia orientacji przestrzennej.
![Page 6: Dysleksja a nauka języków obcych - czerniejewo.org · polski-rosyjski. Badania dowodzą, iż istnieją znaczne rozbieżności dotyczące stopnia trudności różnych sprawności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022022801/5c765fbb09d3f220278bcd0d/html5/thumbnails/6.jpg)
Symptomy pozwalające rozpoznać dysleksję rozwojową
Prawidłowy rozwój umysłowy;
Obecność istotnych opóźnień rozwoju i integracji podstawowych funkcji: słuchowo-językowych, ruchowych, wzrokowo-przestrzennych, które stanowią podstawę do wykształcenia się umiejętności czytania i pisania;
Wczesne występowanie trudności w czytaniu i pisaniu („zerówka”, klasa I SP);
Trudności w czytaniu lub pisaniu są nasilone i długotrwałe, nie ustępują zaraz po podjęciu pomocy.
![Page 7: Dysleksja a nauka języków obcych - czerniejewo.org · polski-rosyjski. Badania dowodzą, iż istnieją znaczne rozbieżności dotyczące stopnia trudności różnych sprawności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022022801/5c765fbb09d3f220278bcd0d/html5/thumbnails/7.jpg)
Cechy ucznia dyslektycznego
PATRZY, A NIE WIDZI?!
INTELIGENTNE, A NIE MOŻE NAUCZYĆ
SIĘ CZYTAĆ?!
SŁUCHA, A NIE SŁYSZY?!
ZNA ZASADY, A ROBI BŁEDY
ORTOGRAFICZNE?!
Dysleksja rozwojowa
![Page 8: Dysleksja a nauka języków obcych - czerniejewo.org · polski-rosyjski. Badania dowodzą, iż istnieją znaczne rozbieżności dotyczące stopnia trudności różnych sprawności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022022801/5c765fbb09d3f220278bcd0d/html5/thumbnails/8.jpg)
Dysleksji rozwojowej nie rozpoznaje się, gdy trudności:
są jedynie wynikiem złego funkcjonowania narządów zmysłu (niedosłuch, wada wzroku);
należą do zespołu symptomów inteligencji niższej niż przeciętna, upośledzenia umysłowego;
są skutkiem schorzenia neurologicznego;
są wyłącznie wynikiem zaniedbania środowiskowego i dydaktycznego (tego typu trudności najczęściej pojawiają się i konsekwentnie nasilają w starszych klasach szkoły podstawowej).
![Page 9: Dysleksja a nauka języków obcych - czerniejewo.org · polski-rosyjski. Badania dowodzą, iż istnieją znaczne rozbieżności dotyczące stopnia trudności różnych sprawności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022022801/5c765fbb09d3f220278bcd0d/html5/thumbnails/9.jpg)
Dlaczego dzieci z dysleksją mają trudności w nauce języków
obcych?
![Page 10: Dysleksja a nauka języków obcych - czerniejewo.org · polski-rosyjski. Badania dowodzą, iż istnieją znaczne rozbieżności dotyczące stopnia trudności różnych sprawności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022022801/5c765fbb09d3f220278bcd0d/html5/thumbnails/10.jpg)
Kompetencja fonologiczna
Nauka języka obcego wymaga poznania nowych struktur leksykalno-gramatycznych, ale także doskonalenia czterech podstawowych umiejętności, czyli: mówienia, słuchania, pisania oraz czytania.
Do najważniejszych umiejętności niezbędnych w nauce czytania i pisania należy świadome analizowanie związku, jaki zachodzi między znakami graficznymi a ich językowymi odpowiednikami: fonemami, sylabami, logotomami, słowami (świadomość relacji „głoska-litera”).
