Dr.GDr.Gvenven GGRGRGLL

Sindirim sisteminin Sindirim sisteminin fonksiyonufonksiyonu, v, vcuda alcuda alnan besin nan besin maddelerini mekanik ve kimyasal olarak parmaddelerini mekanik ve kimyasal olarak paralamak ve alamak ve gerekli olanlargerekli olanlarnn kan dolakan dolammna absorbe (emilim) na absorbe (emilim) etmektir. etmektir. Mekanik parMekanik paralanma: alanma: aazda zda iineme ile baneme ile balar ve midelar ve mide--barsak dbarsak dz kaslarz kaslarnnn kasn kaslmaslmas ile devam eder.ile devam eder.Kimyasal parKimyasal paralanma:alanma: midenin, incebarsaklarmidenin, incebarsaklarn ve n ve pankreaspankreasn salgn salgladlad bazbaz enzimler aracenzimler aracll ile ile karbohidrat, protein ve yakarbohidrat, protein ve yalar kolayca absorbe olabilecek lar kolayca absorbe olabilecek bbyyklklkte molekkte molekllere parllere paralanalanr.r.Emilim:Emilim: Mekanik ve kimyasal parMekanik ve kimyasal paralanma sonucu olualanma sonucu oluan an son son rrnler, su, mineral ve vitaminlerle birlikte ince nler, su, mineral ve vitaminlerle birlikte ince barsaklardan kana verilir. barsaklardan kana verilir.

Sindirim sistemini baSindirim sistemini ballca ca u yapu yaplar olular oluturmaktadturmaktadr:r:

AAzz

DDLER LER

DDL L

TTkrkrk bezleri k bezleri

Farinks (YUTAK)Farinks (YUTAK)

zofaguszofagus

Mide Mide

Barsaklar Barsaklar

DUODENUMDUODENUM

JEJUNUMJEJUNUM

LEUMLEUM

Rektum Rektum

AnAns. s.

ST ZEFAGUS SFNKTER

ALT ZEFAGUS SFNKTER

PLOR SFNKTER

LEOEKAL SFKTER

ANAL SFNKTERLER

GASTRONTESTNALKAN AKIMI

SSNDNDRRM VE EMM VE EMLLMM

KarbonhidratlarKarbonhidratlarn sindirimi an sindirimi azda bazda balar lar

ince baince barsaklarda tamamlanrsaklarda tamamlanrr

Proteinlerin sindirimi midede baProteinlerin sindirimi midede balar ve lar ve

ince baince barsaklarda tamamlanrsaklarda tamamlanr;r;

YaYalarlarn sindirimi ise ince ban sindirimi ise ince barsaklarda rsaklarda

olur.olur.

Mide yMide yzeyini kaplayan mukoza epiteli zeyini kaplayan mukoza epiteli mmkkz hz hcrelercrelerve bunlarve bunlarn arasn arasnda nda pariyetal hpariyetal hcrelerdencrelerden oluoluur. ur. Mide mukoza epiteli arasMide mukoza epiteli arasna yerlena yerlemimi bez hbez hcrelerinden crelerinden mide salgmide salgss mide bomide boluluuna saluna salnnr. r.

NSANIN MNSANIN MDE YAPISIDE YAPISI

Mide salgMide salgss iiinde inde hidroklorik asit (HCL)hidroklorik asit (HCL), , Pepsinojen, Pepsinojen, mmsin, gastrin hormonusin, gastrin hormonu bulunur. Midenin salgbulunur. Midenin salglama lama fonksiyonu sinirsel ve hormonal yollarla kontrol edilir. fonksiyonu sinirsel ve hormonal yollarla kontrol edilir. Besinlerin mideye inmesiyle uyarBesinlerin mideye inmesiyle uyarlan mide bezleri lan mide bezleri gastrin hormonugastrin hormonu salgsalglarlar. Bu hormonda mide larlar. Bu hormonda mide bezlerinin enzim salgbezlerinin enzim salglamaslamasnn uyaruyarr.r.

