1 | S a y f a

İÇİNDEKİLER

DÜNYA’NIN HAREKETLERİ ................................................................................. 2

DÜNYANIN KENDİ EKSENİ ETRAFINDA DÖNÜŞÜ (GÜNLÜK HAREKET) ............. 2

DÜNYANIN EKSENI ÇEVRESINDE DÖNÜŞÜNDEN DOĞAN HIZLAR ............... 2

1. AÇISAL HIZ VE SONUÇLARI (BOYLAMA BAĞLI) .................................. 2

2. ÇİZGİSEL HIZ VE SONUÇLARI ............................................................. 2

Dünya’nın Kendi Ekseni Etrafındaki Dönüşünün Sonuçları ......................... 3

2 | S a y f a

DÜNYA’NIN HAREKETLERİ

DÜNYANIN KENDİ EKSENİ ETRAFINDA DÖNÜŞÜ (GÜNLÜK HAREKET)

Dünya’nın kendi ekseni etrafında tam bir devir yapmasına ‘Günlük Hareket’ denir.

Dünya, kendi ekseni etrafında batıdan doğuya doğru

döner. Bu dönüşünü 24 saatte tamamlar. Bir dönüşü

için geçen bu süreye bir gün denir. Dünya’nın kendi

ekseni etrafındaki hızı ekvatorda yaklaşık olarak

saatte 1670 km’dir. Bu hız kutuplara doğru azalır ve

kutup noktalarında 0 km olur. Dünya’nın hızının

hissedilmemesinin nedeni atmosferle birlikte

dönmesidir.

DÜNYANIN EKSENI ÇEVRESINDE DÖNÜŞÜNDEN DOĞAN

HIZLAR

1. AÇISAL HIZ VE SONUÇLARI (BOYLAMA BAĞLI)

Dairesel hareket yapan bir cismin birim zamanda taranan açıya açısal hız denir. Açısal hız, her

enleminde aynıdır. Açısal hız sonucunda yerel saat farkları oluşur. 24 saatte 3600 derece taranır. Bir

saatte 15°, 4 dakikada 1° dir. Bundan dolayı bir boylam üzerindeki bütün noktalarda yerel saat

aynıdır.

2. ÇİZGİSEL HIZ VE SONUÇLARI

Cisimlerin birim zamanda aldığı yola çizgisel hız denir. Dünya’nın çizgisel hızı her enlemde

aynı değildir. Hızın en yüksek olduğu yer Ekvatordur ve saatte 1670 km’dir. Bu hız kutuplara doğru

azalır ve kutup noktalarında 0 km olur. Bunun sonucunda; Güneşin doğuş ve batış süresi kutuplara

doğru uzar. Yani alacakaranlık kuşağı kutuplara yakın yerlerde daha uzun süre devam eder.

3 | S a y f a

Çizgisel hızın farklı olmasına bağlı olarak Ekvator ve çevresinde güneş hızlı doğar ve hızlı

batar. Kutuplara doğru gittikçe güneşin doğuş batış süresi uzar. Çizgisel hızın farklı olması yer

çekimini de etkiler. Ekvatorda çizgisel hız ve savrulma fazla olduğu için yer çekimi az, kutuplara doğru

ise çizgisel hız ve savrulma azaldığı için yer çekimi artar.

Eğer çizgisel hız iki kat artsaydı bir gün 12 saat olurdu, böylece iki meridyen arası yerel saat

farkı 2 dakika olurdu. Çizgisel hız iki kat azalsaydı bir gün 48 saat olurdu, böylece iki meridyen arası

yerel saat farkı 8 dakika olurdu.

Dünya’nın yuvarlak olmasından dolayı güneşe bakan yüzü aydınlık, diğer yüzü karanlıkta

kalır. Dünya’nın dönmesiyle gece ve gündüz birbirini izler. Ancak yer ekseninin yörünge düzlemine

dik olmamasından dolayı gece gündüz süreleri yıl içerisinde değişir.

Dünya’nın aydınlık ve karanlık kısımlarını birbirinden ayıran sınıra aydınlanma çemberi denir.

Dünya’nın batıdan doğuya doğru dönmesi, güneşin doğu-dan doğmasına ve batıdan batmasına

neden olur. Buna bağlı olarak da ana yönler oluşur.

DÜNYA’NIN KENDİ EKSENİ ETRAFINDAKİ DÖNÜŞÜNÜN SONUÇLARI

o Gece ve gündüz birbirini takip eder.

4 | S a y f a

o Güneş ışınlarının günlük geliş açıları

değişir.

o Günlük sıcaklık farkları meydana gelir. Bunun sonucunda;

Fiziksel çözülme oluşur. (Kurak ve yarı kurak bölgelerde taşlarda )

Günlük basınç farkları oluşur.

Meltem rüzgârları

oluşur.

Yönler belirlenir.

Fotosentez

meydana gelir.

o Merkez kaç kuvveti meydana gelir. Bunun sonucunda;

Sürekli rüzgârların (Alize, Batı, Kutup) yönlerinde sapmalar meydana gelir.

Okyanus akıntıları (Gulf -

stream, Labrador, vs.) halkalar oluşturur ve

yönlerinde sapmalar olur.

o Yerel saat farkları meydana gelir.

o Güneş doğuda erken doğar, batar ve batıda geç doğar, batar.

o 30 ve 60 enlemleri civarında dinamik basınç merkezleri oluşur.

5 | S a y f a

o Cisimlerin gün içindeki gölge

uzunlukları değişir.