![Page 11: Dysleksja a nauka języków obcych - czerniejewo.org · polski-rosyjski. Badania dowodzą, iż istnieją znaczne rozbieżności dotyczące stopnia trudności różnych sprawności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022022801/5c765fbb09d3f220278bcd0d/html5/thumbnails/11.jpg)
Trudności wynikające z deficytów przetwarzania fonologicznego:
Trudności w analizie głoskowej (literowanie, zapamiętanie kolejności liter w alfabecie, dekodowanie wyrazów bez kontekstu);
Trudności w przechowywaniu materiału językowego w pamięci krótkotrwałej (nauka słownictwa);
Trudności w powtarzaniu długich, sztucznych słów (wymowa, akcent);
Trudności w czytaniu (na głos, ze zrozumieniem, problemy z intonacją) i pisaniu (ortografia, interpunkcja) nawet krótkich, sztucznych słów;
![Page 12: Dysleksja a nauka języków obcych - czerniejewo.org · polski-rosyjski. Badania dowodzą, iż istnieją znaczne rozbieżności dotyczące stopnia trudności różnych sprawności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022022801/5c765fbb09d3f220278bcd0d/html5/thumbnails/12.jpg)
Częste mylenie, przestawianie, omijanie, dodawanie liter i głosek;
Trudności w manipulowaniu fonemami, np. w zdaniach zwanych „spooneryzmami” (spoonerism), w których red book należy zamienić na bed rook, a Bob Marley na Mob Barley lub odwrotnie;
Wolne tempo nazywania kolorów, cyfr, liter i przedmiotów na obrazkach;
Wolniejsze tempo mówienia, czasem mowa niewyraźna;
Trudności z przyswojeniem struktur gramatycznych (np. czasy gramatyczne).
![Page 13: Dysleksja a nauka języków obcych - czerniejewo.org · polski-rosyjski. Badania dowodzą, iż istnieją znaczne rozbieżności dotyczące stopnia trudności różnych sprawności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022022801/5c765fbb09d3f220278bcd0d/html5/thumbnails/13.jpg)
Przyswajanie języka w formie pisanej i ustnej
Uczniowie z dysleksją mają większe trudności z przyswajaniem języków obcych w formie pisanej niż w formie ustnej. Najwięcej problemów przysparza dyslektykom: ortografia, formułowanie wypowiedzi pisemnych oraz czytanie tekstów na głos.
Poważnym problemem dla uczniów dyslektycznych uczących się języka obcego jest też rozumienie mowy ze słuchu.
![Page 14: Dysleksja a nauka języków obcych - czerniejewo.org · polski-rosyjski. Badania dowodzą, iż istnieją znaczne rozbieżności dotyczące stopnia trudności różnych sprawności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022022801/5c765fbb09d3f220278bcd0d/html5/thumbnails/14.jpg)
Interferencja języków
Uczniowie dotknięci problemem dysleksji często zgłaszają problem nakładania się języków na siebie. Zjawisko interferencji dotyczy szczególnie języków pochodzących z tej samej grupy lingwistycznej, np. angielski-niemiecki, polski-rosyjski.
Badania dowodzą, iż istnieją znaczne rozbieżności dotyczące stopnia trudności różnych sprawności i umiejętności w nauce poszczególnych języków. Dowiedziono jednak, iż językiem obcym, który sprawia dyslektykom najwięcej trudności jest język niemiecki
![Page 15: Dysleksja a nauka języków obcych - czerniejewo.org · polski-rosyjski. Badania dowodzą, iż istnieją znaczne rozbieżności dotyczące stopnia trudności różnych sprawności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022022801/5c765fbb09d3f220278bcd0d/html5/thumbnails/15.jpg)
Inne trudności w nauce języków obcych
Zaburzenia koncentracji uwagi – głównie podczas czytania i słuchania tekstów obcojęzycznych;
Problemy z zapamiętywaniem nowego słownictwa, zwłaszcza długich wyrazów;
Problemy z rozróżnianiem zagadnień gramatycznych, np. w języku angielskim – czasów gramatycznych, w języku niemieckim – rodzajników;
Problemy ze zrozumieniem kilku poleceń jednocześnie (zaburzenia pamięci symultanicznej).
![Page 16: Dysleksja a nauka języków obcych - czerniejewo.org · polski-rosyjski. Badania dowodzą, iż istnieją znaczne rozbieżności dotyczące stopnia trudności różnych sprawności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022022801/5c765fbb09d3f220278bcd0d/html5/thumbnails/16.jpg)
Jak pomagać uczniom z dysfunkcjami?