nce Barsaklar ve Kaln Barsaklar

Midede kMidede ksmen sindirilen besinler basmen sindirilen besinler barsaklara gersaklara geer. Dier. Dier er sindirim bsindirim blgelerinden belirgin olarak ayrlgelerinden belirgin olarak ayrlan balan barsak rsak hayvanlar aleminde ilk olarak yasshayvanlar aleminde ilk olarak yass solucanlarsolucanlarn bazn bazlarlarnda nda ggrrllr.r.Memeli hayvanlarda sindirim sisteminin bMemeli hayvanlarda sindirim sisteminin byyk bir kk bir ksmsmnnoluoluturan baturan barsaklar mideden anrsaklar mideden anse kadar uzanse kadar uzanr. Bunun r. Bunun babalanglangcc oniki parmak baoniki parmak barsarsa, takip eden k, takip eden ksmsm ince ince babarsakrsak, son olarak da , son olarak da kalkaln ban barsaktrsaktrr..Pankreas bezinden salPankreas bezinden salnan nan pankreas spankreas svvss ve karacive karacierden erden salsalnan nan safra ssafra svvss birer kanalla oniki parmak babirer kanalla oniki parmak barsarsana na aallr.r.

nce bance barsakla kalrsakla kaln ban barsarsan ban balantlant kksmsmnda nda

bulunan kbulunan krbarbarsak insanda rsak insanda ok kok klmlmken atlarda ken atlarda

ve domuzlarda sellve domuzlarda sellloz sindirimi yaploz sindirimi yaplabilmesi ilabilmesi iin in ok ok

geligelimimitir. Kemirici tavtir. Kemirici tavanlarda ise anlarda ise ok uzun yapok uzun yapll olan olan

bu kbu kssmda ek olarak B vitamini sentezlenir. mda ek olarak B vitamini sentezlenir.

KKrbarbarsaktaki salgrsaktaki salgnnn bn byyk bk bllmm mmsinsin'dir. M'dir. Msin sin

sindirim kanalsindirim kanalnn mekanik etkilerden korumasmekanik etkilerden korumasnnn n

yanyanssra bara barsak duvarrsak duvarnn bakteriyel aktiviteye karbakteriyel aktiviteye kar

korur. Aynkorur. Ayn zamanda atzamanda atk maddelerin birbirine yapk maddelerin birbirine yaparak arak

ekillenmesini saekillenmesini salar. Sindirim ile ilgili enzim lar. Sindirim ile ilgili enzim

sekresyonu olmamassekresyonu olmamasna karna karn kaln kaln ban barsaklara rsaklara

ulaulaan ian ierikten mukoza herikten mukoza hcreleri araccreleri aracllyla su yla su

inorganik tuzlar bazinorganik tuzlar baz kksa zincirli yasa zincirli ya asitleri ve glukoz asitleri ve glukoz

emilimi saemilimi salanlanr.r.

Besin maddeleri iBesin maddeleri iinde bulunan en inde bulunan en nemli nemli karbonhidratlar karbonhidratlar niniasta ve glikojen asta ve glikojen polisakkaritleri ile polisakkaritleri ile laktoz laktoz ve sukrozve sukroz gibi disakkaritlerdir. Nigibi disakkaritlerdir. Niasta ve glikojen halkalarasta ve glikojen halkalarglukoz olan uzun zincir yapglukoz olan uzun zincir yapssnda moleknda molekllerdir ve bu llerdir ve bu halkalar sindirim borusundaki enzimlerle zincirden koparhalkalar sindirim borusundaki enzimlerle zincirden koparllr. r. Bitkisel besinlerde bulunan sellBitkisel besinlerde bulunan sellloz da glukoz halkalardan loz da glukoz halkalardan oluoluur, ancak selur, ancak sellozu parlozu paralayan enzimler insan sindirim alayan enzimler insan sindirim sisteminde bulunmaz, otsisteminde bulunmaz, otul beslenen hayvanlarda bulunur.ul beslenen hayvanlarda bulunur.

NiNiasta ve glikojen asta ve glikojen nce tnce tkrkrkte bulunan amilaz kte bulunan amilaz enzimi ile 5enzimi ile 5--6 halkal6 halkalk oligosakkaritlere daha sonra da ince k oligosakkaritlere daha sonra da ince babarsak srsak svvssnda bulunan nda bulunan amilaz ve Oligosakkaridazamilaz ve Oligosakkaridazenzimleri ile zincirin tek halkasenzimleri ile zincirin tek halkas olan glukoza kadar olan glukoza kadar parparalanalanr.r.

