duoc dong hoc - ths. nguyen thi mai hoang

Upload: phan-canh-trinh

Post on 19-Oct-2015

596 views

Category:

Documents


4 download

TRANSCRIPT

  • TS. ng Nguyn oan Trang

    I CNG V DC NG HC

    BM Dc lm sng

    Mc tiu

    1. Trnh by c cc khi nim tng qut v cc giai on

    hp thu, phn b, chuyn ho, thi tr

    2. Nu c nh ngha v cch tnh mt s thng s dc

    ng hc c bn

    3. Xc nh c vai tr ca cc thng s dc ng hc

    trong tnh ton liu dng v la chn phng thc tr liu

    4. Xc nh c cc yu t nh hng n cc thng s

    dc ng hc.

  • ThucC th

    Dc lc hc(Pharmacodynamics, PD)

    Dc ng hc(Pharmacokinetics, PK)

    Dc ng hc (Pharmacokinetics) l mn hc nghin cu

    v s phn ca mt thuc khi c a vo c th, thng qua s thay i theo thi gian ca cc hnh thi khc

    nhau (hp thu, phn b, chuyn ha, o thi) ca thucy (Thrapie,1978).

    nh ngha dc ng hc

  • ng dng dc ng hc

    - Gip pht trin, la chn v s dng cc sn phm thuc

    - Gip xc nh thuc s v tr tc ng vi hm lng bao

    nhiu v ko di bao lu

    - Gip tnh c liu dng thuc ph hp cho tng c th

    - Gip theo di tr liu

    - Gip hiu chnh liu nhng c a c bit (ngi gi, tr em,

    ngi suy gan, thn,)

    - Gip nh gi v tin lng c hiu qu v c tnh ca

    thuc

    Dc ng hc(Pharmacokinetics)

    Hp thu(Absorption)

    Phn b(Distribution)

    Chuyn ho(Metabolism)

    Thi tr(Excretion)

  • Thuc dngng ung

    Drug Absorption Thuc trongmu

    M

    Sn phmthi tr

    Sn phmchuyn ho

    Hp thuThi tr

    Chuyn ho

    Phn b

    S ADMEThuc dng

    ng IV

    Thuc dngng SC, IM

    GIAI ON HP THU

    Bao gm ton b cc hin tng gip thuc tht s vo c th

    bt u t ni c chn a thuc vo

    Cc thng s dc ng c bn ca s hp thu

    Sinh kh dng (SKD) (Bioavailability)

    Biu th t l (%) v vn tc ca thuc vo n vng tun hon

    dng cn tc dng (dng nguyn thy v cht chuyn ho c

    hot tnh)

  • GIAI ON HP THU

    - Phn kh dng F (%): c nh gi trong mi tng

    quan vi dng bo ch quy chiu

    - Vn tc hp thu: o lng bi

    Cmax: nng ti a trong huyt tng

    Tmax: thi gian t nng ti a

    Ka: hng s ca vn tc hp thu

    GIAI ON HP THU

    SKD c th c tnh ton bi din tch di ng cong

    (AUC-Area Under the Curve)

    AUC: biu din s bin thin ca nng thuc trong mu

    theo thi gian hay tng trng cho lng thuc vo c

    vng tun hon dng cn hot tnh sau mt thi gian t.

    (Tmax)

    (Cmax)

    AUC

  • GIAI ON HP THU

    AUC

    GIAI ON HP THU

    Tnh AUC nh th no?

  • GIAI ON HP THU

    SKD tuyt i (so vi dng bo ch chun l dd tim IV)

    F =AUC ng ung (PO)

    AUC ng tnh mch (IV)x

    Liu IV

    Liu PO

    SKD tng i (so vi dng bo ch mu chn la, cng

    liu v cng ng cho thuc)

    F =AUC dng th nghim (PO)

    AUC dng mu (PO)

    (1)

    (2)

    GIAI ON HP THU

    Mt s v d v ng dng cc thng s dc ng hc ca

    s hp thu

    1. nh gi kh nng p ng yu cu iu tr da vo SKD

    tuyt i:

    SKD tuyt i > 50%: cho tc dng ton thn

    SKD tuyt i > 80%: lng thuc vo mu xp x ng tnh

    mch

    SKD tuyt i < 50%: kh t yu cu cho tc dng ton thn,

    cho tc ng ti ng tiu ho nu dng ng ung.