![Page 17: Dysleksja a nauka języków obcych - czerniejewo.org · polski-rosyjski. Badania dowodzą, iż istnieją znaczne rozbieżności dotyczące stopnia trudności różnych sprawności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022022801/5c765fbb09d3f220278bcd0d/html5/thumbnails/17.jpg)
1) Częste powtórki materiału
Nowy materiał wprowadzamy w powiązaniu z wcześniej poznanym i często
go powtarzamy, stosując różnorodne techniki:
budowanie tzw. rodzin wyrazowych;
wykorzystywanie pomocy wizualnych (karty obrazkowe – flashcrads, karty z formami pisemnymi słówek – word cards, plakaty, plansze, mapy, itp.);
korzystanie ze skojarzeń jako techniki wspomagania pamięci;
wybieranie tematów interesujących ucznia;
nauka przez zabawę, np. drama, gry edukacyjne, itp.
![Page 18: Dysleksja a nauka języków obcych - czerniejewo.org · polski-rosyjski. Badania dowodzą, iż istnieją znaczne rozbieżności dotyczące stopnia trudności różnych sprawności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022022801/5c765fbb09d3f220278bcd0d/html5/thumbnails/18.jpg)
2) Różnorodne techniki nauczania i uczenia się
Nauczanie polisensoryczne angażujące jak najwięcej zmysłów (wzrok, słuch, dotyk, itp.);
Korzystanie z nagrań tekstów (jednoczesne czytanie i słuchanie), również w domu;
Stosowanie początkowo tekstów nagranych w wolniejszym tempie;
Preferowanie cichego czytania, unikanie odpytywania z głośnego czytania przy klasie;
Zapewnienie czasu do namysłu, unikanie wyrywania do natychmiastowej odpowiedzi;
Stosowanie powtórzeń chóralnych w przypadku trudniejszych, złożonych słów;
![Page 19: Dysleksja a nauka języków obcych - czerniejewo.org · polski-rosyjski. Badania dowodzą, iż istnieją znaczne rozbieżności dotyczące stopnia trudności różnych sprawności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022022801/5c765fbb09d3f220278bcd0d/html5/thumbnails/19.jpg)
Zaznaczanie kolorem wszelkich trudności ortograficznych;
Podawanie wiedzy ortograficznej w sposób jak najbardziej uporządkowany;
Segregowanie słówek pod kątem tematyki;
Zachęcanie do korzystania ze słownika;
Wydłużenie czasu wykonywania ćwiczeń;
Zadawanie dodatkowych ćwiczeń do samodzielnej pracy w domu.
![Page 20: Dysleksja a nauka języków obcych - czerniejewo.org · polski-rosyjski. Badania dowodzą, iż istnieją znaczne rozbieżności dotyczące stopnia trudności różnych sprawności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022022801/5c765fbb09d3f220278bcd0d/html5/thumbnails/20.jpg)
3) Nauka przez zabawę Korzystanie z wierszyków, rymowanek,
piosenek, krzyżówek, zabaw graficznych, itp.;
Stosowanie dramy: odgrywanie ról, historyjek, dialogów;
Ćwiczenia polegające na łączeniu, np. form pisanych z obrazkami, definicjami, itp.;
Stosowanie zabawy w kaligrafię, pisanie po śladzie, pisanie bez odrywania ręki;
Angażowanie uczniów do wykonywania pomocy dydaktycznych i organizowania gier i zbaw.