KarbonhidratlarKarbonhidratlarn Sindirimin Sindirimi

Proteinlerin SindirimiProteinlerin Sindirimi

Proteinlerin sindirimi midede baProteinlerin sindirimi midede balar ince balar ince barsaklarda rsaklarda sonlansonlanr. r. Proteinlerin sindirimine katProteinlerin sindirimine katlan enzimler lan enzimler Midede: Midede:

Pepsin Pepsin Pankreasta: Pankreasta:

Tripsin Tripsin KimotripsinKimotripsinElastazElastazPeptidaz enzimleridir. Peptidaz enzimleridir.

Bu enzimlerin etkinliBu enzimlerin etkinlii ile uzun zincir olui ile uzun zincir oluturan proteinler turan proteinler tek halka olan amino asitlerine kadar partek halka olan amino asitlerine kadar paralanalanrlar.rlar.

YaYalarlarn Sindirimin Sindirimi

Yiyeceklerle alYiyeceklerle alnan yanan yalarlarn n nemli knemli ksmsmnn trigliseritler trigliseritler

oluoluturur. Yaturur. Yalarlarn sindirimi ince ban sindirimi ince barsaklarda olur. rsaklarda olur.

KaraciKaracierin salgerin salgss olan ve olan ve safra kesesindesafra kesesinde toplanan toplanan

safra ssafra svvssnnnn oniki parmak baoniki parmak barsarsana salna salnmasnmas ile ile

kkk park paralara ayralara ayrlan trigliseritler pankreastan gelen lan trigliseritler pankreastan gelen

lipazlipaz enzimi ile tek halka olan gliserol ve yaenzimi ile tek halka olan gliserol ve ya asitlerine asitlerine

kadar parkadar paralanalanr.r.

EmilimEmilim

Besinlerin sindirimi sonucu oluBesinlerin sindirimi sonucu oluan glukoz, amino an glukoz, amino asitler, yaasitler, ya asitleri ince baasitleri ince barsak mukoza hrsak mukoza hcrelerinden crelerinden emilirler. emilirler. nce bance barsak mukozasrsak mukozas hhcre zarlarcre zarlarnda nda ekerler ekerler ve amino asitler ive amino asitler iin tain tayycc proteinler bulunmaktadproteinler bulunmaktadr. r. Sindirilen bileSindirilen bileikler ATP enerjisi de kullanikler ATP enerjisi de kullanlarak balarak barsak rsak boboluluundan undan nce hnce hcre icre iine aline alnnrlar, daha sonra rlar, daha sonra hhcrelerden de basit diffcrelerden de basit diffzyonla dolazyonla dolam sistemine m sistemine gegeerek portal ven ile karacierek portal ven ile karaciere, oradan da tere, oradan da tm vm vcuda cuda dadallrlar. Yarlar. Ya asitleri ve gliserol asitleri ve gliserol nce bance barsak hrsak hcrelerine crelerine alalnnr. Hr. Hcrede tekrar trigliserit sentezlenir. Trigliseritler crede tekrar trigliserit sentezlenir. Trigliseritler daha sonra fosfolipid ve proteinlerle birledaha sonra fosfolipid ve proteinlerle birleerek erek lipoproteinlerelipoproteinlere evrilirler. Lipoproteinler evrilirler. Lipoproteinler lenf dolalenf dolamm ile ile bbttn vn vcuda yaycuda yayllrlar.rlar.

AAIZDA SIZDA SNDNDRRMM

AAzda, yiyeceklerin mekanik parzda, yiyeceklerin mekanik paralanmasalanmas, t, tkrkrk k

salgsalgss ile bir miktar sulandile bir miktar sulandrrlmaslmas ve sve snnrlrl hidrolizi hidrolizi

yapyaplmaktadlmaktadr. Tr. Tkrkrk salgk salgss ggnde 1500 ml kadardnde 1500 ml kadardr. r.

TTkrkrk salgk salgssnda bulunan tnda bulunan tkrkrk k alfaalfa--amilazamilaz veya veya

pityalin enzim