  • GIAI ON HP THU

    Mt s v d v ng dng cc thng s dc ng hc ca

    s hp thu

    2. nh gi tng ng sinh hc (bioequivalence) da vo SKD

    tng i

    nh ngha tng ng sinh hc: Hai ch phm cng hot cht, cng liu

    dng, cng ng a thuc c xem l tng ng sinh hc

    (bioequivalence) khi cc s liu trung bnh ca AUC0-t, AUC0-, Cmax; Tmax

    thu c t thuc th dao ng mc cho php (thng trong khong 80%

    - 125%) so vi thuc la chn th nghim (thuc i chng)

    (Lu : cc gi tr logarit ho. Nu cha logarit ho, khong dao ng cho

    php l 80 120%)

    GIAI ON HP THU

  • GIAI ON HP THU

    Hai dng bo ch ca cng 1 hot cht c cng SKD nhng khng

    tng ng sinh hc

    GIAI ON HP THU

    Thng thng, quy nh v tng ng sinh hc ch bt buc p

    dng i vi AUC. i vi cc thuc c phm vi tr liu hp, TSH

    cn bt buc p dng i vi c 3 thng s (AUC, Tmax, Cmax)

  • GIAI ON HP THU

    MTC

    MEC

    A

    B

    C

    GIAI ON HP THU

    Cc yu t nh hng n s hp thu

    - Dng bo ch

    - Hot cht

    - C ch lm trng d dy ca h tiu ho

    - Lng mu rut

    - Hiu ng vt qua ln u (first pass effect)

    - Cc yu t khc (thc n, tui tc, tng tc thuc, bnh

    l,)

  • GIAI ON HP THU

    Hiu ng vt qua ln u (first pass effect)

    L s mt mt ca thuc bi cc bin i sinh hc trc khi

    vo n h thng tun hon chung khi thuc tip xc vi c

    quan c chc nng trong s bin dng (hay ph hu) n.

    GIAI ON HP THU

  • GIAI ON PHN B

    S phn b thuc l ton b cc hin tng chi phi s phn

    chia hot cht trong c th. N c thc hin bng hnh

    thc vn chuyn th ng bi mu v cc c ch chuyn

    ch qua mng t bo.

    Thuc dngng ung

    Drug Absorption Thuc trongmu

    M

    Sn phmthi tr

    Sn phmchuyn ho

    Hp thuThi tr

    Chuyn ho

    Phn b

    S ADMEThuc dng

    ng IV

    Thuc dngng SC, IM

  • GIAI ON PHN B

    S phn b mu

    Hot cht Mu

    Thuc-Protein

    Thuc dng t do

    Phn tn vo m

    Cho tc ng

    Lc qua cu thn

    Albumin (50-60% protein

    huyt tng), globulin,

    alpha-1-glycoprotein acid,

    lipoprotein

    GIAI ON PHN B

    Dc ng hc 1 ngn

    Vd: aminoglycosides

  • GIAI ON PHN B

    Dc ng hc 2 ngn

    GIAI ON PHN B

    Dc ng hc 2 ngn

    Vd: Vancomycin

  • GIAI ON PHN B

    S phn b m

    Cc yu t nh hng n s phn b thuc m:

    - Kh nng gn kt ca thuc v protein ca m

    Thuc-protein huyt tng >> Thuc-protein m

    Thuc-protein huyt tng

  • GIAI ON PHN B

    S phn b m

    Cc yu t nh hng n s phn b thuc m:

    - S ti mu cc c quan

    - i lc c bit ca thuc i vi mt s m.

    Vd: cc aminosides tp trung m thn v tai trong

    GIAI ON PHN B

    Cc thng s dc ng c bn ca s phn b

    Th tch phn b biu kin (Vd): biu th th tch cn phi

    c ton b lng thuc c a vo c th phn b

    nng bng nng trong huyt tng.

    Vd thng c tnh ton sn v c th s dng trn nhng

    i tng khng c nhng bt thng v sinh l hoc khng

    c bnh l nng trn gan, thn.

  • GIAI ON PHN B

    Vd =D x F

    Cp

    D: Dose (Liu) (g/mg)

    F: Sinh kh dng (%)

    Cp: Nng thuc trong

    huyt tng (g/L, mg/mL)

    (3a)

    Loading dose = Vd x Cp

    F(3b)

    QU TRNH CHUYN HO (BIN I SINH HC)

    Gip cc thuc tan trong lipid tr nn phn cc hn, nh bi

    tit d dng hn dng thuc ban u.

    Thuc Cht chuyn ho

    C hot tnh V hot

    V hot (tin cht) C hot tnh (c tnh)

    3

    2

    1

  • QU TRNH CHUYN HO (BIN I SINH HC)

    QU TRNH CHUYN HO (BIN I SINH HC)

    Giai on I Giai on II

    Kiu phn ng Oxy ho, kh, thu phn Lin hp

    Loi tc ng caphn ng

    Bin i hay hnh thnh 1

    nhm chc ho hc

    Gn thm mt thnh

    phn thng l c

    cc

    Cc men tc ngtrong phn ng

    Monooxygenase ph thuc

    Cytochrome P450 (CYP

    450)

    Transferase

  • QU TRNH CHUYN HO (BIN I SINH HC)