![Page 21: Dysleksja a nauka języków obcych - czerniejewo.org · polski-rosyjski. Badania dowodzą, iż istnieją znaczne rozbieżności dotyczące stopnia trudności różnych sprawności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022022801/5c765fbb09d3f220278bcd0d/html5/thumbnails/21.jpg)
4) Odpowiednie sposoby egzekwowania i oceniania wiedzy
oraz umiejętności ucznia
Zminimalizowanie liczby wyrazów pisanych przez ucznia podczas testów (np. test luk);
Ocenianie głównie na podstawie odpowiedzi ustnych;
Wydłużenie czasu podczas sprawdzianów;
Wspólne omówienie pracy ucznia; zwrócenie uwagi na jego mocne strony, a następnie stopniowe pokazywanie i omawianie błędów;
Odpytywanie ucznia tylko z tekstów wcześniej przeanalizowanych;
Unikanie odpytywania ucznia przy tablicy, na forum klasy (zadawanie prac domowych);
![Page 22: Dysleksja a nauka języków obcych - czerniejewo.org · polski-rosyjski. Badania dowodzą, iż istnieją znaczne rozbieżności dotyczące stopnia trudności różnych sprawności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022022801/5c765fbb09d3f220278bcd0d/html5/thumbnails/22.jpg)
Sprawdzając umiejętność odbioru tekstu słuchanego bierzemy pod uwagę tylko błędy logiczne (nie oceniamy gramatyki);
Ograniczenie materiału do nauczenia np.: zmniejszenie liczby słówek, zwrotek wiersza;
Oceny z prac pisemnych traktujemy drugorzędnie; ocenę końcową wystawiamy głównie na podstawie odpowiedzi ustnych, aktywności na lekcjach, słuchania ze zrozumieniem.
![Page 23: Dysleksja a nauka języków obcych - czerniejewo.org · polski-rosyjski. Badania dowodzą, iż istnieją znaczne rozbieżności dotyczące stopnia trudności różnych sprawności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022022801/5c765fbb09d3f220278bcd0d/html5/thumbnails/23.jpg)
Ocena formalna i nieformalna
Ocena formalna – powinna być dokonana na podstawie testu pisanego oraz kartkówek z wybranego słownictwa, zagadnienia gramatycznego, rozumienia ze słuchu lub czytania ze zrozumieniem.
Ocena nieformalna – to zbiór następujących elementów: systematyczność w odrabianiu prac domowych, motywacja i zaangażowanie ucznia, aktywność na lekcjach oraz stosunek do przedmiotu.
![Page 24: Dysleksja a nauka języków obcych - czerniejewo.org · polski-rosyjski. Badania dowodzą, iż istnieją znaczne rozbieżności dotyczące stopnia trudności różnych sprawności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022022801/5c765fbb09d3f220278bcd0d/html5/thumbnails/24.jpg)
Bibliografia:
BOGDANOWICZ M., SMOLEŃ M. (red.): Dysleksja w kontekście nauczania języków obcych. Gdańsk: Wydawnictwo „Harmonia”, 2004.
BOGDANOWICZ M.: O dysleksji czyli specyficznych trudnościach w czytaniu i pisaniu – odpowiedzi na pytania rodziców i nauczycieli. Lubin: Wydawnictwo Popularnonaukowe „LINEA”, 1994.
BOGDANOWICZ M.: Ryzyko dysleksji. Problem i diagnozowanie. Gdańsk: Wydawnictwo „Harmonia”, 2002.
DAVIS R.D., BRAUN E.M.: Dar dysleksji. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka, 1997.
DĘBICKA K., MORKOWSKA M: Trudności szkolne. Terminologia i materiały do prowadzenia zajęć terapeutycznych . Leszno: Kolegium Nauczycielski w Lesznie, 1998.
KAJA B. (red.): Diagnoza dysleksji. Bydgoszcz: Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej, 2003.
KOSTKA-SZYMAŃSKA M., KRASOWICZ-KUPIS G. (red.): Dysleksja. Problem znany czy nieznany? Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2007.
NOSOWSKA D., KRECZMAN-MADEJ R.: 5 największych problemów u dzieci. Poradnik dla nauczycieli, wychowawców i rodziców. Warszawa: PHW „Arystoteles”, 2009/2010.
POMIRSKA Z. (red.): Wokół dysleksji. Warszawa: Wydawnictwo „Difin”, 2010.
REID G.: Dysleksja. Warszawa: K.E. LIBER, 2005.
![Page 25: Dysleksja a nauka języków obcych - czerniejewo.org · polski-rosyjski. Badania dowodzą, iż istnieją znaczne rozbieżności dotyczące stopnia trudności różnych sprawności](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022022801/5c765fbb09d3f220278bcd0d/html5/thumbnails/25.jpg)
Dziękuję za uwagę
Opracowanie: Edyta Łachowska