    QU TRNH CHUYN HO (BIN I SINH HC)

    Cc enzyme chnh trong h thng cytochrome P450 tham gia

    chuyn ho thuc

  • QU TRNH CHUYN HO (BIN I SINH HC)

    Cc yu t nh hng n s chuyn ho thuc gan

    - Yu t di truyn

    Vd: isoniazidAcetyl ho chm

    Acetyl ho nhanh

    - Yu t tui tc

    Vd: tch t nordiazepam do thiu men chuyn ho tr s

    sinh

    QU TRNH CHUYN HO (BIN I SINH HC)

    Cc yu t nh hng n s chuyn ho thuc gan

    - S cm ng men gan

    Lm tng s tng hp cc men chuyn ho thuc tng s

    chuyn ho v lm gim hot tnh thuc (nu cht chuyn ho

    v hot)

    Cc cht gy cm ng men: phenobarbital, phenytoin,

    rifampicin, ru, thuc l,

    TNG TC THUC

  • QU TRNH CHUYN HO (BIN I SINH HC)

    Cc yu t nh hng n s chuyn ho thuc gan

    V d v s cm ng men gan:

    Rifampicin cm ng men chuyn ho thuc trnh thai gim

    tc dng thuc trnh thai

    Dng thuc ng loi barbiturate lu di s c hin tng dung

    np thuc v barbiturate cm ng men chuyn ho ca chnh

    n.

    QU TRNH CHUYN HO (BIN I SINH HC)

    Cc yu t nh hng n s chuyn ho thuc gan

    - S c ch men gan

    Hai cht chuyn ho bi cng 1 enzyme c th tng tranh vi

    nhau. Cht c i lc mnh vi men s l cht c u tin chuyn

    ho.

    TNG TC THUC

    Cc cht gy c ch men: cimetidine, chloramphenicol, isoniazid,

    dicoumarol, ketoconazole, disulfiram, allopurinol,

  • QU TRNH CHUYN HO (BIN I SINH HC)

    Cc yu t nh hng n s chuyn ho thuc gan

    V d v s c ch men gan:

    - Cimetidine c ch men chuyn ho theophylline tng nng

    theophylline c th dn n c tnh.

    - Dicoumarol c ch men chuyn ho phenytoin lm tng c

    tnh ca phenytoin.

  • Ty theo cc c tnh l ha m mt thuc c o thi ra khi

    c th theo nhng phng cch khc nhau:

    - o thi di dng khng bin i qua thn hay mt (trng

    hp thuc d tan trong nc)

    - o thi di dng b bin i (trng hp thuc d tan trong

    lipid).

    GIAI ON THI TR (BI TIT)

    GIAI ON THI TR (BI TIT)

    Cc thng s dc ng c bn ca s thi tr

    thanh lc (Clearance) (Cl): biu th kh nng ca mt c

    quan no ca c th (gan, thn) lc sch thuc ra khi

    huyt tng khi mu tun hon qua c quan (ml/pht hoc

    ml/gi).

    ClT = ClR + CLER

    ClT : thanh lc ton phn

    ClR : thanh lc thn

    ClER: thanh lc ngoi thn

    (4)

  • GIAI ON THI TR (BI TIT)

    Cc thng s dc ng c bn ca s thi tr

    Vd: Theophylin chuyn ho ch yu gan vi Clgan 0.6 ml/pht/kg

    Trn bn 50 kg: Clgan 0.6 ml/pht/kg x 50kg = 30ml/pht

    Mi pht c khong 30 ml huyt tng c gan lc sch theophylin.

    GIAI ON THI TR (BI TIT)

    Cc thng s dc ng c bn ca s thi tr

    Thi gian bn thi (Half-life ) (T1/2): l thi gian cn thit

    nng thuc trong huyt tng gim i mt na.

  • GIAI ON THI TR (BI TIT)

    Cc thng s dc ng c bn ca s thi tr

    k hay ke : hng s tc thi tr

    GIAI ON THI TR (BI TIT)

    Cc thng s dc ng c bn ca s thi tr

    Khi tim tnh mch (trng hp dc ng hc 1 ngn):

    C = C0 x e-kt

    Khi C = x C0 th t = T1/2

    T1/2 = 0.693

    k(5)

  • GIAI ON THI TR (BI TIT)

    Cc thng s dc ng c bn ca s thi tr

    S ln T1/2 Lng thuc c thi tr (%)1 502 753 884 945 976 987 99

    Sau 7xT1/2: Thuc c xem nh bi xut hon ton khi c th.

    GIAI ON THI TR (BI TIT)

    Trng thi n nh (steady state)

  • GIAI ON THI TR (BI TIT)

    Trng thi n nh (steady state)

    Sau 5 xT1/2: Thuc t trng thi cn bng

    GIAI ON THI TR (BI TIT)

    Mi lin h gia cc thng s dc ng hc

    ClT =AUC0-

    Nu dng thuc bng ng tim tnh mch

    DD: Dose (Liu)

    Nu dng thuc bng ng ung

    (6)

    ClT =AUC0-

    D x F (7)

  • GIAI ON THI TR (BI TIT)

    Mi lin h gia cc thng s dc ng hc

    Cl =Cp

    e: Tc thanh lc (mg/pht)

    trng thi n nh (steady state) : Cp = Css

    (8)

    Cp: Nng thuc trong huyt tng

    (mg/pht)

    Cl =Css

    (9) Css: Nng thuc trong huyt

    tng trng thi n nh

    (mg/pht)

    e

    GIAI ON THI TR (BI TIT)

    Mi lin h gia cc thng s dc ng hc

    Css = inf / Cl hay inf = Cl x Css (10)

    Nu thuc c truyn ng tnh mch lin tc (IV infusion),

    trng thi n nh tc thi tr = tc truyn

    Nu thuc c ung hay tim IV gin on, trng thi n nh

    (~5 T1/2):

    Css =Cl x t

    F x D(11a)

    e = inf)

    hay Maintenance dose =Css x Cl x t

    F (11b)

  • GIAI ON THI TR (BI TIT)

    Mi lin h gia cc thng s dc ng hc

    T1/2 =0,693 x Vd

    Cl

    Lin quan gia T1/2, Cl v Vd

    Lin quan gia T1/2 v khong cch a thuc vo ( dose

    interval) ()

    ln

    0,693x T1/2

    C0Ct

    (12)

    (13)

    GIAI ON THI TR (BI TIT)

    T1/2 v khong cch gia cc ln dng thuc

    - T1/2 ngn (vi pht - 4 gi): dng thuc nhiu liu lp li

    - T1/2 = 4 gi vi gi: thng dng 2 liu cch nhau 12gi.

    - T1/2 > 12 gi: thng ch cn 1 liu/ngy

  • GIAI ON THI TR

    Dc ng hc bc 0 (zero-order pharmacokinetics)

    (dc ng hc khng tuyn tnh)

    Khi vn tc thi tr khng ph thuc vo nng thuc

    trong c th.

    GIAI ON THI TR

    Dc ng hc bc 1 (first-order pharmacokinetics)

    (dc ng hc tuyn tnh)

    Khi vn tc thi tr ph thuc vo nng thuc trong

    c th.

  • TM TT CC THNG S DC NG HC C BN

    Dc ng hc(Pharmacokinetics)

    Hp thu(Absorption)

    Phn b(Distribution)

    Chuyn ho(Metabolism)

    Thi tr(Excretion)

    F

    AUCTmaxCmax

    Vd

    ClT1/2kee (k)

    D

    Cp

    Css

    (Loading dose (liu tn cng), maintenance dose ( liu duytr))

    CC YU T C TH NH HNG N CC THNG S DC

    NG HC

    Cc yu t sinh l

    - pH d dy, c ch lm trng d dy

    - pH mu, pH nc tiu

    - Lu lng mu rut, lu lng lc cu thn

    - Protein huyt tng

    - Tui tc

  • Cc yu t sinh l

    - Tui tc

    Phng trnh Rowland gip hiu chnh liu dng trn tr em v ngi

    cao tui

    Liu tr em = Din tch ton c th (m2) x Liu ngi ln

    1,8

    Liu ngi cao tui = (140 tui) x Din tch ton c th (m2)

    153x Liu ng

    ln

    Cc yu t bnh l

    - Suy thn

    - Gim lc cu thn

    - Gim t l thuc gn vi protein huyt tng

    Liu (-) S ln dng thuc

    (-) Liu S ln dng thuc

    Liu S ln dng thuc

  • Cc yu t bnh l

    - Suy thn

    Cng thc Crockroft-Gault nh gi chc nng thn:

    ClCr (ml/pht)= (140 tui) x Cn nng (kg)

    72 x Creatinin huyt thanh (mg/dL)(x 0,85 (n))

    Cc yu t bnh l

  • Cc yu t bnh l

    - Suy gan

    - Gim lu lng mu n gan

    - Gim kh nng chuyn ho ca t bo gan

    - Gim nng albumin hay tng nng bilirubin trong

    mu

    Cc yu t bnh l

    - Suy gan

    - Nn chn nhng thuc o thi ch yu qua thn hoc lin hp

    glucuronic

    - Cc bnh l khc

    Khng c thng s DH no cho php nh gi chnh xc tnh trng v

    mc tn thng gan.

    - Trnh k n cc thuc b kh hot mnh qua hiu ng vt qua

    ln u hay cc thuc c t l gn kt protein cao

    - Gim liu cc thuc b chuyn ho gan qua cytochrome P450

  • Cc yu t khc

    - Ru

    - Thuc l

    - Thc n